CAPVT XII. In quo latè auctores & argumenta contrariæ ſsententiæ referuntur, & refelluntur: & nullis ante Hiſspanos hũchunc Novum Orbem cognitum fuiſsſse magis oſstenditur.

SVMMARIVM Capitis XII.

  • 1 Opinionem aliquam probare non ſsufficit, niſsi contrarijs ſsatisfiat.
  • 2 Auctores plurimi recenſsentur, qui Novum Orbem veteribus cognitum dicunt.
  • 3 Iuſstus Lipſsius quid ſsenſserit de notitia Novi Orbis? Baſsilius Pontius LegionẽſLegionenſ. Auguſstinianus laudatur, ibid.
  • 4 Novum nihil eſst hodie, quod anteà non præceſsſserit. Et num. 10.
  • 5 Novus Orbis aliquando antiquis cognitus, & poſsteà ignoratus, ac denuò à Columbo repertus.
  • 6 Nova multa videri, quæ iam olim in uſsu fuerunt.
  • 7 Arietis machinam invenit Carthago, & poſsteà eius oblita ſstupuit contra ſse per Romanos admotam.
  • 8 Fontei & Thuani carmina de novis antiquis.
  • 9 Res omnes ſsuas mutationes habent, & quæ cecidere, reſsurgunt, ſsecundùm Horatium.
  • 10 Novum nihil ſsub Sole ProverbiũProverbium qualiter accipiatur?
  • 11 Homines non omnia ſsimul Iupiter docuit.
  • 12 Erato, una inter Muſsas, à novis inventis nomen accepit.
  • 13 Thaletis Mileſsij apophthegma.
  • 14 Tempus eſst rerum omnium inventor & magiſster.
  • 15 Inveniendis inventa non obſstant ſsecundùm Baldum.
  • 16 Inventa de novo plurima, & utiliſsſsima omnibus ſsæculis leguntur, & aliqua eorum exempla.
  • 17 Antipodum & Novi Orbis inventio inſstar omnium inventorum valet.
  • 18 Munera maxima, & clariſsſsima naturæ fortuitò ſsæpè reperta ſsunt, & aliqua exempla.
  • 19 Fortuito quæ apud nos fieri videntur, Dei conſsilio reguntur.
  • 20 Magnes lapis fortuitò repertus.
  • 21 Lyræ, ſsive Citharæ inventio qualiter cœperit?
  • 22 Purpuræ inventio cum Caſssiodoro.
  • 23 Nili origo, & incrementum his ultimis temporibus à Luſsitanis detecta.
  • 24 Nili originis cognitio veteribus fruſstra tentata, & impoſssibilis reputata.
  • 25 Navigationes per altum antiquitus in uſsu fuiſsſse quidam tradunt, & earum exempla. Et num ſsequentib.
  • 26 Mare univerſsum non ſsolùm navigabile, ſsed de facto etiam antiquitus navigatum.
  • 27 Hannonis navigatio ſsimilis fuiſsſse dicitur tertiæ Columbi.
  • 28 Carthaginenſses olim per Atlanticum navigaſsſse dicuntur.
  • 29 Euthymenes Maſssilienſsis olim Atlanticum navigavit.
  • 30 Navigatio quem progreſsſsum olim habuerit, cum Claudiano.
  • 31 Magnetis uſsum ſsunt qui veteribus tribuant. Et num. 42.
  • 32 Plauti verſsoriam aliqui acum Magneticam fuiſsſse putant. Et num. 46.
  • 33 Navigandi peritia veterum cum noſstra comparari nequit.
  • 34 Navigationes per altum raræ olim, & portenti loco habitæ.
  • 35 Hannonis navigationes parum fidei habuerunt, & Proverbium de eis.
  • 36 Navigationes tantùm littorales priſscos exercuiſsſse, qui affirment?Et numero 37. 38. 40.
  • 39 Navigationem ſsine remis veteres nuſsquam exercebant.
  • 41 Aſstrolabij inventum, & utilitas.
  • 42 Magneticæ acus uſsum veteribus omnino ignoratum fuiſsſse probatur.
  • 43 Magneticæ pyxidi Novi Orbis detectio debetur.
  • 44 Trapobanenſses qua induſstria in navigando vterentur.
  • 45 Magneticæ acus nullum extat nomen apud antiquos.
  • 46 Verſsoriam capere apud Plautum ſsignificat dar, ò tomar la buelta.
  • 47 Atlanticam Platonis quidam Novum Orbem eſsſse putant, ſsed reijciuntur, n. 52.
  • 48 Ariſstotelis locus de inſsulis à Carthaginenſsibus detectis à multis accipitur pro Novo Orbe, qui reijciuntur, num. 53.
  • 49 Americanos à Carthaginenſsibus procedere aliqui putant, & quare?
  • 50 Æliani optimus locus exponitur, ubi Novum Orbem depingere videtur, ſsed reijcitur, num. 56.
  • 51 Novi Orbis incolas eoſsdem eſsſse ac Hyperboreos tradit Goropius, ſsed reijcitur, num. 60.
  • 54 Ariſstotelis, ſsive Theophraſsti liber de mirabilibus auditionibus fabuloſsus eſst.
  • 55 Luciani fabula de quadam navigatione à ſse in novas regiones facta refertur, & ridetur.
  • 57 Sileni narrationem de Novo Orbe à Theopompo relatãrelatam, ut merãmeram, & nugatoriãnugatoriam fabulãfabulam accepit Ælianus & Tertul.
  • 58 Theopompus quis fuerit?
  • 59 Goropius Beccanus audaciæ, & levitatis notatur.
  • 60 Hyperborei & Riphæi montes ubi ſsint, & unde dicantur? Et num. 62.
  • 61 Riphæos, & Hyperboreos montes incolentium mira fœlicitas, & ſsalubritas.
  • 63 Novi Orbis ſscientiam videntur habuiſsſse, qui & Antipodum: & reſspondetur, num. 70.
  • 64 Novum Orbem agnoviſsſse videtur Lucian. Plutarch. 7 Avìtus: & eis reſspondetur, num. 71. & 72.
  • 65 Divi Clementis Romani verba de mundis, qui ſsunt trans Oceanum, multi pro Novo Orbe accipiunt: & reſspondetur, num. 74.
  • 66 D. Clementis epiſstolæ ad Corinth. auctoritas.
  • 67 Seneca Philoſsophus ſscripſsit tragœdiam Medææ, & in ea vaticinari videtur de Novi Orbis detectione. Et num. 76.
  • 68 Columbum, Senecæ auctoritate inter alia ductum, ad Novum Orbem quærendum, multi opinantur.
  • 69 Hiſspanis adimi non poteſst vera gloria primæ detectionis Novi Orbis.
  • 70 Antipodes eſsſse licèt aliqui ex antiquis agnoverint, ignorabant tamen regiones eorum, & alterius generis mortalium eſsſse putabant.
  • 71 Plutarchi, & Luciani narrationes, quibus videntur Orbem Novum denotare fabuloſsæ ſsunt.
  • 72 Avìtus declamator Novum Orbem non agnovit, ſsed potiùs apertè negavit.
  • 73 Avìti elegantiſsſsima verba, quibus Alexandrum hortatur, ne novas terras ultra Oceanum quærat.
  • 74 D. Clemens Romanus ſsub mundis trans Oceanum Antipodes ſsignificare voluit ſsecundùm Originem.
  • 75 Mundos plures eſsſse, qui affirmant, graviter errant.
  • 76 Seneca quo ſsenſsu, & modo Novos orbes detegendos eſsſse prædixerit?
  • 77 Divinatio viris prudentibus familiaris quæ ſsit?
  • 78 Seneca non ſsecùs ac cæteri ſsui temporis Philoſsophi Oceanum finem Orbis eſsſse putabat.
  • 79 Pedonis carmina elegantiſsſsima apud Senecam, Oceanum mundi finem eſsſse tradentis.
  • 80 Poëtæ, & alij Auctores multa temerè vaticinãturvaticinantur, quæ poſsteà impleta videmus.
  • 81 Senecæ locus alter, quo prænuntiaſsſse videtur detectionem huius Novi Orbis.
  • 83 Gentium plura examina repentè ex regionibus Aquilonaribus exierunt, & bellis Orbem turbarunt.
  • 83 Virgilij vaticinium, quod trahi poteſst ad detectionem Novi Orbis.
  • 84 Argonautarum fabulam qui tractaverint.
  • 85 Aurei velleris Ordinis Equeſstris origo.
  • 86 Ducatus Burgundiæ veri ſsucceſsſsores ſsunt noſstri Reges Catholici.
  • 87 Virgilij locus Aeneid. 6. exponitur contra Iuſst. Lipſsium.
  • 88 Aethiopia Maurorum cur à Virg. & Lucano dicatur iacere extra ſsydera.
  • 89 Seneca in Medæa non loquitur de regionibus Occidentalibus, quales ſsunt Novi Orbis, ſsed de Septentrionalibus.
  • 90 Thule inſsula ubi? Et plura de ea remiſsſsivè.
  • 91 Novæ terræ, & inſsulæ repertæ ſsunt in Oceano Septentrionali.
  • 92 Hunni, & Gothi in alio veluti Orbe ignoto habitare olim dicebantur.
  • 93 Mare Septentrionale navigare, non ita mirum ac Oceanum Occidentale.
  • 94 Mare ultra Groenlandiam unius diei curſsu fertur innavigabile.
  • 95 Navigationes mirandæ Battavorum per mare Glaciale remiſsſsivè.
  • 96 Lucius Marinæus Siculus debili argumento ductus tribuit Romanis Novi Orbis detectionem. Et num. 99.
  • 97 In Regno Chile in valle Cauten repertæ ſsunt figuræ aquilarum bicipitum. Et num. 102.
  • 98 Clavus ferreus antiquus repertus lapidi cuidam incluſsus dicitur in argenti fodinis de Caxatambo. Et num. 105.
  • 99 Marinæi figmentam de numiſsmate Auguſsti Cæſsaris in mineralibus Orbis Novi reperto à multis exploditur, & qualiter ibi eſsſse potuerit?
  • 100 Impoſsturæ plures ſsæpè fiunt ſsub prætextu antiquitatis.
  • 101 Carmina quædam Indiarum Orientalium Inquiſsitionem ſsuadentia Vlyſsſsipone confecta ſsunt, antiquitatem ſsimulantia.
  • 102 Chilenſses quo pacto potuerint effigiare aquilas bicipites.
  • 103 Aquila Romanorum ſsignum quando & quare biceps portari cœperit?
  • 104 Germani cur ſsumpſserint pro inſsignis aquilam bicipitem?
  • 105 Clavus ferreus quo pacto pervenire potuerit ad fodinas Caxatambi, & lapidibus earum includi.
  • 106 Lapides intra, multa a miranda reperta ſsunt, & exempla remiſsſsivè.
  • 107 Naves in altiſsſsimis montibus, & longè à mari poſsitis aliquando repertæ ſsunt.
VErvm autem verò, quoniam
1
parũparum eſst fundamẽtafundamenta opinionis noſtręnoſtræ ieciſsſse, quæ totam laudem detectionis huius Novi Orbis Hiſspanis tribuit, niſsi contrarijs quoque ſsatisfaciamus, ut in ſsimili dicebat Baldus in notabili conſs. Schiſsmatis, col. penult. quod eſst in titul. ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit. Sciendum eſst,
2
plurimos alios, & ſsanè doctiſssimos Scriptores, non extraneos tantùm, verúm etiãetiam noſstrates exiſstere, qui dum plus æquo antiquitati deferre volunt, eũdemeundem Orbem priſscorum monumẽtismonumentis manifeſsinſinuatũinſinuatum, imò & à Carthaginenſsibus, Tyrijs, Phœnicibus, Romanis, HebręisHebræis & alijs nationibus luſstratum eſsſse contẽduntcontendunt, ut conſstare poteſst ex ijs, quęquæ latè tradunt Vatablus ſsup. 3. lib. Reg. cap. 9. & 22. & lib. 2. Paralip. cap. 3. Arias MõtanusMontanus in apparatu ad Phaleg. cap. 9. Genebrard. lib. 2. Chronog. pag. 158. Lud. Vives ſsup. D. Auguſst. lib. 16. de Civit. Dei, cap. 9. Lucius Marinæus Siculus de reb. Hiſspan. lib. 19. cap. 16. Alexan. Vanegas lib. 2. natur. quæſst. capit. 22. Adrianus Turnebus lib. 20. adverſs. cap. 11. Pamelius in notis ad Tertullian. in Apolog. num. 528. Iſsaac Caſsaubonus in animadverſs. ad Athenæ. lib. 3. cap. 7 Gorop. Becanus lib. 7. orig. Hiſspan. & in origin. Antuerpienſs. lib. 3. & 9. pag. 1026. & ſseq. Ioan. Mariana de rebus Hiſspan. lib. 2. cap. 2. Stephan. de Salazar Carthuſsianus ſsup. Symbol. Apoſst. diſscurſs. 16. cap. 3. Gregor. Garcia Dominicanus in tractat. de Ind. orig. per totum, Maluenda lib. 3. de Antichriſst. cap. 16. Ioan. Pineda lib. 4. de reb. Salom. cap. 16. per totum, præcipuè §. 4. pag. 213. num. 4. & latè & eleganter Iuſstus Lipſs.
3
lib. 2. Phyſsiologiæ Stoicorum, cap. 21. & poſst eum, eo non relato, Mag. Fr. Baſsilius Pontius Legionenſsis Auguſstinian. quem ego Salmanticæ ob religionem, variam eruditionam, & incomparabilem memoriam, multũmultum ſsuſspexi, in lib. cui variarum diſsput. titulum fecit, & poſst hęchæc ſscripta ad meas manus pervenit, ſsub quæſst. 8. expoſsit. capit. 1. & 2. ubi concludunt: Fuiſsſse iam olim iſstam partem mundi, & auditione acceptam, & ratiocinatione ſstabilitam, etſsi inſspectione fortaſsſse non uſsurpatam.
Pro cvivs ſsententiæ confirmatione primò conſsiderant, nihil
4
nunc in mundo contingere, quod novum, aut recens vocari poſssit, quodq́ue iam prioribus illis ſsæculis non præceſsſserit, licèt memoriâ fortè eorum exciderit, ut habetur Eccleſs. 1. verſs. 9. & 10. ubi plura noviſssimè congeſssit Pineda ex pag. 177. Martinus Delrio in adag. ſsacris 2. tom. adag. 292. pag. 366. & idem Pineda in noſstræ quæſstionis terminis loquens. d. lib. 4. de rebus Salom. cap. 15. §. 4. pag. 206. & cap. 16. §. 5. pagina 214. Atque ita opinantur antiquis planè temporibus
5
hunc Orbem, & Oceani ad illum navigationem incõpertoincomperto fuiſsſse, poſsteà tamen temporum, & caſsuum varietate in uſsu, & memoria hominum eſsſse deſsijſsſse, quouſsque rurſsus Divinâ providentiâ, Columbi induſstriâ, & Hiſspanorum virtute, res non tam nova, quàm antiqua inventa fuit, ſseu potiùs repetita, atque | inſstaurata.
6
Quemadmodum in alijs pluribus contingit, de quibus loquitur Tertullianus lib. de Pallio, cap. 1. relatus à Baſsilio Pontio. d. quæſst. 8. cap. 3. pag. 475. ubi ſsic notanter inter reliqua inquit: Nam
7
& aritem, nemini unquãunquam libratum, illas dicitur Carthago, ſstudijs aſsperrima belli, prima omnium armaſsſse, in oſscellum penduli impetus commentata vim tormenti debile pecoris capite vindicãtisvindicantis. Cùm tamẽtamen ultimarent tempora patriæ, & aries Romanus in muros quondam ſsuos auderet, ſstupuere illicò carthaginenſses, ut novum extraneum ingenium. Tantum ævi longinqua valet mutare vetuſstas.
Atque eòdem reſspexiſsſse videtur poëtica
8
illa paraphraſsis Fontei:
Quæ nunc dici, fieriq́ue notamus
Vt nova præteritis iam dicta, aut geſsta fuere
TẽporibusTemporibus, ſsed cum ſsemel interiere reſurgũtreſurgunt,
Atq;Atque renaſcũturrenaſcuntur quaſsi facta recẽtiarecentia, cum ſsint
Antiqua, & Patribus iamdudum cognita noſstris.
Et Thuani:
Nempe omnia quæ nunc
Miramur, priſsca ea viſsa, auditaq́ue ſsæclis
Temporis exacti veniens oblivia tempus
Inducit.
Quod profectò illud eſst
9
Horatianum in arte Poët. Dum non ſsolùm de vocabulorum. ſsed de rerũrerum omniũomnium, atque humanarum conſuetudinũconſuetudinum ætate, ortu, interitu, mutationibus, iterumq́;iterumq́ue redivivis viciſssitudinibus, ſsic ſscripſsit:
Mortalia facta peribunt,
Multa renaſscentur, quæ iam cecidere, cadentq́ue,
Quæ nunc ſsunt in honore vocabula ſsi volet uſsus, &c.
Sed hoc argumentum parũparum quidẽquidem iudicio meo evincit, cùm nimis generale ſsit, nec certâ aliquâ & ſsolidâ ratione muniatur. Non enim quærimus, an potuerit Novus hic Orbis veteribus innoteſscere? Sed an reverâ innotuerit? & aliquod ſsufficiens teſtiomoniũteſtiomonium ad id probandũprobandum reperiatur. Neque urget
10
proverbialis illa Eccleſs. locutio, quâ nihil ſsub Sole novũnovum eſsſse docemur: nam hoc varias expoſsitiones habet, quas copiosè congerũtcongerunt, & illuſstrant noviſssimi Pineda, & Delrius ibîdẽibîdem. Et hyperbolicè, vel argumẽtoargumento ſsumpto à cõmunitercommuniter accidentibus à Salomone dictũdictum eſsſse videtur, ut cõprimeretcomprimeret & corrigeret inſaturabilẽinſaturabilem illãillam hominũhominum libidinẽlibidinem videndi, ex periẽdiq́ueperiendiq́ue novas ad voluptatẽvoluptatem, & fœlicitatẽfœlicitatem vias, oftenderetq́ue non ſsucceſsſsuras fœlicius, quàm hucuſsque, vel ipſsi, vel priores alij in ſsimilibus caſsibus experti fuerint. Quis enim negabit
11
omnino verũverum eſsſse, quod Aratus in lib. PhęnomenonPhænomenon ſscripſsit, Παντα γὰρ οὔπω ἐκ διὸς ἄντρωϖοι γινοσϰομεν, ideſst, non omnia ſsimul edoctos homines à Iove, ſsed adhuc pleraque occulta manêre, quorum aliqua in poſterũpoſterum dabit. Vnde
12
& inter Muſsas, quarũquarum cuilibet ſsuæ artis, diſsciplinæve inſstitutionem veteres aſssignarunt, Erato, ideſst, Εύρων ὅμοιομ dicitur, ut inquit D. Fulgent. lib. 1. Mytholog. cap. de. decem Muſsis, quaſsi ſsimile inveniens, quia poſst ſscientiam & memoriãmemoriam nova invenire deceat, eaq́ue cõmodacommoda, ut divinitatis opinio acquiratur.
Et
13
Thales Mileſsius referẽtereferente Laërtio lib. 1. c. 1. ſsciſscitatus, quidnãquidnam in tota rerũrerum natura eſsſset ſapientiſsimũſapientiſsimum? reſpõditreſpondit.
14
Tempvs: invenit enim omnia: quẽquem ſsequutus Tertullianus in Apolog. cap. 1. Tempvs (inquit) omnia revelat; & Senec. lib. 7. nat. quæſst. cap. 31. veluti præſsagiens hanc tanti Orbis detectionẽdetectionem, de qua ſsermonem habemus, ſsic ſscribit: Multa venientis ævi populus ignota nobis ſsciet. Multa ſsæculis tũctunc futuris, cum memoria noſstri exoleverit, reſervãturreſervantur. Puſsilla res mundus eſst, niſsi in illo quod quærat omnis mũdusmundus habeat. Quibus adſsentiens Sineſsius Cyrenenſsis Epiſscopus epiſst. 57. Multas, inquit, rerũrerum utiliũutilium tẽpustempus invenit, aut correxit, non omnia ad exempla fiunt, ſsed ſsingula, quæ facta ſsunt, initium ſsemel habuerunt: & Baldus
15
in proœmio Decretal. de ſse, ac ſsuis ſscriptis obijciens, ſsic ait: Ad quid loqueris, cum tot ſscripſserint, & mũdummundum illuminaverint? Adhuc multum reſstat operis, multumq́ue reſstabit; | quia inveniendis inventa non obſstant.
In cuius rei comprobationem plurima quoque exempla omnium ſsæculorum adduci etiam poſsſsent,
16
in quibus aliqua recenter inventa in mundum prodierunt, de quibus latè agit Polidor. Virgil. in ſsuis libris de invent. rerum, Theat. vitæ human. volum. 21. lib. 3. ex pag. 3798. Raviſsius Textor in officina 2. part. ex pag. 97. Simon Maiolus in dieb. Canicul. 1. tom. colloq. 23. Thom. Bocius de ſsign. Eccleſs. Dei, lib. 6. cap. 7. Vbi
17
inſstar omnium eſsſse poſsſse inquit: Quòd à noſstris Antipodes certo atque explorato inventi, & aperti fuerint, & facillima, & expedita navigatio ad illos relicta, dimidium ſscilicet totius Orbis terrarum, & omnium rerum, quas Deus hominibus eſst fabricatus. Et omnino legendus Iacobus Pomerus in oratione, quòd antiquitas non ubique novitati præferenda ſsit, apud loan. Roſsinum, pag. mihi 490. ubi ſsulphurei pulveris, & ęneorumæneorum tormentorum, Nauticæ pyxidis, ſsaccari ex arundinibus excoquendi artem, & plurima alia ſsuperioris ætatis utiliſssima inventa, multis & meritis laudibus efferunt.
Et idem præſstat Ioſseph. Acoſsta lib. 1. de nat. Novi Orb. cap. 19 illud. etiam tanquam valdè mirabile rectè commendans in maximis clariſssimiſsq́ue naturæ muneribus, quòd
18
caſsu, atque fortuito multoties reperta ſsint, non induſstriâ hominum conquiſsita: Pleraſsque enim (inquit) herbarum vires, hominum vitæ ſsalutares: & lapidum, & ſstirpium uſsum, & foſsſsilium, quæ vocant, mineralia, gemmas quoque & auri venas, proprietates quoque magnetis, ſsuccini, ada. mantis. & cæterorum talium, caſsus potiùs oſstendit mortalibus, quàm ulla induſstria, ut in ijs non hominum ingenium, ſsed Dei providentia commendetur; quæ
19
enim fortuito apud nos fieri videntur, ea conſsilio Divino prorſsus eveniunt.
Et potuit adducere aliud exemplum de fortuita inventione
20
magnetis ferrum ad ſse trahentis, de qua Plin. lib. 36. capit. 16. & lyræ,
21
ſsive citharæ, quam Mercurius caſsu etiam reperiſsſse, & adaptaſsſse fertur, cùm teſstudinem mortuam ad ripas Nili inveniſsſset, conſsumptâ iam carne, ſsed ſsuperſstitibus nervis, & percuſssione digitorum ſsonum excitaſsſset, ut latiùs commemorant Pauſsan. in Eliacis, Lucian. in Dialog. Appoll. & Vulca. & Natal. Comes lib. 5. Mythol. cap. 5 pag. 375.
Quibus adijcio
22
quod de invẽtioneinventione purpuræ his elegantiſssimis verbis prodidit Caſssiodor. lib. 1. var. epiſst. 2. pag. 11. Verùm talis tantaq́ue res, quàm facili legitur invẽtainventa compendio! Nam cùm fame canis avida in Tyrio littore proiecta conchilia impreſsſsis mandibulis contudiſsſset, illa naturaliter humorem ſsanguineum deftuentia, ora eius mirabili colore tinxerunt. Et ut eſst mos hominibus, occaſsiones repentinas ad artes ducere, talia exempla meditãtesmeditantes, fecerũtfecerunt Principibus decus nobile dare, quod ſsubſstantiam noſscitur habere mediocrem.
Nec omittere volo originis
23
incremẽtiincrementi Nili cognitionem his ultimis tẽporibustemporibus à Luſsìtanis detectam, dum navigandi peritiâ totâ Africâ circunvecti, extremâq́ue orâ occupatâ, ſsibi aditum ad Abyſssinos, alioſsq́ue populos in Africæ meditullio aperuerunt, eiuſsq́ue fontes luſstrarunt; de quo agunt Ioan. Barrus decad. 1. lib. 10. cap. 1. Ioan. Boter. in relat. univerſs. 1. par. lib. 3. cap. de Nilo, Philip. Pigaffeta lib. 2. de Regno Cõgi cap. 10. Damian. Goës lib. de morib. & relig. Æthiop. Ioan. Bapt. Ramuſsìus in fine Æthiop. navigat, Franciſsci Alvarez, Simon Maiol. 1. tom. colloq. 11. pag. 281. & 282. Nicolaus Godignus lib. 1. de reb. Abyſssino. c. 11. Thom. Bozius in tract. imperia pendêre à virtut. C. 12. & IoãIoan. Baptiſsta Scortia lib. 1. de nat. & increm. Nili c. 2. Cum tamẽtamen
24
antiquioribus ſęculisſæculis hoc omnino latuiſsſset, & fruſstra à potentiſssimis Regibus, & ſsapientiſssimis Philoſsophis quæſitũquæſitum & diſputatũdiſputatum, ſsemper magis abſstruſsum manêret, ut notavit Lucan. lib. 10. Pharſsal. & FrãcFranc. Petrarcha in fine itinerarij | Syriaci, adeò ut quæſsierit Lactan. Firmian. lib. 3. divinar. inſstit. capit. 8. num cœli, & Nili fontis cognitio hominem beare poſsſset? & ut Herodot. lib. 2. & 4. Solinus capit. 34. Seneca lib. 4. natur. quæſst. capit. 2. Horat. lib. 4. Carm. Ode 14. Ovid. lib. 2. Metamorph. Procopius Cæſsarienſs. lib. 1. de reb. Goth. & alij Auctores relati ab Scortia. d. cap. 2. impoſssibile prorſsus eſsſse putaverint Nili fontes ullo tempore reperire. Vnde Ammian. Marcellin. lib. 11. Origines (inquit) fontium Nili, ſsicut adhuc factum eſst, poſsteræ quoque ignorabunt ætates, & Claudian. Epig. de Nilo:
Secreto de fonte cadens, qui ſsemper inani
Quærendus ratione latet, nec contigit ulli,
Hoc vidiſsſse caput: fertur ſsine teſste creatus.
Eâdẽq́ueEâdemq́ue de cauſsa dixit Tibullus lib. 1.
Nile pater, quanãquanam poſsſsum te dicere cauſsa,
Aut quibus in terris occuluiſsſse caput?
Et Lucanus. d. lib. 10.
Nullaq́ue non ætas voluit conferre futuris
Notitiam, ſsed vincit adhuc natura latẽdilatendi.
Et Poſst alia:
Et te terrarum neſscit cui debeat Orbis
Arcanum natura caput non prodidit ulli,
Nec licuit populis parvum te, Nile, videre, &c.
Et ad hoc idem alluſsit Auſson. Epigr. 10. cùm ait:
Inveniet fontes hic quoque, Nile, tuos.
Secundò, quò ſsuam ſsententiam magis confirment, & Orbis Novi notitiãnotitiam veteribus aſsſserant, eâ ratione prædicti Scriptores utuntur, & pręcipuèpræcipuè Pineda. d. lib. 4. de rebus Salom. cap. 14. §. 4. pag. 192. & Gregor. Garcia. d. lib. 1. de Ind. orig. cap. 2. per totum, & libro 4. cap. 2. Quod mirum non ſsit, cum ab antiquis cognitum, & luſstratum fuiſsſse, licet ad hoc totius Oceani vaſstitas traijcienda eſsſset, cùm conſstet etiam tunc navigationes
25
per altum, & quidem longiſssimas in ipſso Oceano Atlantico, & alibi ſsæpè iniri ſsolêre, ut adverſsus Eratoſsthenem contendit Strabo. lib. 3. & 16. de ſsitu Orb. & pluribus exẽplisexemplis ſsumptis ex navigationibus PhęnicumPhœnicum, Tyriorum, Sydoniorum, Gaditanorum, Samiorum, Herculis, Bacchi, Oſsiridis, Semiramis, Darij, Alexandri, Hannonis & aliorum oſtendũtoſtendunt Herodot. lib. 1. & 4. Diodor. Sicul. lib. 1. cap. 2. Plin. lib. 3. cap. 1. & lib. 6. cap. 23. lib. 2. cap. 67. lib. 5. cap. 1. lib. 18. capit. 16. Arrian. lib. 8. Solinus in Polyſsth. cap. ult. Pompon. Mela lib. 3. cap. 10. Ælianus lib. 5. hiſstor. animal. cap. 39. & alij plures relati à Pineda, & Garcia ubi ſsup. & Maluenda lib. 3. de Antichriſst. cap. 15. ubi probare nititur
26
univerſsum mare non ſsolùm navigabile eſsſse, verùm & de facto navigarum, etiãetiam antiquorum atteſstatione, & cap. 16. Vbi Hannonis
27
navigationem ab his auctoribus commemoratam ſsimillimam fuiſsſse exiſstimat tertiæ, quam Columbus in Novum Orbem fecit, cùm Pariam aperuit anno Redempt. 1497. ut patet ex relationibus Novi Orbis cap. 105. & Gomara in hiſstor. Ind. lib. 1.
Idem quoque latè proſsequitur Bernard. Aldrete de antiquit. Hiſspan. lib. 1. cap. 24. ex pag. 107. & lib. 2. cap. 24. & ſsequentib. & Iſsaacus Caſsaubonus lib. 3. animadverſs. in Athenæ. capit. 7. ubi ſsic ait:
28
Iam olim Carthaginienſsses navigationem in Atlantico Oceano inſstituerunt, & terrarum aliquas plagas, multis poſsteà ſsæculis incognitas, aperuerunt. Claſsſsis præfectus fuit Anno, cel potius Hanno èex proceribus Carthaginienſsium.
Vltra quos addo SenecãSenecam lib. 4. nat. quæſst. cap. 2. Plutarch. lib. 4. de placitis Philoſsoph. cap. 1. & Galenum libro de hiſstor. Philoſsoph. Qui
29
Euthymenem Maſssilienſsem referunt, teſstantem, ſse Atlanticum mare navigaſsſse, & experientiâ comprehendiſsſse, inde Nilum fluere, eumq́ue maiorem, quandiu Eteſsiæ tempus obſservant.
Et perpẽdiperpendi etiãetiam poſsſsunt
30
elegantiſsſsima Claudiani carmina in raptu Proſserpinæ, qui priſscos illos nautas ex littoralibus primùm navigationibus, paulatim ad lõgiſsimaslongiſsimas & altiſssimas prorupiſsſse, ſsic graphicè & diſsertè teſstatur.
Inventa ſsecuit primus qui nave profundũprofundum, Et rudibus remis ſsollicitavit aquas.
Qui dubijs auſsus committere flatibus alnũalnum, Quas natura negat, præbuit arte vias.
Tranquillis primum trepidus ſse credidit undis, Littora ſsecuro tramite ſsumma legens.
Mox longos tentare ſsinus, & linquere cerras, Et leni cœpit pandere vela Noto.
Aſst ubi paulatim præceps audacia crevit, Cordaq́ue languentem dedidicere metũmetum.
Iam vagus irrupit pelago, cœlumq́ue ſsecutus, Ægeas byemes Ioniumq́ue domat.
Magnetis
31
quoque ſsive acus nauticæ uſsum veteribus tribuit idem Pineda ubi ſsup. cum Lævin. Lemnio lib. 3. de occult. nat. mirac. capit. 4. & Gorop. Becano in orig. Hiſsp. lib. 3. atque ita magis commodè, & ſsecurè per altum navigare potuiſsſse contendunt. Ad quod probandum
32
Plauti auctoritate movetur LęvinusLævinus, qui in Mercatore, ubi de navigando ſsermo eſst, ſsic Eutychum loquentem inducit:
Huc ſsecundus ventus nunc eſst, cape modò verſsoriam,
Hic Favonius ſserenus eſst, iſsthic Auſster imbricus:
Hic facit tranquillitatem, iſste omnes fluctus conciet
Vbi ſsub nomine Verſsoriæ, proculdubio intelligendum dicit inſtrumẽtuminſtrumentum nauticum, non ſsolùm cœli, ſsed ventorum indicẽindicem, qualis eſst acus, ſsive pyxidicula nautica, quam hodie calamitam vocant, quâ ſsine tutum non eſsſset navigationi ſse committere. Eodem fermè modo Plautum interpretatur Ioannes Baptiſsta Pius, & Lambinus ibîdem, Lilius Giraldus de navigijs capit. 1. Cœlius Calcagninus in ſsua ſsupellectile nautica, & Stephanus in ſsuo Theſsauro, verb. Capio.
Verùm hoc argumentum ſsuperiore validius non videtur. Nam quod dicitur
33
de antiquorum navigationibus per vaſstum Oceani pelagus, inſsolens quidem fuit, & eorum rei nauticæ peritia, cum hodierna ullo modo comparari nequit, ut latiſssimè oſstendimus in cap. præced. ex num. 47. Et ideò
34
portenti loco excurſsiones illęillæ memorantur, quæ à prædictis auctoribus referuntur; &
35
Hannonis præcipuè, quęquæ ita parum fidei apud eoſsdem antiquos meruerunt, ut Democritus apud Athenæum veluti Proverbij loco de eis dixerit: Si quid horum retulit in libros ſsuos Iuba, dignus eſst, quem oblectent Lybici libri de erroribus Hannonis. Quod ProverbiũProverbium notat Caſsaubonus in animadverſs. ad eundem Athenæ. lib. 3. cap. 7. & addit ſsimile illi: Qui Bavium non odit, amet tua carmina, Nævi. Et inde natũnatum, quòd neque Periplus ab Hannone editus, neque libri de eodem argumento ab alijs confecti, fidem apud homines invenerunt. De quo invenio, poſst hæc typis excudi cœpta, latè etiam agentem Doct. Seraphin. Freitas de iuſsto Imperio Aſsiat. cap. 5. ex num. 5. ubi ſsimiles fabulas in longis alijs antiquorum navigationibus notat.
His convenit ſsententia
36
Eratoſsthenis apud Strabonem lib. 3. qui conſtãterconſtanter afirmat: Priſscos navigaſsſse, & prædatum, & mercatum, non ut in altum inveherentur, ſsed tantùm littus legerent & antiquitus Euxinum mare, neque iuxta Africam, aut Syriam, aut Ciliciam quemquam navigare auſsum. Et
37
Arrianus in Periplo matis Erithræi, etſsi HippaliũHippalium navigationes per altum inveniſsſse tradat, eas tamen certis locis & temporibus circumſscriptas fuiſsſse, his verbis oſstendit: Vbi primus Hippalus gubernator animadverſso emporiorum ſsitu, de maris figura, invenit navigationem per altũaltum mare, eo tempore, quo ſspirantibus ex Oceano apud nos Eteſsijs, Libonotus in Indico pelago exiſst it.
Ioſsephus
38
etiam Acoſsta prudentiſssimi iudicij vir lib. 1. de natur. Novi Orb. cap. 18. ita ſscribit: Equidem navigationem altiſsſsimo Oceano commiſsſsam, neque apud veteres lego, neque ab illis aliter Oceanum navigatum puto, quàm à noſstris | hodie Mediterraneum. Quo
39
circa docti viri ſsentiunt, veteres ſsine remis nuſsquam navigare ſsolitos, quòd oras ferè terrarum legerẽtlegerent: id quod divina Scriptura inſsinuat in longa illa navigatione à Iona ſsuſscepta, ubi ad terram nautas tempeſstare compulſsos remigaſsſse narrat.
Et idem probare potuit ex Virgil. 4. Æneid. dum ÆneęÆneæ naufragium recenſsens, ait:
Quarto terra die primum ſse attollere, tandem
Viſsa aperire procul montes, ac volvere fumum
Vela cadunt, remis inſsurgimus, &c.
His adſstipulatur
40
Petr. Matthæus in notis ad lib. 7. Decretal. tit. 9. de Indis inſsulanis, pag. 79. Vbi expilcans Bullam AlexãdriAlexandri VI. quâ detectas navigatione Columbi inſsulas, & alias in poſsterum poſst Oceanum detegendas Regibus Catholicis conceſssit: Navigandi verò, inquit, ante centeſsimum annum, vel apud Heſsperios populos tanta fuit inſscitia, maritimo videlicet uſsu Aſstrolabij nondum excogitato, ut ab ora diſscedere, & alto Oceano ſse committere nequaquam auderent. Sed littora cautè legentes, ubi ad æſstus maris, aut brevia periculoſsa pervenerant, quaſsi repagulis quibuſsdam à Natura, ſseu Numine obiectis, reciperẽtreciperent illico ſseſse, & longiùs tendere quodammodo nefas arbitarentur. De cuius
41
Aſstrolabijs præclaro invento, & qualiter illud, cùm anteà ad colligendos ſstellarum motus duntaxat ab Aſstronomis adhiberetur, poſsteà ad uſsum rei maritimęmaritimæ à Luſsitanis translatum ſsuerit, plura etiam eleganter ſscribit Maffæius lib. 1. hiſstor. Ind. pag. 6. & 7. Petr. Damariz Ioan. Barros, & Damian. Goës in vita Regis Ioan Luſsitan. 11. Fr. Anton. de San Roman in hiſst. Ind. Orient. lib. 1. cap. 2. & 3. & Freitas ubi ſsub. cap. 8. num. 6.
Sed neque
42
magis admitti debet, quod de acus magneticæ uſsu veteribus explorato præcitati Auctores cõijciuntconijciunt. Nam verius eſst, novum id fuiſsſse Amalfitani cuiuſsdam inventum, circa annum 1300. ut probant plurimi alij doctiſssimi & graviſssimi viri, quorum mentionem feci ſsup. capit. proximo ex num. 73. & ultra eos Iuſstus Lipſsius lib. 2. Phyſsiologiæ Stoicor. diſsſsert. 19. ad finẽfinem, & Iacob. Pometus in orat. quòd antiq. non ubique pręferendapræferenda ſsit novitati, apud Ioan. Roſsin. pag. 491. ubi ait: Quid dicam de nautica, atque in omnes univerſsi oras navigatione, quæ tertia ætatis noſstræ laus eſst. Hæc
43
enim magnetis, & pyxidis nauticæ beneficio (de quo veteres nihil nefando quidem audierunt) renovata à Columbo anno 1491. à Veſspucio anno 1501. Antipodes terrarumq́ue, atque Oceani tractus omnes nobis aperuit.
Et vel ex eo probatur, quòd cùm veteres Hiſstorici, aut Philoſsophi ſsatis multa de magnete commemorẽtcommemorent, hoc tamen unum, & maximum, certè ac præclariſssimum eius miraculum, attritu ſsuo ferrum ad Septentrionem convertendi, nullo modo attingunt, ut cõſtatconſtat ex Plinio lib. 36. cap. 16. & lib. 34. cap. 14. & lib. 37 cap. 4. Lucret. lib. 6. de nat. rer. & D. Auguſst. lib. 21. de Civit Dei, cap. 4.
Deinde, quoniam etſsi idem Plinius lib. 7. cap. 56. navalium rerum inventores, & reliqua, quæ ad rem nauticam eo tempore pertinebant, diligentiſssimè recenſseat, magnetem tamen penitus tacet. Et quod plus eſst in libro 6. capit. 22.
44
Trapobanenſsium miram induſstriam in navigando extollit, eò quòd cùm apud illos Septentrio non cernatur, volucres ſsecum vehunt, eaſsq́ue ſsæpè emiſsſsas, terram petentes obſservant, & comitantur. Quod etiam tradunt Solinus in Polyſsth. capit. 56. Marcian. Capella lib. 6. Simon Maiol. in dieb. Canicul. 1. tom. colloq. 6. pag. 209. Et certè neceſsſsarium non eſsſset, ſsi magnetis uſsus illis innotuiſsſset.
Denique,
45
quia eiuſsmodi nautici inſstrumenti, quod patrio vocabula dicimus Aguja de marear, nullum extat | nomen apud Latinos & Græcos, neque etiam apud Hebræos. Quod ſsi illis nota eſsſset, minimè peculiari nomine res tam præclara caruiſsſset, ut rectè argumentatur Acoſsta. d. lib. 1. de nat. Novi Orb. cap. 16.
Neque adverſsatur locus Plauti, verſsoriæ mentionem faciens, quẽquem ad nauticam iſstam pyxidem Levinus & alij traducunt. Nam
46
verè & propriè de ea intelligi non poteſst, ut benè obſservat Pineda. d. capit. 15. §. 4. ex num. 3. pag. 207. & ante eum Turnebus libro 20. adverſs. capit. 4. ubi alias expoſsitiones recẽſentrecenſent; inter quas ego illam ſsimpliciſssimam æquè ac veriſssimam probo, ut capere verſsoriam, idem ſsit apud Plautum, quòd reverti, ſsive velificationem, aut viam mutare, Hiſspanè dicimus, dar, ò tomar la buelta. Nam id apertè locus ille ſsignificat, & alter eiuſsdem in Trinummo, ubi cùm quis ſservum ab hero fugientem, ut ad eum redeat, ſsuadêre conaretur, ſsic præcipit:
Cape verſsoriam, recipe te ad herum.
& ita hæc vox accipitur ab Henrico in ſsuo Theſsauro, & à Calepini auctoribus in voce Verſsorius.
Tertiò aliqui ex citatis auctoribus,
47
præſsertim Iuſstus Lipſsius. d. lib. 2. Phyſsiolog. diſsſsert. 19. Fr. Gregor. Garcia lib. 1. de Ind. orig. cap. 3. & lib. 4. capit. 18. Fr. Stephan. de Salazar ſsup. Symbol. Apoſst. diſscurſs. 16. cap. 3. & eis non relatis Baſsil. Pontius. d. quæſst. 8. expoſsit. capit. 1. probare contendunt, hunc Novum Orbem priſscis illis temporibus cognitum & luſstratum fuiſsſse, ex hiſstoria (ſsive ut veriùs loquar fabula illa) inſsulæ Atlanticæ, quæ à Platone in Thimæo & Critia refertur, ubi plura eius miracula cõgeritcongerit, & quòd poſst illam ad alias proximas inſsulas patebat aditus, & ad omnem continentem alteri vero mari vicinam; quam Novum Orbem eſsſse abſsque dubitatione opinantur.
Et adijciunt idem, non minus apertè inſsinuatum eſsſse
48
ab Ariſstot. in lib. de mirab. audition. ubi ait: In mari extra Herculis columnas, inſsulam deſsertam inventam fuiſsſse, ſsilva nemoroſsam, fluvijs navigabilem, fructibus uberem, multorum dierum navigatione diſstantem, in quam crebro Carthaginienſses commearint, & multi ſsedes etiam fixerint; ſsed veritas primores nenimis loci illius ipes convaleſscerent, & Carthaginis laberentur edicto caviſsſse, & pœna capitis ſsanxiſsſse, ne quis eò navigaſsſse deinceps vellet. Quem locum de inſsulis Sancti Dominici, CubęCubæ, vel alijs à Columbo repertis, intelligendum eſsſse, vel etiam de Braſsilia, aut alia parte continentis huius Novi Orbis, non tantùm prædicti, ſsed plures alij graviſssimi Auctores exiſstimarunt, ut conſstabit ex Florian. de Ocampo lib. Chron. Hiſsp. cap. 20. Gomara in hiſst. Ind. 1. tom. ad finem, Oveto. 1. part. lib. 2. cap. 3. Genebrard. lib. 2. Chronograph. pag. 258. Mariana lib. 2. de reb. Hiſspan. cap. 2. Gregor. Garcia. d. lib. 1. de Ind. orig. cap. 3. §. 2. pag. 48. Maluenda de Antichriſst. lib. 3. cap. 16. pagina 148. Et eò progreditur Alexius Vanegas lib. 2. natur. quæſst. capit. 22. ut hac Ariſstotelis narratione ductus
49
etiam putaverit, Americanas gentes ex Carthaginienſsibus propagatas fuiſsſse, illò ex Africa ductis colonijs. Cuius dictũdictum latè exornat, & multis argumentis cõfirmareconfirmare & defendere nititur Gregor. Garcia, ubi ſsup. lib. 2. per totum.
Extat quoque apud
50
Ælianum lib. 3. de varia hiſstoria cap. 18. longa alia narratio TheopõpiTheopompi, quãquam Sileni & MidęMidæ colloquium comprehendit, in quo Silenus videtur oſstendere, Europam, Aſsiam & Lybiam inſsulas eſsſse, quas Oceanus circumfluat. Continentem verò unicam extra hunc mundum exiſstere, & magnitudinem ipſsius infinitãinfinitam & immenſsam eſsſse, alereq́ue diverſsa animalia grandia, & homines duplo noſstris maiores, & vivaciores, alios quidem nimis pacificos, alios admodum pugnaces, auri, argentiq́ue maximam copiam poſssidentes, ut minoris | apud ipſsos æſstimetur aurũaurum, quàm apud nos ferrum. Eos etiam quodam tempore conatos fuiſsſse in has noſstras inſsulas tranſsire, & traiecto Oceano mille myriadas hominum uſsque ad Hyperboreos perveniſsſse, cùmque audiviſsſsent hos populos inter noſstrates eſsſse fœliciſssimos, contempſsiſsſse, tanquam vilem, humilemq́ue, & minimè glorioſsam vitam degentes, & id circo indignum duxiſsſse progredi ulteriùs. His plura alia, nimis meo iudicio ridicula & fabuloſsa miſscet Ælianus. d. capit. 18. Cuius tamẽtamen narrationẽnarrationem cum ipſsiſssima rei veritate, quam noſstro ſsæculo in hoc Novo Orbe experimur, convenire, tradit Baſsil. Pontius ubi ſsup. pag. 468. & refert de eâdem hiſstoria multa non ſsolùm ingeniosè, ſsed valdè veroſsimiliter deduxiſsſse Ioan. Gorop. Becanum in origin. Antuerp. lib. 9. pag. 1026. & ſsequentib. Qui
51
inter alia probare contendit, incolas huius Novi Orbis eoſsdem eſsſse cum illis, quos veteres Hyperboreos appellarunt.
Sed argumento, quod ex his auctoritatibus ſsumitur, facilè reſpõſumreſponſum præſstabimus, ſsi earũearum fidẽfidem & conſtantiãconſtantiam examinemus. Et quidem primum illud de Atlantica
52
Platonis, latiſssimè retulimus, & reiecimus ſsup. cap. 4. ex num. 13. uſsque ad 37. ita ut nihil deſsideretur, quod hîc addi poſsſse videatur.
De loco autẽautem
53
Ariſstotel. ſsive Theophraſsti, cui alij illum librum mirabilium auditionum attribuunt, non magis curandum eſst; tum, quia non loquitur de Novo Orbe, ſsed de quadam inſsula deſserta, quales plures in Oceano noſstris etiam tẽporibustemporibus repertæ ſsunt, ut diximus ſsup. cap. 3. tum etiam, quia liber ille nullam habet auctoritatem, cùm
54
ſsomnia potiùs, & aniles fabulas contineat, quàm res fide & hiſstoricâ auctoritate dignas, ut omnes Scriptores paſssim animadvertunt, teſste Ant. Poſsſsevino in apparatu, 1. tom. verb. Ariſstoteles.
Sicut & alter
55
Luciani, cui ipſse hiſstoriæ veræ nomen inſscripſsit, in cuius initio ſse egreſsſsum olim ab Herculeis columnis ſsimiliter narrat, & in Occidentalem Oceanum ſsecundâ navigatione delatum, animi curioſsitate, & novarum rerum deſsiderio, quòd ſscire cuperet, quis eſsſset Oceani finis, quiq́ue homines ultra illum inhabitarent, & octuageſsimâ navigationis die in inſsulam ſsublimem, & arboribus conſsitam perveniſsſse, & ſstadijs circiter tribus à mari, columnam quandam æreãæream reperiſsſse, quæ indicaret eò uſsque Herculem, & Bacchum penetraſsſse, quod certius reddidit flumen vini totam inſsulam ſsecans, & portentoſsæ vites, quæ in craſsſso trunco incipientes, ſsuperiore parte mulieres erant, ab utero ferè ſsurſsum perfecta omnia habentes, à quarum ſsummis digitis exoriebantur palmites ubis pleni. Poſst quæ narrat, qualiter duo ex ſsocijs, qui ſse his mulieribus copulaverunt, cum eis ſsemper connexi, & in ſsimiles vites converſsi manſserunt. Reliqui verò inde ſsolventes, turbine quodam in ſsublime elati ſsupra Lunæ Cœlum deducti ſsunt, ubi alia longè mirabilia conſspexerunt.
Sed hæc, ut videmus, iocosè & per fabulam à cane illo Atheo traduntur, neque tam impudentibus mendacijs docti viri moveri debuerunt, ut gloriãgloriam primæ detectionis huius Novi Orbis nobis adimerent. Nam potiùs contrarium ex his fabulis elici poteſst. Etenim cùm nugatores, qui eas ſscripſserunt, inauditas & mirandas hiſstorias conſsingere intenderent, has navigati Oceani, & inſsularum trans illum repertarum, ut rem eo tempore impoſssibilem creditam, commenti videntur.
Et eodem modo, & ſsenſsu Sileni narrationem apud
56
Ælianum accipio; plurima enim figmenta ſsatis aperta & ridicula continet, & tanquam mera fabula reijcitur, & damnatur à Tertulliano adverſsus Hermogen. cap. 25. & lib. de Pallio cap. 2. Vbi ait, eam ſsolùm
57
Midæ auribus dignam eſsſse; & | idem cenſsuit, & ſsatis luculenter expreſssit ipſse Ælianus; nam poſstquam illam longo ſsermone recoluit, ſsic epilogum facit: Hæc ſsi cui fidedignus videtur Chius credat. Mihi egregius fabulator, tum in his, tum in alijs videtur. Notans nimirum Theopompum eius auctorem, quem licèt Beatus Rhenanus in notis ad Tertullian. d. cap. 25.
58
hiſstoricum fuiſsſse putet, melius tamẽtamen doctiſssimus Pamelius ibîdem, de alio, qui Poëta fuit, intelligit, cuius & Suidas meminit, aſsſserens ipſsum viginti quatuor fabulas ſscripſsiſsſse.
Quæ cùm ita ſse habeant, neſscio certè
59
quid ſsuper fundamento adeò ludicro ædificare potuerit Goropius Beccanus, de quo non immeritò dixit P. Ioan. Pineda de reb. Salem. libro 4. cap. 7. & 8. & in commentar. in Iob 2. tom. capit. 28. verſs. 16. pag. 500. argutiorem & diligentiorem videri in novis regionum originibus, & nominum notionibus tentandis, aut ſsomniandis, quàm fœlicem in iudicando, & eligendo, & nullum ſsuæ doctrinæ ſsolidum, firmûmve fundamentum præter ſsuſspiciones adducere.
Quod
60
vel ex eo conſstat, quòd Hyperboreos & Riphæos montes & gentes ad hunc Novum Orbem transferre voluerit, quos ſscimus Septentrionales & Scythiæ conterminos eſsſse, ſsic dictos à flatuum vi, quòd vento BoreęBoreæ ſsint expoſsiti, ſsive quòd ſsupra Boreæ flatum ſsiti eſsſse crederentur. Vel, ut Feſstus ait, quoniam humanæ vitæ modum excendant, vivendo ultra centeſsimum annum. Ferunt quippe
61
magnam ijs de cœle clementiam conceſsſsam eſsſse, auras ſspirare ſsalubres, domos eſsſse nemora, victum arbores miniſstrare, diſscordiam neſscire, ægritudine non inquietari, ad innocentiam omnibus æquale votum eſsſse, mortem accerſsere, & voluntario interitu obeundi tarditatem caſstigare, ut refert Plin. lib 4. capit. 12. Pompon. Mela & Ammian. Marcellin. lib. 26. hiſstor. ubi ad eorundem RiphęorumRiphæorum montium defectum Arimaſspos iuſstos homines, & placidos habitare ſscribit, Carol. Stephan. in diction. Ioan. Funger. in Etymolog. Abraham. Ortel. in Theſsaur. Geograph. verb. Hyperborei & Riphæi. Quamvis
62
Ptolemæus lib. 5. Geogra. cap. 9. quaſsdam Hyperboreos populos in Sarmatia Aſsiatica ponat, & Athenæus lib. 6. cap. 4. Riphæos mõtesmontes pro Pyrenæis intelligere videatur, ex hiſstoria, quam de argenti rivis, ex incenſsa ſsua ſsponte ſsylva, procedentibus addit. Diodorus quoque Siculus inſsulam quandam eſsſse ſscribit, oppoſsitam Celtis Oceani accolis, haud multò Siciliâ minorem, valdê fertilem, & biferam, hoc eſst, his quotannis fructus ferentem, habitariq́ue ab his, qui Hyperborei appellantur, eò quòd vento Boreæ ſsint expoſsiti.
Quartum argumentum,
63
quo Iuſstus Lipſsius, & alij probare intendunt Novi Orbis non ſsolùm notitiam, verùm perſsectam etiam ſscientiam apud veteres inveniri, deſsumi ſsolet ex locis Cicer. Pomponij Melæ, & aliorum, quos citavimus ſsup. cap. præced. num 20. & 23. Vbi Antipodes eſsſse agnoverunt, eoſsq́ue in terra Auſstrali nobis oppoſsita conſstituebant, quam ἀνταϑονα à contrario axe, ſsive ἀντιϰϑονα, quaſsi adverſsam terram nuncupabant. Quod non niſsi de hoc Novo Orbe veriſsicari poſsſse inquiunt. Cuius
64
etiam mentionem feciſsſse dicunt Lucianum in Hermotimo, ſsive de ſsectis, Plutarch. in lib. de Socrat. dæmo. & de facie in Orbe Lunæ, & 8. Symphoſsia, quæſst. 9. & in lib. de defect. Orac. dum loquuntur de quibuſsdam Oceani inſsulis, poſst quas μεγάλϰ ἔπεῖρ, id eſst, quædam magna continens reperiatur.
Et eòdem expreſssius reſspicere putãtputant Avîtum declamatorem, dum apud Senecam ſsuaſsoriâ 1. teſstatur: Fertiles in Oceano iacere terras, ultraq́ue Oceanum rurſsus alia littora, alium naſsci Orbem
Et
65
Divum Clementem Roman. Pontif. QuartũQuartum à Divo Petro in epiſst. poſsteriore ad Corinth. ubi ait: Oceanus, & Mundi, qui trans ipſsum ſsunt. Quibus verbis noſstram hanc Americam veluti digito oſstendere voluiſsſse fatentur Acoſsta lib. 1. de natur. Novi Orb. cap. 11. Maluenda de Antichriſst. lib. 3. cap. 16. pag. 149. Gregor. Garcia lib. 1. de Indor. orig. cap. 3. §. 7. pag. 61. & Iuſstus Lipſsius & Baſsil. Pontius ubi ſsuprà, qui notant Mundos plurali numero dixiſsſse Clementem, magnitudinem nimirum huius Novi Orbis indicantem, quęquæ vel in terris notis & luſstratis mirifica eſst, etſsi tractus ille Auſstralior, & trans fretum Magallani nondum innotuerit, niſsi à præternavigantibus libatus.
Et
66
huius Clementis epiſstolæ, quãquam ſse ignorare fatetur Acoſsta. d. cap. 11. celebris habetur mentio apud antiquos Patres, pluraq́ue ex illis collecta reperiuntur apud Sixt. Senenſs. libro 2. Biblioth. in Clement. illuſstriſs. Cardin. Baronium tom. 1. Annal. anno Chriſsti 95. & Anton. Poſsſsevin. in apparatu, 1. tom. verb. Clemens, & in ſspecie apud D. Hieronym. in cap. 2. epiſstol. ad Epheſs. ubi elucidans illa verba Pauli, Secundùm ſsæculum mundi huius, hæc habet: Quærimus quid ſsit, quod ait Paulus ſsecundùm ſsæculum mundi huius? Vtrum nam & aliud ſsæculum ſsit, quod non pertineat ad mundum iſstum, ſsed ad mundos alios? de quibus & Clemens in epiſstola ſsua ſsic ſscribit: Oceanus, & Mundi, qui trans ipſsum ſsunt.
Senecam
67
quoque Philoſsophum, & Romanæ eloquentiæ Magiſstrum, in eandem ſsententiam adducunt: ei enim tragœdia illa Medææ tribuitur, ut tradit luſst. Lipſs. d. cap. 19. & in initio animad. ad trag. Senecæ, & Ianus Gruter. in præfat. ad eius opera, in qua actu 2. verſs. 374. ſsic cecinit:
Venient annis
Sæcula ſseris, quibus Oceanus
Vincula rerum laxet, & ingens
Pateat tellus, Typhiſsq́ue novos
Detegat Orbeis, nec ſsit terris
Vltima Thulæ.
Quibus verbis non adumbraſsſse tantùm, verùm & expreſssiſsſse has Novi Orbis regiones videtur, & eius detectionem poſsſsteà per Hiſspanos factam veluti præſsagire. Eiſsq́ue
68
tanquam quodam oraculo motum fuiſsſse Columbum, ad Indias Occidentales perquirendas, ſseriò tradit Pet. Cieza 2. tom. rerum Indic. relatus à Theatr. vitæ humanæ volum. 5. lib. 3. pag. 1258. & lib. 4. pag. 1376. & volum. 21. libro 3. pag. 3822. Abraham Ortel. in Theat. Mag. tab. 5. Auguſst. Zarate in hiſstor. Perù, lib. 1. cap. 2. Acoſsta de nat. Novi Orb. lib. 1. cap. 11. Forcatul. de Gallo. Imperio lib. 2. fol. 83. Ioan. Boterus in relat. univerſs. vol. 2. part. 1. lib. 1. in princip. Stephan. Salazar ſsup. Symb. Apoſst. diſscurſs. 16. cap. 3. Garcia de Ind. orig. lib. 1. cap. 3. §. 3. ex pag. 50. Maluenda de Antichriſst. lib. 3. capit. 16. pag. 148. Anton. Herrera in hiſst. gener. Ind. decad. 1. lib. 1. cap. 1. & Bernard. Aldrete de antiq. Hiſsp. lib. 4. cap. 17. pag. 567. Etenim ſseros annos, ſsi à Seneca Philoſsopho, qui Neronis tempore vixit, uſsque ad Columbum dinumeremus, plus mille & quingentos inveniemus, ſsi à Medæa, plus quàm bis mille. Oceanum quoque rerum laxaſsſse vincula, omnibus incomperto eſst, cùm tot navigationibus per illum exactis, quas antiqui impoſssibiles reputabant, alios terrarum fines oſstenderit, & Novi Orbes detecti ſsint, totâ certè Aſsiâ, Africâ & Europâ maiores.
Verùm
69
autem verò his quoque argumentis, & auctoritatibus non obſstantibus, rectè adhuc affirmare poſsſsumus, Hiſspanorum gloriam in prima & vera tanti Orbis inventione, & cognitione illibatam manêre, ut benè cõcluditconcludit Ioſseph. Acoſsta ubi ſsup. & Greg. Lopez Madera in Monarch. Hiſspan. cap. 9. fol. 68.
Etenim quamvis
70
Cicero, & alij, quorum teſstimonia citavimus, philo|ſsophicis coniecturis, & argumentationibus ducti, Antipodes eſsſse affirmarent, eòq́ue nomine verum ſsit, incolas huius Novi Orbis, ut plurimùm, deſsignari: ipſsi tamen in eiſsdem locis apertè fatentur, Auſstrales regiones ab illis habitatas prorſsus incognitas fuiſsſse, ſsive ob ardorem intercedentis Zonæ, ſsive quia interiectus Oceanus utrique hominum generi commercium ad ſse cõmeandicommeandi denegabat. Vnde & alterius generis mortalium eos eſsſse putabant, ut latiùs in cap. pręcedentpræcedent. ex num. 34. retulimus.
Plutarchi verò,
71
& Luciani loca, quæ in contrarium expendi ſsolent, eodem modo vitari poſsſsunt, præterquam quòd meras nugas, & ſsabuloſsas narrationes continent, & nihil peculiare commemorant, quod noſstris Occidentalibus Indijs magis quàm Orientali conveniat.
Expreſssior quidem videtur
72
Avîti declamatoris auctoritas. Sed ſsi integra perlegatur, ſse ipſsam facilè prodet. Seneca namque in ea declamatione diverſsorum Rhetorum exercitationes, & ſsuaſsiones congeſssit, quibus Alexandrum Magnum ſsuadêre conabantur, ut Orbe, quam vicerat, contentus, ab alio per Oceanum quærendo, abſstinêret. Cùmq́ue omnes in eo convenirent, quòd neque Oceanus navigari poſsſset, neque in illo, aut ultra illum terrarum aliquid reperiri, Avîtus ingenij oſstentandi cauſsâ finxit, Alexandrum eò fortè moveri potuiſsſse, quòd putaret, fertiles in Oceano terras iacêre, ultraq́ue Oceanum rurſsus alia littora, alium naſsci Orbem, neque uſsquam naturam rerum deſsinere, ſsed ſsemper inde ubi deſsijſsſse videatur, novam exurgere. Sed ſstatim quid ipſse ſsentiret, enuntians, ſsic inquit: Facilè iſsta finguntur, quia Oceanus navigari non poteſst. Satis
73
ſsit hactenus viciſsſse Alexandro, qua mundo lucere ſsatis eſst. Intra has terras cœlum Hercules meruit, ſstat immotum mare, & quaſsi deficientis in ſsuo fine naturæ pigra moles, nouæ, ac terribiles figuræ, magna etiam Oceano portenta, quæ profunda iſsta vaſstitas nutrit, confuſsa lux, alta caligine, & interceptus tenebris dies, ipſsum verò grave & defixum mare, & aut nulla, aut ignota ſsydera. Ita eſst, Alexander, rerum natura, poſst omnia Oceanus, poſst Oceanum nihil.
Ad auctoritatem verò
74
Divi Clementis Romani reſspondeo, eum quidem nullam magis certam huius Novi Orbis notitiam habuiſsſse, quàm reliquos alios, qui eo tempore, & multis poſsteà ſsæculis viguerunt. Oceanum quoque intranſsibilem eſsſse, ut cæteros exiſstimaſsſse. Atque adeò, quòd de mundis trans ipſsum poſsitis dixit, pro Antipodum gentibus dixiſsſse credendus eſst, quos licèt dubio, & obſscuro iudicio aliqui ex veteribus ethnicis & Chriſstianis Philoſsophis agnoverunt, ut ſsæpè tetigimus, Et hanc fuiſsſse Clementis ſsententiam, apertiſssimè oſstendit Origenes lib. 2. Periarch. cap. 3: Meminit ſsanè (inquit) Clemens Apoſstolorum diſscipulus etiam eorum, quos Antichtonas Græci nominant, atque illius partis Orbis terræ, ad quas noſstrorum quiſsquam accedere poteſst, neque ex illis, qui ibi ſsunt quiſsquam tranſsire ad nos, quos, & ipſsos mundos appellavit, cùm ait: Oceanus intranſsibilis eſst hominibus, & hi, qui trans ipſsum ſsunt mundi, qui ijs eiſsdem Dominatoris Dei diſspoſsitionibus gubernantur. Accedit his, quòd niſsi ita D. Clementem intelligamus, meritò notandus videbitur, quòd plures
75
mundos conſstituerit, prout re ipſsâ illi hoc inter alia ſsuccenſset Photius in excerptis ad eius epiſstol. capit. 29. ibi: Reprehendat verò hoc in illis quiſspiam, quòd extra Oceanum mundos aliquos collocet, &c. D. Hieronym. ſsup. Paul. Epheſs. 2. cuius verba ſsup. retulimus, ubi non confirmat Clementis ſsententiam, ſsed eam potiùs ſsub dubitatione refellit. Etenim licèt Anaximander, Leuſsipus, Democritus, Anaxarchus & alij Philoſsophi plures mundos eſsſse opinati ſsint, eo|rum tamen errorem optimè convincit, & meritò damnat D. Auguſstin. de hæreſsib. cap. 77. D. Iſsidor. lib. 6. Etymolog. cap. 5. Iuſstus Lipſsius lib. 2. Phyſsiolog. diſsſsertat. 20. Martinus Delrio in adag. ſsace. 1. tom. adag. 789. pag. 378. & refertur in cap. quidam, verſs. Sunt & aliæ, 24. quæſstio. 3. & ante eos docuit Ariſstotel. lib. 1. de cœlo capit. 10. dum ait: Nec plures mundi ſsunt, nec plures eſsſse poſsſsunt, ſsi modò hic ex univerſsa materia conſstet, ſsicuti conſstat, Tertullianus quoque adverſsus Hermogen. cap. 25. & de Pallio cap. 2. eundem errorem notat, ſsic inquiens: Viderit Anaximander ſsi plures mundos putat. Viderit, ſsi quis uſspiam alius mundus ſsit apud Meropas, ut Silenus penes aures Midæ blattit, aptas ſsanè grandioribus fabulis.
Senecæ
76
autem verba, quęquæ ultimo loco pro contraria opinione perpendimus, non magis noſtręnoſtræ adverſsantur, ſsi cõſideremusconſideremus, quòd Seneca novos illos Orbes, de quibus loquitur, non vidit, neque ab alio viſsos narravit, ſsed fortuitò id, ac temerè, & velut hyperbolicè cecinit, aut certê divinando, & vaticinando, eo genere
77
divinationis, quod prudentes viri familiare habent, ut optimè tradit Acoſsta. d. libro 1. cap. 11. & noviſssimè Franciſsc. Torreblanca in Epitome, diſsputatione de Magia, lib. 1. cap. 3. num. 15. Et ſseries ipſsa verborum Senecæ ſsatis oſstendit: nam cùm in præcedentibus carminibus dixiſsſset, iam illo tempore mare navigationibus inuſsitatis ſsolicitari, & nihil induſstriæ, & audaciæ hominum impervium eſsſse, aut intentatum relinqui, ſsubiecit, eò fortè aliquando progreſsſsuros, ut magno Oceano enavigato, novos terrarum Orbes aperirent. Quod tamen apparet ab ipſso tunc temporis impoſssibile reputari, qui cùm
78
cæteris ſsentiebat, terrarum terminos in Hiſspania finiri, & non ultra Gades navigationem extendi, ut ſsatis denotavit in illis verbis.
Quibus Oceanus
Vincula rerum laxet, &c.
Et in carmine, quod de Corduba ſscripſsit, ubi Oceanum, qui eam alluit, ſsupremum vocat:
Et Gratare tibi, quod te natura ſsupremo
Alluit Oceano.
Et expreſssiùs in lib. unico ſuaſoriarũſuaſoriarum cap. 1. Vbi ex multorum declamatorum opinione cõcluditconcludit, Oceanum navigari non poſsſse, & nullas ultra illum terras exiſstere, & inter reliqua, elegantiſssima Pedonis carmina refert, quibus Germanicum per Oceanum navigantẽnavigantem, ab incœpto deſsiſstere ſsuaſsit, quęquæ ſsic
79
habent:
Iam pridẽpridem poſst terga diẽdiem, Solemq́;Solemq́ue relictũrelictum,
Iam pridem notis extorres finibus Orbis,
Per non conceſsſsas audaces ire tenebras
Heſsperij metas, extremaq́ue littora mundi,
Nunc illum pigris immania monſstra ſsub undis,
Qui fert Oceanum? Qui ſsævas undique Priſstis
Aequoreoſsq́ue canes ratibus conſsurgere prenſsis,
Quo ferimur? Ruit ipſse dies, Orbemq́ue relictum
Vltima perpetuis claudit natura tenebris,
An ne alio poſsitas ultra ſsub cardine gentes,
Atque alium libris intactum quærimus
Orbem? Dij revocant, rerumq́ue vetant cognoſscere finem
Mortaleis oculos, aliena quid æquora remis,
Et ſsacras violamus aquas, Divumq́ue quietas
Turbamus ſsedes.
Neque eſst novum
80
Poetas, & alios Auctores hoc loquendi & vaticinandi modo aliqua protuliſsſse, quæ poſsteà ipſsis ignorantibus impleta videmus; ut apparet in alio loco eiuſsdem Senecæ lib. 7. natur. quæſst. capit. 31. cuius mentionem fecimus ſsup. num. 14. &
81
libro 5. earundem quæſst. cap ult. ubi Nulla, inquit, terra tam longè remota eſst, quæ non mittere aliquò ſsuum malum poſsſsit: | unde ſscio, an nunc aliquis magnæ gentis in abdito Dominus, fortunæ indulgentia tumens, non continueat intra terminos arma, an paret claſsſses ignota molliens? Vnde ſscio, hic mihi, an ille ventus bellum invehet? Magna pars erat pacis humanæ, maria præcludi. QuęQuæ quidem omnia in notitia, detectione & debellatione huius Novi Orbis eveniſsſse videmus: & iam olim ſsimiliter contigerunt,
82
cùm ex inſsulis, univerſsiſsq́ue regionibus septentrionalibus tot, tantæq́ue gentes innumeræ, & vix de nomine notæ, diverſsis temporibus velunt aves egreſsſsæ fuêre, ut fuerunt Gothi, Oſstrogothi, Veſstrogothi, Vvandali, Franci, Cimbri, Gepidæ, Dani, Hunni, Suedi, Heruli, Rugi, Alani, Longobardi, Alemani, & alij plures, qui Danubio & Rheno ſsuperatis, omnem Europam, & præſsertim & ipſsam Italiam altricem Imperij & Dominam, quadringentis & plus annis perpetuâ quadam Regnorum ſsuceſssione ſsubiugarunt, ac Romani nominis gloriam ferè omnem extinxerunt.
Virgilius
83
etiam eodem vaticinij genere uſsus cenſseri poteſst, dum Ecloga 4. ait:
Pauca tamen ſsuberunt priſscæ veſstigia fraudis,
Quæ tentare Tethyn ratibus, Quæ cingere muris
Oppida, quæ iubeant telluri inſsindere ſsulcos:
Alter erit tum Tiphys, & altera quæ vehat Argo
Delectos Heroas: erunt etiam altera bella,
Atque iterum ad Troiam magnus mittetur Achilles.
Hunc enim locum ex Sibyllarum libris Virgilium mutuatum, optimè conſsiderat Thomas Bocius lib. 20. de. ſsignis Ecceleſs. capit. 6. pag. 333. & lib. 22. capit. 1. pag. 416. eoq́ue remotiſssimas navigationes deſsignari, inquit, quæ poſst Chriſsti adventum à varijs nationibus, & præcipuê ab Hiſspanis in Orientales & Occidentales Indias inſstitutæ ſsunt, quibus gentes, & opes plurime ad Chriſsti Eccleſsiam augendam & illuſstrandam adducerentur, veluti ab Argonautis illis aurem vellus ſsub Iaſsone Duce & Typhi, eius in Colchica expeditione ſsocio, & primæ navis, quæ Argo dicta fuit, gubernatore. De
84
qua fabula latè agit Orpheus lib. 1. Ovid. lib. 7. Metamorph. Propertius lib. 1. Statius lib. 5. Appollonius in Catalog. heroum lib. 2. Valer. Flaccus in ſsuis Argonauticôn libris, Pontanus lib. 5. de Stellis, Textor in officina, 1. part. pag. 328. Natalis Comes in Mytholog. fabul. lib. 6. cap. 8. Micha. Boſschius in Oratione de aureo vellere, & Simon Maiolus in tom. 4. dier. Canicul. colloq. 5. pag. 377. & ſsequent. Vbi ſsimul tractant
85
de Origine, & inſstitutis Equeſstris Ordinis aurei Velleris, vulgò dicti, del Tvson de Oro, quem Philippus cognomento Bonvs Burgundiorum Dux anno 1429. inſstituit, & hodie noſstri Potentiſssimi Hiſspaniarum Reges conſservant, & moderantur, utpotè
86
veri, ac legitimi illibus ſstatus ſsucceſsſsores, iuxta ea, quæ fuſsius congerit Camillus Borrellus in tract. de præſst. Reg. Catholic. capit. 46. ex num. 254.
Extat quoque
87
locus alter apud eundem Virgil. lib. 6. Æneid. ubi Auguſsto Cæſsari blandiens, novas terras & regna ei promittit, quæ ultra Oceanum, imò & Solis orbitam iaceant. Sic enim inquit:
Super Garamantas, & Indos
Proferet ImperiũImperium, iacet extra ſsydera tellus
Extra anni Soliſsq́ue vias, ubi cœliſser Atlas
Axem humero torquet, ſstellis ardentibus aptum.
Quibus verbis Iuſstus Lipſsius. d. capit. 19. ad hunc Novum Orbem reſspicere putat. & extra anni, & Solis vias interpretatur, ideſst, Vltra Torridam Zonam. Et quod de Atlante ſsubijcitur, exponit, non de illo Aſsricæ, ſsed de alio, qui regnavit in inſsula Atlantica à Platone deſscripta. Sed in hoc magnus ille | vir, aut falli, aut fallere, velle videtur. Nam Virgilius id nullo certo argumento, ſsed ſsimiliter per Hyperbolem, aut vaticinationem Poëticam dixit, & in Cæſsaris adulationem. Et non loquitur de Novo Orbe, ſsed de Maurorum Æthiopia, ubi eſst mons Atlas, Stellis aptum, ſsive vicinum, prout obſservat Servius, Cerda & Pontanus ibîdem, & diximus ſsup. cap. 4. & oſstendit ipſse Virgilius eiſsdem fermè verbis utens lib. 4. Æneid.
Oceani finem iuxta, Solemq́ue cadentem
Vltimua Æthiopum locus eſst, ubi maximus Atlas
Axem humero torquet ſstellis ardentibus aptum.
Hanc autem
88
Provinciam dicit eſsſse extra ſsydera, non quia ulla ſsit tellus, quęquæ non ſsubiaceat ſsyderibus, & cœlo non tegatur, ſsed quia extra maiora ſsydera ferè ſsit, id eſst, duodecim ſsigna, in quibus eſst circulus Solis, aut Planetas, qui intra Tropicos decurrũtdecurrunt. Quemadmodum & Lucanus de eâdem regione loquens lib. 3. Pharſsal. ſscriptum relîquit:
Æthiopumq́ue ſsolum, quod non premeretur ab ulla
Signiferi regione Poli, niſsi poplite lapſso
Vltima curvati procederet ungula tauri.
Sed, ut ad Senecam
89
redeamus, advertendum etiam eſst cum Botero, Madera, & Herrera ubi ſsupr. eius vaticinium, ut ad iſstius Novi Orbis detectionem propriùs applicari poſsſset, loco ultimi carminis, ubi de Thule loquitur, dicere debuiſsſse:
Nec ſsit terris ultima Gades.
Etenim ad Occidentem, & ultra Gades, ut ſsæpè diximus, detectus eſst, non ad Septentrionem,
90
ubi Thule inſsula iacet, quęquæ ultima terrarum illius Climatis reputabatur, iuxta illud Virgilij lib. 1. Georg.
Tibi ſserviat ultima Thyle.
Et plura alia, quæ de eâdem inſsula habent Plin. lib. 2. cap. 75. & lib. 4. c. 16. Pompon. Mela lib. 3. cap. 3. Solin. cap. 24. D. Iſsidor. lib. 14. Etymol. cap. 6. Procop. de bello Goth. lib. 2. Surius in comment. ſsub ann. Domin. 1537. Boter. in relat. univerſs. lib. 1. vol. 1. pag. 168. Ortel. in Theatr. Orb. tab. 97. & in Theſsaur. Geogr. verb. Thule, Maginus Patavinus in tab. Geograph. fol. 96. & fol. 10. Tho. Bozius de ſsign. Eccleſs. lib. 22. cap. 9. pag. 495. & ſseq. & pag. 557. & Simon Maiol. in dieb. Canicul. colloq. 1. pag. 35. & colloq. 14 pag. 341. Vbi eandem eſsſse docent, quãquam hodie Islandiam, aut Scandiam dicimus, in ditione Scotorum ad Septentrionem vergentem ultra Orcades, latitudinemq́ue habêre graduum 65. ad 69.
Et licèt negare non poſssimus,
91
etiam ultra Thulem, ſsive IslandiãIslandiam, alias novas terras antiquis, & noſstris temporibus repertas, in quibus ad litterãlitteram vaticinium SenecęSenecæ impleri potuerit, ut ſsunt Groenlandia, Frislandia, Icaria, Nova Semla, Finamarchia & aliæ, de quibus agunt auctores ſsuprà citati. Cùm
92
& Hunni & Gothi in alio veluti Orbe ignoto, & inacceſsſso ultra MęotidemMæotidem paludem habitare dicerentur, iuxta ea, quęquæ tradit Plinius, loquens de Scandinavia, unde illi eruperunt lib. 4. cap. 13. Hoc tamen neque Americanæ Hiſspanorum detectioni, de qua agimus, nocet, neque ita
93
magnâ admiratione dignum ullo ſęculoſæculo iudicatum eſst. Nam ibi ſsolùm Glacialis maris, & frigidæ Zonæ tranſsitus, navigandi & progrediendi ulterius avidos retardabat. Hîc verò, & Torridæ æſstus, & Oceani vortices deterrebant, quem ſsemper, ut vidimus, ultra Herculis columnas inacceſsſsum, & impertranſibilẽimpertranſibilem iudicarũtiudicarunt.
Planè
94
etiam ad Septentrionem ultra Groenlandiam mare unius diei curſsu fertur innavigabile, quia, caligãtibuscaligantibus ante ora mundi finibus, immane abyſssi barathrum reperitur, ut conſstat ex mirandis relationibus, quas refert Cranzius in præfat. Noruegiæ, relatus in Theatr. vitæ humanæ, vol. 5. | lib. 2. pag. 1216. & aliæ non minus mirandæ
95
navigationes BattavorũBattavorum, ſsive Olandenſsium per mare Glaciale ad Novæzemlæ, & Lappianorum fines extant in tertio tom. hiſst. navigat. Orient. circa finem.
Denique urgent adhuc alij, & Romanos in regiones huius Novi Orbis aliquando transfretaſsſse auctoritate Lucij
96
Marinæi Siculi probare conantur, qui lib. 19. de reb. Hiſsp. c. 16. ſscriptum relìquit, Catholicorum RegũRegum tempore, quo primùm prędictęprædictæ regiones repertæ ſsunt, in ea, quæ vulgò Terra firma appellatur, repertũrepertum fuiſsſse à quibuſdãquibuſdam hominibus, qui auri venas perſscrutabantur, numiſsma quoddãquoddam cum nomine & imagine Auguſsti Cæſsaris, quod cùm ad Dom. Ioannem Ruffum Archiepiſscopum Conſsentinum deveniſsſset, ille, ut rem mirabilem, Romam ad ſummũſummum Pontificem miſsit. Quæ res inquit MarinęusMarinæus: Hiſspanis gloriam & famãfamam ademit, quãquam pepererant, dum ſse primos Indias Occidentales inveniſsſse iactabant. Illo namq;namque mumiſsmate conſstitit, Romanos iam multis anteà ſsæculis ad eaſsdem oras perveniſsſse. EandẽEandem hiſstoriam refert Maluenda lib. 3. de Antichriſst. cap. 16. & levibus alijs coniecturis communit Fr. Gregor. Garcia de Indor. orig. lib. 4. cap. 19.
Quibus aliam adijcit Iuſst. Lipſsius. d. lib. 2. cap. 19. & Baſsilius Pontius. d.q. 8. expoſs. cap. 1. ex Noſstrorum relatione tradentes,
97
in Chile Provincia, in valle, quæ Cauten dicitur, urbem eſsſse, quam Imperialem ab hac cauſsa nominarunt, quoniãquoniam in pleriſsque domibus, & portis repererũtreperunt Aquilas bicipites, eodem modo effigiatas, ac illæ, quibus Romanum Imperium pro inſsignibus uti iam pridem conſsuevit. Vnde ſsuſspicari poſsſse inquiunt à Romanis illuc ea inſsignia fuiſsſse perlata, maximè cùm nulla eo in Orbe aquila, ſsive avis biceps reperiatur, quam indigenæ adũbrareadumbrare potuerint.
Quibus argumentis ſsimile etiãetiam videri poteſst aliud, quod tradit Didac. Davalos in Miſscell. Auſstral. colloq. 36. fol. 165. dicẽsdicens,
98
triginta abinde annis clavum quendãquendam ferreũferreum, politè nimis fabricatum, repertũrepertum fuiſsſse in hoc Regno Peruano in argenti fodinis, quęquæ iacẽtiacent circa oppidũoppidum Caxatambo intra duriſssimi cuiuſsdam ſsaxi argentei viſscera circumcluſsum. Inde deducẽsdeducens, antiquãantiquam videri utriuſsque Orbis cõmunicationemcommunicationem, cùm clavus ille magnam præ ſse ferret vetuſstatem, & a priſscis huius terręterræ accolis fieri non potuerit, quibus nec ferrum eo tempore erat, neq;neque artifex, & inſstrumenta ad illum conſstruendum neceſsſsaria.
Sed ab his argumentis faciliùs quidem, quàm à ſsuperioribus nos expedire poſsſsumus, MarinæũMarinæum imprimìs
99
meritò ridentes & reijcientes, qui adeò levi, & fallaci conſsideratione Hiſspanorum glorięgloriæ tenebras offundere voluit, quem iuſstè illi omnes, qui eum citant, reprehendere ſsolent, ut conſstat ex Lipſsio, Maluenda & Baſsilio, ubi ſsupr. Camillo Borrello de præſst. Reg. Cathol. capit. 46. numer. 225. & 226. & Auguſst. Torniello infrà citando: & noviſssimè ex Seraph. Freitas de iuſsto Imper. Aſsiat. capit. 5. numer. 16. & 17. ubi minus aptè ſsubiungit potuiſsſse numiſsma illud per manus SinarũSinarum facillimè a Trapobana in AmericãAmericam Romanorum ſsæculo deferri. Imprimìs namque negamus numiſsma illud ea in parte, quâ Marinæus dicit, repertum, cùm id nullo ſsatis certo teſstimonio conſstiterit. Neq;Neque ſsufficit, quòd Archiepiſscopus CõſentinusConſentinus, eo nomine, quaſsi ibi inventum acceperit, & ad ſsummum Pontificem miſserit. Nam cum plures ex Italia viri ſsimul cum Hiſspanis in prioribus illis claſssibus ad has partes navigaſsſsent, potuit eorum aliquis, ut gentis ſsuæ gloriam augêret, illius numiſsmatis inventionem Archiepiſscopo ſsuadêre. Aut etiam ex compoſsito, quo maiorem ſsibi fidẽfidem conciliaret, latẽterlatenter in auri fodinas | deijcere, ut ſstatim à foſsſsoribus repertum, multis retrò temporibus ibi fuiſsſse crederetur.
NovũNovum
100
quippe non eſst, ſsimiles fraudes, & impoſsturas ſsub prætextu antiquitatis artiſsiciosè confingi, & ad decipiẽdosdecipiendos alios à noſstri ſęculiſæculi ingenioſsis, & malè feriatis hominibus affabrè concinnari, ut benè advertit Tobias Hallerus in orat. contra Antiquarios apud Roſsinum pag. 488. & in quodam caſsu, huic, de quo loquimur, admodum ſsimili, contigiſsſse videmus. Nam Valentinus Moranus, Iacob. Navarch. Ieſsuita, & Ferdinand. Lop. Caſstañeda in ſsua hiſst. Ind. Orient. lib. 1. cap. 28. referunt
101
quædam carmina, quæ ſsub Emanuele Luſsitaniæ Rege, anno Domini 1505. refoſsſsa fuerunt in promontorio LunęLunæ, quod vulgò appellatur Roca de Sintra, inſsculpta in quadrata vetuſsti operis columna marmorea, quæ ſsic habebant:
Volventur ſsaxa, litteris & ordine lectis,
Cùm videas Occidens Orientis opes
Ganges, Indus, Tagus erit mirabile viſsu
Merces commutabit ſsuas uterque ſsibi.
Quos verſsus Sibyllinos eſsſse, prædicti Auctores ſsibi perſsuaſserunt, eiſq́;eiſq́ue quaſsi ex Sibyllæ antro profuſsis fidem præbuerunt. Cùm tamen poſsteà compertum fuerit confictos & impoſsitos fuiſsſse à quodam Hermo Charado Luſsitano, qui illos marmori inſscripſserat, defoderatq́ue, ut ſsitu, humoreq́ue terræ aliquantulum deformati, vetuſstatis indicium exhibêrent, rurſsuſsq́ue per mercenarias operas refoderat, ut hoc tam nobili, atque peregregio antiquitatis monumento Regis gratiam avidè in Orientis opes intenti, pecuniamq́ue aucuparetur, ut teſstantur Cæſsar Orlandius, & Gaſspar Barrerius, quos refert Ortelius in Theat. mag. tab. 5. Novi Orbis, & ab eo mutuatus MaluẽdaMaluenda d. lib. 3. de Antichriſs. c. 16. pag. 150. & noviſssimus Auguſst. Torniel. in annal. ſsacris, 2. tom. ann. mundi 3043. num. 7. pag. 48.
Quod
102
verò de bicipite ChilenſiũChilenſium aquila diximus, quamvis verum eſsſse fateamur, non multum ſstringit. Potuit quippe ab Indis eiuſsmodi avis, etiam citra Romanorum exemplum, excogitari & effingi, & ad rei longè diſstincte ſsignum uſsurpari, quemadmodum & à Romanis ipſsis excogitata fuit, quibus etiam triceps Proſserpina, Cerberus & alia monſstra nunquam ſsimiliter viſsa confingebantur. In obeliſscis quoque ÆgyptiorũÆgyptiorum narrat Ammian. Marcellin. lib. 17. Scripta conſspici volucrum, ferarumq́ue, etiam alieni mundi genera multa, id eſst, ignota ipſsa, & Orbi, qui tunc luſstrabatur inviſsa.
Aquila
103
autem Romani Imperij antiquiſssimum, & uſsitatiſssimum ſsignum, teſste Ioan. Roſsin. lib. 10. antiq. cap. 5. pag. 445. & Alex. ab Alex. lib. 4. dier. gen. cap. 2. quare & quando biceps portari cœperit, varijs opinionibus ab ſscribentibus decertatur, de quibus agit Ioan. Curio, Ioan. Bocatius & alij, quos refert Simon Maiol. in diebus Canicul to. 4. colloq. 5. pag. 365. Guardiola de nobil. c. 13. Vargas in eod. tract. diſscurſs. 16. n. 4. Didacus Davalos in Miſscell. Auſstral. colloq. 20. fol. 99. ultra quos ego addo CuſpianũCuſpianum relatum in Theat. vitæ hum. vol. 3. lib. 10. pag. 1029. qui ex Suetonio tradit, ſignũſignum hoc eſsſse
104
apud Germanos antiquiſssimum. Illi enim QuintiliũQuintilium VarũVarum cum legionibus Romanis tribus apud Bructeos Friſsijs conterminos delevêre: ſsignaq́ue, & aquilas duas cepêre, quas adhuc hodie poſssident: Non enim, inquit, biceps eſst aquila, ſsed duæ ſsimul, quarum altera alteram expanſsis alis obtegit. Nec unquam hæ redditæ ſsunt Imperatoribus Romanis, ſsed ſsemper in hunc uſsque diẽdiem ſservatæ.
Deniq;Denique narratio illa
105
de clavo ferreo in Caxatambi fodinis reperto, non maiorem fidem, quàm Marinæi numiſsma meretur: niſsi dicere etiam malimus, potuiſsſse iam olim, ligno alicui navis adfixum, maris fluctibus ad hanc | Peruanam oram appellere, & illuc ad argentum commodiùs excavandũexcavandum ab Indis tranſsportari, & per oblivionem relinqui, indeq́ue factum, ut intra lapidis viſscera, lapide ipſso creſscente, concluderetur, prout multoties in alijs ſsimilibus rebus accidiſsſse referunt, & mirandis
106
exemplis demonſstrant Alex. lib. 5. Geni. cap. 9. Bapt. Fulgoſs. lib. 1. rer. memor. cap. 6. fol. 55. Petr. Mexia in ſsylva var. lect. 2. par. cap. 13. & Simon Maiol. 1. tom. colloq. 16. pag. 379. & colloq. 18. pag. 419. Vbi inter alia commemorãtcommemorant, in altiſssimis, & longè a mari poſsitis montibus, dum excavarentur,
107
compertas ſsuiſsſse interdum naves, humore prope modum abſsumptas, cum inſtrumẽtisinſtrumentis omnibus ferreis, & in alijs terręterræ viſsceribus erui ſsolêre lapides, in quibus ſsunt Conchylia redacta in duritiem lapideam, & oſsſsa animantium, & quod magis mirũmirum eſst piſsces, bufones, & ſserpentes vivos.
Loading...