CAPVT V. De alijs magis peculiaribus, notandiſq́;notandiſq́ue miraculis, quæ in IndiarũIndiarum OccidẽtaliũOccidentalium cõverſioneconverſione, & cõquiſitioneconquiſitione acciderũtacciderunt.

SVMMARIVM Capitis V.

  • 1 Miracula oſtendũtoſtendunt favorẽfavorem, inclinationẽinclinationem, & vocationem DivinãDivinam, cum Lipſsio.
  • 2 Miracula plura, & ſspecialia Novi Orbis congeruntur: & oſstenditur, idem in eius converſsione contigiſsſse, quod olim in primitiva Eccleſsia.
  • 3 Spiritus ſãctusſanctus dona ſsua partitur, ut vult.
  • 4 David Pſsalm. 64. prænuntiaſsſse videtur miracula quæ in converſsione Novi Orbis facienda erant.
  • 5 Auctores recenſsentur, qui plura miracula in Novo Orbe facta commemorant.
  • 6 LinguarũLinguarum variarũvariarum locutio, & intellectio fuit donum Dei Apoſstolis conceſsſsum.
  • 7 LinguarũLinguarum donum, & miraculũmiraculum multis Novi Orbis prædicatoribus cõceſsũconceſsum fuit.
  • 8 B. Franciſscus Xavierius habuit donum linguarum.
  • 9 B. Aloiſsius Bertrandus, Martinus à Valentia, & alij Novi Orbis prædicatores habuerunt donum linguarum.
  • 10 Chriſstus Dominus, Apoſstoli, & D. Vincent. Ferrer, una lingua loquentes, à varijs diverſsarum linguarum populis intelligebantur: & idem accidit aliquibus concionatoribus Novi Orbis.
  • 11 B. F. Ioan à S. FrãciſcoFranciſco, & Fr. Hieron. de Mendieta linguãlinguam MexicanãMexicanam repẽtèrepentè, & nullo ſstudio adhibito aſsſsecuti, & locuti ſsunt.
  • 12 Crucis Chriſsti ſsigno plurima miracula in Novo Orbe operata ſsunt, & in India Orientali. Num 14.
  • 13 Crucis ſsanctæ laudes, & effectus mirabiles ex D. Ioan. Damaſsceno.
  • 15 Auctores enumerãturenumerantur, qui agunt de miraculis S. Crucis in Novo Orbe.
  • 16 Crucis inſsulæ Hiſspaniolæ notabilis, & miraculoſsa hiſstoria.
  • 17 Crucis Chriſsti fruſstrà quæ præcidũturpræciduntur, ſstatim in ea ſsuccreſscunt. Et idem cõtigitcontigit in Cruce Hiſspaniolæ.
  • 18 Crucis à Magallano in inſsula Zebu poſsitæ, & alterius provinciæ Nicaraguæ miracula.
  • 19 Cruces in ſsuis agris odio Hiſspanorum defodiunt Indi Hiſspaniolæ, & fruges ibi natæ Crucis ſsignum habuerunt.
  • 20 Iſsabella Roderici ſsolo Crucis ſsigno plures Corteſsij milites ſsanavit, in Mexicano bello graviter ſsaucios.
  • 21 Lanzerus Peruanus miles Crucis ſsigno ægris, & ſsaucijs adhibito, magnas curationes exercuit.
  • 22 Alvarus Nunius Cabeça de Vaca, & eius ſsocij ad FloridãFloridam naufragium facientes multa miracula in ægrorum curatione patrarunt.
  • 23 Crucis invocatione & adoratione ingẽtẽingentem pluviãpluviam Indis impetrat miles quidãquidam facinoroſsus in provincia Sanctæ Crucis de la sierra.
  • 24 Indorum Sanctæ Crucis de la Sierra miraculoſsa converſsio.
  • 25 Miles, qui miraculum fecit, poſsteà furcæ damnatus fuit.
  • 26 Ferdin. Corteſsius in Mexicana provincia imbrem deſsideratiſsſsimum Indis, oratione ad Crucem habita, impetrat.
  • 27 Imbrem, & alia bona miraculosè cõſequunturconſequuntur aliqui Religioſsi viri in Nova Hiſspania per invocationẽinvocationem SãctæSanctæ Crucis.
  • 28 Crucis de Carabuco miracula remiſsſsivè.
  • 29 Indi cuiuſdãcuiuſdam miraculoſsa ultio, quòd tẽplotemplo in ChriſtianorũChriſtianorum cum uxore rẽrem habuit.
  • 30 Indi cuiuſsdam notabilis, & miraculoſsa hiſstoria & converſsio, qui in faciem Crucifixi imaginis expuere auſsus fuit.
  • 31 B. Fr. Pet. à Corduba, & eius ſsocius miraculosè ab Indorum inſsidijs liberãturliberantur, & mare crucibus innixi traijciunt.
  • 32 B. Virginis Mariæ imago, & devotio plura miracula in Novo Orbe fecit.
  • 35 Reguli cuiuſsdam inſsulæ Cubæ notabilis, & miraculoſsa hiſstoria, & victoria ob ſsolam invocationẽinvocationem Virginis Mariæ.
  • 34 Indus quidãquidam, invocato nomine Virginis | Mariæ, à fulmine liberatur, tribus alijs ſsocijs eius ictu pereuntibus.
  • 35 Deiparæ imaginem ex altari, ubi eam Corteſsius collocaverat, Indi nullo modo deturbare potuerunt, & conantes, cœleſstibus ſsupplicijs puniti ſsunt.
  • 36 Baptiſsmi, & aliorum Sacramentorum ſsuſsceptio plura miracula in Novo Orbe cauſsavit. Et Auctores, qui de eis agũtagunt.
  • 37 Ferdinan. Magallanius in Zebu inſsula Regis nepotem, & plures alios infirmos aqua baptiſsmali ſsanavit.
  • 38 Miraculoſsa hiſstoria fœminæ cuiuſsdam Indæ, quæ baptiſsmum ſsuſscipere uſq;uſque ad mortis articulum recuſsaverat.
  • 39 Indi cuiuſsdam Mexicani baptiſsmus, & qualiter eius ſsuſsceptione fuerit à dæmonis unguibus liberatus.
  • 40 Euchariſstia evolare èex manibus Sacerdotis, & in os devotæ cuiuſsdam Indæ ingredi viſsa eſst.
  • 41 Indus Chriſstianus, pro mortuo iam deploratus, ſsurrexit, & plurima, & miranda de vita futura narravit.
  • 42 Curmacurialis, & Steelſsius in ecſstaſsi multa de gloria, & inferno viderunt.
  • 43 Miraculum, quod Mechoacani accidit Indo cuidam confeſsſsionem paranti.
  • 44 Inda quædam, quia peccata gravia in confeſssione celaverat, graviter à dæmone vexata & afflicta fuit.
  • 45 Miracula plura operata in Novo Orbe per varios omniũomnium ordinũordinum religioſsos remiſsſsivè ad Auctores, qui de illis ſscribunt.
  • 46 Martyrum confeſssio, & paſssio eſst unũunum ex ſsignis veræ Fidei, & Eccleſsiæ Dei.
  • 47 Ioan. 2. 3. verba explicantur.
  • 48 Martyres plures in Novo Orbe fuiſsſse probatur.
  • 49 Hieronymi Badeſsij epigrãmaepigramma refertur de Martyribus Novi Orbis.
POssem quidẽquidem ſsignis, & miraculis, quęquæ in cap. pręcedẽtipræcedenti recenſsui, Victoriæ ſscrupulo, atq;atque obiectioni ſsatis feciſsſse videri, & DivinęDivinæ voluntatis & vocationis in hoc egregio opere cõverſionisconverſionis, & acquiſsitionis Novi Orbis non levia argumenta conſsideraſsſse, atq;atque
1
appoſsitè cum Iuſst. Lipſs. in Virg. Hallenſs. cap. 2. & 5. exclamare: Vbi ea miracula video, & tam certa, & crebra video, quid niſsi favorẽfavorem, & inclinationẽinclinationem Numinis agnoſsco? Quid etiãetiam, niſsi velut tubãtubam, & claſsicũclaſsicum audio, quod ad talẽtalem Fidem, & cœtũcœtum appellat. Non certius Divinæ volũtatisvoluntatis argumentũargumentum, quam a miraculis, quæ Deus ipſse homo factus, ut talẽtalem ſse oſsſsereret, atq;atque oſtẽderetoſtenderet, palãpalam exhibuit, & vulgavit.
Sed tamen
2
adhuc alia non minus certa, & magis ſspecialia cõmemorarecommemorare operæpretiũoperæpretium exiſstimavi, quæ LectorẽLectorem, ut arbitror, recreabunt, & evidentiùs oſstendent, ſsigna & miracula, quęquæ olim in primitiva Fidei prædicatione innotuerunt, his etiãetiam temporibus & regionibus non defuiſsſse, quãvisquamvis charitas uſsque adeò refrixit, & ita exactè, ut oportebat, EvãgelicęEvangelicæ prædicationis forma alicubi ſservata non fuit. Spiritus
3
quippè ſsanctus dona, & chariſsmata ſsua partitur, ut vult: & ſsi credimus Fr. Baſsil. PõtioPontio Legion. in 1. p. ſsuar. diſsp. q. 8. expoſsit. cap. 4. iam
4
hoc olim per Davidem prędixeratprædixerat Pſsal. 64. dum ait: TurbabũturTurbabuntur gentes, & timebunt, qui habitant terminos à ſsignis tuis. QuẽQuem Pſsalmum de gentibus huius Novi Orbis accipiendũaccipiendum contendit, ut latiùs diximus lib. 1. cap. 15. n. 57. & ſsic verſsum illũillum exponit; quaſsi Regius Vates cõmovendascommovendas dicat IndorũIndorum gentes ad Chriſsti FidẽFidem amplectendam ſsignis, atq;atque portentis, quęquæ dum eis annũtiaturannuntiatur EvangeliũEvangelium, & facta ſsunt, & hodie fiunt a religioſsiſssimis viris. Ioſseph. etiam
5
Acoſsta, & Fr. Aug. Davila, qui pauca miracula in hac cõverſioneconverſione interveniſsſse dixerunt in locis relatis ſsup. cap. 3. num. 35. plura quidem ſsuis in libris recenſsent, & plurima alia Alanus | Copus, Thom. Bozius, Ioan. Boterus, Anton. de Herrera, Fr. Alphonſs. Fern. Fr. Ioan. Torquemad. & alij graviſssimi auctores, quorum peculiarem mentionẽmentionem in huius capitis diſscurſsu faciemus.
Et ut hinc eius initium ſsumamus, nemo planè ignorat,
6
diverſsarum linguarum ſscientiam, & extraneorum ſsermonum intellectionem, & interpretationem donum Dei eſsſse, quo maximè Apoſstolorum miſssionem, ac Fidei prędicationemprædicationem per eos factam confirmavit, ut patet Marc. 16. Paul. 1. Corint. 12. verſs. 4. Act. 24. & ultra Scribentes in his locis præcipuè Maldonat. Cornel. à Lapide, Lorin. & alios, latè proſsequitur Thom. Bozius de ſsignis Eccleſs. Dei, lib. 6. capit. 5. & Bernard. Aldrete omnino legendus de antiq. Hiſspan. lib. 2. cap. 16. pag. 288. & ſsequent. & cap. 25. pag. 326. At verò,
7
hanc quoque miraculoſsam gratiam in primis huius Novi Orbis cõcionatoribusconcionatoribus inveniri, idem Thom. Bozius ſignãterſignanter advertit. Nam omiſsſsâ admirandâ huius doni abundantiâ, quam Deus
8
B. Franciſsco Xaviero in India Orientali communicavit, de qua etiam aliquid notat Acoſsta lib. 1. de procur. Ind. ſsalu. capit. 9. in fin. Idem ętateætate noſstrâ
9
in hac Occidentali contigiſsſse legimus B. Aloiſsio Bertrando ex Ordine Prædicatorum; & Martino à Valencia ex Ordine Minorum, qui nullo ſsæpè interprete, nullo adiumento, diverſsarum linguarum populos, ſsimul atque ad eos acceſſerãtacceſſerant, alloquebantur, & ita Deus per illos innumeros ad verum pietatis cultum traduxit, & plurima ſsuæ liberalitatis beneficia his populis eſst impertitus.
Et quod
10
magis mirabile eſst, cùm unâ linguâ loquerentur, ad innumeros diverſsarum linguarum homines in unum coactos, quorum multi haud percipiebant aliarum vim, nihilominus ab omnibus adſstantibus intelligebantur, & quilibet ex audientibus cum ſsono vocis aſsſsequebatur etiam ſsenſsa verborũverborum, ut de Christo Domino affirmat Arnob. lib. 1. contra Gent. & de Apoſstolis D. Cyprian. Chryſsoſst. Oecume. Baſsilius Seleucenſs. Arator, & alij, quos refert Lorin. ubi ſsup. & de D. Vincen. Ferrer, VincẽtVincent. Iuſstin. Antiſst. in eius vita.
De
11
Ioanne etiam à Sancto Franciſsco, & Fr. Hiero. de Mendieta narrat idẽidem Thom. Bozius lib. 12. cap. 21. pag. 548. Fr. Thom. à Iesv de procur. omn. gent. ſsalu. lib. 4. capit. 5. pag. 146. & Fr. Ioan. à Torquemad. in Monarch. Ind. ſsolis precibus, ac nullo prorſsus ſstudio aſsſsecutos fuiſsſse linguæ Mexicanæ cognitionem, ita ut maximè cunctis admirationi fuerit, cùm repẽtèrepentè auditi ſsunt, eâ linguâ innumeris præſsentibus concionari.
Per
12
Crucis etiam ſsignum, ac reverentiam innumera miracula Deus in Indiarum regionibus operatus videtur. Et meritò quidem, nam ut piè, & eleganter ſscribit D. Ioan. Damaſscen. lib. 4. de Fide Orthod. cap. 4: Nulla alia re peccatum
13
deletum, primi parentis delictum extinctum, infernus ſspoliatus, reſsurrectio donata, vis contemnendarum rerũrerum præſsentium, atque ipſsius quoque mortis nobis conceſsſsa, reditus ad veterem beatitudinem comparatus eſst, Paradiſsi portæ patefactæ ſsunt, natura noſstra ad Dei dextram conſsidet, filij denique Dei, & hæredes facti ſsumus, quãquam Crucis Domini noſstri Ieſsu Chriſsti beneficio.
Et ut ea,
14
quæ in OriẽtalibusOrientalibus, & in Regno Congiano acciderunt, ſsilentio præteream, de quibus ſsolitâ eloquẽtiâeloquentiâ ſscribit Maffeius libro 1. pag. 11. & 15. pag. 121. & 122. Ioan. Barros decad. 3. cap. 11. Alanus Copus dial. 4. cap. 16. pag. 557. & Thom. Bozius lib. 5. cap. 2. pag. 160. plurima alia in his Occidentalibus reperiemus
15
apud Franc. Lop. Gomar. in ſsua earum hiſst. 2. part. capit. 34. 46. & 81. Theat. vitæ huma. vol. 5. lib. 4. pag. 1468. Tho. BoziũBozium de ſsign. Eccleſs. lib. 4. c. 2. pag. 157. IdẽIdem de robore bellico c. 12. Ant. de Herrera in hiſst. gener. Ind. Occid. decad. 1. lib. 8. c. 10. pag. 314. & lib. 10. c. 12. pag. 361. Illeſscas in | hiſstor. Pontific. lib. 6. §. 5. fol. 283. Fr. Thom. à Iesv de procur. omn. gent. ſsalu. lib. 4. cap. 5. pag. 144. Camil. Borrel. de præſst. Reg. Cathol. cap. 43. ex num. 27. Fr. Alphoſs. Fernand. in hiſst. Eccl. noſst. temp. lib. 1. capit. 2. pag. 18. & Fr. Ioan. à Torquem in Monarch. Ind. lib. 16. cap. 26. & ſseqq. & lib. 18. cap. 7.
Inter quæ
16
legimus, quòd cùm Columbus in inſsula Hiſspaniola ſsuper excelſsam collem ligneam Crucem altiſsſsimam deſsixiſsſset, ut ab itinerantibus procul inſspici poſsſset, & ſsub tali munimine urbs dicta la Concepcion de la Vega, quam ibi ædificavit, magis tuta conſsiſsteret, indigenęindigenæ quamdam die, eam validiſssimis ictibus & funibus cõvellereconvellere, & in terram proſsternere conati ſsunt, nimis quippe Chriſstianis infeſsti, maximam iniuriam ſse illis facturos exiſtimabãtexiſtimabant, ſsi lignum illud penitus extirparent, quod ab eis magnâ veneratione coli ſsolitum viderant. In quo cum nihil proficere potuiſsſsent, terrãterram ad illud eruendum excavare cœperũtcœperunt, quæ tamen miraculosè ad locum, ubi educebatur, ſstatim redibat, & maiori ſsoliditate cõſtipabaturconſtipabatur. Vnde cùm ſse hoc etiam labore fruſstratos viderent, multis undique lignis congeſstis, Crucem comburere tentarunt. Quæ tamen, licèt ſsatis arida eſsſset, non conflagravit, neque admoti ignis aliquod veſstigium exhibuit, niſsi quãdamquandam veluti maculam fumi, quæ in eius inferiori parte remãſitremanſit. Procedentes verò Indi, eoq́ue maiori furore perculſsi, quo magis ſsuis conatibus ludi cernebant, tandem ſsecuribus, & gladijs ſsiliceis, quibus tunc tẽporistemporis pro ferreis utebantur, Crucem ſsecare, & in fruſsta dividere propoſsuerunt, nihilo tamen magis voti compotes evadentes: nam quantum ex illa ſsecabant, tantum miraculoſsâ Dei operatione creſscebat. Quibus ſsignis permoti multi eorum ad veri Dei fidem converſsi ſsunt, Hiſspanis narrarunt, in Crucis brachio venerabilem quandam fœminam ſstantem vidiſsſse, quæ eam evellere, comburere, & ſscindere prohibuerat. Eademq́;Eademq́ue Crux multis alijs poſsteà miraculis claruit, & per annos plures, quidquid ex illa fuit Chriſstianâ devotione præſsciſsſsum, iugiter ſsuccerſscebat; ut de
17
ipſsa Chriſsti Cruce narrat S. Paulin. epiſst. 11. S. Cyril. cathec. 10. Cæſs. Baron. in Annal. Eccleſsiaſst. anno Chriſsti 326. num. 50. Simon Maiol. in dieb. Canic. 1. tom. colloq. 21. pag. 477. & Pat. Iacob. Gretſser. in comment. de Cruce lib. 1. cap. 78. qui etiãetiam plura tradit de fruſstis eiuſsdem Chriſsti Crucis diverſsis Principibus dono datis, & miſsſsis in 2. part. Horti S. Crucis pag. 127.
De alia
18
etiam Cruce, quam Hiſspani, qui cum Magallano ad Zebu inſsulam pervenerunt, in eâdem inſsula ante Eccleſsiam, quam ibi conſstruxerant, collocarunt, refert Anton. de Herrera decad. 3. lib. 1. cap. 9. pag. 18. ab Indis nullo modo convelli potuiſsſse, licèt expulſsis Chriſstianis id maximopere niterentur. Et idem narrat de alia in provincia Nicaragua eâd. decad. 3. lib. 5. capit. 12. pag. 216. cuius cauſsâ, inquit, indigenas Cruces ſspontè petere, & baptiſsmum deſsiderare cœpiſsſse.
Illud quoque mirabile eſst, quod refert idem Herrer. decad. 1. lib. 3. cap. 4. pag. 88. in prædicta ſscilicet
19
inſsula Hiſspaniola, quoſsdam Indos Cruces, & alias SanctorũSanctorum imagines èex tẽplotemplo Chriſstianorum ſsubripuiſsſse, & in ſsuis agris defodiſsſse, dicentes, maiores nunc erũterunt veſstri fructus, illiſq́;illiſq́ue in locis ſsemina radices egiſsſse, Crucis in modũmodum formatas, quod nuſsquam anteà ab Indis viſsum erat, quapropter miraculo tributum fuit.
Et cùm
20
Ferdin. Corteſsius cum Tlaſscalenſsibus ſsocijs adverſsus Mexicanos pugnaret, plureſsq́ue ex noſstris, & auxiliaribus, multis lethalibuſsq́ue vulneribus ſsauciati, ſseſse in caſstra reciperẽtreciperent, & ob medelæ defectum perirent, Dei beneficio, & ingenti miraculo factum fuit, ut Caſstellana quædam mulier, Iſsabella Roderici vocata, ſsanctiſssimum | Crucis ſsignum manu ſsuper vulnera faciens, & Divinæ Trinitatis auxilium implorans, illicò eos priſstinæ ſsanitati reſstitueret, & bello aptiores, & fortiores remitteret, quod ſsatis comprobabat huius pugnæ cauſsam Deo gratiſssimam eſsſse, ut hanc hiſstoriam narrans advertit idem Anton. de Herrera. d. decad. 3. lib. 1. cap. 22. pag. 49.
Eâdem
21
curationis formâ in Peruano Regno uſsum fuiſsſse militem, cui nomen Lanzero, tradit Acoſsta in hiſst. Moral. Ind. lib. 7. cap. 27. & Ioan. Boter. in d. 4. part. ſsuar. relat. lib. 3. pag. 85. Vbi
22
etiam enarrant, in admiranda illa peregrinatione, quam fecit, & ſscripſsit Alvarus Nuñez Cabeça de Vaca continêri, quòd cùm ipſse, & alij duo, vel tres ſsocij, quorum unus Æthiops erat, ex claſsſse remanſsiſsſsent, quęquæ ad Floridam naufragium fecit, ibiq́ue inter Barbaros per decennium vitam agerent, quouſsque ad oppoſsitum mare del Svr penetrarunt, compulſsos ſsæpè ab eiſsdem Barbaris ſsub necis interminatione fuiſsſse, ut illis in varijs, quos patiebantur, languoribus & ægritudinibus mederentur. Quod cùm ipſsi principio aggredi non audêrent, quia nec artem medicam noverant, neque remedia morbis neceſsſsaria ſsecum portabant, metu tamen perculſsi, Evangelicum medendi modum capeſsſserunt, & ſsignum ſsanctæ Crucis ſsuper ægros facientes, aliaſsq́ue Eccleſsiæ orationes recitantes innumeros ſsanavêre, Domino mirabiliter eorum votis, & precibus annuente; ita ut ipſsi de ſse ipſsis maximè dubitarent, cùm nihil in ſse dignum tanto favore conſspicerent, ſsed communem profanorum militarium hominum vitam egiſsſsent. Propter quas ſsanitatum operationes, vitæq́ue quam eo tempore ſservaverant, innocentiam, tantum admirationis, & gloriæ apud Barbaros ſsunt conſsecuti, ut propemodum pro Dijs adorarentur, & quicquid imperarent, non aliter quàm de cœlo profectum acciperetur. Quam hiſstoriam repetijt idem Acoſsta lib. 2. de procur. Ind. ſsalu. cap. 9. in princip. & latiùs narrat Anto. de Herrera decad. 4. lib. 5. cap. 5. pag. 106. & Garcilaſs. Inca in hiſst. Floridæ lib. 1. cap. 3.
Idem quoque Acoſsta, & Boterus ubi ſsuprà commemorant,
23
in remota huius Peruani Regni provincia, cui ab eventu nomen ſsanctæ Crucis de la Sierra ab Hiſspanis inditum fuit, antequàm plenè detegi, & converti cœpiſsſset, facinoroſsum quendam militem, metu Argentini Senatus iudicum, inter Indos delituiſsſse, qui cùm eos nimis anxios ob annonæ & pluviæ defectum vidêret, & varijs pro more, ſsuperſstitionibus uti, ad iram ſsuorum idolorum placandam, bono animo eſsſse iuſssit, & ſsi imperata peragerent, præſsentiſssimum ærumnarum ſsuarum levamentum promiſsit. Cùmq́ue illi annuiſsſsent, Crucem ingentem fabricari, & in eminenti loco conſstitui præcepit, utq́ue genua ante illam flecterent, pluviamq́ue poſstularent, admonuit. Quo facto, dictu mirum, imber adeò ingens deſscendit, ut pro votis ſsibi Crucis numen reſspondiſsſse profiterentur, tantamq́ue ei in poſsterum fidem, & venerationem exhibuerunt, ut in reliquis publicis, & privatis laboribus ad illam accederent, & quæ petebant, facili negotio conſsequerentur. Vnde
24
idolis relictis, & humi proſstratis Crucis inſsignijs condecorati incedebant, ac paulò pòſst Divini Verbi prædicatores voluntariè petierunt, à quibus doceri, & baptizari poſsſsent. Atque ut appareat, quo medio & modo Deus hæc miracula operabatur,
25
ille idem miles antiquam vitęvitæ conſsuetudinem repetens, & ſscelera ſsceleribus addens, tãdemtandem comprehenſsus fuit, & in Potoſsienſsi oppido furcæ pœnam meritiſssimè pertulit.
Simile
26
miraculum in Mexicana urbe accidiſsſse tradit Fr. Ioan. Torquemada in d. Monarch. lib. 4. capit. 53. pag. 510. Nam cùm præſtãtiſsimuspræſtantiſsimus ille | Dux Ferdin. Corteſsius à Rege Motezuma, & eius ſsacerdotibus ægrè obtinuiſsſset, ut in maioris tẽplitempli fano Chriſsti Crucifixi imago ſsublatis idolis collocaretur, & poſsteà Indi queruli ad eum accederent, cauſsantes magnam, quam patibantur, ſsiccitatem, & fructuum ſsterilitatem eâ ratione contingere quòd Dijs patrijs ſspretis, alienũalienum venerari cœpiſsſsent. Corteſsius bono animo eos eſsſse iuſssit, & ad diem craſstinum facturos periculum, quantum ſsua illos opinio deciperet. Vocatiſsq́ue ad ſse ſsocijs, & ſsacris ſsolemnibus de more peractis, cùm omnes cœleſstium imbrium copiam ad Spiritus ſsancti ignem in Indorum cordibus accẽdendumaccendendum, enixis, & devotis precibus poſstularent, vix oratione finitâ, cœlum anteà ſserenum nigris nubibus obſscuratum, ingentes nimbos per aliquot dies effudit, quibus terra fœcunditatem deſsideratam accepit, & uberrimos eo anno fructus exhibuit.
Beati
27
quoque Toribius Motolinia, & Fr. Martinus à Valencia, ut refert Thom. Bozus lib. 12. capit. 21. in provincijs Tezcuco, & Tlaſscala eadẽeadem miracula in imbribus impetrandis, & alijs calamitatibus depellendis per invocationem, & ſsupplicationem ſanctęſanctæ Crucis, ſseciſsſse reperiũturreperiuntur. Crucis
28
quoque oppidi de Carabuco, quęquæ in Peruano Regno religioſsiſssimè colitur, notabilem hiſstoriam, & plura antiqua, & recentia miracula latè commemorat Fr. Alphonſs. Ramos Gavilan in hiſst. Virginis de Copacabana lib. 1. cap. 9. 10. & 11.
Rurſsus
29
ſsecundùm eundem Thom. Bozium. d. lib. 5. cap. 2. & Torquemad. d. lib. 18. cap. 7. cùm quidam èex regulis Novæ Hiſspaniæ auſsus fuiſsſset cum ſsua cõiugeconiuge, ne quidquam repugnante, habêre rem in templo ubi CrucẽCrucem, & alias imagines ſsacras Chriſstiani collocaverant, quibus illa orationem faciebat, protinus uſsu linguæ, ac membrorum ſspoliatus eſst. Ad mentem reverſsus, inde nunquam voluit egredi, neque ſsivit à quoquam templum verri; ſsed omnia à ſsemetipſso perficere volebat, ut omnibus palàm fieret, quid accidiſsſset.
Et iterum,
30
cùm fortè in manus Principis cuiuſsdam, qui non longè aberat à finibus Regni Perù, effigies Chriſsti Crucifixi veniſsſset, ille acceptãacceptam conſspuere, ac multis modis irridêre cœpit in conſspectu plurimorum. Ibi mirabiliter imago, quaſsi verè ſspiraret, cœpit ex oculis lumẽlumen emittere, caput motare, & aſspectu minaci Regem, cunctoſsq́ue terrêre. Quo circa pavore perculſsi omnes, & tremore correpti, partim cecidêre in terram, partim cùm ſse vidêrent obrigeſscere, neque poſsſse loco recedere, exclamare cœperunt, factiq́ue pœnitentes, miſsericordiam ſsuppliciter implorare. Ob id priſstino ſstatui protinus reſstituti, magnum Chriſstianorum Deum palàm confiteri, & altiſssimâ voce rem cunctis, ut acciderat, enarrare. At Princeps unà cum multis èex numero ſsuorum, ſse Cuzcum contulit, & factum divulgans Chriſsto devovit. QuãQuam hiſstoriam latiùs narrat P. Anton. Valera in ann. Ind. Occid. ſsoc. Iesv, & Speculum Magn. exemplorum, verb. Imago, pag. 426. & ſseq.
Memorandum eſst etiam
31
miraculũmiraculum aliud relatum à Fr. Auguſst. Davila in hiſstor. Ordin. Prædic. Mexic. provinc. lib. 1. cap. 40. & Fr. Alphonſs. Fernand. in hiſstor. Ecceleſs. noſstr. temp. lib. 1. cap. 3. pag. 21. de B. Fr. Petro à Corduba, & eius ſsocio, qui cùm ex inſsula S. Dominici ad MargaritãMargaritam Evangelij prędicãdiprædicandi gratiâ, transfretaſsſsent, & ibi IndorũIndorum inſsidijs Hiſspani omnes occiſssi eſsſsent, duo illi religioſsi viri, ſsingulas Cruces manibus capientes, & ita mortẽmortem ſsuaviter expectantes, ab illis nunquãnunquam interfici potuerũtpotuerunt, quin potius ſsalvi, & illæſsi ad oras pelagi perveniẽtespervenientes, in navẽnavem deſertãdeſertam & diſsipatãdiſsipatam, quæ ibi fortè relicta erat, & ſolũſolum malũmalum habebat, aſcẽderuntaſcenderunt, & nullo humano ductore, intra viginti quatuor horarũhorarum ſpatiũſpatium, ducentarum | leucarum iter egerunt. Sed internavigandum Chriſstum Dominum in roſstris navis, & B. Dominicum in puppi ſsedentes conſspexerunt.
Hoc quoque ſsæpiſssimè in his ijſsdem Occidentalibus Indijs contigiſsſse, ſscribit idem Thomas Bozius libro 9. cap. 10. pagina 369. Vt
32
per imaginem Beatiſssimæ, & puriſssimæ Virginis Mariæ, maxima item miracula efficerentur, quibus latiùs Chriſstiana religio propagaretur. Et inter alia recenſset quòd
33
in inſsula Cuba Regulus quidam multas victorias conſsequutus fuit adverſsus finitimos populos, non aliâ ratione, quàm quòd uſsus eſst Chriſstiano quodam copiarum ſsuarum duce. Is enim pergebat in hoſstes, portans in pectore imaginem Virginis, ac protinus illos in fugam verſsos ſsuperabat; cùmq́ue diſsſsenſsione ortâ inter Indos, præſstantior ne foret imago Mariæ, an verò Indicorum Deorum, idcirco ad arma veniretur, convenêre, ut in lata quadam planicie duo iuvenes hinc inde brachijs ad terga ligarentur arctiſssimè, & duo quidem nomine Mariæ ab adverſsaria parte vinculis obſstringerentur, duo verò Indicorum Deorum nomine ſsimiliter ab alia parte, quorum verò manus ſspontè ſsolverentur, ij victores eſsſsent, ac pro veritate crederentur pugnare. Res ita acta, & continuò innumeris videntibus inclamante Regulo, Ave Maria, aſstitit Matrona mirabili maieſstate, quęquæ ad ſsuos adpropinquans, & virgâ manus tangens illos exolvit, vinculaq́ue ſse ad alios duos ex adverſso poſsitos devinciendos, continuò cõtuleruntcontulerunt. Quo peracto viſsum eſst idem certamen renovari, ac rurſsus idem mirabiliter evenit. Hoc paſssim divulgatum plurimos ad Chriſstum traduxit.
Torquemada item dicto lib. 18. capit. 7. tradit, iterum accidiſsſse,
34
quòd cùm quatuor Indi ob imminentem pluviæ, & fulgurum tempeſstatem, in ſspeluncam ſse recepiſsſsent, eorum unus fulminum metu Deiparæ nomen, & auxilium frequẽterfrequenter invocabat, quod cùm ſsocij riderẽtriderent, ecce tres omnes uno ictu fulminis perierunt, Mariæ tantùm devoto illæſso manente.
Et in illo Mexicano conflictu, cuius ſsuprà cap. præcedent. num. 51. meminimus, cùm Indi
35
Deiparæ imaginem ex altari templi, ubi eam Corteſsius collocaverat, deturbare voluiſsſsent, id nullo modo conſsequi potuerunt, quin potiùs conantibus illam apprehendere, manus hærebant, aut brachia rigebant, vel crura tumeſscebant, ita ut per templi gradus, multis modis ſsauciati conciderent, ut refert Herrera decad. 2. lib. 10. cap. 9. & Torquemada lib. 4. cap. 69. pag. 542.
Commune etiam in eiſsdem provincijs fuit, ut per
36
baptiſsmalis aquæ ſsuſsceptionem, confeſssionemq́ue & communionem ſsacramentalem multi à varijs languoribus ſsanarentur, & plura alia miracula fierent, quorum aliqua recenſset Alanus Copus Dialog. 3. capite 29. pagina 437. & ſsequentibus, & Dialog. 2. capite 28. pagina 296. & ſsequentib. A coſsta libro 1. de procur. Ind. ſsalu. cap. 6. Thom. Bozius lib. 1. cap. 15. pag. 38. & lib. 5. cap. 2. pag. 159. Illeſscas in hiſstor. Pontific. lib. 6. pagina 535. Fr. Auguſstin. Davila in d. hiſstor. Ord. Prædicator. lib. 1. cap. 27. & capit. 71. pag. 177. & Torquemad. d. lib. 18. capit. 7. Ferdinandus
37
enim Magallanius cùm novum Iſsthmum, ſsive Euripum reperijſsſset, quo duo maria coniungerentur, & ad Zebu inſsulam perveniſsſset, Reguli eius nepoti, quem valdè ægrum, & anxium invenit, bonam valetudinem pollicitus eſst, ſsi ad veram Dei fidem converſsus, baptiſsmali aquâ luſstraretur; cùmq́ue ille annuiſsſset, ſstatim ab ardentiſssimis febribus, quibuis tenebatur, liber evaſsit, & poſsteà retulit cœliſstia multa à ſse in ſsomnijs maximâ animi iucunditate conſspecta. Quocirca Rex, innumeriq́ue alij tum Chriſsto nomen dederunt, & Magallanius, quæ fauſsto | initio cœperat proſsequuturos, plurimos alios morti proximos eodem baptiſsmalis aquæ myſsterioſso beneficio ſsanavit.
Fœmina
38
quoque in hoc Regno Peruano ſsecundùm Acoſstam dicto capit. 6. in ſuęſuæ infidelitatis errore obſstinata, & ſsuperſstitioni cuidam veneficæ addictiſssima, quæ, cæteris omnibus in illa familia baptizatis, ſsola repugnaverat, morbo iam ultimo laborans, miſsit ad Sacerdotem, ut ad ſse feſstinaret, non enim ſse poſsſse exire de vita, niſsi aquâ prius ſsalutari perfunderetur. Semel atque iterum accerſsitus, tandem venit, invenitq́ue anum in extremis agentem, & baptiſsmum magno affectu poſscentem, rogat, cur tam diu diſstulerit? reſspondet illa, ſsibi nihil minus fuiſsſse ſsemper in animo, quàm fieri Chriſstianam, oderat enim vel ipſsum nomen; ſsed tamen morti iam propinquanti, aſstitiſsſse ſsibi iuvenem candidum, qui anteactam vitam acriter reprehenderit, & Chriſsti religionem quantocyùsquantociùs ſsuſscipere perſsuadêret; contrà verò tetrum quendam Æthiopem ex altera parte patriam ſsuperſstitionem diu inculcaſsſse, & cùm anxia diu hęrêrethærêret, tandem viciſsſse iuvenem Chriſsti, ſstatimq́ue tantum ſsibi baptiſsmi deſsiderium accenſsum, ut nihil aliud lamentaretur, quàm ſse à prima ætate non fuiſsſse Chriſstianam. Quid multa? interrogata de fide pro more, & pœnitentiam anteactæ vitęvitæ, magno dolore ſsignificans, baptizatur, & baptizata protinus animam efflat, ipſso Sacerdote cum cæteris, qui aderant, vehementer admirante.
In Mexicana provincia
39
alium ſsermè ſsimilem caſsum cuidam Indo ægroto accidiſsſse refert Fr. Auguſst. Davila dicto libro 1. capit. 39. Nam cùm hic baptiſsmum ſsuſscipere diſstuliſsſset, & morti proximus eſsſset, dæmon ei teterrimâ ſspecie comparuit, inferni pœnas eam ob cauſsam minatus. Quod æger animadvertens, humi ſserpens, ut potuit, ſse ad Monaſsterium contulit, & quæ viderat parocho narrans, ubi ab eo baptiſsmum accepit, lætus admodum ſspiravit. Idem auctor
40
eodem libro 1. capit. 29. ex fidedignis teſstimonijs commemorat in Mechoacana provincia anno 1540. ſsacratum Chriſsti Euchariſsticum corpus ex Sacerdotis manibus evolaſsſse, & in os Indiæ miraculosè ingreſsſsum, quæ ſsacram ſsynaxim ardentiſssimè præſstolabatur.
Indus
41
alius baptizatus, & teſstimonium bonum habens in ſsimplicitate, & ſsobrietate ſsua, ut narrat Acoſsta dicto capite 6. cùm mortuus omnino crederetur, triduum integrum iacuit, panno coopertus ab uxore, quæ in loco ſsatis remoto degens, adiutorium alicuius ad ſsepulturam expectabat: tunc repentè movêre ſse cœpit, & uxorem admirantem, ac paventem vocans, vera eſsſse dixit, quæ à Chriſstianis dicerentur de vita futura; nam ſse, perductum à quodam, multa ac ſstupenda vidiſsſse, quæ poſsteà coram Archiepiſscopo, & alijs viris ſsapientibus interrogatus, ita aptè & apertè narravit, eâq́ue vultus conſstantiâ, lacrymis, ac profundo quodam affectu, ut evidenter patêret, illa omnia non aliter ſsibi potuiſsſse innoteſscere, quàm factâ ſsuper eum manu Domini, per mirabilem ecſstaſsim, ut in illo
42
Curmacuriali, de quo Auguſstin. ſscribit in lib. de cura pro mort. agen. cap. 12. vel altero Steelſsio, de quo Beda in ſsua hiſst. Angl. lib. 2.
Neque abeſst notabilis relatio
43
alterius miraculi, quod in Mechoacana provincia cuidam Indo confeſssionem paranti accidiſsſse, latè ſscribit Ioan. Boter. d. 4. par. lib. 3. pag. 86. & 87. Et pag. 91. & ſsequentib. multò latiùs enarrat aliud exemplum cuiuſdãcuiuſdam
44
Indiæ dictæ Catherina in provincia SanctęSanctæ Crucis de Monte, quæ quia protervè nimis in confeſssionis Sacramento gravia aliqua peccata conticuit, multis | magniſsq́ue dæmonum viſsionibus, & ſsupplicijs in morte, & poſst mortem afflicta fuit.
His non ineptè addere poſsſsem
45
plurima alia miracula, quæ paſssim operata legũturleguntur à multis religioſsiſssimis omnium Ordinum, & alijs Eccleſsiaſsticís viris, qui ad has provincias animarum zelo, & piâ Regum noſtrorũnoſtrorum curâ primis converſsionis temporibus transfretarunt, & præcipè à venerandis patribus Torïbio Motolinia, Ioanne à Sancto Franciſsco, Martino à Valencia, Andrea de Olmo, Ioanne ab Oveto, Franciſsco Colmenario, & alijs eorum ſsocijs, & ſsequacibus ex Ordine Minorum, & Fr. Petr. à Corduba, Dominico Betanços Aloiſsio Bertrando, Iuliano Garces, Dom. à Cruce, Domin. à S. Maria, Thom. à Roſsario. Ludovic. Cancel, & alijs ex ordine Prædicatorum, niſsi plenè ſsatis & eleganter de eis ſscripſsiſsſsent Franc. Gonçaga Epiſscopus Cæphalenus in hiſstor. Minorit. ad ſsinem, Marcus Vlyſssipon. Epiſscopus Porti in 3. par. Chronic. eiuſsd. Ord. lib. 8. Thom. Bozius lib. 12. de ſsign. Eccleſs. Dei, ſsign. 57. cap. 21. Fr. Auguſst. Davila in tota ſsua aurea hiſst. fundat. Ordin. Prædicat. provinciæ Mexicanæ, Ioan. Boter. in ſsuis relationib. univerſs. 4. par. lib. 3. ex pag. 51. Thom. à Iesv de procur. omn. gent. ſsalu. lib. 4. cap. 5. paſssim Anton. de Herrera in d. hiſstor. gener. Ind. Fr. Alphonſs. Ferdinand. in hiſstoria Eccleſs. noſst. temp. lib. 1. per totum, & noviſssimè, ac multum copiosè Fr. IoãIoan. à Torquemada in d. Monarch. Ind. lib. 17. ex capit. 14. uſsque ad 19. & lib. 18. cap. 8. & lib. 20. & 21. per totum, & Fr. Anton. Remeſsal in hiſstor. provin. Guatemalæ, & Fr. Ioan. Nuñez de Torres in inſstructione ſstatuum Eccleſs. tracta. 6. cap. 4. §. 2. & 3. ex pag. 551.
Neque
46
eidem converſsioni, & vocationi ad eam factæ, defuit aliud ſsignum, & teſstimonium quod Eccleſsiæ Dei fidem inter alia confirmat, & Spiritus ſsancti aſssiſstentiam oſstendit, ſscilicet continuata Martyrum ſseries, & proprij ſsanguinis effuſsio pro Chriſsti cultu inter gentes diſſeminãdodiſſeminando,
47
iuxta illud 1. Ioan. 3: Tres ſsunt, qui teſstimonium dant in cœlo Pater, Verbum & Spiritus ſsanctus, & hi tres unum ſsunt, & tres ſsunt, qui teſstimonium dant in terra, ſspiritus, aqua, & ſsanguis. Et alia quæ de prædicto martyrij ſsigno eleganter congerit Thomas Bozius lib. 7. ſsign. 27. cap. 3. Suarez in tractat. de fid. diſsputat. 4. ſsectio. 3. num. 6. Nam idem Thom. Bozius ibídem, verſs. In Occidentalibus verò Indijs
48
aliquos numerat, qui conſstanti animo, & religione pro Fide in illis prædicanda, & propaganda, martyrij coronam meruerunt, & alios quindecim addidit in lib. 12. cap. 22. & plures præter eos commemorat Torquemada dicto capit. 8. & dicto lib. 21. & Fr. Alphonſs. Ferdinan. d. lib. 1. cap. 4. pag. 23 & capit. 5. & capit. 45. pag. 156. & pagina 183. Et de his Martyribus ſsic Hieronymus Badeſsius
49
apud BoziũBozium. dicto capit. 22. nimis verè, & poëticè cecinit:
Vos ò qui primùm extremos properaſstis ad Indos, Vt noſsſsent verum pectora cæca Deum.
Quàm benè pro tali veſstrum pietate cruorẽcruorem Fudiſstis! maior ſse feret inde ſseges.
Nec quicquam ferro proſscinderet arva colonus, Semine ni gravidos ſspargeret imber agros.
Cernitis ut magno creſscat iam fœnore meſsſsis, Et veſstra uberior ſsit labore ille nece?
Loading...