CAPVT XI. In quo vera prædictæ quæſstionis reſssolutio proponitur, & problematicè utranque partem defendi poſsſse monſstratur, utriuſsque argumentis peculiari reſsponſsione ſsolutis.

SVMMARVM Capitis X.

  • 1 Problematicè diſsputari poteſst in quæſstione de infidelibus ob ſsolam infidelitatem debellandis.
  • 2 Hoſstienſsis opinio ab Eccleſsia recipitur, & practicatur ſsecundùm Martam, & alios.
  • 3 Chriſstiani Scriptores non deberent opinionem Hoſstienſsis veneno afficere.
  • 4 Innocentij opinio reiecta eſsſse, aliquibus videtur, & quòd ipſse ſsibi contrarius fuerit.
  • 5 Dominatio unius hominis ſsuper alterum non fuit ex iure naturali.
  • 6 Dominia & imperia licèt infideles habere poſssint, ea tamen illis Rom. Pontifex adimere poteſst.
  • 7 Infidelium Regna ad fideles ex iuſsta cauſsa auctoritate Pontificis transferri poſsſsunt.
  • 8 Charitas unicuique ſsecundùm eius conditionem eſst impendenda.
  • 9 Oratio, quam Eccleſsia pro infidelibus facit, arguit eos verum dominium non habere.
  • 10 Eccleſsia errare non poteſst.
  • 11 Imperia & dominia illa tantùm legitima ſsunt, quæ à Deo dantur, vel ab Eccleſsia confirmantur.
  • 12 Nabuchodonoſsoris, Cyri, & aliorum tyrannorum Imperium iniuſstum fuit, & cur à Deo permiſsſsum?
  • 13 Deus ex peccatis hominum multa bona operari, & dirigere ſsolet.
  • 14 Imperia ad tyrannos, crudeles, & impios aliquando Deus transferre ſsolet in punitionem peccatorum. Et numero 18.
  • 15 Cap. audacter 18. 8. q. 1. & cap. ex merito 6. q. 1. exornanur. Saul fuit electus per extortam à Deo voluntatem, ibidem.
  • 16 Iob locus cap. 34. de Regno Hypocritæ explicatur.
  • 17 Cap. his itaque, 6. diſstinct. explicatur.
  • 19 Proverb. locus, cap. 8. ibi: Tyranni per me tenent terram, explicatur.
  • 20 Tertulliani elegãselegans locus refertur de his, quæ à Deo veluit invito permittuntur, & non approbantur.
  • 21 Permittimus quod non approbamus, aliudq́ue eſst præcipere, aliud permittere.
  • 22 D. pauli, & alia Scripturæ loca, quæ Dominis, & Principibus infidelibus | obediendum eſsſse dicunt, qualiter accipiantur?
  • 23 Eccleſsia hodie, cùm magis aucta ſsit, multa facere poteſst, quæ olim non expedirent.
  • 24 Omnia ſsuis conveniunt temporibus.
  • 25 Papa maior eſst adminiſstratione Paulo; & contra eum rectè diſspenſsat in ijs, quæ Fidei non ſsunt.
  • 26 Genitivus iuxta ſsubiectam materiam aliquando ſsolam poſsſseeſsſsionem, vel detentationem ſsignificat.
  • 27 Lex Chriſstianis 6. C. de Paganis, explicatur.
  • 28 Inſsideles apud chriſstianos degentes Eccleſsia ſsuaviter tractari præcipit. Et quare?
  • 29 Chriſstus B. Petro terreni ſsimul, & cœleſstis Imperij iura conceſsſsit.
  • 30 Cap. ſsolitæ de maiorit. & obed. exornatur.
  • 31 Tolerantia Eccleſsiæ circa dominia, & imperia infidelium, qualiter procedat?
  • 32 Puniri quis aliquando, & re ſsua privari poteſst, ſsine culpa ſsua, non tamen ſsine cauſsa.
  • 33 Religionis favor, & ampliatio eſst cauſsa cauſsarum, & omnibus rebus præponitur.
  • 34 Voluntate ex mera quod dependet, ex eadem adimi poteſst.
  • 35 Innocentij ſsententia auctori verior, & communior videtur.
  • 36 Hoſstienſsis opinio, quæ infidelibus dominium adimit, debet intelligi de Saracenis.
  • 37 Eccleſsiæ, & eius Pontificis ſsumma, & univerſsalis poteſstas debet intelligi in ſspiritualibus.
  • 38 Iſsaiæ locus cap. 60. & alia, quæ loquuntur de dominio Chriſsti, qualiter ſsint accipienda?
  • 39 Infideles non ſsolùm habent dominia, & imperia ex permiſsſsione Dei, ſsed etiam ex eius conceſsſsione, & approbatione.
  • 40 Scripturæ ſsacræ plura loca expenduntur, ad probandam veram dominationẽdominationem, & iuriſsdictionem infidelium.
  • 41 Dareverbum ſsignificat dominiũdominium tranſsferre.
  • 42 Iudæi potuerũtpotuerunt licitè auferre bona Ægyptiorum, qui Dei mandatum habuerunt, & in compenſsationem damnorũdamnorum. Et num. 44.
  • 43 Dei auctoritate quæ fiunt, omni vitio, & ſscrupulo carent.
  • 45 Captivi Chriſstiani poſsſsunt licitè fugere a Saracenis, à quibus iniuſstè capti ſsunt, & ſsecum bona eorum adſsportare.
  • 46 Cap. ſsi de rebus 23. quæſst. 3. vera interpretatione donatur.
  • 47 Hæretici, & apoſstatæ à Catholicis puniri, & ſspoliari poſsſsunt.
  • 48 Scripturæ loca, quibus Deus impijs bonorum amiſsſsionem, & imperiorum trãſlationemtranſlationem comminatur, qualiter accipiẽdaaccipienda ſsint?
  • 49 Deus licèt poſsſsit quoslibet impios & infideles punire; homines tamen ob hãchanc ſsolam cauſsam debellare, & deprædari non poſsſsunt.
  • 50 Infideles multa opera præſstare poſsſsunt, quæ ſsint undecunque bona.
  • 51 Concil. Trident. ſseſsſs. 6. de iuſstiſs. canon. 7. exponitur.
  • 52 Infidelium omnia opera qui peccata eſsſse dicunt, qualiter accipiendi ſsunt?
  • 53 D. Pauli ad Roman. 14. locus, Omne quod non eſst ex fide, &c. explicatur.
  • 54 Cap. omne 28. q. 1. & cap. quoniam omne, & cap. ult. de præſscript. explicantur.
  • 55 Infideles qui, & quando privari poſsſsint dominio quod habent ſsupra fideles? Et num. 58.
  • 56 Lex 1. & ſsimiles, C. ne Chriſst. mancip. explicatur & illuſstratur.
  • 57 Vxorem converſsam poteſst Papa eximere a poteſstate mariti infidelis
  • 59 D. Thom verba difficilia 2. 2. q. 10. art. 10. qualiter accipi debeant?
  • 60 Infideles indirectè poſsſsunt privari dominio ſsupra fideles.
HÆC planè ſsunt potiora, & urgentiora argumenta, quęquæ in prędictaprædicta quęſtionequæſtione ad utranque partem adduci, & expẽdiexpendi poſsſsevidentur, levioribus alijs omiſssis, quæ ab utriuſsque ſsectatoribus congeruntur. Et quidem in re
1
adeò ambigua, & quęquæ tot, ac tãtistantis rationibus, & auctoritatibus hinc & inde corroboratur, nullum piaculũpiaculum admittet, qui pro hac, vel pro illa opinione pugnaverit, aut ſse utriuſsque problematicum aſsſsertorem obtulerit. Nam prior
2
Hoſstienſsis, & ſsequacium, quæ abſsolutè infidelibus dominium, & iuriſdictionẽiuriſdictionem adimit, à ſsancta quoq;quoque Romana Eccleſsia amplexatur, & ubi expediens videtur, practicari & exerceri ſsolet, ut ſseriò affirmat D. Marta in. d. tract. de iuriſsdict. 1. part. cap. 24. in fine, adijciens, quòd
3
non debêrent Chriſstiani Scriptores illam veneno aſsſsicere, &
4
quòd contraria Innocentij reiecta iam eſst. Et idẽidem teſstatur Petr. Malferitus apud Mandellum d. conſs. 769. num. 93. lib. 4. addens, eundẽeundem Innocent. directò contrarium docuiſsſse in cap. licèt, de foro compet. & quòd illius opinio, & auctoritas in dict. cap. quod ſsuper, ScripturęScripturæ & Canonum, & graviſssimorum Doctorum auctoritatibus eſst reprobata.
Cuius argumentis, ſsi quis reſspondere voluerit; ad primum de iuribus, & auctoribus, quibus probavimus, dominia rerum naturali iure indiſstinctè fidelibus, & infidelibus quęriquæri, dicere poſsſsumus cum eodem Malferito num. 95. & Marta num. 34. & ſsequentib. id,
5
quoad dominationem unius hominis ſsuper alterum, locum non habêre, cùm potius Natura initio omnes homines liberos procreaverit, l. manumiſssiones, D. de iuſstitia & iure, cap. ius naturale, 1. diſstinct. cum traditis à D. Auguſst. lib. 19. de Civitat. Dei, capit. 14. & D. Thom. 1. part. quæſst. 69. art. 4. & à nobis infr. lib. 3. cap. 6. ex numer. 1. Aut quod planius, pleniuſsque eſst,
6
verum quidem eſsſse, dominium rerum, & iuriſsdictionis propter infidelitatem nequaquam excludi, poſsſse tamen Romanum Pontificem, ex poteſstate ſsibi à Christo communicata, illud ab infidelibus ad fideles ex iuſsta cauſsa trãſferretranſferre, ubi Eccleſsiæ convenire videbitur, & ſspolia impiorum pijs applicare iuxta text. in dict. cap. translato de conſstitut. cum alijs ſsup. pro confirmatione opinionis Hoſstienſsis adductis.
Secundum autem, quo evicimus, dominia & imperia rerum, Regnorum, & provinciarum, non fundari preciſse in gratia & charitate Dei, ſsed in libero arbitrio & ratione, ac proinde verum dominium etiam in peccatoribus, & infidelibus dari; eodem fermè modo diſsſsolvi poteſst. Hoc enim non tollit, quin
7
ſsummus EccleſięEccleſiæ Romanæ Pontifex, uſtâiuſtâ cauſsâ interveniente, prædictâ poteſstate uti valeat, infidelium Regna, & iuriſsdictiones ad Christi ovile transferendo, illiſsq́ue rectorem aſssignando, qui Verbi Divini prædicatores defendat, & eoſdẽeoſdem infideles ad bonos mores, CatholicãCatholicam Fidem, & vitãvitam æternãæternam reducat. Charitas quippè,
8
quâ proximos quoslibet naturæ noſstræ participes, atque ita etiãetiam infideles, & Saracenos, ſsicut nos ipſsos diligere debemus, de qua agitur in cap. charitas, de pœnitent. diſstinct. 2. | & diximus ſsup. cap. 9. num. 74. unicuique ſsecundùm eius conditionem eſst impendenda, ut ibîdem teſstatur gloſsſs. verb. Participes, & in terminis noſstræ quæſstionis obſservat Marta dict. cap. 24. num. 32. ſsubijciens in n. 45. quòd oratio
9
ſsanctæ Matris EccleſięEccleſiæ quãquam facit contra infideles, & Saracenos, ſsatis oſstendit, penes ipſsos iuſstum & irrevocabile dominium non conſsiſstere; habet enim in hunc modum: Deus, in cuius manu ſsunt omnium poteſstates, & omnium iura Regnorum, reſspice in auxilium Chriſstianorum, ut gentes PaganorũPaganorum, quæ in ſsua feritate confidunt, dexteræ tuæ potentia conterantur. Et quòd hæc ſsola oratio ad hoc probandum ſsufficeret, quia
10
Eccleſsia errare non poteſst, cap. ſsancta Romana, 15. diſstinct. & cap. 1. §. quibus 19. diſstinct.
Tertiò verò argumento, ex locis ſsacræ Scripturæ deducto, quibus dominia, Regna, & Imperia non ſsolùm humano, verùm & divino iure in peccatoribus & infidelibus dari, & revereri, ſsive agnoſsci debêre, probavimus, reſsponderi poteſst, ea
11
ſsolùm dominia iuſsta, & legitima appellari poſsſse, quęquæ ſsunt à Deo data, vel ab Eccleſsia confirmata: illa verò Nabuchodonoſsoris, Cyri, & aliorũaliorum, de quibus in prædictis locis Scripturæ ſsit ſsermo, iuſsta non fuiſsſse, neque ex Divina voluntate conceſsſsa, ſsed
12
tantũtantum in illis tyrannis, & iniquis uſsurpatoribus permiſsſsa, ut ex malis bonum aliquod eliceret, & ſsupplicia, quæ operari decreverat, his veluti flagellis implêret. Eſst
13
enim Deus tam bonus, ut velit, tam potens, ut poſssit, tam ſsapiens, ut ſsciat, nec fieri hominum, quæ nec ipſse fecit, nec fieri vult, in bonum convertere, & ad aliquid, quod facturus eſst, mirabiliter dirigere, vel ad ſsuam miſsericordiam, & clementiam demonſstrandam, vel ad rectitudinem & rigorem iuſstitiæ ſsuæ oſstendendum, dum illa temporalibus, aut æternis ſsupplicijs caſstigat, ut copiosè oſstendit D. Auguſst. lib. 1. de Civitat. Dei, cap. 8. 9. & 10. Euſseb. lib. 3. de præpar. EvãgEvang. cap. ult. Seneca in lib. cur bonis mala, & malis bona eveniãteveniant, ſsi eſst providẽtiaprovidentia? Pererius lib. 4. in Geneſs. to. q. 4. & Rutil. Benzon. de ann. Iubil. lib. 6. pag. 665.
Et ita videmus
14
ad peſssimos interdũinterdum, & crudeliſssimos tyrannos imperia transferri, non quòd Deus illos eligat, ſsed quòd in ſsui Numinis ultionẽultionem illorum electionem, & dominationem permittat, ſscelera ſsceleribus puniens, & atrocia delicta atrocibus pœnis etiam per manus ſsuorum inimicorum rependens, ut pluribus exemplis probatur in cap. remittuntur 23. q. 5. & in alijs locis congeſstis à Simon. Maiol. in diebus Canicul. tom. 2. colloq. 2. pag. 109. & tom. 3. colloq. 2. pag. 371. Et Fr. Ioan. à Torquemad. in Monarch. Ind. lib. 6. cap. 8.
Et hoc eſst quod D. Hieronymus inquit in
15
cap. audacter 18. 8. q. 1. iudices nempè, & Principes iniquos non per Dei arbitriũarbitrium dari, ſsed prout noſstra merita depoſscunt, ut in Saule contigit, qui ſecundũſecundum Archidiac. ibîdẽibîdem, fuit electus per extortãextortam à Deo voluntatẽvoluntatem, non ſpontaneãſpontaneam, ut probatur 1. Reg. c. 8. & idẽidem traditur in cap. ex merito 6. q. 1. ibi: Ex merito populi nonnunquãnonnunquam Epiſscopi depravantur, quatenus proclivius cadant, qui ſsequuntur, &
16
lob cap. 34. dum inquit: Facit Deus regnare hypocritam propter protervitatem popouli, ubi ſsubintelligitur, puniendam, vel vindicandãvindicandam, ut advertit additio Hugonis, & LaurẽtijLaurentij in. d c. audacter, &
17
text. iunctâ gl. in cap. his itaq;itaque 6. diſst. quæ illa verba: Vnde in Geneſsi legitur, NẽbrothNembroth robuſstus venator corãcoram Domino, interpretatur, ideſst: HominũHominum oppreſsſsor permittẽtepermittente Domino.
Quod in noſstris terminis obſservat Petr. Malferit. dict. conſs. 769. num. 66. & 67. Marta dict. cap. 24. ex num. 37. Marquar. de Suſsanis in tractat. de Iudæis & infidel. part. 3. cap. 1. num. 4. & ſsequentib ubi latè
18
tradit cauſsas, cur Deus imperia, & victorias infidelium, | & hæreticorum aliquando permittat; & tetigit Matienz. in Dialog. Relator. 3. par. cap. 6. num. 5. Pet. Mexia in ſsylva. 1. pat. cap. 35. Alfonſs. Guerrer. in ſspecul. Princip. cap. 54. MẽchacMenchac. lib. 1. controverſs. illuſstr. cap. 21. num. 10. & ſseqq. Petr. Gregor. de Repub. lib. 21. cap. 3. num. 29. pag. 238. Maluend. latè explicans illud Iob. d. cap. 34. in tract. de Antichriſst. lib. 6. cap. 1. pag. 314. P. Pineda latiſssimè in commentar. ſsup. Iob eod. cap. 34. Madera de excellent. Monarch. Hiſsp. cap. 1. fol. 3. Torquemad. in. d. Monarch. Ind. lib. 11. cap. 6. pag. 338. Garcias Maſstrillus de magiſstrat. lib. 3. cap. 1. num. 100. pag. 142. Et pulchrè præſsenſsit D. Auguſst. lib. 19. de Civit. Dei cap. 14. ſsic legens, & exponens
19
illud Proverb. cap. 8: Per me Reges regnant, & tyranni per me tenent terram, & Tertullian. in lib. de exhortat. ad caſstitatem ſsub initium, ubi ſsic
20
ait: Nam ſsi quædam videntur volũtatemvoluntatem Dei ſsapere, dum à Deo permittũturpermittuntur, non ſstatim omne quod permittitur, ex mera, & tota voluntate procedit eius, qui permittit. Ex indulgentia eſst, quodcunq;quodcunque permittitur, quæ etſsi ſsine voluntate non eſst, quia tamen aliquam habet cauſsam in loco, cui indulgetur, quaſsi de invita venit volũtatevoluntate, paſsſsa causãcausam ſsui, quæ cogit voluntatem. Aliud namque eſst
21
pręciperepræcipere, aliud permittere, & id, quod permittimus, non approbamus, cap. nec mirum 26. q. 5. cap. hac ratione 31. q. 1. cum traditis à Præpoſsito in cap. qui ſsincera, col. ult. 45. diſstinct. Malſserit. Guerrer. Menoch. & alijs ubi ſsupr. & illuſstriſss. Cardin. Bellarm. omnino videndus lib. 3. de laicis cap. 6. per totum.
Neque obſstabit, ſsi quis
22
loca D. Petri, & Pauli in eodẽeodem tertio argumẽtoargumento relata, nobis obijciat, quibus, obediendum eſsſse dominis, & Principibus, admonemur. Nam imprimìs reſspondet Marta ubi ſsup. numero 38. & ſsequentibus, ibi de Ethnicis, & infidelibus non tractari. Et ut hoc excludamus ex rationibus & argumentis, quęquæ in contrarium perpendit Pater Suarez in deſsenſs. Fidei, lib. 3. capite 4. numer. 5. reſsponderi etiam poterit, monitiones illas ad iuſstum dominium in perſsonis infidelium fundandum nequaquam ſsufficere, cùm ab Apoſstolis traditæ fuerint pullulantis Eccleſsiæ temporibus, quibus verendum fuit, ne Gentibus ſscandalum præberetur, ſsi ſsuis bonis, aut ſservis ſspoliarentur, ut idem D. Petrus expreſsſsubiungit. Quod non
23
excludit, quin poſsteà Eccleſsia magis auctâ, & extenſsâ, aliud ſstatuatur, & Romanus Pontifex, qui non ſsolùm Dei Vicarius dicitur, ſsed Deus vivens in terris ſsecundùm Ioan. de Annania in cap. quod olim de Iudæis, laudatum à Malferito dict. conſs. 769. numer. 51 & 52. ex facultate, quam ſsibi à Christoconceſsſsam eſsſse retulimus, dominia, & imperia infidelium auferre, & ad fideles transferre poſssit. Omnia quippè
24
ſsuis conveniunt temporibus, ut eleganter probat D. Augutſst. in cap. ſsi Eccleſsia 23. q. 4. Malferit. ſsup. n. 79. Anaſstaſs. Germon. lib. 3. de Sacr. immum. cap. 13. n. 107. & ſseqq. Bobadilla in Polit. lib. 2. cap. 17. num. 7. pag. 766. Corduba in quæſst. lib. 1. q. 53. dub. 5. pag. 502. & 503. & Nos infrà latiùs trademus. Et Pontificis, manus illis Pauli conſsilijs alligari non potuerũtpotuerunt; Papa
25
quippè maior eſst adminiſstratione Paulo cap. 1. diſst. 2. cap. ſsacroſsancta, diſstinct. 22. & contra Apoſstolum rectè diſspenſsat in ijs, quęquæ non concernunt Articulos Fidei, ut docet gloſsſs. in cap. ſsunt quidãquidam 25. q. 1. Hiſstienſs. in ſsumm. tit. de bigamis, verſs. Et an cum bigamo, Præpoſst. in cap. lector. diſstinct. 33. Marta ubi ſsupr. num. 40. & gloſsſs & cæteri CanoniſtęCanoniſtæ in cap. propuſsuit, de conceſs. præbend.
Neque etiam obſstabit ponderatio tex. in cap. temittuntur, verſs. Perſscientes 23. q. 5. Nam
26
licèt genitivus, de quo ibi, plerumque dominium, & proprietatem ſsignificet, aliquando tamẽtamen, iuxta ſsubiectam materiam, ſolãſolam admi|niſstrationem, poſsſseſssionem, aut uſsumfructum, imò & violentãviolentam detentationẽdetentationem deſsignat, ut in cap. pro illorum gloſsſs. 2. de prębenpræben. l. in venditione, in princip. de bon. auct. iud. cum alijs, quęquæ congerit Malferit. ſsup. num. 100. Menoch. de recuper. poſsſseſs. remed. 1. num. 51. & Cardin. Tuſschus concl. 37. litt. G.
Ad quartum argumentum conſstructum ex l. Chriſstianis 6. C. de Pagan. & alijs iuribus, & auctoritatibus, quibus Iudæis, Paganis, & alijs infidelibus quietè degentibus nullam iniuriãiniuriam in perſsonis, vel bonis faciendum eſsſse decernitur. Reſsponderi
27
poteſst cum eod. Malſserit. num. 88. ea iura de Iudæis dũtaxatdumtaxat, & infidelibus agere, qui apud fideles exiſstunt, & commorãturcommorantur, quos noſstris monitionibus, & prædicationibus ad Fidem ſuſcipiendãſuſcipiendam poſsſsumus exhortari. QuamobrẽQuamobrem
28
voluit Eccleſsia ita blandè, & ſsuaviter cum illis procedere, & in quantum fieri poteſst, eos, eorũq́ueeorumq́ue ritus permittere, ac tolerare, ut per huiuſsmodi conſsortium valeamus, eos Christo lucrifacere cap. infideles 24. q. 4. & cap. ad mẽſammenſam 1. q. 8. Noſstram autem quæſstionem de illis infidelibus agere, qui non apud nos, ſsed in ſsuis provincijs degunt, numero, & divitijs potentes: quos poteſst Eccleſsia, ut ſsæpè diximus, ſsi opportunum eſsſse cenſsuerit, ſsuis Regnis, & dominijs privare, cum
29
Christvs B. Petro ęternææternæ vitæ clavigero terreni ſsimul, & cœleſstis imperij iura conceſsſserit. Vt expreſssè dicitur in cap. 1. diſst. 22. & de eius ſsuprema poteſstate intelliguntur illa verba Ierem. 1: Ecce conſstitui te ſsuper gentes & Regna, ut evellas, diſssipes, ædifices, & plantes. Secundùm explicationem, & applicationem, quãquam facit
30
text. in cap. ſolitęſolitæ, de maior. & obed. & alia, quęquæ de poteſstate Romani Pontificis in concedendis, & gubernandis Regnis temporalibus fidelium, & infidelium alio loco trademus. Quibus adijcit Marta d. cap. 24. num. 55. tolerantiam,
31
ſsive permiſssionem, quãquam Eccleſsia in illis infidelibus facit, veluti à nolente procedere, quia malam voluntatem in totum cohibêre non poteſst dict. cap. hac ratione 31. q. 1. quòd in dominio, imperio, & iuriſsdictione iſstorum non ſsemper tolerandum fuit, cùm ſsint eorum incapaces, & eſsſset nimia, ac longa tolerantia in pręiudiciũpræiudicium fideliũfidelium, ad quos ex pręceptopræcepto Domini, Eccleſsiâ iubente omnium Regnorum iura translata eſsſse intulimus.
Ad quintum ex eo deſumptũdeſumptum, quòd Indi infideles, ſsi ob ſsolam infidelitatẽinfidelitatem Regnis, & dominijs ſsuis ſspoliari poſsſsent, ſsine culpa utique punirentur, reſspondet idem Malferit. ſsup. numer. 91. quòd licèt vetumverum ſsit,
32
neminem regulariter ſsine culpa puniri, aut re ſsuâ privari debêre, ut probant iura, & Doctores in argumento relati; multoties tamen contigit, ut quis privetur iure ſsuo ſsine culpa ſsua, non tamen ſsine cauſsa, ut notanter dicit gloſsſsa cõmunitercommuniter recepta in dict. cap. cognoſscentes, de conſstit. & in cap. fin. ſschol. 2. de eo qui cognoſs. conſsang. uxor. ſuęſuæ, Rebuf. in. d.l. aliud eſst fraus, pag. 688. & latè Petr. Pechius per text. ibi in cap. ſsine culpa, niſsi ſsubſsit cauſsa, non eſst aliquis puniendus, de reg. iur. in 6. Quo fit, ut in quęſtionequæſtione propoſsita, ſsecure & licitè dicta translatio fieri poſssit, cum tot cauſsæ & rationes interveniãtinterveniant, ut ſsuprà tradidimus. Et
33
Chriſstianæ Religionis favor, & utilitas ad idem impellat, quæ cauſsa omnium cauſsarum appellari ſsolet, & eſst res incomparabilis, & hominum vitęvitæ, cæteriſsq́ue rebus anteponenda, l. ſsunt perſonęperſonæ. l. ſsi quis ſsepulcrum, D. de relig. & ſsump. funer. l. ſsancimus, C. de ſsacroſs. Eccleſs. cap. recipimus 12. q. 2. ubi gloſsſs. verb. Religionis, de dolo & contum. cum latè traditis à Iaſs. in l. 1. lect. 1. num. 18. C. de ſsacroſs. Eccleſs. & in auth. ſsi qua mulier, n. 14. eod. tit. Mar. Mantua in Enchirid. cap. 242. Marc. Ant. Marſsil. in tract. de Eccleſs. redit. orig. 3. p. cap. 13. num. 23. & 65. Beroi. q. 14. num. 2. | & Rebuff. in concord. rub. de Regia ad pręlatprælat. nomin. §. 1. gloſsſs. conſsanguineis in fin. Præſsertim, quia, ſsi (ut ſsupponimus) hæc ademptio, & translatio ex Divina voluntate procedit, ubi per PõtificesPontifices declaratur, nihil eſst, de quo infideles querantur, aut ſse inſsontes puniri cauſsentur:
34
cùm id, quod ex mera & abſsoluta alterius voluntate dependet, ex eâdem tolli, & adimi poſssit, l. iudicium ſsolvitur 58. D. de iudicijs, l. 1. §. 2. l. & habet 15. D. de precario, l. 21. tit. 4. part. 3. cum alijs.
Si quis autem pro Innocentij ſsententia ſstare malit, quæ in infidelibus veram dominationẽdominationem, & iuriſsdictionem agnoſscit,
35
quam ego veriorem exiſstimo, & frequentiori ſscribentium calculo receptãreceptam invenio. Ad Hoſstienſsis, & ſsequacium argumenta ita ſsatisfacere poterit. Ad primum, ſsatis probabile eſsſse, quod Epiſscopus Chiapenſsis advertit in. d. tract. comprobat. fol. 42. & 45. Hoſstienſsem
36
ſscilicet non generaliter de omnibus infidelibus eſsſse locutum, ſsed de Saracenis dumtaxat, qui Chriſstianos infeſtãtinfeſtant, & bona, quæ quõdamquondam illorum fuerint, iniuſsdetentãtdetentant, in quibus diverſsa ratio, quàm in alijs infidelibus militat, ut infrà dicemus.
Et ut concedamus, illum indiſstinctè procedere, parum
37
tamen firmũfirmum, & ſsecurum eſsſse quod aſsſserit de dominio, & translatione Sacerdotij, & reliquis, quæ in Christo, & eius Eccleſsia, & vicarijs poſst adventũadventum Christi cõſideratconſiderat, ut ob hæc infideles ſsuis bonis, & poteſstatibus à fidelibus ſspoliari poſssint, cùm ea de ſspiritualibus tantùm intelligi debeant, ita ut iam extra Eccleſsiam non ſsint Sacramenta, nec ſsacrificia; nec ulla via ad ſsalutem, ut habetur in cap. firmiter de ſsum. Trinit. & in noſstris terminis poſst alios obſservat Salon dict. tract. de domin. q. 2. art. 2. Sayrus in. d. clavi Regia 2. part. lib. 9. cap. 4. in fine, & latiùs diſsputabimus inſsr. cap. 17.
Et hoc eſst,
38
quod tradere voluit Iſsaias in. d. cap. 60. gentem, & RegnũRegnum, quod Christo non ſservierit, periturum; & reliqua loca, quæ ad Christi Domini poteſstatem aſsſserendam adduximus: ſspiritualem namque dominationem & iuriſsdictionem reſpiciũtreſpiciunt, ut prædicti Auctores defendunt, non verò temporalẽtemporalem, quãquam ante, & poſst adventum Christi, infidelibus ſsartam, & illibatam manſsiſsſse, tot utriuſsque teſstamenti, & iuris locis probatum reliquimus. Quæ non
39
ad ſsolam Dei permiſssionem referenda ſsunt, ut Marquard. Malferit. Marta, & alij opinantur; verùm etiam expreſsſsam Dei conceſssionem, & approbationem oſstendunt, ut benè advertit Sayrus ubi ſsup. & P. Mag. Fr. Ant. Perez in Laurea Salmant. certam. 5. expoſsit. c. 2. pag. 269. num. 11. Nam
40
& Ierem. 27. Ego, inquit, Dominus dedi omnes terras iſstas in manu Nabuchodonoſsor Regis Babylonis ſservi mei, inſsuper & beſstias agri dedi ei, ut ſserviant illi, & ſservient ei omnes gentes. Et Ezech. 29. de eodem loquens, ait: Dedi & terram Ægypti, pro eo quod laboravit mihi, ait Dominus Deus, & Daniel. 2: Tu es Rex Regum, & Deus cœli dedit Regnum tibi, & Sapient. 6: A Domino data eſst poteſstas nobis, & cùm eſsſsetis miniſstri Regni illius, non rectè iudicaſstis, & Ioan. 18. Dominus ſsermonem habens cum Pilato, qui impius, & infidelis erat, inquit: Non haberes poteſstatem in me ullam, niſsi tibi datum eſsſset deſsuper, & Matth. 23: Super Cathedram Moyſsi ſsederunt Scribæ & Phariſsæi; omnia ergo quæcunque dixerint vobis, ſservate & facite, ſsecundùm opera verò eorum nolite facere.
VerbũVerbum
41
autẽautem dare, quod ſępèſæpè Scriptura in prædictis auctoritatibus repetit, plenam, & irrevocabilem dominij translationem ſsignificare ſsolet, l. ubi autem non apparet 75. §. fin. D. de verbor. obligat. ubi. Iaſs. & alij, numer. 2. l. quod quis 49. D. de condict. indeb. l. 1. ubi Cynus, & Salic. C. de fundo dotali, | cum alijs latè traditis ab Ant. Gomez 2. tom. variar. capit. 10. num. 22. Ioan. Gæd. in tractat. de contrah. ſstipul. cap. 9. concl. 4. ex num. 17. & Card. Tuſsch. pract. concl. iur. lit. D. concl. 17.
Ad ſsecundum verò reſspondetur, ſspolia,
42
quæ Iudæi fugientes ab Ægyptijs abſstulerunt, non ob id à peccati, & iniuſstitiæ labe defendi, quòd Ægyptij infideles eſsſsent, ſsed quòd expreſsſsum Dei mandatum pręceſsitpræceſsit, qui id facere præcipiebat:
43
cuius auctoritas, ubi intervenit, omne vitium eluit, & omne crimen purgat, ut aliàs de præſscriptione longiſssimi temporis dicitur in l. ſsicut, & in l. omnes, C. de longi temp. præſscript. & de lege in l. Gracchus, C. de adulter. & in noſstris terminis eleganter notavit D. Auguſstin. relatus à Gratiano in cap. Dominus noſster 23. q. 2. cum alijs, quæ adduximus ſsup. cap. 2. ex num. 25.
Præſsertim
44
cùm illud pręceptumpræceptum eo magis rationi cõſonumconſonum videretur, quòd Ægyptij Hebræos per tot annos duriſssimâ ſservitute compreſſerãtcompreſſerant, cuius vindicta maiori quidem compenſsatione digna videri potuit, ut benè obſservat Abulenſsis in quæſstio. ſsup. Exod. cap. 3. & 12. & ante eum B. Irenæus lib. 4. cap. 49. Vbi vide adnotationem Fevardentij, qui ſsimiles allegat B. Auguſst. Theodoreti, & Alcimi Viennenſsis locos, & elegantiſssimè Tertullian. lib. 2. contra Marc. c. 20. Vbi inquit, quòd etſsi ſsolo iniuriarum iudicio Hebræi Ægyptios reconvenirent, & ſscapulas ſsuas, flagellorum contumeliosâ atrocitate laceratas, oſstenderent, non paucis lancibus, & ſscyphis pauciorum utique divitum, ſsed totis, & ipſsorum facultatibus, & popularium collationibus, eis ſsatisfieri non poſsſset. Et lib. 4. adverſs. eund. Marcionem capit. 24. eandem ſsententiam non munùs eleganter repoſsuit, ſsic inquiens: Chriſstus dignos pronuntians mercede operarios, excuſsavit præceptum illud creatoris de vaſsis aureis, & argenteis Ægyptiorum auferendis, qui enim villas, & urbes operati fuerint Ægyptijs, digni utique operarij mercede, non ad fraudem ſsunt inſstincti, ſsed ad mercedis compenſsationem, quam aliàs à dominatoribus exigere non poterant.
Et eodem exemplo ac ratione defenduntur etiam
45
Chriſstiani, qui Saracenos, à quibus iniuſstè capti sũtsunt, evadentes, non ſsolùm proprio ipſsorum ſservitio, ſsed bonis, quibus poſsſsunt, ſspoliant, & ſsecum in provincias Chriſstianorum adſsportant, ut contra AncharranũAncharranum in cap. peccatum, de regulis iuris in 6. tradit gloſsſsa & Doct. in cap. ius gentium 1. diſstinctio. Innocent. in capit. olim el 1. de reſstitutione ſspoliatorum, communis apud Martam dicto capit. 24. ex numero 46. P. Sà in ſsumma, verb. Bellum, numero 1. Pat. Molina de iuſstitia & iure, tractat. 2. diſsputat. 37. in princip. & noviſssimè Anton. Naldus in pract. quæſstio. verb. Chriſstianus, verb. Infidelis, & verb. Servus.
Quâ ſsolutione pariter reſspondêre poſsſsumus ad auctoritatem d. Auguſstini
46
in dicto cap. ſsi de rebus. Apparet namque de hæreticis agere, qui Catholicis ipſso iure ſsubduntur,
47
ab eiſsq́ue puniri, coërceri, & bonis omnibus ſspoliari poſsſsunt, quouſsque ad veram, & puram religionem redeant, à qua, ſsemel promiſsſsa & profeſsſsa, protervè, & iniuſstè deſsciverant, ut docet D. Thom. 2. 2. quæſst. 10. artic. 12. Alphonſs. à Caſstro de iuſsta hæret. punit. cap. 12. & 14. per totum, Victor. dict. relect. 1. de Indis, num. 8. & ſseq. & Nos latiùs proſsequimur infrà capit. 19. ex num. 47. & idem in reliquis infidelibus apoſstatis concludit gloſs. quam ibi ſsequitur Archidiac. in ſsum. 23. quæſst. 6. dicens, quòd non ſsunt compellendi ad bonum non ſsuſsceptum, ſsed ad bonum ſsuſsceptum.
Et licèt
48
Scripturæ loca, à Divo Auguſst. in ſsſentẽtiæſententiæ comprobationem expenſsa, generaliùs loqui videan|tur, & omnes impios, & infideles indiſstinctè comprehẽderecomprehendere, quibus Deus imperiorum, & bonorum translationem, & amiſssionem comminatur, intelligenda tamen ſsunt quoad bona ſspiritualia, non quoad temporalia, ut advertit Menchac. dict. cap. 21. num. 5. vel meliùs, & elegantiùs ad punitionem Divinæ Maieſstatis referri debent, ut rectè notat Covarru. in dict. reg. peccatum 2. part. §. 10. num. 2. verſs. Non obſstat primum, quæ licèt
49
ob ſscelera, & crimina infidelium ab eis tollere poſssit Principatus & Regna, ut multoties ablata, & de gente in gẽtemgentem translata eſsſse oſstendimus ſsup. capit. 2. ex num. 5. Nos tamen ob id iuſstè eiuſsmodi homines ob hanc ſsolam infidelitatis cauſsam punire, bellari, & deprædari non poſsſsumus, nec à peccato, & reſstituendi neceſssitate excuſsamur, interim dum illa Divina voluntas ſsufficienter nobis revelata non fuerit, ut ſsup. etiam capit. 6. ex num. 2. cum eod. Covarru. & alijs animadvertimus.
Deinde tertio argumento fit ſsatis, ſsi conſsideremus, eam aſsſsertionem, quęquæ docet, omnia opera infideliũinfidelium eſsſse peccata, etſsi à multis recipiatur, quos ibi retulimus, magis tamen communiter à reliquis Theologis Scholaſsticis impugnari,
50
quia multa præſstare poſsſsunt, quæ in genere moris, & virtutis bona undecunque ſsint, ut deciditur in Concilio Arauſsicano 2. circa finẽfinem, & poſst D. Thom. 2. 2. quæſst, 10. art. 4. probat Caietan. & alij Scribentes ibîdem, & in 1. Sentent. diſstinct. 41. Sotus lib. 1. de natura & gratia, cap. 19. 20. & 21. Medina in 1. 2. quæſst. 109. artic. 2. pag. 984. verſs. Ad 5. reſspondetur, Aragon. in 2. 2. quæſst. 10. art. 10. pag. 310. verſs. His tamen non obſstantibus, & latiùs art. 4. per totum, Bellarm. tom. 3. lib. 5. de gratia & liber. arbitr. ex capit. 9. Bened. Pereira ad Roman. 14. diſsputat. 5. Valencia 3. tom. diſsputat. 1. quæſst. 10. punct. 2. Vega libro 6. in Trident. capit. 34. & 40. Navarrus de finib. hum. act. §. 2. num. 15. pag. 356. Covarru. loquens generaliter de operibus extra charitatem factis, in capit. Alma mater 1. part. §. 4. num. 7. Ioan. Azor lib. 3. inſstit. Moral. cap. 29. quæſstio. 6. & lib. 4. cap. 25. quæſst. 14. Pat. Gabr. Vazquez ſsup. 1. 2. tom. 2. diſsputat. 191. num. 7. & ſsequentib. P. Lorca in 2. 2. ſsect. 1. diſsputat. 35. per totam, P. Ludovic. Torres de Fide, Spe, & Charitate diſsputat. 50. dub. 3. colum. 628. & ſsequentib. P. Suarez in tractat. de Fide diſsputat. 17. ſsectio. 3. ex num. 2. & eruditiſssimus P. Ioan. Maldonatus in commentar. ſsup. Matth. cap. 7. colum. 176. Vbi ait, meritò contrariam opinionem nuper eſsſse damnatam
51
in Concil. Trident. ſseſsſs. 6. de iuſstiſsicat. can. 7. Vbi ita cavetur, Si quis dixerit, opera omnia, quæ ante iuſstificationem fiunt, quacunque ratione facta ſsint, vera eſsſse peccata, vel odium Dei mereri, aut quãtòquantò vehementius quis nititur ſse diſsponere ad gratiam, tantò eus gravius peccare, anathema ſsit. Et quod D. Auguſstin. Gregor. Proſsper. & alij in contrarium definire videntur,
52
dum in Ethnicis veras virtutes reperiri inficiantur, eò reſspicit ſsecundùm auctores ſsup. relatos, quòd illas ſsteriles iudicabant, & abſsque cœleſsti, & æterno præmio, & fructu, ac plerumque ſstudio, & gratiâ humanæ laudis, honoris, vel gloriæ, & quia qui Fidem non habent, charitate quoque vacant, quæ ſsine fide in hac vita eſsſse non poteſst.
Neque his adverſsatur
53
Apoſstolus ad Roman. 14. dum ait: Omne quod non eſst ex fide, peccatum eſst. Nam licèt aliqui ex ſsanctis Patribus, ut in argumento diximus, id de Fide, quâ in Deum credimus, explicent, communior tamen ſsenſsus eſst, & Apoſstoli verbis conformior, ut fides ibi pro conſscientia accipiatur, quaſsi Apoſstolus dicat, omne, quod fit cõtracontra conſciẽtiamconſcientiam, aliquid ſuadentẽſuadentem, eſsſse peccatũpeccatum, ut cum Orig. Chryſsoſst. Ambroſs. Theodor. | Theophylact. Æcumen. Anſselmo, & alijs reſsolvit Azorius dict. capit. 29. quæſst. 6. in fine, & latiùs lib. 2. capit. 8. quæſst. 3. Mag. Lorca dict. diſsputat. 35. Et in hunc ſsenſsum prædicta Pauli auctoritas ſsæpè à noſstris Pontificibus allegatur
54
in capit. omne 28. quæſst. 1. cap. quærat aliquis de pœnitent. diſstinct. 3. cap. per tuas 2. de ſsimonia, cap. per litteras, de reſstitut. ſspol. capit. quoniam omne 9. & cap. ult. de præſscript. cum alijs, quæ benê notat Didac. Covarru. in Reg. poſsſseſsſsor. 2. par. §. 6. num. 1. de reg. iur. in 6.
Denique quarto argumento ex verbis D. Thom. deducto, reſsponderi poteſst cum Mag. Bañez in 2. 2. quæſst. 10. artic. 10. in fine, col. 536. Angelicum Doctorem intelligendum eſsſse
55
de infidelibus, qui habent repugnantiam ad fidem; hi enim causâ talis infidelitatis indigni ſsunt, ut fidelibus dominentur, eorumq́ue dominio, & pręlationeprælatione ab Eccleſsia iuſstis de cauſsis privari, & ſspoliari poſsſsunt, maximè ſsi infideles in terris fidelium degant, aut fidelium numerus augeri incipiat, illorumq́ue cõverſioniconverſioni infidelium prælatio impedimẽtoimpedimento eſsſse cenſseatur. Nefas quippe iudicatum eſst, religioſsa mãcipiamancipia impijſssimorum inquinari dominio, ut ait
56
l. ult. ne Chriſstian. mancip. in C. Theodoſs. l. 1. & per totum, C. eodem cap. cùm ſsit nimis, cap. multorum, capit. ad hæc, cap. nulli de Iudæ. cap. mancipia. 54. diſstinct. capit. etſsi, cap. præſsenti, cap. multos, capit. Iudas 17. quæſst. 4. l. fin. tit. 21. part. 4. l. 13. titul. 9. part. 6. l. 10. titulo 24. part. 7.
Et quemadmodum poteſst Papa uxorem
57
converſsam eximere à poteſstate viri pagani, iuxta doctrinam D. Pauli 1. ad Corinth. 7. capit. gaudemus de divortijs, ita poteſst fideles baptizatos à iure, & obediẽtiaobedientia infidelium, & paganorum Principum liberare, ſsi Chriſstianiſsmum impediant, ut obſservant & reſsolvunt D. Thom. in addition. 459. DD. in 4. diſstinct. 39. Caietan. 2. 2. quæſst. 66. artic. 8. Bertachin. in repertor. verb. Iudæus, num. 56. Gregor. de Valentia 3. tom. quæſstio. 10. punct. fin. Aragon in 2. 2. quæſstio. 10. artic. 10. concluſs. 1. pag. 310. Salon in 2. 2. tractat. de dominio, quæſst. 3. artic. 1. & Ioan. Azor. in ſsumma lib. 8. capit. 26. verſs. Duodecimò quæritur, col. 1278. Cardin. Bellarmin. lib. 5. de Roman. Pontif. cap. 7. Fr. Eman. Roderic. in quæſst. Regular. tom. 3. quæſst. 32. artic. 4. & doctiſs. Pat. Suarez in defenſs. Fidei, lib. 3. capit. 4. num. 5. & ſsequentibus, & cap. 23. num. 22. pag. 340. & noviſssimè in tractat. de Fide diſsputat. 18. ſsectio. 5. à num. 6. Vbi etiam poſst D. Thom. & alios ſsuprà relatos ex eiſsdem principijs deducit, non licêre fidelibus ſsibi de novo Regem infidelem creare.
His autem non intervenientibus verior, & communior ſsententia eſst, infideles
58
ob ſsolam infidelitatis cauſsam non poſsſse regulariter privari dominio, quod habent ſsupra fideles, ut concludit D. Thom. Caietan. Bañez, Aragon, & alij ubi ſsuprà, Sylveſster verbo Infidelitas, quæſst. 4. Driedon. libro 3. de liber. Chriſstian. capit. 9. in fine, Victor. dict. relectione 1. de Indis numero 6. & 7. Sotus in 4. diſstinctio. 5. quæſst. 1. artic. 10. ad 5. & lib. 4. de iuſstitia & iure, quæſst. 2. artic. 2. Bellarmin. 1. tom. controverſs. 3. lib. 5. capit. 2. Salmeron Actor. 13. tractat. 37. & 38. Pat. Torres de Fide, Spe, & Charit. diſsput. 52. dub. 1. col. 645. Anton. Perez in dict. Laurea Salmant. certam. 5. expoſsit. cap. ult. pag. 296. num. 61. latè & optimè Pater Suarez. d. lib. 3. capit. 3. per totum, & d. ſsect. 5. num. 3. & 4. ubi fundamenta huius opinionis adducit, & P.M. Lorca in 2. 2. q. 10. art. 10. ex pag. 235. Vbi admonet, quòd licèt verba
59
D. Tho. in argum. relata difficilia ſsint, nam Eccleſsia non habet aliquãaliquam iuriſdictionẽiuriſdictionem ſsupra infideles non ſsubditos Chriſstianis, reducẽdareducenda sũtsunt ad bonũbonum | ſsenſsum, ut dicatur, per ordinationem Eccleſsiæ poſsſse tolli ius dominij
60
indirectè, præcipiendo Chriſstianis, ne infidelibus ſserviant, & hoc iuſstè fieri; quia infideles propter infidelitatẽinfidelitatem occaſsionem præbent, ut iuſstè fideles ab eorum dominio ſubtrahãturſubtrahantur, quia inconveniens eſst, fideles infidelibus ſservire. Et hoc eſsſse inquit, quod D. Tho. tradit: Meritò infidelitatis merentur privari dominio ſsuper fideles.
Et eandem expoſitionẽexpoſitionem, licèt alijs verbis, præſsenſsit Aragon d.q. 10. art. 10. in fin. verſs. Vltima concluſsio, dicens quòd quia regulariter, & ut plurimùm fideles, ſerviẽtesſervientes infidelibus, verſsantur in maximo periculo amittendæ Fidei; proptereà Eccleſsia, quæ reſspicit ea, quæ magis frequenter contingunt, ſsine alio maiori examine poteſst condere legem, quâ tales ſservi à ſservitute liberentur, cum poſssit, & debeat, ea omnia prævenire & diſsponere, quæ conveniunt ad ſalutẽſalutem ſspiritualem. Et idẽidem in effectu concludit, & latius probat P. Suarez in. d. lib. 3. defenſs. cap. 23. n. 21 & d. ſsect. 5. num. 6. & ſseqq.
Loading...