CAPVT IV. De Occidentalibus, & Meridionalibus Novi huius (ut vocant) Orbis regionibus, & cur Indiæ, & America dictæ?

SVMMARIVM Capitis IV.

  • 1 Indiæ Occidentales cur ita dictæ?
  • 2 Indi, qui hodie dicuntur Occidentales, qualiter olim appellarentur.
  • 3 India Occidentalis, ſecundũſecundum OrteliũOrtelium, potiùs debuit dici Amazonia, vel Orelania.
  • 4 Indias Occidentales vocavit Columbus provincias à ſse repertas, ut earum divitias ſsignificaret.
  • 5 Americæ nomen falsò impoſsitum fuit Orbi Novo òà Columbo reperto.
  • 6 Americus Veſsputius quis, & qua arte ſsibi Novi Orbis detectionem adrogaverit?
  • 7 Chriſstophorus Columbus, ut inſsulas, ſsic etiam continentem Novi Orbis primus aperuit.
  • 8 Americi fraus, & impoſstura à Columbo coram Regio Senatu convincitur.
  • 9 Alphonſsus Oxeda magis quàm Americus Novi Orbis invẽtorinventor dici debuiſsſset.
  • 10 Americi fraudem plures auctores aperuerunt.
  • 11 Veritas, etſsi aliquando obſscuretur, tandem tamen emergit.
  • 12 Americus ob rei nauticæ peritiãperitiam à Regibus Caſstellæ, & Luſsitaniæ invitatur.
  • 13 Indias Occidentales aliqui Atlanticam vocant.
  • 14 Atlantica inſsula quæ? & Platonis de ea narratio mirabilis.
  • 15 Platonis narrationem de inſsula Atlantica multi veram eſsſse opinantur.
  • 16 Inſsulas, & terræ tractus plures mare ſsubmergere ſsolet, & alias etiãetiam detegere.
  • 17 Hiſspania ab Africa, & Sicilia ab Italia maris interruptione ſseparatæ.
  • 18 Ovidij elegãselegans locus de inſsulis mari ſsubmerſsis.
  • 19 Rhodos, & Delos inſsulæ repentè èex marinis fluctibus emerſserunt.
  • 20 Aegypti Regio olim occupabatur mari Mediterraneo, & qualiter detecta.
  • 21 Peruani Regni planities, vulgò los llanos del Perù, olim erant mare.
  • 22 Pharon inſsula qualiter à mari relicta.
  • 23 Syrtes Libiæ quid ſsint, & unde procedant? cum Lucano.
  • 24 Lex Relegatorum 7. §. eſst quoddam, D. de interdict. & relegat. illuſstratur, & emendatur.
  • 25 Ovaſsis, ſsive Oaſsis inſsula quæ? & pœna deportationis in eam.
  • 26 Oceanus Atlanticus multis ſsæculis innavigabilis iudicatus fuit.
  • 27 Mare gramineum reperit Columbus in prima navigatione, & an id manſserit ex reliquijs Atlanticæ?
  • 28 Atlanticæ appellatio non benè convenit Orbi Novo.
  • 29 Atlanticæ inſsulæ narratio Platonis fabuloſsa eſsſse probatur.
  • 30 Inſsulæ plures hodie reperiuntur in mari Atlantico.
  • 31 Inſsulæ plures diluvij tempore enatæ, & immutatæ: poſsteà verò rarò.
  • 32 §. Inſsula, inſst. de rerũrerum diviſs. exornatur.
  • 33 Mare gramineum, & virens ſsæpè reperitur.
  • 34 Oceanus Atlanticus cur ita appelletur?
  • 35 Atlanticus mons & Atlantidis inſsula ubi, & unde dicantur?
  • 36 Atlas Rex Africæ antiquiſssimus, & fabulæ de eo.
  • 37 Galli voluerunt Orbem Novum appellare Franciam Antarcticam.
  • 38 Famæ in templo non dedicantur improba monumenta.
  • 39 Orbem Novum aliqui appellant TerrãTerram Sanctæ Crucis.
  • 40 Braſsiliæ Provincia appellatur Sanctæ Crucis, & quare? Et quam iniuſstè hoc nomen vulgus pro Braſsilia mutaverit.
  • 41 Indiæ Occidentales vocantur ab aliquibus, Orbis Carolinus, & quare?
  • 42 Provinciæ noviter repertæ, aut ſsubactæ, à Duce, aut exploratore nomen ſsumere ſsolent.
  • 43 Carolus V. Imper. ſsymbolum Columnarum Herculis cum inſscriptione Plus ultra, cur aſsſsumpſserit?
  • 44 Alexander Magnus plorabat, audiens plures mundos eſsſse, quòd ne unum quidem ſsubegiſsſset.
  • 45 Auctor pictæ poëſsis qualiter exponat ſsymbolum Caroli V. Plus ultra.
  • 46 Franciſscus I. Galliæ Rex quid adiecerit ſsymbolo Caroli V. Plus ultra.
  • 47 Gloria eximia ſsæpiùs fortunæ, quàm virtutis eſst beneficium.
  • 48 Caroli V. virtus, & religio, eius fortunam proſsperam fecerunt.
  • 49 Caroli V. epitaphia.
  • 50 Caroli V. laudes, & egregia facinora remiſsſsivè.
  • 51 Orbis Novus à multis vocantur Indiæ Occidentales, & quare?
  • 52 America dicitur quarta pars Orbis, & eſst maior tribus alijs anteà detectis.
  • 53 Europa nihil eſsſse videtur comparatione habita ad Indias Occidentales.
  • 54 Orbem terrarum qualiter dividat Gerar. Mercator poſst Americæ detectionẽdetectionem.
  • 55 Orbis univerſsus quot gradus, & leucas contineat, & quot Orbis Novus Indiarum Occidentalium.
  • 56 Iacobi Pontani ſscrupulus ineptus reijcitur.
  • 57 Scandinavia Germaniæ inſsula, quia magna erat, vocabatur ab antiquis alter Orbis, & etiam Trapobana.
  • 58 Americæ, & Indiarum Occidentalium appellatione auctor utetur, quamvis impropria ſsit.
  • 59 Verbo utendum ut nummo cui publica forma ſsit.
  • 60 VerborũVerborum proprietati derogat uſsus communis loquendi.
VIdimvs quæ, quota, & qualis Orbis terrarum pars propriè ſsub Indiarum nomine veniat, & quantũquantum in illis inquirẽdisinquirendis & cõquirendisconquirendis Luſsitani profecerint: nunc autem ad inſstitutum noſstrum magis accedentes, videamus oportet, cur idẽidem nomẽnomen his etiãetiam provincijs inditũinditum fuerit, quæ ad Occidentem & Meridiem vergũtvergunt, & quãdoquando ac qualiter à Catholicis Hiſspaniarum Regibus inquiri, & detegi cœperint?
Et planè
1
quod ad nomẽnomen pertinet, valdè mihi probatur opinio doctiſssi|mi, & elegantiſssimi Pat. Ioſsephi Acoſstae lib. 1. de natura Novi Orbis, c. 14. pag. 36. & in proœm. ad libros de procurãdaprocuranda Indorum ſsalute, dum tradit, ob id Indias appellatas fuiſsſse, quòd apud veteres India diceretur remotiſssima illa regio Orientalis, quæ fines Orbis terrarum claudere putabatur, ut ſsuprà cap. 1. retulimus: ex quorũquorum imitatione Noſstri nomen ad novas à ſse inventas regiones & gentes impropriè derivarunt, quæ etiam, ut plurimum, OccidẽtisOccidentis extrema claudebant & occupabãtoccupabant, quanquam
2
initio non Indi, ſsed Inſsulani, aut Antiliani hi Occidentales Barbari vocarentur.
Quam ſsententiam repetit idem P. Acoſsta in ſsua hiſstoria naturali, & morali Indiarum, Hiſspanâ linguâ cõſcriptaconſcripta, lib. 1. c. 14. & ſsequitur Thom. Porcacchus in inſsulario lib. 3. pag. 162. Anton. Poſsſsevin. in Biblioth. 1. tom. lib. 9. c. 15. pag. 368. Camillus Borrellus in tract. de præſstantia Reg. Cathol. c. 46. n. 217. Fr. Greg. Garc. Dominicanus in tract. de IndorũIndorum origine lib. 1. c. 3. §. 5. D. Sebaſstian. Covarru. in Theſsaur. ling. Caſstel. verb. India, P. Gaſspar. Sanct. in Comment. in Iſsáiam c. 2. n. 19. pag. 36. ubi neminem ex prędictisprædictis referẽsreferens, ait: India à nobis communiter vocatur quæcũquequæcumque regio anteà incognita, longèq́ue diſsſsita: quia ex incognitis, longinquiſsq́ue regionibus ea, quam Indus fluvius perluit, primũprimum explorata eſst. Et Abraham. Ortelius in Theſsaur. Geograph. verb. Atlantis inſsula. Qui ſsubijcit, falsò & impropriè ab Hiſspanis has regiones Indias eſsſse appellatas.
3
Quibus ſsi à flumine primario nomen imponere libuiſsſset, ut in Orientalibus cõtigitcontigit, Amazonias, vel Orelanias potius, quàm Indiam indigitaſsſsent. Ne hanc tamẽtamen cum vera India cõfunderentconfunderent, eam OccidẽtalemOccidentalem, aut HiſpanicãHiſpanicam cognominarunt, cum altera, OriẽtalisOrientalis, aut Luſsitanica vulgò vocetur, ab orbis plagis, & Regibus nempe, quibus ſsubſsunt, aſscitis nomenclaturis.
EandẽEandem rationem, alijs reiectis, ſsequi videntur Ant. Herrera in hiſst. general. Indiar. decad. 1. lib. 1. c. 6. pag. 23. & Fr. Ioan. Torquem. in Monarch. Indiana lib. 1. c. 7. Niſsi quod ij adijciunt,
4
hoc nomen ob id etiam à Columbo confictum, ut magis eius Orbis, quem detexerat, magnitudinem commẽdaretcommendaret, & auro, argento, gemmis, & aromatibus alijs Indijs non eſsſse inferiorẽinferiorem oſstenderet, quæ iam tũctunc à Luſsitanicis perquirebantur. Cui opinioni aſsſsentitur Fr. Ioa. de la Puente in cõvenientconvenient. utriuſsque Monarchiæ lib. 3. c. 7. pag. 53. dum ait, ob id tãtùmtantùm, quòd AmericanęAmericanæ Provinciæ in remittendis ad Hiſspaniam theſsauris Orientalibus ſsimiles ſsint, IndiarũIndiarum nomen illis communicatũcommunicatum fuiſsſse.
Sed quãvisquamvis impropriũimproprium hoc noſtratũnoſtrarum IndiarũIndiarum nomẽnomen eſsſse fateamur, aut etiam falſsum, ut Ortel. affirmat,
5
lõgèlongè tamẽtamen improprior, & falſsior eſst alia locutio, quæ apud eundem OrteliũOrtelium, & reliquos Coſsmographos, imò & apud omnes ubique gentes invaluit, teſste Tho. Bozio de ſsign. Eccleſs. Dei, lib. 4. c. 3. pag. 131. & lib. 6. c. 7. verſs. Sed ne videamur. Porcaccho in inſsulario lib. 3. pag 162. Ortelio in Theat. mag. tab. 5. Magino Patavin. tab. 34. pag. 279. Pet. Opmeero in opere Chronograph. pag. 437. Iacob. Pontano in prima tertij progymnaſsmate 18. pag. 315. Didac. Valdes de dign. Reg. Hiſsp. c. 19. n. 55. & alijs communiter, dum has in univerſsum regiones Occidentales, & Auſstrales, Americam uno ore appellare ſsolent,
6
tracto nimirum nomine ab Americo Veſsputio Florentino, qui cùm eſsſset Geographiæ, & rei nauticæ peritiſssimus, & Alphonſsi Oxedæ, atque aliorum ducum in prioribus illis huius Novi Orbis navigationibus, & inveſstigationibus ſsocius, ſse primum in eo terram continentem quęquæ ad Pariam incipit, inveniſsſse iactavit, & id vulgo perſsuaſsit, ſsparſsis ubique relationibus, & tabellis Geographicis, quas ipſse propriâ manu ſscitiſssimè exarabat, & nomine ſsuo his provincijs, & alijs poſsteà reper|tis, impoſsito. Hoc etenim falſsò, & per ſsummam fraudem, & calliditatẽcalliditatem ab eo confictum fuit. Nam
7
verius eſst, ut & priores inſsulas, ſsic terram illam, & reliquam cõtinentemcontinentem, quæ ad Cumanam uſsque protẽditurprotenditur, & oras, quæ del Dragon, & de la Sierpe dicũturdicuntur, iam priùs à Chriſstoph. Columbo inventas, & ſsignatas fuiſsſse anno 1497. in tertia navigatione & expeditione, quam ad has oras Catholicorum RegũRegum Ferdinandi & Eliſsabethæ iuſsſsu & nomine fecit. In quorũquorum
8
Senatu cùm de Americi fraude, & tanti tituli uſsurpatione ColũbusColumbus cauſsam ageret, & eius partes Fiſsci quoque Advocatus defenderet, id manifeſstis & apertis probationibus cõſtititconſtitit, teſtimoniũteſtimonium inter alios proferente prædicto Alphonſso de Oxeda, cui,
9
ſsi Columbus deficeret, potius quàm Americo hæc gloria tribuenda meritò eſsſset, cùm in illo itinere, in quo Veſsputius ſse continẽtemcontinentem inveniſsſse iactavit, Oxeda ipſse ducẽducem ageret, & Ioannes de la Coſsa claſssis navarchũnavarchum, uti refert, & ex Regijs Archivijs cõprobatcomprobat Ant. Herrera in hiſst. gener. Ind. Occid. decad. 1. lib. 4. c. 2. 4. & 11. & lib. 7. c. 1. pag. 224. & decad. 4. lib. 8. cap. 12. & in deſscriptione earũdemearundem Indiarum Occid. pag. 15.
Et de
10
eâdem fraude, & impropria Americæ appellatione queritur Frat. Thom. Maluend. lib. 3. de Antichriſst. c. 16. in princ. iniuſstum, & ſuffuratũſuffuratum hoc vocabulũvocabulum dicens, cum hæc palma Chriſstophoro Columbo Liguri, & Caſstellanis deferenda eſsſset; & idem agnoſscunt & fatentur Abraham. Ortel. d. tab. 5. Opmeerus d. pag. 437. Carol. Stephan. in dictionar. verb. America, Iuft. Lipſs. de Phyſsiolog. Stoic. lib. 2. diſsſsert. 19. doctiſssimus Bern. Aldrete de antiq. Hiſspan. lib. 4. c. 17. pag. 567. & Moſsquera de Barnuevo in Numantina c. 10. fol. 74. qui totam hanc inventionẽinventionem ColũboColumbo tribuunt, & ab eo magis quàm ab Americo Novum Orbem, Coloniam, ſsive Columbaniam, nominari debuiſsſse affirmant: ut ſsic appareat, detectãdetectam ſsatis mũdomundo fuiſsſse huius impoſstoris audaciãaudaciam, & veritatem
11
rerũrerum geſstarum erroribus non mutari, l. illicitas, §. veritas, D. de officio Præſsid. quin potiùs tantam ſsemper potẽtiampotentiam habêre, ut nullis machinis, aut cuiuſquãcuiuſquam hominis ingenio, aut arte ſsubverti poſssit. Et licèt in cauſsis nullum patronum, aut defenſorẽdefenſorem obtineat, tamen per ſse ipſsa defendatur, ut pulchrẽpulchrem ait Cicero in orat. in Vatin. qui etiam non minus elegãtereleganter in orat. pro Cœlio ſsic inquit: O magna vis veritatis, quæ cõtracontra hominum ingenia, calliditatem, ſsolertiam, contraq́ue ſsictas ominum inſsidias, ſsacilè ſse per ſse ipſsa defendat. Quapropter Thrive. apoph. 48. eam rectè Soli ſsimilem facit; qui quemadmodum à nubibus ſsæpè intercipitur, ſsed nunquam nubibus ſsuffocatur: ita veritas aliquando laborare poteſst, extingui verò nunquam. Licèt negari non poſssit, Americum
12
quoque plurimũplurimum eâ, quâ pollebat induſstriâ in his profectionibus inviſsſse, atque ideò à Ferdin. Rege Catholico ad eas invitatũinvitatum, & nautarũnautarum examini, chartiſsq́ue nauticis conficiẽdisconficiendis præfectũpræfectum, ut tradit idẽidem Herrera d. decad. 1. lib. 6. c 16. pag. 214. & lib. 7. c. 1. pag. 224. Et qualiter etiãetiam ab Emanuele Luſsitaniæ Rege vocatus fuerit, & iuſsſsu eius duas alias navigationes ad AuſtrũAuſtrum fecerit, & Braſsiliam ProvinciãProvinciam exactiſssimè exploraverit, ipſse idẽidem Americus in ſsuis relationibus cõmemoratcommemorat, & alia de eo tradunt Theat. vitæ hum. vol. 20. lib. 2. pag. 3654. Maffæius lib. 2. hiſst. Ind. pag. 37. & Fr. Ant. de San RomãRoman in hiſst. Ind. Orient. lib. 1. c. 2. pag. 6. Cùm ergo his regionibus à ColũboColumbo detectis Indiarum nomen propriè non conveniat, & multò minus illud Americæ, quod ementitũementitum oſstendimus: ſsunt alij,
13
qui putãtputant, melius & proprius totam hãchanc Orbis partem AtlanticãAtlanticam appellari potuiſsſse, & ita eam appellat Gerardus Mercator, & alij Coſsmographi, quos refert & ſsequitur Ortel. in d. Theſsauro Geograph. verb. Atlantis inſsulæ, Theat. vit. hum. vol. 5. lib. 3. pag. 1258. | Patavinus d. tab. 34. pag. 279 Ioan. Fungerus in Etymolog. verb. Atlas, & Opmeerus in opere Chronographic. pag. 9. eo argumento moti, quòd exiſstiment,
14
illam verè eſsſse Atlanticam inſsulam, de cuius ingenti magnitudine, ubertate, & divitijs nobilem illam, & mirabilem narrationem, iam olim ſscriptam, reliquit Plato in Thimæo, ſsive Critia; ubi ſsic Athenienſses alloquitur; Traditur veſstra civitas reſstitiſsſse olim innumeris hoſstium copijs, quæ eò Atlantico mari profectæ, prope iam cunctam Europam, Aſsiamq́ue obſsederunt. TũcTunc enim erat fretum illud Columnarum Herculis navigabile, habens in ore & quaſsi veſstibulo eius inſsulam Lybia ſsimul, & Aſsia maiorem, per quam ad alias proximas inſsulas patebat aditus, atque ab illis ad omnem continentem èex conſspecta iacentem, vero mari vicinam. Pelagus illud verum mare, terra quoque illa verè erat continens. V erùm poſst hæc ingenti terræmotu, iugiq́ue unius diei, nocteſsque illuvione factum eſst, ut terra dehiſscens, omnes illos veſstros bellicoſsos homines abſsorveret. & AtlãtisAtlantis inſsula ſsub vaſsto gurgite mergeretur. Quapropter innavigabile pelagus illud propter abſsorptæ inſsulæ limũlimum relictũrelictum fuit.
Hactenus Plato, plura alia non minus admiranda de eâdem inſsula adijciens. Cuius
15
narrationem veram eſsſse, non ſsolùm prædicti auctores, ſsed alij etiam plures ſsapientiſssimi viri ſsibi perſsuaſserunt, ut conſstat ex Plinio lib. 2. cap. 90. Strab. lib. 2. Geograph. Diodor. Siculo lib. 4. ubi eam Tritoniam vocat, Plutarc. in vita Sertorij, Amian. Macel. lib. 17. Tertul. in Apolog. cap. 4. & lib. de Pallio, cap. 2. Arnob. lib. 1. adverſs. gent. Proclo Philoſsopho Platonico apud Marſsil. Ficin. in CommẽtarCommentar. ThimęiThimæi, ubi citat Marcelum quẽdamquendam hiſstoriæ ÆthiopicęÆthiopicæ Scriptorem, eandem hiſstoriam egregiè confirmantem, Crantore, & Plotino, & nouiſssimo Ioan. Serran. in Commentar. ad Platon. Cœlio Rhodigin. lib 17. antiq. lect. cap. 18. Vgone Bloſsio in oration. quodlibet. Ioa. Becano in origin. Antuerpienſs. lib. 3. Turnebo lib. 20. adverſsar. cap. 11. Ludovic. Vives in not. ad D. Auguſst. lib. 16 de Civit. Dei, cap. 9. latè Pamelio in ſscholijs ad Tertul. ſsup. annot. 528. Thom. Bocio de ſsign. Eccleſs. Dei lib. 20. cap 3 Ludovic. Legionenſsi Auguſstinian. in Commentar. ſsup. Abdia, cap. ult. pag. 670. Petr. Mexia Hiſspalenſs. in Sylva 4. part. cap. 3. Maluenda de Ántichriſst. lib. 3. c. 16. pag. 149. Pineda de rebus Salom. lib. 4. cap. 15. pag. 205. Iuſst. Lipſs. lib. 1. de Conſstantia c. 16. & in Phyſsiolog. Stoic. lib. 2. diſsſsert. 19. Fr. Greg. Garc. de Indor. origin. lib. 4. cap. 8. & ſseq. ex pag. 351. ad 406. & lib. 1. cap. 3. ex pag. 46. Baſsilio PõtioPontio q. 8. expoſsitiva, c. 1. pag 467. Maiolo in dieb. Canic. tom. 1. colloq. 1. pag. 30. & colloq. 14. pag. 337. Fr. Ioan. de la Puente in convenientia utriuſsque Monarchiæ lib. 3. cap. 21. §. 3. ex pag. 143. & Ioan. Fungero in Etymolog. Latino-Græco, verb. Atlas, pag. 97.
Et hanc continẽtemcontinentem à Platone indicatam, eſsſse hunc Novum Orbem à Columbo repertum, & inſsulas, quas illi vicinas facit: eſsſse Cubam, Hiſspaniolam, Borriquenam, XamaicãXamaicam, & alias, quas vocant De Barlovento, Columbumq́ue Platonis auctoritate ductum, ad has regiones inveſstigandas, permotum fuiſsſse, apertè tradunt Mercator. Ortel. Turneb. Pamel. Vives, Bocius, Maiol. Garcia, Funger. Opmeerus, & Theat. vitæ humanęhumanæ ubi ſsuprà, & ultra eos Gomara I tom. hiſst. Ind. ſsol. 120. ad fin. Auguſst. Zarate in proœm. hiſst. Peruſs. Petr. Cieza 2. tom. rerum Indic. Ioſseph. Acoſsia lib. 1. de natura Novi orbis cap. 12. & Fr. Stephan. de Salazar ſsup. ſsymbol. Apoſst. diſscurſs. 16. c. 3.
Neque mirum videri debet, quod ingenti terræ motu, & maris illuvione Atlanticam illam inſsulam abſsorptam, & ſsub vaſsto gurgite merfam, commemorat Plato. Cùm
16
id frequentiſssimum fuiſsſse legamus, & divino iudicio | ita diſsponente, maria, ſsuis ſsedibus migrantia, vaſstiſssimas inſsulas, & longos terręterræ tractus occupaſsſse. CõtràContrà etiam in ipſso mari novas inſsulas, & multas terræ plagas repentè emerſsiſsſse, quaſsi paria ſsecum ſsaciente naturâ, & uno loco reddente, quod alio hauſserat; ut plurimis exemplis oſstendit Plin. lib. 2. ex cap. 85. ad 90. Titus Livius lib. 39. quẽquem refert Briſsſso. de verbor. ſsignific. verbo Inſsula, fol. 305. Pompon. Mela lib. 1. cap. 5. & lib. 2. c. 7. Strab. lib. 1. ad medium, Seneca lib. 6. natur. quæſstio. cap. 31. Solin. in Polyſsth. cap. 8. & 36. Auctor de mirabilibus Sanctorum inter opera D. Auguſst. lib. 1. cap. 7. Bap. Fulgoſs. lib. 1. tit. 6. de mirac. fol. 54. & ſseq. Genebrard. ſsup. Pſsal. 1. 6. verſs. 33. Balduin. & Hotman. in §. inſsula, inſstit. de rerum diviſs. Maluenda de Antichriſst. lib. 7. cap. 14 pag. 378. & ſseq. Fr. Greg. Garc. d. lib. 4 de Indor. origin. cap. 11. & 12. Fr. Ioan. de la Puente in d. convenientia lib. 2. cap. 29. pag 294. & lib. 3. cap. 26. pag 164. & 165 Florian. Ocampus lib. 1. hiſstor. Hiſspan. cap. 4. 35. & 40. Theat. vitæ human. vol. 23. lib. 1. ex pag. 3938. Auctor de mirab. SS. inter opera Auguſst. lib. 5. cap. 7. Maiol. colloq. 1. pag. 17. 30. & 31. & colloq. 10. ex pag. 270. & colloq. 14. ex pag. 335. & Iuſstus Lipſsius d. lib. 1. de conſstantia, cap. 16. ubi inter alia de Siciliæ
17
ab Italia, & Hiſspaniæ ab Africa ſseparatione, maris interruptionibus factâ, meminerunt. Ovidius quoque lib. 15. Metamorphoſs. hoc argumẽtumargumentum elegantiſssimè iuxta Pythagoræ opinionem illuſstrans, qui docêre ſsolebat, omnia in novas formas mutari, ſsic canit:
18
Vidi ego quod fuerat quondam ſsolidiſsſsima tellus
Eſsſse fretum: vidi factas ex æquore terras,
Et procul à pelago cõchæconchæ iacuere marinæ,
Et vetus inventa eſst in montibus anchora ſsummis.
Quodq́ue fuit campus, vallem decurſsus aquarum
Fecit; & eluvie mõsmons eſst deductus in æquor,
Si quæras Helicen, & Burim Acheidos urbes,
Invenies ſsub aquis, & adhuc oſstendere nautæ
Inclinata ſolẽtſolent cum mœnibus oppida merſsis.
Philo etiãetiam in lib. quôd mundus ſsit incorruptibilis
19
de Rhodo, & Delo clariſssimis inſsulis agens, ſscribit, eas èex marinis fluctibus emerſsiſsſse, unde à Pindaro Θεόσμϰτ dicuntur, id eſst, Divinitus conditæ. Et Carol. Stephan. in dictionar. verb. Aegyptus ait,
20
totum eum tractum, quem hodie Ægypti regio occupat, olim ſsinum maris Mediterranei fuiſsſse, Niliq́ue alluvione exaggeſsto limo oppletum, & terram factãfactam. Quod etiam plurimi alij ex antiquioribus & recentioribus tradiderunt, quos refert Ioan. Goropius in Nilo Scopio, & Ioan. Bapt. Scortia. lib. 1. de natur. & increm. Nili, cap. 1. & 8. aſsſserentes Nilum ita dictũdictum, quòd Νέα ἰλὺς, ideſst, Novus limus, ab eo quotannis deferatur. Memineruntq́ue eiuſsdem rei Vlp. in l. 1. § ripa, D. de flumin. Imp. in C. & Novellis ſsub tit. de alluvionibus, & Caſssiodor lib. 3. epiſstol. 52. Michaël quoque Cabello Balboa in Miſscellan. Auſstrali manuſscripta 2. part. cap. 15. tradit, ex conſstanti Indorum relatione, ab antiquis ad poſsteros derivata, & ex alijs ſsignis compertũcompertum eſsſse,
21
ingentes iſstas terræ planities, quæ in hoc Peruano Regno circa maris littora adeò longè & latè diffunduntur, olim ſsalſsis & undoſsis eiuſsdem pelagi fluctibus occupatas fuiſsſse.
Quibus adſstipulatur, quod de Inſsula
22
Pharo, & alijs canit Lucanus lib. 10. Pharſsaliæ:
Tunc clauſstrum pelagi cœpit Pharon, inſsula quandam
In medio ſstetit illa mari ſsub tẽporetempore vatis.
Protheos, at nunc eſst Pellæis proxima muris.
Et Ovid. lib. 15. Metamorph.
Fluctibus ambitæ fuerant Antiſsſsa, Pharoſsq́ue,
Et Phæniſsa Tyros, quarum nunc inſsula nulla eſst.
Et de cauſsa
23
Syrtium, quæ prope Lybiam conſspiciuntur, idem Lucan. lib. 9. ſsic inquiens:
Syrteis vel primam mundo naſscente figurãfiguram
Cùm daret, in dubio pelagi, terræq́ue reliquit.
Sic malè deſseruit, nulloſsq́ue exegit in uſsus
Hanc partem natura ſsui, vel plenior alto
Olim Syrtis erat pelago, penituſq́;penituſq́ue natabat:
Sed rapidus Titan ponto ſsua lumina paſscens
Aequora ſsubduxit Zonæ vicina peruſstæ,
Et nunc pontus adhuc Phæbo ſsiccante repugnat.
Mox ubi damnoſsum radios admoverit ævum,
Tellus Syrtis erit: nam iam brevis unda ſsupernè
Innatat, & latè periturum deficit æquor.
TradũtTradunt alia Albericus Gentilis lib. 4. lection. cap. 14. & Stephan. Forcat. lib. 2. de Gallorum Imperio ſsol. 82. ubi quod
24
Vlpianus ſscribit in leg. Relegatorum 7. §. eſst quoddam, D. de interdictis & relegatis: Eſst quoddam genus quaſsi in inſsulam relegationis in Provincia Aegypto in novas inſsulas relegare. Sic explicat, quaſsi illæ nativitate ſsint novæ, vel quia eas recenter inveſstigatio ſsolers hominum, aut inſsomnis avaritia navigantium periculi ſsecura detexit. In quo tamen animadvertere debuit, textum illum ſsecundùm veriorẽveriorem emendatiorum Codicum litteram, non dicere, In novas inſsulas, ſsed in Ovaſsin. Eſst autem,
25
Ovaſsis, ſsive Oaſsis, tam parva, quàm magna, locus deſsertus in medijs LybięLybiæ arenis ad Ægypti confinia verſsus Occidentem, culicibus & muſscis grandioribus infeſstus, ut Græci interpretes notant, in quem nocentes olim relegari ſolebãtſolebant, ut benè docuit Duaren. lib. 2. diſsputat. cap. 39. qui infinitos locos ex omni genere Scriptorum huc pertinentes congeſssit, & ultra eum Cuiacius lib. 8. obſservat. cap. 27. Barnabas Briſsſsonius lib. 3. de verb. ſsignific. verb. Ovaſsis fol. 471. Prateius & Calinus eodem verbo, & Abraham. Ortelius in Theſsaur. Geographic. qui hinc etiam intelligunt illud, quod de Oaſsena deportatione traditur in l. 1. C. Theodoſs. de Nili agger.
Id autem, quod à Platone in prædicto loco ſsubijcitur, illud ſscilicet pelagus, ubi olim AtlãticaAtlantica inſsula abſsorpta fuit, innavigabile propter limum manſsiſsſse, ex eo cõſirmariconfirmari poteſst, quòd multis
26
ſsæculis huius ſsreti navigationem pauci tentarunt, ut tradit Pineda de rebus Salom. lib. 4. cap. 14. pag. 196. & cap. 15. pag. 205. & nos infrà cap. 11. latiùs oſstendemus. Atque item ex eo, quòd
27
Columbus, cùm per illud mare primam navigationẽnavigationem inſstituit, per dierum aliquot iter tantãtantam graminis ubertatem claſssi occurrentem invenit, ut tandem tota circumſsepta, tanquam in pratis herba virentibus, navigare videretur. Quæ graminis vis potuit ex reliquijs Atlantici limi, de quo Plato loquitur, permanſsiſsſse, alijs iam ſscopulis & impedimentis, tanti temporis ſspatijs, & continuis maris agitationibus comminutis. Et de hoc gramineo mari à Columbo reperto locupletiſssimi teſstes ſsunt ij, qui eiuſsdem res geſstas ſscriptis mandarunt, ac præcipuè Gomara 1. tom. hiſstor. Ind. Ovetus in eâdem hiſst. lib. 2. cap. 5. Franciſsc. Vlloa apud Ramuſsium in navigation. tom. 3. Anton. Herrera in hiſstor. general. Indiar. decad. 1. lib. 1. cap. 9. & 10. & ultra eos idem referunt Pamelius in annot. ad Apologet. Tertul. ſscholio 528. Maluenda de Antichriſst. lib. 3. cap. 16. pag. 149. & Simon Maiol. in diebus Canicul. 1. tom. colloq. 10. pag. 262. & colloq. 20. pag. 451.
Verùm autem verò licèt his argumentis defendi poſsſse videatur Atlanticæ nomen, quod noſstro Novo Orbi ſsuprà dicti auctores attribuunt: adhuc tamen
28
arbitror, ei parum aptè applicari. Nam ſsi Atlantis inſsula tot retro fæculis, ut ipſse Plato ſscribit, ſsubmerſsa | fuit; quâ ratione eius vocabulum ad continentem hodie ſstantem, & longè diſssitam, extẽdemusextendemus? Tum etiam quia hoc quod de Atlantica cum Platone retulimus, etſsi ut verum à multis admittatur, ut patet ex ſsuprà relatis, meritò tamen
29
ab eximijs alijs ipſsius Platonis ſsectatoribus fabulæ magis quàm hiſstoriæ tribuitur, allegoricèq́ue ea omnia à ſsummo Philoſsopho dici volunt, ut conſstat ex Proclo, Porphirio, Orig. & alijs relatis à Marſsil. Ficino in Commentar. ſsup. Thimæ. cap. 4. & in Critia. cap. 1. Neque diſstentiunt Plin. Tertul. & Arnob. quos ſsup. citavimus; nam licèt Platonis narrationem ſsequantur, ſsub mendacij tamen dubio, & periculo, eam proponunt. Idemq́ue facit Pat. Ioan. Pineda de rebus Salom. lib. 4. cap. 14. pag. 201. & latius & elegantius cæteris, & in noſstræ AmericęAmericæ terminis loquens Ioſseph. Acoſsta lib. 1. de natura Novi Orbis cap. 22. per totum, & eruditiſssimus vir D. Greg. Lopez Madera Regius, & digniſssimus in ſsupremo Caſstellæ Senatu Conſsiliarius in lib. de excellentijs Monarch. Hiſspa. cap. 9. & Fr. Baſsilius Pontius Legionenſs. 1 part. variar. diſsputat. 48. expoſs. cap. 1. pag. 467. & noviſssimè poſst hæc ſscripta Seraph. Freitas de iuſsto Impetio Aſsiatico cap. 5. num. 20. Quorum argumentis nunquam plenè reſspondêre potuit Fr. Greg. Garcia in d. tract. de Indor. orig. lib. 4. cap. 9. cum ſseqq. quamvis in hoc multum olei & operęoperæ collocaverit. Etenim Plato ipſse à Critia puero inter Cantilenas eam narrationem traditam eſsſse fatetur, & novẽnovem mille annis ante illud tempus, quo ſscribebatur, contigiſsſse: quod quàm ſsit à vero alienum, nemo non videt, cùm nec hodie à mundi creatione tot ſsæcula præterierint.
Et rurſsus quia, quæ de immenſsitate illius inſsulæ ſsubdit, & templi in ea poſsiti divitijs, & magnitudine, Neptuni, & Clytus amoribus, gemellis quinquies ab eis ſsuſsceptis, colle in quinque orbes diviſso, & repentina tam vaſstæ telluris ſsubverſsione, & ſsummerſsione, quæ univerſsam Aſsiam, ſsimul & AfricãAfricam amplitudine ſsuperabat, nemo vel mediocriter ſsanus fabulosè dicta, & meras nugas eſsſse negabit. Præſsertim
30
cum quotidianâ experiẽtiâexperientiâ comperiamus, in eodem mari & ſsitu, quem Atlanticæ ſsuæ Plato deſsignat, alias minores inſsulas remanſsiſsſse, quales ſsunt Fortunatæ, ſsive Canariæ, & quæ vocantur de la Madera, y de los Azores, & ſsimiles, quæ cùm illuvionem à Platone confictam effugerint, non obſscurè oſtendũtoſtendunt, quid de eius hac in parte fide ſsentire debeamus. Neque dixerit quiſpiãquiſpiam eas inſsulas, quas hodie conſspicimus, poſst abſsorptam Atlanticam naſsci, & emergere potuiſsſse, iuxta ea, quęquæ ſsuprà retulimus: nam etſsi hoc aliquando cõtigeritcontigerit,
31
& præcipuè diluvij tempore, quo alias, atque alias inſsulas enatas, immutataſsq́ue tradit D. Auguſst. & poſst eum Maiol. d colloq. 10. pag. 266 rarum tamen eſst, & facilè non probãdumprobandum, ut inquit Imperator Iuſstin.
32
in §. inſsula, inſstit. de rerum diviſs. & Theodoret. lib. 4. de curat. Græc. affection. dum generaliter docet, Mare quãquamquamquam inde nubes vim aquarum inceſsſsanter exhauriant, imbreſsq́ue pariant, terriſsq́ue diffundant, imminutum olim exhauſstumvè eſsſse non cerni, neque ab his littoribus receſsſsiſsſse, quæ olim ftuctibus ſsuis obduxit.
Accedit his, nullum uſspiam tantæ inſsulæ monumentum, niſsi fictitium illud Platonis reperiri, nullumq́ue ſsubverſsionis eius veſstigium alicubi comparuiſsſse Nam quod de gramineo diximus mari,
33
ſsæpè navigantibus in alijs etiam oris occurrit, ut multis exemplis oſstendit Maiol. in locis ſsuprà citatis.
Et quod quidãquidam arguunt de
34
Oceani Atlantici appellatione, quam mare illud ab illa Atlantica inſsula, quæ olim in eo erat, traxiſsſse opinantur, inter quos Iuſstus Lipſsius d. Phyſsiolog. lib. 2. diſsſsert. 19. confutatione planè non | eget, cùm certum & apertum ſsit ab Atlantico mõtemonte denominari:
35
quod ſscimus in extremæ Mauritaniæ terminis ſsitum, trecentis plus minus millibus ultra Gaditanum fretum, & Herculis Columnas, èex cuius regione ſsita eſst Atlantidis inſsula, parva tamen, & ignobilis, ut tradit Plinius lib. 6. cap. 5. & 31. & lib. 5·cap. 1. & alij relati ab Ortelio in Theſsaur. Geograph. verb. Oceanus Atlanticus. Atlas autem mons ab
36
Atlante Promethei fratre nomẽnomen accepit, qui antiquiſssimus Rex Africæ fuiſsſse perhibetur, & Heſsperidum pater, & primus Aſstrologiæ artem excogitaſsſse, ob quod cœli machinam, atque aſstra ſsuſstinêre humeris fabulabãturfabulabantur, & à Perſseo in montem eximiæ altitudinis, qui etiam cœlum tangeret, fuiſsſse converſsum, ut conſstat ex Diod. Sicul. lib. 4. cap. 5. & lib. 5. cap. 2. Cicer. lib. 5. Tuſscul. Herodot. lib. 4. Ovid. lib. 4. Metamorph. Solin. cap. 37. D. Auguſst. lib. 18. de Civit. Dei, cap. 8. D. Iſsidor. lib. 14. Etymolog. cap. 8. & ex plurimis alijs Græcis & Latinis Poëtis, atque Hiſstoricis, quos latiſssimè congerit Bernard Aldrete de antiq. Hiſspan. lib. 4. ex cap. 10. uſsque ad 15. & ab eo mutuatus Franciſsc. Torreblanca in epitom. de Magia, in defenſsione cap. 5. inter quos Virgil. lib. 6. Æneid. ſsic canit:
— Iacet extra ſsydera tellus,
Extra anni Soliſq́;Soliſq́ue vias, ubi cœlifer Atlas
AxẽAxem humero tollit, ſstellis ardentibus aptũaptum.
Silius Ital. lib. 1.
Nec patitur nomen proferri lõgiùslongiùs Atlas,
Atlas ſsubducto tracturus vertice cœlum.
Et expreſssiùs Feſstus Avienus verſs. 105.
Vltima proceras ſsubducit ad aſstra colũnascolumnas
Hìc modus eſst Orbis, Gadir locus, hic tumet Atlas,
Arduus, hìc duro torquetur cardine cœlũcœlum,
Hic circumfuſsis veſstitur nubibus axis.
Reiectâ ergo Atlanticæ appellatione, quam aliqui, ut vidimus, huic Novo Orbo tribuere voluerũtvoluerunt, multò magis reijciendum videtur nomen Franciæ Antarcticæ, quod ei Galli impone
37
*re conati ſsunt, dum inaniter oſstendere cupiunt, ſse primos illius inventores fuiſsſse ſsub Villagagnonis Domino, ut tradit Porcacchus in inſsulario lib. 3. pag. 162. Nam perijt in flore hæc calumnia, quæ in gloriæ Hiſspanorum invidiam à Gallis prætexebatur: neque uſspiam terrarum tale virus vires accepit,
38
ut ſsic appareat, in Famæ templo non dedicari improba, & petulca monumenta, ut aliud agens tradit Iuſstus Lipſsius in cent. 2. ad Belg. epiſst. 6.
Neque magis audiẽdiaudiendi ſsunt alij, qui, eodem Porcaccho teſste,
39
has omnes novas regiones Terram Sanctæ Crucis appellant, nimis quidem imperitè; cùm
40
hoc nomen ſsolùm BraſilięBraſiliæ cõveniatconveniat, quam ubi primùm Alvarus Capralis detexit, Sancto illo nomine & ſsigno pijſssimè communivit, ut diximus ſsup. cap. proximo, num, 32. eoq́ue multis annis appellata & cognita fuit, licèt poſsteà, dæmonis fortaſsſse aſstu, Braſsiliæ appellatio magis invaluerit, à ligno huius nominis tingendis pannis admodum apto, quod ex ea exportari ſsolet, de quo graviter dolet & queritur Ioan. Barros decad. 1. lib. 5. cap. 2. & Petr. Damariz Dialog. 5. de var. hiſst. cap. 2. fol. 338. & Fr. Anton. de San Roman lib. 1. hiſstor. Indic. Orient. cap. 11. pag. 57. Quia non debuit ligni Crucis venerandum nomen, quo non ſsolùm tincti, ſsed redempti fuimus, ob alterius ligni nomen omitti, quod eius comparatione viliſssimum eſst.
Convenientior planè videtur alia appellatio, quam his regionibus communiter impoſsitam tradit Camillus Borrellus de Reg. Catholic. pręſtantiapræſtantia cap. 42. num. 77. eas nimirum
41
vocans Orbem Carolinum, à nomine invictiſssimi Imperatoris Caroli V. Hiſspaniarum Regis Optimi Maximi, ſsub cuius Imperio, & auſspicijs, detectio & conquiſsitio, à Columbo & alijs Ducibus iuſsſsu Regum Catholicorum Fer|dinandi & Eliſsabethæ fœliciter cœpta, fœliciſssimè ad Mexicanam & Peruanam Provinciam, & alias ditiſssimas, & latiſssimas extenſsa fuit, ut in cap. ſseq. trademus. Pro qua opinione licèt ipſse Camillus nihil alleget, mihi conſsiderari poſsſse videtur, frequentiſssimum omni ſsæculo fuiſsſse,
42
ut noviter invẽtæinventæ, aut ſsubiugatæ provinciæ à Rege, aut Imperatore nomen aſsſsumant, qui de illis cum maiore laude triumphavit, ut multis exemplis oſtẽditoſtendit Ioſseph. lib. 1. antiq. cap. 6. D. Iſsidorus lib. 9. Etymolog. cap. 2. Pereira, & alij ſsup. Geneſs. cap. 6. & 10. M. Mantua in Enchiridio. lib. 12. cap. 273. Gregor. Lopez Madera de excellent. Hiſspan. cap. 3. pag. 19. Gaſspar Sanctius in Iſsai. cap. 2. num. 20. & Fr. Ioan. de la Puente in convenient. Monarch. lib. 3. cap-28. §. 2. pag. 174. Gregor. Garcia de Indor. origine lib. 4. cap. 18. & notabiliter Fabius Pictor lib. 1. de aureo ſsæculo inquiens: Denominare enim, aut imponere gentibus, & locis nomina tum Regum, Ducumq́ue ius eſst.
Rurſsqus quia Carolus
43
ipſse hunc titulum ſsibi aſsſsumere velle, apertè ſsignificavit, dum inſsignibus ſsuis Herculis columnas adiecit, cum illa inſscriptione Plvs vltra, ſsive Plvs ovtre, ut legendum contendit Hieron. Ruiſscellus lib. 2. de le Impreſse fol. 28. quaſsi diceret, ſsuæ virtuti & fortunæ Herculeum fretum non obſstitiſsſse, quamvis ibi Orbem finiri, nec ultra progredi licêre veteres credidiſsſsent; ſsed aliũalium novum & maiorem Orbem detectum, & quæſsitum fuiſsſse, ad quem ſsui Imperij ac nominis fines, & famam extenderet. TãtiTanti quippè Cæſsaris virtus & gloria unius Orbis anguſstijs claudi non poterat, quin potius illis tãquamtanquam ſstricto carcere circumcluſsa, non minus æſstuabat,
44
quàm olim AlexãderAlexander Macedonum Rex, de quo Iuvenal. Satyr. 10. ſscriptum reliquit:
Vnus Pellæo inveni non ſsufficit Orbis,
Æſstuat infœlix anguſsto limite mundi,
Vt giaræ clauſsus ſscopulis, parvaq́ue Seripho.
Alludens nimirum ad illud, quod recenſset Valer. Maxim. lib. 8. cap. 15. Ælian. lib. 4. de var. hiſstor. circa finem, Theat. vitæ humanæ volum. 11. lib. 4. pag. 2573. & Maluenda lib. 3. de Antichriſst. cap. 16. pag. 150. Alexandrum nempe Anaxarcho Philoſsopho, ex auctoritate Democriti præceptoris, innumerabiles mundos eſsſse, referente, ſsortem ſsuam tanquam miſseram deplãxiſſedeplanxiſſe, quòd ne uno quidem adhuc fuiſsſset potitus.
Sed audiamus
45
pictæ Poëſsis auctorem, qui ipſsum idem Caroli ſsymbolum, & utriſsque Orbis Imperium, his carminibus egregiè declarat:
Carolus Occiduæ Princeps Auſstraſsius oræ
Diviſsum Imperium cum Iove cæſsar habet.
Iupiter in cœlo, terrarum Cæſsar in Orbe,
Inter hic humanos imperat: ille Deos.
Nec mirum. Mars fortis enim, ſsapienſsq́ue Minerva
DãtDant manibus præſsens talibus auxiliũauxilium.
Parva foris ſsunt arma, Domi, niſsi conſsilium ſsit
Magnanimus prudens Cæſsar utroque viget,
Vt nunquam (his velut Herculeis firmata columnis)
Gloria Cæſsarei corruat Imperij.
Nec dum finis hic eſst. Duce ſsed virtute ſsequentem
Fortunam eventis proferet ulterius.
Et eòdem pertinet expoſsitio Riuſscelli ſsuprà, Ioan. Horoſscij Covar. in Emblemat. cap. 10. Fr. Ioan. à Ponte in convenient. Monarch. lib. 3. cap. 21. in fine, & Martini Delrij in Adag. ſsacris, 2. tom. Adag. 459. pag. 576. ubi narrat,
46
quòd cùm Magnanimus ille Franciſscus Primus Francorum Rex, Matriti captus ab eodem Imperatore detineretur, & in pariete dictum eius ſsymbolum, Plvs vltra, ſscriptum legiſsſset, adſscripſsit, Hodie mihi, cras tibi, fortunæ viciſssitudinem oſtẽdereoſtendere | volens, quæ glorioſsa illa trophæa mutare ſsolet, & ab alijs in alios tranferre. Quod cùm Cæſsar Maximus perlegiſsſset, ut ſse mentem adverſsarij intellexiſsſse monftraret, ſsubſscripſsit: Fateor me hominem. Sed quamvis in alijs vera eſsſse ſsoleat
47
illa ſentẽtiaſententia Quinti Curtij lib. 8. Eximia gloria ſsæpiùs fortunæ, quàm virtutis eſst beneficium,
48
in Carolo tamen, cùm pietate & virtute ſsolidâ niteretur, Deo eius religioni, conatibuſsq́ue favente, non ſsolùm mutata non fuit, verùm indies magis ac magis extenſsa, & ad Imperium uſsque cœleſste producta, ita ut meritò quidam imagini eius inſscriptionem hanc dicare potuerit.
49
D. Carolus V. Imper. Cæſs. cui, cùm unum viciſsſset mundum, adiectus eſst alter, cùm utrumque, vicit utriuſsque victorem. Nec virtus Plvs vltra progredi potuit, inter cœlites vixit, antequàm inter homines eſsſse deſsineret. Et alter in tumulo hoc epitaphium:
Plvs vltra famam extendi, nomenq́ue decuſsq́ue
Quam capit tellus, quam capit Oceanus.
Nec mihi Plvs vltra, quin parva conderer urna
Profuit, aut magna Martia vis animi.
Quid Regna, Imperium invere, atque Indicus Orbis?
En gaudet ſspolijs trux libitina meis.
Plvs vltra tamen, & tantarum gloria rerum
Inter conceſsſsit ſsydera clara locum.
Invictumq́ue animum cœlo divina locavit
Virtus, & ſsanctæ religionis amor.
Et alius: D. Carolo V. Imperat. Cæſs. Aug. Max. Indico, Turc. Afric. German. Regi potentiſssimo & invictiſssimo, quod eius ductu, auſspicijſsq́ue, ac nominis auctoritate, gentes Indicæ omnes, quæ à Septentrione ad Meridiem uſsque protenduntur, ut iure Novvs orbis appellentur, tam longè, latèq́ue patent, auro, argento, gemmis, aromatis, alijſsq́ue rariſsſsimis rebus abundantiſsſsimæ, per legatos ſsint invenæ: ac ſsub Imperium Hiſspaniæ Regum, magno Chriſstianæ religionis commodo & augmento redactæ. Ioanna Luſsitaniæ Princeps, Hiſspaniarum gubernatrix Patri Optim. & Maxim. F. I. De cuius Magni Cæſsaris laudibus & egregijs facinoribus plura adijcere ſsuperſsedeo, quoniãquoniam
50
id exactiſssimè præſtiterũtpræſtiterunt Alphonſsus Vlloa, Petr. Mexia, & Prudent. Sandovalius in eius vita, Promptuarium Iconum pag. 222. & plurimi alij auctores, quos refert Camillus Borrellus d. cap. 42. num. 78. & ultra eos Ioan. Voërthuſsius in lib. ſsingul. Phœnici, ſsive conſsecrationis Auguſstæ per totum, & Alanus Copus Dialog. 6. cap. 34. pag. 942. vid. Valdes de dign. Reg, Hiſspan. cap. 20. num. 14.
Sed licèt hæc ita pro appellatione Orbis Caroloni defendenda & illuſstranda non incongruè dicta videantur,
51
adhuc tamen mihi magis ſsemper arriſsit aliorum ſsententia, qui has omnes regiones Occidentales & Meridionales, de quibus loquimur, generaliter ſsolent Novvm Orbem vocare. Non quia plures mundos eſsſse opinentur, prout nonnulli malè fecerunt, quorum errorem inſsrà cap. 12. num. 75. convincemus; ſsed quia cùm veteres totius Orbis terrarum, & circumambientis Oceani effigiem in tres partes diviſserint, Africam ſscilicet, Europam & Aſsiam, ut diximus ſsup. cap. 1. num. 23. Inventâ denuò hac, quæ America dicitur, eam pro quarta numerare cœperunt,
52
& Novum OrbẽOrbem, ſsive hemiſsphærium appellare, ob immenſsam eius amplitudinem, quâ tres partes anteà cognitas ſsuperare videtur, atque etiam ob diverſsitatem morum, rituumq́ue incolarum, & diſsimilitudinẽdiſsimilitudinem animalium, arborum & ſstirpium, ut benè obſservat Abraham. Ortel. in Theatr. Magn. tab. 1. & 5. & in Theſsaur. Geographiæ, verb. Atlantis inſsulæ, Pet. Martyr in decadibus, quibus de Orbe Novo titulũtitulum fecit, Epitom. navigat. Americi Veſsputij in relation. Novi Orbis cap. 114. pag. 122. Præfatio Coſsmograph. ad eaſsdem relationes, §. 3. Epi|taphium Caroli V. ſsup. relatũrelatum, Ioſseph. Acoſsta in elegantiſssimis libris de natura & hiſstoria Novi Orbis, Latinâ & Hiſspanâ linguâ conſscriptis, Iuſstus Lipſsius de Phyſsiolog. Stoic. lib. 2. diſsſsert. 19. Zurita lib. 3. Annal. Arag. cap. 4. Ioan. Mariana lib. 26. hiſstor. Hiſspan. cap. 3. Scip. Ammirat. lib. 2. diſscep. Politic. diſscurſs. 4. Genebrard. lib. 4. Coſsmograph. anno 1497. Maginus tab. 34. pag. 279. Petr. Damariz Dialog. 4. cap. 2. fol. 338. Ioan. Boterus in relation. univerſs. 1. part. vol. 2. lib. 1. pag. 348. Porcacchus in inſsulario lib. 3. pag. 162. Herrera in hiſstor. gener. Ind. decad. 1. lib. 1. cap. 4. & in deſscript. Ind. lib. 1. cap. 1. Torquem. in Monarch. Indiana lib. 1. c. 2. Didac. Valdes de dignitat. Reg. Hiſspa. cap. 12. n. 7. & cap 19. num. 55. Hericus Martinez in repert. tractat. 2. cap. 7. pag. 102. Bernard. Aldrete lib. 1. origin. ling. Caſstel. cap. 12. Doctiſs. Ioan. Bapt. Valençuela conſsil. 82 num. 69. Nos infrà c. 16. num. 42. & ſseqq. paſsism Maiolus in diebus Canicular ubi eaſsdem regiones ſsub appellatione Orbis Novi comprehendit, & præcipuè 1 tom. colloq. 10. pag. 266. Vbi ait,
53
Europam, ſsi comparetur cum reliquo Orbe anteà cognito, exiguum eius angulum eſsſse, comparatione autem habitâ ad hunc noſstrum poſsteà repertum, nihil eſsſse, videri poſsſse. Et idem ſsentit Gerard. Mercator in ſsuis tab. univerſs. in princip. & Boterus ubi ſsuprà.
54
Vbi totum terrarum Orbem in tres continentes diſstinguunt: primam faciunt eam, quam diximus, veteres in Europam, Africam & AſiãAſiam fuiſsſse partitos. Secundam, quam hodie Americam, vel Indiam Occidentalem vocamus. Tertiam dicunt terram Auſstralem, quam nõnullinonnulli Magellanicam nuncupant, paucis hactenus littoribus detectam.
Quod adeò verum eſst, ut iuxta eoſsdem auctores,
55
cùm univerſsus Orbis contineat in circuitu, quò maximè patet, milliaria Germanica 5400. ſsive Italica 21600. hoc eſst 360. gradus altitudinis, ſsive elevationis Poli, qui ſsi ad leucæ CaſtellanęCaſtellanæ dimenſsionem reducantur, conſstitunnt 3600. leucas: hæc nova eius pars, quęquæ America dicitur, & reliqua, quæ Regibus Caſstellæ & Legionis inquirenda obtigerũtobtigerunt, centum & octuaginta gradus complectantur, qui tria millia & nongenta leucarum Caftellanarum efficiunt, de quo etiam latiùs agemus infrà cap. 6. ex num. 6. Atque huc reſspiciens Ioſseph. Acofta lib. 1. de natura Novi Orbis cap. 6. meritò inquit, nobis, quæ hactenus certâ fide comperta ſsunt, ſsatis eſsſse debêre, ut Orbis terrarum portionem univerſsâ Europâ, atque Aſsiâ & Africâ non minorem, ex altera hac parte iacêre intelligamus: & utrumq;utrumque Mundi Polum æquê ſsibi, & terras & mare vindicare, quod antiquis, aut negare, aut dubitare impune licuit. Et idem probat Thomas Bocius de ſsign. Eccleſs. Dei, lib. 6. cap. 7. verſs. Sed ne videamur, dum tradit, Has regiones Antipodum recenter detectas continere dimidium totius Orbis terrarum, & omnium rerũrerum quas Deus hominibus eſst fabricatus.
Vnde
56
iuſstè reijciendus venit Iacob. PõtanusPontanus in prima tertij progymnaſsmate 18. page. 315. dum nimis ſscrupulosè, aut etiam ineptè tradit, ſse non audêre, Americam quartam mundi partem vocare, quia de ea neque tam multa adhuc, quod ipſse ſsciat, neque tam ſside digna extent litteris publicata. Etenim nihil iam eo tempore, quo ſscripſsit, erat certius, aut vulgatius, ut ex ſsuperioribus ſsatis apparet. Et cùm Scandinaviam
57
Germaniæ inſsulam verſsus Septentrionem, eò quòd maxima, & incompertęincompertæ magnitudinis eſsſset, alterum Orbem terrarum veteres appellarent, ut tradi Plin. lib. 4. cap. 13. & alij relati ab Abrah. Ortel. in Theſsaur. Geograph. verb. Baſsilia. Necnon etiam Trapobanem, ut patet ex eodẽeodem Plin. lib. 6. cap. 22. ibi: Trapobanem alterum Orbem terrarum eſsſse diu exiſtimatũexiſtimatum | eſst Antichthonum appellatione. Quanto iuſstiori titulo idem nomen his vaſstiſssimis provincijs conveniet?
Et hæc planè ſsunt, quęquæ ultra alios, pro inquireda vera & propria iſstarum regionum appellatione, elucubrare potuimus,
58
quas tamen in huius operis diſscurſsu non verebimur vulgari, & magis cognito Indiarum Occidetalium, vel Americæ nomine indigitare, proptereà quòd, ut
59
admonet Quint. lib. 1. inſstit. orator. utendum eſst verbo ut nummo, cui publica forma ſsit, &
60
vulgaris loquendi uſsus proprietate verborum potentior eſst, l. anniculus 132. de verbor. ſsignificat. l. Labeo, D. de ſsupell. legat. l. talis ſscriptura, D. de legat. 1. ubi Doctores; cùm rude hominum vulgus de exactiori verborum interpretatione & ſsignificatione non magnopere laborare ſsoleat, ut latè proſsequuntur Alciatus, & Brechæus in rub. de verbor. ſsignificat. & plurimi alij relati per Ioan. Gutierrez lib. 3. practic. quæſst. 14. à num. 132. & Hieron. Zevall. commun. opin. 1. tom. quæſst. 409. & noviſssimum Marium Burgium in tract. de laudimio part. 1. cap. 1. num. 24. & 25. ubi hoc etiam in verbis peritorum, imò & Principum, legum & ſstatutorum admittunt.
Loading...