CAPVT XXI. De nono titulo, qui ex auctoritate, & poteſstate deſsumitur, quam aliqui Romano Imperatori in elargiẽdiselargiendis, & debellandis quorumlibet infideliũinfidelium provincijs concedunt, quod an verum ſsit? latiſssimè diſsputatur: & de Imperij iuribus obiter plura traduntur.

SVMMARIVM Capitis XXI.

  • 1 Imperatoriæ conceſssionis titulus ad iuſstificandam Indiarum conquiſsitionem à quibuſsdam expenditur.
  • 2 Imperator Carolus V. fuit ſsimul Hiſspaniæ Rex, & qualiter Indiarum acquiſsitionem probaſsſse, & confirmaſsſse videatur?
  • 3 Voluntas non minus declaratur rebus & factis, quàm verbis.
  • 4 Antecedentia probat, quia ad ulteriora procedit.
  • 5 Indiarum OccidẽtaliũOccidentalium provincias Regno Caſstellæ, & Legionis annexas eſsſse debere, & ab eo nullo tempore ſseparandas, pluribus ſschedulis, & proviſsionibus declaravit, & promiſsit Imperator Carolus V.
  • 6 Actio & paſssio, & datio & acceptio in eodem ſsubiecto eſsſse nequeunt. Et quando hoc fallit, num. 10.
  • 7 Perſsona una, quæ habet duas, vel plures dignitates, & iuriſsdictiones diſstinctas, vices diverſsarum perſonarũperſonarum gerere poteſst: & exempla huius doctrinæ, num. 9.
  • 8 Lex tutorem 22. D. de his, quæ ut indign. & ſsimiles expenduntur, & illuſstrantur.
  • 11 Officia duo quando invicem coniunguntur, utrumque retinet iura ſsua.
  • 12 Perſsonæ duæ quãdoquando repræſsentantur in eodẽeodem ſsubiecto, una poteſst iuvare alteram.
  • 13 Rex, qui ſsimul eſst Dux, conſsideratur in his, quæ facit ratione Ducatus, tanquãtanquam Dux, & non ut Rex. Prælatus quomodo poſssit venire adverſsus contractum, quem ipſse fecit, ſsuæ Eccleſsiæ damnoſsum, ibid.
  • 14 Imperator Romanus an habeat poteſstatem diſsponendi de bonis, & provin|cijs infidelium. Et num. 38. & 60.
  • 15 Imperator Romanus ſsecundùm multorum opinionem omnia poteſst in temporalibus, & eſst immediatus Deo.
  • 16 Cap. ſsolitæ de maioritate, & obedientia, & Lucæ 22: Ecce duo gladij, expenduntur. Et num. 40.
  • 17 Imperatoris poteſstatem circa terras, & provincias infidelium concedendas, Abbas, & alijs pleniorem quàm Pontificis faciunt.
  • 18 Imperator Romanus in multis iuribus totius mundi Dominus dicitur.
  • 19 Lex deprecatio, D. ad leg. Rhod. de iactu expenditur. Et rurſsus latiùs explicatur, num. 52.
  • 20 Imperialis fortuna omnes alias ſsupereminet.
  • 21 Romanæ Vrbis, & Orbis appellatio ſsynonima erat, & quare?
  • 22 Lex in Orbe de ſstat. hom. & l. Roma ad municipal. & aliæ ſsimiles illuſstrantur. Et num. 50.
  • 23 Roma communis ſsedes, & patria omnium gentium ſsæpè appellatur.
  • 24 Romanos omnem ferè Orbem ſsubiugaſsſse, Polybius ſscribit, qui notatur, n. 46.
  • 25 Cap. futuram 12. q. 1. & cap. in apibus 7. quæſst. 1. expenduntur.
  • 26 Romani Imperij per totum Orbem dominatio pluribus Scripturæ locis probatur: & præcipuè Lucæ 2. & 20. Matt. 22. Marc. 12. Ioan. 19.
  • 27 Regnum gentium apud Aggæum Prophet. cap. 2. de Romano intelligitur.
  • 28 Pilatum tanquam Præſsidem Imperatoris Romani legitimãlegitimam iudicandi Chriſstum poteſstatem habuiſsſse, Anton. de Roſsellis affirmat, ſsed malè.
  • 29 Romani Imperij variæ mutationes, & tranſslationes referuntur.
  • 30 Romanos Imperatores, etiam hodie Imperio ad Germanos translato, multi totius Orbis Dominos, aut ſsaltem univerſsales moderatores appellant.
  • 31 Imperatorem, non eſsſse Orbis Dominum affirmare, contra Evangelium, & fortè hæreticum eſsſse, Bart. & alij dixerunt.
  • 32 Imperatorem Romanum de terris, & provincijs Infidelium diſsponere poſsſse, ex quibus, & à quibus probetur? Et numer. 34.
  • 33 Vtilitatis publicæ, & Religionis augendæ ratio plura contra ordinarias iuris regulas operari ſsolet.
  • 35 Imperatorem eſsſse dominum rerum ſsingularium, ubilebetubilibet conſsiſstentium, Hoſstienſsis, & alijs opinantur.
  • 36 Lex benè à Zenone, C. de quadrien. præſscript. quæ ait, omnia Principis eſsſse intilligiintelligi, illuſstratur.
  • 37 Imperatorem Solem mundi, rerum omnium dominum, caput, & fontem, & diſspenſsatorem omnium regnorum, & dignitatum, quidam eſsſse dicunt, & quòd totum Orbem habet pro territorio.
  • 38 Imperator Romanus, ſsecundùm veriorem, & receptiorem ſsententiam, de rebus & Regnis infidelium diſsponere non poteſst.
  • 39 Imperatoris Romani auctoritas, & iuriſsdictio, quamvis maxima ſsit, non extenditur ultra terras Imperij.
  • 41 Poteſstas Eccleſsiaſstica, quod ſsit una in univerſso Orbe, non ſsequitur, idem dicendum eſsſse de temporali, & quare?
  • 42 Imperia, & Regna diverſsa, commodiùs per diverſsos Principes, quàm per unum gubernantur.
  • 43 Imperator Romanus nunquam fuit totius Orbis dominus, & hoc multis ipſsorum Imperatorum legibus comprobari.
  • 44 Nationes plures ab Imperio Romano liberas tam de facto, quàm de iure extitiſsſse, verius eſst.
  • 45 Auctores plurimi referuntur, qui ridiculum eſsſse probant, aſsſserere, ImperatorẽImperatorem totius Orbis dominum fuiſsſse, aut eſsſse.
  • 47 Lucani locus expenditur.
  • 48 Roma latius multo extendit imperium ſsuum Religione Divina, quàm dominatione terrena.
  • 49 Imperatorem eſsſse mundi dominum, iura, & auctores qui dicunt, qualiter intelligi debeant?
  • 51 Scriptura ſsacra ſsæpè utitur hyperbolicis, & alijs figuratis loquendi modis.
  • 53 Imperatores Romani ſsuperbè ſse Deos, & Dominos Orbis appellari faciebant: & Divinos honores uſsurpabant.
  • 54 Domiciani ſsuperbia in titulis Dei, & Domini affectandis.
  • 55 Domini appellatio terroris magis quãquam reverentiæ eſsſse videtur.
  • 56 Auguſstus Cæſsar, ſstatim poſst Chriſstum natum ſse Dominum appellari vetuit, & quare?
  • 57 Tiberius, & Traianus ægrè ferebant, ſse Dominos appellari.
  • 58 Cap. in apibus 7. quæſst. 1. vera expoſsitione donatur.
  • 59 Regum creandorum præcipua cauſsa, quæ fuerit?
  • 61 Imperatorum, & Regum poteſstas, & iuriſsdictio, quantumvis ampla, & abſsoluta ſsit, non extenditur ad non ſsubditos.
  • 62 Imperator non poteſst diſsponere de bonis ſsubditorum, niſsi ex magna cauſsa, & cum congrua ſsatisfactione.
  • 63 Lex Lucius, D. de evict. l. 5. §. item ſsi fortè, D. de rei vind. explicantur.
  • 64 Lex benè à Zenone, C. de quadrien. præſscript. explicatur.
  • 65 Principis omnia eſsſse, qualiter intelligẽdumintelligendum ſsit?
  • 66 Dominium Imperatorum, & PrincipũPrincipum qualiter diſstinguat Bartol. & alij?
  • 67 Imperator ſsecundùm Senecam omnia habet in Imperio, in patrimonio propria.
  • 68 Lex 3. D. ne quid loco pub. exponitur.
  • 69 Littora maris, quæ iure gentium communia ſsunt, quo reſspectu Pop. Rom. eſsſse dicantudicantur?
  • 70 Hiſspaniæ Reges, neque ImperatorẽImperatorem Romanum, neque ullum alium in temporalibus ſsuperiorem agnoſscunt.
  • 71 Auctores plurimi referuntur, qui RegũRegum Hiſspaniæ ab Imperio omnimodam exẽptionemexemptionem defendunt.
  • 72 Reges Hiſspaniæ, & alij quilibet, qui ſsuperiorem non recognoſscunt, in ſsuo Regno ſsunt Monarchæ, & Imperatores.
  • 73 Reges liberi in ſsuis Regnis potentius, & antiquius ius habent, quàm Imperator in Imperio.
  • 74 Caroli V. Imperatoris proteſstatio de exemptione Regni Hiſspaniæ ab Imperio tuenda.
  • 75 Lex 8. tit. 1. lib. 6. Recopil. exponitur.
  • 76 Privilegia nobilitatis, & exemptionis, quæ Imperator, ut Imperator, concedit, ultra terras Imperij non extenduntur.
  • 77 Leges Imperatorum Rom. allegare, & ſsequi, an & quatenus in Regnis Hiſspaniæ licitum ſsit?
SVnt etiam qui putẽtputent, hanc Occidentalium, & Meridionalium regionum acquiſitionẽacquiſitionem, quæ per Catholicos Hiſspaniæ Principes facta eſst,
1
illo etiam titulo communiri, quòd Imperatoris Romani auctoritas, & poteſstas, eam non tantùm cõfirmaſſeconfirmaſſe, verùm & iuſssiſsſse, ac iuviſsſse, videatur; cui omne ius, & arbitrium in elargiendis, & debellandis quorumlibet infidelium provincijs conceſsſsum eſsſse, contendunt, ut conſstare poterit ex ijs, quæ in ipſsis noſstræ tractationis terminis latè diſsputavit Gineſsius Sepulveda in ſsua Apologia, & poſst eum in quęſtionemquæſtionem deduxerunt, Victoria in 1. relect. de Indis, ex num. 24. Greg. Lopez in d. l. 2. tit. 23. part. 2. gloſs. mag. | col. 7. Did. Covar. in reg. peccatum 2. par. relect. §. 9. num. 5. cum ſsequentib. Menchaca cõtroverſcontroverſ. illuſstr. lib. 1. cap. 24. Dom. Soto de iuſst. & iure, lib. 4. q. 4. art. 2. Anton. à Corduba in quęſtioquæſtio. lib. 1. q. 57. dub. 2. pag. 491. Domin. Bañez in 2. 2. q. 10. art. 10. verſs. Arguitur quartò, col. 531. Balthaſs. Ayala de iure & officio belli, lib. 1. cap. 2. n. 29. Molina de iuſst. & iure, tract. 2. diſsput. 30. & Pat. Fran. Suarez in tract. de Charitate, diſspu. 13. ſsect. 5. n. 4. ¶ Hanc verò Imperatoriam
2
confirmationem, & opem, atque operam in prædicta acquiſsitione interfuiſsſse, eo argumẽtoargumento deducunt, quò cùm in perſsona Caroli V. Cæſsaris Opt. Max. Romani ſsimul Imperij, & Hiſspani Regni poteſstas, & moderatio cõcurreritconcurrerit, & hic invictiſssimus Imperator detectionem, & cõquiſitionemconquiſitionem Indiarum à ſsuis glorioſsiſssimis avis Regibus Catholicis cœptam, non ſsolùm notam, & ratãratam habuerit, verùm & ulterius progredi ſsub Hiſspaniæ Regum vexillis, & auſspicijs voluerit, tot in id claſssibus magnis ſsumptibus expeditis, tot etiãetiam legibus, & ſsanctionibus ſsummo pariter ſstudio, ac pietate prolatis, affirmare neceſsſse eſst, Imperatoriâ quoque, quâ pollebat, auctoritate in hac parte uſsum fuiſsſse, & huius Novi Orbis ſsubiugationem, & dominationẽdominationem eiſsdem Hiſspaniæ Regibus cõfirmaſſeconfirmaſſe. Nihil
3
enim intereſst, utrum quis, expreſssis verbis voluntatem ſsuam declaret, an rebus ipſsis & factis, l. de quibus, D. de legib. l. Paulus 4. D. rem ratãratam haberi, l. recuſsari 74. D. de acquir. hæred. melior text. in l. ſsi tamen, §. ei qui, D. de ædilit. edicto, cum alijs, quęquæ ultra DD. in his iuribus latè cõgeruntcongerunt, Guido Pap. ſsingu. 337. Niconitius in rubr. de novi oper. nunt. num. 239. Marc. Mantua in Enchiridion. rer. ſsingul. c. 246. ¶ Et
4
qui ad ulteriora procedit, & quod eſst conſsequens vult, antecedẽtiaantecedentia velle, & quantum in ſse eſst, approbare videtur, l. ad rem mobilẽmobilem 56. l. ad legatum 62. D. de procurat. cum alijs traditis à Iaſsone in l. Gallus numer. 4. D. de liber. & poſsth. Menoch. de recuper. poſsſseſsſs. remed. 6. n. 43. & Ioan. Gratia. reg. 79. ¶
5
Præſsertim cùm plures etiam extent eiuſsdem Imperatoris ſschedulæ, Regiaq;Regiaque diplomata anni 1519. 1520. 1523. 1535. in 1. vol. impreſsſs. pag. 58. & ſseqq. quibus apertè idẽidem Carolus Imperator declarat, omnes earumdẽearumdem Indiarum provincias detectas & detegẽdasdetegendas Caſstellæ, & Legionis Regno, atq;atque demanio annexas, &, ut vulgò dicunt, incorporatas cenſseri deberê, neq;neque ullo tempore ab eâdẽeâdem Corona in totũtotum, vel in partẽpartem alienari, aut ſsegregari poſsſse. ¶ Cui declarationi & conceſssioni non obſstat,
6
quòd idẽidem Imperator ſsibi, & ſsuis iſstud ius indulſsiſsſse videatur, cum tamẽtamen actio & paſsſsio in eodẽeodem ſsubiecto ſstare non poſssit, & inter dantem & accipientem debeat eſsſse diſscretio, l. debitori, C. de pact. l. 2. D. de ſstipul. ſserv. l. Vranius, D. de fideiuſsſsor. cap. ult. de inſstitution. unde Seneca lib. 5. de Benef. cap. 9: Nemo ſsibi donat non magis quàm credit, dat nemo niſsi alteri, debet nemo niſsi alteri, id intra unum non poteſst fieri, quod toties duos exigit. Nam
7
cùm duplici poteſstate, & auctoritate fungeretur, duplicis quoq;quoque perſsonæ vices ſsubire potuit, & diſstinctâ, atque ſseparatâ iuriſsdictione uti voluiſsſse cenſsendus eſst; ita ut, quod tanquam Imperator præſstabat, tanquam hæres, & ſsucceſsſsor Hiſspaniæ Regni ſsuſsciperet, & ſsuis in eodẽeodem Regno ſsucceſsſsoribus quæreret, argum.
8
text. in l. tutorem 22. D. de his quæ ut indign. ibi: Diſscreta ſsunt enim iura, quamvis plura in eâdem perſsonam devenerint, aliud tutoris, aliud legatarij iunctis alijs plurimis exẽplisexemplis,
9
quæ deducũturdeducuntur ex l. 1. §. ſsolet in fine, D. quando appell. ſsit, l. duorum, D. de oper. libert. l. procuratores, §. ſsi plures, D. de tribut. act. l. cùm quædam, C. de adminiſstr. tut. cap. ex litteris de probation. cap. cùm in Eccleſsijs, & cap. poſstulaſsti de conceſsſs. præben. lib. 6. cap. a collatione de appella. eod. | lib. ubi DD. alia notarunt, & latè Lappus allegat. 99. Calderin. conſs. 229. in fine, alias 7. tit. de præb. Bartol. quæſst. 15. in princ. verſs. Quartò probo, Abbas in cap. quamvis de offic. delegat. Bald. conſs. 167. lib. 1. Paul. Caſstrenſs. conſs. 250. & 313. lib. 1. Roman. conſs. 422. & in ſsing. 76. incip. Scholaris, & in l. 1. D. de verb. oblig. Fulgoſs. conſs. 118. Socin. conſs. 87. vol. 1. Decius in l. rogaſsti, in princip. num. 7. D. ſsi cert. petat. Rebuf. in concordat. tit. de collation. §. ſsi quis verò, in verſs. Diſspoſsitiones, Chaſsſsaneus in Catalogo glor. mund. part. 11. conſsid. 12. in fine, Menoch. de recuper. rem. 1. num. 36. & conſs. 902. num. 71. Stephan. Gratian. diſscept. forenſs. cap. 111. num. 13. & iterum cap. 298. num. 26. cum multis ſseqq. & Cardin. Tuſschus pract. concluſs. iur. litt. P. verb. Perſsona, concluſs. 317. ubi reſsolvunt,
10
quòd quando in una perſsona concurrunt diverſsa iura, quibus mediantibus diverſsas perſsonas repręſentatrepræſentat, non eſst iudicandus tãquamtanquam unus, ſsed tanquam plures, & quòd actio, & paſssio in tali ſsubiecto cadere poteſst, quia non corporalis, ſsed intellectualis eius conſsideratio habetur, de quo plenè etiam innumeros citans, agit Tiraquel. in tract. de nobili. cap. 28. num. 11. & ſseqq. & de retract. lignag. §. 1. gloſs. 18. num. 21. & ſseqq. ¶ Et arridet doctrina gloſs. & aliorum in cap. 1. ne ſsede vacante, & in l. 1. D. de legat. 1. Quòd
11
quando ad invicem iunguntur duo officia, utrumque retinet iura ſsua; quam ſsequitur Bartol. in l. ſsi convenerit, §. nuda, de pignorat. act. Ioan. Bapt. Ferretus cõſconſ. 242. num. 13. vol. 2. & Ioan. Bapt. Valençuela conſs. 69. num. 32. ubi etiam num. 37. reſsolvit, quòd
12
quando conſiderãturconſiderantur duæ perſsonæ in eodem ſsubiecto, poteſst una iuvare alteram, & ſsupplère quod in ſse non habebat, argum. l. 2. C. de omn. agro deſsert. lib. II. quemadmodum & unus homo poteſst ſse iuvare altero, qui per ſse ſsolus prævalêre non poſsſset, l. ſsi pariter, ubi Bened. de Plumbino num. 2. D. de libe. cauſsa, l. ſsi plures, ubi DD. D. de pact. l. alimenta, §. Baſsilicæ, de alimen. & cibar. legat. cap. auctoritate, §. licèt enim, de conceſs. præb. lib. 6. cum alijs traditis a rota deciſs. 23. ſsub tit. de re iudic. in noviſs. num. 3. & Hieron. Gonçalez ad regul. 8. Cancellar. de alternat. menſs. gloſs. 18. n. 105.
13
¶ Et poteſst etiam apponi exemplum in Rege, qui eſst ſsimul Dux. Nam in Ducatu conſsideratur Dux, ut Dux, & non ut Rex, ſecũdùmſecundùm Fed. de Senis conſs. 220. col. fin. Gabri. conſs. 195. num. 9. vol. 2. Surd. conſs. 19. num. 33. Ideoq́ue ſsi Rex iudicat ut Dux, appellatur ad ſsuperiorem in Ducatu, non attentâ Regiâ dignitate, ut dixit Bartol. in l. ſsi quando, C. de appellat. Igneus in l. neceſsſsarios, §. non alias, num. 428. D. ad Syllanian. Minſsynger. cent. 5. obſser. 5. Aponte deciſs. 2. & alij relati à Maſstrillo de Magiſstrat. lib. 3. cap. 8. ex num. 32. & Gratiano d. cap. 298. num. 49. ubi huius rei rationem redit, nempe quòd unaquæque dignitas retinet ſuãſuam priſstinam naturam, & ſsecundùm actũactum, quem gerit, conſsideratur, neque in eo ulla alterius perſsonæ vel dignitatis ratio habetur, ut probatur in l. 1. ubi Bald. D. de offic. Conſsul. idem Bald. conſs. 167. num. 1. lib. 1. Pariſs. de reſsig. benef. lib. 12. quæſst. 10. num. 14. & 15. Menoch. conſs. 58. num. 7. Surd. conſs. 91. num. 19. & conſs. 183. num. 42 & 43. & conſs. 365. ex num. 22. ad 27. ubi hoc pluribus exemplis confirmat, & inter alia tradit, quòd ſsi PręlatusPrælatus fecit aliquem contractum, qui Eccleſsſsit damnoſsus, ipſsemet poteſst nomine Eccleſsiæ contravenire, cùm duplicem repræſsentet perſsonam, per gloſs. in cap. 1. verſs. Contractum, de in integ. reſstit. lib. 6. ¶ Quæ cùm ita ſse habeant, tota vis huius tituli in illius quæſstionis examinatione conſsiſstit, an Romano
14
Imperatori talis ſsit ac tanta poteſstas in provincias, & perſsonas infidelium, qui nũquamnunquam Romano Im|perio ſsubditi fuerunt, ut eos poſssit licitè debellare, & ad eiuſsdem imperij recognitionem compellere, vel alijs Principibus Chriſstianis ita debellandos, ac ſsubigendos concedere, ut ſsupremum eorum dominium & iuriſsdictionem adipiſscantur. In qua quæſstione licèt plurima plurimi dixerint, non tamẽtamen gravabor, ſsolito more, præcipua utriuſsque partis argumenta ob oculos ponere, & quid tenendum ſsit, verè, & breviter explicare.
Et in primis,
15
pro affirmativa pugnare videtur communis omnium ferè Legiſstarum opinio, qui Romanum ImperatorẽImperatorem in temporalibus omnia poſsſse contendunt, & immediatè à Deo conceſsſsam totius Orbis iuriſdictionẽiuriſdictionem, & dominationem habêre, iuxta text. in auth. quomodo oport. Epiſscop. ordina. quemadmodum & Papa in ſspiritualibus, iuxta
16
illud Lucæ 22: Ecce duo gladij hìc, quibus duas tantùm eſsſse in Orbe poteſstates, unam ſspiritualem, alteram temporalem Chriſstus Salvator noſster ſsignificavit, ut dicitur in cap. ſsolitæ, de maiorit. & obedient. Vnde quemadmodum poteſstas ſspiritualis, quoad totum & univerſsum Orbem lege Divinâ ab ipſso Salvatore uni tantùm commiſsſsa eſst, ſsic & temporalem eodem iure uni Principi delegatãdelegatam eſsſse, quidam argumentantur prout refert Covar. in reg. peccatum, 2. part. §. 9. num. 5. verſs. Quartò, & plurima noviſssimè cumulans Marta in tract. de iuriſsd. 1. part. cap. 20. & cap. 21. num. 27. Et magis in noſstris terminis Abb. Panormitan. in cap. quod ſsuper num. 7. de voto, & Alphonſs. Guerrerus in Specul. Princip. cap. 55. ex eodem fonte deducunt,
17
quòd ſsi Romano Pontifici licet terras & provincias infidelium, Chriſstianis Princibus debellandas & occupandas, concedere, multo magis id Romano Imperatori licebit, cuius poteſstatem in temporalibus pleniorem eſsſse fatentur. Quod etiam probat Gilkenius in auth. quas actiones, C. de ſsacroſs. Eccleſs. cap. 9. num. 13. docens, quòd etiam inſspectâ opinione Canoniſstarum Imperator habet iuriſsdictionem temporalem totius Orbis habitu, & actu, & Pontifex duntaxat habitu: de quibus omnibus in cap. ſsequenti plura dicemus.
Secundò facit, quia imperiali dignitate inventâ, & conſstiturâ,
18
Romani Principes eam ſsibi poteſstatem adrogarunt, ut totius Orbis dominationi, & imperio præfecti videantur. Atque ea propter Imperator Antonius ab Eudæmone de quadam naufragij quęſtionequæſtione conſsultus,
19
in l. deprecatio, D. ad leg. Rhod. de iactu, in illa vulgatiſssima verba prorupit: Ego quidem mũdimundi dominus, lex autem maris: Iuſstinianus etiam in auth. ut omnes obediant. iudi. provinc. verſs. Hæc conſsiderantes, Imperij ſsui ditionem ab OriẽteOriente ad Occidentem, & à Meridie ad Septentrionem extẽdiextendi gloriatur, & in l. cùm multa, C. de bonis quæ liber.
20
imperialẽimperialem fortunam omnes alias ſsupereminêre; circa quod plura notãtnotant Simon Maiol. in dieb. Canicul. tom. 2. colloq. 6. de varijs vitęvitæ gener. ex pag. 491. & Bulengerus de Imperat. lib. 1. c. 33. & 34.
Et
21
Iuriſsconſsulti paſssim Romanæ urbis, & Orbis appellationem ſsynonimam faciebant, & ſsub Romanis legibus & iuribus comprehendebant, ut conſstat
22
ex l. in Orbe Romano, D. de ſstatu homin. l. ſsi duas, §. 1. verſs. Vniverſso Orbi, D. de excuſsat. tut. l. Roma. 33. D. ad nunicipal. l. 1. C. de rapt. virgin. l. 2. C. de iuram. calum. l. rem non novam, C. de iudicib. l. iubemus, C. de teſstamen. l. 1. §. cùm autem, C. de uſsucap. transfor. l. fin. D. de interdict. & relegat. cum alijs, quæ circa eas tradunt Alcia. lib. 2. diſspunct. cap. 21. Forner. lib. 1. ſselect. cap. 13. Pinel. in rub. C. de bonis matern. 2. part. num. 11. Briſsſsonius de verb. ſsignif. verb. Roma, Cæl. Rhodig. lib. 18. antiq. lect. cap. 25. in fine, Rutil. Benzonius de anno Iubil. lib. 3. cap. 37. pag. 339. & Bernard | Aldrete omnino videndus lib. 1. de orig. ling. Hiſsp. cap. 4. & 5. & Fran. Iuretus in notis ad Symmach. lib. 6. epiſst. 92. pag. 184. Vnde Caſssiodor. lib. 11. epiſst. 2. inquit,
23
Romam ſsedem eſsſse mũdomundo generaliter præſtitãpræſtitam, & Sidon. Apolin. lib. 8. epiſst. 6. ait, in ea totius Orbis civitate unica ſsolos barbaros, & ſservos peregrinari, & Rutilius Claudius in itinerario lib. 1:
Feciſsti patriam diverſsis gentibus unam, Profuit iniuſstis te dominante capi,
Dumque offers victis proprij conſsorcia iuris, Vrbem feciſsti, qui prius Orbis erat.
Et D. Auguſstin. Pſsalm. 58. part. 1. ſsub fin. Quis ſsuas non cognoſscit gentes ſsubiectas Imperio Romano? quæ quidem erant, quando omnes Romani facti ſsunt, & omnes Romani dicuntur. Et Claudianus in Panæg. 3. de laud. Stilich. Quod cuncti gens una ſsimus. Nimirum, quia,
24
ut inquit Polybius lib. 1. hiſst. in princip. Romani non aliquam Orbis partem, ſsed univerſsum ſsere Orbem ſsubiugarunt.
Quod non tantùm ipſsorum Romanorum Imperatorum, & Scriptorum auctoritate inniti & comprobari videtur,
25
ſsed etiam Melchiadis Papæ in cap. futuram 12. quæſst. 1. ibi: Romani Principes, qui penè totius Orbis Monarchiam tenebant. Et ibi: Per univerſsum Orbem ſsuo degentibus Imperio. Et D. Hieron. in cap. in apibus 7. quęſtquæſt. 1. dum ait: In apibus unus eſst Rex, & grues unãunam ſsequuntur ordine litterario, Imperator unus, iudex unus provinciæ, &c. Vnde gloſsſsa argumentum deducit, omnes Reges ab Imperatore coronandos.
Et multis item Sacræ
26
Scripturæ locis, quæ pręterpræter alios doctè, & graviter proſsequitur Covarruvias ubi ſsup. §. 9. num. 5. verſs. Ex Divino iure. Sic enim dicitur
27
Aggæi. 2: Fortitudinem Regni gentium conteram, quod de Romano Imperio omnes Expoſsitores accipiunt, ut reſstatur D. Rib. ibîdẽibîdem num. 71. & 72. eò quòd omnes gentes ſsubiectas haberet, & LucęLucæ 2. edictum exijſsſse à Cæſsare Auguſsto, ut deſscriberetur univerſsus Orbis: quod non ſscriberet Evangeliſsta, niſsi illum univerſso quoque Orbi dominari ſsentiret. Et Lucæ 20. Matth. 22. Marc. 12. Chriſstus Dominus hoc univerſsale Romanorum Imperium magis oſstendiſsſse, imò & approbaſsſse videtur, dum ea, quęquæ ſsunt Cæſsaris, CęſariCæſari reddi iuſssit, & Ioan. cap. 19. dum ſse Pilato tanquam Præſsidi Romani Imperatoris ſsubmittit, dicens: Non haberes poteſstatem adverſsus me ullam, niſsi tibi datum eſsſset deſsuper. Cuius
28
loci auctoritate motus Anton. de Roſsellis ubi ſsup. col. 5. veritus non fuit affirmare, Pilatum, tanquam Tiberij CęſarisCæſaris Præſsidem, habuiſsſse iuriſsdictionem ordinariam, & poteſstatem legitimam, & coactivam iudicandi Chriſstum; quod tamen multis rationibus meritò notat, & reprehendit Doct. Navarrus in dict. cap. novit. notab. 3. num. 70. cum ſseqq. pag. 102. veram illorum verborum expoſitionẽexpoſitionem adducens.
Tertiò facit,
29
quòd licèt maieſstas, & latitudo, quam Imperium Romanum circa adventum Chriſsti Domini poſssidebat, poſsteà valdè anguſstata, & immutata reperiatur, cùm ex hiſstoriarum monumentis appareat, CõſtantinumConſtantinum Magnum, Romanâ Vrbe EccleſięEccleſiæ donatâ, Imperij Romani ſsedem in Græciæ, ſsive Thraciæ urbem Conſstantinopolim tranſstuliſsſse; & deinceps temporibus Stephani ſsecundi, ſsive, ut alij malunt, Leonis tertij R. P. idem Imperium à Græcis ad Gallos tranſsierit anno ſsalutis 800. vel 801. & tandem extinctâ Gallorum Imperatorum virili ſsobole, ad Germanos tranſslatum fuerit; quorum primus Imperator fuiſsſse perhibetur Conradus, tempore Anaſstaſsij Tertij R. P. circa annum 912. ut poſst text. & gloſs. in cap. venerabilem de elect. & in cap. Apoſstolicæ de ſsent. & re iud. lib. 6. & in Clement. Romani verb. Veſstigijs, de iure iur. plenè tradunt Blondus, Platina, | Genebr. & alij, quos refert Molina de iuſstit. & iure tract. 2. diſsput. 24. Bolateran. lib. 3. Commentar. Ioan. Stunica in lib. de vitis Pontif. ſsub Stephano II. & Leone III. Cæſsar Baron. in annal. Eccleſs. in dictis annis, Fr. Ioan. à Ponte in convenien. utr. Monarch. lib. 1. cap. 4. §. 3. & 4. Thom. Bozius de ſsignis Eccl. Dei, lib. 7. de Roma. Pontiſs. cap. 8. & in integro tract. quem de translatione Imperij Romani cõſcripſitconſcripſit.
Adhuc
30
tamẽtamen in his Imperijs, quia Romani nominis, Dignitatis, & ſsplendoris verſstigia conſservabant, ea opinio perduravit, ut ſsub Imperiali culmine, & ditione univerſsus Orbis contineretur, ut paſssim teſstatus gloſs. in dict. cap. venerabilẽvenerabilem, verb. Tranſstulit, & in cap. per venerabilẽvenerabilem, qui filij ſsint legit. cap. convenior. 23. quęſtquæſt. 4. cap. ult. 50. diſstin. Bartol. & DD. in l. 1. §. per hanc, D. de rei vend. idem Barto, in proœm. Digeſst. & in extravag. ad reprimendũreprimendum, verb. Totius Orbis, Bartol. Bald. Paul. Salicet. & Iaſs. in l. 1. C. de ſsumm. Trinit. Nicol. Bellon. conſs. 2. num. 2. Iulius Ferret. in tract. de bello, num. 24. fol. 27. Hippolyt. Riminald. in §. 1. ex n. 52. inſst. quibus alien. licet, Mandellus, & eius additio conſs. 62. num. 20. 1. part. Maranta in quæſstion. legalib. fol. 44. n. 27. & innumeri alij, quos refert Caſstald. in dict. tract. de Imper. quæſst. 52. Petr. Cenedus in collectan. 64. ad Decretum, num. 2. Hieron Zevallos lib. 1. pract. commu. quæſst. 576 & lib. 4. quæſst. ulrim. num. 31. & ſseqq. Marta in tract. de iuriſsdict. 1. par. cap. 20. & cap. 21. ex num. 23. Cardinal. Tuſschus verb. Imperator, concluſs. 33. Sebaſst. Medicis in tract. de legib. 1. p. quæſst. 18. num. 6. & 7. & receptiſsimãreceptiſsimam ſsententiam eſsſse tradit Alphonſs. Guerrerus dict. Specul. Princip. cap. 55. in princ. & ab omnibus Italis Doctoribus ſsequi, Dom. Sotus lib. 4. de iuſst. & iure, quæſst. 4. art. 2.
Et quòd omnes ferè gentes, quæ obediunt S. Matri Eccleſsiæ Romanæ ſsint etiãetiam de populo, ſsive Imperio Romano. Et
31
quòd ſsi quis diceret, ImperatorẽImperatorem non eſsſse Orbis Dominum, diceret contra text. Evangelij, expreſssè affirmat Ioan. de Lignano Mediolanenſsis in tract. de bello cap. 9. ad finẽfinem, & Bartol. in l. hoſstes, num. 7. D. de captivis, ubi, eò tandem progreſsſsus eſst, ut aſsſseruerit, affirmare contrarium, fortè hæreticum eſsſse, quod & tradit Bellon. dict. conſs. 22. num. 2. & pluribus confirmare conatur Pet. Gilkenius in d. auth. quas actiones, C. de ſsacroſs. Eccleſs. cap. 9. ex num. 7. & in l. properandum, num. 3. C. de iudicijs, docens, negari non poſsſse, Imperatorem, ſsi non dominum, ſsaltem moderatorem totius Orbis intelligi debêre, ſsive ius Divinum, ſsive naturale, ſsive etiam leges, & canones intueamur.
Qvartò perpendi poteſst, quòd ſsi concedimus, Imperatorem RomanũRomanum totius Orbius dominationem habêre, ut ſsuperioribus argumẽtisargumentis probari videtur,
32
neceſsſse eſst etiãetiam ut fateamur, eundem poſsſse Regna, & provincias, quas infideles poſssident, eiſsdem auferre, & illas Pijs, & Catholicis Regibus applicare, arg. text. in l. 1. C. de vend. rer. fiſscal. lib. 10. l. 1. C. de Curial. rer. alien. l. Lucius, D. de eviction. l. item ſsi verberatum, § item ſsi fortè. D. de rei vend. l. 1. C. ex quib. cauſsis ſservi pro præm. lib. accip. 1. quæris, D. de natal. reſstituen. l. 2. tit. 1. part. 2. cum multis alijs, quæ circa hunc articulum, & prædictorum iurium illuſstrationem congerit Menoch. conſs. 156. num. 48. & conſs. 147. num. 26. vol. 2. Menchaca lib. 1. controverſs. illuſstr. cap. 5. num. 1. Loazes de iuſsta reten. Regni Navarr. pag. 188. & noviſssimè Zevallos d. quæſst. fin. per totãtotam.
33
Vtilitatis præſsertim publicępublicæ, & religionis favore exigente, cui favendæ, & augendæ ſsemper invigilare debemus, 1. ſsunt perſsonæ, D. de religioſs. & ſsumpt. ſsuner. l. ita | vulneratus, verſs. multa, D. ad leg. Aquil. l. Barbarius, ff. de offic. Præt. l. utilitas, C. de Primipilo, cap. Abbate, §. ultim. verſs. Præſsertim, de ſsent. & re iud. lib. 6. cum latè traditis ab Hippolyt. de Marſsil. in pract. §. aggredior, à num. 71. uſsque ad 74. & Zevallos ſsup. ex num. 327.
Et ita in ſspecie,
34
ultra ea, quæ ſsuprà num. 17. cum Abbate Panormit. & Alph. Guerrero notavimus, circa poteſstatem Imperatoris in terris, & provincijs infidelium gubernandis, & concedendis, allegari etiam poteſst celebris doctrina Cardin. Hoſstienſs. in ſsum. tit. de præſscrip. § quæ autem, ubi ait,
35
Imperatorem Dominum etiam eſsſse rerum ſsingularium, in omnibus & quibuslibet mundi partibus conſsiſstentium; quod rurſsus docuit idem Hoſstienſs. in cap. per venerabilem, qui filij ſsint legit. num. 37. & Richardus Malumbr. relatus ab Alber. in proœm. Digeſst. num. 9. & 10. Abbas, Pariſsius, Anton. de Butrio, & alij relati à Petr. Gilkenio in l. properandum, C. de iudic. num. 4. & conducit
36
text. in l. benè à Zenone, C. de quadr. præſscrip. & in cap. convenior. 23. quæſst. 8. & cap. quo iure, diſstin. 8. ubi omnia Imperatoris eſsſse dicuntur. Et
37
ſsarius lib. 10. illuſst. miracul. & hiſstor. cap. 24. ubi ſscribit: Sol videtur hoc loco deſsignare Romanum Imperium: ſsicut enim Sol magnitudine, & ſsplendore præcellit univerſsa ſsydera cœli, ſsic idem Imperium auguſstius fulget cæternis Regnis mundi, ut ſsicut Stellæ lumen habent à Sole, ita Reges, ut regnare poſsſsent, haberent ab Imperatore.
Quod oſstendit etiam Zonaras in Claudio, dum ait; quòd Imperatores aliena largiri quaſsi Domini omnium poterant, Lat. Pacatus in PanęgyrPanægyr. ad Theodoſs. ubi illum hac de cauſsa vocat terrarum hominumq́ue Dominum, Sidon. Apolin. lib. 2. epiſst. 13. ubi inquit, eſsſse rerum, PrincipẽPrincipem, & plura alia, quæ congerit Tuſschus dict. concluſs. 34. ex num. 18. ubi ex Baldo, & alijs reſsolvit, quoad Imperatorem in temporalibus totum mundum eſsſse unicum territoriũterritorium, & quòd eſst naturalis Dominus totius Orbis, & poteſst dividere, & unire atque aſssignare territoria, & pertinentias, ſsicut poteſst teſstator de re ſsua diſsponere, & concluſs. 36. num. 4. & ſseq. ubi, quòd poteſst novos Reges creare, & removêre, infringere, & transferre omnes dignitates, quia eſst Deus in terris, & omnes dignitates ſsicut ſcabellũſcabellum pedum Imperatoris, & ab eo eſſentiãeſſentiam, & ſstatum recipiunt; & ad idem reſspiciens Sebaſstian. Medicis ubi ſsup. concludit, ab Imperatore, tanquam à capite, in omnes inferiores, honores, & munera infundi, c. ita Dominus 19. diſstin. cap. fundamẽtafundamenta de elect. §. 1. quia ipſse eſst ſsuperior, & Dominus omnium provinciarum, cap. Adrianus 63. diſstinct. d.l. benè à Zenone, Cardin in Clemen. 1. de ſsum. Trinit. & Iaſs. in l. 1. lect. 1. num. 6. C. eod. tit.
Sed licèt his rationibus, & argumentis ſsuprà dicta ſsententia non ineptè defendi poſsſset, maximè cùm tot, ac tantos habeat ſsectatores, adhuc tamẽtamen nobis
38
lõgèlongè verior, & ſsecurior eſst aliorum opinio, qui negant, RomanũRomanum ImperatorẽImperatorem ullum ius in terris, & provincijs infidelium habêre poſsſse, & præſsertim in Barbaris iſstis ab Hiſspanis detectis, quarum ipſsi Romani Cæſsares nullam unquam poſsſseſssionem, nec notitiãnotitiam habuerunt, ut fusè oſstendimus ſsub. lib. 1. cap. 11. Cui ſentẽtiæſententiæ apertè ſsubſscribunt Victor. Gregor. Lop. Covar. Menoch. Soto, Corduba, Ayala, Molina, & Suarez ſsup. n. 1. relati, minus iuſstum, & ſsolidum eum titulum reputãtesreputantes, qui ex hac ſsola Imperatoris conceſssione deducitur: neque ſsufficienter prædictis argumentationibus confirmari. Quibus ut ſsatisfaciam, & ſsimul fundamenta huius opinionis, quam defendo, proponam.
Primò conſsidero, maximè inter DD. diſsputari ſsolere, an tẽporalistemporalis Imperatoris Romani poteſstas à Deo im|mediate dimanet, vel ab ſspirituali dependeat, quæ per Summum PontificẽPontificem exercetur, de quo articulo pleniùs in c. ſseq. tractabimus. Sed quod ad quæſstionem, de qua nũcnunc agimus, pertinet, etiam ſsi demus has iuriſsdictiones diſstinctas eſsſse, ita ut temporalis ab ſspirituali non pendeat, & abſsque ulla Pontificis translatione penes ipſsum Imperatorem, Reipublicæ electione, & conſsenſsu populorum intercedente, conſsiſstat,
39
id tamen non efficiet, ut Romanus Imperator inter alias perſsonas, vel in alijs Regnis, & provincijs dominationem exercere poſssit, quam in illis, quæ ipſsius Romani Imperij limitibus concluduntur, & ad quarum temporalem gubernationem à Deo ipſso vocatus, & conſstitutus videtur, ut rectè obſservat Covar. d. §. 9. num. 5. verſs. Primum, Navarrus in d. cap. novit, notab. 3. num. 41. Ioan. Salas d. tract. de legibus, q. 95. diſsput. 7. ſsect. 7. & oſstendit doctrina I. C. in l. ult. D. de iuriſsd. omn. iud. ibi: Extra territorium ius dicenti impunè non paretur, cum alijs, quæ adduximus ſsup. hoc lib. cap. 14. num. 10. eòq́ue reſspicit D. Chryſsoſst. Pſsalm. 44. dum ait: Imperator Romanorum non poteſst Perſsis legem ferre.
Neque eſst
40
in conſsideratione æquiparatio illa utriuſsque poteſstatis, ex verbis Evangelij: Ecce duo gladij hic, & ex d. cap. ſolitęſolitæ, ſsumpta; quâ multi probare nituntur, ita laicam, ſsicut EccleſiaſticãEccleſiaſticam per univerſsum Orbem diffundi. Nam licèt hoc argumento valdè prematur Ioan. Igneus, & alij, quos refert, & ſsequitur Marta d. cap. 20. facilè tamen ei reſspondent Covar. d. §. 9. num. 5. verſs. Quartò ratione, & Navar. dict. notab. 3. num. 41. 88. 94. & 153. docentes,
41
id nullo iure, nec ratione naturali, qut civili probari, quia poteſstas Eccleſsiaſstica ideò per unam perſsonam in univerſso Orbe Chriſstiano exercetur, quoniam non ipſsis populis, & rebus publicis, ſsed Petro, & eius ſsucceſsſsoribus immediatè à Deo conceſsſsa eſst, ut latiſssimè probat Cardin. Turrecrem. lib. 2. de Eccleſs. cap. 54. cum ſsequentib. Albert. Pighius lib. 3. & 4. de Eccleſs. Hierarch. At temporalis poteſstas tota, & ſsuprema penes ipſsos populos fuit, & inde ad Reges & Principes derivata. Et cùm totus Orbis in unum Principem nec conſsenſserit unquam, nec reverâ cõſentireconſentire poſsſsit, vel ab eo regi, & adminiſstrari, ſsequitur, Imperatorem totius Orbis Dominum eſsſse non poſsſse, & temporalem poteſstatem cum ſspirituali eo ſsenſsu comparari in d. cap. ſsolitæ, quòd utraque à Deo inſstituta ſsit, & utraque veneranda, & ſsuſscipienda videatur, licèt uſsus, & exercitium illarum longè diverſsam rationem, & executionem recipiat. Adeò,
42
ut Ariſstot. lib. 7. Polit. cap. 4. & D. Auguſsti. lib. 4. de Civit. Dei cõcludantconcludant, poteſstatem uniuſscuiuſsque civitatis naturalem eſsſse, & magis politicam, Imperium verò in multos non itẽitem, & maiore, cum pace Regi ſsolita fuiſsſse Regna, cùm unũquodqueunumquodque eorum ſsuæ patriæ terminis finiebatur; à quo argumento non ſsatis ſse expedit Marta, d. cap. 21. num. 5. 6. & 20.
Secvndò conſsidero, ac pariter ſsecundæ, & tertiæ contrariæ partis argumentationi reſspondeo; quòd licèt multi, quos ibi retulimus, malè tenuerint, Imperatorem Romanum totius Orbis Dominum eſsſse,
43
longè tamen verior, & communior eſst contraria aliorum ſsententia, qui aſsſserunt, neque olim cùm Roma florebat, neq;neque poſsteà Romano Imperio ad Græcos, Gallos, & Germanos translato, talem fuiſsſse, aut eſsſse Romanis Imperatoribus poteſstatem, & dominationem; quin potius illam intra ſsubiectos ſsibi populos contineri, qui licèt plures fuerint, plurimi tamẽtamen adhuc reſstabant, ad quos Romanæ Aquilæ nullatenus pervenerunt, & Imperatoriæ Maieſstatis ſsceptrum nequaquam extendebatur, ut ipſsimet Imperatores ingenuè teſstantur in l. cunctos populos, iunctâ gloſs. ibi. C. de ſsum. | Trinitat. & in proœm. Digeſst. & inſstitut. §. quarum utramque viam, l. poſst liminium, & l. non dubito, D. de capt. l. omnibus, D. ad Trebellian. l. mercatores, C. de commerc. & mercat. l. 1. C. de officio præfect. Africæ, l. Romanæ, C. de Eunuchis, l. ult. C. de ędifædif. privat. auth. ut defuncti ſseu funera eorum, §. ſsi verò, auth. de non alienandis, ſseu permutand. reb. Eccleſs. §. ſsinimus igitur. Quæ iura examuſssim expendit Covarruv. dict. §. 9. numer. 5. & number. 7. verſs. His tandem, ubi futilem, & levem quorundam ſsolutionem irridet, qui de facto potius, quàm de iure Perſsarum Reges, & alias nationes in illis relatas a Romano Imperio exemptas eſsſse affirmant; quoniam
44
verius, & certius eſst de iure quoque liberas fuiſsſse, & nec iuſstum, nec conveniens, aut poſssibile eſsſse, ut tota mundi moles ſsub uno & eodem Rectore, ac Moderatore in humanis conſsiſstat, ut ſsuprà tetigimus.
Quam opinionem,
45
ultra eundem Covarr. latiſssimè probant, & ſsequuntur Iacob. de Ravenna, Ioan. Fab. Fulgoſs. alciat. & Alij in dict. l. 1. C. de ſsumm. Trinitat. & in dict. l. benè à Zenone, C. de quadrien. præſscript. Oldrad. conſs. 69. 3. Alex. conſs. 218. vol. 2. & conſs. 24. volum. 5. Bald. conſs. 327. in fine, & conſs. 328. n. 8. lib. 1. & conſs. 159. num. 7. verſs. Illud etiam, lib. 3. ubi reſsolvit, quòd ut daremus, olim florẽteflorente Imperio Romano, ImperatorẽImperatorem poſsſse dici DominũDominum Orbis, ſsecus poſsteà, & plurimi alij, quos referũtreferunt Chaſsſsaneus in Catal. glor. mund. 5. p. conſsid. 28. Pet. Greg. lib. 12. Syntagm. cap. 2. n. 6. Anton. Gabr. lib. 5. commun. tit. de acq. rer. dom. concl. 3. Greg. Lop. in. d.l. 22. par. gloſs. 2. Victoria in d. relect. de Indis inſsulan. 1. par. ex n. 24. Bañez in 2. 2. quęſtquæſt. 10. art. 10. verſs. Arguitur quartò, col. 531. Menchaca dict. lib. 1. controverſs. illuſst. cap. 20. & 21. Sotus lib. 4. de iuſst. & iur. q. 4. art. 1. Cenedo dict. collectan. 64. ad DecretũDecretum, n. 2. Parlador. lib. 2. rer. quotid. cap. 21. Navar. in d. cap. novit, notab. 3. ex n. 155. Corduba in quæſst. lib. 1. q. 57. dub. 2. Menoc. conſs. 2. num. 99. vol. 1. Molina Theolog. de iuſst. & iur. tract. 2. diſsp. 24. 29. & 30. ubi contrariam ſsententiam planè ridiculam appellat, prout & facit Lud. Vives in notis ad D. Auguſst. de Civit. Dei lib. 5. cap. 25. Pat. Suarez in defenſs. Fidei contr. ſsect. Anglic. lib. 3. cap. 5. num. 7. & in tract. de Charit. diſsput. 13. ſsect. 5. num. 4. P. Salas in tract. de legib. q. 95. tract. 14. diſsp. 7. ſsect. 7. num. 42. pag. 128. & ſseq. P. Gabr. Vazquez diſsp. 153. cap. 2. num. 12. & noviſssimè Caliſstus Remirez in tract. de lege Regia, §. 3. num. 2. Ioan. Baptiſsta Lupus in tractat. de illegitimis comment. 3. §. 3. num. 6. & ſseqq. & plures alij relati à Marta dict. cap. 21. licèt ipſse aliam opinionem ſsequatur, & Fr. Ioan. à Ponte in convenien. utr. Monarch. lib. 2. cap. 2 §. 3. pag. 92 & cap. 17. §. 1. pag 189. ubi
46
inquit, quòd ſsi Polybius ita magnus Coſsmographus, ut Hiſstoricus eſsſset, Romanos totũtotum Orbem ſsubiugaſsſse non affirmaret.
Quibus Ego adijcio
47
LucanũLucanum lib. 1. Pharſsal. dum queritur, ob bella civilia plures gentes reſstaſsſse, quæ ſsub iugũiugum Imperij Romani miſsſsæ non fuerunt: Heu quantũquantum terræ potuit, pelagiq́ue parari Hoc, quẽquem civili fuderunt ſsanguine dextræ Subiuga iam Seres, iam Barbarus iſsſset Araxes Et genusgens, ſsi qua iacet, naſscentis cõſciaconſcia Nili. Et Proſsperum Aquitanum lib. 2. de vocat. Gent. cap. 6. ubi
48
ait: Gratia Chriſstiana non contenta eſst eoſsdem limites habere, quos Roma, multoſq́;multoſq́ue populos ſsceptro Crucis Chriſsti ſsubdidit, quos armis ſsuis ipſsa non domuit.
Vnde eſst & illud, quod Leo Papa in ſserm. 1. Apoſst. de Roma ad Pontificum poteſstatem translata ſcriptũſcriptum reliquit, latiùs ſscilicet poſssidere, Religione Divinâ, quàm dominatione terrenâ & Stanislaus Orichovius de funeſsta | Regni PolonięPoloniæ ſsecta, relatus à Petro Andr. Canonherio in Aphoriſs. Polit. Hippocr. pag. 357. Romanum ImperiũImperium verè per Evangelij prædicationẽprædicationem totũtotum Orbem poſssidêre: Non illud antiquũantiquum, & vetus quod oſstio Oceani partem aliquãaliquam clauditur, ſsëd hoc novum, & recens latiſsſsimum, ampliſsſsimumq́ue, quod extra ipſsum etiam Oceanum propagatum aſstris terminatur: quod non Romulum fratricidam. ſsed Chriſstum ſservatorem fratrum ſsuorum habet Auctorem.
Neque obſtãtobſtant iura, & Sacræ Scripturæ loca pro contraria opinione perpenſsa; quibus varijs modis reſspondent Auctores ſsuprà telatirelati,
49
quorum ſsumma eò tendit, ut hyperbolicè, & largo quodam loquendi genere Imperatores Romani totius Orbis Domini dicerentur; aut per figuaram Synedochen, eò quòd, cùm tot, ac tantæ nationes iam tunc Romano Imperio parerent, partes illas, quas ſsubiecerant, pro tot ſsumebant, & abſsolutè Orbis appellatione donabant, ut
50
in. d.l. in Orbe Romano, D. de ſstat. homin. quãquam ita legendãlegendam, & intelligendãintelligendam eſsſse, & non in urbe, ut in vulgatis codicibus circũferturcircumfertur, optimè probat Alciat. lib. 2. diſspunct. cap. 21. Covar. d. num. 5. Anton. Mornacius in notis ad eamdem legẽlegem, & alij, quorum mentionem fecimus ſsup. hoc cap. num. 24.
Et
51
conducit doctrina D. Hieronymi ſsup. Iſsai. cap. 13. D. Proſsperi lib. 2. de vocat. Gent. qui tradunt, Sacram quoque Scripturam ſæpèſępiusſæpèſæpius ſse his vulgaribus, ſsive communibus loquendi modis accõmodareaccommodare, & ſsub illis verbis: Omnem terram, illam tantùm provinciam, de qua eſst ſsermo, ſsignificare, quod etiam ad explicationem cap. 2. Daniel. ubi Nabuchodonoſsor Rex totius mundi appellatur, rectiſssimè animadvertit Gloſs. Interlinearis ibîdem; & alia ſsimilia notantes Covarr. & Navar. ubi ſsup. P. Salas d. ſsect. 7. pag. 229. & P. Maldonat. & Franc. Lucas ſsuper illud Lucæ 2: Exijt edictum à Cæſsare Auguſsto, ut deſscriberetur univerſsus Orbis, & Nos ſsup. lib. 1. cap. 14. num. 78.
Quam
52
expoſsitionem æquè congruenter recipit text. in. d.l. deprecatio, D. ad leg. Rhod. ut interim varias alias prætermittamus, quas ultra DD. ibîdem congerit Riminald. in §. 1. ex num. 51. inſst. quibus alien. licet, Soto lib. 4. de iuſstitia & iur. q. 4. art. 1. Alfanus collect 4. Portius lib. 5. concluſs. concl. 14. Ioan. Horoſscius in l. 2. num. 12. D. de rer. diviſs. Lancellot. in temp. iud. lib. 1. cap. 1. Alciat. lib. 4. diſspunct. cap. 5. Boërius deciſs. 195. Chaſsſsaneus d. Catalog. glor. mundi, conſsid. 28. & ſsequentib. Menchaca in præfat. controverſs. illuſstr. num. 25. & lib. 1. cap. 20. Mandellus conſs. 62. num. 20. vol. 1. Vivius in commun. opin. verb. Imperatores, Roland. conſs. 88. num. 7. vol. 1. Mantua in Enchirid. rer. ſsingul. lib. 9. cap. 220. Petr. Gregor. de Repub. lib. 6. cap. 13. num. 14. & ſsequentib. Vaconius lib. 2. declarat. cap. 106. Mendoça de pactis lib. 1. cap. 5. num. 25. Navarr. dict. no tab. 3. num. 156. & 157. Anton. Roſscius lib. 1. memorab. cap. 3. num. 5. Pinel. in rub. C. de reſscind. vend. 1. par. cap. 2. num. 25. Covarr. d. num. 5. verſs. Secundò adducitur, & lib. 3. variar. cap. 6. num. 8. Sarmient. lib. 1. ſselect. cap. 8. num. 20. Cuiacius lib. 15. obſservat. cap. 30. & lib. 2. Sent. ad Paul. Andr. Gaill. lib. 2. obſservat. cap. 55. & 56. Dom. Gregor. Lopez Madera de excell. Hiſsp. Monarch. cap. 2. fol. 10. & Zevall. dict. quæſst. ult. num. 25. & ſseqq.
Quibus
53
addere poſsſsumus Antoninum in dict. l. deprecatio, dum ſse abſsolutè mundi dominum vocat, arrogantiam, & elationem quandam præ ſse ferre, quâ Romani Principes ita aliquando turgebant, ut ſse non ſsolùm Orbis Dominos appellarent, & appellari ſsinerent, ac iuberent, verùm Deos etiam, Divinos ſsibi honores, & cultos temperè deferentes, & uſsurpantes: unde Ovid. lib. 1. Faſst. de CęſareCæſare cecinit:
Si petat à victis, tot ſsumet nomina Cæſsar, Quot numero gẽtesgentes maximus Orbis habet.
Et Lucanus:
Victrices Aquilas aliũalium laturus in Orbem.
Propertius:
Bella Deus Cæſsar dites meditatur ad Indos.
Horatius od. 1. lib. 1:
Terrarum Dominos evebit ad Deos.
Ammianus Marcellinus lib. 19: Noſstris virtutes Conſstantis extollentibus, ut Domini rerum, & Mundi. Et lib. 39: Comes Valentiniani ſsum, Orbis terrarum Domini. Et lib. 23: Saracenorum reguli genibus ſsupplices nixi, tanquãtanquam mundi, nationumq́ue ſsuarum Dominum adorarunt Iulianum. Et Evagrius lib. 3: Diviniſssimum Dominum Orbis. Et
54
de Domiciano ſscribit Suetonius in eius vita c. 13: Acclamari etiãetiam in Amphitheatro epulari die libenter audit Domino, & Dominæ fœliciter. Pariq́ue arrogantia cum procuratorum ſuorũſuorum nomine formalẽformalem dictaret epiſstolam, ſsic cœpit, Dominus & Deus noſster ſsic fieri iubet: eaq́ue propter Martialis ei quamdiu vixit ſsæpè his nominibus blanditus eſst, ut cõſtatconſtat ex varijs epigra. Amphitheatri, & lib. 1. epigr. 5.
Contigeris noſstros Cæſsar ſsi forte libellos Terrarum Dominum pone ſsupercilium.
Et lib. 5. epigr. 8.
Edictum Domini, Deiq́ue noſstri.
Iunctis plurimis alijs, quæ circa hęchæc notanter congerit Cœl. Rhodigin. lib. 21. antiq. lect. cap. 31. Briſsſsonius de verbor. ſsiniſs. verb. Divi, Iuſst. Lipſsius in notis ſsecundis ad lib. 2. Annal. Taciti, pag. 509. Petr. Gregor. dict. lib. 6. de Repub. cap 13. Thom. à Maluenda de Antichriſst. lib. 7. cap. 11. ex pagina 369. & cap. 13. ex pag. 375. & noviſsſsimè Iulius Cæſsar Bulengerus, omnino legendus, de Imperatore Romano lib. 1. ex cap. 5. ad 12. & cap. 32. & P. Ioan. de Salas de legibus, quęſtquæſt. 95. tract. 14. diſsp. 7. ſsect. 6. num. 12. pag. III. Ioan. Bapt. Lupus d. tract. de illegit. comment. 3. 3. num. 7.
Cùm tamen
55
prædicta vocabula terroris magis, quàm reverentięreverentiæ eſsſse viderentur, & potius ad tyrannidis quàm ad dignitatem honoriſsq́ue poteſstatem pertinerent, ut colligitur ex cap. ult. 94. diſstinct. cap. eſsto, poſst princip. 95. diſstinct. & tradit Lucas de PẽnaPenna in l. 1. C. de capitar. civium cenſs. exim. lib. 11. Chaſslane. in conſsuetud. Burg. in proœm. verb. Signeur, col. 16. oprimè Alciat. lib. 7. Parerg. cap. 13. & Onuſsr. Panvinus in interpr. vocum obſscur. Eccleſs. verb. Dominus.
Quapropter
56
Auguſstus Cæſsar, ut teſtatũteſtatum Sueton. in eius vita, cap. 53. Dominum ſse appellari ne à liberis quidem, aut nepotibus ſsuis, vel ſserio, vel loco paſsſsus fuit. Quod ſstatim poſst Chriſsti nativitatem contigiſsſse Auctores cõmemorantcommemorant, quoniam iride incluſsum à Sibylla Tiburtina oſstenſsum fuiſsſse ferunt, ei Christvm ſsimul cum ſsanctiſssima eius Genitrice, ac dixiſsſse, illũillum verũverum Dominum & Imperatorem totius Orbis fore futurum ut poſst Tertullian. in Apolog. cap. 34. recolit Polidor. Virg. lib. 4. de invert. rer. cap. 1. verſs. Item Oroſsius, Valençuela in monit. 151. Caliſstus Remirez de lege Regia AragonięAragoniæ, §. 22. n. 11. pag. 182. & noviſssimè P. Mendoça ſsup. 1. lib. Reg. c. 2. pag. 526.
Tiberius
57
etiam, Dominus appellatus à quodãquodam, denũtiavitdenuntiavit, ne ſse amplius contumelięcontumeliæ cauſsâ nominaret, ut ait idem Sueton. in Tiber. cap. 27. Et Traianus, licèt paſssim Dominus appelletur à Plin. lib. 10. epiſst. eamdem appellationem ęgrèægrè admodũadmodum tulit, ut oſstendit Martial. Lib. 10. Epig. 71. ad Traian.
Fruſstrà blanditiæ venitis ad me
Attritis miſserabiles labellis
Dicturus Dominum, Deumq́ue nonſsum,
Non eſst hic Dominus, ſsed Imperator.
Quemadmodum & Alexander Imper. adorationis cęremoniamcæremoniam ab alijs Principibus uſsitatam, reſspuiſsſse narratura à Lampridio in eius vita, his verbis: Ipſse adorari ſse vetuit, cum iam cœpiſsſset Heliogabalus adorari, more Regum Perſsarum, | & idem tradit de Maximino Seniori Capitolinus in Maximinis, notans ſsuperbiam filij eius Maximini Iunioris, ſsic inquiens: In ſsalutationibus ſsuperbiſsſsimus erat, & manum porrigebat, & genua ſsibi oſsculari patiebatur: nonnunquãnonnunquam etiam pedes. Quod nunquãnunquam paſsſsus eſst Senior Maximinus, qui dicebat: Dij prohibeant, ut quiſsquam ingenu orum pedibus meis oſsculum figat.
Neque his adverſsatur
58
auctoritas Divi Hieronymi dict. cap. in apibus, quam in eodem argumento perpendimus, dum docet, unum tantùm Imperatorem eſsſse debêre. Nam id non arguit, hunc toti Orbi dominaturum, nec ea fuit, aut eſsſse potuit D. Hieronym. mẽsmens, ut rectè obſervãtobſervant Covarr. d. §. 9. num 5 verſs. Ad idem facir, Navarr. dict. cap. novit, notabil. 3. num. 155. pag. 112. & Madera d. cap. 2. quidquid aliud dicat Marta dict. cap. 20. num. 22. Sed imò apum, & gruum exemplo, quo utitur, apertè ſsignificat, quòd quemadmodũquemadmodum in quoliber apũapum examine unus eſst Rex: & agmina gruum, dum volant, unum rectorem ordine litterato ſsequuntur: ita convenit in qualiber benè conſstitura Republica, Regno, vel Provincia, aliquem Imperatorem, Principem, vel Rectorem conſstitui, qui æquâ lance inter ſsubiectos ſsibi populos iura reddere poſssit, & imbecilles à potentiorum iniurijs defendere. Quam fuiſsſse
59
præcipuam Regum creandorum cauſsam, optimè ſscripſsit Iuſstinus hiſst. lib. 1. in princip. Ariſstotel. lib. 3. Polit. cap. 11. & lib. 5. cap. 10. Cicer. lib. 2. Offic. Div. Auguſst. lib. 4. de Civit. Dei cap. 6. Div. Thom. de regim. Princip. lib. 1. cap. 14. D. Irenæ. lib. 5. adverſs. hæreſses, & Alſsonſs. Guerrer. Nicol. Boër. & alij, quos refert Menchac. in dict præfat. ad controverſs. illuſstr. num. 102. & ſseqq. & numer. 120. & lib. 1. capit. 1. numer. 10. & 24. Epiſscop. Chiapenſs. in tractat. comprobat. fol. 51. Guillel. Benedict. incap. Raynutius, verb. Condidit, el 1. num. 34. in fine, verſs. Propter quos,, & num. 35. cum ſseq. & Iuſstus Lipſsius lib. 2. civil. doctrin. cap. 11. Matthæus Lopez Bravo in ſsuo aureo libello de Rege, & regendi ratione lib. 1. fol. 8. & Doct. Melchior de Valencia illuſstr. tract. iuris, tract. 2. cap. 5. num. 5. & ſseqq. & Ægid. Benedict. in. l. ex hoc iure, D. de. iuſst. & iure, tom. 1. cap. 3. num. 7. & 8.
Denique
60
quarto loco perpendo, & ad quartum adverſsæ partis argumẽtumargumentum reſspondeo: quòd cùm probatù reliquerimus, Imperatorem Romanum toti Orbi neutiquam dominari, & multo minus Barbaris infidelibus, qui ad eiuſsdem Imperij notitiam nullatenus pervenerunt, pariter quoq;quoque probari videtur, nihil uſsquam circa eorumdẽeorumdem infideliũinfidelium perſsonas, bona, & provincias licitè diſsponere poſsſse. Ampla
61
quippè illa, & abſsoluta poteſstas, quam Imperatori, ut ſsupermo Principi, tribuunt iura, & Auctores in argumento relati, reſspectu ſsubditorum intelligẽdaintelligenda, & reſtringẽdareſtringenda eſst, ut ſsup. probavimus: quia erga eos, qui Imperio ſsubiecti non ſsunt, quemadmodũquemadmodum nullãnullam iuriſsdictionem exercêre poteſst, d.l. ult. de iuriſsd. omn. iud. ita nec dominia rerũrerum, nec terrarũterrarum ab illis auferre, ut tradunt Innocent. n. 6. Abb. n. 24. & 25. Felin. n. 9. in dict. cap. novit, de iudicijs, Paul. Caſstrenſs. conſs. 216. & 181. & in ſspecie de bonis infideliũinfidelium non ſubditorũſubditorum, Beroi. in cap. quęquæ in EccleſiarũEccleſiarum, num. 134. de cõſritconſrit. Oldrad. conſs. 87. & 91. Carolus Tapia in rub. de cõſtconſt. Princip. num. 50. & 53. & Hieron. Zevallos d.q. fin. Num. 358.
PręſertimPræſertim,
62
cum longè verior opinio ſsit, etiam inter ſsubditos non poſsſse Imperatorem, neque alium Principem, quantũvisquantumvis ſuperiorẽſuperiorem non recognoſscat, bona eorũeorum auferre, niſsi ubi contrariũcontrarium urgens aliqua & neceſsſsaria cauſsa ſsuaſserit; & tunc id quod aufertur, competenti ſsatisfactione penſsandum eſsſse, ut ad expoſsitionem
63
text. difficilis in d.l. Lucius, D. de eviction. l. itẽitem ſsi verberatũverberatum, §. itẽitem ſsi forte, D. de rei vẽdvend. & aliorũaliorum | iurium, quęquæ in argumento retulimus, latè obſservant, & proſsequuntur innumeri ex antiquis, & recentioribus utriuſq;utriuſque iuris Doctoribus, quos recẽſetrecenſet Ant. Gabr. lib. 3. com. opin. tit. de iur. quæſsito, q. 1. Portius. lib. 5. cõmuncommun. cõcluſconcluſ. 15. Covarr. lib. 3. var. cap. 6. n. 6. Menchaca lib. I cõtroverſcontroverſ. illuſstr. c. 4. 5. & 6. Andr. Gaill. Lib.2. obſservat. practic. cap. 56. Hieron. Francus in reg. id quod noſtrũnoſtrum, num 12. D. de reg. iur. Tiraq. in l. ſsi. unquam, verb. Donatione largitus, num, 4. C. de revocan. donat. Zevallos d.q. fin. per totam, Caſstillo de Bobadilla in Polit. lib. 5. cap. 5. numer. 11. D. Ioan. del Caſstillo lib. 2. controverſs. cap. 38. & ultra eos Alciat. lib. 1. Pareg. cap. 38. Duarenus lib. 2. diſsp. anniverſs. c. 35. Forcat. in Necyoman. dialog. 18. num. 5. Adrian. Pulvæus in tract. de rei alienæ diſstract. cap. 2. Ant. Faber lib. 2. coniecturarum cap. 4. Vincent. Cabotius lib. 1. diſsp. iur. cap. 25. & Guidus Pancirol. in Theſsaur. variar. lib. 3. cap. 23. pag 359. & noviſssimè ac latiſssime Ant. Petra in tract. de poteſst. Princip. cap. 24. & ſsequentibus.
Quibus non adverſsatur d.l.
64
benè à Zenone, C. de quadrien. præſscrip. & ſsimilia iura, & auctoritates, quęquæ omnia bona, ubique conſiſtẽtiaconſiſtentia, Imperatoris eſsſse intelligi probant. Nam ad provincias ſsibi ſsubiectas reſstringenda etiam ſsunt, &
65
eâ interpretatione tẽperandatemperanda, ut non ita plenũplenum & abſsolutum dominiũdominium Imperatori tribũattribuant, ut de ſsubditis ſsibi hominibus, eorumq́ue bonis, & rebus ad libitũlibitum diſsponere poſssit; ſsed tantũmtantum ut ſsupremam in illis iuriſdictionẽiuriſdictionem exerceat, ſseu dominiũdominium quoddam univerſsale, quod magis in gubernatione, & protectione ſsubditorum, quãquam in eorum ſspoliatione, aut expilatione cõſiſtitconſiſtit, iuxta
66
dominiorũdominiorum diſstinctionem, quam tradit Bart. in d.l. §. per hanc, D. de rei vend. & in extravag. ad reprimendum, verb. Totius Orbis, paul. Caſstrenſs. conſs. 56. n. 2, vol. 2. Alex conſs. 1. num. 46. vol. 5. Abb. in cap. ſsignificaſsti, 2. notab. ae præſscript. Socin. in l. 1. in princ. col. 3. & 4. D. de acq. poſsſs. Iacob. de ſsancto Georg. in inveſstit. feud. verb. Inveſstitura, Guido Papæ deciſs. 551. MãdellusMandelus conſs. 62. lib. 1. n. 21. Covarr. in reg. poſsſseſsſsor. 2. p. §. 2. num. 1. Cuiacius lib. 15. obſservat. cap. 30. & plures alij relati à Pet. Gilken. in l. properandũproperandum C. de iudicijs, num. 4. & Cardin. Tuſsc. d. verb. Imperator, concl. 33. num. 3. & 5. & Maſstril. de Magiſstrat. lib. 1. cap. 3. num. 5. & 9. Ad quod
67
alludẽsalludens Seneca lib. 7. de benef. optimè inquit: ſsar omnia habet, fiſscus eius privata tantũtantum, ſsua, & univerſsa in Imperio eius ſsunt, in patrimonio propria, Plin. Iunior in PanęgyrPanægyr. ad Traian. Ecquid cæſsar non ſuũſuum videat? Tandemq́ue ImperiũImperium Principis, quàm patrimoniũpatrimonium maius eſst. Et idẽidem
68
de littoribus maris ſsenſsit Celſsus I. C. in l. 3. ne quid in loco pub. dum ea populi Romani eſsſse dixit, & eius Imperio ſsubiecta, iuxta expoſsitionem Accurſs. ibîd. verb. Arbitror, qui ait,
69
hoc (ne alijs iuribus adverſsetur, in quibus littora maris publica, ſsive cõmuniacommunia omnium eſsſse dicuntur) de prædicta generali, & ſsuprema tuitione, & gubernatione accipiendum eſsſse; quâ mediante Romanus Imperator legẽlegem, ac modũmodum imponere poteſst, quatenus eiſdẽeiſdem ripis & littoribus ſsit utendũutendum, & cavêre, ne quilibet pro ſsuo arbitrio, & cum damno ReipublicęReipublicæ uſsum eorum ſsibi vindicet. Quam gloſsſs. poſst antiquiores ibîdem ſsequuntur Balduin. Vveſsemb. & alij in §. & quidem, inſstitut. de rerum diviſs. BræchęusBræchæus in l. bona 5. numer. 1. de verb. ſsignif. & Everard. Broncorſst. cent. l. antinom. cap. 13.
Iuxta quæ omina ſsatis apparet, parum aut nihil Imperatoriam conceſsſsionem, vel confirmationem profuiſsſse, ad iuſstitiam dominationis Indiarum fulciendam, cùm hæ regiones ab Imperio exemptęexemptæ, ac liberæ eſsſsent: necnon
70
etiam cum Catholici Hiſspaniæ Reges, ac Domini noſstri, eiuſsmodi confirmatione non indigeret; qui, ut | notiſssimum eſst, non ſsolùm poſstquàm Hiſspaniam Maurorum invaſsione penè vaſstatam, propriâ virtute & labore recuperarunt, verùmetiam ab ipſsis Gotthici Regni primordijs nullum alium Principem, atque adeò ne ipſsum quidem Imperatorem in temporalibus ſsuperiorem agnoſscunt, ut docet
71
gloſsſsa celebris, & vulgaris in caPit. Adrianus, diſstinct. 63. cap. & ſsi neceſsſse, de donat. inter, cap. 1. in princ. de pace tenenda in uſsib. feud. & de iure noſstro 1. 8. tit. 1. part. 2. ubi Gregor. Lopez, & poſst Doct. communiter in cap. per venerabilem, & in cap. cauſsam quae, qui filij ſsint legitimi, & plures alios antiquiores, quos referunt, latè probant, & proſsequuntur Palac. Rub. & eius additionator Barahona in introduct. rub. de donat. inter num. 18. Segura & Didac. Perez in l. Imperator, num. 5. D. ad Trebellian. idẽidem Did. Perez in proœm. Ad leg. ordin. quęſtquæſt. 3. Burgos de Paz in proœm. leg. Tauri, num. 31. & ſseqq. Avendañ. in cap. Prætor. 1 part. cap. 4. num. 5. Covarr. in pract. quæſst. cap. 9. & in. d. reg. peccatum, 2. par. §. 9. num. 5. Navarr. in. d. cap. novit. 3. notab. n. 32. 116. & 161. Caſstald. in tractat. de lmper. quęſtquæſt. 53. Menchaca lib. 1. quæſst. illuſstr. cap. 1. & cap. 22 num. II. Olanus in præf. antin. n. 2. & 12. Redin. de Maieſst. Princ. verb. Imperatoriam, ex num. 35. Anton. Gabr. lib. 5. cõmuncommun. tit. de acquir. rer. dom. concl. 3. ex num. 3. Parlador. lib. 2. quotid. cap. 3. num. 7. & cap. 21. Pet. Cenedus in collect. 64. ad Decretum, num. 3. Ioan. Garcia de expenſsis cap. 9. num. 68. & 69. de nobilitat. in inſscriptione, num. 25. Humada in addition. ad Gregor. Lopez in l. 49. tit. 6. part. 1. Camill. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 47. 48. & 53. Angel. Matthæacius de via, & ratione iuris, lib. 1. cap. 30. n. 13. Laſsarte de decima empt. & vend. in ſscholijs ad l. 1. n. 1. & ſseqq. fol. 6. Dom. Greg. Lop. Madera in excell. Monarch. Hiſsp. cap. 2. Per totum, Zamalloa lib. II. hiſst. Hiſsp. cap. 8. Zurita lib. 12. Annal. in Rege Ferdin. ann. 1455. cap. 37.48. & 51. Mariana de rebus Hiſsp. lib. 9. cap. 5. Didac. Valdes de dignit. Reg. Hiſspan. cap. 18. Bobadilla in Polit. 3. cap. 2. num. 5. Gilken. in. dict. auth. quas actiones, cap. 9. num. 16. verſs. Quartù, & noviſssimè Poſst hæc ſscripta Ioſseph. de Ruſsticis in comment. ad leg. cùm avus, de condit. & demonſstr. 5. cap. 10. num. 33. & 34. Garcias Maſstrillus de Magiſstratib. lib. 1. cap. 4. ex num. 15. & lib. 6. cap. 12. ex num. 5. Molinus de pactis nuptial. lib. 1. cap. 2. num. 8. Fr. Ioan. à PõtePonte in convenien. utriuſsque Monarch. lib. 3. cap. 12. §. 4. pag. 79. Hieronym. Zevallos in tractat. de violentijs, gloſs. 18. ex numer. 3. 21. 31. & 80. & idem ſsimul de Regibus Galliæ, AnglięAngliæ, & Portugalliæ tradentes Carolus Graſsſsal. lib. 1. Regal. Franc. cap. 6. Rhenat. Choppinus de donat. Franc. lib. 2. titul. 1. num. 3. Chaſsſsane. in Catal. glor. mundi, 5. part. conſsid. 24. n. 179. & conſsiderat. 27. & 28. Thom. Cromerus lib. 7. iuris Rom. & Gallici tit. 1. cap. 2. col. 155. Ioan. Azorius 2. tomo inſstit. Moral. lib. II. cap. 5. Pater Vazquez diſsput. 153. cap. 2. Pat. Salas de legibus, quæſst. 95. tract. 14. diſsput. 7. ſsect. 8. Ioan. Bapt. Lup. in. d. tractat. de illegitimis comment. 3. §. 3. num. 8. & ſseqq. & noviſssimè Ludovic. Rudolf. in tract. deorig. dignit. & poteſst. Ducum ItalięItaliæ, num. 59. cum ſseqq. & Ant. Petr. de poteſst. Princip. cap. 3. q. 4. num. 15. ubi perperam doces, hanc RegũRegum Hiſspaniæ exemptionẽexemptionem ab Imperio, de facto magis, quàm de iure procedere, & Marta dict. cap. 21. num 13.
Quo fit, ut hanc Novi Orbis cõquiſitionemconquiſitionem abſsque ulla Imperatoris auctoritate iure proprio facere potuerint,
72
cùm ipſsi in ſsuo Regno Monarchæ ſsint, & eadem, quęquæ de Imperatore dicuntur, in quolibet Rege, eum non recognoſscente, procedant, ut poſst Petr. de Bellapertica, & Bald. | numer. 4. in. l. exemplo, C. de probat. Andr. Iſsernia in cap. 1. §. ſsiquis de manſso, co. penult. num. 19. de controverſs. inveſst. & plurimos alios, quos referunt, latè docent Roland. à Valle conſsil. 66. num. 20 lib. 2. & conſsil. 86. numer. 20. lib. 1. Menchaca dict. lib. I quæſst. illuſstr. cap. 22. numer. 13. Borrellus dict. cap. 53. Maſstrillus dict. cap. 4. num. 4. & 25. Ruſsticis dict. cap. 10. num. 35, cum ſsequentib. & latiùs num. 45. & Zevall. dict. gloſsſs. 18. num. 4. & 5. & 47.
Quinimò
73
& potentius, dignius, & antiquius eſsſse ius, ac dominium, quod Reges liberi habẽthabent in ſsuo Regno, quàm quod Imperator habet in Imperio, apertis Verbis teſstatur d.l. 8. tit. 1. par. 2. ubi Gregor. Lopez, Andr. de Iſsernia in cap. 1. de vaſsſsallo decrep. ætat. Bald. in l. 1. C de ſsumm. Trinit. Purpurat. in rub. de iuriſsdict. omn. iud. num. 12. & in l. Imperium, num. 1 2 3. Petr. Belluga in Specul. Princip. rub. 14. §. veniamus, num. 11. Redinus ubi ſsup. num. 9. Marius Freccia de ſsubfeudis, lib. 1. tit. de orig. Baronum, num. 36. Corſsetus de poteſst. Regis quæſst. 104. Petr. Gregor. 3. par. Syntag. lib. 47. cap. 20. numer. 3. & de Repub. lib. 26. cap. 5. num. 7. Alexand. ab Alex. lib. 1. dier. Genial. cap. 2. verſs. Nomen verò Imperatoris, ubi Tiraquel. in addit. Suarez in quæſst. maioratus à num. 23. uſsque ad 31. Matth. de Afflicts in prælud. ad conſstitut. Regn. Neapol. quæſst. 13. per totam, Boërius deciſs. 178. num. 9. Burgos de Paz in. d. proœm. leg. Tauri, num. 143 cum ſseqq. Borrellus d. cap. 48. num. 8. Azeved. in l. 1. num 17. tit. 1. lib. 4. Recopilation. Villalobos in antinom. iur. Civil. & Regij, cap. 1. per tot. Bobadilla in d. Polit. lib. 5. cap. num. 7. pag. 902. Valdes in dict. cap. 18, num. 33. Maſstrillus dict. cap. 4. num. 5. & noviſsſsimè Caliſstus Remirez dict. tractat. de lege Regia, §. 2. num. 41. & cap. 4. num. 2. & alij relati à Petr. Gilkenio dict. auth. quas actiones, cap. 9. num. 16. & Petra cap. 34. quęſtquæſt. 4. num. 33.
Quæ omnia in terminis quæſstionis, de qua agimus, longè certius atque apertius procedent, ſsi animadvertamus,
74
ipſsum Carolum Quintum Imper. Auguſstum, ſsimulatque Imperij coronam accepit, ſsolemni ſsacramento præſstito promiſsiſsſse, ſse libertatem, atque exemptionem ab Imperio, quam HiſpanięHiſpaniæ Regnum habebat, nullo modo refragaturum, & generaliter proteſstatum fuiſsſse, ea omnia, quæ ad eiuſsdem Hiſspani Regni gubernationem facturus eſsſset, Regio tatùm, non Imperatorio iure cenſseri, ac iudicari debere. Cuius proteſstationis verba ad litteram refert Valdes dict. cap. 18. num. 4. & Zevallos dict. gloſsſs. 18. num. 34.
Et eſst ſsimile
75
quod ab eodem Imperatore deciditur in l. 8. titul. 1. lib. 6. Recop. nẽpènempè
76
privilegia nobilitatis, & exemptionis, quęquæ aliquibus Hiſspani Regni ſsubditis, & vaſsſsallis tãquàmtanquàm Imperator conceſssit, ſsolùm in terris Imperij vires, & effectum ſsortiri debêre: circa cuius legis iuſstitiam, & praxim plura utiliter congeſssit Ioan. Gutierr. lib. 4. pract. q. 11. per totam.
Vnde illud etiam naſscitur,
77
quod dixit Oldrad. conſs. 69. num. 6. Hiſspanos ſscilicet legem habère, per quam capite puniũtpuniunt eos, qui in iudicio leges Imperatorum allegant; quod quamvis certum non ſsit, ut advertit Zevali. d. q. ult. num. 41. attamen certiſssimum eſst, quòd ſsaltim prohibemur, eas in vim legum allegare, ſsed tantùm in vim rationis, ut conſstat ex l. 1. Tauri, & traditis à Burgos de Paz ibîdem â num. 59. Palac. Rub. in introduct. rub. de donar. inter. Didac. Perez in proœm. leg. ordin. q. 3. Greg. Lop. in l. 5. verb. De otra lei, gloſsſs. 2. tit. 1. part. 1. MatiẽzoMatienzo in l. 2. gloſsſs. 1. num. 15. titul. 5. lib. 5. Recopil. & plures alij, quos noviſssimè refert Pat. Vazquez dict. diſsp. 153. capit. 2. & Pater Salas dict. diſsput. 7. ſsect. 9.
Loading...