CAPVT XXII. De decimo, & efficaciſssimo titulo, qui ex Romani Pontificis donatione, & conceſssione deducitur. Et an, & quatenus verum ſsit, illum circa perſsonas, bona, & Regna fidelium & infidelium tam in ſspiritualibus quàm in tẽporalibustemporalibus diſsponere poſsſse?

SVMMARIVM Capitis XXII.

  • 1 Pontificiæ conceſsſsionis titulus in quæſstionem deducitur.
  • 2 Pontifex Summus an ſsit totius mundi ſsupremus Monarcha in ſspiritualibus, & temporalibus? ardua eſst, & antiqua quæſstio.
  • 3 Labor ſsuus unicuique prodeſsſse debet.
  • 4 Papæ nullam omnino iuriſsdictionem tẽporalemtemporalem hæretici concedunt, qui damnantur, & convincuntur.
  • 5 Conſstantini Auguſsti donatio Eccleſsiæ facta pluribus comprobatur.
  • 6 Iuriſsdictionem nullam temporalem extra terras Eccleſsiæ Pontificem Romanum exercere poſsſse, multi aſsſseverant.
  • 7 Imperia, & Regna temporalia ab Eccleſsia non pendere plures affirmant.
  • 8 Deum verum, & immediatum Imperij, & temporalis iuriſsdictionis Auctorem quidam conſstituunt.
  • 9 Lex 1. & 7. tit. 1. part. 2. illuſstratur.
  • 10 Auctores plures citantur, qui temporalem iuriſsdictionem Pontifici negant, in terris Imperij, vel aliorum Principum ſsæcularium.
  • 11 Dantes, Poeta Florentinus, ſscripſsit librum pro imperij Monarchia.
  • 12 Antonius de Roſsellis hæreticos vocare audes eos, qui dicunt, Imperium pendere ab Eccleſsia.
  • 13 Lud. Bavarus Imp. legem condidit contra aſsſserentes, Imperium pendere ab Eccleſsia.
  • 14 Pontificis Romani eligendi poteſstas aliquando Imperatori commiſsſsa dicitur. Et num. 35.
  • 15 Philippus Pulcher Galliæ Rex imprudentes contentiones habuit cum Bonifacio IIX. eum in temporalibus recognoſscere nolens.
  • 16 Galliæ Reges multum detrectant Papam in temporalibus recognoſscere, & de iuramento, & lege ab eis ſsuper hoc articulo lata.
  • 17 Pontifex Romanus ſsupremam univerſsalem in ſspiritualibus, & temporalibus iuriſsdictionem & dominationem habet ex multorum ſsententia.
  • 18 Regna omnia, & Imperia mediatè ab Eccleſsia derivari, plurimi docent.
  • 19 Auctores plurimi utriuſsque Scholæ citantur, qui indiſstinctè utrumque gladium Pontifici tribuunt.
  • 20 Pontifex appellatur totius mundi Dominus.
  • 21 Imperium poteſst summus Pontifex de Germanis ad Hiſspanos, ſsi velit, tranſsferre.
  • 22 Iuriſsdictionem temporalem Eccleſsiæ tentans auferre, in ſsua iniquitate confunditur.
  • 23 Gotthifridus Viterbienſsis Auctor antiquus univerſsalem, & temporalẽtemporalem Eccleſsiæ iuriſsdictionem agnoſscit.
  • 24 Papæ qui negant exercitium temporalis iuriſsdictionis, vel Imperium ab Eccleſsia pendere, hæretici à multis cenſsentur.
  • 25 Dantes Poeta quare fuerit de hæreſsi poſst mortem damnatus?
  • 26 Ludovici Bavari Imp. geſsta omnia cõtracontra Eccleſsiam damnata ſsunt.
  • 27 Ioan. Hus error affirmantis, Imperium non pendere ab Eccleſsia in Concilio CõſtantienſiConſtantienſi damnatus fuit.
  • 28 Philippi Pulchri ſsuperbia per Extravagan. unam ſsanctam correcta fuit.
  • 29 Bavariæ duces Religioſsiſsſsimi, & ſsedis Apoſstolicæ devotiſsſsimi ſsunt.
  • 30 Lotharius Cæſsar Romæ pictus inſspicitur à Pontifice Imperij coronam recipiens.
  • 31 Henricus Quartus Galliæ Rex qualiter Eccleſsiæ auctoritatem, & temporalem iuriſsdictionem agnoverit.
  • 32 Imperatorum, & Regum exempla plura, qui Romanæ Eccleſsiæ maximam reverentiam, & obedientiam habuerunt, remiſsſsivè.
  • 33 Pietas in Deum, & Eccleſsiam eſst præcipuum Regnorum fundamentum.
  • 34 Cap. Adrianus, diſstinct. 63. exponitur, & falſsam hiſstoriam continere oſstenditur num. 39.
  • 35 PõtificisPontificis Romani eligẽdieligendi, & ſsedis Apoſstolicæ ordinandæ auctoritas qualiter data fuerit Carolo Magno?
  • 36 Cap. in memoriam 3. diſstinct. 19. cap. 2. diſstinct. 10. cap. generali 25. q. 1. expenduntur.
  • 37 Ludovicus Pius renuntiavit privilegio eligendi Pontificem.
  • 38 Cap. ego Ludovicus, diſstinct. 63. exponitur.
  • 40 Papam non habere iuriſsdictionem temporalem, niſsi indirectè, & in ordine ad ſspiritualia, multi opinantur.
  • 41 Herciſscundi appellãturappellantur, qui inter duas opiniones contrarias, mediam eligunt.
  • 42 Iuriſsdictionis Pontificiæ in ſspiritualibus, & temporalibus differẽtiadifferentia quæ ſsit?
  • 43 Pontifex exigente fine ſsupernaturali Imperatores, Reges, & Principes glaudio etiam temporali coërcere poteſst, qui tunc verius ratione finis, ſspiritualis appellari poterit.
  • 44 Papa, ubi gladio materiali opus eſst, illum non ſsua, ſsed aliorum Principum fidelium manu exercere debet.
  • 45 Auctores plurimi pro hac opinione citantur, quæ ſsolam indirectam temporalem iuriſsdictionem Pontifici tribuit.
  • 46 Gerſsonem tanquam adulatorem Papæ cur notet Almainus?
  • 47 Bellarminus, & alij graviſsſsimi Theologi quibus terminis explicent iuriſsdictionem temporalem, quam R. P. in ſsæculares Principes habet?
  • 48 Iuriſsdictionem ſspiritualem eſsſse omnino diſstinctam à temporali, qualiter intelligendum ſsit?
  • 49 Reges Hiſspaniæ, & alij in temporalibus ſsuperiorem non recognoſscunt.
  • 50 Regum exemptio, & libertas in temporalibus, qualiter intelligi debeat?
  • 51 Iuriſsdictio Papæ ſspiritualis ſsubordinat ſsibi temporalem Regum, & Principum.
  • 52 Papa eſst iudex Principum non recognoſscentium ſsuperiorem, maximè ratione peccati.
  • 53 Papa eſst præcipuus Cæſsar, & Princeps RegũRegum terræ, & ſsupra omnẽomnem iuriſdictionẽiuriſdictionem.
  • 54 Pontifices Summi ſsæpè gladio temporali adverſsus ſsæculares Principes uſsi reperiuntur.
  • 55 Iura plura citantur, quæ adducunt exempla Imperatorum, & Regum, qui à Pontificibus privati, aut puniti ſsunt.
  • 56 Auctores plurimi recenſsentur, qui varias hiſstorias congerunt Regum à Romanis Pontificibus temporaliter punitorum, & depoſsitorum.
  • 57 Navarræ Regnum Iulius II. Ioanni, ut ſschiſsmatico, ademit, & Regibus Catholicis occupandum conceſsſsit.
  • 58 Angliæ Regnum ratione hæreſsis, & ſschiſsmatis à Pio V. & Sixto V. Philippo II. Hiſspaniæ Regi adiudicatũadiudicatum eſst.
  • 59 Imperatores, & Principes ſsæculares dedignari non debent, Pontifici ſsubijci.
  • 60 Aurelianus Imperator, licèt Ethnicus, Romani Pontificis dignitatem agnovit.
  • 61 Regna & Imperia eò magis augentur, quo magis ſsedi Apoſstolicæ ſsubijciuntur.
  • 62 Eccleſsiæ auctoritatem, & iuriſdictionẽiuriſdictionem temporalẽtemporalem augeri, convenientiſſimũconvenientiſſimum eſst.
  • 63 Othonis FriſingẽſisFriſingenſis dubitatio diluitur, dum quærit, an antiqua humiliatio, vel hodierna exaltatio Eccleſsiæ magis convenia?
  • 64 Bapt. Fulgoſsij verba expenduntur de Pontificum in Reges, & Imperatores poteſstate & auctoritate.
SVperest modò, ut quando in conceſssionis, ſsive confirmationis Impe|ratoriæ iure parum roboris eſsſse oſstendimus, ad Indorum infidelium provincias occupandas, & adquirendas, diligenti diſsputatione examinare conemur,
1
an iuſstior, ac validior iileille alter titulus iudicari debeat, qui ex vi, & auctoritate donationis Alexandri VI. Summi Romanæ Eccleſsiæ Pontificis peti ſsolet, quâ apertis, & bullatis (ut dicunt) litteris, glorioſsiſssimis, & re ut nomine Catholiciſssimis HiſpanięHiſpaniæ noſstræ Regibus FerdinãdoFerdinando, & Eliſsabeth, eorumq́ue hęredibushæredibus, & ſsucceſsſsoribus omnes inſsulas, & terras firmas pleno iure donavit, conceſssit, & aſssignavit, quęquæ verſsus Occidentem, & Meridiem detectæ, & in poſsterum detegendędetegendæ eſsſsent, & per alium Chriſstianum Principem actualiter tùctunc temporis poſsſseſsſsæ non invenirentur.
Cuius quæſstionis deciſsio ex ea dependet, an
2
Summus Pontifex, tanquâtanquam Christi in terris Vicarius, omnibus, & in omnibus pręeſſepræeſſe, & dominari videatur, & de Regnis, & provincijs fidelium, & infidelium non ſsolùm in ſspiritualibus, verùmetiam in temporalibus diſsponere poſssit? QuęQuæ quidem, ita multis & magnis, antiquis, & recentibus utriuſsque cenſuręcenſuræ AuctorùAuctorum tractatibus, & lecturis paſssim diſsputata conſspicitur, ut imprudens planè, aut etiam impudens videri poſsſsem, ſsi eam ex profeſsſso, atque ad longum repetere vellem, & doctis aliorum lucubrationibus expilatis, paginas noſstras onerare potius quàm honorare.
Quare,
3
quoniam teſstante Caſssiodoro lib. 2. var. epiſst. 33: Æquum eſst, ut unicuique proficiat labor ſsuus, & ſsicut laborando agnovit incommoda, ita perfectis rebus conſsequatur augmenta; ea cumtaxat brevi ſstylo perſstringam, quæ ad huius articuli veritatem aperiendam, ſsive enodandam, magis conducere videbuntur. In eo namque, ut rectè in ſsimili ſscribit Navarr. in cap. novit de iudic. notab. 3. in princip.
Longævam fecit diſscordia litem,
Aſsſsimilemque iugis loris, quæ Gordius olim
Nexuit, atque Iovis Phrygij ſsuſspendit ad aras.
Primò, etenim
4
quidam exiſstimarunt, Summum Pontificem ex iure Divino nullam prorſsus temporalem poteſstatem, & iuriſsdictionem habêre, neque ullo modo Principibus ſsæcularibus fidelibus, & multo minus infidelibus imperare poſsſse, nedũnedum eos Regnis, & dominijs privare, etiam ſsi illi aliqua peccata commiſserint, quæ hanc, vel alias poenanpoenas mereantur. QuoniãQuoniam pugnare inquiunt cum verbo Dei, quòd unus homo ſsit Princeps Eccleſsiaſsticus & politicus ſsimul. Et in duabus illis clavibus Petro conceſssis, per alteram ſsignificari poteſstatem Eccleſsiaſsticam, ſsive ſspiritualem: per alteram verò ſscientiam, ſseu diſscretionem.
Sed hæc opinio, quęquæ Calvinum, Pet. Maityr. Brentium & alios huius termporis ſsectarios habet Auctores, meritò, ut hæretica, iampridem damnata eſst in cap. omnes 22. diſstinct. cap. violatores 25. q. 1. extravag. unam ſanctãſanctam, de maiorit. & obedien. & validiſssimis alijs rationibus, & teſstimonijs convincitur ab Illuſstr. Cardin. Bellarm. tom. 1. ſsuar. controverſs. lib. 5. de Rom. Pontif. cap. 1. & 9. Lancelot. Conrad. in templo omn. iud. lib. 2. cap. 1. §. 1. verſsic. claves autem, Lælio Iordano in d. extravag. unam ſsanctam & in tract. de Roman. ſsed. orig. cap. 8. num. 36. & ſseq. Pat. Ioanne Salas de legibus, quæſst. 95. diſsp. 7. ſsect. 6. Paramo de orig. Inquiſsit. lib. 3. ubi latiſssimè agit de Summi Pontificis poteſstate, q. 1. opin. 1. Marta de iuriſsdict. i. part. cap. 1. 1. & ſsequentib. & Caliſsto Remirez in tract. de lege Regia, Aragon. §. 2. num. 30. qui hæreticorum argumenta, ſsive ſsophiſsmata facili negotio convellunt & doctiſssimè Valençuela in monit. contra Venetos, 7. part. ex num. 34. & part. 3. ex num 50. ubi
5
pluribus cõ| p. 555probatcomprobat, & eorumdem hęreticorumhæreticorum calumnijs defendit, donationis OccidẽtalisOccidentalis lmperij à Conſstantino Imperatore Beato Sylveſstro Papæ, & eius ſsucceſsſsoribus factam, de qua etiãetiam pleniſssimè agit Paramus dict. opin. 1. ex numer. 40. Hieronym. Albin. de immunit. Eccleſs. numer. 72. in tractat. de donat. Conſstan. Marta ubi ſsupr. cap. 20. Iodocus Coccius in Theſsaur. Cath. 1. tom. lib. 7. de Hierarch. Eccleſs. art. 10. ubi plures alias donationes Eccleſsiæ Romanæ factas adducit, Molina de iuſstitia & iure, tractat. 2. diſsput. 25. & Illuſstriſssimus Cardin. Baronius in Annal. Eccleſs. tom. 3. anno Christi 324. ex numer. 1 17. & Camill. Borrel. de præſstan. Reg. Cathol. capit. 47. ex num. 20.
Alij verò, licèt in perſsona Romani Pontificis utrumque gladium concedant, temporalis tamen uſsum, & exercitium ad terras Eccleſsiæ dumtaxat reſstringunt. Cæterùm
6
in terris Imperij, & in alijs Regnis, quęquæ temporaliter Eccleſsiæ non ſsubſsunt, & circa ipſsos Imperatores & Reges, nihil in teporalibus per Pontificem diſsponi, aut decerni poſsſse aſsſseverant; quoniam eorum
7
dignitas, & poteſstas ab ſspirituali, & Pontificia non pendeat, ſsed potius diſstincta ſsit, nec invicem confundenda, cùm utraque a Deo immediatè originem ducat,
8
quem verum, & unicum totius Imperij, & iuriſsdictionis fontem, atque Auctorem conſtituùtconſtituunt, de quo etiam Nos aliqua diximus ſsup. hoc lib. cap. 2. ex num 1. & plura congerit Caſstellus à Bobadilla in Politica lib. 2. cap. 17. numer. 2. Valençuela ubi ſsuprà, 5. parte, num. 225. Et poteſst
9
expendi lex 1. in fine, & l. 7. tit. 1. part. 2. ibi: E otro ſsi dixeron los Sabios que el Emperador es Vicario de Dios en el Imperio para fazer juſsticia en lo tẽporaltemporal, bien aſssi como lo es el Papa en lo eſspiritual: quod idem ad Regiam poteſstatem extenditur in l. 5. 6. & 7. eodem tit. & in Proverb. cap. 8. Per me reges regnant, & legum conditores iuſsta decernunt, & ad Roman. 13: Non eſst poteſstas niſsi à Deo: quæ autem ſsunt a Deo, ordinata ſsunt.
Quam opinionẽopinionem
10
proponit Bald. in proœm. Digeſst. col. penult. ubi ait, omnes Legiſstas eam tenêre pro maxima, Cynus, & Iacob. de. Aretio relati ab alberico in l. benè à Zenone, num. 16. C. de quadr. præſscript. Oldrad. cõſilconſil. 83. Iacob. de Belviſs. in auth. de fide inſstrum. §. 1. Iacob. Almain. in tract. de poteſst. Eccleſs. & ſsæcul. 1. part. cap. 9 & plurimi alij quos refert Reſstaurus Caſstaldus in tract. de Imper. quæſst. 4. & 5. Michaël Vlcurrunus in tract. de regim. mundi, 2. part. quæſst. 2. princip. Navarrus dict. cap. novit, notab. 3. ex num. 21. Menchac. lib. 1. controverſs. illuſstr. cap. 21. num. 21. Paramus d. lib. 3. q. 1 opinion. 2. ubi eam communem Legiſstarum appellat, Zevall. in 4. tom. pract. com. q. ult. ex num. 240 Oſsaſscus Cacheranus deciſs. Pedem. 30. numer. 4. Ioan. Azor. tom. 2. inſst. Moral. lib. 10. cap. 2. Marta de iuriſsdict. 1. par. cap. 17. num. 23. Petr. Gilkenius in auth. quas actiones, C. de ſsacroſsanct. Eccleſs. cap. 9. ex num. 7.
Et in eius defenſsionem
11
Dantes Poëta Florentinus in libro, cui MonarchięMonarchiæ titulum fecit, integram diſsputationem ſscripſsit, an Imperium depẽdeatdependeat ab Eccleſsia? & viginti fundamẽtafundamenta conſsideravit Bermondus Choveroneus in tract. de. publ. cõcubinconcubin. verb. Etiam ſsi Regali, ex pag. 376. & adeò probatur
12
ab Anton. de Roſsellis in tract. de poteſst. Pap. & Imper. in principio, & in §. ne prolixius, ut auſsus fuerit affirmare, hęreticumhæreticum eſsſse, aſsſserere Romanum Pontificem temporalem poteſstatem à Deo habuiſsſse, & habêre, eamq́ue Imperatori tradere. Circa quod plura etiam noviſssimè molitur Gerard. Mainard. omnino videndus, lib. 4. deciſs. Tholoſs. deciſs. 100. per tot.
Vnde ut ijdem Auctores recenſsent, & Fulvius Pacian. in tract. de probat. | lib. 2. cap. 35. n. 34.
13
Ludovic. Bavarus Imperator ſsimul cum Imperij Electoribus legem condidit, quâ declaravit, poteſtatẽpoteſtatem Imperatoriam eſsſse immediatè à Deo, & maieſstatis reatum eos omnes incurrere, qui dicerẽtdicerent, electum ad Imperium ante coronationẽcoronationem verum ImperatorẽImperatorem non eſsſse. ¶ Et
14
in cap. Adrianus, 2. diſst. 63. aliquãdoaliquando cautum ab Adriano Papa, & univerſsa Synodo legimus, ut apud Imperatorem Carolum Magnum ius, & poteſstas eligendi Romanum PontificẽPontificem, & ordinãdiordinandi ſsedem Apoſstolicam reſsideret, circa quod plura congeſssit Pet. Cenedus in collect. ad DecretũDecretum, c. 64. n. 1. pag 93.
Philippus
15
quoq;quoque GallięGalliæ Rex, cognomento Pulcher, magnam cum Bonifacio IIX. ſsuper hoc contentionem habuit, beneficiorum, & prębendarũpræbendarum occaſsione, quarum collationem ſsibi Regio iure pertinêre dicebat: & cum ad eum põtifexpontifex ſscripſsiſsſset, ut ab hoc deinceps ſsuperſsederet, ſsciretq́ue, quòd in ſspiritualibus & temporalibus ſsibi ſsuberat; Rex his litteris indignatus, eas in ſsuo palatio coram pluribus comburifecit, & liberè nimis, reſspondit, ſse in temporalibus alicui non ſsubeſsſse, & mandatis eius circa collationem præbendarum parêre noluit, ut conſstat ex his, quæ Platina, Maſsſsonius, Stunica, illeſscas, & alij in eiuſdẽeiuſdem Bonifacij vita ſscripſserunt, & ex Bermon. Choveron. ubi ſsup. num. 9. Mainard. num. 23. Matta n. 14. Ioan. Lup. de Palac. Rub. in tract. de obtẽtobtent. & retent. Reg. Navar. 2. p. §. 6. Pet. Belleforeſst. in Annal. Fran. lib. 4. cap. 43. ubi dictarum epiſstolarum verba ad litterãlitteram referunt, & ex Robert. Gaguino in vita eiuſsdem Philippi Pulchri, ubi ait, quòd Bonifacius: Chriſsti præceptorum minimè recordatus, adimere, & conferre Regna pro ſsuo arbitrio conabatur. Cum non ignoraret eius ſse loco verſsari in terris, cuius Regnum non de hoc mundo, & terrenis rebus, ſsed de cœleſstibus eſsſset.
Quod
16
factum (licèt noviſssimè excuſsare tentet, & prædictas epiſstolas ab hæreticis confictas eſsſse, Michaël Mauclerus in tract. de Monarch. 4. p. lib. 7. c. 18.) ita reliqui Galliæ Auctores, imò & Reges probaſsſse vidẽturvidentur, ut in ipſsa in auguratione iurare ſoleãtſoleant, defenſsuros ſse ſse iura ſstatutaq́ue antiqua EccleſięEccleſiæ Gallicæ; priſsciſsq́ue in hunc diem litteris Sacramentum Philippi Valeſsij legatur, ſsub eius ſstatua, pro foribus Fani Senonenſsis, hoc diſsticho:
Regnantis veri, cupiens ego cultor haberi Iuro rem cleri, libertatemq́ue tueri.
Vt præter alios noviſssimè tradit Ant. Mornacius in obſservat. ad l. 2. c. de ſsum. Trinit. & in l. 4. eod. tit. ubi addit, in Codice libertatis EccleſsGallicęGallicæ, legem quamdam, his verbis conceptãconceptam haberi: Regnum Franciæ dare in prædam Papa non poteſst, neque eo Regem privare, aut alio quovis modo diſsponere.
Verùm hæc ſsententia meritò etiam damnatur, & multis argumentis convincitur ab innumeris alijs, & graviſsſsimis ſsacræ Theologiæ, & iuris Pontificij Doctoribus, qui tertiam opinionem præcedenti omnino contrariam cõſtituentesconſtituentes,
17
abſsolutè, & indiſstinctè roſsolvunt, in Romanum Pontificem tanquam Petri ſsucceſsſsorem, & Christi in terris Vicarium, per traditionẽtraditionem duarum clavium, non ſsolùm ſspiritualem, verùmetiam temporalem univerſsi Orbis dominationem & iuriſsdictionem translatam fuiſsſse, ſsuperiorem utique, & ubique poteſstate ſsæculari Imperatorum, & Regum, & etiam in ipſsorum Regnis, & perſsonis, ubi opus fuerit, exercendam. Quoniam licêt negari non poſssit, omne Regnum, & Imperium immediatè à Deo
18
procedere, mediatè tamen, & tanquam à cauſsa ſsecunda ab Eccleſsia, & eius Vicario derivari inquiunt, & in Imperatores, Reges, Principes, & alias ſsæculares poteſstates ex Divina ordinatione, & diſpẽſationediſpenſatione transferri. Quam
19
ſententiãſententiam ex Theologis probant D. Thom. lib. 3. de regim. Princip. cap. 10. 15. & 19. | Dionyſs. Carthuſsian. 2. SentẽtSentent. diſstinct. 4. 4. q. 5. Alexand. de Ales in ſsumma, 4. par. q. 10. part. 2. §. 2. in verb. Pro Rege noſstro, & in 3. part. quæſst. 40. membr. 5. Hugo de Sancto Victore lib. 2. par. 2. cap. 4. S. BonavẽturaBonaventura in 4. diſstinct. 37. in expoſsit. litteræ, dub. 4. & in lib. de Eccleſs. Hierarch. par. 2. & in opuſsculo de auctoritate Papæ, ubi affirmat, idem ſsentire Hubertinum de Caſsale, & Petr. de Tarantaſsia, Rainer. Piſsanus in ſsua ſsumma, verb. Dominium, capit. 5. B. Ioan. à Capiſstrano tractat. de auctorit. Pap. part. 1. 2. p. num. 4. & 5. Gabriel Biel. in expoſsit. Canon. lect. 23. Ægidius Romanus in lib. de proteſstat. Eccleſs. cap. 7. Alexand. de Sancto Elpidio eod. tract. cap. 6. Iacob. de Viterbo, Guiller. Cœmonenſs. D. Bernar. lib. 4. de conſsiderat. ad Eugen. Alvar. Pelagius de planctu Eccleſs. lib. 1. cap. 13. Sylveſster in ſsumma verb. Papa, § 10. & 11. Ioan. Seleſstadienſsis in quadrivio, par. 1. Tartaretus in 4. diſstinct. 18. quæſst. unica, Naclantus lib. de poteſstat. PapęPapæ, Henricus Gandavenſsis quodlibet. 6. quęſtquæſt. 23. Div. Antoninus in ſsumm. titul. 3. de domin. Regn. cap. 2. Auguſstinus Anconitanus in ſsumma de poteſstat. Eccleſs. q.j. artic. 1. 7. 8. & 9. & alibi ſsæpè, & quęſtquæſt. 23. art. 1. & 4. Franciſscus de Sylveſstris Ferrarienſsis lib. 4. adverſsus Gentes, cap. 76. latè probant, & magis communiter ſsequuntur, DD. in. d. cap. novit de iudic. cap. ſsolitæ de maiorat. & obediẽtobedient. cap. cauſsam quæ, el 2. cap. per venerabilem, qui filij ſsint legit. Bart. in l. 1. §. 1. num. 4. D. de requir. reis, Oldrad. cõſconſ. 180. num. 15. & conſs. 191. Alex. conſs. 2. num. 8. vol. 1. & conſs. 24. in fine, vol. 5. Alvarotus in cap. 1. in princ. num. 6. quis dicatur Dux, Zabarea conſs. 154. Cataldin. in taract. de poteſstat. Papæ in addition. num. 3. Hugo in tract. de officio quatuor prælat. 1. part. tit. de duplici poteſst. Papæ, num. 1. & ſseq. Ioan. Lup. de Palac. Rub. in tract. de libert. Eccleſs. q. 13. & de obtent. Regn. Navarræ, 2. par. per totam, Cardin. Iacobatius lib. 6. de CõcilioConcilio, art. 5. num. 19. & lib. 10. art. 8. num. 5. Marquard. de IudęIudæ. & Infidel. 1. par. cap. 14. Alciat. in epiſst. inter. claras, C. de ſsumma Trinit. Petr. Malferitus inter conſsilia MãdelliMandelli conſsil. 769. vol. 4. num. 40. & 86. Lælius Zechus in tractatibus Theologicis loco 5. Bertrandus conſs. 331. numer. 6. vol. 4. Hieronym. de Monte in tract. de ſsin ib. regundis, cap. 4. num. 2. & cap. 11. num. 5. Ioan. Garcia in tractat. de nobilit. gloſsſs. 9. num. 29. & 53. & gloſsſs. 48. §. 3. a num. 4. spino in ſspecul. teſstam. gloſsſs. 28. num. 23. & ſseqq. latè, & optimè Anaſstaſs. Germonius de ſsacror. immunit. lib. 3. cap. 13. per tot. Hieron. Balbus in lib. de coronat. Imper. Caroli Quinti, Ioan. Boterus in relation. univerſs. 2. part. lib. 4. ex pag. 228. ad 240. Camil. Borrel. de præſstan. Reg. Cathol. cap. 47. ex numer. 57. & in ſsumma deciſsion. lib. 1. tit. 4. fol. 10. Petr. Cenedus in collect. 167. ad Decretales, num. 1. Cardin. Tuſschus, qui plurimos refert, pract. cõcluſconcluſ. iur. verb. Imperator, concl. 31. 32. & 39. & verb. Papa, concl. 41. Marc. Anton. Peregrin. in tract. de iure Fiſsci, lib. 1. tit. 2. per totum, præcipuè numer. 2. & 20. Thom. Boz. de temporali Eccleſs. Monarc. & iuriſsdict. lib. 1. cap. 1. pag. 13. & cap. 23. pag. 231. & de iure ſstat. Eccleſs. lib. 2. cap. 9. & ſseq. & de ItalięItaliæ ſstatu adverſsus Machiavel. lib. 4. cap. 5. pag. 42. ubi ſsecurè affirmat, cõmunemcommunem opinionem Theologorum, & Canoniſstarum eſsſse, quòd Papa ſsit abſsolutus Dominus ſspiritualium, & temporalium, & de ruinis Gentium, lib. 1. cap. 18. pag. 106. & 107. ubi quod Dominium ſspirituale ſsubordinat ſsibi temporale: & de ſsign. Eccleſs. Dei, lib. 17. cap. 3. lib. 18. cap. 1. & 2. ubi multa ad eamdem rem eruditè conſsiderat, & initium, & progreſsſsum Pontificiæ dignitatis illuſstrat: Caſstellus à Bobadilla dict. cap. 17. numer. 3. & 9. ubi eam ſsecuriorem, & receptiorem appellat, | Andr. Fachin. lib. 5. controverſs. iuris civil. cap. 89. ubi defendens dictam epiſstolam inter claras ab impugnationibis Hotmani, & aliorum hæreticorum, plura circa eamdem temporalem pontificum poteſstatem congeſssit, & melius, & copioſsius cæteris eruditiſssimus D. Ioan. Bapt. Valençuela in dict. monit. contra Venet. 4. part. ex num. 178. & p. 5. num. 226 & par. 7. ex numer. 12. 34. & 40. Camill. Borrell. de præſstan. Reg. Cathol. cap. 47. ex num. 42. noviſssimè Marta de iuriſsdict. 1. p. cap. 17 cum multis ſsequentib. Franc. Torreblanca lib. 3. de Magia, cap. 4. per totum, & cap. 26. num. 31. & ſsequentibus, & lib. 4. cap. 1. Anton. Cardoſsus in repertorio iudicum, & advocat. verb. Papa, num. 2. & 3. Paleotus de ſsacro Conſsiſstorio in concl. operis, membr. 5. pag. 363. litt. B.D. Garcia Maſstrillus de Magiſstrat. lib. 1. cap. 2. per totum, pręcipuèpræcipuè n. 18. ubi
20
quòd Summus Pontifex totius mundi Dominus appellatur, & eſst Summus Princeps, omnem habens plenitudinẽplenitudinem poteſstatis, & quòd hoc eſst plus quàm luce clariùs, & licèt aliqui contrariũcontrarium teneant, nihilominus ſsine ratione loquũturloquuntur, nec allegati merentur, Petr. Andreas Canonherius in Aphoriſsm. Polit. Hippocrat. lib. 1. pag. 319. & ſequẽtibſequentib. & Fr. Ioan. à Ponte de conven. utr. Monarch. lib. 1. cap. 5. in princip. pag. 23. & cap. 6. §. 1. pag. 30. ubi eandem Pontificum poteſstatem indiſstinctè tuetur,
21
& reſsolvit, eos poſsſse, ſsi velint, imperium à Romanis ad Hiſspanos transferre, & Seraph. Freitas de Imper. Aſsiat. cap. 6. qui latè & eruditè loquitur, ac rem ex ſsuis primordijs deducens, argumentis Incogniti in tract. Maris liberi, plenè reſspondet.
Et licèt hanc opinionem in totum non probet, viginti tamen argumento pro ea conſsiderat Bermond. Choveron. in dict. tractat. de public. concubin. verb. Et ſsi Regali, ex num. 8. & latè de eâdem agit Navarr. in dict. cap. novit, notab. 3. ex num. 147. Covarr. in dict. reg. peccatum, 2. part § 9. numer. 5. verſs. Primum an verum, & num. 7. & Menchaca lib. 1. controverſs. illuſstr. capite 20. numer. 2. verſsic. Contratiam, & latiſssimè Ludovic. à Paramo dict. lib. 3. q. 1. opin. 3. per tot. ubi communem CanoniſtarũCanoniſtarum eſsſse teſstatur.
Quibus addere licet Guillelm. Benedict. in cap. Raynuntius de teſstam. verb. Et uxorem, deciſs. 1. num. 8. ubi, quamvis natione Gallus, doctè eandẽeandem ſsententiam proſsequitur, & num. 21. addit,
22
quòd iuriſsdictionem Eccleſsiæ temporalem tentãstentans auferre, in ſsua iniquitate confunditur.
Et
23
Gotthifredum Viterbienſsem, Auctorem cęteriscæteris antiquiorem, qui, ut refert Cardin. Baronius anno Chriſsti 1186. num. 22. eodem anno ſsuam hiſstoriam vulgavit, quam ob rerum univerſsalitatem Pantheon appellavit. Eamq́ue Vrbano tertio obtulit, & licèt ſsuerit Friderici Imperatoris, & Henrici eius filij Notarius, qui maximas cum ſsede Apoſstolica contentiones habuerunt, minimè tamen deſstitit, quin liberè ſsæpè profeſsſsus ſsit, Imperatores, & Reges debêre ſsubditos eſsſse Papæ, eiuſsque auſscultare mandatis. Quod præcipuè teſstatur in pręfationepræfatione eidem operi præfixa, ubi ſsic exorditur: Dum ſsacroſsanctæ Matris noſstræ Romane Eccleſsiæ culmen inſspicio, & eius eminentiæ conſsidero maieſstatem: illud ante omnia neceſsſsarium eſsſse intueor, ut ſsicut ipſsa omnibus noſscitur præeſsſse Principibus: ita omnes Reges, & Principes, & univerſsæ Orbis Eccleſsiæ, doctrina eius, & regimine adornentur, & ab ea tanquam à fonte iuſstitiæ, totius ſsapientiæ regula inſstruantur, &c.
Vnde non malè dixiſsſse videtur Bartol. in. dict. l. 1. §. 1. de requir. reis, negantes
24
in Papa temporalis gladij poteſstatem, & exercitium, vel quòd Imperium non dependeat ab Eccleſsia, hæreticos eſsſse: & DantẽDantem
25
Poëtam poſst mortem ſsuam quaſsi propter hoc | de hæreſsi fuiſsſse damnatum. Nam licet id audaciæ tribuat Covur. ubi ſsuprà num. 7 verſs. Quartò, & verſs. Ex qua reſsolutiones, & Navarrus dict. notabile 3. numero 39. eò quòd uſsque adhuc certa huius articuli definitio ab Eccleſsia data non ſsit: expreſssè tamen idem docet, & ſsequitur Bellamera in dict. cap. novit, num. 18. Auguſstinus de Ancona de poteſst. Eccl. q. 6. 36. 39. & 46. Specul. vitæ hum. 2. pat. cap. 1. Alvar. Pelagius de planctu Eccleſs. lib. 1. cap. 37. 56. & 59. Albanus in l. ſsin. num. 3. & 4. de iuriſsdict. omn. iud. Cardin. Alban. de poteſst. PapęPapæ, 2. p. num. 17. Abb. conſs 28. lib. 1. Aretinus conſs. 59. Cardin. Iacob. d. lib. 10. de Concil. art. 8. num. 17. Lælius Iordanus de maior. Epiſsop. cauſs. cap. 8. num. 16. Thom. Bozus dict. lib. 4. de ItalięItaliæ ſstatus cap. 5. Anaſstaſs. Germon. dict. cap. 13. n. 21. & 22. ubi ait, votis frequentioribus, iuris utriuſsque Interpretes tenere, Pontificem Maximum utriuſsque gladij poteſtatẽpoteſtatem habere, atque adeò ipſsum quoque Imperium ab Eccleſsia dependere, & ita de neceſssitate ſsalutis credi, & teneri firmiter oportere, Marta dict. cap. 19. num. 5. Morla in emporio iuris, 1. part. tit. 2. quæſst. 4. num. 9. ValẽçuelaValençuela dict. 7. par. num. 49 & 50. Maſstrillus dict 0 cap. 2. n. 18. ubi ait, quòd tenentes contrarium ſsine ratione loquuntur, nec allegari merentur, cùm eorum dicta ſsint noviſssimè in hoc expurgata per ſsanctiſssimam Inquiſsitionem Hiſspaniæ.
Qua etiam
26
de cauſsa reijci, & dãnaridamnari debet illud decretum, Ludovici Bavari Imp. cuius ſsup. num. 13. meminimus quemadmodum re ipſsâ damnatum fuiſsſse cum reliquis eius geſstis, quia Romanæ Eccleſsiæ magnus perſsecutor fuit, memorat Baldus conſs. 204. numer. 3. lib. 3. & Oldrar. conſs. 85. ad medium, quos refert & ſsequitur Tuſschus litt. B. concluſs. 31. & Marta d. cap. 19. num. 13. & 14. ubi graviter Albericum reprehendit, quòd illud defenderit. Et
27
ſsimilem errorem Ioan. Hus in Concilio Conſstantienſsi damnatum commemorat, & multo magis reprehẽderereprehendere poſsſset Heervuartum GermanũGermanum, qui pro eiuſsdem Ludovici defenſsione nuper contra Bzovium integrum tractatum vulgavit cuius mentionem facit noviſssimus Chriſstoph. Beſsoldus in diſsſsertat. iuridico politica, de præcedentia, & ſseſssionis prærogativa, cap. 2. pag. 130.
Et eodem modo exploſsſsa, & damnata fuit
28
dicti Philippi Pulchri, Regis GallięGalliæ, protervia per d. Extravag. unãunam ſsanctam, de maiorit. & obedien. ut. refert Palac. Rub. ubi ſsup § 6. eam nimis ſsalubrem, & neceſſariãneceſſariam fuiſsſse inquiens, ad convincendos plures inobediẽtesinobedientes, & rebelles Reges, & Principes ſęcularesſæculares, qui nolunt ſsubeſsſse Eccleſsiae RomanęRomanæ, nec Romano Pontifici.
Poſsſsumuſsq́ue, edicto Ludovici Bavari Imp.
29
eximiam ſsucceſsſsorum eius in Ducatu BavarięBavariæ pietatem, Religionem, & in Romanam Eccleſsia propenſsionem opponere, cùm nulla ſsit tẽporibustemporibus noſstris, poſst Imperialem familiam Auſstriacam, quæ magis eam tueri, ac promovêre conetur, ut benè obſservat Tuſschus ubi ſsup. num. ult.
Et
30
Lotharium Cæſsarem, atque Imp. Auguſstum (ut alios interim taceam, de quibus latè agit Marta dict. 1. part. cap. 18 & Camill. Borrell. de præſstan. Reg. Cathol. Cap 47. ex num. 46.) qui pietatis, & venerationis ergò, quam in RomanãRomanam Eccleſsiam exhibit, in Lateranenſsi Baſsilica depictus habetur, quaſsi vaſsſsallus ad Innocentij II. PõtificisPontificis pedes poſstratus, Imperij coronam ab ipſso recipiens, his verſsibus, rem magis oſtendẽtibusoſtendentibus, ibidẽibidem ſscriptis,
Rex venit ante fores, iurans priùs urbis honores;
ſst homo fit papæ, ſsumit quo dãtedante coronãcoronam.
Vt habetur apud RadevicũRadevicum lib. 1. n. 9. & 10. Fran. Hotman. in diſsp. de. feud. c. 8 Marta de iuriſsd. cap. 18. num. 22. & Valençuela ubi ſsup. par. 5. num. 106.
Philippo verò Pulchro
31
HenricũHenricum IV. eiuſsdem GallięGalliæ Regem opponere etiam licebit, apud quem, in hæreſsim lapſsum, & ob hoc à Romano Pontifice anathematis, & privationis Regni ſsententiâ damnatum, cùm rabulæ forenſses coaxarent, & varijs libellis ſscriberent, nullam in Regno FrancięFranciæ Summi Pontificis auctoritatem eſsſse, nec poſsſse Regno privare hæreticum, qui iure agnationis ad ſsceptrum vocaretur, nec Catholicos iuramento fidelitatis abſsolvere, quod ipſsi Henrico præſstiterant, nec ullâ ratione de rebus temporalibus illius Regni ſstatuere; ipſse ſse ad meliorem frugem cõvertitconvertit & verè confiteri cœpit, maiorem Summi Pontificis auctoritatem quàm ſsuam eſsſse, cùm videret anno 1593. ex eiuſsdem Pontificis iuſsſsu omnes Regni ordines ad electionem Regis orthodoxi progredi velle, ut benè obſservat, & recolit Paramus ubi ſsup. q. 1. opin. 4. n. ult. & Rutilius Benzon. de ann. Iubil. lib. 1. cap. 10, pag. 57. & ſseqq. ubi addit, hunc Regem Eccleſsiæ reconciliatum, & à Clemente IIX. abſsolutum, & benedictione Apoſstolicâ donatum fuifſse 17. Septembr. ann. 1595. & de eius converſsione multum Eccleſsiam Catholicam exultaſsſse, & quemdam Poëtam rectè ſsic ceciniſsſse:
Quem tota armatum mirata eſst Gallia Regem Mirata eſst etiam Roma Beata Pium.
Magnum opus eſst armis ſstraviſsſse tot agmina, maius Pontificis pedibus procubuiſsſse ſsacris.
Et qui
32
plura alia exempla voluerit Regum, & Imperatorum, qui maximam reverentiam, & obedientiam ApoſtolicęApoſtolicæ RomanęRomanæ ſsedi in ſspiritualibus, & tẽporalibustemporalibus exhibuerũtexhibuerunt, legere poterit Ioan. StapletoniũStapletonium in tract. de admir. magnitud. Eccleſs. Rom. lib. 2. cap. 4. Pet. Gregor. Tholoſsan. lib. 12. de Repub. Lælium Zechum lib. 2. Polit. capit. 5. numer. 1. Thom. Bozium lib. 5. de iur. natur. & Divino Eccl. libert. cap. 4. & 5. & de ſsign. Eccleſs. lib. 20. cap. 5. Henric. Farneſs. de perfect. Principe, tom. 3. de Relig. in princ. & c. 3. 20. & 24. Camil. Borrel. de præſstReg. Cathol. cap. 47. exn. 75. Ioſseph. Stephan. de adoratione pedum Pontificis, cap. 7. & 8. Iodoc. Coccium omnino videndum in Theſsaur. Cath. tom. 1. lib. 7. de Hierarch. Eccleſs. artic. 8. & noviſssimè Pat. Suarez in defenſsione Fidei lib. 3. cap. 21. num. 7. pag. 322.
Quod tantum abfuit, ut quidquam eorum gloriæ, & exiſstimationi detraxerit, ut potius inde pluris habiti, & maioribus imperjis potiti fuerint, ut tetigimus ſsup. lib. 1. cap. ultim. num. 88 & pluribus probat Valençuel. contra Venetos, 3. p. num. 89. 5. p.n. 207. & 7. par. n. 126. & noviſssimè poſst hæc ſscripta Michël Mauclerus in tract. de Monarch. lib. 8. per tot. nimirum, quia ut præclarè inquit D. Cyrill. lib. de recta in Deum, fide: Glorioſsa
33
eſst in Deum pietas, & in Regijs honoribus immobile fundamentum.
Et teſste Valerio Maximo lib. 4. capite. I §. de Lucio Furio, tunc Romani, ſse mundi regimẽregimen habere, putarũtputarunt, cum ſsacris imperia ſervirẽtſervirent, & Divinæ potentiæ bene, & conſstanter fuiſsſsent famulata.
Quibus non obſstat, quod ſsup. num. 14.
34
ex dict. cap. Adrianus retulimus. Nam licèt ſsine præiudicio veritatis concedamus, quòd tunc Eccleſsia, quia magnis vexabatur LongobardorũLongobardorum perturbationibus, ſse Caroli Magni protectioni commiſserit, & ei eligendi Romanum Pontificem, atque ordinandi Apoſstolicam ſsedem auctoritatem detulerit;
35
non tamen ob id eadem ſsedes ius ſsuæ prælationis, & iuriſsdictionis amiſsit, ſsed potius Caroli pietate, & protectione mediante, illud conſservare ſstuduit. Quod ipſse Imperator ſsatis agnovit, dum
36
dixit: In memoriãmemoriam Beati Petri honoremus ſsanctam Romanam, & Apoſstolicam ſsedem; ut quæ nobis Sacerdotalis mater eſst dignitatis, eſsſse debeat | magiſstra Eccleſsiaſsticæ rationis. Quare ſservanda eſst cum manſsuetudine humilitas, ut licèt vix ferendum ab illa ſsancta Sede imponatur iugum, tamen feramus, & pia devotione toleremus. Quæ verba ex capitulis Caroli refert Gratianus in cap. 3. diſstin. 19. & Nauclerus volum. 2. gener. 28. dicit eſsſse unum ex viginti tribus capitulis, quæ Carolus ad ſsuos ſsubditos miſsit. Et receptum eſst à Patribus in Concilio Triburienſsi canone 30. Vnde etiam dixit Symmach. Papa in ſsexta synodo Romana: Non licet Imperatori, vel cuiquam pietatem cuſstodienti, quidquam, quod Apoſstolicis regulis obviet, agere, ut refert idem Gratianus in cap. 2. diſstin. 10. ubi ſsimilia verba ex Calixto, Marcellino, & Adriano Papa recenſset. Imò idem Adrianus relatus ab eodem Gratiano in cap. generali 25, quæſst. I: Generali (inquit) decreto conſstituimus, ut execrandum anathema ſsit, & veluti prævaricator Catholicæ Fidei ſsemper apud Deum reus exiſstat, quicunque Regum, vel Potentum deinceps Romanorum Pontiſsicum decretorum cenſsuram in quocunque crediderit, vel permiſserit violandam. Quapropter
37
Ludovicus Pius, eiuſsdem Caroli in Regno, & Imperio ſsucceſsſsor, poſsteà rebus Eccleſsiæ magis auctis, & conſstitutis, eidem privilegio renuntiavit in perſsona Paſschalis Primi, ut patet
38
ex cap. ego. Ludovicus 63. diſstin. & tradit Ioan. de Selva de benefic. 2. par. quæſst. 236. num. 31. Cened. collect. 64. ad Decretum, num. 1.
Quæ
39
omnia, ut diximus, ſsine pręiudiciopræiudicio veritatis notari poſsſsunt. Nam ſsi Illuſstiſsſs Cardin. Baronji cenſsuram ſsequamur, in annal. Eccleſs. tom. 9. ann. Chriſsti 774. num, 10. & ſsequentibus, & anno 964. à num. 22. Bellarmin. in Apolog. pro reſsponſsione ſsua ad libr. Regis Angl. cap. 6. in tom. 7. ſsuor. oper. colum. 737. & ſseq. & noviſssimè P. Franc. Suarez in defenſsione fidei contra ſsect. Anglican lib. 3. cap. 29. num. 7. pag. 365. & Seraph. Freitas d. cap. 6. num. 101. falſsum utique eſsſse conſstabit, quod de prædicta conceſssione in d. cap. Adrianus refertur, & in cap. in Synodo, ſstatim ſsequenti, ut, ibîdem evidentiſssimis argumentis oſstendunt. Etenim ſsolus Sigebertus Monachus in ſsuis hiſstorijs, quas anno 1112. ſscripſsit 342. poſst Caroli Magni exitum, nimis doloſse, & fraudulenter hanc fabulam confinxit, & ſsuis ſscriptis intexuit, in gratiam Henrici Imperatoris Schiſsmatici, cuius partes impenſsè fovebat, qui ſsimile privilegium deſsiderabat, ut ſsaltem aliquis, quamvis commentitius, extaret titulus, quo adverſsus RomanũRomanum PõtificemPontificem Imperator Schiſsmaticus iure agere videri poſsſset. QuãQuam impoſsturam non advertens Gratianus, nec de re adeò gravi diligentiori examine habito, eam ſsuæ rapſsodiæ decretorum imprudenter inſseruit, & alijs occaſsionem præbuit, credendi, verum fuiſsſse, quod à Sigeberto eſsſset quàm mendaciſssimè affirmatum. Et tantum ab fuit, ut Carolus Magnus ſsibi arrogare voluerit, quod aſsſseritur, ut ſsuo potius promulgato decreto, non ſsolùm Pontificis, verùm & reliquorum Epiſscoporum electiones liberas eſsſse ſstatuerit, atque ex ſsacrorum Canonum pręſcriptopræſcripto decerni, ut conſstat ex capitularibus, quæ ipſse collegit lib. 1. cap. 84. & habetur apud Gratianum in cap. ſsacrorum 34. eâd. diſstinctione 63. cuis hęchæc ſsunt verba: Sacrorum Canonum non ignari, ut Dei nomine S. Eccleſsia ſsuo liberius potiretur honore: aſsſsenſsum ordini Eccleſsiaſstico præbuimus, ut ſscilicèt Epiſscopi per electionem Clericorum, & populi, ſsecundùm ſstatuta Cononum de propria diœceſsi, remota perſsonarum, & munerum acceptione, ob vitæ meritum, & ſsapientia donum eligantur, ut exemplo, & verbo ſsibi ſsubiectis uſsquequaque prodeſsſse valeant.
Sed licèt ſsuprà dicta opinio com|munis ſsit, & multis iuribus, & Sacræ ScripturęScripturæ ac ſsanctorum Patrum auctoritatibus à præfatis auctoribus cõfirmeturconfirmetur, ut in cap. ſseq. oſtẽdemusoſtendemus. SũtSunt tamen
40
alij, qui ad vitanda, & fugienda argumenta, quæ contra eam expendi ſsolent, quorum aliqua infra etiam conſsiderabimus, mediâ viâ incedentes,
41
herciſscundorum more, ut in ſsimili inquit Cuiacius lib. 10. obſservat. cap. 4. & in cap. litteras de reſstit. ſspoliat. affirmandum eſsſse docent, SummũSummum Pontificem abſsque dubio utrumque gladium habêre, & ſsupremam atque ampliſssimam poteſstatem ſspiritualem, & temporalem ſsuper omnes Reges, imperatores, & principes ſsæculares: eâ
42
tamen diſstinctione, quòd ſspiritualis actu, habitu apud eum reſsideat, & ſsemper, & ubique per ipſsum exerceri poſssit, & debeat; ſsæcularis autem habitu tantùm, & quaſsi in vagina cõſtrictaconſtricta, quia eius exercitium, ſsive ordinaria executio ad Principes ſsæculares ſspectat; cui Pontifex ſse immiſscere, ant præiudicium irrogare non debet, niſsi ex magna, & gravi cauſsa, & in quantum id finis ſsupernaturalis exegerit, hoc eſst, Fidei, Religionis, & univerſsalis Eccleſsiæ neceſssitas, & utilitas, ad quam poteſstas ſspiritualis primò, & principaliter ordinatur. Tunc
43
enum benè poſsſse concedunt, ſsupremam illam iuriſdictionẽiuriſdictionem temporalem (ſsive verius ſspiritualem, cùm Eccleſsiæ cauſsam, & conſservationem reſspiciat) ex habitu in actum deducere, & in Reges, Imperatores, ac Principes Hæreticos, Apoſstatas, aut Schiſsmaticos rebelles, & contumaces, materialem gladium diſstringere, illoſsq́ue deponere, & ſsuis Regnis, ditionibuſsq́ue privare, & non ſsolùm per cenſsuras Eccleſsiaſsticas, ſsed etiam pœnis externis, hoc eſst, vi, & armis procedere. Quamvis
44
maximè congruat Summum Pontificem, ubi ad hoc deveniendum fuerit, id per ſse ipſsum minimè exequi, ſsed alijs principibus ſsæcularibus benè de Eccleſsia, & Sede Apoſstolica meritis, exequendum cõmitterecommittere.
Quam
45
ſsententiam magis tandem probare videtur Gloſs. Innocent. Ioan. Andr. Abbas, Felin. Decius, & alij DD. in d. cap. quop ſsuper de voto, & in. d. cap. novit. ubi. Navarr. notab. 3. ex num. 29. idem Abb. in cap. quoniãquoniam 13. num. 5. de conſstitut. & in cap. ſsicut 6. col. 3. de iur. iur. Bellamera, & alij in d. cap. cauſsam quæ, & d. cap. per venerabilem num. 18. qui filij ſsint legitimi, Ioan. Pariſsienſs. in tract. de poteſst. Papæ, cap. 6 & 7. Hugo de ſsancto Victore lib. 2. de Sacram. pag. 2. cap. 4. quem ſsequitur Alexand. Alenſsis 3. p. ſsum. quæſst. 40. num. 5. & 4, part. quæſst. 10. S. Bonavent. in lib. de Eccleſs. Hierarch. part. 2. cap. 1. Gabriel Biel in explicat. Canonis Miſsſsæ, lect. 23, latè Aufrerius in Clement. 1. ex num 23. de offic. ordin. D. Antonin. in 3. part. ſsummæ tit. 22. cap. 5. §. 8. Sylveſster in ſsumma verbo Papa quæſst. 7. &, 10. & ſseqq. Henric. quodlib. 6. quęſtquæſt. 23. Pet. de Palud. in lib. de. de poteſst. Eccleſs. Vvaldenſs. in doctr. Fid. lib. 2. articul. 3. cap. 76. & ſseqq. Turrecremata in ſsumma de Eccleſsia cap. 113. & 114. & in cap. cùm ad verum 96. diſstinct. Ioan. Theutonus in ſscholijs ad eum text. & ad cap. quoniam 8. diſstinct. Durand. de orig. iuriſsdictio. quæſst. 3. Caietan. in opuſscul. 1. tom. tract. 2. cap. 13. ad octavum argum. & in 2. 2. quæſst. 43. art. 8. Ioan. Driedon. de libert. Chriſst. lib. 1. cap. 15. & 16. & lib. 2 cap. 2. Almain. de poteſst. Ecceleſs. I part. cap. 7. ubi
46
aſsſserit, Gerſsonem abſsolutam poteſstatem Papæ concedentem, eius adulatorem eſsſse, Iacobatius de Concilio lib. 7. art. num. 50. & 51. & lib. 10. articul. 8. num. 17. Auguſstin. Beroius conſs. 147. num 22. volum 3. Alphonſs. Alvarez Guerrerus in ſspeculo Princip. cap. 16. Albanus de poteſst. Papæ 2. P. num. 17. Maranta de ordin. iudic. 3. part. num. 30. verſs. Quæ poteſstas, | Bermond. Choveron. d. d tract. de. publ. concubin. verbo Et ſsi Regali, ex num. 20. Anton. Corſset. in tract. de poteſst. Regia, quæſst. 85. Albert. Pighius. lib 6. Eccleſs. Hierarch. Fortun. Garcia in tract. de ult. fine, verſs. Iuſstitiæ, num. 385. Ioan. Blaſstus de ſsacro. Eccleſs. Princip. lib. 2. cap. Burſsatus conſs. 90. num. 23. & ſsequentibus, volum. 2. Victoria in relect. 1 & 2. De poteſst. Ecceſs. & in relect. 1. de Indis inſsul. num. 26. Epiſscop. Chiapenſs. in tract. comprobat. ſsupremi dominji Indiarum fol. 10. cum multis ſsequentib. ubi plura congerit, & in hanc ſsententiam omnes convenire aſsſseverat, Domin. Sotus de iuſst. & iure lib. 4. quæſst. 4. art. 1. & 2. Nicol. Sanderus de viſsib. Monarch. lib. 2. cap. 4. Fran. Duarenus de ſsacris Eccleſs. miniſst. C, 4, Fran. Vargas in tract. de poteſst. Pontif. & Epiſscop. confir. 10 Covar. d. reg. peccatum 2. part. §. 9. num. 6 in fine, & num. 7. & in pract. cap. 1. num. 2. Gregor. Lopez in d. l. 2. tutul. 23. gloſs. mag. colum. 8. part. 2. idem gregor. per text. ibi. in l. 1. titul. 1. part. 2. Avilès in capit. Prætor. verb. Vſsurpan, num. 4. Anton. Gomez in l. 40. Tauri num. 3. Menchaca in præfat. quęſtionquæſtion. illuſstr. num. 106. & cap. 20. n. 2. Conrad. in templo iudic. lib. 1. cap 1. §. 2. quęſtquæſt. 2. in princip. & num. 8. & 18. Pet. Gregor. 3. part. Syntagm. lib. 31. cap. 30. num. 30 Anaſstaſs. Germon. d. lib. 3. de ſsacror. immun. cap. 13. ex numer. 27. ioan. Garcia de nobilit. dict. gloſs. 9. num. 4. & ſseq. Cardin. Regional. Polus in defenſs. Eccleſs. unit. lib. 1. pag. 88. Nicol. Serarius 2. tom. opuſsc. Theolog. diſsput. de legibus, articul. 36. pag. 37. Sebaſstian. Medices in eodem tractat. de legib. part. 1. quæſst. 8. in fine, Simancas in Catho. inſstit. titul. 45. de Papa, num. 25. Corduba in quæſstionar. lib. 1. quæſst. 57. dub. 6. verſs. Sexta pars, de domin. quæſst. 4. dub. 2. & in 2. 2. quæſst. 20. art. 10. & quæſst. 40. art. 1. verſs. Ad quintum, Aragon. in. eâd. 2. 2. quęſtquæſt. 63. art. 2. dub. penult. verſs. Et ut argumentis, Lud. Molin de iuſst. & iure, tom. 1. tract. 2. quæſst. 28. & 29. Eman. Rodericus in quæſstion. Regular. lib. 1. quæſst. 43. art. 16. verſs. Tertia concluſsio, Michaël Salon de iuſst. & iure. quæſst. 4. de dominio art. 5. colum. 429. Oſsaſscus deciſs. Pedemon. 30. numer. 4. Borrellus d. tract. de præſst. Reg. Cathol. cap. 47. num 43. & ſseqq. Bobadill. in Polir. d. lib. 2. cap. 17. num. 5. Ioan. Azorius 2. tom. inſstit. Moral, lib. 10. cap. 6. verſs. Ad hæc ominia, & lib. 11. cap. 5. verſs. Octavò quæritur, Morla in Empor. iur. 1. part. tit. 2. quæſst. 4. num. 9. latiſssimè Paramus, qui poſst longam diſsputationem hanc opinionem ut veriorem admittit, & inter diſscipulos. D. Thomæ communem eſsſse ait d. lib. 3. quæſst. 1. opin. 4. per totam, Zevallos d. 4. tom. pract. commum. quæſst. ultim. ex num. 102. & in tract. De las fuerças, in prologo num. 8. & 79. & noviſssimus Caliſstus Remirez d. tract. de lege Regia Aragon. §. 2. ex n. 30.
Et
47
idem ſsequitur Illuſstr. Cardin. Bellarmin. in controverſs. de Romano Pontific. lib. 5. per totum, præcipuè cap. 1. 4. & 6. & de translat. Imperij adverſsus Illiricum, & de temporali Eccleſsiæ poteſstate adverſsus Barclaium, niſsi quòd rem alijis vocabulis explicans, inquit, directam poteſstatem temporalem circa Reges, & Principes ſęcularesſæculares Romano Pontifici non competere, indirectam autem, & ſsupereminentem, hoc eſst, in ordine ad ſspiritualia competere; quod etiam paſssim tradit, & docet erudittiſsſs. Pat. Franc. Suarez in 3. part. tom. 1. diſsputat. 42. ſsect. 2. in fine, dicens, oppoſsitum non habêre fundamentum, & lib. 3. de legibus, cap. 6. cum ſsequentibus, & in defenſs. Fidei contra ſsect. Anglic. lib. 3. cap. 5. & cap. 11. num. 6. & cap. 21. cum multis ſsequentibus, & noviſssimè in tract. de Fide, diſsput. 20. ſsect. 3. à num. 21. & diſspitat. 22. | ſsect. 6. num. 2. & in tract. de charitate, diſsput. 13. ſsect. 2. num. 5. & ſsect. 5. ex num. 4. & Pat. Ioan. Salas omnino videndus in dict. tract. de legibus, quæſst. 95. diſsput. 7. ſsect. 1. num. 7. in fine, & ſsect. 4. num. 29. & ſseqq. & ſsect. 5. Per totam, & poſst hæc ſscripta Gabriel Pereira in tract. manu Regia, lib. 1. cap. 3. Augſst. Barboſsa in Paſstorali, ſsive de offic. & poteſst. Epiſscop. I. part. titul. 3. cap. 2. Egid. Benedict. in l. ex hoc iure, D. de iuſst. & iure, tom. 1. cap. 3. num. 16. & Seraph. Freitas de iuſsto Imperio Aſsiatico cap. 6. ex num. 58.
Iuxta
48
quem loquendi, docendi modum, intelligi debet eorumdem auctorum aſsſsertio, dum communiter tradunt, poteſstatem cemporalem verè diſstinctam eſsſse ab ſspirituali.
49
Et Reges, & Principes ſsæculares Romano Pontifici in temporalibus non ſsubeſsſse, & in ſsuis titulis affirmare poſsſse, ſse ſsolius Dei gratiâ regnare, ut præter alios, de Catholicis noſstris Hiſspaniæ Regibus loquentes, obſservant Navarr. dict. notab. 3. num. 99. Borrellus, Zevallos, & Caliſstus Remirez ubi ſsup. idem Zevallos dict. tract. De las fuerças, gloſs. 18. num. 29. pag. 117. Perr. Cenedus in d. collect. 64. ad Decretum, num. 3. Et Nos tetigimus ſsup. hoc lib. 2. cap. 2. ex num. 5. Id
50
erenim ad directam & ordinariam poteſstatem temporalem referendum eſst, non autem ad ſsupremam, ſsupereminentem, ſsive indirectam, quæ, ut diximus, cum ſspirituali
51
coniungitur, & legitimâ cauſsâ exiſstente, ſsæculares Principes & eorum Regna, & Imperia ſsibi ſsubordinat.
Atque ita ijdem ipſsi, & plures alij Doctores reſsolvunt,
52
Papam eſsſse iudicem Principum non recognoſscentium ſsuperiorem, maximè ubi materia peccati, vel aliquid ſspirituale concernens intervenit, ut probat Felinus per text. ibi in d. cap. novit num. 4. de iudicijs, cap. per venerabilem, qui filij ſsint legit. Guido Pap. in tract. de appellation. num. 7. & 81. Bartol. in l. ſsi Imperialis num. 4. C. de legibus, Lælius Iordanus in tract. de Rom. ſsed, orig. cap. 12. num. 21. Petr. Gregor. lib. 13. de Repub. cap. 1. num. 20. Pena in director. Inquiſsit. 3. par. commen. 158. pag. 661. verſs. Praterea Romanus.
Et eum
53
præcipuum Cæſsarem appellat Baldus in 1. 1. vetſs. Tertiò nota, D. de offic. Procur. Cæſsar, & in l. cùm in antiquioribus, num. 19. C. de iure deliber. inquit, quòd Papa non eſst ſsicut homines terreni, ſsed Princeps Regum terræ, & idem refert, & ſsequitur Gregor. Lop. in 1. 4. tit. 5. part. 1. gloſs. 2. Petr. Gregor. lib. 47. Syntag. cap. 4. num. II. & plures alij congeſsti à ValẽçuelaValençuela d. monit. part. 5. num. 95. cum multis ſsequentib. & ex num. 232. ubi inquiunt, quòd eſst Dominus dominantium, & ſsupremum culmen omnium dignitatum, & ſsuper omnes iuriſsdictiones, d. cap. ſolitęſolitæ. de maiorit. & obedient. cap. venerabilis, de præbend. cap. duo ſsunt, cap. ſsi Imperator 96. diſstinct. cum alijs, quęquæ latiùs trademus in cap. ſsequenti ex num. 71. & expreſssius celebris text. in d. Extravag. unam ſanctãſanctam de maiorit. & obed. ibi: Oportet autem gladium eſsſse ſsub gladio, & temporalem auctoritatẽauctoritatem ſspiritali ſsubijci poteſstati, &c.
Quo iure ſsæpèſsæpius uſsa videtur ſsancta Romana Eccleſsia, & Pontifices Summi, qui illam pro tempore gubernarunt. Nam ubi ſsibi expedire viſsum fuit, adverſsus Imperatores, Reges, & alios Principes ſęcularesſæculares, non ſsolùm cenſsuras Eccleſsiaſsticas, ſsed materialem etiam gladium evaginarunt, illoſsq́ue ſsuis Regnis, & Imperijs privarunt, vel eorum adminiſstratione, & iuriſsdictione, quouſsque reſsipiſscerent, prohibuerunt, ut apertè conſstat ex
55
multis exemplis, quæ deduci poſsſsunt ex cap. Valentinianus, cap. Adrianus 63. diſstin. d. cap. duo, & cap. Conſstantinus 69. diſstin. c. Sacer|dotibus 11. quæſst. 1. gloſs. in cap. nullus, eâdem cauſsa, & quæſst. & in dict. cap. ſsi Imperator, verbo Divinitus, cap. ſsi quis deinceps 17. quæſst. 4. cap. alius 15. quæſst. 6. cap. hortatu 23. quęſtquæſt. §. cap. ſscelus 2. quæſst. 1. cap. nos ſsi incompetenter 2. quæſst. 1. cap. venerabilem de elect. dict. cap. novit, de iudicijs, cap. per venerabilem, & cap. cauſsam quæ, el 2. qui filij ſsint legit. cap. grandi de ſsupplend. neglig. prælat. cap. ad Apoſstolicæ de re judic. cap. unico de Schiſsmat. lib. 6. gloſsſsa verb. Vrbano, in Clement. 1. De reliq. & venerat. Sanctor. & ex innumeris alijs, quęquæ non gravaremur ex omnimoda hiſstoria, & chronologicis obſservationibus promere, & lato calamo recenſsere,
56
niſsi id ante Nos diligentiſssimè præſstitſsſsent omnes ferè auctores ſsuprà relati, & præcipuè Ioan. Lop. Palac. Rub. dict. tractat. de obten. Reg. Navar. 2. part. § 6. & 7. Bermond. Choveron. dict. tractat. de publ. concubin. verb. Et ſsi Regali ex num. 4. Turrecremata in ſsum. de Eccleſs. lib. 2. cap. 114. per totum, Albertus Pighius lib. 5. Hierarch. Eccleſs. cap. 14. & 15. Petr. Gregor. dict. lib. 15. Syntagm. cap. 1. ex num. 11. & lib. 26. de Republ. cap. 4. & 5. Pat. Molin. dict. tractat. 2. de iuſst. & iure, diſsput. 29. verſs. 3. colum. 137. Illuſstriſsſs. Cardinal. Bellarmin. lib. 2. de Rom. Pontific. cap. 19. & lib. 3. verſs. Hæc opinio, lib. 4. cap. 13. verſs. Deinde, ubi latè agit de depoſsitione Henrici IV. Imper. per Gregor. VII. factâ, & latiùs lib. 5. cap. 8. per totum, ubi duodecim inſsignia exempla proponit, Simancas dict. titul. 45. ex num. 25. Ayala de iure & officio belli, lib. 1. cap. 2. num. 27. Thom. Bozius de ſsign. Eccleſs. Dei lib. 17. cap. 3. & 4. per totum, & in dict. tractat. de iure Eccleſsiaſst. libert. & poteſst. lib. 6. cap. 12. & de Italiæ ſstatu contra Machiavel. lib. 3. cap. 5. & 6. Anaſstaſs. Germon. dict. lib. 3. ſsacror. immunit. cap. 13. ex num. 27. ad 50. Ioan. Boterus in relat. univerſs. 2. part. lib. 4. ubi agit de Romano Pontifice, ex pag. 234. Rutilius Benzonius de ann. Iubil. lib. cap. 10. pag. 57. & 58. Salas dict. tractat. de legibus, quęſtquæſt. 95. diſsputat. 7. ſsect. 4. Angel. Matthæacius de via, & ratione iuris, lib. 1. cap. 34. num. 28. Valençuela dict. 5. part. ex num. 236. ad 258. Bobadilla dict. lib. 2. Polit. cap. 17. num. 5. Camill. Borrell. dict. tract. de præſstan. Reg. Cathol. cap. 46. ex num. 110. & dict. cap. 47. ex num. 46. Peregrinus de iure fiſsci lib. 1. titul. 2. ex num. 5. latiſssimè Paramus omnino videndus, dict. lib. 3. de orig. Inquiſsit. quæſst. 1. opin. 3. ferè per totam, ubi plurima exempla laboriosè congeſssit, Marta de iuriſsdict. 1. part. cap. 5. ex num. 15. & cap. 18. ex num. 5. & cap. 22. ex numer. 11. & cap. 23. per. totum, Pat. Suarez in dict. defenſs. Fidei lib. 3. cap. 23. ex num. 1. & lib. 6. cap. 4. num. 17. & ſsequentibus, & in tractat. de Fide, diſsput. 20. ſsect. 3. à num. 21. & diſsput. 22. ſsect. 8. num. 2. & 7. Caliſstus Remirez dict. tractat. de lege Regia, §. 2. ex num. 44. & noviſssimus Seraph. Freitas d. cap. 6. ex num. 45. ubi poſst Bellarm. optimè refert, & refellit argumenta, quibus in contratium pugnare videtur Guiller. Barclaius.
Eſstq́ue
57
inter alia exempla illud Iulij II. Roman. Pontific. valdè notandum, qui Ioannem Navarræ Regem, & ipſsius coniugem Schiſsmaticos declaravit, & Regno privavit. Quâ occaſsione, & alijs à Catholico Rege Ferdinando Quinto occupatum fuit, ut ad longum recenſsent Platina, Illeſscas, & alij in vita eiuſsdem Iulij, Antonius Nebriſsſsenſs. de bello Navarrienſsi lib. 1. cap. 2. & 3. Palacius Rub. dict. tractat. de obtent. Reg. Navarr. Garibai in compend. hiſstor. 2. part. lib. 20. cap. 15. & 3. part. lib. 29. cap. 4. & ſsequentibus, | Pineda in Monarch. 27. cap. 8. §. 3. Borrellus d. cap. 46. ex num. 102. & dict. cap. 47. num. 69. Valençuela ſsup. num. 255. & Nos latiùs ſsup. hoc lib. 2. cap. 20. num. 63.
Et
58
memoriâ noſstrâ Pius V. fœlicis recordationis anno 1569. per ſuãſuam conſstitutionem, quæ incipit: Regnans in excelſsis, Angliæ Regnum, ob IſabellęIſabellæ Reginæ deteſstabiles hæreſses, & errores, ab ea ademit, & Chriſstianis Principibus illud debellandi, & occupandi poteſstatem fecit. Et poſsteà Sixtus Quintus anno 1588. de eodem Regno, ac Brittonum, Philippum II. Regem Hiſspaniæ Catholicum inveſstivit, ut tradunt Sanderus de orig. & progreſsſs. Schiſsm. Ang. lib. 1. Germon. ubi ſsubrà num. 41. Bobadilla num. 5. verſs. I en eſstos tiempos, & Camill. Borrell. dict. cap. 46. num. 189. & ſseqq.
Neque
59
Pij, Chriſstiani Principes iniquo animo hanc Romanæ EccleſięEccleſiæ ſsupremam auctoritatem ferre debent, cùm
60
Aurelianus Imperator, licèt à Religione Chriſstiana abhorrens, Romani Pontificis prærogativam agnoverit, ut tradit Euſseb. Cæſsarienſs. lib. 7. hiſst. Eccleſs. cap. 26. Ruffin. lib. 7. cap. 30. Alanus Coppus dialog. 1. cap. 8. pag. 53. Et
61
reverâ maius imperio ſsit ſsubmittere legibus Principatum, 1. digna vox, C. de legibus, ipſsaque temporalis dignitas hoc modo maiora incrementa recipiat, ut tetigimus ſsup. num. 33. & latè proſsequitur Tho. Bozius de ſsign. Eccleſs. Dei lib. 20. c. 8. & ſseqq. & lib. 21. per totum, & in tract. imperia pendere à virtutibus.
Præſsertim,
62
cùm propter malitiam temporum, experientia clamet, non ſsolùm utiliter, ſsed etiam neceſsſsariò, & ex ſsingulari Dei providentia, hac temporali iuriſsdictione, & coertione donatos eſsſse Pontifices, ut præclarè advertit Bellarmin. dict. lib. 5. de Roman. Pontif. cap. 9. qui ita
63
reſspondet dubitationi Othonis Friſsingenſsis in prologo ad lib. 4. Chronic. ſsuorum, dum dixit: Vtrum Deo magis placeat Eccleſsiae ſsuae, quae nunc cernitur exaltatio, quàm prior humiliatio, prorſsus ignorare me profiteor: videtur quidem ſstatus ille fuiſsſse melior: iſste foelicior; aſsſsentior tamen Romanae ſsedi, quam ſsuper firmam petram aedificatam non dubito, credenda, quae credit, licitè poſssidenda, quae poſssidet, &c.
Idem
64
quoque pluribus exemplis oſstendit Bapt. Fulgoſsus lib. 1 memorab. cap. 1. de cultu Religionis, in cuius initio ſsic habet: Huc accedit, quòd multi Reges, Imperatoreſsq́ue ipſsi, Regno, atque Imperatorio honore digni non creduntur, quos Religiosè Sacerdotes non unxerint, quin poſsteà quàm aſsſsumpto diademate in Regno, aut Imperio confirmati fuere, ſsi Eccleſsiam hæreſsi, aut alio modo laeſserint, à Pontificibus regnandi, imperandiq́ue iure privantur, pluriſsq́ue apud Chriſstianos populos Religio, Pontificiaq́ue voluntas, quàm arma ipſsa, atque Regum Maieſstas habita eſst, &c. Et alia adducit lib. 6. cap. 3. de ſseveritate, fol. 200. & ſsequentibus. Quae eò magis adnotanda ſsunt, quòd ipſse idem auctor lib. 2. cap. 1. de priſscis inſstitutionibus, fol. 60. ſsui veluti immemor, eoſsdem Pontifices Romanos taxare videtur, quòd opibus & maieſstate praefulgeant: Studiumq́ue principalis nominis, ſsanctiſssimæq́ue appellationis, item pedum deoſsculationes, etiam à Regibus, & Auguſstis, factas, admittant, & prima nomina, à ſsatis humilibus primordijs incoepta, in militarem, atque tyrannicam poteſstatem tranſstulerint, quae Principum ignavia diu ferendo incorrigibilia effecit. Et alia ſsimilia habet lib. 9. cap. 5. de ſsuperbia, fol. 329. quae vel delenda ſsunt, vel cautè legenda. (. † .)
Loading...