CAPVT XXIII. De eodem titulo, & magis peculiari Pontificiæ & poteſstatis in concedendis Regnis, Provincijs, & bonis infidelium diſsputatione.

SVMMARIVM Capitis XXIII.

  • 1 Pontifex an poſssit de provincijs infidelium diſsponere, iterum in diſsputationem adducitur.
  • 2 Papæ poteſstatem non extendi ad infideles, qui nunquam de Eccleſsiæ gremio fuerunt, multi Doctores tenent, qui latiſssimè recenſsentur.
  • 3 Infideles per Papam quibus in cauſsis puniri, & iudicari poſssint, ex ſsententia Covar. & aliorum.
  • 4 Ambroſsius Catherinus vocat nimis ſsimplices, & adulatores Papæ eos, qui illũillum totius Orbis dominum faciunt.
  • 5 Alexander VI. ex ſsententia Epiſscopi Chiapenſsis, Acoſstæ, Caietani, Soti, Victoriæ, Cordubæ, Bellarmin. Bañez, Valenciæ, Molinæ, & aliorum, quorum dicta ſspecialiter ponderantur, ſsolùm cõceſsitconceſsit Regibus Catholicis curam cõverſionisconverſionis, & protectionem Indorum Novi Orbis. Sed contrarium ex num. 63.
  • 6 Alexandri VI. bullam, & conceſssionem erroris nota ſsugillat Gregorius de Valencia.
  • 7 Pat. Fran. Coello ex quæſstore LimẽſiLimenſi, Societatis Ieſsu Presbyter admodum religioſsus, & eruditus, laudatur.
  • 8 Pat. Ioan. de Sales ſsummarium, in Indice parum cautè ſscriptum, notatur.
  • 9 Michaël Salon nunquam dixit, Reges noſstros Novum Orbem tyrannicè poſssidere.
  • 10 Hæretici paſsſsim rident, & mordent Alexandri VI. conceſssionem.
  • 11 Atabaliba Peruanorum Rex quid reſspondiſsſse dicatur legatis Caroli V. Imp. ei Alexand. VI. donationẽdonationem intimãtibusintimantibus?
  • 12 Alexandri VI. donationem hæreticus quidam umbratilem appellat.
  • 13 Auctor libri, cui titulus: Mare liberũliberum latè, & liberè in eandem AlexãdriAlexandri VI. donationem debacchatur, & quàm iuſstè idem liber prohibitus ſsit.
  • 14 Hæreticorum deliria notanda ſsunt, ut illis reſspondeatur.
  • 15 Papæ iuriſsdictionem temporalem in toto Orbe nullibi pobari, plures affirmant.
  • 16 Infidelium perſsonæ, & bona ex ſsententia multorum non ſsolùm in temporalibus, verùm neque in ſspiritualibus Papæ ſsubduntur.
  • 17 Ovium nomine, quæ Petro à Chriſsto commiſsſsæ ſsunt, fideles tantùm intelliguntur.
  • 18 Infidelium reſspectu Chriſstus Petro, & eius ſsucceſsſsoribus ſsolùm curam prædicationis præcepiſsſse videtur.
  • 19 Papa diverſso modo officio ſsuo uti debet inter fideles, & inter infideles.
  • 20 D. Paul. 1. Corinth. 5. nullam omnino iuriſsdictionem Eccleſsiæ adverſsus infideles concedere videtur.
  • 21 Eccleſsiæ membra ſsunt ſsoli viatores fideles.
  • 22 Baptiſsmus eſst ianua, qua Eccleſsiam ingredimur, & Chriſsti, & Eccleſsiæ membra efficimur.
  • 23 Pontificis auctoritas, & poteſstas non poteſst eſsſse maior quàm Chriſsti, cuius Vicarius eſst.
  • 24 Subrogatus non poteſst eſsſse maioris potentiæ, quàm is, in cuius locum ſsubrogatur.
  • 25 Chriſstus Dominus in quantum homo non habuit temporalem totius mundi dominationem, ex communi multorum ſsententia, qui referuntur, num. 30.
  • 26 Ieremiæ locus cap. 22. verſs. 3. de Regno Ieconiæ loquens, perpenditur. Et num. 32.
  • 27 Chriſstus noluit exercere officium diviſsoris inter fraters.
  • 28 Regnum ſsuum non eſsſse de hoc mundo, quo ſsenſsu Chriſstus Pilato reſsponderit. Et. num. 33. & 41.
  • 29 Chriſstus, & Apoſstoli paucarum rerum dominium habuiſsſse dicuntur.
  • 31 Divi Auguſstini, Hieron. Ambroſs. Baſsilij, Bernardi, & Theophylati loca expẽdunturexpenduntur, temporale dominium Chriſsti negantia.
  • 34 Chriſsto ut homini, excellens quoddam | dominium temporale, quidam ex dono, ſsive virtute unionis attribuunt.
  • 35 Chriſstus non tranſstulit in Eccleſsiam, & eius Vicarium ea, quæ ſsibi excellenter, ſsive eminenter conceſsſsa fuerunt.
  • 36 Conſsequentia hæc non ſsemper valet: Hoc potuit Chriſstus in quantum homo, ergo & eius Vicarius.
  • 37 Pontifices etſsi haberent temporalem iuriſsdictionem, ea uti non deberent.
  • 38 Chriſstus Dominus non abſstulit dominia hominum, etiam peccatorum, & tyrannorum.
  • 39 Chriſstus iuſssit, tribute Cæſsari ſsolvi, Principibus obediri, & materiali gladio uti noluit.
  • 40 Sedulij Paſschalis Hymnus expenditur, in Epiphania ab Eccleſsia cantari ſsolitus.
  • 41 Divus Auguſstinus elegant paraphraſsi oſtẽditoſtendit Regnum Chriſsti non eſsſse de hoc mundo.
  • 42 Pontifices ipſsi ſspiritualem poteſstatem à temporali ſsæpè ſsecernunt, & illam tantùm ſsibi competere tradunt.
  • 43 Cap. quo iure, & cap. quoniãquoniam 8. diſstin. expenduntur.
  • 44 Cap. cùm verum, & cap. duo ſsunt, diſst. 96. & cap. nos ſsi incompetenter 2. q. 7. ponderantur, & illuſstrantur.
  • 45 Cap. ſsolitæ de maiorit. & obed. cap. per venerabilem, & cap. cauſsam quæ, qui filij ſsint legit. cap. novit de iuducijs, & cap. tuam de ordin. cognit. cap. ſsi duobus, §. denique de appellation. perpenduntur.
  • 46 Appellatio ad Papam non fit in cauſsis temporalibus ex conſsuetudine totius Chriſstianiſsmi.
  • 47 Cap. convenior 23. q. 8. cap. inter hæc 33. quæſst. 2. cap. Imperium diſstinct. 10. expenduntur.
  • 48 Hoſsius Cordubenſsis qualiter Imperatorum, & Pontificum poteſstatem diſstinguat?
  • 49 D. Bernard. temporalem iuriſsdictionem Regibus terræ relinquendam docet, & alienam à Romano Pontifice vocat.
  • 50 Opinionem affirmativam in propoſsita temporalis poteſstatis Romani Pontificis quæſstione Auctor ut veriorem, & communiorem amplectitur.
  • 51 Pontifex Romanus de omnibus Regnis, etiãetiam ab infidelibus poſsſseſssis, ex iuſsta cauſsa diſsponere poteſst.
  • 52 Bartoli doctrina refertur, & probatur, qui Pontifici tribuit facultatem concedendi terras, & inſsulas infidelium.
  • 53 Auctores plurimi referuntur, & expenduntur, qui Papæ dominium, & iuriſsdictionem etiam in Provincijs & Regnis infidelium agnoſscunt.
  • 54 Infideles, Iudæi, & Idololatræ non habent verum dominium, & eorum bona pertinent ad Eccleſsiam, quæ ratione publicæ utilitatis poteſst illos privare iure ſsuo, quia illa habent ut peculium.
  • 55 Belli contra infideles ſsuſscipiendi auctoritas maximè penes Pontificem reſsidet.
  • 56 Doct. Marta graviter invehitur contra negantes abſsolutam Papæ iuriſsdictionem in temporalibus, & eorum argumentis reſspondet.
  • 57 Thom. Bozius Eugubinus conſstantiſssimè defendit abſsolutam Papæ iuriſsdictionem in temporalibus, & hanc ſsententiam commune Theologorum appellat.
  • 58 D. Thomæ verba notabilia adducũturadducuntur pro aſsſserenda temporali dominatione Pontificis.
  • 59 Henricus de Gandavo utramque iuriſsdictionem Papæ concedit, & ſpiritualẽſpiritualem architectonicam facit.
  • 60 D. Antoninus iuriſsdictionem Papæ ad puniendos, & deponendos infideles violantes legem naturæ, ut rem indubitatam agnoſscit.
  • 61 Rodericus Sanctius Epiſscop. Zamorenſsis aperte tribuit Papæ univerſsalem poteſstatem in ſspiritualibus, & temporalibus, & eam pluribus Scripturæ locis confirmat.
  • 62 Caliſstus Remirez ſsupremam poteſstatem Papæ in temporalibus, etiam | ad infideles extendit.
  • 63 Indos infideles Novi Orbis, & eorum Regna, & Provincias potuiſsſse ab Alex. VI. Regibus Catholicis dari, plurimi Doctores fatentur. Et num. 68.
  • 64 Ioan. Lupi de Palacios Rubios peculiarem tractatum fecit de inſsulis maris Oceani.
  • 65 Alexandri VI. Indiarum conceſssionem Hiſspaniæ Regibus factam intrepidè, & indiſstinctè probat Petrus Malferitus.
  • 66 Marquardus hæreſsim ſsapere inquit, Alexandri VI. donationi contradicere.
  • 67 Gregorius Lupus Alexandri VI. donationem validam eſsſse cenſset, & prout iacet, accipiendam.
  • 69 Thomas Bozius Alexandri VI. donationem multis rationibus defendit.
  • 70 Epiſscopi Chiapenſsis notabilia verba referuntur de viribus tituli, qui ex Pontificia conceſssione deſscendit.
  • 71 Pontifex eſst Dei Vicarius, vel Deus vivus in terris.
  • 72 Papæ poteſstatem in dubium vocare ſsacrilegij inſstar eſsſse videtur.
  • 73 Papæ de poteſstate, & dignitate varij extant tractatus, & Doctorum encomia.
  • 74 Papa eſst totius Orbis Monarcha, cauſsa cauſsarum, omnia, & ſsuper omnia.
  • 75 Papæ nullus poteſst dicere: cur ita facis?
  • 76 Papa quidquid agit, agit tanquam Deus.
  • 77 Papæ, qui mentitur, Deo mentiri videtur.
  • 78 Papa ex ſsententia D. Pauli etiam Angelos iudicabit, & hoc qualiter accipiatur?
  • 79 Pontificem, Tertullianus Regem ſsæculi appellat, & Eccleſsia, omnia mundi Regna ei tradita, canit.
  • 80 D. Bernardi verba elegãtiſsimaelegantiſsima de dignitate Pontificis.
  • 81 D. Auguſst. miram potentiam Pontificis Romani eleganter exaggerat.
  • 82 B. Ignatius qualiter Pontificis poteſstatem cæteris præferat.
  • 83 Petri Bleſsienſsis inſsignis locus pro excellentia Romanæ ſsedis in utroque gladio conſsideratur.
  • 84 Anglicus quidam Doctor qualiter Papam alloqueretur?
  • 85 Papæ, & Pontifices nominis etymologia.
  • 86 Papæ nomen olim inferioribus etiam Epiſscopis applicari ſsolitum, quãdoquando proprium Pontificis Romani fierè cœperit.
  • 87 Pontifices ſsacri apud omnes fere gentes etiam temporalia gubernarunt.
  • 88 Sacerdos ſsummus Hebræorum terram Promiſssionis partiebatur, & quid mundi effigies, in eius ſsuperhumerali contexta, ſsignificaret.
  • 89 Chriſstum etiam in quantum hominem totius Orbis tẽporalẽtemporalem Dominum fuiſsſse, plurimi ex ſsanctis Patribus generaliter, & magis communiter docent.
  • 90 Thomas Bozius hæreticos eſsſse tradit eos, qui Chriſsto, ut homini, temporaliũtemporalium dominium non concedunt.
  • 91 Chriſstus, ut homo, ex ſsententia magis vera & probabili ſsaltem habuit dominium excellentiæ, ex dono unionis, ſsibi à Patre conceſsſsum.
  • 92 Dominio temporali qualiter Chriſstus Dominus vſsus fuerit.
  • 93 D. Bernardi elegans locus pro dominio Chriſsti perpenditur.
  • 94 Auctores plures citantur, qui temporale dominium ſsaltim excellenter, & habitualiter in Chriſsto concedunt.
  • 95 Pſsalm. 2. 23. & 28. pro dominio temporali Chriſsti expenduntur.
  • 96 D. Paul. ad Hebræos 6. verſs. 7. qualiter Chriſsti dominium inſsinuare videtur?
  • 97 Geneſsis 49. Iſsaiæ 9. & Apocalipſsis 19. verba explicantur, quibus Chriſsti temporale Regnum aſsſseritur.
  • 98 Regnum temporale Chriſsti non ſsolùm inter Hebræos, ſsed generale totius Orbis fuit.
  • 99 Chriſsto omnia ſsubiecit Pater, præter ſseipſsum, ex D. Paul. 1. Corinth. 5. Vaticinium de Regno Chriſsti, qualiter | acceperit Ioſsephus Iudæus, ibid.
  • 100 Sibyllæ agnoverunt dominiũdominium, & Regnum Chriſsti.
  • 101 Virgilius, quod de dominio, ſseu Regno Chriſsti Sibyllæ prænuntiarunt, ad Auguſstum Cæſsarem adulatoriè traduxit.
  • 102 Chriſstus in quantum homo, an, & qualiter omnipotens dici potuerit?
  • 103 Chriſsti dominatio temporalis non ſsolùm creationis, verùm & redemptionis titulo nititur.
  • 104 Chriſstus Regnum ſsuum temporale Eccleſsiæ, & Pontifici communicavit.
  • 105 Chriſsti, & Eccleſsiæ idem eſst Regnum.
  • 106 Eccleſsia ſsancta Dei ſsponſsa eſst.
  • 107 Sponſsæ negandum non eſst quod ſsponſso conceditur.
  • 108 Chriſstus, & Eccleſsia unum corpus, & unam vocem conſstituunt, & inſsignis ad id Divi Auguſstini locus.
  • 109 Papa ex opinione Scoti Vicarius eſst Chriſsti, etiam in quantum fuit Dominus mundi.
  • 110 D. Petr. Chryſsolog. omnem Chriſsti poteſstatem, & dominationem in Eccleſsiam translatam fatetur.
  • 111 Eccleſsiæ gubernatio perfectè ordinata non eſsſset, ſsi Pontifici omnes Principes non ſsubeſsſsent.
  • 112 Monarchicum Imperium omnium optimum, & convenientiſssimum ſsemper eſst iudicatum.
  • 113 Pontificis univerſsalis poteſstas in temporalibus multis iuribus comprobatur.
  • 114 Ieremiæ vaticinium cap. 1: Ecce conſstitui te, &c. de Pontifice Romano omnes Patres accipiunt, & eius interpretatio.
  • 115 Infideles etiam ad Eccleſsiæ gubernationem ſspectant. Et num. 141.
  • 116 Cap. 1. diſstinct. 21. cap. omnes 22. diſstinct. & alia ſsimilia expenduntur.
  • 117 Cap. ſsolitæ de maiorit. & obed. explicatur.
  • 118 Cap. per venerabilem qui filij ſsint leg. ponderatur, & illuſstratur.
  • 119 Extravag. unãunam ſsanctam, de maior. & obed. latè explicatur, & exornatur.
  • 120 Gladium ſspiritualem, & materialem Eccleſsiæ competere, quibus rationibus Bonifacius IIX. evincat.
  • 121 Bonifacius IIX. magnam partem extravag. unam ſsanctam ex dictis D. Auguſstini, & Bernardi deſsumpſsit.
  • 122 Papa ex ſsententia D. Thomæ utriuſsque poteſstatis apicem tenet.
  • 123 B. Ignatius à Loyola plura piè, & doctè notavit de utraque poteſstate Pontificis in epiſstola ad Regem Abyſssinorum.
  • 124 Eliachim fuit typus Romani Pontificis.
  • 125 Clavium traditio eſst ſsignum pleni, & abſsoluti dominij.
  • 126 Extravagans Meruit, de privilegijs edita per Clemen. V. an in aliquot derogaverit extraveg. unam ſsanctam.
  • 127 Lex, etiam ſsi corrigatur, rationes tamen eius æternæ, & immutabiles ſsunt.
  • 128 Bella quemadmodum iuſsta cenſseri ſsolent, ſsi à Deo, ita ſsi à Pontifice præcipiantur.
  • 129 Pontificis auctoritate bellum iuſstè moveri poteſst adverſsus infideles, & in eo capta licitè retinentur.
  • 130 Apoſstolica Sedes ſsolita eſst, infidelium provincias Principibus Chriſstianis cõquirendasconquirendas, & poſssidendas concedere.
  • 131 Baldi notabilis doctrina refertur circa conceſssionem terrarium infidelium.
  • 132 Infidelium provincias, non ſsolùm ubi anteà Chriſstianorum fuerunt, ſsed etiam noviter repertas, & nunquam à Catholicis occupatas, Pontifex concedere poteſst ſsub ea conditione, ſsi capiantur.
  • 133 Hoſstium terras, aut bona ante victoriam dividere, imprudentiæ tribui ſsolet.
  • 134 Conditionem victoriæ, & ſspoliationis hoſstium expectare, nullam turpitudinem continent.
  • 135 Cap. Abbate ſsanè de re iudicata, lib. 6. expenditur, & illuſstratur.
  • 136 Eccleſsiæ, quæ nondũnondum conſstructa eſst, bené poteſst donari, collata cõditioneconditione in tẽpustempus, quo iam fuerit ædificata.
  • 137 Anaſstaſs. Germonij, & Franc. Vargas notabilia verba referuntur circa magnam Pontificis poteſstatem, in concedendis quibuslibet infidelium provincijs.
  • 138 Pontificis temporalem poteſtatẽpoteſtatem nullo certo teſstimonio niti, falſsum eſst.
  • 139 Infideles, ob ſsolam infidelitatem, & idololatriam, ad iudicium Eccleſsiæ pertinere, plures tradunt.
  • 140 D. Paul. locus. 1. Corinth. 5: De ijs qui foris ſsunt, explicatur.
  • 141 D. Ioan. locus: Paſsce oves meas, exponitur cum Innocen. Roffenſsi, Leontio, Bernard. Theophyl. & alijs, quorũquorum verba citantur. Et num. ſseqq.
  • 142 Ovium nomine apud D. Ioan. infideles etiam deſsignantur: & qualiter ij ad Eccleſsiæ curam pertineant?
  • 143 Paſscere in ſsacra Scriptura ſsæpè idem ſsignificat, quod gubernare.
  • 144 Reges Paſstores populorũpopulorum ſsæpè appellantur, & quare?
  • 145 Pſsalm 77. & 79. verſsus exponitur.
  • 146 Chriſstum in quantum hominem temporale dominium habuiſsſse, verius eſst, quamvis eo uti noluerit.
  • 147 Chriſstus Dominus aliquibus in caſsibus temporalem iuruſsdictionem exercuit.
  • 148 Regnum ſsuum non eſsſse de hoc mundo, quo ſsenſsu Chriſstus Pilato reſsponderit? Et num. 160.
  • 149 Chriſstus Regem appellari ſsæpè paſsſsus eſst.
  • 150 Chriſstus Lucæ 12. cur noluerit eſsſse iudex inter fratres de hæreditate certantibus?
  • 151 Extravagans Cùm inter nonnullos, & quia quorumdam, & exijt, qui ſseminat de verb. ſsignif. explicantur.
  • 152 Chriſstus paupertatem in ſse, & Apoſstolis affectavit, & ea ſsola mundum vincere voluit.
  • 153 Eccleſsiæ communicavit Chriſstus poteſstatem temporalem, quam habuit, etiam ſsi excellenter in eo conſsideretur. Et quare.
  • 154 Finis ultimo cura ad quem pertinent, ſsubijciuntur reliqui, qui curam habent finium antecedentium.
  • 155 Poteſstas temporalis à Chriſsto in Eccleſsiam translata non fuit nuda, & inefficax.
  • 156 Apocalypſsis cap. 2. verba exponuntur cum Divo Auguſstino, & Baronio.
  • 157 D. Epiphanius quibus verbis explicit Regiam dignitatem in Eccleſsiam ſsimul cum Sacerdotio translatam.
  • 158 Chriſstus poſst reſsurrectionem magis plenè, & abſsolutè vocari potuit Dominus temporalis totius mundi.
  • 159 Chriſstus poſst reſsurrectionem D. Petro clavium poteſtatẽpoteſtatem, & Eccleſsoviũovium curam commiſsit.
  • 161 Iuriſsdictio temporalis regulariter diſstincta eſst ab ſspirituali, & una alteram iuvare debet.
  • 162 Iura, quæ docent poteſstatem temporalem ab ſspirituali diſstingui, non negant, quin utraque in Pontifice dari poſssit.
  • 163 Summus Pontifex ſsecundùm Baldum eſst iudex ordinarius totius mundi, & concurrit cum quolibet ordinario.
  • 164 Appellare ad Papam à ſsententijs iudicum, vel Principum ſsæcularium, an, & quando liceat?
  • 165 D. Bernardus benè concedit Papæ ſsecularem iuriſsdictionem; monet tamen, ut eam per alios exerceat.
  • 166 Gladij duo, Chriſsto ab Apoſstolis oblati, quid deſsignarint, ſsecundùm D. Bernard. & alios.
  • 167 Papa regulariter etiam in temporalibus habet auctoritatem, Imperatores verò, & Reges poteſstatem, & exercitium.
  • 168 Solis & Lunæ ſsimilitudo qualiter applicetur poteſstati Pontificiæ, & Regiæ.
  • 169 Eccleſsia Monarchiam propriam conſstituit, quæ dicitur Regnum Apoſstolorum.
  • 170 Iuribus, quæ Papæ negare videntur poteſstatem temporalem, qualiter reſsponderi poſssit? remiſssivè.
  • 171 Cap. Novit de iudicijs, hiſstoria & explicatio, remiſssivè.
  • 172 Feudalis cauſsæ cognitio, & iuriſsdictio | feudi domino competit, etiam contra perſsonas Eccleſsiaſsticas.
  • 173 Feudum, qui ab altero habet, & recognoſscit, etiam ſsi ſsit ſsupremus Princeps, ab eo ſsuper feudalibus debet iudicari, & quare?
HIs ita breviter, & generaliter (ſsed opportunè, ut arbitror) de temporali dominatione, & poteſstate Romani PõtificisPontificis prænotatis, ſsupereſst adhuc, ut ſspecialibus, & magis in noſstræ quęſtionisquæſtionis terminis inquiramus,
1
an etiam illam exercêre poſsſsit in Regnis, perſsonis, & provincijs infidelium, qui nunquam Eccleſsiæ nomen dederunt? Video quippe in hoc alteram litem conſsurgere ex litis primæ materia, ut alias dicitur in l. terminato, C. de fruct. & lit. expenſs. Nam omiſssis duabus illis prioribus abſsurdis, & damnatis eorum ſsententijs, qui nullam temporalem iuriſdictionẽiuriſdictionem PõtificiPontifici tribuunt, vel eam ad Eccleſsiæ terras duntaxat reſstringunt; ſsi tertiętertiæ opinionis auctores ſsequamur, ſsub abſsoluta illa, & univerſsali poteſstate, quam in eius perſsona conſstituunt, nihil planè excluſsum videtur. Si verò quartęquartæ ſsectatores audiamus, qui ſolãſolam indirectam, ſsive ſsupremam, & ſspirituali deſservientem agnoſscunt; magis cõmunitercommuniter ſsentiunt, non poſsſse eum Reges, & populous infideles ſsuis Regnis, bonis, & dominijs privare, vel alijs Principibus Chriſstianis, etiam ſsub prętextuprætextu Religionis, abſsolutè concedere, ut eoſsdem infideles bello ſsubijciant, & in fuam ditionem, & poteſstatem deducant. Sed prææſtat, ut utriuſsque partis favitores, & præcipua argumenta, quibus nituntur, breviter expẽdamusexpendamus, & quænam magis probari debeat, exactiori iudicio conſsideremus.
Et
2
à negativa initium dicendi capientes, eam ſsequi videntur Innocent. Ioan. Andr. & plurimi alij, quos ſsup. hoc lib. cap. 10. ex num. 41. citavimus, dum docent, infideles ob folam infidelitatem, vel quòd de Eccleſsiæ gremio non ſsint, ſsuarum rerum dominio privatos, vel privandos non eſsſse. Et expreſssè de Papæ poteſstate, & dominatione loquentes, & quòd non extendatur ad provincias infidelium, neque in eis, vel de eis quidquam diſsponere poſssit, Ancharran. in dict. reg. peccatum, verſs. Sed hic quæro, Ioan. Pariſsienſs. de poteſst. Regia, & Pap. cap. 12. & ſseqq. Turrecremata in ſsum. de Eccleſs. lib. 2. cap. 113. Caietan. in 2. 2. quæſst. 66. Art. 3. verſs. Circa primum, Anton. Corſset. de poteſst. Reg. quæſs. 85. Henric. quodlibeto 6. quæſst. 23. Driedon. de libert. Chriſst. lib. 1. cap. 15. & 16. & lib. 2. Cap. 2. Vvaldenſs. Durand. Sanderus, Sebaſstian. Medices, & alij in cap. præced. num. 45. relati, Victoria in relect. l. de poteſst. Eccleſs. quæſst. Penult. propoſsit. 5. Albert. Pighius lib. 5. Eccleſs. Hierarch. cap. 7. & 14. Maior in 4. diſstinct. 24. quæſst. 3. Sotus in eod. 4. diſstinct. 1. quæſst. unica, art. 10. Pag. 272. Navarr. qui Alvarum Pelagium contrarium aſsſserentem graviter notat, in cap. novit de iudicijs notab. 3. num. 58. & ſsequentib. Covar. dict. reg. peccatum, §. 9. num. 6. verſs. ult. & §. 10. num. 4. verſs. Nec item,
3
ubi apertè docent, in eos, qui nondum Catholicam Fidem per baptiſsmum ſsuſsceperunt, id ſsolum ius habere ſummũſummum Pontificem, ut illis prædicari faciat legem Evangelicam, non tamen iuriſsdictionem nec ſspiritualem, nec temporalem niſsi ea ex parte, qua earum | uſsus neceſsſsarius ſsit, ne Chriſstianæ religioni injuria ab infidelibus fiat, Menchaca lib. 1. controverſs. illuſst. cap. 21. num. 2. & cap. 24. Balthaſs. Ayala de iure & offic. belli lib. 1. cap. 2. num. 29. Cardin. Bellarmin. lib. 5. de Roman. Pontiſs. cap. 2. & ſseqq. Molina de iuſst. & iure tract. 2. diſsput. 29. Pat. Suarez in 3. part. tom. 1. diſsput. 48. ſsect. 2. & in defenſs. fidei lib. 3. cap. 8. num. 4. & in tract. de charit. diſsput. 13. ſsect. 5. num. 4. Paramus dict. lib. 3. de orig. Inquiſsit. quæſst. 1. opin. 2. num. ult. & opin. 4. num. 4. & 16. Ioan. de Salas, qui alios plures recenſset in tract. de legib. quæſst. 95. diſsput. 7. ſsect. 4. num. 30. & 32. Et
4
adeò ſsecurus in ea reſsidet Ambroſs. Catherin. in comment. epiſst. ad Roman. Ut ſscribere auſsus fuerit, nimis ſsimplices, vel Papæ adulatores eſsſse, qui aiunt, ad eum de iure pertinêre omnem totius Orbis dominationem, etiam temporalem.
Et ſspecialiter
5
de hac conceſssione Indiarum Occidentalium tractantes, quam Alexan. VI. Hiſspaniæ Regibus fecit, & quòd eius virtute plenũplenum & abſsolutum Imperium in provincijs Barbarorum acquirere non potuerint, ſsed tantùm ius quoddam, ut eoſsdem ad Fidem Catholicam, & mores Orthodoxos per idoneos Evangelij miniſstros adducerent, adductos protegerent, apoſstatantes, vel turbantes punirent, & reliqua ad hunc finem conducentia ſsuperiori curâ, & adminiſstratione dirigerent, ſsimulque alios Principes in eiſsdem novis regionibus negotiari volentes expellerent, poſst longãlongam diſsputationem reſsolvunt Epiſscopus de Chiapa in peculiari huius argumenti libello, cuius inſscriptio eſst: Tratado cõprobatoriocomprobatorio del Imperio ſsoberano, i Principado univerſsal, que los Reyes de Caſstilla i Leon tienen ſsobre las Indias. Et in Apologia contra obiectiones Sepulvedæ, replicat. 12.
Caietanus, & Domin. Sotus ubi ſsup. Mag. Victoria in 1. relect. de Indis ex num. 26. & in 2. ex num. 1. Gregor. Lopez in dict. l. 2. titul. 23. part. 2. gloſs. magna, col. 5. & 6. qui, licèt dubius, & anceps, Victoriæ verba tranſscribit, & tandem in hanc partem inclinare videtur.
Ioſseph. Acoſsta lib. 3. de procur. Indor. ſsalut. cap. 2. & 3. ubi inquit, non oportere falſsos titulos comminiſsci; & Catholicis noſstris Regibus, reſspectu Indorum, ſsolùm ius curęcuræ, & adminiſstrationis ſspiritualis competere, ita ut Indi de commoditatibus, ac dominatu ſsuo non pellantur, niſsi quatenus iniurij fidei, & ſsuis pernicioſsi deprehẽdanturdeprehendantur.
Anton. À Corduba in quæſstionar. lib. 1. quæſst. 57. dub. 4. per totum, Domin. Bañez in 2. 2. quæſst. 8. art. 10. verſs. Arguitur tertiò, col. 531. ubi concludunt, quòd Alex. VI. Non potuit dare Regibus Catholicis amplius, quãquam ipſse habebat ſsuper eas nationes. Ac proinde cùm Papa non ſsit dominus temporalis totius Orbis, niſsi in ordine ad gubernationem ſspiritualem, id tantùm eis conceſssit, ut eſsſsent executores, temporali quadam poteſstate à ſse conceſssâ, non ad deſstruendos Indos, & ſspoliandos, ſsed ut amoverent impedimenta, quæ Barbaræ nationes opponerent contra Evangelij prædicationem, & ſsimiliter conceſssit, & potuit concedere, ut ſsi converterentur ad Fidem Barbari illi homines, Reges Hiſspaniæ eſsſsent illorum tutores, & habêrent erga illos Cæſsaream quandam poteſstatem, quam habet Imperator modò circa quoſsdam Principes, & Reges. Non autem dedit poteſstatem, ut deponerent Reges Indorum, & alios de novo crearent, niſsi fortè in caſsu, quo Reges iniquè agerent contra fideles ſsubditos ſsibi.
Bellarmin. dict. cap. 2. in fine, ubi cùm docuiſsſset, Papam non habêre aliquam poteſstatem in infideles, neque unquam eâ uſsum eſsſse, ſsubdit, quòd ſsi adverſsarij urgeant, dicentes Alexan|drum VI diviſsiſsſse Orbem nuperrimè inventum Regibus HiſpanięHiſpaniæ, & Luſsitaniæ: Reſspondendum eft, non eo conſsilio id factum, ut Reges illi proficiſscerentur ad debellandos Reges infideles Novi Orbis, & eorum Regna occupanda, ſsed duntaxat, ut eò adducerent Fidei Chriſstiana prædicatores, & protegerent, ac defenderent, cùm ipſsos prædicatores, tum Chriſstianos ab eis converſsos. Et ſsimul ut impediret contentiones, & bella Principum Chriſstianorum, qui in illis novis Regionibus negotiari volebant.
Gregor. de Valencia 3. tom. controverſs. Thelog. diſsput. 1. Quæſst. 10. punct. 7. Col. 398. verſs. Ad ſsecundum, ubi,
6
quod amplius eſst, ſsic ſscribere audet: Alexander autem VI. (ſsi in eo facto particulari ad Reges illos tantùm, & ad inſsulas illas pertinente non erravit) ſsolùm conceſssit illis Regibus ius quoddam ſsuperintendentiæ & patrocinij in infideles illos, poſstquàm debito modo eſsſsent ad Fidem converſsi. Nec enim potuit infideles illos dominio ſsuo privare, proptereà ſsolùm, quòd eſsſsent infideles, &c.
Et idem eiſsdem ferè verbis obſservant Molina d. diſsput. 29. col. 140. & diſsput. 35. col. 191. verſs. Illud dicam, Eman. Roder tom. 1. Quæſst. Regular. quæſst. 45. art. 2. Ludov. Torres de fide quæſst. 10. art. 11. diſsput. 52. dub. 1. col. 646. Pat. Suarez in eod. tract. diſsput. 13. ſsect. 2. num. 7. col. 284. Ludo. Paramus d. Opin. 4. num. 20. & 21. noviſssimus Seraph. Freitas De Imp. Aſsiat. cap. 7. & cap. 9. n. 2. &c. 12. ex n. 1. ad 8.
Et
7
eruditiſssimus pariter, ac religioſsiſssimus vir Pat. Franciſscus Coellus, qui poſstquàm in Academia Salmanticenſsi togâ nobiliſssimi Collegij maioris Conchenſsis cõdecoratuscondecoratus fuit, & publici anteceſsſsoris munus exercuit, in hoc graviſssimo Senatu Limenſsi pluribus annis ſsumma cum laude, & approbatione integerrimum quæſstorem criminum egit, & tandem ſsibi vivere cupiens, vanis mundi curis, & honoribus libello repudij dato, Religioni Societatis Iesv ſse piè devovit, & conſsecravit, ubi anno 1622. fœliciter requievit, in tract. manu ſscripto, quem pio, & gravi ſstylo cõtracontra alium Fr. Michaëlis ab Agia in favorem, & defenſsionem Indorum elucubravit, n. 118. & num. 158. & ſseqq. Ubi hanc etiam fuiſsſse, & eſsſse Regum noſstrorum mentẽmentem ex aliquibus eorum proviſsionibus, & ſschedulis coniectatur.
Pat. quoque Ioan. de Salas d. tract. de legib. Quæſst. 95. diſsput. 7. ſsect. 4. n. 29. & num. 31. verſs. Ad illud, pag. 123 eandem ſsententiam tanquam veriorẽveriorem admittit. Qui
8
etiam, quod magis eſst, in indice eiuſsdem tractatus verb. Indi inſsulani, ita ſscripſsiſsſse comperitur; Indi inſsulani per tyrannidem ſsunt redacti ad dominium Regis Hiſspaniæ. Sed id cautè legendum eſst, & ab aliquot Gallo typographo, parum Hiſspanis affecto, adiectum eſsſse videtur. Nam auctor id neutiquam dicit in loco, qui ibi citatur, nempe quæſst. 96. diſsput. 10. ſsect. 3. num. 14. pag. 227. Sed potius
9
Michaëlem Salonem reprehendit, eò quòd in 2. 2. quæſst. 60. art. 6. aſsſsertion. 4. verſs. Denique, ſsuppoſsuiſsſse videatur, Regem Hiſspaniæ etiam nunc tyrannide Regna illa obtinêre. Quod quidem ipſse etiam Salon minime tradit; ſsed imò contrarium ſsentiendo, quærit: Vtrum ſsi ita res haberet, ut Indi inſsulani per tyrannidem eſsſsent redacti ad dominiũdominium Regis Hiſspaniæ, legibus eius obedire tenerentur?
HęreticiHæretici
10
autem non verentur paſssim in ſsuis ſscriptis, impudentiſssimis verbis, prędictamprædictam donationem ex defectu poteſstatis ridêre. Nam Hieronym. Benzo in lib. 3. hiſst. Novi Orb. cap. 3. qui habetur in 2. tom. hiſstor. Americæ, part. 6. pag. 12. narrat
11
Atabalibam, Peruanorum Regem, cùm ei ab Hiſspanis Alexandri VI. conceſssio nota fieret, reſspondiſsſse: Pontificem inſsigniter fatuum, & impudentem eſsſse, eo facilè prodi, quòd aliena tam liberaliter largiatur, ubi Hæreticus eius additiona|tor adiecit: Quo iure, hæc dare potuit Papa, in qua nullum ius unquam habuit? Niſsi forte, quia Chriſstus cœli, & terræ hæres eft, cuius bonus iſste Pater Vicarius eſst ſscilicet. Et
12
in eâdem parte, pag. 64. Extat relatio expeditionis à Gallis in Floridam ſsactæ, cui præfigitur argumentum, ubi hæc verba ponuntur: Etſsi enim nullo iure Hiſspani latiſssimas illas in OccidēteOccidente tum inſsulas, tum Indica continentis provincias, niſsi forte umbratili Pontificis donatione, cuius ea non ſsunt, poſssident, &c. Auctor
13
quoque libri, cui titulus: Mare liberum, ſsive de iure, quod Batavis competit ad Indicana commercia, quem refert Freitas ubi ſsuprà, plura (ut audio) in eiuſsdem donationis, & RomanęRomanæ Eccleſsiæ contemptum inverecundè conſscripſsit: abſsolutè negans, cap. 3. & 4. ullam ei in terris, vel bonis infidelium poteſstatem competere; quæ tamen omnia meritò deleri iuſsſsa ſsunt in Catalogo librorum prohibitorum Illuſstriſsſs. Cardinalis à Sandoval, anno 1612. in primo indice, pag. 77. & in ſsecundo, pag. 55. & tetigi ſsup. hoc lib. cap. 1. num. 48. Sed
14
hîc omittenda non fuerunt, ne quis (ut ille dixit) patientiam noſstram in conſcientiãconſcientiam ducat, & ut commodius illis obviam ire poſssimus, ſsi tela, quibus petimur, agnoſscamus. Nam iuxta D. Leonem in l. concione Parænetica ad Fideles: Magna eſst pietas prodere latebras impiorum, & ipſsum in eis, cui ſserviunt, diabolũdiabolum debellare.
Pro cuius ſsententiæ cõfirmationeconfirmatione, omiſssis alijs levioribus argumentis, quęquæ à prædictis auctoribus expenduntur, & præcipuè a Navarro, qui decem & ſseptem. Marta, qui viginti duo congeſssit in d. tractat. De iutiſsdictio. I. part. cap. 17. per totum. Primò cum eiſsdem conſsidero,
15
quòd cùm nullo iure, aut teſstimonio, vel ſsufficienti EccleſięEccleſiæ traditione probetur univerſsalis Romani Pontificis per totum Orbem in temporalibus dominatio, vel iuriſsdictio, ut latè oſstendunt Turrecremata, Victoria, Bellarmin. & alij ex ſsup. relatis:
16
ea quidem circa provincias, & perſsonas infidelium multo planius deneganda videtur, de quibus non ſsolùm in temporalibus, verùm neque in ſspiritualibus cognoſscere poteſst; cùm Petro,
17
& ſsucceſsſsoribus eius à Chriſsto Domino ovium tantùm cura commiſsſsa fuerit, iuxta illud Ioan. ult. Paſsce oves meas, quod de fidelibus omnes Eccleſsiæ Patres interpretantur; nam infideles, oves non ſsunt, ut inquit Bellarmin. dict. cap. 2. in princip. Baronius in Pareneſsi ad Remp. Venetam, pag. 30. & Salas dict. ſsect. 4. numer. 29. Quorum
18
reſspectu folùm dixiſsſse, & præcepiſsſse Apoſstolis Chriſstus videtur Matth. 28. & Marci. ult. ut euntes, omnes gentes docerent, & baptizarent. Quæ verba non continent vim coactivam, vel dominativam illorum, ſsed divinæ tantùm inſstitutionis, & pręceptipræcepti de baptiſsmo recipiendo denuntiationem, cuius cauſsâ, vel etiam ob ſsolam infidelitatem dominio ſsuarum rerum, quod naturali, & communi gentium iure eis competit, privari non poſsſsunt, ut latiùs diſsputavimus ſsuprà hoc lib. cap. 10. & ſseqq.
Vnde
19
D. Thomas, & communis diſscipulorum eius ſschola, quam refert Paramus d. opin. 4. num. 4. & Molina d. cap. 29. col. 140. in fine, aſsſserit, Papam, quod attinet ad ſspiritualia, habere ampliſssimam poteſstaté, à Chriſsto ſsibi traditam, cuius vices gerit in terris; in Chriſstianos quidem, ut ſsanctis legibus eos inſstituat, & iudicet, in infideles verò, ut illis Evangelium prædicet, vel prædicari curet; non autem, ut in illos aliquam dominationem, vel iuriſsdictionem exerceat.
Quam
20
Eccleſsiæ expreſssè negat Apoſstolus 1. Corinth. 5: Quid enim mihi de his, qui foris ſsunt iudicare? quod habetur, & de infidelibus, & Paganis, qui foris, id eft, extra Eccleſsiam ſsunt, intelligitur in c. Omnis Chriſstianus II. | quæſst. 3. cap. multi. 2. quæſst. 1. cap. 1. de conſstit. cap. gaudemus de divortijs, cap. 1. de homi. in 6. Concil. Trid. ſseſsſs. 14. cap. 12. cum multis alijs, quæ congeſssimus ſsup. hoc lib. cap. 14. ex num. 21. & in noſstris terminis expenditur à Doctoribus ſsuprà citatis, & Gregor. Lopez d. gloſs. magn. colum. ult. verſs. Sexta concluſsio, Navarro d. cap. novit, notab. 3. num. 41. Covar. d. reg. peccatum 2. part §. 9. num. 6. verſs. ult. Salas dict. ſsect. 7. num. 29. Paramo opin. 2. num. ult. & Suarez dict. tract. de Fide, diſsput. 9. ſsect. 1. num. 5. & 17. ubi pluribus probat,
21
quòd Eccleſsiæ membra ſsunt ſsoli viatores fideles, & baptizati.
Vnde
22
Eugenius IV. in Concilio Florentino vocat baptiſsmum ſspiritualem ianuam: Per ipſsum enim, inquit, mẽbramembra Chriſsti, ac de corpore efficimur Eccleſs, & D. Hieronym. in epiſst. ad Oceanum, alieni & extra Eccleſsiam ſsunt Iudæi, Hæretici, atque Gentiles; de quo etiam plura tradit Canus de locis Theologicis lib. 4. cap. 2.
Secvndò conſsidero, quòd etſsi Romani Pontificis poteſstas, & auctoritas maxima ſsit, & toto animo veneranda, totiſsq́ue viribus defendenda:
23
non tamen maior, & validior eſsſse poteſst eâ, quam Chriſstus Dominus habuit, & exercuit, cuius Vicarius & Petri ſsucceſsſsor ipſsemet Pontifex appellatur, cap. licèt, & cap. quanto de translat. Epiſscop. cum alijs traditis à Navarro d. notab. 3. num. 12. & ſseqq.
24
iunctâ l. nemo plus iuris, l. nemo plus commodi, l. in ijs 136. §. non debeo, D. de regul. iuris, l. ſsi eum, §. qui iniuriarum, D. ſsi quis caution. & plurimis alijs, quæ de ſsubrogatorum natura, & ſsimilitudine congerit Tiraq. de primogen. quæſst. 40. ex num. 43. Everardus loco 93. Catellian. Cotta in memorab. iur. verb. Subrogatum, Claudius Pratus Gnoſeωn general. iuris lib. 6. tit. 9. cap. 2. & Cardi. Tuſschus in pract. concluſs. iur. litt. S. concluſs. 756. Atverò
25
Chriſstum Dominum ſsecundùm humanitatem, ſsive in quantum hominem, totius mundi Regem non ſsuiſsſse, neque temporalem eius dominationem, aut iuriſsdictionem habuiſsſse, & exercuiſsſse, apertè probari videtur
26
ex illo Ieremiæ cap. 22. verſs. 30. ubi loquens de Iechonia, ex cuius ſsemine Chriſstum ſsuiſsſse D. Matthæus cap. 1. teſstatur, ait: Hæc dicit Dominus, ſscribe virum iſstum ſsterilem, virum, qui in diebus ſsuis non proſsperabitur, nec enim erit de ſsemine eius vir, qui ſsedeat ſsuper ſsolium David, & poteſstatem habeat ultra in Iudà.
Lucæ 12. verſs. 13. Ubi,
27
cùm quidam de turba Chriſsto dixiſsſset: Magiſster, dic fratri meo, ut dividat mecum hæreditatem, ille dixit ei: Homo, quis me conſstituit iudicem, aut diviſorẽdiviſorem ſsuper vos?
Ioan 18. verſs. 36.
28
ubi idem Chriſstus à Pilato rogatus, an Rex Iudæorum eſsſset? Reſspondit: Regnum meum non eſst de hoc mundo: ſsi ex hoc mundo eſsſset Regnum meum, miniſstri mei utique decertarent, ut non traderer Iudæis: nunc autẽautem Regnum meum non eſst hinc.
Et
29
extravagantibus Cùm inter nonnullos, Quia quorumdam, & Exijt qui ſseminat de verbor. ſsignific. ubi expreſssè affirmatur, Chriſstum, & Apoſstolos paucarum rerum dominium habuiſsſse.
Quibus & alijs teftimonijs & argumentis hanc opinioné defendũtdefendunt,
30
& magis cõmunitercommuniter à ſsacræ Theologiæ, & iuris Pontificij Doctoribus recipi, tradunt Abulenſsis ſsup. Numer. cap. 4. q. II. & ſsup. Matth. c. 20. q. 63. & cap. 21. q. 3. Vvalden. lib. 2. doctr. fid. art. 3. cap. 76. & 77. Driedonus de dogmat. Sacræ Script. lib. 3. tract. 1. cap. 4. Adria. Finus lib. 5. flagelli cõtracontra IudęosIudæos, cap. 5. & 6. Iacob. NanclãtusNanclantus in tract. de Reg. Chriſsti, titul. 4. Ianſsenius lib. 4. Concord. Cap. 3. & 141. Franc. à Chriſsto in 3. Sent. dift. 4. quæſst. 6. de Regno Chriſsti, Alfonſs. à Caſstro lib. 4. contra hęreſeshæreſes, verbo Beatitudo, | hæreſsi 3. Salmeron 3. tom tractat. 10. num. 26. Victoria in. d. relect. 1. de Indis num. 6. & 27. & de poteſst. Eccleſs. q. penult. à num. 15. Soto in 4. diſstinct. 25. q. 2. art. 1. & 4. de iuſst. & iure lib. 4. quæſst. 4. art. 1. Ioan. Pariſsienſs. de auct. Reg. Pap. Cap. 8. & 9. Menchaca lib. 1. controverſs. illuſstr. cap. 21. numer. 2. Barthol. à Medina in 3. part. D. Thom. quæſst. 59. art. 4. Domin. Bañez in 2. 2. in pręambulpræambul. de dominio ad. quæſst. 62. quæſst. 4. dub. 1. & ſseqq. Corduba d. q. 57. dub. 1. Cardin. Toletus in d. cap. 28. Ioan. annot. 26. & 27. Benedict. Pererius lib. 8. in Daniel, non longè à fine, Bellarmin. dict. lib. 5. de Romano Pontifice cap. 4. & 5 Molin. dict. diſsput. 28. Fr. Alfonſs. de Mendoça Auguſstinianus in ſsuis quodlibetis relect. de dominio Christi, & 14. & ſseqq. & eſsſse veram, & magis piam, Sacræ Scripturæ, Patribus, & rationi cõſentaneamconſentaneam, ſseriò affirmat Gregor. de Valencia 4. tom. diſsput. 5. quæſst. 22. pũctpunct. 6. & 3. tom. diſsput. 5. quæſst. 1 punct. 1. verſs. Vbitamen, Pat. Suarez in 1. tom. 3. par. diſsput. 48. ſsect. 2. & in defenſs. Fidei lib. 3. cap 5. num. 15. & 16. & latiſsſsimè Michaël Salon in 2. 2. quęſtquæſt. 4. art. 4. Paramus de orig. Inquiſsit. dict. lib. 3. quæſst. 1. opin. 4. ex num. 70. Fr. Ioan. à Ponte in convenien. utriuſsque Monarch. lib. 4. cap. 15. §. 4. & 5. & noviſssimè alios referens, & optimè hunc articulum tractans Pat. Salazar in comment Proverb. cap. 8. & Pat. Franc. Mendoça in comment. ſsup. lib. 1. Reg. cap. 2. num. 10. annot. 15. ſsect. 3. ex num. 1. ad 16. ubi diſsſsertè oſstendunt, neque hæreditario, neque belli, aut electionis iure Christvm in quãtumquantum hominem temporalem mundi dominum fuiſsſse.
Quod
31
inter plures alios ex antiquis Eccleſsiæ Doctoribus, quos latè recenſset Bellarm. in recognit. ad lib. 5. de Roman. Pontif. cap. 4. pag. 510. & ſseq. benè etiam oſstendit D. Auguſstin. lib. 17. de Civit. Dei cap. 7. ubi inquit: Populi Iſsraël perſsonam figuratè gerebat Saul, qui populus Regnum fuerat amiſsſsurus, Chriſsto Ieſsu Domino noſstro per novum teſstamentum non carnaliter, ſsed ſspiritualiter regnaturo. Et tractat. 115. in Ioan. ubi explicãsexplicans illud Pſsalm. 2: Ego autem conſstitutus ſsum Rex ſsuper SiõSion, ait: Sed Sion ille, & mons ille non ſsunt de hoc mundo; quod eſst Regnum eius, niſsi credentes in eum?
D. Hieronym. lib. 4. ſsup. dict. cap. 2. Ierem. ubi
32
quærit, quomodo ibi nullus de ſstirpe IechonięIechoniæ regnaturus pronuntietur, cùm tamẽtamen Christvs, quẽquem D. Matthæus Iechoniæ filium facit, dicatur ab Angelo habiturus ſsedem David? Et reſspondit: Poteſst ſsolvi; non ſsedebit quidem ſsuper thronum David vir, & homo, ſsed ſsedebit Deus, Regnumq́ue eius non terrenum erit, & breve, ſsed perpetuum, & cœleſste.
Quod item eâdem quæſstione, licèt brevius expreſssit, D. Ambroſsius lib. 3. ſsup. cap. penult. D. LucęLucæ ad finem, inquiens: Non ſsæculari honore regnavit Chriſstus, nec in Iechoniæ ſsedibus. Et eod. lib.
33
cap. 3: Qui dicit, non eſsſse de hoc mundo Regnum ſsuum oſstendit ſse eſsſse ſsupra mundum, ita Regnum eius erat in ſsæculo, ſsed ſsuprà ſsæculum erat.
Et D. Baſsilius in illud Luc. 1: Regnabit in domo Iacob, ait: Non in materiali ſsede David Dominus ſsedebit, ſsed ſsedem David appellat, in qua reſsidet Dominus indiſsſsolubile Regnum.
Cui mirè convenit D. Bernard. homil. 4. in Miſstus eſst, inquiens: Dabit ei Dominus ſsedem David Patris ſsui, non typicam, ſsed veram non temporalem, ſsed æternam, non terrenam, ſsed cœleſstem, & Theophylactus Lucæ 1. dum ait: Sicut David ſsenſsibile Regnum ſsuſscepit, ita Chriſstus ſspirituale, & Lucæ 24. ſsuper illud Nos ſsperabamus, quia ipſse eſsſset redẽpturusredempturus Iſsraël: ExpectabãtExpectabant (inquit) Chriſstum ſsalvaturum, & redempturum populum Iſsraël ad ingruentibus malis, & à ſservitute RomanorũRomanorum, ipſsum quoque credebant terrenum Regem fieri. Et ſsup. illud | Matth. 20. ubi diſscipulis à Christo priores ſsedes in Regno ſsuo petẽtibuspetentibus reſspondit: Neſscitis quid petatis, ait: Quaſsi dicat, non eſst hoc quod crediſstis, quòd ſsim corporaliter in Ieruſsalem regnaturus; sed omnia hæc quæ ſscilicet ad Regnum meum pertinent, ſsupra intellectum ſsunt.
Et Nicol. de Lyra exponens illud Ioan. 28. Nunc autem Regnum meum non eſst hinc: Id eſst (inquit) quantum ad temporalia iſsta quærenda. Nec obſstat illud Pſsalm 46. Rex omnis terræ Deus: nam dicendum eſst, quòd ſsecundùm veritatẽveritatem Divinitatis omnia ſsunt ſsubiecta Chriſsto: tamen quantum ad humanitatem in primo adventu ſsuo non venit ad dominandum tẽporalitertemporaliter ſsed magis ad ſserviendum, & patiendum.
Tertió
34
facit, quia etſsi aliorum Theologorum opinionem ſsequamur, qui mediâ viâ gradientes, negant quidem Christvm in quantum hominẽhominem habuiſsſse Regnum temporale, propriũproprium, & humanum, ſsive inferioris ordinis, quale eſst illud, quod ſsinguli Reges formaliter habent: affirmant tamen, eminenter habuiſsſse aliud Regnum excellens, & ſsuperioris ordinis, ſsibi à Deo ſsuper omnia creata plenè & abſsolutè ex dono unionis conceſsſsum, quo caput hominum, & Angelorum ex natura rei eo ipſso eſst conſstitutus; quoniam id dignitas, & excellentia Christi hominis poſstulabat, ut conſstabit ex traditis à D. Antonin. 3. part. tit. 3. cap. 2. Almaino in tractat. de poteſst. Eccleſs. cap. 4. Turrecrem. lib. 2. ſsum. de Eccleſs. cap. 116. & ex alijs, quos infrà num. 90. citabimus. Adhuc
35
tamen negare poſsſsemus, hanc talem poteſstatem in PetrũPetrum, & eius ſsucceſsſsores pertranſsijſsſse, cùm certiſssimum ſsit, dona illa, quæ in Christo Domino excellenter, & eminenter conſsiderantur, non ſsolùm ubi temporalia, & naturalia reſspiciunt, verùmetiam ubi Eccleſsiaſsticam, & ſspiritualem poteſstatem concernunt in Pontificem translata non eſsſse, ut in facultate inſstituendi sacramenta, operandi miracula propriâ virtute, & in alijs exemplis oſtẽditoſtendit D. Thomas lib. 3. de regim. Princ. cap. 10. in fine, & 3. part cap. 64. art. 4. ad primum, Hoſstienſs. in ſsum. de pœnit. & remiſssion. quem ad hoc refert Gregor. Lop. d. l. 22. tit. 23. par. 2. gloſs. magn. col. 6. in princ. Navarr. d. notab. 3 num. 126. & 130. ubi
36
concludit, hanc, conſsequentiam non ſsemper veram, & legitimam eſsſse: Hoc potuit Christvs, quatenus homo; ergo poteſst & Papa, quatenus eius Vicarius.
Et de eodem dono excellentiæ dominij temporalis ſsuper totum Orbem ſspecialiter loquentes, Victoria de poteſst. civili 2. propoſs. in princ. Bellarm. d. cap. 4 §. adde, Sotus in 4. diſstinct. 1. quęſtquæſt. 5. art. 4. dub. ult. Bañez d. art. 4. dub. 1. Molina dict. diſsp. 29. col. 141. Alfonſs. Mendoça dict. relect. de dom. Christi, art. 2. Paramus d. opin. 3. num. 31. & opin. 4. num. 62. Ioan. Azorius 2. tom. inſstitut. Moral. lib. 4. cap. 19. verſs. Quartò quæritur, Suarez in defenſsione Fidei lib. 3. cap. 5. num. 17. & noviſssimus Caliſst. Remirez de lege Regia Arag. §. 2. num. 25. & Seraph. Freitas d. tract. de Imp. Aſsiat. cap. 6. num. 67.
Qvartò
37
perpenditur, quòd etiãetiam ſsi daremus in Romanos Pontifices, tanquam Christi Vicarios, prędictamprædictam poteſstatem, & generalem dominationem temporalium Regnorum translatam fuiſsſse, adhuc tamen eâ uti non deberent, cum
38
videamus Christvm ipſsum, cuius omnis actio, noſstra eſst inſstitutio, cap. ſsignificaſsti, ubi Abbas de elect. cap. qualiter & quando, el 2. de accuſsation. iura, & dominia Regnorum, & cæterarum rerum proprijs & antiquis poſsſseſssionibus, etiam incredulis, peccatoribus, aut tyrannis neutiquam abſstuliſsſse, ſsed imò ea, quęquæ obtinebant, ſsingulis reliquiſsſse, perinde ac ſsi in hunc mundum non veniſs|ſset. Sic enim
39
Matth. 12. ea, quęquæ erãterantſsaris, CęſariCæſari reddi præcepit, & Luc. 22. dixit: Principes Gentium dominãturdominantur eorum, vos autem non ſsic, & Ioan. 1. Sicut miſsit me vivens Pater, & ego mitto vos, & Ioan. 18. & Matth. 26. materiali gladio uti noluit, ſsed potius Petro iuſssit, ut illum in vaginam converteret, ut conſsiderat gloſs. in cap. cauſsam quæ, qui ſsilij ſsint legitimi. Et D. Paul Rom. 13. Principibus vectigal, & tributum eſsſse reddendum admonuit, Titumq́ue docuit, Tit. 3. ut ſsuadeat Chriſstianis, ſsubditos eſsſse Principibus, & poteſstatibus; quod & Petrus præcepit, 1. Pet. 2. cùm dicit: Subditi eſstote omni humanæ creaturæ propter Deum; ſsive Regi, quaſsi præcellenti; ſsive Ducibus tanquam ab eo miſsſsis; & paulò pòſst. Deum timete, RegẽRegem honorificate: iũctisiunctis alijs, quæ optimè ad hoc idem congerunt, & expendũtexpendunt. Molina d. diſsp. 28. col. 132. litt. E. Navar. d. notab. 3. n. 63. pag. 101 in fine, Bellarmi. d. lib. 5. c. 2. & 3. Paramus d. opin. 4. n. 24 & alij relati à Freitas d. cap. 6. num. 60. Vbi
40
adducunt illud Sedulij in Hymno Epiphaniæ ab Eccleſsia ſępèſæpè repeti ſsolitum:
Hoſstis Herodes impie,
Chriſstum venire quid times?
Non eripit mortalia,
Qui Regna dat Cœleſstia.
Quod
41
expreſssiùs etiãetiam dixit D. Auguſst. ſsup. Ioan. d. c. 28. relatus à Greg. Lop. gloſs. mag. col. 5. in fin. dum ſscribit. Audite ergo Iudæi & Gentes, audi circũciſiocircunciſio, audi præputium, audite omina Regna terrena, non impedio dominationem veſtrãveſtram in hoc mundo, Regnum meum non eſst de hoc mũdomundo. Nolite metuere metu vaniſsſsimo, quo Herodes ille maior, cùm Chriſstus natus annuntiaretur, expavit, & tot infantes; ut ad eum mors perveniret, occidit, timendo magis quàm iraſscendo crudelior. RegnũRegnum, inquit, meum non eſst de hoc mundo. Quid vultis amplius? Venite ad Regnum, quod non eſst de hoc mundo: venite credendo, & nolite ſsævire metuendo.
Qvintò & ultimo conſsiderari poteſst,
42
ipſsoſsmet Romanos Pontifices, & ſsanctos Eccleſsiæ Patres, non ſsolum ubi de Regnis & Imperijs infideliũinfidelium tractatur, ſsed etiam ubi de fidelibus controvertitur, ſspiritualem poteſstatem à temporali ſsecernere, & apertè probare videri, illam tantùm apud PontificẽPontificem reſsidêre, hanc verò liberè, immediatè & privativè Regibus, & Principibus ſęcularibusſæcularibus ex Dei ordinatione competere. Sic enim
43
D. Aug. in cap. quo iure, diſstinct. 8. humana iura Imperatorum eſsſse inquit; quia Deus per Imperatores & Rectores ſsæculi humano generi iura humana diſstribuit.
Et Leo. l. in epiſst. 38. & in multis alijs, quas ad Theodoſsium, Martianum & Leonem Impp. ſscripſsit, ipſsos à Deo ad Imperium electos fatetur, prout & D. Gregor. lib. 2. epiſst. 61. ſscribens ad MauriciũMauricium, affirmat his verbis: Poteſstas ſsuper omnes homines dominorum meorum pietati cœlitus data eſst.
Et D. Cyprian. in cap. quoniam, d. diſstinct. & eandem ſsententiam magis exprimens, ait: Mediator Dei & hominũhominum Chriſstus Ieſsus ſsic utriuſsque poteſstatis officia diſscrevit, ut Imperatores pro æterna vita Pontificibus indigerent, & rurſsus Pontifices pro temporalium tantummodo curſsu Imperatorum legibus uterentur.
Nicolaus etiam Papa
44
in cap. cùm ad verum, 96. diſstinct. luculenter ſscribit: Cùm ad verum pervẽtumperventum eſst, ultra ſsibi nec Imperator iura Pontificatus arripuit, nec Pontifex nomen Imperatorium uſsurpavit. Quoniam idẽidem mediator Dei & hominum homo Chriſstus Ieſsus, actibus proprijs, & dignitatibus diſstinctis, officia poteſstatis utriuſsque diſscrevit.
Cui convenit Gelaſsius Papa in cap. duo ſsunt, eâd. diſst. ſsic inquiẽsinquiens: Duo ſsunt Imperator Auguſste, quibus hic mundus regitur, auctoritas ſsacra PontificũPontificum, & Regalis poteſstas: ubi cum Bellarm. d. c. 3. notandum eſst, GelaſiũGelaſium non ſsolùm de executione loqui, ſsed de ipſsa poteſstate & iuriſsdictone temporali, quam a tota Papæ poteſstate diſstinguit.
Quod non minus apertè oſstendit Leo Papa in cap. nos ſsi incompetenter. quæſst. 7. §. ſsed notandum dum ait: Duæ ſsunt perſsonæ, quibus mundus iſste regitur, Regalis videlicet, & Sacerdotalis, ſsicut Reges præſsunt in cauſsis ſsæculi, ita Sacerdotes in cauſsis Dei: & paulò pòſst: Sicut Ozias à Domino percuſsus eſst, quia Sacerdotum officia uſsurpare non debuit, ſsic Sacerdotibus, & Prophetis Regum officia uſsurpare non licuit.
Idem
45
tradit Innocent. III. in cap. ſsolitæ, de maiorit. & obed. ubi poſtquãpoſtquam Soli, & Lunæ has duas poteſstates æquiparavit, ſsic addit: Et non negamus, quin præcellat Imperator in temporalibus illos, qui ab eo temporalia ſsuſscipiunt, ſsed pontiſsex in ſspiritualibus antecellit, quæ tanto ſsunt temporalibus digniora, quanto anima præfertur corpora, ut quanta eſst inter Solem, & Lunam, tanta inter Pontifices, & Reges differentia cognoſscatur.
Et in cap. per venerabilem, qui filij ſsint legitimi, ubi ait: Cùm Rex ſuperiorẽſuperiorem, in temporalibus minimè recognoſscat, &c. & in dict. cap. novit, de iudicijs, ibi: Non putet aliquis, quòd iuriſsdictionem illuſstris Regis Francorum perturbare, aut minuere intendimus; cùm ipſse iuriſsdictionem noſstram: nec velit, nec debeat impedire. Et infrà: Non enim intendimus iudicare de feudo, cuius ad ipſsum ſspectat iudicium: & cùm iuriſsdictionem propriam non ſsufficiamus explere, cur alienam uſsurpare vellemus: ubi Pontifex uſsurpationem alienæ iuriſsdictionis appellat, ſsi temporalem iuriſsdictionem in Regno Francorum tentaret aſsſsumere.
Quod in ſsimili etiam probat Honorius III. in cap. tuam, de ordin. cognit. ubi pro comperto habet, ſse non eſsſse legitimum iudicem in cauſsa de ſsucceſsſsione ReginęReginæ Cypri, ſsed Regem Francorum, cùm tamen cauſsam natalium eiuſsdem Reginæ ad Apoſstolicam Sedem pertinere affirmet: Vtpotè (inquit) quæ ad forum Eccleſsiaſsticum pertinet.
Cui conſsentit Alexand. III. in cap. lator, & cap. cauſsam el 2. qui filij ſsint legitim. ibi: Nos attendentes, quòd ad Regem pertinent, non ad Eccleſsiam de talibus poſsſseſsſsionibus iudicare. Et in cap. ſsi duobus, §. denique, de appellat. ubi
46
rogatus, an appellatio à iudice ſsæculari ad Papam teneret? reſspondit: Tenet quidem in ijs, qui ſsunt temporali noſstræ iuriſsdictioni ſsubiecti: in alijs verò ſecundũſecundum iuris rigorem credimus non tenere, etſsi de conſsuetudine Eccleſsiæ teneat. Quam tamen conſsuetudinem abrogatam iam eſsſse experimur, ut ibidẽibidem advertit gloſsſs. verb. Credimus, & Navarr. d. cap. novit, num. 25. ubi ait, quòd hoc totus ſservat Chriſstianiſsmus.
Et in
47
hoc ipſsum reſspiciens Div. Ambroſs. relatus in cap. convenior 23. quęſtquæſt. 8. ad Imperatores palatia, id eſst, res ſsæculares, ad Sacerdotes EccleſiãEccleſiam, id eſst, res ſspirituales pertinere docet: & Nicolaus Papa in cap. inter hæc 6. 3. q. 2: Sancta (inquit) Dei Eccleſsia mũdanismundanis nunquam conſstringitur: gladiũgladium non habet niſsi ſspiritualem, non occidit, ſsed vivificat: & in cap. Imperium, diſstinct. 10: Nolite præiudicium Dei Eccleſsiæ irrogare: illa quippè nullum Imperio veſstro præiudicium infert.
Hoſsius
48
item Epiſscopus Cordubenſsis in Epiſstol. Athanaſsij ad ſsolitariam vitam agentes, Imperatori dixiſsſse narrator: Tibi Deus Imperium: nobis autem ea, quæ ſsunt Eccleſsiæ Chriſstus commiſsit.
Et D.
49
Bernard. lib 1. de conſsid. ad Eugen. hanc ſspiritualis, & temporalis poteſstatis diſstinctionem ſsic exprimit: Habent hæc infima & terrena indices ſsuos, Reges, & Principes terræ; quid fines aliorum invaditis? Quid falcem veſstram in alienãalienam meſsſsem extenditis? Et lib. 2. Quid tibi aliud dimiſsit Petrus Apoſstolus? Quod autẽautem habeo, inquit, hoc tibi do, argentum, & aurum non eſst mihi: Eſsto ut alia ratione hoc tibi vendices, ſsed non Apoſstolico iure. Planè Apoſstolis interdicitur dominatus, quomodo tu tibi audes uſsurpare? & lib. 3: Ira tu hares, & Orbis hæreditas? | diſspenſsatio tibi credita eſst, non data poſsſseſssio: non tu ille, de quo Propheta, & erit omnis terra poſsſseſssio eius.
Hæc ſsunt potiora argumenta, & planè ſsatis urgentia, quibus ſsuperior negativa opinio maximè adſstrui, & confirmari videtur.
Sed
50
Ego adhuc, illis non remorãtibusremorantibus, contrariam affirmativam longè veriorem, & communiorem exiſstimo, quęquæ in Romano Pontifice utriuſsque gladij, ſspiritualis ſscilicet, & temporalis, auctoritatem, & poteſstatem, non tantùm indirectam, verùm etiam directam, conſstituit; atque adeò eidem ſsupremam in omnibus Regnis, & provincjis fidelium, infidelium dominationem, & iuriſsdictionem, iuſstâ cauſsâ exigente, cõceditconcedit. Quam ſsecurè & abſsolutè admittũtadmittunt omnes Auctores, quos in cap. pręcedentipræcedenti num. 19. pro tertia opinione citavi.
Et
51
ſspecialiter de infidelibus loquentes Hoſstienſs. & alij, quorum ſsup. cap. 10. ex n. 1. meminimus, qui poſst adventum Christi omne dominiũdominium, & imperium in Eccleſsiam translatum fuiſsſse dixerunt; reſsidereq́ue in Romano Pontifice, ut in ſsummi, & veri Regis Christi Vicario, & ideò poſsſse, infideliũinfidelium Regna, quibus voluerit, iure ſsuo donare; eoſq́;eoſq́ue compellere, ut RomanęRomanæ ſsedis auctoritatem agnoſscant.
Et
52
ultra eos, expreſssé eandem ſsententiam cõprobatcomprobat Bart. in l. liber homo 103. D. de verb. oblig. & in tract. de inſsula, verb. Nullius, num. 7. & in Extravag. ad reprimendum, verb. Totius Orbis, num. 9. ubi hinc deducit, SũmumSummum Pontificem non ſsolùm concedere poſsſse Regna infidelium, quæ aliquãdoaliquando Chriſstianorum fuerunt, ſsed etiam terras, & inſsulas noviter detectas, quæ ab aliquibus gentibus habentur, & detinentur, & hoc pluries à papa factum eſsſse.
Idem ſsequitur
53
Oldrad. conſs. 72. Henricus Boic, & Petr. Ancharran. in cap. gaudemus, de divortijs, idem Ancharran. in d. cap. quod ſsuper, de voto, Ioan. de Lignano in tract. de bello, cap. 9. Sylveſster in ſsum. verb. Papa, quęſtquæſt. 2. 7. 10. & ſsequentibus, verb. Infidelitas, q. 7. & verb. Legitimus, q. 4. Auguſst. de Ancona de poteſst. Eccleſs. q. 1. art. 17. & ſseqq. & q. 23. art. 1. & q. 4. & q. 46. art. 2. in ſsolut. tertij, Ioan. Lupi de Palac. Rubios d. tract. de obtent. Reg. Navarræ, par. 2. per tot præcipuè §. 6. & 7. & plures alij relati à Navarr. in. d. cap. novit, notab. 3. num. 19. & 20. Franc. Thaironus cognomẽtocognomento Doctor Illuminatus in 4. diſst. 19 q. 4. ubi papam unicum, & ſupremũſupremum mũdimundi Monarcham eſsſse inquiunt, & per conſsequens etiam ad infideles eius iuriſsdictionem extendunt.
Alvarus Pelagius lib. 1. de Planctu Eccleſs. art. 13. litt. D. ubi Eccleſsiæ, & Pontificis poteſtatẽpoteſtatem ſsummè ampliãsamplians reſsolvit, Inſsideles, Idololatras, & Paganos nullam unquam iuriſsdictionem habuiſsſse, & ideó Regna illorum omnia
54
* pertinere ad Eccleſsiam Chriſstianam, & per conſsecutionem ad Papam, qui præfectus eſst illi.
PrępoſitPræpoſit. Mediolanenſs. in cap. apud miſsericordem 32. q. 5. fol. 240. col. 4. quem ſsequitur Sylveſster d. verb. Papa, num. 141. ubi docet, quòd ratione utlitatis publicæ, poteſst Papa etiam infideles privare iure ſsuo.
Petr. Belluga in Speculo Princip. rub. 39. §. noviſssimè, ubi ait, quód Iudæi, & alij infideles bonis ſsuis auctoritate Pontificis ſspoliari poſsſsunt, & illa habent ut peculium.
Bald. conſs. 389 Conſsuetudo eſst, in fine, num. 10. lib. 1. quem refert, & ſsequitur Cardinal. Tuſschus pract. concluſs. iur. litt. B. concluſs. 36. num. 3. ubi ait,
55
auctoritatem ſsuſscipiendi belli contra Reges, & Principes infideles maximè penes Summum Pontificem reſsidere.
Hugo in tract. de officio quatuor PręlatPrælat. 1. p. tit. de duplici poteſst. PapęPapæ, | num. 1. & ſseqq. Anaſstaſs. Germon. de ſsacror. immun. lib. 3. cap. 13. per totũtotum, Bobadilla dict. lib. 2. Polit. cap. 17. n. 3. & num. 9. ubi plurimos citat, litt. D. Celſsus Mancinus in tractat. de iurib. Principat. lib. 3. per totum & lib. 4. ex cap. 1. ad. 9. Doct.
56
Marta omnino videndus in dict. tractat. de iuriſsdict. 1. part. cap. 17. & 19. cum multis ſsequentibus, præcipuè cap. 24. cuius argumentum eſst: Papam poſsſse concedere Regna infidelium alicui Chriſstiano. Vbi num. ſsin. concludit, quòd, cùm hanc opinionem amplectatur ſsancta Mater Eccleſsia, & quando videtur expediens, illam exerceat, non deberent Chriſstiani Scriptores illam veneno afficere. Et cap. ſseq. eorum argumentis plenè reſspondet, qui, Papam ſsolùm indirectam temporalem iuriſsdictionem, & ratione peccati habere contendũtcontendunt.
Quod idem latè, &
57
nervosè oſstendere, & defendere conatus eſst Th. Bozius Eugubin. de ſsign. Eccleſs. lib. 17. ſsign. 76. cap. 4. verſs. Ioanni Primo, & in peculiari tractatu de temporali Eccleſs. Monarch. & iuriſsdict. lib. 1. cap. 1. pag. 13. & cap. 23. pag. 231. & ferè per totum, & in alio tract. de iure naturali, & Divino EccleſiaſticęEccleſiaſticæ poteſstatis, & libertatis lib. 2. cap. 9. cum multis ſsequentibus, & in tract. de antiquo, & novo Ital. ſstatu contra Machiavellum lib. 4. cap. 5. & 6. ubi conſstantiſssimè affirmat, hanc eſsſse Theologorum cõmunemcommunem ſsententiam, Papam non modò eſsſse Pontificem Summum, ſsed etiãetiam Regem ſsummum totius Orbis terrarum; ſsive numerum Theologorum, qui de hac re ſscripſserunt, conſsideremus, ſsive auctoritatem, doctrinam, aut dignitatem.
Et pro
58
ea (inter alia) ſsigillatim expendit verba D. Thomæ lib. 3. de regim. Princip. cap. 10. 15. & 19. ubi concludit, omne dominium, quodcũquequodcumque eſst, non modò in Italia, ſsed in Orbe toto, habere principium, virtutem, & operationem à dominio Papæ, non ſsolum ſspirituali, ſsed etiam temporali, quod dedit, ac dat illi Christvs, qui temporaliter eſst Dominus Orbis, & directè ad ſspiritualem vitam ſsuum ordinavit Principatum.
Henrici
59
Gandavenſsis quodlibeto 6. q. 23. ubi reſsolvit, quòd de iure Divino, & naturali Sacerdotium ſsupereminet Imperio, & penes Pontificem reſsidet utraque iuriſsdictio, & ſsuper ſspiritualia, & ſsuper temporalia, & ſsimiliter eius immediate executio. Et ſsecundùm hoc Sacerdos Apoſstolicus ſse habet ad Reges, & Principes, tanquam Architecti ad artifices, eis leges, & regulas dando, ſsecundùm quas debent iuriſsdictionem ſsuam exequi, & populous regere.
Sancti Antonini
60
in ſsum. tit. 3. de domin. Regn. cap. 2. ubi ait: Credimus, imò ſscimus, quòd Papa eſst generalis Vicarius Ieſsu Chriſsti, & non ſsolùm habeat poteſstatem, ſsed plenitudinem poteſstatis etiãetiam ſsuper infideles, qui etſsi non habent; legem niſsi naturæ, ſsi tamen cõtracontra legẽlegem ipſsam naturæ faciãtfaciant, licitè per PapãPapam puniri poſsũtpoſsunt.
Et
61
Roderici SãctijSanctij Epiſscopi Zamorenſsis in lib. de orig. ac differẽtiadifferentia Princip. p. 1. ubi ait, quòd nemo niſsi Christvs, vel eius Vicarius in terris poteſst dicere illud, quod Propheta de Christo dixerat: Mihi alienigenæ ſsubditi ſsunt. Nam propter univerſsale dominiũdominium nullus mortalium eſst ei alienus, & non ſsubditus; quia ſscriptum eſst de eo: Data eſst mihi omnis poteſstas in cœlo, & in terra. Et iterum: Omnes gentes ſerviẽtſervient ei, & dominabitur à mari uſsque ad mare, & omnis terra poſsſseſssio eius. QuęQuæ auctoritates loquũturloquuntur de Romano PõtPont. qui vice Chriſsti principatur in univerſso Orbe in ſspiritualibus, & temporalibus; & habet verum, unicum, & immediatum totius mundialis machiæ Imperium, cui Imperator deſservit, & ſsubminiſstrat, ita ut ad iuſsſsum Principatus Papalis, ſsit amobilis, revocabilis, corrigibilis, & punibilis.
Idem
62
etiam noviſssimè probat | Caliſstus Remirez dict. tractat. de lege Regia Aragon. §. 2. num. 44. ubi concludit, quòd in finem ſsupernaturalem ubique terrarum Romanus Pontifex utrumque gladium habet, & non ſsolùm Eccleſsiaſsticam, ſsed etiam ſsæcularem ſsupremam poteſstatem, quãquam, quantum finis ſsupernaturalis poſstulabit, ſsuper omnes Principes fideles, quin imò, & infideles exercere poterit. Quod in provincijs & Regnis Saracenorum ſsecurè poſst alios, quos refert, admittere videtur Freitas de Imperio Aſsiat. cap. 8. num. 42. Et magis pręcisèpræcisè, in
63
terminis ipſsiuſsmet quæſstionis, de qua ſsermonem habemus, quòd Alex. VI. potuerit Indiarum Occidentalium InquiſitionẽInquiſitionem, & conquiſsitionem Regibus noſstris concedere, & quòd illi hoc titulo fulti (pręterpræter alios, quos ſsupra retulimus) iuſste eaſsdem acquirere, & retinere poſssint, integro tract. probaſsſse, & defendiſsſse videtur
64
Ioan. Lup. Palac. Rubios, cui titulum ſsecit: InſularũInſularum maris Oceani, ad quem ſse remittit in dict. tract. de obtent. Navarr. 2. par. §. 1. in fine.
Gineſsius Sepulveda in Apologia pro eâdem Indiarum conquiſsitione ad Epiſscopum Segovienſsem.
Petr. Malferitus
65
I C. Balearis in ſsæpè allegato conſsilio 769. apud MãdelMandel. vol. 4. ex num. 40. & ex num. 86. & num. ult. ubi intrepidè concludit, hãchanc Alex. VI. conceſssionem validam, & licitam fuiſsſse, & Reges noſstros eius virtute in utroque foro has Novi Orbis regions ſsecuriſssimè poſssidere.
Marquard.
66
de Suſsanis in tract. de Iudæ. & Infidel. 1. par. cap. 14. ubi inquit, quòd contrariũcontrarium dicere ſsaperet hæreſsim, & quòd dictędictæ conceſssionis virtute iuſstè bella mota fuerunt Indis noviter repertis per gentes Hiſspanorum, eodem titulo legitimè poſsſseſssi ſsunt, & poſssidentur.
Greg. Lop.
67
licet parũparum ſsibi conſtãsconſtans in. d. l. 2. tit, 23. p. 2. glof. magn. col. 3. & magis ſsecure in. l. ult. 18. p. 2. gloſs. 7. verb. En la conquiſsta, ubi quęrensquærens, quęnamquænam Regna hodie poſssint dici de conquæſsta Regis Hiſspaniæ, cùm iam, Deo favente, omnis eius terra, quęquæ olim à Saracenis occupata erat, ab illis ablata fuerit? reſpõdetreſpondet: Poteſst dici, quòd tũctunc erunt de conquæſsta Regis Hiſspaniæ omnes inſsulæ, & terræ firmæ maris Oceani, iuxta conceſſionẽconceſſionem Alexandri: multũmultum enim Papæ conceſsſsio in his operatur, iuxta notata per Bartolum in tract. de inſsula, verb. Nullius, col. 2. & 3. & ſsi Papa voluit, potuit, & de eius poteſstate dubitandũdubitandum non eſst, licèt iſstæ terræ nunquãnunquam fuerint in poteſstate noſstra. Cum Papa ſsit Vicarius Chriſsti, cui omnia ſsunt ſsubdita. Et in l. 29. tit. 28. p. 3. verb. PoblarẽPoblaren, ubi illũillum text. ponderans, & multũmultum commendãscommendans doctrinãdoctrinam Bart. in d. tract. de inſsula, verb. Nullius, inquit: Quæ applicare ſsum ſsolitus conceſsſsioni factæ per Summum Pontificem Alexandrum Catholicis Regibus Hiſspaniæ de inſsulis, & terra firma IndiarũIndiarum maris Oceani.
IdẽIdem
68
ſsequuntur, eandẽeandem AlexãdAlexand. VI. donationem laudantes, & utilem, ac validam fuiſsſse probantes, Franc. Vargas in tract. de Epiſscop. iuriſsdict. confirm. 10. Anaſstaſs. Germon. omnino legendus d. cap. 13. num. 34. & ſseqq. IoãIoan. Metellus relatus in Theat. vitæ hum. volum. 28. lib. 2. pag. 4236. Camillus Borrellus de præſstan. Reg. Cath. cap. 46. num. 224. Ioan. Boterus in relation. univerſs. 4. par. lib. 2. pag. 49. Rutil. Benzon. de ann. lubil. lib. 1. cap. 10. pag. 53. ubi reſsert Sanderum de viſsib. Monarch. lib 7. Bobadilla in dict. cap. 17. num. 7. Marta d. cap. 24. num. 32. Paramus d. lib. 3. de orig. Inquiſsit. q. 1. opin. 4. num. 145. ubi reſsert quemdam DoctorẽDoctorem nomine Vazquez conſs. 8. de eâdem donatione agentem, quẽquem Ego invenire non potui, Zevell. d. 4 tom. cõmuncommun. q. fin. ex n. 309. ubi tandem reſsolvere videtur, quòd licèt Principes per ſse non poſsſsent terras infideliũinfidelium debellare, benè tamen poſsſsunt ex licẽtialicentia & facultate PõtificisPontificis; & quòd hæc fuit | ratio, propter quam Reges Catholici, & eorum ſsucceſsſsores poſssident hæc Regna Indiarum, quęquæ Alex. VI. eis addixit hac conditione, & lege, ut ad Chriſstianam Religionem eos reducẽdosreducendos ſstuderent; & quòd ita ſsuccedit regula l. iuſste poſssidet, D. de acquirend. poſsſseſsſs.
Pat. Ferdin. Rebellus de oblig. iuſst. lib. 18. quęſtquæſt. 23. per totam, ubi loquitur de alijs ſsimilibus aliorum Pontiſsicum donationibus, Regibus LuſitanięLuſitaniæ factis, ad conquiſsitionem Indiarum Orientalium.
Antonius de Herrera omnino legẽduslegendus in ſsua hiſst. gener. Ind. decad. 1. lib. 2. cap. 4. pag. 51. & ſseq. ubi Hiſspano ſsermone de eâdem Pontificis poteſstate pleniſssimè agit, & de cauſsis, & rationibus, quęquæ Alex. VI. movêre potuerunt, ut ſsupremum huius Novi Orbis Imperium Regibus Caſstellæ, & Legionis, eorumque ſsucceſsſsoribus pleno iure concederet.
Et melius
69
Thom. Bozius de ſsign. Eccleſs. Dei lib. 10. cap. 13. & lib. 17. c. 4. & de Italiæ ſstatu lib. 3. cap. ultim. pag. 342. & ſseq. & lib. 4. cap. ult. pag. 445. ubi ita ſscribit: His addi poſsſset, quod ſsuprà diximus, ab Alex. VI. Indias Occidentales, & Orientales æquis partibus inter Caſstellanos, ac Luſsitanos fuiſsſse diviſsas. Quod cùm multis de cauſsis efficere poſsſset ille, tum verò ea quam S. Antoninus tradidit, quia ſscilicet Pontifex, Chriſsti, Deique Vicarius quodcunque voluerit in terris, ligat, ac ſsolvit ob publicum bonum; iuſq́;iuſq́ue ipſsi eſst infideles punire, cùm iuxta lumen naturale nequaquam vivunt, atque omni dominio privare. Atque ita non modò hæc poteſst, quatenus eſst neceſsſsarium ad ſsalutem animarum, ſsed etiam quatenus eſst utile ad bonum publicum. Nam cùm Chriſstus Petro dixit: Paſsce; iuſsſsit, ut ſsubditos aleret omni ſsubſsidio ſspirituali, ac temporali, ut, poſst clariſsſsimos Doctores, adnotavit omni virtutum genere fiorentiſsſsimus Cardinal. Toletus.
Ille quoque
70
Chiapenſsis Epiſscopus Fr. Barthol. de las Caſsas, licèt Indiarum debellationi parum in ſsuis opuſsculis faverit, earum tamen acquiſsitionem hoc Pontificiæ conceſssionis titulo, ſsaltem quoad dominium ſsupremum, inconcuſsſsam manêre reſsolvit in dict. tract. comprobatorio, ubi cum multis medijs Papæ poteſstatem in gubernandis, reſstringendis, aut etiam tollẽdistollendis infidelium dominijs, & provincijs aſsſseruiſsſset, tandem fol. 66. hæc in verba prorumpit: I eſste es, i no otro el fundamento fortiſsſsimo mas que todas las duras i firmes peñaspennas, ſsobre el qual tienen los dichos Catolicos Reyes de Caſstilla i Leon aſsſsentado i colocado cerca de aquel univerſso, ampliſsſsimo i eſstendido Orbe de aquellas Oceanas Indias, ſsu miniſsterial Principado, i Real ſseñorio; conviene a ſsaber, en el Divino poder del Papa, comunicado al Papa de Chriſsto, i del Papa à los Reyes, i aſsſsi les compete per autoridad del Derecbo Divino. Por tanto de aqui adelante ninguno debe poner duda en eſsta juſsticia, i tampoco deben vaguear fingiendo varios titulos.
Eamdem etiam ſsententiam noviſsſsime probat, & ſsequitur Auguſst. Barboſsa in Paſstorali, 1. par. tit. 3. cap. 2. n. 41. & ſsequentibus, & Nos proſsequimur infrà cap. ſseq. ex num. 19. & lib. 3. cap. 1. ex. num. 13.
Pro cuius ſsententiæ confirmatione, ex innumeris argumentis, & auctoritatibus, quibus eam fulciunt, & defendunt Doctores ſsuprà relati, præſsertim Germon. dict. cap. 13. Paramus d. opin. 3. ex. num. 26. & Marta d. 1. par. ex cap. 18. ad 23. Primò conſsiderari poteſst, quòd
71
cùm Romanus Pontifex, ex concordi, & neceſsſsaria ad ſsalutem, omnium Catholicaorum aſsſsertione, officium Dei gerat in terris, & Christi Domini Vicarius eſsſse dicatur, unumque cum eo tribunal conſstituat, cap. licèt, cap. quanto, cap. inter corporalia, de translatione Epiſscop. cap. 1. verſs. Porrò, ut Eccleſs. benef. quin imò & ſsit Deus vivens in terris, iuxta | elegans dictũdictum Ioan. de Anania in cap. quod olim de Iudæis, quod reſsert, & multum extollit Socin. Iunior conſsil. 31. n. 51. & 52. Sacrilegij
72
inſstar eſsſse videtur, eximiam eius, & omnimodam poteſstatem, & auctoritatem in dubiũdubium vocare, arg. l. 2. C. de crimin. ſsacrileg. & Solem (quod aiunt) facibus adiuvare, in ea comprobanda, aut commẽdãdacommendanda, verba conſsumere, cùm ſse ipſsam ſsatis oſstendat, ut alias dicitur in l. 1. D. de in integ. reſstit. & in cap. ſsi omnia 6. q. 1. Et de
73
hoc extent integri, & locupletiſssimi tractatus, & commentarij Ioan. Pariſsienſs. Auguſstini de Ancona, Barthol. de Spina, B. Ioan. à Capiſstrano, Hieronym. Albani, Franc. de Vargas, Steph. Aufrerij, Petr. Albiniani, Petr. à Monte, LęlijLælij Iordani, Alfonſsi Alvarez Guerrero, Ioan. Stephani de adorat. pedum PõtifPontif. & alij, qui habentur inter tract. DD. tom. 13. par. 1. & 2. Albertus Pighius in tract. de Eccleſs. Hierarch. & Ioan. Stapletonius in tract. de magnit. Eccleſs. Rom. ultra quos, plurima etiam congeſsſserunt Palac. Rubeus dict. tract. de obtent. Navarræ, 2. par. per totam, Malferitus, & eius additio dict. conſs. 769. Afflict. deciſs. Neapol. 265. num. 14. Ludov. Gomezius in cap. 1. de conſstit. lib. 6. ex numer. 28. Chaſsſsaneus in Catal. glor. mundi, 4. par. conſsid. 7. Paulus Fuſscus de viſsitat. lib. 1. cap. 2. num. 2. & 21. & alibi paſssim. Pet. Bertrand. in tractat. de orig. iuriſsdict. q. 4. num. 1. & 5. & de iuriſsdict. Eccleſs. q. 2. n. 12. Riminald. conſs. 57. num. 22. Guillel. Redoanus de ſspolijs, q. 7. §. his præſsuppoſsitis. per totum, Iulius Clar. recept. ſsent. §. fin. q. 35. verſs. Videamus, Pet. Gregor. lib. 15. Syntag. cap. 3. num. 1. & ſseqq. Peregrin. de iure Fiſsci lib. 1. tit. 2. ex num. 1. ad 37. Anaſstaſs. Germon. lib. 3. de ſsacr. immunit. cap. 13. ex num. 4. Petr. Cenedo, qui plures alios recenſset in collect. 47. ad Decretum, n. 2. & 3. & collect. 24. num. 18. pag. 33. Paramus d. lib. 3. q. 1. per totam, & dict. q. 1. num. 31. cum multis ſsequentibus, Camill. Borrellus in ſsum. deciſs. tit. 4. & de pręſtanpræſtan. Reg. Cathol. cap. 47. n. 45. Card. Paleot. de ſsacro Conſsiſstorio Cardinal. in concluſs. oper. membr. 5. pag. 363. Hier. Zevallos pract. commun. q. 645. num. 2. Petr. Beltranus à Guevara in propugnaculo contra Venetos, aſsſsert. 2. §. 1. pag. 143. & 144. Ioan. Baptiſst. Valençuela in monit. contra eoſsdem Venetos, 5. part. ex num. 99. & 6. par. ex num. 50. Anton. Cardoſs. in repert. verb. Papa, num. 5. & noviſssimè Ioan. Pineda in cõmentarcommentar. ſsup. Eccleſs. pag. 1203. & ſseq. Pat. Suar. in defenſs. Fidei lib. 3. cap. 14. & 29. & in tract. de Fide, diſsput. 10. ſsect. 1. Ponte in convenien. utriuſsque Monarch. lib. 1. cap. 4. pag. 18. Fr. Petr. Ramon. de primatu Petri, Caliſst. Remirez de lege Regia Arag. §. 2. num. 19. 20. & 48. & Garſsias Maſstrillus de Magiſstrat. lib. 1. cap. 2. ubi concludunt, quòd
74
Papa inter omnes mundi Principes ſsupremum obtinet Principatum, & Monarchiam, & eſst maior omnibus hominibus, & unus omnium Princeps, conſstitutus ſsuper Reges, & Regna, cauſsa cauſsarum, Dominus Dominantium, vertex omnium dignitatum, omnia, & ſsuper omnia: & quòd
75
nullus ei poteſst dicere: Cur ita facis? nec de eius facto iudicare, iuxta gloſsſsam in dict. cap. quanto, & in cap. cuncta per mundum 9. q. 5. & tradita ab InnocẽtInnocent. in cap. inquiſsitioni, num. 3. & 4. de ſsentent. excommun. & Socin. ſsup. ubi addit, quòd
76
quidquid agit Papa, agit tanquam Deus, cùm eius poteſstas ex Deo ſsit, eò quòd contra poteſstatem Clavium, quin Papa omnia poſssit, diſsputandum non eſst.
Vnde gloſsſsa ſsingularis in cap. ſserpens, de pœnit. diſstinct. 1. ſscriptum reliquit,
77
quòd qui Papæ mentitur, perinde ſsacrilegium committit, ac ſsi Deo mentiretur. Et D. Antonin. in 3. part. ſsum. tit. 22. cap. 5. §. 1. & §. 11. & alij quos refert, & ſsequitur Peregrin. d. tit. 2. num. 2. maiorem
78
eſsſse, inquit, iu|riſsdictionem Papæ, quàm Angelorum, cùm iuxta ſsententiam D. Paul. 1. Corinth. 6. ipſsos etiam Angelos iudicare poſssit; quod in ſspecie expendit Innocent. in cap. per venerabilem, circa finem, verſs. Paulus etiam, qui filij ſsint legitimi, & Alex. III. in cap. relatum 2. q. 1. & qualiter accipiendum ſsit, benè explicat Thom. Bozius, plura alia ad noſstrum propoſsitum referens in lib. 5. de iure natur. & Divin. Eccleſsiaſst. libert. & poteſst. cap. 10. & Paramus d. opin. 4. ex num. 59.
Tertullian. quoque lib. 1. ad uxorem, Pontificem
79
Maximum, Regem ſsæculi appellat, & Eccleſsia de eo canit: Tu es Paſstor ovium, Princeps ApoſtolorũApoſtolorum; Tibi tradidit Deus omnia Regna mundi.
Et D.
80
Bernard. lib. 3. de conſsider. ad Eugen. ſsic elegantiſssime ſscribit: Tu, qui es Sacerdos magnus, Pontifex ſsummus, Princeps Epiſscoporum, hæres Apoſstolorum, primatu Abel, gubernatu Noë, Patriarchatu Abraham, ordine Melchiſsedech, dignitate Aaron, auctoritate Moyſses, iudicatu Samuel, poteſstate Petrus, unctione Chriſstus, &c. Et in fine libri 4. eum nominat: Chriſstianorum Ducem, paſtorẽpaſtorem plebium, ultorem ſscelerum, malorum metum, malleum tyrannorum, Regum patrẽpatrem, legum moderatorem, Canonum diſspenſsatorem, ſsal terræ, Orbis lumẽlumen, Sacerdotem altiſssimi, Vicarium Chriſsti, Chriſstum Domini, Deum Pharaonis.
Et in hoc idem reſspiciens
81
D. Auguſstinus in ſsermone quodam Apoſst. Petr. & Paul. incip. Fortis & humilis, non minus efficaciter, & eleganter eamdem univerſsalem Eccleſsiæ poteſstatem in ſspiritualibus, & temporalibus, brevi hoc verborum compendio expoſsuiſsſse, & conſstrinxiſsſse videtur: O mira potentia, & ineffabilis gratia Salvatoris: quis plebeium piſscatorem Apoſstolorum facilè crederet Principem? & Regibus obſsiſstere? Reges ſsanctificare? Regnis omnibus imperare? mundum refrænare legibus? dæmonem calcare pedibus? iubere virtutibus? cœlum hominibus aperire, cum velit, claudere, cùm placeret? converſsis donare, negare perverſsis? merita mundi cognoſscere? culpas, & crimina hominibus relaxare?
Quod etiam ante cum
82
agnoſscit B. Ignatius, qui vixit temporibus Apoſstolorum, dum in epiſstola ad Smyrnenſses ſscribit, poſst Deum ſsecundo loco, & ante omnes Reges, Pontificem honorandum: Vt Principem Sacerdotum, imaginem Dei ferentem, Dei quidem propter Principatum, Chriſsti verò propter Sacerdotium.
Et
83
Petrus Bleſsienſsis luculentiſsſsimus ſsui temporis Scriptor, relatus & laudatus ab Illuſstriſss. Cardin. Baronio in Paræneſsi ad Remp. Venet. pag. 6. qui Cœleſstinum Pontificem his verbis alloquitur: Princeps Apoſstolorum adhuc in Apoſstolica ſsede regnat, & imperat, & in medio eſst conſstitutus iudiciarius rigor: illudque reſstat, ut exeratis in maleficos, Pater, gladium Petri, quem ad hoc conſstituit ſsuper gentes & Regnæ, Chriſsti crux antecellit Cæſsaris aquilas, gladius Petri gladio Conſstantini, & Apoſstolica ſsedes præiudicat Imperatoriæ poteſstati. Veſstra poteſstas à Deo eſst, an ab hominibus? Nonne Deus Deorum locutus eſst vobis in Petro Apoſstolo, dicens: Quodcunque ligaveris ſsuper terram, erit ligatum & in cœlis: & quodcunque ſsolveris ſsuper terram, erit ſsolutum & in cœlis? &c.
Quapropter
84
quidam Anglicus relatus a Gloſsſs. in proœm. Clement. Epiſscopo Chiapenſsi in dict. tract. cõprobatorcomprobator. fol. 63. & à Navarro d. cap. novit. notab. 3. num. 12. hanc ampliſssimam Pontificis poteſstatem venerans, & admirans, ſsic eum alloquebatur:
Papa ſstupor mundi, qui maximè rerum
Nec Deus eſst nec homo, quaſsi neuter inter utrumque.
Quod
85
vel ex ipſsis etiãetiam Papæ, aut PõtificisPontificis nominibus, quibus hæc ſsumma dignitas nuncupari ſsolet, benè ſsignificatur. Nam iuxta veriores eorum etymologias, & acceptiones, Pontifex à ſsumma quam habet faciendi, & ope|randi poteſstate appellatur; & Papa, quaſsi omnium Pater, ſsive quaſsi ſtupẽdusſtupendus, venerandus, & admirandus, ut cõſtatconſtat ex his, quæ obſservant Briſsſson. Hotman. Berru. Prateius, Ioan. Calinus, & reliqui, qui de verbis iuris ſscripſserunt, Alciat. lib. 2. Parergon. cap. 6. Corraſs. in. 1. 2. §. deinde ex his, D. de orig. iur. num. 17. & 18. & lib. 5. miſscellan. cap. 15. & lib. 3. cap. 22. Ioan. Fungerus in Etymol. Græco-Lat. in eiſdẽeiſdem verbis, Gilbert. Regius lib. 1. enãtiophenantioph. cap. 24. Ant. Cardoſsus in d. verb. Papa, num. 1. & Sebaſst. Covarr. in Theſsaur. ling. Hiſsp. verb. Papa, fol. 577. & verb. Pontifice, fol. 592.
Et
86
licèt olim Papæ nomen alijs etiam inferioribus Epiſscopis tribueretur, ut late obſservat Hieronym. Savaro in comment. ad Sidon. Apol. epiſst. 1. lib. 6. & alibi paſssim, & Corraſs. d. cap. 15. poſsteà tamen circa annum 850. Epiſscopis tribui deſsijt, & peculiare ſsolius Romani Pontificis ob eminentiam dignitatis factum fuit, ut cõſtatconſtat ex Concil. Chalcedon. act. 16. & teſstatur Baronius in Martyrolog. ad diem 10. Ianuarij, Anton. Mornacius in obſservat. ſsuper Cod. ad l. 4. C. de ſsumma Trinit. pag. 14. & noviſssimè Mauclerus in epiſstola dedicator. ad libros de Monarch.
Neque hoc mirũmirum videri debet, cùm apud
87
Hebræos, Athenienſses, Lacedæmonios, Ægyptios, Perſsas, Gallos, Germanos, Romanos, & ſapiẽtiſsimasſapientiſsimas alias nationes, id commune fuerit, ut ijdem forent Pontifices Maximi, ac Reges, ſsive in ſsacra, & proſsana ſsimul ſsummum ius Sacerdotes haberent, ut habetur Deut. cap. 17. & apud Ioſseph. lib. 14. antiq. cap. 16. & 17. XenophõtXenophont. in lib. de Rep. Lacedæmoniorum, Aelian. lib. 14. de varia hiſst. cap. 34. Strabon. lib. 17. Euſseb. in Chronic. Agathiam lib. 2. Cæſsar. lib. 6. de bello Gallico, Tacit. de morib. German. Cicer. lib. 2. de legib. Valer. Maxim. lib. 1. cap. 1. & late proſsequitur Cæſsar Baronius dict. anno Christi. 57. numer. 33. & ſseqq. & eo translato, & non relato Th. Bozius lib. 4. de Ital. ſstatu cap. ult. & de ruinis Gent. lib. 3. cap. 6. Paramus dict. opin. 3. ex num. 53. & Marta dict. 1. par. de iuriſsdict. cap. 22. num. 7. & 8. & cap. 25. ex num. 50. Petr. Greg. lib. 15. Syntagm. cap. 1. Bobadill. d. cap. 17. n. 3. & 10. & tx. in cap. Cleros, 21. diſst.
Et
88
conducit, quod magis in ſspecie noſstra de HebręorumHebræorum Sacerdotibus tradit Boz. d. lib. 3. de ruinis GẽtGent. cap. 2. pag. 234. quòd ad eos præcipuè ſspectabat, terram Promiſssionis dividere, & eam quiſsque partẽpartem ſsortiebatur, quam illi aſssignaſsſsent, ut habetur Ioſsue 14. qui etiam, eâdem de cauſsa, ut idẽidem Auctor advertit lib. 1. cap. 1. pag. 128. in ſsuperhumerali veſstis Sacerdotalis, quæ Poderis appellabatur, totum Orbem contextum gerebat, quaſsi totũtotum illum ſsuis humeris geſstari, & ex pręſcriptopræſcripto ſsuo gubernari, ſsignificaretur.
Secvndò facit, quòd licèt plures Auctores in ea opinione fuerint, ut in Christo, ut homine, nullum temporale Regnum, nec dominiũdominium conſtituãtconſtituant, ut vidimus ſsuprà in 2. arg. contrariæ, aſsſsertionis: verior
89
tamen, & magis communis eſsſse videtur aliorum ſentẽtiaſententia, qui Christo omnia creata ſsubiecta fuiſsſse dicunt, & à Christo gubernari, non modò uti Deo, ſsed etiam uti homine, quia ſsibi hæc omnia habuit. Quam ita
90
conſtãterconſtanter à ſsanctis Patribus tenêri affirmat Thom. Boz. de ruinis Gentium lib. 6. cap. 1. ut ab ea recedere, hæreticum eſsſse dicat. Sic enim tradunt S. Irenæus lib. 4. adverſsus hæreſses cap. 37. Iuſstinus q. 140. Athanaſs. lib. 5. cap. 4. Baſsil. Pſsalm. 2. Cyril. Ieroſsolymit. catech. 10. Chryſsoſst. cap. 1. ad. Epheſs. & ad Hebræ. Ambroſs. in eâdem epiſstol. ad HebręHebræ. Hieron. par. 7. Auguſst. lib. 2. de concup. pag. 109. Hilarius lib. 2. ſsup. Matth. in princip. Cyril. Alexandrin. lib. 2. in Ioan. cap. 13. & Theologi communiter in 4. diſstinct. 48. q. 1.
A quibus
91
in ſsubſstantia non valdè diſsſsentiunt, qui alia conſsideratione utẽtesutentes, reſolvũtreſolvunt, Christvm ab inſtãtiinſtanti ſsuæ conceptionis ex dono Patris, & Hypoſstaticæ unionis virtute, abſsolutam, & univerſsalem totius Orbis Monarchiam, & quàm in ſspritualibus habuiſsſse, ita ut abſsque cuiuſsquam iniuria, uſsurpare ſsibi potuerit, & poſsſsit omina mundi Regna, Reges deponere, ac denique de rebus omnibus temporalibus ad libitum ſstatuere, tanquam illi ſsimpliciter, ac plenè ſsubiectis. Quamvis
92
hoc dominium non tollat ab alijs hominibus iura, & dominia Regnorum, cęterarumq́uecæterarumq́ue rerũrerum, quas Deus illis conceſssit; neq;neque Christvs ipſse eo unquam in eorum damnum uti voluerit, qui propter eximiam ſsuam humilitatem, & manſsuetudinem magis venit miniſstrare, quàm miniſstrari, & ſspiritualia, quàm temporalia tractare, ut ipſse dicit Matth. 20. & Marc. 10.
Quam opinionem
93
abſsque ullo ęnigmateænigmate amplectitur D. Bernard. lib. 3. de conſsid. ad Eugen. dum ait: Diſspoſsitio tibi ſsuper Orbem credita eſst, non data poſsſseſsſsio. Non tu ille, de quo Propheta ait: Et erit omnis terra poſsſseſsſsio eius. Chriſstus hic eſst, qui poſsſseſsſsionem ſsibi vendicat & iure creationis, & merito redemptionis, & dono Patris. Cui enim alteri dictum eſst: Poſstula à me, & dabo tibi gentes hæreditatem tuam, & poſsſseſssionem tuam terminos terræ.
Et
94
ultra D. Antonin. Almain. & Turrecremat. ſsuprà num. 34. relatos, late, & optimè probat, & deſsendit Burgenſs. in addit. 2. ad Matth. capit. 2. Roffenſsis contra Luther. artic. 25. Nicolaus Grandis in illud ad Hebræ. 1. quem conſstituit hæredem univerſsorum. Alvar. Pelagius de planct. Eccleſs. lib. 2. Epiſscopus Chiapenſs. in dict. tractat. comprobatorio, fol. 20. Malferitus dict. conſs. 769. numer. 47 & ſsequentibus, Marquard. de Iudæis, 2. part. cap. 2. num. 3. Auguſst. in. de Ancona in ſsumm. de poteſst. Eccleſs. quęſtquæſt. 1. art. 1. Ant. Corſsetus de poteſst. Regia, 5. par. num. 32. Albert. Pighius lib. 1. Hierarch. Eccleſs. cap. 3. Navarrus, qui plures alios recenſset in dict. cap. novit, notab. 3. num. 8. & ſseqq. Durand. de origin. iuriſsdict. q. 3. Sotus in 4. diſst. 25. q. 2. art. 1. & 4. Angelus Rocha in Bibliotheca Vaticana pag. 185. & ſseq. Bañez de iuſst. & iur. quaſst. 4. de dom. dub. 1. concluſs. 1. col. 138. Aragon q. 67. art. 1. §. cæterum, Salon quæſst. 4. art. 4. verſs. Tertia opinio, Alfonſs. Mendoça in quodlibet. de dom. Christi, §. 1. & ſseqq. Cæſsar Baron. in Annal. Eccleſs. anno Christi 57. num. 28. & ſseqq. Molina omnino vidẽdusvidendus d. tract. 2. q. 28. ver. Quinta concluſsio, Paramus d. q. 1. opin. 3. in princip. & opin. 4. ex num. 61. & num. 90. ubi plurimos Auctores cumulat, expreſstenẽtestenentes, nullâ ratione denegari poſsſse Christo prædictam temporalem poteſstatem, ſsaltem in habitu Zevall. in pract. commun. quęſtquæſt. 283. & 739. Valençuela in monitor. contra Venetos, 3. par. 1. num. 69. ſsol. 78. Pat. Suarez in 3. par. 1. tom. diſsp. 48. Gabriel Vazquez in eâdem 3. par. diſsput. 87. cap. 2. Pat. Salazar in comment. Proverb. cap. 8. & noviſssimè Franc. Mendoça in comment. ad cap. 3. Reg. annot. 15. ſsect. 3. num. 22. pag. 665. Thom. Bozius de ruin. Gentium lib. 6. cap. 1. & Marta dict. tract. de iuriſsdict. 1. part. cap. 22. & in appendice eiuſsdem capitis, pag. 46. & 47. & noviſssimè poſst hæc ſscripta Michaël Mauclerus de Monarchia, 1. parte, lib. 3. cap. 3. & ſsequentibus, & Seraph. Freitas de Imp. Aſsiat. cap. 6. num. 56. & 6.
Quibus
95
apertè Regius Pſsaltes favere videtur, dum Pſsalm. 2. & 23. pręnuntiatprænuntiat, Christvm à mari uſsque ad mare dominaturum, Reges cum inſsulis munera illi oblaturos, genteſsque in hæreditatem ſsuam habiturum, & in poſsſsesionem ſsuam terminus terræ. | Necnon illud Pſsal. 109. ubi Christi Sacerdotium ſsecundùm ordinẽordinem Melchiſsedech futurum prædicit, quem cõſtatconſtat ſsimul Regem, & SacerdotẽSacerdotem fuiſsſse. Quod
96
D. Paul. ad. Hebr. 6. verſs. 7. dilucidius interpretatur, ſscribens, quòd ſsicut Melchiſsedech dictus eſst Rex iuſtitięiuſtitiæ, itemq́ue Rex Pacis, & ab AbrahãAbraham decimas accepit, cui & benedixit, ita Christvs, cuius eſst nomen à Regno, tam in hoc mundo, omnia ſsibi ſubijciẽsſubijciens, quàm in cœlo eſsſset perpetuò regnaturos.
Ipſsi quoque Davidi Pſsal. 88. pollicitus eſst olim Deus, ex eius ſsemine perpetuum Regem naſsciturum. Et
97
ante eum hoc ipſsum præviderat Iacob Geneſs. 49. dum dixit, non defuturũdefuturum ſsceptrum de Iudà, nec Ducem de fœmore eius, donec veniret, cui repoſitũrepoſitum eſsſset, nempè Christvs, ut omnes interpretantur.
Singulariter tamen audiendum eſst illud Apocal. cap. 19. Et habet in veſstimento, & in fœmore ſsuo ſscriptum: Rex Regum, & Dominus dominantium? ibi enim ſsermo procedit de Christo, in quo, cùm per veſtimẽtũveſtimentum humanitas, ut vult D. Gregor. hom. 3. in Ezech. & per fœmur Divinitas, quæ ſsecundùm eundem Gregor. eſst tota Dei firmitudo, & fœcunditas, intelligatur, ſsatis oſstenditur, quòd Christvs Dominus non ſsolum eſst Rex, & Regum radix quantum ad naturam Divinam, ſsed etiam quantum ad naturam humanam, prout latiùs explicat M. Fr. Ant. Perez in Laurea Salmant. certam. 5. de homin. præfect. cap. 2. num. 11.
Et in idem tendit illud Iſsaiæ cap. 9: Et factus eſst Principatus ſsuper humerum eius (ſscilicet Christi) & vocabitur nomẽnomen eius Admirabilis, Conſsiliarius Deus, Fortis, Pater futuri ſsæculi, Princeps Pacis: multiplicabitur eius Imperium, & pacis non erit finis: ſsuper ſsolium David, & Regnum eius ſsedebit, ut confirmet illud, & corroboret in iudicio, & iuſstitia amodo, & uſsque in ſsempiternum.
Quod
98
Regnum, non ſsolùm ſsuper Iudæos datum fuiſsſse, quis putet, cùm ad omnes gentes extendatur, dum dicitur: Omnes Reges terræ adorabunt eum, & omnes gentes ſservient ei, cap. diſsplicet 23. q. 4. & ſsupra omnem principatum, & poteſstatem, & virtutem, & dominationem in hoc ſęculoſæculo, & in futuro fuiſsſse, ſscribat D. Paul. ad Epheſs. Coloſsſsenſs. Philipp. & Hebræ. 1. Et
99
omnia, quæ Pater habuit, manibus, imò & pedibus eius ſsubiecta dicantur, Pſsal. 8. Matth. ult. IoãIoan. 5. 12. 13. & 16. cap. tua nobis, de decimis, cap. fundamenta, in princ. de elect. lib. 6. & Paul. 1. Corinth. 5. ubi concludit, hoc Regnum Christi omnem principatum, poteſstatem, & virtutem evacuaturum: Deus enim, cùm illud ei tradidit, omnia ſsubiecit ſsub pedibus eius, cùm autem dicat, omnia ſsubiecta ſsunt ei, ſsine dubio, præter eum, qui ſsubiecit ei omnia, &c.
His non incongruè addi poſsſse exiſstimo inſsignem Ioſseph. locum ab alijs nequaquam animadverſsum, lib. 7. de bello Iudai. cap. 12. in fine, ubi apertè teſstatur, in ſsacris libris terrenum hoc totius Orbis Imperium, cuidam ex Iudæorum finibus prænũtiariprænuntiari. Niſsi quòd ipſse, ut Veſspaſsiani gratiam iniret, de eo temerè vaticinium exponit, ſsic inquiens: Sed quòd maximè eos ad bellum excitaverat, reſsponſsum erat ambiguũambiguum, itidem in ſsacris libris inventum, quòd eo tẽporetempore quidam eſsſset ex eorum finibus Orbis terræ habiturus Imperium. Id enim illi quidem quaſsi proprium acceperunt, multiq́ue ſsapientes interpretatione decepti sũtsunt. Hoc autẽautem planè reſsponſso Veſspaſsiani deſsignabatur ImperiũImperium, qui apud IudæãIudæam creatus eſst Imperator. Sed enim homines fatũfatum vitare non poſsſsunt, etiam ſsi præviderint, &c.
Neque hoc
100
ignoraverunt SibyllęSibyllæ, à quibus accepit Virgilius Eclogâ 4. quamvis more ſsuo, ut ait Bozius ubi ſsup. fubulasfabulas audeat immiſscere, & aliò rem detorqueat, dum
101
canit:
Vltima Cumæi venit iam carminis ætas,
Magnus ab integro ſæclorũſæclorum naſscitur ordo.
Iam redit & Virgo, redeũtredeunt Saturnia Regna
Iam nova progenies cœlo demittitur alto,
Pacatumq́;Pacatumq́ue reget patrijs virtutibus OrbẽOrbem.
Et paulò pòſst, cuncta illius poteſstati tradita agnoſscens, & ab ipſso pendêre:
Aggredere, ò magnos, aderit iam tempus, honores
Chara DeũDeum ſsoboles, Magni Iovis incrementum.
Aſspice convexo nutantẽnutantem pondere mundũmundum,
Terraſsq́ue, tractuſsq́ue maris, cœlumq́;cœlumq́ue profundum:
Aſspice, venturo lætentur ut omnia ſsæclo.
Quibus Ego adijcio, quod in ſsimili quæſstione
102
de omnipotentia Christi Theologi diſsputant. Etenim quãvisquamvis Christvs, ut homo, abſsolutè loquendo, omnipotens non fuerit, ut docet. D. Thom. 3. p. q. 13. ar. 1. & ſseqq. Caietan. Medin. & Suar. ibîd. & Alex. de Ales, 3. p. q. 14. cæteriq́;cæteriq́ue Theologi cum Magiſstro in 3. Senten. diſst. 14. Ipſsi tamen reſsolvunt, omnipotentiãomnipotentiam Dei cõmunicatãcommunicatam fuiſsſse humanitati Christi, ut eſst inſtrumentũinſtrumentum coniunctũconiunctum Verbo, vel per communicationẽcommunicationem idiomatum, ut dixit D. Thom. d. q. 13 art. 1. ad. 1. vel proprius quoniam ipſsa Christi humanitas, ob talẽtalem unionẽunionem ad VerbũVerbum, elevata & ſsublimata fuit, ut eſsſset ad nutum ſsuæ voluntatis, & ex ſsuo arbitrio principium efficiens, & activum, inſstrumentale tamen, miraculorum, & operationum ſsupranaturam, ut latiùs explicant D. Greg. hom. 28. in Evang. D. Thom. 3. p. q. 56. art. 1. ad. 3. Caiet. in 3. p. q. 13. art. 2. & plurimi Patres, qui varijs in locis de hac virtute omnipotenti humanitatis Christi loquũturloquuntur, quos recenſset Rutil. Benzonius de anno Iubilæi, lib. 2. cap. 34. pag. 208. & præſsertim Euthymius lib. 7. in Lucam cap. 19. ubi ſsic ait: Quemadmodum ferrum, quod in igne aliquo tempore permanſsit, habetq́ue ignis rationes, ita quoque ſsancta ipſsius caro Divinitati unita, quæ Divinitatis sũtsunt, operabatur. Ideò manus quidẽquidem mortuũmortuum, ac deſsertum corpus coniunxit, vox autem recedentem animam revocavit.
Tertiò facit, quòd hâc dominatione in Christi humanitate ſsuppoſsitâ, quam
103
non ſsolùm creationis, verùm & redemptionis titulo ei concedunt plures ex Auctoribus ſsuprà relatis, & præcipuè Marquard. dict. tract. de IudęisIudæis, 2. p. cap. 2. num. 3. Bermon. Choveron. in tract. de pub. concub. rub. De adulter. num. 37. Marc. Anton. Marſsilius in tract. de origine redit. Eccl. 3. par. cap. 23. num. 94. & 95. & Valenç. d. monit. p. n. 70. Piè
104
credendũcredendum, & exiſstimandum eſst, eundẽeundem Christvm, hoc tale Regnum, ſsive dominium tẽporaletemporale, quod habuit & habet, Eccleſsiæ, & PõtificiPontifici, qui eum repræſsentat, cõmunicarecommunicare voluiſsſse, ſsicut & cęteracætera privilegia, quęquæ in primo argumento retulimus, iuxta text. in d. cap. quanto, de translat. Epiſscop. cap. ut noſstrum, ut Eccleſs. benef. cap. ſsundamenta. § decet, de elect. lib. 6. cap. pro humani, de homicid. eod. lib. Clem. 1. §. de Magiſstris, & plura alia, quæ in ſspecie noſstra de hac translatione dominij tẽporalistemporalis notat D. Tho. lib. 3. de regim. Princip. cap. 10. Ioan. de Lignano relatus à Cardin. in Clem. ne Romani, § irritũirritum, col. 3. de electione, Epiſscop. Chiapenſs. in d. tract. cõprobatorcomprobator. fol. 19. & ſsol. 62. & ſseqq. ut benè Guillerm. Benedict. in cap. Raynuntius, verb. Et uxorem, deciſs. 1. n. 8. Thom. Boz. omnino videndus lib. 16. de ſsignis Eccl. Dei, cap. 1. per tot. ubi late
105
oſtẽditoſtendit, Christi, & Eccleſsiæ eſsſse idem Regnum, Marta d. 1. par. cap. 22. ex num. 1. & ValẽçuelaValençuela ubi ſsup. num. 72. Etenim
106
cùm Eccleſsia ſsancta Dei Sponſsa ſsit, ut colligitur ex illo Cantic. 4. & 5: Veni de Libano Sponſsa mea, &c. Iſsaiæ cap. 61. Pſsal. 44. Apocaly pſs. cap. 12. Paul. ad Epheſs. cap. 1. & expreſssè probat tex. in cap. 1. 97. diſst. cap. nuptiarũnuptiarum 27. q. 1. cap. 1. §. ſsed ubi, de ſsacra unct. Clem. 1. §. & quod in hac, de ſsum. Trin. Clem. Romani, de iur. iurãdiurand. D. Bernard. ſserm. 69. in Cantica, cum alijs traditis à Coſsma Gumier. in Prag|mat. ſsanct. tom. 1. tit. de auct. Concil. general. cap. ſsacroſsancta. §. 1. verbo, Chriſsto, Fevardentio ſsup. Ruth. cap. 1. ſsect. 16. verſs. Hic quoque, & cap. 3. ſsect. 4. verſs. 3. & Thom. Boz. ubi ſsup. ſsponſsæ quidem
107
negare non decet, quod in perſsona ſsponſsi conceditur, 1. Princeps legibus, verſs. Auguſsta, D. de legibus, ibi: Auguſsta autem licèt legibus ſsoluta non ſsit, Princeps tamen eadem illi privilegia tribuit, quæ & ipſse habet. Vnum
108
quippé corpus, & unam vocem conſtituũtconſtituunt, ut pręclarèpræclarè expẽditexpendit D. Auguſst. epiſst. 120. ad Honoratum, & lib. 3. Doctr. Chriſst. cap. 31. & tom. 10. ſserm. 234. ſsic inquiẽsinquiens circa expoſitionẽexpoſitionem Iſsai. d. cap. 61: Sponſsum & Sponſsam Chriſstum intelligimus & Eccleſsiam, ſsed erunt duo in carne una, Sacramentum magnũmagnum, inquit Apoſstolus, in Chriſsto & Eccleſsia, igitur iam non duo, ſsed una caro. Si igitur caro una competenter & vox una. Rurſsus idem Iſsaias alibi optimè meminit unum eſsſse ipſsos duos: loquitùr enim in perſsona Chriſsti, & dicit: Sicut Sponſso impoſsuit mihi mitrãmitram & ſsicut SpõsãSponsam ornavit me ornamẽtoornamento: unus videtur loqui, & Sponſsum ſse fecit, & Sponſsam ſse fecit: quia non duo, ſsed una caro: quia Verbum caro factum eſst, & habitavit in nobis: illi carni adiungitur Eccleſsia, & fi Chriſstus totus corpus, & caput.
Vnde
109
doctiſssimus, & acutiſssimus Scotus in tract. de perfect. ſstat. q. 9. quẽquem refert, & ſsequitur Troilus Malviſs. in tract. de Canonizatione Sanct. dub. 2. inquit. quòd Papa eſst Vicarius Chriſsti, non ſsolùm in quantum Christvs fuit EccleſięEccleſiæ PręlatusPrælatus, ſsed in quantum fuit totius mũdimundi Dominus, & quòd de ſstatu & bonis hominũhominum poteſst ordinare.
Et
110
D. Cyrill. in. lib. Theſsaurorum eandem ſententiãſententiam his verbis ſsequitur, & amplificat: Dedit Filius Dei Petro plenè, & perfectè claves Regni cœlorum, quoniãquoniam ſsicut ipſse accepit à Patre DucatũDucatum, & ſsceptrum Eccleſsiæ gentium ex Iſsraël egrediens ſsuper omnẽomnem PrincipatũPrincipatum, & poteſtatẽpoteſtatem, & ſsuper omne quodcunque eſst ut in eius nomine genua cuncta curventur pleniſsſsimam poteſstatem, ſsic & Petro, & eius Diadochis, hoc eſst, ſsucceſsoribus, non minus, ſsed pleniſsſsimè commiſsit, &c.
Quod etiam ex eo magis ſsuadetur, ut prædicti Auctores conſsiderant, & Molina d. cap. 29. col. 135. & plures alij relati à Paramo d. opin. 3. n. 35. & 46. & meliùs Marta d. 1. p. cap. 16. n. 2. & ſseqq. Quia cum
111
Christvs Dominus Petro, & ſsucceſsſsoribus univerſalẽuniverſalem poteſstatem conceſsſserit ad dirigendos homines ad vitãvitam, & fœlicitatẽfœlicitatem æternãæternam, & ſsic ad ultimum finẽfinem, debuit etiãetiam ſsubijcere omnes alias poteſstates ſsæculares, ad quas ſspectat dirigere homines ad virtutẽvirtutem, & fœlicitatem temporalẽtemporalem, quæ ſservit tanquãtanquam mediũmedium ad adquirendam æternãæternam. Ei quippe, ad quem ultimi finis cura pertinent, ſsubiecti eſsſse debent, habentes curãcuram finiũfinium antecedentium, ex doctrina D. Thom. d. lib. 1. de regim. Princip. quãquam pluribus ornavimus ſsup. cap. 16. n. 50. & 57. Neq;Neque ſsatis perfecté inſstituta, & ordinata Reſspublica EccleſięEccleſiæ videri poſsſset, ſsi Christvs in eam prędictãprædictam poteſtatẽpoteſtatem non trãſtuliſſettranſtuliſſet, & ſsicut ipſsa una eſst, & ipſse unus omniũomnium Princeps, & Dominus extitit, ita reliquas omnes poteſstates Romano Pontifici non ſsubijceret, & ad unum dumtaxat ſsupremum & MonarchicũMonarchicum imperiũimperium reduceret, quod
112
eſsſse omnium utiliſsimũutiliſsimum, & perfectiſssimum pluribus probat Paramus ubi ſsup. n. 47. & ſseqq. Pet. Greg. lib. 5. de Repub. cap. 3. Iuſst. Lipſs. lib. 2. Politicor. Cap. 2. & Bobadilla lib. 1. Polit. Cap. 1. n. 15. & noviſssimè & latiſssimè Michaël Maucler. de Monarch. 1. p. lib. 4. per tot. & in noſstris terminis Seraph. Freitas de Imp. Aſsiat. cap. 6. num. 1.
Qvartò conſsidero, quòd directa hæc, & generalis Summi Pontificis in temporalibus poteſstas, & dominatio, non folùm tot, tantorumq́ue Patrum auctoritate, & aſsſseveratione munitur, quos in hoc capite, & præcedẽtipræcedenti adeò longâ ſserie congeſssimus: verùm
113
multis etiam Sacræ Scripturæ, & PõtificijPontificij | iuris oraculis, quibus vix eſst, ut congruum reſsponſsum à contrariæ partis ſsectatoribus aſssignari poſssit. Inter quæ caput effert
114
illa IeremięIeremiæ vaticinatio cap. 1: Ecce conſstitui te ſsuper gẽtesgentes, & Regna, ut evellas, diſsſsipes, ædifices, & plantes, quam de ſsuprema iſsta poteſstate ſsignanter intelligit Div. Thom. lib. 3. de regim. Princip. cap. 19. relatus à Gregor. Lopez in dict. 1. 2. gloſsſs. mag. col. 3. in fin. verſs. Facit ad iſsta, ubi advertit, ſsub his verbis, non ſsolùm peculiarem iuriſdictionẽiuriſdictionem in ſsubditos accepiſsſse videri, dum ait: Super gentes, ſsed etiam generale quoque dominiũdominium, & gubernationem RerumpublicarũRerumpublicarum, cùm adijciat: Et Regna, in quibus amplam poteſstatem Summi Pontificis agnoſscit, ad plantandum, ędificandumædificandum & diſssipandum quidquid pro bono univerſsalis Eccleſsiæ iudicaverit convenire. Et quòd non folùm ad fideles, verùm ad infideles etiam extendatur: ex illo verbo: Gentes, deducit Baronius dict. anno Christi 57. numer. 28. Nam
115
& hi, ut diximus, ad Eccleſsiæ gubernationem ſspectant, ſsi id Fidei conſservatio, vel dilatatio popoſscerit, vel alia iuſsta cauſsa, quęquæ animum Pontificis moveat, ut obſservat Epiſscop. De Chiapa d. tract. comprobator. fol. 19. & ſseqq. & fol. 46. & 47. & Roffenfis contra Lutherum art. 25. ubi inquit: Primatum Petri ſsuper omnes Reges, & Regna mundi iam impletum eſsſse quoad donum, & ius poteſstatis, quam traditam habet à Christo, vel quoad habitum in toto mundo, etiam ſsuper infideles, cùm Christvs Petro Ioan. 20. omnes generaliter oves ei paſscendas commiſserit.
Quibus convenit illud, quod de B. Petro canit Eccleſsia, dum ait: Tibi tradidit Deus omnia Regna mundi. Et Nicolaus
116
PõtifexPontifex in cap. 1. diſstinct. 21. ubi inquit: Eccleſsiam ſsolus ille fundavit, & ſsuper petram Fidei mox naſscentis erexit, qui Beato Petro vitæ æternæ clavigero iura terreni ſsimul, & cœleſstis Imperij commiſsit. Quod etiãetiam refertur in cap. omnes 22. diſst. & conſsonat tex. in cap. nos Sanctorum, cap. auctoritatem, in fine 15. q. 6. cap. quia præſsulatus 1. q. 4. & cap. duo 96. diſst. Extravag. ſsi fratrũfratrum, §. ſsanè in noſtrãnoſtram, Ioan. XXII. cap. licèt ex ſsuſscepto, de electione, Clem. Paſstoralis de re iudicata, cap. ad Apoſstolicæ, eod. tit. lib. 6.
Innocentius etiam III. in
117
cap. ſsolitæ, de maiorit. & obed. ex d. Ieremiæ loco, & ex illo Ioannis: Paſsce oves meas, & altero Matth. cap. 16: Quodcunque ligaveris ſsuper terram, erit ligatum & in cœlis, &c. eandem ſsupremam, & univerſsalem Pontificiæ ſsedis auctoritatem, & poteſstatem oſstendit, quoniam Dominus, inquit, inter has oves, & alias nequaquam diſstinxit, & nihil excepit: qui dixit: Quodcunque.
Et idem
118
Innocent. in cap. per venerabilem 13. verſs. Rationibus, qui filij ſsint legitimi, ex eiſsdem locis, & ex alio Deuteron. cap. 17. ubi in cauſsis arduis, & difficilibus Sacerdotes adiri iubentur, concludit, Romanum Pontificem, non ſsolùm in Eccleſsiæ patrimonio, ſsuper quo plenam in temporalibus poteſstatem gerit, verùmetiam in alijs regionibus, certis cauſsis inſspectis, temporalem iuriſsdictionem caſsualiter exercêre. Quò forſsitan reſspicit text. in cap. quincunque litẽlitem, & in cap. quæcunque contentiones 11. quæſst. 1. Ubi omnes lites, & contentiones tam ſspirituales, quàm temporales ad iudicium Summi Pontificis pertinere dicuntur.
Sed expreſssius, & urgentius cæteris idem argumentum, eiſsdem & alijs auctoritatibus, & rationibus conſsideratis, proſsequitur Bonifacius IIX.
119
in celebri illa extravaganti unam ſsanctam, de maiorit. & obed. inter communes. Vbi poſstquàm late ſanctęſanctæ Catholicæ & Apoſstolicæ EccleſięEccleſiæ unitatẽunitatem probavit, & eiuſdẽeiuſdem generalẽgeneralem poteſsta|tem, & ſuperioritatẽſuperioritatem in ſspiritualibus, & temporalibus probat, & unius ovilis unicum paſstorem eſsſse debêre, & quòd cùm Dominus ipſse Petro Paſsce oves, & quidem, Meas dixerit, & generaliter, non ſsingulariter has, vel illas, per hoc cõmiſiſſecommiſiſſe ſsibi intelligitur univerſsas. Et poſsteà addit: In hac ergo poteſstate
120
duos eſsſse gladios, ſspiritualem videlicet, & temporalem Evangelicis dictis inſstruimur. Nam dicẽtibusdicentibus Apoſstolis, ecce duo gladij hic: in Eccleſsia ſscilicet, cùm Apoſstoli loquerentur, non reſspondit Dominus nimis eſsſse, ſsed ſsatis. Certé qui in poteſstate Petri temporalem gladium eſsſse negat, malè verbum attendit Domini proferentis: Converte gladium tuum in vaginãvaginam. Vterque ergo eſst in poteſstate Eccleſsiæ, ſspiritualis ſscilicet & materialis; ſsed is quidẽquidem pro Eccleſsia, ille veró ab Eccleſsia exercendus: ille Sacerdotis, is manu Regum, & militum, ſsed ad nutum, & patientiam Sacerdotis. Oportet autem gladium eſsſse ſsub gladio, & temporalem auctoritatem ſspirituali ſsubijci poteſstati. Nam cùm dicat Apoſstolus ad Romanos 13. Non eſst poteſstas niſsi à Deo: quæ autem ſsunt, à Deo ordinata ſsunt; non autem ordinata eſsſsent, niſsi gladius eſsſset ſsub gladio, & tanquàm inferior reduceretur per alium in ſsuprema. Nam ſsecundùm Beatum Dionyſsium, lex Divinitatis eſst, infima per media in ſsuprema reduci. Non ergo ſsecundùm ordinem univerſsi omnia æqué ac immediatè, ſsed infima per media, & inferior per ſsuperiora ad ordinem reducuntur, ſspiritualem autem, & dignitate, & nobilitate terrenam quamlibet præcellere poteſstatem, oportet tãtotanto clarius nos fateri, quanto ſspiritualia temporalia antecellunt. Quod etiam ex decimarum datione, & benedictione, & ſsanctificatione, ex ipſsius poteſstatis acceptione, ex ipſsarum rerũrerum gubernatione claris oculis intuemur. Nam veritate teſstante ſspiritualis poteſstas terrenam poteſtatẽpoteſtatem inſstituere habet, & iudicare, ſsi bona non fuerit. Sic de Eccleſsia, & Eccleſsiaſstica poteſstate verificatur vaticinium Ieremiæ: Ecce conſstituite hodie ſsuper gentes, & Regna, & cætera quæ ſequũturſequuntur. Ergo ſsi deviat terrena poteſstas, iudicabitur à poteſstate ſspirituali: ſsed ſsi deviat ſspiritualis minor, à ſsuperiori: ſsi verò ſsuprema, à ſsolo Deo, non ab homine poterit iudicari: teſstante Apoſstolo: Spiritualis homo iudicat omnia, ipſse autem à nimine iudicatur. Eſst autem hæc auctoritas (etſsi data ſsit homini, & exerceatur per hominem) non humana, ſsed potiùs Divina, ore Divino Petro data, ſsibiq́ue, ſsuiſsq́ue ſsucceſsſsoribus in ipſso, quem confeſsſsus fuit petra, firmata: dicente Domino ipſsi Petro: Quodcunque ligaveris, &c. Quicunque ergo huic poteſstati à Deo ſsic ordinatæ reſsiſstit, Dei ordinationi reſsiſstit, niſsi duo (ſsicut Manichæus) fingat eſsſse principia: quod falſsum, & hæreticum iudicamus: quia teſstante Moyſse, non in principijs, ſsed in principio cœlum Deus creavit, & terram. Porrò ſsubeſsſse Romano Pontifici omni humanæ creaturæ declaramus, dicimus, diffinimus & pronuntiamus omnino eſsſse de neceſssitate ſsalutis.
Cui
121
textui, quatenus de duobus illis Apoſstolorum gladijs ſermonẽſermonem fecit, facem prætulit D. Bernard. lib. 5. de conſsid. ad Eugen. ubi eiſsdem ferè verbis eandem ſsententiam amplectitur. Quam etiam repetit D. Auguſst. in pluribus locis relatis ab Ivone Carnotenſsi in Decret. part. 10. cap. 59. & 75. & D. Thom. ſsup. 2. Sent. diſstinct. ultim. in expoſsit. text. ad 4. ubi dicit,
122
quòd ſspirituali poteſstati ſsæcularis in Papa coniungitur, qui utriuſsque poteſstatis apicem tenet, hoc eo diſsponente, qui eſst Rex, & Sacerdos; & tradit alia Paramus dict. opin. 3. per totam, Anaſstaſs. Germon. d. cap. 13. num. 18. Fr. Marc. Anton. de Camos in ſsua Microcoſsmia 3. part. dialog. 4. pag. 44. Et
123
elegantiſssima, ac pijsima illa epiſstola B. Ignatij de Loyola ad Claudium Regem AbyſsinorũAbyſsinorum RomęRomæ ſscripta 7. Kalend. Marcias ann. 1555. cuius verba ad litteram refert Per. Maffeius hiſstor. Ind. lib. 16. pag. 389. & ſseq. & Fr. Anton. de San Roman lib. 4. hiſst. Ind. Orient. cap. 26. pag. 767. ubi plura de Eccleſsiæ unitate, & univerſsali poteſstate notantur | & qualiter hoc olim per Iſsaîam Dominus adumbraſsſse videatur, cùm loquẽsloquens de
124
Eliachim Pontifice Maximo dixit: Et dabo clavem domus David ſsuper humerum eius, & aperiet, & non erit qui claudat, & claudet, non erit qui aperiat. Quo videlicet typo figuratus eſst Petrus, eiuſsque ſsucceſsſsores,
125
quibus datam integram poteſstatem declarãrdeclarant claves, conſsuetum utique ſsymbolum, & inſsigne pleni, atque abſsoluti dominij, 1. clavibus 74. D. de contrahen. empt. cum alijs traditis a Covar. lib. 3. variar. cap. 16. num. 11. Tiraquel. de conſstit. 3. par. limit. 6. num. 4. & ampliat. 3. num. 3.
Et
126
licèt hæc inſsignis, & nobilis Extravagans unam fanctam videatur poſsteà aliquo modo correcta, ſsive temperata per Clementem V. Bonifacij ſsucceſsſsorem, quatenus in favorem Philippi Regis francorum declaravit in Extravag. meruit, de privileg. per illam nullum Regi, & Regno GallięGalliæ præiudicium generari, nec amplius Eccleſsiæ Romanæ ſsubiectos eſsſse, quàm anteà exiſstebant: hoc tamen (ut benè advertit Germon. ſsuprà num. 51. & 67. & Marta d. tractat. de iuriſsdict. 1. part. cap. 25. num. 30) Eccleſsiæ iuribus neutiquam derogavit. Et
127
quantumvis diſspoſsitionem pontificiam correxiſsſset, rationes tamen, quibus nitebatur, revocare, & enervare non potuit, quæ æternæ, & immutabiles ſsunt, 1. eas obligationes, D. de capit minut. & notat Abb. in cap. non debet, de conſsang. & affin. Anton. de Butrio, & Ioan. de Imola in cap. 1. de conſstit. & Ioan. Andr. & Geminianus in cap. 1. §. illum autem de reſstit. ſspoliat.
Qvintò & ultimo perpendi poteſst,
128
quòd quemadmodum ea bella iuſsta cenſseri ſsolent, quæ Dei præcepto, vel auctoritate peraguntur, iuxta text. in. c. illud 23. quæſst. 2. & alia, quæ diximus ſsuprà hoc lib. cap. 2. num. 25. Ita communi omnium Doctorum cõſenſuconſenſu receptum eſst, illa quoque iuſsta cẽſericenſeri debêre, quæ ab eius Vicario ob religionis augmentum, vel ex alijs legitimis cauſsis adverſsus infideles indici iubẽturiubentur. Atque adeò,
129
quæ in eiuſsmodi bellis capiuntur, iuſste, & legitimè poſssideri, & retineri poſsſse, quamvis nunquam anteà Chriſstianorum fuiſsſsent, & infideles ipſsi quietè & in pace vivere vellent, ut communiter reſsolvunt Doctores, præcipuè Anto. de Butrio, & Ioan. de Annania in cap. quod olim, de Iudæis Oldrad. conſs. 72. Hoſstienſs. Innocent. Anchar. & alij in d. cap. quod ſsuper de voto, Bartol. in 1. 1. C. de Pagan. idem Annania in cap. 1. col. 2. de ſsagittarijs, idem Innocent. in cap. olim de reſstit. ſspolia. Calderin. conſs. 95. n. 3. verſs. De Papa, aliàs conſs. 1. de tregua, & pace, ubi ait, tenentes contrarium ab hæreſsi non diſstare, Bald. conſs. 389. incipit: Conſsuetudo eſst, in fine num. 10. lib. 2. ubi notabiliter inquit, auctoritatem ſsuſscipiendi belli contra Reges, & Principes infideles maximè penes Pontificem reſsidêre, Alex. conſs. 130. ſsuper eo, num. 4. & 5. lib. 7. Marquard. omnino videndus in tract. de Iudæis, & Infid. 1. part. cap. 6. & cap. 14. verſs. Præterea, Malferitus dict. conſs. 769. apud Mandell. num. 78. Georgius Cabedus deciſs. Luſsitan. 2. part. deciſs. 47. num. 1. & alios congerens Cardinal. Tuſschus pract. concluſs. iur. verb. Infidelibus, concluſs. 124. & verb. Bellum, concluſs. 36. & Nos ſsuprà hoc lib. 2. cap. num. 36. & poſst hæc ſscripta Seraph. Freitas de iuſsto imp. Aſsiat. cap. 9. num. 10. & 11.
Cuius
130
poteſstatis, & auctoritatis ratione, ijdẽijdem Auctores cõcluduntconcludunt, licitũlicitum, & uſsu receptiſssimum eſsſse Apoſstolicæ ſsedi, terras, & provincias taliũtalium infidelium, aut hæreticorũhæreticorum aliquibus Chriſstianis Principibus debellandas, occupandas, & pleno iure poſsidẽdaspoſsidendas concedere, etiãetiam antequãantequam ab ipſorũipſorum infidelium manibus ſsive faucibus ereptæ | fuerint, ut in Regno Ieruſsalem, Carolo Magno conceſsſso, tradidit Bartol. in l. liber homo, la 2. D. de verb. oblig. 1. fin. D. de action. empti, & in. l. id quod apud hoſstes, ubi late Iaſson. D. de legat. 1. Oldrad. conſs. 268. Martin. Laudenſs. in tract. de Principe, §. 246. & generaliter in quibuslibet alijs terris, & inſsulis Infidelium, Paganorum, & Hæreticorum, idem Bartol. in dict. l. 1. C. de Paganis, & in tract. de inſsula, verb. Nullius, num. 7. & in Extravag. ad reprimendum, verb. Totius Orbis, num. 9. Bald.
131
in l. 1. C. de iure liber. col. 5. ubi inquit: Hodie, ubicunque iuriſsdictiones vacant, ut in Regnis infidelium, apud quos non eſst vera dignitas, nec naturalis dignitas, nec naturalis iuriſsdictio, occupanti conceditur Catholico, ut fuit in Regno Hiſspaniæ, ut notat gloſsſsa Decreti. Quæ gloſsſsa, ut advertit Epiſscopus Chiapenſs. in d. tract. comprobat. fol. 31. forſsitan eſst cap. Adrianus, verb. Per ſsingulas, diſst. 63. idem tradunt Domin. & Phil. Francus per text. in cap. Abbate fanè, §. & allegabatur de re iudic. lib. 6. Angel. diſsput. incip. Renovata guerra, Ioan. de Lignanis in tract. de bello, 1. part. Franc. Vargas in tract. de auct. Pontif. confir. 10. n. 4. & 5. & Anaſstaſs. Germon. dict. lib. 3. cap. 13. à num. 27.
Et
132
licèt Epiſscopus Chiapenſsis ubi ſsuprà hoc reſstringere velit ad provincias, quæ olim Chriſstianorum fuerunt, & iniuſstè ab infidelibus detinentur, & differentiam inter Saracenos, Hæreticos, alioſsque Fidei hoſstes, & inter ſsimpliciter infideles, conſstituat, quam etiam admittere videtur Petrus de Ravena ſsing. 585. Bartolus tamen, & reliqui auctores ſsuprà relati, generaliter, & indiſstinctè loquũturloquuntur, & expreſsſsius Malferitus, & Marquard. ubi ſsup. Marta d. 1. part. cap. 24. num. 10. & ſsequentib. ubi de hac Indiarum donatione ſspecialiter agẽtesagentes, reſsolvunt, quòd omnes Doctores indifferenter tenẽttenent, etiam res, & provincias, quæ ſsemper infideliũinfidelium fuerint, poſsſse relinqui, ac donari ſsub conditione, ſsi ab hoſstibus capiantur. Quia
133
licèt alias imprudens & temerarium conſiliũconſilium cenſseri ſsoleat, hoſstium bona, & provincias ante victoriam dividere, ut oftendit Auſsonius epig. 20. Philip. Comineus lib. 5. comment. poſst medium, ubi periucundum exemplum adducit, & Mag. Marquez in Gubernat. Chriſstiano lib. 2. cap. 31. pag. 340. & ſseq. Adhuc
134
tamen expectatio talis conditionis honeſsta reputatur, iuxta ea, quæ notant ſscribentes per text. ibi. in. d. liber homo, & in d. l. id quod apud hoſstes: quibus addere poſsſsumus tex. in 1. ſsi quid mater, C. de don. quæ ſsub modo, & in 1. ſsi ſservitus, §. futuro, D. de ſservit. urb. præd. cum notatis a gloſsſsa in cap. ad diſsſsolvendum verb. Accuſsari ad fin. de deſsponſsat. impub. Bart. in 1. ſservos num. 4. D. de alim. & cib. legat. Et
135
tex. in d. cap. Abbate ſsanè, verſs. Et allegabatur, ubi Rex Aragonum donavit Hoſspitalarijs ſsancti Ioannis Caſstrum Curvariæ cum ſsuis finibus, inter quos erat locus de Roſsſsellis, quæ ab infidelibus poſssidebantur, & nunquam ChriſtianorũChriſtianorum fuerant, ſsub ea conditione, ſsi Rex illa ab eiſdẽeiſdem hoſstibus caperet, & talem donationem valuiſsſse Summus Pontifex ibi apertê ſsupponit, & proſsequitur Philip. Francus, & Domin. ibîdem num. 40.
Qui ex eodem principio deducũtdeducunt, quòd
136
licèt Eccleſsiæ, quæ nondum conſstructa eſst, nihil donari regulariter poſssit, cap. ad audientiam, el 2. de Eccleſs. ædific. & in eod. cap. Abbate ſsanè, ubi tamen talis donatio ſsub ea conditione ſsit, quam ſsit honeſtũhoneſtum expectare, vel non agitur, ut eidem Eccleſsſstatim acquiratur, ſsed poſstquàm iam ædificata, vel conſstructa fuerit, tunc iure optimo ſsuſstineatur, ut latiùs etiãetiam notat & proſsequitur Bart. conſs. 26. nume. 1. lib. 1. Abbas in dict. cap. ad audientiam, n. 2. Guid. PapęPapæ deciſs. 267. & ibi eius additionator Ranchinus, Guil. Benedict. in cap. Raynuntius, de | teſstam. verb Et ſsoboles, quam geſstabat in utero, num. 15. Lambertin. de iure patron. 1. part. lib. 1. Quæſst. 5. Art. 10. Menochius conſs. 29. num. 59. & 60. vol. 1. & Nicol. Garcia de beneficijs, 5. part. cap. 9. num. 49. & 50.
Sed
137
præſstat, ut in ſspecie noſstra loquẽtesloquentes audiamus Franc. Vargas ubi ſsup. num. 5. & 6. & Anaſstaſs. GermoniũGermonium num. 29: Qui ſsecuré docent, Summum Pontificem virtute huius ſsupremæ Poteſstatis temporalis, de qua loquimur, non modò civitates, prouincias, & Regna, quæ anteà Chriſstianam Religionem profitebantur, & deinde fuerunt ab infidelibus uſsurpatæ, poſsſse, cui libuerit, indubitanter concedere, uti recuperet, ſsuaque faciat: ſsed ea etiam addicere poſsſse, quæ Chriſstianorum nunquam fuerunt, ad Chriſstianæ Fidei & Evangelij propagationem, & idololatriæ extirpationem: Et quòd his rationibus motus Alex. VI. amplas iſstas Indiarum Occidentalium regiones Catholicis Regibus, Ferdinando & Iſsabellæ, eorumq́ue ſsucceſsſsoribus addixit; qui ex illa acquiſsitione omnem omnino iuriſdictionẽiuriſdictionem ac omne imperium earundem provinciarũprovinciarum ſsibi iure vendicant; non ipſso iure, nec iure belli, ſsed Romani Pontificis auctoritate, quare iuſstè dicuntur poſssidere, arg. l. iuſstè poſssidet, D. de acquir. poſsſseſsſs.
Qva ſsententiâ, ut veriori & receptiori, retentâ, argumentis pro contraria conſsideratis, breviter reſsponderi poteſst. Ad primũprimum,
138
falſsum eſsſse, quod in eo ſsupponitur, nullo ſscilicet certo iure, vel Eccleſsiæ teſstimonio probari tẽporalẽtemporalem Romani PõtificisPontificis poteſtatẽpoteſtatem; cùm pro ea tot, & tam aperta reperiãturreperiantur, ut ſsuprà conſsideravimus; quæ ſsuâ vi, & ratione tam infideles quàm fideles comprehendunt. Vt
139
omittamus eorum opiniones, qui ob ſsolam infidelitatem, barbariem, idololatriam, vel mores contra naturam, ad iudicium Eccleſsiæ pertinere putarunt, de quibus late diſsputavimus ſsuprà hoc libro ex cap. 7. & poſst D. Antoninum in ſsumma titul. 3. de dom. Reg. cap. 2. latè agit Thom. Bozius in tract. de Ital. ſstat. lib. 4. cap. 5. & 6. Quibus
140
non obſstat ille Pauli locus 1. Corinth. 5: Quid enim mihi de ijs, qui foris ſsunt, iudicare? de cuius vera, & varia interpretatione plura congeſssimus, d. cap. 14. ex num. 21.
Et
141
eodem modo reſsponderi poteſst ad illud Ioan. ult. Paſsce oves meas; etenim licèt infideles, dum in ſsua infidelitate perſsiſstunt, propriè de Chriſsti, & Eccleſsiæ ovili non ſsint, ut concludunt Auctores in argumento relati: verius tamen eſst, quòd ad Eccleſsiæ curam, & gubernationem ſspectant, ut tetigimus fup. n. 115. & expreſssè docet Innocent.
142
in c. licèt de foro comp. reſsolvens: Quòd quando Chriſstus dixit Petro: Paſsce oves meas, & dedit ei claves Regni cœlorum, aliquo modo eius iuriſsdictioni ſsubiecit Saracenos, Gentiles, & Schiſsmaticos. Et Roffenſs. contra Luth. articul. 25. ubi. inquit: Primatum Petri ſsuper omnes Reges, & Regna mundi iam impletum eſsſse, quoad donum, & ius poteſstatis, quam traditam habet à Chriſsto, vel quoad habitum in toto mundo, etiam ſsuper infideles, qui ſsunt oves Chriſsti, quamvis extra ovile Eccleſsiæ errantes: non tamen omnino quoad executionem, vel actum poteſstatis. Quia ſscilicet ad Papam pertinet cura omnium ovium Chriſsti, Ioan. 20. Paſsce oves meas, non ſsolùm eas, quæ ſsunt intra, ſsed quæ ſsunt extra ovile Eccleſsiæ à fide aberrantes, de quibus Ioann. 10. Alias oves habeo, quæ non ſsunt ex hoc ovili, illas oportet me adducere; ſscilicet per me, & per meos miniſstros, maximè per Papam, ad quem pertinent de prædicatione nunc illis providere, ut qui voluerint liberè, non coactè ad Fidem Chriſsti convertantur, &c. Leontius quoque tradit ſsub illis verbis, Ioan. 10: Alias oves habeo, &c. Christvm oſstendere voluiſsſse, ſse non tantum Iudæorum, quibus cum loquebatur, ſsed etiam omnium gentium Regem eſsſse, atque paſstorem; & in eâdem expoſsitione Sancti | omnes unanimi conſsenſsu cõveniuntconveniunt. Et D. Bernard. lib. 2. de conſsid. cap. 8. verba illa: Paſsce oves meas, explicans, interrogat: Quas? illius, aut illius populi, civitatis, aut regionis, aut certi Regni? Oves meas inquit: cui non planũplanum non deſsignaſsſse aliquas, ſsed adſsignaſsſse omnes? Nihil excipitur, ubi diſstinguitur nihil. Cui convenit Theophylactus, dum inquit: Cùm prandendi finem ipſse feciſsſset, totius Orbis ovium præfecturam Petro commiſsit: Et idem ſsentiunt Orig. cap. 6. epiſst. ad Rom. Cyprian. de unit. Eccleſs. Arnob. Pſsalm. 138. Chryſsoſst. homil. 1. de pœniten. & reliqui Græci, & Latini Patres Eccleſsiæ, quorum dicta latè perpendit Thom. Bozius lib. 18. de ſsign. Eccleſs. Dei, cap. 1. in ſsexto argumento. Paſscere
143
enim illo in loco ex natura ipſsius verbi idem ſsignificat quòd regere, & gubernare. Vnde ſsit, ut ad Reges quoque, & Principes gẽtiumgentium pertineat hæc vox,
144
quos paſssim ethnici Scriptores, ſsed in primìs Homerus, paſstores populorum appellare ſsolent, ut idem Bozius oſtẽditoſtendit, & latiùs Paramus d. opin. 3. num. 29. Nam quemadmodum paſstores ovium commodis diligenter invigilant, ita quoque Principes, atque Reges, non tam ſsuæ utilitatis ſstudioſsi eſsſse debent, quàm gentium, & populorum, qui ſsibi ſsubduntur, ut eleganter in eiſsdem terminis expoſsuit D. Auguſst. tract. 123. dicens: Nam quid eſst aliud: Si diligis me, paſsce oves meas, quàm ſsi diceretur: Si me diligis, non te paſscere cogita, ſsed oves meas, ſsicut meas paſsce, non ſsicut tuas; gloriam meam in eis quære, non tuam, dominium meum, non tuum. Et hac de cauſsa
145
in illo verſsu, Pſsal. 79: Qui regis Iſsraël, intende, in lingua Originali Hebræa legitur: Qui paſscis. Et in Pſsalm. 77. ubi in Vulgata legitur: Et elegit David ſservum ſsuum, & ſsubſstulit eum de gregibus ovium, de poſst fœtantes accepit eum, paſscere Iacob ſervũſervum ſsuum, in Chaldaica dicitur: Vt dominaretur in Iacob populo ſsuo. Qui locus eò pluris faciendus eſst, quia illum de Christo Domino omnes intelligũtintelligunt, & D. Hieronym. etiam D. Petro, de cuius nunc poteſstate agimus, accommodari poſsſse fatetur.
Secvndò verò, argumento cõtrariæcontrariæ partis reſspondere poſsſsumus, affirmando,
146
verius eſsſse in Christo Domino, etiam ut homine, temporale regnum, & dominium conſstitui, & concedi debêre ex rationibus, & auctoritatibus, quas ſsup. ex num. 89. perpẽdimusperpendimus. Neque obſstare ea, quæ pro adverſsa opinione conſsiderantur, & dominium duntaxat ſspirituale in Christo concedere, & aſssignare videntur. Nam, ſsi benè inſspiciantur, ſsolùm oſstendunt, Christvm in quantum hominem ſse mundi Regno non immiſscuiſsſse, neque dominia rerum, quæ liberaliter hominibus indulſserat, uſsurpaſsſse, id verò ex voluntatis potiùs, quàm poteſstatis defectu proceſssit, quia huiuſsmodi tẽporaliatemporalia contempſsit, & humilem vitam agere deſstinavit. Et
147
ita, ubi ſsibi oportere viſsum fuit, exercitium temporalis iuriſsdictionis accepit: Matth. namque 8. dæmonibus poſcẽtibuspoſcentibus: Si eijcis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum, dixit: Ite, & ſsuffocati ſsunt, & 12. permiſsit Diſscipulos per aliena ſsata vellere ſspicas, & manducare. Et apud eundem Matth. cap. 21. Ioan. 2. Marc. 11. maledixit ficulneæ, & aruit: & flagello eiecit ementes & vendentes de tẽplotemplo; & adulteram, quia nemo eam accuſsabat, abſsolvit; prout etiam habetur in cap. ex multis, & cap. vendentes 1. q. 3. cap. accuſsatio, el 1. 2. q. 7. gloſs. in cap. quoniãquoniam verb. Sic, diſstin. 10. & in cap. cùm ad verum, diſstin. 96. In quibus omnibus Christvs nullãnullam iniuſtitiãiniuſtitiam cõmiſitcommiſit, ſsed iure ſsuo, & poteſstate uſsus eſst, ut benè advertũtadvertunt omnes Doctores pro hac opinione relati, & præcipuè Molina d. diſsp. 28. Marta d. c. 22. Paramus, qui alios refert, d. lib. 3. q. 1. opin. 2. num. 8. & opin. 4. ex n. 79. & n. 127. Baronius d. an. Christi 57. | num. 28. & 29. Anaſstaſs. Germon. dict. lib. 3. de ſsacror. immun. c. 15. ex num. 18. Bobad. d. lib. 1. Polit. cap. 13. num. 4. & ſsequentib. & Pat. Franc. Mendoça d. cap. 2. lib. 1. Reg. num. 10. annot. 15. ſsect. 3. num. 27. & noviſssimus Michaël Mauclerus de Monarch. 1. part. lib. 3. cap. 4. & 5. qui ſspecialiter reſspondet omnibus teſstimonijs in contrarium adductis: & præſsertim
148
ad illud Ioan. 18: Regnum meum non eſst de hoc mundo. Vbi Christvs nullatenus ſse Regem temporalem eſsſse negavit, ſsed ſsibi id potiùs curari, ut humanum genus redimeretur, & peccatores ſsalvi fierent, iuxta ea, quæ notant Auguſstin. & Chryſsoſsto. ibîdem, & illud Ioan. 3: Non miſsit Deus Filium ſsuum in mundum, ut iudicet mundum, ſsed ut ſsalvetur mũdusmundus per ipſsum. Et ita
149
aliàs apud eundem Ioan. d. cap. 18. interrogatus: Rex es tu? non negavit, ſsed dixit: Tu dicis, quia Rex ſsum ego. Nec redarguit Nathanaëlem ſsibi dicentem Ioan. 1: Tu es Rex Iſsraël. Nec obiurgavit, imò & defendit turbam clamantem, & dicentem Ioan. 12: Hoſsannà Benedictus qui venit in nomine Domini Rex Iſsraël.
Quibus non obſstat
150
illud Lucæ 12. ubi dixit fratribus de hæreditate certantibus: Quis me conſstituit iudicem, aut diviſsorem ſsuper vos? Nam illud ſsimiliter ſsolùm probat, Chriſstum non aſsſsumpſsiſsſse munus, & officium iudicis temporalis: non tamen concludit, illum caruiſsſse poteſstate, ut id, ſsi vellet, efficeret. Et ideò hoc nequaquam negavit, ſsed ſsolùm innuit, ſse à nemine ad id munus ſsubeundum fuiſsſse conſstitutum, ac deputatum, ut benè poſst alios obſservat Molina dict. cap. 28. col. 135. verſs. Ad tertium, Marta d. cap. 22. num. 4. & in append. eiuſsd. cap. circa finem, & Paramus d. opi. 4. n. 124. verſs. Nam ad primum. Et hoc eſst quod voluit dicere D. Ambroſs. relatus ab Albert. Pighio lib. 5. Eccleſs. Hierarch. cap. 1. verſs. Rurſsus: Terrena declinat, qui propter Divina deſscenderat.
Et tandem
151
ad illud, quod deduximus ex Extravag. cùm inter nonnullos, & ſsimilibus reſspondetur, ibi de dominio proprietatis rerum in particulari ſsermonem haberi, quo inſspecto, certiſssimum eſst, Christvm, & Apoſstolos pauciſssimarum rerum dominium habuiſsſse,
152
cùm paupertatis amantiſssimi fuerint, & eâ ſsolâ mundũmundum vincere deſstinaverint, ut habetur Zachar. 9. num. 9. Pſsal. 39. n. 18. Pſsal. 68. n. 30. Matth. 8. verſs. 20. & 2. Corinth. 8. verſs. 9. ibi: Scitis gratiam Domini noſstri Ieſsu Chriſsti, quoniam propter vos egenus factus eſst, cùm eſsſset dives, ut illius inopia divites eſsſsetis, de quo etiam agitur in cap. Dominus diſstin. 93. & in pluribus alijs locis, quæ cõgeritcongerit Pat. Franc. Mendoça in d. ſsect. 3. num. 5.
Ad tertium autem, & quartũquartum reſspondeo, abſsque dubio probandũprobandum eſsſse, illud
153
idem dominium, & imperium temporale, quod Chriſstus habuit, in Petrum, & ſsucceſsſsores eius translatum fuiſsſse, ut cum D. Thom. & alijs ſsuprà ex num. 104. reſsolvimus. Nam licèt Christi poteſstas, quam vocãtvocant excellentiæ, quo ad alias res in Eccleſsiam non tranſsierit: hæc tamen dominij temporalis, etiam ſsi excellenter in Christo fuiſsſse dicatur, omnino trãſferritranſferri debuit, cùm neceſsſsaria fuerit ad univerſsale ipſsius Eccleſsiæ regimen, quod, ut diximus, aliter nec conſstare, nec ſsibi ſsufficere poſsſset; quia
154
illi, ad quem cura finis ultimi pertinet, ſsubijci debent reliqui, ad quos pertinet cura finium antecedentium, quęquæ eſst temporalis poteſstas, ut probat D. Thom. d. lib. 1. de regim. Princi. c. 14. qui etiãetiam eod. lib. cap. 1. & 6. ſsic ait: Romano Pontifici Vicario Chriſsti oportet omnes Principes populi Chriſstiani eſsſse ſsubiectos, ſsicut ipſsis Domino Ieſsu Chriſsto, qui non ſolũſolum Sacerdos, ſsed etiam Rex eſst vocatus, &c.
Et quod hæc
155
poteſstas à Christo in eius Vicarios translata, nomine tenus cẽſẽdacenſenda non ſsit, nec inefficax iudicãdaiudicanda, benè etiãetiam probat Baronius ubi ſsup. | num. 28. ex ijs, quæ Christvs ipſse liberaliter profitetur,
156
apud Ioan. in Apocal. cap. 2. ſsic dicens: Qui vicerit & cuſstodierit, uſsque ad finem opera mea; dabo illi poteſstatem ſsuper gentes, & reget eas in virga ferrea, & tanquam vas figuli confringentur, ſsicut & ego accepi à Patre meo. Quem locũlocum exponens D. Auguſst. in homil. 2. ſsup. Apocal. hæc in eandẽeandem ſsententiam profert: in Chriſsto habet Eccleſsia hanc poteſstatem: ſsicut dicit Apoſstolus ad Rom. 8. cum illo nobis omnia donata fuiſsſse. Sic virgam ferream, dixit IoãnesIoannes propter iuſstitiam, & propter rigorem: cum virga corrigantur boni, mali verò cõfringanturconfringantur.
Idem
157
quoque de hac Regia dignitate unà cum Sacerdotio ad poſsteros in Eccleſsiam per Dominum tranſsmiſsſsa, eruditè his verbis Epiphanius teſstatur: Rex alienigena Herodes advenit, & non amplius ſsucceſsſsores David diadema imponebant, translapſsa Regia ſsede in Chriſsto ad EccleſiãEccleſiam. Et à domo quidem carnali Iudà, & Iſsraël Regia dignitas translata eſst: firmiter autẽautem ſsedet Thronus in ſsancta Dei Eccleſsia in æternũæternum, ex duplici origine dignitatem habens, Regia, ac Sacerdotali. Et Regiam quidẽquidem à Domino noſstro Ieſsu Chriſsto iuxta duos modos, & quia eſst ex ſsemine David Regis ſecũdùmſecundùm carnem: & quia eſst Rex maior à ſsæculo ſsecundùm Deitatem. Sacerdotalem verò, quia ipſse eſst Pontifex, & Pontificum præfectus, &c.
Neque his refragatur,
158
quòd cùm Christvs rarò, aut nunquam hanc temporalem poteſstatem, ex habitu in actum deduxerit, Pontifices etiam ab eius exercitio abſstinêre debebunt. Nam ſsecundùm Martam d. cap. 22. num. 4. & 5. & Bobadill. d. cap. 17. num. 3. & 4. & ea, quæ tangit Paramus d. opin. 4. num. 67. in fine, duo tempora circa dominium Christi conſsideranda ſsunt, alterum ante paſssionem, & tunc propter humilitatem iudicare recuſsavit, ut oſstendunt teſstimonia, quæ pro hac parte citantur. Alterum verò poſst reſsurrectionem, & tunc procedunt plenè, & planè reliqua loca, quæ ei datam fuiſsſse omnẽomnem poteſtatẽpoteſtatem in cœlo, & in terra ſsignificant. Vnde ſsequitur,
159
quòd cùm poſst reſsurrectionem Petro clavium poteſstatem, & ovium omnium curam commiſserit, ut conſstat Matth. cap. ult. & 16. ex poteſstate Domini, poteſstatem ſsui Vicarij metiri debemus, & ei ſsupremam, & univerſsalem iuriſsdictionem concedere, in ſspiritualibus ſsemper & ubique, & in temporalibus, ubi id ad commune Eccleſsiæ bonum expedire cenſsuerit. Et hoc,
160
ſsecundùm eundem Martam d. cap. 22. in fine appendicis, ſsignificare voluit Christvs Ioan. d. cap. 18. ubi poſstquàm dixerat, RegnũRegnum meũmeum non eſst de hoc mundo, ſsubdit: Nunc autem Regnum meum non eſst hinc, id eſst, nunc cùm patior, & Regnum, quod habeo, voluntariè relinquere volo, ſsed poſst reſsurrectionem, & redemptionẽredemptionem hominum factam, cùm iam glorioſsus, impaſssibilis, & immortalis exiſstam, omnem Regni mei poteſstatem atque uſsum aſsſsumam, cuius contemplatione ſse eſsſse verum Regem eidẽeidem Pilato reſsponderat, & ne prædictis repugnet, ſsic exponendum Mendoça dict. cap. 2. lib. 1. expendit Mendoça dict. cap. 2. lib. 1. Regum num. 10. annot. 15. ſsect. 3. numer. 18.
Deniqve non obſstat quintum, & ultimum argumentum, ex multorum iurium auctoritate deſsumptum, quibus temporalis poteſstas à Pontificia, & ſspirituali diſstinguitur, & ipſsimet Pontifices affirmare videntur, ſsibi illam nequaquam competere.
161
Nam generaliter cum eiſsdem Auctoribus reſsponderi poteſst, verum quidem eſsſse duas iſstas poteſstates regulariter diſstinctas eſsſse, neque invicem confundi, ſsed potiùs ſse iuvare debêre, ne aliàs ordo Hierarchicus pervertatur, ut ſsup. ſsæpè retulimus, & latè probat Turrecremata in ſsumma de Eccleſs. lib. 1. cap. 87. cum duob. ſseqq. Soto de iuſst. & iure lib. 4. quæſst. 4. art. 1. Bobad. dict. | cap. 17. à num. 1. & cap. 18. à num. 2. Anton. Fab. in Cod. Sabaud. lib. 3. tit. 12. de iuriſsdict. omn. iud. definit. 4. Morla in empor. iur. 1. part. tit. 2. num. 125. Zevallos 4. tom. pract. commun. quæſst. ult. à num. 112. & plurimi alij, quos noviſssimè refert Caliſstus Remirez in tract. de lege Regia AragonięAragoniæ, §. 2. num. 1. Non tamen
162
in illis iuribus denegatur, quod in Romano Pontifice, ut in vero, & ſsupremo totius Eccleſsiæ capite, & mundi Monarcha utriuſsque gladij poteſstas non reſsideat, & ab eo mediatè totius iuriſsdictionis ſspiritualis fons, & origo dimanet, & utrâque uti poſssit, cùm ſsibi neceſsſsarium viſsum fuerit, ut apertè diſsponunt reliqua iura, quæ in ultimo argumento huius ultimæ partis conſsideravimus.
Vnde
163
dicere potuit Baldus in cap. 1. in princip. qui feud. dare poſsſs. quòd Summus Pontifex eſst iudex ordinarius omnium hominum totius mundi, & concurrit cum quolibet alio iudice ordinario. Et gloſs. in cap. ex trãſmiſſatranſmiſſa, de foro compet. Quòd
164
licèt regulariter à iudicibus laicis non appelletur ad Papam, quia non ſsunt de eius iuriſsdictione tẽporalitemporali, cap. ſsi duobus, §. denique de appellat. ubi Abb. num. 5. & Francus num. 12. Vbi tamen iniuſstitia Imperatoris, vel Regis, aut aliorum Principum, non recognoſscentium ſsuperiorem, eſsſset notoria, & in cauſsis, & caſsibus arduis verſsaremur: tunc per viam extraordinarij reccurſsus ad Papam appellari poſsſset. Quam doctrinam latiùs proſsequitur Innocent. in cap. licet ex ſsuſscepto de foro compet. Decius in d. cap. ſsi duobus ex num. 10. Afflictis in proœm. conſsti. Regni, quęſtquæſt. 21. num. 7. Marc. Ant. Petra in tract. de poteſst. Princ. cap. 6. num. 94. Et adeò probat Marta d. tract. de iuriſsdict. 4. part. caſsu 56. num. 5. & 6. ut aſsſserere audeat, hoc procedere non ſsolùm ratione peccati commiſssi propter notoriam iniuſstitiam, vel quia eius cauſsâ poſsſset turbari pax univerſsalis; ſsed etiam ratione propriæ tẽporalistemporalis iuriſsdictionis, quam Summus Pontifex habet in univerſso.PRSS
Et hoc idem ſsentit
165
D. Bernard. lib. 1. de conſsid. ad Eugen. quatenus inquit, Pontifices in criminibus, non in poſsſseſssionibus temporalibus poteſstatem habêre, & infima hæc, & terrena Regibus, & Principibus terræ relinquenda eſsſse. Non enim affirmare voluit, extra poteſstatem Summi Pontificis eſsſse, ubique de temporalibus iudicare, quando neceſssitas finis ſspiritualis, vel alia iuſsta cauſsa illud expoſstulat. Sed quod vult, eſst, ut id, quoad fieri poſssit, exequatur per alios: per ſse autem non niſsi incidenter, aut quando aliud fieri non poteſst, & ideò ſsubiungit: Non quia indigni vos, ſsed quia indignum vobis talibus inſsiſstere: quippe potioribus occupatis. Denique ubi neceſssitas exigit, audi quid cenſseat, non ego ſsed Apoſstolus: Si enim in vobis iudicabitur mundus, indigni eſstis, qui de minimis iudicetis; ſsed aliud eſst incidenter excurrere in iſsta, cauſsa quidem urgente: aliud ultrò incumbere iſstis, tanquam magnis, digniſsq́ue tali, & talium intentione rebus.
Quod etiam
166
melius expreſssit lib. 4. duos illos gladios exponens, quos Apoſstoli Chriſsto obtulerunt, de quibus, mutuatis verbis ab ipſso D. Bernardo, latè loquitur text. in dict. extra vag. unam ſsanctam, verſs. In hac ergo, de maiorit. & obed. ſsup. num. 121. relata, & plures alij ex ſsanctis Patribus, quos refert B. Ioan. à Capiſstrano in tracta. de poteſst. Papæ part. 2. num. 194. & 225. Ioſseph. Stephan. de poteſst. coactiva cap. 8. num. 9. cum ſseqq. Anaſstaſs. Germon. dict. lib. 3. de ſsacror. immun. cap. 13. ex num. 17. Et ſsequitur Præpoſsit. in dict. cap. cùm ad verum diſstin. 96. docens, prædictas iuriſsdictiones, quoad exercitium eſsſse diſstinctas. Nam hoc regulariter in temporalibus prohibitum eſst Papæ, cui dictum eſst: Pone gladium tuum in vagina, & Innocent. | in dict. cap. ſsolitæ de maior. & obed. ubi eandem diſstinctionem reſspiciens, Papæ
167
attribuit auctoritatẽauctoritatem, Imperatori verò poteſstatem: Papæ ius faciẽdifaciendi, Imperatori actum; ita tamen, ut ex hoc non ſsequatur, quòd una iuriſsdictio alteri non ſsubſsit, & temporalis ab ſspirituali non pendeat. Nam
168
duo luminaria magna diſstincta ſsunt in cœlo, & temen Luna habet lumen à Sole, & ut dicitur in eodem cap. ſsolitæ: Quanta eſst inter Solem & Lunam, tanta eſst inter Papam, & Imperatorem differentia, quod noviſssimè proſsequitur Seraphin. Freitas de iuſsto Imper. Aſsiatico cap. 6. num. 39. & 40.
Idem etiam poſst alios probat, & ſsequitur Ioan Bapt. Valençuela d. monit. contra Venet, part. 4. num 178. ubi concludit, quòd Christvs tranſstulit omnimodam poteſstatem in Petrum, & ſsucceſsſsores, etiam quoad temporalium adminiſstrationem. Sed ut reliqui Sacerdotes liberius Divinis vacarent, & Summus Sacerdos ſsaluti animarum intenderet, permiſsſsa eſst Imperatori eorumdem temporalium adminiſstratio, d. cap. cùm ad verum 96. diſst. & ſsimilibus. Vnde
169
Eccleſsia, ſsic à Christo renovata, Monarchiam fuit propriam adepta, quæ dicta eſst Regnum Apoſstolorum, cap. ita Dominus 19. diſstinct. 22. cap. in novo 21. diſstinct. cap. 2. diſstinct. 22. cap. loquitur 24. quæſst. 1.
QuęQuæ omnia
170
latiùs explicat Ioan. de Turrecremata in ſsumma de Eccleſs. lib. 1. cap. 29. verſs. Ad quartum, Anaſstaſs. Germon. d. cap. 13. ex num. 17. & 69. Paramus d. opin. 4. ex n. 121. & Marta d. 1. part. cap. 25. per totum, qui ſsigillatim omnia iura in argumento relata percurrunt, & eis ſspeciales, & evidentes ſsolutiones aſssignant, quas brevitatis cauſsâ hîc trancribere ſsuperſsedeo, cùm apud eos videri poſssint.
Et de hiſstoria
171
text. in d. cap. novit plures agit Ioan. Igneus in repetit. l. 5. §. non alias, num. 415. D. ad Syllanian. & in diſsput. an Rex Franciæ recognoſscat Imperium? num. 42. Cuiacius in recitat. poſsthum. ad Decret. Remundus Ruffus in defenſsione pro Pontif. Max. totoq́ue ord. Sacredo. & Germon. ſsub. ex num. 55.
Quibus addere poſsſsumus, PontificẽPontificem ibi non dixiſsſse, quòd non poterat, ſsed quòd non intendebat iudicare de feudo, cuius
172
cognitio, & iuriſsdictio ex magis communi, & recepta DoctorũDoctorum ſsententia, feudi domino regulariter relinquenda eſst, etiam ſsi contra Eccleſsiaſsticas perſsonas agatur, cap. cæterũcæterum de iudicijs cap. verum, cap. ex tranſsmiſsſsa de foro compet. Bald. in cap. quæ in Eccleſsiarum, num. 21. de conſstitutionibus, And. de Iſsernia in cap. 1. §. item ſsi Clericus, colum. 2. de capitul. Conradi, Menoch. de retinenda poſsſseſsſs. remed. 3. ex num. 396. Iulius Clarus in § feudum, quæſst. 90. Nam quilibet
173
ab altero feudum recognoſscens, etiam ſsi ſsit Summus Pontifex, Imperator, Rex, vel alius Princeps, ſsuper feudalibus controverſsijs debet iudicari à directo domino feudi, Socin. d. cap. ex tranſsmiſsſsa num. 36. Marta de iuriſsdiction. 4. par. cent. 1. caſsu 89. num. 5. cum ſseqq. ubi rationem adducit, quia propter feudalem inveſstituram ſsemper cenſsentur eſsſse inferiores directo domino, Bald. in l. ſsed ſsi hac, §. ſsi liberta, D. de in ius vocando, Zaſsius de feudis part. 7. num. 19. Henricus Roſsental. in eodem tractat. cap. 12. Concluſs. 1. num. 10. ubi plurimos alios allegat litt. K. & contrarijs reſspondet litt. L. & Marta loquens in terminis eiuſsdem cap. novit, d. cap. 25. ex num. 2. uſsque ad num. 15.
Loading...