CAPVT III. In quo ſspecialius de eodẽeodem præſscriptionis titulo agitur, eiuſsq́ue virtute etiam maris tractus, & littora quæri, & aliorum in illis navigationes, & negotiationes prohiberi poſsſse, probatur.

SVMMARIVM Capitis III.

  • 1 Præſscriptio aliquando ſsumitur pro uſsucapione, & acquiſsitione.
  • 2 Præſscriptionis frequentior acceptio, exceptionem, & retentionem ſsignificat.
  • 3 Præſscriptionis variæ definitiones, remiſssivè.
  • 4 Vſsucapio à Cicer. & I. C. appellatur finis litium.
  • 5 L. 1. D. de uſsucap. & l. ult. D. pro ſsuo illuſstrantur.
  • 6 Præſscriptio non eſst contra æquitatem naturalem.
  • 7 Lites minui, & finiri maximè expedit Reip. propter earũearum damna & diſpẽdiadiſpendia.
  • 8 L. 4. verſs. Non tamen, & aliæ quæ de litium execratione agunt, referuntur, & exornantur.
  • 9 Themiſstoclis notabile dictum circa litium deteſstationem.
  • 10 PræſcriptionẽPræſcriptionem de iure civili eſsſse, & ideò inter ſsupremos Principes locum habere non poſsſse, opinatur Menchaca, qui reprobatur.
  • 11 Principes ſsupremi non ligãturligantur iure civili, ſsed tantùm naturali, aut gentium.
  • 12 Incognitus Auctor Maris liberi, argumento Menchacæ nimis exultat.
  • 13 Glorioſsum victoriæ genus videtur, quod ex teſstimonio adverſsariorum elicitur, ex Claud. Mamertino.
  • 14 Præſscriptio iuris gentiũgentium hodie dici poteſst, cùm omnes nationes ea utantur. Et num. 17.
  • 15 Iuri gentium ea tribui poſsſsunt, quæ etiãetiam iure civili inducta ab alijs gentibus cõmunitercommuniter recepta fuerunt.
  • 16 Præſscriptio attenta materia iuris gentium eſst, & ideò ius per eam quæſitũquæſitum à Principe tolli non poteſst, ex Ant. Petra.
  • 17 Petrus Gilkenius Menchacæ opinionẽopinionem ex profeſsſso impugnat, & damnat.
  • 18 PræſcriptionẽPræſcriptionem cõtracontra, & inter ſsupremos Principes & Reſspublicas liberas dari, & practicari debere plura iura teſtãturteſtantur.
  • 19 Principes ſsuis pactis ligantur, & eorũeorum contractus habent vim legis.
  • 20 Præſscriptio habet vim pacti, & conſstituti, & habetur pro veritate.
  • 21 Præſscriptionis iura & effectus inter nullos magis obſservari convenit quàm inter ſsupremos Principes. Et quare?
  • 22 Regna omnia, & imperia ſsola antiquitatis tuitione ſsubſsiſstunt.
  • 23 Præſscriptionem ſsi quis inter Principes tollat, bella graviſsſsima in mũdũmundum inijciet.
  • 24 Bellorum damna multa ſsunt, & graviora, quàm quæ ex litibus privatorũprivatorum oriri poſsſsunt.
  • 25 BellũBellum dicitur per antiphraſsim quaſsi minimè bellum, & alia eius etymologia ex Caſssiodoro.
  • 26 Principes melius faciũtfaciunt ubi ratione potius & iure, quàm armis & bellis ſsuas lites componunt, & Caſssiodori verba hoc graviter ſsuadentia.
  • 27 Incognitus quibus rationibus impugnet ius navigationis maris Indici, quod noſstri Reges ſsibi præſsumunt.
  • 28 Mare & littora maris gentium iure communia omnium eſsſse dicuntur.
  • 29 D. Ambroſs. locus refertur, eos notantis qui maris ſsinus ſsibi applicare, aut acquirere cupiunt.
  • 30 Ægid. Bened. & Seraph. Freitas Luſsitani, qualiter noviſssimè reſspondeant argumentis Incogniti.
  • 31 Maris ut terræ ius, cum prohibitione navigationis exterorum per Pontificem noſstris Regibus concedi potuit.
  • 32 Papa fecit, ergo potuit, valet cõſequẽtiaconſequentia
  • 33 Pontifex Romanus repræſsentat perſonãperſonam Noë, & Chriſsti, qui habuerũthabuerunt poſsſseſssionem, & dominium maris.
  • 34 VenetorũVenetorum Reſspublica habet ius maris Adriatici ex donatione Alex. III. R. PõtPont. & plenè de eius hiſstoria, & an certa ſsit?
  • 35 Maris & littorũlittorum proprietas licèt in univerſsum à nemine occupari, vel acquiri poſsſsit, eorũeorum tamen protectio pertinet ad Principies, quorum territorijs adiacent. Principes ſsupremi poſsũtpoſsunt exercere imperiũimperium collectas, & vectigalia imponere in mari, & portubus ſsui territorij, ibidem.
  • 36 Maris varios ſsinus vel tractus proprio iure ſsibi vendicant plures Principes & Reſspublicæ liberæ, qui referuntur.
  • 37 Mare venit ſsub nomine territorij.
  • 38 Mare ſsæpè ſsumit nomẽnomen à terris finitimis & in eo ſsummè oportet delicta cohibere.
  • 39 NautarũNautarum & maritimorũmaritimorum hominũhominum fera & improba natura eſst, & quare?
  • 40 Princeps conceſsſso caſstro, concedere videtur ius quod habet in mari, & in aquis ex doctrina Innocentij.
  • 41 Maris iuriſsdictio an etiam ad loca remota extendatur?
  • 42 Maris ſsicut & aridæ confines aſsſsignari poſsſsunt, & an proprius pertinentiæ vocentur?
  • 43 Aëris elementum eſst cõmunecommune omniũomnium, & nihilominus habemus ius in cœlo, quod eſst ſsupra domus noſstras vel fundos.
  • 44 Immunitate Eccleſsiaſstica gaudet qui in aere ſsupra cœmeteriũcœmeterium ex feneſstra pẽdẽspendens apprehenſsus fuit.
  • 45 Tributa pro aere & umbra aliqui Imperatores exegerunt.
  • 46 Lex deprecatio ad l. Rhod. de iact. in illis verb. Lex autem maris, exponitur.
  • 47 Leges ut quis in aliquo loco dare poſssit, eius Imperium habere debet.
  • 48 Maris dominiũdominium non pertinere ad ImperatorẽImperatorem ridiculũridiculum eſst ſsecundùm Alciatum.
  • 49 Leges Rhodiæ, & aliæ de mari, & rebus ad mare & navigationes pertinentes à diverſsis Principibus latæ arguunt eos in ipſso mari imperium habere.
  • 50 Mare, & maris littora hodie ex communi totius Orbis uſsu, in dominio & iure Principum eſsſse videntur.
  • 51 Maris Imperium in Romanis agnoſscit Virg. Claud. & alij.
  • 52 Ezechiel locus exponitur, ubi inſsulam Tyri, dominam maris eſsſse dicit.
  • 53 Tyria maria adagium unde natum?
  • 54 Maris primũprimum dominum Minoëm facit Strabo, & Diodor. NeptunũNeptunum, & quare?
  • 55 Navium inventores primi qui fuerint?
  • 56 Reges Hiſspaniæ iuſstius quàm Neptunus ſse maris Oceani dominos vocare poſsſsunt, & quare?
  • 57 Maris & littorũlittorum uſsus omnibus cõpetitcompetit.
  • 58 CõmuniaCommunia quæ ſsunt, præoccupãtipræoccupanti cedũtcedunt.
  • 59 Procuratores vel executores ſsi duo aut plures in ſsolidum fuerint nominati, qui præoccupaverit, ſsolus aget.
  • 60 Iuriſsdictionem qualiter quis acquirat, eam exercens in loco, quem non conſstat eſsſse de alterius iuriſsdictione?
  • 61 Præoccupatio loci cõmuniscommunis per Principem facta, ei dominium tribuit.
  • 62 Præſscriptio longi tẽporistemporis ſsufficiens videtur ad obtinenda loca iure gentium publica vel communia.
  • 63 L. ſsi quiſsquam de diverſs. & temp. præſscrip. & l. ſsanè ſsi maris, D. de iniurijs expenduntur & illuſstrantur.
  • 64 Principes ſsupremi interdictis non indigent ad iura ſsua retinenda vel recuperanda, cùm ipſsi ſsibi ius dicant.
  • 65 L. fin. D. de uſsucap. explicatur, & conciliatur cum d. l. ſsi quiſsquam.
  • 66 Ius in mari vel alio loco publico longa poſsſseſssione quæſitũquæſitum, interim durat, dum quis eo uti non deſsinit.
  • 67 Maris vel alterius loci publici poſsſseſssioni, longo tẽporetempore præſscriptæ, qui inſsiſstit, alterum eodem iure uti prohibet.
  • 68 Piſscandi & venandi ius an, & qualiter licitè in locis iure gentiũgentium communibus, quæri poſssit, & alijs prohiberi?
  • 69 L. 1. & 2. & aliæ tit. 8. lib. 7. recop. quæ de piſscatione agunt, declarantur.
  • 70 Navigatio maris Indici iuſstè à noſstris | Regibus alijs nationibus prohibetur.
  • 71 Præſscriptio 30. vel 40. annorum cum titulo conceſssionis Pontificiæ ſsufficit ad quærendum ius maris Indici.
  • 72 Præſscriptio Imperij & navigationis IndiarũIndiarum non ſsolùm eſst quadragenaria, ſsed plus quàm centenaria & immemorialis.
  • 73 Centenaria præſscriptio eſst potentior quàm immemorialis.
  • 74 Præſscriptio immemorialis eſst ſsufficiens ad aequirendum non ſsolùm uſsum ſsed & dominium maris, & littorum publicorum.
  • 75 Veneti præſscriptione immemorabili defendunt dominium, & gabellas maris Adriatici.
  • 76 Præſscriptio immemorialis habet vim tituli & privilegij, & operatur plures alios effectus.
  • 77 Præſscriptio immemorabilis nunquam cenſsetur excluſsa.
  • 78 Bona fides requiritur etiãetiam in præſscriptione immemorabili.
  • 79 Reges noſstri ſsemper bonam fidem habuerunt in conquiſsitione & retentione Imperij Indiarum.
  • 80 Bonæ fidei poſsſseſsſsor eſst etiam ille, qui habet conſscientiam dubiam.
  • 81 Poſsſseſsſsor in dubio potius debet ſsibi ipſsi favere, quàm diſsſsuadere, ex notabili doctrina Baldi.
SEd quando de vi, & effectu pręſcriptionispræſcriptionis circa hanc Indiarum retentionem, de qua loquimur, agere cœpimus, operepretium erit eundem titulum ſspecialius, adhuc, & diligentius examinare, & à vanis quibuſsdam Novatorum calumnijs defendere. Eſst enim
1
tum ad acquirendum uſsitatiſssimus, quatenus præſscriptio ſsumi ſsolet pro uſsucapione, ſsive modo acquiſsitionis, qui ex longa poſsſseſssione procedit, ut in l. ei a quo 21. & l. fin. D. de uſsucap. l. ſsi duo 23. §. 1. D. de iur. iurand. l. 3. D. de requit. reis, l. qui alienam 54. D. de evict. l. quinque pedum, C. fin. regund. cum alijs traditis à Connano lib. 3. comment. cap. 11. numer. 2. Prateio, Briſsſson. & Calino de verbor. ſsign. verb. Præſscriptio, Cuiac. & Hotman. in principio inſstitution. de uſsucap. ubi etiam Vulteius numer. 6. & 10.
Tum
2
verò, maximè efficax ad retinendum, cùm præſscriptio propriùs, & frequentiùs pro exceptione ſsumatur, quęquæ ex definito tempore ſsubſstantiam capiens, poſsſseſsſsorem dominum efficit, & plenam ei in poſsterum ſsecuritatem indulget, ut conſstare poterit ex l. 1. D. de uſsucap. l. ult. D. pro ſsuo, l. cùm notiſssimi, C. de pręſcriptpræſcript. 30. vel 40. an. l. 1. C. de commun. rerum alien. cap. vigilanti, de præſscript. Et
3
ex varijs ipſsius præſscriptionis definitionibus, quas tradit gloſsſs. in cap. in ſsumma 4. quæſst. 3. Panormit. Felin. Alciat. & alij in rub. de præſscrip. Dom. Covarruvias in regul. poſsſseſsſsor. 1. part. relect. cap. un. numer. 4. Connan. Briſsſson. & alij ubi ſsuprà. Parlador. lib. 1. quotid. §. 1. Donel. lib. 5. comment. cap. 4. & lib. 22. cap. 1. ubi Oſsuald. qui alios adducit, & Petr. Gilken. in tractat. de præſscription. 1. par. cap. 2. num. 21. & ſsequentibus.
Vnde
4
meritò Cicero in Orat. pro Cecina uſsucapionem appellat finẽfinem ſsolicitudinis à periculo litium, & I. C. in dict. l. 1. D. de uſsucapion. l. ultim. D. pro ſsuo, princ. inſst. de uſsucap. bono publico inductam eſsſse teſstantur, ne rerum dominia ſsint in incerto, & ut ali|quis litium finis eſsſset, quęquæ loca
5
latè exornant DD. præcipuè Alciat. & Beroius in dicta rubrica de præſscription. Theologi omnes in 4. distinct. 5. Summiſstæ, verb. præſscriptio, Fortun. Garſsia in l. 1. De. de iuſstitia & iure, Balbus in tractat. de præſscript. 1. part. quæſst. 5. Covarruvias ubi ſsupr. 3. part. in princip. Pinel. in authent. niſsi tricennale num. 39. C. de bon. matern. Menoch. de arbitrar. quæſst. 49. Petr. Gregor. lib. 40. Syntag. cap. ultim. Rævard. ad leg. Scribon. capit. 3. Donel. dict. lib. 5. cap. 3. Angel. Matthæacius de via & ratione iuris, lib. 1. cap. 11. num. 10. Everar. Broncorſst. cent. 4. antinom. cap. 2. & plures alij relati à Gilken. ubi ſsupr. 1. part. cap. 1. ubi oſstendunt, præſscriptionis
6
beneficium non eſsſse contra æquitatem naturalem, reprobatâ Accurſs. ſsententiâ, qui ſsecus exiſstimavit in dict. l. 1. D de uſsucap. cùm ex ea, inter alia, prędictumprædictum commodũcommodum finiendarum, vel minuendarum litium reſsultet.
Quod vel ad oſstendendam eius uti
7
*litatem & neceſssitatem ſsufficeret, cùm nihil magis providi quique Legislatores, & Rerumpublicarum gubernatores curare debeant, & ſsoleant, quàm ut litibus finis imponatur, propter dãnadamna, incommoda & diſspendia, quæ ex illis reſsultant, & generantur, ut
8
conſstat ex text. in l. 4. verſsic. Non tamen, D. de alienat. iud. l. 3. §. tametſsi, D. de recep. arb. l. ſservus 19. verſsic. Sed ſsi, D. de obligat. & action. l. 1. C. de novo Cod. faci. cap. finem litibus, de dolo & contum. Clement. diſspendioſsam, de iudicijs, cum alijs latè congeſstis à Luca de Penna in l. litibus, C. de agricol. & cẽſitcenſit. Cattel. Cota in memor. verb. Lites citò, Sylva nupt. lib. 6. num. 8. cum ſequẽtiſequenti, Tiraquel. de retract. lignag. §. 8. gloſsſs. 7. ex num. 20. Tiber. Decian. reſsponſs. 70. numer. 39. vol. 3. Hiſstor. fori Roman. lib. 5. cap. 17. Balduin. in prolegom. ad tit. inſst. de action. Briſsſson. verb. Litibus teri, Radulphus Fornet.
lib. 3. rer. quotid. cap. 1. Gilken. dict. cap. 1. num. 38. & Cardin. Tuſscho practic. concluſs. iur. litt. L. concluſs. 383. & 384.
Quibus addo
9
ThemiſtoclẽThemiſtoclem, qui, ut refert Ælianus lib. 9. de var. hiſst. pag. mihi 152. dicere ſsolebat, quòd ſsi duæ ſsibi monſstrarentur viæ, una quæ ad tribunal, altera, quæ ad inferos tenderet, libentiùs multò hanc, quàm illam ingrederetur. Quamvis hoc dictũdictum Demoſstheni tribuat Pet. Nannius in Polyanthea, verb. Regnum, ad finem, pag. mihi 714.
Neque
10
his aliquid officiet, aut tituli, de quo agimus, vires & auctoritatem comminuet, nova opinio Ferdin. Menchacæ lib. 1. controverſs. illuſstr. cap. 55. num. 28. & cap. 89. num. 32. ubi probare intendit, præſscriptionem inter Supremos Principes locum habere non poſsſse, eò quòd iure civili inventa dicatur, dict. princ. inſst. de uſsu cap. quo
11
eiuſsmodi Principes non ligantur, l. Princeps, D. de legib. ſsed tantùm naturali, aut gentium, ſsecundùm doctrinam Baldi in l. 1. D. de conſst. Princip. Alex. conſs. ult. lib. 4. col. 7. & Anton. de Butrio in cap. quæ in Eccleſsiarum, col. penult. de conſstit.
Nam
12
licèt hic argumento nimis exultet Incognitus in tractat. Mare liberum, ut refert Seraph. Freit. de Imper. Aſsiat. cap. 13. numer. 2. quaſsi, qui nos auctoritate Hiſspani Doctoris cõvincatconvincat, ut enim dixit
13
Claud. Mamertinus lib. 11. cap. 10. relatus à Iuſsto Lipſsio adverſs. Dialogiſst. cap. 22: Glorioſsum victoriæ genus eſst, ab eo cum quo decertem, arma capere, quæſsitumq́ue adverſsario teſstem, illinc ſstare & iſsthinc dicere. Facilè tamen ei reſspondetur ab eodem Freitas cap. 14. numer. 1. præſscriptionem
14
etſsi fortè civili Romanorum iure originem, & temporis pręfinitionempræfinitionem acceperit, cùm tamen ab aliquibus nationibus, anteà etiam cognita fuiſsſset, & poſsteà ab omnibus cõmunicommuni conſsenſsu recepta reperiatur, iu|ris gentium reputari debere, ex
15
latè traditis à Iaſs. in l. ex hoc iure, num. 46. & ſsequentib. D. de iuſst. & iure, Dom. Covarr. in d. reg. poſsſseſsſsor. 1. par. §. 1. num. ult. & lib. 1. var. cap. 5. ad. fin. Pinel. in rubr. C. de reſscind. vend. 1. part. cap. 1. Alvar. Valaſsc. de iure emphyt. q. 3. num. 2. D. Ant. Pichard. in rubr. inſst. de empt. & vend. num. 19. & noviſssimè Ægid. Bened. in d. l. ex hoc iure, cap. 8. à num. 6.
Vltra quos
16
eandem ſsententiam tenet Pet. Ant. Petra in tract. de poteſst. Princip. cap. 25. num. 34. ubi adverſsus Rebuf. defendit, præſcriptionẽpræſcriptionem, attentâ materiâ iuris gentium eſsſse, argum. l. adeò, §. prætereà, verſs. Planè ſsi lõgiorilongiori tempore, D. de acq. rer. dom. atque adeò ius per eam quæſsitum, per Principem tolli non poſsſse.
Et magis in
17
noſstris terminis Petr. Gilken. d. tract. de. præſscript. 3. p. c. 11. ubi ex profeſsſsò contra prędictãprædictam MenchacęMenchacæ opinionẽopinionem ſscribens, ac diſputãsdiſputans, rectè concludit, nullam ſsub toto Chriſstiano nomine regionem eſsſse, quæ uſsucapionis, vel præſscriptionis iura, ſaltẽſaltem propriâ lege, aut conſsuetudine non admiſserit. Et nedum
18
unam, verũverum infinitas penè leges extare, quibus edocemur, contra Principes, præſscriptionis vires locum habere, ſsive ius Civile, ſsive ius CanonicũCanonicum intueamur, ſsive ſspectemus perſsonam Imperatoris, ſsive Romani Pontificis, ut conſstat ex l. in omnibus, l. intra quatuor, D. de diverſs. & tempor. præſscript. l. 2. C. de vectigal. & commiſs. l. querelam, D. de falſsis, l. fin. C. de fund. patrimon. lib. 11. cap. cum nobis, capit. ad audientiam, capit. diligenti, de præſscription. iunctis alijs, quæ latè congerit Abbas cõſilconſil. 82. lib. 1. & conſs. 62. lib. 2. Socin. regul. 28. & Cardinal. Tuſschus littera P. concluſs. 534. num. 13. & ſsequentibus. Hocq́ue admitti etiãetiam, & probari debere, ubi inter Reges, civitates, aut provincias liberas, contentio aliqua orta ſsit, quæ immemorabilis temporis ſsuffragio ſsublata dicatur, ſsive lis ſsit de rebus privatis, ſsive de publicis, aut Regalibus, vel confinibus.
Etenim ſsi
19
pactum, aut contractus Principes obligat, l. Cæſsar, D. de publican. cap. 1. de probat. imò & vim legis habere dicitur, l. donationes, quas Divus 26. C. de donat. inter. cum innumeris, quæ refert ipſse idem MẽchacaMenchaca lib. 3. De ſsucceſsſs. creat. §. 26. ex num. 2. Cened. in collect. 167. Ad Decretal. ſsup. dict. cap. 1. de probation. DD. in l. 1. & in l. conventionum, D. de pact. ubi Duarenus, & Ioan. Horozcus, & elegantiſssimus Ferdin. MẽdoçaMendoça, 1. part. cap. 5. Pinel. in rubrica, C. de reſscind. 1. par. cap. 2. Dom. Greg. Lopez Madera lib. ſsingul. animadverſs. iur. civil. c. 35. Morla in empor. iur. ſsuper titul. de pactis, quæſst. 1. ex numer. 67. Everard. Bronc. antinom. centur. 1. cap. 11. & Vincent. Cabotius lib. 2. variar. diſsput. cap. 10. Cur non dicemus antiquitatis prærogativam, utrique populo, vel Principi competere? Cùm
20
vetuſstas habeat vim pacti, & conſstituti & legis, l. hoc iure, §. ductus aquæ, D. de aqua quotidiana, & æſstiva, l. in ſsumma, in principio, & §. 1. & l. ultima, D. de aqua pluvia arcenda, l. quominus, D. de fluminib. ubi Bartolus numero 99. Antonius Gabriel commun. opinion. titulo de præſscription. conſsluſs. 1. numer. 76. & plurimi alij, quos refert & ſsequitur Brunorus à Sole in locis communib. verbo, Præſscriptio, pagina 874. Imò & pro veritate habeatur, ſsecundùm gloſsſs. in l. 1. C. de ſservit. & aqua, l. ſsi pupillus, §. fin. de adm. tut. Bald. in l. cùm cauſsam, numer. 5. de probat. Felin. in rubrica de præſscription. num. 3. verſs. Fallit, & in cap. cùm acceſssiſsſsent, num. 48. de conſstit. Pariſs. conſs. 27. num. 33. vol. 1. Bald. conſsil. 13. lib. 4. Socin. conſsil. 86. num. 12. lib. 1. & 166. num. 12. lib. 2. & Peregr. de iure fiſsci, lib. 8. num. 12.
Quibus
21
( & ſsanè non minus efficaciter) addere poſsſsumus tãtũtantum abeſsſse ut iu|ris civilis regulis, hoc eſst boni & æqui rationibus adverſsetur, quòd inter ſsupremos Principes præſscriptionum iura ſserventur, ut potius inter nullos alios magis cuſstodiri & obſservari debeant. Nam ſsi ratio excuſsandarum vel minuendarum litium inter privatos præſscriptionem induxit, ut ſsuprà retulimus, longè fortius ad Principum cauſsas eandem porrigere convenit: cùm omnes
22
ipſsorum ditiones, hac ſsolâ, ut plurimum, antiquitatis tuitione ſsubſsiſstant, ut diximus ſsup. lib. 2. cap. 6. n. 43. & ſseq. & cum Bellarm. Molina, & alijs probabimus infr. cap. ſseq. ex n. 36. & de Indijs noſstris loquens Ioſseph. Acoſsta lib. 2. de procur. Ind. ſsal. cap. 11. & lib. 3. cap. 3. & Seraph. Freit. de Imp. Aſsiat. c. 14. n. 1. 6. & 7. ¶ Cuius
23
vim, & effectũeffectum ſsi quis temerariâ doctrinæ novitate convellat, nihil aliud quàm bellorum ſsemina, quibus totus mundus ardeat, in Orbem inijciet, quorũquorum
24
quãtaquanta ſsint damna, & quàm exitialia, privatorumq́ue litibus graviora, latè, aliud agentes, proſsequimur infr. hoc lib. cap. 6. num. 42. & ſseqq. & noviſssimè oſstendit Balth. Chavaſs. lib. 2. de perfect. pruden. cap. 8. §. 1. pag. 365. ubi proinde bellum ſsolis inexpertis dulce appellari, inquit:
25
ita vocatum eſsſse per antiphraſsim, quòd minimè Bellum ſsit; ſsicut Parcæ, quòd minimè parcant, & lucus, quòd minimè luceat, & montes quòd minimè moveãturmoveantur, quãquam etymologiam, licèt inter alias probet Ioan. Funger. in etymolog. Græco Latino, verb. Bellum, Caſssiodor. tamen lib. 1. variar. epiſstol. 30. à Belo Aſsſsyriorum Rege dictum exiſstimat, quòd is primus ferreum gladium produxerit, cùm anteà, inter ipſsos quoque adverſsarios, non eſsſsent armata certamina: ſsed pugnis ſsed laceſsſserent, unde & pugna nomen accepit; atque eapropter ſstatim bellum vocat: Conſsilium atrox, crudele præſsidium, ferinam certationem. Et
26
longè melius pios Principes facturos inquit, ſsi per legitimos tramites perſsequantur, quæ ad ſse pertinêre contendunt: Quid enim diſscrepat à peccante, qui ſse per exceſsſsum nititur vindicare? Impœnitenda eſst ultio, quæ de legibus venit, & excellenter videtur depulſsato triumphaſsſse, qui victor pronuntiatur à iudice. Et lib. 7. epiſstol. 3. In cauſsa poſsſsint iura non brachia, nam cur eligãteligant quærere violenta, qui præſsentia probantur habere indicia.
Sed adhuc (ut audio) Incognitus urget, &
27
eiuſdẽeiuſdem Menchacæ veſstigijs inſsiſstens, probare contendit, neq;neque PõtificięPontificiæ conceſssionis, neque occupationis vel præſscriptionis titulos noſstris Regibus proficere poſsſse, ſsaltem quoad acquirendum, vel retinendũretinendum maris, & littorum maris dominium, quod in his Occidentalibus regionibus ſsibi vendicant, & multo minus ad navigationes, & commercia extraneorum ad illas, & in illis interdicendas & impediendas. Eò quòd, ut ipſsi inquiunt, hæc omnia
28
iure gentium cõmuniacommunia ſsint, & ſsine eius violatione, ac tranſsgreſssione à nemine concedi, occupari, præſscribi, vel alijs prohiberi poſssint, iuxta text. in l. nemo igitur, D. de rer. diviſs. l. venditor, D. commun. præd. l. uſsucapionem 9. & l. fin. D. de uſsucap. l. quod in littore, D. de acquit. rerum domin. l. littora 51. D. de contrah. empt. l. 2. §. ſsi quis in mari, & l. littora 3. D. ne quid in loco pub. l. iniuriarum 13. §. ſsi quis me prohibeat, D. de iniurijs, §. & quidem, inſstit. de rer. diviſs. l. 7. tit. 29. part. 3. ibi: No lo pueda ningum ome ganar por tiempo, cum alijs, quæ ex Cicerone, Virgilio, Ovid. Plin. & alijs retulimus ſsup. lib. 2. cap. 20. num. 34. & ſsequentibus, & cap. 25. ex num. 37. uſsque ad finem. Quibus
29
arridens D. Ambroſsius lib. 5. Hexam. cap. 10. nimiãnimiam hãchanc ſuperbiãſuperbiam, ſsive cupiditatem aliquorum PrincipũPrincipum, qui etiãetiam ad maris ſspatia ſsuæ dominationis terminos extendere volunt, his verbis notare videtur: Spatia maris ſsibi vindicant iure mancipij, piſsciumq́ue iura, ſsicut vernacularum, conditione ſservi|tij ſsibi ſsubiecta commemorant: Iſste, inquit, Sinus maris meus eſst, ille alterius. Dividunt elementa ſsibi potentes. Et de Nabuthe cap. 3: Inducis mare intra prædia tua, ne deſsint belluæ, producis finem terræ, ne poſsſsis habere finitimum. Et eòdem reſspicit Balduin. in dict. §. & ſsiquidem, numer. 3. inquiens: Quo nunc ergo iure noſstri Principes, quod natura voluit eſsſse liberum & commune, ſservum propriumq́ue faciunt? Quo iure Venetis mare Adriæticum, Genenſsibus Liguſsticum ſservit?
Verùm
30
his argumẽtisargumentis plenè, poſstquam hęchæc ſscripſseram, reſspondiſsſse reperio Ægid. Bened. in l. ex hoc iure, D. de iuſst. & iure, 1. par. cap. 3. ex num. 13. & plenius Seraph. Freit. de Imp. Aſsiat. ex cap. 10. ad 15. dum LuſitanorũLuſitanorum navigationes ad Indiam Orientalem defendere curant, Luſsitani ambo, ambo quidem eruditione florentes, & ut cum Virgil. loquar Æneid. 6:
Et cantare pares, & reſspondere parati.
Sed nos, qui de Occidentalibus agimus, ut circa eas aliquid etiam præſstitiſsſse videamur, ultra ea, quęquæ ab illis tradita ſsunt, breviter reſpõdemusreſpondemus. Primò non
31
facilè concedendũconcedendum eſsſse Incognito, quòd Romani Pontificis donatio Hiſspaniæ Regibus facta, hoc ius Indici maris, & navigationum, ac littorum eius, etiam cum prohibitione aliorum concedere non potuerit. Nam etſsi hoc admittat Seraph. ubi ſsup. cap. 12. Nos tamen pluribus hãchanc Romanæ ſsedis tẽporalemtemporalem in totum OrbẽOrbem poteſtatẽpoteſtatem adſstruximus ſsup. lib. 2. cap. 23. 24. 25. ubi ipſsas etiam Alex. VI. Calixti III. Nicolai V. & aliorum R. Pont. Bullas retulimus, quibus expreſssis verbis, maria quoque Indiarum, & ius aliorum navigationes in eiſsdem prohibendi, Caſstellæ & Luſsitaniæ Regibus conceſsſsa videmus. Vnde ut ibîdem ſsæpè probavimus, amplius apud Catholicos inquirendũinquirendum non eſst, cùm valeat conſsequentia, Papa
32
fecit, ergo potuit, de quo etiãetiam plenè agit Redoanus in tract. de ſspolijs Eccleſs. q. 7. §. occurrit, n. 51. & ſseqq. & Ant. Petra de poteſst. Princip. cap. 3. q. 4. n. 8. Et in ſspecie, quòd ad maris etiãetiam dominiũdominium concedendũconcedendum extẽdaturextendatur, probat Marta de iuriſsd. 1. par. cap. 26. num. 55. & magis expreſssè ac diſsſsertè Camill. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 46. num. 230. & ſseqq. docens
33
Romanum PontificẽPontificem Noë, & Christi Domini perſonãperſonam repræſsentare, quorũquorum ille per arcãarcam, hic per lignũlignum Crucis mundũmundum ſservavit, & ex inveſstitura ſsibi à Deo ſsacta, maris dominium, ac corporalẽcorporalem poſſeſsionẽpoſſeſsionem accepit, iuxta illud Matth. 8. & Marc. 5: Quis eſst hic, quia venti, & mare obediũtobediunt ei? Et Lucæ 8. Hinc ſsurgens imperavit ventis, & mari, & facta eſst trenquillitas magna, & ambulavit ſsupra mare.
Neque hoc
34
novũnovum videri debet, vel ſsolo exemplo donationis Alex. VI. aut Caliſsti III. ſsubſsiſstere, cùm Sereniſssima Venetorum Reſspublica, ex ſsimili alia alterius Pontificis Alex. III. cõceſsioneconceſsione, & longa quaſsi poſsſseſssione, Adriatici maris dominium ſsibi præſsumat, & in eo iuriſdictionẽiuriſdictionem exerceat, & vectigaliũvectigalium cõmodacommoda exigat. Iniquiunt enim eiuſdẽeiuſdem Reipublicæ hiſstorici, & alij, qui ab ipſsis acceperunt, quòd cum prædictus PõtifexPontifex, furorem irati Friderici Aenobarbi Imperatoris ſsugiens, ſseſse Venetias contuliſsſset, ibi Sebaſstiano Zanæ Duci XL. à bello, quod in favorẽfavorem PõtificisPontificis contra ImperatorẽImperatorem geſsſserat, victori reverſso, victoriãvictoriam gratulatus, annulũannulum aureũaureum porrexit: Accipe (inquiens) Ciane, me Auctorem ipſsum mare hoc tibi pignore obnoxium reddito, quod tu, tuiq́ue ſsucceſsores quot annis ſstatuto die ſservabitis, ut omnis poſsteritas intelligat maris poſſeſſionẽpoſſeſſionem iure belli veſtrãveſtram eſsſse quandoque factam, atq;atque uti uxorẽuxorem viro, ita illud veſstro ſsubiacere imperio. Cuius tam memorãdimemorandi facinoris ſolẽniaſolemnia à Principe Venetorum, à Senatu, & univerſso Magiſstratuum ordine, purpurâ & oſstro induto, maximâ pompâ ſsolemniq́ue apparatu, ingenti civium, ac multarum cymbarum frequentiâ, apud littora | maris ſsingulis annis Aſscenionis Dominicæ die peraguntur, & aureo annulo Neptunum, marève ipſsum, ut uxorem viro ſsibi deſspondent, & ſsubarrhant, ut latè recenſsent Anton. Sabell. decad. 1. hiſstor. lib. 7. Villamontius lib. 1. ſsuæ peregrinat. cap. 34. Pet. Iuſstin. & Gabr. Simeon lib. 2. hiſst. Venet. Gaſspar Contaren. lib. 1. de rep. Venet. Nicol. Dolionus in compend. hiſstor. par. 3. Vannoz. 3. par. Politic. numero 8090. Ludov. Grotus Cæcus Adriæ, oratione 7. fol. 38. pagina 2. Martin. Delrius diſsquiſsit. Magic. lib. 4. cap. 2. quæſst. 6. ſsect. 3. & noviſssimè eum trãſcribẽstranſcribens Balth. Chavaſs. de perfect. prud. lib. 1. cap. 9. pag. 211. Qui tamen tres ultimi Auctores conceſssionis verba paulò aliter referunt, & ImperatorẽImperatorem, Pontifici adverſsum, non Fridericum, ſsed Othonem eius filium fuiſsſse perperãperperam tradunt. ¶ Et ex noſstris iuris Interpretibus, eiuſsdem donationis mentionem faciunt Petr. Gregor. lib. 3. Syntag. cap. 3. numer. 1. Marc. Mantua in Enchirid. rer. ſsingul. cap. 104. Angel. Matthæacius de via & ratione iur. cap. 36. num. 18. fol. 72. ThadęusThadæus Piſso Toacius in §. & ſsiquidem inſst. de rer. diviſs. qui allegat gloſsſs. in l. uſsum aquæ, C. de aquæ ductu, lib. 11. & latiùs Camill. Borrell. dict. cap. 46. num. 233. Peregrinus de iure fiſsci lib. 8. numer. 18. & ſseq. Ioan. Bapt. Lupus in tract. de illegit. comment. 3. §. 63. numer. 12. Seraphin. dict. cap. 10. numer. 32. Cardin. Tuſsch. practic. concluſs. iur. rom. 8. verb. Venetiarum, concluſs. 78. & ſseq. & melius Ioan. Franc. à Ponte in tract. de poteſst. Proreg. tit. de triremib. numer. 41. & ſseqq. & eruditiſssimus & nunquam ſsatis laudatus dom. Regens Ioan. Bapt. Valenç. Velazquez conſs. 100. num. 56. ubi benè advertunt, & notant, mirum videri, quòd huius cõceſsionisconceſsionis, nec à Romoaldo, Othone Friſsingenſsi, Gothifrid. Viterbienſsi illius tẽporistemporis ſscriptoribus, neque à Platina in vita dicti Alex. III. aut à recẽtioribusrecentioribus Chronologis mentio aliqua facta fuerit. Et ego addo, apud Illuſstr. etiam Cardin. Baron. nullatenus reperiri, quamvis totum ferè duodecimum tomum Annal. Eccleſs. in vita & geſstis huius Alexand. III. conſsumat, & anno 1177. §. 6. & §. 18. de eius fuga in Venetias agat, & de Roſsa aurea, & alijs gratijs & indulgentijs Sebaſstiano ZãcoZanco, & Reip. Venetorum ab eodem PõtificePontifice conceſssis.
Secundò reſspondeo,
35
regulariter quidem verum eſsſse, quod Incognitus tradit, mare nimirum & maris littora, & navigationem, ac commerciorum iura omnibus communia eſsſse, nullumq́ue ſsibi harum rerum dominium, vel proprietatem uſsurpare, vel occupare poſsſse. Neque enim tam latum & immenſsum æquor integram poſsſseſssionem, vel occupationem privatorum admittit, ut benè obſservat Vveſsemb. in §. 1. numer. 4. inſstit. de rerum diviſs. Hoc tamen non impedire, quin Imperatores, Reges & alij ſsupremi Principes, protectionem & iuriſsdictionem marium & littorum, ſsuis imperijs adiacentium, habeant, & cum inhibitione etiam aſsiorum exerceant, inibiq́ue leges ſstatuant, vectigaliaq́ue & portagia, prout ſsibi iuſstum viſsum fuerit, imponant & exigant. Quo reſspectu, nihil magis frequens, aut vulgare inter utriuſsque iuris Doctores eſsſse videtur, quam ut maris imperium, ad illum ſsupremum Principem pertineat, qui in continenti proxima imperat, ut etiam tetigi dict. lib. 2. cap. 6. num. 22. ubi plures ad hoc Auctores adduxi, & ultra eos, idẽidem graviter & doctè proſsequitur Baldus conſsil. 51: quæritur an Florentini? num. 2. lib. 4. probans mare dici de diſstrictu illius civitatis, vel loci, qui confinat cum mari, in quantum ſse extendit territorium terræ prope mare. Et hoc etiam proſsequitur idem Bald. in l. cùm proponas, de nautico fœnore, ubi de collectis & vectigalibus loquitur. Et abſsque dubio in mari | Mediterraneo procedere docẽtdocent gloſsſsa & Bartol. in l. ſsanè ſsi maris, D. de iniurijs, Iaſs. in dict. l. ex hoc iure, num. 27. ubi loquitur de Gulpho Venetorum, Hippolyt. de Marſsilijs in l. fin. de iuriſsdict. omn. iud. num. 183. Matthæ. de Afflict. in titul. quæ ſsint Regalia, verb. Vectigalia, numer. 101. Belluga in Speculo Princip. rubric. 30. Anton. Corſsetus ſsingul. 154. verbo Iuriſsdictio, Ioannes Garcia de expenſs. cap. 21. num. 34. & 35. Cancer. 1. part. variar. cap. 13. num. 236. Raudenſs. deciſs. 8. num. 2. Vveſsemb. in §. inſsula, inſstit. de rerum diuiſs. Sixtinus Regnerus de Regalib. lib. 2. cap. 4. Cabedus deciſs. Luſsitan. 2. part. deciſs. 46. & 47. Caliſstus Remirez de leg. Reg. Aragon. §. 30. num. 21. & 22. Peregrin. dict. lib. 8. de iure fiſsci, num. 4. & ſseqq Valençuela plures alios recenſsens dict. conſs. 100. num. 55. & latè Oſsaſscus deciſs. Pedemont. 155. ubi loquitur de Duce SabaudięSabaudiæ, qui impoſsuit pedagia, & vectigalia in ſsuo mari, & cum prohibitione aliorũaliorum ibîdem iuriſdictionẽiuriſdictionem exercet. ¶ Prout
36
& faciũtfaciunt, & facere poſsſsunt, iuxta ſsententiam eorundem auctorũauctorum Veneti, in mari Adriatico, Genuenſses in Ligurico, Romani in Tyrrheno, GręciGræci in Ionio & Ægeo, Galli in Narbonenſsi, & Hiſspani in Indico OriẽtaliOrientali & OccidẽtaliOccidentali: quia
37
mare & aquæ veniũtveniunt ſsub nomine territorij, arg. tex. in l. venditor, D. com. præd. l. inſsulæ ItalięItaliæ, cum ibi notatis, D. de iudicijs, l. inter eos cum ſseqq. D. de acq. rer. dom. l. notionem, §. 1. & l. portus, D. de verb. ſsign. l. 1. §. ſstatio, D. de flumin. l. 1. §. fin. D. de rer. diviſs. cap. licèt ubi gloſs. & Bald. num. 2. de ferijs, cap. unic. quæ ſsint Rega. in uſsib. feud. & eorum quęquæ tradit gloſs. verb. Territorium, & poſst eam Geminian. & alij in cap. ubi periculum, de elect. lib. 6. cap. ex litteris, ad finem, de probat. cap. accedens el 2. ad fin. ubi etiam Bald. in fin. ut lite non conteſst. Felinus in cap. Rodulphus num. 12. & ſseq. de reſscrip. Decius in d. l. fin. de iuriſsd. num. 9. Bald. in l. beneficium col. 2. de conſstit. Princip. Ruinus conſs. 18. num. 16. lib. 1. Roder. XuarezSuarez allegat. 17. per totam, Anton. Vacca in l. 2. D. de rerum diviſs. Menchaca lib. 2. controverſs. illuſst. cap. 9. Marin. Freccia de ſsubfeud. lib. 2. tit. quis dicatur Dux vel March. num. 4. & 5. fol. 119. Camill. Borrel. de præſst. Reg. Cathol. cap. 9. ex num. 45. & cap. 46. ex n. 227. & in ſsum. deciſs. tit. 41. de iuriſsd. omn. iud. num. 125. fol. 158. Benvenut. Stracca de navigat. num 6. Ponte ubi ſsup. num. 41. & ſseqq. Sixtin. Cabedus, & Valençuela ubi ſsup. Bobad. in Politic. lib. 4. cap. 2. num. 69. & cap. 5. num. 6. Matthæac. dict. cap. 36. num. 11. & 14. & latiſssimè Peregrin. d. tit. 8. num. 9. cum ſseqq. Ægid. Bened. & Seraph. Freitas in locis ſsuprà relatis, & Pet. Greg. omnino videndus lib. 9. de Repub. c. 1. n. 27. & lib. 1. Syntag. cap. 3. n. 5. & lib. 3. cap. 14. num. 7. ubi huius rei elegantes rationes adducit, &
38
mari ſsemper a vicinis locis nomina tribui probat, & nulla in parte oportere ſseverius & accuratius legũlegum aculeis delinquẽtiumdelinquentium peccata compeſscere, quàm in mari, & maritimis regionibus, propter
39
gravia & frequẽtiafrequentia nautarum, & incolentium facinora, & inhumanam ac feram eorum naturam, quæ veluti ex ſsalſsuginoſso humore cõtractacontracta, quà in illis dominatur, mentem obnubilat, atque ad noxia quæq;quæque impellit, prout etiãetiam animadvertit Levin. Lemnius lib. 5. de occul. nat. mirac. c. 16. ¶ Quibus
40
mirè convenit Innoc. in cap. cùm ad ſsedem, de reſstit. ſspol. cuius doctrinãdoctrinam refert & ſsequitur Tiber. Decia. reſsponſs. 123. num. 25. vol. 3 ubi ait, quòd ſsi Princeps cõceditconcedit caſstrum, intelligitur concedere & territorium, & omnia emolumẽtaemolumenta, quæ ex eis quoquomodo capere poterat, tam in terra, quàm in mari, & in aquis.
Et hoc
41
non ſsolùm ad propinquam maris regionem, vel intra cẽtumcentum milliaria contrahendum eſst, ut ſsentire vi|detur Bartol. in tract. de inſsula, §. nullius, num. 1. Paul. Caſstrenſs. in l. Cæſsar de publi. & vectiga. & Hieron. de MõteMonte in tract. de fin. regund. c. 9. n. 3. quos ſsequitur Gomez de Leon alleg. 12. n. 2. verumetiam ad valdè remotam, ſsi tamen nulli alij propinquior ſsit, ut benè oſtẽditoſtendit Roder. Xuar. d. allegat. 17. col. 2. & Cabed. d. deciſs. 47. num. 3. argum. text. in l. unica, C. de claſssicis lib. 11. quam non eſsſse alibi inquit Bart. ibîd. & eius notanter meminit Angel. in d. l. ſsanè ſsi maris, D. de iniurijs, idem Bartol. in d. l. Cæſsar, de vectig. & Cepola in tract. de ſservit. tit. de mari, cap. 26. Qui
42
inde ſsubinferunt, non ſsolùm in arida, ſsed etiam in mari fines reperiri, & terminos aſssignari poſsſse, iuxta doctrinam Bald. in l. ultima in fine, C. de inſstit. & ſsubſst. & aliorum quos refert Ægid. in d. l. ex hoc iure, 1. part. cap. 5. num. 9. Quamvis Corneus conſs. 273. num. 22. vol. 1. quem ſsequitur Hieron. de Monte in d. tract. de finib. cap. 39. num. 2. in mari non eſsſse confines, ſsed pertinentias doceat, quia aqua cõmunitercommuniter uniformis eſst, & quid pertinẽtiarumpertinentiarum nomine veniat, latius exponat, c. 80. per tot. & cap. 90. num. ult.
Poſsſsumuſsq́ue in prædictorum confirmationem, optimum aliud exemplũexemplum adducere
43
ex aëris elemento petitũpetitum, quod licèt naturali etiam iure commune omnium eſsſse dicatur, in §. & ſsiquidem, inſstit. de rerum diviſs. cum ſsimilibus, unde Ovid. lib. 6. Metam, inquit:
Nec Solem proprium natura, nec aëra fecit.
Et alibi:
Omnia ſsi teneat, non poſsſsidet aëra Minos.
Nihilominus tamen omne cœlũcœlum quod eſst ſsupra noſstras domus, vel fundos, quaſsi occupatione noſstrum quoque eſsſse cenſsetur, l. fin. D. de ſservitutib. l. altius, C. eodem, l. penult. & l. fin. §. penult. D. quod vi aut clàm, & ideò prohibere poſsſsumus eos, qui nos huiuſsmodi iure uti impediũtimpediunt, vel in agros noſstros, etiam ſspatiandi, aut aëris capiendi gratiâ, ingredi volunt, l. per agrum 11. C. de ſservit. & aqua, l. ut pomum, D. eod. & poſst Connan. quem refert, obſservat Oſsuald. in notis ad Donel. lib. 4. cap. 2. litt. C. & Freitas dict. cap. 10. num. 44. & 45. ubi hinc
44
notabiliter infert, iuſstè Neapoli deciſsum fuiſsſse, Eccleſsiaſsticâ immunitate quendam delinquentem gaudêre debêre, qui in aëre ex feneſstra pendens, quæ ſsupra Eccleſsiæ cœmeterium erat, cõprehenſuscomprehenſus fuit. Ac proinde legimus, aliquos
45
Imperatores pro aëre etiam & pro umbra tributa à ſsubditis exegiſsſse, ut tradit Cuiac. lib. 10. obſservat. cap. 7. & Petr. Greg. d. lib. 3. Syntag. cap. 10. num. fin.
Et in hunc ſsenſsum accipi poteſst, quod Imperator Antoninus
46
ſscripſsit in l. deprecatio, D. ad leg. Rhod. de iactu, dum ſse mundi Dominum, & maris legem appellat, ad quam ferendam, certum
47
eſst iuriſsdictionem & imperium loci, cui promulgatur, deſsiderari, ut poſst alios docent Suarez de legib. lib. 1. cap. 8. & Salas diſsput. 7. ſsect. 1. Quod docte advertens Alciat. lib. 2. diſspunct. cap. 5.
48
perridiculum eſsſse inquit, quod ibîdem aliqui ex antiquioribus tradiderunt, nempè maris imperium non ſspectare ad Imperatorem. Et Petr. Gregor. dict. lib. 1. Syntag. cap. 3. num. 5.
49
Vltra leges antiquas de mari & navigatione à Rhodijs latas, qui maximè freta ſsulcabant, de quibus ibi loquitur Anton. & Divus Iſsidor. in cap. Rhodiæ leges, 2. diſstinctione, poſsteà & has approbatas, & alias plures de naufragio, & rebus maritimis à Romanis Nomothetis promulgatas, oſstendit in l. quo naufragium 3. D. de incend. ruin. naufrag. l. fin. C. de furt. & in titulis C. de nauſsrag. de navicular. de nautis Tiberinis, de claſssicis, & alibi paſssim.
Et hac
50
propter, iam ex communi totius Orbis obſservatione, mare, & | littora maris, quodammodo in dominio & iure Principum & MagiſtratuũMagiſtratuum haberi cœpiſsſse, optimè advertit Hubert. Giphanius in l. 50. num. 4. D. de acquir. rer. dom. Ioan. Bodin. lib. 1. de Repub. cap. 12. pag. 267. Rebuff. in l. littus 96. D. de verb. ſsignif. Pet. Gregor. dict. lib. 3. Syntag. cap. 14. num. 7. Oſsuald. ad Donel. lib. 4. cap. 2. litt. E. & Peregrinus omnino videndus dict. lib. 8. n. 2. & ſsequent. & n. 11. & 16. ubi probat, quòd mare poſssidet, qui in eo iuriſsdictionem & imperium habet, ut per Bartol. in tract. de alveo, in §. publicæ, Cepol. in tract. de ſservit. cap. de mari, num. 9. & Iacobin. de feud. verb. Et cum fluminibus, n. 10. Et quòd in mari poteſst dari imperium, & iuriſsdictio ſsicut in terra, cùm fundatum ſsit in ſsuo alveo, & ideò in terra, cùm terra ſsit inferior Sphærâ, ut tradit Bald. in dict. rub. de rer. diviſs. num. 2.
Quod antiquitus
51
etiam invaluiſsſse ſsatis oſstendit D. Ambroſs. in loco ſsup. num. 29. relato, dum inquit: Dividunt elementa ſsibi potentes. Neque abeſst Virgil. lib. 1. Æneid. ubi Romanos maris imperium habituros, his verbis vaticinatur:
Certè hinc Romanos olim volventibus annis,
Hinc fore ductores, revocato à ſsanguine Theucri, Qui mare, qui terras omni ditione tenerent.
Et Auguſsto Cæſsari blandiens 1. Georgicor.
— Tua nautæ
Numina ſsola colant: tibi ſserviat ultima Thule,
Teq́ue ſsibi generum Thetis emat omnibus undis.
Cui ſsimilis eſst Claudia. in 4. panęgyrpanægyr. de Conſsulatu Honorij, cuius, & aliorũaliorum mentionem fecimus ſsup. lib. 1. cap. 6. num. 6.
Subdidit OceanũOceanum ſsceptris, & margine cœli
Clauſsit opes.
Et his certior,
52
& antiquior teſstis Ezechiel. c. 27. verſs. 4. ubi de Tyro inſsula loquens, eam in maris corde ſsitam inquit, & quòd ſse eiuſsdem maris dominãdominam eſsſse gloriabatur. Vnde &
53
adagium natum eſst: Tyria maria, quod explicãsexplicans Feſst. Pompeius lib. 19. de verb. ſsignif. inde deductum eſsſse ait. Quòd Tyro oriũdioriundi Pœni, adeò potentes maris fuerunt, ut omnibus mortalibus navigatio eſsſset periculoſsa. Refert etiam
54
Strabo lib. 10. Geograph. primũprimum mari imperaſsſse Minoëm. Quod Diod. Sicul. lib. 6. Neptuno tribuit, quem, ob id ſsolùm, quòd primus navigãdinavigandi arte inventâ, per mare claſsſsem induxit, eius Dominum, & Imperatorem fuiſsſse antiquitas fabulatur, prout etiam adnotat Servius in illud Virg. 1. Æneid.
Non illi imperium pelagi, ſsævumq́ue tridentem,
Sed mihi ſsorte datum.
Et Silius Italic. lib. 7.
Talibus alloquitur Regem maris,
Quamquam alij aliter ſsentiant,
55
& navium inventionẽinventionem, quibuſsdam Noacho iunioribus tribuant, ut refert Polyd. Virgil. lib. 3. de invent. rer. cap. 15. & Petr. Gregor. dict. lib. 1. cap. 3. num. 5. Quæ omnia
56
cùm in alijs Principibus ita ſse habeant, longè planius & ſsecurius in Catholicis noſstris Regibus admitti & probari debebũtdebebunt, ut benè obſservat Camill. Borrell. dicto cap. 46. num. 227. cum ſsolido illo Pontificiæ conceſssionis iure nitantur, de quo ſsæpè loquuti ſsumus, & ob primas, & antiquis ignoratas, continuiſsq́ue claſssibus repetitas per vaſstum Oceani æquor navigationes, eius Domini, & Imperatores, melius quàm Neptunus, appellari potuerunt, de quo etiam diximus alia dicto lib. 1. cap. 16. & lib. 2. cap. 4. ex num. 30.
Tertiò reſspondeo, quòd licèt demus mare, & littora maris quoad proprietatẽproprietatem in nullius bonis eſsſse, neq;neque eſsſse poſsſse, ut cõcludũtconcludunt iura pro contraria parte citata, uſsus
57
tamen eorũeorum omnibus | hominibus communis eſst, ut inquit I. C. in l. 4. D. ne quid in loco publ. Iuſst. in §. 1. inſst. de rer. diviſs. latè Cepola d. tract. de ſservit. ruſst. cap. 26. & 27. & Rebuff. in dict. l. littus 96. D. de verbor. ſsign. verſs. 3.
Ea autem
58
quæ ſsunt communia, prævenienti, & præoccupanti cedunt, reg. qui prior, de regul. iur. in 6. ubi Petr. Pech. §. flumina, inſstit. de rerum diviſs. cum alijs. Vnde cùm Reges noſstri hanc Oceani Indici navigationem, & in ipſsis Indorum regionibus prædicationem, & negotiationem primi occupaverint, & tot ſsumptibus, ac per tot annorum curricula, privativè, atque etiam cum inhibitione aliorum Principum exercuerint, meritò in eâdem tuendi, & præferẽdipræferendi ſsunt, ut diximus ſsuprà lib. 2. cap. 25. num. 63. & ſsequentibus, & pluribus proſsequitur Lud. Roman. conſs. 47. viſsis neceſsſsarijs, ubi probat in bonis ad quæ plures ius ęqualeæquale habent, eum qui pręvenitprævenit, vel præoccupavit præferri. Et idem
59
in duobus, vel pluribus procuratoribus, vel executoribus teſstamenti inſsolidum datis, quòd is, qui præoccupat, ius ſsibi quærat, & cæteris excluſsis ſsolus agere poſssit, latè etiam tradit Federic. de Senis conſs. 124. in fine, & conſs. 130. in princip. quos refert & ſsequitur Cardin. Tuſschus littera P. verb. Præoccupatio, concluſs. 517. Et poteſst non minus aptè ſsubiungi celebris, ad fin. de offic. Archidia. cuius in terminis noſstræ quæſstionis meminit Ægid. Bened. dict. cap. 3. num. 15. Qui docet,
60
ex eo ſsolo, quòd quis ſsolitus fuerit aliqua iura exercere in loco, quem non conſstet eſsſse de alterius iuriſsdictione, videri acquirere locum, ut ſsit eius iuriſsdictionis, & ut ibi omnia iura acquirat de cætero.
Quod
61
certius eſsſse, ubi præoccupatio fit per ſsupremum aliquem Principem, benè obſservat Donel. lib. 4. comment. cap. 2. Vveſsemb. & Claudius Cantiuncula in dict. §. 1. & §. flumina inſst. de rer. diviſs. quos refert & ſsequitur Freitas dict. cap. 11. num. 5. & urgenter comprobat textus in l. littora, D. ne quid in loco public. ibi: Littora maris, in quo Populus Romanus imperium habet, Populi Romani eſsſse arbitror, ponderando genitivum, qui ex ſsui natura dominium, & proprietatem arguit, ex plenè traditis à Doct. in rub. D. de novi oper. nuntiat.
Et multo magis certum ubi præſscriptio
62
longi temporis poſst eandem occupationem acceſssit, cùm hæc etiam in privatis ad uſsum in aliquibus ipſsius maris partibus acquirendum, & alios prohibendos ſsufficiat, eſsto quòd totum ob ſsui immenſsitatem poſssideri & occupari non poſsſsit, & ijdemmet Auctores advertunt, & expreſssè oſstendit Marcian.
63
I. C. in l. ſsi quiſsquam 7. D. de diverſs. & temp. pręſcrippræſcrip. ſsic inquiens: Si quiſsquam in fluminis publici diverticulo ſsolus pluribus annis piſscatus ſsit, alterum eodem iure uti prohibet, & Paul. in l. ſsanè ſsi maris 14. D. de iniurijs, ubi ſsic ait: Sanè ſsi maris proprium ius ad aliquem pertineat, uti poſsſsidetis interdictum ei competit, ſsi prohibetur ius ſsuum exercere: ubi gloſsſsa explicans illud verbum, Pertineat, inquit, Per privilegium, vel per longam conſsuetudinem; & allegat dict. l. ſsi quiſsquam. Et idem obſservat Bartol. ibîdem, Balbus de præſscript. 4. part. 5. principal. quęſtquæſt. 6. numer. 6. Gregor. in l. 2. titul. 7. part. 3. gloſs. 2. & in l. 11. titul. 18. part. 5. gloſs. 4. Covarruvias dict. reg. peccatum, 2. parte, §. 8. num. 10. Mantua lib. 1. locorum cap. 19. & Freitas dict. cap. 10. ex numer. 21. ubi num. 29. rectè notavit,
64
illo interdicto, de quo loquitur Paulus, quoad Principes eiuſsmodi iure occupantes, & pręſcribentespræſcribentes opus non eſsſse, cùm ipſsi ius ſsibi in proprijs cauſsis dicere ſsoleant, ex traditis à Molina de iuſst. & iur. tract. 2. diſsput. 103. verſs. Quare.
Quibus non obſstat
65
difficile, & ex diametro oppoſsitum Papiniani reſsponſsum in l. ultim. D. de uſsucap. quâ maximè Incognitus pugnat, dum inquit: Præſscriptio longæ poſsſseſsſsionis ad obtinenda loca iure gentium publica concedi non ſsolet, &c.
Nam inter varias ſsolutiones, quas pro hac antinomia componenda refert Curtius Brugenſs. lib. 1. coniect. cap. 54. Conan. lib. 3. comment. capit. 15. numer. 1. Ioan. Robert. lib. 1. recep. ſsentent. cap. 17. Charondas lib. 1. veroſsim. cap. 21. Fachin. lib. 11. controverſs. cap. 1. Dom. Anton. Pichard. in §. flumina, inſstit. de rer. diviſs. & in §. ſsed aliquando, inſst. de uſsucapion. Genoa Paſsſsera in conciliat. leg. pag. 303. & ſsequentibus, noviſssimè Seraphin. Freitas ubi ſsuprà, cap. 11. num. 16. & capit. 13. ex numer. 15. & 37. & Nos SalmanticęSalmanticæ viginti quatuor, & plus abhinc annis in frequentiſssimo & florẽtiſsimoflorentiſsimo Gymnaſsio dictavimus. ReſpõderiReſponderi poteſst, Papinianum
66
ibi eo in caſsu accipiendum eſsſse, quo quis, quæſsitum ſsemel longâ poſsſseſssione ius, & exercitium piſscandi, illud iterum non utendo amiſsit. Nam id nullâ actione recuperare poterit, quia poſstquàm eo iure uti, & piſscari in mari vel in flumine deſsijt, locus ad cauſsam publicam redijt, & rurſsus occupantis fieri cœpit, iuxta l. quod in littore 14. D. de acquit. rerum dominio, & in l. in tantũtantum, D. de rer. diviſs. Quod apud Marcian. in
67
dict. l. ſsi quiſquãquiſquam, contra ſse habet, cùm de eo loquatur, qui & pluribus retrò annis piſscatus erat, & in actu & poſsſseſssione piſscandi non interrupta morabatur. Hic enim propter naturalem, & permiſsſsam iure gentium occupationem loci, iuxta dictũdictum §. flumina, & iura ſsimilis, alios rectè prohibere poterit. Quam interpretationem ex Ioanne refert, & probat Accuſs. in dict. iuribus, Bartol. in l. quominus, numer. 30. Iaſs. 99. Ripa 101. D. de flumin. Cepola de ſservitut. ruſst. capite 42. numer. 4. Balbus de præſscript. 4. part. 5. part. princip. quæſstion. 6. Decius conſsil. 271. numer. 11. Ægid. Bellamer. conſsil. 7. per totum, Roderic. XuarSuar. allegat. 16. & 17. Coſstanus quæſst. iur. cap. 17. numer. 36. Cuiac. & Gothofred. in dict. l. final. Zaſs. in 2. part. antinom. Theodorus Straitman. antin. 3. Craveta de antiquit. tempor. par. 4. cap. 5. numer. 80. Avendañ. de exequend. mand. cap. 12. numer. 16. Dom. Covarruvias in regula peccatum, §. 8. numer. 10. Everard. Broncorſst. cent. 4. antinom. 30. & Genoa ubi ſsupr. numer. 34. Qui omnes
68
latè pertractant, an hæc piſscandi poſsſseſssio, facti, & actualis eſsſse debeat? An verò quaſsi poſsſseſssio aliqua huius iuris conſstituatur? & quo tempore, & quibus actibus ius alterum prohibendi acquiratur? Et docent iuſstiſssimam eſsſse
69
legem primam, ſsecundam, & ſsimiles, titul. 8. lib. 7. novęnovæ Recopil. quæ propter bonum publicum certis caſsibus venationem, aut piſscationem prohibent. Et ſsimiliter pacto, aut privilegio Principis poſsſse prohibitionem induci, iuxta dictam l. venditor 14. D. comm. prædior. gloſsſs. receptam in dict. l. ſsi quiſsquam, & indicta l. ſsanè ſsi maris. De quibus eſst etiam videndus Zoanetus in tractat. de duplici venat. ex numer. 36. Sotus lib. 4. de iuſstitia & iure, quęſtquæſt. 6. artic. 5. Tuſschus practic. concluſs. iur. littera V. concluſs. 41. & littera P. verb. Piſscandi ius, concluſs. 358. & verb. Princeps, concluſs. 678. Andr. Gail. lib. 2. practic. obſserv. cap. 68. & latè Peregrin. dict. lib. 8. de iure fiſsci, verſsic. Piſscationes, numer. 34. & ſsequentibus, Tiraquel. de nobilitate, cap. 37. num. 150. Petr. Heig. miſscellan. quęſtquæſt. 1. par. quæſst. 15. numer. 44. & 45. Roſsenthal. in tractat. de feud. 1. par. concluſs. 24. cap. 4. Menoch. conſsil. 498. num. 30. vol. 4.
Iuxta
70
quæ omnia pariter concludendum videtur, non eſsſse mirũmirum ſsi Prin|ceps poſssit huius Indici maris navigationes & negotiationes exteris prohibere, cùm privati, ſsimilia iura, longâ ſsibi poſsſseſssione quæſsita, interdictis, & alijs actionibus defendere poſssint, de quo alia diximus ſsup. lib. 2. cap. 25. & obiter probat Caliſstus Remirez de lege Regia Aragon. §. 30. numer. 21. & Freitas dict. cap. 13. & in ſsimili Peregrin. dict. lib. 8. num. 14. ubi loquens de iure maris Adriatici Venetis pari pręſcriptionepræſcriptione quæſsito, inquit, quòd ratione ſsuperioritatis, & iuriſsdictionis, quam ibi habent, poteſst Princeps Venetus navigantibus per mare Adriaticum indicere gabellas, leges præſscribere, navigationes permittere, & prohibere, & ſsi adverſsus pręſcriptapræſcripta factũfactum fuerit, merces confiſscare, ex doctrina Rainerij, & Angeli in dict. l. ſsanè ſsi maris, & latiùs eiuſsdem Angeli conſsil. 289. Bald. in dicta rubrica de rerum diviſs. numer. 2. Angel. Aretin. in §. 1. inſstit. eodem, Cepol. dict. titul. de mari, numer. 10. Iaſs. in 1 ex hoc iure, num. 27. de iuſstitia & iure, & in l. quominus, num. 41. de flumin. Quâ etiam ratione Salicet. in l. 3. C. de naut. fœnore, eleganter dixit valêre decretum Venetorum quòd navigantes per mare Adriaticum præſsentare debeant Venetijs merces, & ibi ſsolvere datia, quem ſsequitur Bertachin. in tract. de Gabellis, 1. pat. num. 20. & Ripa in l. ſsi inſulãinſulam numer. 22. D. de verb. eâ nimirum ratione utentes, quia ſsunt Domini maris.
Qvartò & ultimò reſpõdeoreſpondeo, quòd licèt ſsuperiora deficerent, non poſsſset, nec deberet hic Regum noſstrorum titulus amplius in dubium vocari, cùm ad hoc ius, de quo agimus, ſsibi quęrendumquærendum non tantùm longi, aut longiſssimi triginta, vel quadriginta annorũannorum præſscriptionem allegare poſsſsent, quæ ſsola eis
71
ſsufficere poſsſset, præſsertim tiutlo Pontificiæ conceſssionis innixa, etiam in caſsibus in quibus ius reſsiſstit, iuxta tex. in cap. 1. ubi gloſs. de pręſcriptionpræſcription. lib. 6. iunctis alijs, quæ congerit Balb. in dict. tractat. de præſscription. 4. par. 5. princip. quæſst. 6. numer. 6. & Molina de primogen. lin. 2. cap. 6. numer. 52. Sed
72
per ſspatium plus quàm centum & triginta annorum, in continua, & indeſsinenti quaſsipoſsſseſssione & conſsuetudine eſsſse reperiantur, ut ſsoli per hæc maria ad Regiones utriuſsque IndięIndiæ navigarent, & exteros ad earum portus accedere volentes, arcerent. Centenaria
73
quippè præſscriptio eſst potentior, quàm immemorabilis, ex communiori opinione, quam refert & ſsequitur Covarruvias dicta regula poſsſseſsſsor, 2. parte, §. 3. numer. 7. Anton. Gabriel in titul. de præſscription. concluſs. 1. num. 71. & 73. Gregor. Lopez in l. 15. titul. 31. par. 3. verb. Puede, Molina ubi ſsuprà, numer. 44. Maſscard. de probat. concluſs. 429. & Craveta de antiquitate tempor. 4. parte, §. abſsolutis, num. 1. ¶ Porrò, per immemorabilem non
74
ſsolùm uſsum, verùm & dominium, maris, & littorum publicorum acquiri, & præſscribi poſsſse, communis etiam eſst Doctorum opinio per text. & gloſsſs. in l. diligenter, & in l. uſsum aquæ, C. de aquæ duct. lib. 11. & in dict. l. final. D. de uſsucap. & in. l. hoc iure, §. ductus aquæ, D. de aqua quotid. cap. ſsuper quibuſsdam, §. præterea, de verbor. ſsignif. quam poſst alios ſsequitur Bartol. in l. filijs, D. de Decurionib. Balbus dicta quęſtquæſt. 6. Paulus Fuſscus in ſsingul. utriuſsque iur. littera A. num. 81. ſsol. 24. FrãcFranc. Marcus deciſs. Delph. 2. par. quæſst. 110. numer. 12. & Ioan. Oinotomus in dict. §. 1. inſst. de rerum diviſs. ubi ait
75
Venetos in mari Adriatico iuriſsdictionem huiuſsmodi præſscriptione conſsequutos fuiſsſse, unde & novas gabellas tranſseuntibus per eorum mare imponere poſsſsunt, ſecundũſecundum Bartol. & Angel. in dict. l. iniuriarum, §. ſsi quis, D. de iniurijs, & quod ita etiãetiam in Boruſssia non licet omnibus legere ſuccinũſuccinum in littore maris, ſsed ſsoli Principi, & idem reſsolvit Peregrin. dict. lib. | 8. num. 10. inquiens, quòd ubi datur inveterata iam, & immemorialis eiuſsdem maris libera poſsſseſssio, ex hac ſsola concedunt Auctores Iuriſsprudentes, ſsuperioritatem, & iuriſsdictionem in mari, & littoribus maris à Principibus liberis acquiri poſsſse, iuxta gloſsſsam celebrem in d. l. ſsanè ſsi maris, D. de iniurijs, ex qua Ruinus, Bartolus & Angel. ſspeciatim notarunt, quòd Domini Veneti per inveteratam conſsuetudinem ſsibi quęſieruntquæſierunt poteſstatem, ſsuperioritatem, & iuriſsdictionem maris Adriatici. Quibus conveniunt alia, quęquæ ipſse idem Peregrinus anteà tradiderat lib. 1. tit. 1. num. 17. & 18. & quæ poſsteà magis notabiliter ſsubdit d. lib. 8. num. 23. ubi in quæſstionem vertens, an Principes poſssidendo per inveterata tempora mare in univerſsum, acquirant ſsibi proprietatem maris, tandem concludit: Quòd licèt verum dominium, vel poſsſseſssio maris, per viam naturalem dari non poſssit, quia materia eſst liquida fluxibilis, & refluxibilis. Quia autem in mari duo occurrunt, quæ humano uſsui ſserviunt, navigationes & piſscationes, quorum reſspectu conſsiderari poſsſsunt iuriſsdictionalia & Regalia, quæ in terrenis exercentur, veluti creare Magiſstratus, ius dicere, belligerare, vetare, permittere, gabellas indicere, pœnas inobedientibus infligere, & alia huiuſsmodi: hæc quidem omnia Principes in mari ſsuperioritatem habentes, exercent, & per immemoriale tempus, etiam, privativè ad alios quærere poſsſsunt.
Habet enim
76
præſscriptio immemorialis vim tituli, & ſspecialis privilegij, ut in d. §. ductus aquęaquæ, & in. l. 2. §. idem Labeo, D. de aqua pluvia, & ideò in illa non requiri tituli oſstenſsionem, nec probationem quaſsipoſsſseſssionis, aut ſscientiæ & patientiæ adverſsarij, probat latiſssimè Iaſs. cõſconſ. 208. & 209. Decius conſs. 85. num. 2. Roland. conſs. 66. num. 43. vol. 1. Anton. Gabr. d. concl. 1. n. 5. & 62. Balb. d. tract. de præſscripti. 2. par. 3. princip. q. 6. nu. 25. & 26. Peregri. ubi ſsup. n. 12. & innumeri alij, quos refert Paul. Fuſscus in ſsing. verb. Tempus, n. 3. fol. 341 Ludolph. Schrad. conſs. 3. n. 222. Camil. Borrel. conſs. 3. num. 29. & Brun. a Sole in locis communib. verb. Præſscriptio, n. 5. col. 874.
Et hęchæc
77
præſscriptio immemorabilis, vel centum annorum, nunquãnunquam cenſsetur excluſsa, aut remota, quamvis lex vel ſstatutum per verba univerſsalia negativa loquatur, & caveat, quòd nulla currat præſscriptio, ut benè docet Angel. per tex. & gloſs. ibi, verb. Præſscriptio, in authent. ut de cætero cõmutatcommutat. non fiant, Alexand. in l. nemo poteſst, col. ult. de legat. 1. Felin. in rubr. de pręſcriptipræſcripti. col. fin. Decius conſs. 271. & conſs. 496. Abbas conſs. 26. lib. 2. & Brunor. ubi ſsupr. num. 4.
Quibus
78
non obſstabit alia oppoſsitio, quam facit Incognitus, dicens, in noſstris Regibus bonam ſsidem deſsuiſsſse, quęquæ de iure Canonico in omni præſscriptione etiam centenaria, aut immemoriali ſsecundùm magis communem opinionem deſsideratur, cap. vigilanti, & cap. ult. de præſscript. d. regula poſsſseſsſsor, de regul. iur. in 6. cum latè traditis a Craveta de antiq. tempor. §. materia, num. 19. Covar. in d. reg. poſsſseſsſsor, 2. p. relect. §. 8. n. 5. Fachin. lib. 8. controverſs. cap. 26. & 33. Maſscard. de probation. lib. 3. concl. 1213. n. 46. & Pet. Gilken. d. tract. de præſscript. 2. p. memb. 2. cap. 1. n. 6. Nam non deſsunt plures Auctores haud contemnendęcontemnendæ eruditionis & nominis, qui in eiuſsmodi pręſcriptionepræſcriptione illam minimè requiri conſstituunt, ut conſstat ex Saliceto in l. 2. C. de ſservit. & aqua n. 8. Bald. conſs. 352. col. 2. Deci. conſs. 46. n. 5. & in l. traditionibus n. 12. C. de pact. Nicol. Boer. deciſs. 39. n. 7. cum alijs relatis ab Anton. Gabr. lib. 5. commun. opin. tit. de præſscript. concl. 1.
Ac prætereà
79
negamus, prædictos Reges ac Dominos noſstros, ullo tempore malam fidem habuiſsſse, cùm contrarium certius & evidentius ſsit, ex titulis & rationibus, quas totâ hac tra|ctatione diſscuſssimus, & in eiſsdem noſstris terminis probãtprobant & proſsequuntur Ægid. Bened. d. cap. 3. n. 25. & ſseq. & Seraph. Freit. d. cap. 13. ex n. 43. & cap. 14. ex n. 38. ¶ Quæ rationes ut etiãetiam ſsuprà tetigimus in fine capitis pręcedẽtespræcedentes, licèt uſsque adeò certęcertæ, & ſsecuræ non eſsſsent ſsufficere tamen poſsſsent, ad hoc ut ex illis bona fides induceretur, argum. text. in l. igitur, D. de liberali cauſsa, ibi: Iuſstis rationibus ductus, vel non iuſstis, & eorum quæ notat Bartol. in l. Celſsus, num. 13. D. de uſsucap. Menoc. de recuper. poſsſs. rem. 13. numer. 34. & Maſscard. concluſs. 224. num. 17. Maximè cùm bona fides ſsemper intervenire præſsumatur, cap. ſsi diligenti, & cap. ultim. de præſscript. Covarr. d. §. 8. num. 2. Petr. Surdus conſs. 73. num. 50. lib. 1. pręſertimpræſertim concurrente præſscriptione immemoriali, quæ efficit, ut de tali bona fide amplius diſsputari non poſssit, nec probatio in contrariũcontrarium admittatur, ex Salicet. ubi ſsup. & Gabr. num. 50. Burgos de Paz conſs. 15. num. 33. Burſsat. conſsil. 48. num. 8. Menoch. de præſsumpt. lib. 3. pręſumppræſump. 131. num. 50. & Gilken. dict. cap. 1. num. 11. & ſseqq. qui ita in concordiam cõtrariascontrarias Doctorum opiniones adducit.
Quibus
80
adijcio, quòd etiãetiam ſsi dubiãdubiam conſscientiam haberent, adhuc bonæ fidei poſsſseſsſsores iudicandi eſsſsent, ex his, quæ poſst longam diſsputationem reſsolvit idem Gilken. d. 2. par. memb. 2. cap. 2. ex num. 132. & ultra relatos ab eo magiſstraliter Baldus conſs. 298. vol. 1. ubi
81
ait: Quòd conſscientia dubia non dicitur conſscientia, nec producit dolũdolum, quia non habet ubi figat pedem intellectus, & in dubio poſsſseſsſsor potius debet ſsibi ipſsi favere quàm diſsſsuadere. Et ibîdem num. 9. & 10. ſsubiungit: Quòd dubitans ſsemper interpretatur bonæ fidei, ſsi quam habet occaſsionem dubitandi; quoniam æquiparatur ei qui ignorat rem alienam, l. manifeſstiſsſsimi, §. ſsi autem dubium, C. de furtis. Cui ſsimile eſst etiam quod tradit in l. 1. num. 16. C. de falſsa cauſsa adiect. leg. nempè: Quòd error, & titubatio differunt, quia errans figit intellectum ſsuum in falſso, ſsed dubitans eſst æqualis inter contrarias perſsuaſsiones, ut notatur D. de teſstam. l. de ſstatu, & l. fin. C. de condict. indeb. Circa quem articulum aliqua item notat Craveta conſs. 412. num. 7. & Nos infr. cap. 5. num. 29. & ſsequentibus.
Ad alia autem argumenta quæ ab eodem Incognito expendi videntur de leg. ult. D. de uſsucap. & doctrina Paul. Caſstrenſs. ibîd. & de l. 7. titul. 29. par. 3. rectè reſspondet Freitas dict. ap. 14. Et ad illud quod additur, hãchanc præſscriptionem immemorialẽimmemorialem dici non poſsſse, cùm in hiſstorijs extẽtextent, & paſssim legãturlegantur & repetantur initia, & progreſsſsus detectionis, & conquiſsitionis IndiarũIndiarum, ſsatisfacit Ægid. Ben. d. c. 3. n. 25. & ſseq. probans, non requiri ad immemorialẽimmemorialem quòd rei, de qua agitur, non extet memoria, ſsed quod non ſsint homines, qui initij recordari poſssint. Vnde cum pauci ſsint, qui ultra centũcentum annos excedãtexcedant, ut in l. an uſsusfructus, D. de uſsufr. & in l. fin. C. de ſsacroſsanct. Eccleſs. iam cõſtatconſtat immemorabilem eſsſse hanc, quæ ut diximus, plus quàm centum & triginta annorum curriculo innititur, cum indeſsinenti quaſsipoſsſseſssione, qua ſsimul præſscriptum eſst, ut alij prohiberi poſsſsint, ut in ſsimili probat Gilken. d. tract. par. 1. cap. 6. num. 122. & in eiſdẽeiſdem noſstris terminis Balbus de pręſcrippræſcrip. par. 5. quæſst. 6. num. 10. inquiens: Quòd prohibere poſsſsumus, ne quis intret locum nobis invitis, unde prohibere poſsſsumus ratione poſsſseſsſsionis navigationem, & piſscationem maris & fluminis, quæ aliàs nobis cõmuniacommunia ſsunt de iure gentiũgentium. Et ad hoc non fuiſsſse neceſſariãneceſſariam peculiarẽpeculiarem aliorum RegũRegum prohibitionẽprohibitionem, ſsed ſsufficere notitiãnotitiam quãquam de titulis & navigationibus HiſpanorũHiſpanorum habuerũthabuerunt, benè etiãetiam obſservat Freitas d. cap. 14. n. 33. ex traditis à Iacobin. de feud. verb. Et cum venationibus, n. 2. Dec. cõſconſ. 197. Menoc. caſs. 160. n. 11. & FrãſcFranc. Marc. deciſs. 529. num. 16. par. 1.
Loading...