CAPVT IV. De alijs titulis, & rationibus, quæ eandem retentionẽretentionem iuſstiorem efficiunt, & præcipuè de bellis cõtracontra Indos perduelles, vel apoſstatantes illatis, vel cauſsa ſsociorum initis, & de voluntario populorum in Regni translatione conſsenſsu.

SVMMARIVM Capitis IV.

  • 1 IndiarũIndiarum OccidentaliũOccidentalium iuſsta retentio pluribus titulis confirmatur.
  • 2 Indis ob plures cauſsas potuit bellum legitimum irrogari. Et num. 13.
  • 3 Indi rebelles, vel apoſstatæ efficiuntur de dominio Papæ, aut Principis, qui eorũeorum converſsioni intendit.
  • 4 Princeps omnis poteſst, & debet ſsubditos ſsuos defendere.
  • 5 Lex 3. D. de off. Præſsid. expenditur, & illuſstratur.
  • 6 Indis Chiriguanenſsibus legitimè bellum inferri poteſst, ſsecundùm Matienz. Et quare?
  • 7 Chichimeci, Caribes, & Canibales Indi ſsæpè debellari, & ſservi fieri iuſsſsi ſsunt. Luſsitani ob fidem ſsibi fractam, vel iniurias ab Indis Orientalibus illatas, plures eorum regiones debellarunt, ibidem.
  • 8 Chilenſses Indos iuſstè hodie bello comprimi, & ſservos fieri poſsſse, multi opinantur, & quid circa hoc diverſsis temporibus ordinatum fuerit? Et num. 12.
  • 9 R. Patris Ludov. de Valdivia Societatis Iesv zelus, & cura pro Indis Chilenſsibus à bello offenſsivo defendendis.
  • 10 Reges noſstri, & ſsupremum Indiarum Conſsilium ſsemper ea media fovent, & amplexantur, quæ Indis favorabiliora, & mitiora videntur.
  • 11 Indis cum Chilenſsibus nihil per blanditiem profecit Pat. Ludovicus Valdivia.
  • 13 Infideles, apoſstatæ, rebelles, vel Fidem impedientes iuſstè debellari poſsſsunt. Excellentiſsſs. Princeps Eſsquilacenſsis Peruanus Prorex, laudatur, ibidem.
  • 14 Fr. Antonij à Corduba notabilia verba expendũturexpenduntur de caſsibus tractantia, in quibus adverſsus Indos, pugnari legitimè poteſst.
  • 15 Cap. Dominus noſster 23. quæſst. 2. expenditur.
  • 16 Armis & bellis tunc rectè ut poſsſsumus & debemus, ubi aliter iuſstitia, nec ſsecuritas conſsequi poteſst, cum Caſsſsiod. Polyb. Chryſsoſst. & alijs.
  • 17 Ferro abſscindenda ſsunt vulnera, quæ medicinæ fomentum non recipiunt.
  • 18 Hiſspani ab aliquibus Indis contra alios ſsibi infeſstos in auxilium vocati, rectè militare, & belli ſspolijs potiri valuerunt.
  • 19 Bella ſsociorum, & confœderatorum cauſsa inita, legitima ſsunt.
  • 20 Chriſstiani regulariter ſse infidelium actibus, & bellis immiſscere non debent.
  • 21 Franciſscum I. Galliæ Regem multi reprehendunt, quòd Turcam in auxilium vocaverit.
  • 22 Aſsa Rex cur notetur in ſsacra Pagina?
  • 23 Bellum ubi iuſtũiuſtum eſst benè poſsſsunt Chriſstiani, ſscandalo ceſsſsante, cum infidelibus, & pro infidelibus militare.
  • 24 Chriſstiani nullum peccatum committunt, infideles in bello iuſsto adiuvando.
  • 25 Bonum opus ut exercere, ita & iuvare bonum eſst, etiam ſsi quis pro eo mercedem accipiat.
  • 26 Lex metum 9. §. ſsed licèt, D. quod met. cauſs. ponderatur, & illuſstratur.
  • 27 Æquum eſst, ut ſsi habes bonum propter me, ut & ego habeam propter te.
  • 28 Abraham pro vindicando Rege Salem, & alijs ſsuis confœderatis, iuſstè pugnaſsſse dicitur.
  • 29 Ioſsaphat conſsulto Domino pugnavit contra Regem Moab in auxilium Regis Ioram.
  • 30 Machabæi qualiter petierint auxilium à Romanis?
  • 31 Infidelibus quando pacem dare, aut fœdera cum illis inire poſsſsimus, etiam inconſsulto Romano Pontifice.
  • 32 Romani Imperium ſsuum dilatarũtdilatarunt ſsocios & fœderatos iuvando, & alias provincias aliarum vicinarum robore ſsubigendo.
  • 33 Indi voluntate ſsua Regum Hiſspaniæ dominium admiſsiſsſse videntur.
  • 34 Peruani Regni Indi omnes ſse Regum noſstrorum dominationi ſsubiacere | velle publicis inſstrumentis teſstati ſsunt.
  • 35 Conſsenſsus ſsuperveniens purgatmetumpurgamentum, aut tyrannidem præcedentem.
  • 36 Tyranni ex curſsu temporis, & diuturna populorum tolerantia, & conceſsſsione efficiuntur veri & legitimi Reges.
  • 37 Reges Hiſspaniæ, data voluntaria Indorum electione, Indias Occidentales legitimè retinent.
  • 38 Indos hodie gratam & ratam habere Regum Hiſspaniæ dominationem, multis probat Ioan. Matienzus.
  • 39 Indorum proprij, & antiqui domini cum hodie non extent, rectè poſsſsunt Reges noſstri, extante præcipuè conceſsſsione PõtificisPontificis, eorum regna poſsſsidere.
  • 40 Initio quod nullum, vel vitioſsum eſst, tractu temporis non firmatur, & quando hoc fallat? num. 43.
  • 41 Originem Regnorum inſspiciendam eſsſse, & vitioſsam ſsemper nocere aliqui dicunt, & qualiter intelligendi ſsint? Et num. 42.
  • 44 Acquiſsitio à principio nulla tanquam facta per forenſsem, ex poſsifacto convalidatur, ſsi forenſsis civis fiat.
  • 45 Iudicium à principio nullum, ex iure ſsuperveniente interdum firmari ſsolet.
  • 46 Alienatio à minore inutiliter facta cõfirmaturconfirmatur, ſsi poſst legitimam ætatem eam ratam habuerit.
  • 47 Cauſsa confirmans ubi ſsupervenit, actus initio nullus, convalidatur.
  • 48 Regni ad legitimam occupationem ſsufficit, quòd plures, vel præcipuæ eius provinciæ iuſsto aliquo titulo occupari poſsſsint.
  • 49 Occaſsio in tempore arrepta, omnia ferè mundi Imperia peperit.
  • 50 Auſstriaca familia varijs occaſsionibus varia Regna, quibus hodie fruitur, coadunavit.
  • 51 Occaſsione diligenter utendum Politici docent, & eam Aquilæ ſimilẽſimilem Nicephor. facit.
  • 52 Carolum V. Imper. totius mũdimundi Imperium conſsequi potuiſsſse, ſsi oblata ſsibi occaſsione uti ſsciret, Campanela teſstatur.
SVnt quoque
1
plures alij tituli, qui eandem retentionẽretentionem confirmãtconfirmant, quos recẽſetrecenſet Mag. Victoria in 2. relect. de Indis ex num. 1. Gregor. Lopez in l. 2. tit. 23. par. 2. Fr. Alfonſs. à Caſstro de iuſsta hæret. punit. lib. 2. cap. 14. & Ioan. Azorius 1. tom. inſstit. Moral. lib. 8. capite 26. verſsic. Septimò quæritur. Sed præcipui eò reducuntur, ut abſsque ulla dubitatione Pijſssimi Reges noſstri eas provincias retineant quarum
2
Indi Fidem ſsibi pacificè, & ſsufficienter annuntiatam, nec recipere, nec audire voluerunt; vel receptam deſseruerunt, blaſsphemarunt, vel impedierunt, aut Hiſspanos ad ſse prædicationis, ac commerciorum cauſsa accedẽtesaccedentes, vel ad alias regiones innoxium tranſsitum poſstulantes, hoſstiliter adorti ſsunt, vel ſsimulato hoſspitio receptos, poſstea perfidis, & ſsubdolis invaſsionibus enecarunt, prout ſsæpè cõtigiſſecontigiſſe narrat Ant. de Herrera in hiſst. gen. Ind. decad. 3. lib. 1. c. 18. pag. 126. & lib. 9. cap. 2. & lib. 7. c. 7. & decad. 4. lib. 6. cap. 11. & Ioan. Boter. in relat. univerſs. 4. par. lib. 3. pag. 63. & 64. Etenim cum in his caſsibus iuſstè, ac legitimè adverſsus infideles bellum inferri poſsſsit, iuxta ea, quæ plenè diſsputavimus ſsup. lib. 2. cap. 20. longè iuſstius, eiuſsmodi bello parta, retinebuntur, aut iterũiterum, | ſsi opus fuerit, pro eorum conſservatione, ac retentione bellari poterit, ex regula l. patre furioſso, D. de ijs qui ſsunt ſsui, cum latè traditis ſsup. hoc lib. cap. 1. ex num. 1.
Quam traditionem multis comprobat Epiſscop. ChiapẽſChiapenſ. in tract. domin. Ind. fol. 21. cum ſseqq. docens,
3
quòd ubi prædicta contingunt, infideles efficiuntur de dominio & iuriſsdictione Papæ, vel Principis Chriſstiani, cui eorum convertendorum cura commiſsſsa eſst, ac propterea ab illo puniri poſsũtpoſsunt, & imperio & gubernatione ſuarũſuarum provinciarum propter eius abuſsum privari, iuxta ſsententiam D. Auguſstini lib. 1. de liber. arbitr. cap. 6. & alia, quęquæ cõgeſsimuscongeſsimus ſsup. lib. 2. cap. 10. num. 59. & ſseqq.
Quia
4
omnis Princeps poteſst, & debet ſsubditorum ſsibi hominum perſsonas, bona, & iura defendere, l. nam ſsalutem, D. de officio præfect. vigilum, cap. 2. de ordin. cognit. cap. 1. de reſstitut. ſspol. cap. dilectis, de appellat. ubi Innocent. & Hoſstienſs. cap. Dominus noſster 23. q. 2. cap. ſscire vos oportet 23. q. 8. idẽidem Hoſstienſs. in cap. 1. de treg. & pace, Gregor. Lopez per text. ibi in l. 1. tit. 23. part. 2. & in l. 3. tit. 19. part. 3. And. Gail. lib. 1. de pace publ. cap. 1. & 4. Bobadilla in Politica lib. 2. c. 10. num. 49. Valençuela in monit. contra Venet. par. 7. ex num. 56. Avendan. in cap. 1. Prætor. num. 12. Et exceſsſsus & delicta infidelium efficiunt, ut etiam ſsi extranei ſsint, noſtręnoſtræ iuriſsdictioni ſsubdantur, argum. cap. 1. de offic. delegati, &
5
l. 3. D. de offic. PręſidPræſid. ibi: Habet interdum imperium & adverſsus extraneos homines, ſsi quid malum commiſserint. Nam & in mandatis Principum eſst, ut curet is, qui provinciæ præeſst, malis hominibus purgare provinciam, nec diſstinguitur, unde ſsint. Cuius legis in optima, & ſsimili quęſtionequæſtione meminit Avendan. de exequen. mand. lib. 2. cap. 6. num. 12. & alia circa eam notantes DD. in l. unic. C. ubi de crim. agi oport. Socin. reg. 120. Donel. & Oſsuald. lib. 17. cõmentcomment. iur. cap. 16. Tiber. Decian. in tract. crimin. lib. 4. cap. 16. num. 9. & 17. & Proſsp. Farinac. in praxi crimin. lib. 1. quæſst. 7.
Et ex his rationibus concludit IoãIoan. Matienzus in tract. manu ſscripto de moderamine Regni Peruani lib. 2. c. 9.
6
iuſstè adverſsus Indos ChiriguanẽſesChiriguanenſes bellum indici poſsſse, eò quòd ſsæpius a fide nobis data defecerint, & alias Indorum nationes, quæ Evangelium receperũtreceperunt, vel facilè recepturæ eſsſsent, ſsuis minis, & crudelitatibus terreant, & maximam captivorum partem incredibili voracitate, & ferocitate deglutiant.PRSS
Idemq́ue
7
de Chichimecis Novæ Hiſspaniæ, & Caribibus, ac Canibalibus TerręfirmæTerræfirmæ, & adiacentium inſsularum ſępeſæpe in Supremo Indiarum CõſilioConſilio ſstatutum fuiſsſse, & ut ſservi capientium fierent, paſssim in ſsua hiſstoria generali Indiarum Ant. de Herrera ſscriptum reliquit, & pręcipuèpræcipuè decad. 1. lib. 6. cap. 10. & lib. 8. cap. 12. decad. 2. lib. 1. cap. 8. pag. 15. & cap. 22. pag. 72. & lib. 10. cap. 5. pag. 328. & decad. 4. lib. 7. cap. 6. pag. 169.
Neque abſsunt exempla LuſitanorũLuſitanorum qui eiſsdem de cauſsis plures Indorum Occidentalium ditiones iuſstis bellis imperio ſsuo adiecerunt, ut teſstatur Navar. in cap. novit, notab. 3. num. 158. de iudicijs, Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsp. 104. verſs. Sextò, & noviſssimè Seraphi. Freitas de iuſst. Imp. Aſsiat. cap. 9. ex n. 9. ad 15. ubi refert ad idem elegãtiſsimaelegantiſsima verba Hier. Oſsſsorij lib. 3. de reb. Eman. pag. 96. & li. 6. pag. 248.
Quod etiãetiam noſstris hiſsce temporibus de
8
Indis Chilenſsibus multi graves & Religioſsi viri cõſulereconſulere ſsolent, eò quòd hi magna ex parte Chriſsto nomen dederunt, & ab eo deſsciſscentes, ſse poſsteà alijs infidelibus ſsociarunt. Omneſsq́ue, cùm iam ob aſssiduam noſstrorum prædicationem, & communicationem, ſsufficientem Fidei, ac Religionis Chriſstianæ notitiam habuerint, | non ſsolùm eam non amplectantur, ſsed quotidianis potius incurſsibus, & invaſsionibus tum Hiſspanos noſstros, tum maximè alios Indos converſsos, & amicos perimant, & diſsturbent, urbeſsq́ue aliquas, & arces Hiſspanorum ſsatis munitas deleverint, atque egregium illum virum Martinum Garciam à Loyola Calatravenſsis Ordinis equitem, eiuſsdem Regni gubernatorem, per inſsidias interceptum, occiderint.
Quod attendens Rex noſster Pijſssimus Philippus III. ſschedulam quandãquandam expediri mãdavitmandavit, datãdatam Ventoſsillæ 26. Maij an. 1608. quâ iuſssit, ut prędictisprædictis Indis aperto Marte bellũbellum infligeretur, & capti, decennio maiores, in ſservitutem redigerentur. Cuius tamen ſchedulęſchedulæ rigorem poſsteà alijs anni 1610. temperavit, aliquorum Religioſsorum enixis libellis, & atteſstationibus motus,
9
& pręſertimpræſertim Reverendi Patris Ludovici de Valdivia Societatis IeSv, qui Indos illos adhuc nequaquam eam pœnam mereri profitebantur, ſsecuriuſsque, ac commodius ad Fidem Chriſstianam, & clientelam noſstram reduci poſsſse, ſsi nullis bellis offenſsivis per quadriennium impeterentur, & per viros pios ac Religioſsos, alijſsq́ue ſsuavibus, & pacificis medijs, eorum converſsio, & reductio procuraretur. Quibus
10
cùm Rex noſster, & Regium eius Indiarum Conſsilium annuiſsſset, (pro ſsolita nimirum benignitate, & dilectione, quâ ſsemper Indorum cauſsas proſsequi, & moderari conſsuevit) ipſsummet Patrem, & alios eius ſsocios, honeſstiſssimis codicillis donatos, huic expeditioni præfecit. Qui tamen
11
rebelles Chilenſsium provincias ingreſsſsi, non ſsolùm per quadriẽniumquadriennium, verùm nec per decennium quidquam, quod iuſstum & honeſstum eſsſset, ab illis conſsequi potuerunt, & aliquibus a Barbaris trucidatis, re infectâ redierunt: imò & in peius redactâ. Nam Indorum ferocia & protervia ſsuccrevit, dum blanditiem noſstram metum exiſstimarent, & aſssiduis, ut ſsolebant, bellis non laceſssiti, numeroſsiores, & expeditiores ad bella, & alia damna nobis inferenda, reperirentur. De quibus
12
iterum Rex ac dominus noſster Philipvs IV qui nunc piè, & fœliciter regnat, & per multos annos maiori ſsemper pietate, ac fœlicitate, ô utinam regnet, commonefactus, aliam ſschedulam noviſssimè 13. Aprilis anno 1625. expediri præcepit, quâ Excellentiſssimo ſsui Peruani Regni Proregi Marchioni de Guadalcazar ordinat, & iniungit, ut ſsi opportunum factu ſsibi viſsum fuerit, Chilenſsibus Indis, omnibus quibus fieri poſsſset modis, bellum inferatur, ſsive illud defenſivũdefenſivum, ſsive offenſsivum, punitivum, aut vindicativum appelles, & ut captivi ſservi capientium efficiantur. In cuius ſschedulæ conſsultatione, inter plures præſstantiſssimos & prudentiſssimos Viros, ac Proceres nobiliſssimos, quorum ſsententiæ rogatæ ſsunt, unus fuit, qui multorum inſstar eſsſse potuit, Excellentiſss. Dominus Don Franciſscus a Borgia Princeps Eſsquilacenſsis, qui proximè Peruani Proregis munus non minus laudabiliter, quàm fœliciter egerat, & eorundem Indorum mores expertus fuerat De cuius Magni Herois encomijs, egregijſsq́ue animi & corporis dotibus, cum eximia omnium litterarum cognitione coniunctis, plura dicere ſsuperſsedeo, donec per adeò latum campum latiori, vel laxiori calamo diſscurrere poſssim.
Viſsum quippe eſst, nihil amplius expectari debere, ut omnia iura belli in eos Indos exequãturexequantur, qui toties moniti, & benignè tractati, in ſsua rebellione & obſstinatione perſiſtũtperſiſtunt, & Hiſspanos noſstros, atque alios Indos, qui pacem dederunt, & baptizati ſsunt, quietè & ſsecurè vivere non patiuntur, ex
13
cõmunicommuni omnium Theologorum ſsententia, quam præter alios, quos adduximus dict. lib. 2. cap. 20. eruditè probat | Victoria in dict. relect. 2. de Indis numer. 5. & 7. propoſsit. 6. & §. 12. concluſs. 4. & in relect. de iure belli, num. 56. & 59. Bañez 2. 2. quæſst. 40. art. 1. dub. 10. & 11. Molina de iuſstitia & iure, tractat. 2. diſsput. 117. concluſs. 4. Gabriel Vazquez in 1. tom. ſsup. 1. 2. quæſst. 76. art. 2. diſsput. 120. cap. 5. ubi concludit, quòd infideles, qui ſufficiẽterſufficienter ſsibi annuntiatis, & propoſsitis Fidei myſsterijs, eis credere nolunt, infidelitatis peccatum committunt, & eam impedientes, aut ſsuſsceptam deſserentes puniri poſsſsunt, & meliùs Anton. à Corduba in quæſstion. lib 1. q. 57. dub. 6. verſs. Quintum dictum, ubi
14
inquit: Quòd ſsi Chriſstiani veroſsimiliter timeant Barbarorum fraudes ſsive fallacias, & inſstabilitatem in vera Fide, vel Religione ſsemel ſsuſscepta, vel ſsuſscipienda, quodq́ue habita opportunitate in mortem Chriſstianorum moliantur, ita quòd non ſsunt, neq;neque erunt tuti inter eos etiam Chriſstianos effectos, niſsi illis dominentur, & habeant arces, & oppida fortia, ad quæ confugiat tẽporetempore neceſsſsitatis ad ſse, & ſsua omnia, & iam converſsos in vera Religione tuendum: tũctunc certè iuſstè poſsſsunt illos bello ſsubijcere, & eis dominari. Ita quod omnibus tentatis, ut ſsuprà dictum eſst ſsi Chriſstiani non poſsſsunt conſsequi ſsecuritatem, neque eſsſse tuti inter Barbaros, prædicando volentibus audire Fidem, vel poſst eius prædicationem, & ſuſceptionẽſuſceptionem, niſsi illos debellãdodebellando, & ſsubijciendo, & civitates eorum occupando, hoc utique iuſstè facere puſsſsunt, & antiquos dominos deponere, & novos inſstituere, & proſsequi iure belli ea omnia, quæ in alijs bellis iuſstis iuſstè, & licitè fieri poſsſsunt, quia finis belli eſst pax & ſsecuritas, ut ait Auguſst. ad Bonifacium. Ergo poſstquàm licitum eſst Chriſstianis bellum ſsuſscipere, & etiam ſsi neceſsſse ſsit inferre, etiam licitum eſst facere neceſsſsaria ad finem belli, ſscilicet ad ſsecuritatem, & pacem obtinendam.
Pro quo etiam ſsacit
15
D. Auguſstini ſsententia ſsuper Ioſsue lib. 6. quęſtionquæſtion. quæſst. 6. relata in dict. cap. Dominus 23. quęſtquæſt. 2. ubi inquit: Iuſsta bella ſsolent definiri, quæ ulciſscuntur iniurias: ſsi qua gens, vel civitas, quæ bello petenda eſst, vel vindicare neglexerit, quod à ſsuis improbè factum eſst, vel reddere, quod per iniurias ablatum eſst. Cui mirè
16
conveniũtconveniunt verba Ariſstotel. lib. 1. Polit. cap. 5. noſstræ legis 1. tit. 23. part. 2. & Caſssiodori lib. 3. var. epiſst. 1. ubi aſsſserit: Vtile tunc eſsſse ad arma concurrere, cùm locum apud adverſsarium iuſstitia non poteſst invenire. Eòdemq́ue reſpiciẽsreſpiciens Polybius lib. 4. hiſst. pag. 351. prudentiſssimè dixit: Ita exiſstimo, fugiendum quidem eſsſse bellum: non tamen ita fugiendum, ut omnia, ne in id incidamus, ſsuſstinere, perpetiq́ue velimus: quid enim vel æquabilitatem in Republica, vel fiduciam, vel libertatis incundiſsſsimum nomen laudaremus, ſsi nihil omnino eſsſset paci antepanendumanteponendum? Pax enim ſsi iuſsta & bona ſsit, res eſst certe omnium pulcherrima, atque optima. Nihil tamen eſst, aut faciendum iniuſstè, aut patiendum turpiter, ut pace frui valeamus Et D. Chryſsoſst. tom. 1. homil. in Pſsalm. 134. ſsic ſscriptum reliquit: A Deo habemus dexteras, ut & nobis ipſsis, & alijs iniuria affectis opem feramus, ut ſscelera de medio tollamus, ut ijs, quibus vis & damnum adfertur, ſsimus portus, & refugium. Et melius homil. 36. in Matth. ex cap. 10. tom. 2. explicans illa verba: Non veni mittere pacem, ſsed gladium, inquiens, Tunc enim pax præſstatur, quando quod tabe, & ſsanie corrruptum eſst, abijcitur, & abſscinditur; quando factioſsa, & improba pars repellitur, aut omnino deſstruitur ſsi enim cœlis terra coniungi poteſst. Num & hoc modo reliquum corpus conſservat medicus facilè, ſsi quod reduci ad ſsanitatem non poteſst, abſsciderit, & proiecerit. Et militiæ Dux ad ſsolvendam conſspirationem, alterũalterum in alterum concitat, &c. Quibus
17
conveniũtconveniunt verba tex. in cap. in Canonibus 16. q. 1. & cap. vergẽtisvergentis, de hæretic. ubi dicitur: Quòd convenit, ut ferro abſcindãturabſcindantur vulnera quæ fomentum non recipiunt diſsciplinæ, Senecæ in Agamemn. act. 2. ſscen. 1.
Et ferrũferrum, & ignis ſsæpè medicinæ loco eſst.
Et Sophoclis in Aiace flagellif. act. 2. in fine.
— Haud profecto eſsſse medici
Sapientis arbitror; ubi ſsectionibus
Morbus eget, incantationibus utier.
Cum multis alijs, quæ circa hanc rem cumulant, & exornant Theologi omnes poſst D. Thom. in 2. 2. q. 40. iuris Interpretes in l. ut vim, & in l. ex hoc iure, D. de iuſst. & iure, Did. Covarr. in reg. peccatum, 2. par. relect. §. 9. Alvar. Pelag. lib. 2. de planct. Eccleſs. cap. 46. Paris de Puteo de re militari lib. 1. cap. 14. Petr. Gregor. lib. 11. de Repub. cap. 11. Nicol. Moronus in tract. de fide, tregua, & pace, q. 5. & alij, quos plenè retulimus ſsup. lib. 2. cap. 6. num. 49. & ſsequentibus.
PręſtatPræſtat
18
quoque, ut acquirendi, ita longè magis, & retinendi iuſstiſssimum titulum, quòd Hiſspani noſstri, Fidei propagandępropagandæ cauſsâ, plures BarbarorũBarbarorum provincias adierunt, in quibus ab indigenis benignè ſsuſscepti ſsunt, & in auxilium contra alios convicinos vocati, cum quibus ipſsi ijdem Barbari iuſstis de cauſsis antiqua, & inteſstina bella gerebant, eâ lege, & conditione fœdus, & amicitiam in euntes, ut quidquid ex hoſstilibus provincijs eiuſsmodi expeditionibus caperetur, id Hiſspanorum iuribus, & commodis cederet, ut in Nova Hiſspania per Tlaſscathecas contra Mexicanos factum fuiſsſse paſssim omnes Indiarum Occidentalium hiſstorici narrant, & præcipuè Anton. de Herrera in d. hiſst. gen. Indiar. decad. 2. lib. 6. per totum, & alibi ſsæpè, & Ioan. Boter. in relat. univerſs. 4. par. lib. 2. & 3.
Quod ubi
19
intervenit, Theologi omnes conveniunt, legitimam acquiſsitionem, & retentionem induci, ut in noſstris terminis latè probat Victoria dict. 2. relect. de Indis numer. 17. ubi hunc ſseptimum, & ultimum titulum vocat, quo potuerunt, aut poſsſsent venire Barbari, eorumque provinciæ in poſsſseſssionem, & dominium Hiſspanorum, & Gregor. Lopez eius verba trãſcribenstranſcribens in dict. l. 2. titul. 23. part. 2. gloſsſs. magn. col. 14. Dom. Bañez in 2. 2. quæſst. 40. de bello, art. 1. verſs. Dubitatur 3. col. 1181. Gregor. de Valencia 3. tom. diſsput. 3. quęſtquæſt. 16. de bello, punct. 2. verſsic. Quartò certum eſst, Ioan. Azor. 1. tom. inſstit. moral. lib. 8. cap. 25. quæſst. 13. Pat. Lud. Molina de iuſstit. & iure, tractat. 2. diſsput. 105. ubi ultra exemplum Tlaſscathecarum, alia ſsimilia in India Orientali contigiſsſse commemorat, quibus mediantibus Luſsitani varias occaſsiones habuerũthabuerunt, nonnulla iure belli occupandi, quod etiam noviſssimè tangit Seraphin. Freitas dict. cap. 9. numer. 16. & generaliter reſsolvunt Caietan. & cæteri poſst Div. Thom. in 2. 2. dict. quæſst. 40. art. 1. Sylveſst. verb. Bellum, el 1. quęſtquæſt. 8. concluſs. 3. Ioan. Maior. in 4. diſstinct. 15. quæſst. 15. Alfonſs. â Caſstro de iuſst. hæret. punit. lib. 2. cap. 14. cauſsa 10. verſs. Ecce omnes, Simon Maiol. in dieb. Canicul. 3. tom. colloq. 2. pag. 326. & 364. & ſsequentibus, & noviſssimè Pat. Suarez in tract. de charit. diſsp. 13. ſsect. 7. num. 25.
Etenim
20
licèt regulariter Chriſstiani infideliũinfidelium auxilio uti non poſssint, neq;neque ſse eorũeorum actibus, & cõmunicationibuscommunicationibus immiſscere, maximè ubi contra alios Chriſstianos pręliandũpræliandum eſst, niſsi id iuſstitia belli, & præciſsa defenſsionis neceſsſsitas extorqueat, ut præter Auctores ſsuprà relatos tenet Oldrad. cõſconſ. 71. NũquidNumquid Chriſstianus? Ioan. Andr. in addit. ad Specul. in rub. de Iudæ. verſs. CõvertendoConvertendo, Abb. in cap. quod ſsuper, verſs. Vltimò hìc quæritur, de voto, Annania, & Felin. in cap. ad liberandum, de Iudæis, Corſsetus in tract. de poteſst. Regia, 4. par. princip. q. 83. Marquard. de Suſsanis in tract. de Iudæ. & Infidel. par. 1. cap. 6. Tiber. Decian. in tractat. crimin. lib. 5. cap. 10. num. 4. P. Lud. Torres de Fide, diſsp. 51. artic. 9. col. 642. Cardinal. Tuſschus pract. concluſs. iur. verb, Infidelibus, concl. 123. pag. 490. | Camill. Borrellus de pręſtanpræſtan. Reg. Cathol. cap. 32. à num. 88. & 181. Valençuela in monit. adverſsus Venet. 7. par. ex numer. 56. & 65. Oſsaſscus in peculiari diſsputatione huius articuli, quam poſst ſsuas deciſsiones Pedemontanas attexuit, Ioan. Cochier in Theſsaur. Polit. lib. 2. Petr. Binsfeldius de iniurijs & damno dato, cap. 8. quæſst. 1. concluſs. 17. pag. 528. Petr. Heingius in miſscellan. quæſst. 1. par quęſtquæſt. 11. FrãcFranc. Mingon. ad conſsuetud. Andegavenſs. fol. mihi 67. cum multis alijs congeſstis per Iulium Ant. Brancalaſsum in compend. art. Cathol. Regnan. lib. 3. de Religione. pag. 52. & 53. Sandoval. 1. par. hiſstor. Caroli V. lib. 25. §. 48. fol. 242. & Caliſst. Remirez in tract. de lege Regia Aragon. §. 26. num. 65. pag. 264. Quorum
21
plures hac de cauſsa Franciſscum Primum Regem Galliæ notare ſsolent, eò quòd Turcas in ſubſidiũſubſidium cõtracontra Carolum V. Imperatorem vocaverit; ſsicut
22
etiam, ob eandem fortè rationem, 2. Paralipom. 16. reprehenſsus eſst Rex Aſsa, eò quòd accerſsiverit in auxilium exercitum SyrięSyriæ contra Regem Iſsraël. Niſsi fortè ideò potius, quia magis confidit in eo exercitu, quàm in Domino, qui tamen ipſsum paulò antè liberaverat ab exercitu Æthiopum, 2. Paralipom. 14. ut notavit D. Ambroſs. in oratione de obitu Theod. Abulenſs. q. 17. in dict. cap. 16. Bañez, & Valencia ubi ſsuprà.
At verò
23
in bello iuſsto cõtracontra alios infideles, nihil prohibet, Chriſstianos cum infidelibus militare, ſsi ſcandalũſcandalum, & periculum Fidei abſsit, eoſsq́ue iuvare, ac defendere, & in ſsuam tutelam, & clientelam recipere, atque huius auxilij, & confœderationis cauſsâ, hoſtiũhoſtium ſspolijs, ac provincijs, ex pactis conventis, vel ob laboris, & periculi ſsuſscepti remunerationem potiri, ut conſstat ex text. in cap. quid culpatur 23. quęſtquæſt. 1. & cap. Iulianus 11. q. 3. Tiber. Decian. ubi ſsup. num. 3. Mag. Marq. in Gubernatore Chriſst. lib. 2. cap. 25. pag. 311. & ſseqq. & reliqui omnes ſsuprà relati. Qui eâ conſsideratione ducuntur, quòd
24
Chriſstiani, qui eiuſsmodi iuſstis infideliũinfidelium bellis opitulantur, nihil iniuſtũiniuſtum, aut illicitum perpetrant, cum nihil aliud faciant, quàm acceptâ auctoritate ab eo, qui illam poteſst conferre, ad bonum cooperari, & ſsocijs, atq;atque amicis, cum quibus pro uno, & eodẽeodem reputantur, contra extraneos, & inimicos malefactores auxilium præſstare. Et ſsicut
25
exercere opus bonũbonum non poteſst niſsi bonum eſsſse, ita etiam adiuvare in bono opere, quale eſst iuſstum bellum, etiãetiam ſsi quis pro hoc labore aliquãaliquam mercedem, & remunerationem accipiat, ut
26
eleganter cum Pomponio ſscribit Vlpian. I. C. in l. metum 9. §. ſsed licèt, D. quodmet. cauſsa, ubi gloſs. verb. Meæ, rectiſssimè addit, æquũæquum
27
eſsſse, ut ſsi habes bonum propter me, ut & ego habeam propter te, ad quod probandum allegat l. idem, §. fin. de cõdictcondict. ob turp. cauſs. l. 2. §. æquiſssimum, ad leg. Rhod. de iactu, l. ſsi pater, §. ſsi quis, D. de donat. & conducunt, quęquæ in ſsimili notat Bart. in l. ut vim, n. 8. D. de iuſst. & iur. Auguſst. in addit. ad Angel. de malefic. verb. Che me hai adulterato, ſsup. num. 64. Beroius in cap. 1. num. 51. de offic. delegati, Matth. de Afflict. deciſs. 149. & alij, quos noviſssimè refert Flores de Mena practic. quæſtionũquæſtionum, quæſst. 18. à num. 14. & P. Suarez in tract. de charit. diſsp. 1. ſsect. 2. ex n. 6. ubi exactè diſsputat, an & qualiter liceat opera bona virtutis operari propter mercedem temporalem?
Quâ ratione
28
Abraham Geneſs. 14. ad vindicandum Regem SalẽSalem, & alios, qui cum eo fœdus percuſsſserant, iuſstè pugnaſsſse dicitur contra quatuor Reges illis regionis, à quibus ipſse nullãnullam iniuriam acceperat, & in gratiam fratris Lot, quem illi ſspoliaverant, & captivum ducebant. Et
29
Ioſsaphat 4. Reg. 3. contra Meſsſsam Regem Moab pro Ioram, quia nolebat ei reddere tributum agnorum, & arietum, quod pẽ| p. 694derependere quot annis debebat ex antiquo fœdere cum Achab patre Ioram, & quidem prius conſsulto Domino. Machabæos
30
quoque à Romanis infidelibus auxiliũauxilium petijſsſse Machab. 1. cap. 8. docemur. Quibus exemplis alia addit Marquard. ubi ſsup. latè concludẽsconcludens, ex
31
iuſstis cauſsis poſsſse fieri pacem, & fœdera cum infidelibus, etiam inconſsulto Summo Pontifice, dũmododummodo contra eum, & Eccleſsiam non fieret, neque eo tẽporetempore, quo ab univerſsis Chriſstianis eiſsdem infidelibus bellum indictum eſsſset.
Ipſsi quoque
32
Romani, quorum iuſstitia, & ImperiũImperium valdè à D. Auguſstin. & alijs laudatur, ut diximus ſsup. lib. 2. cap. 7. num. 72. & ſseqq. nullâ profectò ratione illud maxime dilatarũtdilatarunt, quàm ſsocijs, atque amicis auxiliares copias præſstando, & alias provincias aliarum vicinarum robore ſsubigendo, ut obſservat Victoria ubi ſsup. & conſstat ex Strabone lib. 6. Tacito lib. 5. Annalium, Paulo Oroſsio lib. 5. cap. 8. Ambr. de Morales lib. 7. cap. 14. & lib. 8. cap. 2. & 53. Fr. Ioan. à Ponte in convenien. utriuſsque Monarch. lib. 3. cap. 17. Iulio Cæſs. Bulengero de Roman. Imper. lib. 3. cap. 5. & ex l. poſstliminij 5. l. non dubito 7. D. de capt. & poſstilimin. reverſs. ubi DD. hanc materiam confœderationum pertractant, & Sebaſst. Nævius, qui ibîdem plurimos colligit. Eòq́ue reſspicit Cicero pro lege Manilia, dum ait: Propter ſsocios, nulla ipſsi iniuria laceſsſsiti, maiores veſstri cum Antiocho, cum Ætolis, cum Pœnis bella geſsſserunt.
Illud
33
etiam, & quidem urgentius, pro eiuſsdem Novi Orbis legitima retentione perpendi poteſst, quod in omnibus ferè illius provincijs Indi antiquis dominis, & Regulis, varijs bellorum eventibus, & alijs modis carêre cœperunt, & cognitâ Regum noſstrorum Religione, potentiâ, & gubernandi prudentiâ, ac manſsuetudine, ſse eorum imperio, gubernationi, & iuriſsdictioni ſsummâ voluntate, atque alacritate dediderunt, & quotidie dedunt, & devovent, ut de Mexicanis, Peruntinis, & alijs paſssim refert Anton. de Herrera, & alij rerum Indicarum Auctores. Et
34
extant in Archivis huius Regij Limani Conventus quædãquædam publica, & authentica monumenta anno 1562. confecta de mandato excellentiſssimi Proregis Comitis de Nieva, & aliorum, qui cum eo miſssi fuerunt, ut in hoc Regno Peruano de perpetuandis Indorum commendis tractarent. Ex quibus conſstat, quòd cùm hi peritiſssimum, & prudentiſssimum virũvirum Licentiatum Paulum Ondegardum ad omnes ferè eiuſsdem Regni provincias miſsiſsſsent, ut Indorum ea in re voluntatem exquirerent: illi, ſsuis comitijs habitis, & rogatis, ſseriò ſsemper, & unanimiter reſsponderunt, ſse nullum alium dominum univerſsalem, vel particularem habere, neque in poſsterum ſsortiri, aut agnoſscere velle, pręterpræter noſtrũnoſtrum Hiſspaniæ Regem Opt. Max. cui ſse, & ſsua humiliter & hilariter ſsubmittebant. Quo mediante
35
etiam ſsi fortè aliquis exceſsſsus, aut iuſstitiæ defectus in primæ conquiſsitionis exordijs notari potuiſsſset, iam omnino ceſsſsaſsſse, ac purgatus eſsſse videtur.
Communis
36
enim populorum in Regis electione, vel adprobatione cõſenſusconſenſus, ſsive is expreſssè, ſsive paulatim curſsu temporis exhibeatur, etiam tyrannidem in Monarchiam perfectam, & legitimam vertit, ut probat text. in l. ex hoc iure, ibi: Regna condita, D. de iuſst. & iure, l. 1. D. de conſstit. Princip. l. 2. §. noviſssimè, D. de orig. iur. §. ſsed quod Principi, inſstit. de iur. nat. iunct. l. 2. & 4. D. de eo quod met. cauſs. cap. ad id, de ſsponſsalibus, cum alijs, quęquæ latè cumulat Albericus in l. cunctos populos num. 20. C. de ſsumma Trinitat. Navarr. in cap. novit, de iudicijs. notab. num. 158. Molina de iuſstit. & iur. tract. 2. diſsput. 24. in fine, Covarr. in pract. cap. 1. num. 9. Illuſstriſssim. Card. | Bellarm. lib. 3. de laicis cap. 6. in fine, pag. 209. Salas de legib. diſsp. 7. ſsect. 12. n. 67. in fin. Leonard. Leſssius de iuſst. & iure lib. 2. cap. 3. num. 41. & cap. 29. dub. 9. Laurea Salmant. certam. 5. de hominum præfectura. cap. 2. num. 12. Pat. Franc. Suarez omnino videndus in defenſs. Fidei contra ſsect. Anglic. lib. 3. cap. 2. num. 19. Marta de iuriſsdict. 1. par. cap. 8. num. 19. Caliſst. Remirez de lege Regia Aragoniæ, §. 4. num. 8. Freitas ubi ſsuprà, capite 12. in fine, & Bobadilla in Polit. lib. 1. cap. 2. numer. 14. litt. 1. ubi exemplum Romanorum adducit, qui teſste Cicer. lib. 3. Rhetor. cap. 3. partim enſse, partim cõſenſuconſenſu potentiam, & dominationẽdominationem totius ferè Orbis adquiſsierunt.
Et in
37
noſstræ quæſstionis terminis idem probant Victoria in relect. 1. de Indis, num. 40. verſs. Reſstat alius, & ſsecurius in 2. relect. num. 16. verſs. Alius titulus, & eum tranſscribens Greg. Lopez in dict. l. 2. par. col. 11. verſs. Aſsſserit etiam, & col. 14. verſs. Alius titulus, ubi concludunt, omni iure inſspecto certiſssimum eſsſse, per veram, & voluntariam Indorum electionem Reges Hiſspaniæ iuſstè has provincias retinere poſsſse, puta, ſsi omnes ipſsi Barbari, aut maior eorum pars, intelligentes prudentem adminiſstrationem, & humanitatem Hiſspanorum, ultrò vellent accipere in Principem Regem HiſpanięHiſpaniæ, Ioan. etiam Matienz. eandem ſsententiam diſsſsertiſssimè ſsequitur in tractat. manu ſscripto de moderatione Regni Perù, lib. 1. cap. 3. ubi
38
multa beneficia commemorat, quæ Indi ex Regum noſstrorum tuitione acceperunt, & alia argumenta, ex quibus hodie grata, & volũtariavoluntaria eorum ſsubiectio colligi poteſst.
A quibus non abeſst Franc. Vargas in tract. de auctor. PapęPapæ, & Epiſscop. confirm. 10. n. 4. & 5. ubi hunc ipſsum titulum ex eo magis communit, quòd cùm
39
inter Indos nullus iam reperiatur, qui eorum dominatũdominatum iure ſsanguinis petere valeat, meritò poſsſsunt Reges noſstri ex Romani Pontificis conceſssione harum regionum imperium habere, & exercere, ex celebri doctrina Oldrad. conſsil. 69. Ancharran. in reg. peccatum, 3. q. principali, & aliorum, quos refert & ſsequitur Caietan. in 2. 2. q. 10. quibus convenit Bald. in l. unica, C. de iur. deliber. col. 5. relatus ab Epiſscop. Chiapenſs. in tract. cõprobatcomprobat. dom. Ind. fol. 31. ubi tradit, quòd hodie ubicunque iuriſsdictiones vacãtvacant, ut in Regnis infidelium, apud quos non eſst vera, nec naturalis dignitas, & iuriſsdictio, occupanti Catholico conceditur.
Neque
40
his adverſsatur vulgaris iuris regula, quâ docemur, id, quod ab initio nullum, vel vitioſsum eſst, tractu temporis non convaleſscere, l. quod initio, D. de reg. iur. cap. non firmatur, eod. tit. lib. 6. cuius argumento docuiſsſse videtur Ioan. Igneus in quæſst. an Rex FrancięFranciæ recognoſscat ſsuperiorem num. 21. Originem
41
nactæ poſsſseſssionis in iure acquirendorum Regnorum inſspiciendam eſsſse, l. clàm poſssideri, in princip. D. de acquir. poſsſseſsſs. l. nam origo, D. quod vi, aut clàm: & quod ſsi eſst violenta, non poteſst opitulari, l. auctoritatem, C. unde vi, cap. vigilãtivigilanti, & cap. fin. de præſscription. ſsed imò hoc vitiũvitium tranſsit in ſsucceſsſsores, l. an vitium, D. de diverſs. & temp. præſscription. l. Pomponius, in princ. D. de acquir. poſsſseſsſs. l. hæres, D. de uſsucapion. §. fin. inſst. eodem. Nam, ut
42
benè conſsiderat Marta d. 1. part. cap. 8. num. 15. & 16. poſstquàm tale ius, vel præſscriptione legitimâ acquiſsitum, vel voluntario ſsubditorum conſsenſsu confirmatum eſst, iuridicè omnia facta fuiſsſse fingũturfinguntur, arg. l. mulier, §. penult. de condi. inſstit. & eorum, quæ benè notat Alexand. poſst Bald. Cuman. Caſstrenſs. Salicet. & alios in l. extraneum num. 8. C. de hæred. inſstituend.
Et
43
prędictaprædicta regula, quod ab initio, ita accipienda eſst, ut nullum à princi|pio, per ſsolum lapſsum temporis non convaleſscat. Contrà verò probandum ſsit, ſsi præter temporis curſsum, aliæ quoque circunſstantiæ, vel qualitates accedant, ut notant DD. in dictis iuribus, & gloſsſsa celebris, verb. Terminetis, in cap. ex tenore, de foro competent. ¶ Vnde
44
acquiſitionẽacquiſitionem à principio nullam, tanquam factam per forẽſemforenſem, cui acquirere per ſstatutum prohibitum erat, benè recõvaleſcerereconvaleſcere, ſsi poſsteà forenſsis civis fiat, latè & optimè fundat, reſsolvit Andr. Barbacia cõſconſ. 70. lib. 3. col. 2. Et
45
iudicium, quod à principio nullum erat, ex iure ſsupervenient conſsirmari poſsſse, probatur in exẽploexemplo l. ſsi rẽrem alienãalienam, § fin. D. de pignor. act. l. conficiuntur, §. ſsi ei ſservo, D. de iure codicill. l. ſservum filij 46. de legat. 1. iunctis alijs, quęquæ tradit Bart. in l. 1. num. 12. D. de regula Catoniana, Alexand. conſs. 27. viſso libello, col. 2. lib. 1. Felin. in cap. inter dilectos, n. 6. de fide inſstr. ¶ Quod
46
idem in alienatione à minore ſsine decreto facta intercedit. Nam etſsi invalida ſsit, confirmatur tamen ſsuperveniente maiore ætate, l. final. C. ſsi maior factus. Etenim quãdoquando
47
cauſsa confirmans ſsupervenit, convalidatur id, quod à principio nullum eſst, iuxta celebrem doctrinam Dyni in d. cap. non firmatur, l. per fundũfundum, D. de ſservit. ruſstic. & ibi Bart. num. 3. & text. optimi in l. iure noſstro, § ult D. de teſstam. tutela, Clem. 1. ut lite pẽdentependente, & in l. quædam, D. de reb. dub cuius verba ſsunt: Quædam ſsunt, in quibus res dubia eſst, ſsed ex poſstfacto retroducitur, & apparet, quid actum ſsit.
Rurſsus non obſstabit, ſsi quis fortè obijciat, hos titulos, de quibus hoc in capite egimus, iuſtęiuſtæ ſscilicet acquiſsitionis, & retentionis ob defenſionẽdefenſionem Fidei, vel cauſsa ſsociorum, aut voluntariæ electionis in aliquibus huius Novi Orbis provincijs non interveniſsſse, quæ alijs, atque alijs modis in poteſstatem, & dominium Hiſspanorum redactæ comperiuntur. Nam
48
ad iuſstam, & legitimam alicuius Regni occupationẽoccupationem ſsufficit, quò plures, & pręcipuæpræcipuæ eius provincięprovinciæ bello iuſsto, aut alio legitimo modo occupari poſssint, ut reliquæ eâdem formâ debellari, & poſssideri valeant, ut poſst D. Thom. & alios cõcluditconcludit Petr. Arag. in 2. 2. q. 10. art. 1. pag. 312. ver In quo ſsit quarta concluſsio.
Vt omittam
49
mirum, aut novum non fuiſsſse, quòd Reges noſstri labi non paterentur oblatam ſsibi tot vijs, & rationibus regnandi, & imperandi in hoc Novo Orbe occaſsionem (quamvis hoc, ut fæpè diximus, ab eorum mente & pietate alienum fuerit) cùm certum ſsit, eam, omnia ferè mũdimundi Imperia peperiſsſse, ut GręciGræci, Romani, & alij à noſstra ętateætate remoti teſstes eſsſse poſsſsunt, & vel
50
ipſsa familia Auſstriaca, de qua Auctor tractatus de occaſionaoccaſione, relatus à Petr. Andr. Canonher. in Aphor. Polit. Hipo. lib. 1. pag. 249. ſsic ſcriptũſcriptum reliquit: Quæ hodie familia in univerſsa Europa plura Regna plures regiones, ac ditiones poſsſsidet, quàm Auſstriaca? Atqui eorum pleraque connubijs, tutela, & ſsimilibus fortunæ beneficijs ſsunt quæſsita: unus quidem Belgicas provincias ſsuo adiecit imperio, alter Hiſspanias addidit. Tertius ne quid ad ſsummum illuſstriſsſsimæ familiæ dceſsſset faſstigium, Luſstaniam quoque, & immenſsas utriuſsque Indiæ regiones acquiſsivit, imperiumq́ue ſsuum ijſsdem, quibus Solis curſsum finibus terminavit.
Vnde
51
Politici docent occaſsionem rerum gerendarum ſsumma cum diligentia aucupandam eſsſse, quia ſsecundùm Niceph. lib. 16. 12: Celerrima Aquila eſst temporis opportunitas, & occaſsio, quæ ad pedes advolans, capi à quopiam poteſst: ſsin aufugiat in altum aërem, eos, qui ſse perſsequuntur, ridet, neque ut ad eos redeat, in animum inducit. De quo plura alia cumulat Canonherius ubi ſsup. & noviſssimè Ioan. Baptiſst. Valençuela in diſscurſs. ſstat. & belli, 1. par. conſsid. 3. ex numer. 8. Iuſstus Lipſsius lib. 5. civil. doctr. cap. 16. Pat-Ioannes David in lib. de occaſsione arrepta, aut | neglecta per totum, & Fr. Ioan. à Salazar in Polit. Hiſspan. propoſs. 11. §. 5. ubi
52
reſspondet obiectionibus CampanelęCampanelæ, qui invictum illum & magnanimum Imper. CarolũCarolum V. perperãperperam ſsuggillavit, quòd mũdimundi dominus eſsſse deſsierit, quia oblatis ſsibi à fortuna occaſsionibus, opportunè uti noluit, vel neſscijt.
Loading...