Solórzano P...: De Indiarum Iure

 Legal Information & Privacy

Export TEI

CAPVT V. De ultimo, & efficaciſssimo eiuſsdem retentionis titulo, qui ex difficultate, aut verius impoſssibilitate reſstitutionis deſscendit, Indis iam ad Fidem converſsis, & eorum, & Hiſspanorum rebus mutuis inter ſse nexibus complicatis.

SVMMARIVM Capitis V.

  • 1 Retentio Novi Orbis hodie ſsecundùm omnes ſsine ſscrupulo ac difficultate procedit.
  • 2 Orbis Novi dominatio hodie à noſstris Regibus ſsine peccato deſseri non poterit.
  • 3 Sententiæ Victoriæ, Soti, Gregor. Lop. Matienzi, Bañez, Cordubæ, Acoſstæ, Molinæ, & aliorum circa iuſstam retẽtionemretentionem Novi Orbis, ſsigillatim expenduntur.
  • 4 Indi ſsemel converſsi ſsuæ gubernationi relinqui non debent, & quare?
  • 5 Ignorantes ſsecundùm Platonem & Ariſstotelem ſsequi debent, & prudentes ducere, ac dominari.
  • 6 Stulti ſsecundùm D. Auguſst. melius viverent, ſsi ſsapientium ſservi eſsſsent.
  • 7 Indi ſsi ſsuæ poteſstati, ac gubernationi relinquantur, facilè in apoſstaſsiam, & antiqua crimina prolabentur.
  • 8 Infidelibus ſsemel converſsis, ſsi apoſstaſsiæ crimen timetur, poteſst Papa Principes fideles aſsſsignare.
  • 9 Cap. de Iudæis, verſs. Qui autem, 45. diſst. expenditur.
  • 10 Vxor fidelis quando à viro infideli ſseparari poſsſsit?
  • 11 Cap. quanto, de divortijs expenditur, & illuſstratur.
  • 12 Filij baptizati à patrum infidelium poteſstate liberantur.
  • 13 Matrimonium, quod fieri tractabatur inter Sereniſsſs. MariãMariam Hiſspaniæ Infantem, & Carolum, Regis Angliæ filium, quibus rationibus dilatum fuerit?
  • 14 Matrimonium inter Catholicam, & hæreticum qualiter, & quare prohibitũprohibitum ſsit? Et num. 16.
  • 15 Diſspenſsatio Pontificis neceſsſsaria eſst ad matrimonium inter Catholicam, & hæreticum, & hæc, nõnon niſsi ceſsſsante periculo perverſsionis, & magnis alijs cauſsis intervenientibus concedi ſsolet.
  • 17 Fideli cum infideli nulla poteſst eſsſse ſsocietas.
  • 18 Servus Chriſstianus liberatur à dominio domini Iudæi, vel infidelis.
  • 19 Lex 1. C. ne Chriſstian. mancip. hæreticus, vel Iudæ. &c. cum ſsimilibus explicatur, & illuſstratur.
  • 20 Catholicus eſsſse debet, qui multitudini præficiatur.
  • 21 Papa poteſst Principes apoſtatãtesapoſtatantes privare dominio quod habẽthabent ſsupra fideles.
  • 22 PrincipũPrincipum peccata pernicioſsiſsſsima ſsunt, præſsertim in materia Fidei.
  • 23 Principes, quia gravius, quàm ſsubditi peccant, gravius puniendi ſsunt.
  • 24 Papa, ut bonus Paſstor, debet omnia, quæ impediunt Fidei conſservationem, & progreſsſsum ſsubmovere.
  • 25 Indorum, & Hiſspanorum Reſspublica hodie una eſst, & mutuò ſse iuvat.
  • 26 Regnum unum etiam iniuſstè occupatũoccupatum reſstitui non debet cum notabili aliorum Regnorum, & ſstatuum iactura.
  • 27 Reſstitutionem rerum alienarum quando excuſset neceſsſsitas, vel difficultas?
  • 28 Navarrenſsis Regni reſstitutionem quo argumento excuſset Navarrus?
  • 29 Reges noſstri hodie ex ſsententia multorum non ſsolùm iuſstè retinere poſsſsunt Indias Occidentales, verùm & rebellantes denuò ſsubiugare.
  • 30 Cap. 1. 23. q. 8. & cap. pudenda 24. q. 1. expenduntur.
  • 31 Reſstitutionis in materia multa tolerãturtolerantur, quæ corrigi non poſsſsunt.
  • 32 Æmilij Probi elegans locus pro retentione Indiarum expenditur.
  • 33 Agrariæ legis effectus, quamvis iniuſstos, ob maiora damna vitanda Romanus Popul. toleravit, ex Divo Auguſstino.
  • 34 Commendas Indorum qua ratione cõ| p. 698tinuandascontinuandas cenſsuerit Fr. Alfonſsus à Caſstro.
  • 35 Indiæ Occidentales ſsi hodie à Regibus noſstris relinquerentur, aut reſstituerentur, multa damna, & abſsurda reſsultarent.
  • 36 Bona inferioris ordinis reſstituenda nõnon ſsunt cum iactura ſsuperioris.
  • 37 Religionis conſservandæ ratio multum præponderat.
  • 38 Animarum ſsalus cunctis rebus præfertur.
  • 39 Lex ſsancimus 17. C. de ſsacroſsanct. Eccleſs. expenditur, & illuſstratur.
Export TEI
Sed etſsi, abſsque veritatis præiudicio, concederemus, in huius Novi Orbis cõquiſitioneconquiſitione, & Barbarorum ad Fidem cõverſioneconverſione, aliquid primis illis temporibus interveniſsſse, quòd Regum noſstrorum occupationem & dominationem minus iuſstam, & legitimam redderet. Illud
Export TEI
1
† tamen apud omnes exploratum eſsſse videtur, hodie poſst tot in eodem Orbe detegendo, & Catholicis præceptis imbuendo exantlatos labores, & poſstquàm Hiſspanorum, atque Indorum gubernatio & conſservatio tot inter ſse nexibus, ac vinculis copulata conſspicitur, iuſstè, & abſsque ulla peccati labe ab eiſsdem retineri: imò,
Export TEI
2
† quod magis eſst, citra grave peccatum deſseri, ac relinqui nõnon poſsſse. Quod benè inſsinuavit Epiſscop. Chiapenſs. in tractat. comprobat. ſsuprem dom. Ind. fol. 2. & ſseqq. & in propoſsit. 19. & in replicat. 12. ad obiect. Sepulvedæ, fol. 54. &
Export TEI
3
† ſsignanter, atq;atque eruditè probat Mag. Victoria in 2. relect. de Indis inſsulanis, num. 13. & 14. & in finalibus verbis, ubi ita cõcluditconcludit: Tertiò patet, quòd iam poſstquam ibi facta eſst converſsio multorum Barbarorum, neque expediret, nec liceret Principi omnino dimittere adminiſstrationem illarum provinciarum. Et ſsequuntur, atque illuſstrant Dom. Soto. in 4. diſst. 5. q. 1. art. 10. Gregor. Lopez in dict. l. 2. tit. 23. part. 2. gloſsſs. magn. col. 13. verſs. Alium titulum, Matienzus in tract. manu ſscripto de moderatione Regni Perù lib. 1. cap. 3. in fine, ubi dicit, ſse circa hoc plura alia notaſsſse in ſstylo CancellarięCancellariæ tit. 1. præeminent. 17. caſsu 20. declarat. 9. §. 1. gloſsſs. 1. num. 46. Dom. Bañez in 2. 2. q. 10 art. 10. pag. 536. in fine, ubi concludit, hunc eſsſse potiſssimum titulum, quo Hiſspaniarum Rex gubernat gentem Indorum ad Fidem iam converſsam, Franciſsc. Vargas in tractat. de iuriſsdict. Pontif. & Epiſscop. confirm. 11. num. 13. ubi ait Papam in provincijs infidelium ad Fidem converſsis, Epiſscopatus, cęteraq́uecæteraq́ue munia erigere, & creare ſsecundùm Bald. & Angel. in l. id quod apud hoſstes, de legat. 1. & eam quam putat iuriſsdictionem proſsuturam concedere, Anton. à Corduba in quęſtionarquæſtionar. lib. 1. quæſst. 57. dub. 6. verſs. Quòd ſsi maior, pag. 507. ubi notabiliter inquit: Quod ſsi maior pars Indorum eſsſset iam converſsa, aut converti parata, tunc ſsi ſsine diſspendio, ſsive periculo Papa, vel Princeps aliquis Chriſstianus auctoritate Papæ, etiam per bellum, tollere poſsſset illos dominos infideles, & illis præficere PrincipẽPrincipem, aut Principes Chriſstianos, qui gubernarent iam fideles effectos, aut cõverticonverti paratos, & ipſsos in vera Religione ab infidelium perſsecutione tuerentur, |
p. 699
certè ita fieri licitè poſsſset, atque deberet, ad conſservationem Religionis, & ad tollendũtollendum impedimentum eius, & Fidei, & tyrannidem dominorum infidelium ſsupra Chriſstianos. Et hoc modo Reges Hiſspaniæ dominãturdominantur inſsulanis per ſsuos Hiſspanos expugnatis, Ioſsephus Acoſsta de procur. Ind. ſsalut. lib. 2. cap. 11. ubi eleganter ſscribit. Certè graviter errant quidam ſspecie fortaſsſse pietatis, ius Regium, & adminiſstrationem vocantes in dubium, quærentes interdum, quo titulo, & iure Hiſspani dominentur Indis? NũNum hæreditario iure ad nos devoluti ſsint, an bello iuſsto ſsubiecti? Quæ ſsanè diſsputatio eò pertinet, ut adminiſstrationis Indicæ, vel tollatur, vel certè debilitetur auctoritas, quò ſsemel ſsi gradus fiat, quãtaquanta ſsit futura pernicies, quæ perturbatio rerum omnium cõſequaturconſequatur, dici vix poteſst. Atque ideò illud religiosè, & utiliter moneo, non oportere in hac cauſsa amplius diſsceptare: ſsed veluti præſscriptum iam ſsit, optima Fide agere debere Chriſsti ſservum. Neque aliam ſsubtiliorem cauſsæ evictionẽevictionem petendam eſsſse, quàm quod ut demus, quàm maximè peccatum eſsſse in uſsurpatione dominatus Indici: tamen neque reſstitui iam poteſst, cui enim aut quibus modis, neque ſsi maximè poſsſset Fidei Chriſstianæ ſsemel ſsuſsceptæ evidens iniuria, & periculum id ullo modo pateretur, &c. Et inferiùs: Igitur ſsive iniuria uſsurpatus ſsit dominatus Indicus, ſsive quod magis exiſtimandũexiſtimandum & prædicandum eſst, quantum attinet ad Regum adminiſstrationem iure, & ordine, nequaquam expedit Indorum adminiſstrationem, quæ illis utiliſsſsima eſst, ad ſsalutem æternãæternam, Chriſstianis Principibus derogare. Idem non minus diſsertè probat ipſsemet Auctor lib. 3. cap. 3. ſsic inquiens: Verùm cùm de communi ac certo titulo diſsputatur Eccleſsiæ auctoritatem, Fidei periculum, ipſsorum Barbarorum ſsalutem, Rempublicam Indicanam adminiſstrandi, & æquiſsſsimum ius præbere Principibus Chriſstianis, & illud per ſse abũdareabundare, certo nobis perſsuadet cum ratione valdè experientia ipſsa conſsentiens. QuamobrẽQuamobrem ſsive alij tituli etiam ſsint, ſsive nõnon ſsint, conſstat ad Regum Catholicorum curam maximè pertinere ſsalutem Indorum, cui procurandæ, & Religionis præceptores, & diſsciplinæ civiles ad miniſstros lectiſsſsimos mittãtmittant oportet, ut Deo, atq;atque Eccleſsiæ, iniũctoiniuncto ſsibi munere perfungentes, ut & ipſsos decet, & cauſsa tãtatanta exigit, ſatisfaciãtſatisfaciant. A quibus non multum diſstat, quod in eiſdẽeiſdem terminis reſsolvit P. Lud. Molin. de iuſst. & iur. tract. 2. diſsp. 106. in fin. docens; plerumque uſsu evenire, ut in terris Barbarorum de novo inventis, & ſsubactis, ad eorundem bonũbonum, & innocentium defenſsionem oporteat, ut bellantes integrum dominium earum Regionum aſsſsumant.
Export TEI
Pro cuius ſsententiæ confirmatione, ut prædicti Auctores animadvertunt. Primò
Export TEI
4
† ipſsorum Indorum natura, facilitas, & imperitia conſsiderari poteſst, quæ nullo modo permittit, ut ſsuæ poteſstati, & gubernationi relinquantur, maximè poſstquàm Chriſstianæ Religioni nomen dederunt; atque ideò ſsupremo Hiſspanorum imperio regi, & tueri debent, ex ijs, quæ latè congeſssimus ſsup. lib. 2. cap. 9. num. 29 cum ſsequentibus, & eleganter diſsſserit Plato lib. 3. de Repub. dial. 3. col. 9. in fine. Vbi inter
Export TEI
5
† alias cauſsas, quibus homines hominibus imperare ſsolent, ſsextam quidem, & omnium maximam eãeam eſsſse inquit, quâ ſsecundùm naturãnaturam ignorantes ſsequi iubentur, prudẽtesprudentes autem ducere, ac dominari. De quo etiãetiam plura tradit Ariſstotel. lib. 1. Polit. cap. 3. & 4. & lib. 7. cap. 14. D. Thom. 1. p. quæſst. 6. art. 4. ubi ait, quòd ſsi unus homo haberet ſsuper alium ſsupereminentiam ſscientiæ, & iuſtitięiuſtitiæ, inconveniẽsinconveniens fuiſsſset, niſsi hoc exequeretur in utilitatem aliorum, & in noſstris terminis docet Victoria dict. relect. 1. de Indis, num. 23. Covar. in reg. peccatum. 2. p. §. 11. num. 5. & Ioan. Matienzus dict. lib. 1. de moderat. Regni Perù cap. 4. ubi ſse remittit ad ea, quæ latiùs dixit in ſstylo Cancellariæ tit. 1. pręeminpræemin. 17 caſsu 20. declar. 9. §. 1. gloſs. 1. num. 39. & 40. Et conducit illud D. Auguſst. in |
p. 700
lib. de utilit. creden. contra Manichæ. cap. 12. dum
Export TEI
6
† inquit: Si hominibus nõnon peccare, quàm peccare melius eſst, melius profecto ſstulti omnes viverent, ſsi ſservi poſsſsent eſsſse ſsapientium.
Export TEI
Secvndò
Export TEI
7
† conſsiderant, quòd ſsuppoſsitâ eorundem Indorum barbarie, & cęcitatecæcitate, facilè contingere poſsſset, ut amoto Hiſspanorum Imperio, & gubernatione, ſsi ſsub antiquis dominis, ac Regulis relinquerentur, in apoſstaſsiæ crimen, & priſtinępriſtinæ idololatrięidololatriæ conſsuetudinem recidivarent, & Evangelium Fidei, & veritatis, quod inter ipſsos non modò annunciatum eſst, ſsed Dei gratiâ, ut plurimùm, perſsuaſsum, & introductum, oblivioni traderetur, vel blaſsphemijs, & contumelijs illuderetur. Quo
Export TEI
8
† periculo interveniente, concors eſst omnium TheologorũTheologorum ſsententia, infideles ſsive iure, ſsive iniuriâ ad Christvm cõverſosconverſos, id eſst, minis, aut terroribus, vel aliàs non ſservatis ſservandis, baptizatos, dummodo veri Chriſstiani ſsint, nullatenus à fidelibus deſserendos eſsſse, & poſsſse Romanum Pontificem in favorem Fidei, ipſsis petentibus, vel non petentibus dare illis Principem Chriſstianum, & auferre alios Principes infideles, ut cum Div. Thom. 2. 2. quæſst. 10. art. 10. eleganter probant, & reſsolvunt Turrecremat. in ſsumma de Eccleſs. lib. 2. cap. 114. circa finem, Victoria, Gregor. Lopez, Corduba, & alij ex ſsuprà relatis, & Domin. Bañez d. art. 10. pag. 536. ubi inquit, meritò Pontificem apud Indos Occidentales hâc poteſstate uti, dando gubernatores fideles Indis ad Fidem cõverſisconverſis, quoniam antiqui Caciques infideles eos abducerent à Fide. Et in eâdem ſsententia generaliter de omnibus infidelibus loquens, & quòd ratione vitãdivitandi periculi apoſtaſięapoſtaſiæ, poſssit eis per Pontificem novus dominus aſssignari, noviſssimè etiam reſsidet eruditiſssimus P. Franc. Suar. omnino legendus in defenſs. Fidei contra ſsect. Anglican. lib. 3. cap. 4. num 7. & latiùs cap. 23. n. 24. ubi refert D. Thom. in addit. 459. & DD. in 4. diſstinct. 39. & idem ſsequitur Bellarm. lib. 5. de Rom. Pontif. cap. 7. Eman. Roder. lib. 3. quæſst. regul. q. 32. artic. 4. & Valençuela in monit. cõtracontra Venet. par. 7. num. 53.
Export TEI
Tertiò, pro eâdem doctrina communienda expendi poteſst, & ſsolet exemplũexemplum
Export TEI
9
† celebris text. in cap. de IudęisIudæis verſs. Qui autem, 45. diſstinct. ubi Iudæi in Fide ſsemel, quamvis involuntariè, ſsuſsceptâ, perſseverare coguntur, ne vilis & contemptibilis habeatur, prout latiùs animadvertimus ſsup. lib. 2. cap. 18. num. 53. Cui exemplo ſsimile eſst alterum, quod de filijs parvulis infidelium, invitis parentibus, baptizatis, in eod. lib. cap. 18. propoſsuimus ex n. 23. Et aliud
Export TEI
10
† de uxore, quæ licèt tantum, vel plus viro adſstricta ſsit, ſsicut ſsubditus domino, cùm illud vinculum ſsit iuris Divini, hoc autem non, in favorem tamen Fidei liberatur uxor fidelis à viro infideli; ſsi maritus ei Religionis cauſsâ moleſstus eſsſse incipiat, vel aliquod circa eius puritatem, & obſservationem periculum moveat, ut patet ex Apoſst. 1. ad Corinth. 7. & cap.
Export TEI
11
† quanto, de divortijs, & ex ipſso Eccleſsiæ uſsu, in qua nunc conſsuetum eſst, ut ipſso facto quod alter coniugum convertitur ad Fidem, ſsit liber ab alio infideli. Quemadmodum
Export TEI
12
† ex eâdem ratione filij baptizati à patrum infidelium poteſstate, & conſsortio liberãturliberantur, ne illorum iterum in volvantur erroribus, ut dicitur in Concilio Toletan. 4. cap. 59. & in cap. Iudæorum 28. q. 1. & reſolvũtreſolvunt Victoria, Acoſsta, Bañez, Suarez & alij ubi ſsuprà.
Export TEI
Quo argumento
Export TEI
13
† valdè hac tempeſstate in Hiſspania dubitatum eſst, an matrimonium inter SereniſsimãSereniſsimam Mariam Catholici noſstri Regis Philippi Quarti ſsororem & Carolum Stuardum Principem de Gales, Iacobi magnæ Britanniæ Regis filium, & hæredem, licitè & ſsecurè contrahi poſsſset; eò quòd
Export TEI
14
† inter Catholicam, & hære|
p. 701
ticum ob Fidei, & cultus diſsparitatem impedimentum irritans intervenire multi cenſsuerunt, poſst gloſsſs. in capit. final. de condit. appoſs. quam Hoſstienſs. & Ancharran. ibîdem ſsequi identurvidentur, & expreſssè probat l. 15. tit. 2. par. 4. & canon 72. ſsextæ Synod. gener. TrullanęTrullanæ. Quod licèt alij magis frequenter reijciant, & non irritans, ſsed dumtaxat impediens eſsſse, cum veriori opinione reſsolvant, ut conſstat ex innumeris Theologis, & Canoniſstis, quos latiſssimè refert, & ſsequitur Thomas Sanchez de matrimon. lib 7. diſsput. 72. num. 2. & Nicolaus Serarius in opuſsculo de CatholicorũCatholicorum cum hæreticis matrimonio, capit. 1. & 2. & noviſssimè Anton. Ricciullus in tractat. de iur. perſs. extra Eccleſs. grem. exiſst. lib. 2. cap. 2. Omnes tamen in eo conveniunt,
Export TEI
15
† non niſsi ex diſspenſsatione Pontificis contrahi poſsſse, & periculum, ne Catholicus pervertatur, ceſsſsare debêre, atque alias urgentes, & graves Reipublicæ utilitates attendendas eſsſse, quæ ad id permittendum nimis adſstringant, ut tradit idem Sanchez dict. lib. 7. diſsputat. 71. numer. 10.
Export TEI
16
† Alioqui enim eiuſsmodi matrimonia prohibita ſsunt, & difficiles ſsolent exitus generare. Vnde in Conc. Agath. can. 67. quod refertur in capit. non oportet 28. quæſst. 2. apertè monemur, non oportere cum hominibus hæreticis miſscere connubia, & anteà in Concil. Illiberitano, can. 16. ubi habetur: Hæreticis qui errant ab Eccleſsia Catholica, neque ipſsis Catholicas dandas puellas, neque Iudæis placuit, ex quo nulla
Export TEI
17
† poſsſsit eſsſse ſsocietas fidelis cum infideli. Et in Concil. Chalcedon. can. 13: Non debet copulari nuptura Hæretico, Iudæo, vel Pagano, niſsi fortè promittat orthodoxam Fidem. Si quis hanc definitionem tranſsgreſsſsus fuerit, correctioni Canonicæ ſsubiacebit. Idem traditur à Div. Ambroſs. lib. 1. de Abraham, cap. 9. relato in cap. cave 28. quæſst. 1. & latè docet Navarrus in Manuali cap. 32. num. 30. Bellarmin. de matrimon. lib. 1. cap. 23. Sotus in 4. diſstinct. 39. art. 2. ad 3. & Sanchez, & Serarius ubi ſsuprà.
Export TEI
Qvartò facit, quia nulli mirum videri debet, quòd Eccleſsia ob Fidei favorem, ſsubditos recentèr ad FidẽFidem converſsos, à poteſstate dominorum infidelium, vel Neophitorum eximat, & Chriſstianis Principibus tribuat: cum eodem favore attento, id, quod longè plus eſst, edicere ſsoleat, nempè
Export TEI
18
† ut omnes ſservi Chriſstiani, qui ſsub infidelium dominorum mancipio reperiuntur, ab eorum nexu ſsolvantur, & liberentur, quamvis aliàs legitimi captivi reperiantur, & etiam ſsi poſstquàm capti ſsunt, converſsi fuerint, ut conſstat
Export TEI
19
† ex toto titul. C. ne Chriſstianum mancip. Hæreticus, vel IudęIudæ. vel Paganus habeat, vel poſssideat, vel circuncidat, & ex l. ultim. eodem titul. in C. Theodoſs. & cap. cùm ſsit nimis, de Iudæis, ubi nefas eſsſse dicitur, religioſsa mancipia impijſssimorum inquinari dominio, cap. Iudas 17. quęſtquæſt. 4. cap. mancipia 54. diſstinct. cap. multorum, cap. ad hæc, & cap. nulli, de Iudæis, l. final. tit. 21. part. 4. l. 13. tit. 9. part. 6. l. 22. titul. 11. part. 5. l. 10. titul. 24. part. 7. cum alijs, quęquæ latè notant Doctores in eiſsdem iuribus, InnocẽtInnocent. in cap. quod ſsuper, de voto, D. Thom. & Theologi omnes in 2. 2. quæſst. 10. artic. 10. Marquard. de Suſsanis in tractat. de Iudæ. & Infidel. 2. parte, cap. 5. numer. 19. Molina dict. tractat. 2. diſsput. 110. col. 437. Pat. Suarez, & alij in locis ſsup. relatis, Michaël Vlcurrunus in tractat. de regim. mundi, 2. quæſst. princip. numer. 82. ubi generaliter concludit, eum, qui
Export TEI
20
† præeſsſse habet multitudini Chriſstianorum, debêre eſsſse Catholicum, & membrum utile corporis myſstici fidelium; quem refert, & ſsequitur Valençuela dict. par. 7. n. 98. & idem colligitur ex cap. abſsolutos, de hæretic. cap. nos ſsanctorum, & cap. iuratos 15. quęſtquæſt. 6. Ioan. |
p. 702
de Ligniano in tract. de bello cap. 15. & ex D. Thom. dict. 2. 2. quęſtquæſt. 12. art. ult. ubi oſstendit, poſsſse
Export TEI
21
† Papam Principes à Fide apoſstatantes privare dominio temporali, quod habent ſsupra fideles, quia contrarium vergere poſsſset in magnam Fidei conrruptionemcorruptionem, quia ut dicitur Proverb. cap. 6. Homo apoſstata in corde ſsuo machinatur malum, & iurgia ſseminat, intendens homines ſseparare a Fide.
Export TEI
Et ut ſsubiungit Suarez dict. lib. 3. cap. 23. num. 22. PrincipũPrincipum
Export TEI
22
† peccata, præſsertim contraria Fidei, & Religioni, pernicioſsiſssima ſsunt; facilè enim ſsubditos ad ſsui imitationẽimitationem pertrahũtpertrahunt, vel exemplo, vel beneficijs, ac promiſssionibus, vel etiam minis ac terroribus, ut diximus dict. cap. 9. num. 63. & Philoſsophi ipſsi, ratione & experiẽtiâexperientiâ ducti, docuerunt, ut conſstat ex Platone relato à Cicerone lib. 1. epiſst. & ex eodem Cicerone lib. 3. de legibus, ubi inquit, vitioſsos Principes, non ſsolùm vitia in ſse ipſsis concipere, ſsed etiam ea in civitatem infundere. Vnde gravius,
Export TEI
23
† quàm cętericæteri delinquunt, & ideò gravius per paſstores ſsuos puniẽdipuniendi ſsunt, ut ait text. in cap. pręcipuèpræcipuè 11. quæſst. 3. Et
Export TEI
24
† cùm ad Paſstorem ſspectet, non ſsolùm oves errantes corrigere, vel ad ovile revocare, ſsed etiam lupos arcêre, & ab hoſstibus defendere, ne extra ovile trahantur, & pereãtpereant: ita ad Pontificem pertinet, pericula apoſstaſsiæ, & alia quæcunque Fidei cõſervationemconſervationem, & progreſsſsum impedientia, ſsubmovêre, & novos, & Chriſstianos dominos in provincijs infidelium, præſsertim Barbarorum, de quibus agimus, conſstituere. Ac proptereà concludit idem Suarez ubi ſsuprà lib. 6. cap. 4. numer. 1. pag. 716. inter Chriſstianos, maximè in tyrannorum nomine, & ordine numerandum eſsſse Principem, qui ſsubditos ſsuos in hæreſsim, vel aliud apoſtaſięapoſtaſiæ genus, vel publicum ſschiſsma inducit.
Export TEI
Qvintò,
Export TEI
25
† & ultimò conſsiderari poteſst, quòd quamvis prædicta omnia deficerent, cùm tamen hodie, ut ſsuprà tetigimus, temporis lapſsu Hiſspanorum, & Indorum Religio, & Reſspublica una eſsſse cœperit, & ſsub eiuſsdem Hiſspani noſstri Regis tuitione, & gubernatione conſstitui, atque utriuſsque Regni ſstatus, vires, & nervi ita commixti, & complicati ſsint, ut alterum ab altero ſsine magno, & evidenti amborum periculo, & diſspendio ſseparari non poſssit. Certa eſst, &
Export TEI
26
† cõmuniscommunis probatiſssimorum Auctorem traditio, qui Regem, etiam iniuſstè poſssidentem, à reſstitutionis neceſssitate excuſsari, teſstantur, imò & quemlibet privatum, qui ſstatus ſsui periculum, ſseu decentiæ eius notabilem iacturam veretur: ut conſstat ex Div. Thom. in 2. 2. quęſtquæſt. 66. art. 8. Archiepiſscop. Florent. in ſsumm. 2. par. titul. 2. cap. 8. & 3. par. tit. 4. cap. 1. Soto diſstinct. 15. quæſst. 2. §. ult. Palac. Rubios in tract. de obten. Regni Navarræ, 4. par. §. 3. col. penult. Henrico quodlibeto 6. quæſst. 24. Medina in Cod. de reſstitut. quęſtquæſt. 2. dub. 4. Covarr. in reg. peccatum, 1. par. num. 2. Mich. Salon. de iuſstitia & iure, 1. tom. controverſs. 8. pag. 280. Leſssio eodem tractat. lib. 2. cap. 16. numer. 21. Rebello de obligat. iuſst. lib. 2. quęſtquæſt. 17. ſsect. 4. pag. 131. & optimè Navarr. in Manual. cap. 17. numer. 57. & 60. quem noviſssimè refert, & ſsequitur Pat. Fr. Ioan. Marquez in Gubernat. Chriſstian. lib. 1. capit. 27. pag. 164. ubi
Export TEI
27
† reſsolvit, reſstitutionem alienarum rerum non eſsſse faciendam, quando per eam conſsequerentur maxima damna publica, ob idq́ue non eſsſse facilè damnandos Reges, qui tenent aliqua aliena, etiamſsi ſscirent, non eſsſse ſsua, modò probabiliter ſscirent, eorum reſstitutionem conſsequutura graviſssima ſsuorum Regnorum incommoda.
Export TEI
Cuius doctrinæ argumento
Export TEI
28
† idem Navarrus in comment. ad text. in capit. cum miniſster 23. quæſst. 1. ubi tra|
p. 703
ctat de finibus humanorum actuum, in epiſstola, quam huic tractatui præmiſsit ad Ducem Alburquerquenſsem, verſs. Ad primum igitur, pag. 368. defendit retẽtionemretentionem Regni NavarręNavarræ, quod nunc etiam noſstri Reges Catholici poſssident: nam per reſstitutionem præfati Regni, certum eſst (inquit) apertum iri oſstium Gallis, inferendi maxima dãnadamna in alia Regna Hiſspaniæ per montes PyrenęosPyrenæos: ut interim alios titulos illius Regni obtinendi omittamus, de quibus egimus ſsuprà lib. 2. cap. 20. nume. 63. & ſseqq.
Export TEI
Et
Export TEI
29
† in terminis retentionis huius Novi Orbis, eâdem doctrinâ & conſsideratione utuntur Epiſscopus Chiapenſsis dict. tractatu comprobat. fol. 30 Magiſster Victoria in dict. relactione 2. de Indis inſsulanis ad finem, Acoſsta dicto lib. 2. de procuranda Indorum ſsalute, cap. 11. pag. 252. & lib. 3. cap. 3. pag. 286. Ioannes Matienzus dict. lib. 1. de moderat. Reg. Peru, cap. 2. ubi refert, ſse hoc latius probaſsſse in Stylo Cancellariæ tit. 1. præeminent. 17. declarat. 9. §. 1. gloſsſsa 1. num. 33. & Ioannes Boterus in relation. univerſsal. parte 4. lib. 2. ex pag. 65. ad 77. Vbi adeò ſsecurè hanc retentionem probat, ut addat, poſsſse hodie Reges Hiſspaniæ eaſsdem Indiarum provincias, ſsi fortè rebellarẽtrebellarent, vel antiquos, aut alios novos dominos proclamarent, aperto Marte debellare.
Export TEI
Quibus conſsentiunt, de retentione Indiarum Orientalium loquentes Rebellus de obligationib. iuſstitiæ, 2. part. lib. 18. quæſst. 23. num. 26. ad finem, & noviſssimus Freitas de iuſst. Imper. Aſsiatic. cap. 13. nume. 46. & ſsequentibus, ubi probat, Principes ſsupremos, qui bonâ fide rem poſssidêre cœpêre, & à fortiori illorum ſsucceſsſsores, non tenèri eam dimittere, & ſseipſsos ſspoliare, aut conſsortium pati, vel in arbitros conſsentire, tametſsi res dubia ſsit: quin potius graviſssimè eo in caſsu peccare quemcunque alium Principem, qui cõtracontra talem poſsſseſsſsorem arma moveret, & ad damna reſsarcienda tenêri, cùm melior ſsit conditio poſssidentis, ut reſsolvunt Victoria de iure belli num. 27 & 30. Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsputat. 103. verſs. In primo, & verſs. Quare, Vazquez 1. 2. tom. 1. diſsputat. 64. cap. 3. a num. 11. Salas in eâdem 1. 2. tomo 1. tract. 8. diſsputat. unica, nu. 121. & 132. & Antonius Perez in Laurea Salmantina, certam. 10. numl. 105. cum ſseq.
Export TEI
Pro quibus Ego expendo
Export TEI
30
† celebrem textum in cap. 1. 23. quęſtquæſt. 8. ubi in eâdem materia retentionis rerum alienarum
Export TEI
31
† multa tolerari inquit D. Auguſstinus, quęquæ corrigi, vel puniri nõnon poſsſsunt: quod idem alio in propoſsito dixit Pelagius Papa in capit. pudenda 33. 24. quæſstio. 1. Et arridet
Export TEI
32
† Æmilij Probi ſsententia, quam ad explicationem textus in cap. ult. de reſstitut. ſspoliator. expendit Cuiacius ibîdẽibîdem, qui de bello civili adverſsus Lepidum ſcribẽsſcribens, ait: Ea, quæ hoſstes ſsibi invicem eripuerunt, licèt malè capta ſsint, iure tamen eorum repetitionem non eſsſse, quia civitate iam ſsedata, & compoſsita, & re labefactata, expediret Reipublicæ, quaſsi ægræ & ſsauciæ requieſscere quomodocunque, ne vulnera curatione ipſsa reſscindantur. Et melius, ac congruentius locus alter Divi Auguſstini lib. 3. de Civitate Dei, cap. 24. ubi loquens
Export TEI
33
† de lege Agraria, inquit, quòd fuit initium civilium bellorum, & ſseditionum: Volebant enim Gracchi legibus Agrarijs agros populo dividere, quos nobilitas perperam poſssidebat, ſsed eis tam vetuſstam iniquitatem audere convellere periculoſsiſssimum, imò verò, ut ipſsa res docuit, pernicioſsiſssimum fuit. Neque enim legibus, & ordine poteſstatum, ſsed turbis, armorumq́ue conflictibus nobiles, ignobileſsq́ue necabantur.
Export TEI
Quo loco, & exemplo motus
Export TEI
34
† eruditiſss. Fr. Alofonſsus a Caſstro in quodam conſsilio manuſscripto, quod circa cõſervandasconſervandas, vel tollendas commendas Indorum in Anglia edidit die 13. mẽ| p. 704ſismenſis Novembris ann. 1558. ad inſtantiãinſtantiam Imp. Caroli V. defendit, prædictas cõmendascommendas, quamvis aliqua damna generaſsſse dicerentur, conſservandas, & tolerãdastolerandas eſsſse: quinimò & vendi, & perpetuari poſsſse, ſsi Hiſspaniæ Regibus id utile videretur, ex traditis a D. Thoma in opuſsculo 21. ad Duciſsam Bravantiæ. De quo articulo alibi plenius agemus.
Export TEI
Et planè nemo non videt,
Export TEI
35
† quàm abſsurdum eſsſset, ſsi Hiſspani, qui hodie inter Indos commorantur, illis parerent, eorumq́ue gubernationi ſsubijcerentur; qualiaq́ue & quanta damna & incommoda ſsequerentur, ſsi Catholici Reges noſstri has Novi Orbis provincias deſererẽtdeſererent, quæ eis magni ſteterũtſteterunt, ut inquit Ant. de Herrera in hiſstor. gener. Ind. decad. 3. lib. 8. c. 4. pag. 299. & in quibus inſsigni, & indeſsinenti eorumdem Regum curâ, ac pietate, tot infidelium myriades ad Chriſsti fidem, & Apoſstolicæ Romanæ Eccleſsiæ obſsequium deductæ ſsunt, & quotidie deducuntur, ut latè oſstendimus ſsuprà libro 1. cap. ultimo, ex num. 99. & lib. 2. cap. 4. num. 17. Vnde magis ſsecurè procedit prædicta opinio, quæ eiuſdẽeiuſdem Orbis retentionem iuſstificat, & reſstitutionem excuſsat. Nam
Export TEI
36
† bona inferioris ordinis reſstituenda non ſsunt cũcum iactura, & detrimento notabili bonorum etiam temporalium ſsuperioris ordinis, ut egregiè reſsolvunt, & exemplis illuſstrant Caietanus in 2. 2. quæſst. 62. art. 6. Navarrus in Manuali capit. 17. num. 56. & 89. Sotus de iuſstitia & iure, lib 4. quæſst. 6. art. 3. & quæſst. 7. art. 2. & alij, quos refert & ſsequitur Ferdinandus Rebellus de obligatio. iuſstitiæ lib. 4. quæſst. 13. Vnde
Export TEI
37
† multo magis idem probandum eſst, ubi imminet iactura, & periculum bonorum ſspiritualium, Religionis ſscilicet, cuius conſsideratio ſsumma eſsſse debet, l. ſsunt perſsonæ 43. D. de Relig. & ſsumpt. funer. ibi: Nam ſsummam eſsſse rationem, quæ pro Religione facit, cum alijs, quæ ad eius illuſstrationem congerit Marcus MãtuaMantua in Enchiridione rerum ſingulariũſingularium cap. 244. & Ioann. Baptiſsta Valençuela in monit. contra Venetos, 1. parte, num. 15. Et
Export TEI
38
† ſsalutis animarum, quęquæ cunctis rebus præponderat, cap. præcipimus 12. quæſst. 1.
Export TEI
39
† l. ſsancimus 17. in fine, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsijs, ibi: Quoniam non abſsurdum eſst, animas hominum quibuſscunque vaſsis, vel veſstimentis præferri. Quò loci Accurſsius Animas pro animatis corporibus, non malè iuxta ſsubiectam materiam exponit. Sed nihil vetat, etiam de ſspiritibus intelligere, prout facit Felinus, plura ſsimilia, quæ pro animarum favore, ac ſsalute conſstituta reperiuntur, enumerãsenumerans in cap. in pręſentiapræſentia, quæſst. 4. de probation. Abbas conſs. 63. lib. 1. Socinus conſs. 39. col. penult. lib. 2. & latè Catelianus Cotta omnino videndus in memorab. iuris, verb. Anima, & Cardinal. Tuſschus eodem verb. concl. 333.
Loading...