OMnem reipvblicae nostrae sanctionem.
Legis sanctio propriè dicitur, extrema illa pars, qua pœ
na generaliter constituitur aduersus eos, qui in legem
commiserint. l. sacra. §. propriè. de re. diui. l. sanctio legum. infrà de pœnis. qualis est hodie in literis pontificiis
nouissima illa clausula:
Nulli ergo omnino hominum, &c.
Si quis autem, &c. qualis etiam ferè in nouissimis Iustiniani constitutionibus, postremum illud decretum:
|
Quæ igitur nobis placuerunt, &c. Sanctio antiquæ legi subiecta hodie legitur in
tabula ænea, quæ est in æde Laterani prope altare maximum, in qua legis Regiæ, de Imperio Vespasiani latæ pars quædam incisa est. Vsus tamen posteà tulit, vt constitutiones Imperatorum, & generaliter omnes omnino leges, sanctiones
appellẽtur
appellentur
. l. j. §. his itaque. C. de vet. iur. enu. quòd sanctæ esse debeant,
hoc est, inuiolabiles. d. §. propriè. & l. sanctum. eod. titu. de rer. diuis. Hîc ergo
omnem reipub. sanctionem, pro vniuerso ciuitatis Romanæ iure accipias.
Per
Nostras orationes. Decipitur hoc loco Accur. & qui eum sequuntur
propter hæc verba, existimantes posteriorem editionem Codicis, ante hanc
constitutionem factam esse. Quamuis enim ita loquatur hoc loco Imperator,
tamen constat editionem illam alteram posteriùs factam: Et hoc tempora indicant, vt & Albe. hîc, col. vj. nu. 16. & Aug. lib. ii. emend. c. i. annotarunt. Nam
hæc constitutio Iustiniano tertium Consule data est: editio illa quarto ipsius
Consulatu facta: quod ostendit specialis constitutio, qua consilij sui rationem
Imperator reddidit. l. j. §. his igitur. C. de emen. Cod. Iust. Nam & rursus post illam emendationem nouellas edidit constitutiones, quas authenticas vocamus,
quamuis cuncta sibi iam tum perfecta atque omnibus numeris absoluta, viderentur. d. §. his igitur. Quas ergo hîc orationes suas Imperator memorat, nec leges primi Codicis generaliter, vt Accur. voluit, accipere debemus, nec secundi:
quippe qui nondum editus erat, ac multò minus nouellas
cōstitutiones
constitutiones
, quod
Haloander videtur existimasse, scholio hîc apposito. Sed primas duas constitutiones quæ velut duæ præfationes sunt, Codicis istius noui Iustiniani quo hodie vtimur. Altera, de nouo Codice faciendo, altera, de nouo Codice confirmando.
Item duas illas quæ sunt sub titulo de veteri iure enucleando,
quę
quæ
& in frontispicio
Digestorũ
Digestorum
ante hanc
quā
quam
interpretamur, præponi debent. Has omnes &
si
quę
quæ
eis similes fuerunt, tam græca quàm latina lingua edidisse se hoc loco dicit. similiter easdem prope
finẽ
finem
huius epistolæ iterum orationes suas appellat.
Græcè autem & latinè adhuc Florentiæ ante digesta extare
illā
illam
, quæ est posterior, sub. tit. de vet. iur. enu. Augustinus testis est lib. i. emend. c. iiii. Igitur his
constitutionibus ea quæ initio mandari, & quæ deinde post compositionem
approbari ac statui oportuerat,
mādasse
mandasse
se ac statuisse dicit Imperator. Veruntamen quia posteà hos viros, ad quos nunc scribit, publicè profiteri ac leges interpretari voluerat. Ideò ipsos quoque specialiter admonendos duxisse, quomodò singula in scholis tradere eos oporteat. Hoc est enim quod sequitur.
Sed
Cum vos. Ex his apparet, etiam in eo deceptum Haloandrum, quòd
constitutionem illam, quæ lib. i. Cod. sub titulo de vet. iur. enuclean. prior est,
post hanc quam interpretamur, editam & compositam fuisse existimauit, dum
hanc illi præfert in editione sua in frontispicio Digestorum, quæ re vera secundum supradicta postponi debuit. hoc etiam August. animaduertit lib. ii. c. i. &
lib. iii. c. iii. emend.