Quid dicendum? & sanè inspecta generalitate legum & iurium hac de re loquentium
tutius est tenere
* vt bellum publicè
indictũindictum
fuerit, licet minus iustè à principe quodam
adhuc dominium sibi iure gentium quæsierit, non solùm captiuorum, sed etiam reliquarum rerum, quos quásve ex tali bello cœperit,
per leges suprà allegatas, & quia dominium
cœpit ex possessione naturali. l. 1. vbi per Doct.
ff. de acquir. posses. in princ. ibi, dominiumq́ue ex naturali possessione cœpisse, neque ad
rem pertinet, quòd modus acquirendi fuerit
violentus & iniustus. Nam & similiter vim
passus perdit ius possessionis suæ, idq́ue ius
transfertur in eum, qui vim intulerat. l. clàm
possidere. §. qui ad nundinas. ff. de acqui. pos.
vbi per omnes, & huiusmodi acquisitionis
iniustitia non eò pertinet, vt desinat acquisitum translatumq́ue videri ius, siue proprietatis siue possessionis, sed eò pertinet, vt sic
perperam acquisitum plenè restitui debeat
cum fructibus & accessionibus, & omni indemnitate, iure tàm ciuili quàm naturali
prohibente alterum lædere. l. iustitia. ff. de iusti. & iure. §. iuris præcepta. Instit. eodem tit.
l. vt vim. ff. de iusti. & iure. l. nam hoc. ff. de
condi. indeb. d. l. iure naturæ. ff. de regu. iur.
Nec putauerit quisquam talem dominij acquisitionem nihil priori domino nocere, non
magis quàm si à se dominium non abscessisset, cùm ex integro sit ei res sua restituenda,
nam imò ei nocere potest, quid enim si is victor tales captiuos, aut res raptas venderet, donauerit, legauerit, dotis nomine aut institutionis titulo dederit: certè in omnibus his
speciebus, & similibus, dominium transtulit
in accipiente, quamuis qui amiserit ad æstimationem rerum suarum agere contra violentum belligeratorem non prohibeatur. Sed
eo in lite superato, dicet quis etiam à tertio
possessore dominium auocabitur, quia resoluto iure datoris, licet
trāstulerittranstulerit dominium,
resoluitur quoque ius acceptoris. l. 2. §. ex his.
ff. de verbo. obligati. vbi per omnes. l. fi. §. sin
autem sub conditione. C. com. de lega.
RespōdeamRespondeam dari adhuc casus, in quibus tale
dominiũdominium recuperari nequeat de iure,
* quale esset, si ille victor prædam
captācaptam habuit pro derelicto,
relictamq́;relictamque alius occupauerit,
ꝑper quod
eius dominium iure tàm
gentiũgentium quàm ciuili
quæsiuit, per
totũtotum ff. pro derelicto. l. 3. & l. naturalem. ff. de acqui. rer. dominio. §. feræ. Insti.
de rer. diuisi. ergò cùm is dominium à manu
& concessione illius non quæsierit, sequitur
quòd etiam si ille condemnatus sit, nihil oberit huic tertio, qui iure suo acquisiuit, facit l. si
id, quod. ff. pro derelicto. Quod obtinet quo
ad res inanimatas vel animam irrationalem
habentes, non quò ad hominem captum, qui
sui iuris fieret, simul ac
ꝓpro derelicto haberetur,
d. l. 3. d. l.
naturalẽnaturalem. d. §. feræ. quòd si alienatus
esset, cogita quonam modo contra
nouũnouum dominũdominum, vel etiam
cōtracontra priorẽpriorem agere posset, cùm
pro nihilo reputetur. l. quod attinet. ff. de reg.
iu.
* de facto verò si fugere posset, pristinam
libertatem reciperet simul, ac ad suos reuerteretur, in quam
pristināpristinam laxitatem sese reciperet. d. l.
naturalẽnaturalem. d. l. 3. §. fi. d. §. feræ. expressius
in §.
itẽitem ea, quæ ab hostibus. Inst. de rer. diui. Id
quod nihil allegans, tentat titubans
tamẽtamen dominicus de Soto, vbi suprà, quamuis
contrariũcontrarium & malè tenuerit glo. cum qua
trāseunttranseunt nimis oscitanter Doctor. ibi, in c. ius gentium. 1.
distin. quam etiam sequitur Alphons. Guerr.
in Speculo prin. c. 47. nu. 5. per c. si quis
seruũseruum.
17. q. 4. qui text. nil facit, quia solùm ait
nōnon licere seruum alienum ad fugam persuadere, id
quod cautum erat per l. si quis seruo alieno
persuaserit. C. de furtis, per totum. ff. de seruo
corrup. vnde Dominicus de Soto, vbi suprà,
ait, illum text. posse intelligi in seruo facto de
iure ciuili per sui venditionem, sed quia ea
restrictio violenta est, verius est illum text. generaliter in omni seruo intelligendum esse,
vt qui ei fugam persuaserit, teneatur & puniatur, quamuis si ipse fugerit, iure suo
|
fecisse videatur, si quidem captus in bello fuerat,
liberq́;liberque manebit, nec in foro animæ mortaliter, quinimò nec venialiter peccasse videbitur, etiam si in libello iusto captus fuerit,
quamuis nullo colore aut iure contrarium teneat gloss. vbi suprà, & d. Guerrerius, contra
quos sunt iura aperta in d. §. item ea, quæ ab
hostibus, cum similibus suprà allegatis. nam
talis seruus quadrupedibus & similibus aut
etiam feris captis exæquatur, vt tradit Hieronym. Cagno. ff. de reg. iur. in l. seruus Reipublicæ. nu. 1. per tex. in l. 2. ff. ad legem Aqui. vnde leges, quas suprà allegaui, loquentes in fera capta, quæ cùm primum euaserit à manibus nostris libera fit, rectissimè etiam ad seruos (id est, ad captiuos in bello etiam iusto)
aptantur, vt cùm primum à manibus capientis euaserint, sui iuris fiant, nec peccare mortaliter aut venialiter videantur, non magis
quàm ipsa fera, quæ capta quum esset, aufugit, euasit, euolauit.