Denique
* in quibus casibus huiusmodi
officia, (siue illa fortè sint scriptoriæ siue præ
toriæ) diximus posse vendi, id saltem in præ
torijs sub duobus demum temperamentis admittendum esset. Primum, vt emptor non admitteretur, nisi per
examẽ
examen
hac de re
factũ
factum
, vel
aliunde verosimiliter appareret idoneus ad
talem honorem gerendum, munusq́ue illud
exercendum: sicq́ue nec turpem aut vilissimum admitterem etiam peritum, nec honestum virum si imperitus aut aliàs minus idoneus esset. Alterum est, vt tales venditiones,
hoc est, militiæ vel officia nec essent ad hæredes transmissibiles, nec etiam inter viuos alienabiles, nisi fortè sub eodem examine si appareret, idoneus is in quem fieret talis inter viuos, vel in vltima voluntate translatio, quod
vltimum in specie tenet ipse Dominicus Sotus. vbi suprà. Istorum ratio ea est, quia ad tales prætorias & magistratus eligitur industria
personæ. l. inter artifices. ff. de solu. authent. vt
iudices sine quoquo suffra. per totum, adeò vt
non sufficiat, aut vix sufficiat, idoneum, aut
dignum eligere, si quidem magis idoneus,
aut dignior in promptu est, vt tenere videntur, aut saltem sentire Dominicus Sotus, vbi
suprà, sanctus Thom. opusculo 21. ad Ducisam Brab. Caietanus in d. summa verb. venalitas. ita tamen vt ille
* demum idoneus existimetur, in quo sit concursus duorum, primum probitatis, alterum peritiæ & dexteritatis: quod vltimum Sotus, vbi suprà, ita depinxit, Non solùm (inquit) præter morum honestatem, scientia, prudentia, solertia, atque in
primis animi robur necessaria sunt ei, qui sessurus est iudex, verùm etiam expedit nonnunquam eum, qui non est tam ornatis moribus alteri, qui illis abundat, ante ferri propter alias dotes, quibus præditus est ad regendum accommodas. Simillimum est,
* quod
in conferendis ecclesiasticis dignitatibus aut
beneficijs eadem omnino (atque id exactius)
consideranda sunt, adeo vt dignum eligere
non sufficiat, si
digniorin
dignioris
promptu est, quod
tamen ita accipiendum est, vt digni electio, &
si dignior sit prætermissus, valere non desinat
mero iure, peccat tamen elector, qui dignioris conscius erat. Hæc videtur esse communis
opin. tam Theolog. quàm Iurisconsultorum,
vt per egregium Dominicum Sotum lib. 3. de
iustit. & iu. q. 6. art. 2. sanctus Thom. 2. 2. q. 63.
art. 2. idem S. Thom. in quolib. q. 6. & rursum
quæst. 8. Alex. de Ales. par. secunda, quæst. 136.
|
membro 2. Nicolaus de lira super Ioan. 21. Henricus & Goffredus in suis quodlib. Hadrianus
postea summus Pontifex in materia restitutionis. & Mairo. in 4. distinctio. vigesimaquarta quæst. octaua, & quæst. nona. Facit, nam
forma
electiōis
electionis
hæc est,
* Dilectissime, & si es
hodie, cras non eris, per patrem & filium &
spiritum sanctum adiuramus te, & in virtute
conscientiæ, & sub periculo animæ tuæ dic nobis quis vtilior videatur. Perpende, non dixit,
quis vtilis, sed quis vtilior. ita habetur in c.
cō
stitutus
constitutus
. 2. de appel. tradunt Hostiens. Anto.
Butrius, Abbas Siculus, & alij communiter
relati per Nicolaum Boerium decisio. 1. nume.
32. vers. & debet talis adiuratio. Hanc receptiorem sententiam (non paucis tamen
repugnā
tibus
repugnantibus
ac contendentibus dignum eligere sat
esse) egregia ac naturali ratione tuetur ipse
Dominicus Sotus,
nā
nam
inquit, Antistites (iuxta illud Domini, Gratis accepistis, gratis date) tenentur gratis conferre beneficia. Nec dubium est, quin
* is qui meliore posthabito,
quem in promptu habebat, beneficium confert minus digno, is gratis non dat, quia species lucri est de alieno largiri, & beneficij
debitorem sibi acquirere, adeo vt tale lucrum
ita turpe reputetur quòd furto annumeratur.
textus egregius in l. si pignore, in princip. ff. de
furtis. nec expedit dubitari quin verosimiliter
nullũ
nullum
aliũ
alium
animũ
animum
quàm istiusmodi lucri faciendi habere possit, aut videatur antistes, qui
meliore posthabito, minus digno tale confert
beneficium. gratiam enim aut
gratũ
gratum
ne
dicā
dicam
indebitum donum ei dare valuit de alieno,
quo magis istius doni aut beneficij eum debitorem sibi faceret & obstringeret, id quod
nō
non
solùm lucri, sed
etiā
etiam
furti species esse intelligitur, vt d. l. si pignore. cui adde impietatis
quoque vitium esse, peccat enim contra iustitiam distributiuam edocentem pro meritis
virtutum tales honores esse deputatos, & esse
conferendos. Vnde iniquitas non in eo duntaxat est, quod præmio & emolumento dignior ille defraudatur, sed etiam in eo impietas
est, quod eius honor & decus
lęditur
læditur
: etenim
secundum mores hominum, iuxta modum
aut mensuram dignitatum, quibus decoratus est, aut honorum quos gerit vnusquisque,
vulgo magis aut minus dignus iudicatur. Vnde fieri non potest, quin princeps si posthabito digniore minus digno isthæc conferat, digniorem illum non solùm debito præmio &
emolumento defraudare, sed etiam eius decus & honorem lædere intelligatur. Facitq́ue
prætereà contra iustitiam commutatiuam,
quæ suadet tutorum aut administratorum custodumúe non mediocrem tantùm, sed etiam optimum Reipublicæ accommodandum
esse, si is vel in promptu sit, vel rationabili diligentia reperiri potest, cuius contrarium reipublicæ noxium vehementer est: Quæ omnes
rationes, quas commemorati patres lu
culenter ecclesiasticis accommodare videntur, profanis verò non ita apertè, dubium
non est quin ad sæcularia quoque pertineant, præsertim cùm omnis principatus meram ciuium, non etiam regentium vtilitatem intueatur, vt cap. superiore fusè ostendimus. Sicq́ue etiam in sæcularibus officijs &
dignitatibus conferendis tenendum est, non
sufficere eligere dignum, quoties dignior in
promptu est. intellige non sufficere quin peccet elector, sufficit tamen quò ad hoc vt valeat
mero iure collectio aut electio, vt suprà ostendimus.