Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

CAPVT LXXV.

Vſsufructu finito, an, & qualiter nudæ proprietatis dominus incipiat plenam in re habere poteſstatem? vbi explicatur textus in §. finitur, ad finem, Inſstitut. de vſsufruct. Proprietatem diſstingui per nudam, & plenam, probatur: Dominium vtrùm ſsit idem quòd proprietas, & vnicum tantùm, vel duplex, directum, & vtile, accuratè, & diſstinctè tractatur: Ac demùm infinitis aliorum ſsententiis congeſstis in vnum, & confutatis, res iſsta meliùs, quàm hactenùs declaratur.

SVMMARIVM.

1 Proprietatem diſstingui per plenam, & nudam, vt ſscilicet proprietas plena dicatur, ſsi cum omni rei vtilitate penes nos ſsit, ſsi verò vſsufructu detracto, nuda, hoc eſst, quando alias habet vſsumfructum.
2 In re corporali, ex ſsententia Caſstrenſsis, eſst dare nudam proprietatem, & eſst dare vſsumfructum formalem, item proprietatem plenam, ſscilicet iunctam cum vſsufructu cauſsali.
3 Proprietatis, & dominij, ex ſsententia Berengarij, differentia vna relata; & ibidem Pinelli reſsolutio adducta.
4 Proprietatis verò plenam proprietatem demonſstrari, & ſsic comprehendi etiam ius vtilitatem quoque fructuum continens.
5 Proprietas latiſsſsimè capitur, & poteſst comprehendere poſsſseſsſsionem, vſsumfructum, rem ipſsam, & res incorporales.
6 Proprietatis verbo in dubio, nudam tantùm proprietatem ſsine vſsufructu ſsignificari, ex ſsententia quorundam, quæ hoc numero improbatur.
7 Et in contrarium rationes, ac etiam iura nonnulla ponderata.
8 Hermanoctij Decij ad nonnullas leges interpretatio improbatur.
9 Verbum ſsimpliciter prolatum in potentiori ſsignificatu accipiendum.
10 Inter dominium, & proprietatem quid interſsit ex ſsententia Parladorij?
11 Quæ noua non eſst, vt ipſse dicit, nec vera, atque hoc num. nouiter improbatur ab Authore.
12 Parladorij ad nonnullas leges interpretatio ſsubtiliter, & verè conuicta per Authorem.
13 Recentiorum opinio (quæ probatur à Parladorio) reiecta, & communis ſsententia probata per Authorem.
14 Dominium quid ſsit: vbi etiam Parladorij fundamentum retorquetur contra eundem.
15 Antonij de Quesada diſstinctio circa dubium propoſsitum ſsuprà, num. 10. improbata.
16 Proprietas an ſsit idem quòd dominium, an diuerſsum, ſsiue quid proprietas, quid etiam dominium: & multis num. ſseqq.
17 In dubio ſsuperiori, adeò diuerſsas eſsſse, & contrarias Scribentium ſsententias, vt finitis libris attentè præ|
p. 270
lectis, & ſsic pe reuolutis, vix certa reſsolutio trad poſsſsit.
18 Proprietatem, & dominium idem eſsſse, ex ſsententia quorundam.
19 Ac pro illis quamplurima iura inducta.
20 Ponderata etiam verba l. 27. tit. 1. partit. 3.
21 Stultos eſsſse, ex ſsententia Cuiacij inquirentes, quid inter dominium, & proprietatem interſsit, nec vllam aliam differentiam eſsſse ex eodem Authore, quàm quòd latiùs pateat dominij, quàm proprietatis nomen.
22 Proprietatem, & dominium diuerſsa eſsſse ex ſsententia aliorum, & pro illis nonnulla iura adducta.
23 Berengarij ad nonnullas leges Pandectarum interpretationem generaliter non poſsſse omnibus adaptari, nec conuenire verbis d.l. 27. tit. 2. partit. 3.
24 Dominium aliud directum, aliud vtile, ex ſsententia communi, quæ ab Authore probatur.
25 Pro ſsententia communi Petri Gregarij locus addactus.
26 Dominium vnicum tantùm, idque directum, ex ſsententia quorundam, contra Communem.
27 Quæ diſsputationis gratiâ defendi poteſst, quamuis de rigore à Communi recedendum non ſsit.
28 L. poſsſseſsſsores, C. de fundis patrimonialibus, lib. 11. explicatur.
29 L. ſsi domus, §. final, ff. de legat 1. declaratur.
30 L. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, intellecta.
31 D. Ioannes de Leon. laudatus per Authorem.
32 Dominium, & proprietas qualiter differant, ex ſsententia communi?
33 Quæ hoc numero improbatur, inquiritúrque dominij appellatione, de quo dominio intelligere debeamus: & Coſstalij ſsententia nouè conuincitur.
34 In ſsuperiori dubio, diuerſsas, & contrarias ſsententias cumulatas remiſsſsiuè.
35 Proprietatem, & dominium idem non eſsſse, ſsed diuerſsa ex ſsententia Authoris, cum relatis ſsuprà, num. 22.
36 In re, quæ omninò eſst noſstra, duo ſsunt quæ habemus, dominium ſscilicet, & poſsſseſsſsio: dominium ius illud ſsignificat, quo rem facimus noſstram, nobiſq;nobisque propriam; poſsſseſsſsio in occupatione, & detentione rei ſspectatur; illud verò in iure, quod habemus de ipſsa, vt volumus, liberè diſsponendi.
37 Proprietas, & dominium qualiter diſstinguantur, ſsiue qualiter ſse habeant ex ſsententia Authoris, quæ Saliceti, ac aliorum authoritate fulcitur.
38 Fabri, doctrina contra Iaſsonis inſstitutum probata.
39 L. proprietatis, C. de probationibus, verus ſsenſsus traditus.
40 L. ſsi procurator, 13. ff. de acquirendo rerum dominio, explicata.
41 Proprietas, & dominium ſsæpiſsſsimè in iure pro eodem ponuntur, & ratio vera redditur.
42 Dominij nomen cùm ſsimpliciter ponitur, habita relatione ad perſsonam, cui directum dominium competere non poteſst, qualiter accipiatur.
43 Vſsusfructus, & poſsſseſsſsionis, ſseruitutis etiam, & vſsus dominium dici.

PRo abſsoluta, atque diſstincta huius Capitis explicatione; conſstituendum erit in primis, quod attinet ad primum dubium, apertè deciſsum per Iuſstinianum in §. finitur, in finalibus verbis, Inſstitut. de vſsufructu, quatenus ſscriptum reliquit in hunc modum: Cùm autem finitus fuerit totus vſsusfructus, reuertitur ſscilicet, ad proprietatem: & ex eo tempore nudæ proprietatis dominus incipit plenam in re habere poteſstatem. Ex quibus verbis, & verbis textus in §. 1. eiuſsdem tit. cum aliis iuribus referendis infrà, manifeſstè deducitur, proprietatem diſstingui

* per plenam, & nudam: vt ſscilicet proprietas plena dicatur, ſsi cum omni rei vtilitate penes nos ſsit; ſsi verò vſsufructu detracto, nuda, hoc eſst, ſsi alius habet vſsumfructum; quod etiam probatur per textum in l. ſsi ita ſstipulatus fuero, §. Titius, ff. de verb. oblig. l. ſsi dominus, ff. de vſsufructu, l. fœminæ, §. illud, C. de ſsecundis nuptiis, l. ſsi alij, ff. de vſsufruct. legato, l. Sempronius 26. eodem tit. l. cum in fundo, ff. de iure dotium, ibi: Plenam proprietatem. Per quæ iura ſsic obſseruant Gloſs. Bartol, Salicetus, Baldus, Alexander, & alij DD. communiter in dictis iuribus. Caſstrenſs. in d.l. proprietatis, in princ. C. de probat. dum dicit, quòd in re corporali eſst dare nudam proprie

*tatem; & eſst dare vſsumfructum formalem, item proprietatem plenam, ſscilicet iunctam cum vſsufructu cauſsali: & eſsſse veram, & communem reſsolutionem, conſstat ex Ricciardo ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu num. 165. & 166. & vltra relatos ab eo, idem profitentur Ripa in l. naturaliter, §. nihil commune, num. 9. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, vbi Corraſsius num. 7. interpret. 2. Marianus Socinus num. 19. Claudius Marmerius num. 6. Hormanoctius Decius num. 5. & Berengarius 3. præfatione, n. 1. verſsic. Tertia differentia. Qui inde infert, in hoc differre

* proprietatem à dominio; Dominium enim non recipit hanc diſstinctionem, vt vnum ſsit plenum, & alterum nudum, ſsed vbicunque dominium datur, ibi plenum dominium denotatur, nam qui totius fundi dominus eſst, plenum dominium habet, ſsi verò ſsolam proprietatem habet, plenum eſst etiam proprietatis dominium, vt in d.l. ſsi dominus: ff. de vſsufructu, & l. fructus, ff. de rei vendicatione, vbi Iureconſsultus, eum, qui nudam tantùm proprietatem habet, dominum appellat. Denique, eum, qui ſsolum vſsumfructum obtinet, vſsusfructus dominium obtinere dicit textus in l. qui vſsumfructum, 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur. Quia talia iura habens, de his rebus liberè diſsponere poteſst: , ſsecundùm naturam rei, vt eſst de mente Caſstrenſsis in d.l. proprietatis. Negari tamen non poteſst, quin plus ſsignificetur ex verbis pleni dominij, quàm ex dominio ſsimpliciter prolato, vt ſsuperioribus minimè relatis, aduertit expreſsſsim Arias Pinellus 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 3. in verſs. & ſsic reſsoluo: Qui etiam in dominio videtur admittere diſstinctionem, quam Berengarius reiicit: ſsed eius nullam mentionem facit, vt plenum dominium intelligatur, quando concurrit vſsusfructus cum proprietate, ſseu quando vſsusfructus non ſseparatur à proprietate.

Prætereà, & ſsecundò inferri poteſst, Fabrum in dict. §.

* nihil commune, num. 11. rectè docuiſsſse, Proprietatis verbo ſsimpliciter prolato plenam proprietatem demonſstrari; & ſsic comprehendi etiam ius illud vtilitatem quoque fructuum continens: quem ſsequitur Berengarius vbi ſsuprà, dict. verſsic. Tertia differentia, & veriorem opinionem exiſstimat Ioannes Corraſsius in d. §. nihil commune, num. 7. Marianus Socinus num. 18. Chaſsſsencus in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubric. 1. des iuſstices, §. 2. gloſsſsa, ou territoire. Bolognetus etiam in eodem §. nihil commune, 2. part. num. 113. Vbi contra nonnullos conſstan

*ter aſsſserit, quòd proprietas latiſsſsimè capitur, & poteſst comprehendere poſsſseſsſsionem, vſsumfructum, rem ipſsam, & res incorporales, vt ibi probat. Inde, & conſsequenter

* infertur, deceptos alios, qui authorirate, & ſsententia gloſsſsæ in l. ſsi procurator, ff. de acquirendo rerum dominio, exiſstimarunt, Proprietatis verbo, in dubio, nudam tantum proprietatem ſsine vſsufructu ſsignificari: quam opinionem relatis aliis, veriorem credit Hormanoctius Decius in d. §. nihil commune, num. 5. Sed falsò quidem;

* primò, quia vſsumfructum diuelli, ſsepararique à proprietate, ſsæpiſsſsimè iura dicunt, vt in l. vſsusfructus pluribus, ff. de vſsufruct. & in l. idem, 1. & 2. ff. de vſsufructu accreſscendo. quod oſstendit manifeſstè, vſsumfructum in proprietate fuiſsſse, argumento l. decem, ff. de verbor. obligat. Na aliàs ſsi Proprietatis nomine, nuda tantùm proprietas demonſstraretur, proprietatem cum adiuncto nudam otiosè exprimerent Iureconſsulti: quo argumento eleganter vtebatur Corraſsius vbi ſsuprà num. 8. & vltra eum adduci poſsſsunt in eam ſsententiam nonnulla velut expreſsſsa iura textus in §. 1. Inſstitut. de vſsufructu, dum dicit Iuſstinianus, quòd vſsusfructus à proprietate ſseparationem recipit; ergo cum illa. erat coniunctus, & in fine, |

p. 271

dum dicit quòd ne in vniuerſsum inutiles eſsſsent proprietates, ſsemper abſscedente vſsufructu, placuit certis modis extingui vſsumfructum, & ad proprietatem reuerti: ergo cum illa aliquando fuit, nam aliàs non reuerteretur, & in l. fundus, 4. ff. ſsi vſsusfructus petatur, ibi: Dixi interim cum proprietate vſsumfructum eſsſse, l. ſsi tibi proprietas, ff. de vſsufructu accreſscendo, 1. ſsi tibi, ff. quibus modis vſsusfruct. amittatur, & in pluribus aliis locis, in quibus verbum proprietas ſsignificat plenam proprietatem cum vſsufructu, niſsi ſsit adiunctu in nuda, vel aliter in contrarium conſstare poſsſsit, vt colligitur ex l. permiſsceri, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, l. procuratorem, C. eodem tit. §. non ſsolùm, Inſstit. per quas perſsonas nobis acquiritur: quorum iurium difficultate oppreſsſsus Hormanoctius

* Decius in d. §. nihil commune, reſspondet num. 5. id procedere de lata ſsignificatione: Quæ ſsolutio violat manifeſstè verum ſsenſsum, & proprietatem verborum, quæ in dictis iuribus continentur, atque apertè denotant Proprietatis verbum de ſsui propria ſsignificatione denotare plenum, & directum dominium, etiam cum vſsufructu, vt expreſsſsim aduertit Marianus Socinus in eodem §. nihil commune, num. 19. & facilè ſsuadetur; nam in l. ſsi procurator rem, ff. de acquirendo rerum dominio, fruſstrà ſsubderetur, & proprietas, cùm iam illa nuda eſsſset incluſsa in verbo dominium, quod iuxta gloſsſsam ibi, & præfatæ opinionis Authores, pro pleno dominio capitur. Denique, quia verbum ſsimpliciter prolatum, in

* potentiori ſsignificata accipiendum, vt dicit textus in l. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, l. 2. §. biduum, ff. quando appellandum ſsit, l. ſsi duo patroni, §. 1. ff. de iureiurando, cum bis, quæ in propoſsito ſscribunt Tiraquellus de retractu conuentionali, §. 2. gloſsſsa 1. & vnica, num. 8. Ioannes Cephalus in conſsil. 35. num. 34. lib. 1. & in conſsil. 218. num. 30. lib. 2. Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſs. 98. num. 17. volum. 1. Ioannes Franciſscus de Ponte in conſs. 30. num. 42. Ergo Proprietatis verbum abſsque adiuncto nuda prolatum, in potentiori ſsignificatione accipiendum erit, vt ſsic plenam proprietatem ſsignificet, niſsi aliter exprimatur.

Tertiò & principaliter infertur, ex prædictis etiam cominci nonnulla, quæ omiſsſsis aliorum ſsententiis, vt ipſse dicit, non veris, tanquam noua tradit Ioannes Parladorius rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 4. per totum: quo quidem loco inuenio quamplurima, aut minùs bene reſsoluta, aut quæ iuris rationem maturè cogitanti, non omniò placere poterunt. Primò enim mouet du

*bium, quid inter dominium, & proprietatem interſsit: & dicit quòd aliorum ſsententiis reiectis, vt ſsua fert opinio, eorum nominum ea eſst veriſsſsima differentia, quòd dominium eſst ius ferè ſsemper cum vſsufructu coniunctum; proprietas verò è contrà eſst ius ab vſsufructu ſseiunctum, & ſseparatum: quæ doctrina, vt ex ſsuperiori

*bus conſstat, nec noua eſst, vt ipſse dicit; procedit potiùs ex ſsententia gloſsſsæ in d.l. ſsi procurator, cum Authoribus ſsuprà citatis, nec etiam vera, vt num. præcedent, probauimus: quippe cùm proprietas poſsſsit eſsſse, & ſsæpè ſsit cum vſsufructu coniuncta, & dominium non ideò eſsſse deſsinat, quòd vſsusfructus penes alium ſsit, poſsſsit potiùs verum dominium rei abſsque vſsufructu conſsiderari, ex dictis ſsuprà.

Secundò dicit nullum negotium facere ſsibi textum

* in l. vſsufructu, ff. ſsoluto matrimonio, & in l. ſsi cum teſstamento, §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ: item nec alia iura ſsimilia, in quibus adhuc proprietas appellatur, Poſstquam vſsusfructus conſsolidatus eſst. Nam ſsecundùm eum, illud fit habita relatione ad tempus præteritum; id tamen, vt vides, euidenter repugnat eorũeorum iurium verbis, quæ adduximus ſsupr. n. 7. nec verũverum eſst, nudam enim proprietatẽproprietatem vſsufructu carentem, plenam verò proprietatem vſsumfructum habentem paſsſsim Iuriſsconſsulti, ac Imperatores dicunt, vt conſstat ex iuribus relatis ſsuprà, n. 4. & ſseq. l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato §. 1. Inſstitut. de vſsufructu, vbi dicitur, quòd vſsusfructus à proprietate ſseparationem recipit; at ſsi proprietas eſsſset ius tantum, vt Parladorius affirmat, ab vſsufructu ſseiunctum, & ſseparatum, malè diceret Iuſstinianus, quòd à proprietate ſseparari poteſst id quod cum ea non eſsſset coniunctum: Nec verba illa, ſsicuti nec verba textus in d §. finitur, ad finem, intelligi poſsſsunt prolata, habita relatione ad tempus præteritum: nam in dict. §. 1. non dicitur, quòd vſsusfructus ſseparatus eſst, aut non habetur reſspectus ad tempus per quod extitit ſseparatus, ſsed demõſtratdemonstrat Imperator potentiam, & habilitatem quam habet vſsusfructus exiſstens cum proprietate, vt poſsſsit multis modis ab ipſsa proprietate ſseparari, & in dicto §. finitur, dicitur expreſsſsim, quòd vſsusfructus finitus reuertitur ad proprietatem, ex quo magis præſsens eſsſsectus conſsideratur quàm ad tempus præteritum relatio ſsit, vt de ſse conſstat apertè: prætereà, & non eundo per alias ambages, vſsumfructum ſsimul dari cum proprietate, etiam nunquam ſseparato vſsufructu, nec poſsteà conſsolidato, clarè probat textus in l. ſsi ita ſstipulatus, 126. §. 1. ff. de verb. obligat. in illis verbis: Et minus eſst in eo vſsufructu quem per ſse quis promiſsit, quàm in eo qui proprietatem comitatur. Vbi expreſssè denotat, vſsumfructum ſsemper comitari plenam proprietatem, vt latiùs probauimus ſsuprà, hoc eodem lib. c. 1. per totum.

Tertiò infert ipſse Parladorius, meritò à Recentiori

*bus explodi veterum illam ſsententiam, quâ diſstinguunt inter vſsumfructum cauſsalem, & formalem: nam iuxta ſsententiam eius, cùm proprietas ſsit ius ab vſsufructu ſseparatum; conſsequenter apparet, vſsumfructum eſsſse ius à proprietate ſseiunctum. Huic reſsolutioni obſstant quàmplurima, quæ latiſsſsimè annotauimus ſsuprà, hoc eodem lib cap. 1. per tot. vbi præfatam Communem meliùs quàm hactenùs defenſsam reliquimus, & contrariam Recentiorum opinionem minùs veram probauimus. Deinde fundamentum Parladorij perquam falſsum eſsſse, ex dictis ſsuprà patet euidenter; nam cum proprietatem plenam vſsusfructus comitetur, ac cùm illa reſsideat, rectè à Doctoribus vſsusfructus cauſsalis nuncupatur communiter, nec illatio prædicta iuris ratione ſsubſsiſstit.

Quartò denique & vltimò Parladorius eodem cap. 4.

* in princ. num. 2. dominium eſsſse ius cum vſsufructu coniunctum; proprietatem verò eſsſse ius ab vſsufructu ſseparatum; ea dumtaxat fundat ratione, quòd ſscripſserit Bartolus in l. ſsi quis vi, §. differentia, num. 4. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, dominium eſsſse ius de re corporali liberè diſsponendi, niſsi lex prohibeat: & Bartoli doctrinam ſsequuntur communiter Doctores ibi. Iaſson in dicta l. naturaliter, §. nihil commune, num. 11. & ibidem Rubeus num. 88. & Berengarius num. 42. Salicetus in l. traditionibus, num. 4. C. de pactis, & Alciatus ibi. num. 24. Pinellus 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 1. vbi refert Duarenum, & Connanum idem tenentes. Decius in conſs. 558. num. 5. Cephalus in conſs. 35. num. 42. lib. 1. Iacobus Menochius in conſs. 381. num. 5. lib. 4. & in conſs. 492. num. 12. lib. 5. Petrus Ricciardus ad rubricam. Inſstitut. de vſsufruct. num. 149. & cum Baldo, Soto, Antonio Gomezio, Antonio Gabriele, & Maſscardo, probauit nouiſsſsimè Antonius Pichardus in rubrica, Inſstitut. de rerum diuiſsione, num. 5. vbi adducit nonnulla iura, atque expendit l. 1. tit. 28. partit. 3. quæ Bartoli definitionem confirmat. Verùm hoc fundamentum nihil in propoſsito vrgere, in contrarium potiùs retorqueri poſsſse ex eo manifeſstè conſstabit, quòd militat etiam, vbi ſsolam proprietatem ſsine vſsufructu quis habet; tunc enim dicitur etiam plenum habere proprietatis dominium, vt poſsſsit ad libitum de proprietate ipſsa diſsponere: quod expreſsſsim, & magiſstraliter docuit Caſstrenſsis in d.l. proprietatis, n. 2. C. de probationibus, & ſsequitur Berengarius in d. §. nihil commune, 3. præfatione, num. 1. verſsic. Tertia differentia. Nec ſsequitur, dominium eſsſse ius cum vſsufructu coniunctum ex definitione dominij ſsuprà relata, quoniam ea militat etiam vbi quis non habet plenum dominium, quia vſsusfructus penes alium exiſstit, vt pungit Pinellus 2. part. dicta leg. 1. C. de bonis maternis, num. 3.

p. 272

Ex quibus deſstruitur etiam diſstinctio quædam, quam

* in hac materia conſsiderat Antonius Queſsada diuerſsarum quæſst. iuris. capit. vltim. num. 34 Item etiam, quia ſsi dominium reperiatur cum ea potentia, quam in proprietate conſstituit, in quo à proprietate diſstinguatur, non explicat, nec rationem aliquam concludentem aſsſsignat.

Dubium ergo neceſsſsarium eſst, inquirere, vtrùm pro

*prietas, de qua ſsæpiſsſsimè in iure mentio fit, ſsit idem quod dominium, an diuerſsum; ſsiue quid proprietas, quid etiam dominium. In quo dubio adeò diuerſsæ ſsunt,

* & contrariæ & scribentium ſsententiæ, vt infinitis libris attentè præſsectis, & ſsæpe reuolutis, vix certa reſsolutio tradi poſsſsit. Nonnulli tamen, & maximi nominis Au

*thores in ea opinione ſsunt, vt exiſstiment, dominium, & proprietatem idem eſsſse: in quam ſsententiam fluunt Bartolus, & Ioannes de Platea in l. locorum, C. de omni agro deſserto, lib. 11. Baldus in d.l. proprietatis, C. de probationibus. Panormitanus in cap. 1. de cauſsa poſsſseſsſsionis, & proprietatis, notabili 2. Ripa num. 50. & Rogerius col. 27. in rubrica eiuſsdem tituli, & videntur aſsſsentire Pinellus 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 6. verſsic. ad hanc differentiam. Alexander Raudenſsis de analogis, lib. 1. cap. 7. num. 2. & pro hac parte videntur vrgere quamplu

*rima iura, in quibus quod Iureconſsulti, vel Imperatores priùs appellauerant dominium, poſstmodùm appellant proprietatem, & è contrà, vt in l. 1. §. huius autem, ff. vti poſsſsidetis, l. interdum, iuncta ſsua gloſsſsa, ff. de verborum ſsignificatione, l. vtifrui, ff. ſsi vſsusfructus petatur, l. 1. §. domini, ff. ad Sillanianum, l. ſsi procurator, ff. de acquirendo rerum dominio, 1. & an eand. §. finali, ff. de exceptione rei indicatæ, l. ſsi quis conductionis, C. de locato & conducto, quam recte inducit Bereng. in d. §. nihil commune, 3. prææfat. n. 4. verſs. 3. l. permiſsceri, ff. de acquirenda poſsſseſsſsion. l. per procuratorẽprocuratorem, C. eod. tit. l. incerti, C. de interdictis, quas Cum iudicio expendit Marianus Socinus in eodem §. nihil commune, num. 15. l. locorum C. de omni agro deſserto, lib. 11. §. retinendæ, Inſstitut. de interdictis, §. igitur, Institut. per quas perſsonas nobis acquiritur, l. finali, ff. de ſsuperficiebus, provt inducit ea iura Ricciardus ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 159. & confirmare videtur l. 27. tit. 2.

* partit. 3. dum dicit in principio: La propriedad, tanto quiere dezir como el ſseñorio, que el home ha en la coſsa, & ibi Gregorius Lopez verbo, tanto quiere dezir, expreſsſsim

* annotauit, quòd dominium, & proprietas idem ſsunt idque firmat ſsecurè Cuiacius recitationum ſsolennium, in libros Digeſstorum, ad d.l. naturaliter, §. nihil commune, in principio, vbi dicit, quòd proprietatis, ſsiue dominij vtrùmque nomen idem poteſst, & quod ſsunt ſstulti, qui eo loco quærunt, quid ſsit inter proprietatem & dominium, ſsibi perſsuadentes eſsſse aliquid, ideſst non eſsſse idem proprietatem, & dominium: idem Cuiacius ad l. interdum, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, vbi dicit, quòd latius patet dominij quàm proprietatis nomen, nec vlla alia eſst differentia inter proprietatem, & dominium, & quod Doctores fruſstrà de alia differentia inquirunt.

Contrariam tamen opinionem; imò quod proprietas,

* & dominium ſsint: diuerſsa, probare videntur alia, & permulta iura, l. ſsi procurator rem mihi, ff. de acquirendo rerum dominio, ibi: Dominium mihi & proprietas: l. ſsi tibi, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur; l. ſsi ita legatus, §. dominus, ff. de vſsufructu, l. arbitrio, ff. de dolo malo, l. proprietatis, C. de probationibus, l. fœminæ, §. illud, C. de ſsecundis nuptiis; per quæ iura, aduerſsus ſsuperiorem reſsolutionem inſsurgit Iaſson in l. traditionibus, num. 10. C. de pactis, & in dict. §. nihil commune, n. 12. & eſsſse manifeſstè falſsam teſstatur Corraſsius in anteludiis eiuſsdem §. num. 10. & ab ea diſscedunt Marianus Socinus ibidem, num. 15. Hormanoctius Decius n. 5. & Berengarius 3. præfat. n. 1.

* qui num. 4. verſsic. ſsed nec per has, exiſstimat ex dictis iuribus non eſsſse recedendum ab horum terminorum proprietatis, & dominij differentiis, ſsed omnibus reſsponderi poſsſse eodem modo, vt ſscilicet præfatæ leges non dicant, dominium eſsſse proprietatem, ſsed ſsolùm probent, appellatione proprietatis intellegi dominium, præcipuè cum verbum proprietatis, ſsimul cum verbo poſsſseſsſsionis inſscribitur. Quæ interpretatio verè non poteſst, ac nec ita generaliter adaptari omnibus iuribus ſsupra relatis, quorum aliqua abſsonum paterentur, & abſsurdum ſsenſsum, ſsi ita explicarentur, vt ex verbis ipſsorum manifeſstè deducitur: deinde nec etiam conuenire poteſst dict. l. 27. partit, dum dicit: Propriedad tanto quiere dezir como ſseñario. Quibus verbis libenter mihi ſsuaderem, legis eius latorem in conflictu, & contrarietate iurium, rationum, & opinionum, præfatam ſsententiam approbare voluiſsſse, à qua multi alij deuiantes, ac de prædictis diuerſsimodè ſsentientes, aliâ viâ cenſsent propoſsitæ dubitationi ſsuccurrendum. Pro quorum clariori intelligentia conſstituendum erit, quòd Scriptores communiter, & ſsæpiſsſsimè præmittunt, in iure dominium duplex eſsſse,

* aliud directũdirectum, & aliud vtile: quod poſst gloſsſsam in multis locis obſseruant Bartol. in l. 1. § denique, num. 10. ff. de aqua pluuia arcenda, & in l. ſsi quis vi, §. differentia, num. 5. ff. de acquirenda poſsſseſsſsìone, & in l. 1. ff. ſsi ager vectigalis, & in l. ex hoc iure, num. 5. ff. de iuſstitia & iure. Baldus in l. traditionibus, ex num. 6. C. de pact. & in l. 1. num. 2. C. de iure emphyt. & in l. vnic. num. 2. C. ſsi de momentanea poſsſseſs. & in l. in rebus, num. 5. vbi dicit quadruplex eſsſse dominium, C. de iure dotium. Caſstrenſsis in d.l. ex hoc iure, num. 6. & in d. §. differentia, num. 4. & in l. ſsi quis diuturno, num. 3. ff. ſsi ſseruitus vendicetur. Iaſson in eadem l. traditionibus, num. 10. & in l. ſsi tibi homo, §. valet, num. 2. & ſseqq. ff. de legat. 1. & in l. in prouinciali, in principio, ff. de noui operis nunciatione. Alexander num. 7. & Alciatus num. 6. in d.l. naturaliter, §. nihil commune, vbi ſsequuntur Corraſsius in anteludiis, num. 11. Rubeus num. 51. qui plenè confutat opinionem dicentium, vnicum tantum eſsſse dominium, illúdque directum: & Berengarius 3. præfatione, num. 1. in principio. Antonius Gomezius in l. 45. Tauri, num. 2. Sarmientus ſselectarum lib. 3. c. 2. n. 26. & pro contraria parte plenè diſsputat; dicit tamen non eſsſse recedendum à communi opinione. Aluarus Valaſscus de iure emphyteutico, quæſst. 13. & 14. Lara in l. ſsi quis à liberis, §. ſsi quis ex his, num. 294. Cephalus in conſs. 35. num. 42. lib. 1. & in conſs. 178. num. 2. lib. 2. & in conſs. 307. num. 68. lib. 3. Menochius, qui de directo, & vtili dominio dicit quamplurima in conſs. 116. num. 5. 6. & 7. & num. 9. 10. 11. & 12. & num. 18. lib 2. & in conſsil. 226. num. 145. & 179. cum ſseqq. lib. 3. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 376. ex num. 7. vſsque ad num. 16. Ioannes de Monteſsperello in conſs. 39. num. 17. volum. 1. Burſsatus in conſs. 46. num. 4. & in conſs. 50. num. 15. & 16. lib. 1. & in conſs. 410. num. 68. lib. 4. & cum diſstinctione directi, & vtilis dominij ſsæpe tranſsit Barboſsa in l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, num. 27. 28. & 29. & neſscire quid dicant, qui directi, & vtilis dominij differentiam non admittunt, analogicè fundans, defendit Alexander Raudenſsis de analogis, lib. 1. cap. 5. num. 5. fol. 13. idem etiam defendit Petrus Gregorius in ſsynta

*gmate iuris, lib. 1. cap. 12. de dominio, proprietate, & poſsſseſsſsione, num. 7. per totum, 1. part. vbi dicit vnum genus veri dominij eſsſse proprietarij, quod directum dici poterit, eo quòd non aliunde pendeat, vel ex alterius re; vſsufructuarij autem & aliorum ſsimilium ius, etiam fictione quadam, aut ſsubtilitate iuris, dominium dicemus, vt ſscilicet dominium ſsit ſsecundùm vtilitatem: nam quia vtilitas, & commodum dominij, & proprietatis, ad alium pertinent, non eſst reiicienda, vt ipſse firmat, vtilis dominij appellatio, vt plerique & malè quidem ſsuâ ſsententiâ ſsuadent: & reddit rationem, quia ratione directi, & vtile dici poteſst, ſsicuti in actionibus, vtilem eam competere dicimus ei, qui non habet dominiũdominium plenè ceſsſsum, ſsed ad quem commodum rei pertinere debet, vt latiùs ibi probat: & pro hac communi opinione, quàm veriſsſsimam credo, fortiter vrgent quamplurima, quæ in probationem eius ſsuperiores Authores annotarunt, inter quos eleganter ſscribit Rubeus in d. §. nihil commune, num. 51. ac non mediocriter facit textus in l. Theodoſsij |

p. 273

Imperatoris, l. poſsſseſsſsores, 12. C. de fundis patrimonialibus, lib. 11. dum ait, eos, qui patrimoniales Principis fundos, & emphyteuticarios poſsſsident, eſsſse fundorum dominos. Enimverò cùm dominium penes duos eſsſse non poſsſsit, l. ſsi vt certo, §. ſsi duobus vehiculum, ff. commodati, & veri domini ſsint, qui in emphyteuſsim concedunt, conſstat ea iura de dominio vtili, eo acta ratione intelligenda eſsſse: quod vel ex eo ſsuadetur; nam in l. ſsi domus, § finali, ff. de legat, 1. habere ius in re emphyteutam probatur, & in l. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, emphyteutæ; competere vtilem actionem in rem ſscribitur; quod contingere non poſsſset, ſsi emphyteuta vtile dominium non haberet. Nec intereſst dicere, vnicum tantùm dominium eſsſse, ex eo, quòd vtilis dominij appellatio in libris Pandectarum non inueniatur, quod firmant Marmerius indict. §. nihil commune, num. 11. & Corraſsius miſscellan. lib. 6. cap. 2. Ricciardus ad rubricam, Inſstitut. de vſsufruct. num. 151. Nam directi, & vtilis dominij vox, ſsiue appellatio ſsatis in iure expreſsſsa dicitur, ex quo, ex mente, & verbis Iureconſsultorum apertè deducitur, vt ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 1. pleniſsſsime probauimus, quatenus conſstituimus, aliquid in iure multis modis expreſsſsum dici: ex quibus, ex his etiam, quæ præfati Authores, ac inter alios Rubeus vbi ſsuprà obſseruant, facilè tueri poteris communem, & receptam ſsententiam, quam improbarunt Marmerius, & Ricciardus vbi ſsuprà. Dua

*renus lib. 1. diſsputationum, cap. 17. Aluarus Valaſscus de iure emphyteutic. quæſst. 13. per tot. Mainus lib. 1. actionum, cap. 6. Parladorius rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 1. §. 2. num. 14. Qui contendunt, vnicum dumtaxat eſsſse dominium, illudque directum. Horum opinio poſsſset etiam

* diſsputationis gratia defendi, quàmuis de rigore à Communi recedendum non ſsit, & communis opinionis fundamentis non deficiet reſsponſsum. Nam in primis conſsiderandæ erunt rationes nonnullæ, quas pro hac parte ſsuperiores adducunt; Valaſscus etiam, & alij relati ſsuprà, num. 24. Deinde ad textum in dicta l. poſsſseſsſsores, C. de fundis patrimonialibus, lib. 11. reſsponderi poteſst, quòd

* dictum in eo textu, procedit fictione quadam, aut ſsubtilitate iuris, eo quòd vtilitas, & commodum dominij ad eos pertinet, quoniam verè domini non ſsunt emphyteutæ, ſsed illi qui in emphyteuſsim dant, l. 1. & 3. C. de iure emphyteutico, vt declarat Petrus Gregorius loco relato ſsupra. Vel vitra eum dici poteſst, quòd ille textus loquitur in emphyteuta fundi patrimonialis, cuius diuerſsa ratio eſst, quàm emphyteutæ fundi alterius priuati; nam perpetua emphyteuſsis à Principe, vel à fiſsco conceſsſsa, vicem habet perfectæ alienationis, authent. de non alienandis, §. alienationis, collat. 2. l. fundi, C. de fundis patrimonialibus, lib. 11. & ideò dominus dicitur, licèt cæteri emphyteutæ domini non ſsint: prætereà ad textum in l. ſsi domus, §. finali, ff. de legat. 1. dum inquit, quòd emphy

*teuta habet ius in re. reſsponderi poteſst, verum eſsſse proximum eſsſse dominio ius, quod emphyteuticarius habet; dominium tamen non eſsſse, per textum in l. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, ibi: Quamuis non efficiantur domini, l. 1. & 2. C. de iure emphyteutico. Denique

* ad textum in dict. l. 4. §. qui in perpetuum, quatenus emphyteutæ in rem actionem concedit, reſspondendum eſst, eam actionem vtilem eſsſse, non directam, l. 1. §. quod ait Prætor, ff. de ſsuperficiebus, l. tutor, § finali, ff. de pignoratitia actione, & admittit Petrus Gregorius loco relato ſsuprà, num. 25. Vtilis autem actio non naſscitur ex vtili dominio, vt exiſstimarint contrariæ partis Authores, ſsed potiùs ex æquitate: ſsuggerit enim æquitas ipſsa, vt ſsi caſsus eueniat, in quo lex non loquitur, militat tamen eadem æquitatis, aut iuris ratio, quæ in directa actione, ſsic detur vtilis, non expreſsſsa, ſsicut directa datur: quod in commentariis ad. titulum Inſstitutionum, de rerum diui

*ſsione, in principio, ingeniosè, atque ſsubtiliter adnotabat olim Præceptor noſster D. Ioannes de Leon, qui nunc Salmanticæ veſspertinæ Cathedræ iuris Cæſsarei meritiſsſsimus, atque eruditiſsſsimus moderator exidit.

Inter proprietatem ergo; & dominium, vt ad propo

*ſsitum redeamus, ex communi ſsententia ea differentia eſst, quòd dominium eſst terminus magis latus, aut vox plenior & latior, & comprehendit quodcunque dominium, non modò directum, ſsed etiam vtile, & ſsic vtilitatem quoque ab illo iute directo ſseparatam: proprietas verò anguſstior terminus eſst, & nunquam capitur niſsi pro directo, & vero dominio: quod poſst Baldum in nonnullis locis relatum, verius credit, & ſsic defendit Iaſson in d.l. naturaliter, §. nihil commune, num. 13. & 14. & in l. traditionibus, num. 10. C. de pactis. Alexand. in conſsil. 159. num. 9. lib. 5. cum quibus tranſseunt magis communiter Doctores, vt firmat Corraſsius in eodem §. nihil commune, in anteludiis, num. 10. verſsic. vera ergo; & interpret. 2. ad illum textum, num. 8. & in l. pro parte, n. 5. ff. de ſseruitutibus, & ſsequuntur Marianus Socinus in d. §. nihil commune, num. 19. in fine, quem vide ex num. 15. Berengarius 3. præfat. num. 1. verſs. Quinta differentia. Hormanoctius Decius num. 5. & Pariſsius num. 14. Gregor. Lopez in dict. l. 27. tit. 2. partit. 3. verbo; tanto quiere dezir:

Verùm communis hæc reſsolutio nonnulla præſsup

*ponit, nonnulla etiam continet, quæ iuris ratione minimè ſsubſsiſstunt, aut quæ iure ipſso dubia procul dubio ſsunt: quod conſstat apertè ex his, quæ in contrarium nouiſsſsimè ſscripſsit Petrus Ricciardus ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 160. per totum, . & inde Claudius Marmerius in eodem §. nihil commune, num. 6. per totum, plurimorum iurium, & Authorum authoritate munitus, aduerſsus Iaſsonem conſstanter aſsſserit, falſsum eſsſse, dominij appellatione venire quoque vtile dominium, ſsed quòd de directo tantùm intellegere debeamus: & pro hac ſsententia non male expendit textum in l. 1. ff. de bonorum poſsſseſsſsionibus. Sed & alia vrgent: Primò reſsolutio Cephali qui in conſs. 35. num. 41. & 42. lib. 1. poſst Decium ibi relatum, pro certo tradit, dominij appellatione, plenam proprietatem & dominium directum comprehendi. Secundò textus l. proprietatis, C. de probationibus: nam dum textas dicit proprietatis dominium interpretari, (quod ſsuperiori doctrina admiſsſsa de neceſsſsitate fieret) id eſst iuris directi ius vtile, & magis latum, inepta quidem eſsſset expoſsitio, & menti textus repugnans omninò. Tertiò, reſsolutio Alexandri Raudenſsis de analog. lib. 1. cap. 7. num. 1. vbi ex mente, atque ſsententia aliorum probat, quòd proprietatis vox eſst vniuoca, & prædicatur non ſsolùm de dominio directo, ſsed etiam de vtili, ſsiue tam in vtili, quàm in directa proprietate verificatur. Quartò denique, quia ſsupponunt prædictæ opinionis Authores, proprietatis nomine, directum dumtaxat dominium ſsignificari, eo quòd in dubio appellatione proprietatis nuda proprietas abique fructu, vel vtilitate contineatur: quod tamen falſsum eſsſse num. præcedent. probauimus, quia imò in dubio, proprietatis appellatione; plena proprietas eum fructibus, vtilitatibus, atque acceſsſsionibus continetur, vt ſscribunt Hormanoctius num. 8. Rubeus num. 96. & Berengarius 2. præfatione, num. 44. in d. §. nihil commune. Ex quo conuincitur apertè Petri Coſstalij ſsententia in hac materia: is enim ad l ſsi tibi, 17. quibus modis vſsusfructus amittatur, inter dominium, & proprietatem eam differentiam eſsſse exiſstimat, quòd dominium continet etiam vſsumfructum, & hoc modo aliquando capitur proprietas pro dominio; proprietas verò ea dicitur, quæ ſseparato iure ab vſsufructu cenſsetur. Sed decipitur euidenter: primùm, quoniam directum, & verum dominium dicitur etiam, cùm vſsusfructus alterius eſst, & ſsic vſsumfructum ipſsum continere non poteſst; Deinde & ſsecundò, quoniam proprietas dicitur etiam, quando vſsusfructus ſseparatus non eſst, §. 1. Inſstitut. de vſsufructu, l. 3. §. ne tamen, l. vſsusfructus pluribus, ff. eodem tit. & latiùs probauimus ſsuprà, hoc cap. ex num. 10. vbi improbauimus Parladorij ſsententiam, quæ eadem eſst, vt vides.

Vnde in tanta difficultate, varias & diuerſsas opinio

*nes cumularunt communiter Doctores in d. §. nihil commune, vbi Ioannes Corraſsius, & Marianus Socinus lo|

p. 274

cis relatis ſsuprà. Fabius Acoromboni num. 12. 13. & 14. Rubeus num. 95. 96. & 97. Berengarius præfat. 1. num. 41. & ſseqq. Petrus Paulus Pariſsius num. 11. vbi diuerſsas ſsententias congerit, nihil tamen certum reſsoluit. Ioannes Marcus Aquilinus in eodem §. in præfatione, ex num. 65. vſsque ad num. 77. vbi etiam Bolognetus ex n. 10. vſsque ad num. 23. quo loco, Iaſsonis, Alciati, Hormanoctij, Rubei, & Ripæ traditiones improbat, & ipſse nouè, ſsed malè quidem propoſsitum dubium declarat. Robert. lib. 3. ſsentent. cap. 18. Baconius lib. 2. declarat. iuris, declarat. 43. dominij & proprietatis, ex n. 1. vſsque ad n. 10. Matiençus in leg. 10. titul. 7. gloſsſsa 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.

Idcircò pro abſsoluta, atque diſstincta huius rei expli

*catione, nonnulla conſstituere, omninò neceſsſsarium erit: & in primis conſstituendum eſst, proprietatem & dominium (quicquid alij relati ſsuprà, num. 18. dixerint) idem non eſsſse, ſsed diuerſsa, vt probarunt relati ſsuprà, num. 22. & vltra eos, quos ibidem adduximus, Aretinus in conſsit. 19. & in conſs. 55. Queſsada diuerſsarum quæſst. iuris, cap. vltimo, num. 34. & ſsentit Albericus, qui in l. proprietatis, in principio, C. de probationibus, dicit expreſssè innuere illam legem, aliud eſsſse proprietatem, & aliud dominium: & verè quidem; nam ſsi proprietas & dominium idem eſsſset, frustrà diceretur ibi, Proprietatis dominium non tantùm inſstrumentis emptionis, ſsed & quibuſscunque aliis probationibus legitimis oſstendi: Quippe cùm ſsufficeret dicere, proprietatis ius, & ſsub verbo Proprietatis comprehenderetur dominium, line dominij ius. Et in l. ſsi tibi, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, cur dominium proprietatis diceretur, cum dici debuiſsſset Proprietas, ſsi dominium & proprietas diuerſsa non eſsſsent, ea autem impropria & abſsurda loquutio eſsſset; aut quare, ſsi idem eſsſsent, diuerſsis nominibus nuncuparentur, contra textum in l. ſsi idem, C. de codicillis, vbi gloſsſsa verbo, vocabulum, adnotauit expreſsſsim, quòd in iure vix inuenitur aliquod nomen, quod omninò idem ſsignificet quod aliud; ſsemper enim plus, vel minus, vel aliter ſsignificat, vel alio modo. Deinde, vltra alia, quæ ſsuperiùs diximus,

* quia in re, quæ omninò eſst noſstra, duo ſsunt quæ habemus, dominium ſscilicet, & poſsſseſsſsio: dominium ius illud ſsignificat, quo rem facimus noſstram, nobiſsque propriam. Poſsſseſsſsio in occupatione, & detentatione rei ſspectatur; illud verò in iure quod habemus de ipſsa, vt volumus, liberè diſsponendi, vt eruditè ſscribit Franciſscus Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 3. cap. 3. in principio. Ergo ſsequitur neceſsſsariò dicendum aliud eſsſse ius illud, ſseu dominium, & aliud proprietatem ipſsam.

Secundò conſstituendum eſst, Proprietatis nomen ni

*hil aliud denotare, quam proprium patrimonium, ſsiue rem ipſsam propriam, quàm habemus. quaſsi Proprietatis nomine ſsignificetur, rem eſsſse alicuius propriam; & ſsic proprietas ipſsa res eſst, circa quàm datur dominium, hoc eſst ius illud, quod habemus de ipſsa, vt volumus, liberè diſsponendi, vt ſsentit non obſscurè Connanus vbi ſsuprà. Idcircò dominium & proprietas non ſsunt idem; nam

* proprietas non eſst dominium, hoc eſst, non eſst ius de re liberè diſsponendi, ſsed eſst res ipſsa, de qua domino diſsponere licet, quia ſsua propria eſst, vel quia proprietatem eius obtinet: & conſsequenter dici poteſst, quòd proprietas & dominium habent ſse vt cauſsa, & effectus; nam proprietas eſst qualitas quædam, quæ indicat rem ad me, & non ad alium pertinere, dominium verò eſst ius de re liberè diſsponendi, quod ex ipſsa proprietate, ſsiue ex eo quòd res ſsit propria, cauſsatur, vt ſsentiunt Ripa num. 8. & Alciatus num. 18. in d. §. nihil commune. Ac primùm prædicta doctrina comprobatur authoritate Saliceti, qui in d.l. proprietatis, C. de probationibus: rectè accipit proprietatem pro ipſsa re, in qua quis dominium habet: & ſsequitur Arias Pinellus 2. p. l. 1. C. de bonis maternis, num. 7. Inde generaliter deduces, nomen Proprietatis, vt vulgariter dici ſsolet, accipi pro ipſsa re; & clarè probatur in d.l. proprietatis, vbi proprietatis dominium dixit Imperator, quaſsi diceret propriæ rei dominium. Secundò confirmatur ſsingulari doctrina Ioannis Fabri in §. omnium, num. 21. Inſstitut. de actionibus. vbi dicit, quòd dominium ineſst perſsonæ illius, ad quem res pertinet, ſsed proprietas ineſsſse videtur rei, aut potiùs ipſsa res eſst, quem contra Iaſsonem ſsequitur, & eleganter declarat Berengarius in d. §. nihil commune, 3. præfatione, num. 1. verſsic. 4.

Tertiò conſstituendum eſst, ex ſsuperioribus interpre

*tandum text, in d.l. proprietatis, dum dicit Imperator, Proprietatis dominium non tantum inſstrumentis emptionis, ſsed & quibuſscunque aliis legitimis probationibus oſstendi. Hoc eſst, ius illud ex quo rem fecimus noſstram, nobiſsque propriam habemus, ex quo etiam libera, vt velimus, diſsponendi facultas nobis conceditur, non ſsolùm inſstrumento emptionis, ſsed & quibuſscunque aliis legitimis probationibus oſstendi poſsſse: interpretandum etiam text, in d.l. ſsi procurator, 13. ff. de acquirendo rerum dominio. Nam ſsi procurator rem mihi emerit ex man

*dato meo, eique ſsit tradita nomine meo proprietas, mihi acquiritur & dominium etiam ignoranti, hoc eſst non ſsolùm per procuratorem res efficitur propria ac mea, ſsed etiam dominium, & vt velim, diſsponendi facultas mihi acquiritur.

Quartò conſstituendum eſst, proprietatem, & domi

*nium ſsæpiſsſsimè pro eodem poni in iure, non ideò quòd dominium & proprietas ſsint idem, ſsed quòd appellatione proprietatis intellegatur dominium; & è contrà, appellatione dominij proprietas, vt in l. ordinarij, C. de rei vendicatione, l. incerti, C. de interdictis, l. 1. §. huius autem interdicti, ff. vti poſsſsidetis, l. per procuratorem, C. de acquirenda poſsſseſsſsione, cap. 1. de cauſsa poſsſseſsſsionis & proprietatis, & in aliis iuribus, quæ in id ponderarunt Pinellus 2. part. dict l. 1. C. de bonis maternis, num. 6. Alexander Raudenſsis de analogis, lib. 1. cap. 7. in principio: ac expreſsſsim, & rectè annotarunt, proprietatem & dominium frequenter pro eodem poni in iure; & ante alios Faber in dict. §. omnium, num. 21. de actionibus. Duarenus lib. i. diſsputationum, cap. 17. ad finem. Modernus Pariſs in conſsuet. Pariſsienſs. lib. 2. §. 55. gloſsſsa 4. ex num. 10. vltra quos, & alios inpropoſsito Scribentes, ea poteſst aſsſsignari ratio: Quòd cùm Proprietatis verbo propria res ſsignificetur, & qualitas quædam demonſstretur, quæ indicat rem ad me, & non ad alium pertinere, vt ſsuprà diximus: Inde eſst, vt ſsolo verbo Proprietatis, dominium demonſstretur, hoc eſst, ius de re illa liberè diſsponendi, vtpote de re propria competere: Similiter etiam dominij appellatione, cùm ius de re liberè diſsponendi denotetur, proprietas etiam denotatur, hoc eſst, ſsignificatur rem eſsſse propriam; nam ſsi res propria non eſsſset, tale ius competere non poſsſset: & ſsic poteſst intellegi dict. l. 27. tit. 2. partit. 3.

Cæterùm, cùm dominij nomen ſsimpliciter ponitur

* habita relatione ad perſsonam, cui directum dominium competere non poteſst, non idem ſsignificatur, ſsed dumtaxat denotatur ius quoddam iuxta ſsubiectam materiam de qua agitur, alicui competens; quod etiam ſsi res abſsolutè non ſsit propria, in iuribus incorporalibus Dominium nuncupatur; quoniam in eis etiam libera diſsponendi facultas datur: Enimverò vtilitatem quoque, aut commoditatem fructuum, vel prouentus pro arbitrio alienare, aut de ipſsis ad libitum diſsponere licet; quo fit, vt dicatur dominium vſsusfructus, & poſsſseſsſsionis, l. 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur, dominium ſseruitutis, & vſsus,

* l. ſsemper, §, hoc interdicto, ff. quod vi aut clam, & in aliis iuribus, vbi ſsola vtilitas rerum, vel commoditas, aur fructus percipiendi facultas, dominium rei dicitur, vt de hac dominij ſsignificatione plura congerit Alciatus in l. ſsi quis vi, §. differentia, n. 15. cum ſseqq. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione.

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT LXXV.

SVMMARIVM.