p. [i]r

TRACTATVS DE CASIBVS CVRIAE. AVCTORE FRANCISCO CARRASCO DEL SAZ I. C. & in Senatu Panamenſsi egregio Senatore. OPVS, TAM IN PRAXI, QVAM IN Theorica verſsantibùs, maximè neceſsſsarium. A D D. LAVRENTIVM RAMIREZ DE PRADO, A Conſsilijs Philippo Quarto, Hiſspaniarum Regi Catholico, in Supremo Indiarum Senatu.

LIBRVM Hunc vidi, & cum ſsuo Archetypo contuli, quod Sacræ Cæſsareæ Maieſstatis Senatus appròbauit, & eorum quæ typis excuſsa ſsunt, exemplar eſsſse voluit omniaquè in eo ſsunt adeò, verè, & fideliter impreſsſsa, vn nùlla vnquam in re ab exemplari ſsuo diſscedant. Datum Matriti die decimaquarta menſsis Decembris anno milleſsimo ſsexcenteſsimo vigeſsimoſsexto.

EStà Taſsſsado eſste libro por los ſseñores del Conſsejo a quatro marauedis cada pliego, como conſsta de ſsu Taſsſsa, deſspachada en el oficio de Diego Gonçalez de Villarroel, Eſscriuano de Camara, en Madrid a veinte de Março, de mil y ſseiſscientos y treinta años.

TIene el Doctor Franciſsco Carraſsco del Saz Oydor de Panamà, priuilegio del libro que compuſso de caſsibus Curiæ, por diez años, para que ninguna perſsona pueda imprimirle ni venderle en eſste tiempo ſsin ſsu licencia, con las penas en el contenidas, firmado de ſsu Mageſstad, refrendado de don Sebaſstian de CõtrerasContreras ſsu Secretario, y deſspachado en el oficio de Diego Gonçalez de Villarroel ſsu eſscriuano de Camara, a ventiquatro de Diziembre de mil y ſseyſscientos y venticinco.

QVOD Amœnus ille ſscriptor aiebat, Beatos quibus cõceſſumconcessum ſscribere legenda, magis facere ſscribenda: beatiſssimos quibus vtrumque. Dignum cenſseo quod ſsemper ambiant, qui ad ſsummam rerum, & poſsteritatis exẽplũexemplum ſsunt nati. Fecit olim Iulius Cæſsar, is enim ſstrenuè pugnãdopugnando, & RomanorũRomanorum terminos adaugendo, tum etiam ſcribẽdoscribendo res geſstas, vtramquè fœlicitatem adeptus eſst. Scripſsit enim quæ ſsemper & vbique cum admiratione legentur: fecit item quæ ab Oratoribus, Hiſstoricis, & Poëtis ſcriberẽturscriberentur. Magna quidẽquidem, & ampla materia, Salluſstio, Plutarcho, Lucano, Suetonio, & alijs. Adepti ſsunt & Cicero, & Seneca, & priori æuo multi ſsapientes. Magnam enim nauarunt operam inſstituendæ Reipublicæ, quam meritò concelebrarunt hiſstoriæ. Multa etiam literis commendarunt documenta ſsapientiæ, quæ poſsterior ætas veneratione ſsimul & laude proſsequuta eſst. Et verò neceſsſse erat germanas illas beatitudines ſsimul & idem pectus inſsidere, perituram vtramquè, niſsi conuixerint. Quî enim fieri poteſst, vt magnus quiſsque vir, qui ſscriptis ſsuis famam perennat, non etiãetiam factis æternet? Suſspectam habeo ſsapientiam, quæ auctorem non beat. Iam ſsi ſsapiens, vt ſscripta demonſtrãtdemonstrant; cur non & ad actiones & officia ſsapientiam conuer|tit? Non illum tacerent hiſstoriæ, qui egregiè exercuiſsſset. Sequuntur Heroas hi honores, etiam inuitos. Inſstar prouidentiæ eſst, nec ſsine numine rectè facta monumentis condecorari: quò magni poſst naſscituri animi, eo percuſssi Thyrſso, ament bonam mentem, & recti rationem, quibus conſstant virtutes. Sed num eſstœta eſst Heroum natura? Deus meliora! te enim ætate noſstra vnum edidit, quo ſse fœcundam adhuc Beatorum peribuit. Referam tuas initiationes? nondum iuuenis, Mineruæ litabas; antiquius tibi nomen Sapientis, quàm viri; nempè genius ille tuus excultus à te quidem, ſsed factus non fuit. reſseraſsti penetralia ſsapientiæ; penetraſsti omnes Muſsarum lucos, ſsiue Suadæ vitenteis, ſsiue Sophiæ opacos, ſseu Iuriſsprudentiæ lubricos. Deeſsſset quid diſsceres, niſsi à te didiciſsſses. Ita eſst, nec fallor: hoc magna ingenia habent diuinum: diſsertè Philon: Anima benè nata, præceptis obuiam ſseſse offerens, à ſse ipſsa magis quàm à Magiſstris adiuuatur: arreptiſsquè rudimentis cuiuſscumquè ſscientiæ, equus iuxta Prouerbium) fertur in planitiem. Ergò apprimè elaboratus ad Beatitudinem illam, viam ſstrauit ſscriptio. Deus bone quàm elegans! Plinij inquam enodatio. Martialis item enucleatio, & Hypomnemata. Illuxiſsti tenebris illis pluſsquam Cimmerijs. Vidimus vernantem facundiam roſsas ſspirantem, & violas. Vidimus ex alto, & penè ſsepulto ſsilentio. rediuiuam antiquitatem. Quàm multa, quæ Scriptorum quoque ætate deliteſscebant, memoriæ reſstituta, poſstliminio reuerſsa! quàm multa animaduerſsa ex veterum ſscriptis! quantus vbique plauſsus! quantus honos auctori! Nec enim è Republica literaria viſsum obtrectare laudi naſscenti, fauere imò, & ad cœlum tollere, quò lubentiùs plura ſscriberes. Sed iam patronatus iure, ad ſsuum obſsequium prudentia iuris vocabat. Satis iuuentuti, ſsatis indultum florentiſssimo ingenio: dignum eſsſse quem aſsperior quoque exerceret arena, | quin etiam & Patria illud ius ſsibi adſstruebat, non tantùm tibi, ſsed tuis etiam fuiſsſse educatum. Nec fas vmbraticam eruditionem exhibere Iuri Ciuili, qui publicam Philologiæ exhibuiſsſses. Scripſsiſsti itaquè doctiſssimum librum Teſsſseram legum, nec reſstinxiſsti, ſsed inflammaſsti quæ inceperat ſsitim. Ego ne tantum Interpretem tacere ſsinam? Et cùm pulchra poſssim incedere, & ſsublimis, depreſssior repam, & turpior? Hunc imò tantum Sacerdotem in meorum aluo conſscribam; huic me totam tradiderim excolendam. Excoluiſsti quàm optimè doctiſssimo, & omnifaria eruditione refertiſssimo quinquaginta militũmilitum Ductore, ſsiue Pentecontarcho, tunc primùm diuina & humana maritata Prudentia, & è profanis fax ſsacris admota. Perſsonat en fama ſscriptionis vbicumque terrarum: Te Iuriſsperiti, te Theologi nocturna verſsant manu, verſsant diurna, te politioris literaturæ alumni, te Polyhiſstores, & Sophi, & quicunque manum ferulæ admouerant. Iam qui filus operis? quis orationis candor? quàm abdita, & ex imis Muſsarum clauſstris depromta eruditio? quàm crebræ, & ſscitæ ſsententiæ? quæ dictionum lumina? quãtumquantum vbique iudicij, & acrioris ſspiritus? O magnum Hiſspaniæ decus! ò Patriæ honos! Perge qua cœpiſsti, nec ponas calamum. Iam placidiores te Muſsæ ad mitiora vocabant. Non ad eruditos tantùm ornandos natum ingenium: dandum aliquid aulicis, & temperandos illos eloquentiæ frænos, exarandũexarandum aliquid materna lingua; nec ſsemper montium vertices calcãdoscalcandos, gradiendum aliquando per colles, amœniores quidẽquidem, ſsi illuſstres non adeò; concedendum vel amori beneficentiſssimi Principis, vel blando imperio. ObſecũdatusObsecundatus Mæcenati maximo, indulſsiſsti amico. Sumſsiſstiquè in manus theſsaurum illum politicum Ioannis à Chokier viri ornatiſssimi: hunc patria lingua donare, diſsſsertationibus illuſstrare, & doctiſssimis ſstellare luminibus.

Quid faceres? tuus ille erat calamus, ignarus imæ, & omniũomnium RegionũRegionum, præter aeris & ætheris. Nec tũctunc quidem repere placuit, cùm licuiſsſset. Decuit ergo SophiãSophiam Hiſspana lingua crepere, Suadam orare, PrudẽtiãPrudentiam præcipere, eruditionẽeruditionem ipſsam diſsſserere. Quid nõnon iãiam maternæ liceat linguæ, cui tantum licuit? Procul iam abeant Græca & La tina facundia, & verba ſsonantia, & perſsonata nomina, & facunda vocabula, & in numerũnumerum caſsuri periodi, & obſstrepera illa translationum procliuitas, quibus vtraque lingua adornatur. Nihil non conceſsſsum Hiſspanæ, ſsi modò à doctiſssimo quoque eloquatur. Subijt nunc in mentem, quàm verè, quàm appoſsitè ab Horatio dictum.

ElegãsElegans eſst, & diſsertus quicũquequicunque Sapiens, nõnon maternæ imputãdumimputandum linguæ, ſsed tuæ, ò qui abnormis amuſsius, barbarus, perſstrepis, nõnon loqueris; deles, nõnon ſscribis. Sed nõnon is inſectãdiinfectandi locus, præcipuè qui apud te verba agãagam, cuius modeſstia & benignitas ad omnẽomnem detractionem impatienti quadãquadam nauſsea agitãturagitantur: cuius os in honore ſsemper, & admiratione exterarũexterarum virtutũvirtutum, elogia meditãsmeditans, & encomia. Nulli liuidus, omnibus fautor, præſsidium & decus. O dignũdignum, cui omnes laudes rependant, nõnon laudẽtlaudent! Quotus enim quiſsque eſst, cuius beneuolẽtiãbeneuolentiam nõnon præcurreris? cuius laudes nõnon præoccupaueris? Longè aliter quãquam illi veræ gloriæ ignari, qui niſsi detrahãtdetrahant, laudẽlaudem deſsperant, & ex inuſstis vbicũquevbicunque notis gloriãgloriam ſsibi deſpondẽtdespondent. Nec ponam inter tuas vigilias, quæ adhuc ſsub ſscrinio premũturpremuntur Deciſsiones tui olim Senatus. Varia item CõmentariaCommentaria ad prudentiæ cultum, & eloquentiæ, ſsuus his ſstatus dies; ſsinamus illas ſsub Ariſstophanis, id eſst, tua lucerna, & multa ſsub incude; ſsatis pro cõmendationecommendatione, à te exaratas, elucubratas: leget olim vtraque ſapiẽtiasapientia, plaudet, mirabitur. Et hæc ſsunt | quidẽquidem quæ ſscribis, hæc quæ tua leguntur. Quæ verò aliena in lucẽlucem promis iure eandẽeandem laudem ſsortientur. Tu longa obliuione oberitũoberitum Iulianum Petri, è magna illa, & omni iuga Bibliotheca Oliuarenſsi, in publicãpublicam lucem miſsiſsti (& alios nunc paras mittere) virũvirum diſsertiſssimum natione HiſpanũHispanum, facundia LatinũLatinum, ſapiẽtiasapientia GræcũGræcum, qui res Hiſspanas à prioribus petitas tẽporibustemporibus chronicis decorauit. Hunc etiãetiam tuum vocabo liberũliberum, nõnon natum, ſsed adoptiuum. Eſst quoque ſsua adoptioni gloria, præcipuè cùm Adoptio (Iaboleno docente) in his perſsonis tãtùmtantum locũlocum habeat, in quibus natura etiam poteſst habere. Non adoptares Scriptores doctiſssimos, niſsi Scriptor doctiſssimus. Quid quòd patrẽpatrem te naturalẽnaturalem adſseuerant, à quo vitãvitam acceperint, & cognatæ lucis vſurãvsuram? Viuent æternum, ergò & viues, & quocunque magna illa nomina acceſsſserint, accedet magnum & tuum. Sed iãiam me remorantem, & tranſsverſsum reuocat maior illa fœlicitas, Facere ſscribenda. O quis mihi Sthentoris vocẽvocem, Muſsarum ſsonos, Gratiarum lubẽtiaslubentias! Ego ne profanus adhuc, nec myſsta, tua cõtrectabocontrectabo facinora? reſserabo res geſstas? nempè ſsublime cãdenscandens ſsolis iubar nullos deſspicit oculos, ſsiue aquilæ rutilos, ſsiue lyncei acreis, ſsiue talpæ obnubilos. Igitur à paterno cinere incipiãincipiam, an & hoc fauſstum? Decebat tuas virtutes, decebat ſstudia, ne potẽtiæpotentiæ paternæ adſscriberetur, quidquid muneris impleuiſsſses circundabant adhuc & puluis & fragor cõquaſſatæconquassatæ fortunæ: quidquid calcabas, ancipitia erãterant, & abrupta ruinæ. Animos alter deijceret; tu immotus, & impauidus ad cõſtantiãconstantiam accinctus, meliora ſsperare, animum erigere, ad artes ſapiẽtiæsapientiæ & virtutis accedere; hunc aſsylum calamitatum, hunc trãquillitatistranquillitatis & ſsalutis templum, & aduerſsus Decumanos illos fluctus portum tutiſssimum. Te virum, te fortẽfortem caſsus ille parauit. Quotidiè caderes, niſsi cecidiſsſses. Nolo fortunãfortunam ſsemper blãdientẽblandientem, quidquid honori ſsuperimponit, animo detrahit: Habet has vices cõditioconditio mortaliũmortalium, vt aduerſsa ex ſecũdissecundis, ex aduerſsis ſsecunda naſscantur: occultat vtrorũquèvtrorumque |

p. [v]v

ſsemina Deus, & plerumquè bonorum, malorumquè cauſsæ, ſsub diuerſsa ſspecie latent. DicerẽDicerem interfuiſsſse modeſstiæ tuæ, niſsi expertus eſsſsem natalẽnatalem. Languent aliquãdoaliquando virtutes, quas ratio cõmendatcommendat. Quæ nobis innata, niſsi nobiſscum non pereũtpereunt Quid quod Conſsiliario futuro meditãdameditanda erat aduerſsa fortuna. Siue quòd Difficile ſsit vir tutes eum reuereri, qui ſsecunda ſsemper fortuna ſsit vſsus. Siue quòd aduerſsitatis exercitatione prudẽtesprudentes efficimur. Per hunc quoque gradum aſcẽſurusascensurus eras, vt nullum omitteres. Siue enim intuear inſsita bona, ſsiue quæſsita, quibus idea conſstat optimi Conſsiliarij, omnes illos numeros impleuiſsti. Insita, geniũgenium multiſscium, flexibile, & moderandis rebus aptiſsimũaptissimum. Generis ſplẽdorsplendor, & à maioribus quoque petita nobilitas. Forma item, & vultus decor, maieſstatis inſsignia. Non ſsine numine Magiſstratus leguntur. Si rectè internoſscas, cõmendaticommendati ſsunt à natura qui digni cenſsentur. ApũApum examini Principem dedit forma præſstantem: cur nõnon & hominum? num horũhorum abiectior cõditioconditio? AEtas tantummodò deſsiderabatur: præuerterat præcox prudẽtiaprudentia, & cani iam ſsenſsus. Acqvisita. Imbutus es Philoſsophia, & Philoſsophiæ alũnisalumnis Eloquentia, IuriſprudẽtiaIurisprudentia, linguarum peritia, hiſtoriarũhistoriarum notione, ſsi quis alius in terrarũterrarum ambitu. Dixi Eloqventia? O aureum os! & vt Pilius ille Homericus, Eloquio comis experimentis cautus, cui animus prudentia viget, verba dulcedine affluunt. Laudabo eloquẽtiæeloquentiæ nitorem in tuis ſscriptis? multi ea laude cenſsentur. Quid nõnon cõcinnetconcinnet Cleantis vigilia, & repetita ſsæpiùs ſspongia? Ego, niſsi extẽporaneamextemporaneam non laudo facundiam; nec facũdiafacundia, quæ nõnon improuiſsa. Pariter enim, vt qui hærediolum ſsterilem, & agrum ſscrupoſsum meras rupinas, & ſsenticeta miſseri colunt, quoniam nullus in teſsquis ſsuis fructus eſst, nec vllam illic aliam frugem vident, ſsed

Suis frugibus indigent, aliena furatum eunt, & vicino|

p. [vi]r

rum flores decerpunt, ſscilicèt vt eos flores carduis ſsuis miſsceant. Ad eundem modum, qui natiuæ eloquentiæ ſsteriles ſsunt, centones conſsarcinant, qui ſsuos ſsemper prodant dominos, verſsicolores nempè, & nullibi ſsimiles. Hoc modo & pſsittacus, & coruus, humanam edunt loquelam, & ſsi elegantior Magiſster accedat, maximè excultam. Tu verò extempore, & vt res poſstulat, ſsiue quid deliberandum, ſsiue decernendum, ſsiue decreto imperandum, orationem in Senatu habes, concinnam, diſsertam, appoſsitiſssimam. Video quantum arti præſstet natura, quàm longè item emineant, ſsi ritè iungantur.

Proponebatur facti quæſstio, quæ Theſseum exquireret? Extemplo aderat luculentiſssima oratio, aderat & multa eruditio Iurium, Doctorum. Num tumultuaria, & cruda adhuc, & nondum in cellas digeſsta? Putaret quiſspiam ſsingulis periodis, ſsingulos inuigilaſsſse Demoſsthenas, ſsingulos Tullios. Ivrisprvdentia. Maiores noſstri circa iuris ſscientiam magnopere quidem verſsati; ſsed oſscitanter, & impolitè. Magnum peperère decus, vel Conſsulti reſsponſsum ad negotia vrbana accommodatum: vel Accurſsij gloſsſsemmata recenſsita, vel Doctorum commentaria perlecta. Tu leges, & iura intima notione pertractas. Magnum quidem honorem Scriptoribus defers; ſsed ſsalua mentis reuerentia. Ad hanc amuſssim commentarios examinas: niſsi conueniant, abnuis, nec quid velint Interpretes quæris; ſsed quid iura: & ſsi detorſserint, corrigis. Decorat maximam tuam eruditionem memoriæ fœlicitas, ſsiue quòd ſsæpiùs repetita fideliùs inhæreant: ſsiue quòd acerrimè intenta mentis acies, & circa ſsemet agitata, promit illas quas accepit imagines. Hinc appoſsitiſs|ſsima topica, & ex tempore, & numeroſsiſssimi Scriptorum exercitus, & integra legum capita, & multa fragmenta, quibus ornas diſsſsertationes. Nec inter laudes commemoranda comitas, vrbanitas, beneuolentia, quibus litigatores faues, & candidatos, accedunt ad iudicem, & cenſsorem? Socium inueniunt, ſsecuri te & hilares cùm commodum eſst conuenimus, nec ſsalutationes tuas ſsupercilium, aut fatigatio interrumpit, ſsed ſsua cuiquè modeſstia. Et quod pluris facimus, non intra ſsolos priuatos parietes benignitatem claudis, & manſsuetudinem, ad Senatum quoque defers, quoties te ipſsum. Gaudet quoque tua clementia ſseuerius puluinar, non tantùm ad expianda crimina faſstigiatum; ſsed ad condonanda quoque, vel cõniuendaconiuenda. Ignoras nigros calculos, vbi licet, ſsalua Religione iuſstitiæ. Teſstatur ſsententiarum ſsubſscriptio cum ſsalutari ſsigno, iure & merito à te vſsurpato. Gangem & Danubium, non flumina, ſsed aquarum procellas, ſsi cũcum Oceano conferas, nihilo inuenies ſsequiora, ſsiue claſsſsium intuearis patientiam, ſsiue piſscium luxuriam, ſsiue vndarum tumores, ſsiue ventorum mugitus. Hi rapidiſsſsimo amne præcipitati, agros deuaſstant, pontes irrumpunt, ſsyluis ſsyluas inuoluũtinuoluunt, ripæ ignari, atque aluei: cæterùm fœcunditas nulla. Gleba enim onerata ſseminibus, antequam adoleſscant, vndarum volutata furore, maturandis impotens eſst. Nilus verò lenè fluens, nec murmure quidẽquidem teſstàtus præſsentiam AEgyptum fœlicitat. Nulla Regio meſssium fœcundior, animalium feracior, fructuum fertilior. Vſsque adeò lenis potentia, truculenta vtilior & efferata. Macte tali virtute Magiſstratuum exemplar! & quòd flumina à Nilo ſsaturandis meſssibus, hoc à te iudic es diſscant ſseruandis hominibus. Multi forſsan eandem profeſssi manſsuetudinem, ſsed extortam, tu benignitatem atque beneuolentiam, gratiarum ſsorores agnoſscis, nec niſsi à gratijs impartiendas: Nec aliud tibi ſsententiæ tuæ pretium, quàm |

p. [vii]r

benè iudicaſsſse. Non efficta narro, ſsed publica, & ipſso Principi maximè nota, cui magis quàm illi, qui Deum in terris agens, hoc quoque habet Prouidentiæ Diuinæ, cuncta inſspexiſsſse. Hinc tot in te honores, tot munera. Adlectus eras ad Senatum Neapolitanum! ad rei Dominicæ Senatum euectus. Hæc vt ſsarta tectaquè eſsſset tua integritas, ſsapientia, & ſsollicitudo, maximè in cauſsa fuere. Sed ne otioſsa, & ſsupervacanea hebeſsceret tua benignitas, ad Supremum Indiarum SenatũSenatum adſsciuit te Indorum tutela. Genuina erat, & ſseruando latiſssimè patenti Imperio apprimè ſsalutaris. Nec intra terminos Iuris Conſsult, continentur tua munera. Quid continerentur diſspendio Reipublicæ, cùm te non Iuriſs. Conſsult. tantùm, verùm omnigena indole, virtute, prudentia, ornatum viderit? Adlectus ideò ad legationem in Gallias, in qua quantus fueris, quàm ſsplendidus, quàm elegans, quàm ſsupra humanam ſsortem, dicere ſsuperſsedeo. Teſstetur vterque Princeps, & qui miſsit, & cui miſsſsus. Illi gratus, ab hoc benignè receptus. Maiora hæc ſsunt quàm ab homine, non contrectari modò, verùm nec adſspici, vel poſssint, vel debeant. Digna quidem, vt cætera, quæ decus ornet Hiſstoriæ. Oratoriæ ſsublimitas, Poetices nitor. Non tantùm quia magna, ſsed quia tua. Cui enim iucundiùs inuigilent bonæ hæ artes, quàm tibi, Cui ſsanguinem debent & patriam? Ibit in poſsteros nomen Laurenti, ibunt facinora. Hoc quoque tibi feret acceptum humana fœlicitas, quòd geminam illam Beatitudinem, in vno, atque eodem viro coniungi poſsſse, exemplo docueris, qui & Legenda ſscripſseris, & feceris Scribenda, vtrumque fœliciter.

Atque hoc idem in cauſsa, quòd te tutelarem vouent, qui in publicum edunt vigilias. Vouit olim D. Ioannes Carraſscus del Saz, in Panamenſsi Prætorio egregius Senator, qui cùm ſscripſsiſsſset tractatum | hunc, De caſsibus Curiæ, opus quidem, vt practicum, ita miximè neceſsſsarium, te vnum Mæcenatem adſscire in votis habebat: ſsed morte præuentus, teſstari quidem animum potuit, nuncupare non potuit. Horum conſscij D. Franciſscus Carraſscus del Saz & Ioſsephus filij, qui typis mandauerant, ſsub tuo patrocinio in publicam lucem mitti precantur. Præſsto en ego abſsentium obſsequia lubens, qui ſsciam tuum nomẽnomen in immortalitatem futurum nomini Auctoris, & vel hoc etiam Theones, & Miſsanthropos euaſsurum, quòd tantum Patronum elegerit. Vale. ?

IOannes Solorzanvs, vir vndequaque doctiſssimus, olim Peruenſsibus Phœbus, nobis nunc in Supremo Indiarum Senatu beneficum Sydus, in Polyhiſstore illo tractatu de Indiarum iure, lib. 1. cap. 7. num. 71. Scriptorem noſtrũnostrum his verbis commendat: De eiuſsdem vrbis Limenſsis terræmotibus agens, literis mandauit eruditiſssimus Doctor Franciſscus Carraſscus del Saz, qui poſstquam in ea pluribus annis honorificum Aduocationis, & Adſseſsſsoris dominorum Pro regum officium exercuit, Regij Panamenſsis Senatus Conſsul creatus fuit.

Plinius Nouocomenſsis lib. 1. Epiſstol. Epiſst. Arrio Clementi: Vt de Sculptore, Pictore, Fictore. niſsi Artifex iudicare; ita niſsi ſsapiens non poteſst perſspicere ſsapientem.