Clavasio: Summa Angelica

Export TEI

r a laos grece ⁊ latine populꝰ ẜm Jsi. vij. ethi. ⁊ sunt illi q̇ pñt hr̃e vxorem. possidere ꝓprium de quibus. xij. q. j. duo.

Export TEI

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ laicꝰ offendẽs clericũ sit fori eccłiastici no. in aut̃. itẽ nulla. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ Bar. in. l. cun ctos populos. q. viij. C. de sum. tri. ⁊ nō pōt esse rector vniuersitatis clericoꝝ. et quid si in ea sunt laici. bar. omnino ĩ. l. fi. de colle. illici.  laicus etiā maximꝰ est minor clerico etiam modico vt not. Spe. in ti. de rescrip. p̃senta. §. ix. versic. quid si quis nomina.

Export TEI

¶ Vtruʒz laicus possit esse ꝓcurator: vel

Export TEI

1

*syndicus reꝝ eccłiasticaꝝ. Rñ. Pa. in. c. decernimꝰ. de iudi. Colectariꝰ dicit q generalis administrator esse nō potest loco p̃lati absentis illiꝰ qui reputatur absens vt est minor. vt in. c. ij. de eta. et qualita. or. Sed si prelatus p̃ sit spũalibus. bene pōt committi cura temporalium laicis maxime vbi clericus nō reperitur idoneus. allegat no. per inno.

Export TEI

q̇ dicit ꝙ laicis gñalis administratio cōmitti nō po test vt suꝑ oẽs dominent̃. sʒz spālis qua rũdā reꝝ administratio cōmitti pōt ita vt superior administratori respondeat. ⁊ placet pa. q̇ allegat gl. in. c. iudicatũ. lxxxix. di. Et ideo dictũ. c. decernimꝰ. loquit̃ ꝙ nō pōt esse economꝰ. i. hr̃e generalẽ administrationẽ oĩm bonoꝝ eccle siasticorum tam tẽporalium  spiritua liũ ⁊ sic p̃sit oĩbꝰ. sed bene pōt esse economꝰ ecclesie in tẽporalibus. c. in noua xvj. q. vij. hoc ideʒz tenet Gaspar. de cal. ⁊ Host. ⁊ Jo. an. in. c. vnico. de sindico.

Export TEI

¶ Vtrũ possit esse ꝓcurator clerici laicꝰ

Export TEI

2

*ad eligendum. Rñ. ꝙ non. vt not. doc. in. d. c. decernimus.  vbi habet exerce re actum spũalem. iudicio suo non pōt cōstitui laicus. vt no. Jo. an. in regula. q alicui suo non licet. de reg. iur. li. vj. ⁊ sic limita. c. primum. de procura. li. vj. vt solum habeat locuʒz in iudicialibus |

p. Fo.cclxxj.r

vbi etiā ĩ causis spiritualibꝰ admittit̃ ad agendum ⁊ defendendum.

Export TEI

¶ Vtrum possit laicꝰ esse vicarius epis

Export TEI

3

*copi. Rñ. ẜm doc. ꝙ nō vt no. ĩ. d. c. ĩ noua. ⁊ in. d. c. cōtingit de arbi. ⁊ in. c. vno de syndico. Facit gl. in. d. c. decernimꝰ. q̃ dicit ꝙ cause spirituales nō possunt committi laicis etiam tan delegatis per episcopum. Et hoc intelligo ꝙ non potest esse vicarius episcopi in spiritualibus: secus si episcopus habet iurisditionem temporalem in loco: quia bene potest laicum suum vicarium facere: vt in. c. fi. ne cle. vel mo. libr. vj. sed in spiritualibus tenent doc. ꝙ nec etiā clericus coniugatus. Joannes de cle. coniuga. ⁊ in. c. vnico. de cle. cōiu. li. vj. ¶ Vtrũ laicꝰ possit predicare. Rñ. pa. ĩ

Export TEI

4

*d. c. decernimus ꝙ sic. si committatur ei ab episcopo. vide bonam gl. xcvj. d. c. bene quidem. facit. c. cum ex iniũcto. de here. vide glo. in. c. addicimus. xvj. quest. j. sed non teneas dum dicit etiaʒz mulierem.

Export TEI

grece idem est ꝙ religio latine secundum aug. x. de ciuitate dei. c. iiij. vnde dicit ibidem ꝙ cul tus deo debitus quatuor nominibus nominatur duobus apud grecos. scilicet Latria ⁊ theulebia idest cultus diuinus vel bonus. ⁊ duobus apud latinos. scilicet religio ⁊ pietas qui correspondent prefatis duobus. Differt tamẽ latria proprie a theusebia:  hec re spicit cultum dei interiorem qui proprie pertinet ad virtutes theologicas: sed latria respicit seruitutem exteriorẽ que pertinet ad iustitiam vt elicitur a sancto. Bo. in. iij. di. ix. q. ij. ar. iij. ⁊sic est virtus cardinalis proprie. et quando aliqui docto. dicunt ꝙ est virtus theologica intelligitur secundum quod est theusebia.

Export TEI

¶ Qui sunt actꝰ latrie. Rñ. ꝙ sunt due

Export TEI

1

*spẽs actuũ latrie. ¶ Prĩe species actꝰ suat illi quos ꝓducit mediātibus virtutibus quibus impetrat ordinās eos in dei reuerentiam: ⁊ sic religiōis actꝰ per modũ imperij ponitur Jaco. primo esse visitare infirmos. qui est actꝰ elici tus a mĩa ⁊ immaculatũ se custodire: q̇ elicitur a temperantia. ¶ Secũde sunt illi quos producit per se ⁊ immediate per quos homo ordinatur tantum ad deum. ⁊ inter hos habet aliquos interiores tan principales. ⁊ per se: vt est deuotio ⁊ oratio. Aliquos vero exterio res quasi secũdarios ⁊ ordinatos ad in teriores quibꝰ ipsa vtitur quasi signis ad excitandum mẽtem ad actus spũales: ⁊ in aliquibus horum exterioꝝ cor pus ad venerādum deo exhibet̃ vt in adoratiōe. Jn aliquibus vero deo de re bus exterioribꝰ offertur ⁊ hec vel promittẽdo: vt in votis: vel in dādo. vt in sacrificijs: oblationibus: primitijs: deci mis: ⁊ huiusmodi.

Export TEI

¶ Vtrũ sacrificium sit latrie. Rñ. ꝙ triplex est sacrificiũ. ¶ Primũ bone opera tionis. ⁊ istud est oĩm virtutũ ¶ Scm orationis. ⁊ istud virtutũ theologicaꝝ est. ¶ Tertium est immolatiōis ⁊ istud est latrie spirituale.

Export TEI

in quo differt a fure. Rñ. ꝙ la tro furatur de die: sed fur de nocte. Jura tamen sepius vnum pro al tero accipiunt. vt patet in capitulo pri mo de homici.

Export TEI

Adde hic dictis ꝙ latro dicitur qui per viʒz furatur sed fur qui clam aufert. Barto. ⁊ docto. in aut̃. sed nouo iudice. C. de fer. fug. per text. in aut̃. vt nulli iu dicium. §. succes. et possunt latrones etiam tempore feriato puniri. l. prouiu ciarum. C. de ser. ⁊ debet latro famosus furca suspendi. l. capitalium. §. famosos. ff. de pe.

Export TEI

¶ Quis dicatur puplicus latro vel de

Export TEI

1

*populator agrorum. vide infra immunitas. §. xvij.

Export TEI

est quedam solutio quinquagesime par tis vel estimationis rei fienda domino ab eo qui de nouo acquirit emphyteosim de quo dic vt infra emphyteosis. §. xxxiiij.

Export TEI

Dicitur ⁊ alio noĩe laudemium. vt ꝑ Bar. in. l. ⁊ ideo in prin. ff. de ↄdi. fur.

Export TEI

officium est lectiones pronunciare ⁊ ea que prophe te pronunciauerunt populis predicare. xxv. distinctio. perlectis. ⁊. xxj. distin. cleros.

Export TEI

¶ Quomodo debet ordinari habetur.

Export TEI

1

*xxiiij. distin. c. lector. sed melius in pastorali episcopum.

Export TEI

quid est. Rñ. ꝙ est donatio quedam a testatore re licta sed ab herede prestanda quia debetur post mortẽ testatoris ⁊ post aditam hereditateʒz ab herede colligitur. Jnsti. de leg. §. s. ⁊ hodie fideicōmissuʒz ⁊ legatum fere idẽ sunt ⁊ fere ad equata sunt ⁊ q̇cq̇d iuris est in vno est etiaʒz in alio. ff. de leg. j. l. j. sed fideicōmissum dictũ est quia olim fideicommissa pendebant ex fide heredum ⁊ ideo fideicō missarij dicuntur quibus legata soluẽda fideicommittũtur: dicuntur etiaʒz te stamentorum executores.

Export TEI

De notatis in hoc magno. §. ⁊ ꝙ le gatum differat a fideicōmisso. no. glo. insti. de leg. §. sed nō vs. gl. in. l. j. ⁊ ibi Cy. in. ij. oppo. ⁊ in. l. ij. in. iij. opposi. C. communia. de leg. Bar. in. l. j. post ṗn. versi. oppo. sede. ff. de leg. j. ⁊ an dicant̃ legata onera heriditaria. no. gl. ⁊ Bal. ꝙ sic in. l. j. ⁊. ij. C. ad trebel. ⁊ in. l. hereditarium. C. de act. ⁊ obliga.

Export TEI

¶ Quis pōt legare. Rñ. ꝙ solum illi q̇

Export TEI

1

*possunt testari. ff. de le. j. l. ij. ⁊ q̇ pñt testari vide. j. testamẽtũ. §. j. Legatũ eniʒz relinq̇ nō pōt nisi in testō vel cōdicillo. Vñ testari codicillari et legare ad hec eq̇polent vt q̇ pōt vnũ possit ⁊ reliquũ. ff. de inre codicil. l. diui. §. codicillos is demũ fallit hoc in legatis ad pias cau sas. vt. j. legatum. ij. §. vij.

Export TEI

¶ Cui pōt legari. Rñ. ꝙ regulariter il

Export TEI

2

*li soli q̇ pōt heres institui ⁊ q̇ pōt institui vide. s̃. heres. §. xxv. ⁊ ꝙ sit persona certa aliter non valet. l. vulgo. ff. de sta. homi. fallit tamen hoc in aliquibus ca sibus de quibus in. §. sequentibus ⁊ le gatum. ij. §. ij.

Export TEI

¶ Sʒz nũq̇d pr̃ possit legare filijs spu

Export TEI

3

*rijs rōne alimentoꝝ vel relinquere dotes filiabꝰ spurijs cũ dos succedat loco alimẽtoꝝ q̇ tñ spurij nō possunt institui heredes. Rñ. ꝙ sic ẜm Bar. ĩ aut̃ ex complexu. C. de ĩce. nup. vide. s̃. filius. .§. iiij.

Export TEI

¶ Vtrũ fratribꝰ minoribꝰ possit lega

Export TEI

4

*ri. Rñ. ꝙ sic cle. exiui. de ver. sig. §. cupiẽ tes. dũmō nō sit valor hereditatis vel tāta eius pars ꝙ presumat̃ fieri in mō ⁊ forma legati traudulẽter ꝓ successiōe hereditatis de qua non sunt capaces. ¶ Vtrum cũ legat̃ fratribus mendicā

Export TEI

5

*tibus anniuersariuʒz perpetuum liceat eis reciꝑe. Rñ. ẜm Pe. de pał. ĩ epła ad magistrũ or. p̃dicatoꝝ ꝙ sic recipiendo gratis ⁊ petẽdo extra iudiciũ:  hoc nō est habere redditus sed in iudicio pete re ea tan redditus sibi debitos est cō tra ꝓfessionẽ eoꝝ. Jdem dicit de cẽsibꝰ annuis ac etiā de redditibꝰ fratrũ ad vitaʒz. Farinerius ordinis minoꝝ generalis in cōsti. dicit ꝙ nō lʒz fratribꝰ ĩdu cere aliquẽ ad talia legata faciẽda ꝙ si facta fuerint in iudico nō petāt quasi tacite innuat q dicit petrꝰ ꝙ extra iudiciũ peti possũt ꝑ modũ eleemosyne. Nec ob. ꝙ dicũt aliq̇ nō licere qñ dās sciret nō teneri se ad talia dāda ⁊ tamẽ ex sua liberalitate dat  licet in cōsciẽtia ille teneat̃ ẜm ꝙ. j. dico ⁊ propterea det nihilominus fratres ea petere pñt extra iudiciũ ꝑ modũ eleemosyne sicut liceret petere eleemosynā ab illo q̇ hʒz vltra necessitatẽ sui statꝰ: q̇ uis ipse teneatur facere eleemosynā non tamẽ ꝑ hoc sequit̃ quod frater minor nō pos sit ab eo petere. Aduerte tñ q annuos redditꝰ ad modicũ tp̃s. s. decem annorum legatos pñt petere mẽdicātes in iudicio exceptis fratribꝰ minoribꝰ q̇ lʒz de talibꝰ sint capaces nō tñ possunt in iudicio. talia ꝑ se petere. vt in. d. cle. exi ui. §. veꝝ de ꝟb. sig. Similiter sunt capaces annui redditꝰ etiā imꝑpetuũ qñ est ad certũ vsum diuini cultꝰ. puta vinũ ꝓ missis frumẽtũ ꝓ hostijs fiẽdis ⁊ hmōi. ẜm. d. Car. ĩ. d. §. ⁊ Fede. de senis. secus pro victu vel vestitu.

Export TEI

¶ Vtrum quis possit legare ecclesie cō

Export TEI

6

* |

p. Fo.cclxxij.r

struẽdo. Rñ. pa. in. c. nos quidẽ  testa. ꝙ sic sed non donare  nō valet dona tio facta loco cōstruendo. c. abbate sane de re. iur. li. vj. Rō diuersitatis poni tur a bar. in. l. seruos ad custodiā. ff. de ali. ⁊ ciba. le.  dōatio requirit ꝑsonā ⁊ sciẽtiā ideo absenti lʒz possit donari nō tamẽ fit dñs ante sciat. l. absenti. ff.  dona. c. sit tibi absenti de prebẽ. li. vj. sʒz absenti ⁊ etiā incerte persone pōt lega ri dũmō ex euẽtu possit certificari. l. cũ pater. §. surdo. ff. de leg. ij. secus si certificari nō posset euentu:  nō posset ei legari vt no. gl. in. d. c. nos.

Export TEI

¶ Vtruʒz legatũ factũ ecclesie sctẽ Ma

Export TEI

7

*rie cũ plures sint sit nullũ. Rñ. pa. ĩ. c. iudicāte de testa. ꝙ nō sʒz dabitur ecclesie parochiali si sic nominatur vel pau periori que tale hʒz nomẽ Pa. dicit ꝙ si nulla ecclesia sancte Marie sit ĩ loco da bitur ecclesie cathedrali facit. l. q̃ ↄditio ff. de cōdi. ⁊ demō. vbi si testator māda uit aliquid fieri in foro ⁊ nō dixit ĩ quo intellig itur  foro illius municipij vbi habitat ⁊ hoc de autoritate ep̃i ⁊ executoris. Similiter quādo legat̃ eccłie fiẽde ⁊ nō dr̃ de loco ep̃s ⁊ executor ꝓuidebũt de loco vbi debeat fieri ⁊ hoc fauore pie cause nisi aliter constet de mẽ te testatoris.

Export TEI

¶ Quid si legatarius moritur ante cōditiōis euentũ. Rñ. Pa. in. d. c. nos q̇dẽ

Export TEI

8

*ꝙ aut legatũ est factũ perso ne intuitu seu ↄtẽplatione aĩe puta  alij ꝑsone fuisset relicturus tũc deficiente illa ꝑsona debet conuerti relictũ ad aliũ piũ vsum vt voluntas defuucti vel effectu impleatur sicut dicimꝰ in legato facto ad aliquid faciendum in ciuitate pro. pter perpetuā memoriam defuncti q alibi fiet si ĩ loco vbi ordinauerat fieri uō possit vt. l. legatũ. ff. de vsufr. leg. Si vero relicrum fuit cōtẽplatione ꝑsone vel colligij certi nō habito respectu ad piam causam tunc deficiente legatario expirat legatũ ⁊ remanet apud gra uatũ vt in. l. pater. §. tusculanus. ff. de lega. iij. C. de cadu. tol. l. vnica. §. si autẽ aliq̇d sub conditione. si autem dubitat̃ an habuerit respectũ ad animamvł ad personem tunc ĩ dubio fauore religionis debemus p̃sumere ꝙ ad piam cau sam reliq̃rit ar. l. sunt persone. ff. de reli. ⁊ sumpti fune. ⁊ hoc no. ⁊sequitur bar. in. d. §. tusculanꝰ. Et hec deputatio ad aliũ vsum pium debet fieri de consensu episcopi et heredis sil. di. l. legatum ⁊ no. in. cle. quia contingit de reli. doc. ⁊ facit ad questionem legati facti puel le pro ea maritanda que moritur an sit dandum alteri quia si factum est intui tu persone puta: quia seruiuit ⁊ huiusmodi non dabitur alteri. Si vero intuitu anime sic dabitur alteri et similiter de quocunque legato quod nō potest consequi suum effectum quod nota.

Export TEI

¶ Vtrum legatũ factum duobus re cō

Export TEI

9

*iunctis si vnus repudiat vel moriatur viuo testatore vel deportetur et hmōi accrescat alteri. Rñ. Pe. de perusio ĩ tra ctatu de canonica portiōe episcopi ꝙ sic. l. re cōiuncti. ff. de lega. iij. ⁊. l. vnica. §. his ita. C. de cadu. tol. non autem ac crescit cōiũctis cognatione legali. l. mu lieri ⁊ titio. ff. de conditio. ⁊ demonstratio. ⁊ dicũtur verbis ⁊ re coniuncti puta quando stichus legatur pe. ⁊ Marti no re tantum cũ diuisim puta lego petro stichũ meum. Jtẽ lego martino stichum meũ vt insti. de le. §. si eadem res in tex. ⁊ in glo. Jtem verbis ⁊ nō re quā do titio ⁊ seio legato fundũ equis portionibus ⁊ prefertur cōiunctis verbis ⁊ re alijs cōiunctis re tantum. Sed an coniunctus verbis tantũ preferat̃ con iunctus re tātum est opinio diuersa sʒz dic ẜm gl. ĩ. l. j. §. interdum. ff. de vsufr. accre. ꝙ equaliter veniũt vt no. ĩ. d. l. re coniunctis.

Export TEI

Vnde dicit Ang. are. ĩsti.  pupil. substi. §. singulis ꝙ quādo testator reliquid sic. lego filiabꝰ ineis cẽtũ ꝓ qualibet: q lʒz sint ↄiũcte cōiunctione verbali cũ  q̃libet ad sua cẽtum ⁊ sic ad diuersam rem vocantur nō est inter eas ius accrescẽdi casus est ⁊ ibi Bar. in. l. hmōi. §. j. ff. de le. j.

Export TEI

p. [Fo.cclxxij.]v

¶ Quid delegato fctō ab aliquo alicui

Export TEI

10

*ecclesie sub cōditiōe. s. si ibi sepeliat̃ q̇ legans morit̃ excōicatus: vel se interfi cit ⁊ hmōi ꝑꝑ q̃ nō dʒz se pel iri in eccłia ⁊ nō sepelitur ibi. Rñ. Bar. post Dy. in l. miles. §. reā. ff. de adul. ꝙ nihilominꝰ soluetur legatũ ecclesie cũfacto legātis ⁊ eius culpa acci derit ⁊ sequit̃ Bal. in l. si quis ad declinandũ. C. de episco. et cle. ⁊. l. j. C.  his q̃ pene no. facit tex. no. in. l. nulli. C. de epis. ⁊ cle. Rō  in lega to ad pias cās attẽditur duplex fauor i. legāt is ⁊ cui legat̃ lʒz og ĩ notorio pec catore cesset fauor aĩe eius nō tñ cessat fauor ecclesie cui reliq̇t. Jtẽ  illa con ditio est ĩpossibilis ⁊ iō nō vitiat legatũ. l. obtinuit. ff. de cōdi. ⁊ demon

Export TEI

¶ Quid si legat̃ alicui aliq̇d sub cōdi

Export TEI

11

*tiōe si habuerit liberos vtrũ si ingredi tur religionẽ debeat habere dic ꝙ sic vt. s̃. dixi heres. §. xiiij. cũ sequen.

Export TEI

¶ Si titio pecunia legata fuerit ⁊ eiꝰ fi

Export TEI

12

*dei cōmissum sit vt alienũ seruũ manu mitteret nec dñs eũvendere velit nihilominus legatũ capiet  per eum non stat quo minus fideicōmissuʒz prestet. Nā ⁊ si seruꝰ mortus esset a legato nō submoueretur. l. si. titio. ff. de leg. j.

Export TEI

¶ Si insingulos ānos aliquid alicui

Export TEI

13

*legatũ sit plura sunt legata ⁊ primi an ni erit purũ sequentium cōditionale. s. si viuat ⁊ iō eo mortuo nō transmittetur ad heredẽ. l. si in singulos. ff. de an nuis legatis.

Export TEI

¶ Quidā testamẽtũ faciẽslegauit filie

Export TEI

14

*sue nupte decẽ ducatos pro quolʒz āno provestimẽtis vt induat se que fflia ste tit per. iiij. annos ꝙ non induit se nec a fratribꝰ pecuniā ip̃am petijt querit̃ an possit petere pecuniam preteritoꝝ annoꝝ. Rñ. ꝙ non ar. l. q̃dampredia. ff. de vsufruc. leg.

Export TEI

¶ Quid si legatariꝰ morit̃ añlegātẽ. rñ.

Export TEI

15

*ꝙ deficit legatũ ⁊ remanebit heredibꝰ legātis secꝰ si moreret̃ post mortẽ testā tis sed añ heres adiuisset hereditatẽ  tũc debet̃ heredibus legatarij. l. vni ca. §. sʒz vt manifestet̃. C. de cad. tol.

Export TEI

¶ Vtrũ legatũ factum ep̃o presumetur

Export TEI

16

*factũ comtemplationeecclesie. Rñ. Pa. c. requisisti de testa. ꝙ in dubio ad cōiecturas est recurrendũ: vt si est factũ et a ꝑsona cōiuncta nō p̃sumatur quāuis dixerit relinquo hoc ep̃o. siłr si diceret relinquo dño Joanni nō expresso ep̃o et sic erit suũ ⁊ succedũt ꝓpinqui ab in testato. c.  nos de testa. Si vero ab extraneo legetur si p̃sumitur factũ ↄtemplatiōe ecclesie. Jdẽ dic ꝑ oĩa de quocũ  habẽte administrationem seu prela tionem in ecclesia.

Export TEI

Et no. ꝙ verbum admini stratio hic verificatur in eo qui hʒz aliquā dignitatẽ seu ministeriũ in ecclesia separatũ a ↄgregatione. Jtẽ p̃latio hic sumitur large vt comprehẽdat etiā habentes eccłiam curatā ⁊ ẜm Jnn. in. d. c. requisisti qui pōt absol uere dr̃ habere. administrationẽ. Jtem no. ꝙ extraneus hic accipitur q̇ nō ẽ ei cōiunctus in quarto gradu affinitatis vel cōsanguinitatis vt est tex. in aut̃. li cẽtiā. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ ĩ aut̃. de ecclesia. ti. §. interdicimꝰ. Jdẽ gl. xij. q. iij. c. j. ⁊ ẽ cō munis opi. uis aliq̇ aliter teneant vt. s̃. clericus. xiij. §. v.

Export TEI

¶ Cuius ↄtemplatiōe presumitur lega tũ factũ non habẽti administrationeʒz

Export TEI

17

*in ecclesia qui tamẽ ẽ ecclesiasticꝰ. Rñ. pa. in. d. c. req̇sistiꝙ ĩ dubio presumetur factum intuitu persone si talis pōt ha bere proprium. Si ꝟo nō pōt habere ꝓ priũ puta quia religiosus sic p̃sumitur factum intuitu monasterij seu ecclesie. Facit. l. deo nobis. C. de episc. et cle. ca. vnico. xviij. q. j. Et sic quando factum est intuitu ecclesie non poterit dispone re nisi sicut de alijs rebus ecclesie quod nota.

Export TEI

¶ Vtrũ legatũ factuʒz filiofamilias in

Export TEI

18

*dubio presumatur factũ intuitu pr̃is. Rñ. pa. ĩ. c. Raynutiꝰ de test. bar. in. l. cũ aliquis C. de iur. deliberā. dicit ꝙ si fit ꝑ ista ꝟba lego filio martini nō intelligitur ↄtemplatiōe patris maxime si ex primatur nomẽ filij puta titiofilio mar tini ⁊ nominatio patris intelligitur fa cta causa demonstrationis nec ob. d. l. |

p. Fo.cclxxiij.r

cũ aliquis  loquitur in seruo  exṗmitur qualitas q̃ si esset vera de iure ac quireret̃ dño legatũ ⁊ sic vr̃ cō tẽplatio ne dñi factũ sed secus in filios  filia tio nō facit relictũ acq̇ri patri  posset esse emācipatus ⁊ maxime hodie cũ in aduẽtitijs acquiratur filijs proprietas sed si fieret de patre mẽtio ⁊ de patria potestate idẽ esset sicut de seruo. sed de hoc dubitat pa.  filiatōis qualitas nō impedit proprietatem acquiri filio. et ideo videtur quod solum vsu sfructus acquiratur patri.

Export TEI

¶ Vtꝝ legatũ factũ canonicis omnibꝰ

Export TEI

19

*talis eccłie ẽt si exprimāt̃ noĩa p̃suma tur eccłie cōtẽplatiōe fctm̃. Rñ. dñs pe. vbi. s̃. ꝙ sic ꝑ. l. ciuibꝰ. ff.  re. du. vbi di cit tex. ciuibꝰ ciuitatis legatũ vel fidei cōmissũ datũ ciuitati relictũ vr̃ q veꝝ est ẜʒz gl. nisi sit datũ vt singulis  nō acq̇rit̃ ciuitati sʒz ip̃is ciuibꝰ facit. l. annua. §. a titia. ff. de annuis lega. secꝰ si vni nō habẽti administrationẽ vł p̃lationẽ q̇ est simplex canonicꝰ  sibi acq̇ ret̃ nō eccłie vt dixi. ⁊ hoc verũ nisi ꝓbaret̃ ꝙ ĩtuitu eccłie legatũ fuit vł nisi legatarius fraudẽ adhibuit. j. d. c. req̇si sti in fi. facit. l. nōnũ. ff. ad trebel.

Export TEI

¶ Vtrũ cũ legatarius nō pōt vti lega

Export TEI

20

*to nisi respectu ecclesie puta. legat q̇s iter ꝑ fundũ suũ clerico qͦ vadat ad ec clesiā itelligat̃ ↄtẽ platiōe eccłieĩ dubio Rñ. Pe. vbi. ↄ̃. ꝙ sic ⁊ sic acq̇rit̃ eccłie et ita intelligit̃ ꝙ no. glo. ĩ. l. nō plures. C. de sac. san. ec. ne legatũ sit inutile. vide ꝙ notāt doc. in. l. j. C. de sac. san. ec.

Export TEI

¶ Quid si quis leget sic lego petro ⁊ fi

Export TEI

21

*lijs eiꝰ possessionẽ vel ali. Rñ. ꝙ Petrus habebit medietatẽ ⁊filij eius aliā medietatẽ cōsequẽter. ff. de vsufruc. accre. l. si q̇s titio ⁊ de testa. c. Raynaldus in glo. vnde non refer in hoc casu siue legetur. titio ⁊ meuio: vel titio cũ me

Export TEI

22

*uio vt in. d. l. si quis titio quod no.

Export TEI

¶ Quid pōt legari. Rñ. ꝙres testatoris ⁊ res heredis nec refert. An sciuerit vł ignorauerit esse suāvel heredisvt insti

Export TEI

23

*tu. de lega. §. si quis rem suam.

Export TEI

¶ Sʒz nũq̇d res aliena a testatore possit legari. Rñ. ꝙ sic si sciebat testator eẽ alienā ⁊ heres tenet̃ eā emere ⁊ p̃stare vel extimationẽ soluere si talis sit q̃ extimari possit vt institu.  leg. §. nō solũ. ex. §. q aũt cũ tali distinctiōe ꝙ aut res q̃ legat̃ erat testatori pignorata vel in ea hʒz ius solũ ⁊ tũc nō presumitur nisi lega tũ ill ius esse ꝙ in ea habebat ⁊ sic nō dabitur extimatio vt in. l seruĩ electione. ff. de le. j.

Export TEI

Et sic si legauit fundũ quẽ conduxerat ꝑ q̇nquẽnium heres soluet pẽsionẽ ⁊ ille cui legauit habebit vsuʒz fũdi sine aliqua solutiōe. l. q̇ ↄcubinā. §. q̇ hortos. ff.  leg. iij. ⁊ ibi bar. aut res legata erat res testōricōis simul ⁊ alteri ⁊ sic intelligit̃ solũ legasse partẽ suā nisi dixisset totā talẽ rẽ:  sic extimatio debet̃ vt no. bar. in. l. cum alienā. C. de leg. Aut res oĩno ẽ aliena ⁊ tũc si est heredis debet̃ res oĩno tex. ẽ in. l. vnũ ⁊ familia. §. si rẽ. ff.  leg. ij. Sĩ vero nō est heredis sʒz alteriꝰ ⁊ si sciẽter legauit debetur extimatio vel res. d. l. cũ alienā dũmō sit talis cuiꝰ cōmertiũ haberi possit alias eẽt inutile legatuʒz: puta si legat̃ res sacra vel principis. l. apud iulianũ. ff. de le. j. Si ꝟo legatur ignorāter aut extraneo ⁊ nō valet aut cōiuncte ꝑsone cui ałs fuissʒz r̃licturꝰ tā tũdẽ si sc iuisset eẽ ẽt alienā debet̃ extĩ matio. d. l. cũ alienā ⁊ bal. in. l. j. C.  sa. san. ec. tʒz ecclesiā eẽ ↄiũctā ꝑsonā cũ sit mr̃ oĩm fideliũ. xij. q. ij. q̇ abstulerit. Sʒz pa. in. c. filius nr̃ de testa. non tʒz ꝙ ecc. hic habeat̃ ꝓ ↄiucta ꝑsona sʒz solũ ↄiũctus ex sanguine vt in. c. nōnulli de rescrip. ⁊ ꝙ debeat̃ cōiucte ꝑ sone intelligit̃ qñ erat gñałr sed quādo erat ex cā speci fica: puta:  credebat suā exemptionẽ factā a pupillo q̃ non valebat tunc vitiatur legatum in totum etiam factuʒz coniuncte persone vt no. in. di. l. cum alienam.

Export TEI

¶ Sʒz nunquid ꝙ predictũ est ĩ questio ne precedẽti habebit locũ in foro cano nico ⁊ aĩe. Rñ. pa. ĩ. c. filius de tes. dicit ꝙ cōmunis opi. tʒz ꝙ sic sʒz ip̃e credit ꝙ nō habeat locũ in cōscientiā: ratio  in |

p. [Fo.cclxxiij.]v

d. c. silius noster dr̃  lege dei viuimꝰ nō legibus videtur annuere hoc esse cō tra legẽ dei ⁊ iō nullꝰ subiectꝰ obedire iuri canonicopoterit hāc dispositioneʒz legis obseruare ⁊ etiā in repetitiōe. ca. cũ esses de testa. ita tʒz rō  dispositio q̃ libet dʒz attendi ẜm rationẽ certā. c. intelligentia de ꝟb. sig. ⁊ ideo ptʒz per. d. c. filius ꝙ est differẽtia in hoc ĩter ius ciuile ⁊ canonicũ ⁊ ꝙ dispositio. c. filiꝰ astringit oẽs quos astringit ius canonicũ. Ego admitterẽ dictum suuʒz quā do heres nimis grauaret̃  sic nōvide retur fuisse de mẽte defuncti sed eẽ errore deceptũ. sed qñ constaret de mẽte defuncti puta  sciebat dispositioneʒz iuris ciuilis: sic credo etiā in cōscĩa ha heat locum quia perinde est ac si legas set rem illam si emi posset vel saltem extimationem.

Export TEI

¶ Vtrũ legata domo debeat̃ ortꝰ. Rñ.

Export TEI

25

*pa. ĩ. c. Raynu.  testa. ꝙ si hortꝰ coheret domui sic debet̃. ff. si serui. vẽd. l. testatrix. ⁊. ff. de ac. emp. ⁊ vẽ. l. si creditor in fi. ꝙ limito veꝝ qñ eadẽ ianua claudit domũ ⁊ hortũ secus si sic nō coheret:  nō debetur. Et sic intellige glo. in. c. fi. xij. q. ij. ⁊ Pa. vbi. s̃. in. d. c. Raynutius. ¶ Vtꝝ legatis aliq̇bꝰ rebꝰ ⁊ postea vẽdi

Export TEI

26

*tis ꝑ testatorẽ tenet̃ heres. Rñ. ꝙ sic ni sivẽdẽdo testator habuerit aĩuʒz adimẽ di legatũ. insti. de leg. §. si rẽ suaʒz ⁊ in dubio ꝓbabit hẽs saltẽ per quatuor te stes voluntatẽ defuncti mutatā vt in gl d. §. si rem suā idẽ dicsi rẽ legatā pignoritradidit ꝙ nisi habuerit aĩuʒz. adi mẽdi legatũ tenet̃ heres eam luere. et legatario traderevt insti. deleg. §. sʒz ⁊ si rẽ in tex. ⁊ in gl. in cōscientia credo verũ quando testator ĩ morte noluit mutare testamentũ secus si morte p̃uentꝰ nō potuit invltimo aliquid disponere.  tunc presumerem ꝙ animo adimendi legatum alienauerit.

Export TEI

¶ Vtrũ legatuʒz quo mihi liceatcedere

Export TEI

27

*lapides in solo testatoris transeat ad meos heredes. Rñ. quod nō tex. est in l. apud iulianum. §. si quis. ff. de leg. j. ratio ẜm glo. quia est eius personale. ¶ Vtrum possit legari ꝙ nōdum est in

Export TEI

28

*reꝝ natura. Rñ. ꝙ sic dũmō sit furturũ vt fructus futuri in tali fundo. aut q nascetur ex ācilla ⁊ hmōi Jnsti. de leg. §. ea quo res.

Export TEI

¶ Vtrũ iura act. ⁊ seruitutes ⁊ hmōi in

Export TEI

29

*corporalia possint legare. Rñ. ꝙ sic nisi viuẽs testator debitũ exegerit vel rem serit ⁊ in dubio presumitur legatũ voluisse adimere exigẽdo vel remittendo insti. de leg. §. cũ aũt. in tex. ⁊ in glos.

Export TEI

¶ Vtrũ debitori possit sua liberatio le

Export TEI

30

*gari. Rñ. ꝙ sic. Jnsti. de leg. §. si q̇s debi tori nisi testator viuus exegerit. institu. ibidem. §. causam.

Export TEI

¶ Sʒz quero an in dubio p̃sumet̃ lega

Export TEI

31

*tũ factũ creditori fuisse factũ aĩo recōpẽsādi. Rñ. Bar. ĩ. l. si cũ dotẽ. §. si pr̃. ff. solu. ma. ⁊ cōiter moderni in c. officij  testamẽtis distingũt ꝙ aut relictũ fit ꝑ debitorẽ necessariũ q̇ ex necessitate iuris tenetur ad debitũ: ⁊ sic presumitur animo recōpẽsandi factũ vt ĩ. d. §. si pa ter. vbi r ꝙ si pater q̇ tenebat̃ dotẽ da re filie sue legat eidẽ aliq̇d in testō ꝙ fi lia nō poterit petere legatũ ⁊ dotem  vr̃ legasse aĩo cōpẽsandi cũ dote debita. Aut legatũ fit per debitorẽ voluntarium puta  ex sua volũtate obligauit se ad debitũ. et sic in dubio non presu mit̃ factũ aĩorecōpẽsandi nisi sit expret̃ sum vt probatur in. l. vnica. §. sciendũ. C.  rei vxo. ac. vbi habet̃ ꝙ maritꝰ q̇ te net̃ restituere dotẽ vxori post mortẽ legauit aliq̇d simpłr vxori poterit vxor vtrũ petere Siłr dic  legato fctō cui cũ  creditori a bitore. ad hoc. C.  he red. insti. l. si cōpẽsandi. ff. de leg. j. l. luciꝰ. in ṗn. ⁊. ff. de leg. ij. l. vlti. §. penulti. ¶ Vtꝝ ꝑ suggestionẽ solicitudinevł in

Export TEI

32

*portunitatẽ faciẽs adimere legatũ factũ alicui: ⁊ faciẽs sibi relinqui teneatur. Rñ. dñs Bar. capola in suis cautelis ꝙ tenet̃ actione  dolovł ĩ factũ sub sidiaria ei cui adẽptũ ẽ: vł cui nō ẽ reli ctũ ex solicitudine eiꝰ. ff. de doli exce. l. j. no. Ang. ĩ. l. fi. C. si q̇s aliquem testa. ꝓ hi. Facit. l. j. ⁊ ibi no. C. de pe. bo. sub ta li libro. x. Sʒz melius dic vt ĩfra. Resti|

p. Fo.cclxxiiij.r

tutio primo in verbo impediens.

Export TEI

¶ Quid valet vxori legatũ quo legat̃ ei

Export TEI

33

*dos sua. Rñ. ꝙ valet  plenior est actio ex legato  ex dote. insti. de leg. §. sed si vxori.  sicut ibi dicit gl. legatũ statim debet̃ dos ꝟo si cōsistat in mobilibꝰ de bet̃ post annũ solũ. Jtẽ valet  nō habebit ꝓbare dotẽ talis quātitatis si ex primatur alias. sic. C. de fal. cau. l. iij.

Export TEI

¶ Quero q̇d debeat̃ qñ legatũ sit in ge

Export TEI

34

*nere. Rñ. ꝙ si illud genꝰ est generalissi mũ sic nullũ est legatũ. Exẽplũ si diceret lego substātiā vel rẽ. Si ꝟo genꝰ est subalternũ vt lego aĩal corpꝰ ⁊ hmōi. sic similiter nullũ ẽ  dādo muscā libe raret̃. Si ꝟo genꝰ est inferiꝰ puta  est spẽs specialissima tũc aut res eiꝰ gñis hʒz certos fines a natura designatos vt bos equus ⁊ hmōi: aut hʒz fines ex sola distinctiōe hoĩs vt fundꝰ vt. ff. delega. j. l. q in rerũ. §. si q̇s aũt. facto hoĩs vt domus vel fundus. q ꝑ factũ hoĩs de duobꝰ sit vnũ diruẽdo parietẽ ⁊ hmōi vt. ff. cōia p̃dio. l. si q̇s duas. §. j. Si loq̇tur de primo sic fuit varia opinio. Sed placet mihi opinio Jo. quaʒz sequit̃ accur. in. l. legato generaliter. ff. de lega. j. l. ꝙ aut testator quos reliq̇t seruos vel boues incertos ⁊ de incertis sunt ĩ suo patrimonio ⁊ tũc eligit legatarius vt insti. de leg. §. si generaliter dũ tamen nō eligat optimum. d. l. legato. Aut nō sunt in suo patrimonio⁊ sic electio erit heredis vt. ff. de tritico. leg. l. iij. in ṗnc. ⁊. l. iiij. Similiter vbi testator de certis seruis sensit incertũ puta quia legauit vnũ de seruis suis sic electio erit legatarij. l. q̇ duos. ff. de leg. j. Si ꝟo loq̇mur de sco sic nō valet  videt̃ derisorium  heres p̃stādo fundũ vniusdigiti vel vnguis liberaret̃. d. l. q in reꝝ. §. si q̇s aũt. Si ꝟo lo q̇mur de. iiij. tũcaui legās domũ in genere reliq̇t domos aliquas aut nō: si sic electio erit legatarij. Si nō legatũ erit derisoriũ. ff. de le. j. l. si domꝰ in prin. Aduerte tamẽ ꝙ quādo electio dat̃ heredi in rebꝰ legatis in genere et illud genꝰ est talis qualitatis ꝙ in ip̃o sunt q̃dā que nihil valẽt ⁊ magis expe dit nō habere  habere tũc nō pōt talia dare sed debet dare mediocrẽ vt ĩ. d. l. legato ⁊. C. de dona. l. si q̇s argentum. .§. j. ⁊. C. cōia de leg. l. fi. §. j. Si ꝟo sumꝰ extra talia tũc poterit heres dare minĩ mũ in tali genere. l. si ita scriptuʒz sit in fi. ⁊. l. apud iulianum. §. seio. ff. de leg. j. ff. de reg. iur. l. semper in obscuris. ff. de verb. ob. l. si ita stipulatꝰ. Fallit hoc in legatis ad pias causas  debet̃ id q est meliꝰ fauore pie cause vel saltẽ mediocre puta legatũ est vas dabit̃ argẽteũ ĩter aurũ ⁊ auricalcũ: seu eneum ita habet̃ ⁊ no. in. l. titia. §. seya. ff. de au. et argẽ. lega. ex qua Bar. ibidẽ dicit ꝙ si legat̃ calix intelligit̃ argẽteus si plane ta intelligi tur de serico ⁊ similibus.

Export TEI

¶ Quid si q̇s legauit quatuor lagenas

Export TEI

35

*ole que sunt in tali vase q̃ nō sunt nisi due vel de pecunia que est in tali capsa legat vni. xxx. alij. xx. alij. x. ⁊ nō sunt ni si. xxx. Rñ. ꝙ solũ debet̃ q inuenit̃. l. si quis testō. ff. de leg. j. ⁊ vnicui ꝓ rata defalcabuntur: puta ille cui. xxx. legauerat non habebit nisi. xv. ⁊ cui. xx. x. ⁊ cui. x. v. debebunt̃ vt ibi dicit̃. Facit. l. cum certus numerus. ff. d tritico. vi. et ole. le. ⁊ de agenis est casus in. l. si quis seruum. §. si quis. ff. de leg. ij.

Export TEI

¶ Quid si testator erat in noĩe. Rñ. ꝙ

Export TEI

36

*non officit dũmodo cōstet de quo sensit. l. si in nomine. C. de testa. Facit. ff. de leg. j. l. iiij. Jnsti. de le. §. si quis in noĩe Similiter falsa demonstratio nō officit puta. cum. dicit lego seruum meũ quem emi a titio cũ tamẽ sit emptus a diuo. dũmodo ↄstet de seruo. Jnsti. de leg. §. huic ꝓxi. Siłr falsa causa non viciat le gatum vt si dicit lego tale quid petro  fecit mihi tale seruitiũ cũ tamẽ. non fecerit Jnstit. de le. §. longe secus si cōditionaliter vt ibidem.

Export TEI

¶ Vtrũ legās ancillā Bertam ⁊ postea

Export TEI

37

*vendens eam emit aliam cui nomen berte imponit an debeatur ista secũda Rñ. ꝙ sic. ff. de cōditio. ⁊ demōstra. l. filie sue. §. titia vxor.

Export TEI

¶ Vtrũ legās mihi oĩa sua mobilia in

Export TEI

38

*telligant̃ oẽs fructꝰ etiā. Rñ. ꝙ sic oẽs |

p. [Fo.cclxxiiij.]v

qui tꝑe mortĩs testatoris erāt a solo separat. ff. de re. vẽ. l. fructus. Sed nō habebo ex tali legato noĩa debitorũ suorũ nisi aliter constet de mẽtc.  nomina debitorũ nec sunt mobilia nec ĩmobilia sed in. iij. spẽ. ff. de re iudi. l. a diuo pio. §. in venditiōe. Jtẽ  nō est no strũ q nobis debet̃ sʒz tātũ illud quod possumꝰ vẽdicare. ff. de au. ⁊ ar. le. l. ij. Sʒz tu de hoc dic vt. s̃. alienatio. §. viij. et idem dic de lignis et lapidibus ad edificiuʒz p̃paratis q non veniũt ar. ff. de le. iij. l. ligni appelatio. §. fi. Jdẽ in le cto legato venit ornamentũ eius vt in d. l. librorum. §. fi. ff. de leg. iij.

Export TEI

¶ Vtrũ legatis vestibus vxori veniāt

Export TEI

39

*aurea vel argẽtea ornamẽta dictarum vestium. vr̃ ꝙ nō  acessoria p̃ciosiora suo principali nō accedũt. Lud. de ro. ĩ no. tenet ꝙ veniāt etiā p̃ciosiora ⁊ acce dāt principali vt. l. ⁊ si nō sunt. §. perue niamꝰ. ff. de au. ⁊ ar. le. ⁊ Bar. in. l. cum auꝝ. ff. de au. ⁊ ar. le. ⁊ dicit gl. falsaʒz in l. ij. ff. de pecu. le. qui vult ꝙ accessiōes precisiones non extinguantur destructo principali.

Export TEI

¶ Quid si legat cẽtũ titio si voluerit.

Export TEI

40

*Rñ. ꝙ nō trāsibit ad heredẽ titij: si titiꝰ nō expresserit se velle. l. si ita legatũ sit. .§. illi si volent. ff. de leg. j.

Export TEI

¶ Quid si habẽs lancem maximā mi

Export TEI

41

*norẽ ⁊ minimā legat lācẽ minoreʒz. Rñ. q debet̃ medie magnitudinis si ali nō appareat. ff. de an. ⁊ ar. le. l. q̇ lanceʒz. ¶ Jtẽ si legat cirographũ intelligitur

Export TEI

42

*legasse actiōes in eo cōtẽtas. l. qui cirographum. ff. de leg. iij.

Export TEI

¶ Vtrũ testator q̇ legauit vni fundum

Export TEI

43

*alij vsumfructum fundi debeat ĩtelligi legasse vnicui ipsoꝝ dimidiũ vsufru ctꝰ dicti fundi. Rñ. Lud. de ro. ĩ no. q sic. l. si alij. ff. de vsufru. leg. secus in iudicis snĩa. l. et puto. §. j. ff. fami. her. ꝙ verum est si aliud de mẽte non cōstet. ¶ Vtrũ si legās sic dicit. lego cẽtũ titio

Export TEI

44

*⁊ si illos ꝑderet iterũ relinquo ei alios cẽtũ. vtrum heres teneat̃ plus semel restituere. Rñ. ꝙ nō nisi semel. ff. de le. iij. l. fideicommissa. §. si quis decem.

Export TEI

¶ Si legat̃ alicui vsufructus sub certo

Export TEI

45

*tꝑe puta vs quo talis peruenerit ad xx. annos uis talis moriatur nihilominus vsufructus durat vs ad tp̃s. xx. annorũ. secus si moriat̃ vsufructuarius ante. xx. annos  expirat: si vero legat̃ sub ĩcerta cōditiōe puta donec ta lis fuerit furiosus vel remaserit ⁊ huiusmodi quorũ euẽtꝰ incertꝰ est si cōdi tio euenerit expirat. Si aũt moriat̃ in furore nihilominꝰ durabit vs ad vitā vsufructuarij. l. ambiguitatem. C. de vsufru.

Export TEI

¶ Quid habebit ille cui relinquit̃ vi

Export TEI

46

*ctus ⁊ vestitꝰ siue alimẽta ꝙ idẽ ẽ. Rñ. dʒz habere cibũ potũ vestsmẽta lectum habitationẽ ⁊ ea sine q̇bꝰ viuere non posset. ff. de ali. ⁊ ciba. leg. l. legatꝰ. ff. de ver. sig. l. victꝰ nō tñ ea q̃ ad disciplinā pertinent. d. l. legẽtis.

Export TEI

¶ Quid si dicit relĩquo ꝙ vxor mea sit

Export TEI

47

*dña ⁊ vsufructuaria oĩʒz bonoꝝ meoꝝ. Rñ. ꝙ ꝑ hoc ꝙ dicit dñam habebit gu bernationẽ domꝰ ⁊ familie ⁊ cuiꝰ curā ꝑ hoc ꝙ dicit vsufructuariā habebitvi ctũ ⁊ vestitum. Similiter si diceretur re linquo eā dñam ⁊ dominatricẽ bonoꝝ meorum. intelligit̃ ꝙ scm qualitatem patrimonij honorifice habebat sua ne cessaria ⁊ sic gubernatrix domꝰ ⁊ sic sa piẽtes ⁊ cōis vsus interpretat̃ vt not. gl. in aut̃. hoc locũ habet. C. si secundo nup. Et sic fecit dauid cũ dicit̃ de eo. cō stituit eum dominũ domꝰ sue. i. rectorẽ ⁊ sic ponit̃ in greco ꝙ est. ff. mā. l. creditor. §. lucius dñs. tamen Barto. cepola in tractatu suo de se ruitutibꝰ dicit verum sola alimẽta fore relicta ꝑ illa ver ba dominā ⁊ vsufructuariā si filij sunt instituti secus si extraneivt est gl. in. d. aut̃. hoc locum ⁊ ibi per omnes ⁊ Bar. in. l. titia cũ testamẽto. §. fi. ff. de le. ij. et Bal. in. l. vnica. C. de indi. vi. ꝙ ĩtellige superstātibus filijs secus si morerent̃ filij viua matre  tũc efficeretur ꝓprie taria vt no. singulariter Bar. ꝑ tex. ĩ. l. sicut ĩ annos. ff. q̇bꝰ modis vusfr. amit.

Export TEI

hic aduerte ꝙ uis vir li beret eā a redditiōe rōnis |

p. Fo.cclxxv.r

de administratōe. Nihilominꝰ tenebit̃ de dolo ⁊ lata culpa. l. creditor. §. lutiꝰ. ff. manda. ⁊ reddet rationem aliqualeʒz non tamen scrupulosam. l. si quis ratio nes. ⁊ ibi Bar. ff. de liber. lega.

Export TEI

¶ Quid si dicit lego vsumfructũ oĩʒz bo

Export TEI

48

*noꝝ meoꝝ vxori mee vel relinqͦ vxorem mea vsufructuriā. Rñ. q insolidũ habebit vsumfructũ oĩm bonoꝝ. ita qñ po terit facere de illis q̇uicq̇d placuerit ẽt si essent vltra quātitatẽ alimẽtoꝝ. ff. de vsu. lega. l. vxori mee: nisi filios haberet in quo casu filij haberẽt saltẽ legitimā partẽ in vsufructu ẜm dñʒz Odofr. sicut ip̃e notat. in aut̃. nouissima. C. de ĩ offi. testa. q̃ limitat. d. l. vxori. quo ad filios. sed non quo ad extraneos.

Export TEI

¶ Vtrum legās vxori sue habitationẽ

Export TEI

49

*seu vsumfructum habitationis domus sue: q idẽ est. l. cũ antiquitas. C. de vsu fructu. Et in eodẽ testamẽto legādo dictam domũ alteri ademeri dictum lega tũ vxoris. Rñ. ꝙ nō tex. est in. l. sempronio. in ṗn. ff. de vsufr. legato. vbi proba tur ꝙ legato generali vsufructꝰ vel habitationis nō derogatur per legatum speciale ipsiꝰ rei. Et ibi bar. dicit ꝙ nō est alibi tex. pro hoc.

Export TEI

¶ Quid si dicit relinquo titio fundum

Export TEI

50

*ad vsufructuandũ. Rñ. dñs Bar. vbi. s̃. ꝙ est relicta. ꝓprietas. Similiter qñ dicit relinquo funduʒz ad gaudimentum ꝑ. l. procusus. ff. de vsufru. ⁊ ibi dominꝰ Flo. q̇ tñ distinguit verum. si extranei sunt instituti. secus si filij dilecti: ⁊ placet in cōscĩa: lʒz alij indistincte velint ꝙ proprietas sit relicta non vsufructus.

Export TEI

¶ Quō pōt fieri legatũ. Rñ. ꝙ pōt fieri

Export TEI

51

*q̇buscũ verbis aptis tñ ⁊ idoneis. vt si dicat lego: do: dare: iubeo: volo: rogo: posco. opto: vt des. l. ij. C. cōia de le. Jteʒz pōt fieri pure: vt cuʒz r: lego tali. c. ⁊ in diem. vt lego tali vs ad pascha. Et die vt lego tali a pascate i antea: ⁊ sub ↄditiōe ꝑ si. vt lego. tibi. c. si filiā meā acceperis: vel ꝑ cũ lego tibi centũ cũ fueris. xiiij. annoꝝ. tũc inest cōditio hec dũ cōpletus fuerit. xiiij. annus ⁊ nō aliter. C. de leg. l. fi. Fallit tamẽ in libertate vt vi deatur potius esse relicta in diẽ. puta si dicit seruũ liberũ iubeo cum filius meꝰ erit. xxv. annoꝝ. C. de fideicō. li. l. fideicommissaria. Et vt scias differentiā in ter legatum quādo fit pure. ⁊ quādo fit sub conditiōe. vel in diẽ no. ꝙ qñ legatũ fit pure statiʒz mortuo testatore cedit legatario. vt. j. e. §. lvj. Qñ ꝟo fit sub cō ditione. ante cōditionis euentũ nō cedit legatario. ⁊ iō si moriet̃ ipse legatarius ante ↄditio impleatur remanebit apud grauatũ: ⁊ nō transmittet ad suos heredes Limita hoc ĩ legatis: ad pias causas. vt. s̃. §. viij. Quādo vero le gatũ fit in diẽ: tunc si dies est incertus oĩno: sic legatũ est ↄditionale. l. dies. ff. de condi. ⁊ demon. ⁊. l. stipulatio ista. §. inter certā. ff. de verb. obli. ⁊. l. si dies. ff. qñ dies leg. ce. ⁊ gl. no. ĩ. l. seius saturni nus. ff. ad treb. Si vero dies est certus oĩ certitudine. vtputa cũ legatur titio ĩ pascha futuro. vel qñ curret. Mccccxc. hmōi. vel dies est certꝰ ad minus in se lʒz sit incertus in proprio subiecto: puta cũ relinquitur talis possessio titio quādo erit. xxv. annoꝝ.  istud tẽpus ẽ cer tum in se:  suo cursu perire nō potest quin veniat illud tp̃s. sed in ꝓprio sub iecto ⁊ sub tali qualificatiōe bene est in certũ:  talis pōt mori añ sit. xxv. āno rum. Et tunc legatũ factum tali tꝑe vel die cedit legatario statim a die mortis testatoris qͦ ad trāsmissionẽ.  si legata riꝰ moreret̃ post mortẽ testatoris: ⁊ ante illũ diẽ vel tp̃s nihilominus legatũ debebitur eius heredibus. vt ptʒz. in. l. vnica. §. cum igitur. C. de cadu. tol.

Export TEI

Jdem dic quādo legantur fructꝰ q̇ nascent̃ ex tali fun do.  licet moriatur legatartus tamen transmittit ad heredes suos: vt no. gl. in. l. itẽ quia. ff. de pactis. Jntellige nisi aliud impediat. l. si ea qō. C. de his qui vt indi. hoc patet in. l. si cum heres. ff. quādo dies le. ce. ⁊. l. heres. in princ. ff. de condi. ⁊ demō. vt vbi pʒz ꝙ quādo q̇s legat Titio possessionẽ cum morietur licet sit incertum quando morietur: tñ quia certum est ꝙ moriet̃. ⁊ ideo legatũ |

p. [Fo.cclxxv.]v

est ad diẽ certũ. ⁊ sic debebit̃ eius here dibus secꝰ si legaret sic. heres dato pos sessionẽ titio cum morieris:  sic est cōditionale:  est in diẽ incertuʒz: eo quia ignorat̃ quis prius sit moriturꝰ an heres vel titius. Et ideo si titiꝰ premoriet̃ legatum remanebit apud heredẽ grauatum. Jtẽ aduerte ꝙ dictio si nō semꝑ facit cōditionẽ. nā qñ apponit̃ tẽpori p̃ terito vel p̃senti. nō facit cōditionẽ proprie. l. institutio talis. in fi. ff. de condi. insti. ⁊. l. eas in princ. ⁊. l. si ita stipulatꝰ fuero hāc summam. ff. de verb. ob. Nec ob. l. si sic. ff. deleg. j.  ĩproprie loquit̃. qñ vero sic respicit euẽtũ futuri tẽporis cuius euentꝰ. est certus oĩ certitudine: sic nō facit cōditionẽ. ẜm Bar. in. l. j. ff. de cōdi. ⁊ demon. Jdẽ dic qñ ↄditio est ĩpossibilis. l. j. ff. de ↄdi. insti. Sed quā do euẽtus nō: sʒz qñ incertꝰ vt mors sic facit cōditionẽ ẜm Bar. vbi. s̃. ⁊ glo. in l. oĩbus obligationibus. ff. de reg. iur. si militer facit cōditionẽ quādo euentus est oĩno incertus. Jdẽ dictio si aliquan do ponit̃ ꝓ . l. videamꝰ. in princ. ff. de in litẽ. iurā. l. titiũ ⁊ meuiũ. ff. de admi. tu. aliqñ ponit̃ ꝓ uis. l. fi. C. de liber. ⁊ eorũ liber. aliqñ ponit̃ simul cũ dictiōe ⁊ sic. s. ⁊ si stat pro uis. l. j. §. nunciatio ff. de no. ope. nũ. ⁊ diffuse vide Bar. vbi s̃. Dictio vero cũ aliqñ hʒz vim copule l. illi cũ illo. ff. de vsufru. le. ⁊ sic nō facit ↄditionẽ nisi antea appareat voluntas disponẽtis. l. si ita fuerit. §. fi. ff. de test. ma. ⁊. l. si ancilla. ff. de leg. j. Aliquando vero cũ est cōiunctio videlicet quando apponit̃ verbo p̃teritivel p̃sentis tẽpo ris: ⁊ sic nō facit cōditionẽ: sʒz ponit̃ cau satiue cũ pro vel aduersatiue ꝓ nis l. demonstratio. §. j. ff. de cōdi. ⁊ demō. et ibi Bar. Aliquādo reperitur aduerbiũ. s. cum ꝓ qñ: q est qñ apponit̃ ꝟbo futuri tꝑis: ⁊ sic videt̃ ꝙ tũc nō sit differẽ tia ĩter si ⁊ cũ: ⁊ ꝙ vtrũ faciat cōditionẽ. l. qui promisit. ff. de condi. inde. cum multis alijs in glo. d. l. demonstratio. sʒz  multe leges vident̃ cōtrarie. Bar. ibi dẽ dicit. ꝙ est triplex differẽtia prĩa  si principaliter denotat conditionem se cundario vero tempus: quia nulla est conditio que in se non habeat tempus futurum. Cum vero denotat principaliter tempus: quia non est aduerbium temporis. secundario conditionem pro batur in. l. si titio. ff. quando dies le. ce. Et ideo quando ponitur circa substantiam obligationis: vel circa volũtatem que exprimitur per verbuʒz futuri subiũctiui si ponitur per si nōvalet sʒz bene per cum: verbi gratia. Stipulatio que fit sic: promitto tibi centum si volueris: non valet. secus si dicat promitto tibi cẽtum cum volueris. l. centesimus. §. fi. ff. de verb. obli. quia in primo conditio est expressa ꝑ si in sco est tacita ꝑ cum ⁊ exp̃ssa nocent. l. nō nun. ff. de cōdi. et demō. ¶ Sca differẽtia est  si legas mihi decẽ cũ petiero nō facit cōditionẽ l. si decem cum petiero. ff. de verbo. obl. ⁊. l. titia. ff. de condi. ⁊ demon. sʒz bene si lego decẽ si petiero. vt no. in. di. l. si decẽ:  per si est conditio expressa per cuʒz tempus principaliter ⁊ ideo cũ talis tẽ poris expressio sapiat exactionẽ de pñti siue executionẽ: nullam suspẽsionem inducit ⁊ ideo licet moriat̃ āte petat nō deficit ↄditio. l. liber homo. §. decẽ. ff. de verb. obli. ¶ Tertia dr̃ia est quia si siue apponat̃ circa dispositioneʒz: siue circa executionẽ facit dispositionẽ conditionalẽ. l. quibus diebus. §. quidā ti tio. ff. de ↄdi. ⁊ demō. Sed cum facit dispositionẽ cōditionalẽ in vltimis volũ tatibus vt. d. §. quidā titio. ⁊ ibi no. secus in cōtractibus. sʒz bene facit dispositionẽ resoluendam sub cōditione vt ff. de in. di. adiec. l. ij. ⁊ ibi bōa gl. limita tamẽ ꝙ cũ facit dispositionem in vltimis volũtatibus conditionalem. verũ qñ addicit̃ dispositiōi vltime que cōcer nit volũtatẽ disponẽdi siue dispositionẽ. l. si. cui legetur. ff. de lega. j. nisi quā do relinquit̃ cōiuncte persone.  tunc in dubio facit. diẽ. d. l. seius saturninꝰ. ff. ad tre. sed secus quādo dispositio cōcernit preceptum soluẽdi siue excutionẽ: ⁊ tẽpus certũ saltem in se sicut est tẽ pus certe etatis:  tũc non facit cōdi|

p. Fo.cclxxvj.r

tionẽ sʒz dilationẽ  de natura cũ est fa cere tẽpus. l. exhis ꝟbis. ⁊ ibi bal. C. qñ di. le. ce. Aduerte ẽt ꝙ lʒz dicat̃ lego tibi cẽtũ ea cōditiōe vt facias tale q̇d ꝙ tale legatũ nō est cōditionale: sed moda le. l. meuia. ff. de ma. test. ⁊. l. ij. ff. de dona. ⁊ sic verbũ ea cōditiōe accipitur im proprie ẜm Bar. in. d. l. quibꝰ diebꝰ.

Export TEI

¶ Vtrũ relictũ in diẽ debeat̃ cum fru

Export TEI

52

*ctibus intermedij tẽporis. Rñ. ꝙ si gr̃a legatarij fuit appositus dies puta quia pueri sic debẽtur. Si ꝟo dies fuit appo situs gratia heredis sic nō debentur. ⁊ sic cōcorda. l. in fideicōmissaria. ff. an tre belł. ⁊. l. in fideicōmissi. §. cũ polidiꝰ. ff. devsuris. ⁊. l. eum. ff. de annu. le. ⁊ est gl. in. d. l. ex hijs verbis.

Export TEI

¶ Sed pone ꝙ legatũ cōditionale non

Export TEI

53

*impletur nō ex defectu legatarij: sʒz alio modo. Rñ. ꝙ aut cōditio respicit factuʒz eius cui relinquitur solũ. vt puta si ma numiserit seruum suum ⁊ tunc si condi tio deficit per casum:  moritur seruus morte naturali: sic cōsequeretur legatũ l. q̃ sub cōditione. §. quotiẽs. ff. de cōdi. insti. nisi fuerit in mora. l. penu. ff. de cō di. ⁊ demō. Si ꝟo deficit per aliũ puta quia fuit interfectus: tũc aget cōtra in terfectorẽ. l. aquił. l. inde neratiꝰ. §. ideʒz iulianus. ff. ad. l. aq̇l. Et si occisor ẽ nō soluẽdo de equitate debet admitti ad legatũ. l. titio §. fi. ff. de cōdi. ⁊ demon. ⁊. l. fi. ff. de eo. per quẽ fa. erit. Sivero cō sistat in facto eius cui relictũ est ⁊ alte rius etiā: tunc si per casuʒz fortuitũ eue nit ne impleat amittet legatum nisi fa uore alimentorũ. l. annua. ff. de annu. leg. Si vero nō per casum sed per factũ alterius: sic nō amittet sed ip̃m habebit. hec distinctio ꝓbatur ĩ. l. ĩ testamẽ to. ff. de cōdi. ⁊ demō. ⁊ in glo. j. C. de in sti. ⁊ substi. ⁊ est equissima: nisi aliud di cas. Jn aliquo casu fauore libertatis. l. cum ita legatur. ff. de condi. ⁊ demon. Limita etiam illud q r qñ conditio nō impletur per factũ eius: verum ꝙ le gatum deficit nisi cōditio esset inhone sta quia sic habetur pro non adiecta. d. l. cum ita legatũ sit. ff. de cōdi. ⁊ demō. ¶ Vtrũ legatũ factuʒz sub cōditione: si

Export TEI

54

*nupserit sempronio expiret si nō ei nupserit. Rñ. ꝙ sic si honeste possit einube re: sʒz si sit indignus eius nuptijs tenet legatũ licet ei nō nubat  ↄditio q̃ per petuā viduitatẽ inducit remittit̃ sʒz nō q̃ tꝑalẽ ⁊ q vni ꝑmittit̃ alteri ꝓhibet̃r ⁊ q in vno ꝓhibet̃ ĩ ceteris ꝑmittitur. hec habẽtur ex. l. cũ ita legatũ sit ⁊ in. l. cum tale legatum. §. meuie. ff. de cōdi. ⁊ de. Jdem si legatum sit vt nubat ẜm ar bitrium sempronij quia perinde est ac si nō sit adiecta. l. filie sue. ff. de condi. ⁊ demon.

Export TEI

¶ Qua actiōe petũt̃ legata. Rñ. ꝙ nō so

Export TEI

55

*lũ ꝑ actiones personales sed etiā per in rẽ ⁊ hypothecariam in res mortui ⁊ idẽ dic in fideicōmissis vt institu. de le ga. §. nostra. ⁊. C. cōmunia de leg. l. j.

Export TEI

¶ Qñ possunt peti legata. Rñ. ꝙ nō pos

Export TEI

59

*sunt peti nisi adita hereditate nisi ĩ le gatis ad pias causas de quo. j. legatuʒz ij. §. ix. vnde scias ꝙ dominiũ rei legate post addita est hereditas ip̃o iure trāsit ab eo q̇ legauit ad legatarium re cta via. ff. de fur. l. a titio no. gl. ĩ. c. Ray naldus de testa. Et iō ex tũc pertinent ad legatariuʒz fructus rei legate. no. gl. in. l. ĩ legatis. C. de vsuris. l. a ticio. ff. de fur. l. legatũ la. ij. ff. de le. ij. ⁊. l. si tibi ho mo §. cum seruus. ff. de leg. j. Fallit hoc quādo legatur res aliena. l. cuʒz alienā. C. de fe. ⁊. l. non dubiũ. ff. de leg. iij. Jtẽ in legato relicto in genere. l. apud offi dium. ff. de op. lega. Jdem in legato alternatiue. l. huiusmodi. §. stichum. ff. de leg. j. ⁊. l. statu liberum. §. stichum. ff.  lega. ij. Jtem in legato facto in diem  nisi adueniente die nō trāsit. l. sempronius. ff. de vsufru. le. Jtem quando aggrauat heredem ad vendendum reʒz. l. vxorem. ff. de lega. iij.

Export TEI

¶ Quo ordine capient legatarij. Rñ. ꝙ

Export TEI

57

*nullum ordinem obseruamus sʒz simul omnes equaliter tenemur. dicit tex. in legeis cui. §. si plures. ff. vt in possessio. lega.

Export TEI

¶ Quibꝰ modis efficitur caducũ lega

Export TEI

58

*tũ. Rñ. ꝙ tribꝰ modis. Primo qñ q le |

p. [Fo.cclxxvj.]v

gatur in testamẽto hr̃e ꝓ non scripto. ⁊ hoc ↄtingit tripliciter. Aut ꝙ decessit le gatarius quẽ testator viuere credidit. Aut  q legatur nō est in rerũ natura nec potest esse: vt equus mortuus quẽ testator viuere credidit: aut quia rei le gate nullum est commertiũ: vel q̃ alienare prohibent̃ ⁊ vt dicit Aʒzo ꝙ etiā si sit cōmertiũ. sed cũ grandi difficultate: vt in predijs necessarij cesaris non valet legatũ nec estimatio etiam dabit̃vt isti deleg. §. sed si talis res nisivolũtas testatorls appareret velle estimationẽ dari qñ estimari pñt. ff. de le. j. l. si q̇s in quilinos axcipit̃ ẜm eũdẽ casus qñ q̇s redimit hoĩem liberũ ab hostibꝰ  po test liberari a ↄignore q tacite habeo in eo donec solueris preciũ vel seruierit per quinquenniũ. l. senatus. ff.  lega. j. Jtẽ aduerte ꝙ si cōmertiũ rei legate sit in ↄmuni. sed nō heredi sic dānato ad da ndum. tñ valebit legatũ ⁊ prestabit talis heres. Si vero cōmertiũ non sit ei cui prestari dʒz aut ꝓpter eius delictuʒz puta:  hereticꝰ. aut ꝓpter sectā. puta  iudeꝰ qui nō potest habere mācipiũ xp̃ianũ: tũc nec res nec extimatio debet̃ aut propter ↄditionẽ status. vt  ẽ ser uus cui militia non debet̃: aut ꝓptervi ciuʒz corporis:  est claudus ⁊ legat̃ sti pendiũ cursoris: ⁊ sic si sciebat testator dabit̃ existimatio: alias nō. vt no. gl. in l. sed si res. ff. de le. j. Jtẽ ea q̃ sunt coniũ cta edibus nevrbs deformet̃ nō sunt in cōmertio. ff. dele. j. l. cetera. Jteʒz nec res sacre. ¶ Sco r legatũ caducũ in casu caduco tripliciter. aut  legatarius p̃morit̃testōr. aut efficit̃ seruꝰ pene: aut  testm̃ improbe inofficiosum dicit. ff. de inoffi. test. l. papinianus. §. meminis se. aut etiā ꝓpter graues inimicitias ex ortas inter legantẽ. ⁊ legatariũ si tamẽ redeāt ad amicitiā reintegrat̃ legatuʒz sed propter leues inimicitias nō efficit̃ caducũ. vt. ff. de adi. le. l. iij. ĩ fi. ⁊. ff.  his qui. vt indi. l. si inimicitie. ¶ Tertio r ꝓprie caducũqpotest mortẽ testatoris deficit quacũ rōne. vt si legatariꝰ sꝑnat vel conditio sub qua legatum ẽ de ficiat de cadu. tol. l. vnica.

Export TEI

¶ Vtꝝ factũ legatũ sub ↄditiōe puta si fecerit pontẽ in tali locoreddat̃ caducũ si ille cui ĩponit̃ priꝰ fecerat. Rñ. ꝙ sic ꝑ l. ↄdictionũ. ff. de cōd. ⁊ demō. Sʒz tu dic ꝙ quo ad actionẽ ↄse quẽdā nō sufficit aliq̇d fieri fctō.  nō vr̃ obtẽperare: qui facto facit. vt in. d. l. in fi. sed qͦ ad penā euitādā nō refert qualitercũ fiat. l. ea quidẽ. C. si mā. ita fue. alie. Et sic ptʒz ꝙ nō debet̃ legatũ p̃dictũ. Et ꝙ si fieret ex cōicatio ↄ̃ nō ĩplẽtes legata. talis non ligeretur. siłr. nec aliā penā incurreret si essent apposita. Facit q no. Ludo.  ro. ⁊ Bar. in. l. cũ seruus. ꝑ. de ꝟerb. ob. ⁊. l. forma. §. si cũ ego. ff. de censi.

Export TEI

ij. ad pias causas ẽ oẽ q relinquit̃ pro aĩa vt sentit gl. ⁊ clariꝰ Bart. in. l. si q̇s titio. ff. dele. ij. Jtẽ qñ relinquit̃ aliq̇d miserabilibꝰ ꝑ sonis vt pupillꝰ viduis ꝑegrinis pau peribus ⁊ hmōi auxilio ꝓprio destitutis ẜm. d. Pe. de ꝑu. tractatu de canoni ca portiōe ep̃i alł. lxxxvij. di. c. j. he. n. ꝑso ne in iudicio ⁊ extra quadā p̃rogatiua letant̃. C. qñ ĩpera. inter pu. ⁊ vi. per totum ⁊ in. l. si q̇s ad declinādā. C. de epi. ⁊ cle. ⁊ in aut̃. de eccłia. ti. §. fi. de veb. fi. ca. super quibusdā ĩ fi. ⁊ hoe veꝝ de pu pillis ⁊ viduis miseris pauꝑibꝰ nō diuitibꝰ. c. ex tenore  fo. cōpe. c. significā tibꝰ de offi. deleg. Jtẽ qñ relinquit̃ ecclesie vel alijs pijs locis. ca. fi. de test. et pia loca sunt hospitalia. mōasteria ⁊ q̃ libet loca alia in quibus senes pauperes ⁊ lāguide ꝑsone aluntur ⁊ alia charitatis oꝑa exercentur. dic. l. si quis ad declinādā. ⁊. l. orphanotrophos ibidẽ ⁊. d. §. fi. ⁊ de reli. do. c. de xenedochijs. Jte ẜm quosdā qñ relinquitur ad custo diam ciuitatis vel aliorũ locoꝝ cōium seu publicoruʒz. ar. c. ij. de ĩmu. ec. C. de dona. l. penulti. §. ij. sed clare. l. illud. C. de sac. san. ec. ⁊ qui ibi no. Jtem quando relinquitur ad refectionẽ ponitum ⁊ viarũ. vt dicit glo. in. l. j. §. ad munici piũ. ff. ad. l. fal. siłr muroꝝ ⁊ fossatoꝝ ci uitatũ vel castroꝝ ⁊ siłiuʒz ⁊ hoc si neces sitas ĩmineat: alias nō. ar. l. ad ĩstructio |

p. Fo.cclxxvij.r

nes. C. de sac. san. ec. ⁊. l. oẽs ꝓuinciaꝝ. ⁊ l. ad portꝰ. C. de oꝑibꝰ publi. ⁊. l. vnica. C. de q̇bꝰ mune. ⁊. l. penul. C. de ṗuil. do mus au. ⁊. c. ij. ⁊. c. nō minꝰ. c. aduersus de ĩmu. ec. ⁊. C. ad. l. falci. aut̃. siłr. Jtẽ qñ legat̃ ĩ ornamẽtis eccłie ꝓ luminaribꝰ ꝓ fabrica ecc. vł libris aut alijs ad diui nũ cultũ pertinẽtibꝰ. siue sit ad tꝑalem vł ꝑpetuũ cultũ. c. fi. de testa. Facit gl. in. d. aut̃. siłr. Jtẽ qñ relinquit̃ ꝓ redimẽ dis captiuis. l. nulli. C. de epi. ⁊ cleri. in aut̃. de ec. ti. §. si q̇s. Jtẽ qñ relinquit̃ ꝓ puellis maritādis ẜm Bar. in. l. j. ff. so. ma. ⁊ in. l. si ego in ṗn. ff. de iure do. ⁊ in l. ij §. fi. ff. de dona. ar. c. fi.  ferijs. vbi di cũt doc. ꝙ dos est pia causa ⁊ ideo relictũ ꝓ dote ẽ ad piā causam. Jtẽ qñ relĩ quit̃ ꝓ alimẽtis. Jntellige egẽtiũ. xij. q. ij. aurũ. Jtẽ gñaiiter q deo relinq̇t̃ pro aĩa relĩq̇ cẽset̃. d. §. ad municipiũ. Et iō dic ꝙ ꝓprie r relictũ ad pias cās qñ re linq̇t̃ ꝓ honore dei vel sctōꝝ vel ꝓ salu te ale: siue id relinquatur ecclesijs: siue pauperibus siue locis publicis  piũ ẽ ꝙ sit ꝓpter cultũ diuinũ: secꝰ si fieret ꝓ honore mundi vel ꝓ ꝑpetua fama:  nō r piũ verũtñ in dubio presumet̃ q̇cq̇d relictũ fuerit supradictis fuisse re lictũ ꝓ deo ⁊ pro aĩe salute ⁊ sic legatũ ad piā causam.

Export TEI

Adde ad ꝓpositũ eoꝝ q̃ hic dicunt̃ ⁊ ꝙ legatũ piũ ad certũ vsum factũ si ĩ illũ cōuerti potest nō potest ĩ aliũ vsuʒz cōuerti nisi ꝑ papā ałs ꝑ ĩferiores. no. Jaco. rebuffi in. l. hac lege. C. de aq̃ductu. li. xj. Bart. ĩ. l. pater filiũ. §. tusculanus. de leg. iij. Bal. in. l. suꝑuacuā. ĩ. fi. ibi. ad aliũ piũ vsum. C. de his q̃ pene no. ⁊ Ro. singu. cccclxxvij. ĩci. legatũ factũ ad pias causas.

Export TEI

¶ Sed quero vtrum quando relinqui

Export TEI

1

*tur ꝓ male ablatis incertis. dicat̃ ad pi as causas. Rñ. Jo. an. ĩ addi. ad spe. ti.  ĩstru. edic. ꝙ sic si relinquat̃ pauꝑibꝰ vł ecclesijs ⁊ similibꝰ: alias nō. vñ dicit ꝙ potiꝰ ↄsideratur cui legat  quare le gat. l. illud. C. de sa. san. ecc. vbi dicit gl. ꝙ qñ legatur diuiti ꝓ aĩa nō est ad pias causas secus si nō diuiti. d. l. si quis titio quod verũ est quo ad presumptio nem secus quo ad veritatẽ que principaliter respicit intentionem.

Export TEI

¶ Quid si q̇s legat centũ nō exp̃ssa cau

Export TEI

2

*sa ꝓpter quā legat: necꝑsona cui legat. Rñ. Jo. an. vbi. s̃. ꝙ illud est legatũ ad pias causas vt no. Albri. in. l. ad instru ctionẽ. C. de sa. san. eccl. legatũ incertũ etiā relictũ ad piũ vel publicũ vsum vt viaꝝ ⁊ pōtiũ refectio valet vt. s̃. de leg. ij. l. quidam in testamento.

Export TEI

¶ Vtrũ relictũ ↄsanguineo pauperi sit

Export TEI

3

*ad piā cām. Rñ. Bal. in. l. j. C. de sa. san. eccle. ꝙ nō nisi dicat ꝓ aĩa ⁊ ꝓ deo hec facere. ⁊ facit ꝓ hoc q no. Bart. ĩ. d. l. j. ¶ Vtꝝ legata ad pias cās gaudeant

Export TEI

4

*eodẽ ṗuilegio cũ relicto eccłie. Rñ. pa. ĩ. c. relatũ el. j. de test. ꝙ sic:  eccłia priuilegiat̃ ꝓpter aĩam cōtẽplatione dei. Facit q no. Jo. an. ĩ. c. j. de integrũ resti. li. vj. vbi voluit ꝙ sic eccłia pōt pete re restitutionem in integrum. ita ⁊ alia pia loca possunt.

Export TEI

¶ Vtrũ de legatis ad pias causas pos

Export TEI

5

*sit detrahi falcidia vel trebellianica. Rñ. Pa. in. c. Raynal.  test. cōmuniter tenet̃ ꝙ nō quo ad falcidiā sed quo ad trebellianicā. Bar. ĩ. l. marcellꝰ. ff. ad tre bel. Bal. ĩ. l. id q pauꝑibꝰ. C. de epis. et cle. ⁊ multi alij tenẽt ꝙ nec ẽt detrahat̃. sʒz Jo. an. tenet ↄtrariũ in glo. sua ⁊ etiā młti alij vt no. Albr. ĩ. l. si q̇s ad declinā dam. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ lʒz prĩa opinio sit magis pia tñ sca nō est condẽnanda. ¶ Quot testes requirunt̃ in legatis vt

Export TEI

9

*valeāt. vide. j. testamentum. §. v.

Export TEI

¶ Vtrũ legata facta ad pias cās sine

Export TEI

7

*ĩstitutiōe heredis valeāt. Rñ. pa. ĩ. c. in dicam de testa. ꝙ si noluit mori intesta tus nō valẽt. ĩstit. de le. §. ante heredis sʒz vbi q̇s eligit mori intestatꝰ sic valẽt nedũ legata ad pias cās sed quecun alia legata ⁊ in dubio vr̃ voluisse mori intestatꝰ qui facit talia legata ꝙ ꝓbat tex. d. c. indicāte ⁊ facit ꝙ legitur ⁊ not. in. l. iij. ff. de iure codicil.

Export TEI

¶ Vtꝝ ex defectu testamẽti vitient̃ le

Export TEI

8

*gata ad pias causas. Rñ. pa. in. d. c. ĩdi cāte ꝙ nō ẜm vnā opinionẽ vt nota. in |

p. [Fo.cclxxvij.]v

l. j. C. de sa. san. ec. ⁊. ĩ. l. eā quā. C.  fidei cō. facit ꝓ hoc ꝙ no. bar. in. d. l. j. ⁊ Bal. in. l. illa institutio. ff. de here. insti. q̇ tenent ꝙ cũ quis reliq̇t sua respectu pie cause dispositiōi titij ꝙ valet lʒz nō valeat testm̃ qñ heres ponit̃ in volũtate alteriꝰ de quo. j. testamẽtũ. §. xviij. rō di uersitatis est: talis cuiꝰ arbitrio cōmittit̃ hʒz regulā iuris diuini: hũani. ⁊ gẽtiũ: limitās eiꝰ volũtatẽ q̃ ẽ vt p̃ oĩbus deo ⁊ religiōi debeāt̃ ⁊ ad redimẽ da peccata. xiij. q. ij. aĩe. de pe. di. j. medi cina. Et ali nō pōt facere sed in ꝓphanis nulla est regula limitās ⁊ ideo pos set ali velle  testator ⁊ ꝓpterea cũv o luntas testatoris sit incerta iō ẽ capta toria. i. adulatoria seu deceptoria sʒz gl. ĩ. c. cũ tibi de test. Aduerte hic ẜʒz Bar. ĩ sua minorica ꝙ aut testator voluit vt testm̃ valeret iure directo testamenti ⁊ nō ałr ⁊sic si testm̃ est nullũ  instituit heredẽ incapacẽ heres ad quẽ veniũt bona non tenet̃ in cōscĩa aut voluit ꝙ si nō iure testamẽti saltẽ valeret iure co dicillorum ⁊ omni alio mō quo posset. Tunc illc ad quẽ bona ꝑuenerũt tenet̃ in cōscĩa implere legata defuncti. ⁊ sic est presumẽdũ nisi qñ testator ꝓuidit si bi puta aliũ substituẽdo vel qñ ordina uit q̇d faciẽdũ sit ꝙ ordinauerat nō ha bebit effectũ. Facit. l. cũ ꝓponas. C. de here. ĩsti. Jdẽ dic ẜm bar. ĩ. l. in testō. ff. de fideicō. lib. ⁊ pa. ĩ. c. j. de succe. ab in te. ꝙ lʒzvolũtas defũcti nō fuerit ꝑfecta rōne publicationis fuit tñ ꝑfecta rōne volũtatisvt puta  testm̃ manu sua cō scripsit volẽs postea redigi in publicā formā sʒz morte vel furore preuẽtus nō potuit ꝙ nihilominꝰ heres tenet̃. Jdẽ dic si incepit facere testm̃ nec potuit cō plere ꝙ legata factavalent quia nō potest negari quin sit perfectus consensꝰ ratiōe volũtatis sʒz nō rōne oꝑis. Jdem bar. in. l. cũ q̇s. C. de iur. ⁊facti igno. tenet ꝙ si testamẽtũ est nullũ quia deficit volũtas defuncti vel qñ est nullũ ex p̃teritiōe heredis ignorādo ꝙ cũ habeat sic legata nō debẽt ꝙ limito nisi sint ta lia si ẽt sciuisset se habere filiũ fecisset. xviij. q. iiij. c. fi. sʒz qñ testm̃ est irritũ ex p̃ teritiōevel exheredatiōe nihilominꝰ de bent̃ legata oĩa vt ĩ aut̃. ex cā. C. de lib. p̃te. Siłr qñ est nullũ  nō sunt testes sufficiẽtes vł deficit aliqua solẽnitas iu ris ciuilis tũc qñ cōstat heredi de volũ tate defuncti vł per duos testes pōt ꝓ bari obligat̃ naturaliter iure gẽtiũ ad implendā voluntatẽ defuncti q nota. ¶ Quid si heres renũciet hereditati vł

Export TEI

9

*nō vult adire. Rñ. pa. in. c. relatũ el. primo de testa. ꝙ nihilominus legata ad pias causas valebũt nō subiciuntur talibus solẽnitatibus iuris ciuilis.

Export TEI

¶ Vtrũ legatũ eccłie edificāde seu monasterio debeat solui cũ fructibus ĩter medij tẽporis. Rñ. Pa. ĩ. c. nos q̇dẽ  te sta ꝙ sic vt cōsulerũt bar. ⁊ Frāc. de alber.  tex. p̃fati. c. nos dicit ꝙ relicta ec clesie cōstruẽde debẽt solui sine diminutiōe. facit pulcher tex ĩ. l. si ita relictũ .§. pegasꝰ. ff. de le. ij. vbi r ꝙ si relinq̇t̃ p̃diũ in certũ diẽ puta post. x. ānos vel cũ legatarius erit pubes debet̃ prediũ cũ fructibꝰ ĩtermedij tẽporis sidies fue rit apposita fauore legatarij sic in casu nostro dies apponit̃ fauore ecclesievel monasterij  si fuisset constructa tꝑe te stamẽti legasset simpliciter ⁊ non in di em quod bene no.

Export TEI

¶ Vtꝝ legatũ ad certũ vsum possit ad

Export TEI

11

*aliuʒz conuerti. Rñ. Pe de Peru. vbi. s̃. Aut ip̃e vsus potest impleri de iure ⁊ de facto: puta quia legauit quis vt monasterium fiat in tali diocesi episcopus est contentus ⁊ sic licet de iure de conse. disti. j. nemo nullum est impedimen tum in facto  ẽ pecunia ⁊ cetera neces saria ne quid aduerset̃ ⁊ sic potest fieri de facto ⁊ tunc dico ꝙ nō potest conuer ti in alium vsum ⁊ iste est casus. d. cap. nos quidem. ⁊. ff. de admi. re. ad ciui. perti. l. j. ⁊ de hoc est casus in. l. nulli. C. de epis. ⁊ cler. immo si per legatarium non impletur tale legatum reddit ad heredem ⁊ pro hoc est casus in. cap. cuʒz dilecti filij de dona. facit quod not. de condi. apo. cap. verum. Et hec intellige vera nisi in legatis ad pias causas vel |

p. Fo.cclxxviij.r

nisi ĩterueniat dispẽsatio pape vel alte riꝰ vt. j. dicā. Aut ille vsus potest ĩpleri de iure sʒz nō de facto puta ꝓpter guer ras vel quia pecunia est modica vel nō est locus in eclesia vbi legat̃ ꝓ capella fiẽda ⁊ hmōi ⁊ iste casus est in. l. legatā municipio pecuniaʒz. ff. de admi. re. ad ciui. ꝑti. ⁊ ĩ. d. c. nos q̇dẽ ibi impleri nō potest ꝙ verbũ etiā intelligit̃ de impo tentia facti de rescrĩptis. c. siscitatus et tunc potest fieri cōmutatio autoritate superioris etiā si in testamẽto sit clausula ꝙ nō possit cōuerti ad alium vsum  deputatũ ratio quia volũtas testatoris debet interpretari ẜm ius cōmune vt res magis valeat  pereat. c. abba te de verbo. sig. ⁊ ideo cum de iure cōi possit in aliũ vsum cōuerti nō obstabit talis clausula. ⁊ ex his dicit Gn. ĩ Spec. ti. de edic. instruc. in. §. nũc aliqua q si mihi legatur vt vadā vltra mare ⁊ nul lus audet ire q cōsequar legatuʒz licet nō vadā dummodo vadā ad simileʒz lo cum. Similiter si testator legat ꝓ labo re itineris vel penitẽrie sibi iniũcte vt vadā romā ⁊ ꝓpter ĩpedimẽtũ nō possum ire q cōsequor legatũ dũmō vadā ad locũ similẽ. d. l. legatā excipit̃ q legat̃ ꝓ succursu terre sctẽ  si nũc non possum expectabit̃ tempus ⁊ seruabit̃ legatũ. c. magne de voto. Ludo. de ro. ĩ no. dicit ꝙ legatũ factũ ꝓ calicevł repa ratiōe eccłie si eccłia non hʒz opꝰ de hoc poterit per episcopum solũ fieri cōuer sio in aliũ vsum piũ. Aut vsus pōt impleri de facto sed nō de iure ⁊ tunc aut hoc est  nō est ad aliquẽ finẽ honestũ puta q̇s legat cẽtũ vt fiat ludꝰ teatralis in ecclesia qui est illicitꝰ de iure. c. cum decorem de vi. ⁊ ho. cle. ⁊ sic legatum inutile est ⁊nō fiet conuersio. ar. eo rum que no. in gl. in. l. j. ff. de condi. institu. vel non potest fieri de iure. nō  non sit ad finem honestum. Sed quia ius prohibet. et sic fiet cōuersio in aliũ vsum honestum vt est casus in. l. legatum ciuitati. ff. de vsufruc. lega. ⁊ sic intellige. c. nos quidẽ in verbo nō potest impleri. s. de iure. Exempluʒz testator le gat ꝙ predicatores ⁊ minores se confe rant ad habitandum in suis domibus ⁊ celebrent ibi diuina pro salute anime sue de iure hoc nō potest fieri. c. vnico. de exce. prela. lib. vj. cle. cupiẽtes. de pe. tamẽ vsus est honestꝰ:  pro aĩa ⁊ laude diuina. Similiter legat vt fiat eccle sia in tali loco non potest fieri propter priuilegium quod habent predicatores minores ⁊ hmōi. ⁊ iō fiet in loco cōgruo ⁊ honesto facit ad supradicta q supradixi donatio. j. §. xlvij.

Export TEI

¶ Cuiꝰ autoritate fiet talis commuta

Export TEI

12

*tio. Rñ. dñs Pe. vbi. s̃. ꝙ si nō subest cā puta  pōt de iure ⁊ de facto impleri: tũc solꝰ papa pōt. l. legatā. ff. de admi. re. ad ciui. ꝑti. ⁊ cle.  contingit de reli. do. Si ꝟo subest cā legitima pōt dioce sanꝰ etiā si pōt implere de iure ⁊ de facto: nisi testator ꝓuidisset q̇d sit fiendũ delegatovsu nō impleto:  si ꝓuidisset nō posset fieri ↄmutatio. vt no. Bar. ĩ. l. liberto. §. luciꝰ. ⁊ ibi tex. ff. de an. le. ⁊ ꝙ ep̃s ex cā legitima possit cōmutare in alium piũ vsum Facit q no. dñs an. ĩ c. veꝝ. de cōdi. appo. vbi vult ꝙ nō obstāte ꝓhibitiōe testatoris ne alienet̃ ni hilominꝰ pōt ĩ magis piũ. Vide. s̃. do natio. j. §. lj. Jdem tenet Roge. ⁊ Hugo. Jtẽ Ange. ⁊ Jmo. in. l. j. ff. de cōsti. princi. vbi volũt ꝙ iusta subsistẽte necessita te pñt relicta ꝑ testōrẽ in aliũ vsum cōuerti. vt no. ꝑ Bar. ꝑ illũ tex. in. l. fi. ff. de ope. pub. ⁊ in. d. legatā. Ex quibꝰ ↄclu de: ꝙ volũtas ⁊ legata testatoris circa pias cās possunt sine cā etiā ꝑ papam mutari iu aliũ vsum piũ: ⁊ ꝑ ep̃ʒz cā sub sistente solũ uis alij cōiter teneāt ↄ̃ de ep̃o ĩ cle.  ↄtingit. quā limito qñsi ne cā vult fieri cōmutatio:  tũc ꝑtinet ad soluʒz papā alias nō facit q. j. dico. .§. xvij. facit ꝓ hoc quod dicit Lud. de ro. vt. s̃. not. in. §. precedenti.

Export TEI

¶ Querit̃ vtrũ in tali cōmutatione re

Export TEI

13

*quirat̃ consensus heredis grauti. Rñd. Pe. vbi. s̃. ꝙ si nō pōt ĩpleri de iure vel de fctō req̇rit̃ ↄsensus heredis grauati ⁊ eccłie cui sit legatũ. ⁊ ita loquitur. l. le gatũ. ff. de vsufr. le. ⁊ simiłr dic qñcũ |

p. [Fo.cclxxviij.]v

ex causa legitima dʒz fieri cōmutatio.

Export TEI

¶ Quid si dubitet̃ an sit cā legitima vt

Export TEI

14

*fiat cōmutatio: vel eccłia cui legat̃ aut heredes nō ↄsentiũt ĩ cōmutatiōe. Rñ. Pe. vbi. s̃. ꝙ solus ep̃s poterit. C. de nuptis. l. j. ⁊ si eccłia cui legat̃ consentit vt fiat cōmutatio ⁊ heredes ↄ̃dicũt nihilo minꝰ ep̃s fauebit eccłie legatarie fauo re volũtatis defuncti adimplẽde et nō heredi. ⁊ iste ẽ casus ĩ. d. l. legatũ. Fallit hoc ĩ legato ꝓ monasterio fiẽdo q sine ↄsensu heredis nō p̃t cōmutari nisi fue rit negligẽs  tũc etiā sine eiꝰ cōsensu p̃t ep̃s elapso sermino. d. c. nos quidẽ.

Export TEI

¶ Qui pōt suuʒz offm̃ ĩpẽdere vt legata

Export TEI

15

*suũ ↄsequant̃ effectũ. Rñ. Pa. ĩ. d. c. nos. ꝙ etiā iudex secularis etiā ĩ legatis ad pias causas. est tex. in aut̃. de eccłia. ti. §. si quis edificationẽ. siłr tā secularis  eccłiasticꝰ pōt cōpellere vt legata sol uant̃ q̃ fiũt nō certe ꝑsone: vel sic certe: tñ talis est ꝙ nō pōt ĩ iudicio petere vt sunt fratres minores. d. §. si q̇s. secus et set si nō ad piā cām sit legatũ ⁊ certe ꝑ sone factum tunc  oportet ꝙ solũ ad instantiam partis compellat.

Export TEI

¶ Vtrũ ep̃s ĩ legatis ad pias cās possit

Export TEI

16

*se intromittere. Rñ. P. in. c. si heredes. de testa. ꝙ si testator ꝓuidit sibi de executore nō pōt nisi in defectũ. vt. s̃. Executor. §. xj. ⁊ in ca. tua nos. de testa. ⁊ in aut̃. de ecclesia. ti. §. si q̇s ꝓ redẽptione. Si ꝟo testator nō ꝓuidit sibi de executore: tũc in legatis pro redẽptiōe capiti uoꝝ ⁊ ꝓ alimonijs pauperũ ꝓuidebit ep̃s. vt in. d. §. si q̇s aũt ꝓ re. ⁊. l. nulli. C. de epi. ⁊ cle. Jn alijs aũt heres. vt in. d. c. si heredes. ⁊. c. tua. ⁊. c. nos. de test. nisi in negligentiam. vt. s̃. executor. §. xiij.

Export TEI

¶ Vtrũ legatũ factũ ꝓ ↄstruẽdo hospi

Export TEI

17

*tali pauperũ. in qͦ poneret̃ rector ad arbitriũ certi p̃lati possint heredes muta re in ed: ficationẽ monasterij religiosorũ. Rñ. lappus abbas ĩ cle.  contingit de reli. do. vt refert do. an. in. d. c. nos q̇dem. q Jo. an. cũ q̇busdā iuristis consuluit ꝙ sic. cũ licẽtia ep̃i: etiā ↄ̃dicente illo p̃lato.  q̇ meliꝰ facit non aliud sed idẽ facit. c. peruenit. el. ij. de iureinran. sʒz plus est ecclesiā religiosoꝝ facere  hospitale. Facit. c. scripture. de voto et regnla plꝰ semꝑ de re. in lib. vj. ergo ⁊ c. Sʒz ↄ̃ vr̃. xiij. q. ij. vltima volũtas. de cel. missa. cũ marthe cũ si. vbi pʒz ꝙ volũtas de functi ꝓ lege dʒz seruari ergo formaʒz mādati dʒz diligẽtissima accuratiōe seruari nec eo casu plus cōtinet in se q ẽ minꝰ vel ecōtrario. de p̃bẽ. cũ de beneficio. lib. vj. ad hec. Rñ. d. An. ꝙ ista sunt vera in materia odiosa vel ambitiosa ⁊ sic restringibilis. de p̃bẽ. uis. li. vj. sʒz opinio Jo. an. loquit̃ ĩ materia fauorabili. ⁊ maxime aĩe defuncti in q̃ fit plena ĩterpretatio. c. cũ dilecti. de do. vnde ꝟisiłr p̃sumit̃ ꝙ defũctꝰ nō ↄ̃dixisset de mōstrando sibi vsum vtiliorẽ. facit ad hoc ꝙ no. bar. in. l. fi. ff. de ope. pub.

Export TEI

¶ De cautela danda illi qui vult lega

Export TEI

18

*re pro anima ⁊ timet parentes. vide. j. pactum. §. xiiij.

Export TEI

est cui a papa certa patria vel ꝓuincia committit̃ gubernanda ẜm Gof. vnde gerit vices pa pe ⁊ est ordinarius ĩ prouincia. c. legatos. de officio. le. li. vj.

Export TEI

Ad ꝓpositum eoꝝ que hic dicunt̃. ⁊ an inuẽtus q̇s cogat̃ ad munꝰ legationis. no. glo. ꝙ sic in. l. si q̇s decurio. C. de decu. li. x. ⁊ ĩ. l. dotẽ. ff. solu. ma. Bart. ĩ. l. sed reprobari. de excusa. tuto. ⁊ ꝙ cōueniri nō possunt ꝓ debitis tꝑe legationis ꝓ debitis añ ↄ̃ctis. l. ij. §. legatis ⁊ ibi gl. Bar. ⁊ doc. ff. de iudi. ⁊ ĩ. l. de eo. ⁊ in. l. sed ⁊ si restituat̃ eo. tit. ⁊ testantur apud hostes ẜm cōsuetudinẽ ciuitatis sue no. Bar. ĩ. l.  latronibꝰ. ff. de testa. ¶ Quō faciet fideʒz si req̇rat̃. Rñ. ꝙ per

Export TEI

1

*literas suas. l. vnica. C. de man. prin.

Export TEI

¶ Quot sũt spẽs legatoꝝ. Rñ. due qui

Export TEI

2

*dā sunt ĩproprie legati nũcij ⁊ nō iudices ⁊ sunt illi q̇ sepe mittunt̃ a papa ꝓ ambassiata. vel ad aliq nudũ ministeriũ exercẽdũ de q̇bus di. j. iusgentiũ et xcvij. c. nobilissimus ⁊ quasi per totũ. et istos q̇ impedit debet tradi hostibus ⁊ sit seruus. l. vlt. ff. de legationibꝰ. Et ibi loquit̃ de legatis quorũcũ etiā hostiũ: ⁊ secundũ canones sunt excommunicā |

p. Fo.cclxxix.r

di. xciiij. di. si q̇s ita. no. gl. ĩ. d. c. iusgentiũ. Quidam sunt legati iudices quos papa facit ordinarios in certa prouincia ⁊ de istis loquit̃ diffinitio p̃missa et titulꝰ de officio legati: ⁊ isti sunt in triplici differentia.

Export TEI

¶ Primi sunt legati nati  natꝰ ĩ sua dignitate efficitur legatꝰ pape. vt archiepiscopus canturieñ. qui eo ip̃o ꝙ archiepiscopus est legatus pape. vt in. c. j. de officio legati et isti dicuntur legati ratione dignitatis.

Export TEI

¶ Sci sunt legati de latere vt sunt illi q̇ mittuntur de curia pape etiā si nō sunt cardinales ẜʒz glosam ĩ. c. pe. de of ficio legati. Sʒz pa. in. c. j. eo. ti. tʒz⁊ bene ꝙ solũ cardinales dicunt̃ legati de latere maxime hodie. ¶ Tertij sunt legati q̇ nec sunt de latere  nō cardinales nec sunt nati quia non in tali dignitate ⁊ sunt illi quibus papa committit le gatiōis officiũ in aliq̃ ꝓuincia vel sua vel aliena. vt ĩ. c. volẽtes eo. ti. Et tales dicuntur legati rōne ꝑsone nō rōne di gnitatis vt primi.

Export TEI

¶ Vtrũ legati nati vel ratione persone

Export TEI

3

*habeant iurisdictionẽ in exẽptos. Rñ. Pa. in. d. c. j. ꝙ nō. ⁊ probatur in. c. j. de verb. sig. li. vj.

Export TEI

¶ Vtrũ possint p̃dicti legati absolue

Export TEI

4

*re ꝓtectiōe manuũ violẽtia in eccłiasti cũ. Rñ. ꝙ legati nati nō pñt nec ĩ ꝓuincia nec ex̃ nec subditũ nec extraneũ. Ra tio ẜm Pa. in. c. pe. de officio legati.  clerici ꝑderẽt priuilegiũ. c. si q̇s suadere. xvij. q. iiij. cũ nullꝰ haberet ire ad pa pā ꝓ absolutiōe. eo ꝙ dignitas est ꝑpe tua. Jntellige ẜm pa. ibidẽ de iniectione a qua ep̃i nō pñt absoluere:  ab illa a qua ep̃i absoluũt multo fortiꝰ ipsi cum sint ordinarij. Legati ꝟo rōne ꝑso ne possunt absoluere subditos existen tes in prouincia. siłr extraneos ĩ sua ꝓuincia delinquẽtes ⁊ extātes subditos vero suos extra ꝓuinciā suam non pos sunt absoluere ẜm gl. ⁊ cōiter doc. ĩ. d. c. pe. nec etiā de cōsensu iudicis illiꝰ ꝓuincie ẜm pa. ibidẽ. sʒz Jo. mo. ⁊ Jo. an. quos sequit̃ Ge. in. c. j. eo. ti. li. vj. tenẽt ꝙ pñt ⁊ magis placet hec opinio. Subditos etiā suos ⁊ in sua ꝓuincia qui ex tra ꝓuinciam iniecerunt manuũ violẽ tiũ in clericũ ẜm host. nō pñt absoluere. sed Specu. recitat aliquos tenere ꝙ pñt ⁊ mihi plus placet: sicut pñt etiaʒz eos punire de delicto extra cōmisso: extraneos vero aliũde veniẽtes ligatos absoluere nō possunt. Legati vero a la tere possunt absoluere quoscun tā in ꝓuincia eis decreta  extra. tā subditos  extraneos. ẜm gl. ⁊ communiter doc. in. d. c. pe. Host. tamen limitat non haberet locum cuʒz iniuria est enormis quia reseruatur pape. alle. c. si vero. et c. cum illoꝝ de sentẽ. excō. cum si. Sʒz tu tene ꝙ possunt etiā in enormi ẜm Joā. an. Jura vero excipiẽtia enormem iniu riā non loquit̃ in legato a latere. sed in alijs inferioribꝰ. ⁊ hoc sequitur Archi. ĩ. c. j. de officio le. li. vj. communiter doc. in. c. ad eminentiā de sen. ex. Fallit hic in duobꝰ casibus. Primus quādo sunt in presentia pape. secundꝰ quādo sunt reuocati ante regressuʒz ẜm pa. in. c. pe. de officio le.  tunc absoluere nō pñt. ¶ Quid possunt facere dicti legati: vide in. c. legatos de officio. le. li. vj. ⁊ que

Export TEI

5

*nō possunt facere habes in gl. c. ꝙ trās latiōes de officio le. ⁊ ĩ. l. multis. c. li. vj. eo. ti. que omitto cum hodie illi qui ha bentur in vsu legati multa possint ex spāli ↄcessiōe q̃ ex eorũ literis potius ex doctrina cognoscitur.

Export TEI

¶ Vtrũ legatꝰ possit ꝓcessum delegati impedire: aut eiꝰ snĩam irritare. Rñ. ꝙ

Export TEI

6

*non. c. studuisti. de officio lega.

Export TEI

nec similiter potest absoluere excommunicatos vt papa vel eius delegato. dicto capitulo studuisti.

Export TEI

¶ Legatus an possit absoluere. excom municatum a se in sua prouincia extra

Export TEI

7

*prouinciam existens. Rñ. secũdũ Jnn. ꝙ sic: si nō sit reuocatus in foro penitẽ tiali. sed in foro contentioso nō nisi re uertatur in ꝓuinciā. ĩtellige nisi egressus esset cum animo non redeundi:  sic expirat legatio.

Export TEI

p. [Fo.cclxxix.]v

¶ Quid de ĩpediẽtibꝰ legatos vel nũ

Export TEI

8

*cios apłicos ne exerceant eorũ officia. Rñ. ꝙ excōicati sunt ipso facto ⁊ terre. regna vel loca predictoꝝ sunt interdicta tandiu quandiu in cōtumacia per stiterint eorum domini. c. super gentes et regna de officio legati. li. vj. extrauagans est.

Export TEI

filiorũ illegitimoruʒz quot modis fit. Rñ. xj. modis. ¶ Primꝰ qñ pater offert filium naturalẽ tātũ nō habẽs filios legitimos inter viuos seruitio curie ciui tatis ex q̃ est oriũdꝰ: vel si pater est oriũ dus de veteri roma. s. constantinopoli. vel noua offerat eum curie cuiuscũ ci uitatis metropolis vt ĩsti. de nup. §. vl ti. ¶ Secundus quādo pater offert eũ imperatori. ⁊ sit curialis in aut̃. quibꝰ modis natura. effi. sui. §. siquis igitur.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ legitimatio est restitutio natalium. vt per Bal. ĩ ti. C. de iure. aure. anul. ⁊ Bart. in. l. gallꝰ. .§. ⁊ quid si tantũ. ff. de libe. ⁊ posth. ⁊ ĩ i. ij. de vulga. ⁊ pup. ⁊ facit ius ĩter oẽs Bald. in dic. l. j. vbi etiā ꝙ soli principi conuenit. ⁊ idẽ Pau. de ca. consi. ccxxv.

Export TEI

sed iste nō succedit agnatis ascẽdẽtibꝰ vel descendentibus ex latere patris vt ibidem.

Export TEI

¶ Tertius quādo pater filiā suā natu ralem in matrimonio copulauerit officiali curie ciuitatis de qua est oriũdus vel si pater est oriundus de veteri vel noua roma copulet officiali ciuitatis. metropolis. vt. C. de natura. li. l. iij. ĩ fi. ¶ Quartus quādo nullo alio legitimo existẽte vel si existit nō cōtradicit sʒz cōsentit filiꝰ naturalis patre defuncto cō fert seipsum curie isto mō. vadit ad regimẽ ciuitatis ⁊ dicit vos egetis tali of ficiali ego offero me curie ⁊ seruire ĩ tali officio si curia recipit eũ legitimꝰ erit vt ĩ. d. §. si quis igit̃. ⁊ intellige tales filios naturales talẽ ꝑ oblationẽ legitimatos vt succedant patri ab intestato nō tamẽ alijs cognatis ex parte patris nec ipsi eis. vt in. d. aut̃. §. filium vero. ¶ Quintus quādo pater deficiẽte ꝓlelegitima offert ṗncipi p̃ces ꝓ filijs naturalibꝰ vt sũt filij legitimi successores etiā sine mr̃imonio. dũ tñ ṗnceps p̃ces admittat. d. aut̃. §. illud tamẽ. ¶ Sextꝰ qñ pr̃ ĩ testō dicit euʒz sibi velle succede re si tamẽ filiꝰ post mortẽ pr̃is principi supplicauerit: ⁊ testm̃ ostẽderit. tũc. n. dono ṗncipis ⁊ legis heres erit legiti mus. dũmo volũtatẽ pr̃is sequat̃. vt in d. aut̃. §. si ꝟo his q̃. ¶ Septimꝰ quādo pr̃ ĩ exirema volũtate noĩat filiũ. ⁊ here dẽ ĩstituit. C. de naturali. aut̃. itẽ si quis q limita ẜʒz ꝙ ĩ casu sequẽti. ¶ Octauꝰ quādo ĩ publico ĩstr̃o. s. scripto ꝑ notariũ: aut ẽt si sit scriptũ ꝓpria manu cũ subscriptione triũ testiũ siliũ naturalẽ noĩauit filiũ nec adiecit naturalẽ. sed Bal. ĩ. c. ĩnotuit de electio. tʒz ꝙ opʒz addat suũ q̃si dicat ĩ sua ptāte ⁊ sic legitimũ nec sufficeret sola noĩatio ẜm Bal. ibi. Et si sũt plures filij naturales ex ea dẽ mr̃enati lʒz testimoniũ tm̃ deritvni oẽs erũt legitimi. Et hoc ĩtellige qñ ꝓles legitima nō suꝑest ẜm gl. ĩ. c. ꝑ tuas qui fi. sint le. quā sequunt̃ cōiter docto. ¶ Nonꝰ quādo pr̃ filiũ ex cōcubina no minat filiũ legitimũ ẜm. d. An. in. d. c. ꝑ tuas. q intellige si mr̃ talis est ꝙ potuit esse vxor sua quādo generauit. vt ĩ au. vt lice. ma. ⁊ auie. §. adhec. Ratio ibi ponit̃  ex tali noĩatiōe vt testimoniũ ꝑhibere. ꝙ cũ mr̃e legitimũ habuit vel habeat matrimoniũ. ex quo cōcludo ꝙ si mater vel ipse aliũ accepisset in cōiu giũ viuẽtibꝰ ipsis nō legitimaret talis noĩatio q no. bene. ałs sic et si ex alia vxore haberet filios venirẽt isti cũ illis ⁊ similiter si post. ¶ Decimꝰ quādo pr̃ ↄ̃hit mr̃imoniũ cũ illa q̃ est mater filio rũ naturaliũ ipsiꝰ pr̃is  qͦ dic vt. s̃. filiꝰ .§. j. ¶ Vndecimꝰ quādo legitimat̃ per ꝑapā imperatorẽ aut principes q̇ non habẽt superiorẽ aut habẽtes ptātẽ ab eis. ⁊ de p̃dictis vide in. c. per tuas per do. ibi qui fi. sint leg.

Export TEI

¶ Vtrũ papa possit taliter legitimare:

Export TEI

1

*vt succedāt in hereditate ⁊ admittant̃ ad alia tꝑalia. Rñ. pa. in. c. per venerabilem qui filij sint legitimi. Varia fuit. |

p. Fo.cclxxx.r

opinio. Sʒz in practica seruatur opinio Joan. ⁊ Ber. idẽ. s. ꝙ non pōt in terris sibi nō subiectis maxime quādo tales sunt adulterini vel incestuosi. ⁊ ꝓ hoc est bonꝰ tex. ĩ. c. dicat aliquis. xxij. q. iiij. ⁊ in. c. vnico. xxxv. q. vij. sed quo ad spiri tualia non est dubiũ.

Export TEI

¶ Vtrũ legitimꝰ sʒz legitimatus per se

Export TEI

2

*quẽs mr̃imoniũ sit legitimꝰ quo ad om nia. Rñ. ẜʒz pa. ⁊ gl. in. c. tāta. q̇ fi. sint le. ꝙ sic ⁊lʒz dñs Ant. ibidẽ teneat ꝙ nō in statutis.  statutũ nō cōprehẽdit fictũ l. iij. §. hec verba. ff. de neg. ge. ⁊ sic isti fi cte sunt legitimi ꝓpter ꝟbũ habeātur ꝙ est verbũ fictũ. tñ magis placet ṗma opi.  quādo verbũ habeant̃. profert̃ ab habente potestatẽ paria sunt dicere habeantur pro legitimis ⁊ sunt legi timi. Facit ca. ex parte de spon. ⁊ quod dicit bart. in. l. si is qui pro emptore. ff. de vsuca. ⁊ in. l. si maritus. ff. de adul. vbi vult ꝙ dicere habeantur pro ciuibus ab habente ptātem. Jdeʒz est ac ꝙ sint ciues ⁊ sic tene.

Export TEI

¶ Vtrũ talis succedet in feudo si dictũ

Export TEI

3

*est ꝙ transferat̃ ad posteros ex se legitime descendẽtes. Rñ. bal. in. c. natura les si de feu. cō. fue. t ꝙ nō. Sʒz Jac. de belui. ⁊ cōiter do. ĩ. c. lator. q̇ fi. sint leg. tenẽt cōtrariũ. s. ꝙ succedet ⁊ tex. d. ca. naturales. Jntelligit̃  legitimato ꝑ re scriptũ prĩcipis.  cũilla legitimatio sit stricti iuris tan dispẽsatio contrarius est restringẽda. c. ꝙ dilectio de ↄsangui ni. ⁊ affi. sʒz mr̃imoniũ tan fauorabile purgat precedẽtia ⁊ ideo succedet.

Export TEI

¶ Vtrũ legitimatꝰ ab imperatore vel

Export TEI

4

*habẽte potestatẽ ab eo sit legitimꝰ quo ad spũalia. Rñ. pa. in. d. c. ꝑ venerabilẽ ꝙ nō. ⁊ iō nec ad ordines ⁊ alia spiritua lia admittet̃. vide gl. x. d. le. ⁊ sequitur bar. ĩ. d. aut̃. ex complexu. nec etiā erũt legitimi in dñio illoꝝ qui nō recognoscunt Jmperatorẽ tum ad ea ꝑ q̃ fieret alteri preiudiciũ puta ad successionẽ bonorum ab intestato. vt no. in. d. c. per venerabilem.

Export TEI

¶ Vtrum cōitas hñs ptātẽ legitimādi

Export TEI

5

*ab imperatore possint legitimare ĩ pre iudiciũ agnatoꝝ. Rñ. d. Ant. ĩ. d. c. ꝑve nerabilẽ ꝙ nō? nisi pr̃ ⁊ agnati ↄsẽtiāt  hec ptās tā alteri preiudicialis ẽ restringẽda. l. j. §. si q̇s a principe. ff. ne q̇d ĩ lo. pu. Sʒz bal. ĩ Ru. codi. ẽ ↄ̃ eũ qñ simpłr ẽↄcessa autoritas legitimādi. sʒz credo veꝝ dictũ bal. ĩ filijs naturalibꝰ tm̃: sʒz in spurijs ⁊ alijs ex danato coitu nō credo nisi exp̃sse ↄcedat̃. Facit quod no. Joā. an. ĩ addi. ad spe. in ti. q̇ fi. sint leg. q̇ dicit ꝙ si spurius dupłr. s. ex pr̃e vx orato ⁊ mr̃e maritata ĩpetrat a pa: vel ab ĩperatore rescriptũ legitimationis ꝙ nō vʒz si nō expressit. Facit ꝙ no. pa. in. d. c. ꝑ venerabilẽ. vbi dicit ꝙ ĩcestuosus vl adulterimꝰ. nisi id exprimat ꝑ rescriptũ legitimatiōis erit surrepticiũ.  oẽ tacitũ ꝑ id q papa vel princeps nō ita de facili cōcessisset si illud sciuisset facit rescript ũ surrepticiũ. ⁊ vi ciat. c. postulasti  rescri. Facit ẽt ꝙ no. Host. ⁊ Gof. ĩ sũma ꝙ licet papa legiti met aliquẽ ad dignitates nō intelligit̃ legitimꝰ qͦ ad ep̃atũ alias ma iores: sed tm̃ qͦ ad iferiores de ↄces. p̃bẽ. c. dilectꝰ. vide ẽt. s̃. dispensatio. §. ix. Aduerte tñ hic q dicit ang. ĩ aut̃. qũo natura. effi. sui. §. si quis igit̃ ꝙ pater pōt legitima re filiũ in preiudiciũ filioꝝ legitimoꝝ. sed filius illegitimus non potest se legitimari facere in legitimorum preiudicium.

Export TEI

¶ Vtrũ legitimatus simpliciter intelli

Export TEI

6

*gat̃ ẽt quo ad dignitates. Rñ. Host. ꝙ sic sicut simpłr restitutꝰ ad oĩarestituit̃. C.  sẽtẽtia. pa. l. j. uis gof. teneat ↄ̃. iũ ¶ Vtrũ papa dispẽsando in matrimo

Export TEI

7

*nio ↄtracto in gradibꝰ ꝓhibitis de iure canonico legitimet filios ante cōceptos. Rñ. ꝙ nō. sed bñ postea concepti erũt legitimi quo ad oĩa ⁊ si expresse le gitimet añ cōceptos nō erunt quo ad oĩa sʒz solũ qͦ ad spũalia ⁊ tẽporalia ĩ ter ris pape nō i alijs. vt ĩ. d. c. fi. q̇ fi. sint le.

Export TEI

ẜʒz do. Ant. sʒz Jo. an. ⁊ pa. in. d. c. ꝑ venerabilẽ legiti mādo matrimoniũ vt ex tũc erũt legiti mi ꝑ oĩa si mō ꝓles fuit gñata ex coitu matrimoniali saltẽ affectu licet nō te|

p. [Fo.cclxxx.]v

nuerit de iure positiuo ⁊ verius.

Export TEI

¶ Que requiruntur vtvaleat legitima

Export TEI

8

*tio. Rñ. ẜm pa. in. d. c. ꝑ venerabilem ꝙ quatuor primo ꝙ exprimat qualitateʒz legitimatiōis. vt. s̃. §. v. secũdo ꝙ expri mat si hʒz fratres legitimos vel natura les aliter nisi exṗmat̃ nō valeret. tertio ꝙ pater ⁊ filius legitimādus cōsentiāt quarto ꝙ si pater mortuus fuerit vocẽ tur agnati vt cōsentiant nisi princeps vellet legitimare ex certa sciẽtia ipsis nō vocatis pōt. ⁊. n. princeps ex certa sciẽtia restituere in integrũ cũ preiudicio alterius vt no. in. l. fi. C. de sentẽtia passis ⁊ in. l. in cause. ff. de minoribus. Si tamẽ cũ disposuisset vt legitimarẽ tur post mortẽ ipsius tũc non esset necesse ꝙ a gnati vocarẽtur  tũc ⁊ ipsis inuitis possent legitimari adeo ꝙ etiā succederẽt ipsis agnatis ab intestato morientibus.

Export TEI

est triplex. s. legi tima trebellianica: ⁊ falcidia. prima debetur de iure nature tantuʒz filijs ⁊ ipsis mortuis de betur. nepotibꝰ ex eis legitime natis nec eis pōt imponi grauamẽ su ꝑ ipsa per legata aut fideicōmissa. Sed bene possunt grauari per debita. Nō potest etiā eisdem ĩponi conditio vel modus Et si apponatur pro nō adiecto habet̃ C. de in of. test. l. omnimō. ⁊. l. se. ⁊ hec ẽ tertia pars hereditatis si sunt quatuor filij vel pauciores si ꝟo sunt quin vł plus: tunc erit medietas totius heredi tatis quaʒz inter se diuident equaliter. C.  inoffi. tes. aut̃ nouissima. Et aduer te ꝙ ista legitima aliqñ sic dicitur. vt ĩ d. l. oĩmodo. Aliquando dicitur debita pars vt in. l. scimus. C. de inoffi. test. Aliquando dicitur debitum simpliciter. vt in auten. de trien. ⁊ se §. j. Aliquando debitum bonorũ sub fideliuʒz. vt. C. de inof. dona. l. si totas. aliqñ dici tur debita iure naturevt in aut̃. de triẽ. ⁊ se. §. hoc nos.

Export TEI

Ad propositũ eoꝝ que hic notātur ⁊ q̇d silegitima gl. bar. ⁊ do. ĩ aut̃. nouissima. C.  inoff. test. vbi no. per saly. versi. quero an ꝑ statutũ  hĩs q̃. j. ĩ ꝟsi. seq. ponunt̃. ⁊ no. Ro. sing. 610. incip. q̇ dam cardinalis ⁊ an debeat relinqui filijs. ti. institutionis. no. Math. sing. 104. inci. no. ꝙ illa vulgaris doctrina ⁊ sing. 159. Juri. nota ꝙ si pater.

Export TEI

¶ Vtrũ ista legitima possit ꝑ statutuʒz vel consuetudinẽ in totũ tolli. Rñ. Al

Export TEI

1

*bri. dicit in. l. qm̃ in prioribꝰ. C. de ĩof. test. ꝙ cōiter do. ⁊ ẽt vltra mōtani tenẽt ꝙ nō. Alij magni tenent ꝙ potest in to tũ tolli. Sʒz primaveriorvidet̃. posset tñ statutũ vel consuetudo diminuere vel distinguere eam: sed nō in totũ tollere Rō  sicut a natura alimentatio filij a parte depẽdet. fi. de iusti. ⁊ iur. l. j. §. hĩc descendit ita post mortem pr̃is alimẽtatio filij ab hac portione iuris nature depẽdere vr̃ vt innuitur in aut̃. de triẽ. ⁊ se. §. j. ad fi. ⁊. §. prohibemus aũt ibi sivult filioꝝ ⁊ c. ꝓ hoc facit insti. de iur. naturali. §. j. ff. de pac. l. ius agnatiōis ⁊ c. Pa. rñ distinguit ⁊ bene ĩ. c. Ray. de testa. ꝙ aut filiꝰ nō hʒz vñ viuat aliũde. ⁊ sic vera est opi. vltramōtanoꝝ aut hʒz vnde viuat. ⁊ si est ꝟa sca opi. Aduer te tñ. ꝙ in legitima filiꝰ nō pōt grauari ꝑ fideicōmissuʒz ẜʒz cōem opi. ꝑ. l. qm̃ in prioribꝰ. C. de inof. test. ⁊. l. cũ patronꝰ ff. de leg. ij. lʒz barto. ⁊ Dy. dubitauerint in. l. j. ff. devulg. ⁊ pupil. sub. Sed succe dẽtes ab intestato ipsi filio si cōtingat filium decedere impuberẽ possunt gra uari ⁊ est casus in. l. si fundũ ꝑ fideicōmissum cũ. l. se. ff. de leg. j. iō dicit bal. in. l. cũ virũ. C. de fideicō. ꝙ substitutꝰ filio impuberi. poterit grauari vt resti tuat legitimā. filio debitaʒz. ⁊ si verba sunt dubia puta testator dixit post mor tẽ filij mei. ĩpuberis hereditas integra restituat̃ seio: nec expressit per filiũ vel succedẽtes ab intestato filio meo: vel ꝑ substitutũ datũ filio meo fideicōmis.  bebitur in legitima etiā ẜm Bar. in. l. q̇ duos. ff. de vulg. ⁊ pup. sub. et cōiter seqũtur scribentes ibi. ⁊ refert Pa. fuis set ↄsultũ per Joā. de Jmo. ⁊ Fulgo. in c. Raynu. de testa. lʒz bar. in. l. coheredi. ff. de vulg. et pupil. sub. aliter dixerit. |

p. Fo.cclxxxj.r

¶ Quid si filius instituatur in minori parte. Rñ. ꝙ nihilominus aget vs ad supplementũ. d. l. oĩmodo.  hec legiti ma datur in bonoruʒz subsidiũ.

Export TEI

de iure nature. Si tamen filius institutꝰ renũciaret hereditati nō posset petere legitimā. ẜʒz bal. ĩ. l. vnica. C. qñ non pe. partes. Et bal. in. l. gerit. ff. de acqui. heredi. Nec siłr qñ pater decessit ab intestato.

Export TEI

¶ Sca trebellianica a trebello autore

Export TEI

3

*sic dicta debet̃ hec iure institutiōis. et ẽ quarta ꝑs hereditatis totiꝰ fuit cũ q̇s ĩstitutꝰ heres vłr vel ĩ certa quota here ditatis rogat̃ vt restituat alij heredita tẽ sine liberis moriẽdo. iste sic ĩstitutꝰ poterit retinere q̃rtẽ ꝑtẽ totiꝰ heredita tis. Jnsti. de fideicō. hẽ. §. sʒz . C. ad tre bel. ꝑ totũ. Jnstitutꝰ tñ heres ĩ certa ꝑte hāc nō hẽbit. ẜʒz bal. ĩ. l. j. ff. ad. l. fal.

Export TEI

¶ Tertia falsidia a falcidio autore de

Export TEI

4

*bet̃ iure ĩstitutiōis. ⁊ ẽ q̃rta ꝑs totiꝰ he reditatis quā ꝑs retinet qñ ĩstitutꝰ heres fuit ⁊. s̃. dodrātẽ. s. tres ꝑ tes heredi tatis est aliquid legatum vel fideicom. de testa. raynal.

Export TEI

¶ Jn q̇bꝰ casibꝰ cessat falcidia. Rñ. ꝙ ĩ

Export TEI

5

*decẽ casibꝰ. ¶ Primꝰ ĩ his q̃ legat̃ sicvt nō possint alienari. vt adsuccessores eiꝰ cui relicta sunt debeāt ꝑuenire. C. ad. l. fal. aũt. sed in ea re.

Export TEI

¶ Scs ĩ his q̇ ad pias cās relĩquũtur

Export TEI

6

*eccłie aut ꝓ loco vt ĩ aut̃. siłr. C. ad. l. fal. Aduerte hic ꝙ si eccłia vł aliꝰ piꝰ locꝰ institueret̃ hr̃s tũc detraheret falcidiā  legatis factis alteri eccle. vł pio loco:  currit ṗuilegia cũ ṗuilegio. ⁊ sic ↄcurrẽtibꝰ ṗuilegijsvtũt̃ iure cōi facit. l. assi duis. C. q̇ po. ĩ pi. ha. no. pa. ĩ. c. ĩpñtia.  ꝓba. idẽ tʒz Dy. ⁊ seq̇t̃ Albri. ĩ. l. si q̇s ad declinādā. C.  epi. ⁊ cle. ⁊ hoc idẽ etiā si ĩdirecte relinq̃t̃ ẜm bal. ĩ. l. auia. §. titio. ff. de cōdi. ⁊ demō. puta cũ relinq̇t̃ fundus cum pacto vt restituat ecclesie. ¶ Tertius intestamẽto militis. C. ad. l.

Export TEI

7

*falci. l. testō. Sʒz hodie corrigit̃ ꝑ aut̃. de hẽredita. ⁊ fal. §. fi. ⁊ iō non cessat.

Export TEI

¶ Quartꝰ ĩ male ablatis certis vł ĩcer

Export TEI

8

*tis leg. ⁊ alijs altẽis. l. ĩ ponẽ da. C. ad. l. fal. ¶ Vtꝝ legās tm̃ ꝓ male ablatis ꝙ legitima iure nature debita minuitur obliget filiũ vł illũ cui debet̃. Rñ. Monal. ꝙ si talia male ablata nō pñt ꝓbari nō tñr heres soluerevt bitũ. s. vt eis alienũ. sʒz vt legatũ. ⁊ iō si legitimā minuit nō tñr soluere secꝰ eẽt ĩ illo cui falcidia cōpetit: quia cum talia legata sint ad pias cās cessat hodie vt dictũ est. ⁊ ideo non detrahet.

Export TEI

¶ Sʒz q̇d fiet talis q̇ tot hʒz restituere in

Export TEI

9

*certa q̃ ꝓbare nō pōt. q̃ exhauriũt quasi totā hereditatẽ si nō pōt ĩducere filiuʒz vt sit cōtentus restituere. Rñ. ẜm Monal. ꝙ faciat testm̃ vel codiciliũ ĩ qͦ ordĩ net ꝙ om̃ia bona sua distribuātur pau peribus pro male ablatis in certis asse rens ꝙ plura sunt  oĩa sua bona.

Export TEI

¶ Quĩtus si testator certus de sua quā

Export TEI

10

*titate patrimonij prohibeatexpresse de duci falcidiam.

Export TEI

¶ Sextꝰ fi heres nō fecerit ĩuẽtariũ ẜm

Export TEI

11

*modũ ⁊ tp̃s statutũ hi duo habet̃ ĩ aut̃. sed cũ testator. C. ad. l. falci. Jdẽ si infra tp̃s legitimũ nō parneritvolũtati resta toris. vt. ĩ. c. Raynal. in fi. de te.

Export TEI

Septimꝰ  legato dotisvt l. ij. §. idẽ q̃siuit. ff.  dote p̃ le. viij. ĩ libertate legata. l. papi. ff. dẽ in of. test. Nonꝰ qñ legat̃ instrumẽtũ rei alteriꝰ. decimꝰ casus legis bñficiũ. ff. ad l. falci. ⁊. l. ⁊ si tacitũ. C. eodẽ qñ. si occul tauit vel negauit res hereditatis.

Export TEI

¶ Jn quibꝰ casibꝰ cessat trebellianica.

Export TEI

12

*ꝙ in tribꝰ casibꝰ. ¶ Primꝰ ĩ legatis ad pias causas. vt dixi. s̃. Legatũ. ij. §. v.

Export TEI

¶ Scs si testator ꝓhibuit. vt ĩ aut̃. de

Export TEI

13

*here. ⁊ falci §. si vero expressũ. Rō  cũ testator possit tollere falcidiā multo ma gis trebellianicā q̇ minꝰ ẽ ṗuilegiata. vt. ff. ad. l. falci. l. ĩ quartā. lʒz ↄtrariũ teneat gl. in aut̃. sʒz cũ testator. C. ad. l. fal. Sʒz cōis opi. verior ẽ ꝙ pōt. vt in. d. §. si ꝟo. ¶ Tertiꝰ est qñ substitutio euanescit. vt puta  ĩgredit̃ religionẽ ille q̇ rogatꝰ ẽ si sine liberis decederet. vel nō maritaretur ⁊ hmōi. vt ĩ aut̃. nisi rogati. C. adtrebel. Addo quartũ qñ iudicis offō ↄpulsꝰ solũ adijt heredi taẽ.  sic |

p. [Fo.cclxxxj.]v

totum restituet. Jnsti. de fideicom. in primis.

Export TEI

¶ Vtꝝ legatis multis factis tā ad pias

Export TEI

14

*cās  nō pias excedẽtibꝰ facultatẽ he reditatis. debeat fieri detractio tā de le gatis ad pias cās. An solũ  alijs. Rñ. Albri. ĩ. d. l. si q̇s ad declinādā. ꝙ sic cōi ter  oĩbꝰ. Nec ob ꝙ cessat falcidia ĩ p̃dictis  nō ẽ fal. sʒz declaratio legati in aniter fctĩ ab initio. vt. ff. ad tre. l. j. §. si is q̇ quadraginta.

Export TEI

¶ Quid ↄputat̃ ĩ istis legitimis. rñ Pa.

Export TEI

15

*ĩ. c. Raynu. de testĩs ꝙ ĩ ltĩa q̃ dr̃ falcidia q̃ ꝓuenit iure ĩstitutōis nō ↄputat̃ nisi ea q̃venerũt iure ĩstitutiōis heredi. nō aũt legata vł alio mō ꝓueniẽtia. Jn quarta ꝟo treb. cōputant̃ nō solũ q̃ veniũt heredi iure institiōis. sʒz oĩa q̃ ꝓueniũt ei ex testō. puta iure legati vel do natiōis. nō alia ꝓueniẽtia extra testm̃

Export TEI

Et de p̃dictis est casus et ibi Bar. Ange. ⁊ Jmo. ĩ l. q̃rtā. ff. ad. l. falc. ⁊ ibi ponũt rōnẽ dr̃ie ĩ legitima ꝟo q̃ ꝓuenit iure nature cōputant̃ nō solũ ea q̃ ꝓueniũt ex testō qͦcũ ti. sʒz ẽt vndecũ sint ꝓfecta. vt pʒz in iuribꝰ alleg. in gl. d. c. Raynu. ⁊ in. l. in quartā. ff. ad. l. fal. Distinguit tñ pa. ibidẽ circa hoc vltimũ sic. ꝙ aut pat̃ do nauit filio ob cāʒz. puta dotis. vel dona tiōis ꝓpter nuptias. ⁊ illud ↄputat̃ cũ legitima. aut donauit simpliciter et si donatio tenuit. puta  donauit emāci pato vel ꝓpter merita sic nō cōputabitur. Si ꝟo nō tenuit ĩ vita patris. lʒz sit ↄfirmata morte ↄputabiturcũ legitima de qͦ vide ⁊ dic. vt ĩ aut̃. ex testō. C.  colla. ⁊. ĩ. l. filiũ quẽ hñtẽ. C. fami. here.

Export TEI

¶ Vtꝝ q̇s possit deducere duas legiti

Export TEI

16

*mas portiones. s. legitimā debitā iure nature ⁊ trebellianicā. oliʒz fuerũt opi. in. l. . C. ad. l. fal. sʒzhodie dic cũ Bar tholo. in. d. l. . ⁊ in. l. papinianꝰ in. §. meminisse. ff. de inoffi. te. ⁊ bal. in di. l. filiũ quẽ habẽtẽ ⁊ canonistas in. c. Ray nutiꝰ. ⁊. c. raynal.  test. ꝙ si substitutio seu rogatio sit pure facta aut ad certuʒz diẽ. ꝙ perinde est ac si sit purefacta tũc nō poterit detrahere nisi vnā quā voluerit. Si ꝟo rogatio sit facta sub cōditione vel ad certum diem sic poterit de trahere ambas duas. ⁊ sic ↄcorda ius ciuile cũ canonico q vr̃ discordare in hoc ⁊ hest cōis opi. ẜʒz Pa. ĩ. d. c. raynu. ⁊ rationẽ diuersitatis vide ibi per euʒz. ¶ Vtrũ legitima portio que debet̃ iure

Export TEI

17

*nature amittatur ꝓpter delictũ pr̃isin lesam maiestatẽ. Rñ. d. Car. in cle. pastoralis. de re iudi. inver. ceterũ dicit ꝙ landu. tenet ꝙ nō. vñ dicit ꝙ filij audi ta cōdẽnatione patris furtim ⁊ dolose si capiũt suā legitimā nō tenẽtur saltẽ ĩ foro ale ad restitutionẽ faciẽdā prĩcipi  possũt tenere de iure nature q̃ ꝑ posi tiuũ ius nō pōt tolli. ar. in. di. ꝟ. ceterũ. ꝓ hoc  testa. Rayn. §.  ꝟo  pater nō pōt priuare filiũ legitima nisi in casu ĩ gratitudinis vt. C. de inof. tes. l. quoniā i prioribꝰ facit. c. ius dictũ de verb. sig. in aut̃. de here. ⁊ fal. §. si quis aũt nō im plẽs. dr̃ ꝙ ẽt ꝑ reatũ inobediẽtie nō pōt priuari filius legitima. Sed ʒzen. ĩ. d. ꝟ. ceterũ tʒz contrariũ rō  ꝑ cōtract ũ pōt tolli legitima que debetur deducto ere alieno. ff. de inof. test. l. papinianus. §. quarta aũt. Sʒz in delictis quasi cōtrahimur  ꝑ quasi cōtractũ se obligat ad penā. ff. de iure fisci. l. ĩperatores no gl. ff. de postu. l. j. §. bestias idẽ tʒz ʒzo.  lib.  legitima est quota bonoꝝ quā pater habebat tẽpore mortis nihil aũt hʒz qñ sũt cōfiscata. ff. de inter. ⁊ rele. l. iij. ⁊ q no. ff. de iure patro. l. diui. fratres. Et lʒz de rigore ⁊ subtilitate iuris istud sit ve rius tamẽ mihi magis placet opi. Car. tan magis benigna et eam teneo. rō quia per titulũ lucratiuum ⁊ per dona tionẽ non pōt pater alienare in preiudicium filij. C. de inoffi. dona per totuʒz ⁊ de dona. ⁊ q ibi no. in capitulo. fin. Sʒz fiscus hoc capit ex titulo lucratiuo ⁊ ideo non potest in preiudicium filij. Et ad rationẽ ʒzen. dico veram quando per quasi contractum dānificauit prin cipem in bonis ex cuius damno pater esset ei obligatꝰ ad rẽstitutionem alias nō  tũc nō est es alienũ nec ꝓprie pōt dici ꝙ pater teneatur ex q̃si cōtractu sʒz |

p. Fo.cclxxxij.r

simpłr ex delicto ad Jo. de ligna. iā pa tet responsio  in fraudem filijs titulo lucratiuo facta alienatio non valet.

Export TEI

¶ Vtrũ falcidia ⁊ trebellianica amittā

Export TEI

18

*tur per negationẽ fideicōmissi in quali tate vel quantitate facta ab herede illi cui fideicommissum est factũ. Rñ. ẜm Bal. in. l. scimus. §. licẽtia. C. de iure de li. ꝙ sic si ille ꝓbauerit qualitatem vel quantitatẽ fideicōmissi nec aliquaʒz ex ipsis poterit detrahere.

Export TEI

quis dicatur vi de. s̃. filius.

Export TEI

q̇s dicat̃. Rñ. gl. ĩ. §. q si i adul terio. xxxiij. q. j. ꝙ est q̇ damnatā adulterā ducit vel q̇ reconciliat sibi eā. vt. C. de adul. l. castitati vel q̇ sciẽter tʒz adulterā vt in. d. §. q si vel q̇ recipit pecuniā ꝓ adulterio. ff. de adul. iij. §. le nocinij. Limita p̃fata in tribꝰ primis casibꝰ ꝟa nisi emẽdatā teneret. Jdẽ lenociniũ cōmittit q̇ q̃stuaria mācipia hʒz  hec nō est minus  ꝓprio corpore questum facere. l. palaʒz. §. lenociniũ. ff. de ritu. nup.

Export TEI

De materia huiꝰ. §. ⁊ quot modis lenociniũ cōmittatur ꝑ maritũ no. Cy. in. l. ij. C. de adul. ⁊ in. l. ij. §. lenocinij. ff. e. ⁊ q̃ sit lenonũ pena no. Are. ĩ trac. ma lefi. in versi. adultero. in vlti. glos. ⁊ in aut̃. de leno. §. p̃conisiuꝰ. ĩ gl. col. iij. vbi no. ang. in ṗn. ꝙ lenonũ An soluere gabellam de lucro meretricis vigore statuti ꝙ de qͦlibet lucro soluatur gabella.

Export TEI

separat̃ ab habitatione hoĩm vt in capitulo primo de coniu. lepro.

Export TEI

Adde de notatis in hoc. §. ꝑ Guil. de cung. in. l. nullꝰ. ĩ ṗn. ⁊ ibi quo iure. C. de sum. tri. ⁊ pñt leprosi esse testes. et sodalij cōtestes pñt eũ visitare ⁊ cũ eo nō ĩteresse. l. casus. ⁊ ibi Bal. C. de test. ⁊ sunt irregulares. vt ꝑ eũdẽ Bal. ĩ addi. ad Spe. in ti. de despon. ver. v.

Export TEI

¶ Vtrũ lepra post veniẽs dissoluat mr̃i

Export TEI

1

*moniũ. Rñ. ꝙ nō vt pʒz in. d. c. j. ⁊. ij. eo. ti. Sed sponsalia bene soluit. vt ptʒz in c. fi. eo. ti.

Export TEI

¶ Vtrũ vxor teneatur cohabitare cũ vi

Export TEI

2

*ro vel eↄ̃rio vir cũ muliere leprosa. Rñ. ẜm gl. in. d. c. j. ꝙ nō ĩ eadẽ domo vel le cto sʒz bene tenet̃ ei debitũ reddere vt ĩ d. c. ij. Sʒz pe. aureolꝰ in. iiij. d. xxxij. dicit ꝙ vbi nō posset sine sua verisimili infe ctione et iam reddere debitũ ꝙ non tenet̃ ⁊ ponit regulā ꝙ nullꝰ tenet̃ redde re debitũ vbi est periculũ verisimile de vltimata infirmitate ⁊ facit ad hoc q dixi. s̃. debitum. §. iij.

Export TEI

¶ Vtrũ leprosi teneantur ad decimas.

Export TEI

3

*Rñ. gl. in. c. ij. de ecclesijs edi. ꝙ sic. nisi de ortis ⁊ nutrimẽtis animaliũ suorũ que sole excipiunt̃ ĩ. d. c. ij ⁊iō de alijs te nentur sicut alij christiani.

Export TEI

¶ Vtrũ possint habere ecclesiā⁊ presby

Export TEI

4

*terum qui eis celebret. Rñ. quod sic si tot sunt simul quod eam cum cimiterio possint cōstruere: dummodo veteribus ecclesijs de iure parochiali non saciant in iuriam. d. c. ij.

Export TEI

¶ Vtrum leprosi possint promoueri. vi

Export TEI

5

*de. s̃. corpore viciatus. §. ix. ꝙ non ne celebrare. nisi vt ibi dicitur.

Export TEI

¶ Vtrum sacerdos et leprosus factus

Export TEI

6

*possit in parochiali ecclesia prelatiōis officio fungi. Rñ. quod si sine scādalo ⁊ adhominatiōe populi nō potest illud exercere. dʒz ab officio remoueri. Jtem tamen ꝙ secundum facultates ecclesie administrẽtur ei necessaria quous vĩ xerit vt in. c. tua nos. de cleri. egro. Rectoribus vero ecclesiarum q̇ sine scandalo illorũ qui sunt sauis possunt serui re altari dādus est coadiutor qui curā habent animarum cui adiutori ad sustẽtationẽ congrua portio de facultate ecclesie eiusdem assignetur vt in. d. c. de rectoribꝰ. de cle. egro. Ex quo ptʒz ꝙ nō ꝓhibet̃ celebrare quādo sine scādalo potest. vt ĩ secreto ⁊ huiusmodi. arg. d. c. de rectoribus.

Export TEI

secundum ꝙ rationalis creatura ordinat̃ ad gratiaʒz omissis alijs acceptionibus legis secũdum Frā. de mayno. in. ij. sentẽ. est ars honeste viuẽdi ligans hominem ad sui obseruātiā aliter non esset lex nisi ligaret.

Export TEI

Ad ꝓpositũ eoꝝ q̃ ĩ hoc. §. dicunt̃. ⁊ |

p. [Fo.cclxxxij.]v

ꝙ lex dicit̃ q̃ fit a populo vel a principe: edictũ ꝟo q fit a p̃tore. vt no. Bar. in rubri. C. de legi. ⁊ ꝙ lex pōt tollere consuetudinem etiam cum clausula ge nerali. non obstañ. aliqua consuetudine no. Bald. in aut̃. oẽs. C. cōia. de suc. ¶ Quotuplex est lex. Rñ. vt colligo ex

Export TEI

1

*Sco. in. iiij. di. xvij. triplex. ¶ Prima di cit̃ lex nature ⁊ isto modo aliq̇d dicit̃ dupliciter de lege nature vno modo tā  principia practice nota ex terminis vel conclusiones necessario sequentes ex eis ⁊ hec strictissime dicuntur de le ge naturali. ¶ Sco modo dicit̃ de lege nature ⁊ large id quod est veꝝ practicũ cōsonũ principijs ⁊ cōclusionibꝰ legis nature in tantũ ꝙ statim notum est omnibus illud conuenire tali legi. ¶ Sca lex dicit̃ positiua diuina q̃ cōtinet̃ in his que sunt in veteri et nouo testamento. ⁊ lʒz Gratianꝰ vocet ip̃am le gem nature. limita eum ꝙ est verũ ꝓut est posita ab autore nature. et distinguit̃ cōtra ius positum ab aliquo q̇ nō est autor nature. ¶ Tertia lex dicit̃ po sitiua hoc ẽ posita de hoĩbꝰ. Multa em̃ eccłia statuit. ⁊ imperatores vltra ius diuinum ꝓpter obseruātiā honestiorẽ in moribus ⁊ propter reuerẽtiā maiorem in suscipiẽdis ⁊ administrādis sa cramẽtis. de prima ⁊ sca habes. j. Pa pa. §. j. ⁊ preceptum per totum. de quibus hic tractare nō intendo. sed de tertia lege positiua q̃ quidem lex positiua tātũ hʒz de rectitudine inquātũ a lege nature deriuat̃. Si vero discordet ab ea iam non erit lex sed corruptio legis. vt Aug. in primo li de liber. ar. Nō videt̃ inq̇t esse lex q̃ iusta nō fuerit Vnde inquātum habet de iustitia in tantũ hʒz de veritate legis. ⁊ hoc est q dicit Jsi. in. c. ↄsuetudo. di. prima. Lex erit omne q rōne cōsistit. Nā ẜm Fran. vbi. s̃.  ṗncipia legis nature nō possunt eodẽ modo applicari oĩbus ꝓpter multam varietatem rerũ humanaꝝ. ideo exinde prouenit diuersitas legis positiue. ¶ Quis pōt facere leges. Rñ. ẜm Bal.

Export TEI

2

*in. l. oẽs populi. ff. de iustitia et iure. ꝙ quantũ quis hʒz de iurisditione tantũ habet de autoritate condẽdi legem vei statutũ. nec vlterius extendit̃. nisi hic quoꝝ interest cōsentiant vel ad minus sint presentes ẜm Jnnoc. in. c. j. de loca. ⁊ in. c. a nobis el. j. de sen. exc. allega. c. fi. de his que fiunt a p̃la. Ratio ẜm do. Anto. ĩ. c. cũ laicis. de re. ec. nō alie. quia potestas statuendi dependet a iurisdictione ⁊ imperio in statuente et subietione quo ad eum in quẽ statuitur. c. ecclesia. de consts. c. bene quidem. xcvj. di. glo. ⁊ Bar. in. l. j. ff. de iuris. om. iudi. ¶ Vtrũ lex canonica. vel quelibet alia

Export TEI

3

*lex seu cōstitutio vel statutũ obliget ad mortale peccatum ex transgressiōe eiꝰ. Rñ. Pa. in. c. clerici officia. de vi. et ho. cle. ꝙ non semper. sicut nec lex ciuilis inducit semper decapitationem. Consi dera ergo ꝙ aut lex habet in se materiam preceptiuam et verisimiliter exco gitatam multum a statuente. et tunc non cures de verbis. quia verba sunt accōmodanda materie. tex. est cum glo. in. c. rogo. xj. q. iij. et pulcher tex. in cle. exiui. de verbo. ⁊ sic dic ꝙ ĩducit morta le. Si ve ro non constat de materia vbi quis esset certus de mente statuẽtis ꝙ vult ĩducere ad mortale sic ĩducit. facit q nota. gl. in. c. iij. ⁊. cap. per venerabilem. qui filij sint legi. ⁊ ibi per Pa. Aut cum nescitur de mente latoris. Tũc cō sidera ꝙ aut verba sunt p̃ceptiua. puta p̃cipimꝰ. iubemꝰ. sic obligat ad mor tale. Facit. c. ꝙ p̃cipit̃. xiiij. q. j. Aut vtit̃ verbis iperatiui modi. ⁊ si materia nō est necessaria nec multũ ponderosa nō obligat ad mortale. vt exemplũ si quis te ꝑcussit ĩ vna maxilla prebe ⁊ c.  est cōsilij. xxiij. q. j. ꝓaratꝰ. Si ꝟo materia est necessaria ⁊ multũ ponderosa sic in ducit mortale tex. est in cle. exiui ĩ. §. itẽ quia preterea de verb. sig. Exemplũ in psal. Vouete q est cōsilij.  votũ fit de suꝑerogatione. ⁊ reddite. ⁊ istud ẽ p̃ce pti.  quod est promissum est debitũ. de pac. c. j. ⁊ debitum reddere est prece ptũ iustitie. l. iustitia. §. iuris precepta. ff. de iust. ⁊ iure. Facit.  obligare se est |

p. Fo.cclxxxiij.r

voluntatis. sed reddere est necessitatis. vt in. l. sicut initio. C. de actio. ⁊ ob. Aut vtimur verbis ĩhibitorijs. vt inhibemꝰ ꝓhibemus. ĩterdicimus ⁊ hmōi. ⁊ sic in ducũt mortale ẜm Pa. ĩ. c. nā cōcupĩaʒz. de ↄsti. aut loquit̃ ꝑ ꝟba cōia. vt decerno statuo. ⁊ similia. ⁊ sic nō obligāt ad mortale. vt. dicit idẽ Pa. ĩ. d. c. nā cōcupiscentia similit̃ est verbũ cōe innouo. et ordino siue in plurali dicant̃: siue ĩ singulari. Aut loquit̃ ꝑ verbũ dʒz ⁊ sic ĩducit mortale dʒz ex suo ꝓprio significato importat necessitatẽ. vt in gl. in cle. Attẽdẽtes. de sta. regu. Jdẽ dicit gl. ĩ. c. ꝓposuit. de appe. ⁊ ꝑ bal. in. l. iij. C. de pigno. ⁊ in. l. sepe. ff. de offi. presi. ꝓuincie ⁊ alijs allegatis. in cle. attẽdẽtes ꝑ glo. ⁊ uis ratione materie aliqñ sit ↄgruitatis. in. c. j. de despō. impu. ⁊ no. glo. in d. l. sepe. ⁊. l. ij. tñ dicit pa. in. c. j. de dolo ⁊ cōtu. Jmproprietates sunt vitāde nō ad sequentiā trahẽde. c. ꝓpterea ⁊. c. fi. q ibi no. de verb. sig. ideo solum habe bit locũ ꝙ sit ↄsilij in casu speciali rōne materie q̃ cōsultiua est. Aut cominatur sub pena excōicationis ⁊ sic ĩducit mor tale:  nisi pro mortali nullus excōicat̃ xj. q. iij. nullus. ⁊. c. nemo ep̃oꝝ. ⁊ de sen. excō. c. j. li. vj. Facit ad hoc. ĩ ar. c. p̃terea. de of. delega. ⁊. l. or̃o. ff. de spon. ⁊. l. ij. ff. de iur. om. iud.  eadẽ obligatiōe qua obligat excōicatio. similiter ⁊ illud per q ad ipsam p̃uenit̃. Facit q no. in cle. qm̃ de vi. ⁊ ho. cler i. vbi tʒz stephanus ꝙ peccat mortaliter ↄ̃faciẽs sanctioni. et r sanctio proprie cōstitutio seu lex penalis. vt ibi no. glo. Aut loquit̃ ꝑ virtutẽ obedientie vel sub pena maleditionis eterne: vel sub indignationis oĩpo tẽtis dei ⁊ hmōi. sic inducit mortale. vt in. c. vnico. de sta. reg. lib. vj. Aut cōsuetudo hʒz vt talia verba obligẽt ad mortale. vt sic inducẽt. arg. c. dilectus. de cō sue. ⁊. l. minime. ⁊. l. si de interpretatiōe. ff. de legi. tex. est in. d. cle. exiui. §. Jtẽ  preterea. sed aduerte hic ꝙ vbi ex se inducit ad mortale non semꝑ peccat mor taliter contrafaciens. vt. s̃. inobedientia dictum est. vt ibi vide. in princ.

Export TEI

¶ Vtrum in foro conscientie lex canoni

Export TEI

4

*ca ciuilis vel alia etiā preceptiua semꝑ sit seruanda. Rñ. ꝙ non in. xj. casibus. vt colligo ex Jnno. in. c. quia pleri. de ĩmu. ec. ⁊ de homi. in. c. sicut dignũ. ⁊ ex cōsilio. xxj. Fe. Jo. cal. ⁊ pa. in ꝓlogo decretaliũ. ⁊ Jo. an. ĩ. c. . de vsu. ⁊ alijs. ¶ Primus quando lex positiua distinguit inter forum contentiosum ⁊ cōsciẽtie quia non seruabitur in foro peniten tiali autoritate ipsius legis. c. tua. ⁊ q ibi not. de sponsa. ¶ Secundus quādo ius fundat se super presumptione ⁊ nō super veritate:  in foro conscientie at tendimus ad veritatẽ. vt credamus cōfitenti de omnibus: quia solum agitur de preiudicio ipsius aĩe. c. significasti. de homi. Jdeo si sit veritas contra presumptionem nō seruabitur. vnde licet heres non fecerit inuentarium tamen in conscientia nō tenebitur nisi inquātũ hereditas se extẽdit. uis ius aliter velit.  presumit plus esse in hereditate. vt in aut̃. de here. ⁊ fal. nota hoc ꝓba tur. in. d. c. tua. ⁊ in. capit. literis. in fin. de resti. spo. ⁊ in. c. a nobis el. j. de sentẽ. excōmu. ⁊ vide bal. ĩ. l. j. C. de sac. san. ec. ¶ Tertius quando lex non est ad vtilitatem cōmunẽ sed princeps ꝓpter vtilitatem propriam edidit. Facit. iiij. d. c. erit autem lex. ⁊ r iniusta tunc lex ex fi ne ẜʒz. Pa. ĩ. c. canonũ.  cōsti. ¶ Quartꝰ qñ lex nō distribuit eque onere subditis. sicut debet facere bonus paterfami lias  sic est iniusta ex forma ẜm Pa. ĩ d. c. canonũ. ¶ Quintꝰ qñ excedit antoritatem statuẽris: vt pʒz in statuto ep̃i ꝙ non ligat delinquentes extra diocesim suā ẽt suos subditos. vt in. c. vt animaꝝ de cōsti. li. vj. facit. l. fi. C. de iur. om. iud. ⁊ sic dicitur iniusta ex autoritate. ⁊ pro istis tribus casibus facit quod no. Bar. in. l. vectigalia. ff. de publi. vbi dicit. ꝙ gabella licite fraudat̃ q̃ iuste nō est ĩpo sita. ¶ Sextus quādo est penalis. quia ante condemnationem non tenetur q̇s soluere ĩ aĩe foro penā. vt est gl. singula ris ĩ. c. fraternitas. xij. q. ij. de quo dic vt infra pena. §. iij. ¶ Septimus quādo ra |

p. [Fo.cclxxxiij.]v

tionẽ seu cām. nos tñ debemꝰ eā coniecturare. ⁊ ad limtes illius limitare vel ampliare eā iuxta theoricā doc. in. l. nō dubiũ. C. de legi. Exẽplũ in ciuitate obsessa statuit̃ ꝙ porta ciuitatis maneant clause. ⁊ hoc ꝓ vtilitate cōmuni. vt ĩ plu ribꝰ pone ꝙ cōtingat hostes inseq̇ aliquos ciues. ita ꝙ ĩ dānũ cederet ciuita tis nisi aperirent̃ porte tũc sũt aperiẽde Qr esset nisi aperirent̃ ↄtra bonũ ⁊ vtilitatẽ cōem. verũ est ꝙ nō ꝑtinet ad quẽ libet hoc ĩterpretari nisi ꝑiculũ sit subĩ taneũ. Vel sit manifestum legislatorem illud intẽdisse. sʒz solu. ad regẽtẽ ciuitatẽ ⁊ hmōi. Jtẽ aliud exẽplũ: statuto cauet̃ ꝙ vxore moriẽte sine liberis vir lucret̃ dimidiā dotis quāuis nō exṗmat̃ cũ tñ nos debemꝰ cōiecturare cām huius statuti. vcʒz sumptꝰ mariti quos facit in ducẽdo vxorẽ ad domũ nec alia cā pōt esse. ⁊ sic si nō ducit eā nō dʒz lucrari Secꝰ esset si sic lucraret̃ mulĩer sicutvir. Qr tũc cā extimaret̃ affectꝰ maritalis: ⁊ iō etiā si non duxisset lucraret̃ hoc not. Pa. in. c. ex publico. de cōuer. cōiuga. fa cit q idẽ pa. no. in. c.  in ĩsulis. de sta. mona. vbi dicit ꝙ lex dʒz ampliari et restringi ad limites rōnis exp̃sse. etiam si ꝟba nō patiant̃. vt in. l. adigere. §. uis ff. de iure patrona. ⁊ in. l. cũ. pr̃. §. dul cisssmis. ff. de lega. ij. ⁊ in. l. pr̃. §. fundũ. ff. de leg. iij. Facit. c. cũ dilecta. de ↄfir. vti. vel inuti. ⁊ bonꝰ tex. in regula fi. de reg. iur. li. vj. ⁊ q no. Bar. in. l. Jtẽ querit̃. §. q̇ ĩpleto. ff. loca. ⁊ idẽ Pa. in. c. j. de iura. calũ. dicit ꝙ etiā in penalibꝰ seu odiosis qñ rō est exp̃ssa extẽdit̃ ⁊ ampliatur dispositio legis ad limites rōnis exp̃sse. no. gl. in cle. j. in. ꝟ. eligat̃. de elec. ⁊ ĩ cle. ij. in ꝟ. pileũ de vita ⁊ ho. clericoꝝ. ⁊ in d. regula fi. ⁊ q ibi no. Dy. ⁊ Joā. an. in mercurialibꝰ ⁊ q no. ĩ. d. §. dulcissimis secꝰ esset in dictis penalibꝰ scm eũdẽ Pan. ĩ. c. j. de sentẽ. ⁊ re iudi. vbi allegāret̃ simile sub terminis facilioribus vel paribꝰ vt notat Jnno. ĩ. c. cũ speciali. de appella. Jtẽ iste casus ꝓbat̃  rō legis plus dʒz attẽdi  lex ip̃a. l. j. C. q̃ sit lōg. cōsue. ⁊ prima di. c. ↄsuetudo. vbi r lex est quicquid rōne consistit. vnde Bal. in c. j. de cōsti. dicit. ꝙ lex cōsistit in substātia rōnis. ⁊ bar. in. l. cum mulier. ff. solu. ma. dicit ꝙ rō legis. ⁊ mẽs legis idẽ est: ⁊ ꝓpterea dicit gl. in. l. j. ⁊. ij. C. q̃ sit lōg. cōsue. ꝙ nō minꝰ dʒz attendi rō legis  lex ipsa. hoc intellige de rōne finali que  ipsa lex ẜm bal. in. c. dilectus. el. ij. de rescrip. ⁊ in. l. si q̇s seruo. C. de fur. dicit ꝙ rō finalis est aĩa legis. Jte vbicũ hʒz locum rō legis hʒz locũ etiā lex. C. de in terdic. l. j. ẜm Archi. ⁊ sequit̃ Ge. ĩ. c. vbi periculũ. de elec. li. vj. immo plus etiaʒz si verba cōtradicā vt. l. scire opʒz. §. aliud in ꝟbo sʒz ⁊ si maxime verba legis. ff. de execus. tuto. nō em̃ in folijs. sed in sensu cōsistit euāgeliũ. c. marchiō. j. q. j. ⁊. c. intelligẽtis. de verbo. sic. Facit tex. in. l. iij. C. deli. p̃te. vbi em̃ inq̇t manifestissimus est sensus testatoris interpretatio ꝟboꝝ nus tm̃ vʒz vt melior sensu existat Bal. etiā in. l. cōmissorie. C. de pac. inter emp. ⁊ vẽdi. dicit ꝙ iudici lʒz sit iposita necessitas seruādi statutũ scm formā ꝓut iacet ad literā. ar. l. prime. §. si his qui nauẽ. ff. de exercito. tñ nō habebit locũ hec necessitas: nisi saluo intellectu  litera occidit spiritus viuificat. ⁊ facit ꝓ hoc glo. in. c. illo vos in. ꝟ. pignus de pigno. Et ad iura q̃ dicunt legẽ seruandā etiā ĩ foro aĩe. dic ꝙ veꝝ quādo est eadem rō in vtro foro. quia sic nō cessat in foro aĩe. ita. Rñ. Pa. in. c. tua. ĩ fi. de vsuris ⁊ quō ratio vel cā fina lis pōt cognosci. vide. s̃. cā. §. v. Octauꝰ qñ verba legis nō adaptātur ad aliquẽ casum. nec eius dispositio adaptabitur si de mẽte aliter nō ↄstet. hoc est notabi li dictũ Bar. in. l. iij. §. totiens. ff. de dāno ĩfec. ⁊ ĩ. l. ita aũt. ff.  admini. tu. ⁊ ibi dicit statuto cauetur ꝙ soluant̃ pro gabella de quolibet cōtractu sex denarij pro libra istud non habebit locuʒz in re inextimabili.  cũ verba non adaptan tur. nec dispositio. Facit. c. identitatibus. §. sed cũ eas. ⁊ ibi Ge. de elec. libr. vj. ⁊ bar. in. l. constitutuʒz. ff. de testa. mi. Nonus qñ lex ciuilis lʒz non sit improbata de iure canonico fouet lucrũ odio |

p. Fo.cclxxxiiijr

sum ꝓximo vel rigorẽ quẽdā. exẽplum in. c. filius noster de testa. vbi lʒz lex ciui lis disponat valere legatum rei aliene tñ non est seruanda in foro anime quia fouet lucrum odiosum heredi: nec ẽ fun data suꝑ naturali equitate a ꝑte nō con stito de voluntate dfuncti. ⁊ facit in si mili. c. ex parte in fi. de censi. ⁊. c. dilecti de iudi. ⁊. c. j. de dolo ⁊ cōtu. de quo dic. vt. s̃. legatũ. j. §. xiij. Decimus qñ lex ẽ iniusta siue ex forma vł ex sine vł ex au ctoritate vt dictũ ẽ. iij. iiij. ⁊. v. casu siue etiā qualitercũ inducat ad pctm̃ ↄtra legẽ dei aut iuris canōici vt sunt leges que ↄceduntvsuras. contra. c. suꝑ eo de vsuris. Jtẽ que cōcedunt incantatiōes cōtra ventos ⁊ nubes sicut. l. eoꝝ. C. de male. ⁊ mat. cōtra. xxvj. q. v. ⁊. vj. in multis. c. notata. Jtẽ que concedunt prescri ptionẽ cũ mala fide cōtra regulā possessor. de reg. iur. li. vj. Jtem que permit tunt deceptionẽ inter cōtrahentesvs ad dimidiā. cōtra illud q̇ nō egit doluʒz ⁊ c. Jtẽ q̃ noluit aliquẽ obligari ex nudo pacto cōtra. c. iuramenti. xxij. q. v. Jtẽ q̃ nolũtvalere legata ad pias cās nisi per tot testes probent̃ ↄ̃. c. relatũ. el. j. ⁊. c. cũ esses. ⁊. c. iudicāte de testamẽtis. Jteʒz q̃ nolũt teneri heredem ex delicto defun cti. ↄ̃ not̃. in. c. in lr̃is de rapto. ⁊ ĩ. c. tua nos de vsuris. Jtẽ q̃nolũt spuriũ alẽdũ contra naturalẽ pietatẽ. Jiẽ. que ꝓhibent vel p̃mittũt aut disponũt suꝑ con trahendis matrimonijij dissoluendis ⁊ hmōi cōtra canones. Jtẽ que ꝓhibẽt cō prehẽsaʒz in adulteri teneri in. l. crimẽ ⁊ l. castitati. C. de adu. ↄ̃. §. subaudit̃. xxxj. q. j. intellige sivult corrigere se. Jtẽ q̃ cō cedũt cōcubinatũ ↄtra illud exo. xx. nō mechaberis. Jtẽ que priuate ꝑsone ↄcedunt homi cidiuʒz contra illud. nō occides. ⁊ de hmōi habes in locis suis diffusius. Aduerte tamen ꝙ quando lex vel statutum aliquid denegat propter equum bonũ pnblicuʒz. vt puta. ꝙ non soluens gabellā nō audiat̃. vel instrumẽtũ q nō ẽ registratũ in libris cōis reputat̃ falsuʒz habebit locũ ĩ ↄscientia etiā ẜm Bal. ĩ. c. si q̇s ꝑ trigĩta. si de feu do. ↄtrouer. fue. Jtẽ exẽplificat Bar. in extrauagāti ad reprĩmẽdũ ĩ ꝟbo denũ tiationeʒz in macedoniano ⁊ veleiano. quod no. Vndecimꝰ. qñ lex ciuilis non fuit moribꝰ vtentium recepta et canon non disponit aliter expresse nō obligat de necessitate vt no. Pa. in. c. literas de iura calum. De lege canonica vel statu to. dic. vt. s̃. constitutio. §. j. quando nō fuit moribus recepta.

Export TEI

¶ Vtruʒz clerici ⁊ alie persone ecclesia

Export TEI

5

*stice teneant̃ seruare leges aut statuta laicoꝝ. Rñ. Pa. in. c. ecclesia sancte Ma rie. de ↄsti. Aut lex disponit specifice su per rebus ecclesiasticis ⁊ bonis eaꝝ. et sic est nulla tan condita ab eo qui nō habet potestatẽ. ⁊ sic non est seruanda. quia nec ĩperator aut aliꝰ secularis ha bet potestatẽ super ecclesias. aut eccle

Export TEI

6

*siasticas personas. vt in. d. c. ecłia. ⁊ hoc verũ nisi in duobus casibus. ¶ Primꝰ est qñ est priuilegiatiua.  pōt q̇s ṗuilegiare. etiā nō suũ subditũ. sic ĩtellige. c. nouit.  iud. vbi allegat legẽ Theodo sij. ¶ Scs qñ lex est fũdata suꝑ naturali rōne  tũc dʒzseruari. nō rōne legis sʒz rōne iustitie naturalis. l. scire opʒz. ff. de excusa. tuto. §. qui uō iuste. Aut lex disponit generałr nō faciẽdo mẽtioneʒz de clericis vel ecclesiasticis. Sʒz nō pōt seruari sine pctō: vt ĩ p̃scriptiōe malefi dei: ⁊ sic nō est seruanda a quocũ. c. fi. de p̃scrip. ⁊. c. lʒz mulieres. de iureiuran. li. vj. Aut generalis ⁊ rationabilis nec cōtradicit canonibꝰ. ⁊ tũc si est sauora bilis seruāda est etiā quo ad clericos ⁊ ecclesiasticas ꝑsonas. vt in. c. ij. requiris de appella. Vnde statutuʒz q disponit vt existẽtibus masculis mulier nō succe dat porrigitur etiam ad cle. vt no. pa. in c. cōstitutꝰ. de resti. in integr. Similter priuilegiũ cōcessum hoĩbus. alicuiꝰ loci ↄprehẽdit etiā clericos illiꝰ loci. lʒz nō exprimat. Facit. c. ꝙ clericis. de foro. cō pe. no. Jo. de liga. in. c. ꝙ clericis de foro cōpe. ⁊ Bal. in. l. cũctos populos. C.  sum. tri. Et nota. quādo talis lex gñałr disponẽs potest se habere ad commodum ⁊ incōmodũ nō potest dici preiu|

p. [Fo.cclxxxiiij]v

dicialis. Exẽplum statutũ disponit ꝙ ṗ mogenitꝰ succedat: certe secũdo genitus lʒz sit clericus nō succedet. Siłr ĩ sta tuto quo masculi excludũt mulieres nō succedet mulier uis sit effecta religio sa. Et iō oẽs leges disponẽtes suꝑ ↄtra ctibus emp. vendi. locato cōmodato. ⁊ hmōi. si nō ↄtradicũt canonibꝰ sunt ser uāde. etiā quo ad eccłiasticas ꝑsonas. Facit. c. j. de no. ope. nũci. ⁊ est de mẽte. Ho. ⁊. Jo. an. ĩ. c. ecclesia. vt li. pen. Secꝰ si simpliciter afferret preiudiciũ. vt qui non facĩt inuentariũvel ĩfra tale tẽpus non adiuit hereditatem sit priuatus. ⁊ hmōi.  nun pōt esse ad cōmodum ecclesiasticorũ. ⁊ ideo nō tenet̃. Similiter qñ statuit̃ ne possit aliquid vendi. Nō subditis. Aut lex ciuilis est gñalis ⁊ rōnalis: sʒz deuiat a iure canonico. exẽ plũ in. c. ij. de arbi. li. vj. tũc in soro secu li seruabit̃. Sed nō in foro ecclesiestico ne in terris subditis dñio ecclesie:  tunc debet seruari lex canonica in vtro  foro. Facit. c. si duobꝰ de appel. ⁊ q no. ĩ. c. quod clericis:  fo. competẽ. Aut lex ciuilis disponit suꝑ materia ad ecclesiā pertinẽte: nō disponente de ipsa materia. Sed tollendo lucrum q ałs dederat vł imponẽdo penā actũ expli canti Exẽpluʒz primi de raptore contra hente matrimoniũ cũ rapta in quo casu lex priuat oĩbꝰ bonis datis sibi a ra ptore. ⁊ sic nō valet vt vult gl. no. in. c. de puelł. xxxvj. q. ij. ⁊ eā sequi videt̃ Fe der. consi. xxxv. ⁊ mihi placet  vr̃ inti midare matrimoniũ. ⁊ sic nō est seruan da etiam quo ad nō ecclesiasticos. Exẽ plum secundi statutũ punit cōtrahentem sine cōsensu patris vel agnatorum ⁊ nonvalet secundũ Pa. vbi. s̃. Jdẽ ali exemplũ lex punit mulierem contrahentem. infra annum luctus vt. C. de se cun. nup. quasi per totũ. ⁊ non valet ra tione predicta. Sed hoc limito nisi pena apponeretur fauore filiorũ ⁊ propter culpam matris sicut lex que ĩponit pe nam matri: q̃ agnouit tutelā filij transeunti ad secũda vota non petito tutore filio. vt in. l. omnem matri. C. ad tertul.  tũc valet. Aut lex ciuilis disponit cir ca accidẽtia tẽporalia ad actũ spiritua lẽ vt ĩ dote. ⁊ tũc si nō cōtradicit canoni valet. c. Raynutius. ⁊. c. Raynaldꝰ. de te stamentis. ⁊ q legit̃ ⁊ no. in. c. ij. de do. post diuor. re. Et hocveꝝ nisi intimidet contractionẽ mr̃imonij. Si vero cōtra dicit canoni. tunc pendet ab illa q̃stiōe cuius fori sit causa dotis. ⁊ Jnno. in. c.  prudentia de do. post diuor. re. ⁊ Pa. te nuit ꝙ est mixti fori. ⁊ sic lex seruabit̃ in foro suo. ⁊ canon in suo foro: ⁊ locꝰ erit preuẽtiōi. c. cũ sit generale. de fo. cōpe. Aut lex ciuilis ꝓcedit circa actũ spiritualẽ presumendo ⁊ lex canonica inuenit̃ cōtraria puta lex p̃sumit matrimoniuʒz si masculus ⁊ femina simul habitant. l. in libere. ff. de ritu nup. si sit libe ra ⁊ non faciat questũ de corpore. Vt ibi lex canonica p̃sumit adulterium siue fornicationem. xxx. q. v. aliter. ⁊ sic standum est in vtro foro iuri canonico  lex imitat̃ canōes. c. clerici de iud. Et se cundum hoc limita iura que dicunt leges seruandas: que non contradicunt canonibus.

Export TEI

¶ Vtꝝ in penalibus fiat extẽtio legis

Export TEI

7

*Rñ. Jo. de Jmo. ⁊ seq̇t̃ Gemi. ĩ. c. si post  de elec. lib. vj. ꝙ scm mentẽ compre hensiuā sic ⁊ fortius in fauorabilibꝰ. sʒz scm mentẽ extẽsiuā nō fit in penalibꝰ c. statutũ de elec. lib. vj. Jn alijs aũt non penalibꝰ fit extẽsio ex idẽtiptate rationis vide de hoc gl. ⁊ Ge. in. c. sepe. de tẽ po. or. li. vj. ⁊. j. penas §. v.

Export TEI

¶ Sed quō mens comprehẽsiua legis mōstratur. Rñ. ẜm Jo. de Jmo. ⁊ Ge. in d. ca. si post de elec. lib. vj. ꝙ ex q̃tuor. ¶ Primo ex cōi vsu verboꝝ.  preualet oi rigori ⁊ significatiōi ꝟboꝝ. ff. de le. iij. l. libroꝝ. §. ꝙ tñ cassiꝰ. ⁊ de cōsue. c. cũ di lectꝰ. ¶ Sco si aliter. intelligendo seq̃ ret̃ absurdus sensus cũ debeat esse pos sibilis ⁊ honesta. iiij. dicerit autẽ. ⁊ no. bar. in. l. oẽs ppłi. ff. de iusti. ⁊ iur. Exẽplũ lex. dicit. qui occiderit hoĩem capi te puniat̃. si ad literaʒz deberet intelligi sequeret̃ ꝙ occidẽs se defendendo: vel furiosus esset occidẽdus cōtra cle. si fu |

p. Fo.cclxxv.r

riosus de homi. q est absonum. ¶ Ter tio monstrat̃ mens cōprehensiua. Quā do in illa est expressa ratio:  ex illa vt dictũ est colligit̃ mens legis. Facit cle. j. de elec. Exẽpluʒz in. c. ex parte de postulā: vbi ꝓhibitio de aduocādo facta monachisextẽditur ad canonicos:  li cet sint diuersi tñ  cōstitutio fundat sesuꝑ religiōe iō extẽditur etiā ad canonicos. ⁊ ideo oĩs ↄstitutio q̃ hʒz respectum ad religionẽ lʒz loquatur de monachis cōprehendit etiā canonicos ⁊ oẽs q̇ ꝓmittunt etiā vota secus si loque ret̃ de religiōe cũ aliqua qualificatione puta monachus niger ⁊ hmōi. ¶ Quar to compreh enditur mens legis qñ per eandem constitutionẽ vel per aliam ap paret id quod ibi est positũ gratia exẽpli fuisse positũ sicut in. l. j. ff. vti possi. dicitur ꝙ licet verba edicti loquātur  ede tamen in fundo etiā habet locũ. vt in. §. hoc interdictũ omnibus ibidẽ.

Export TEI

¶ Qualiter deprehẽditur mens exten

Export TEI

8

*siua legis. Rñ. Joā. de imo. ⁊ Ge. vbi. s̃. ꝙ comprehẽditur ex idẽptitate ratiōis nō scripte. vt in. l. j. C. de interdic. ⁊ re. Facit. c. inter ceteras. de recrip. ⁊ cap. ij. de transla. prela. Nā de similibus ad si milia idem iudiciũ est vt in di. cap. dicitur.

Export TEI

¶ Vtꝝ lex seu cōstitutio concernat fu

Export TEI

9

*tura solum. Rñ. Pa. in. c. cognoscentes de ↄsti. ꝙ sic ne afficiat aliquos sine cul pa ⁊ hoc nisi caueatur in lege vt extẽda tur etiam ad preterita.

Export TEI

¶ Viꝝ cũ lex vel statutũ loquit̃ ꝑ ꝟba

Export TEI

10

*preteriti tꝑis indulgendo aliquid extẽ datur ad futura. Rñ. pa. ĩ. d. c. cognoscẽ tes ꝙ nō ne detur materia delinquẽdi. vt est tex. limitās hāc materiā in. l. cum lex. ff. de legi. ꝑ quā dicit bar. ꝙ si statuto cauetur ꝙ q̇libet bānitꝰ soluẽs. x. exi matur de bāno. nō habet locũ respectu eoꝝ qui banniuntur de futuro:  dare tur materia delinquendi secꝰ si cessaret hec ratio:  licet loquat̃ per ꝟba prete rita vel pñtia extẽditur ad futura  lex semper loquitur. l. arriani. C. de here.

Export TEI

¶ Quomodo interpretatur. vide. s̃. in

Export TEI

11

*terpretatio in prin.

Export TEI

12

*¶ Quādo lex incipit ligare. Rñ. ꝙ ad hoc ꝙ lex sit opʒz vt cōstituat̃. sco vt ꝓmulgetur: ⁊ publicatio est vltimus actꝰ ꝑficiens legẽ scm gl. in cle. ꝓlogo ꝑ. l. humanũ. C. de legi. ⁊ iō post est solenniter edita liga statim scientes sine exe ctatione alterius tꝑis vt pa. no. in cap. j. de postn. prela. ⁊ gl. ⁊ Qaulus in cap.

Export TEI

13

*ij. de reb. eccle. non alie lib. vj.

Export TEI

¶ Sʒz qñ p̃sumit̃ scĩa legis. Rñ. Panor. in. d. c. cognoscẽtes. ꝙ in legibus ⁊ ↄstō nibꝰ inferioꝝ tp̃s est arbitrariũ ẜm loci q̃litatẽ ⁊ cōditionẽ ꝑsonarũ. Jn legibus aũt imperatoꝝ presumit̃ scĩa post duos mẽses a publicatione fctā in pro uintia vt in aut̃. vt facte noue ↄsti. Jn cō stōne ꝟba pape. Jo. and. in data. li. vj. vultvt liget post duos mẽses a publica tiōe facta Rome. sed rōnes sue nō mihi placẽt. ⁊ iō idem dicam ꝙ de constitutione imperatoris. Et sic videtur etiaʒz tenere Pa. in. d. c. cognoscens. ⁊ lʒz papa dicat̃ habere pedes plũbeos. habet tñ ep̃os ⁊ archiep̃os per quos noticiam dare potest.

Export TEI

14

*¶ Vtrũ volẽs ꝓbare ignorantiā sit ad mittẽdus. Rñ. Pa. in. d. c. cognoscẽtesꝙ sic sine aliquo dubio. vt ĩ. c fi. q̇ mr̃i. ac. pos. ⁊ ĩ. l. fi. ff. de decre. ab or. Et sic pʒz ꝙ ĩ cōscĩa non ligat̃ ignorans sine culpa sua. Aliter superflue ⁊ frustratorie admitteretur ad probandum ignorantiā Et hoc est sine dubio quando lex requi rit dolũ facit gl. in. c. ad falsariorum. de cri. fal. alias secꝰ esset. vide. s̃. Jgnoran tia. §. iiij. ⁊ distin gue. vt ibi.

Export TEI

¶ Qũo tollit̃ lex seu constitutio ꝑ cōsue tudinẽ. vide. s̃. Consuetudo §. ix. ⁊x. ⁊. j. Statum. §. xxj.

Export TEI

¶ Vtrũ tollat̃ per legem contrariā. Rñ. Pa. in. capi. cum accessissent de consti. Bar. post Cy. vt in. d. l. oẽs ppłi. dñi ꝙ sic. lʒz nō fiat mentio de prima. nisi habeat clausulā derogatoriā ad secundā  tũc opus esset facere mẽtionẽ de prima. ar. l. si q̇s in prin. ff. de le. iij. ⁊ ĩ. c. nō nulli. de rescri. aliq̇ tñ in. d. l. si q̇s. dñt ꝙ si loquamur de ṗuilegio vel rescripto. ⁊ |

p. [Fo.cclxxv.]v

testamento q̃ sunt ṗuata lex sic opʒz fiat mẽtio qñ hñt clausulā derogatoriā ad secũdũ. Si aũt loquimur de legibꝰ ⁊ sta tutis nō opʒz fiat mentio etiā si hñt clausulam derogatoriā ad scm ꝑ cle. dudũ de sepul.  cũ presumant̃ oĩa scire vidẽ tur scienter velle reuocare statuẽdo in contrarium. sed secus est in priuata q̃ est in facto ⁊ mihi placet.

Export TEI

¶ Vtꝝ ex nō vsu inducat̃ ↄsuetudo de

Export TEI

17

*rogatoria legi. Rñ. vt colligo ex Pa. ĩ. c. Joan. de cle. ↄiuga. ꝙ aut nōvsus hʒz in se actũ tacitũ ↄtra dispositionẽ iuris: ⁊ tunc inducitur ↄsuetudo. Exẽplũ lex  fert hereditatẽ cōiter et equaliter filijs tā masculis  feminis. l. maximũ vitiũ C. de lib. prete. sʒz ↄsuetudo defert ṗmo genito: vł solũ masculis. licet secundus genitꝰ vel femine nun sint vse illa le ge cōi. tamen cōsuetudo inducit̃ ꝓpter actũ ↄ̃riũ legi. Si ꝟo nō vsus nō habet actũ cōtrariũ nec tacitũ nec expressum legi. si nō inducit̃ cōsuetudo cōtra legẽ per nō vsum sicverbi gratia. lʒz forte sint plus centum anni ꝙ nullusvendidit hermafroditũ nō tñ est abrogata. l. que rit̃. ff. de testa. ho. q̃ vult vt exrimet̃ secũ dũ statũ preualentẽ. Similiter lʒz non agam ↄtra eũ qui mihi damnuʒz dedit actione legis aq̇lie nō tñ per hoc abro gatur illi legi. quia illa lex nō necessitat ad agendum sed dat facultatẽ.

Export TEI

¶ Vtꝝ actꝰ gestus ↄ̃ legẽ sit nullus ip̃o

Export TEI

18

*so iure. Rñ. ꝙ nō in quatuor casibus. pri mo qñ causa ꝓhibitiōis nō est ꝑpetua sʒz tẽporalis. vt in. c. j. de mat. ↄtra. ↄ̃ in ter. eccłie. ⁊ r tẽporalis qñ est restricta ad certũ tp̃s. puta ꝓhibetur matrimoniũ ꝓpter venerationẽ certidiei. Simi liter de ꝓfessiō e facta infra annũ q̃ ꝓhi bet̃ in. c. ad apostolicā de reg. li. vj. Secus si ꝓhibitiōi si cā est ꝑpetua: puta cũ ꝓhibet̃ aliq̇d ꝑꝑ malũ q ĩde seq̇ pōtvt mr̃imoniũ ꝑꝑ ↄsanguinitatẽ: ⁊ hōi. ⁊ sic intellige. l. nō dubiũ. C. de legibꝰ. ⁊. c. vi des. x. d. ⁊. clↄ̃dicimꝰ. xxxv. q. iij. ⁊. c. non opʒz. xxxiij. q. iiij. ⁊ ista ẽ theorica gl. c a. tua fraternitas. de spō. duoꝝ. sco qñ ꝓ hibitio legisↄcernit prĩcipaliter fauorẽ alicuiꝰtalia ꝓhibitio hʒz potiꝰ viʒz ex hortatiōis respectu illiꝰ ꝓ cuius fauore principaliter fit  pōt renunciare. ꝓ hoc. iiij. dis. §. hec ⁊ si legibꝰ. hoc pōit Pa. ĩ. c. ad apostolicā de regula. ⁊ ĩfert ꝙ posset ꝑ hoc intẽta: lʒz statuto caueat̃ ne mulier possit ↄ̃ctũ facere sine p̃sentia duoꝝ agnatoꝝ ꝙvaleat ↄ̃ctꝰ sine eo rum p̃sentia. si statutũ exp̃sse nōānullet actũ fctm̃ Facit. l. si. q̇s ĩ ↄscribendo. C. de pa. facit. d. c. ad apostolicam vbi ptʒz obligationẽ acquiri deo. lʒz sit actus ꝓ hibitus a lege fauore profiterivolẽtis. Terrio qñ lex dat certā formā suꝑ eo q alicui ↄuenit ex sua potestate Exemplũ ep̃s ex sua iurisditiōe pōt ab soluere ab excōicatō evbi ↄditor canonis sibi rō re ẜuat. Attñ lex dicit ꝙ nōabsoluat nisifa ciat sic vel sic. si facit contrariũ tʒz tñ ab solutio. secus qñ lex dat potestatẽ illi q̇ eā alias nō hʒz cũ tali forma  si nō ser uat formā nihil facit. hoc capit̃ ex dño Car. in cle. j. de iure patro. ⁊ ↄcor. gl. ibi ⁊ pa. Quarto qñ lex punit ↄ̃ facientem  tʒz si exp̃sse nō anullet factum ↄtra se cus qñ non punit sʒz solũ ꝓhibet  sic nō tʒz: ⁊ sic loquit̃ lex nō dubiũ. C. de legibꝰ hoc ponit dñs Car. ĩ. cle. j.  rescri. diuersa tñ circa hoc est doctoꝝ opinio. q̇busdā dicẽtibꝰ ꝙ ĩ oĩbꝰ casibꝰ facta ↄ̃ legẽ sunt ip̃o iure nulla nisi lege spāli actꝰ sustineat̃ ẜm Jo. an. in. d. c. ad apłi cā ⁊ cũ eo cōiter doc. Sʒz mihi placẽt di cti q̃tuor casus ĩ q̇bꝰ valent gesta ↄ̃. l. q̇ faciũt ad magnā declarationẽ dicte. l. nō dubiũ: ⁊ ꝑ qͦs clrarius potes ĩtellige re qñ fctm̃ ↄ̃ legẽ alia. l. sustinet̃:  tunc qñ aliq̇s  p̃dictis q̃tuor casibꝰ ↄcurrit. ¶ Vtꝝ facta ĩ fraudẽ legis teneāt. Rñ.

Export TEI

19

*ꝙ nō. vt no. bar. in. l. amplius. ff. reʒz. ra ha. allegat. l. si libertus minorem ⁊ ibi tex. ff. de iure patro. secus esset si fieret ĩ fraudem hominis. etiam principis. vi de pa. in capi. dilectus el. secundo de preben. ⁊ quod not. in. di. l. si libertus ⁊ quomodo fit fraus le. vide supra fraus .§. ij.

Export TEI

¶ De ista materia legis vide. s̃. cōsue

Export TEI

20

*tudo ignorālia. ⁊. j. Statutum. vn ap |

p. Fo.cclxxxvj.r

pellatione legis cōprehendit̃ cōsuetudo Facit. c. j. iuncta gl. j. ⁊. ij. de spō. vnde ↄsuetudo est quedā lex. l. de quibus. ff. de legi. ⁊. dist. j. consuetudo.

Export TEI

¶ Aduerte ẜm Jnno. in. c. fi. de re. ec. nō

Export TEI

12

*alie. ⁊ sequit̃ Pa. in. c. j. de resti. in integ. ꝙ vbi ius canonicũ in alia materia dat regulā specialẽ: ꝙ non debemus illam distinguere ꝑ ius ciuile: verbigratia ca non induxit suam solẽnitatẽ in alienatione rei ecclesiastice. Jdeo nō debemꝰ seruare illam iuris ciuilis positam. in aut̃. hoc ius. C. de sa. san. eccle.

Export TEI

¶ Vtrũ cōdẽtes leges iniquas peccẽt.

Export TEI

22

*⁊ ad q̇d tenent̃. Rñ. ꝙ lʒz de iure tales le ges seu statuta nō valeāt. viij. di. q̃ ↄtra ⁊. xxxij. q. vij. flagitia. tñ faciẽtes ⁊ cōsentiẽtes peccāt mortaliter.  quibꝰ Jsaie. x. ve qui cōdũt leges iniqnas et si sunt cōtra libertatẽ ecclesiasticā sunt excōica ti. vide. s̃. Excōmunicatio. vij. casu. xij. ⁊ tenetur restituere omne damnũ q ꝓ uenit alicui ratione talis legis. Et oẽs voluntarie obseruātes similiter morta liter peccāt. ⁊ oĩa acquisita occasione ta lis legis tenẽtur restituere sicut in simi li dicam de participantibus cum rapto ribus ⁊ nō solum dicunt̃ inique quādo sunt contra legem dei ⁊ nature. sed etiā quādo sunt cōtra ius positiuũ ad pauperes opprimẽdos. ⁊ iustitiā impediẽdam. ẜm Hosti. Quod no. bene.

Export TEI

¶ Vtrũ lex indulgẽs aliquid q pōt in

Export TEI

23

*tẽdere in alteriꝰ preiudiciuʒz intelligat̃ saluo interesse partis. Rñ. ꝙ sic. vt tenet bal. de pa. iura. fir. ⁊ Pa. ĩ. c. j. de iudi.

Export TEI

¶ Lex commissoria quid sit. vide. infra

Export TEI

24

*pactum. §. xvij.

Export TEI

contractus qui dicitur datio ad libellum ideʒz est ꝙ emphiteosis. ⁊ ideo ibi vide. et de laudemio soluendo quāuis quidam vt Bar. in. l. si finita. §. si de vectigalibus. ff. de dā. ĩfec. teneāt ꝙ differt. quia emphiteosis fit a dño: sed datio ad libellũ fit a non dño. scilicet vasallo emphiteo ta ⁊ huiusmodi sed temporibꝰ nostris communiter nō differt nisi quādo sit illicite ⁊ vsurarie vt patet ĩfra vsura. j. §. xliiij. ⁊. §. lxiiij.

Export TEI

famosus est compositio in scriptis facta in infamiam alicuius: eius quod probare non vult: ⁊ in publico tactata.

Export TEI

De libello ꝙ est breuis mẽbrana ac torem petitionem ⁊ eius causam ⁊ actio nem cōtinẽs vel aliter est scriptura agẽtis questionem cōtinẽs ⁊ futurā actionẽ de promere. vt no. Spe. ĩ tit. de libel. concept. §. j. in princi. ⁊ no. in. l. editi. C. de eden.

Export TEI

¶ Que est pena cōponẽtis libellum fa

Export TEI

1

*mosum vel inuentũ q̇ nō cōbusserit vel destruxerit: sed dolose manifestauerit vim ipsius. Rñ. secundũ gl. in summa. v. q. j. Si conuictus est secũdũ leges de capitatur. Siue deportatur. v. q. j. c. hi q̇ inuenti. ⁊. l. vnica. C. de fa. libe. ⁊. fit inte stabilis. iiij. q. iij. ob carmẽ. ff. qui testa. fa. nō pos. l. qui scm canones verberādus est vt in. c. j. v. q. j. Anathematisandus vt in. d. c. hi. qui. ⁊. c. ij. eadem. q. Sʒz si sponte cōfitet̃ nō timore ꝓbationum mitius agit̃ cũ eo. v. q. j. c. ij. ⁊ si punit̃. ad arbitriũ iudicis. de of. deleg. de causis in fin. Si vero vellet ꝓbare q in eo cōtinet̃ nō punit̃. Vt ĩ. d. c. ij.  expedit crimina nocẽtũ nota facere. ff. de iniur. l. eum qui. in prĩcipio ⁊. C. de iniur. l. iij. Quod verum intellige secundum Aʒzo. ⁊ Host. in iudicio  extra nemo debet aliuʒz prodere. vj. q. j. summa de penitẽ. distin. j. homicidiorum.

Export TEI

¶ Vtrũ teneat̃ talis restituere famam.

Export TEI

2

*Rñ. ꝙ sic. aliũ libellũ in cōtrariũ facien do: ⁊ vltra hoc tenet̃ leso satisfacere de alio damno. vt supra detractio. §. iij.

Export TEI

dicitur ille qui nullius subest potestati. ff. de capti. ⁊ postli. re uer. l. nō dubio. §. liber autẽ populus.

Export TEI

¶ Liberā habet potestatẽ qñ sine alte

Export TEI

1

*rius consensu quis potest disponere et non aliter in capitulo fina. de postula. prela.

Export TEI

¶ Quid excludit ꝟbũ libere. Rñ. ꝙ oẽm

Export TEI

2

*morā ⁊ ↄditionẽ. c. extirpādũ. §. penul. de prebẽ. ⁊. c. si bñficia. de p̃bẽ. li. vj. ⁊ de offō ordi. c. ordinarij. §. ꝙ si forte lib. vj. |

p. [Fo.cclxxxvj.]v

⁊ ibi per Jo. an. ⁊ Archid. de ho mi. pro humani. lib. vj. immo secundum alios denotat quandam p̃rogatiuam absolutam seu dominium super actum cui adijcitur vt. l. procuraror cui libera. ff. de. ꝓcu. ⁊. l. iusiurandũ q ex conuẽtiōe .§. ij. ff. de iureiur. de electi. c. cũ nobis olĩ l fi. vide ꝑ Bar. in. l. alio. ff. de ali. ⁊ ciba. leg. ⁊ pa. in. c. cũ liberũ. de sepul. ⁊ in. c. vestra. de loca. vñ liberuʒz dñium nō hʒz quis suꝑ actum quẽ qñ vult illũ exerce re ĩpeditur aliquałr. Oĩs em̃ ꝓhibitio siue tꝑalis siue ꝑpetua cōtradicit liber tati. l. libertas. ff. de sta. ho. quod not.  facit ad multa.

Export TEI

est seruus manumissus de quo. j. manussio.

Export TEI

an p̃iudicet scribẽti. Rñ. Pa. ĩ capło fraternitati. de cłici. nō resi. cōcludẽdo post Bar. in. l. lutiꝰ. ff. de sideiusso. Aut sũt lr̃e gñales sicut cũ r p̃sentiũ latori adhibeas fidẽ. et hmōi. ⁊ isto casu cũ iste lator nō possit contrahere vel aliq̇d intẽtare in p̃iudiciũ scri bẽtis: sicut scribit̃ sibi mutaret pecuniā ⁊ hmōi nō p̃iudicaret scribẽti. vt in. l. fi. C. q cũ eo qui in ali. potesta.  potius sunt litere recomẽdaticie nisi aliud ad dat̃ puta sub ꝑiculo meo ⁊ hmōi vł nisi dolose dedit illi literas:  tũc teneret̃. ar. l. ꝙ vẽ di. ff. de dolo. Si ꝟo sunt litere magis speciales. puta  r ĩ eistali de mea intẽtiōe plene ĩformato. adhibeas plenā fidẽ.  tũc tenet̃ ⁊ aget acti. mādati ↄ̃ scribẽtẽ ille cui scribũt̃: sʒz nō dʒz ei credere ĩ aliqͦ ꝙ ei appropriet̃ facii. l. si ꝟo remunerandi. ff. manda.

Export TEI

Ad ꝓpositũ eoꝝ q̇ hic dicuntur ⁊ ꝙ lr̃e trāsmisse obligāt acceptātẽ. l. ⁊ filiꝰ. ff. ad mace. l. publiꝰ. §. fi. ff. depo. ⁊ Alex. ĩ. l. cũ tabernā. §. i dẽ. de pig. ⁊ sic caute la est ꝙ pñtet̃ corā testibꝰ sciẽtibꝰ teno rẽ earuʒz ẜm Mathesi. sing. suo. xxij. inc. nota mirabile medium. ⁊ sing. 479: in ci. nota mirabilẽ doctrinā ⁊ oĩno Jasō. ĩ repe. l. admonẽdi. col. 112. ꝟ. nota ꝙ il le. ff. de iureiuran.

Export TEI

¶ Quid de eo qui lr̃as alterius aperĩt

Export TEI

1

*vide. s̃. Falsarius. §. ij.

Export TEI

¶ Vtrũ dānificās ꝓximum ex literis te

Export TEI

2

*ne atur ad restitutioneʒz. vide. j. Restitu tio prima. in ver. scriptura.

Export TEI

dicitur de cuius dñio cā ĩter petitorẽ ⁊ possi dentem mouetur in iudicio. vide. s̃. ces sio actionum. §. ij.

Export TEI

¶ Vtrũ res litigiosa possit alienari vi

Export TEI

1

*de ibidem in principio.

Export TEI

¶ Vtrum litigās teneatur ad restōnẽ

Export TEI

2

*expẽsarum ⁊ dānorũ parti aduerse. Rñ. ꝙ sic si sciebat. ĩiustā cām fouere: aut si a principio nō sciuit tñ in ꝓcessu cāe co gnouit ĩiustitiā. ⁊ nō desijt tenet̃. ar. in capło dñs de secun. nup. ⁊ ĩ. l. si q̇s inficiatus. ⁊ ibi. Bar. ff. depositi.

Export TEI

idem est ꝙ cōtentiosus de quo vide. s̃. Contentio. ⁊ Discoridia. ⁊ grauiꝰ peccat ꝑ se  adulat.  litigiosus frāgit amicitiā. ⁊ sunt illi ꝓprie q̇ ad oĩa ↄ̃riantur cā cōtristandi de nullo curātes. Vt dicit phi loso. tertio ethi.

Export TEI

¶ Vtrum litigiosus debeat o rdinari. Rñ. ꝙ non. xlvj. di. §. j.

Export TEI

An liceat mẽdicantibus dimittere. Rñ. ꝙ capta ante cōciliũ de quo in capło cũ ex eo de exces. prela. li. vj. non possunt ałr sũt excōicati ipso fa cto cle. cupiẽtes de penis sʒz cap ta post illud consiliuʒz bñ possunt dimittere ẜʒz Lap. quẽ sequit̃ dñs Petrus de anc. et Gemi. in. d. c. cũ ex eo. ⁊ in. d. cle. in ꝟbo hactenꝰ. j. vs nũc  ẜm Papiā hacte nus ꝑ. h. aspiratum facit duas ꝑtes. s. hac ⁊ tenꝰ. i. vs nũc. Exquo infert Ge. ꝙ fratres ordinis mei Bononie in mōte potuerunt dimittere primum locum quem ceperant ⁊ alium capere cum ha beant licentiam capiendi vnum locuʒz in dicta ciuitate.

Export TEI

¶ Vtrũ dicti mendicātes possunt loca

Export TEI

1

*de nouo capere. Rñ. ꝙ nō ad habitādũ que sint propinqua habitationibꝰ hominũ sine licẽtia sedis apostolice q̃ de constitutione bonifacij expressaʒz faciat mẽtionẽ. secꝰ esset de locis in heremis vbi nō est ꝓpinqua hoĩm habitatio  illa de licentia suorũ p̃latorum. ca pere |

p. Fo.cclxxxvij.r

⁊ mutare possunt. d. c. cũ ex eo. ⁊ no. ꝙ il lud. c. non ꝓhibet transitum singuloꝝ fratrum de loco ad locũ q̇ est ꝑmissus ex cā. c. licet de regula. cum similibꝰ. sed prohibet nouũ capłm siue nouũ cōuẽtũ capi vel locũ ad locũ mutari ẜm. d. pe. de anch. vbi. s̃. ⁊ sic pʒz ꝙ captio case taꝝ vel mutatio q̃s mẽdicātes capiunt ad habitādũ ex trāsitu vel pro infirma ria ⁊ hmōi nō cadit sub ista ꝓhibitione sed solũ quādo pro nouo conuentu seu capitulo capiunt.

Export TEI

¶ Vtrũ loca exẽpta sint in diocesi tali

Export TEI

2

*ter ꝙ in ea delinquẽtes incidant in excōicationẽ per statutũ diocesani impo sitam contra taliter delinquentes. vide j. statutum. §. ij.

Export TEI

¶ Vtrum prefati mendicantes possint

Export TEI

3

*augmentare loca sua sine licentia pape. Rñ. ẜm Lapum vt recitat Ge. in. d. c. cum ex eo ꝙ sic. quia ista acquisitio post acquisitionem edificatio est de actibus iam permissis. l. ab ea parte. ff. de ꝓba. ergo isti iure antiquo stabitur nisi quatenus ei derogatum est per. d. c. cum ex eo. quod tantum in duobꝰ im mutat. s. in acquisitiōe habitatiōis ĩ loco de nouo: ⁊ secũdo in mutatiōe ⁊ trāslatione quibus in nullo casus noster cō cluditur. Jtẽ ꝓhibitꝰ acq̇rere nouũ ius in re nō ꝓhibetur augmẽtare ius iam q̃sitũ ante prohibitionẽ vt ĩ. c. fi. ij. Rñ. de conces. preben. li. vj. sic in proposito vide de hoc. s̃. excōicatio. vij. cāu. xliiij.

Export TEI

est ꝑsone vel rei vsum facta concessio mercede in pecunia numerāda cōnẽta. Alias si res vel species dare tur nō esset locatio sed cōtractus innoĩatꝰ. s. do. vt facias ⁊ ageret̃ p̃scrip. ꝟ. ff. positi. l. j. §. si q̇s seruũ. ⁊ iō locator dicit̃ q̇ sub mercede pecuniaria locat domũ suam ⁊ hmōi cōductor qui ipsaʒz accepit soluẽdo pẽsionẽ vt in. d. §. si q̇s. Aduerte tñ ꝙ ↄ̃ctꝰ innoĩatus inducitur secundũ naturā ↄ̃ctus noĩati cui assimilat̃ nisi aliud actũ fuerit. vt ĩ d. §. si quis sequitur Bar.

Export TEI

De notatis ⁊ ꝙ locatio fit duobꝰ mo dis scilicet. vt reddatur id quod locatur vel tantumdem. l. in naue. ʒzanseli. ⁊ ibi Barto. ff. loca. ⁊ nō mutat dominiũ rei locate. l. non solum. ⁊ ibi glo. ⁊ Bar. eo. ti. ⁊ Bar. in. l. manumissiōes. in fi. ff. de iusti. ⁊ iur.

Export TEI

¶ Quid potest locari. Rñ. ꝙomnes ille

Export TEI

1

*res quẽ vendi possunt nisi sint seruitutes prediales vt iter actꝰ via ⁊ c. que locari non possunt vt est tex. ⁊ glo. in. l. lo care. ff. locati seruitutes autem persona les que sunt vsufructus bñ possunt locari. ff. de vsufruc. l. arboribus. sed non seruitus vsus vt institu. de vsu. ⁊ habi. §. minus. sʒz si sit ab vsufructuario ex tinguitur locatio per mortem ipsiꝰ vsu fructuarij. vt. C. de iur. do. l. si socrꝰ. ⁊ ꝑ maximam ⁊ mediā capitis diminutionẽ insti. de vsufr. §. finit̃. Approprietatio autem fieri non potest locatio seruitutis personalis.

Export TEI

¶ Locare non potest aliquis prelatꝰ re

Export TEI

2

*ligiosus ad vitaʒz: nec ad certũ tempus. s. longum redditus: vel partem eoꝝ aut iura aut possessiones monasteriorum: vel aliarum administrationum sibi cō missarum nisi necessitas vel vtilitas ex postulet conuentus: ⁊ cum consensu cō uentus: vel si non habet tunc cũ consen su fiat superioris. aliter suspensus est ipso facto: nec cōductori acquirit̃ aliq ius: secꝰ ad modicum tempus. hoc no. in clemen. monasteriorum. de re. eccle. non alie.

Export TEI

¶ Vtrum fructus decimaꝝ possint lo

Export TEI

3

*cari ad annuuʒz censum laicis. Rñ. pa. ĩ c. vestra de loca. ꝙ sic.

Export TEI

¶ Vtrum beneficiatꝰ possit locare red

Export TEI

4

*ditꝰ sue ecclesie sine alia licẽtia. Rñ. pa. in. d. c. vestra ꝙ sic. Jntellige nō magnũ tempus. puta pro. ix. annis pōt. Facit gl. in clemen. j. de re. ec. non alie. nec va let statutum sed ꝓhibitio superioris in cōtrarium hoc impedire propter verbum libere quod ponitur in literis. d. c. vestra.

Export TEI

¶ Sed quid si ante tempus locatiōis fi

Export TEI

5

*nitũ moriatur. Rñ. ꝙ extinguitur loca tio  comparatur clericus vsufructuario vel vsurario. c. vlt. de pecu. cle. ⁊ ideo |

p. [Fo.cclxxxvij.]v

extĩguit̃ sicut ius vsufructuarij. de do. c. cōsultationibꝰ. de pigno. c. vlt. ẜm. Jo. mo. qui sic no. ĩ. c. hoc cōsultissimo de re. ec. nō alie. li. vj. ⁊ si soluit pensionẽ non rehabebit a successore in eodẽ beneficio nisi sit conuersum in vtilitatem ecclesie. vt not. Host. in. c. ij. ne prelati vices suas.

Export TEI

¶ Vtrũ sacerdos possit locare operas

Export TEI

6

*suas. Rñ. ꝙ ꝓ diuinis officijs dicendis nun lʒz. de simo. c. cũ in eccłie ⁊ multis c. aliter esset simonacus. sʒz ꝓtemporalibus bene pōt locare. lʒz tamẽ ei pacisci cũ aliquo ꝙ moretur in aliqua ecclesia vt celebret ibi diuina: ita tamẽ ꝙ nō ha beat intẽtionẽ ad diuina sʒz ad mansio nem quam ibi facit: vel ad laboreʒz quẽ sustinet: vel ad damnum quod ratione more patitur: vt in. c. ad questiones de re. permu. per ar. ⁊ no. Jnno. in. c. pe. ne p̃. vi. su.

Export TEI

¶ Vtrũ scholaris recedẽs possit ponere

Export TEI

7

*aliũ loco sui in domo vel camera cōducta. Rñ. Pa. in. c. ĩter dilectos de fide in strumẽ. ꝙ sic  conductor potest locare alteri rem conductā. l. nemo. C. loca nisi aliud conuenissent. vt in. d. l.

Export TEI

¶ Sed an possit hoc facere inuitis so

Export TEI

8

*cijs. gl. instit. loca. in fi. dicit ꝙ lʒz possit iure locatiōis alteri locare ratio tamen societatis ꝓhibet que preualet iuri locationis: cum videatur electa ĩdustria persone. insti. pro socio. §. soluitur. Jdẽ tenet specu. de iud. §. ij. Et clariꝰ Aʒzo per. l. perceptiōe. ff. de his qui. deie. vel effu. ⁊ addit ꝙ si scholaris non degit in domo vt debet versari: pōt contra eum agi actiōe pro socio: sed vtili quia directa datur quando contrahitur societas ad comodiorem vsum: ⁊ vberiorẽ questum de qua leges loquuntur. vt notat. Spe. vbi. s̃. Ex qͦ vide ꝙ ĩ materia odio sa nō veniet socius in domo. Et ideo si statutum dicit ꝙ socius teneatur ꝓ socio nō veniet socius in domo: quia non est ꝓprie ista societas. ⁊ in odiosis ver ba stricte capiuntur. l. iij. §. hec aũt verba. ff. de neg. gest. ⁊ in c. in nostra de iu reinran. insuper dicit Panor. in. d. c. inter dielctos ꝙ si male versat̃ ⁊ nō possit compesci aliter a sua insolentia ꝙ poterit expelli per. l. si cōuenerit in fi. ff. ꝓ socio ⁊. v. q. iiij. in loco.

Export TEI

¶ Vtrũ locari possit domꝰ ꝓpinqua al

Export TEI

9

*teri magistro ita ꝙ voces adĩuicẽ ↄfun dant̃. Rñ. ꝙ nō. ⁊ si fecerit ṗmꝰ poterit expellere vltimũ. C. de stu. li. vr. ro. l. vni ca. ĩ fi. ⁊ hec cā tractari pōt in ferijs tꝑe messis ẜʒz Host. de iud. c. significauerũt et idẽ posset dici de qͦcũ alio q̇ ĩpediret lectionẽ p̃fati magistri. ar. d. l. vnice. ¶ Cui pōt locari aliq̃ res. Rñ. ꝙ oĩbꝰ q̇

Export TEI

10

*pñt emere: nisi sit miles vł curialis q̇bꝰ nō pñt locari p̃dia ad collẽdũ ne amisso vsu armoꝝ ad opꝰ rurale se trāsferāt vt. C. loca. l. miles. l. curialis. l. vl. subue nit̃ tamẽ ignorāter faciẽti. ff. loca. l. siq̇s ignorās. vbi r ꝙ pōt exigere mercedẽ. Nō em̃. ↄtẽnit disci plinā q̇ ignorauit militẽ. Jdẽ vr̃ ĩ clericis ⁊ monachis ni si ex cā necessitatis. extra ne cle. vel mo. c. j. ⁊. c. secũdo vbi hoc no. Ber. ⁊ Host. ¶ Vs ad q tp̃s pōt fieri locatio Rñ.

Export TEI

11

*ꝙ ⁊ ad tp̃s: ⁊ in ꝑpetuũ. vt. ff. si ager ve cti. l. j. ⁊ dicunt̃ vectigales agri q̇ ĩ ꝑpe tuũ locant̃. s. quādiu vectigal soluat̃: vt d. l. j. ⁊ succedit heres in locatiōe ⁊ conductione si moritur cōductor. j. tp̃s loca tionis in iure conductionis. secus in vsufructu qui personalis est ⁊ extingui tur cum persona. ff. loca. l. si quis domũ si fructuarius.

Export TEI

¶ Qñ est merces soluẽda. Rñ. ẜm Aʒzo.

Export TEI

12

*Gof. ꝙ si actum est qñ sit soluẽda id seruabitur: alias cōsuetudo regionis ⁊ si nō appareat de cōsuetudine id q minimũ est scʒz ĩ fine anni. ita dicit. l. semꝑ in stipulationibꝰ. ff. de reg. iur. ⁊ nota. Host. ⁊ Ber.  cẽsi. ex parte. facit de reg. iur. in obscuris li. vj. ff. de ꝟbo. obli. l. q̇ hoc ano. ⁊. l. eũ q̇. ⁊. ff. qñ dies vsusf. le. ce. l. j. ĩ ṗn. ⁊ hec vera in stipulatiōibꝰ ni si cā quare dat̃ merces aliud req̇rat. vt puta  datur ꝓ sumptibꝰ. Jn alijs vide ĩ. l. j. C. qñ dies leg. ce. ⁊. d. l. q̃ hoc an no. ⁊ Jnn. ĩ. c. ꝓpter sterilitateʒz de loca. ¶ Sʒz nunq̇d pōt locator inq̇linum ex

Export TEI

13

*pellere ante tp̃s finitũ cōductiōis. Rñ. |

p. Fo.cclxxxviij.r

ꝙ sic: ĩn quatuor casibus. ¶ Primꝰ si nō soluit pensionẽ per bien niũ: sed si paratus si soluere audiẽ dus est. ff. loca. l. quero. intellige si alius de consequenti bus non inest.

Export TEI

¶ Secundus si domꝰ locata sit necessaria sue habitationi: intellige ex necessitate superueniente cui aliter prouidere non pōt. vt. l. edẽ. C. locati. aliter non diceretur necessitas si posset ꝓuidere alio modo. secus esset si tꝑe locationis aliā domũ nō habebat  sibi imputabit nec expellere poterit. ff. loca. l. si q̇s domũ. §. huic subiungi. Tertius cũ do mus eget refectione  minatur ruinā q̃ tñ tꝑe locatiōis nō minabat̃. ⁊ ĩ isto casu ⁊ precedẽti dʒz fieri remissio pẽsio nis pro rata tẽporis. c. ꝓpter sterilitatẽ de loca. ⁊. di. l. edẽ. di. l. quero. §. inter locatorem vel prouidebit de alia domo eque idonea. ff. eodem. l. cum plures in principio. Sed an ea refecta poterit cō ductor petere in ea reponi. Rñ. ꝙ sic gl. iũcto tex. l. si. duo. §. cum inquilinus. ff. vti possi. ⁊ ibi per Bart.

Export TEI

¶ Quartꝰ quādo cōductor ĩ domo per uerse cōuersatur sine lesione rei: vt puta tenet publicas meretrices ⁊ sic nō re mittitur pẽsio ẜm Ho. vel versatur per uerse cũ lesione rei tenendo porcos in in solario. incidit arbores nō colit suo tempore. Et tũc remittitur pensio. sed aget ad interesse dñs de dāno dato secũdum Host. in dicto capło ꝓꝑter sterilitatẽ. Et secũdũ hanc distinctionẽ cōcor. do. in. d. l. edẽ. ⁊ in. d. c. propter. qui videntur contrarij.

Export TEI

¶ Vtrũ inquiiinus possit similiter pro pter necessitatẽ dimittere domũ ante fi

Export TEI

14

*nitũ tempus cōtra volũtatem domini. Rñ. Pa. ĩ. d. c. pro ptersterilitatẽ ꝙ sic se cũdũ Vin. ⁊ Joan. an. hoc tenet etiā gl. in. l. fi. in lege. §. fi domꝰ. ff. loca. Et quo potest ĩferri ꝙ ꝓpter pestẽ potest dimit ti.  ẽst ꝓbabilis necessitas. ⁊ facit tex. in. l. habitatores. ff. e. ti. Et sic in cōsciẽtia esset seruādũ. uis in foro ↄtẽtioso forte aliter teneretur.

Export TEI

¶ Vtrũ sit minuẽda pẽsio rei locate qñ cōductor nō potuit vti re cōducta. Rñ. ꝙ aut q̇s locat res. ⁊ si stat ꝑ locatoris volũtatẽ quominꝰ re ↄducta nō vtatur ↄductorsic tenet̃ ei ad ĩteresse. l. si de fũ do. C. locati. Si vero nō ex volũtate sed per casum fortuitũ ex eius parte rei locate cōtingentem sic pensio remittit̃ ꝓ rata. Exemplum ex parte locatoris pu ta. Qr ꝓpter delictũ eiꝰ fũdus locatus publicatus est. Exẽplum ex parte rei. veluti si edes locate exuste fuerint vel ager terremotu corruit. vt. l. si quis do mũ in fi. ⁊. l. ex ↄducto. §. j. ⁊. l. sʒz addes §. si quis. ff. loca. Jdẽ dicendũ qñ ex ne cessitate locatori adueniẽte oportuit cō ductorẽ expellere. vel ꝓpter refectionẽ domus. l. q̇ ĩsulā in prin. ⁊. l. si fundus ff. eo. ti. Si ꝟo stat per conduciorẽ vel ꝑ eius culpam quominus re locata vtat̃ nihilominus totā pensionẽ soluere tenet̃. l. colonus §. nauẽ. ff. locati. Si vero ex casu fortuito ex quo re locatavti non potuit simititer tenet̃ qñ locator alteri locando verisimiliter mercedẽ habuisset. alias nō. vt ptʒz ex. l. fi. §. j. ff. ad. l. ro. de. iactu. facit. l. sʒz addes. §. cum quidā ff. locati. Sed in casu qñ q̇s locauit ope ras nec per eum stat quominus eas sol uat sed per conductorem: sic talis conductor etiam si impediatur casu fortui te nihilominus pensionẽ prestabit. vt est casus in. d. §. cũ quidam Quod veꝝ credo in cōscientia quādo talis locator nō habuit cui locando operas acquire ret mercedem ꝓpter talem locationem quā mercedem habuisset si tali non lo casset. Si vero stat per locatorem quo minus operas prestaret tunc si nō ĩpe ditur casu fortuito tenet̃ ad ĩteresse oẽ nec mercedẽ habebit. Siꝟo ĩpediturca su fortuito sic remittit̃ pensio pro rata temporis vt est casus. in. l. vno. §. itẽ cũ quidā. ff. loca. Jtẽ in. l. si hi. C. locati. ⁊. l. aduocationis. C. de cōdi. ob causam. nō autem tenetur ad interesse. Et si iā incoasset operas: vel fecisset aliquas ex pensas ad se preparandum ⁊ tali casu fortuito impeditur repetet cas expẽsas quas fecit propter hoc vt in. l. si pecu|

p. [Fo.cclxxxviij.]v

niā in principio. ff. de cōdi. ob cām. habetur de eo q̇ paraner at se ire ad locuʒz ⁊ impeditꝰ fuit ꝑ tẽpestatẽ. Fallit hoc vt nō remittat̃ pensio qñ ex casu fortui to stat per locatorẽ in aduocato.  nō repetitur salariũ ab eiꝰ heredibꝰ ipso moriẽte. l. j. ff. de va. ⁊ extraor. cog. Jdeʒz de quocũ habẽte offm̃ publicũ. ⁊ sic loquit̃. l. arboribꝰ. §. de illo. ff. de vsuf. ⁊ l. diem defuncto. ff. de ofiō asse. Jtem fa uore libertatis vt in. l. cum heres. §. stichus. ff.  sta. liber. hec eliciunt̃ ex Aʒzo. ⁊ bar. ⁊ alijs in. d. §. cũ q̇dā Ethoc tene nisi consuetudo aliter haberet. vt. s̃. fa milta. §. ij.

Export TEI

¶ Sʒz quid si locata re conductorvsus

Export TEI

16

*fuit sʒz sterilitas in eiꝰ fruct ibꝰ cōtigit. Rñ. Pa. in. d. c. ꝓpter sterilitatẽ ꝙ si sterilitas ꝓuenit ex casu fortuito vel eo vi tio rei sine culpa colloni vt puta  timet magnā siccitatẽ: vel aquaꝝ abũdātiā. vel frigus. vel grandinẽ ⁊ hmōi. et nō pōt recōpẽsari cũ fertilitate anni p̃cedẽtis vel sequetis ĩmediate dũmō du ret eadẽ locatio ẜʒz Host. in summa. eo. ti. sic fiet remissio ꝓ rata. puta erit solitꝰ colligere. xv. modios ⁊ soluebat tres aureos nō recolligit nisi decẽ. sic nō sol uet nisi duos aureos: nisi sequẽti āno vł precedẽti recolligit. xx. modios ⁊ idẽ dicas etiaʒz si soluatur certa species:  lʒz nō sit proprie contractus locationis: vt dixi tamen quo ad hoc ideʒz erit iudi ciũ. Predicra tamẽ nō intelliges  ꝑtia rio qui cũ dño lucrum ⁊ damnũ partit̃  nō fit remissio. vt no. gl. in. d. c. ꝓpter sterilitatẽ. Et uis doc. fuerint varij in d. c. propter ⁊ in. l. ex cōductio. ff. e. ti. qñ dicat sterilitas mihi placʒz maxime quo ad cōscientiā quod Jo. an. ⁊ Pa. in di. c. ꝓpter sterilitatem sequũtur. vt. s. dica tur sterilitas quādo nō colligũtur nisi due partes de tribꝰ solitis secus esset ĩ alio modico. Sed aduerte ꝙ si fructus affuissẽt sʒz post recollecti fuerũt mar cuerũtvel exercitus preteriens ip̃os de struxit ⁊ huiusmodi. nō dicetur sterilitas nec fiet remissio pensionis. Secus fierāt recolligeñ. vt in. l. ex. cōducto. §. si vis. ff. loca. ⁊. l. damnum. C. eo. ti.

Export TEI

¶ Sed q̇d si sit fertilitas nunquid aug

Export TEI

17

*mentabitur pensio. Rñ. ẜʒz Pa. vbi. s̃. ꝙ aut hoc cōtingit:  fructꝰ plusvalẽt so lito. ⁊ sic non fit augmentatio: sicut nec fieret minutio si minus valerent. Aut ꝓuenit ꝑ industriam coloni: ⁊ sic non augmentabitur pensio: nec sua industria sibi sit dānosa. vt. ff. e. l. ex cōducto ⁊. l. fi. C. de aluui. aut cōtingit ꝓptet bo nitatem rei. ⁊ similiter nō fit. Aut cōtingit melioratio casu fortuito. puta locaui molendinũ. ex quo cōductor solũ per cipiebat. l. ꝓpter alia molendina que nũc sunt destructa pecipit centum ⁊ sic fiet augmẽtatio pensiōis ꝓ rata sicut fieret remissio propter sterilitatẽ. casu fortnito cōtingente.  cōtrariorum eadem est disciplina. xxxij. dis. hospictolũ ⁊. l. j. ff. de his q̇ sunt snivel ali. hoc ideʒz tenet gl. in. l. si merces. ff. e. ti. Propterea aduerte ꝙ cōtractus locatiōis ⁊ con ductiōis est cōtractusbonefidei. vt ĩsti. de act. §. actionũ. ⁊ ideo merces debet conuenire arbitrio boni viri. l. si in lege locationis in prin. ff. locati. aliter resti tuere obligatur.

Export TEI

18

*¶ Quid si quis conducit molendinuʒz pro se ⁊ suis heredibꝰ pro certa mercede in perpetunʒz: ⁊ dimissis filijs fit mł tiplicatio in insinitũ. nũquid tenebit̃ molendinum molere illi omnibus illo precio quo cōuenit. Rñ. ẜʒz. Pile. in suis q. xlviij. ⁊ Hugo. ꝙ non quia non vide tur de hoc cogitasse. l. si. quis in vna. ff. de periculo. ⁊ commo. rei ven. Sed alibi. in aut̃. hoc ius. C. de sa. san. ec. dicit ꝙ immo tenetur destructo iure ad q facit. l. si seruitꝰ ita. ij. Rñ. ff. de seruitu. vrba. predio. Sed de equitate conscientie tene primam.

Export TEI

19

*¶ Vtrũ locans fundum alieni ad mediũ nulla facta mentione de arboribꝰ nũquid colonus habebit partem fructuum arborũ. Rñ. ꝙ nō. sed locator ha bebit oẽs. l. fructus. ff. de vsur. Et si colouus destruat arbores tenebitur. Similiter eiꝰ culpe imputatur. si aliq̇s eiꝰ odio arbores excidat. l. si merces. §. cul|

p. Fo.cclxxxix.r

ff. loca. Quod limita ẜm glo. in. di §. cul pe verũ quando propter culpam suam seu doluʒz tale odiũ est cātũ. alias non. ¶ Nũquid post colonus seminauit

Export TEI

20

*agrũ si dñs eũ vẽdat alicui poterit expelli per emptorẽ. Rñ. ꝙ nō sed medietatẽ fructuũ habebit. vel prout cōuene rāt: si tamen venditor oẽs frnctus accepisset aget colonus cōt ra venditorẽ. ff. de leg. j. l. nihil. speciale tñ priuilegiuʒz habet colonus fisci ẜʒz Rod. Hic aduer te ꝙ succedẽs in re locata si est de bñfi cijs ecclesiasticis. ⁊ sit facta ab habẽte administrationẽ. ⁊ cũ debitis solẽnitatibꝰ ⁊ causis de quibus. s̃. alienatio. et ad debitũ tẽpus: tenet̃ stare locationi ⁊ si ecclesia foret lesa posset petere restitu tionẽ in integrũ. c. j. de resti. in inte. ⁊. c. j. de reb. eccle. nō alie. Si vero non habebat administrationẽ vt sunt canoni ci simplices. sic nō tenet̃ stare: equipara tur vsufructuario q̇ non pōt locare vltra tẽpus vite sue. l. si q̇s domũ. ff loca. nisi cũ cā rationabili⁊ autoritate ep̃i fe cisset. Cũ vero res locata. nō est ecclesia stica. tũc successor vniuersalis tenet̃ sta re. l. viam veritatis. C. locati. Successor vero particularis in dicta re non tenet̃ stare nisi locator habuisset administrationem plenam: vt maritus in predio dotali. quia sic tenetur. vt in. l. si filio. §. fi. ff. solu. matri. Jdẽ in tutore respectu populi. l. si tutele. ff. de admi. tuto.

Export TEI

¶ Quid si cōductor aliquid expẽdit in

Export TEI

21

*re cōducta. Rñ. ẜm Hostien. si expendit necessario. vel vtiliter auxit edificauit vel instituit aget contra locatorem vt restituat expensas. ff. de loca. l. domus. ⁊ ĩ. d. l. sed addes. C. si inquilinus. ⁊ ibi glo. sed clarior tex. est in. l. colonus pri mo. Rñ. ff. eo. ti. Si tñ posset tollere im pensas sine lesione rei non tenet̃ locator. sed ip̃e eas tollere posset. vt in. d. §. si inquilinꝰ. Predicta nō intelligas de expensis factis pro pascendo aĩali locato vel colẽda possesiōe ⁊ hmōi sed de alijs puta curatione morbi. reparatiōe ruine. vł plātatione vineaꝝ ⁊ hmōi. vi de etiaʒz quod dico. s̃. edificans in prin cipio.

Export TEI

¶ Vtrum in locatiōe possit interuenire

Export TEI

22

*vsura. Rñ. ꝙ sic est vsura ex parte conductoris. vcʒz quando ratione mutui in terpretati puta  ante tp̃s soluit pen sionem solum habito respectu ad preuentionem tẽporis vel mutui veri minuit de pensione debita. et sic restituere tenetur. Faciunt nota in. c. ad no stram. de emp. et vendi. et in capi. illo vos de pi.

Export TEI

¶ Ex qua culpa tenetur cōductor de re

Export TEI

23

*ↄducta locatori Rñ. ꝙ de dolo lata cul⁊ leui:  gratia vtrius contrahitur. in sti. quibus mo. re. contrahi. obli. §. vlti. lʒz alij teneant ꝙ ẽt teneatur de leuissima. sed primũ cōiter tenẽt gl. ⁊ doc. ĩ. l. si q̇s domũ. §. celsus ⁊ in. l. si merces. §. qui calũniā. ff. locati. ⁊ q dico de cōductore idẽ dico de locatore. Et lʒz Mar. in §. qui colũnam. velit teneri locatorem operarum ad transuehẽdas colũnas ⁊ siłia: q̃ facilit̃ tāgunt̃ ẽt  leuissima ꝑꝑ tex. q̇ ibi dicit culpa abest si oĩa facta sunt q̃ diligentissimus quis obserua turus fuisset ⁊ dicat fore speciale ĩ hoc casu. gl. ibideʒz tenet cōtrariũ. Tu tñ sic concorda ꝙ aut aliquis locat operas in re q̃ requirit diligẽtissimā curā vt pu ta polire adamātẽ ĩcidere brocatũ pro veste fiẽda ⁊ hmōi ⁊ tenet̃ de leuissima d. §. q̇ colũnā. aut non locat operas in re talis importātie. Et sic vera ẽ glo.  tenet̃ solũ de leui. nec obstat glo. in. l. q̇ mercedẽ accepit ꝓ custodia. ⁊ in. l. dñs ff. eo. ti. vbi dicit ꝙ si specialiter mercedẽ accepit ꝓ custodia ꝙ tenet̃ deleuisse ma. Pro cuius intelligentia aduerte ꝙ qñ quis mercedẽ accipit ꝓ custodia si sumꝰ in contractu in quo solum tenebat̃ de lata culpa. vt in deposito. sic acceptio mercedis pro custodia faciet vt vt teneat̃ de leui ⁊ sic intellige. c. bona fides. de deposito. ⁊. l. j. §. sivestimẽta. ff. depositi. Si vero simus in cōtractu in quo tenet̃: de leui culpa sicut in locato sic acceptio mercedis pro custodia rei locate faciet vt teneat̃ de leuisima. ⁊ sic loquit̃. ⁊ intellige. l. q̇ mercedẽ. ⁊. l. dñs |

p. [Fo.cclxxxix.]v

predicas. Q bñ no. ꝓ soluẽdis multis cōtrarietatibꝰ. Nec solum tenetur de culpa sua: sed etiā illoꝝ quoꝝ opere vti tur. Si ipse diligẽtiā nō adhibuit. l. si merces. §. q̇ colũnā. ff. locati. ⁊. l. itẽ q̃rit̃ per totũ. xxiij. q. iiij. tres personas.

Export TEI

¶ Vtrũ locās vasa vitiosa ignoranter ⁊

Export TEI

24

*ꝓpterea vinũ effusum est: vel marcuit teneatur ad restitutionẽ. rñ. ꝙ sic ad re stitutionẽ interesse vini: nec ignorātia eũ excusat: secus eẽt in pascuis locatis vbi herba pestifera erat quā ignorabat  lʒz aĩalia cōductoris sint mortua non tenebitur locator. vt ĩ. d. l. Sʒz addes. §. j. vbi dicit gl. hoc eẽ speciale ĩ locato vt interesse extra rẽ hic veniat. Jn cōscien tia tñ nō haberet locũ. d. l. nisi qñ locas set talia vasa ꝓ bonis: secꝰ si simpliciter exhibuisset vidẽda per cōductorẽ. igno rās ipse an sint bona vel ne.  tũc cuʒz nō sit in iliqua culpa nō teneret̃. A fortiori tenet̃ ad restitutionẽ ĩteresse  sciẽ ter locat rẽ vitiosam. ar. d. l. sʒz addes. ⁊ q dico in vasis intellige in omnire vi tiosa: ex qua dānũ ꝓximo euenire pōt. Quod no. ꝓ illis q̇ locāt eqͦs q̇ volunt se in aquis si destruātur vestes tenẽtur ⁊ similes. secus in cōmendato.

Export TEI

¶ Quid si natura ponat res meas ĩalia

Export TEI

25

*naui quāvbi posuerā. ⁊ perierũt. Rñ. ꝙ tenet̃. d. l. itẽ querit̃. §. j. ⁊ hoc verũ si in uito dño. Si ꝟo bona fide ⁊ sine culpa nō tenet̃. siłr nō tenet̃ etiā si dolose potuisset qñ vtra nauis perijt ĩ eadẽ na uigatiōe. ff. ad. l. ro.  iac. l. fi. §. j.  lʒz sit in culpa infideliter rẽ tuā cōtractando nō tñ ex tali culpa est amissa. ex qͦ oĩno peritura erat. quod bene no.

Export TEI

¶ Quis ꝓbabit affuisse dolũ vel lataʒz

Export TEI

26

*culpā. Rñ. ẜʒz Host. ꝙ cōductor puta pa stor sicut argẽtariꝰ dʒz ꝓbare amisisse ra tiōes cũ ruina vł ĩcẽdio. l. si q̇s ex argẽ tarijs. c. vl. ff. de edẽdo. Jdẽ de custode ceteris. l. vl. ff.  custo. ⁊ exhibi. re tñ ałs q̇ doluʒz alle. ꝓbare dʒz. l. qͦtiẽs §. q̇ dolo ff. de ꝓbati. Ego tñ hoc nō teneosʒz dico ꝙ qñ q̇s tenet̃. solũ  dolo ⁊ lata culpa ꝙ ĩcũbit ꝓbō dicẽti eũ fuisse ĩ dolovł la ta culpa. sʒz qñ tñr de leui vel leuissima tũc tenetur probare casu amisse. Et sic loquũtur. d. §. vltimus. ⁊. d. l. vi.

Export TEI

non dicitur nisi deductis expensis. l. illud in glos. C. de colla. ⁊. ff. ꝓsocio. l. mutius.

Export TEI

⁊ iocus ⁊ alius spiritualis ⁊ diuinus: et iste est ille q̇ pro uenit ex magna mẽtis deuotione de q̇ ĩ psal. oẽs getes plaudite: quẽ exercuit Dauid qñ ante Archā dñi saltabat. ij. Ro. vj. ⁊ iste sanctꝰ ⁊ virtuosus est.

Export TEI

De hic notatis ⁊ ꝙ oĩs ludus a sar di est ꝓhibitus vt in alleg. aut̃. alearũ ⁊ ĩ aut̃. interdicimꝰ. ⁊ ibi saly. ⁊ doct. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ bal. in aut̃. ex testamẽto col. vij. C. de coll. ⁊ vincẽs ad illũ ludũ dr̃ habere causaʒz lucratiuā. Bal. no. in l. j. in. fi. C. si q̇d in frau. patro. Ludꝰ ve ro ẽt licitꝰ ꝓhibet̃ tā clericis  laicis si iudatur vltra vnũ solidũ. d. aut̃. aleaꝝ vsus q est vnũ pro tota die sine interpolatione nō aũt in quolibet ludo vntꝰ solidi no. Bar. in. l. inflciẽdo §. infans ff. de fur. intellige solidũ. i. aureum. ẜm Pañ. c. clerici devi. ⁊ ho. cle. vbi dictt ꝙ superlucratuʒz debet restitui lʒz de ↄsuetudine non fit.

Export TEI

¶ Est alius ludus qui dicitur humanꝰ

Export TEI

1

*qui fit ad recreationẽ suam vel alioruʒz vel causa virtutis experiẽde. ⁊ iste aliquando dicitur theatr alis a loco apto ad theorandum scilicet speculandum. Aliquando larualis. que larue sunt de formitates hominum per appositionẽ colorũ vel rerum que vulgariter dicun tur maschere. Aliquādo histrionalis in quo quis de persona sua facit ludũ qui vocatur vulgariter stragitatorio alius illorũ qui ludunt ad bagatelle q̃ sunt rerum honestarum demonstrationes. Alius hastiludialis in quo luditur cũ hastis id est lanceis qui dicitur vulgarigiostra. Alius torneamentorũ qui ho die nō est in vsu in quo quidā include bant se ĩ quodā circuitu ad pugnādũ. Quidā pilealis balistalis saltalis scacalis corealis ⁊ huiusmodi q̇ habẽt no mina ab eo in quo exercent̃ q̃ plura sũt  vocabula. vt. l. natura. ff.  p̃scri. ver. |

p. Fo.ccxc.r

¶ Vtrũ talis ludus humanus sit ꝓhi

Export TEI

2

*bitus. Rñ. ꝙ de se nō est malꝰ sʒz aliquā do rōne alicuius circũstātie est ꝓhibitus etiā de p̃cepto. Prĩo rōne loci. nam tales ludi nullo mō pñt fieri in eccłia: aut loco sacro. c. cũ decorem de vi. ⁊ ho. cle. ⁊. c. decet de immu. eccl. li. vj. Vnde nō excusarẽ a mortali q̇ talẽ faceret in ecclesia nisi foret q̇d modicũ cũ videat̃ iure diuino ꝓhibitꝰ ibi domus or̃onis vocabit̃. Demōstrationes ꝟo q̃ fiũt ad honorẽ dei puta passiōis xp̃i ⁊ vite ali cuiꝰ sctĩ nō sũt ꝓhibite ibi fieri q̇ nō ꝓprie vocant̃ ludi vt no. ĩ. d. c. cũ decorẽ. sco ꝓhibent̃ tales ludi rōne ꝑiculi lesionis corporalis sicut torneamenta et hmōi de torneamẽtis ꝑ totũ. vnde oĩs ludꝰ in quo ꝓbabiłr imminet periculũ mortis corporalis ꝓhibet̃ sub pena pctĩ mortalis  ↄ̃ p̃ceptũ dei Mat. xx. diliges ꝓximũ tuũ. facit lex cruẽta iuncta gl. C. de gladi. ⁊. l. nā ludus. ff. ad. l. aq̇l. secꝰ quādo nō ĩmineret ꝓbabiłr lʒz aliquādo accidisset ⁊ raro. Tertio ꝓhi bet̃ rōne ꝑsone Nā cłicis ⁊ multo magis religiosis ꝓhibet̃ oĩs ludus cũ armis vt in. c. cōtinebat̃ de homi.  ⁊ ar ma portare nisi cā defensiōis sunt ꝓhi biti de p̃cepto vt. ĩ. c. clerici arma de vi. ⁊ ho. cle. Siłr ꝓhibet̃ eis ludꝰ histrionalis. vt no. in. c. donare. lxxxvj. dist. de quo dic vt. s̃. Histrio. Quarto ꝓhibet̃ rōne scādali vt puta clericis ⁊ religiosis aliquẽ ludũ exercere ĩ publico ex qͦ scłares scādaliʒzarent̃ esse pctm̃ mortale. ẜm ꝙ. j. dico. Scādalũ. §. ij. Jdẽ dico quādo q̇s ex tali ꝓuocaret aliũ ad scādalũ mortalis pctĩ: sicut ĩ choreis⁊ mul to magissibi ĩmineret ꝓbabiłr tale scādalũ. ⁊ hoc aduerteret peccaret mortałr secꝰ si de scādalo nō aduerteret:  nisi foret ĩ lata culpa nō credo peccaret mor tałr. Aduerte tamẽ ꝙ clericis ⁊ religio sis ẽ ꝓhibitꝰ rōne honestatis cłicalis oĩs ludꝰ in qͦ ex ꝓpria ꝑsona faceret lu dũ ĩ publico sicut esset saltatio choriʒza tio. ⁊ hmōi. Vñ nō excusarẽ eos a mortali. ar. c. ꝓ dilectiōe ĩ fi. de cōse. di. ij. et q no. doc. ĩ. d. c. cũ decorẽ. secꝰ ĩ secreto cũ aliq̇bꝰ domesticis. Jtẽ ludꝰ carnalis ẽ eis ĩterdictꝰ  nō ꝑsit mutare habitũ nisi ex cā rōnabili. vt. s̃. excōicatio. vij. casu. xxvij. Et lʒz Jaco. de are. ĩ. l. si q̇s cũ sciret. ff. ꝓ emptore. ⁊ Cy. ⁊ Pe. ĩ aut̃. de san. epis. ⁊ cler. in. §. ĩterdicimꝰ. el. ij. teneāt ꝙ ludꝰ scacoꝝ ꝓhibeat̃ cłicis. Rō scm Mat. ĩ. d. §. ĩterdicimꝰ.  nō minꝰ facit eos deniare a diuinis officijs in q̇bꝰ debẽt ĩsistere vt. l. gñałr. C. de epis. ⁊ cłi. sicut ludꝰ aleaꝝ q̇ ẽ eis ꝓhibitus ibidẽ ego tamẽ dico verā eẽ p̃dictā opi nionẽ ẽt ĩ oĩbꝰ ludis qñ ꝑꝑ eos dimitte rẽt debita diuĩa ad q̃ tenent̃. ałs nō vñ lʒz ludere ad scacos. vt tʒz Ri. ĩ. iiij. di. xv. sicut alijs secularibꝰ nisi rōne scādali vel ĩhonestatis cłicalis vt puta publi ce ludẽdo. ¶ Quĩto rōne cupiditatis. vñ tʒz. Math. vt no. Car. ĩ cle. ij. de vi. et ho. cłi. ꝙ ludẽs ad scacos cā cupiditatis peccat mortałr. Q ĩtelligo veꝝ qñ talis cupiditas eẽt mortalis de se de qͦ qñ sit mortalis vide. s̃. auaritia. §. j. et idẽ dic qñ fieret ex q̃cũ alia mala ĩtẽtiōe foret mortale si ĩtẽtio ẽ de eo q est pctm̃ mortale. Attẽde tamẽ ꝙ quando talis ludꝰ hũanꝰ sit cā lucri ṗncipałr ẽ illicitꝰ. Vñ peccāt veniałr  debẽt ludere ṗncipałr cā recreatiōis ⁊ solatij ⁊ exercẽdi ĩgeniũ vel ꝟtutẽ corꝑis: veꝝ ẽ  faciłr ĩducit ad mortale qñ fit ṗncipałr cā lucri vt pʒz ex experiẽtia ⁊ vituperādꝰ lʒz lucratũ nō sit nisi de bono cō silio pauperibꝰ errogādũ. Sexto rōne tꝑis puta  dies festꝰ p̃ceptꝰ. Nā cuʒz tali die ꝓhibeat̃ oẽ opꝰ seruile. exo. xx. nō video qũo hastiludia talibꝰ diebꝰ ⁊ huiusmodi. ĩ quibus requiritur multa seruitꝰ possint fieri sine peccato morta li. Jn alijs ludis in quibꝰ modica serui tus inest nō esset mortale licet fiat ĩ festo nisi per totuʒz diem se in huiusmodi occuparẽt dimissis diuinis Hoc quod dixi de hastiludijs ꝙ sit mortale pecca tum tenet Ricar. ĩ. iij. distinctio. xxxvij. Sʒz si ex nulla istaꝝ circũstātiaꝝ fiat illicitus nō erit peccatũ si fiat cā honeste recreatiōis vel virtutis aut ingenij exercẽ di. Aut si erit pctm̃ erit. veniale. de |

p. [Fo.ccxc.]v

chorea tamẽ vide supra chorea aduerte ꝙ in ludis q̇ fiũt cā ꝟtutis exercẽde vł ingenij nō lʒz ludere nisi ꝑ vnũ solidũ ĩ vno ludo vt in. d. aut̃. Aleaꝝ. ⁊ r vnꝰ so lidꝰ ꝓ toto illo tꝑe cōtinuato quo ali q̇ ludũt inuicẽ ẜm Bar. in. l. inficiādo. §. infans. ff. de furtis ⁊ solidi. lxxij. faciũt vnā librā auri. C. de su. prepo. ⁊ Arch. ĩ l. quotiẽscun. Sed tu hoc limita ẜm ꝑsonā ad istā rōnẽ sic: si nō cōcedit̃ nisi vnus solidꝰ in ludo magnis ergo gros sus solum paruis.

Export TEI

¶ Est ⁊ tertiꝰ ludꝰ q̇ r diabolicꝰ quia

Export TEI

3

*operatiōe diabolica est inuẽtus ad inducẽdos hoĩes ad pctm̃ ⁊ iste est in tri plici differẽtia. Primꝰ ↄsistit ĩ ludibrijs q̃ ludibria aliquando sunt derisio ꝓximi de qua dic vt. s̃. derisio. aliquando vero sunt ea ꝑ q̃ merito q̇s venit in de risum vt sunt reꝝ inhonestaꝝ demon stratiōes ⁊ talis ludꝰ oĩbꝰ ꝓhibitꝰ est tā exercere  videre. Vnde quādo tales demonstratiōes habẽt ꝓuocare ad lasciuā vidẽtes tũc peccāt mortaliter tā exercẽtes  volũtarie vidẽtes. Facit q. s̃. dixi curiositas. Vnde dicit tex. in proemio. ff. quis em̃ ludꝰ appellat eos ex q̇bꝰ crimina oriunt̃. hec em̃ fieri nullo patimur modo. hec ibi. Secun dus ludꝰ dicit̃ ludꝰ alee ⁊ sub isto com prehẽdit̃ oĩs ludꝰ q̇ innittit̃ solũ fortu ne vt ludus chartaꝝ taxilorũ et hmōi. Tertiꝰ ludus dicit̃ mixtꝰ  partim innittit̃ fortune ⁊ partim ĩdustrie vt ludꝰ tabellaꝝ cũ taxilis  respectu taxilorũ versat̃ fortuna respectu tabulaꝝ du cendarum versatur industria.

Export TEI

¶ Vtrũ isti duo ludi vltĩo dicti sint pro

Export TEI

4

*hibiti. Rñ. ꝙ sic vt ptʒz in aut̃. alearum vsus. C. de reli. ⁊ sumpti fu. ⁊ in. c. ep̃s. xxxv. di. ⁊ lʒz Hugo in. d. c. ep̃s. teneat ꝙ semꝑ peccat mortałr ludẽs ad predicta tñ nō credo veꝝ nec dictũ. c. ep̃s facit ꝓ sua opiniōe  dicit deseruiens ⁊ dictio de auget. vt. ff. depositi. l. j. in ṗn. Jō ẜm gl. ibidẽ ⁊ Rodo. peccat mortałr ille q̇ valde seruit ludo. j. ducit in ↄsuetudinẽ alias aliquādo ⁊ raro non credo foret mortale. Nec ob. d. aut̃. aleaꝝ ludus  ip̃os ꝓhibet ꝑ ꝟbũ decernimꝰ q lucit ad mortale vt dixi. s̃. lex. §. iij. cłicis tñ ⁊ religiosis vr̃ eẽ mortale ludere aut ludentes ip̃os videre vt in aut̃. de san. ep̃is. §. interdicimꝰ. ⁊ ibi sequit̃ gl. Sʒz ego hoc nō credo.  ĩperator nō pōt p̃ci pere clericis. ⁊ iō idẽ dico de cłicis q de laicis ꝙ peccāt mortałr quādo tales ludos ducũt in cōsuetudinẽ nisi rōne scādali vt supra dictũ est de ludo hũano. Rō  isti ludi non sunt ꝓhibiti.  mali sint de se: sʒz iō sunt mali  ꝓhibi ti: ⁊ cā ꝓhibitiōis sunt mala q̃ cōiter ex ipsis sequunt̃: q̃ nō sic eueniũt in raro ludẽtibꝰ sicut in cōsuete ⁊  ꝓhibitio nō se extẽdit nisi ad deseruiẽtes talibꝰ ludis. Jō tene q dixi. Veꝝ est ꝙ est pe riculosum talibus ludere ꝓpter multa peccata que communiter ipsis fiunt.

Export TEI

¶ Sed q̇d si q̇s ludit ad p̃fatos ludos

Export TEI

5

*gratis cā recreatiōis vł causa cōuiuij ex ↄsuetudĩe nũq̇d peccat mortałr. Rñ. gl. ĩ. d. §. ĩterdicimꝰ vr̃ tenere ꝙ sic clericꝰ. Sʒz ego attẽdẽdo ad narrationẽ. d. aut̃. aleaꝝ vsus. ⁊ cōsiderādo ꝙ debeamus euitare correctionẽ iuriũ. c. cũ expediat de elec. li. vj. dico ꝙ nō ꝓhibet̃. ĩmo licite pōt in eis ludi gratis: vel in aliquo modico siue cā ↄuiuij siue cā recreationis. Et sic intelligo. l. q ĩ ↄuiuio. ff. de aleato. ⁊ ĩtellige modicũ respectu ꝑsone q̃ ludit. ⁊ tale modicũ q etiā faciliter donaret.  in hmōi ludis sic factis cessat rō ꝓhibitiōis: nisi rōne alicuius circũstātie de q̇bꝰ supra. §. ij. eẽt mortale. Nec obstat dictũ. c. ep̃s. q nō distin guit sʒz absolute loquit̃ de oĩ aleatore er go nec nos debemꝰ distinguere:  hoc veꝝ esset nisi rō nos induceret ad distĩ guẽdũ sicut hic facit. c. Marchion. j. q. j. vbi dicit̃ nō putemꝰ in ꝟbis scripturaꝝ esse euāgeliũ sʒz in sensu: nō in suꝑficie sʒz in medulla. nō in sermonũ folijs: sed in radice rationis. hec ibi.

Export TEI

¶ Vtꝝ ĩspectores p̃dictoꝝ ludoꝝ ꝓhi

Export TEI

6

*bitoꝝ peccẽt mortaliter. Rñ. gl. in. d. §. interdicimꝰ. videtur tenere ꝙ sic si sunt clerici. Sed tu dic q siue sint clerici siue laici inspectores: ꝙ aut ex aspectu |

p. Fo.ccxcj.r

eorũ inducunt̃ efficaciter aliqui ad ludendũ. ⁊ sic si ludẽtes peccāt mortaliter sic in spectores: si ꝟo eos nō inducũt ad ludũ ex eoꝝ aspectu nec ad cōtinuādũ ip̃ʒz sic si aliud mali nō admiscet̃ nō pec cant mortaliter eos vidẽtes ⁊ aspicientes: nisi essent tales non corrigendo possent eos facere desistere a tali ludo qui est peccatũ mortale in ludẽte  tũc talis peccaret mortaliter non solũ corri gendo sed aspiciẽdo  videt̃ consentire errāti. lxxxiij. di. error. cũ siłi. ꝑiculosũ tñ ẽ tales aspicere ludẽtes ĩ ludo ꝓhibi to:  faciłr posset eis placere talis ludꝰ deliberate q esset mortale. vt no. theologi in secundo sententiarũ di. xxiiij.

Export TEI

¶ Vtrũ acquisitũ ĩ p̃fatis ludis diabo

Export TEI

7

*licis fit necessario restituẽdũ. Rñ. ꝙ si il le q̇ dedit seu amisit nō poterat alienare. nec donare sicut filiusfami. serui. et alij  q̇bꝰ supra donatio. j. ⁊ tũc sine du bio lucratũ est restituẽdũ pr̃i vel dño vł illi q̇ dedit sicut cũ q̇s lusit vel vltra sũmā. ccccc. solidoꝝ:  sicut donare nō po tuit: nec ludere. vt. s̃. donatio. j. §. xx. ⁊ iō sibi ẽ restituẽdũ. ⁊ de similibꝰ. ⁊ ĩ hoc cō cordāt oẽs doc. Si ꝟo poterat alienare tũc distĩguoꝙ si ĩteruenit fraus puta  lucratꝰ fuit cũ falsis taxillis. aut alia de ceptiōe ⁊ sic siłr cōcordant doc. ꝙ tenet̃ necessario restituereei a quo habuit im mo dicit Bal. ĩ Rubrica. C. de condi. ob tur. cām. ꝙ tenent̃ furti tales. ⁊ etiā ludẽtes sciẽter cũ illis q̇ nō pñt alienare. arg. l. seruꝰ cuiusdā. ff. de ↄdi. indebiti. nec facit suũ q lucrat̃. l. falsus. C. de fur tis. Aut nō ĩteruenit aliq̃ fraus ⁊ ille q̇ perdidit potuit alienare ⁊ in hoc est diuersitas inter doc. Nam cōis opinio ẜʒz Asteñ. est ꝙ teneat̃ dare pauperibus et hoc sequunt̃ cōiter canoniste. ĩ. c. clerici officia de vi. et ho. cle. alij distinguunt de subditis imperatori vel nō: sʒz tu breuiter dic ꝙ licet opinio p̃dicta sit multũ rationabilis vtpote que retrahit hoĩes ab hmōi lud is tamẽ nullo iure probat̃ q necessario sit faciẽda. sicut nec alia turpiter acq̇sita. nec obstat ꝙ ep̃s auxilio p̃sidis pōt talia lucra sin ō repetun ab his qui amisserũt exigere ⁊ pauperĩ bus distribuere vt dicit text. in. d. aut̃. aleaꝝ vsus. ⁊ sic videt̃ ꝙ sint pauperuʒz  lʒz possit auferre in penā nō tamen se quitur ꝙ ipsi teneant̃ dare sicut nec in alijs casibꝰ in quibꝰ fiscus turpiter acq̇ sita pōt tollere vt ĩ. l. j. C. ad. l. iul. repe. ⁊ in. l. j. ff. de iure fisci. Et faciunt q̃ infra dicā restitutio. j. in verbo turpiter acq̇situm ⁊ sic tene quo ad necessitatẽ resti tutionis. Bene tñ faceret ep̃s si talia ac ciperet ⁊ daret pauperibꝰ. Siłr cōfessores debẽt ea errogari facere pauperi vt in quo deliquit in eo puniat̃. Si tñ nol let nō est ei denegāda absolutio. Aduer te tamẽ ꝙ vbi leges ĩperiales ligant ꝙ illi q̇ amiserũt si vellẽt repetere possent vs ad. l. annos ⁊ sic repetẽdo tenerent̃ eis de necessitate restituere vt in. d. aut̃. aleaꝝ. nec ob. quod dicunt quidam esse abrogatā ꝑ nō vsuʒz:  nō est verũ vt pʒz ex dictis. s̃. Lex. §. xvij. Sed vbi lex imperialis non ligat sicut in terris pape ⁊ similiũ nō posset repetere vbi lex imperialis viget si ep̃i non accipiunt lucrata possunt officiales facere vt dent pauperibus vel in publicos vsus vt in dicta aut̃. alearum.

Export TEI

¶ Sʒz pone ꝙ ludens in casibus in qui

Export TEI

8

*bus tenetur restituere lucret̃ et postea cum ea ꝑsona in alio modo perdat nun quid poterit compẽsationẽ facere. Rñ. ꝙ si in eodem ludo clarũ est ꝙ sic: ⁊ voco hic eundem ludum quando se non diuert erunt ad alia. ar. l. continuus. in princi. ff. de verbo. obli. ⁊ facit quod no. Bar. in. l. inficiando. §. infans. ff. de furtis. Si ꝟo in diuerso: ludo: puta  hodie lucratus fuit ⁊ cras cũ eodẽ amisit sic de subtilitate iuris non poterit com pẽsationẽ facere si ille cũ qͦ lusit sit de illis qui nō tenent̃ de necessitate restitue re sʒz de eq̇tate ↄscĩe credo ꝙ possit. Facit q no. pa. in. c. filius de testamentis ⁊. c. ex parte in fi. de censibus.

Export TEI

¶ Que pena ↄtra tenentes ludum alea

Export TEI

9

*rũ ꝓhibitũ. Rñ. ꝙ ṗmo domꝰ in qua lu dit̃ dʒz publicari vt ĩ. d. aut̃. alearũ vsus in verbo domibꝰ eoꝝ publicatis. Sco |

p. [Fo.ccxcj.]v

si tenẽs ludũ verberet̃ non orit̃ actio ex tali iniuria nec punit̃ verberās vł dānũ ei dās qñcũ ⁊ vbicũ factũ fuerat siue tꝑe quo ludit̃ siue alio ẜm Bal. in dicta Rubrica ⁊ Bar. ⁊ ẽ tex. ĩ. l. j. §. notā dũ. ff. de alea. Tertio ꝙ si fuerit ei aliq̇d subtractũ tꝑe qͦ ĩ eiꝰ domo ludit̃ siue a lusoribꝰ siue ab alio nō poterit repetere nec hʒz rei ꝑsecutionẽ nec etiā penalem furti vt ẽ tex. ĩ. d. l. j. §. j. ff. de alea. tñ ĩ cōscĩa pauperibꝰ ẽ dādũ. ar. c. cũ tu.  vsu. Quarto q̇ aliũ cōpulit ad ludẽdũ ẽt ex metu q̇ nō cadit ĩ ↄstantẽ pōt puniri iu dicis arbitrio ⁊ pōt poni in carceribus vt in. d. tex. §. j. ibi q̇ ↄpulit. Vñ gñaliter intelligo illũ cōpellere eo ipso ꝙ stat cũ altari parato hoc ẽ p̃stat domũ taxillos scamnũ lumina ⁊ hmōi: nā istis suasionibus ⁊ illecebris r cōpellere iuuenes q̇ nō pñt refrenare iuueniles calores. l. fi. §. filij aũt. C. de bo.  liber. sicut dicimus in materia macedoniani. in. l. j. et iij. ff. ad mace. ⁊ ꝑ totũ. Ałr nisi ita acriter ĩtelligeret̃ dicta lex effectũ nō haberet. ꝙ nō est dicẽdũ. l. si p̃ter. in ṗn. ff. de iudi. q̃ lex p̃dicta pōt etiā ĩtelligi in oĩbus alijs q̇ blāditijs ⁊ suasionibꝰ ĩducũt hoĩes ad ludũ: ꝙ dicant̃ cōpellere: si cut dicimꝰ de raptoribꝰ virginũ ꝙ nisi esset q̇ sollicitaret q̇ dolosis artibꝰ circũ ueniret: nō faceret eā puellā in tm̃ dedecꝰ sese ꝓdere. text. ẽ in. l. vnica. §. ij. de rap. virg. Quinto ꝙ oĩs ↄ̃ctꝰ celebratus ĩter ludẽtes adiuuicẽ nō tʒz vt no. Bar. in. l. si q̇s cũ sciret. ĩ fi. ff. ꝓ emp. nec ven dẽs in ludo teneret̃ de euictiōe. vt in. l. si filiofa. §. j. ff. q̃rũ re. ac. non dat̃. Sexto ꝙ mutuās pecuniā lusoribꝰ vt ludāt se cũ nō pōt eā repetere. vt est glo. ordina ria ĩ. l. j. ĩ ṗn. ⁊ ĩ. l. fi. ff. de alea. ego credo etiā hoc veꝝ gñałr in quocũ q̇ sciẽter mutuat ludere volẽti ꝙ nō repetet ⁊ vr̃ casus in. l. veꝝ. §. pe. ff. de mino. nec dicas ꝙ loquit̃  minore vt etiā loquit̃. l. si ꝟo nō remunerādi. §. si adolescẽs. ff. mādati.  idẽ ẽ de maiore. vt dicit gl. ĩ d. §. si adolescens. Jtẽ . d. l. veꝝ loquit̃ qñ minor etiā ṗuiliegiatꝰ mutuat mino ri etiā priuilegiato ⁊ tñ ibi lʒz sint ĩ pari priuilegio potior est cōditio illius quĩ perdit pecuniam. Facit q not. Bar. in d. l. si q̇s cum sciret.

Export TEI

est solutio ĩ voluptates ẜm Jsaiā in lib. etymologiaꝝ. Voluptates aũt maxĩe veneree soluũt aĩm hoĩs. ⁊ iō luxuria ẽ ṗncipałr in eis. Scario aũt r esse ĩ q̇busdā alijs ꝑtinẽtibꝰ ad excessum scm glo. ad gal. v. vbi dicit. ꝙ luxuria est q̃dā suꝑfluitas.

De hic notatis ⁊ q luxuria in muliere ẽ opprobriosior  in viror no. spe. in titu. de actore. versi. sed vtrum mascu lo ⁊ versi. preced.

Export TEI

¶ Quot sũt spẽs luxurie ṗncipałr. Rñ.

Export TEI

1

*ꝙ sũt sex de q̇bꝰ habet̃. xxxiij. q. j. §. cũ er go. s. Fornicatio simplex. Adulteriũ incestus Stuprũ. Raptꝰ. ⁊ vitiũ cōtra naturā. Adde excessum in actu coniugali de q̇bus habes infra preceptum. §. x.

Export TEI

¶ Vtrũ sit pctm̃ mortale. Rñ. ꝙ sic. sed

Export TEI

2

*no. ꝙ luxuria hʒz initiũ ĩ corde cogitādo cā delectationis ⁊ istud est pctm̃ morta le scm distinctionẽ positā supra. Cogi tatio morosa multo magis si vltra cogi tationẽ pctĩ mortalis addatur sensus. puta  vult delectari vidẽdo. tāgẽdo. loquẽdo. ⁊hmōi. lʒz nolit ↄsummare opꝰ. Jtẽ est pctm̃ mortale deliberatus cōsen sus in opꝰ si facultas adesset. Matth. v. Qui viderit mulierẽ. scʒz desiderādo cor de deliberate ad mechādũ iam mecha tus est scilicet ꝓpter pctm̃ mortale ⁊ illius speciei cuius est materia quā appe tit. puta si solutā fornicatio: si coniugatā adulteriũ ⁊ hmōi que circũstātia est cōfitẽda de necessitate cũ mutet specieʒz secundũ aliquos. sʒz ego non credo  so lum est cōtra vnā prohibitonẽ. s. nō con cupisces vxorẽ ꝓximi tui. vł ↄtra aliud nō rem. nec est ibi aliq̃ materia lesa licʒz sit bonũ cōfiteri eā sʒz multo magis est peccatũ mortale cũ cōsentit in operatio ne. Vnde si est polutio solũ sine alteriꝰ cōmixtione sic dicit̃ molities vel immũditia. Si vero coitus sit ad reʒz alterius speciei. sic r bestialitas. Si autem ad rẽ eiusdẽ speciei sed indebiti sexꝰ sic r sodomia. si q̃rto sit ad rẽ eiusdẽ speciei ⁊ |

p. Fo.ccxcij.r

debiti sexꝰ. sed nō seruat̃ natur alis modus coeũdi. vel quantũ ad instrumẽtũ nō debitũ vel quantũ ad monstruosos ↄcubādi modos sic hi quatuor modi di cũtur pctm̃ ↄtra naturā. Si cũ alio eius dem speciei ⁊ ĩ debito vase ⁊ debito mō sit talis polutio aut est cum soluta ⁊ sic fornicatio aut cũ cōiugata ⁊ sic adulte rium ⁊ hmōi ⁊ sic semper peccatũ mortale si est volũtaria preter matrimoniũ. ¶ Q est grauiꝰ hoꝝ. Rñ. pctm̃ ↄtra na

Export TEI

3

*turā est maximũ ⁊ isto infimũ est moli ties grauissimũ bestialitas medium so domia post pctm̃ ↄtra naturā maiꝰ exin cestus post incestũ est adulteriũ. Verũ intellige accipiẽdo in suo sũmo  maiꝰ pctm̃ ẽ coire cũ mr̃e  cũ alteriꝰ vxore. Adulteriũ est maiꝰ stupro vtrũ auteʒz aggrauat̃ ꝑ violẽtiā vñ raptꝰ virginũ ẽ grauiꝰ stupro ⁊ raptꝰ vxoris grauiꝰ adul terio. hec oĩa aggrauant̃ ẜm rationẽ sa crilegij. Jnfimũ oĩm predictorũ ẽ fornicatio q̃ cōmittit̃ sine ĩiuria alteriꝰ ꝑsōe. ¶ Quot sũt eiꝰ filie. Rñ. Jsy. ponit qua

Export TEI

4

*tuor ex ꝑte ẜmōis nā sermo dʒz cẽ decẽs ↄ̃ q est turpiloquiũ Sco licitꝰ ↄ̃ quot est scurilitas. Tertio expediẽs ↄ̃ q est ludrica. Quarto sale cōditus. s. sapientie ↄ̃ q est stultiloquiũ. Et qninto ceci tas mentis. Sexto p̃cipitatio. Septimo ĩ cōsideratio. Octauo amor sui. Nono ẽ odiũ dei. Decimo amor mundi. Vndeci mo horror futuri seculi. Et duodecimo inconstantia de q̇bꝰ. s̃. interrogatiōes ¶ Vtꝝ in tactibus ⁊ osculis ⁊ hmōi si.

Export TEI

5

*peccatũ mortale. Rñ. ꝙ sic qñ liberate fiũt causa delectationis luxuriose ẜm ꝙ. s̃. dixi. Cogitatio. secꝰ. qñ fiunt causa amicitie.

LAicus

Additio

Latria

Latro

Laudemium

p. [Fo.cclxxj.]v
Lectoris

Legatum

Additio

Additio.

Additio

Additio

Additio

Legatum

Legatus

Additio

Legitimatio

Additio

Additio

Legitima portio

Additio

Additio

Additio.

Legitimus filius

Leno

Leprosus

Lex

Libellarius

Libellus

Liber

Libertus

Litera

Litigiosa res

Litigiosus

constituted

diplomatic

Export TEI

1
*Loca

Locatio

Lucrum

Ludus

Luxuria

Clavasio: Summa Angelica

LAicus

Additio

Latria

Latro

Laudemium

p. [Fo.cclxxj.]v Lectoris

Legatum

Additio

Additio.

Additio

Additio

Additio

Legatum

Legatus

Additio

Legitimatio

Additio

Additio

Legitima portio

Additio

Additio

Additio.

Legitimus filius

Leno

Leprosus

Lex

Libellarius

Libellus

Liber

Libertus

Litera

Litigiosa res

Litigiosus

Locatio

Lucrum

Ludus

Luxuria

p. [Fo.cclxxj.]v
Lectoris