Lemma
DAmnatus

DAmnatus

per sententiam ad mortem an possit disponere de rebus suis vide alienatio. .§. xxiiij.
¶ Vtrũ dānatꝰ ad mortẽ possit fugere
1
* | de carcere vel quomodocun dic vt. j. fugere. §. j.
¶ Vtrũ hñtes de bonis alicuius dāna
2
*ti ꝓpter crimẽ eius postea restituit̃ per ṗncipẽ ad bona sua teneant̃ restituere Rñ. Ge. ĩ. c. uis. de rescrip. li. vj. ꝙ aut restitutio facta p̃iudicat iuri q̃sito tertio. qui ea legitime habuerat ⁊ sic non tenet̃ restituere q̇ ea habuit  nō fit in tegratio in tali casu ⁊ iste est casus. d. c. uis ⁊ in iuris alleg. in glo. ibidẽ ⁊ faciũt no. per Bar. ⁊ Bal. in. l. gallus. §. ⁊ quid si tm̃. ff. de lib. ⁊ po. Aut ꝑ restitutionẽ principis tali factā nō preiudica tur nisi ipsi cōcedenti ⁊ sic reintegrat̃ ad oĩa q̃ amiserat ⁊ sic oĩa sunt sibi resti tuenda. ⁊ sic ꝓcedunt iura alleg. ꝓ alia ꝑte in. d. gl. ar. c. cũ dilecti de dona. cuʒz ibi no. Hoc tʒz Jo. de imo. ⁊ no. ꝙ ista fa ciũt ꝓ legitimato post mortẽ testatoris vñ nō p̃iudicet veniẽtibꝰ ab ĩtestato ẽt si nō audiuerũt hereditatẽ  talis legi timatio est quedā restō natalis. l. fi. de nata. Secꝰ si nō ante mortem testatoris  preiudicat quia nullũ ius adhuc habebat. l. post emācipationẽ. ff. de lib. leg. vide etiam. j. gratia. §. j.
Damnificatus

Damnificatus

vtrum furtiue ⁊ se crete possit sibi satisfacere vide. j. furtum. §. xl.
DEbitum

DEbitum

coniugale iō r  sub pena mortalis pctĩ vir vxori ⁊ vxor viro petenti reddere tenetur ẜʒz cōiter docto. ⁊ apłm. j. cor. vij. nisi ex rationabili causa excusetur ⁊ assignant̃ a doc. vij. cause ꝓpter quas nō tenentur redddere.
¶ Prima r ꝓhibitio sctẽ ecclesie. nam
1
*ↄ̃ interdictũ eccłie est pctm̃ mortale ac tus ↄiugalis. eccłia autẽ ꝓhibet ne q̇s cōsumat mr̃imoniũ certis tꝑibꝰ de q̇bꝰ j. mr̃imoniũ. iij. ĩpedimẽto. ij. Similiter ꝓhibet eccłia ne añ bñdictionẽ ↄiũgāt̃ qñ q̇s ducit eā q̃ alteri nō fuit cōiuncta ꝑ matrimoniũ. Vnde ẜm Rod. cognoscens ante benedictionẽ vbi est cōsuetudo ꝙ benedicant̃ peccat mortaliter q̇ dam tamen vt dicit Ri. in. iiij. di. xxxij. q. j. vltima. argu. iij. dicũt hoc esse verũ respectu actus petendi non respectu actus reddẽdi  reddẽs nō peccat ẜm Tho. ĩ. iiij. ea. di. Ego vero istud de bñdictiōe limito verũ nisi ex rationabili causa moueretur ad petendũ puta pro pter fornicationẽ euitandā cum nō pos sit cōtineri: ⁊ vxorem ducere vt benedicatur nō possit ꝓpter dotẽ habendam ⁊ hmōi  nec tũc mortaliter peccaret: nisi esset scādalũ in prima. ar. eoꝝ q̃ dicā. j. obedientiā. in prin. Alber. ẽt dicit dictũ Ro. est nimis durum. ⁊ hoc etiaʒz videt̃ sentire Jnn. ⁊. d. An. in. c. j.  spō. quia licet cōsuetudo habeat vim legis tamẽ lex nō obligat ad mortale nisi fit preceptiua de elec. c. generali. li. vj. ⁊ sic nō videtur ꝙ peccet mortaliter quādo etiaʒz simpliciter cōsumaret ante benedictionẽ. nisi vt dixi esset scandalum ⁊ ideo vbi nō imminet scandalũ consulẽ dum esset istis sponsis qui faciunt pec cata multa mortalia ante tẽpus cōductionis ꝙ quādo notũ est matrimoniũ in patria cōsumarẽt. ex quo ducere non possunt propter dotem habendam.
¶ Sed nũquid totiens peccat mortali
2
*ter quotiens exigit sine rationabili cā ante benedictionẽ tenẽdo opi. Ro. Rñ. ꝙ nō nisi prima vice nisi nouo cōtẽptu exigat. Ex quo sequitur ꝙ possit in isto casu negare debitũ sine peccato nisi ser uet statutum ecclesie.
¶ Secũda cā dicitur impotentia quas
3
*quis nō potest reddere debitum salua incolumitate sui corꝑis.  ẜm Ri. ĩ. iiij. dist. xxxij. ar. j. q. j. deus nō obligauit vi rum mulieri contra ordinem nature re fectum que per prius attendit ad actũ nutritiue: quo cōseruatur propriũ indi uiduũ quo ad actũ gñatiue q̇ ordinat̃ ad cōseruationẽ speciei ⁊ ideo nō tenet̃ ad actũ gñatiue in notabile preiudiciũ incolumitatis corporis proprij.
¶ Vtrũ teneat̃ reddere debitũ leproso
4
*Rñ. ẜm Ric. ĩ. iiij. di. xxxij. art. iiij. q. ij. ꝙ sic lʒznō teneat̃ cohabitare  nō ẽ sic pe riculũ in reddẽdo sicut in cohabitādo vide. j. leprosus. §. ij.
¶ Vtrũ furioso vel fatuo sit reddendũ Rñ. ẜm Ri. vbi. s̃. ꝙ quotienscun pōt reddi sine periculo ꝓprie ꝑsone tenet̃. ¶ Vtrũ reddẽs se ĩpotẽtẽ ad reddẽdũ
6
*peccet. Rñ. ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xxxij. ar. j. q. j. ꝙ ille q̇ mō illicito sciẽter reddit se im potẽtẽ peccat mortałr: nō aũt ille q̇ mō licito puta ieiunādo. orando bona intentiōe si tamen sit rōnabile obsequiũ quia uis se reddat minus potentem non tamen totaliter impotentem.
¶ Tertia cā dicit̃ crimen adulterij. vñ
7
*vir vxori adultere. vł ecōuerso nō tenẽt̃ si ino cẽs est reddere debitũ ẜʒz Ri. ĩ. iiij. di. xxxv. ar. j.  lʒz q̃ advinculũ nō possit tñ pōt eā dimittere q̃ ad cohabitationẽ ⁊ hoꝝ. Fallit hoc ĩ. viij. casibꝰ. ¶ Primꝰ si ip̃e sit formicatus. xxxij. q. vl. c. j. c. pe. et vl. de adul. ⁊. c. significasti. de diuor. ¶ Scs si vxor vi opp̃ssa sit ea cā. q. v. ita ne. ¶ Tertiꝰ si credebat maritũ pro babiłr mortuũ. xxxiij. q. j. cũ ꝑ bellicaʒz. ¶ Quartꝰ si alter sub specie mariti cognouit eā. xxxiiij. q. ij. in lectũ. ¶ Quĩtꝰ si maritꝰ tradidit eā adulterādā p̃sertĩ ĩuitā. de eo q̇ cog. ↄsang. vxo. sue discre tionẽ. ¶ Sextꝰ si maritꝰ post adulteriũ cognouit tollerauit eā ar. xxxij. q. j. si q̇s vxorẽ. ¶ Septimꝰ si mr̃imonio ĩ in fide litate ↄtracto vir dedit vxori libellũ re pudij ⁊ vxor alteri nupserit.  si ↄuerte ret̃ vir tenet̃ eā accipere. c. gaudemus. de diuor. ¶ Octauꝰ ẜm aliquos vir ab stinẽdo ↄ̃ volũtatẽ vxoris ei occasionẽ dedit. xxvij. q. ij. si tu. Et placet mihi: lʒz contrarium teneat glo. ibidem.
¶ Vtrũ placet exigẽdo debitũ scienter
8
*ab adultero innocẽs. vel reddẽdo. Rñ. ẜm Ri. vbi. s̃ q. ij. ꝙ aut est correctꝰ vel paratꝰ corrigi. ⁊ sic nō peccat. Si ꝟo sit incorrigibilis: tenet̃ eũ dimittere: ⁊ sic peccat mortałr cognosẽdo. tex. est in. c. si vir. de adul. ⁊ ĩ. d. c. si q̇s vxorẽ siue sit manifestũ siue occultũ dũmō sciat ip̃a. Quẽ tex. sic limito ĩtelligẽdũ qñ innocẽti nō ĩminet ꝑiculũ fornicatiōis ⁊ de negādo debitũ ↄuerteret̃ adulter. sed qñ ex denegatiōe efficit̃ peior ⁊ ex redditiōc nō facit tot pctā. ⁊ inocẽti fit eua sio fornicatiōis nō video mortale pctm̃ exigere ⁊ reddere ꝙ etiā tʒz hu. de ca. no. in. iiij. di. xxxiij. q. j.
¶ Vtrũ possit vir vxori adultere neces
9
*saria ministrare. Rñ. ꝙ nō si negando emẽdaret̃  vtiliꝰ esuriẽti panis tollit̃ cũ de cibo securꝰ iusticiā negligit. v. q. v. c. nō oĩs. ⁊ male meritꝰ dʒz egestate la borare. l. bōa fides. ff. po. §. j. ⁊ de alijs penis adulterij. vide. s̃. adulteriũ. §. iij. ¶ Vtrũ teneat̃ inocẽs ad p̃ceptũ eccłie
10
*reddere adulterio debitũ. Rñ. ꝙ si adul teriũ pōt ꝓ bare ĩfra paucos dies nō te net̃ ar. c. solet de sen. ex. libr. vj. Si vero nō pōt ꝓbare tenetur. ar. xj. q. iij. c. j. Et idẽ in casibꝰ in quibꝰ separari pōt ma trimoniũ: vt. j. matrimoniũ. iiij. in ṗn. ¶ Quarta cā dicit̃ votũ emissuʒz ab am
11
*bobus de communi consensu. vt. j. ma trimonium. iij. impedimento. v.
¶ Quĩta cā r honestas: puta  petit
12
*ĩ eccłia vł ĩ publico.  nō tenet̃ sibi red dere debitũ nisi honesto mō. j. cor. xiiij. oĩa honeste ⁊ ẜm ordinẽ fiāt in vobis. ¶ Sexta cā ẽ scādalũ. Nā vbi eẽt scādalũ cōsũmare mr̃imoniũ añ adhibitas
13
*aliquas solẽnitates ẜʒz morẽ patrie nō tenet̃ reddere. añ illaꝝ obseruātiā nō tñ mortałr peccaret reddẽssʒz bñ exigẽs si sine rōnabili cā faceret vt. s̃. dixi. §. j. ¶ Septima cā est religio quā q̇s vult
14
*intrare quia nō tenent̃ reddere. sed dʒz sibi stat. tp̃s. j. q ingredi teneat̃. c. ex publico. de ↄuer. cōiu. vñ si nulla istaꝝ causaꝝ inest cōtracto matrimonio per verba de presenti tenet̃ exactꝰ reddere. ¶ Vtrũ nō reddẽs petenti  non vult
15
*cōcipere excusetur. Rñ. ꝙ nō. A fortiori peccat mortaliter qui ex ira vel alio ma lo fine non vult reddere.
¶ Vtrũ teneatur petere. Rñ. Ri. vbi. s̃.
16
*xxxij. di. q. ij. j. ar. ꝙ nō.  nemo tenetur vti iure suo. Quod verũ credo nisi in ca su quādo nō petẽdo alter caderet ĩ aliquod mortale: quia tunc tenetur.
¶ Vtrũ teneat̃ reddere nō petenti. Rñ.
17
*Ri. vbi. s̃. q. ij. ꝙ sic. nō tm̃ petẽti. expres se. sʒz ẽt petẽti ꝑ aliq̃ signa ꝑ q̃ cōiecturat alteꝝ affectare sibi reddi debitũ cō|ĩugale: alias si non petit tacite vel expresse nō tenet̃ reddere. Auertere anteʒz alterũ ne petat nō licet nisi cũ debita sanctimonia. Vnde dicit Aug. de ancona ꝙ si ex negatiōe debiti alter scādali ʒzatur non excusatur a mortalidenegās quod limita nisi ex aliqua causa predictarum faciat.
¶ Vtrũ cōtracto mr̃imonio cũ vna clādestine ⁊ publice postea cũ alia teneat̃ prime reddere debitũ. Rñ. ꝙ si nō pōt reddi sine scādalo puta  eccłia excōi cat eũ ⁊ hmōi q tenet̃ non reddere:  ab omni specie mali est abstinẽdum. j. thesalo. vltimo. alias sic.
¶ Sed nunq̇d cohabitabit cum secunda ad preceptũ ecclesie. Rñ. q sic. ⁊ necessaria ministrabit. si mō pōt facere sine periculo coitus seu adulterij cum di cta sca  qñ cũ periculo ꝓbabili tunc patiat̃ excōicationẽ ⁊ nō cohabitet. sed necessaria ministrabit separatus tuʒz pōt cũ prĩa etiā nō cohabitabit qñ sine scādalo cohabitare nō pōt. ⁊ ibi ĩputet qui sic cōtraxit ⁊ iō cōsulendũ est tali ꝙ patriā mutet vbi cũ prima sine scanda lo cohabitare possit.
¶ Vtrũ actꝰ mr̃imonialis sit pctm̃. Rñ.
20
*ẜm Ale. in. iij. parte sũ. ĩ. vj. precepto ꝙ nō. sed fit pctm̃ ẜm eũdẽ sca sce trac. de adul. qñ priuat̃ istis circunstantijs. ¶ Prima r recta intẽtio puta  exce
21
*dit fines mr̃imonij facturus cũ quacũ alia vł cũ ea etiā si nō esset sua coiret vel cōstituit ibi finẽ vltimũ ⁊ sic est mor tale pctm̃. xxxij. q. iiij. origo ⁊. c. liberorũ Aduerte tñ ꝙ hoc ĩtelligit̃ qñ hoc actu cogitat vt sic mortale  actibꝰ nō habi tibus meremur vel demeremur ẜʒz Pe. de pal. in. iiij. di. xxxij. q. iij. Dʒz ergo intẽtio sistere ĩfra limites mr̃imonij. si ta lis actꝰ dʒz esse sine pctō: hoc est ꝙ nō co gnosceret si nō esset sua legitima vxor ⁊ idẽ dic de vxore erga virum sufficit tñ ẜm Ricar. in. iiij. dist. xxxj. q. pe. q actu vel habitu hāc intentionem habeat.
¶ Sca r cā. nā ex triplici cā sine pctō
22
*exigit̃ ⁊ reddit̃ ẽt cũ merito ex ṗmis dua bus ṗma ꝓlis ꝓcreāde. ẜa debiti reddẽ di. tertia fornicatōisvitāde. cōiter tñ te nẽt̃ ꝙ sit pctm̃ veniale exigere cā fornicatiōis vitāde ĩ se. vide gl. in. c. quicq̇d xxxij. q. ij. Alia ex cā cognoscere estpctm̃ aliqñ mortale aliquando veniale. vt in §. seq. patebit.
¶ Vtꝝ si fiat cā satiāde libidĩs sit pctm̃
23
*mortale. Rñ. ꝙcāonistaꝝ. xxxij. q. iiij. ĩ. c. origo. ⁊. c. liberoꝝ ⁊ theologoꝝ ĩ. iiij. di. xxxj. ⁊. xxxij. fuit diuersa opi. Alij tenẽt ꝙ sꝑ ẽ mortale coitꝰ ↄiugał cā saciādeli bidinis ⁊ r qñ p̃uenit voluptatẽ ⁊ cogitationẽ manibꝰ ꝓuocando ⁊ calidis vtẽdovt possit pluries coire sed magis cōiter tenẽt̃ ꝙ nō ẽ pctm̃ mortale dũmō si nō eẽt vxor nō facere ⁊. d. c. origo ⁊ liberoꝝ exponũt qñ ita finałr q̃rit delectationẽ ꝙ ẽt si nō eẽtvxor nō curaret ⁊ hec opi. ẽ magis rōnabilis:  apłs dicit hẽat vnusq̇s suā propter delectationẽ inea ⁊ nō in alia q̃rẽda ꝓpter fornicationẽ vitā dā nec sequit̃ q ponat ibi fi nem  nō vltimũ hāc. s. Bo. Ri. ⁊ Alex. ⁊ cōiter theo. tenet ⁊ plʒz  pro ista sca opi. est gl. Aug. j. ad cor. vij. in prin. vbi dicit. Cōiugalis cōcubitꝰ generādi gr̃a nō habet culpā cōcupiscẽtie vero faciẽ de. sed tñ cum cōiuge habet culpā pro pter thori fidem venialẽ hec ille.
¶ Vtrum cognoscere vxorem causa sa
24
*nitatis sit licitũ. Rñ. Ri. i. iiij. di. xxxj. ar. iij. q. ij. ꝙ ẜm quosdā sic. vel forte potest dici ꝙ sit veniale pctm̃ ⁊ hoc veriꝰ ⁊ sequitur Tho. in. iiij. di. xxxij.
¶ Tertia r modus debitꝰ naturalis
25
*⁊ hoc dupliciter. ¶ Primo quo ad vas: quia si fiat extra ⁊ ibi emittatur semen indubitanter est mortale grauissimum xxxij. q. vij. ca. adulterij. ¶ Sco quo ad modum standi naturalẽ qui quideʒz est vt mulier jaceat in dorso vir aũt in vẽtre incũbat ei quia sic faciliꝰ concipiũt mulieres nisi per accidẽs impediatur. Deuiatio aũt ab isto est lateralis cōcubitus ⁊ maior sedentis ⁊ iterum maior stantis vel vxore supergrediente maxi ma horum est eorum qui retro more iu mẽtoꝝ hũc vltimũ modũ q̇dā ĩdistincte reputāt mortale lʒz in vase fiat Pet. | de pał. vbi. s̃. Hen. boich. in. c. inq̇sitioni de sen. ex. tenet ꝙ suꝑ gressio mulierum: siłr est mortale nisi aliqua necessi tate vel rōnabili causa fiat puta ĩfirmi tatisvel periculi aborsus  sic ꝑuertẽs vsum ⁊ ritum sacramenti scienter etiā in accidẽtalibus peccat mortałr sicut tales gl. Ray. tenet ꝙquelibet deuiatio a modo naturali si fiat cā voluptatis ampliꝰ sic q̃rẽde solũ ꝙ est pctm̃ morta le. Tho. ꝟo. in. iiij. di. xxxj. in literadicit ꝙ. quidā dicũt fore signũ mortalis con cupiscẽt ie aliqñ vero pctm̃ veniale. ali quādo nullũ qñ ex iusta causa puta infirmitatis. vel ꝓpter periculũ ꝓlis suf focande. Albe. in. iiij. dist. xxxj. dicit̃ q nihil eorum que facit maritus cũ vxore seruato vase debito ẜm se est mortale sed pōt esse signũ mortalis cōcupiscẽtie. tu ꝟo detestaberis oẽs istas deuiationes ⁊ periculosas fore declarabis ⁊ persuadebis vt desistant tũ poteris tñ snĩam nō p̃cipitabis.  vxor ꝑmitti tur vt in ea hō delectet̃ ꝓpter fornicationẽ vitādā. Et iō hoc tenebis ꝙ qua litercũ opus incipiat̃ qũocũ fiat. dũmō in vase debito semẽ emittat̃ ⁊ ta liter ꝙ mulier retinere eũ possit nō erit mortale de se. Secꝰ si mulier taliter sta ret: ꝙ ex hoc semẽ retinere nō posset  esset mortale uis ĩ vase emitteret. Et ẜm hoc cōcordant predictos doct.
¶ Sed quid de eo q̇ fricationibꝰ oscu
26
*lis ⁊ tactibꝰ delectat̃ nō intendẽdo venire ad actũ ↄiugalẽ. sʒz finẽ in his ponere. Rñ. Pet. de pal. vbi. s̃. tenet ꝙ est peccatũ mortale. Sed ego non credo nisi se vel alterũ ad pollutionẽ extraor dinariam prouocaret ⁊ sic tene per ea que. s̃. dicta sunt.
¶ Quid de illo q̇ ante cōplexionẽ actꝰ
27
*se retrahit. nec semẽ emittit etiā extra vas ne hẽat plures filios. Rñ. pe. vbi. s̃ ꝙ nō peccat mortaliter: nisi ex hoc mulier ad seminandum prouocaret̃. idẽ di cit de eo q̇ ne hẽat filios abstinet:  lʒz appetere nō plures habere  possitpa scere. nec tenetur actũ incohatũ cōsum mare vxore nō petente. ⁊ cadẽ ratione videtur ẜm eundeʒz posse dici de mulie re q̇ post est cognita a viro vadit statim ad mingẽdum vel sc cito erigit vt emittat semẽ ne concipiat. Sed de opi. valde dubito ꝓpter. c. aliqñ. xxxij. q. ij. ꝙ videtur innuere q sit pctm̃ mortale Sed posset dici ꝙ. d. c. loquit̃ qñ quis ex sola voluptate hoc facit vel qñ post cōceptio est facta querit aborsum sʒz Pe. intelligit qñ hoc fit ex rōnabili cā. puta  nō possunt eos pascere ⁊ hmōi ⁊ ante concipiatur in ventricula ma tris ⁊ sic posset teneri. licet sit periculo sa. Dare autem vel recipere venena sterilitatis omnino est mortale. vt ĩ. d. c. aliquando.
¶ Quarta r tp̃s debitũ. Nā tꝑe festi
28
*orationis ⁊ cōionis est abstinendum.
¶ Vtrũ peccet mortaliter q̇ exigit siue
29
*reddit tꝑesolẽnitatis. Rñ. ẜm cōiter doc. in. iiij. di. xxxij. ꝙ non limitat sctũs Bo. ibidem arg. iij. q. ij. nisi ↄscĩa obliget:  credit mortale vel nisi ĩterueniat sacre diei cōtẽ ptus. Alex. tñ sca sce in trac. de adulterio. tenet ꝙ si cognoscit ꝓpter delectationẽ. s. explendā q est mortale q veruʒz credo qñ interuenit cōtẽptus sacre diei ꝓpter talẽ delectationẽ faciẽdā. Et sic cōcordat gl. que in summa. xxxiij. q. iiij. cũ Ale. ↄcordat ałs nō  circũstātia que nō cadit sub spāli ꝓhibitiōe nō pōt mutare speciẽ pctĩ nisi vt dictũ est qñ rōne cōtẽptus. Nā nullo iure cauet̃ ꝙ de p̃cepto nō cogno scatur vxor in festo. sʒz. c. xxxiij. q. iiij. sũt de consilio vt patet intuenti. ⁊ sic etiam tenet Ri. in. iiij. di. xxxij.
¶ An possit cōicare q̇ reddidit. Rñ. ẜm
30
*Ale. vbi. s̃. ⁊ sco. in. iiij. di. xxxij. ꝙ sic nec de necessitate precepti tenetur abstine re: sed non dʒz ꝓpter reuerentiā sacramenti de bono cōsilio nisi forte solẽ nitas aliud suaderet vt r de pollutione. j. Euch aristia. iij. §. xxix. Jdem tenet gl. in. c. sciatis. xxxiij. q. iiij. de exigente dũ modo non causa satiande libidinis ex egerit. sed tu breuiter dic vt in. d. c. xxix cum seq. ¶ Quinta r qualitas perso
31
*ne cum qua est concubitus vt non sit | mẽstruata vel vicina partui.
¶ Sed nũquid peccat mortałr qui co
32
*gnoscit tꝑe mẽstrui. Rñ. ꝙ casus dubiꝰ est inter doc. Sed saluo meliori iudicio mihi videt̃ distinguẽduʒz. vt colligo ex dictis ac rōnibus theologorũ. ĩ iiij. di. xxxij. Aut ex tali coitu p̃t fieri gñatio ꝓ babiliter aut nō. Si nōvt puta  senex vel sterilis vel fluxũ hʒz ⁊ hmōi ⁊ tũc nō est pctm̃ mortale. nec in erigente nec ĩ reddẽte ẜm cōiter doc. Nec ob. ꝙ illud leui. xv. ⁊ Eʒzec. xviij. r preceptũ mortale: quia non est mortale respectu turpitudinis ałs esset peccatum mortale etiam quando habet continuũ ⁊ ad q̇cun cuiuscũ turpitudinis ire quod est contra doc. cōiter. Est ergo respectu periculi ꝓlis mortale solũ. c. intelligen tia de verb. sig. Si ꝟo potest fieri gñatio ꝓbabiliter vt cũ non hʒz cōtinuũ flu xum vel est debite etatis etiā distingue aut cōsiderat periculũ prolis. s. ꝙ possit generare leprosa que alio tꝑe generare tur sana. ⁊ cōtennit propter suā delecta tionẽ habendā ⁊ sic mortałr peccat. taʒz exigẽs quā reddens isto mō. Aut licet cōtennat periculũ ꝓlis: tñ exigit vł red dit ꝓpter fornicationẽ vitādā in se vel in alio nō ṗnci paliter ꝓpter delectatio nẽ ⁊ sic non peccat mortaliter exigens vel reddens:  tenetur hō magis diligere salutẽ suā vel ꝓximi  bonũ corporis proximi aut nō considerat periculum prolis nec de generatione. ⁊ tũc si exigat causa fornicationis vitande in se vel in alio. vel debiti reddẽdi nō pec cat mortaliter. licet concipiat̃ proles le prosa:  cũ det operā rei licite: lʒz nō debitā diligentiā posuerit tñ nō reputabitur ad mortale ar. eoruʒz que no. in. c. inebri auerũt. xv. q. j. Si autem solũ exi git cā libidinis vł reddit tũc ex futuro euentu cognoscetur si peccauit mortałr vel nō querit̃ si ꝓles generabit̃ leprosa reputabit̃ mortale:  dedit operā rei il licite. ar. c. j.  p̃sũ. Si ꝟo generet̃ lepro sa erit veniale. Jō añ euentũ debet cōsi teri tā de mortali. c. iuuenis. de spon.
33
*¶ Qui de exigẽte tꝑe ꝑtui vicino. Rñ. Ri. in. iiij. di. xxxij. ar. iij. q. ij. ꝙ si sine pe riculo aborsusvir pōt carnałr copulari sue vxori pregnāti pōt exigere sine mor tali. ⁊ mulier sibi tenetur reddere: quia matrimonium non solum est in officiũ sed etiā in remediũ. Si aũt nō pōt sine ꝓbabili periculo aborsus nō debet nec reddere nec exigere. imo ẜm Pe. de pal. vbi. s̃. peccat mortałr tā reddens  exi gens  nō curat occidere aiam paruuli vna cũ corpore. Aduerte ꝙ maius est periculũ aborsus in principio cōceptꝰ Rō:  uis ẜm auicẽ. matrix mulierũ post impregnationem claudatur. tamẽ per declarationẽ mouetur aliquando ⁊ aperit̃. ⁊ sic materia nōdum perfecte coagulata disꝑdit̃ ⁊ effundit̃. ⁊ iō vituperat. Hic accedẽtem añ pregnantẽ. in d. c. origo nō tñ erit pctm̃ mortale ex qͦ nōdum est sormatus si hoc nō intẽdit.
34
*¶ Vtrum immediate post partum pos sit exigi. Rñ. Ri. vbi. s̃. ar. iiij. q. j. ꝙ nō  congruo donec sit purificata. non tñ de ne cessitate est abstinendũ limitat pe. de pał. vbi. s̃. nisi mulier esset ex par tu infirma. ⁊ esset ei periculũ mortis vł aggrauatiōis infirmitatis. ⁊ plʒz: ⁊. c. ad eius. v. di. ⁊. c. si causa. xxxiij. q. iiij. ⁊. q. vij. c. non solũ loquuntur de honestate. ¶ Sexta r conuenien tia loci.  nō de
35
*bet fieri in loco sacro. vñ si est cōsecratus locus peccat mortałr tamẽ exigẽs quā reddẽs ꝓpter contemptũ sacr̃i ẜm Alex. vbi. s̃. si non sit necessitas ꝓpter quā non possit cognoscere in alio loco vt puta  violẽter sunt reclusi ꝑ longũ tp̃s.  tũc esset de bono ↄsilio abstinere nō de precepto concor. Ri. in. iiij. Sed Pe. de pal. vbi. s̃. tenet indistincte ꝙ est mortale sed nō credas ei nec valet eius ratio. s. ꝙ nulla sit necessitas sicut in vrina. immo maior ꝙ quis stet iuxta ignem longo tꝑe ⁊ nō calefiat nec etiā alia ratio. s. ꝙ locus poluitur quia polutio nocturna in somnis etiam po luit tñ nō est pctm̃: iō tene cũ alex. ⁊ Ri.
Decanus

Decanus

idem est q archidiaconus. et ideo dic. vt. s̃. archidiaconus.

Ego dico ꝙ ꝓprie r decanꝰ q̇ decẽ clericis preest. vt ꝑ Archi. ca. in capit. l. di. ⁊ si est ĩ ciuitate:  habet iurisditionẽ⁊ primũ locũ ĩ choro: ideo r habere dignitatẽ vt per Pa. c. cũ inter vniuersas. in ver. decanum. de elec. ⁊ not. rota deci. ccccxlviij. incipi. fuit dubitatũ in no. decani aũt rurales nō hñt dignitatẽ. vt ꝑ Cardi. in cle. ij. in fi. in ver. deca ni rurales. de rescrip.
Decima

Decima

alia predialis. scʒz de his q̃ ꝓueniũt ex predijs. Alia ꝑ sonalis. s. de his q̃ ꝓueniũt ex negotiatiōe. artificio. scĩa militia. venatione et hmōi industrijs ꝑsonaꝝ. Alie mixte sicut que proueniũt de aĩalibus ⁊ eoꝝ fe tibus que partim sunt prediales a pre dijs. vnde viuũt. partim personales ꝓpter custodiam ⁊ eorum curam. de hoc habet̃ in. c. apłice. ⁊ in. c. pastoralis. de deci. ⁊ de parochijs. c. fi.
¶ Vtrum sint de precepto dande tem
1
*pore gratie. Rñ. Alex. ĩ. iij. parte sum. ꝙ sic quecũ cum necessitas est ⁊ petunt̃ a ministris ecclesie: vel etiā si non petũ tur. dummodo sit consuetudo regionis vt in. c. peruenit. sed melius in. c. in ali quibus. de deci. in fi. dicit̃. Jlle quippe decime necessario soluẽde sunt que debentur ex lege diuina. vel consuetudine approbata.
¶ Sed nunquid consuetudoexcuset ab
2
*solutiōe decimaꝝ. Rñ. vt colligo ex ale. vbi. s̃. Solutio decimevno modo est de iure nature ⁊ morale scilicet intũ cōscientia dictat q deus honorādus est de ꝓpria substantia. ⁊ ꝙ aliquota pars substātie detur ad sustentationem ministrorum dei ⁊ hec fuit semper in precepto. vñ Gene. xlvij. sacerdotibus egy pti cibaria ex horreis publicis ministrabant̃ alio modo dicit̃ iudiciale pre ceptum intum determinat. certam. s. decimam partem dandā ministris ẜm rationem equitatis mutue distributio nis vt fit equalitas dati ⁊ accepti inter seminantem spiritualia et temporalia Dantẽ ẜm q possibile est: ⁊ hoc fuit in lege tn precepto simpliciter. Exo. xxiij. ⁊ numeri. xviij. ante legẽvero fuit de cō silio. vt patet ge. xxviij. vbi Jaco. voluit decimas. q facere nō potuisset si fuisset in precepto. ¶ Tertio modo solutio decime est quid cerimoniale tum ad aliquam significationeʒz sicut ⁊ omnia an tique legis facta scm illud. j. cor. x. Oĩa in figura cōtigebant illis. Qui em̃ decimā dat que est perfectionis signuʒz eo q denariꝰ numerus est perfectus quasi primus limes numerorum. vltra quẽ numeri non procedunt sed reuertuntur ab vno nouẽ partibꝰ reseruatia protestatur quasi in quodam signo ad se pertinere imperfectionem. perfectionem vero que erat futura per xp̃m esse expectandam a deo vnde cũ iudicialia hodie non obligent nisi prout recipiũtur ab eo qui potest. patet q isto sco modo decime sunt de iure positiuo ꝓut vero sunt cerimonialia hodie prohibẽtur. ⁊ in hoc cōcor. Ri. in. iiij. dist. xvij. et sanctus Tho. secũda secũde. q. lxxxvij. ⁊ hoc tene. licet Jnno in Rub. de deci. et Ho. teneāt ꝙ simpliciter sint de iure di uino morali ⁊ naturali. q nō est verũ nisi vt dictum est. ⁊ in hoc decipiuntur multi canoniste. Cum ergo queritur an consuetndo excuset a solutione ipsarũ. dico quod si sacerdos qui ministrat spi ritualia petit propter indigẽtiam ⁊ sustentationem non excusatur propter cō suetudinem quin teneatur dare tā prediales quam personales: quia nulla cō suetudo potest contrarius naturale et morale. ⁊. viij. dist. que contra. Similiter nō potest consuetudo excusare quin homo teneatur ex aliquota parte substantie sue honorare deum excusare au tem potest cōsuetudo ⁊ excusat in alijs casibus si sit prescripta. Nam quod detur sacerdoti non indigenti decima ex institutione ⁊ precepto ecclesie solũ est tempore gratie. Et hoc videtur innuere Host. in. c. a nobis. de deci. cum dicit q consuetudo excusat a decimis ⁊ predialibus nō soluendis cũ nō petunt̃. ꝓ quo facit. c. suggestũ. e. ti. q esse nō pōt si eẽt p̃ceptũ morale. Nec ob. xiij. q. j. § | his ita. ⁊. xvj. q. j. reuertimini. c. decime ⁊. c. in sacris. ⁊. c. decimas. ⁊ de decimis ꝑrochianos. ⁊ in. c. tua nos. ⁊ ĩ. c. tua no bis ⁊. c. cũ nō sit in hoĩe. ⁊. c. ĩ aliq̇bꝰ r ꝙ a deo sunt ĩstitute vel diuĩa lege precipiunt̃  ibi accipit̃ lex diuĩa ꝓ lege mosa yca. vt pʒz. xiij. q. j. §. his ita q̇deʒz filios gr̃e nō ligat: nisi quo ad moralia. vt pʒz di. v. §. j. ⁊. vj. di. §. his ita ⁊ de pur. post par. c. vnico. vel nisi vt dixi iudicia lia p̃cipiant̃ ab eccłia. vt facit in decimis. vt ĩ ti. de deci. in multis. c. ⁊ ĩ aliq̇bus alijs vt pʒz de ĩiur. c. j. xxiij. q. iiij. et vj. ⁊ tũc lʒz si preceptũ legis diuine date moysi. nō tñ obligat vt tale. sʒz vt p̃ceptũ eccłie. Et iō male reprehẽdũt aliq̇ canoniste theologos q̇ dicũt decimas nō esse de iure diuino.  negāt q̇n fue rint p̃cepte a deo ĩ lege veteri. sʒz  nō obligāt vt lex diuina intũ sunt iudicialia p̃cepta: sʒz solũ vt p̃cepta ecclesie. Jntũ aũt sũt a iure naturali ⁊ morali bñ sunt de iure diuĩo debite etiā hodie Et iō ↄclude ꝙ si minister eccłie ĩdiget ꝓpter sustẽtationẽ ⁊ petit ꝙ nō excusat̃ ꝓpter ↄsuetudinẽ ↄ̃riā. si aũt nō ĩdiget tenet̃ soluere ẜm ꝙ cōsuetudo se hʒz vel decimā vel vigesimā. aut trigesimam aut si nihil soluit̃ excusat̃ dũmō ↄsuetu do sit p̃scripta ꝑ ea q̃ dixi. s̃. cōsuetudo. Santiꝰ tm̃ eẽt eas ĩtegre soluere. ⁊ pro hoc facit. c. a nobis de dec. vbi r ꝙ q̇libet tenet̃ soluere decimas. nisi a p̃statio ne eaꝝ spāliter sit exẽptꝰ. ꝙ quidẽ esse nō posset si essent simpłr de iure diuĩo ar. iiij. di. erit. facit etiā ꝙ not. arch. xvj. q. j. ⁊ sequit̃ pa. in. c. in aliquibꝰ de dec. ¶ Vtrũ papa possit dispẽsare ne q̇s de
3
*cimas soluat. Rñ. Ale. vbi. s̃. ꝙ p̃ceptũ de decimis ĩtũ ẽ iudiciale pōt eccłia ordinare q̇ ⁊ quas debeāt reciꝑe et qui soluere: sicut fecit ĩ multis religiosis. vt s̃. dictũ est ⁊ hoc intelligit rōne necessi tatis vel vtilitatis. aliter nō dʒz facere. ¶ Sʒz q̃rit̃ qñ dari debẽt. Rñ. vt r in. c.
4
*cũ hoĩes de deci. ꝙ statim fructibꝰ collectis. Et hoc ad prediales. quo ad ꝑso nales debẽt solui ĩ fine anni. Sʒz tu dic ꝙ ẜʒz ↄsuetudinẽ p̃scriptā sunt soluẽde ⁊ si pereunt peribũt illi qui est in mora alias non sed cui debentur.
¶ De quibꝰ debẽt solui. Rñ. ꝙ de oĩbꝰ
5
*fructibꝰ terraꝝ. arboꝝ: animaliũ. pisca tionũ. venationũ. ficuũ pẽsionũ. in olẽdinoꝝ. etiā aduentum balneoꝝ: fullonioꝝ lapidicinioꝝ methalarioꝝ. Jteʒz de negocijs ⁊ artificijs ⁊ ceteris bonis. vt colligitur. xvj. q. j. ⁊. q. vij. et de deci. in multis. c. sed hodie consuetudo seruauda est.
¶ Vtrũ  illicite acq̇sitis. Rñ. al. vbi. s̃.
6
*ꝙ in ꝑsonalibꝰ ẽ distinguẽdũ aut trāsfert̃ dñium in acquirẽte. ⁊ sic tenet̃ dare sʒz eccłia nō dʒz reciꝑe diu ꝑsona est in scelere ne videat̃ approbare eiꝰ mores. sʒz si correxerit poterit reciꝑe sic in meretrice ⁊ histrione ⁊ hmōi. si aũt dominũ nō trāsfert̃: sicut ĩ vsura. furto ra pina ⁊ hmōi sic non tenet̃ nec ecclesia pōt recipere. Si ꝟo decime sunt p̃diales indistincte quilibet tenet̃ tũcũ peccator ⁊ iudeꝰ ⁊ inuasor. ⁊ eccłia pōt reciꝑe:  nō dantur intuitu ꝑsone. sed quasi ex censu debito p̃diorum. facit. c. de terris. de deci. Non tenent̃ tamẽ iudei soluere ꝑsonales decimas cũ nō ꝑci piant sacramẽta: nec audiant diuina. dicti. c. de terris.
¶ Qui tenẽtur dare decimaʒz. Rñ. Ale.
7
*vbi. s̃. ꝙ oẽs laici tā pauperes  diuites. Jtẽ etiā iudei de p̃dijs. d. c. de terris. vt. s̃. in. §. p̃cedẽti. xvj. q. j. decimas. Jtẽ clerici de rebus patrimonij sui nisi deseruiant illi eccłie cui debent̃. e. c. ij. Jtẽ Alex. dicit ꝙ vbi esset consuetudo ꝙ de fructibꝰ possessionũ eccłie possent testari in morte siłr tenerentur de ipsis ad decimaʒz. et sic intellige. c. ij. de deci. itẽ religiosi nisi sint exẽ pti ṗuilegio se dis apłe sicut sunt monachi albi tẽpla rij. hospitalarij ⁊ hierosolomitāi ⁊ mul ti alij de quo no. in. c. suggestiũ. cũ mul tis. c. se. de deci. Dicit tñ Ale. vbi. s̃. ꝙ ṗuilegiũ de nō soluẽdis decimis nō li berat eos q̇n teneant̃ soluere in tribꝰ casibꝰ. ¶ Primꝰ cũ pactiōe tenent̃:  priuilegiũ nō reuocat pcm̃ p̃cedẽs nisi fieret mẽtio specialis in eo. vt in. c. ex | multiplici. de deci. ¶ Scs cum parrochialis ecclesie cui debebant̃ enormit̃ ledit̃. arg. d. c. suggestũ. ¶ Tertius cuʒz eas soluẽdo tacita renũciant ṗuilegio sʒz de hoc vide gl. ⁊ doct. ĩ. d. c. suggestũ. ¶ Cui debeant dari. Rñ. ꝙ p̃diales de
8
*bẽt dari illi eccłie in cuiꝰ parrochia p̃diũ sitũ vt in. c. qm̃ de deci. ⁊ ĩ. fi.  ꝑoc. nisi aliud habeat ↄsuetudo. in. c. j. ⁊. ij. ⁊ in. c. ↄmissuʒz ⁊ multis alijs. c. de deci. Personales vero debẽt dari eccłie parrochiali in q̃ audiuit diuina. vel vbi re cepit eccłiastcca sacr̃a. xvj. q. j. c. questi. Mixte vero debẽt dari vbi consuetudo est vel si nō est cōsuetudo. si pascuntur in vna debẽtur illi parrochie. Si vero partim in vna partim in alia diuidant̃ facit q not. c. apostolice. de deci. et pa. no. diffuse in. c. cum contingat. eo. titu. ¶ Vtrũ soluẽdo ei qui de iure ecclesiaʒz
9
*nō tenet sed de facto excuset̃. Rñ. ꝙ nō si scit. nisi ex iusto metu excuset̃. vel nisi ꝑ tollerantiā ecclesie q̃ cũ nō ↄtradicat vr̃ cōsentire ẜm Rod. Et hoc vltimũ ve rũ nisi placet eis ecclesiam fraudari.
¶ Vtrũ clericꝰ q̇ hʒz sufficiens patrimo
10
*nium vñ viuat ẜm statum sue persone possit decimas recipere. Rñ. Ale. vbi. s̃. ꝙ sic. vt ꝓcurator ĩ necessitates pauperũ vel vtilitates eccłie expẽdendas. nō aũt in vsus ꝓprios cōuertẽdas imo si in ꝓprios vsus cōuertit cōmittit sacrilegiũ si in malos incurrit iudiciũ. facit c. qm̃ in fi. xvj. q. j. ⁊. c. pastor. j. q. ij.
¶ Vtrũ decime possint p̃scribi. Rñ. q
11
*layci nullo mō pñt p̃scribere vt eis soluant̃ de p̃scri. c. cām. sʒz clerici si parrochiā hñt pñt de p̃scri. de q̃rta. si ꝟo non hñt nō pñt. siłr ⁊ de religiosis dicẽdũ ẽ ar. eoꝝ q̃ no. iij. c. placuit. de p̃scrip. ⁊ in c. cum contingat. ⁊. c. seq. de deci.
¶ Cui soluet qui antiquitꝰ nō soluit et
12
*nũc vult satisfacere. Rñ. ꝙ nō ei q̇ p̃scri psit sʒz eccłie parrochiali ẜm Ro. ⁊ Ray. Q verũ credo si eccłie parrochiali. tũc erant soluende. alias secus.
¶ Vtrũ sacerdos parrochialis possit re
13
*mittere decimas non solutas tꝑe p̃terito. Rñ. ẜm Ro. ꝙ sic in totũ vel in partẽ ex quo in posterũ vult abstinere ⁊ facere debitũ suũ. sed mihi vr̃ ꝙ non possit nisi sit pauꝑ cui remittuntur arg. c. sin. xvj. q. j.  cũ sint ṗauperũ non possunt in nō pios vsus cōuerti nā ⁊ suꝑ alimẽ tis legatis nō vʒz transactio sine iudicis autoritate. l. cũ hi q̇bꝰ. ff. de trāsac. ¶ Vtrũ layco possit ↄcedi decima. Rñ.
14
*ẜm docto. in. c. ad hec. de deci. ꝙ nullus cōtractus pōt iniri cum layco de decimis ꝑ quẽ dominium directũ vel vtile transferat̃ in ip̃m  videt̃ alienatio q̃dam vt ꝓbat̃ ꝑ tex. cũ glo. in cle. j. de re. ec. non alie. Sed cōcessio ad modicum tempus q̃ nō videt̃ alienatio bene potest fieri ⁊ etiā ad tempus vite alicuiꝰ ex causa ⁊ cũ autoritate prelati ẜm glo. in. c. quāuis eo. ti.  ꝓpter dubium vite pōt dici modicuʒz tẽpus. Sed de hoc dicto glo. dubito propterea que dixi. s̃. alienatio. §. xviij. ⁊ potius credo ꝙ nō possint cōcedi ad vitā alicuius nisi au toritate pape ⁊ hoc intelligo in layco q̇ laycaliter viuit secus in layco conuerso ⁊ religioso cui concedi possent scm ꝙ not. docto. in. d. c. quāuis. Jus vero decimandi nullo modo potest cadere in layco cum sit spirituale vt in dictis. c. no. ⁊ hoc intelligo sine autoritate pape qui solus pōt ẜm not. in. c. ij. de iudi. ⁊ tutiꝰ est in foro anime si ex hoc papa facit ałs non. vt no. do. An. in. c. a nobis. de deci. ⁊ sequitur Pau.
¶ Vtrũ laycꝰ habẽs in feudũ decimas
15
*secura ↄsciẽtia teneat. Rñ. ꝙ si scit se ha bere post ↄcilium Laterañ. ꝙ fuit celebratum. Mcclxxix. sine autoritate pape non potest tenere: vt not. in. c. prohibemus. de deci. Si scit se habuisse an illud concilium vel post sed cum autoritate pape ⁊ ex causa sic potest tenere. Si vero ignorat: an ante vel an interuenerit autoritas pape seu causa legitima tunc. Ho. vt refert Joan. an. in. c. cũ apo stolica de his que fi. a p̃la. tenet q non pōt tenere. Jdẽ Arc. ⁊ Jo. mo. c. ij. de deci. lib. vj. Sʒz Jo. an. tenet cōtrariũ qñ cō munis. est opinio ꝙ autoritate pape vł ante illud concilium fuerint ↄcesse que | opi. mihi placet maxime  vnus quis foro aĩe p̃sumẽdꝰ ẽ bonꝰ nisi cōstet de malo. ⁊ iō dʒz credere ꝙ p̃decessores sui non tenuissent nisi cum bono titulo.
¶ Vtrũ talis laicꝰ possit eas trāsferre.
16
*Rñ. ꝙ nō in laicum quocũ titulo ex quo trāsferat̃ dñiuʒz vtile vel directũ ⁊ lʒz gl. in. c. ꝓhibemꝰ. de deci. tenuerit ꝙ autoritate ep̃i posset tñ cōiter nō tenet̃ ⁊ bene. Jn aliā aũt ecclesiā vel religiosum locum bene pōt donare: vt in. c. cũ apostolica. de his que fi. a p̃la. ⁊ hoc de cōsensu dyocesani. Pignorare aũt non potest ẜm Joan. an. sed Host. tenet ꝙ sic. ⁊ Pau. placet ⁊ mihi vt cui plus liceat ⁊ minus.
¶ Vtrũ eccłia possit sine symonĩa redi
17
*mere decimas ab aliquo iusto detento re. Rñ. ꝙ pōt redimere qñ ex tali pecunia nullũ ius de nouo acq̇rit ałs nō lʒz: vt no. in. c. dilectus. el primo de symo.
¶ Vtrũ liceat clericis acciꝑe in pignꝰ
18
*decimas detẽtas a layco. Rñ. Ale. vbi s̃. ꝙ sic sicut quālibet aliā possessioneʒz  laycus detineret iniuste nec tenent̃ fructꝰ cōputare ĩ sorteʒz dũmodo hmōi decime nō pertineant ad ałs ecclesias. sʒz ad suas  ad ałs si ꝓhibetur: vt ĩ. c. interdicimus. de deci.
¶ Qũo ⁊ qñ religiosi tenent̃ facere con
19
*scientiam ⁊ predicare. de decimis. vide excommunicatio. vij. casu. xliiij.
¶ Que ẽ remuneratio fideliter soluen
20
*tiũ decimas. Rñ. ꝙ multiplex. prĩa habundantia fructuum. Sca sanitas de quibꝰ Mał. iij. ⁊ in. c. reuertimini. ⁊ in c. decime. xvj. q. j. Tertia bonitas ṗncipatus. xvj. q. vij. maiores. Hoc tollit fiscus ꝙ non accipit christus.
Defensio

Defensio

Vtrũ sit licita ad sue persone tuitionẽ ne ledatur. Rñ. ꝙ sic vt in. l. vt viʒz. ff. de iusti. ⁊ iur. ⁊ ibi Bar. ⁊ Bal. ⁊ alij in. l. scientiā. §. q̇ cũ aliter. ff. ad. l. acquil. etiaʒz religiosis sine licẽtia suꝑioris quādo licentia comode haberi non potest ẜm Jo. de li. in tractatu de iusto bello Ratio  hec cōpetit de iure naturali di. j. ius naturale ⁊ quo ad actus naturales religiosi nō censent̃ mortui. xvj. q. j. c. placuit. el. ij. l. deo nobis. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ etiā aduersus suũsuperiorẽ pōt q̇s se defende re. ar. c. ex parte. de accu. ⁊ hec veꝝ si ille contra quẽ se defendit iniuriose vult eũ ledere. quia si iuste ⁊ ordine iusticie seruato procedere nō posset sine peccato se defendere. alias sic dummodo fiat defensio cum moderamine inculpate tutele. Jstis. n. duobus concurrentibꝰ. s. ꝙ sit ad repelleñ. iniuriam ⁊ cum mo deramine inculpate tutele licet. Aduer te hic ꝙ non licet percusso repercutere etiam incontinenti: quia hoc esset vindicta. l. non est singulis. ff. de reg. iur. ni si timeret de percussione geminata faciunt not. per Jnno. in. c. olim causam. de resti. spo. ⁊ ꝙ no. in summa. xxiij. q. j. facit. l. iiij. in prin. ff. ad. l. acqui.
1
*¶ Vtrum defensio possit tolli per papam vel principem vel legeʒz vniuersa lem: vel municipaleʒz. Rñ. Alb. in. l. om nes. C. de epi. ⁊ cle. quidem dicũt ꝙ nō cũ sit de iure naturali. ⁊ videtur expres suʒz in cle. pastoralis. §. pe. de re iudica. dominus Gabrieł de osseletis ĩ suo tra ctatu tenet ꝙ si statuto cauetur ꝙ possit procedi nulla data defensione ꝙ va leat ⁊ ꝓ hoc facit. quia licet a populo sit spẽs defensiōis. tñ tollitur in multis ca sibus: vt. C. quorum ap. nō re. per totũ. Jdem quia iura volunt in multis casibus nullam dari defensionem. vt. C. de sic. l. fi. in fi. C. de adu. l. j. adulterij. C. de fal. mo. l. ij. cum similibus. nec ob. ꝙ de fensio sit de iure naturali.  vtrũ est in defensione manuali ⁊ de ista loquitur. d. l. vt vim sed defensio danda per iudi cem reo petenti vel nō petenti est de iu re gentiũ vel ciuili ⁊ ideo per aliud ius tolli potest. ⁊ hoc dicit esse veriꝰ Albri. ibidem.
¶ Vtrũ defensio ꝓ rebus liceat. Rñ. ẜʒz
2
*Jnn. in. d. c. olim ⁊ Bar. in. d. l. vt vim. ⁊ gl. ⁊ doc. in. l. j. C. vnde vi. ꝙ sic ⁊ pro rebus auferendus ne auferantur ⁊abla tis vt recuperentur. Et hoc veꝝ ĩ ablatis si incontinenti fit idest ante ad alia negocia diuertat. tex. est. ff. de vi et | vi. ar. l. idem est. §. cũ igit̃ qui armatus. Et dicit pa. in. c. significasti sco de ho mi. ꝙ r ĩteruallum qñ relicta prima se diuertit ad alia nō necessaria. Secꝰ si co medit vel bibit vel cōgregat amicos ⁊ hmōi. ff.  ꝟ. ob. l. ↄtinuꝰ. ṗmo Rñ. ff. de du. re. l. ij. §. vl. C. vñ vi. l. j. ⁊ cũ hoc scit a iure cōcessuʒz nō requiritur autoritas superioris nisi de bono cōsilio nec inci dit talis in excōicationẽ si persona a q̃ aufert esset ecclesiastica etiā si in ꝑsonā ĩmittit manũ qñ ałs recuperare nō poterat vt colligit̃. ĩ. d. c. olĩ. ⁊. d. c. significa sti nisi a ꝓposito modũ excedat vt ĩ. d. c. olim ⁊. d. c. significasti. ⁊ de appella. c. si gnificauerunt.
¶ Vtrũ quilibʒz de populo possit quẽli
3
*bet defendere impune. respondet Bar. in. l. si quis in seruitute in fin. ff. de fur. ⁊ in. d. l. vim ⁊ ibi glo. ⁊. xxiij. q̃stio. viij. §. j. in glo. ⁊ Cy. ⁊ pe. in. l. j. C. vnde vi. ꝙ sic consuluit tamẽ Bar. in. d. l. vim ad tollendũ oẽ dubiũ ꝙ faciat sibi manda ri vt ip̃m defendat clamando defendite vel currite ⁊ similia vt not. Bal. in. d. l. j. quia tunc oẽs licite ⁊ impune facit in ar. l. gracus. C. de adul Aduerte tñ ꝙ irregularitatem nō effugit qui pro alte rius defensione aliũ occidit de quo vide. j. homicidium. iij. §. iij.
¶ Quid r moderamẽ inculpate tutele
4
*Rñ. gl. ĩ. d. l. j. multũ laborat sed bar. ibi ⁊ in. l. furẽ. ff. ad. l. cor. de sic. dicit q inculpata tutela est id facere sine quo ałr se defendere non potest sine periculo ꝑ sone vel rerum vnde non debet pati ꝙ dānificetur in aliquo si damnũ est irrecuperabile ałs secus vt in. d. l. furẽ. Ex quo infert ꝙ etiā si non possum effugere quin me percutias nisi te interficiaʒz ꝙ licite te interficio  eũ iniuria perso nalis sit maior  realis vt in. l. in seruo rum in fi. ff. de penis ⁊ ꝓpter realẽ irrecuperabilẽ possum te interficere vt ĩ. d. l. furẽ. ergo fortius ꝓ ꝑsonali facit glo. de resti. spo. olim el. j. ad fi. ⁊ glo. in. c. sisignificasti el. ij. de homi. Et istud tenet Flo. in. d. §. que cum aliter Bald. vero in. d. l. j. dicit quod tria debent esse vt si moderamen. ¶ Primum equalitas vt fit cuʒz armis. vt. ff. de vi ⁊ vi. arma. lege prima. §. vim vi. Sed ego hoc credo verum quando potest repellere. quia paruus vix cum armis potest se defendere a magno qui cum pugno forte eum interficeret ar. in. q. vij. §. tria. ¶ Secundũ tẽporis vicinitas. quia si post esset vindicta contra. c. seditionario. xlvj. distin. ¶ Tertium talis et tanta quāta est necessitas. ¶ Adde quartũ ꝙ intentio sua feratur vt se defendat. quia actus ex in tentione nemo accipit non ex eo quod est per accidens. j. preter proposituʒz in actus moralibus. Vnde duo effectꝰ ex vno actu possunt venire. puta proprie vite conseruatio ⁊ inuadentis occisio. Si ergo intenderet occisionem vt finẽ. sic nō liceret sine pctō mortali. Si autẽ suā defensionẽ. sic denominabit̃ defensio non occisio cũ debebeat denominari actus mortalis. nisi ab eo ꝙ intendit nō ab eo ꝙ est p̃ter intẽtionẽ. cũ sit causa per accidẽs vt ptʒz. v. ethi. c. iiij. ⁊ sic non erit peccatum.
¶ Quid si excedit modũ. Rñ. ẜʒz Jnno.
5
*Ho. ⁊. d. Ant. in. c. olim causam. de resti. społ. ꝙ si excedit a ꝓposito sic tenet̃ de dāno. Si aũt nō a ꝓposito sic nō tenet̃ ad aliquam satisfactioneʒz nisi forte ad cautelā facit. l. si ex plagijs. §. tabernariꝰ. ff. ad. l. acq̇. nec excōicationẽ ĩcurrit. vt no. in. d. c. olim. el. j. ⁊. d. c. significasti. el. ij. lʒz Ray. dicat ꝙ est tutiꝰ ꝙ petat ab solutionẽ vel dispẽsatonẽ. ⁊ est bonum qñ comode pōt haberi. Dicit tñ. d. Ant. in. d. c. olim ꝙ q̇ insequit̃ ꝑcussorẽ de fa cto ⁊ vulnerauit nō dʒz puniri vt dolosus. sed vt culpabilis  inconsultus ca lor vicio calũnie caret. l. j. §. queri posset ff. ad turpilia. ij. q. iij. §. notandum tex. ĩ l. si adulteriũ. §. imperatores. ff. de adul. glo. xxiiij. q. j. §. j.
Defunctus.

Defunctus.

Vide infra mortuus.
Degradatio.

Degradatio.

duplex quedam verbalis quedam actua lis. Et hec actualis fit sic. quando clericus indutus vestibus sicut si in offi|tio esset dispoliatur cũ verbis ad hoc cōgruis. vt habetur in. c. degradatio.  penis. li. vj. ⁊ dicit Ge. ĩ. d. c. ꝙ actualis degradatio est executio ꝟbalis deposi tiōs ꝓpterea tenet ꝙ pōt fieri sine numero ep̃oꝝ. sed nō verbalis.  oportet fiat a ꝓprio ep̃o ⁊sit debitus numerus ep̃oꝝ vt in. d. c. in tex. ⁊ in glos.

De his duabꝰ degradationibꝰ. de quibus hic tāgitur. no. gl. in. l. ij. §. sʒz et si cũ. ⁊ ibi doc. ff. de infa. vbi no. ꝙ degradatio actualis fuit adinuẽta ad in star exautoratiōis de qua ibi de qͦ vide Bar. in. l. q̇ vno exauctorato. ff. de re mi li. ⁊ Bal. in auten. p̃sbyteri. C. de epis. et cle. ⁊ an debeat fieri degradatio cleri ci ad mortẽ cōdẽnati prius executio. no. bal. ꝙ sic in. l. j. C. an seruus ex fac. suo. ⁊ an requirāt̃ duo ꝓcessus no. Bar. in. l. ij. §. ignominie causa. ff. de infa. ꝙ quando fit ab eodem iudice ꝙ sufficit vnus alias duo requiruntur.
¶ Vtrũ verberās clericũ degradatum
1
*sit excōmunicatus. Fuerũt opi. sed plʒz mihi opi. gl. in. d. degradatio. ꝙ verberās degradatũ actualiter nō sit excōmunicatus. sʒzdegradatũverbaliter sic. ⁊est securior opi. dicit tñ Pa. ĩ. c. ad abo lendā de hereti. veꝝ nisi post verbaleʒz sequatur incorrigibilitas.  tũc perdit etiā ẜʒz vnũ intellectũ. c. cũ non ab hoĩe de iudi. ⁊ abs alia traditione posset comprimi per iudicem secularem.
¶ Vtrum iudex secularis possit iudica
2
*re degradatũ actualiter. Rñ. ẜʒz no. ĩ. d. ca. degradatio. ꝙ uis tutius esset vt traderet̃ ꝑ iudicem ecclesiasticũ. tñ ex qͦ actualiter degradatum est potest per tex. prefati capłi.
¶ Vtrũ degradatꝰ ↄficiat celebrando.
3
*Rñ. ẜʒz Ar. de cōse. di. iiij. in. c. ostẽditur ꝙ sic ⁊ ista est verissima opi.  caracter a deo impressus in aĩa per hominẽ nō pōt auferri. lʒz gl. l. di. dixerit contrariũ in. c. accedens. ⁊ multi alij.
¶ Vtrum degradatus teneatur dicere
4
*officiũ si est in sacris. Rñ. ẜʒz Ro. ꝙ sic ꝙ ꝓbatur ꝑ. c. dolẽtes de cele. miss. quia ex quo oĩbꝰ ordinatis precipitur. ⁊ iste ordinatus sit ⁊ caractereʒz habeat licet degradatus offici uʒz dicere tenetur nō tamẽ debet dicere Dñs vobiscũ. ⁊ silia que ad dignitateʒz ordinis pertinent.
¶ Quis potest restituere degradatum depositũ. Rñ. ꝙ solus papa. c. j. ⁊. ij. l. d. Sic ⁊ preses prou ĩcie nō pōt restitue re quẽ dānauit. ff. de qō. l. j. in fine
Delectatio

Delectatio

in cogitatione vtruʒz sit
5
*peccatum mortale vide. s̃. cogitato. §. ij.
Delegatus

Delegatus

est is cui a sũmo pontifice vel ordinario cuʒz cōmittitur cā qͦ ad ecclesiasticos. Siłr dico de ĩperatore ⁊ alijs dominis quo ad secularia.

De materia de qua in li. §.  tāgi tur de varijs generibꝰ delegatoꝝ ideo in pluribus locis doct. l. de hac inateria tetigerunt sed quia in prin. hic tan git de delegato pape ⁊ principis. ⁊ illi nō possunt cognoscere nisi in loco insignivbi fit copia ꝑitoꝝ vt omnis ꝑ rom. sin. cccclvij. inci. si al legatur causa.
¶ Quis potest delegare. rñ. ꝙ quilibet
1
*ordinarius ⁊ quilibet qui ex ordinari a iurisditione aliquid potest.
¶ Quis potest esse delegatus in eccle
2
*siastico foro. Rñ. ꝙ delegatus pape nō pōt esse quis nisi sit in dignitate cōstitutus vel personatum habẽs: aut cano nicus ecclesie cathedralis vt in. c. statu tũ de rescri. li. vj. ⁊ ꝙ habeat ad minus xx. annos nisi ex certa sciẽtia papa causam commiteret nō existenti in dignitate vel minori de of. dele. cũ vicesimũ de elec. cũ in cunctis aliorum pōt quilibet esse qui nō prohibetur. veruʒz est ꝙ cause spirituales vt  decimis. de iu re patronatꝰ ⁊ huiusmodi non pñt delegari laicis sed clericis tantum de iu di. decernimus.
3
*¶ Vtrum guardiani ordinis nostri mi noruʒz ⁊ priores fratrum mendicantiũ habeāt dignitatẽ. Rñ. Ge. in. c. nullus de elec. glossa. hic tenet ꝙ sic. Et iō pos sunt esse delegati pape facit ꝙ no. Pa. in capitnlo causaʒz de iudicijs. et in capitulo cũ olim de maiorita. ⁊ obediẽtia | ⁊ Car. ĩ cle. ij. de rescri. ⁊ ibi gl. pa. tamẽ ĩ. d. cle. ij. distinguit de priore ꝙ aut hʒz supra se ĩ monasterio superiorẽ sicut q̇ ẽ sub abbate ⁊ iste nō habet dignitatẽ sʒz ille q̇ non habet supra se superiorem ĩ monasterio habʒz dignitatẽ uis nō sit perpetuus sufficit ꝙ posset esse.
¶ Quid pōt delegari. Rñ. ꝙ q̃dā perti
4
*nent ad ordinem ep̃alem: vt consecrare ordinare ⁊ ista delegari nō pñt nō habẽti illũ ordinẽ: alia oĩa possũt delegari nisi ꝓhibeantur a iure. hec habent̃ de offi. or. q sedem. de conse. ec. aqua. ¶ Quid pōt delegatus. Rñ. Ge. ĩ. c. pre
5
*sentium de testi. ex gl. in. c. solet de sent. ex. li. vj. que dicit ꝙ delegata potestas ẽ stricti iuris. ⁊ iō id solũ pōt ꝙ ẽ ei ↄmis sũ: ⁊ sine quo causa expediri nō potest  off. dele. c. j. ⁊. c. prudentia ⁊. l. ad lega tũ. ff.  proc. ⁊ id propter quod facilius expediri posset causa non venit nisi expresse comitatur.
¶ Vtꝝ legatꝰ possit subdelegare. Rñ.
6
*ꝙ delegatus a prĩcipe pōt subdelgare no. ĩno. ĩ. c. pastoralis  of. dele. facit. l. j. ff.  offi. eiꝰ cui man. ẽ. iu. ⁊. c. suꝑ q̃stio nũ. ⁊. c. fi. e. ti. ⁊ hocverũ nisi quando cer tum ministeriũ ei committitur limitat Jnn. ĩ. d. c. fi.  magno ministerio sicut predicare crucẽ. dispẽsare cũ irregulari penitẽtiam iniungere absoluere excōmunicatos. ⁊ hmōi. vel qñ per rescripti verba cōp̃hẽditur ꝙ ẽ electa Jndustria vel fides eius sicut qñ dr̃. Cōfidimꝰ de tua industria: vel ꝑsonaliter exequaris vel quando negocium non est bene expedibile per alium. Fallit in legato sedis apostolice qui etiaʒz in predictis potest sebdelegare: vt in. d. ica. si patet. Delegatus autem ab inferiore nō pōt nisi sit delegatus ad vniuersitatẽ causarũ. ff. de iudi. l. cũ pret or. §. j. ff. quis ⁊ aquo ap. l. j. §. j. vel nisi hoc sibi speciali ter concedatur ẜm Joan. ꝑ. c. is cui deoffi. de li. vj. vł nisi quando vnum articulum totius cause committeret cle. j. de offi. deleg.
¶ Nũquid poterit subdelegare nō exi
7
*stenti in dignitate vel ꝑsonatu ne ca nonico eccłie cathedr alis. Rñ. ꝙ nō vt cōmuniter tenet̃ in. d. c. statutum.
¶ Quid de snĩa duo delegatoꝝ discor
8
*dantiuʒz. Rñ. ꝙ depẽdet ex delegāte vt acceptet quā voluerit. Secus si in snĩa arbitroꝝ ex cōpromisso  nō tʒz similit̃ p̃sidẽtes loco pape ĩ cōcilio generali ni si oẽs cōsentiāt in actu gerẽdo nihil fa ciũt:  vnius cōtradictio ĩficit totũ no. Pa. ĩ. c. nō est de reg. ⁊ ĩ. c. pe. de sta. mo. Secus in snĩa duoꝝ ordinarioꝝ discor dantiũ q̃ tenet pro reo niss in causa ma trimonij libertatis ⁊ testĩ ⁊ in hmōi fauorabilibus: quia tũc tenet pro actore vt in. c. vl. de sen. ⁊ re iud. intellige si agit vt matrimonium ⁊ huiusmodi teneant aliter valeret pro eo qui vt valeat agit vel se defendit.
¶ Vtrũ quis teneat̃ acceptare subdele
9
*gationẽ in casu qͦ subdelegare pōt. Rñ. Jnno. in. c. pastotalis.  of. del. ꝙ sic ni si qñ constat ꝙ delegatus maliciose se exoneratvt in tex. p̃fati. c. pastoralis. nā tũc nō tenet̃: ⁊ si vellet eũ cogere iusta ẽ appellatio eius secus si nō cōstaret. et est differẽtia inter delegatũ a principe et ab inferiore.  delegatus s principe pōt cogere oẽs ẽt si nō sint sui fori. C. q̇ ꝓ sua iuris. l vnica. ff. de mune. et ho. l. muneꝝ. §. iudicādi exceptis aduocatis q̇ alibi  ĩ foro suo recipere iudiciũ nō possũt cogi. C. de aduo. d. iu. l. sancimꝰ in fi. delegatus ab ordinario nō potest cogere hoĩeʒz alterius fori. ff. de iurisdi. om. iu. l. vlt. ff. de tu. ⁊ cu. dat. ab his. l. j.  offi. or. pastoralis ĩ prin. ⁊ in gl. p̃fati. c. pastoralis de of. dele.
10
*¶ Vbi pōt cognoscere delegatus pape vide. s̃. cōmissio.
¶ Qñ expirat iurisditio eiꝰ. Rñ. re inte
11
*gra expirat ꝑ scĩaʒz mortis delegātis. l. eius qui in prin. ff. si cer. pe. de of. dele. gratum. Jtem per mortem illius cōtra quam mandatur remtegra de rescri. significauit ⁊ młtis alijs modis. vt in. c. quoniaʒz abbas de of. dele. ⁊ in multis alijs locis que omitto.
12
*¶ Qũo potest absoluere excōicatos a se vide. s̃. abso lutio. ij. in princ. ⁊. §. j | ¶ Quid si delegatus nō vult facere fideʒz de mādato suo. ⁊ propterea aliq̇s nō vult ei credere cũ nō teneatur. vt in c. cũ in iure  of. dele. ⁊ cũ excōicat. Rñ. ẜʒz doc. in. d. c. ꝙ nō tenet  delegatꝰ nō habet autoritatẽ excōicādi nisi q eẽt sibi rebellis: ⁊ cũ talis nō sit ex iurisdictiōis defectu nulla est excōmunicatio.
Demetia

Demẽtia

si est perseuerans. excusat a culpa tum ad factum in ipsa cōmissum. xv. q. j. aliquos xxxij. q. vij. quẽadmodũ ⁊ ab irregulari tate. vt in cle. vnica de homi.

De demẽte ⁊ quis dicatur demẽs ⁊ multas circa illuʒz questiones ponit Bal. in aut̃. ex causa. col. C.  libe. prete. ¶ Vtrum qui aliqñ fuit demens possit
1
*promoueri ad ordines vide. s̃. corpore viciatus. §. viij.
Demoniacus.

Demoniacus.

an possit promoueri vide. s̃. corporeviciatus. §. viij.
¶ Quomodo in dubio possit probari an quis sit demoniacus. Rñ. ꝙ si ꝑ. xxx. dies carnibꝰ indifferetervesci cogatur: et maxime edinis que demones prouo cāt. vt hr̃ ĩ. c. ij. vij. q. ij. in. tex. ⁊ in glo. si nullam sentiet lesionem apparebit ꝙ non sit demoniacus.
Denunciatio

Denunciatio

quadruplex prima euangelica quia ab euāgelio sumpta mat. xviij. ⁊ requirit. vj. ¶ Primũ ꝙ si frater. i. christianꝰ. ij. q. iij. ad mẽsam. lʒz infidelis posset nũ ciari si cōtra legẽ nature vel cōtra legẽ eos in moralibꝰ offẽdit  papa habet iurisditionẽ in eos in istis casibꝰ de qͦ j. iudeus. §. xxvij. ałs non. ¶ Secunduʒz ꝙ p̃cedat secreta monitio ĩ qua vt emẽ detvel desistat obsecrādus ẽ. ¶ Tertiũ ꝙ peccatũ nō sit oĩno ocultũ. sʒz ꝙ possit ꝓbari ꝑ testes  si esset oĩno occultuʒz non haberet locum ⁊ sequitur Pa. in. ca. nouit de iudi. ij. q. j. si peccauerit immo si etiam vnus solus testis esset non posset denunciari ad penitentiaʒz imponendam.
¶ Quartum ꝙ si nō desistit vel emendat se ad eius monitioneʒz adhibeat te stes qni sciunt: vel cũ quibus possit eũ cōuincere. ¶ Quintũ ꝙ si se non corrigit dicatur prelato ⁊ denunciet̃. ¶ Sex tũ ꝙ ꝓbet se eũ bis monuissevt. j. dicā.
De materia que in hoc. §. tāgitur. ⁊ an ⁊ qualiter denunciatio ⁊ accusatio differāt no. Bal. ĩ repe. l. edita col. lxvij. C. de edẽ. vbi dicit ꝙ denunciatio dicit̃ quādo denũcians se non subscribit ad penam tallionis nec concludit: sed accusatio sit. ⁊ an debeat denũciatio maleficiorũ fieri in scriptis. Bal. in. l. fi. co. pe. C. de nego. gest. tenet ꝙ sic cuʒz succe dat loco libelli.
¶ Vtrũ quilibet teneatur ad supradi
1
*ctā denũciationẽ. Rñ. do. cano. in. d. c. nouit ⁊ si peccauerit varie loquũtur. sʒz vr̃ mihi dicẽdũ ꝓ cōcordia ꝙ si loqua mur prout est solum fraterna correctio sic tene opi. Arc. ĩ. d. c. si peccauerit ꝙ ẽ omnibꝰ de p̃cepto ꝙ ẜʒz dixi. s̃. correctio fraterna. Et ista correctio solum proce dit ab actu caritatis. ⁊ ista proprie nō dicitur denũciatio euāgelica nec tene mur de denũciatiōe ꝓprie euangelica req̇rũtur supradicta. si vero loquat̃ et tunc distinguo ẜʒz Jnn. in. d. c. nouit ꝙ āt loquimur  pctō ꝑpetrato qr̃cipit augmẽtũ vel młtiplicationẽ seu cōtinuatiōeʒz mali ⁊ etiā de perpetrando ⁊ sic q̇libet qui credit se eā posse ꝑficere sine graui detrimẽto puta  non opor teret eũ desistere a negocijs suis vł incurrere in ĩmicitiā vel aliud periculũ tenetur de precepto. xxij. q. v. ca. hic vr̃ quod verum in: elligo qñ talis est prelatus per quem finis huius denũciationis obtineri possit qui est vt vel ille emendet nam si vellet ad aliud ꝓcedere prelatus peccatore emendādo se nō potest de iure ẜm doc. in. d. c. nouit  per istam viam non queritur nisi peni tentia peccati vel si corrigi non vult ad terrorem aliorum excommunicetur: et taliter prouideatur ꝙ ceteri timeant. si vero talis nō sit prelatus vel nō possit sine graui damno eam prosequi sic nō tenetur nisi solum qui ex officio hʒz cui dr̃. lxxxiij. di. Error cui nō resistitur | approbatur ⁊ c. cuʒz si. sivero loquamur de peccato perpetrato quod nō habet cōtinuationem sic dico ꝙ solum tenen tur qui habẽt ex officio. rō quia hoc ꝓcedit ab actu iusticie ad instruẽdũ alios per exemplũ q quidẽ pertinet adsu periores. xj. q. iij. precipue. ⁊. xxiij. q. iiij. duo ista.
¶ Vtrũ denuntiationẽ euangelicaʒz sꝑ
2
*debeat p̃cedere admonitio de qua. s̃. di ctũ est. Rñ. ꝙ si peccatũ est publicũ nul la req̇ritur mẽitio ẜʒz Arch. ĩ. d. c. si peccauerit iuxta illud peccantẽ corā omni bus argue. xlv. d. sʒz illud si vero peccatuʒz est ocultuʒz ⁊ tardatio denunciatio nis inferret nocumẽtũ ꝓximo temporale vel spirituale puta traditio ciuitatis heresis ĩfectio ⁊ hmōi similiter sine monitiōe denunciabitur nisi constet ꝙ ad eius monitionẽ desistet nā quilibʒz debet corrigi vt si potest eius fama nō ledatur. Si vero nō fit nocumentũ pro ximo nisi ipsi peccāti solum debet precedere duplex monitio. Vna ꝑ monẽtẽ soluʒz q̃ per iuramẽtum ipsiꝰ hʒz probari. Alia permonẽtẽ ⁊ vno testevł duobꝰ ⁊ per ipsos probatur. limitat Ric. ĩ. iiij. di. xix. ar. iij. q. j. qui cōcordat cuʒz supra dictis nisi ꝓbabiliter crederet nō profi cereper secretaʒz monitioneʒz: sʒz potius ille irritaretur cōtra corrigẽtẽ ⁊ premo nitus subterfugia quereretvt corigi nō posset iuxta ill ꝓuerb. ix. Noli arguere derisorem ne oderit te.  non debet tunc monere ałs sic.
¶ Qui admittũtur ad hāc euangelicā
3
*denũciationẽ. Rñ. ẜʒz gl. in. di. c. sipecca uerit et nouit ꝙ admittuntur omnes infames mulieres minores nisi ꝑmaneant in crimine similiter etiā ad testi monium. Limitat Jnn. in. d. c. nouit si solum penitentia de crimine queritur vt debet fieri in ista ⁊ non aliquod tem porale nec directe nec incidẽter  tũc tantum legitimi testes admittũtur ẜm eundem Jnno.
¶ Vtrũ sit ordo iuris seruādus ĩ ea. Rñ.
4
*ẜʒz Jnn. ĩ. d. c. nouit ꝙ nō. arg. c. j.  dolo ⁊ cōtu. ¶ Secũda dr̃ canonica q̃ a cano
5
*nibꝰ inuenta est tñ q̃ habet ortum ẜm Jnn. l. veteri. ⁊ ista est duplex. quedam specialis cōpetẽs illi soli cui ĩterest ha bere bonum prelatum ⁊ fit vt quis de bñficio āmoueatur ⁊ requiritur trina monitio ẜm cōmuniter do. ⁊ facit gl. ij. q. vij. c. qua propter. alia est generalis ⁊ publica ⁊ hoc ẜm Jnn. etiā locũ habet in criminibus ꝑpetratis si crimina re cipiũt augmentũ propter multiplicationẽ actuũ vel ꝓpter cōtinuationẽ in iurie ałs nō nisi solũ de ꝑpetrandis et de hac hr̃ de iureiu. c. quẽadmodum in fi. quo vero ad ꝑpetrāda hr̃ de despon. ĩpu. c. ad dissoluendũ. xxij. q. v. hoc vr̃ ⁊ nō opʒz in ista gñali p̃cedat secreta mo nitio ẜʒz glo. in. d. c. ad dissoluendum.
¶ Tertia dr̃ iudicialis ⁊ hec ẽ duplex
6
*Quedā publica q̃. s. ↄpetit ex officiopu ro in qua nō req̇ritur monitio sʒz iudex ex officio suo ⁊ per denũciationẽ suorũ officialiũ ĩ ea ꝓcedit ⁊ hʒz locũ tantũ in notorijs vt in. l. ea quidẽ. C. de accu. ⁊ so lũ iudex q̇ habet merũvel mixtũ ĩperiũ tales denũciatores ↄstituere pōt vt ĩ. l. j. §. quies quo. ff. de offi. p̃fec. vr.
¶ Quedā ṗuata q̃ competit leso ꝓ suo interesse ⁊ ista qñ ĩ foro ciuili ⁊  pla no expedit̃ etiā si nō p̃cessit monitio vt qñ ille q̇ ꝓponit nō pōt agere puta  seruus vel ptāti alteriꝰ subditus. insti. de his qui sunt sui vel ali. iu. §. pe. ff. de of. prefe. vr. l. j. §. q autem. ⁊ idem dic de religiosis conquerentibus de iniustis grauaminibus suoꝝ p̃latoruʒz. Jtẽ de his q̇ spectāt ad forum venale vt iu sto precio vendantur. Jdem de rusticis oppressis. in foro autem canonico requiritur triplex monitio ẜm Hos. ⁊ cōmuniter doc. in. d. c. nouit. sʒz pa. ibideʒz tenet sufficere binam sicut in euāgelica ⁊ hoc credo verũ ꝙ dʒz precedere mo nitio nisi timor ĩpediret eā et licet iudex eccłiasticꝰ ĩdistincte admittat nũ ciationẽ euāgelicā. non tñ istā nisi qñ crimẽ est ecclesiasticũ de sui naturavel rōne pacis vł iuramẽti vł crimẽ notori um nō auditur ĩ foro se culari vł qñ est miserabilis ꝑsona q̃ eā ꝓpōit. Jtem qñ | ꝓpter potentiā se non potest iuuare in foro seculari quia eius dominus vel tyrannus et hec differt ab euangelica. ¶ Primo quia non admittitur nisi ille cuius interest. Jtẽ ille cuius ĩterest nō repellitur p̃texru criminis. Jteʒz in ista nō recipiunt̃ nisi legitimi testes. Jtẽ in ista nō solũ requirit̃ vt corrigat̃ pctm̃ vt in illa sed etiā vt res restituatur et le sus seruetur indẽnis. Jtem in ista ꝓce ditur iudicialiter vnde danda est ĩ scriptis fienda litis conte. ⁊ sententia scriptis ferenda non ĩ illa lʒz ista expediatur de plano. et ideo dicitur iudicialis quia in iudicio fit ⁊ iudicialiter proceditur licet non vsquequa. Jn illa vero non et de hoc vide Pau. in. d. c. nouit diffuse.
¶ Quomodo formabitur libellus seu
7
*denũtiatio ĩ ista iudiciali. Rñ. ẜʒz Jnn. in. d. c. nouit sic domine iudex talis tʒz librum meum cōtra conscientiam et in periculum anime sue cum ad me perti neat. Jdeo peto officium vestrum vt co gatis eum ad penitẽtiā ⁊ restitutionẽ. ¶ Quarta dicitur regularis.  ẜm di
8
*uersas religiones ⁊ religiosorum cōstitutiōes expeditur ⁊ ꝓcedit̃ simpłr ⁊ de plano ⁊ nō pōt appellari ẜm Jo. an. fa cit. c. reprehensibilis. de ap. ⁊ ad istas vltimas nemo obligatur nisi qñ a suo prelato cogitur: vt. j. patebit.
¶ Vtrũ teneat̃ quis denunciare alicui
9
*eis peccatum quod ipse q̇ ↄmisit ignorat. vide. s̃. correctio. ij. §. vj.
¶ Vtrũ prelato precipienti denunciā
10
*dũ peccatum alterius teneatur subditus obedire nisi seruata forma euangelica. Rñ. si peccatum est publicũ vel in nocumentum ꝓximi fiendum dic ꝙ sic vt. s̃. patet in prin. idem dic quādo nō sperat̃ correctio lʒz nō sit in nocumentũ vt. s̃. dictum est. §. j. si vero peccatuʒz nō est ad nocumentũ ꝓximo ⁊ ocultum et speratur correctio si secrete corrigatur vt cōmuniter dʒz p̃sumi nisi sint signa ꝓbabilia in cōtrariũ tũc dico ẜm Ric. vbi. s̃. ꝙ publicā denunciationẽ dʒz pro cedere secreta monitio ex p̃cepto diuino cōtra q p̃latus nō potest precipere nec subditus obedire ⁊ si frater se corri git debeo desistere a publica denuntia tione: ⁊ sic intellige. ij. q. j. si peccauerit. ij. q. vij. accusatio. nam ex precepto dei teneor si possum sine detrimento bonĩ spiritualis illius quem corrigo famaʒz ipsius non ledere quia preciosior  tẽporalia ⁊ valet ad bona temporalia vt de test. c. testimonium de exces. prela. in ter dilectos. Jtem ad bona spiritualia quia multi timore ĩfamie a peccato re trahuntur qui quādo se infamatos cō siderant sine freno peccant. vnde glo. super illud Math. xviij. vade ⁊ corripe eum ⁊ c. dicit ne publice correctus vere cundiam perdat qua perdita in pecca to remaneat secretam autem denuntia tionem non est necesse precedat monitio. ⁊ ideo siue secrete monuerim siue non. siue secrete correxerit. sed ad meaʒz monitionem siue non tenet̃ secrete denunciare prelato p̃cipiẽti:  valet ad p̃cauẽdas peccata recidiui nec est in fa me fratris p̃iudiciũ si talis est prelatꝰ qualis esse debet rō est  quilibet tene tur obedire suo prelato in his que ꝑtinent ad eorũ officium ⁊ nō sunt contra deũ vel animā sed sic obedire nō est cō tra deum imo ẜm deum ⁊ intentionem euangelicā in qua nō solũ dñs intẽdit peccatorẽ corrigere sed etiā correctio de reciduo p̃cauere  nō ẽ opus valentibus. Mat. ix. ⁊ sic prelatos medicos vo luit esse est etiā de his q̃ ꝑtinẽt ad offi cium p̃latorum. Vñ Ber. lib. de dispẽsa tione ⁊ p̃cepto. c. v. dicit regularis pro fessio qua se minor sponte subdit maio ri cum allegat ⁊ communis equidẽ pa cti reo: vtrũ necessitate teneri vinum fidelis cure alterum fidelis obedientie. Cura autem non est tantum ad curandum sʒz etiam ad preseruandum a peccato quod fieri non potest nisi peccator correctus in quo ẽ pronitas dere licta cognoscatur nec pōt cognosci nisi ꝑte q̇ solꝰ nosti ergo teneris dicere ad bonum fratris tui. Vñ videmus quod semel lapsus in pctm̃ carnis facilius | relaxabit̃ ĩmo vix retinet̃ huius snĩa est aug. suꝑ leui. v. c. ⁊. xxij. q. v. c. hoc vi det̃ itẽ Gual. in sum. Guil. de mara. et cōiter oẽs doc. ordinis nr̃i et sanctus Tho. in quoł. si tñ ꝑ signa valde ꝓbabilia ⁊ p̃sumptiōes q̃si violẽtas crederet̃ ꝙ p̃latꝰ ex illa denũciatiōe fratrem infamare vellet tũc crimẽ oculum fratris tam veraciter correcti sibi denũcia ri nō debet ⁊ hoc qua de denũciatione publica dixi vera sunt ẜʒz sanctũ Tho. ij. ij. q. xxxiij. ar. vij. in grauibus peccatis nō in leuibus que fame non derogant. Nec ob. his dictũ Aug. in regula qui dicit ꝙ peccatũ fratris priꝰ debet ostendi p̃posito  testibus quia vt dicit Ri. vbi. s̃. q. ij. ibi loquit̃ ẜm ꝙ p̃positus est singularis ꝑsona que potest ⁊ dʒz ꝓdesse magis  aliꝰ q̇libet sʒz osten dere p̃lato tan ecclesie. i. sicut in loco iudicis residenti dʒz sequi testiuʒz indu ctionem vt dictũ est in princi. huius. c. similiter exponit Tho. vbi. s̃. q. viij.
¶ Quid de eo qui iurauit denunciare
11
*oẽ crimẽ q sciuerit. Rñ. ꝙ tale iuramẽ tũ debet interpetrari vt denunciet mō debito facit. c. ex parte tua de cler. nō re si. cũ si. Et ideo si loquimur ne denũcia tiōe publica sic nō pōt nisi primo monuerit peccantem sco ꝙ possit ꝓbare eius dictum. Tertio ꝙ monuerit eum presente vno vel duobus ꝑ quos possit ꝓbare monitionẽ ⁊ quarto ꝙ noluerit se cōuertere  istis deficiẽtibꝰ si reuelaret faceret ↄ̃ ius diuinũ ⁊ sic peccaret mortaliter vt no. Theo. ⁊ Cano. maxĩe in. d. c. si peccauerit quod limita veruʒz de omni peccato occulto quod non ha bet nocere proximo vt dictum est. s̃. si vero loquamur de denunciatione secre ta fienda prelato: tunc dic ꝙ tenetur siue probare possit siue non siue monue rit indistincte si modo p̃latus sit qualis esse dʒz ałs non vt puta  crudelis  bestialis vel diffamator ⁊ hmōi  ĩ tali nō dʒz nisi vt pius pater orando mo liẽdo caritatiue inducendo fratreʒz ad corrigendum ⁊ si nō pōt dimittat eum deo ⁊ a ꝑte probat̃ in. d. c. si peccauerit. ¶ Quid si iurauit vel ꝓmisit nō denũ
2
*ciare. Rñ. ꝙ si intẽdebat qñ ꝓmisit vel iurauit ꝙ etiā adp̃ceptũ superioris vel etiā sine p̃cepto suꝑioris in peccato cō mitttẽdo nō reuelare mortaliter peccauit ꝓmittẽdo et tenet̃ nō ob. iuramẽto ⁊ ꝓmissione denunciare in casu in quo denunciatio cadit sub p̃cepto. Jn alijs aũt casibꝰ in quibꝰ est de cōsilio nō tenet̃ sʒz bñ pōt denũciare nō obstante ta li iuramẽto vel promissione sine pecca to ẜm no. xxij. q. iiij. ĩ multis capitulis. ¶ Vtrũ ep̃o vel alio suꝑiore p̃cipiẽte vt quilibet qui scit q̇s fecerit tale furtum teneatur reuelare sub excōicatiōe late snĩe sit reuelandũ q̇cq̇d aliq̇s scit. Rñ. vt colligo ex. s̃. dictis ⁊ per ea q̃ dicā. j. inquisitio. §. j. ꝙ aut ep̃s hʒz infamatuʒz aliquẽ de aliquo⁊  nō plene ꝓbat̃ ad monet vt qui scit dicat tũc ĩdistĩcte tenetur deponere quicq̇d scit lʒz nō p̃cesse rit monitio ⁊ lʒz nō possit ꝓbare.  tunc non venit vt denunciet sed vt testificet̃ de eo. quod scit facit. c. j. de testi. cog. et quod ibi no. Fallit hoc in parẽtibus et filijs qui nec etiaʒz volentes ad testimonium aduersus se inuicẽ admittuntur tex. est in. l. parẽtes. C. de testi. et. iiij. q. iij. §. itẽ parẽtes ⁊ intelligitur solum de ascendentibus ⁊ de descendẽtibus nō collateralibus ẜm gl. in. d. §. item. Nec etiam debẽt compelli vxor contra virũ nec socer aduersus generum priuignũ sobrinum sobrinam ⁊ ex sobrinis natũ ⁊ eos qui in priori gradu sunt vt. iiij. q. iiij. §. itẽ. l. iul. ponitur in. l. lege iul. iudi ciorum publicorum. ff. de testi. vbi dicit glo. sobrini sobrine sunt qui ex feminis puta consobrinis descendunt sicut consobrini quasi consorbrini. vt instit. de gra. §. iiij. et. vj. Hoc limito quando proceditur criminaliter secus si ciuiliter. vt. j. familia. §. vij. Si autem non ex tat infamia contra aliquem sed in generali inquirit quis fecerit tale quid vt fit communiter sic tenetur talem ad monere ẜm ordinem euangelicum vt prouideat ⁊ emendet quod fecit et satisfaciat ep̃o p̃cipienti alias si noluerit | tunc si pōt ꝓbare tenet̃ reuelare aliter erit excōicatus sʒz si ꝓbare nō posset nō tenet̃. Jta tʒz gl. in. c. sacerdos. de pe. di. vj. ⁊. vj. q. j. c. si oĩa ⁊. q. ij. placuit ⁊. d. c. si peccauerit. ij. q. vij. plerũ facit. c. si sacerdos de off. or. ⁊ ratio est quia tũc req̇ ritur vt denũciator non vt testis q no. quia sepe venit in practica ⁊ per hoc in fert Joā. de pla. insti. de pub. iu. q puniẽs illum qui scit aliquẽ cōmisisse cri mẽ lese maiestatis  nō denũciauit cũ ꝓbare nōposset ꝙ tenet̃ ei ad oẽ dānũ. Et idem tenet bal. in quodā cōsilio q incipit  alleg. sint multa. vñ qñ r qui scit intelligit̃ de sciẽtia ꝓbabili. l. q̇ accusare. C. de edẽ. facit. l. nostris. C. de calũ. si tñ esset talis p̃latus q̇ secrete ꝓuidere vellet deberet sibi secrete tan patri dicere. xxij. q. v. c. hoc vr̃ sed cũ cōi ter requirāt vt ꝓcedāt iudicialiter nō tenetur nisi de eo q probare pōt. ⁊ ẜm limita q. j. dicam furtũ. §. xlj. ⁊ vide q dicam. j. familia. §. viij.
Depositum

Depositum

est quod custodiendũ alicui datum est vt. ff. depo. l. j. in prin.

De materia huiꝰ. §. ⁊ ꝙ de re ꝓpria fieri nō potest no. in. l. qui rẽ. ⁊ ibi Bar. ff. de po. ⁊ qua. act. petatur ꝑ creditoreʒz no. glo. in. l. acceptaʒz. C. de vsu. vbi etiā in. viij. q. dicit ꝙ dñiũ depositi est ĩ aere donec creditor consentiat quo facto est apud creditorem. ⁊ est depositum contractus nominatus. sed pactum de deponendo nō. no. Bar. in. l. iurisgentiũ. in prin. ff. de pac.
¶ Jn quibus consistit depositum. Rñ.
1
*glo. in. c. bona fides. eo. titu. ꝙ in rebus mobilibus ⁊ se mouentibus nisi forte vbi a pluribus res que est in cōtrouersia ꝓ sequestro deponit̃ vt in. c. exaĩata de iud. ⁊ in. l. licet. ff. depo.
¶ Vtrũ dñium ⁊ possessio transferatur
2
*in dopositarium. Rñ. ꝙ nō sed remanet apud deponentem. d. l. licet.
¶ De qua culpa tenetur depositarius.
3
*Rñ. ꝙ regulariter nō tenetur nisi de do lo ⁊ lata culpa quia communiter fit gra tia deponetis tantum vt placet in. d. c. bona fides. ⁊ in. d. l. j. §. vlti. sed in duobus casibus tenetur etiam de leui.
¶ Primus si mercedem accipit ꝓ custo dia. d. l. j §. si quis seruum ⁊. d. c. bona fi des. ¶ Secundus si cōuenit vt teneretur. d. l. j. §. si ↄueniat vbi dicitur cōtractus ex ↄtẽtione legẽ accipiunt dũmō non conuenĩat vt non teneatur de dolo  hec conuentio est contra bonos mores ⁊ contra bonā fidẽ ⁊ ideo non est se quẽda. d. §. si conueniat. ⁊ tribus casibꝰ tenetur de leuissima. ¶ Primus si causa depositarij apud eum sit res deposita. ¶ Secundus si deposito se obtulit intellige quādo diligẽtissimũ excludit. ¶ Tertius si cōuenit vt in. d. l. j. §. sepe euenit de casu fortuito non tenetur nisi fuerit ĩ mora restituẽdi vel ex pacto cō uenerit. d. c bona fides.
¶ Vtrum ecclesia teneat̃ ꝓ deposito fa
4
*cto prelato ecclesie si perijt. Rñ. ꝙ nō vt pʒz. in. c. j. de depo. nisi sit versum in vtili tatẽ ecclesie vt ibidẽ secus si factũ fuisset prelato cũ consensu capłi ⁊ alijs solẽ nitatibus q̃ requiruntur vt obliget̃ ecclesie  est factũ ecclesie depositũ tunc ⁊ sic tenetur aliqui tamẽ tenent ꝙ si de positũ sit factũ apud sacristam deputa tum ad custodiam vasorum ⁊ depossto rum a prelato ⁊ toto capło ecclesia tene tur vt in gl. in. c. j. eo. ti. siłr qñ prelatus est cōsuetus bene administrare ⁊ gubernare bona eccłie p̃sumet̃ in vtilitatẽ ec clesie ↄuenisse. ita dicit arch. ĩ. c. hoc hu ius. x. q. ij. ⁊ Bar. ĩ. l. ciuitas. ff. si cer. pe. ⁊ latiꝰ ꝑ bal. ĩ aut̃. hoc ius. C.  sa. san. ⁊ c. ¶ Sed quis ꝓbabit versum in vtilita
5
*teʒz ecclesie. Rñ. ꝙ ille q̇ dicit. l. eiq̇. ff. de ꝓ ba. ẜm Jnn. ĩ. d. c. j. ⁊ dicit speciale hoc in deposito ⁊ ĩ mutuo vt. d. aut̃. hoc ius .§. his creditor. x. q. ij. sed in deposito nō credo ego verum nisi qñ ꝓ eius satisfafactione oporteret vẽdere res immobiles ecclesie sed quando potest satisfieri de fructibus nō oportet ꝓbare versum in vtilitatem ecclesie vt in. d. §. is credi tor. Similiter nec in alijs contractibus excepto mutuo. vide opi. diuersas. c. ꝙ quibusdam de fideiu.
¶ Vtrũ depositariꝰ possit res suas ꝓpo
6
*nere depositis qñ ambas saluare non pōt. Rñ. ẜm distinctionẽ positā. s̃. cōmo datum. §. xvj. ⁊ lʒz. d. c. bona fides videa tur velle eum esse in dolo si casu aliquo habet saluas suas depositis perditis intellige verum quo ad presumptionẽ que cessat in foro anime.
¶ Quid si depositũ reddat̃ sʒz deteriora
7
*tũ. Rñ. ꝙ tenet̃ quasi redditũ non sit vt dicit tex. in. l. j. §. si res deposita q intellige si dolo deterioratũ sit vł etiā culpa qñ de culpa tenebat̃  tũc tenet̃ restituere vel totā extimationẽ si deterioratio talis sit ꝙ inutile factũ est deponẽti aut si nō saltẽ quāto deterius ar. eoꝝ q̃ no. in. l. j. in princ. ff. de edil. edic.
¶ Quid si heres aut alius distraxit de
8
*positũ factũ mortuo. Rñ. ꝙ si dolose fecit tenet̃ si aũt ignorās rẽ depositā ⁊ bo na fide distraxit nō tenet̃ nisi de eo q ad eũ ꝑuenit. Siłr dic in cōmodato vt ĩ l. j. §. vltimo. ⁊. l. sed ⁊ si non heres. ff. eo. ti. Quod si minus vendidit vel preciuʒz nōdum exigit sine dolo tũc actiones tā tum prestabit deponẽti. aut cōmodāti vt in. l. ij. ff. depo. Si vero rẽ possit redimere ⁊ prestare nec velit nō caret culpa l. dolo vi. l. plane. ff. deposi. iuncta. l. dolus. ff. man. Et ideo tenetur.
¶ Vtrũ depositor possit reuocare depo
9
*situm semꝑ qñ vult. Rñ. ꝙ sic. d. c. bona fides etiā si deposuisset vt sibi reddere tur certo tꝑe vt in. d. l. j. §. si deposuero.
¶ Vtrũ semꝑ sit reddendũ depositũ qñ
10
*petit̃. Rñ. ꝙ regulariter sic ar. d. §. si deposuero ⁊. d. c. bona fides ĩmo denegās cōmittit furtũ ⁊ cōdẽnatꝰ suo noĩe efficit̃ ĩfamis. C. deposi. l. q̇ depositũ. ⁊ no. suo noĩe  si ꝓcuratorio. tutorio. curato rio vł defensorio noĩe ↄdẽnet̃ nō efficit̃ ĩfamis. vt in. l. furti. §. si q̇s alieno. ff. de his q̇ no. infa. Fallit tñ hoc scʒz ꝙ tenea tur reddere in. iiij. casibꝰ. ¶ Primus qñ quis gladio deposito efficitur furiosus ⁊. sic eum petit nō tenetur etiam si iuras set semper reddere qñ. petet. xxij. q. ij. ne quis. ¶ Scs si deponẽs post depositũ fuit deportatꝰ ⁊ bona eiꝰ publicata sũt  in publicũ deferẽdũ est depositũ nō ei q̇ deposuit vt. l. bona fides in prin. ff. deposi. ¶ Tertiꝰ qñ fur ⁊ dñs cōcurrũt in petitione.  dñs p̃ponit̃. d. l. bona fi des. ¶ Quartus qñ fur deposuit apud dominiũ cui surripuit vel apud ꝓprietarium. vt in. d. l. bona fides.
¶ Vtrũ cā cōpẽsationis possit retinere
11
*depositũ. Rñ. ꝙ nō vt. ĩ. d. c. bona fides. ⁊ est singulare in deposito. lʒz in alijs sit secꝰ per regulā. xxij. q. vij. dñs q veruʒz est de cōpensatione directa. sed de compensatione indirecta loquẽdo bene po test fieri in cōscĩa simpliciter de q̇buscũ  vbi. s̃. cōpensatio. §. ij. lʒz quo ad eorũ cōtẽtiosum foret distinguendũ presertim qñ dolose denegat facere debitũ.
¶ Vtrũ depositarius possit vti re depo
12
*sita. Rñ. ꝙ nō alias cōmittit furtũvt. l. q̇ furtũ. ff. de cōdi. fur. Fallit hoc in duobus casibus. ¶ Primus si pecunia non obsignata deponat̃. l. quintꝰ. ff. deposi. secus si signata. l. si saculum. ff. deposi. ⁊ idẽ dic de quibuscũ q̇ cōsistunt in nu mero pondere ⁊ mensura eadem rōne. ¶ Scs si putauit dominiũ ꝑmissurũ. ff. de fur. l. qui rẽ. in prin.
¶ Vtrũ aliquis possit rẽ suā apud aliũ
13
*depositam furtim accipere. Rñ. ẜm. s. Tho. ij. ij. q. lxvj. ar. v. ꝙ non  grauat depositarium ad restituendum vel se ostendendũ immunẽ. ⁊ ideo si facit tenetur eum reuelare q verum intelligo nisi ipse depositarius sciuisset rem depositam iniuste detentam a deponente vel nisi vero domino eā petente simul cũ vsurpatore eā sibi denegasset  cuʒz iniuste eā teneat videt̃ ꝙ sine pctō furtum possit auferri ar. l. ancille. C. de fur. ⁊. l. bona fides. ff. depo.
¶ Qui credendum est qñ depositũ non
14
*est ostẽsum depositario seu tabernario vtputa  deposuit bursam vel saculuʒz plenũ. tñ nō ostendit quid erat intus ⁊ tũ. Rñ. Math. ĩ cle. ne in agro. de sta. mo. in. §. sane ꝙ non credetur deponen ti nisi probet ne stabitur eiꝰ iuramẽto quia iuramentum nō datur nisi quā do precedit semiplena probatio vt in. c. | fi. q metus causa vide. j. nauta. §. j.
¶ Qũo teneat̃ tabernariꝰ ⁊ nauta hu
15
*iusmodi de his que deponunt̃ ap eos vide. j. nauta in princ.
¶ Ad q̇d teneatur deputatus ad custo
16
*diam libroꝝ vide. s̃. custos in ṗnc.
Derisio

Derisio

ẜm sctm̃ Tho. sca. sce. q. lxxv. est cum aliquismalum alicuius persone vel defectũ in luduʒz vel risum ponit vt erubescat ⁊ verecun detur Et propterea differt a cōuicĩo seu cōtumelia quia sicut finis ipsius est vt tollat honorẽ sic deridẽs ĩtẽdit vt erubescat. Fit aũt derisio in ꝟbo cachino et sic est derisio. Aliqñ fit naso rugato ⁊ sic est subsānatio aliqñ factis ⁊ sic ẽ illusio tñ in fine idẽ suntvt no. gl. suꝑ p̃s. Qui habitat in celis irridebit eos.
¶ Vtrũ sit mortale pctm̃. Rñ. qui. s̃. ibi
1
*dem ꝙ sic qñ irridẽdo oĩo peruipendit aliquẽ ⁊ tā vilem existimat vt de eius malo nō sitcurandũ. sed sit ꝓ ludo habendũ ⁊ tanto grauius to magis te net̃ reuereri eũ. ¶ Vñ irrisio dei est gra uissimũ peccatũ ¶ Scm locũ tenet irrisio scr̃oꝝ ⁊ sctōꝝ. Tertiũ parentũ et p̃latorũ ꝓpterea chā fuit maledictꝰ. ij. q vij. snĩa. xv. q. v. c. j. ¶ Quartũ iustorũ q̇ grauis est quia multi bene agẽdo retrahunt̃ irridere aũt de malo ꝓximi in tum est leue seu paruũ ⁊ sine notabili vtilitate proximi vel perturbatiōe erit veniale pctm̃ ẜm. Alex. secunda secun ti. de derisione.
Desperatio

Desperatio

est quādo ex falsa extimatōe ꝓpter peccata q̃ fecit vel bona q̃ omisit desperat de dei misericordia credens deũ nolle vel nō posse sibi parcere: vel in gratiā recipere ¶ Vtrũ sit grauissimũ peccatorum. Rñ.
1
*ꝙ ex parte nr̃a est grauius  odium dei quia per spẽ reuocamur amalis et introducimur ad bona ꝓsequẽda. ideo sublata spe hoĩes ĩfrenate labũt̃ ĩ pctā ⁊ a bonis retrahunt̃. Vñ. gl. suꝑ illud ꝓ uer. xxiiij. si desꝑaueris. Nihil execrabi lius desperatiōe quā q̇ hʒz ⁊ in generali bus huius vite loboribꝰ. ⁊ q peius est in fidei certitudiue cōstantiā ꝓerdit. et Jsi. de sum. bo. perpetrare flagitiũ aliquod mors est desperare est descẽdere in infernũ. Odiũ tñ dei ꝙ ꝓuenit ex eo ꝙ volũtas hoĩs diuine bonitati contra riatur scm se est grauius pctm̃ similiter infidelitas. ⁊ intellige q est grauis simũ pctm̃ qñ homo sciẽter ⁊ aduertent̃ tenet q deꝰ nolit parcere penitentibꝰ ⁊ gratiā dare redeũtibus  sicut motus spei q̇ conformiter se hʒz ad extimationẽ verā laudabilis est meritoriꝰ sic mo tus oppositus. s. desperationis q̇ se cōformat existimationi false de deo est vi ciosus ⁊ mortale pctm̃ ⁊ grauissimũ secus si desperatio esset in subito ⁊ indeliberato motu cum aliquotiẽs ex complexione nature causetur.  esset venia le. vel nullũ peccatum hec ex Tho. ij. ij. q. xx. ⁊ Alex.
¶ Desperatio aliqñ ꝓuenit ex accidia
2
* propter tristitiā quā cōcipit erga bo nũ desperat posse per se vel per aliũ illud perficere. Aliqñ procedit ex luxuria qua homo deditꝰ delectatiōibusvenerets fastidit bona spũalia ⁊ nō sperat ea quasi bona ardua aliqñ ex auaritia que hoĩem qui habet multa restituere ligat vt desperet. Aliqñ ex nature complexione: quia homo melẽcolicus incidit in eam.
¶ Vtrũ sit de aliquo desperādũ in hac
3
*vita. Rñ. q non. c. nemo. de pe. dist. vij. xxvj. q. vj. c. is q̇ in infirmitate ⁊. c. si pre sbyter. ⁊. c. agnouimus.
Detractio

Detractio

est aliene fame ꝑ occulta verba denigratio. Et dicitur occulta respectu eiusde quo r:  in eius abñtia proferunt̃. Et differt scm Tho. sca sce. q. lxxxiij. a cōtume lia:  contumeliosus per aperta verba dicta in faciẽ intendit derogare honorĩ detractor vero ĩ abñtia ꝓximi eiꝰ famā ledit ⁊ sic patet ꝙ in modo quia iste occulte. ille aperte ⁊ in fine differt  iste famā ille honorem auferre intendit.

Materiā huiꝰ. §. vide per spe. in ti. de accu. ver. item q est conspirator. et peccant in: spiritum sanctum. c. homici dium. j. distin.
¶ Quot modis fit detractio. Rñ. scm
1
*Ale. sca sce tracta. eo. q. vij. modis. ¶ Primus est occultatiuus qñ. ꝙ esset manifestādũ necessario ad honorẽ ⁊ sa lutẽ animaꝝ nōvult ꝓpalare: vnde Gilbertus. Grauis inquit rapacitas. cũ ve rā alteriꝰ gloriā ⁊ si mẽdatio nō corrũpis silẽtio preteris. ¶ Scs est negatinus scʒz cũ negat sciẽter alteriꝰ bonũ. s. dicẽdo non est verũ q talis sit bonus. ¶ Tertius est deprauatiuus. s. cũ dicit bonũ factũ. sed mala intẽtiōe. seu  secuta tot scādala sunt ⁊ hmōi cōtra ill. xj. q. iij. c. Vhe qui dicitis ⁊ c. ¶ Quartus est venenatiuꝰ. s. cũ mala imiscent̃ bonis sicut fit cōiter  dicũt prius bona postea addunt mala⁊ hmōi. ¶ Quintꝰ est publicatiꝰ. s. cũ occulta pctā manife sta his quibꝰ nō debet aut ordine quo nō debet. ¶ Sextus est augumẽtatiꝰ. s. addẽdo vel ex modo loquẽdi aggrauā do factũ. ¶ Septimꝰ est inuẽtiuꝰ. s. falsa crimina imponẽdo siue p̃dicti modi fiant verbis claris. siue obscuris. siue si gnis vel literis aut alio modo equiualẽti  factis ⁊ signis loquimur de spō. cum apud. ⁊. c. tue.
¶ Vtrũ sit mortale pctm̃. Rñ. vt colligo
2
*ex doctrina alex. vbi. s̃. ⁊ tho. vbi. s̃. q tripłr r q̇s detractor. ¶ Primo modo solũ formałr ⁊ hic est ille q̇ dicit occultat negat ⁊ c. qͦdā q̃ de se nō sunt in infa miā proximi sed tñ ea intẽtionevt diffa met̃ ⁊ talis semper peccat mortałr facit c. cũ volũtarie de sen. exc. cũ similibus. Nō tenet̃ tñ ad restitutionem fame.
¶ Sco modo r q̇a detractor materia liter tm̃ ⁊ est ille q̇ nō animo infamādi sed ex loquacitate vel alio mō indebito occultādo negādo verba profert. ĩ infa miā proximi ⁊ si talis occultatio. negatio ⁊ c. de se infamāt. puta  sunt cōtra honestatẽ vite ⁊ morũ ⁊ apud illũ vel illos quibus occultat negat ⁊ c. sequit̃ in famia proximi ↄ̃ quẽ tałr detrahit. tũc mortałr peccat. ar. c. sepe cōtĩgit. c. hi q̇ l. di. si vero de se talia nō infamāt puta  possunt ĩtelligi ita de culpa veniali sicut de mortali. sicut cũ quisdicit talis est magnus superbus alter auarus ira cũdus ⁊ huiusmodi. que possunt accipi ⁊ pro primo motu qui est venialis. ⁊ etiā ꝓ pctō mortali. tũc nō peccat mortaliter talis proferens ex loquacitate:  si proximi audiẽtes scandaliʒzant̃ est eis ĩputādũ cũ faciāt cōtra illud. estote misericordes. de reg. iu.  in meliorẽ partẽ debebāt interpretari. Jdẽ dicẽdũ in his que sunt modice importātie pu ta pctā venialia que cōiter nō infamāt. Jdẽ siłr dic ẜm sco. in. iiij. di. xv. q. iiij. de eo qui ex loquacitate dicit se audiuisse aliqua mala infamatoria proximi. Ratio  talis ex natura actꝰ nō aufert illi famā in opinione audiẽtis:  qui cito credit leuis est corde. dũmodo aliquid nō addat quo prouocent̃ audiẽtes ad credendũ:  tũc esset mortale ẜm Lan. vbi. s̃. Similiter si ille cui dicit habebat eũ pro scelerato  iā infamatꝰ erat apud eũ de alijs ⁊ si nō de isto. ¶ Tertio mō r quis detractor materialiter ⁊ formałr qñ. s. occultat vel negat. vel dicit verba ĩfamatoria ⁊ cũ intentiōe infamādi. ⁊ talis sine dubio magis mortaliter peccat  raptores rerum. vj. q. j. ex merito. ⁊. c. deteriores. Et quod detractio sit mortale pctm̃ ex se facit. c. accusatio. ij. q. vij. ⁊. c. nemo peritoꝝ. xj. q. iij. ⁊. c. homicidioꝝ. de pe. di. j. ⁊. c. clericus. el. ij. xlvj. distin.
¶ Vtrũ ille q̇ per detractationẽ suā ab
3
*stulit famā ꝓximi teneat̃ ad restitutionẽ. Rñ. ẜm oẽs doc. in. iiij. di. xv. q sic si cut q̇ res rapuit alienas. distingue tñ sic. aut occultatio negatio ⁊ siłia de sui natura erāt ĩfamatoria ⁊ ea occultauit negauit ⁊ c. ei q̇ bonā opinionem habe bat de ꝓximo ei quibꝰ nũc malā habet nec sciuit aliũde. ⁊ sic indistincte tenet̃. s. si dixit verũ sine mẽdatio excusando proximũ. s. ꝙ male dixit. ⁊ q nō credat si occultauit reuelādo ⁊ hmōi. Si vero imposuit falsum dicẽdo se mẽdaciũ dixisse etiā si deberet remaneret infamatus  magis tenet̃ seruare famā iuste ꝓximo  iniuste sibivñ si in publico di xit retractet in publico si in occulto. ĩoc | culto. Fallit hoc in. vij. casibus. ¶ Primus qñ sequeret̃ maior infamatio vt puta  nō ampliꝰ forte recordant̃. ⁊ ꝓ pterea qñ vult restituere famā dicat de eo malo q dixi de tali. nō credatis nec specificet quid. Scs casus qñ restitutio nō posset fieri sine periculo ꝓbabili alicuiꝰ mortalis pctĩ vel mortis corporalis ⁊ hmōi:  tũc cũ tale malũ sit preponendũ. fame nō tenet̃ aduertẽdũ tñ ẜm doc. ꝙ qñ restō fame nō pōt fieri infamator tenet̃ ad aliq equiualẽs in re bus. ar. c. ecclesie scẽ Marie. vt li. pẽ. ni. inno. ¶ Tertiꝰ qñ dixit his quibꝰ debe bat. puta. p̃lato ꝑ denũciationẽ aut accusationẽ. vel his qui poterāt prodesse nō obesse. ¶ Quartꝰ qñ talia de sui natura nō erāt in famatoria puta  poterāt interpretari in pctm̃ veniale. ¶ Quĩ tus qñ dixit qñ se audiuisse nihil ipse addẽda ex quo credulitatẽ faceret ⁊ sic nō tenet̃ ad restitutionẽ ẜm Sco. ĩ. iiij. ⁊ Land. ⁊ Asteñ. tñ Asteñ. q si sequat̃ ĩfamia nihilominꝰ tenet̃ uis simpłr dixerit se audiuisse nihil addẽdo. Sic vero dicit q vr̃ durũ dicere ꝙ exeat ge nus peccati venialis qñ ex cōsideratione talia refert. ¶ Sextꝰ casus est qñ ille cui dixerat sciuit per aliā viā postea vt puta q tũc erat secretũ nũc publicatũ est per alios. ¶ Septimus qñ ille oĩno erat infamis saltem apud illos cũ quibus detraxit de eo.
¶ Vtrũ ille qui infamauit ꝓximũ indi recte. s. negādo crimẽ sibi ĩpositũ ab ac
4
*cusatore in iudicio aut denũciatore teneat̃. Rñ. ẜm sco. vbi. s̃. q nō tenet̃ pec catũ suũ in iudicio cōfiteri nisi modo ⁊ ordine de qͦ. s̃. Cōfessio delicti ⁊ iō sibi imputet q̇ accusat de quo nō pōt proba re cōcor. Ri. ibidẽ. ar. v. q. iij. debet tñ ꝑ verba sobria excusare eũ dicẽdo nō cre datis ꝙ maligne ꝓcesserit sed sic crede bat aut aliq̇s eũ seduxerit ⁊ hmōi.
¶ Vtrũ audiẽs detractionẽ peccet mor tałr. Rñ. ẜm Tho. ij. ij. q. iiij. ar. iiij. ꝙ cō sentire ꝑ audiẽtiā detractiōi pōt eẽ du pliciter. Vno mō directe qñ. s. q̇s ĩducit
5
*aliũ ad pctm̃ detractiōis ⁊ placet ei ꝑꝑ odiũ ꝙ hʒz ad eũ cui detrahitur ⁊ sic est eq̃le pctm̃ cũ detractore. Et iō si detractio erit mortalis sic ⁊ auditio ad ro. nō solũ qui faciũt sed qui cōsentiũt. facit. c. nō solũ. xj. q. iij. Alio mō ↄsentit q̇s in directe. s. qñ si resistit cũ resistere possit. Et hoc cōtingit aliqñ nō  pctm̃ ei pla ceat sed propter timorẽ humanũ vel ne gligẽtiā. aut verecũdiā ⁊ tũc aliqñ est mortale puta  p̃latꝰ q̇ tenet̃ cōpescere vel ꝓpterscādalũ aut  preponit. timo rẽ humanũ caritati de ei alias veniale est. concor. alex. vbi. s̃.
¶ Vtrũ infamās seip̃m dicẽdo aliqua
6
*mala q̃ nō cōmisit peccet mortałr. Rñ. q si facit ꝓpter tormẽta euitāda sicut faciũt illi q̇ ad torturā ponunt̃ nō peccat sed licite fieri pōt  talis cōfessio fa cta tali metu nōvalet nec etiā si fiat cōtra aliũ sʒz si nō fiat ex tali metu peccat mortaliter ⁊ tenet̃ retractare. ar. c. non sunt audiẽdi. xj. q. in. gl. tñ. ĩ. c. j. xv. q. vj. tenet ꝙ etiā si facit ꝓpter. tormẽta peccat mortałr sʒz ei nō credo  non est mẽ dactũ ꝑnitiosum nisi forte ĩ casu qñ ratificaret post tormẽta ex q̃ ratificatione esset occidẽdus ipsevel aliꝰ dānificādꝰ  sic mortałr peccaret ⁊ teneret̃ retractare quo ad id q false. dixit de alio sʒz quo ad id q dixit de se si propter dolo rem tormentorũ quẽ timeret iterum sibi infligi potiꝰ preeligeret mori  ip̃m pati credo non tenerentur de necessita te retractare.
Diaconus

Diaconus

debet assistere sacerdoti bus ministrare in omni bus que agunt̃ in sacramẽtis xp̃i predi care euāgeliũ donare pacẽ annũciare. xxv. di. perlectis. §. ad diaconũ. ⁊. xciiij. dist. in multis capitults.
¶ Vtrum possit dispensare corpus xp̃i. Rñ. ꝙ non de cō. di. ij. peruenit nisi necessitate cogẽte de iussu ep̃i vel presby teri. xciij. dist. presente vel si longe esset
1
*episcopus vel presbyter ⁊ necessitas co geret posset si sine alia lnĩa ea. distĩ. c. diacones.
¶ Vtrũ diaconus inductus ad cantan dum euangeliũ possit cantare in cho|ro. Rñ. Hus. in. c. sctẽ romane. xcvij. di. tenet q nō ⁊ si facit excōicatꝰ est. vt in d. c. sed verius credo ꝙ illa prohibitio tantum locum habeat in ecclesia roma na in cardinali propter verbum ibi po situm in hac sede imo credo mereatur si ideo cantat vt chorũ adiuuet  forte pauci sunt. si vero faceret quasi contẽnens officiũ suũvel ex iactātia sic pecca ret ⁊ ita posset intelligi dicta ꝓhibitio prefati. c. quo ad rationẽ prohibitiōis sed nō quo ad penā excōicationis: iso lum locũ habet in cardinali. vt. s̃. dixi.
3
*¶ Quomodo vtitur stola. vide. j. sacerdos. §. v.
Dialetica

Dialetica

dissuadetur in. e. nōne et in. c. vino. ⁊. §. hinc etiaʒz. xxxvij. dist. per totum.
Dies

Dies

festus qñ incipit. Rñ. vt colligi tur ex glo. in. c. qm̃. de fer. ⁊ glo. in. c. pronunciandum. de conse. dist. iij. q diuersis respectibus diuersis horis incipit quo ad officiũ incipit in vesperis quo ad esum carniuʒz incipit a cene termino limita nisi protraheretur vltra mediam noctẽ cena ⁊ qñ dies sequens dies ieiunij. vel sexta feria  sicut quo ad ieiuniũ incipit in media nocte. sic ⁊ abstinẽtia carniũ ⁊ r terminus cene. media nox qñ dies ieiunijvł sexta feria sequit̃ scm Pa. in. d. c. qm̃ quo vero ad cessationẽ ab operibus seruilibus ẜm pa. in. c. j. de ferijs. incipit ẜm consuetu dinẽ pr̃ie. facit. c. qm̃ eo. ti. Et ideo si est consuetudo q incipiant festare in ma ne tenenda est dũmodo cessent vs ad aliud mane. si in sero sic serua. Vnũ tñ est notandum q licet consuetudo pos sit determinare qua hora sit incipiẽdũ festũ nō tñ pōt diminuere quin ad minus per. xxiiij. horas nō cessemꝰ ab ope re seruili semel in eba. quia isto modo est de iure diuino quod consuetudo nō potest diminuere licet possit augerevel declarare pōt etiā consuetudo augere vel faciamus festũ plus per. xxiiij. ho ras vt pater in. d. c. qm̃ ꝙ limita nisi au geret taliter ꝙ sabbatuʒz videremur festare quia tunc nō valet ar. c. quidā de aposta. incipit etiā dies alijs respectibus alijs horis: sed nihil ad conscientiā ⁊ ex predictis patet q̇d dicendũ de barbitonsoribus ⁊ alijs artificibus qui laborāt vs ad mediā noctem vel vs mane diei festi. quia licet sint inducendi vt desistāt nō tñ condẽnandi de mor tali ex quo sic est consuetudo dummodo protrahant festum postea vs ad se quens mane ita quod per. xxiiij. horas ipsum seruent quod not.

Arg. die duplici naturali. s. ⁊ artificiali. vide in. l. mors romane. ff. de fer. ⁊ l. ita vulneratꝰ ad. l. aquil. vbi de naturali qui cōtinet etiam noctem ⁊ habent vbi. xxiiij. horas artificiales. ꝟ. xij. l. j. ff. de mā. nō crescens nec decrescens estate nec hyeme gl. ⁊ Bar. cepo. in. l. ij. §. fi. ff. de ver. sig. ⁊ aduerte ꝙ dies in statutis intelligit̃ de artificiali ⁊ nō de naturali. vt no. Pau. de cast. in. d. l. mors. ⁊ Fed. de senis consilio. ccxlix.
¶ Vtrũ die assignata ad aliquid faciẽdum alicui teneatur sine alia monitione. Rñ. q sic quia tũc dies interpellat pro homine de locato. c. potuit. C. de cō trahẽ. ⁊ cō. sti. l. magna. C. de iu. emph. l. ij. facit. c. ij. de conces. pre.
¶ Quot miliaria continet q̃libet dies. Rñ. q in iudicijs scm. ll. xx. vt. l. j. ff. si
2
*q̇s ca. ⁊. ff. de ver. sig. l. in itinere ⁊ quod libet miliare habet mille passus. ⁊ qui libet passus. v. pedes vt. d. l. in itinere in tex. ⁊ in gl. sed in cōtractibus standũ est arbitrio bon viri vt attẽta qualitate ⁊ conditione promittentis limitet. vt ff. de ver. ob. l. cōtinuus §. cũ ita sed gl. in. c. nonnulli. de rescrip. vult q attendamus cōmunem vsum loquendi scm quem assignabuntur miliaria ⁊ ideo si cōsuetudo est q dentur. xxv. illi stabit̃ ⁊ de illa intelligentur rescripta sed iudicio meo arbitrio boni viri est relinquendũ q̇ tñ a cōi cōsuetudine recedere non debet cũ sit optima interpres. l. de cōsue. c. cũ dilectꝰ. ff. de. ll. ĩ. si de ĩterpretatiōe nisi sit cā euidẽs ali dicẽdi.
Diffamatio

Diffamatio

vide. s̃. detractio. ⁊ no ta. quod potest quis | ĩmplorare officium iudicis vt compellat diffamantem cessare ⁊ iudex tenetur vt in. l. diffamari. C. de inge. et ma. not. Jnnocen. in. c. conquerente de offi. or. propterea dicit tex. in. d. l. diffamari statum ingenuoruʒz siue errore siue ma lignitate quorundam per iniquum est idest valde iniquum.

Ad propositum eorum qui hic dicũ tur an proferens in aliquem aliquod verbum iniuriosum dicatur eum diffamasse. vide Bar. in. l. turpis. ff. de leg. j. vbi dicit ꝙ sit si contra veritateʒz ⁊ si in quem. Jta not. Ang. in. l. ij. ⁊. iij. de lib. ⁊ post. Are. in tract. malefi. in versi. verba iniuriosa.
Diffidatus

Diffidatus

an possit occidi impune ⁊ rebus spoliari. vide. s̃. assasinus. §. iij.
Dignitas

Dignitas

est ẜm archi. c. j. de consue. lib. vj. administratio rerum ecclesiasticarum cum iurisditione propterea habere dignitatem est ẜʒz pa. in. c. de multa de preben. habere iu risditionem. s. quo ad forum contentiosum etiam in modicis causis ẜm pet. de anch. in cle. si dignitatem de preben. sicut archipresbyteri in ecclesia pictauiẽ si qui excommunicant suspendunt et absoluunt. vñ quilibet rector seu prior ecclesie collegiate dicitur habere digni tatem vt no. pa. in. cle. j. de ele. ⁊ in cle. ne. in agro de sta. mo. ⁊ dñi de ro. deci. clxvj. pro hoc facit tex. in. c. idemnitatibus de ele. li. vj. vbi abbatissa dicit̃ habere dignitatem. hoc tenet Car. in cle. ij. de rescri. ⁊ ibi est glo. que dicit hoc esse apprebatam opi. abbatis in hoc limitat Jnno. in. d. c. de multa: si est perpetua allegat. c. ij. de sta. mo. §. fi. ⁊ licet non sit perpetua dummodo possit esse perpetua sicut est in ministris ordinis minorum sufficit non dicitur esse perpe tuum q est in potẽtia perpetuũ vt no. Car. ĩ. d. cle. ij. tex. est pro hoc in. c. clericos in ꝟ. ꝑpetua. iuncta glo. de cōha. cl. ⁊ mu. item dicitur dignitas si in ecclesia vbi est reputetur pro dignitate ⁊ ha beat administrationem temporaliũ rerum ꝑpetuā licet nō sit munerata inter dignitates ecclesia sticas ẜʒz Jnn. ibidẽ ministri autem qui sine penitꝰ iurisditione exercent officium aliquod sicut ꝓ curatores sindici ⁊ sacriste q̇ pulsant cā panas nō habẽt dignitatẽ etiā si essent perpetui secus si haberẽt iurisditionẽ. ff. de of. procō. cesa. l. vlti. ẜm eundẽ Jnno. Siłiter dicitur dignitatis que appellatur aliquo noĩe de dignitatibꝰ iuris vt archidiaconus ⁊ huiusmodi etiā si nō exerceret officium ẜm Jun. ibideʒz ex quibꝰ patet ꝙ vicartus episcopi nō habet aliquam dignitatem ẜm pa. vbi s̃. ⁊ differt a personatu dignitas  per sonatus ẜm archi. vbi. s̃. est quedaʒz pre rogatiua ĩ ecclesia sine iurisditiōe vt ha bere stallum honorificum in choro ĩ ca pitulo in optionibus in processionibꝰ in vocibus dādis ⁊ similibꝰ plus alij sui ordinis canonici ⁊ nō tan alij di gnitate cōstituti uis ẜm Jnn. vbi. s̃. aliquando accipiat̃ pro dignitate. Officium vero ẜm eundẽ arch. vbi. s̃. est administratio rerum ecclesiasticarum sine iurisditione sicut sindici procuratores castaldi de quibus. j. q. iij. saluator Jteʒz vice dominus et similes qui sicut pice habent referre tunc habent officium non dignitatem.

Adde ad propositum corum que in hoc. §. dicuntur ꝙ appellatione dignita tis nō venit pōtificalis. vt. per Philip. fran. ca. auaritie. post prin. ibi nō venit episcopatus de elec. lib. vj. ⁊ an ⁊ ĩ quo differt dignitas personatus: officium ⁊ prebẽ. not. Cardi. in cle. ij. §. j. de eta. ⁊ qua. ⁊ in cle. j. de preben.
¶ Vtrum succesor in dignitate tenea
1
*tur ex contractu inito cũ precessore suo Rñ. pa. ĩ. c. j. de ꝓba. ꝙ sic si fuit initus nomine dignitacis etiā si fuerit initus cũ subdito suo ita tenet Cy. in. l. digna vox. C. de legib. ⁊ Jo. an. ⁊ communitcr sequẽtes etiam si talis sit papa vel im perator facit. l. cesar. ff. de publi. ⁊ etiam talis obligatio est de iure naturali cui princeps submittitur. sacit cle. pastoralis. §. ceterum. de sen. ⁊ re iudi.
¶ Vtrũ dignitas possit appeti vel q̃ri.
2
*Rñ. ꝙ dignitas eccłiastica nō. ĩmo ipso iure efficit̃ indignꝰ ⁊ dʒz repelli. j. q. vj. sicut is qui. dignitas vero secularis siẽ dignus ⁊ aptus potest appeti ⁊ peti et ab eo qui pōt eā dare etiam mediante pecunia dũmodo palā det̃ ⁊ petatur. vt ff. de polli. l. j. §. j. ff. de decu. l. eos. ⁊. ff. de offi. p̃to. l. barbarius. in princi. Secus si ctā: vt. C. ad. l. iul. rep. l. fi. in prin. ibi nō ambitu vel p̃cio. similiter licet dare pecuniā vel petere vt cōfirmet̃: vt no. glo. sing. in. d. l. eos facit ꝓ his oĩbus gl. in l. vnica. ff. ad. l. iul. de ābitu. Similiter licet emere militiā. ff. de ac. emp. l. credi tor §. inter vẽditorẽ q limita si q̃rit̃ vt ꝓsit vt nō p̃sit  sic peccat de quo vide s̃. ambitio. §. j. ⁊. j. offm̃. §. ij. Aristo. tñ. j. polli. c. v. dicit ꝙ licite appetitur princi patus si tria concurrant. ¶ Primo q habeat amorẽ ad cōsistentẽ polliciam. ¶ Sco potentiā maximorum operuʒz principatꝰ. ¶ Tertio virtutẽ ⁊ iustitiā in vnaqua politia eā q̃ ad politiā ꝑti net. vñ ẜm euʒz lʒz sciẽti se hẽre predicta tria appetere prĩcipatũ ꝓpter vtilitatẽ reipublice sʒz nō lʒz ei eũ petere. vnde di cit. ij. poli. c. vj. nō bene statutũ est ip̃m petere qui principatu significabitur.
¶ Vtrum quis possit habere plures di
3
*gnitates ecclesiasticas simul: vide. s̃. be neficium. §. xxxv. cum seq.
¶ Vtrũ ep̃s possit dispensare cũ eo qui
4
*xx. hʒz annũ solũ vt possit hẽre dignitatẽ eccłiasticaʒz sine cura aĩarũ. Rñ. ꝙ sic c. ꝑmittimꝰ. de eta. ⁊ quali. li. vj. officiuʒz quā tũcũ vile r dignitas qñ fit ṗncipe mandāte. tex. est in. l. nemo p̃fectus. C. de digni. et sic verificat̃. l. vnica. C. de man. prin. vbi r ꝙ nulli credat̃ se man dato principis venisse nisi inscriptis ostẽdat ⁊ additur nec vllius dignitate terreri siue tribuni siue notarij siue comitis proferat dignitatem hec ibi.
Dilapidator

Dilapidator

dicitur prelatus qui res ecclesiasticas alie nat ⁊ male expendit qui debet deponi. xij. questio. ij. apostolicos. et. xvij. q. iiij. nullus rex.

Dilapidator quis dicatur. Bal. no. in. l. ĩ fideiussor. §. fi. ff. qui satisda. cog. vbi dicit ꝙ etiam qui in suos vsus conuertit. Jtem no. Ang. in. l. si seruꝰ. §. ait pretor. ff. de acqui. here. Jtem ⁊ quis cō mittit delictum ex quo facit bona confiscari et in quo differt a dissipatore no. idem. l. si pro ea. co. j. C. manda.
¶ Vtrũ suspecto de dilapidatione de
1
*beat dari coadiutor. Rñ. ꝙ sic. vide in. c. venerabili. de officio delega. et. c. licet hely. §. quia vero. de symo.
Diligere

Diligere

deum debemus ex toto cor de ⁊ c. de peni. di. ij. §. chari tas est. vide. s̃. charitas.
¶ Vtrum teneamur diligere inimicos. Rñ. sanctus Bo. in. iij. di. xxx. q. iiij. ⁊. v. ꝙ est affectus ⁊ effectus dilectionis du plex. ¶ Primus innocentie quo nolumus nocere ⁊ isto modo est in precepto vnde quilibet tenet̃ nō optare eis malum inquantũ malum est. i. per se possu mus tamẽ per accñs optare eis malum puta si credimus ꝙ sit expediens sibi vel eccłie vel comitati sed inferre qͦ ad effectum nō licet nisi sit officialis cui cō petit ⁊ ʒzelo iusticie faciat vel ĩ casu per misso a iure. alius est affectꝰ ⁊ effectus beneficentie. ⁊ hec est duplex quidam a charitate elicitus quo quis optat alij summũ bonũ vel bona spũalia. s. gr̃am ⁊ gloriam ⁊ iste est in precepto erga inimicos. quidam est charitate imperatus quo quis optat alij bonum tẽporale et prosperitatẽ transitoriaʒz ⁊ iste nō est in p̃cepto nec ad affectum nec quo ad effectum nisi in casu necessitatis est tamen perfectionis optare talia inimico nisi ꝑ accidẽs inquātũ putant̃ ei vel alijs nociua vel si est inimicus ecclesie: aut comitatus  tũc esset imꝑfectiōis opta re sibi bona tꝑalia. ĩtellige tñ ẜm Alex. in. iij. parte sum. trac. de charitate ꝙ est p̃ceptũ affirmatiuũ q non obligat ad semꝑ. i. cũ nō sumus in consideratione: aut dormimꝰ sʒz solũ ꝓ loco ⁊ tꝑe qñ de hoc cogitamus vel necessitatis casus occurrit. Limita etiā p̃dicta ẜm sanctũ Bo. vbi. s̃. q. v. ⁊ Ric. ibideʒz arg. j. q. j. in | effectibus specia libus sed quo ad affectus generales tenet̃ quis  p̃cepto di ligere inimicos puta quis orat ĩ gene rali ꝓ ppło p̃dicat facit elemosynam generalẽ ⁊ hmōi  tenet̃ nō excludere eos a talibꝰ ⁊ etiā tenet̃ ad effectũ salutationis ẜm Ric. ibidẽ ꝙ cōiter impe ditur nisi casu quādo timeret eos prouocari ad malum aliquod vel aliud in conueniens oriri.
¶ Vtrum teneamur remittere signatā
2
*coris. Rñ. ẜm. Ric. vbi. s̃. q. ij. ꝙ sic si. pe petit veniā actionẽ aũt nun vel dic ẜm Alex. vbi. s̃. ꝙ est rancor q̇ cōmittat̃ appetitũ vindicte ⁊ hunc dimittere est p̃cepti: vt. s̃. patet ⁊ est punitio quā cōmittat̃ ʒzelus iustitie ⁊ hāc nullus tene tur remittere de necessitate no. tamẽ q̇ sunt q̃dā signa ꝓpinqua q̃ gerũt ꝓbabilẽ suspitionem rancoris vt cuʒz quis nun vult loqui iniuriāti vel cum ob uiat diuertit vel toruo vultu respicit ⁊ hmōi ⁊ talia nulli lʒz tenere siue añ satisfactionẽ siue post  ab oĩ specie mali est abstinendum. nam ex talibus signis patet inimicitia facit. c. ij. de renun. lib. vj. et. l. dolum. C. de dolo. vide quod no. in. c. cum adrianus. lxiij. di. vbi glo. vult ꝙ quando quis aliuʒz non salutat presumitur esse inimicus quaʒz limitat Pau. in. c. repellantur. de accu. veram quando erat solutus salutare. Sunt alia signa remota vt nō cōuersa amicabiłr nō faceret sibi mutua seruitia nō cōtinue cōuersari. ⁊ huiusmodi ⁊ si hoc facit vt magis viuat in pace ⁊ ille magis cognoscat delictũ suum non peccat ałs petenti veniā ⁊ satisfacienti pro posse nō poterit sine peccato veniali tamẽ ista denegarevide de hoc j. iniuria. §. vj. ⁊. vij.
¶ Vtrum diligere mundũ sit peccatuʒz.
3
*Rñ. ẜm Alex. ij. ij. trac. de auaricia. q. ij. ꝙ aut diligit̃ ad necessitatẽ. ⁊ sic nō est pctm̃. vnde Beda suꝑ Joan. ij. vtimini mũdo ad necessitatẽ nō ad voluptateʒz aut diligit̃ ad voluptatẽ ⁊ suꝑfluitateʒz ⁊ sic est ꝓhibitũ. ⁊ lʒz ordinate quis pos sit amare mũdũ tñ difficile est qm̃ ẽ occasio peccacorũ aut diligitur mundus vt finis in eo cōstituatur ⁊ ꝓpter se ⁊ li cet nō fit in eo aliquid appetendũ propter se. tamen extimatur in eis sufficiẽ tia cum non sit: ⁊ sic cadit sub prohibitione talis dilectio ⁊ istis duobus modis dicitur nolite diligere mundum. j. Jo. ij. ⁊ nomine mundi intelligũtur tẽporalia. est etiā diligere mundum. i. lōgo tempore velle stare in mũdo ꝓpter delitias. ⁊ sic est veniale peccatum sed perpetuo velle stare nō pōt etiam sine mortali peccato si est deliberatio volũtatis ẜʒz Pe. de pał. in. liij. dist. xxj. velle stare ꝓpter ꝓlongari solũ non est pecca tũ sʒz si vt magis mereatur ⁊ meliꝰ ope retur est meritorium.
Diligentiam

Diligentiam

qualeʒz tenetur quis ponere ĩ rebus alienis vide. s̃. commodum. §. xj.
Diocesis

Diocesis

est vbi episcopꝰ. xvj. q. iij. c. quicuu.

De diocesi. q̇d sit ⁊ an veniat appel latione territorij vel districtꝰ no. Alex. in. l. pupillꝰ. ff. de ver. si. ꝙ nō. ⁊ an ciuitas. ⁊ econtra idem in. l. ij. eo. ti. ꝙ nō ꝑ c. rhodulphus de rescrip. gl. in. c. accepimus. de eta. ⁊ quali.
Discere

Discere

debet q̇libet ante doceat. xxiij. dis. c. his igitur in fi. et xxxvij. di. relatum. ⁊. lxj. di. c. in sacerdo tibus. ⁊. xvj. q. j. si clericatus. ⁊ qui recu sat discere diaboli membrũ est. xxxviij. di. nullus. ⁊ sacerdotes debẽt semper sacris literis intẽdere similiter predica tores. xxxvj. di. §. ecce. ⁊. xxxviij. di. ignorantia etiam senes. ⁊ Aug. dicit se libẽter a iuniore adiscere. xxiiij. q. iij. si habes circa medium.
Disciplina

Disciplina

ẽ vltrix male vite. xxiij. q. v. c. ad fideʒz nō amat filium aut seruum qui eum nō discipli nat eadem. q. c. non putes. Mali sunt flagellandi non interficiẽdi. xxiij. q. v. c. j. ⁊. ij. ⁊ per totam. q. facit elemosynaʒz qui per disciplinam corrigit. xlv. di. et qui emendat eum misericordia est tem peranda. c. disciplina. xlv. di. ⁊ citra effu sionem sanguinis ar. de rap. c. in archi | episcopatus vide. s̃. correctio. j.
Discordia

Discordia

vtrum sit peccatum mor tale. Rñ. ẜm Tho. ij. ij. q. xxxvij. arg. j. ꝙ discordia est peccatum intum concordie contrariatur quod quidem potest esse dupliciter scilicet ꝑ se aut per accidens per se. i. cum scienter et ex intentione si accipitur per se in humanis actibus ⁊ motibus dissen tit a bono diuino ⁊ bono proximi ĩ quo tenetur consentire ⁊ tunc est mortale ex genere suo propter contrarietatem ad caritatem et hoc est quando cognoscit tale quid ẜm rationem esse fiendum ta men non vult alijs assentire ne videatur sequi op. aliorum tan minus sapiens vel ex odio aut displicentia ad alinʒz cui queritur prouideri vel alia ex causa. Et sic intellige. c. oblatiōes diffidentium. xc. di. ⁊ ca. abijt. xj. q. iij. et ca. ismael. distinctiōe. lvj. Limito hoc in re bus alicuius importātie alias esset ve niale sicut in pueris patet. primi etiaʒz motꝰ huius discordie sunt veniale pec catũ ꝓpter imperfectionẽ actus quādo autem discordia est per accidẽs q est quando in actibus humanis est preter intentionem sicut cum vnus dicit ⁊ cre dit bonum tale quid alius opinatur cō trarium tunc non est peccatũ nisi sit cũ errore circa ea q̃ sunt de necessitate salutis. vel cum pertinatia indebita  caritas est volũtatũ vnio nō opinionũ.
De discordia ꝙ diuersitatẽ cordiũ signat gl. est in cle. j. §. j. de iureiu. ⁊ ibi per Car. ⁊ ꝙ illi sit obuiandum. et in. c. suscepimus. de homi.
Discretio

Discretio

est mater omnium virtu tum. j. q. v. presentium de officio custo. c. j. est necessaria in prelato in corrigendo. l. di. ponderet predica tori. xliij. di. sit rector. §. vl. ↄfessori. xxiij. q. iiij. his qui de pe. di. j. quam penitet de pe. et re. communis.
Dispensatio

Dispensatio

est iuris communis relaxatio facta cum cause cognitione ab eo qui ius habet dispensandi ẜm gloss. j. q. vij. §. multorum alias est. §. nisi rigor. ⁊ addit dispẽ sare est diuersa pensare naʒz oĩa hoc de quibus ibi fit mẽtio pẽsare debet q̇ dispensare vuli et que sint illa infero in questione sequẽti ⁊ ideo ẜm Ber. in li. de dispensatione ⁊ p̃cepto prelati sine causa rationabili vel saltem dubia sed pro sola voluntate dantes licentiam ve niendi contra legem sunt dissipatores non dispensatores.

De dispensatiōe quid sit not. Bal. q̃ latius diffinit  isto ĩ addi. ad Spe. in tit. de dispen. versi. j. ⁊ in Spe. ibidẽ. .§. j. vbi dicit ꝙ ẽ rigoris mitigatio vel penalitatis moderatio facta per habẽtẽ autoritatẽ ex publica autoritate vel vtilitate vel alia rōnabili equitate quā lex ciuilis indulgẽtiā vocat. ⁊ ibi ideʒz Bal. ver. ij. ponit qualiter dispensatio rigor et equitas differant.
1
*¶ Que sunt cause legitime dispensandi. Rñ. vt colligo ꝑ totā. q. vij. prĩe cause sunt sex. Prima tp̃s ibidẽ. c. necessaria. ⁊. c. ꝙ pro remedio. nā defectus nr̃i tꝑis quibꝰ nō solũ merita sed corpora ipsa defecerũt districtionis illius non patitur manere cẽsurā. xxxiiij. di. frater nitatis tue. ¶ Secũda vtilitas valet vt alij facilius reuertant̃. xxiij. q. iiij. ipsa pietas. et. j. q. vij. tali. ¶ Tertia q̃litas ꝑsone ⁊ meriti ⁊ sciẽtie. d. c. tali ⁊. c. didi ci cũ alius eque dignꝰ non sit. ¶ Quar ta religio. lxxviij. di. c. monachꝰ de sẽ. ex. c. cũ illoꝝ. ¶ Quinta multitudo ratiōe scandali vitādi. l. distin. vt cōstitueret̃. ¶ Sexta necessitas. d. c. tali.
2
*¶ Vtrũ dispẽsatio necessario requirat cause cognitionuʒz. Rñ. pa. ĩ. c. diuersis de clericis ↄiu. ꝙ ĩ ṗncipe nō. sʒz sufficit sola ipsius voluntas in his que sunt iu ris positiui solũ vt no. ĩ. c. cũ ad monasterium de sta. mo. sʒz inferiore sic vt no. gl. in. d. §. nisurigor vñ si fiat sine cogni tiōe cause est dissipatio non dispensatio ⁊ venit pumendus  egit contra le gem vide bonam glo. in. c. ij. de scis. vbi plene no. doc. tenet tamen quo ad eum qui dispensauit  non pōt contraueni re ne eam reuocare ex quo egitfactum in quo potuit dispẽsare. licet nō tene | q̇ ad superiorẽ. vt no. gl. ĩ. d. c. diuersis. ¶ Vtrũ dispensatus sine causa legiti
3
*ma sit tutus quo ad deũ. Rñ. vt colligo ex Jnn. in. d. c. cũ ad monasteriũ ⁊ Pa. in. c. nō est voti de voto ꝙ aut loquimur  papa aut  alijs si  pap. aut loq̇mur in his que sunt iuris diuinivt ĩvoto iu ramẽ to ⁊ hmōi. ⁊ sic non pōt dispensa re sine iusta cā aliter dispẽsatus nō est tutꝰ qͦ ad deũ si autẽ subest iusta causa tenet dispẽsatio ⁊ est tutꝰ ẽt in voto ca stitatis ⁊ proprietatis ẜʒz Jnno. vbi. s̃. Si ꝟo loq̇mur  his q̃ sũt iuris positiui pōt sine causa ⁊ est tutus in ↄscientia  eius est destruere cuius est cōdere nec princeps tenetur legibꝰ suis ligatus. s. digna vox. C. de le. lĩtat tamen Pau. de płitate beneficiorũ in qua nō potest sine causa lita. ⁊ ita tenet. Jo. an. in. c. de multa. de prebẽ  omnia bona ecclesiarum sunt dei vt in. c. cũ ex eo de elec. li. vj. ⁊ ideo nō est tutius taliter di spẽsatꝰ de qͦ dic vt. s̃. beneficiũ. §. xxxv. Ex quibꝰ infert pa. ꝙ nō est tutus reli giosus cuʒz quo dispensat sine causa iu sta vt transeat ad latiorẽ religionẽ siłr si preficitur eccłie curate cā ltĩa nō sub sistẽte puta  nō est aptꝰ ad offm̃ predicādi vel exercitium cure. Vnde dicit gl. sing. in. c. mōachivagātes. xvj. q. j. ꝙ religiosus ꝓmotus ecclesie seculari nō vt prosit sedvt presit peccat mortaliter:  facit cōtra votũ suum. Si loquimur de alijs a papa sic clarũ est ꝙ nō est tutus quo ad deũ nec ṗmo ad ecclesiāvt notat. Jnn. vbi. s̃. cuicũ alio apapa cōcedit̃ dispẽsare intelligitur ꝙ hoc fa ciat ex cā legitima. ⁊ ideo debet fieri cũ causa cognitione quod no. bene.
¶ Jn quibus potest dispensare papa
4
*vide. j. papa.
¶ Jn q̇bus casibus pōt ep̃s di spẽsare
5
*Rñ. ꝙ gl. in sum. l. d. ⁊ ĩ. d. §. nisi rigor. ⁊ doc. ĩ. c. at si cleri de iudicijs satis confu se loquunt̃ ⁊ cōtrarie. Sed tu dic clare ꝙ aut dispẽsa tio est in faciendo cōtra canones vel cōcilium ⁊ sic non potest nisi hoc ei expresse a iure cōcedatur. ca. dilectus de tẽpo. or. ⁊ sic intellige opi. que dicit ꝙ nō potest nisi ea concedat̃ expresse. vt in. d. c. dilectus. ⁊ sic colligo ep̃is cōceditur dispẽsatio in omnibus criminibus minoribus adulterio nam peccās mortaliter notorie. notorietate iuris nō potest promoueri. xxv. di. primũ ita in gl. ⁊ promotus deponitur. l. dist. qui semel. ⁊ ideo indiget dispẽsa tione que episcopis in criminibus mi noribus adulterio cōceditur generaliter vt no. in. d. c. at si clerici. cōcedit̃ etiā in aliquibꝰ maioribusvt de heretico ⁊ scismatico. l. d. presbyteros in gl. Jtẽ in sacrilego. l. dist. si quis presbyter ⁊ qͦmo do in istis ⁊ multis alijs dispẽsat. j. sub ijciā. Jn tribus tam en casibus potest ep̃s dispẽsare contra canonem ⁊ concilium licet ei expresse non concedatur.
¶ Primo ratione consuetudinis vt  cōsuetudo prescripta habet vt dispensare possit. c. fi. de consue. xj. q. j. quicũ cōsuetudo enim facit valere dispẽsatio nem que alias non valeret ar. de cele. mis. pernitiosus. cum suis concor. et. ar. de trans. ca. fi.
¶ Secundo ratione magne necessitatis vel vtilitatis de nouo mergẽtis et in excogitato tempore cōstitutionis  tũc ep̃s potest dispensare vt tenẽt dñi de ro. ⁊ Jo. de lig. ĩ. d. c. at si clerici ⁊ seq̇ tur pau. ibidẽ ⁊ Bal. no. in. l. omnes po puli. ff. de iustic. ⁊ iur. ⁊ Bar. ĩ. l. si hoĩeʒz ff. mā. ponit exemplum quod in ciuita te perusij fuit factuʒz statutum ne quis deferret arma ⁊ tamẽ priores possent dare licentiā portandi propter brigaʒz ciuitatis quam de nouo habet ⁊ etiam statuere quia est casus nouus nō preuisus a statuentibus etiā si iurassent seruare illud statutuʒz vt no. Bal. j. Rñ. C. qui adue. bo. pos. ⁊ Bar. in. ij. cōstitutione. C. §. quibꝰ facit. d. l. si hominem vbi procurator generalis ex noua causa ꝓhibet speciali ꝓcuratori ne exequa tur manumissionẽ sibi cōmissam ⁊ bñ vt ibi ex quibꝰ cōcludo ep̃ʒz posse dispẽ sare in gradibꝰ ꝓhibitis in matrimonio qñ ĩped mẽtũ ẽ ocultũ ⁊ ad papā ñ pōt haberi recursus ⁊ seꝑatio ñ pōt fie | ri sine notabili scādalo sicut sepe euenit in mulieribꝰ que cognite fuerunt ad consanguineis viri ante contraheret matrimonium.
¶ Tertio quādo ea nō dicit dispẽsatio nem posse fieri licet aliter expresse non indulgeat. ꝙ tũc ep̃s pōt. ar. c. nup. de sẽ. ex. ita tenet Jo. de lig. ⁊ Jo. cald. ⁊ ori ginaliter fuit dictũ Jnn. ĩ. c. dilectus de tẽp. or.  frustratorie intelligeret̃  pa pa q̇ sꝑ pōt indulgere ⁊ hoc etiā tenet gl. in. c. postulast. de cle. ex. Aut dispẽsa tio est suꝑ eo. q iam est factuʒz vt tolle ret̃ ⁊ sic pōt ep̃s nisi ꝓhibeat̃ vt. in. d. c. nuper. ar. ad hoc. xxij. q. vr̃ hoc vł. ⁊ sic ĩ tellige secũdā opi. illoꝝ q̇ dicũt ꝙ ep̃s pōt dispẽsare nisi in casibꝰ vbi expresse ꝓhibet̃ sibi. Sʒz vt clariꝰ scias qñ ei cō cedit̃ ⁊ quomō ⁊ qñ ei ꝓhibet̃ hoc r̃colli go quo ad forũ cōscientie ꝑtinent qua si ꝓ tabula totiꝰ istiꝰ summe. ⁊ ṗmo quo mō dispẽs at cũ apostata vide. s̃. aposta sia. §. vj. ⁊. j. irregularitas. j. §. xxvij. Jtẽ in bis baptiʒzato vide baptismꝰ. vij. §. ix. ⁊. x. ⁊ irrgularitas. j. xxiiij. §. Jtẽ cũ eo q̇ recipit bñ ficiũ de manu laici vide be neficiũ. §. xij. Jtẽ in clerico ↄiugato vt habeat bñficiũ vide bñ ficiũ. §. xv. itẽ il legitimo vt habeat beneficiu ibidẽ. §. xvij. cum multis. §. se. Jtem quomodo quis habeat beneficia plura ibidẽ. §. xxxviij. itẽ in bigamo vide bigamia. §. ix. itẽ vt quis contrahat matrimonium sine bannis vide. s̃. clandestinum. §. j. item cum clerico existente in studio ne promoueatur ad sacerdotium ⁊ super residentia vide clericus. vij. §. v. Jtẽ in viciato in corpore vt promoueat̃. vide corpore viciatꝰ. §. j. Jtẽ in quibꝰ criminibꝰ dispensat vide crimen. §. v. Jtẽ in dignitate cũ eo qui hʒz. xx. an. vide. s̃. di gnitas. §. iiij. Jtẽ in pugnante ĩ duello vide duelluʒz. §. j. itẽ in etate quomodo pōt dispẽsare vide etas. itẽ quomodo dispẽsat cum filio illius qui occidit sa cerdotẽ ecclesie aqua habebat feudum vide hereditas. §. xij. iteʒz quomodo dispensat cũ homicida vide homicidiuʒz ij. §. j. §. x. ⁊ homicidiũ. v. §. j. ⁊. ij. ⁊. iiij. item cũ eo qui est in bello iniusto vide irregularitas. j. §. v. itẽ quomō dispẽsat cũ infami vi im famia. §. xij. Jteʒz qũo dispẽsat cũ prelatis ne ab officio amoneantur qñ procedit inquirẽdo vide. j. inq̇sitio. §. ix. itẽ quomō dispẽsat cũ illo q̇ ligna ꝓ hereticis ↄburẽdis posuit vide irregularitas. j. §. xviij. Jtem qũo dispẽsat ĩ eo q̇ ordinat̃ in excōmunicatiōe exñsvide ibidẽ. §. xxij. item cũ eo q̇ duos ordines sacros vno die accepit ibidẽ. §. xxiij. itẽ cũ acolito q̇ ministrat ad baptismũ bis vni collatũ vide ibidẽ. §. xxiiij. Jtẽ qũo dispẽsat cũ eo q̇ suscepit ordinẽ ab ep̃o excōicato vel q̇ resignauit ep̃atui ibidẽ. §. xxx. ⁊. xxxj. Jtẽ quomō dispẽsat cũ eo q̇ suscepit ordines extra tẽ pora debita ibideʒz. §. xxxv. itẽ cũ eo q̇ ministrat ĩ ordine quẽ non hʒz ibidẽ. §. xxxviij. itẽ cũ publice penitẽ teibidẽ. §. xlix. itẽ cũ illegitimo ibidẽ. §. iij. tẽ cũ filio illiꝰ q̇ occidit sacerdotẽ ec clesie aqua habeat feudũ vide. j. hereditas. §. xij. itẽ impedimẽtis matrimo nij vide matrimoniũ. iij. impedimẽto. xviij. §. itẽ in solẽniter penitẽtie. vide pnĩa. §. v. itẽ quomodo dispẽsat cũ ordinatis a scismaticis vide scis. §. iiij. itẽ qũo in simoniaco ĩ ordine vel in beneficio vide. j. simo. vj. §. ij. ⁊. iij. itẽ in alia simonia ibidẽ. §. v. itẽ cũ sortilegijs vide sors. §. iiij. itẽ qũo dispensat cũ pugnāte ĩ torneamẽtis vide. j. torneamẽtũ. §. vlti. itẽ quomō dispensat in voto scti Jacobi ⁊ ierłʒzvide. j. votũ. iiij. §. vj. Jtem in voto castitatis ibidem. §. ix.
¶ Vtrũ ep̃s in casibus in q̇bus dispẽ
6
*sare potest possit hoc facere sine capło. Rñ. arch. in. c. is q̇. de fi. p̃lb. li. vj. tenet ꝙ non sed ego teneo cum glo. ĩ. c. cũ ex eo. de el. li. vj. ꝙ sic.
7
*¶ Vtrũ abbas vel aliꝰ prelatꝰ religiosorũ possit dispensare cũ suis subditis. Rñ. ꝙ non nisi intum eis a iure vel regula aut per priuilegium conceditur vt no. Jnno. in. c. ij. de eo qui fur. or. susce. ⁊ do. Ant. in. di. c. at si clerici ⁊ ibi dicit pa. ꝙ est communis opi.
¶ Sʒz ĩ q̇bꝰ casibꝰ cōceditur abbati vt | dispẽlare possit Rñ. ꝙ in. x. ¶ Primo ĩnouitio vt promoueatur ad sacros ordines. lxxvij. di. monachus. ¶ Sco cũ apostata monachovt possit ministrare ⁊ ascendere ad alios ordines ar. l. d. c. fi. nisi in apostasia sit ordinatus vt de apostatis. c. fi.  ad papā tũc pertinet vt ibidẽ. ¶ Tertio cũ illegitimo mona steriuʒz intrante vt ꝓmoueatur ĩ. c. j. de fi. p̃sby. ¶ Quarto ꝙ nō cōfiteantur et eucharistiā sumant semel in mẽse cle. j. de sta. mo. Quĩto ꝙ monachus detur in capellanũ eccłie parrochialis si ep̃i ⁊ populi cōsensus accedat. lviij. d. c. j. ⁊ xvj. q. j. doctos cũ multis alijs capitulis. ¶ Serto ꝙ monachus hẽat ꝓpriā cellā. j. septa mōasterij ex causa. xviij. q. ij. nullꝰ. xx. q. vl. c. fi. ad fi. Septĩo ĩ ieiunijs cibis ⁊ esu carniũ silẽtio ⁊ operibꝰ manuũ ad que tenetur monachus vt de cōsec. d. v. nō mediocriter ⁊. c. carnẽ ⁊. c. nũ  sta. mo. c. cũ ad monasteriũ. Sed host. in. d c. cuʒz ad monasteriũ de esu carniũ videtur tenere ꝙ nō potest sed cōtra ipsum est gl. Jnno. ⁊ pa. ĩ. di. c. cum ad monasteriũ immo dico plus ꝙ potest dispẽsare in omnibus regule exceptis tribus votis per ar. a cōtrario in. d. c. cum ad monasterium in fi. lĩtat pau. ibidẽ dũmodo sit dispensatio nō dissipatio vt puta ꝓ necessitate ⁊ alijs de quibus. s̃. §. j. ¶ Viij. in irregularita te  qua. s̃. abbas. §. xiiij. ¶ Nono ĩ ob seruātijs regule remittẽdis. xx. q. vlti. c. fi. in. gl. de conse. di. v. carnẽ saltem in his q̃ nō sunt de substantia ar. de vi. ⁊ ho. cle. deus pro cuius declaratiōe notādum ẜʒz alex. ꝙ in regula beati bñdi cti quedaʒz sunt pure spiritualia vt cari tas humilitas ⁊ ceterevirtutes. ⁊ ĩ istis nō potest abbas disponere. Quedā sũt partim spiritualia ⁊ partiʒz corporalia vt cātare psallere orare ⁊ hmōi ⁊  istis potest abbas disponere. nō tñ ẜm libituʒz voluntatis sed ẜʒz ꝙ bonũ ⁊ equuʒz viderit expedire ẜm occurrẽtia q proprie est dispẽsare. Quedam vero sunt que sunt in obseruātijs corporalibꝰ pu ta comestio carniũ fractio ieiunij ⁊ hu iusmodi ⁊ tũc si talia a regula p̃cipiũt̃ vel prohibẽtur nō pōt abbas ea mutare nisi ẜʒz ꝙ cōuenit caritativt dicit bea tus benedictus in regula. j. ꝙ subsit ra tionabilis cā ałs nō. Ratio: quia licet abbas presit subditis regula tamẽ p̃est abbat i ⁊ subditis ⁊ iō eiꝰ oĩa p̃ponẽda ⁊ cũ dicitur in regula beati Bñdicti ꝙ oĩa dispositione abbatis fiant intelligitur de illis de q̇bꝰ regula expresse nō precipit vł ꝓhibet si tñ abbas monacho multũ laborāti cognita necessi tate ꝑsone p̃cipiat ꝙ carnes māducet debet sibi obedire aliter siex sola volũ tate precipiat nłlo mō debet sibi obedire vñ beatus benedictus in . Quādiu militāt caritati ĩmobiliter fi xa sunt precepta regule ita. s. ꝙ mutari nō possũt nec ab ipsis p̃positis sine of fensa. Quid autem debeat facere talis moāchus cui precipitur aliquid q est cōtra regulam ⁊ dubitat de causa legi tima vel in cōscientia timet vide. j. reli giosus. §. xxix. ⁊ q hoc dicit Alexā. deabbate serua in quocũ prelato cuius cũ religiōis si ei permittitur ex regu la dispẽsatio sicut fit ministris fratruʒz minorũ qui possunt dispensare in oĩbꝰ exceptis tribꝰ votis ⁊ que sunt contra dei precepta ẜʒz dir. li. ij. ti. xix. ẜʒz ꝙ con uenit caritati. ⁊ hoc ĩnuit beatꝰ Frāciscus cũ dicit si qui fratruʒz scirent et co gnoscerẽt se non posse regulā spiritua liter obseruare ad suos ministros beant ⁊ possint recurrere. s. vt dispensentur si conueniat caritati vt dictũ est. et sic patet in quibus ⁊ quando possunt prelati religio sorum dispensare in regula. quod bene no.
¶ Vtrũ potestas dispẽsandi sit late in terpretāda. Rñ. ẜʒz pa. ĩ. c. fi. de symo. ꝙ
9
*sic qñ datur ptās dispẽsandi nō expres sis personis dispẽsandistā ṗncipijs beneficiũ. Et sic sentit gl. in. d. c. fi. ⁊ sic intellige bar. ĩ. l. iij. ff. de ver. ob. vbi dicit ꝙ si datur potestas alicui legitimā di filiũ adulterinũ. itẽ incestuosuʒz pote rit legit imare adulterinũ ⁊ ĩcestuosuʒz simul  ĩ materia larga sub simplici | veniũt mixtavt in. l. si ita. ff. de li. ⁊ post hu. secus si exprimerẽt ꝑsone cũ quibꝰ debet fieri dispẽsatio ar. in. c. si cui de p̃ bẽ. li. vj.  omnis recessus a iure cōmu ni odiosus vt est tex. in. c. fi. de fil. p̃sby. li. vj. ⁊ in. c. ꝙ dilectio de ↄsan. ⁊ affi. et sic distingue canonistas tenẽtes ↄtra bar. i. c. per venerabilẽ qui fi. sint le. ad de ẽt q dico. s̃. bñficiũ. §. xx aduerte ta men ꝙ licet dispensatio sit stricti iuris vt puta  cōtra ius est ⁊ stricte sit ĩter petrāda quādo. s. exprimuntur ꝑsone vt in. d. c. ꝙ dilectio ⁊ in. c. j. ⁊. ij. de fi. p̃s by. li. vj. nihilominus extẽditur ad necessaria cōsecutiua seu ad depẽ dẽt̃ia ex eo super qͦ est dispensatũ quādo ałr nō imprimeret actũ validũ suꝑ eo in quo dispẽsatur vt. s̃. beneficiũ. §. xxiij. facit gl. ⁊ pa. in. c.  tantuʒz de preben. ⁊ gl. ĩ c. si quis in clero. vij. q. j. qui dicũt ꝙ di spẽsatus super pluralitate beneficioꝝ vr̃ dispẽsatus suꝑ residẽtia vide ꝙ no. host. in. c. cũ in cunctis de elec. ⁊ gl. ĩ. c. nō pōt de preben. li. vj. ⁊ de hoc vide. s̃. clericus. vij. §. j.
¶ Sed nũq̇d extendet̃ di spẽsatio ĩ af
10
*finitate ad publice honestatis iustitiā. Rñ. pa. in. c. nō debet de cōsan. ⁊ affi. ꝙ nō. nisi in narratione affinitatis vnuʒz cōprehendat aliud ẜʒz gl. in. arbore affi nitatis secꝰ est in dispensatiōe qñ solũ gradꝰ remotior ẽ exp̃ssus de quovi ma trimoniũ. iij. ĩpedimẽto. vj. §. vlti.
¶ Quid si impetretur dispensatio taci
11
*ta veritate vel ex falla causa. Rñ. ꝙ nul la est vt in. ca. ij. de fi. presbyte. lib. vj. et idem de qualibet gratia alia vt not. in c. ad audientiam. el. ij. de rescrip. ⁊. di. c. non potest.
¶ Vtruʒz superior assumẽdo aliquẽ ad
12
*aliquod officium videatur dispensare eidem in impedimẽto quod hʒz ad ali. Rñ. Jnno. in. c. preterea de te. co. ⁊ in. c. veniẽs de fi. presby. videtur sibi contra dicere ⁊ gl. in. c. si quis sine. lxxx. di. ⁊. in c. qui in aliquo lib. di. sed ego sic dist in guo ꝙ aut impedimentum est notoriũ superiori ⁊ tunc si est princeps intelligetur dispensatus si vero est inferior si potest disp ensare ⁊ subest cā similiter est dispẽsatus: ałs nō facit ꝑ hoc quod no. Jo. an. ĩ. c. ij. de scis. aut ĩpedimẽtũ ẽ occłtũ superiori tan iudici ⁊ sic nō in telligit̃ dispẽsatꝰ sʒz sibi ĩputet ꝙ ill ta cuit facit. c. cum non ignores de prebẽ. et tenet bar. ĩ. l. ij. C. si seruus vel liber. ad decu. aspi.
13
*¶ Vtrũ ptās dispẽsandi suꝑ irregularitate vel illegitimitate concessa a papa alicui duret post mortẽ pape. Rñ. sʒz cōsi. l. xxviij. ꝙ sic  gratia semel facta ꝑ papā in ꝑsonaʒz aliquaʒz non expirat per morteʒz pape vt est casus de offi. de le. super gratia lib. vj.
¶ Vtrũ per mortẽ illiꝰ cui cōcessa erat
14
*talis autori tas expiret dispẽsatio iam facta si ille dispẽsatus vsus nō fuit tali gratia puta di spensatus fuit vt posset ordines accipere vł in prelatũ eligi nō accepit ordines nec fuit promotus añ morteʒz dispẽsantis an poterit ordinari vel ꝓmoueri. Rñ. fede. vbi. s̃. ꝙ sic et ꝙ nō expirat  dispẽsatio canonice se mel facta ex superueniẽti facto nō retra ctat̃ casus est in. c. ex tua de fi. p̃sby. facit q no. de accus. ca. de his bñficia. in cōcessa ĩtẽpestatiue reuocari nō debẽt de cōmo. c. vnico. de re. iu. decet li. vj. fa cit q no. de elec. li. vj. in gl. c. cũ ex eo. ⁊ ibidem in nouella Jo. an.
Disputare

Disputare

de fide publice vł oculte cuicun laico ꝓhibi tũ est ⁊ si contrafacit dʒz excōmunicari de hereti. c. quicũ. §. inhibemꝰ qͦ li. vj. hec quo prohibitio fit ĩ. c. sicut in vno corpore eo. ti. ĩ decretalibꝰ sʒz ĩ. l. ne mo. C.  sũ. tri. ꝓhibet̃ ne dũ laicis sʒz ẽt clericis publice turbis coadunatis disputare  fide. sctũs aũt Tho. sca sce q. x. ar. vij. tʒz fore illicitũ de fide disputare qñ q̇s disputat aut  dubitat  fi de ⁊ per disputationem experiri vult  talis ĩfidelis ẽ aut  disputat corā simplicibꝰ ⁊ titubātibꝰ q̇ nō sũt solicitati ab infidelibꝰ sicut ẽ ĩ terris fideliũ q̇ tāto firmiꝰ credũt to nō audiũt mo tiua ⁊ argumẽta infideliũ sed disputa re ad confundendũ errores etiā coram | simplicibꝰ qui sunt solicitati ab hereti cis vel infidelibus nitentibus corrũpe re in eis fidẽ si est sufficienter ĩstructꝰ ⁊ aptus ad cōfundẽdũ errores nō solum nō est ꝓhibitũ. ĩmo est necessarium disputatur ne taciturnitas esset cōfirmatio erroris pro quo facit. l. quoniam. C. de epis. et cle. et. xxiij. q. vj. vides simili ter licet ad exercitium coram instructis ⁊ firmis in fide disputare ad quod facit. c. in mandatis. xiiij. dist. pro hac distinctione Tho. ꝓbanda. vide de hoc xcvj. dist. nos in gl. ⁊ Jnn. ĩ. c. ij. de summa trinitate.
Diuinatio

Diuinatio

a persis fertur inuenta. c. j. xxvj. q. iij. vnde diui ni dicti sunt quasi deo pleni diuinitate enim se esse plenos simulant et astutia fraudulenta hominibus futura coniectant vt ibidem.

Diuinatio ꝙ sit ꝓhibita adeo ꝙ di uinatores nō sunt cōsulendi. l. nemo ⁊ ibi Saly. C. de male. ⁊ mathe. ⁊ qualiter puniatur no. ĩ. l. ij. C. de sacra paga. ꝙ de iure ciuili pena capitis vt ibi de iure aũt canonico qualiter no. Roma. sin. cccccclxvj. incip. scis tu.
¶ Quot modis fit diumatio. Rñ. vt pa
1
*tet. xxvj. q. iij. §. j. ⁊. c. j. ⁊. q. v. c. nec mirũ. ꝙ multis modis. vnde nuncupatur di uersimode. vñ diuini dicunt̃ aliquādo arioli. aliquādo auspices. aliquādo au gures. aliquādo nigromantici. ⁊ multis alijs nominibus ẜʒz ꝙ diuersimode quis vult scire futura que omitto  nō est necesse: vide ibi si vis. ⁊ de hoc vide j. sortes. §. iij.
¶ Qũo aũt demones possunt scire fu
2
*tura q̇ nō habẽt certā ⁊ infallibile cām. Rñ. sctũs Bo. vbi. s̃. ⁊ elicit̃ ex. c. sciẽdũ est. xxvij. q. iiij. ꝙ ex. iiij. ¶ Primo ex ingenij acrimonia vt qñ cōsiderāt ad q̇d ĩclinat̃ affectio nostra. ¶ Sco ex multa experiẽtia q̃ cōfiderāt in talibꝰ accidere talia. ¶ Tertio ex dolosa cantela quando scilicet proponunt aliquid facere ⁊ predicũt. ¶ Quarto ex aliena do ctrina. vt quādo permittitur vt a bono angelo adiscant.
Diuortium

Diuortium

est viri ab vxore vł ecōuerso legitima separa tio. legitima dico vt nō fiat sine lege vel rōne  quos deus cōiunxit hō nō sepa ret. xxxj. q. j. §. obijcitur. ⁊ dicitur diuortium a diuersitate mẽtiũ vel  hi q̇ ma trimoniũ distrahunt in diuersas ꝑtes eunt. l. j. ff. de diuor. de quo dic vt. j. matrimonium quarto.

Quod diuortium de iure canonico nō possit fieri no. Bar. ĩ. l. reꝝ. ĩ prin. ibi non pōt fieri diuortiũ de iur. cañ. ff. re. amo. ⁊ oĩno ꝑ Bal. ĩ. l. ij. C. de secũ. nup. ⁊ per cano. in. c. gaudemꝰ. de diuor. Et ꝙ possit pena apponi ne fiat ẜm Pau. de cast. et Alex. in. l. si ita stipulatus. de verb. obli.
Diuturnitas

Diuturnitas

in malo auget pecca tum de consue. c. fin. dicitur tāto grauiora sunt pctā quāto diutius infelicẽ aĩam detinẽt alligatā cum suis concor.
Doctor

Doctor

dicit̃ a docẽdo. vñ ⁊ noĩe doctoꝝ veniũt magistri ⁊ econtrario ẜm Pau. in. c. j. de loca. Vñ tex. in l. q̇bꝰ p̃cipua. ff. de verb. si. dicit cuiuslibet discipline p̃ceptores magistros ap pellari a monẽdo vel monstrādo ⁊ hoc ẜm ethimologiā vocabuli. Nā doctores dicũt̃ a docẽdo sicut magistri a ma gistrādo. facit tex. ĩ ꝓhemio cōpillationis decretaliuʒz vbi papa omnes magi stros doctores appellat sʒz nomine scho larium non veniunt doctores nec magistri nisi. n. larga significatione.

De cōtẽtis in hoc. §. ⁊ ꝙ doctor debeat vocari dñs no. gl. ĩ. l. j. ff. si. cer. pe. ⁊ in. l. sciendũ. ⁊ibi Bal. C. de ↄdi. stip. ⁊ q habeat dignitatem no. Bar. Bal. ⁊ Saly. in. j. consi. C. §. ideo.
¶ Vtrum interpretatio doctorum necessitet. Rñ. ẜm Pau. ĩ. d. c. vestra. de co
1
*habi. cle. ⁊ mu. ꝙ nō nisi inquātũ iure ꝓbatur vel ratione valida. vt no. in. c. j. de postu. prelatorũ. de quo vide. j. opi nio. §. j.
¶ Vtrum doctor vel magister possit re probari. Rñ. ꝙ sic vt ẽ tex. ĩ. l. ij. C. de ꝓ
2
*fes. et me. nota. Barto. in. l. sed ⁊ repro|bari. ff. de excu. tu. in ṗn. vbi text. dicit de medico ꝙ pōt reprobari ⁊ ẽ tex. etiā de medico ĩ. l. vt gradatim. §. reprobari. ff. de mu. ⁊ hono. sed non sine causa. l. pomponius scribit. ff. de neg. ge.
¶ Vtrũ doctore damnato intelligant̃
3
*⁊ eiꝰ oꝑa seu libri reprobari. Rñ. ꝙ sic vt pʒz per. c. fraternitatis tue. de here.
¶ Vtrũ allegatiōes sint faciende a do
4
*ctoribꝰ ĩ ↄsilijs. Rñ. pa. ĩ. c. vestra de. co. cle. ⁊ mu. ꝙ in cōsilio decisiuo nō sicut nec in snĩa vt dicit̃. c. sicut nobis in gl. de sen. ⁊ re iu. secus in cōsilio postulato aꝑte ratio diuersitatis  ĩ prĩo est approbata fides ↄsultoris in secũdo nō et ideo nō creditur ei nisi quatenꝰ ꝓbet. ¶ Vtrũ doctor ꝓmotꝰ corruptis docto
5
*ribꝰ debeat gaudere priuilegio doctorũ. Rñ. Archi. in c. de quibusdam locis. xxxvij. di. ꝙ nō allegat tex. in siłi ĩ. l. vni ca. ff. de ac. ec. facit tex. iũcta gl. in. l. j. C. de anno. cj. li. xj. vbi dicitur ꝙ stipẽdia sunt tradenda nō ꝓ titulis dignitatuʒz vel numero scholariũ sʒz ẜm merita ⁊ iō gl. ibidẽ dicit p̃ferri debere peritos sco lares imperitis doctoribus intelligit pa. in. c. clerici de iudi. de antecessione non de electione. Ego credo ꝙ etiaʒz in vtro debet preferri.
¶ Quis dʒz precedere. Rñ. pa. in. d. c. cle
6
*rici ꝙ theologus post ipsum canonista post canonistam legista post medicus vide ibi sivis.
Dolus

Dolus

aliquando bonus ⁊ licitus ⁊ accipitur ꝓ solertia. sicut qñ q̇s aliq̇d simulat ne damnificet̃ a proxi mo vt in. l. j. ff. de dolo. in tex. ⁊ gl. exem plificat de capto a ianueñ. q̇ simulauit se cōtractũ q quidẽ licet. vt. ff. de neg. ge. l. at qui natura. §. cũ me. ex. ff. de le. ij. l. cũ pater. §. titio. ⁊. ff. si quis ob cau. te. l.  aũt. §. si patronꝰ. ⁊ de hoc vide. j. simulatio. sʒz cōiter dolꝰ accipit̃ in malo ⁊ sic diffinit̃ in. d. l. j. a labeone dolus malus est oĩs caliditas fallacia machinatio ad circũueniẽ. falleñ. ⁊ de cipiendum alteꝝ abhibita sit tacendo in aĩo calliditas vt. ff. de act. ⁊ emp. ⁊ ven. l. j. fit mẽtiẽdo in verbo fallatia. ff. de fur. l. falsus. §. si qui fit arte verboꝝ machina tio. ff. de act. ẽp. ⁊ven. l. iulianus. §. ideʒz ad circũuenieñ. s. reddendo singula sin gulis. s. circũuentionẽ calliditati fallẽtiā fallẽtie deceptionẽ machinatiōi po nit̃ adhibita. s. ↄ̃ ius ⁊ bonos mores ꝓ pter dicit̃ iam doli boni hoc ĩ gl. ibidẽ ⁊ adde ẜm Ge. ĩ. c. si compromissariꝰ. §. si vero de elec. libr. vj. ꝙ q̇s dolose facit quando scienter rem sibi ꝓhibitā facit differt aũt dolus a fraude  fraus pro prie ꝑ facta fit sʒz dolꝰ ꝑ verba ⁊ facta.
De dolo ⁊ quid sit. no. Bal. ĩ. l. q̃ for tuitis. col. iij. C. de pig. act. vbi dicit ꝙ ẽ malitia prorũpens in dānũ alteriꝰ. vbi etiā po nit an sit idẽ ꝙ malicia ⁊ an dicat̃ sine volũtate. ⁊ qũo ꝓhibet̃ reipsa no. Alex. post. Bar. in. l. metum. ff. quod me. cau.
¶ Vtrũ ignorantia iuris excuset a dolo
1
*cōsequẽter a pena ad quā incurrendā requirit̃ dolus. Rñ. Cy. in regula igno rantia lib. vj. ꝙ sic  licet iuris error sit lata culpa: non tamẽ est dolus vt. ff. de his qui not. infa. l. j. vbi ẽ gl. sing. facit. l. j. ff. de abige. facit quod no. Bar. in. l. si quis in tantam. C. vnde vi. vbi dicit ꝙ si minor credens sibi licere rem propriā sine cuiuscun autoritate occupat non incurrit penam. d. l. si quis  non est in vero dolo. allegat. l. j. C. si aduer. delic. sequitur do. Ant. in. c. j. de dolo. ⁊ contu. ⁊ allegat. l. si ex causa. §. si in commissum. ff. de mino. ⁊ quod not. in l. j. §. nunciatio. ff. de noui ope. nũ. pro hoc ꝙ excusat ignorātia a dolo est tex. et ibi Bal. sed et si lege. §. scire. ff. de pe. here. vbi error iuris excusat ab inuasio ne ne quis dicatur predo. Jdem tʒz Saly. in. l. senatus. C. de his  sibi ascribi aliquid in testamento in. ij. col. ẽ casus ⁊ ibi Bar. in. l. in lege. ff. de siccar. idẽ te net Ang. ĩ. l. si quis id. §. doli. ff. de iuris. om. iu. vbi allegat Bar. fortius dixisse ꝙ etiam ignorātia iuris naturalis excusat a ꝟo dolo ⁊ ad. l. ij. C. de ĩ ius vo. q̃ videt̃ cōtraria. Rñdet ꝙ ibi nō require bat̃ verus dolꝰ sed p̃sumptus ⁊ ita tenuit do. Butr. ĩ. l. regula. ff. de iur. ⁊ fac. | igno. limitat hoc Ang. ĩ. l. ij. ff. ꝙ quis iur. verũ nisi tot sit doctor vł assessor cui turpis ẽ iuris ignorantia. ⁊ idẽ ang. in d. l. senatꝰ. dicit ꝙ creditur alleganti se ignorasse ius ad excludẽdũ dolũ. et per consequẽs a pena que esset imponẽda propter dolum ⁊ dicit ibi esse casum. ex predictis collige ꝙ vbi ius vel statutũ requirit verum dolus ꝙ ignorans tũ cun sit culpabilis nō ĩcurrit penā ipsius licet alio modo sit puniẽdꝰ ẜm mo dum culpe vbi vero ius vel statutũ requirit dolum presumptum sic ignorās crasse ⁊ supine nō excusatur quia est in dolo p̃sumpto. hoc patet in censuris ec clesiasticis que cũ requirant dolum pre sumptũ taliter ignorans eas non euitat vt patet. in. c. animaruʒz periculis. de consti. lib. vj. secus. si esset in leui culpa ignorātie. q bñ no.  facit ad multa.
¶ Vtrum iniusta causa excuset a dolo.
2
*Rñ. ꝙ sic ⁊ quẽlibʒz ita no. bal. ĩ. c. vt ani marũ in prin. ij. col. de cōsti. li. vj. vbi di cit ꝙ perturbās aliquem in possessione ex iniusta causa putans sibi licere excu satur a pena statuti punientis in centũ q requirit dolũ per no. in. l. plagij criminis. C. ad. l. fauiā. de plagi. not. etiaʒz Jo. an. in titu. de arbi. in addi. ad spe. ⁊ ꝙ excusat a pena legis etiā iniusta cau sa. no. in. c. j. infi. de elec. lib. vj. Jdẽ Jo. an. ⁊ bal. in aut̃. generaliter. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ multis alijs ⁊ sequitur. d. Ludo. de roma. col. xxviij. in Rubri. de arbi. est pro hoc glo. in. l. vnica. §. fin. in magna glo. ff. si quis iurisdicẽ. non obtemper. est Barto. ⁊ Ange. in. l. j. in fi. ff. de abigeis. Jnno. in. c. de seruorum. de seruis non or.
¶ Vtrum lata culpa equiparetur dolo.
3
*Rñ. ꝙ aut loquimur de actionibus descendentibus ex delicto vel quasi tunc quo ad penam corporalem dic vt in. §. seq. Quo vero ad penam pecuniariaʒz ⁊ tunc si lex vel statutum expresse requirit ad dolum non equiparatur vt dicit bar. in. l. in actiōibus. ff. de in li. iu. ⁊ gl. in. §. suspectꝰ ĩsti. de sus. tu. vñ dicit bal. in. l. si q̇s id q. ĩ fi. colũ. ff. de iuris. om. in. ꝙ quando delictuʒz circũscribitur ꝑ dolũ nō sufficit culpa secus in his in q̇bus culpa venit punienda allegat. d. l. senatus. ⁊. d. l. plagij criminis accusatio ⁊ vt no. Ang. in. d. l. si quis id. §. doli ꝙ vbi fit mentio de dolo requiritur verus dolꝰ. Si vero lex vel statutũ non re quirit expresse dolũ sed simpliciter loq̇ tur fit lata culpa dolo equiparatur in actionibus descendentibus ex contractu vel quasi. d. l. ꝙ nerua. Vnũ etiā notabis ꝙ ignorantia affectata q̃ est quādo q̇s noluit vel dissimulauit scire eq̇pollet scientie. c. eo. de temp. or. lib. vj. ⁊ ideo est dolus non culpa.
¶ Vtrũ pena corporalis sit imponẽda
4
*sine dolo. Rñ. ꝙ nũ sine doli interuẽ tu. gl. ⁊ Bar. in. l. in actionibus. ff. de in lit. iur. ⁊. d. §. suspectꝰ ⁊ bar. in. l. j. ff. si q̇s te. lib. esse ius. fu. ⁊ Bal. ĩ. l. opera data. C. qui accu. nō pos. ⁊ casus est in. d. l. in lege vbi dicit bar. ꝙ in penis corporali bus vel infamiā irrogantibus lata cul pa nō equiparatur dolo ⁊ glo. ĩ. l. ĩ actio nibus. ff. de in lit. iur approbata cōmuniter ⁊ bar. ĩ. l. ꝙ nerua. ff. deposi. ⁊ ĩ. d. l. in lege dicit ꝙ in causa sanguinis statꝰ vel fame lata culpa nō equiparatur do lo ideo verꝰ dolꝰ requirit̃ in illis. Ang. tamẽ in. l. in actionibꝰ. ff. de in. lit. iurā. tenet contra ⁊ dicit cōsiliũ paduanum consuluisse ↄtra bar. in hoc. sed iudicio meo si consideret̃. l. j. C. de noxa. verior est opi. Bar. ⁊ iura q̃ Ang. adducit in cō trarium continent casum specialem.
¶ Vtrum incurrat quis snĩam excōica
5
*tionis a iure promulgatā sine dolo vide. j. excōicatio. vij. casu vlti. §. ij.
¶ Vtrũ quis possit pacisci vt nō teneat̃
6
*de dolo. Rñ. ꝙ vt est tex. ĩ. l. j §. ↄueniat ff. depositi quia hec cōuentio est contra bonam fidẽ ⁊ bonos mores. ⁊ iō nec sequenda dicit tex. ibidem.
¶ An qui possit tenere bonaʒz alicuius
7
*que ex statuto ad eũ venerũt ꝓpter delictum alicuiꝰ si ipse dolose egit vt ille delictũ cōmitteret. Rñ. pa. in. c. postula stis de conces. preb. ꝙ non ⁊ bene facit tex. ibi. in fi. cum sua glo.
¶ Vtrũ dolus annullet ↄtractũ spālem
8
*puta votũ ⁊ hmōi. Rñ. pa. ĩ. c. cũ dilecti de emp. ⁊ vẽ. ꝙ non nec pōt q̇s excipere de dolo qñ fuit inductus ad bonum  nō est ꝓprie dolus puta dolo induxi te ad religionem tenet ingressus facit q legitur ⁊ no. in. c. cũ dilectus ꝙ me. cau. ⁊ vide glo. in. l. a diuo. ff. de ritu nupt. q̃ hoc tenet etiam in matrimonio.
¶ Vtrũ dolus annullet ↄ̃ctũ tꝑalẽ pu
9
*ta venditionẽ ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ aut dolꝰ ꝑ ↄ̃hentes dat cām ↄ̃ctui puta dolo ĩduxi ad vendendũ ꝙ nō eras venditurus ⁊ sic in ↄ̃ctibus bonefidei nō tʒzʒz glo. ⁊ Paul. in. c. cum dilecti. de emp. ⁊ vẽ. et glo. in. l. ij. C. de rescin. ven. ⁊ gl. cũ bar. in. l. eleganter. ff. de dol. ⁊ placet lʒz pet. teneat ↄtrariũ. Jn ↄ̃ctibus aũt stricti iu ris tʒz ↄ̃ctus sʒz agẽs ex eo elidit̃ ope exceptiōis. ff. de ver. ob. l. si quis cũ aliter ⁊. C. de pac. l. cũ postea. si ꝟo ꝑ aliũ a ↄ̃hẽtibꝰ dat cām ↄ̃ctui etiā bonefidei tʒz ↄ̃ctus sʒz agit ↄ̃ mediatorem de dol. d. l. eleganter §. j. ff. de ꝑsone. l. ij. ⁊. iij. tenet̃ etiā ille ꝓ quo factus est intum factꝰ est locupletior vt. l. fi. ff. de eo per quem fac. erit. in prin. ⁊ nō plus. Aut dolꝰ nō dedit cām cōtractui sed incidit in ↄtractum puta eras vẽditurus. sʒz dolo ĩduxi te ad minus vẽdendũ ⁊ hmōi. ⁊ sic te net ↄ̃ctus sʒz in ↄ̃ctibꝰ bonefidei aget ex eo cōtractu vt suppleat p̃cium. vt. ff. de act. emp. ⁊ ven. l. iulianus. §. si venditor erit tamẽ in arbitrio emptoris vel supplere precium vel restituere rem si dece ptio sit vltra dimidiā iusti precij. c. cum causa. de empt. ⁊ ven. ⁊. l. ij. C. de rescin. ven. ⁊ in ↄsciẽtia etiā si deceptio fit minus dimidia in cōtractibus stricti auris aget de dolo. d. l. elegāter. §. non solũ in fi. aut dolus nec dedit causam ↄ̃ctui nec incidit in ↄ̃ctum: sʒz re ipsa eue nit sine dolo ⁊ facto ꝑtis vt puta ambo ignorabat iustuʒz p̃cium: sic nō est pctm̃ nec restituere tenet̃ nisi repetat̃ si a prĩcipio nō plꝰ emisset etiā si sciuisset plꝰ valere puta  nō expediebat plus sibi emere. si aũt plus emisset a principio si sciuisset ⁊ est deceptio notabilis tenet̃ restituere rem vel supplere p̃cium ar. d. l. si quis cũ aliter vbi equipat̃ deceptio q̃ venit re ipsa ⁊ ex ꝓposito ⁊. d. c. cũ dilecti. secus in modico. Et ita intelligo do. Ant. in. c.  pleri. de immu. eccl. si ꝟo vter rei valorẽ sciebat tũc dic. vt. j. emptio §. vij. ⁊ ẜm predicta ĩtelliges. l. ij. C. de rescin. vẽ. ⁊ in. l. cause. §. pomponius. ff. de mino. ⁊. c. cum dilecti. ⁊. c. cuʒz causa de emp. ⁊ ven. vbi dicit̃ licere cōtrahentibus vs ad dimidiam se decipere in cōtractibus bonefidei.
Domesticus

Domesticus

quis dicitur vide. j. fa miliaris.
Domicilium

Domicilium

potest laicus. habere in pluribus locis ẜm Jnno. in. c. ex parte de foro compe. si mo do vtrobi instructus sit allegat. l. assumptio. ff. ad munici. ⁊. l. senatores. ff. de sena. ⁊ loquitur hic de instructo de qͦ in. l. quesitum. §. sed et si fundus. ff. defun. instru. ⁊ instru. lega. vbi accipitur pro omnibꝰ pertinẽtijs necessarijs ad vsum. Addit Jnn. ibidẽ etiā si haberet maiorẽ partẽ bonoꝝ suoꝝ vel familiaʒz vel si nihil habet assidue tñ ibi conuer satur. C. vbi sena. l. ij. ⁊. l. eiꝰ. §. si quis ne gocia. ff. ad munic. Sola tñ domus. nō constituit domicilium. ff. ad munici. l. li bertus ex sola. Ex quo infero ⁊ ex. d. l. as sumptio. ⁊. d. l. senatores quod domicilium habet vbi quis est oriũdus. d. l. se natores. Et similiter vbi pater suꝰ fuit oriundus itẽ vbi volũtarie sibi elegit. i. deferẽdo maiorẽ parte suoꝝ bonoruʒz ⁊ clericus vbi beneficium obtinet req̇rens residentiaʒz pro hoc est tex. in. c. cũ nullus clericum de temp. ordi. libr. vj. Jtem vbi fuit ordinatus vt glo. in. l. he res absens. §. apud labeonẽ. ff. de iudi. Jtem mulier ratione matrtmonij. Jtem ratione militie. Jtem ratione possessionis. Jtem ratiōe cursus temporis. s. de cennij ⁊ multis alijs modis. vt no. d. gl. Sed dicta loquitur quo ad forum non quo ad domicilium. Jtem ratione manumissionis. l. assumptio. ff. ad munici pa. Jtem vbi consequitur quis dignita tẽ efficitur ciuis vnde. s̃. Ciuis Quo ve | ro ad cōfessionẽ ⁊ sacramẽta necessaria nō volũtaria si alias nō habet ibi domiciliũ requirit̃ vel ibi habitet per ma iorẽ partẽ anni ẜm Jnno. in. c. oĩs de pe niten. ⁊ remis. ⁊ nō faclat in fraudẽ pro prij sacerdotis facit. c. q̃. xvj. q. j. de deci. ad apostolice nisi se trāsferat cũ animo ibi remanẽdi  statim q hospitiũ cōstituit in aliena parochia cũ aĩo ibit re manẽdi statim fit parochianꝰ illius de paroch. c. vl. de deci. ad apostolice. Q est cōtra ep̃os qui dispensant in votis cũ scolaribus vel conferũt eis ordines nō habẽtibus domiciliũ  nō possunt  non sunt necessaria sacramenta. hoc tenet Pa. in. c. nullus de paro.

De domicilio ⁊ q nō mutetur per dignitatẽ sed nouũ acquirat̃ not. Bar. in. l. senatores per illũ tex. ff. de senato. nec etiā per sponsalia. l. ea que. la. ij. et ibi glo. ff. ad muni. ⁊ Alex. in. l. pe. ff. de iur. om. iud. vbi bene per matrimoniuʒz vbi etiā quid ꝓprie veniāt appellatione domicilij. Et qñ dicat̃ mutari ⁊ quot ⁊ quibus modis perdat̃ no. Bal. ĩ rub. C. si a non conde. iudi.
Dominica dies

Dominica dies

est instituta loco sabbati:  eo die inchoauit mundus Ge. primo Christꝰ surrexit a mortuis. de conse. dist. iij. sabbato. Jtem spiritussanctus datus apostolis ⁊ tex. dicit quicquid a deo est con stitutũ insigne in huius dignitate diei est gestũ. Jn hac die mũdus sumpsit ex ordium in hac per resurrectionẽ⁊ mors interitũ ⁊ vita accepit initiũ. lxxv. dist. quod die in fi. Quomodo est de p̃cepto ⁊ quando incidit ⁊ quid fiendum vide s̃. dies. ⁊. j. feria.
Dominium

Dominium

est ius habẽdi possidẽ di. fruẽdi: ⁊ vtendi. ac disponendi de aliqua re pro libito voluntatis vel ẜm aliquẽ determinatum modũ a quadam superioritatevel auto ritate diffinitum.

De dñio ⁊ q sit triplex no. in. l. j. ff. si agrovecti. Barto. in. l. si quis. §. dicta. versi. quero quotuplex est dñium. ff. de acq̇. pos. ⁊ Bal. in. l. in rebus. C. de iur. dot. ⁊ q illius appellatione venit no. idẽ Bar. in alleg. l. j. vbi per Alex.
¶ Dominium in ⁊ super hoĩes an sit se
1
*cundũ ieg naturalẽ. ẽ Rñ. ẜm Alex. in iij. parte summe. q est loqui de natura ante pctm̃. ⁊ sic ei repugnat seruitus. et est loqui de natura post peccatum. ⁊ sic lex naturalis dictat necessariũ dñium ad coercendũ malũ vnde Augu. in lib. de ciui. dei sicut deus homini ⁊ animꝰ corpori ita ratio debet dominari ⁊ imperare libidini.
¶ Dominiũ rerũ an sit scm legẽ natu
2
*re. Rñ. alex. vbi. s̃. q lex naturale circa cōionẽ ⁊ proprietatẽ dictat differenter dictat aliquid  debitũ aliquid  bonuʒz ⁊ aliquid  equũ. vt debitũ dictat ĩ statu necessitatis oĩa sint cōia. Et hoc modo cōmunicatio est in precepto ad sustentationẽ personarũ. ⁊ inde sumit̃. oĩa q̃ vultis vt faciāt vobis hoĩes ⁊ vos eadẽ facite illis. Mat. vij. Respectu etiā personarũ quo ad multiplicationẽ pro lis dictat q sit vxor propria ẜm oẽ tp̃s ẜm illud principiũ. Q tibi nō vis fieri alteri ne feceris. Thobie. iiij. ⁊ hoc mō appropriatio est in precepto. vt ĩ bonũ statu nature institute dictabat oĩa cōia ĩ statu ꝟo lapse dictat bonũ esse hr̃e ꝓpriũ tñ  res cōes negligũt̃ tũ  cōio parit discordiā dictat vt equũ q̃dā esse cōia vt aerẽ. mare. littora. ⁊ quedā appropriabilia: sicut sunt ea q̃ in nulliꝰ bo nis sunt que occupāti cōceduntur ⁊ sic intellige dñiũ rerũ esse de iure naturali:  naturali eq̇tate: inductũ est. vt insti. de reꝝ di. §. singuloꝝ. ff. de ac. re. do. l. j. §. cũ quis insti. de iure na. §. q vero. ¶ Qũo acquirit̃ dñiũ rerũ. Rñ. q qua
3
*drupłr. ¶ Prĩo autoritate legis natura lis vt ea que in nullius bonis sunt sint occupātis. vt insti. de reꝝ di. §. singulorũ. ¶ Sco autoritate principis q̇ pōt ex iusta cā rẽ alicuiꝰ ei auferre ⁊ alteri dare vt no. Jnno. ⁊ cōiter doc. in. c. q̃ in eccłiaꝝ de ↄsti. ⁊ legiste in. l. fi. C. si ↄtra ius vł pu. vti. vt puta ꝑꝑ delictũ puniẽ dum ⁊ huiusmodi. ałs nō. vt ibidẽ r ⁊ nō solũ principis sʒz etiā ꝑ statuta infe | rioꝝ habentiũ autoritatẽ a principe sic statuẽdi. vt in. d. c. que in ecclesiaꝝ no. ¶ Tertio per consensum illius cuiꝰ est ⁊ istud fit per donationẽ per permutationem. per venditionẽ per mutui dationem ⁊ huiusmodi.
¶ Quarto iure ciuili ꝙ statuit vt vsuca pionibꝰ p̃scriptionibꝰ adoptiōe: deportatiōe cessione: additiōe bonorũ posses sione. ⁊ hmōi de quibꝰ oĩbꝰ habes. ff. de acqui. re. do. in gl. l. j. ⁊ insti. de rer. di. cũ multis titulis seq. ⁊ de his que ad nos ꝑtinent dicā in capłis suis. Aduerte tñ differẽtiā inter spũalia ⁊ nō spũalia.  ĩ spũ alibꝰ ex solo ti. sine traditiōe dñiũ trāsit in aliũ. vt est tex. in. c. si tibi absen ti. de prebẽ. li. vj. tenet Jnn. ⁊ cōiter approbat̃. in. c. inter cetera: de preben. secꝰ in alijs rebꝰ in quibꝰ req̇rit̃ traditio ad trāslationẽ dñij nec sufficit solꝰ titulus nisi ĩ re data eccłia. de quo. j. ĩmunitas. .§. xxxj. nec sola traditiōe trāsfert̃ dñiuʒz nisi aliqua iusta cā vera vel putatiua vera p̃cesserit. l. nũ nuda traditio. cuʒz ibi no. ff. de ac. re. do.
Dominus

Dominus

alicuius regni ducatus comitatus vel ciuitatis. aut terre quis dicat̃ legitimus. Rñ. q dominiũ iuste ⁊ legitime acquirit̃ aut iusto bello puta pugnādo cōtra infide les. vel contra aliquẽ rebellẽ autoritate superioris vel principis. vt. s̃. bellũ patet aut legitimā successionẽ aut per cōsensum seu electionẽ populi habẽtis libertatẽ sibi eligẽdi dñm aut per institutionẽ principis seu suꝑioris hñtis iu risditionẽ ĩ tali ciuitate aut castro. aut per legitimā p̃scriptionẽ cũ bona fide factā vel emptionẽ. ꝑmutationẽ. donationẽ aut alio iusto titulo de quibus in suis capitulis. q̇ vero alia via ĩtrat fur est ⁊ latro: ⁊ resignare tenet̃ si pōt sine notabili ꝑiculo aĩaꝝ corpoꝝ aut reꝝ te net̃ etiā ad restitutionẽ oĩm reddituuʒz quos habuit ab illis locis sicvsurpatis ⁊ vt homicida est iudicādus tum. ad eos quos fecit per se vel per officiales suos occidere vel mutilare. lʒz illi digni fuerint ꝓpter maleficia propter errata. xxiij. q. v. si nō lʒz nec pōt absolui nisi di sponat se ad satisfaciẽdũ ⁊ dimittẽdũ si titulũ iustificatũ habere nō pōt arg. de pe. di. v. fallas. intellige qñ hoc est clarum q habet iniustũ titulũ. vel nullũ secus in dubio. vel cũ dimittere nō pos set sine periculo animaꝝ corpoꝝ aut re rũ. puta  populꝰ se poneret in seditio ne ⁊ hmōi sic nō tenet̃ resignare nisi voluntate solũ qñ sciret ꝓ certo. vel qñ talia nō imminerẽt. c. si res. xiiij. q. vj. idẽ dic de officialibꝰ qͦs tales tyrāni ponũt ĩ officijs ꝙ nec salariũ pñt recipere nisi esset. tale offm̃ q esset necessariũ reipublice vł vtile:  tũc nō peccarẽt recipiẽ do nec salarium restituere tenent̃: de qͦ in. c. j. literis. de rest. spo. ⁊ in. c. nihil. de elec. per doctores.

De domino ⁊ in hoc. §. cōtentis ⁊ ꝙ non possit vasallos vel castrũ subditis suis ĩuitis alienare no. Bal. c. j §. j. quo tꝑe miles. in li. feu. ⁊ ĩ. l. debitores. C. de pac. pau. de ca. l. ex hoc iure. ff. de iust. et iure. fa. l. inuitus. ff. de fideicō. Jteʒz nec eis irrequisitis. secundum doct. vbi. s̃. ¶ Sed nunq̇d ciuitas pōt sibi eligere dñm. Rñ. ẜm Ho. ĩ. c. nouit de iu. ꝙ nulla ciuitas p̃t se dare alicui dño nec pōt titulũ dñij iustificare.  hoc esset ĩ preiudiciũ imperatoris quo ad illas q̃ ei subijciuntur vel pape quo ad sibi subie ctas. Q verũ est nisi ex priuilegio vel cōsuetudine haberet ius eligẽdi:  cō suetudo dat iurisditionẽ. de arbi. c. dile cti. C. de emāci. lib. l. j. ⁊ vlt. siłr nec dñs pōc cōponere super iure superioritatis in preiudicium suorũ subditorum ipsis nō consentientibus. vt no. Pau. in. c. fi. de maio. ⁊ obe.
¶ Vtrũ dñis habẽtibus manifeste in
2
*iustũ vel nulluʒz titulũ teneant̃ subditi obedire. Rñ. q nō dicit tñ Tho. ĩ sum. ꝙ advitādũ scādalũ suũ⁊ alioꝝ bonũ ẽ obedire ⁊ reuereri in eis q̃ nō sunt contra deuʒz. xj. q. iij. iulianus. sed habẽtibꝰ iustũ dominiũ tumcun mali sint te nentur eis subditi obedire in licitis⁊ q̃ eis p̃cipere pñt. j. pe. ij. obedite dñis ve stris nō tm̃ bonis ⁊ c. ⁊ ad ro. xiij. qui po | testari resistit ⁊ c.
¶ Vtruʒz dñs possit ponere exactiones
3
*suis subditis vide. j. tallia.
¶ Vtrũ dñs teneat̃ ex fctō familie. Rñ.
4
*vt colligo ex. d. Ant. ⁊ Jo.  lig. ac Pau. in. c. licet de resti. spol. ⁊ Bar. in. l. ne q̇d ff. de incẽ. rui. nau. q sic qñ familia eiꝰ deliquit in officio seu ministerio ĩ quo ipse dñs est prepositus ⁊ ipse vtit̃ opere talis familie:  sibi imputatur qui talẽ elegit  honestā debebat ponere. l. j. §. familie. ff. de pub. ciuiliter tñ tene tur non criminaliter. vt. d. l. ne quid. Ex quo patet q potestas seu rector tenet̃ ex maleficio suoꝝ officialiũ. l. si post. C. de asses. idẽ dic de capitaneo ꝙ tenetur ex delicto suorũ armigeroꝝ natura hos pite ⁊ similibus addũt tñ. s̃. dicte doct. q si officiũ erat publicũvt potestatis ⁊ hmōi sufficit exhibere malefactoreʒz. vt in. d. §. familie secus si officiũ non erat publicũ vt nauta ⁊ caupones⁊ hmōi. l. vnica. ff. de fur. aduer. nau. si vero fami lia non deliquit in officio dñi nō tenet̃ dñs quo ad foruʒz iudiciale. sed quo ad cōscientiā sic si est in culpa nō corrigẽdo eam. nā tenet̃ verbo ⁊ exẽplo eā cor rigere ⁊ si aliquis eorũ est incorrigibilis tenet̃ eũ expellere nisi qñ p̃sumeret q efficeretur peior nā tũc faciat ꝙ pōt ⁊ excusat̃ alias non  talibus r error cui nō resistitur approbatur. lxxxiiij. di.
5
*iij. error cum simi.
¶ Qũo aũt famulo infirmāti debeatur merces. vide familia. §. ij. qñ tenetur de robaria que fit in eiꝰ dominio. vide pe dagium. §. viij.
Donatio. cix.
Donatio

Donatio

dicitur a dono quasi dono datio. ff. de donationi. causa mor. l. senatus. §. j.

De cōtentis in hoc. §. ⁊ q donatio sit cōtractus noĩatus not. Bar. in. l. iurisgentium. vers. quid de donatione. ff. de pac. ⁊ Alex. in. l. fi. ff. de cōdi. ob cau. q est verũ nisi in aliud pactũ. cadat. vt no. bar. in. l. aristo. de dona. ⁊ Alex. in. l. qui ratione §. flauius. ff. de ver. obliga.
1
*¶ Donatio proprie est qua aliquis dat ea mẽte vt statim velint accipientis fie ri nec vllo casu ad sereuertret propter nullā aliam causam facit vt libertatẽ ⁊ munificentiā exerceat. ff. de donat. l. j. in prin. ⁊ hec donatio proprie r vt ibi ⁊ etiā r simplex. vt. C. de do. ante nup. l. fi. §. j. ⁊ absolute. vt. d. l. senatus. §. j. et inter viuos. vt insti. de dona §. alie. nec obst. illi verbo vllo casu ad se reuerti. C. de reuo. do. l. fi.  illa reuocatio fit pote state legis non contrahentium.
2
*¶ Quot sunt species donationis. Rñ. q uis glo. in. l. j. in princ. ff. de dona. dicat tot quot sunt diuersitates voluntatum. tamen glo. in. l. res vxoris. C. de dona. inter virum ⁊ vxorẽ. tantum tres explanat.
¶ Prima r donatio inter viuos q̃ sim pliciter vocatur donatio. ¶ Secunda dicitur causa mortis. ¶ Tertia dicit̃ in ter virum ⁊ vxorem. de prima hic dicaʒz de secũda in. c. ij. ⁊ de tertia in. c. iij. seq. adde ⁊ aliam que dicitur propter nup. de qua in. c. iiij. se.
¶ Donatio q̃ r ĩter viuos quadruplex
3
*est. alia simplex et absoluta  simplici ter quis donat de qua in. d. l. j. in princ. ¶ Secũda est conditionalis de qua in d. l. j. §. ij. que est quando q̇s donat sub conditione vt si fecerit vel si venerit et hmōdi. ¶ Tertia est modalis. vt. C. de dona. sub modo. l. j. ⁊. ij. et est qñ donat vt tale q̇d fiat. ⁊ de hoc vide. s̃. cōditio. ¶ Quarta est remuneratiua beneficiorũ de qua in. l. aquilius regulus. ff. de dona. vbi r nō esse merā donationem. sed officiũ magistriremuneratũ quadā mercede ⁊ propterea ista non reuocat̃ causa ingratitudinis.
4
*¶ Quis nō pōt donare donatiōe inter viuos vt sciat̃ q̇s pōt donare ↄñr et cui pōt donari. Rñ. q. xxiij. sunt qui donare non pñt. hic nō loquor de donatione q̃ r remuneratiua: sed tm̃ de simplici vel conditionali sen modali.
5
*¶ Primus q̇ non est cōpos sue mentis sicut furiosus amẽs ⁊ hmōi. xv. q. j. meri to: cle. si furiosus. de homi. ⁊. l. iulianꝰ. ff. de cu. fu. nec curo. an sit ei datꝰ: curator  in cōscia ex quo nō est sane mẽtis | nō tenet facit. l. modestinꝰ. ĩ fi. ff. de do. ¶ Scs ꝓdigus. vt in. l. j. ff. de cura. fu.
6
*⁊ hoc verũ post curator est ei datꝰ vel interdicta est ei alienatio. vt. l. is cui. ff. de ver. ob. etiā si vere nō esset ꝓdigꝰ secus in tutore dato pupillo qui est adul tus ⁊ in curatore  ista pẽdẽt a natura sʒz esse ꝓdigũ a declaratiōe iudicis ẜm bar. ibi nec sufficit p̃coniʒz atio q nullꝰ cōtrahat cũ tali  requirit̃ interdictio q̃ debet fieri ipsi prodigovel saltẽ dona tio curatoris ẜm Bart. in. d. l. is cui vel salteʒz snĩa declaratoria q sit prodigus ẜm Ange. de are. insti. q̇. nō est permis. face. testa. §. Jtem prodigus.
¶ Tertiꝰ minor. xxv. an. nisi ratum ha
7
*beat post cōplexum. xxv. vt. C. si ma. fac. ra. ha. l. vlti. vel nisi cum autoritate tutoris vel curatoris. vt. l. pupillꝰ. ff. de ac qui. re. do.
¶ Quartus filiusfamilias. vt. l. filiusfa.
8
*ff. de do. fallit si est filiꝰ in dignitate ẜm Jnn. ĩ. c. grādi. de sup. neg. p̃l. li. vj. alle. d. l. filiꝰ vel sit filiꝰ senatoris vel alteriꝰ dignitatis  pōt si pr̃ dedit ei liberam administrationẽ peculij nisi spāłr pr̃ si bi denegauerit itẽ si filiusf. hʒz liberā pe culij administrationẽ⁊ iusta rōne motꝰ donet vt matri ⁊ siłibꝰ cōiũctis ꝑsonis p̃t ałs nō. Jtẽ si hʒz peculiũ castrẽse vel quasi pōt vt. d. l. filiusfa. in tex. ⁊ glo. itẽ in casibus de quibus in. §. seq.
¶ Quintꝰ seruꝰ religiosus vł monachꝰ
9
*⁊ siłes q̇ nihil habẽt ꝓprij. xij. q. j. nō di catis nisi de lnĩa suꝑioris. vt ibidẽ. Fal lit in religiosis ⁊ monachis si hñt legitimā administrationẽ ⁊ ex cā ltĩma donẽt: sed sine rōne iusta nō pñt. d. l. filsus fa. ĩ ṗn. ⁊. xij. q. j.  tua. Jntellige de mo bilibꝰ ⁊ q̃ seruādo seruari nō pñt. vt. s̃. alienatio. Jtẽ si de lnĩa p̃lati stat ĩ scholis cũ cōsilio maioris partis cōuẽtꝰ: vel in ꝑegrinationẽ vadit  pōt donare q̃ alij scholares ⁊ ꝑegrini honesti rōnabi liter facere solẽt vt tʒz gl. in. d. c. nō dicatis alle. l. vl. C. ad mace. l. si lōgius. ff. de iudi. ⁊ etiā donare pñt causa eleemosy ne ẜm q dicā eleemosina. §. vj.
¶ Sextus abbas ⁊ q̇libet alius prelatꝰ
10
*religiosus q̇ nihil dare pōt nisi sicut di ctũ est de filijsfa. qui habẽt administrationẽ. liiij. di. abbati. nisi ꝑ statuta aut cōsuetudinẽ aliud caueat̃. arg. l. ꝓhibe re aũt. §. non tm̃ aũt. ff. q vi aut clā. oe his que fiunt a prela. c. ea noscitur.
¶ Septimus vxor si nō habet vltra do
11
*tem nisi eleemosinā scm ꝙ dico. j. eleemosyna. §. vij.
¶ Octauus q̇ cōmisit crimẽ lese maie
12
*statis. C. ad. l. iul. maie. l. vlti.
¶ Nonꝰ hereticꝰ  ipso iure bona eiꝰ
13
*sunt confiscata vt de here. j. c. cum scm leges. lib. vj.
¶ Decimus q̇ cōtrahit incestas. s. inter
14
*ascẽdẽtes ⁊ descẽdẽtẽs aut nepharias i. inter collaterales vel inutiles alias ꝓ hibitas nuptias:  ip̃o iure bonoꝝsuo rũ dñiũ ꝑditvt. d. c. cũ ẜm. ll. ⁊ in aut̃. de ince. nup. in prin. ⁊ ibi dicit procedere ĩ qͦcũ mr̃imonio illicito. dũmō fuerit sciẽs factũ puta ↄsanguineā ⁊ ius. s. q ꝓhibʒz ałs nō. s. si sciat iussʒz nō fcm̃ aut fcm̃ sʒzm̃ ius  error iuris excusat a dolo. ¶ Vndecimꝰ q̇ in aliqua re cadit in cō
15
*missum puta in agro vectigali ipso vectigali nō solutovel qñ q̇s occultat mer ces quarũ vectigal est soluẽdũ  ipso iure perdit dñiũ illiꝰ rei. ⁊ hmōi vt not. in. l. cōmissa. ff. de pub. vbi r. Nā q cō missum est statim desinit esse eius q̇ cri men ↄ̃xit dñiũ vectigalis acq̇rit̃ fisco scʒz vel ẜm ordinẽ ciuitatis ẜm glo. ibidẽ. Jn isto tñ casu ⁊ tribꝰ immediatis precedentibꝰ licite a donatario retinet̃ q est ei donatũ ante snĩam declaratoriā que requirit̃ ante eis possint aufferri. vt. j. pena. §. iij.
¶ Duodecimꝰ qui cōmisit aliq capita
16
*le crimẽ a predictis ꝑꝑ ꝙ bona eiꝰ sint publicāda post cōdẽnationẽ nō pōt do nare sed añ sicvt. ff. de dona. l. post ↄ̃ctũ ẜm distinctionẽ. s̃. alienatio. §. xxv.
¶ Tertiusdecimꝰ miles qui meretrici
17
*vel cōcubine dare nō pōt. l. ij. C. de dona. inter virũ ⁊vxo. ⁊ per glo. ⁊ doc. in. l. miles ita heredẽ §. młier. ff. de test. mil. Jdẽ dic de clerico doctore ⁊ aduocato q̇ dicũt̃ milites ꝑ no. ĩ. l. miles. ff. de sent. | et re iudic. sʒz Cy. ĩ. d. l. ij. ĩtelligit de milite armate militie nō de militibus qui militāt luxui ⁊ appellāt̃ milites dignitatis ⁊ gaudentes nō milites opere.
¶ Quartusdecimus vir vxori ⁊ econtra
18
*rio constāte matrimonio. de quo dic vt j. donatio. iij.
¶ Quintusdecimꝰ pr̃ q̇ filio filieue nō
19
*p̃t donare aliq̇d  pr̃ ⁊ filiꝰ cẽsent̃ vna ꝑsona vt. C. de impu. ⁊ alijs substi. l. vlt. fallit ẜʒz gl. in. l. pater. C. de inoffi. dona. in quatuor casibꝰ. ¶ Primꝰ est cā dotis ⁊ donatiōis ꝓpter nuptias. l. pōponiꝰ filadelphꝰ. ff. fa. hercis. ¶ Scs est eunti ad castra. nā ei p̃t res mobiles dona re. l. iiij. C. fami. hercis. ¶ Tertiꝰ est propter aliq diurnũ vt puta ꝓ alimentis. ¶ Quartꝰ est vsus fructus quẽ hʒz in ad uẽticijs quẽ pater pōt donare. ¶ Addo quintũ qñ vʒz filiꝰ est emācipatꝰ arg. de resti. in integ. c. ↄstitutꝰ. ¶ Adde sextuʒz quando donat propter benemerita ẜm Bar. in. l. j. C. de colla.
¶ Sextusdecimꝰ q̇libʒz donare ꝓhibet̃
20
*vltra quingẽtos solidos vt. C. de dona. l. pe. in fi. q est verũ sine insinuatione p̃cedẽti. Excipiunt̃. vij. casus. ¶ Primꝰ in magistro militũ q̇ res mobiles tam suas  ex spolijs hostiũ habitas dona re pōt militibꝰ. ¶ Scs casus qñ quis donat ꝓ reꝑatiōe domꝰ rupte ex ruina vel incendio. ¶ Tertiꝰ in redẽptiōe captiuoꝝ hi sunt ĩ. d. l. pe. ĩ gl. ibidẽ addũ tur. ¶ Quartꝰ in donatione imperiali. ¶ Quintꝰ in donatione ꝓpter nuptias vs ad quā titatẽ dotis. ¶ Sextꝰ in donatiōe cā mortis. ¶ Addo ego septimũ in donatiōe impiā causam vt in. l. sancimꝰ. C. de dona. ⁊ lʒz gl. ibidẽ in. d. l. san cimꝰ velit ꝙ in piā cām nō valeat sine insinuatiōe nisi vs ad octingẽtos soli dos tñ tu tene ꝙ valet sicut Bar. in. l. il lud. C. de sac. san. ec. per idemptitatem rōnis. d. l. pe. cũ in sinuatione autẽ vs ad quācun summā facta indist. incte ab his qui donare pñt. vt in. d. l. pe.
¶ Quid si sit facta donatio duobus de
21
*maiori. summa  quingẽtoꝝ solidoꝝ si ne ĩsinuatiōe. Rñ. ꝙ nō vʒz. tex. test ĩ aut̃. itẽ a priuatis posita suꝑ. d. l. sancimus. ¶ Quid si donatio sit facta in singulos
22
*ānos eiusdẽ titatis q̃ singulariter nō excedit summā sed simul oẽs sic. Rñ. q̇ nō vʒz ẜm Hosti.  est donatio vna. l. senatus. §. fi. ff. de dona. causa mor.
¶ Sʒz q̇d si fiat diuisim ꝑ plures dona
23
*tiōes vltra p̃fatā sũmā. Rñ. Alberi. ĩ. l. illud. C. de sa. sā. ec. ꝙ nō vʒz  ad hoc vt cesset necessitas ĩsinuatiōis req̇rit̃ distā tia ĩ tꝑe vt. d. aũt. itẽ a priuatis. §. si q̇s. Fuit. n. impetus quẽ lex ꝑ ĩsinuationẽ voluit refrenare. C. de ĩoffi. do. l. pr̃. ałr p̃ualerẽt ꝟba rei ↄ̃. l. ij. ĩ. fi. C. cōia dele. vbi r nos em̃ nō ꝟbis sʒz ipsis rebꝰ legẽ ĩponimꝰ. facit. ff. de ca. pec. l. si forte nā vnꝰ ĩpetꝰ facit pła eẽ vnũ. ff. ad. l. ac q̇. l. ill. §. fi. extra de or. co. c. cũ dilectꝰ. ¶ Sed nunq̇d reuocabit̃ tota donatio
24
*si excedat summā factā sine ĩsinuatiōe. Rñ. ꝙ nō sʒz solũ excessus a dictis. ccccc. solidis vt ĩ. l. sancimꝰ. C. de dona. q limita verũ nisi fuisset iuramẽto firmata  tũc ĩ nullo reuocat̃ ẜm Jo. an. in addi. ad spe. de fi. iustru. ⁊ q̇d valeat solidꝰ vide. j. ludus. §. ij. in fi.
¶ Sʒz q̇d ẽ insinuatio. Rñ. Albri. in. d. l.
25
*ill ꝙ ↄsuetudo vr̃ admittere ꝙ ĩsinuatio est ꝑ suꝑiorẽ autoritatis p̃statio q vr̃ ĩnuere gl. ĩ aũt. vt nō fiũt pignora. §. illud. vñ ad cautelā solẽt hoc ꝟba poni ꝙ corā eo donatio ĩsinuata sit ⁊ ita cōiter fit lʒzꝓprie ĩsinuatio sit p̃existẽtia do nationis in scripturā autẽticā. redacte ap cōpetẽtẽ iudicẽ facta publicatio ex eius autoritate ĩ publica gesta seu acta facta reductio vt colligit̃. l. in hac. C. de dona. iuncto. §. illud. in autẽ. vt fratruʒz filij ⁊ ĩ. §. nō habẽte de defẽ. ci. ⁊ in. §. et hoc ꝑuenit vt nulli iudicuʒz vt sic inter tp̃s donatiōis ⁊ insinuatiōis posset de liberare an expediant vt in autẽ. de ap pe. l. intra que tempora circa princ.
¶ An ĩsinuatio possit fieri die feriato.
26
*Rñ. Albr. in. d. l. illud. ꝙ sic  nō exigit cause cognitionẽ ergo quelibet die potest fieri. ff. quis ordo ĩ bo. pos. ser. l. ij. ⁊ etiā quia est actus voluntarie iurisditionis. C. de fer. l. actus.
¶ Cui iudici dʒz fieri. Rñ. Albri. in. d. l. il
27
*lud ꝙ iudici. l. dona. in fi. C. de do.
¶ Xvij. donare nō possũt qui dominiuʒz
28
*in re quā donare volunt nō habẽt sicut sunt raptores fures ⁊ hmōi quia nemo plus iuris in aliũ trāsferre pōt  ipse hʒz. l. nemo. ff. de regu. iur. facit. l. traditio. in prin. ff. de acqui. re. do. vide aliquas exceptiones. in. d. l. traditio. sed nihil ad nos.
¶ Xviij. p̃lati ⁊ alie ꝑsone ecclesiastice q̃
29
*non possunt res ecclesiasticas mobiles vel ĩmobiles p̃ciosas alienare sine certa solẽnitate de q̃. s̃. alienatio. res autẽ mobiles ꝓhibentur in vsus honestos alienare: vide. s̃. clericus. iij. §. iiij.
¶ Quō ep̃s pōt donare ꝓ construendo
30
*monastrio: vide ĩ. c. apłice sedis. de do.  parũ ad simplicẽ ↄfessionẽ pertinet. ¶ Xix. illi qui sunt nō soluendo credito
31
*ribus. vide. s̃. alienatio. §. xxvj.
¶ Xx. illi qui ꝓpter cām illicitā donant
32
*puta femine ꝓ meretricio. Sed aduerte ꝙ meretrici publice siue cōcubine valʒz ꝓmissio siue donatio ẜʒz Bar. Bal. ⁊ An ge. post Cy. in. l. affectionis. ff. de dona. ⁊ in. l. ij. C. de cōdi. ob tur. cām. licet gl. in. d. l. affectionis. velit ꝙ vʒz nō quo ad actionem. sed quo ad exceptionem. sed reprobatur a predictis. sʒz ꝓ meretricio facto cũ nupta vidua vel virgine ꝙ de iure ciuili punit̃ nō valet ꝓmissio sed donatione facta potior est cōditio possidentis. nisi sit miles. vt dictum est. s̃. Verũtamẽ fiscus posset aufferre a muliere: vt no. Cy. in. l. ij. ff. de cōdi. ob tur. cām. ⁊ in tex. l. lutius. in fi. ff. d. iur. fis. ⁊ ista est vera opi. licet alij indistincte velint ꝙ nō valeat ⁊ male: ⁊ idẽ dic de do natione facta ꝓ quocũ q lege punitur. ⁊ sic intellige. d. l. affectionis.
¶ Xxj. illi qui iudici seu p̃sidi aut alijs
33
*officialibus quibꝰ est cōstitutũ salariũ suũ aliquid donant siue añ siue post de positum officiũ ꝓ aliquo beneficio tꝑe administrationis p̃stito. nā tā donans  cui donat̃ cōuictus quadrupli pena plectit̃ vt in. l. fi. C. ad. l. iul. repe. intelligit glo. verũ quādo occulte dat̃ secꝰ si palā ꝓpter. l. j. ff. de polli. q̃ est cōtra facit ꝓea tex. in. l. barbariꝰ. ff. de offi. p̃fe. Judices aũt delegati ecclesiastici nihil possunt recipere nec eis donari: nisi solum esculentum ⁊ poculentũ q in pau cis diebus possit cōsumi ⁊ mera liberalitate donatum. Jdem dic de conseruatore: vt in. c. fi. de offi. deleg. lib. vj. idem dic de iudice seculari de quibus vide iudex. §. ix.
¶ Xxij. illi qui visitatoribꝰ suis aliquā
34
*pecuniā seu eorum famulis vel quodcũ aliud munꝰ donare volũt de quo vide. j. visitationem. §. iij.
¶ Xxiij. illi quibus per statuta munici
35
*palia est ꝓhibitum nisi cũ certo mō do nare. ⁊ si donationẽ ꝓ aĩa possint ꝓhibere vide imunitas. §. xlvj. ⁊. xlvij.
¶ Vtrum donatio possit fierit absenti.
36
*Rñ. ꝙ sic siue mittas qui ferat siue iubeas ꝙ ipse penes se q habet de tuo teneat sʒz ignorāti nō pōt in. l. absenti. ff. de do. fallit quādo donās mittit per seruũ donatarij ⁊ ea mẽte vt statim fiāt sua. d. l. absenti.
¶ Vtrum donator teneat̃ de euic. dona
37
*rio. Rñ. glos. in. l. aristo. ff. de dona. ẜm Aʒzo. ꝙ sic hodie cũ assimiletur vẽditio ni. insti. de dona. §. alie. Sed ipsa glo. di stinguit. ꝙ aut fuit de ea ꝓmissum ⁊ sic tenetur. C. de euic. l. ij. nā ꝓ qualibet cā ꝓmitti pōt de euic. ff. de edil. edi. l. scien dũ aut nō fuit ꝓmissum ⁊ tũc aut cepit donatio a donatione siue traditiō ⁊ nō tenet̃ de euictione. sed de dolo si intercessit aut cepit a pactione vel ꝓmissione. ⁊ tũc agi pōt: vt in. d. l. arist. ⁊. C. de iur. do. l. j. ff. de verb. obli. l. vbi aũt. §. fi. ¶ Vtrũ donatũ ab eo qui nō pōt dona
38
*re sit restituendum de necessitate dona tario. Rñ. ꝙ sic ẜʒz ꝙ patet ꝑ supradicta. ⁊ ẜm supradictas distinctiones.
¶ Vtrũ donatũ ambasiatoribꝰ acquira
39
*tur eis vel dño. Rñ. ẜʒz Bar. in. l. si ꝟo. §. itẽ cquid. ff. so. ma. ⁊ ꝑ Cy. in. l. fi. §. sed cũ in sca. C. de fur. ⁊ ꝑ Guil. in. l. qui ꝓ prio. in. §. ꝓcurator. ff. de ꝓcurato. ⁊ glo. vtrobi ꝙ acquiritur ambasi atoribus si donat̃ tā ꝑsone. facit. l. sociũ qui §. j. | ff. ꝓ so. vbi donatũ socio occasiōe societatis cedit donatario nō societati ex qͦ donatũ est ꝑsone nō societati: secꝰ si do nat̃ rōne officij:  accipit̃ dño. ff.  cast. pec. l. si forte. ⁊. l. miles la. ij. Pa. in. c. po stulastis. de ↄces. p̃bẽ. dicit ꝙ in dubio debemꝰ attendere qualitatẽ domi. et si talis sit res ꝙ potiꝰ credit̃ donata dño ꝙ ambasiatori vtputa leo ⁊ hmōi. tunc acquirat̃ dñ o ałs nō. Vel pōt dici ꝙ si ꝑsona ābasiatoris antea erat nota tũc videat̃ intuitu ꝑsone. Si vero soluʒz est nota ꝓpter officij sic intuitu officij datuʒz videat̃. l. si forte. l. miles. la. ij. l. dotẽ .§. herditatem. ff. de castren. pecu.
¶ Vtrũ qñ donat̃ vel legat̃ isto modo
40
*dono vel lego talẽ terrā q̃ est. j. tales cōfines q̃ ẽ. xx. iugerũ. q̃ tñ est. xxx. vel lego vxori mee talia iocalia q̃ sunt p̃cij centũ ducatoꝝ. ⁊ tñ sunt ducẽtorũ donatarius poterit ne bona cōscientia tenere. Rñ. Bal. ĩ rub. de emp. ⁊ ven. C. dicit ꝙ Jo. an. ĩ addi. ad Spe. ti. de emp. ⁊ ven. refert ⁊ sequit̃ dominũ suũ q̇ fuit Odo ardus cōsilio. ccxxxij. ꝙ pōt totũ retine re. per. l. si fundũ sub cōditione. §. si libertꝰ. in fi. ff. de le. j. l. cũ pater. §. pater qui filio. ff. de le. ij. Sed ipse Bal. dicit multũ differre: an q̇s exprimat ↄceptũ suũ incipiẽdo a numero vel mẽsura. vt puta dono. tibi q̃tuor modia terre in tali ↄfinio. ⁊ tũc nō veniat plꝰ. vt. l. silq̇s testō in prin. ff. de leg. j. an exprimat ꝑ noĩa designātia certā spẽm: vel corpus determinatũ. lʒz postea mẽsuret̃:  tunc mensura est loco demonstrationis. que falsa nec viciat nec minuit id cui addi citur. l. demonstratio. ff. de ↄdi. ⁊ de. Fa cit. l. si venditor. ff. de actio. emp. ⁊ ven. hoc sequit̃ Petrus in. c. per tuas. de do na. vbi dicit ꝙ si vir legat talia iocalia vxori que extimat centũ. ꝙ licet valeāt duplũ nō poterit heres minuere sʒz totũ habebit similiter si minus valẽt nō poterit plus mulier petere. Jdẽ dicit de vẽditiōe seu emptione. ⁊ sic solue. l. pe. ĩ. §. fi. ff. de ac. emp. ⁊ vẽ. ꝑ hāc distin ctionẽ vel breuiꝰ in emptione dic q si preciũ taxat̃ ꝑ modia nō habebit illud plus secꝰ si taxat̃ ꝑ modia idẽ dic ĩ vẽdente si est minꝰ vt teneat̃ ẜm p̃dicta. ¶ Vtruʒz donatio mera possit reuocari
41
*ex pnĩa. Rñ. ꝙ nō arg. c. veꝝ. de ↄdi. appo. facit. d. l. arist. ĩ prin. ⁊ iō dicit Bar. ĩ. l. fi. ff. de cōdi. ob tur. cām. ꝙ donatio ẽ cōtractus nominatꝰ. ⁊ no. in. l. iuregen tiũ. ff. de pac. in prin. Nā hʒz nomẽ elegās. nec reuocat̃ pnĩa sicut nec alij cōtractꝰ nominati: vt. l. si pecuniā. in ṗn. ff. de condi. ob causam.
¶ Vtrũ donatio mera reuocetur ꝓpter
42
*aliquā cāʒz. Rñ. vt colligo ex. l. fi. C. de re uo. dona. ⁊ ex. c. fi. de do. cũ ibi no. ꝙ sic ꝓpter vndecim causas. ¶ Prima propter defectũ cause ꝓpter quā res est do nata. c. q a te de cle. ↄiug. de quo dicvt j. §. xlvij. ¶ Sca ꝓpter cōditionẽ adie ctā. c. veꝝ. de cōdi. appo. de quo dic: vt j. §. xlvj. ¶ Tertia ꝓpter dati enormita tẽ: puta cũ pater donat tātũ ꝙ fiĩio hereditas nō remanet. xiij. q. ij. si q̇s irasci tur dic vt. j. casu. x. ⁊. xj. ¶ Quarta cum donatarius manus violentas iniecit ĩ donatorem. ¶ Quinta si atrocẽ iniuriā fecerint. s. verbalẽ aut eũ fugauerit. vel in carcerẽ itruserit ⁊ huiusmodi. vt differat a p̃cedenti. ¶ Sexta cũ graue dā num rebus donator intulit puta in tota vel in maiori tꝑe substātie. pōt etiaʒz esse citra maiorẽ partẽ substātie. ⁊ ideo erit arbitrariũ ẜm Jo. an. ĩ. d. c. fi. ¶ Se ptima quādo inferre p̃sumpsit vite pe riculũ. lʒz effectꝰ nō sit sequutꝰ scʒz ponẽdo insidias. ¶ Octaua si cōuẽtiōes in donatione positas nō seruauerit quas ꝓmisit. Hec q̇n. s̃. dicta immediate habent̃ ĩ. d. l. fi. adde ẜʒz gl. ibidẽ. ¶ No na si donatariꝰ negligit alere donatorẽ inopẽ q intellige ẜm Cy. in. d. l. fin. veꝝ si donatio cōsistit in magna re seu quātitate. ⁊ sic limita. d. gl. ꝑ iura alleg. in ea que loquunt̃ qñ libertas ẽ donata: vt. l. alimẽta. ff. de lib. agno. ⁊ in aut̃. vt liber. de cetero. §. illud. ff. de iurepatro. l. diuus. la. j. ⁊. l. ingratus. Vñ donatio facta liberto reuocatur solum ex obsequio nō p̃stito. ⁊ etiā emptũ ab eo ex pecunia donata: vt. l. j. C. de reuoca. | dona. sʒz nō libertas. C. de lib. cā. l. solo. Sʒz hoc est spāle in liberto nō in alijs. vt ex sola nō prestatiōe res ex pecunia donata empta reuocet̃ vt ĩ. d. l. j. no. gl. q no. ꝓ istis mulieribus ⁊ simplicibꝰ que fere oĩa donant ⁊ demũ negligunt̃ alimẽtaria donatario. Si vero sit modicũ quod est donatũ nō reuocatur do natio ꝓpter alimẽta denegata. ⁊ sic intellige gl. in. l. in cōdẽnatione. ff. de reg. iu. que vult ꝙ nō reuocet̃ donatio propter alimẽta denegata. Et nota. in pre dictis causis reuocari donationem per donatorẽ nō per heredes etiā si talis ingratitudo sit ↄmissa in donatorẽ nō ĩ heredes vt in. d. l. ⁊ ca. no. ¶ Decima causa ex p̃sumpta volũtate donatoris vt ꝓpter natiuitatẽ filioꝝ suꝑueniẽtẽ ⁊ in hoc sunt varie opi.  vident̃ iura varia vide si placet Bar. in. l. ticia. in. §. imperator. ff. de leg. ij. ¶ Vndecima cā est cōtra volũtatẽ donatoris rōne ĩofficiositatis Circa q no. Bar. in. l. si vt al legatis. C. de inof. do. sic distinguenteʒz ꝙ aut donatio est inofficiosare ⁊ cōsilio ⁊ tũc si est facta liberis reuocat̃ quatenus est immoderate factũ vs ad debi tũ bonoꝝ subsidiũ vt. l. si liquent. C. de in offi. dona. Si ꝟo sit facta extraneis si reliquit aliquid filijs sic non reuoca tur nisi vs ad debitum bonorũ subũdium. l. omni modo. C. de inof. testa. si vero nō reliquit sic reuocatur in totuʒz. d. c. si quis irascit̃. aut donatio est inoffi ciosa re solũ: ⁊ sic reuocatur solum quatenus est immoderate gestũ. Exemplificat Aug. in. d. c. si quis ꝙ quando q̇s irascens filio exheredat eũ ⁊ donat oĩa sua ecclesie  non est suscipiendum  inofficiosare ⁊ cōsilio. si. vero cōputat. x. filiũ habẽs ipse aliũ vel si habẽs duos filios. x. cōputat tertiũ vel habẽs. xij. x. cōputat. xiij. ⁊ oĩbus eque relinquit: sic non facit inofficiose ⁊ valet.
¶ Sʒz q̇d si fuit facta monasterio reuo
43
*cabit̃ ꝓpter suꝑueniẽtiā filioꝝ. Rñ. pa. in. d. c. fi. ꝙ nō in totũ  monasteriũ est loco filij ⁊  donatio ẽ facta fauore aĩe sʒz solũ reuocabit̃ quo ad legitimā debi tā hoc idẽ sentit gl. etiā donato ecclesie xvij. q. vl. c. fi. ⁊ alia gl. xxvij. q. j. c. vt lex cōtinẽtie. hoc verũ iure fori. s. iuris ciui le sʒz iure poli. i. quadā naturali equita te reuocat̃ in to. vt sentit gl. in. d. c. fi. et d. c. si q̇s irascit̃. ⁊ hoc rōne presumpte voluntatis donatoris.
¶ Vtrũ si sit iuramẽto firmata reuoca
44
*bitur ꝓpter p̃fatas causas. Rñ. ẜʒz. do. Ant. in. d. c. fi. ꝙ sic ex subsistentia cōditionis que est in iuramento.
¶ Quid si dictũ sit per pactũ ꝙ nō pos
45
*sit reuocari p̃textu alicuiꝰ ingratitudinis. Rñ. ꝙ tale pactũ nō tenet  equita ti naturali cōtrarium esset. s. ꝙ aliquis impune ingratitudinis viciũ ↄmitteret. C. de inuti. sti. l. ex eo.
¶ Vtrũ donatio cōditionalis reuocet̃.
46
*Rñ. ꝙ pẽdẽte cōditiōe nō pōt  ex futu ro euẽtu pendet. facit. l. potior. §. videa mus. ff. q̇ po. in pi. ha. nec etiā purifica ta ↄditiōe  est vera ⁊ mera donatio. si vero cōditio deficiat non reuocatur  ꝙ nō est reuocari nō potest. c. ad dissoluẽdum de despō. id erit ergo perinde ac si non fuisset donatum.
¶ Vtrũ donatio facta sub modo possit
47
*reuocari modo nō seruato. Rñ. vt colligo ex no. ꝑ doc. ĩ. c. verũ de condi. ap. ꝙ aut modꝰ fuit ṗncipalis causa seu fina lis cōtractus ⁊ ita pōt reuocari. et dicit Bar. ĩ. l. ij. §. fi. ff. de do. facit. l. cũ. l. C. de pac. inter empt. ⁊ vẽ. vbi reuocat̃ cōtra ctus noĩatus nō ĩpleto modo quando modus fuit cā principalis ↄtrahendi ⁊ sic intellige. l. ea cōditione. C. de rescĩ. ven. aut modus non fuit causa finalis donationis ⁊ sic non reuocatur cessante modo facit. l. meuia. ff. de manu. te. vbi libertas legara tribus seruis sub hac conditione vt alternis vicibus luminaria accenderent super sepulchruʒz eius non reuocatur uis modus non impleatur  tex. non considerat vt cau sam finalem libertatis date modũ. sed vt causam impulsiuā ⁊ simus in dubio si donatio est in piā causam fauore pie cause videtur contemplata pia causa ꝓ finali causa vt videt̃ velle Bar. in. l. | ea cōditione. C. de rescin. vẽ. ⁊. l. si pecu niam. in prin. ff. de cōdi. ob causam. ali as nō. Ex his infert̃ ꝙ donatio fctā ec clesie sub modo nō reuocat̃ si modꝰ nō seruetur nisi expressum fuerit ꝙ possit reuocari. ratio  dōatũ ecclesie sub mō vr̃ donatũ ꝓ salute aĩe principaliter. c. requisiti  testa. facit gl. ĩ. l. si quis titio ff. de le. ij. Et iō modus app ositus non videtur causa finalis sʒz impulsiua. ⁊ iō cessante cā impulsiua nō cessat effectꝰ nisi sit expresse actũ. ⁊ ꝓ hoc facit. d. l. meuia. facit tex. in. l. legatũ. ff. de admi. rerũ ad ciui. perti. iunctis q̃no. ibi bar. ⁊ ĩ. l. legatũ. ff. de vsufru. leg. ⁊ bal. ĩ. l. j. ff. de his que pene cā relic. ⁊ in. l. cũ alie nā. C. de lega. nā in. d. l. legatũ ꝓbatur ꝙ si testator reliquit mille ad honoreʒz suũ reipublice. vt inde fierent ludi an nui vel fabrica q̃ iure impediente fieri nō pñt. ꝙ illa pecunia conuertat̃ ad aliũ vsum qui cedat in honorẽ testōris nec reuocatur legatuʒz:  ad honorem suuʒz est causa finalis.
¶ Pone ꝙ solus p̃latus est qui non ser uat modũ nũquid reuocabit̃ qñ dictũ est ꝙ possit reuocari. Rñ. Vin. ĩ. c. verũ de cōdi. appo. tenet ꝙ non  delictum prelati solus nō nocet ecclesie regula  lictũ lib. vj. Et idẽ sequunt̃ doct. cōmuniter ĩ. c. breui de iureiur. secꝰ si p̃latus cuʒz capło. Aduerte  aliud est si dona tio sit sub cōditiōe  si solus prelatus eā nō seruat nō valet donatio. ratio  in acquirẽdis solus p̃latꝰ pōt nocere ec clesie nō in acquisitis vt no. glo. et doc. xvj. q. vj. §. fi. ⁊ Jnno. in. c. fraternitatẽ de dona.
¶ Vtrũ cũ dictũ ẽ ꝙ possit reuocari requiratur snĩa. Rñ. ẜʒz Jnn. ĩ d. c. verũ et host. do. ant. ⁊ Car. ibidem ꝙ sic alij vt bal. in. c. verum de for. ↄpe. ⁊ ĩ. c. ill de presump. tenent cōtrariũ ⁊ Ange. in. l. pe. ff. de pac. ⁊ glo. in autem. vt de cete ro non fiant commutationes. §. j. sed verius est primum  nemo sibi ius dicit. xvj. q. vj. placuit de p̃bẽ. cum qui. li. vj. C. vñ. vi. l. si q̇s ĩ tāta ꝙ si dictũ estvt ꝓpria autoritate: quia tũc poterit vt tʒz Host. in. d. c. verũ ⁊ ĩ. c. cũ dilecti de do. ⁊ cōiter doc ĩ. d. c. verũ. bar. ĩ. l. creditores in. vj. col. C. de pign. ⁊ no. idẽ bar. ĩ. l. fi. ff. vt pos. le. nisi esset sacra effecta. l. si q̇s curialis. C. de epis. ⁊ cle. Limito nisi eẽt de facto resistens  tũc pactũ nō vlʒz vt dicit bar. in. d. c. creditores prestaret enĩ materiā veniendi ad arma quod nō lʒz. ¶ Quid si donatũ aliq̇d sit ecclesie vł al
50
*teri cũ pctō ꝙ nō possit alienari. Rñ. ẜʒz do. ant. ĩ. d. c. verũ de cōdi. app. ꝙ aut po nit post ↄ̃ctũ donatiōis ⁊ nō ĩpedit alie nationẽ nec aliq̇d operat̃ circa ↄ̃ctũ. l. donatio ꝑfecta. C.  dona. q̃ sub mō aut añ ↄ̃ctũ ꝑfectũ. i. añ traditionẽ. tñ post obligationẽ. ⁊ tũc ẜʒz Car. d. c. veꝝ nihil operat̃ tale pactũ ꝑ glo. ĩ. l. vnica. §. ac cedit. C. d. rei vx. ac. aut pactũ appōit̃ tꝑe ↄ̃hẽde obligatiōis ⁊ tũc aut reseruat sibi aliquod ius in re quā tradit ꝓ obligatione ⁊ ẽt apponit ꝓhibitioneʒz de alienatione ⁊ tuncvalet alienatio. l. si creditor. §. fi. ff. de di. pi. iuncta gl. ibi dẽ ẜʒz literā pisanam q̃ hʒz literā negatiuā. s. nullā venditionẽ esse. aut nullũ ius sibi reseruat. s. alteriꝰ ⁊ tũc ẜm do. ant. eadẽ est rō vt non valeat alienatio aut nec sibi nec alteri reseruat ius ĩ re donata. ⁊ tũc si alienatio sequat̃ vʒz. sed aget q̇ pactũ apposuit ad extimationẽ l. ea. l. C. de cōdi. ob causam. ⁊. l. pe. ⁊ ibi Bar. ff. de pac. aut apponitur ꝓhibitio de alia re non alienanda ⁊ non vel tale pactum. ⁊ ita loquitur. d. l. pe. nisi paciscentis intersit de non alienando. quia aget ad interesse. ita no. ĩ. d. l. pe. ⁊ hoc verũ in priuato. Jn ecclesia autem si alienat sꝑ vr̃ interesse cuʒz tali pacto de non alienando quasi sit fauorabile aĩe dātis nisi qñ alienaret in calu necessitatis. Jntellige qñ aliter ꝓuideri nō pōt  sic donator si nō voluisset tur piter intellexisset nec voluisset prohibi tio. c. sicut hi. xxxvij. di. cũ ibi no. in gl. ca. j. lxxxiij. di. vel quando alienare. ob magis piā causam ẜʒz do. an. vbi. s̃. facit. c. lʒz de reg. c. peruenit. el. ij. de iureiur. ⁊. c. aurum. xij. q. ij. C. de sac. san. eccle. l. sancimꝰ uis alij teneāt ↄtrartũ. | ¶ Sed quid si dictum sit ꝙ nō possit a
51
*lienari: ⁊ si alienetur: tũc liceat ip si he redibꝰ suis fundũ ad se reuocare. Rñ. Juriste cōmuniter tenẽt ꝙ non possit alienari. sed Ber. brix. in questiōi. suis. q. iiij. tenet ꝙ deequitate canonica pōt ob piam causaʒz: quādo alia nō habet que como de possit alienare. ⁊ idẽ tenet gl. ĩ. c. imperator leo. x. q. ij. ⁊ not. ꝙ hec supraposita distinctiovlʒz de omni ↄtra ctu in quo ab hoĩe alienatiōis prohibi tio appo nit̃ si āt ꝓhibitio sit a lege et tũc nłla ẽ aliẽa tio ĩ. l. quẽadmodũ. C.  agri. ⁊ cẽsi. ⁊ co. ⁊ c. eccłia sctẽ Marie el. j. ⁊ ibi pa. vt lit. pẽ. si aũt ꝓhibitio talis pōit̃ ab homine in viā testamẽti vł vltime volũtatis tũc dicvt in. l. filiusfa. §. diui. ff. de leg. j. dicit̃ qũo sine causa nō pōt opʒz ergo causa exprimatur ab ipso testōre puta vt remaneat in familia et hmōi vide diffuse ad propositum nostrum. j. legatum. ij. §. xj.
¶ Vtrũ ꝓhibiti donare donatiōe me
52
*ra cōditionali vel sub modo ꝓhibeant̃ donare ꝓpter bñmerita q̃ dicitur remuneratiua. Rñ. ꝙ nō  nō est ꝓprie donatio vt colligitur ex. d. l. acquiliꝰ regu lus. ⁊ quod no. in. c. si quos. xij. q. ij. ⁊ in c. cōsensus de re. eccl. nō alie. ⁊ Bal. ĩ. l. iubemus. C. de sac. san. ec. nisi ꝓhibeāt̃ donare  nō habent administrationẽ in rebꝰ liberā quas volũt donare sicut sũt primi. ij. iij. iiij. v. vij. viij. ix. x. xj. xij. xvij. vel pro hibeātur donari ꝓpter legitimā cāʒz sicut sunt. xiij. xx. xxj. xxij. vł qui nō possunt donare nisi in damnuʒz aliorũ vt sunt. xix. vide etiam ꝙ dico. j. ĩmunitas. §. liij. aduerte hic ꝙ ista ꝟba quādo quis dicit se donare propter be nemerita si proferātur ab eo qui libere pōt donare. tũc inducunt ꝓbationẽ in ter easdeʒz ꝑsonas sed si de necessitate requirerentur benemerita vt valeret donatio tunc non sufficiunt talia verba enunciatiua: quia non probant benemerita precessisse. l. si forte. ff. de cas. pecu. ⁊ ibi Bar.
¶ Vtrum talis donatio remuneratiua
53
*possit reuocari ꝓpter causas q̇bꝰ reuo catur alia mera vel ↄditionalis vel mo dalis. de quibꝰ dictũ est. s̃. Rñ. ꝙ nō vt in. l. si pater. ff. de dona. tʒz pa. in. d. c. fi.  ẜm cum iura scripta loquẽtia de donatione non habent locum de hac donatione remuneratiua.
¶ Vtrũ donatũ consanguineo ĩ dubio
54
*p̃sumat̃ donatũ respectu cōsangunitatis. Rñ. ꝙ sic ⁊ nō respectu remunera tionis tex. est in. l. tutor. §. que a tutoribus. ff. de exc. tu.
Donatio

Donatio

ij. causa mortis est cuʒz q̇s magis vult habere se  eum cui donat magis eum cui donat  heredẽ suũ. dixit tex. in. l. j. ff.  dona. causa mortis et in. l. senatus. §. donatio eo. titulo.

De cōtentis in hoc. §. ⁊ ꝙ dona. cā mortis dicatur magis ↄ̃ctus  vltima volũtas. no. glo. in. l. ij. in prin. ff. de dote preleg. Bar. Bal. ⁊ Jo. de imo. ĩ. l. qui ĩ ptāte. ff. de testa. ⁊ ꝙ sit cōtractus stricti iuris habens ꝑ oĩa naturam contra ctus bonefidei. l. seia. ff. de do. cā mor. Bal. in. l. cum donatione. ꝟl. vitiat contractum. C. de trāsac. ideo non comprehenditur statuto de vl. voluntatibus secundum Bal. in. l. hac consultissima. col. iiij. C. de testa.
¶ Tres sunt species donationis causa
1
*mortis. Quedā sunt qñ iminente peri culo mortis. ita dat vt statiʒz sit accipiẽ tis. alia sit nullo metu pñtis ꝑiculi lʒz so la cogitatiōe mortalitatis. vt ab homi ne sono. Tertia speciescũ donatur cau sa mortis nō vt statim fiat accipientis sed tunc demum cum mortuus fuerit l. ij. ff. eodem. ti.
¶ Conuenit donatio cā mor. cuʒz dona tione simplici  vtra donatio est. itẽ  vtra interviuos ↄficitur ⁊ traditur differt.  ista ex penitentia reuocatur. illa nō vt. l. q̇ mortis cā. ff. e. Jtẽ  ĩ ista v. testes in illa duo sufficiũt vt. l. fi. C. e. ti. i dubio p̃sumitur donatio ĩterviuos. nisi ꝓbetur cōtrariũ vł sit facta mentio de morte vt no. gl. in. d. l. fi.
¶ Quomō dignoscit̃ a legata. Rñ. ꝙ si verba sunt cōmunia. vł equiuoca. tũc ꝑ | traditionẽ rei vel ꝑ obligationẽ qua se obligat legatario cognoscit̃ aut qñ nul lũ istoꝝ interuenit dr̃ legatuʒz. vide q legit̃. ⁊ no. ĩ. l. ij. ⁊. l. marcellus. ff. eo. tit. ¶ Conuenit in multis cũ legato quia
4
*vtra est vltia volũtas. itẽ  vtra q̇ nariũ numerũ testiũ req̇rit. Jtẽ quia in vtra substitutio locũvẽdicat. vt in. l. j. C. e. Jtẽ  nec ĩsinuationẽ exigit. d. l. fi. iteʒz  non est ꝑfecta nisi morte secuta vt. ff. eo. l. nō vr̃ ⁊ multis alijs de quibꝰ dic. vt no. ĩ dictis. l. Marcellus. ⁊. l. fi.
¶ Differta legato  legatuʒz fit nolen
5
*ti. sed nō donatio cā mortis. Jtẽ sepius donatũ cā mortis tradit̃ a donāte sʒz le gatum nō. Jtem  donatio ĩ singulos annos estvna legatũ vero plura. l. sena tus. e. ti. Jtẽ filiusfa. nō legat sed donat cā mortis  cōsensu patris. Jt ẽ lʒz testa mẽtũ falsũ sit vł nullũ do. tʒz: lʒz nō lega tũ. ff. de his q̇. vt ĩdi. l. pe. §. vltĩo. ⁊ mul tis alijs de quibusvide per totum istũ titu. ff. ⁊. C.
¶ Quomō reuocat̃. Rñ. ẜʒz gl. ĩ. l. nō oĩs
6
*in prin. ff. si. cer. pe. ꝙ tribꝰ modis tex ẽ isti. de dona. §. j. ¶ Primꝰ si donatariꝰ p̃moriatur  donator. Secũdus si penitet donasse. ¶ Tertius cessante conditione sub qua donatio facta fuit.
¶ Quid si iurauit non reuocare. Rñ. ꝙ
7
*potest reuocari in duobꝰ casibꝰ. ¶ Primꝰ ex noua causa vt. j. sepultura. §. xl.
¶ Secũdus si donauit oĩa bōa pñtia ⁊ futura  tũc iuramentũ ĩduceretvotũ captāde mortis ⁊ ideo nō tenet.  esset vĩculũĩq̇tatis petet tñ priꝰ absolutionẽ a iuramẽto secus si donasset solũ pñtia ꝙ ĩtelligit̃ qñ q̇s donat oĩa bōa sua nō addẽs futura.  tunc non reuocat̃. de qua vide ꝙ legit̃ ⁊ no. ĩ. l. fi. C. de pac. ⁊ l. stipulatio hoc modo. ff. de ꝟ. ob.
¶ Quis pōt donare cā mortis. Rñ. q
8
*oĩs qui testm̃ facere nō pōt donare cau sa mortis. Excepto filiosami. q̇ licet testari nō possit etiā iubente pr̃e. pōt tamẽ donare cā mortis pr̃e permittente. l. tā is. ff. eo. ti. Jtẽ q̇ nō pōt donare ĩter viuos non potest donare cā mortis. l. filiusfa. ff. de do. vñ dicit bal. ĩ. li de cō sue. feu. in. Rñ. de ꝓhi. fe. alle. per fe. c. j. ꝙ qñ nomẽ donationis ponit̃ ꝓhibitiue tũc includit̃ etiā donatio cā mortia: puta statuto cauet̃ ne mulier possit donare. vñ nec etiā causa mortis:  a qͦ remouetur genꝰ ⁊ quelibet eiꝰ species d. l. filiusfa. §. pari ratione: sʒz quādo no men donationis ponit̃ permissiue tũc non includiiur do. cā mortis.  nō est proprie dona. vt. l. j. §. j. ff.  dona. vnde feudatarius cui a dño ꝑmissuʒz est donare non potest donare causa mortis feudum.
¶ Vtrũ donatio cā mortis. valeat facta
9
*ab eo q̇ capitale crimẽ commisit. Rñ. ꝙ nō siue sit facta ante crimen cōmissum siue post. siue ante sentẽtiam siue post cũ ⁊ testamẽtũ rũpatur ⁊ oĩa publicẽt̃ vt. ff. e. l. si aliquis. fallit ĩ re donata vxo ri. facta reatũ cōmissum sʒz non postea vt. ff. de do. intervi. ⁊ vx. l. cũ hic status. .§. si maritus. est tex. cuʒz gl. in. l. resvxo ris. C. de do. inter vi. ⁊ vx.
Donatio

Donatio

tertio inter viꝝ ⁊ vxorem constante mr̃imonio non valet: ratio est ne mutuo amore inuicẽ spoliarent̃ donationibus non tẽ peran tes vt est tex. ĩ. l. j. ff. e. intellige si aliter sit ditior ⁊ aliter pauperior vt ĩ. c. dona tio.  dona. ĩter vi. ⁊ vx. ꝙ intellige verñ in donatiōe pura ⁊ simplici. de qua s̃. donatio. ĩ prĩ. secus in donatiōe remuneratiua  nō ꝓhibetur vt in. l. ꝙ āt. §. sivir. ff. e. ti. vbi pʒzꝙ sivir dōatvnā rẽ vxori. ⁊ vxor aliam viro fit hincinde cōpensatio. ⁊ per hoc notabiliter dicit Bar. in. l. si diuortio. ff. de ver. ob. ⁊ ẽ gl. in. l. si volũtate. C. de do. pro ꝙ plebeiꝰ pōt constituere dotẽ nobili cui nubere vult aĩo donādi. lʒz cōferatur in tẽpus matrimonium  est remuneratiua et nō simplex. Facit ad hoc. l. aquiliꝰ. ff. de do. et sic limita iura ꝓhibẽtia donatio nẽ nec solũ ꝓhibet̃ ĩter vi. ⁊ vx. sʒz ĩ eos qui ad eos p̃tinẽt ẽt aut interpositas ꝑ sonas. vt. l. si spōsus. gñaliter. ff. eo. ti.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ reciproca vʒz no. Bal. in. l. si pater puelle. C. de ĩof. test. ⁊ an. vt alter distribuat ĩ piā causā | Fel. no. ꝙ sic ĩ. l. mulier. ff. ad. i. aquil. ⁊ ꝙ factaviro ab vxore pro dote filie Bar. no. in l. siue vxor per illuʒz tex. ff. de dona. in ter vi. ⁊ vxo.
¶ Quid si viro mortis cā donare volẽ
1
*ti mādat vir ꝙ donet vxori. Rñ. q donatio est nulla.  vr̃ ac sivir donaret. l. idẽ. ff. e. ti. secus si volẽti legare mihi. mādo ꝙ legetvxori. nō facit donationẽ ĩter vi. ⁊ vx. l. sʒz si vir. §. ꝙ legaturꝰ. ff. eo. Rō  ĩ donatiōe cā mor. vt sine traditiōe trāsfert̃ dominiũ reuocabiliter tñ l. ij. ff. e. ti. secꝰ ĩ legato ꝙ cedit solũ a tẽpore mortis. vt. l. a titio cũ si. ff. de fu. iō ĩ ṗmo casu q̃sito dñio viro nō pōt. sed ĩ secundo sic.  nō acq̇rit nisi morte secu ta. Hoc limita veꝝ qñ iā donauerat cā mortis. sʒz qñ solũ disposuerat dōare va lebit. si mutato ꝓposito ad instantiam viri donat vxori quia sic ratio cessat diuersitatis de legato.
¶ Vtrꝝ vłr nō valeat dōatō ĩtervi. ⁊ vx.
2
*Rñ. ꝙ nō sed fallit in. viij. casibus.
¶ Primꝰ ĩ donatiōe ĩꝑatoris facta cōiu gi. vł eↄ̃. est tex. ĩ. l. pe. C. e. ti. ¶ Secũdꝰ si edes vxoris ĩcẽdio exuste sunt donatũ ad eaꝝ extructionẽ a viro vʒz. ĩtum edificij extructio expostulat. l. ꝙ si vir. ff. e. ti. ¶ Tertiꝰ pōt maritꝰ cōstāte matri monio remittere vxori dotẽ sibi ab eo ꝓmissaʒz ĩ toto vł parte. vt est gl. sing. ⁊ ibi cy. ⁊ bal. ĩ. l. si cōstante. C. de do. ante nup. sʒz remissio alteriꝰ debiti nō vʒz sicut nec assignatio alteriꝰ bitoris.  hec oĩa donationes sunt. d. l. si sponsus. §. si debitor. ¶ Quartꝰ si ex tali donatiōe nō fit pauperior q̇ donat uis cui donat̃ fiat ditior: vt si maritꝰ ĩstitutꝰ heres ab aliquo nō adijt hereditatẽ vt ad vxorẽ substitutā ꝑueniat. vł si repudiet lega tũ vt remaneat apud vxoreʒz oneratam pro legato ꝑ testatorẽ: vel si rogatꝰ resti tuere hereditatẽ vxori non detraheret quartā cā donatiōis vt ĩ. l. si spōsus. §. si maritꝰ hr̃s. ff. eo. vbi tex. ne eĩ pauꝑior fit q̇ nō acq̇rit. sʒz q̇  pr̃imonio suo deposuit. idẽ dicas qñ dōat rẽ alienā. l. sʒz ⁊ si ↄstāte. ff. e. Jntellige ĩ tali casu qͦ ip̃e donās nō teneat̃ restituere: vt puta de lnĩa dñ i dātis sibi liberā facultatẽ donādi donauit. Quintꝰ si cui donatũ ẽ nō fit ditior. uis donator fiat pauperior vt si donauit ad emẽda vnguenta d. l. ꝙ aũt. §. j. Jdẽ si donat vxori pecuniā vt ꝓ cognato suo sportulas soluat uis ip̃a vxor pecuniam ip̃am mutuo fuissetacceptura. d. l. si mulier. ff. e. ti. idẽ dic si soluat vectigal ꝓ ea. ẜʒz ho. Jdẽ si dat ad oblatiōes faciẽdas vł aliā piā cāʒzʒz eũ dẽ hr̃s ātvxo. si expẽderet ĩutiłr nō ꝑꝑ hoc minꝰ teneret̃. vt ĩ. l. ꝙ de bonis. ff. ad. l. fal.  satis ẽ ꝙ dōatariꝰ effectꝰ ẽ locu pletior vt no. pa. ĩ. d. c. do. e. ti. ¶ Vj. qñ dōat ĩ tp̃s finiti mr̃imonij vt tũc res fiat maritivł vxoris cũ mors fuerit sequuta. l. sʒz iteriʒzĩ ṗn. ff. e. ¶ Vij. qñ dōat cā mor. cuiuscũ spẽi sit ista do. cā mor. vt in. d. l. sʒz ĩterĩ ĩ ṗn. nisi ita fiat vt nullo mō reuocet̃.  nō valeret ẜʒz gl. ĩ. d. l. sʒz ĩterĩ. ¶ Viij. quando vxor donat viro cā dignitatis vel honoris adipiscendi. l. ꝙ adipiscende. ff. eo titu. ¶ Qũo ↄfirmat̃ donatio inualida ĩter
3
*virũ ⁊ vxorẽ. Rñ. ꝙ in duobus casibus. ¶ Primo morte donātis ⁊ nō reuocātis tacite vł exp̃sse. vt. l. j. ⁊. iij. C. e. ti. ⁊. d. c. dōa. lĩta veꝝ ꝙ morte ↄfirmat̃ i dona tiōe q̃ nō ẽ vltra. ccccc. solidos:  si eẽt vltra ccccc. solidos. ⁊ sit fcā sine ĩsinus tiōe nō ↄfirmat̃ morte nisi exp̃sse tũc ap probauerit. si approbauit exp̃sse ĩ morte valebit vt legatũ q nō ĩdiget ĩsinua tiōe. ałs non ẜʒz gl. ⁊ Jo. an. ĩ. d. c. dona. Jtẽ si nō fuerit fciā simplici ꝓmissiōe  si sic nō valeret. l. papi. ff. e. ⁊ ibi bar. r veꝝ nisi iteruenisset traditio ꝟa vł ficta puta  ↄfitet̃ se hũisse:  sic ↄfirma ret̃: req̇rit̃ og traditio in vita donantis vt do. morte ↄfirmet̃ vt. j. pctm̃. §. xv.
¶ Sed dubitatur an intelligatur iste
4
*casus de morte naturali tm̃ ꝙ cōfirmet talem donationem. Rñ. ꝙ non sed etiā de ciuili distinguendo tamen  ex illa qua perditur libertas ⁊ seruus efficitur hoĩs perimitur donatio vt. l. cum hic status. §. si donator. ff. eo. Sed ex illa quasi efficitur seruus pene mortis confirmatur vt. C. eo titu. l. res vxoris. | Ratio diuer sitatis ẜm gl. in. d. l. res est.  vbi efficit̃ seruꝰ hoĩs est dominꝰ qui potest reuocare sʒz nō vbi efficit̃ seruus pene. Hodie tñ ex delicto non dʒz quis dānari vt sit seruꝰ. aut̃. sed hodie. C. eo. Ex alia aũt morte ciuili ex q̃ mr̃imoniũ nō dissoluit̃ vt est deportatio et ĩterdictio ignis ⁊ aq̃. ⁊ hmōi nō cōfirmat̃: sed pẽdet vs ad mortẽ naturalẽ ⁊ si nō re uocauerit tũc cōfirmet̃. d. l. res vxoris. Ex alia aũt morte q̇s igredit̃ religionẽ lʒz Vin. ĩ. d. c. donatio teneat ꝙ nō ĩtelligat̃ de ista religione tñ Jo. an. ⁊ Car. te nẽt ꝙ sic  ingrediẽs cẽset̃ mortuꝰ. l. fi. C.  epis. ⁊ cle. ⁊. xvj. q. j. c. placuit el. ij. sʒz opi. Vin. vr̃ verior ĩ mr̃imonio ↄsũma to ꝑ. d. res vxoris q̃ requirit mortẽ talẽ qua mr̃imoniũ dissoluit̃:  nō est in in gressu religiōis nisi quo ad exercitiũ sʒz in mr̃imonio nō ↄsummato tʒz opinio. an. ⁊ Car. ¶ Sco ↄfirmat̃ iuramẽto ẜʒz Pa. ĩ. d. c. donatio. q̇ dicit ꝙ hec est cōis opi. Bar. in. l. si quis ꝓ eo. ff. de fideius. ⁊ in. l. seiꝰ. ⁊ augeriꝰ. ff. ad. l. fal. idẽ tʒz sʒz in. l. j. ff. de dona. ĩter vi. ⁊ vxo. videt̃ tenere ↄ̃riũ ꝑ rōnẽ gl. ĩ. d. c. donatio.  vr̃ ↄ̃ bonos mores. Sed dic veꝝ ↄ̃ bonos mores ciuiles: sʒz nō ↄ̃ bonos mores na turales ↄ̃ quos nō valet iuramentum ⁊ dic ꝙ confirmatur.
¶ Quid si mr̃imoniũ nō tenuit. Rñ. ꝙ
5
*lʒz donatio ip̃o iure valuerit  tñ indigna ꝑsona eiꝰ fuit qui nec maritꝰ dici pōt reuocari poterit. l. si ex volũtate. C. eo. ti. Jntellige si ignorabāt si ꝟovter scit ĩpedimẽtũ ⁊ mr̃imoniũ nō tenere fiscꝰ repetit. ff. eo. ti. l. cũ hic statꝰ. §. vlt. ⁊ si nō repetet poterit tenere bona consciẽtia: lʒz de bono consilio deberet dare pauperibus.
¶ Vtrũ donatio ĩter spōsum ⁊ spōsam
6
*de futuro teneat. Rñ. gl. p̃fata ꝙ sic alle gat. l. ĩter eos. ff. e. vbi dicit tex. valeret ẽt si eodẽ die mr̃imoniũ postea ↄ̃hat̃. ¶ Quomodo reuocat̃ donatio iter viꝝ ⁊ vxo. Rñ. ꝙ in. v. ¶ Primo ꝑ pnĩam. d. l. cuʒz hic statꝰ. ¶ Sco si alienetur res donata per donatorẽ. l. si maritus tuꝰ. C. de donat. inter vi. ⁊ vxo. ⁊ in. d. l. cum hic status. ¶ Tertio quando pignorĩ obligatur res donata a donatore nisi aliud exprimatur. d. l. cum hic status. ¶ Quarto si p̃moriat̃ q̇ donationẽ accepit de dona. ĩter vi. ⁊ vxo. c. donatio. ⁊ si moriantur simul tʒz ẜm glo. ibidem. ¶ Quinto cũ diuortiũ fit ex displicẽtia d. l. cũ hic statꝰ nisi exp̃sse voluerit donationẽ vale. l. si ĩteriʒz. ff. e. ti. secꝰ si cā religiōis si tamẽ mr̃imoniũ restitueret̃ post diuortiũ nō reuocat̃. d. l. cũ hic. et idẽ dic de donatiōe ĩter soceꝝ ⁊ nuruʒz vel geneꝝ: ⁊ inter consoceros q̇ copulatos mr̃imonio ĩ ptāte habẽt. d. l cũ hic statꝰ. §. oratio. ⁊ inter patrẽ ⁊ filium nō emācipatũ vide gl. ĩ d. c. donatio q̇ hec tʒz in dubio ꝟo qñ p̃sumat̃ donare vestimenta vide peculium. §. xxj.
Donatio. iiij.

Donatio. iiij.

añ nuptias vel ꝑꝑ. olim dicebat̃ añ nuptias donatio. Sʒz hodie nō ẽ nisi dona tio ꝑꝑ nuptias. ⁊ vt. C. de do. añ nup. vł ꝓpter nuptias ĩ. l. fi. ⁊ fit in recōpẽsatio nẽ dotis. ⁊ pōt fieri a viro hec donatio siue prius ↄ̃ctũsit mr̃imoniũ siue post ↄ̃ctũ. vt. d. l. fi. ⁊ r antiferna ab anti q est ↄ̃ ⁊ ferna q ẽ dos q̃si cōtra dotem.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ quelibet do natio ob nuptias nō dicatur nuptias. no. Spe. in ti. de do. ĩter vi. ⁊ vxo. §. iiij. Pau. de ca. ↄsi. ciij. ⁊ Bal. no. ĩ. l. ij. C. de bo. q̃ li. ꝙ hẽt tacitā stipulationẽ si mr̃ĩ moniũ subsequat̃. ⁊ an debeat augere vel cōstitui cōstante matrimonio si tũc dos augeatur vel cōstituat̃ not. Ange. ĩ aut̃ de equali. do. §. j. col. iij. colla. viij. ¶ Vtrũ requiratur equalitas cũ dote ĩ ista donatione. Rñ. olim si fiebat ibi cō
1
*stitutione dotis tunc nō requirebatur equalitas. vt. C. de pac. conuen. tam su pra do. l. ex morte ⁊. d. l. fi. si ꝟo dos priꝰ erat constituta oportebat equalitas vt d. l. fi. §. sancimus. sed hodie qualitercun opʒz sit equalitas tam in donatio ne propter nuptias cum dote quam in lucro super vtro per auten. equalitas posita suspect. d. l. ex morte.
¶ Vtruʒz soluto mr̃imonio donatio ꝑꝑ nuptias reuertat̃ ad virũ. Rñ. ꝙ sic vt | d. l. fi. sicut ⁊ dos. reuertit̃ ad mulierẽ. C. de re. vxo. ac. l. vnica. §. illo proculdubio. ⁊ hoc veꝝ nisi pactũ illud habeat. Nā si pactũ est ꝙ lucret̃ donationẽ ꝓpter nuptias. ⁊ vir lucrabit̃ dotẽ ⁊ ecō tra . d. l. fi. dicit ꝙ pari passu vadũt. s. quo ad pactũ  quale erit de lucrando donationẽ vel doteʒz tale de cōtrario. et hoc veꝝ nisi ex cōsuetudine sit derogatum. d. autẽ. vt est ĩ multis locis. ⁊ ideo illaʒz serua vt no. in. c. donatio de dona. inter vi. ⁊ vx.
¶ Sed ad q̇d valet donatio ꝓpter nu
3
*ptias ex q̇ vxor eā nō lucrat̃ nisi ex pacto spāli vt. d. §. illo. nec fructꝰ habeat dicte donatiōis vt. C. eo. tit. l. si liberis. Rñ. ꝙ valet vt sit securior in dote vt di cit gl. in. d. l. fi. Nā res suas vir alienat psentiẽte vxore. ⁊ renũtiare pōt iuri hy pothecario q habet ĩ alijs benis mariti. vt. C. ad velł. l. etiā sʒz in. donatione ꝓpter nuptias alienatiōe aut obligatiōe nō pōt mulier renũciare iuri hypo thecario ꝓ iure suo ꝙ hʒz im hac donatiōe ꝓpter nuptias nec vʒz ↄsensus mu lieris vt. C. ad velle. autẽ. siue auie nisi interueniat iuramẽtũ vt in. c. lʒz de iureiu. li. vj. aut duo alia ↄcurrāt. ¶ Primum ꝙ vxor ↄsentiat post biẽniũ sca vice. ¶ Scm ꝙ tm̃ sit in facultatibus viri vt indẽnitati vxoris possit cōsuli. nō sosũ tempore cōtractus vt quidā dixerũt. sed etiā tꝑe quo vxor agere pōt vt no. in. d. aut̃. siue auie. vel ꝙ per. xxx. an. tacuerit lʒz sco nō cōsenserit. vt no. Pa. in. c. ꝑuenit. de emp. ⁊ ven. Jtẽ viro dissipāte bona sua p̃t agere sic ꝓ dona tiōe ꝓpter nup. sicut pro dote. C. de iur. do. l. vbi de qͦ dic vt no. ibidẽ. itẽ ꝓpter adulterium viri lucratur. vt. s̃. adulterium. §. iij.
¶ Quid si soluat̃ matrimonium aliter
4
* ꝑ mortẽ nũq̇d pactũ vel consuetudo poterit facere ꝙ vir lucretur dotem. et sic mulier remaneat sine dote. Rñ. ẜm Ho. ꝙ nō. vt no. ĩ. d. c. donatio. de dona. iter vi. ⁊ vx. Et iō p̃fatꝰ. §. illo. proculdubio loquitur qñ mulier decessit quo casu tunc vir lucratur ratione pacti soluʒz ẜm Ho. sed ẜʒz Car. in. d. c. donatio. etiā ratiōe cōsuetudinis  ꝙ pōt pactũ po test ⁊ cōsuetudo. vt no. gl. c. nō putamꝰ. de consue. lib. v.
¶ Querit̃ statuto cauet̃ ꝙ si alter cōiu
5
*gũ p̃moriat̃ alter lucret̃ dotẽ vel donationẽ ꝓpter nuptias an debeat intelligi de morte naturali. vel etiā de ingres su religiōis. rñ. ꝙ tm̃ morte naturali nō de ista ciuili persertim  verba statuti sunt facti ⁊ in facto ↄsistũt. c. j. de cōsti. nec recipiũt casus fictos. vt. l. iij. §. hec verba. ff. de neg. gest. ĩmo nec expresse posset ꝓuidere ꝙ muliere ingrediente religionẽ vir lucraret̃ ꝑtem dotis cũ libertas religiōis grauaret̃ ꝑ diminutio nẽ dotis q fieri nō dʒz. l. j. §. onerāde. ff. quarum re. ac. nō dat̃. ⁊ etiā  dispone ret statutũ de rebus persone religiose. quod nō potest. c. fi. de re. eccle. nō alie. ¶ Quid si ex pacto sit vt lucret̃ alio pre
6
*moriẽte. Rñ. ꝙ pactũ manet validum quinĩmo purisicat̃ ꝑ ingressum religio nis. vt. l. deo nobis. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ in auten. de san. epis. §. si vero constante.
Dos

Dos

est q̃dā donatio facta a pr̃e mu lieri vel ab extraneo vel facta a muliere ipsi viro pro oneribus matrimonij sustinendis. ita no. Can. Gof. et Hosti. in. c. raynutius. de testa. ⁊ per legistas in rubri. ff. sol. ma. ⁊ quippe ꝓpriuʒz patrimoniũ mulierisvt. ff. de mi no. l. iij. §. sed vtrum in fi.

De notatisin hoc. §. ⁊ q dos dicat̃ ius vniuersale no. in. l. si cũ dotẽ. §. fi. et in. l. fructus. ff. so. ma. ⁊ gl. in. l. quod di citur de impẽ. in re. dota. factis. ⁊ in cu ius bonis fit. Bar. not. in. l. ne eo. tit. ꝙ qͦ ad onꝰ ꝑsonale ĩpositũ ꝓ rebꝰ est ĩ bonis mariti ⁊ dotis priuilegia ponũt̃ ꝑ Bar. ⁊ doc. ĩ. l. j. C. de priui. do. ⁊. l. j. ff. so. ma. et ꝙ cā dotis sit fauorabilior vel saltẽ eque  alimentorum Bar. in. d. l. de. l. j. ⁊ Bal. ĩ. l. legatũ. C. de cōdi. inser. ¶ Quot sunt eius spẽs. Rñ. due. ¶ Pri
1
*ma dicitur profectitia ⁊ est que a patre vel auo vel proauo ⁊ huiusmodi pater no ꝓ filia vel nepte ⁊ huiusmodi de bo nis eorum ꝓficiscitur vel que alias de | mādato eorũ vel nomine eorum ⁊ ipsi ratum habent cōstituitur vt in. l. profectitia. ĩ prĩ. ff. de iur. do. etiā si filia esset emācipata. d. l. profecticia. §. fi. ¶ Secũ da dicitur aduẽticia ⁊ est illa quam dat mulier pro seipsa vel quilibet aliꝰ que alias nō descẽdit a patre vel auo ⁊ huiusmodi. Jtem aduẽticia est si pater cũ deberet filie cum volũtate. eius dederit vt. d. l. profecticia. in fi. Jtem est alia di stinctio aliquādo dat̃ dos extimata ali quādo inextimata quādo extimata tra ditur periculũ pertinet ad maritũ. Si vero inextimata ꝑtinebit ad mulierẽ. l. plerũ. in prin. ff. de iu. do. Fructꝰ tamẽ ⁊ fetus rerũ dotalium lucratur maritus vt in. d. l. plerũ. de quo ibi vide ⁊ per gl. ĩ. c. salubriter de vsu. ⁊ Cano. ibi ⁊ per Gof. in sum. ti. de dona. in. §. aduẽ ticia. Limita tamẽ verũ ꝙ fructꝰ lucra tur si sustinet onera matrimonij. alias nō sed restituunt̃ mulieri. ff. de vsu. videamus la. ij. §. pe. Jtẽ ꝙ si dos esset in animalibus debet maritꝰ supplere de lam natis fetibus capita mortua vt. d. l. plerun.
¶ Vtrũ dos possit esse sine matrimonio
2
*presenti vel p̃terito. Rñ. ꝙ nō. C. de do. ante nup. l. fi. ⁊ ideo solutũ ꝓ dote vbi matrimonium fuit nullum nō repetet̃ nomine dotis sed cōditione sine causa. ff. de cōdi. sine cā. l. fi. ⁊ est priuilegiata hec actio quo ad mulierẽ sicut actio de dote vt tenent doct. in. c. de prudentia. de dote pos. di. resti. facit. l. ij. ff. de priuil. cre. ⁊ sic proponeretur ẜm ꝙ. j. dicā. .§. xj. ⁊ §. xij.
¶ Quāta dʒz esse dos. Rñ. ꝙ etiā in mo
3
*dico pōt cōstitui vt dicit glo. in. l. imperialis. C. de nup. in verbo dotalibus q est circa medium. l. ⁊ quia dos succedit loco alimẽtoꝝ vt no. per bar. ĩ. l. titio cẽtũ. §. titio genero. ff. de cōdit. ⁊ de. et per bal. ĩ. l. j. §. ius naturale. ff. de iusti. ⁊ iur. Jdeo ẜm hoc extimabitur ⁊ fiet pẽsatis conditionibus ⁊ alijs qualitatibus.
¶ Vtrũ pr̃ teneat̃ dotare filiā que nu
4
*psit ↄ̃ eiꝰ voluntatẽ. Rñ. ẜm pa. ĩ. c. j. de despō. ĩpu. distinguẽdo: aut nupsit indi gno. ⁊ tũc nō tenet̃. gl. est no. ĩ. c. de rap. xxxvj. q. j. quod intellige ẜm do. ant. ĩ. c. accedẽs de ꝓcu. Jmo. ibidem si est ĩdignus turpi indignitate. secꝰ si esset ĩdi gnꝰ. i. nō turpis cōditionis. Verũtamẽ poterit minorẽ dotẽ dare ex conditione ꝑsone. ⁊ faciunt q̃ habent̃ in. l. cum post diuortiũ. §. gener. ff. de inre do. iũcta gl. in. l. si voluntate. C. de do. ꝓmis. aut elegit dignũ vel non indignũ ⁊ tũc aut ꝓ misit dotem. ⁊ sic pater tenet̃ eam dota re licet pr̃ nō cōsenserit ĩ tali ꝓmissione tamẽ filia per hanc ꝓmissioneʒz releuat patrẽ a debito dotādi: ⁊ ideo tan ĩ rẽ patris vertat̃ ista promissio tenebit̃ pa ter de ĩ rẽ verso. ita dicit Bar. ĩ. l. obligā tur. §. lege. ff. de act. ⁊ ob. per tex. in simi li in. l. ⁊ iō. §. fi. ⁊. l. filiꝰ. ff. de in rẽ ꝟ. aut nō ꝓmisit dotẽ. ⁊ sic nō tenet̃:  ex qͦ inuenit sibi maritũ sine dote ⁊ maritꝰ teneatur eā alere sicut filiā vt in aut̃. qui. mo. na. effi. le. §. pe. no. ĩno. in. c. ꝑ nr̃as. de do. inter vir. ⁊ vx. ⁊ etiā si premoriat̃ relectis filijs tenet̃ sibi relinq̃re quartā partem suoꝝ bonoꝝ prefatus vir secus si filios nō habuit. vt no. glo. in. §. pe. ⁊ iō cessat vtrũ debitũ in patre. l. alimẽ torum ⁊ dotis. primũ quia habet vnde alat se. s. ex bonis mariti ⁊ dos succedit loco alimẽtoꝝ. vt. s̃. dictũ est. ⁊ ita tenet Bar. in. d. §. lege. ⁊ Ange. in. l. si socer. et Bal. ĩ. l. j. ff. so. ma. ⁊ ĩ. l. fi. C. de do. ꝓmis. Et sic limita gl. in. c. fi. xxxij. q. ij. q̃ dicit ꝙ tenet̃ eā dotare verum si ꝓmisit: ałs nō. Nō tamẽ habebit locũ statutũ quo cauet̃ vt filia dotata nō succedat in tali muliere vt no. pau. in. d. c. accedẽs. nec excluditur a successione saltẽ legitime sicut ceteri filij multo magis tenet̃ pater dotare filiam que nō cōtraxerit contra eius voluntatẽ ⁊ cōtra patrem pōt implorari officium iudicis regulariter vt dotet filiam. l. qui liberos. ff. de ritu nup. no. in. d. §. lege habentur in. l. fi. C. de dotis promis.
¶ Vtrum frater teneatur dotare sororẽ
5
*ex eodẽ patre natam. Rñ. pau. in. c. peruenit de arbi. cōmuniter tenetur ꝙ sic. not. gl. de laico. in. l. cum plures. §. pe. ff. | de admi. tu. ⁊ in. l. nō oĩ. C. e. ti. Rō  ẜʒz Cy. ĩ. d. l. nō oĩ cā dotis est fauorabilior  cā alimentoꝝ. ꝓpterea tʒz bar. in. l. fi. ff. de his qui. vt indig. ꝙ pr̃ pōt relinq̃re filie spurie dotẽ.  dos succedit loco alimentoꝝ. idẽ not. in aut̃. ex complexu. C. de ince. nup. ⁊ in. l. meuius. §. duobꝰ. ff. de le. ij. Vnde sicut tenet̃ alimentare. vt. s̃. Alimẽta sic ⁊ dotare in casu neces sitatis. Jdem dic ⁊ fortius in clerico q̇ magis tenetur ad charitatẽ vt in. c. j. ⁊ quod ibi no. de emp. ⁊ ven. Et si nō hʒz alia bona potest eā dotare ⁊ aliā cōsanguineam de redditibus ecclesie si est in ops. q probat̃ per. c. j. de coha. cleri. et mu. ⁊ in. c. oĩo cōfitemur. xxxj. dist.  sicut per. d. c. pōt alere ↄsanguineos pau peres de redditibus eccłie ergo fortius dotare. cũ sit fauorabilior. vt dictuʒz est. Quod verũ credo dummodo cōstituat ad necessitatẽ sue cōditionis nō pōpaʒz tastuositatis. ar. c. negociatorẽ. lxxxviij. di. sic ergo qui tenetur alimentare tene tur dotare.
¶ Vtrum vir possit constituere dotem
6
*vxori. Rñ. pau. ĩ. c. ⁊ si necesse. de do. ĩter vi. ⁊ vx. ꝙ nō post cōtractum matrimonium. secus si ante matrimoniũ.  pōt vt. l. j. ⁊ q ibi no. C. de do. ante nup. nisi sit constituta. vt tunc dominium adipiscatur cũ matrimonium fuerit subsecu tum. quia nō valet. vt in. l. quod sponse. C. de do. ante nup. quia nec ante matrimoniũ dominiũ trāsiuit  noluit. nec post matrimoniũ  nō potuit. vt ibi gl. fallit hoc in plebeio dotante nobilẽ.  videt̃ donare in recōpẽsationẽ cũ nobilitate:  pōt vt. s̃. donatio. iij. in prin.
¶ Vtrũ res emphiteotica possit a patre
7
*dari in dotẽ sine cōsensu dñi. Rñ. spe. ti. de loc. §. nũc aliqua. ꝟ. exc. ꝙ sic nō trans fert plus iuris  ipse hʒz. vt in. c. nuꝑ. de do. inter vi. ⁊ vx. nec soluet laudemiũ quia est alienatio necessaria ẜm Guil. ⁊ bar. in. l. ⁊ ideo. ff. de cōdi. fur. Similiter pōt dari in dotẽ extranee si inextimata detur ⁊ soluet laudemiũ. sʒz extimata nō pōt dari nisi filie.
¶ Vtrũ feudatariꝰ ↄsiłr possit. Rñ. Jo.
8
*an. in. d. c. nuꝑ. ꝙ nō. Jnn. tñ ibi tenet ꝙ pōt ⁊ eũ sequit̃ pa. ibidẽ ⁊ etiā dicit in donatione ꝓpter nup. ego concor. sic ꝙ vera est op. sca in feudo in quo succedit filia ⁊ prima opi. in illo in quo non succedit  sic est rō diuersa ab emphiteosinn qua succedit filia.
¶ Vtrũ vir possit repellere vxorem non
9
*soluta sibi dote ꝓmissa. Rñ. ꝙ sic vt sen tit Ho. in. c. ꝑ vestras de do. ĩter virũ. et vx. Nam dos datur ꝓpter onera: matri monij sustinenda vt in. d. c. ꝑ vr̃as. ⁊ in c. salubriter. de vsu. ⁊ in. l. si cum dotẽ. §. sinautẽ. ff. so. ma. ergo pōt hec onera recusare si non hʒz vñ sumat emolu mẽta. bonus tex. est ibi. ⁊ bal. ĩ. l. fi. C. ad velł. post Cy. in. l. vxorẽ. C. de ne. ge. ⁊ bar. in trac. de ali. ex qͦ cōclude eũ nō teneri ad traductionem dote prius nō soluta: secus de debito coniugali.
¶ Vtrũ maritus ducẽs vxorem sine do
10
*te teneat eā alere de suo. Rñ. ꝙ sic ẜʒz sta tum sue persone. vt no. ⁊ volũt Jnno. et Ho. in. d. c. ꝑ vestras. ⁊ gl. ĩ. d. §. sinautẽ. Facit tex. in. l. ꝙ si nulla. ff. de reli. rō ẜm Jnno.  ꝑsonam suā dedit pro dote vt in auten. qui. mo. natura. effi. le. §. pe. et ff. vt in pos. lega. l. pe. dicitur ꝙ vxorem. debet alere vt filiam.
¶ Que sunt ṗuilegia dot. Rñ. ꝙ multa
11
*¶ Primũ  oĩa bona viri sũt tacite hypothecata ꝓ dote vt est tex. in. c. ex literis de pig. ¶ Scm  non ꝑdit ꝓpter maleficium viri nec etiaʒz patris vt no. glo. d. c. ex literis. Fallit in vxore primi pilarij qui in eo officio deliquit vt. C. q̇. mo. pig. ta. contr. l. satis notum. ⁊. C. de primipil. l. vtilitas. ¶ Tertium  preponitur omnibꝰ creditoribꝰ etiā priori bus q̇ habẽt ꝑsonales actiones vel tacitas hypothecas vt in. l. assiduis. C. q̇ po. in pig. ha. secus habẽtibus exp̃ssas vt no. glo. in. d. l. assiduis. ⁊ Dy. in regu la qui prior est lib. vj. Sed tñ dico cum Pa. in. d. c. ex literis ꝙ si consuetudo est aliqua illā seruabo. l. si de ĩterpretatione. ff. de le. cũ si. Si vero nō est dico q fauore mulierum dʒz p̃ferri etiā haben tibus expressas hypothecas:  si mu|liervincit eũ qui ad refectionẽ rei dedit vt in aut̃. qͦ iure posita suꝑ. d. l. assiduis qui tñ prefert̃ anterioribus habentibꝰ expressas hypothecas: vt. l. interdũ. ff. q̇ po. ĩ pi. habe. ergo sivinco vicẽtẽ te mul tomagis vinco tevt in. l. de accessionibꝰ ff. de diuer. ⁊ tem. prescri. ad minꝰ casus dubius ⁊ in facto dubio potior est conditio dotis vt in. c. fi. de re. iu. ⁊ no. ĩ. ca. ex lr̃is de ꝓba. cũ hac opi. est Pe. ⁊ Cy. ⁊ Jo. an. licet cōiter doc. teneāt cũ gl. in. d. c. ex lr̃is ⁊ istud priuilegiũ vt preferat̃ creditoribꝰ trāsit ad filios eiꝰ ẜm Alex. de imo. in. l. etiā. ff. so. ma. ⁊ ibi est glo et alia. in. l. j. C. de priui. do. licet bar. dicat cōtrariũ. Sed pōt ĩtelligi opi. Bart. vt nō loquatur de heredibus suis vt sunt filij sed extraneis qui nō hñt hoc priuilegiũ vt. l. vnica. C. de pri. do. ¶ Quartũ  ecclesia pōt se impedire de dote nō so lũ in fauorẽ viduaꝝ. vt in. c. nuꝑ. de do. inter vi. ⁊ vx. sʒz etiā mariti petẽtis sibi dotẽ promissam. vt in. c. per vestras. eo. ti. facit q not. Jnnoc. in. c. lator. qui fil. sint leg. uis alij contrarium teneant nisi accessorie.
¶ Quintũ  viro vergẽte ad inopiā iu dice iubente pōt dari pecunia dotalis mercatori cũ pcō. vt capitale sit saluũ. ⁊ de lucro percipiāt vir ⁊ vxor partẽ ho nestā cōpensato lucro cũ dāno sine vsu ra. vt. c. ꝑ vr̃as. de do. inter vi. ⁊ vx. Jta tʒz Jo. an. ⁊ Car. in. d. c. ꝑ vestras. ⁊ Ful. in. l. cũ duobꝰ. ff. ꝓ so. §. itẽ si in facto et Bal. in quodā cōsilio incipiẽte viso instr̃o facto inter no. Host. ĩ sum. de vsur. .§. an aliquo. Pa. ĩ. c. nauigāti de vsu. di cit se dubitare. Sed ego credo cōtractũ vsurariũ nisi excuset̃ ẜm ꝙ. j. dico. socie tas. j. §. vij. ¶ Sextũ  fundus dotalis alienari non pōt etiā de cōsensu mulie ris. vt no. in. l. iulianꝰ. ff. de fun. do. ⁊. C. ad velł. aut̃. siue auie. nec etiā in hypo thecam dari. vt. l. vnica. §. cum lex. C. de rei vxo. ac. Q verũ est nisi iuramentũ interueniat. vt in. c. cũ cōtingat de iure iu. ⁊. c. lʒz de iureiu. lib. vj. Multa sunt et alia priuilegia in iure. de quibꝰ vide si plʒz spe. eo. ti. hec omitto  nihil ad cōfessorẽ. tene tñ ꝙ his ṗuilegijs gaudet dũmō mulier sit catholica alias non. vt C. de here. aut̃. itẽ priuilegium dotis.
¶ Vtrũ eadẽ priuilegia habeat in do
12
*natione propter nupt. q̃ habet in dote mulier. Rñ. Pa. post Jnno. in. d. c. ex lite ris. de pig. q aut mulier agit ad dona tionẽ propter nuptias tā specialiter sibi obligatā pro dote ⁊ tũc habet priuilegiũ dotis.  agit potiꝰ pro dote  pro donatione ꝓpter nup. Si vero agit vt eā lucret̃ sic nō gaudet  cessant rationes priuilegij dotis sed bñ hʒz tacitā hypothecā. l. vbi. C. de iu. do. intelli ge cōem nō priuilegiarā. vt preferatur alijs habentibus eā. Jn parafrenalibꝰ autem habes. j. parafrenalia. §. ij.
¶ Ad quẽ pertinebit dos solut. matri.
13
*Rñ. q licet maritus de subtilitate iuris efficiat̃ dñs dotis sibi date. vt in. l. rebꝰ. C. de iure. do. ⁊. l. doce ancillam. C. de rei vẽ. tñ ad eũ nō ꝑtinet post mortẽ vxoris nisi in duobꝰ casibus. ¶ Primꝰ qñ inerat pcm̃ de lucrāda dote vel donatione ꝓpter nup. vt dictũ. s̃. in prece dẽti. ¶ Scs qñ vxor intestata decedit deficientibus liberis ⁊ propinquis vir succedit ⁊ econtra vxor viro. l. vnica. C. vnde vi. ⁊ vxo. Sed pertinebit ad eum qui eam constituit si stipulatus est eaʒz sibi restitui siue sit extraneꝰ vt in. l. vni ca. §. accedit. C. de rei vxo. ac. siue sit pater: si autem non sit stipulatus tũc si est extraneus qui eā constituit reddet vxo ri si superest vel heredibus eius. si autem est pater in duobus casibus erit fi lie Primus si eā emancipauit. Secundus si pater premoriat̃ ante eam alias filia premoriẽte erit patris etiam si extant liberi ex filia vt dicit Vin. ꝑ. l. dos a patre. C. solu. mat. cum qua opi. communiter transeunt canoniste. vt dicit Pa. in. c. fina. de dona. inter vi. ⁊ vxorẽ. ⁊ Bartolus in lege post dotem. ff. solu. matri. ⁊ glo. in. d. l. dos sed opi. contraria q̃ vult q restituatur liberis preualuit in vsu vt dicit. d. glo. sed filia super stite et patre et non emancipata. tunc patri ⁊ filie nec alteri sine consensu al|leriꝰ reddet̃. l. ij. ff. sol. ma. Si ꝟo est mu lier que sibi cōstituit dotẽ. tũc reddetur sibi. d. l. vnica vel heredibus suis nisi rōne adulterij perdiderit vt. j. dicā. p̃di cta limita vera nisi sint statuta que aliter disponant vt sunt communiter.
¶ Sʒz nũquid viro vergẽte ad inopiam
14
*pōt vxor petere dotẽ cōstante matrimo nio. Rñ. ꝙ sic fi mō ip̃a eā nō sit cōsumptura. de quo vide in. c. ꝑ vr̃as. de. dōa. inter vi. ⁊ vx. ⁊ in. l. vbi. C. de iure. do.
¶ Vtrũ vir ꝓpter adulteriũ vxoris lu
15
*cret̃ dotẽ. Rñ. q sic si ꝑ snĩam fit diuor tiũ de do. ĩter. vi. ⁊ vx. c. plerũ. vel ꝑ ex ceptionẽ. vt dictũ est. s̃. adulteriũ. §. iij. Q limito dũmodo ipse vxori fidẽ non fregerit etiā vxore ĩscia.  in cōscĩa quo ad lucrũ dotis credo ꝙ illud hẽat locũ paria delicta mutua cōpẽsatione tollũ tur. vt dicit. l. viro. ff. so. mat. cũ ↄcor. ibi positis. ⁊. ff. de do. in. l. si duo cũ alijs cō cor. vt in. c. intelleximꝰ. de adul. cũ alijs cōcor. Jtẽ lucrat̃ si vxor intrauit balneũ cũ. viro alieno ẜm glo. lxxxj. di. nō oportet. Similiter vxor donationeʒz propter nup. si vir cũ muliere alia alleg. l. vl. C. de repub. Fallit in istis duobꝰ casibus qñ mulier hʒz filios  tũc filij habebũt dotẽ quo ad ꝓprietatẽ ⁊ alia bona matris. sue scm Jo. an. in. d. c. plerũ. Facit aut̃. sed hodie. C. de adulte. maritus autem vsumfructum habebit.
¶ Vtrũ amissa dote ꝓpter adulteriũ si
16
*mulieri ↄstet de impedi mẽto tali ꝙ nō erat matrimoniũ recuperet eam. Rñ. q nō ꝑꝑ intẽtĩonẽ cũ oꝑe subsecuto. ar. c. nuꝑ. ⁊. c. vl. de big. hoc tenet Host. Gof. Lau. ber. ⁊ Jo. sed Tāc. tʒz q recuperet ⁊ plʒz magis ne pena excedat casũ suũ. ¶ Vtrũ heredes ꝑ exceptionẽ de adul
17
*terio possint retinere dotẽ. Rñ. diuersa fuit opi. sʒz mihi plʒz distĩctio dñi Signo roli de homodeis quā recitat. d. Jo. an. de sctō Geo. in. c. plerũ. vbi. s̃. aut ma ritꝰ viuẽs ignorauit adulteriũ ⁊ sic pñt heredes excipere de adulterio cũ mari tus nō possit videri dissimulasset ⁊ remisisse: nec potuit remittere ĩiuriā quā ignorabat. vt. l. nihil interest. §. si cũ: filius. ff. de inof. te. ⁊. l. mr̃. §. j. eod. ti. ⁊. le gitimā. ff. de pe. he. ⁊. l. vtilitātẽ. ff. de cō fir. tu. ⁊ idẽ dico si dubitat̃ an sciuit:  p̃sumit̃ ignorasse. l. j §. illud. ff. de li. ag. ⁊. l. mariti. ff. de adul. ⁊. l. veriꝰ. ff. de pro ba. si vero sciuit ⁊ nō est cōquestꝰ: vt po tuit de iure nouissimo etiā cōstāte matrimonio. aut̃. sed nouo iure. C. deadul. sed vxorẽ retinuit cũ fuerit leno. l. si nō metu. C. de adul. sic cũ heredes tractẽt de lucro captādo ↄtra ipsos replicabit̃ de lenocinio mariti. l. cũ mulier. ff. solu. ma. ⁊ sic paria delicta mutua cōpẽsatio ne tollent̃. facit q no. Jnn. in. d. c. ĩtelleximꝰ ⁊ Ja. de are. in. d. l. cũ mulier. ⁊ in l. rei. §. j. ff. sol. ma. si vero post scĩam vxo rẽ nō retinuit. ⁊ tũc si q̃rit̃ de delicto ṗn cipaliter heredes nō pñt cōqueri imo accusatio dʒz fieri ⁊ iscri ptio cũ modificatione tñ quā facit glos. in aut̃. vt lice. ma. ⁊ auie. §.  vero. sed secũdario sicvt repellāt petitionẽ dotis. vt in. l. filio. §. seia. ff. de adi. le. ⁊ sic cōcordat opiniōes secundum hanc distinctionem.
¶ Vtrũ vidua cōmittẽs stuprũ ⁊ petẽs
18
*dotẽ a fratre mariti vel herede eiꝰ possit repelli ꝑ exceptionẽ de fornicatione Rñ. d. Ja. an. vbi. s̃. ꝙ sic de rigore iuris ⁊ ꝑdet dotẽ. ⁊ sic remanebit ap fratrẽ vel redes mariti ex offensa facta defun cto. ꝑ tex. cũ gl. ⁊ ꝑ id q no. Bar. ĩ. l. pe. C. de adul. ⁊. ff.  liti. l. fi. ⁊. l. filio. §. si for te. ff. de iniu. ita determinat Pau.  ca. cōsi. cxix. vide ibi multa pro ⁊ contra.
19
*¶ Sed nũq̇d pr̃ q̇ dedit dotẽ ꝓ filia ꝑdet eā ꝓ adulterio filie. Rñ. q si nō est stipulatꝰ eā sibi reddi perdet ⁊ sibi imputet: vt tenet Jo. an. in. d. c. plerũ. et Accur. in. l. cōsensu. C. de repu. ⁊ ĩ. l. si do tẽ. s̃. de iu. do. sed Dy. ꝑ. l. ij. §. itẽ si volũ tate. ff. so. ma. dicit ꝙ si filia est in ptāte pr̃is nō preiudicat̃ pr̃i quin possit age re ꝓ dote ⁊ ita siłr dñs Ant. in. d. c. plerũ  per. l. fi. C. de repu.
¶ Vtrũ vir q̇ expulit vxorẽ ꝓpter adul
20
*teriũ nō notoriũ propria autoritate teneat̃ soluere mutuũ q accepitvxor pro alimẽtis. Rñ. q sic:  adulteriũ nō no toriũ non priuat ipso iure alimẽtis nisi | snĩa lata sit. ff. de dona. l. post cōtractũ cũ sua materia. ⁊ ad illud q r ꝙ mulieri obstat exceptio adulterij veruʒz est quo ad futura. sed nō quo ad alimenta que debent̃ ante snĩam latā. ⁊ de hoc in l. si instituta. ff. de inoff. testa.
¶ Vtrũ frater qui viuẽre pr̃e de bonis
21
*paternis dotauit filiā teneat̃ illā dotẽ cōferre mortuo pr̃e vr̃ ꝙ sic per. l. certũ C. fa. her. ⁊. l. fi. cũ ibi no. Sʒz bal. in. l. fi. C. de do. ꝓmis. dicit casum singularẽ vt nō cōputet: sed ego do tibi gl. in. l. dotẽ quā dedit auus. ff. de coll. q̃ dicit si tꝑe mortis patris ↄstabat matrimoniũ nō esse cōicanda ali. l. filiũ de colla. bo. ⁊. l. primā. §. fi. ff. de col. dotis.
¶ Vtrũ cōfessio qua vir confitet̃ se rece
22
*pisse dotẽ constāte matrimonio valeat. Rñ. q nō nisi appareat de numeratio ne. nā videt̃ donare bal. in. l. j. in. ij. col. C. de do. pro. ⁊ Ang. in. l. pe. ff. q̃ res pi. ob. po. ⁊ bar. in. l. si diuortio. ⁊ ibi legiste. ff. de ver. ob. ⁊ alij. in. l. si volũtate. C. de do. ꝓ. ⁊ ꝑsumit̃ simulta cōstitutio vt dicit bar: in. l. j. C. de dona. ante nup. de hoc hr̃ ĩ. l. j. vbi tex. C. de do. cau. nō nu. Et hoc verũ nisi vir faciẽdo testm̃ lega ret vxori dotẽ expressa certa titate:  tũc oĩno vxor eā habebat etiā si ꝓbare tur q nũ fuit soluta vt no. Ang. are. insti. de le. §. sʒz si vxori. ꝙ limito verũ ni si vir esset nō soluẽdo creditoribꝰ suis. ¶ Qñ dʒz restitui dos. Rñ. ꝙ si ↄsistit in
23
*rebꝰ ĩmobilibꝰ dʒz statĩ restitui sol. ma. si vero ↄsistit in mobilibꝰ rebꝰ sic. j. annum. C. de re. vxo. ac. l. vnica. §. exactio. Jntellige tñ in marito si pōt  si dolo malo nō est versatꝰ nō restituet nisi in tũ pōt idem priuilegiũ habebũt filij eiusdẽ matrimonij: cauebũt tñ tā maritus  filij de restituẽda si ad pinguiorẽ fortunā veniũt. vt no. ĩ. d. l. vnica. ĩ. §. cũ aũt. ⁊ in. l. in condẽnatione. ff. de re. iu. ⁊ in. l. etiā. in prin. ff. solu. ma. non tñ trāsit ad heredes extraneos istud prinilegiũ. l. maritũ. ff. sol. ma. de hoc vide gl. in. c. mulieres. ⁊ ibi per canonistas. de do. inter virum ⁊ vxorẽ.
¶ Sed pone qñ fuit data dos erāt res
24
*immobiles quas vẽdidit maritꝰ ⁊ emit res mobiles ex earũ precio. rñdeo ꝙ nō cōputabunt̃ immobiles sʒz mobiles. ca sus est in. l. cũ in fundo. §. si fundꝰ. ff. de iure do. ⁊ iō limita dictũ. s. ꝙ sint mobiles vel immobiles tꝑe mortis viri. ⁊ ita iudicabunt̃ nec valebit ꝙ subrogatum sapiat naturā ⁊ c.  nō est verũ hic: ⁊ iō non statim restituerentur.
¶ Vtrũ maritꝰ vel heredes expẽsas fa
25
*ctas in dote possint defalcare. Rñ. gl. ĩ d. c. mulieres ꝙ necessarias sic ip̃o iure vtiles nō minuũt dotẽ sed petunt̃ act. mādati vel negocioꝝ gestorũ volũtarie etiā cũ cōsensu vxoris facte solũ ꝑmittunt̃ abradi si pñt sine lesione rei. C. de rei vx. ac. l. vnica §. sʒz nec. ⁊. l. j. ff. de impẽ. in re. do. fac. Sʒz hoc nō habet locũ in expẽsis factis ꝓ exactione vel defen sione dotis.  maritꝰ est dñs fructuum dotis. ⁊ sic tā dñs ip̃am tuet̃. vt not. ff. de impẽ. in re. do. fac. l. ij. ⁊ ideo non poterit repetere. vt tenet spe. ti. de dote post di. re. §. vl. ver. illud etiā. ⁊ Jo. an. ¶ Vtrũ heredes teneant̃ alere mulierẽ
26
*relictā infra annũ. Rñ. q sic. Q verũ est si nō habet aliũde vnde alatur. non tñ ẜm titatẽ dotis  si fructꝰ excederẽt nō tenent̃ nisi solũ ad alimẽta. Et si aliq̇d de dote restituũt tenent̃ ĩ residuo alimentoꝝ. ita no. glo. in. d. §. exactio. ⁊ ff. so. ma. l. diuortio. in prin. vñ si pr̃ p̃sti tit alimẽta filie poterit eaʒz repetere ab hr̃dibꝰ viri. facit q no. bar. j. d. l. diuortio. si vero hʒz vñ alat̃ tũc heredes non tenent̃. ita tenet gl. in. d. §. exactio. ⁊ pro
27
*batur in. l. extraneo. ff. de ven. in po. mi. ¶ Sed nunq̇d tenet̃ habitare cũ heredibꝰ mariti. Rñ. bar. in. d. l. diuortio q nō:  nō inuenit̃ in iure expressum con trariũ tñ vr̃ veriꝰ  infra annũ r mu lier q̃si esse in matrimonio. C.  bo. ma. l. fi. ⁊ sic cōsuluit. d. car. q nō poterit ali mẽta petere si cōtra eoꝝ volũtatẽ alibi sit demorata dũmō honeste possit ap eos demorari.
¶ Vtrũ licite mulier possit ꝑcipere cer
28
*tũ q̇d pro alimẽtis ab heredibꝰ mariti donec dotẽ sibi restiiuāt. Rñ. ꝙ sic de iu | re cōi in extra no. ꝑ Bart. post Cy. C. de bo. aut̃. iu. pos. autẽ. ei q̇. ⁊. ꝑ Ange. in. l. titia. ff. so. ma. ⁊ pa. de ca. cōsi. ccclxxxiiij. ⁊ pa. in. c. de prudẽtia. de do. post di. re. recitat Jo. de lig. in cle. ex graui. de vsu. ⁊ sequit dicentẽ q valet statutũ vt hr̃s soluat certũ quid pro centenario. Limitat tñ idẽ pa. hoc in ea q̃ nō habetvnde aliunde viuat: sed nō mihi plʒz ista limi tatio qñ nō accipit tale quid rōne. lucri sed ratione interesse lucri cessantis: vt puta  potius vellet habere dotẽ vt eā implicaret in possessionibus vel alijs negociatiō ibus: de quibꝰ verisimiliter tm̃ vel plus haberet alias nō liceret. et sic intelligo Jo. de imo. in. d. cle. ex graui. post Mat. de mat. qui tenẽt nō licere sine vsura: puta quia solũ accipit rōne lucri. vt. j. vsura. j. §. ij. ⁊. ix.
¶ Vtrũ vir licite accipiat possessionem pignus pro dote soluẽda. vide. j. vsura.
29
*j. §. xxv.
Dubium

Dubium

ẜm Jsy. li. ethi. est motus indifferens in vtrā par tem contradictionis. vel dic q dubiuʒz est equalitas rationũ cōtrariarũ scm philosophum.

De notatis in hoc. §. ⁊ qñ dicat̃ dubiũ no. spe. in ti. de teste. §. vij. ver. not. ⁊ verũ. iij. ꝙ recurrit̃ ad arbitriũ iudicis ⁊ dubitare errare ⁊ ignorare quid diffe rant no. gl. in rub. ff. de iur. ⁊ fac. igno. ⁊ in. l. de statu. ff. de testa.
¶ Jn dubijs vbi versatur periculũ aĩe semper tutior pars est eligẽda ⁊ in ip̃is
1
*q certius est tenendũ. q sine periculo explicari pōt. ita dicit Pa. in. c. iuuenis. de sponsa.
¶ Vtrũ in dubio debeamꝰ interpretari vt potius q̇s non sit irregularis. Rñ. vt
2
*colligo ex Pa. in. c. cũ tu fili p̃posite. de testi. ⁊ in. c. ad audientiā. de ho. Aut lo quimur in foro aĩe. ⁊ sic debemꝰ interpretari irregularitatẽ. ⁊ sic de alijs vbi dubitat̃ de aliquo delicto vide gl. in. c. vnico. de scru. in or. fa. Similiter dicen dum in foro quasi pnĩali. vt puta  nō agit̃ ad penā ꝓprie sed vt a ministerio abstineat aut ab alio in qͦ subesset pcm̃ sicut in cōtractu matrimonij. Facit. c. ff gnificasti nobis. de ho. et. d. c. inuenis. aut loquimur in foro cōtẽtioso. ⁊ sic debemus interpretari ꝓ nō. maxime vbi agit̃ de pena. puta  celebrauit  collatio nō tenuit ⁊ huiusmodi:  ĩ penis melior interpretatio est fienda. vt regu la in penis ⁊ regula odia. li. vj. ⁊ idẽ dic in excōicatione ⁊ similibus.
¶ Qũo sunt ĩterpretāda ab alijs facta
3
*dubia proximorũ. Rñ. c. estote misericor des. de reg. iu. q in meliorẽ partẽ vide j. iudicium. §. xvij.
¶ Verba dubia sunt accipiẽda ẜm in
4
*tẽtionẽ ꝓferẽtis. ff. de re. iu. in ābiguis ⁊ vt res potiꝰ valeat  pereat. c. abbate. de ver. sig. alias ẜm cōemvsum. c. di. contra mortem. vide. s̃. castitas. §. j.
5
*¶ Jn quo differt dubiũ ab opinione et fide ⁊ scientia vide. j. opinio. in princi.
6
*¶ Jn re dubia fidei autoritas est requi renda romane ecclesie. xj. distĩ. palam.
7
*¶ Jn rebꝰ ābiguis absolutũ nō debet eẽ iudiciũ. xxxiij. di. c. habuisse. imo qñ dubiũ est in persona in facto vel in iure nullo mō snĩa est ferẽda. xxx. q. v. iudi cantẽ. nō r iteratũ q dubitatur factũ de presby. non bap. c. veniens.
8
*¶ Dubio exñte ĩ iure mr̃imonij. tutius est cōtra statuta hominũ dimittere copulatos  disiũgere cōiũctos cōtra sta tuta dei. c. licet ex quadam de testi.
Duellum

Duellum

est pugna duorũ vt dicit ĩ. c. monomachiā. i. singu lare certamẽ. ij. q. v. ⁊ fit ad probationẽ alicuius rei ita vt qui vicerit ꝓbasse vi deatur q est prohibitũ sub pena mor talis peccati  cōtra legẽ dei ibi nō tẽtabis dñm deũ tuũ. Math. iiij. ⁊ r ĩ. d. c. ⁊ ideo nō solũ offerẽs sed acceptās cũ dantibus auxiliũ cōsiliũ vel fauoreʒz ⁊ valẽtibus ꝓhibere ⁊ nō prohibẽtibus peccāt mortaliter. Ad ro. c. j. digni sunt morte q̇ consentiunt ⁊ non excusant̃ ex cōsuetudine vel metu acceptātes: nisi vt. j. dicā  potius debet quis quelibet mala tolerare quam malo consentire decernat. xxxij. q. v. ita ne. nec obst. q Dauid cũ Golla exercuit:  autoritate | spiritussancti facit. sicut ⁊ Sāson vt dicit glo. in. d. c. monomachiam. xxiij. q. v. si non licet.

De duello ⁊ quibus casibus ꝑmittatur no. Bar. in. l. ex hoc iure. in princ. ff. iusti. ⁊ iu. Jac. rebuf. ĩ. l. j. ver. an du ellum. C. de gladia li. xj. ⁊ in stylo parla. Par. j. ti. de duello. ⁊ ĩ. iiij. parte arresto xl. ⁊ quid possit facere victor in victũ ꝑ duellũ. Bal. no. ĩ. l. j. C. de dedi. li. ⁊ in. l. his penes. C. depo. vbi ꝙ nō dicitur illicitum q permisit consuetudo.
¶ Que pena est clerici in duello pugnā
1
*tis. Rñ. ꝙ dʒz deponi ⁊ ẽ irregularis tñ ep̃s pōt dispẽsare dũmodo mors vł mẽ broꝝ diminutio nō interuenerit. c. j. de cle. pu. in du. nec solũ efficitur irregularis si ipse pugnat. sʒz etiā si aliũ ꝓ se pu gnare facit. vt in. c. ij. e. ti. ⁊ quicũ hoc mādat cōsulit aut defendit si modo ho micidiũ sequat̃ vł mutilatio. vt ĩ. d. c. ij. dispẽsat tñ ep̃s cũ clerico ĩ bñficio etiā hñdo solũ ꝓ sustẽtatiōe vt in. d. c. ij. cuʒz ibi no. dũmō nō habeat curā aĩarum.
¶ Sed nunq̇d ille q̇ cogit̃ a iudice tali
2
*modo ꝙ suspẽdet̃  hʒz eũ ꝓ cōuicto ni si duellũ suscipiat possit suscipere cũ sit innocẽs. Rñ. diuersa fuit op. vt no. ĩ. c. j. co. ti. sʒz mihi placet ꝙ talis coactꝰ tali coactiōe licite suscipiat ⁊ etiā in causa ciuili qñ nō iminet ꝓbabile ꝑiculũ mor tis  sicut licet se defendere ⁊ res suas ⁊ alia facere que de se nō sunt mala sic pugnare qñ alio modo nō pōt euadere. facit. c. interfecisti. de homi.
¶ Vtrũ clerici q̇ reliquias afferũt pugi
3
*libꝰ ad pugnādũ sint irregulares si sequat̃ homicidiũ. Rñ. ꝙ si oĩno sine ip̃is erāt pugnaturi nō erũt irregulares ałs sic intellige opiniones diuersas ⁊ concorda ẜm hanc distinctionem.
¶ Quod dictũ est de duello. Jdem dic
4
*de iudicio aque feruẽtis ferri cādentis. c. fi. de pur. vul.
Loading...