Lemma
SAcerdos

SAcerdos

nomen est ↄpo sitũ ex greco ⁊ latino quasi sacrũ dans. xxj. di. cleros. Eiꝰ offm̃ est sacramẽtũ corꝑis ⁊ sāguinis dñi cōficere oratiōes dicere ⁊ bñdicere dona dei vt ĩ. c. perlectis. xxv. di.

De no. in hoc. §. ⁊ ꝙ sacerdos nullo tempore prescribat sacerdotiũ nota. bal. in. j. q. iiij. C. de eman. li. ⁊ ꝙ sacerdo tium liberat a patria ptāte bal. no. in. l. apud hostes col. fi. ver. ⁊ quero. de suis ⁊ le.
¶ Vtꝝ appellatione sacerdotis veniat
1
*solũ presbyter. Rñ. ꝙ ĩ materia fauorabi li nomĩe sacerdotisvenit presbyter dia conus ⁊ subdiaconꝰ facit tex. in. c. j. xv. q. v. Secus in materia odiosa quia solũ venit p̃sbyter facit. c. si quis. de coha. cle. ⁊ mu. ⁊ ibi Pa. hoc no.
¶ Sacerdos parochialis dʒz visitare ĩ
2
*firmos spe. ca. j. de cel. mis. Jtẽ dʒz stare ieiunꝰ vs ad horā ↄgruā celebrādi ⁊ si celebrat nō dʒz sumere purificationẽ pro pter necessitatẽ nisi habeat aliũ ꝑ quẽ possit supplere vt no. Pa. c. j.
¶ Vtrũ possit ministrare sacramẽta pe
3
*regrinis⁊ hospitibus confluẽtibus ad ecclesiam suaʒz. rñ. Pa. in. d. c. j. ꝙ sic. vn morientes ibi sine electiōe sepulture se peliuntur ibidem. Aut si alibi elegerũt debetur eis quarta portio.
¶ Vtrum sacerdos volens sucipere eu
4
*charistie sacr̃m puta  infirmus vł ałs impeditus a celebratiōe debeat habere orariũ siue stolā. rñ. ꝙ sic ⁊ita circa collũ ⁊ super vtrũ humerũ ꝙ signuʒz crucis preparet in suo pectore sic etiā qñ vult celebrare vt in. c. ecclesiastica. xxiij. dist. tex. aperte clamat.
¶ Sed nunquid cũ facit offm̃ diacona
5
* |tusvtet̃ stola sicut cũ celebrat. Rñ. ꝙ nō. ar. c. precipimꝰ. ⁊ quod ibi not. xciij. di. sed vtetur sicut diaconus vti dʒz. s. ꝙ ha beat stolā suꝑ humerũ sinistruʒz taliter ꝙ veniat āte ⁊ retro sub brachio dextro ⁊ humerũ dextrũ cũ eius brachio sit liberum administeriuʒz sacerdotale. xxv. di. vnum orariũ. glo. tñ. d. c. ecclesiastica dicit ꝙ potiꝰ est sequẽda cōsuetudo per. c. scit facta. xij. d. ⁊ istud tene. Sed si consuetudo nō appareat dic ꝙ non vte tur nisi vt diaconus.  tandiu quis ha bet priuilegium diu locum tenet priuilegiati. l. vlti. C. de test. mi. ⁊. c. genera liter. xvj. q. j. d. c. precipimus.
¶ Vtꝝ in pctō mortali possit exequ i of
6
*ficiũ suũ. Rñ. ꝙ nō sine peccato mortali. xv. q. vlti. ca. vl. lxviij. dist. c. j.
Sacramentum

Sacramentum

est secunduʒz Hug. de sancto victore li. vj. de. Sacramentis parte. ix. c. ij. Ma teriale elementum extrinsecus oculis suppositũ ex instinctione figurans ex si militudine reprẽsentās ⁊ ex sanctificatione aliquā gratiā inuisibilem conferens Et elementum sumit̃ pro quacũ re sensibili. Sicut oculus ꝓ omni sẽsu. Similitudo vero pro rep̃sentatione secundum quandā proportionabilitatẽ scʒz. vt sicut se hʒz aqua ad lauādũ sordes corporales sic gr̃a ad spũales ⁊ cōpetit hec diffinitio sacramẽtis noue legis ĩ q̇ bus sunt tria. s. naturalis similitudo ex qua hñt aptitudinẽ repñ tādi actualis ĩstitutio oculis vel expressa ex qua hñt determinatā ordinationẽ respectu huiꝰ significati ⁊ spũalis sācti ficatio ex qua habẽtvirtutẽ efficiẽdi illud significatũ.
Ad ꝓpositũ eoꝝ q̃ hic notant ⁊ ꝙ sa na res nō sit sola destinatiōe sʒz solũ per pontifices vt no. Bal. cōtra glo. in. l. nō dum. C. de fur: per. l. in tantum. §. facta ff. de re. diui.
¶ Jn quo ↄsistũt sacr̃a. Rñ. magr̃ snĩaꝝ
1
*in. iiij. dis. j. ꝙ in duobꝰ. s. ĩverbis ⁊ in re bus ita ꝙ sub verbis cōprehẽdat̃ inten tio ꝓferẽtis ⁊ sub rebus factũ seu facta. ¶ Que sunt necessaria in om̃i sacramẽ
2
*to. Rñ. ꝙ. iiij. Primũ elemẽtũ sine bita materia. Secundum formaverborum. Tertium minister debitus. Quartũ in tentio ministrantis ⁊ de istis habes. s̃. Baptismus ⁊ in alijs locis suis.
¶ Sacrm̃ tm̃ r puta in baptismo ablu
3
*tio sub forma ꝟborũ in eucharistia ip̃a hostia cōsecrata ⁊ hmōi res sacr̃i in ba ptismo ⁊ alijs in q̇bꝰ imprimit̃ est caracter. Jn q̇bꝰ ꝟo nō ĩprimit̃ est q̇dā orna tus aĩe. Jn scr̃o aũt corporis xp̃i est ip̃ʒz corpꝰ xp̃ivere sub illa spẽ cōtentũ et est corpꝰ misticũ. sctā ecclesia q̃ tñ in ipso nō ↄtinet̃ sʒz signat̃. Est etiā quoddam q est res ⁊ nō facr̃m. ⁊ istud est gratia gratũ faciens siue effectꝰ sacramẽtoꝝ. ¶ Quod sũt sacramẽta noue legis. Rñ.
4
*ꝙ. vij. s. baptismus cōfirmatio eucharistia. penitentia extrema vnctio. ordo et matrimoniũ. Jn quibus aũt imprimat̃ caracter. vide. s̃. caracter.
¶ Vtꝝ aqua bñdicta sit sacramentum.
5
*Rñ. Ric. in. iiij. di. j. ꝙ nō  ꝑ eiꝰ asꝑsio nem remittunt̃ pctā per modũ meriti intum. s. excitat motum caritatis seu feruorem voluntatis ꝑ quẽ fit remissio non autem tan per vim sacramenti. ¶ Quot sũt sacramẽta necessitatis. Rñ.
6
*v. scʒz baptismus confirmatio. pnĩa post pctm̃ mortale commissuʒz eucharistia ⁊ extrema vnctio. vt no. j. q. j. §. sʒz nondũ. ⁊ in. c. veniẽs de trāsact. in glo. que ideo dicunt̃ necessaria  sine ipsis non pōt quis saluari. si ex ↄtẽptu omittunt̃ ⁊ ha beri pñt. de primo habes de ↄse. dis. iiij. .§. j. de sco ibidẽ ĩ. c. nullꝰ ministroruʒz ⁊. di. v. c. ieiunij. . iij. depe. d. j. quasi per totũ de. iiij. de cōse. d. ij. oĩs honio. de. v. xxvj. q. vij. ab infirmis alia duo scʒz matrimonium ⁊ ordo dicuntur sacr̃a volũ taria. quia sine ipsis potest homo salua ri si ea nō vult.
¶ Quō sunt dāda. Rñ. ꝙ eo modo quo
7
*dicitur ĩ suis locis cũ quodlibʒz habeat suum modum. Jn vno tñ oĩa cōueniũt. ꝙ ĩ signo crucis oĩa sacr̃a sunt dāda ar. c. non obseruatis. xxvj. q. vij.
¶ A quo sunt suscipiẽda. Rñ. ꝙ baptismus potest suscipi in necessitate ĩ om̃i
8
*bus vt. s̃. baptismꝰ. v. Alia aũt excepto | matrimoniũ non nisi a sacerdotibus ⁊ de hoc dicvt in suis locis.
¶ Vtꝝ possint recipi ab q̃ eo est in pec
9
*cato mortali. Rñ. vt. s̃. clericus. viij. §. ij. ¶ Quibus debẽt dari. Rñ. ꝙ diuersis.
10
*diuersimode ẜʒz ꝙ sacr̃a sunt  qno vide in locis suis vnũ tñ notādum est ꝙ nul lus exñs in pctō mortali pōt aliquod sa cramẽtũ suscipere quin peccet mortałr. xl. di. multi. xxiij. di. ill. xj. q. iij. audi. sicut nec aliquis minister pōtea ministra re ĩ peccato mortali quin peccet mort aliter nisi ẜm aliquos illa administraret vt laycꝰ in necessitate. puta quia baptisat quod habeo valde dubium.
¶ Que sacramenta possunt intrari. Rñ.
11
*oĩa illa in quibus nō imprimit̃ caracter xxxij. q. vij. licite ⁊. j. q. j. q quidā.
¶ Quid cũ dubitat̃ an quis receꝑit ali
12
*quod sacramẽtũ puta baptismũ ⁊ hmōi Rñ. ꝙ si dubiũ est ꝓbabile vel verisimi lis resultat ↄiectura reiterañ. ẽ ẜm ꝙ di xi. s̃. baptismꝰ. vij. §. ix.  non r iteratũ q nescitur factũ de ↄse. di. iiij. si nulla. ⁊ de p̃sby. non bap. c. veniens.
¶ Vtꝝ sacr̃a vel sacr̃alia sicut est oleum
13
*sctm̃ aqua baptismalis ⁊ hmōi possint recipi ꝓ sanitate acquirendavel ex alio sine ꝙ eo propter que sunt ĩstituta. Rñ. ꝙ non sine pctō mortali si tatis sit finis prĩcipalis. vti sacr̃is ad aliũ finẽ ad eũ ꝓ quo ordinata sunt. est ipsis abuti. Excipit tñ Pe. de pał. ĩ. iiij. scr̃m mr̃imo nij. q ẜm eũ q̇s ↄ̃hẽdo ex alio fine puta ꝓpter diuitias ⁊ hmōi no peccat morta liter vt. s̃. habes matrimoniũ. ij. §. xxv. Secus si vteret̃ quis talibꝰ sacr̃is principaliter ex fine suo secundario propter sanitatem acquirendam sicut fecit Con stantinus imperator. quia sic non pecca ret.
Sacrilegium

Sacrilegium

est sacre rei violatio vsurpatio ⁊ accipitur hic violatio pro quacun irreuerentia aut dehoneratione ⁊ r ẜm Jnn. quasi sacrilegiũ vel ẜm Lau. quasi sacrilegis lesio. ⁊ de hoc habes gl. xvij. q. iiij. in. c. sa crilegium.

De hic notatis ⁊ ꝙ sacrilegium est violatio vel vsurpatio rei sacre. l. si nondum. ⁊ ibi Bal. versi. quero quot req̇rāt. C. de fur. ⁊ Barto. ĩ. l. sacrilegij. la. ij. ff. ad l. iul. pecu. ⁊ in. l. diuus. eo. titu.
¶ Quot modis cōmittit̃ sacrilegiũ. Rñ.
1
*ꝙ tribus modis. Primo rōne ꝑsone. sicut cũ quis ledit ꝑsonā ecclesiasticam.
xvj. q. iiij. q̇squis. Sco ratiōe loci sicut cũ violat̃ immunttas ecclesie vel cimiterij ⁊ ibidẽ. c. si q̇s. el. j. cũ multis. c. seq. Terttio ratione rei ⁊ istud fit tripliciter s. auferẽdo sacꝝ de sacro. s. loco vł nō sacrum de sacro vel sacrum de nō sacro vt no. in. d. gl. ⁊ hic loquor de sacrilegio ꝓ prie. Nā large cōmittit̃ multis modisvt no. in di. gl. ⁊ ibi vide  nihil ad nos.
¶ Aduerte ẽt ꝙ om̃e pctm̃ q cōmittit
2
*persona ecclesiastica materialiter ⁊ q̃si per antecedẽs r sacrilegiũ. Vnde dicit Hiero. ꝙ nuge in ore sacerdotis sunt sa crilegiũ vel blasfemia. Sed formaliter ⁊ proprie sacrilegiũ est illud pctm̃ q ꝑ sona facta sacra agit ↄ̃ eius sanctitateʒz directe. vt si virgo deo sacra fornicetur ⁊ hmōi. Large etiā sacrilegiũ est cũ rem ecclesie quis indebite vsurpat. xvij. qō. iiij §. qui autem.
¶ Que pena sacrilegoꝝ hẽs in. l. si quis
3
*in hoc. C. de epi. ⁊ cle. ⁊. xvij. q. iiij. ꝑ totũ ⁊ ibi vide.  nihil ad nos sed ad forum cōtẽtiosum solũ. Sed quo ad ↄscĩam est excōicatio de qua vide. s̃. excōicatio. v. casu. j. ⁊. vj. ⁊. ix. ⁊. xiij. ⁊. xxviij. ⁊ excommunicatio. vij. in multis casibus.
Sacrista

Sacrista

siue custos ecclesie habet pul sare campanas ad horas iubẽte archidiacono. Jtẽ custodire palas seu lĩteamĩa aliaris. ⁊ omnia vtẽ silia ecclesie. Jtẽ lāpades curare nec supramodũ lucendo oleũ depereat aut mi nus lucendo obscurior sit ecclesia. Jteʒz prouidere de incẽso luminaribꝰ pane ⁊ vino pro celebrando. Jtem oblationes ⁊ decimas secundum iussum archidiaconi inter fratres diuidere. Hec no. in. c. perlectis q̃si in fi. xxv. ⁊ de officio custo. per totum.
¶ Quis dʒz deputari sacrista. Rñ. quod
1
*aliquis de sanctioribus ecclesie vt in. c. | ij. de officio custo.
¶ Ex qua culpa tenetur si quid pereat vide. s̃. custos.
Sagitarius

Sagitarius

dicitur qui artem balistarioruʒz exercet ⁊ vtrũ liceat vide. s̃. ars.
Salarium

Salarium

An debeatur famulo infirmanti aut similibus. vide. s̃. familla. §. ij.
Sanctus

Sanctus

quis debeat haberi. vide s̃. canoniʒzato ⁊ reliquie.
Saracenus

Saracenus

dicitur qui deos deas colit. immo demones nec nouum aut vetus testamentuʒz reci pit hoꝝ templa. precipiunt̃ claudi sub pena mortis ⁊ amissione bonorũ. C. de pag. ⁊ sara. tẽplis eoꝝ. l. j. ⁊. ij. ⁊ quasi ꝑ omnia quo ad ꝓbatiōes iudeis compa rant̃. C. e. l. vt phanos. ⁊ extra de iude. ⁊ sara. quasi ꝑ totum. Et ideo vide. s̃. iudeus qui phibẽtur christianis erga ip sos excipit̃ tñ casꝰ.  cũ saracenis christianꝰ comedere nec habitare prohibetur. xj. qō. iij. ad mensam sed bene cũ iudeis. xviij. q. j. oẽs.  magis sunt nobis ꝓuer. si iudei ⁊ incibis nos cōtennũt tñ Lau. ⁊ Jo. ⁊ multi sequaces tenẽt ꝙ cuʒz saracenis etiā nō licet ↄmedere.  etiā ipsi in multis iudaiʒzant quod verũ cre do quādo in cibis talia obseruāt. alias nō. Jtem quia iudeis permittitur eorũ signagoga. Sed sarracenis nullo modo ꝑmittit̃ inter xp̃ianos publicaʒz inuocationem facere mach ometi ne peregri natio ad aliquẽ suoꝝ sicut ad sctm̃. Et q̇ cun eoꝝ dñs xp̃ianus q̇ hoc eis ꝑmittit peccat mortaliter  facitↄ̃ preceptũ. cle. vnice de iudeis. Jtem  cum iudeis possunt christiani habere commertiuʒz sed cum infidelibus seu sara cenis extat hodie prohibitio sub pena excōicatiōis papalis quā incurrunt ipso facto qui tẽ pote guerre cum eis habent commertium vel qui deferunt eis prohibita. de quo. vide supra excommunicatio. v. casu. xxj.

De saracenis ⁊ an iurent ꝑ macho metũ. gl. ĩ. l. nō erit. in prĩ. ꝟsic. suꝑstitio nem. ff. de iure. ⁊ Bar. in. l. ait p̃tor. §. iu rari. eolti. c. dixi. s̃. in. §. iuramentum.
¶ Vtꝝ xp̃ani possint furari quos deti
1
*nent i eoꝝ seruitio. Rñ. ꝙ sic quia nullo modo licite possunt tenere eos.
Satisfactio

Satisfactio

dicitur dupliciter. vno modo reconciliatio ⁊ sic  oẽs partes pnĩe ordinant̃ ad reconciliationẽ q̃libet earũ satisfactio dici po test. Alio modo r solutio pene debite ⁊ sic est pars vna pnĩe que est assumptio siue adimpletio pnĩe iniũcte vel debite ⁊ nihilominus tñ etiā partibꝰ alijs penitentie. cōuenit ꝑ accidẽs vt cōtritioni rōne doloris ↄiuncti q̇ est in parte sensibili ⁊ cōfessioni rōe erubescẽtie. Hec. S. Bo. in. iiij. distin. xvj. circa literam.
¶ Satisfactio ẜm culpā p̃teritā ⁊ iniu
1
*rie illate recōpẽsatio ẜm equitatẽ iusticie ẜm ꝟo culpā futurā est pctōꝝ causas excedere ⁊ eoꝝ suggestionibus aditum nō prebere de pe. di. iij. c. satisfactio.
¶ Vtrũ deo quis possit satisfacere pro
2
*pctō. Rñ. ꝙ cũ ipsius adiutorio valet cũ merito passiōis xp̃i cuius homo per veram fidem efficitur particeps sic potest alias nō vt no. Rica. in. iiij. di. v.
¶ Vtꝝ vnus hō possit ꝓ alio satisfacere.
3
*Rñ. ꝙ accipiẽdo satisfactionẽ ꝓ preser uatiōe ⁊ cautella culpe future sic nō pōt  quis ieiunādo non affligit corpus al terius vt viuat caste nisi intum per bonũ exemplũ alicit eũ ad similia facienda siue intum pōt alteri mereri au gmẽtũ gratie ꝑ talia vt sic faciliꝰ euitet pctm̃. Si vero accipiat̃ satisfactio ꝓ recōpensatiōe iniurie illate sic vnꝰ potest ꝓ alio satisfacere homini. Deo vero etiā potest si mō ille qui cōmissit pctm̃ sit cō tritus de eo alias nō. ꝓ pnĩa vero iniun cta nō pōt vnus pro alio satisfacere nisi interueniat autoritas cōfessoris qui in illa potest dispẽsarevel nisi interueniat casus ꝙ ille cui imposita est nunquam cam poterit in hoc mundo implere  posset tunc per alium fieri. Hec habentur ex dictis Ricar. ⁊. S. Bon. in quarta dist. xx.
¶ Sed nũquid ille cuius satisfationeʒz
4
*alter in se suscepit moriendo statiʒz euo|labit. Rñ. ꝙ nō sʒz opʒz ꝙ primo ille q̇ eā suscepit impleat  nemo paradisum ĩgreditur nisi sit extra oẽ debitum ita ꝙ nec ipse nec alius pro eo sit debitor ẜm S. Bo. in. iiij. di. xx.
¶ Vtrum talis ꝓ alio satisfaciẽs satisfa
5
*ciat etiā ꝓ seip̃o. Rñ. diuersorũ fuit opi. sed mihi plʒz opi. quā Ric. ĩ. iiij. di. xx. refert ꝙ etiā est satisfactoriũ ꝓ seipso non ex debito sʒz ꝑ diuinā misericordiā que magis charitatẽ attẽdit  opꝰ. xiiij. q. v. si q̇d. Vel dic ꝙ ꝓ alio sit satisfactoriũ ꝑ modũ solutionis pene. ꝓ seipsis vero est satisfactoriũ ꝑ modũ meriti de congruo. dicit em̃ S. Bo. ĩ. iiij. di. xv. ꝙ lʒz de rigore iustitie nō sit satisfactoriũ id q facere q̇s ad q alias tenet̃ tñ credit q diuine misericordie benignitas tanta est ꝙ acceptat totũ ⁊ quasi ꝓ nihilo sal uat nos ⁊ de hoc. j. suffragium. §. ij.
¶ Vtrũ satisfactio facta in pctō morta
6
*li valeat. Rñ. aut loquimur de ea q̃ fuit imposita a cōfessore penitẽti ⁊ postea re cidiuāti añ illiꝰ ↄplemẽtũ ⁊ sic dic vt. s̃. pnĩa. §. xiiij. Aut loquimur de alia quacũ volũtarie assumpta. ⁊ sic dico ꝙ nō vʒz quo ad diminutioneʒz pene debite ꝓ pctō nisi ꝑ accidẽs vt puta  citiꝰ ↄuer tet̃ ⁊ verā aget pnĩam. sed tum ad cul pam futuram euitandā valet.
¶ Que sunt ꝑtes satisfactiōis. Rñ. tres
7
*s. oratio Jeiuniũ eleemosyna. Sũt tamẽ alie secũdarie vt vigilie ꝑegrinationes discipline ⁊ hmōi vñ oĩa oꝑa afflictionis ad ieiunium reducunt̃ oĩa oꝑa mĩe ad eleemosynam. omnia opera spũalia ad orationem. Hec ex. S. Bo. in. iiij. dis. xv. parte. j. ar. j. q. iiij.
¶ Vtrũ flagella missa a deo vel ab ho
8
*minibꝰ etiā ꝓ pctĩs nr̃is sint satisfactoria. Rñ. ꝙ sic intũ cadũt sub volũtate patienter ipsa acceptāte ⁊ patienter su stinere volente dũmodo alias. sit ĩ charitate. ⁊ de hoc vide. s̃. Mors.
¶ Vtrũ aliqua p̃dictoꝝ triũ partium sa
9
*tisfactionis sit magis satisfactoria. Rñ. ꝙ eleemosyna in se includit ꝟtutẽ or̃onis ⁊ ieiunij ꝓpter duo. Primo  cōsti tuit eũ cui dat̃ debitorem ad orādũ ꝓro eo q̇ dedit. Sco  eleemosyna data ꝓ pter deũ est quasi quedā oblatio deo fa cta que oblatio deo facta hʒz vim oratio nis. et similiter bonoꝝ exteriorum subtractio ꝑ eleemosynā facta cōtinet virtualiter ieiuniũ in quo macerat̃ corpꝰ. Similiter or̃o ꝟtute cōtinet ieiunium.  intẽtio interius ad deũ debilitatem corporis parit ↄpletius tñ eleemosyna hʒz vim satisfactionis  or̃o ⁊ ieiuniuʒz. ꝓpterea r. j. Thimo. iiij. corꝑalis q̇dẽ exercitatio ad modicuʒz vtilis est. Dicit glo. oĩs summa discipline xp̃iane est in misericordia ⁊ pietate. Si tamẽ genera raliter loquamur pōt dici ꝙ in satisfactione sunt trĩa. s. vitatio culpe augmẽtatio gr̃e ⁊ solutio pene ⁊ hoc tertiũ infi mum in satisfactione. Ad primũ vʒz or̃o. Ad ẜm vʒz eleemosyna  quis sibi facit amicos de mamona iniquitatis q̇ impetrāt gr̃am. Ad tertiũ valet ieiuniuʒz. Hec ex Ricar. in. iiij. di. xv. ar. ij. q. iij.
10
*¶ Vtrũ restō rei aliene sit pars satisfactionis. Rñ. ꝙ ꝓprie non  dʒz p̃cedere oẽm ꝑtẽ. pnĩa cũ dicat cessationẽ ab in iuria de qͦ vide. s̃. Restitutio. ij. ĩ ṗnc Sʒz large accipiẽdo restitutionem ꝓut dicit oẽ illud q ad debitam satisfactionem exigitur sic est pars satisfactionis.
Scandalum

Scandalum

est dictum vel factum minus rectum p̃bens alteri occasionẽ ruine ita not. Cardi. in Cle. j. de officio ord. ẜm Lau. ⁊ scandalũ grece q latine r ruina vel offensio vel impactio pedis. ⁊ elicit̃ a Hiero. suꝑ illud Mat. xv. Scis  pharisei audito hoc ꝟbo scādaliʒzati sunt. Vnde sicut quādo aliquid ponit̃ in via corporali ꝑ q ĩpingẽs disponit̃ ad ruinā. sic ĩ via spũali q̇cũ ꝑ factũ suũ seu dictum minus rectũ. i. vel malũ scm se vel habẽs speciẽ mali disponit aliquẽ ad casuʒz in aliquod peccatũ ꝓprie scādalũ ei facit. Hosti. in summa ti. de renũ. dicit graue scādalũ r quādo ex dicto vel facto alij trahunt̃ in cōsensuʒz mortalis peccati. ⁊ ꝓpterea gl. de renũ. ĩ. c. ij. nisi in ver. pro graui dicit ꝙ nō est curandũ de scādalo nisi sit graue de no. ope. nun. capi. ij. | ⁊ de vo. c. magne. de reg. iur. qui scādali ʒzanerit ꝙ no.

De notatis in hoc. §. ⁊ q scādalum facit fieri q ałs non fieret. not. specu. in ti. de ĩquisi. §. qñ autẽ. ver. vtrũ autẽ. ⁊ Alex. consi. j. volu. ij.
¶ Quotuplex est scandalũ. Rñ. duplex
1
*scilicet actiuũ ⁊ passiuũ sicut dupliciter pōt q̇s esse causa peccandi alteri. Vno mō ꝑ se puta qñ quis aliq malum facit ꝓpter illud intẽdẽs alium deducere in pctm̃ aut si nō intendit tñ factum est tale ꝙ de sui rōne hʒz vt sit ĩductiuuʒz ad peccādũ ⁊ sic istud dicit̃ scādalũ actiuũ altero mō quis ꝑ accidens pōt esse causa peccādi alteri puta  p̃ter intentionem scandali dādi id facit. ⁊ ex cōdi tione operis nō est vt quis scandaliʒzet̃. Si tamẽ alius male dispositꝰ est aut ex inuidia quā habet aliũ aut alio modo ideo scādaliʒzatur ⁊ talis nō dat occasio nẽ quātũ in se est tali scandalo: ꝓpterea vacat̃ scandaluʒz passiuum sine actiuo. quādo etiā scādaluʒz actiuum simul ⁊ passiuũ in altero qui dat ⁊ passiuũ cum ille qui accipit peccat. Aliqñ est actiuũ sine passiuo. puta cum aliquis inducit aliquẽ ad peccandũ. sed ille nō peccat. Hec ex Alexā. ij. ij. ti. de scandalo ⁊ Ric. in. iiij. distin. xxxviij.
¶ Vtrũ scandalum sit spāle pctm̃ mor
2
*tale. Rñ. ꝙ aut scādalũ passiuũ est tm̃ ĩ pactio ad veniale pctm̃. puta cũ aliq̇s ex dicto alterius mouet̃ ad pctm̃ venia le ⁊ sic est veniale pctm̃ aut est cũ impa ctiōe ad mortale peccatum. ⁊ sic non est mortale nō tamẽ aliud pctm̃ spāle ab il lo ꝙ cōmittitur. quia sumere occasioneʒz pctĩ ex dicto vel facto alteriꝰ nō ↄstituit spālẽ rōnem peccati  nō ĩportat deformitatẽ spāli virtuti oppositam sʒz soluʒz peccatum q cōmittit̃. Si aũt loquimur de scādalo actiuo ⁊ si sit per accidẽs sic nō est spāle pctm̃.  ꝙ est ꝑ accidẽs nō cōstituit spẽm tñ qñ potest esse pctm̃ veniale vt qñ actũ cōmittit veniał pctĩ vel actũ qui de se nō est malũ sed solum habet spẽm mali cũ aliq̃ leui iductione. qñ est mortale siue  cōmittit actum mortalis peccati siue quia contẽnit salutem ꝓximi vt ꝓ ea seruāda nō pretermittat aliquis facere q sibi libuerit. facit. c. cauendũ. x. q. iij. ⁊. d. §. ꝓ graui. j. q. j. hij qͦscũ. Si ꝟo sit scandalũ actuũ per se. puta quia intẽdit ducere ad peccatum ⁊ siquidem intendit ĩducere ad peccatuʒz mortale sic peccat mortaliter. Siłr si intẽdat inducere ad pctm̃ venia le per actum peccati mortalis. Si autẽ intendit inducere ad peccatuʒz veniale etiam ꝑ actum pctĩ venialis: sic veniale peccatũ ⁊ isto mō scandaluʒz actiuũ per se est speciale pctm̃.  ex intentione finis sortitur peccatũ rōne spālis peccati ⁊ opponitur directe correctioni fraterne. ꝓpter hoc ꝙ intendit̃ spāle proximi nocumẽtũ. hec oĩa ex Alex. ⁊ ri. vbi. s̃. ⁊ Tho. ij. ij. q. xliij. ⁊ ad ill Mat. xviij. ne cesse est vt veniant scandala ⁊ c. veꝝ est necesse nisi hoĩes vitam mutent.
3
*¶ Vtrũ aliq̇steneat̃ dimittere aliq bo nũ opꝰ ne ꝓximꝰ scādaliset̃. Rñ. ẜm Rica. vbi. s̃. ar. j. q. ij. ꝙ aut bona oꝑa sunt necessaria ad salutẽ vt sunt p̃ceptataut sũt suꝑrogatiōis vt consilioꝝ oꝑa aut ĩ genere ĩdifferẽtia vt comdere carnes. bibere vinũ. retinere tꝑalia debita repe tere. ⁊ hmōi. Oꝑa em̃ prima nō sunt pro quocũ scandalo omittẽda.  nullus dʒz velle dānatio nẽ suam ꝓ euitāda illa pximi sui. Facit. c. ij.  no. oꝑ. nũ. ⁊. xij. dist. illa. xj. q. iij. inter ꝟba. xxiij. q. iij. §. j. añ fi. Hic aduerte ẜʒz Jnn. vt recitat Pa. de renũ. in. c. nisi cũ. §. ꝓ graui quo ꝙ ĩ p̃ceptis iuris naturalis ⁊ euāgelici ẽ ve rũ hoc sʒz veritas iuris positiui ex cā est tẽperāda relaxanda ⁊ ↄ̃riũ statuenduʒz propter scandalum. vt no. de conces. pre bẽ. c. ꝓposuit de voto. c. primo. Secunda etiam opera nō sunt omittenda pro pter scandalum proximi proueniẽs exmalitia  ꝑ hoc volentibꝰ malitiose ĩpedire bōa oꝑa daret̃ materia ⁊ occasio malignādi. Si ꝟo scandalũ ꝓuenit ex infirmitate ꝓximi vł ignorātia sic sunt ad tp̃s intermittenda. quous. s. adhibeat̃ sufficiẽs diligẽtia ad hec. vt ignorās instruat̃. ⁊ infirmꝰ aliquo modo cō | fortetur vt nō de bono oꝑe scandalum sibi sumat. nec talis retardatio merito preiudicat.  non minuit de ꝑfectione charitatis: sed magis disponit ad augmentuʒz non tamẽ oĩno sunt talia pre termittenda ꝓpter scandalum ꝓximi. Tertia etiā oꝑa. s. indifferentia quoruʒz omissio alteri non prei udicat. nisi ipsi omittenti ⁊ etiā in tẽpo ralibus tantuʒz sic sunt omittenda de precepto quādo ꝓbabiliter ꝓximꝰ scādalisabitur ex infirmitate scādalo mortalis peccati. Sʒz si venialis erit de ↄsilio. Si aũt scādali satur ex malicia vt puta  ostẽsum est sibi ꝙ nō debet scādalisari. ⁊ modo debito sua sunt vt nō scādaliset̃. ⁊ tamen vult scandalisari  sic ꝓuenit ex malicia. ⁊ tunc nullum opus est pretermittẽ dũ ꝓpter scandalum ex malicia proueniẽs. Alex. vero in tertia parte summe. c. de preceptia pnĩe tʒz ꝙ si sim infirmꝰ ⁊ timeo casum meũ ex nō repetitione re rũ meaꝝ potius teneor vitare scandalũ meum  ꝓximi. Similiter si sum perfectus ⁊ repetam debito modo licet sicut preponderat bonũ cōmune bono spāli sic p̃ponderat scādalũ cōitatis ⁊ pluriũ. s. dissipatio pacis ⁊ vtilitatis cōis ⁊ incẽtinũ delinquẽdi. q̃ oĩa acciderent. ⁊ si nō liceret sua repetere ꝓpter scandalũ ꝓximi sui singulare. Aduerte tñ hic ꝙ lʒz de iure ciuili nō sit curādũ de scādalo q pōt cōtingere circa ꝑsonā detẽ toris iniuste rẽ meā immo liceat talem occidere quādo aliter nō potest recupe rari. vt no. Bar. ĩ. l. furẽ. ff. de sicca. tamẽ de iure canonico ⁊ in cōscĩa ẜm Pa. ĩ. c. nihil de prescrip. nō cōsulerẽ bono viro ꝓ repetitiōe rerum tẽporalium aliquid facere quo verisiłr valde seua ⁊ horribi lia deberent euenire facit. c. suscepimꝰ de homi. ⁊ in. c. ij. de noui. ope. nun. et c. si vero. el. j. de sentẽ. excom. ⁊ quod ibi no. Jnno. Si tamen faceret non credo mortaliter peccaret quando scandaluʒz prouenit ex malitia.
¶ Sʒz nũquid quodlibet bonum sit fa
4
*ciendũ ne proximꝰ scandaliset̃. Rñ. vt colligo ex doctrina Alex. in. ij. ij. trac. de scandalo Aut bonũ ꝙ expetit ꝓximus rōnabiłr petit. puta  pauꝑ petit vesti mẽtũ ⁊ hmōi ⁊ tũc si ad hoc teneor ałs de p̃cepto casus est clarꝰ si nō teneor de precepto sic debeo ei illud manifestare qũo nō teneor. ⁊ qũo rōnabiłr illud nō facio. ⁊ tũc sufficit ⁊ si scādalisat̃ sibi im putet  scādalũ est phariseoꝝ q̇ scāda lisabant̃. quia discipuli nō lauabāt ma nus ⁊ tamẽ cũ dñs satisfecisset scādalũ accipiẽtibꝰ dixit sinite illos ⁊ c. Ma. xv. Si ꝟo non rōnabiłr tale opꝰ omitto fic ne ꝓximꝰ scādaliset̃ de mortali teneor illud tacere. facit. c. ij.  noui oꝑ. nũ. aut ꝙ petit irrōnabiłr expetit. ⁊ sic non teneor. sʒz sufficit satisfacere pro posse ne scādaliset̃ ex ignorātia vel infirmitate ⁊ si nō acceptat iā scādalũ ẽ phariseoꝝ ⁊ sic ẜm Aug. exponit̃ illud oĩ petẽti te tribue. s. vel tũ ad ꝟbũ rōnabiłr te ex cusando vel tum ad factũ quādo rōnabiłr teneris. ⁊ sic pʒz qũo dʒz intelligi illud facilius scandalum nasci ꝑmittit̃  ꝟitas deferat̃. s. veritas vite q̇ comprehẽdit omnia p̃cepta ⁊ cōsimilia veritas doctrine ad p̃dicādũ ⁊ ꝟitas fuis se ad puniẽduʒz.  loquit̃ eo modo quo supra dixi. ⁊ adde ꝙ ea que sunt de iure positiuo p̃cepta sunt p̃termittẽda quādo quis scandalisat̃ ex infirmitate vel ignorātia non tamẽ simpłr sʒz ad tp̃s vt dixi de cōsilijs suꝑ rogatiouis. Jdẽ dic de punitione malorum.
5
*¶ Quid de fama vtꝝ sit defensanda ne alij scandalisentur dic. vt. s̃. fama. §. j.
Scientia

Scientia

aliqñ habetur ꝑ causam ⁊ hoc ꝓprie est scire ⁊ de hoc loquitur ph. in libro poste. ⁊. vj. ethi. facit. l. scire. ff. de legi. ⁊. c. intelligentia de ver. si. aliquādo sciẽtia habet̃ ꝑ aliquẽ se nsum corporeũ. vt quia scio ꝙ habes caputiũ ĩ capite.  video. scio ꝙ dixisti tale verbũ  audiui. Scio ꝙ tale quid est dulce  gustaui est durũ vel molle.  palpaui. ⁊ talis sciẽtia requiritur in teste. ff. deite. l. testium fides. ⁊. iij. ⁊. q. ix. testes. Crudelitas tʒz mediũ inter scientiā ⁊ nescientiam.  nec in totali ignorantia cadit credulitas nec in sciẽtia vt | nota. ff. de iur. fac. igno. super Rub. et Bar. in. l. admonẽdi. ff. de iureiur. ⁊ q no. glo. in. c. ij. de test. li. vj.
¶ Cui scientie est in sistendũ. Rñ. ꝙ clerici ⁊ ecclesiastice persone debent insistere illi scientie que est necessaria circa suũ officium. Religiosi vero que sibi est precepta vel prohibita. vel de iure ant per regulam. Curam animarum habẽtes aut cōfessores circa casus consciẽtie debent insistere. ⁊ sic de ceteris. Clerici tamen ⁊ religiosi possunt intẽdere sciẽtijs triuialibus que ideo triuiales dicuntur quasi triuiũ.  triplex est via ad idem. s. eloquẽtiā que sunt. grāmatica dialetica ⁊ rhetorica. Et sic ĩtellige. c. j. ⁊. c. quia nō nulli. de magistris non tñ ad voluptatẽ. sʒz vt sciant discernere ve rum a falso. xxvij. dist. §. cur ergo. multo magis in sacra scriptura theologia ⁊ iu re canonico necnon in philo. naturali ⁊ morali. xxxvij. di. turbat. ⁊. c. q̇ de mẽ sa ⁊. c. si quid viri. ⁊. c. relatum in fin. Jn scientijs vero quadriuialibus. s. arisme tica. musica. geometria. et astrologia nō credo debeāt intẽdere. excepta musi ca.  tales sciẽtie lʒz in se contineant ve ritatem ẜm Hie. non tamen ducunt ad pietatem. xxxvij. di. si quis grāmaticaʒz. immo. habẽt maxime astrologia multũ curiositatis ⁊ aliquando noxie vanitatis. Leges aũt ⁊ phisicam possunt simi liter audire nisi sint religiosi vel sacerdotes. vel habẽtes ꝑsonatus. seu digni tatẽ. seu curā animarũ. vt. s̃. excōicatio. vij. casu. vj. ⁊. vij. Sunt tamẽ inexcusabiles apud deũ q̇ p̃fatis sciẽtijs intendẽtes que eis sunt necessaria vel ad eo rum officium ignorant. xxxviij. dist. que ea. Et que scientia requiratur. dic ꝙ spe cialiter a quocũ exigitur illoꝝ preceptorũ ⁊ prohibitionũ cognitio que ad eũ ꝑtinet vel ratione officij aut status aut alio modo. christiani autem cōiter tenẽtur scire que pertinẽt ad fidẽ quedā explicite ⁊ quedam implicite vt. s̃. Fides. §. vj. Et propterea Aug. ĩ. c. vos ante omnia de cōsec. distin. iiij. dicit. ꝙ patrini debent docere quos tenuerunt in baptismo symbolum ⁊ oratĩoneʒz dominicā. Vnde ex dictis in. d. §. vj. pʒz ꝙ parentes q̇ non docent filios ⁊ filias se signare dicẽdo. Jn noĩe patris ⁊ filij et spiritus sancti. Amen. ⁊ Credo paruuʒz ⁊ decẽ precepta legis. ⁊ pater nr̃ viden tur peccare mortaliter qñ omittunt tex negligẽtia. eos docere vel doceri facere si possunt simiłr nō excusant̃ a morta li qui nesciẽtes talia nō adiscũt si possunt cũ sint necessaria ad salutẽ. Aduer te tamen ꝙ quis possit scire precepta. puta si ĩterrogat̃. adorare deos alienos est cōtra preceptũ. respondere sic ⁊ idẽ de alijs. Vñ tali sufficit licet nesciat ordinate dicere. Et idẽ posset dici de aliquo q̇ nescit. Credo paruũ. tñ si interro garet̃ deꝰ est vnꝰ. Respōderet ꝙ sic ⁊ ꝙ creauit oĩa. iesus xp̃s est eiꝰ filius ⁊ sic de ceteris. Rñderet ꝙ sic. ꝙ sufficeret si bi lʒz nesciret prefatũ Credo. Et idẽ dicerẽ de pater noster. q quādo quis scit ꝙ est orādũ ⁊ petẽda salus ⁊ gratia ⁊ re missio peccatoꝝ ⁊ hmōi lʒz nesciret dice re pater noster ꝙ excusaret̃. lʒz cōsulẽdũ sit omnibus. vt potius tā pater noster  Credo adiscant.
¶ Que sciẽtie possunt doceri alijs a pre
2
*dictis vide. s̃. magister. §. iij.
Schisma

Schisma

ꝓprie ⁊ stricte ẽ illicita diuisio per inobedientiā ab vnitate ecclesie facta. xxiiij. q. iij. inter schisma extra  schisma. ad succidẽdos. li. vj. Et hoc est aliquādo cũ heresi. vt ĩ grecis q̇ ab vnitate ecclesie se separaue rũt. Aliquādo schisma est sine heresi sicut sunt illi qui credũt romanā eccłiā nec aliā volũt cōstituere sed eā credunt esse apud se. vt cōtingit quādo duo vel plures cōtendũt de papatu. Aliquādo Schisma accipit̃ large. s. cũ qui ꝓpriũ ep̃m eijciũt sedem episcopalẽ sibi vsurpantes ⁊ presbyteros sibi ordinantes. Schisma. iij. accipitur largissime ⁊ sic schismatici sũt oẽs q̇ sunt in pctō morta li.  sunt extra charitatẽ. c. audi. j. q. iij. Hoc no. Jnn. in. c. j. eo. ti. ⁊ sequit̃ Pan. in. d. Rica. eo. ti.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ schismaticꝰ | nō potest testari no. Bart. in. l. fi. col. ij. ĩ prin. ꝟ. secũda cōclusio. est. C. si a nō cōpe. iudi. ⁊ ꝙ nō pōt eligi in papā vł ep̃ʒz nec eligere: vt per. bald. in trac. scis. quẽ posuit in rubrica. C. si quis aliquẽ test. prohi.
¶ Vtrũ oẽs scismatici sint excōicati. rñ.
1
*Pa. in. d. Ric. ꝙ proprie scismatici cum heresi. clarũ est ꝙ sic. c. excōicamꝰ de he re. Sed sine heresi scismatici ꝓprie non sunt excōicati vigore. c. j. eo. ti. sʒz vigore c. licet de elec. vbi dr̃ ꝙ gerẽs se pro papa cum nō sit oĩbus sibi adherẽtibus excōicationi subiaceāt. ⁊ sic sunt excōmunicati ip̃o iure. Limita tñ Pa. in. d. Ric. verũ in casu vbi nō cadit ꝓbabilis error vł ignorātia. Vbi aũt qō foret du bia. ⁊ maxime si cōstiterit in facto ĩtrin cato ⁊ lōgeuo ꝓut euenit in scismate p̃ terito. tũc putarẽ oẽs euitare excōicatio nem ⁊ pctm̃. l. regula. ⁊. l. ij. ff. de iur. et fac. igno. ⁊ in. c. apłice de cle. excō. mini. ⁊ in. c. vt animarũ de cōst. li. vj. dũ tñ in voluntate habeāt semper adherere ve ro pape qñ per ecclesiamvel alio modo cōstaret de veritate. Schismatici vero large non sunt excōicati nisi per violẽ tiam factam ep̃o ⁊ hmōi. alias non nec schismatici largissime.
¶ Vtrum emens rem ecclesiasticā aut
2
*alio mō acquirẽs. eā scismaticis ꝓprie sit excōicatus. Rñ. ꝙ sic vt in. c. j. eodeʒz uis alias occupās rem ecclesie nō sit excōicatus. c. ↄquestus. de foro compe. ¶ Vtrũ tenens beneficiũ ecclesiasticuʒz
3
*a scismatico sibi ↄcessuʒz. vel consentiẽs ordinatiōi facte per eundẽ sit excōicatus. Rñ. ꝙ sic vt in. d. c. j. Sed hoc intel ge in ordinatiōe quo ad executionẽ ẜm gl. ⁊ Pa. in. di. c. j.  ordo bene cōfertur si forma seruet̃ sʒz non executio si scienter tali recipiat̃. si vero ignorāter Jnn. tenet ꝙ etiā executio ↄfertur. sʒz Ho. tʒz ꝙ verũ est ꝙ executio ↄfertur diu ẽ oc cultus. sʒz post fuerit patefactus req̇ritur dispensatio. istud est tutius.
¶ Sʒz quis dispẽsabit cũ tali. Rñ. Pa. ĩ
4
*c. fi. ꝙ in episcopatu solꝰ papa. c.  diligentia. de ele. Multo magis si dignitas sit ẽpta. vt in. c. cũ venerabili de cōsuet. Jn alijs vero ordinibꝰ distingue. Aut recessit sciẽter vel ex ignorātia cras sa aut supina a tali scismatico. ⁊ sic solꝰ papa. Aut ex ignorantia ꝓbabili. et sic ep̃s dispẽsare pōt vt in siłi dr̃ ĩ. c. j. ⁊. ij. de ordine ab episc. qui re. nō tñ ab illo ep̃o qui euʒz ordinauit uis postea redierit ad vnitatẽ vt no. gl. in. d. c. fi.
¶ Vtrum cōtractꝰ alienationis factꝰ in
5
*vtilitatẽ ecclesie teneat. Rñ. ꝙ sic. vt tʒz gl. in. d. c. j. ałs non.
Scriptura

Scriptura

aliqñ dr̃ a pocha vł a po dixia ⁊ hec fit inter partes. Aliquādo dr̃ epła ⁊ hec est q̃ mittitur ad absenteʒz ⁊ cōiter dr̃ lr̃a missiua: Aliqñ dr̃ liber rōnũ ⁊ hic est quẽ ↄmuniter solẽt facere e xercẽtes talẽ artem seu boni ⁊ curiosi pr̃esfami. Aliqñ dicit̃ publica ⁊ h ẽ q̃ fit a publica ꝑsona. scʒz notario cũ publicis solẽnitatibꝰ req̇sitis aliqñ dr̃ autẽtica ⁊ hec est illa q̃ ad sui validitatẽ non requirit aliud. Qũo aũt faciat fidẽ. Vide doc. maxime pa. in. c. scripta de fi. instru. ⁊ in. c. j. e. ti. ⁊ in c. post cessionẽ de probati. ⁊ ibi dicit̃ ꝙ scriptura sigillata aliquo sigillo auten tico cuʒz subscriptione duorum vel triũ plenam fidem facit. aduerte ꝙ vbi ius scripturā exigit si non extant probabit qui stat pro solennitate ẜʒz Jnn. in. c. in notuit de eo qui su. or. iu. etiō clericus probare habet ꝙ sit clericus si scripturā nō habet. no. Pa. in. c quoniam contra de probati.

De contentis in hoc §. vide notata in. §. litera. vbi multa que hic conueniunt dixi.
¶ Vtrũ sit danda fides scripture antiqͦ rũ. Rñ. Pa. ĩ. c. cũ causam de ꝓba. ꝙ sic ⁊ no. Bar. ĩ. l. j. ff. si cer. pe. no. glo. ĩ. c. ĩter dilectos de fi. instru. Quod limitaverũ quādo non tractatur de magno dāno. Jdẽ dic de scriptura in lapide. ⁊ diffusse. vide pa. vbi. s̃. de hoc.
Scurrilitas.

Scurrilitas.

differt a stultiloquio ẜʒz Alex. secunda sce ti. eo.  scurrilitas refert̃ ad lasciuiā af fectiōis. stultiloq̇um ꝟo ad ĩdiscretiōeʒz | rōnis: possunt tñ coĩncidere ⁊ inuicẽ cō uenire ⁊ semper est peccatũ ꝓprie acceptũ ⁊ filia luxurie. Sumit̃ tñ aliqñ ꝓvr banitate sermonis ⁊ hoc ĩproprie. ⁊ tũc si adsit finis debitusvt cōseruatio ami citie bone vel remotio tristice vel accidie nō est peccatũ: dũmodo nō fiat per verba turpia. Si aũt fiat per verba turpiavel inutilia ⁊ tantũ risum inordina tũ ꝓuocātia peccatũ est: ⁊ sic ad ephe. v. Nō nominet̃ in vobis turpitudo aut stultilo quuʒz aut scurilitas que ad rem nō pertinet. i. nullius vtilitatis. Et ma gis peccant q̇ tales audiẽdo sustinent cumsint autores. sceleris.
Secretum

Secretum

qñ quis dʒz reuelare. vide cōfessio delicti. in prĩ. ⁊ confessio vlti. ⁊ familia. §. vij. ⁊. viij.
Seditio

Seditio

est tumultus ad pugnā vt dicit glo. ij. Cor. xij. differt a bello ⁊ rixa.  ista important mutuam impugnationẽ in actu. Sʒz seditio pōt dici siue hmōi impugnatio sit in actu siue sit p̃paratio ad talẽ pugnaʒz. Jtem  bellum ꝓprie est ↄ̃ hostes extraneos quasi mlutudinis ad multitudinẽ. Rixa aũt est vnius ad alterũ vel paucorũ ad paucos: sʒz seditio proprie est inter partes multitudinis vniꝰ inter se diffi detes: vt cũ vna pars ciuitatis excitat̃ ad tumultũ ↄ̃ aliam differt tñ a scisma:  scisma contra vnitatem spiritualem hec contra temporalem.
¶ Vtrum seditio sit peccatum mortale. Rñ. ꝙ sic exgenere suo. vt pʒz. ij. Cor. xij.
1
*⁊ nedum in eis qui seditionem procutant sʒz ẽt in sequacibus talium ⁊ tenẽtur de omni damno inde secuto. Jdem dico de tenentibus parcialitatem. concor. Tho. sca secunde. q. xlij.
¶ Viꝝ perturbās regnũ tirāni sit sedi
2
*tiosus. Rñ. ꝙ nō  tale regnũ non ordi nat̃ ad bonũ cōe sʒz ad bonũ ṗuatũvt di cit phil. iij. pol. ⁊. viij. ethi. ⁊ iō nō hʒz ra tionẽ seditiōis talis ꝑturbatio imo est laudādus q̃ multitudinẽ liberat a tirā nica ptāte. nisi forte qñ sic inordinate ꝑtutbaret̃ ꝙ multitudosubiecta maiꝰ  trimentũ pateret̃ ex ꝑturbatione cōsequẽti  ex tirannica dominatiōe. Jdẽ dic de oi resistente seditionis.
Sensualitas

Sensualitas

inordinata qñ est si ne oĩ culpa.  etiā ali qñ vitari non pōt ⁊ tunc est qñ voluntas non est cā illius deordinationis nec ↄmittendo nec omittẽdo nec antecedenter nec comittant vt cũ corpꝰ calefacit sine aliqua apprehẽsione mẽtis ⁊ hmōi. Qñ est cũ pctō veniali. ⁊ tũc est qñ talis inordinatio insurgtt in sen sualitatẽ ꝑ negligẽtiā volũtatis. Qñ est cũ pctō mortali qñ. s. est ↄ̃ actũ ꝓhibitũ vt insurgens ex voluntatis ĩperio deliberato vt retẽta ⁊ acceptata sicut ẽ in cogitatiōe morosa. ⁊ fortius ĩ deliberata hec ex Ric. in secũdo sententiarũ. ¶ Quis est processus tentatiōis ⁊ dele
1
*ctatiōis qui ĩcipit a sensualitate. Rñ. ꝙ iste. Nā prĩo delectabile offertur siue ꝑcipit̃. secũdodelectatio a duertit̃. Ter tio in id ad quod delectatio trahit con sentit̃. Primũ est sensualitatis. secũduʒz inferiores rōnis partis q̃ hʒz dijudicare interiores motꝰ q nō est partis sensitiue diffinire ꝟo an delectatio sit āplectẽ davel refutanda est superioris ꝑtis rationis. Cōtingit aũt delectari ad apprehensioneʒz delectabilis: ante aduer sionẽ delectatiōis ⁊ hec est sensualitatis ⁊ est pctm̃ veniale vł nullũ vt dixi.
Sententia

Sententia

ꝓprie ẜm Goff. ⁊ tan. est iudicialis diffinitio que ↄtrouersijs finem ĩponit pronũciatiōe cōpetẽtis iudicis ↄdennationeʒz vel ab solutioneʒz ↄtinens. ff. de sen. ⁊ re iudic. l. j. extra. eo. c. ij. Ex q̃ pʒz ꝙ excōicatio et interdictũ ĩproprie dr̃ snĩa  excōicatio proprie nō est snĩa.  snĩa fineʒz ĩpo nit vt. xj. q. iij. summopere ⁊ no. gl. ij. q. vj. biduũ. sed non excōicatio. sed est pena. xj. q. iij. nemo. xxiiij. q. iij. corripiantur de sen. excom. sacro. Ge. in. c. vt aĩaꝝ de cōsti. li. vj. concludit ꝙ ꝓprie nō est snĩa. ⁊ in statutis vbi fit mentio de snĩa nōveniret excommunicatio. est em̃ snĩa interlocutoria cum oĩs vox iudicis ad cām faciens possit dici snĩa. facit gl. in auten. de litig. §. si oẽm et glos. ij. qō. vj. | .§. diffinitiua. ⁊ ideo perviam iudicialẽ non pōt ferri die feriata.
¶ Quotuplex est sentẽtia. Rñ. duplex
1
*Prĩa dr̃. interlocutoria. Sca diffinitina. Jnterlocutoria snĩa ẽ iudicialis de claratio super aliquo summarie ius tri buẽs inter ꝑtes dicta a mō proferendi  quasi loquẽdo inter ꝑtes sine aliqua solẽuitate fert̃ de sen. ⁊ re iu. c. ꝙ ad cōsulationẽ. ij. q. j. ĩ summa. ⁊ est semiplena snĩa q̇ fertur inter principiũ cause ⁊ finẽ. nō suꝑ principali. sʒz suꝑ incidenti bus q̃stionibꝰ vel emer gẽtibꝰ. de app. c. significātibꝰ ⁊ de testi. significauit el. j. ⁊ de offi. deleg. c. cũ olim. ⁊ ꝙ nō sit ple na diffinitio pʒz. ff. de arbi. l. qualẽ. Vñ q̃ eam tulit pōt reuocare etiā post decẽ niũ siue sit iudex ordinariꝰ. ff. de sent. ⁊ re iu. l. q iussit. siue sit . legatꝰ de app. c. cũ cessante. ẽt si fuerit appellatũ ẜm Arch. vbi. s̃. ⁊ cōiter doc. ĩ. d. c. cũ cessan te Et hoc veruʒz nisi appellationi detu lisset vt in. c. cũ appellationibꝰ. de ap. li. vj. vel nisi pars fecisset expẽsas ad ꝓ senq̃n. appellationẽ. ff. de cōdi. ob. cām l. si pecuniā in princ. si tñ vellet sibi de eis satisfacere posset reuocare  appel. c. interposita. §. ill deni. Siłr dic de arbitrio iuris a quo pōt appellari. d. l. qualẽ. Dicit ẽt glo. in aut̃. de here. ⁊ fal ci. §. illud. in ver. de cetero ꝙ quodlibet p̃ceptũ factũ per iudicem vel eiꝰ nuncium dr̃ snĩa ĩterlocutoria. Diffinitiua snĩa dr̃.  per eā principalis qō diffinit̃ extra de sen. ⁊ re iud. c. ij. ff. eo. l. j. cui per eundẽ iudicẽ non potest aliquid addi vel minui. nec mutari detrahi aut reuo cari post lata ẽ. d. l. qualẽ nec adelega to  functꝰ est officio suo de offi. deleg. in lr̃is nec ab ordinario nisi sit ↄtra ius constitutionis. de sen. et re iud. c. cũ inter nisi ꝑ bñficiũ restitutionis extra eo. ca. cũ bertol. fallit hoc in. vj. casibus in quibus ordinarius pōt. Primo. si nulla est vel anullāda ꝓpter errorẽ facti re tractare pōt. xxxv. q. ix §. j. ẜʒz Jo. C. qũo ⁊ qñ index. l. si p̃ses ⁊. l. si vt ꝓponis. itẽ secũdo pōt iudex ordinariꝰ retractare in multa q̃ ꝑꝑ in opiam est remittenda C.  mō mulc. l. fi. in. fi. ff. de of. p̃si. l. illici tas. §. fi. Jtẽ. iij. in fructibꝰ et expensis ⁊ alijs accessorijs ↄsimilibꝰ in quibus eadẽ die pōt suppleri nō tñ minui. sic ĩ telligitur. ff.  sen. ⁊ re. iu. l. paulꝰ rñdit. Jtẽ. iiij. si aliq̇s absens ↄdemnatus veniat adhuc iudice ꝓ tribunali sedente. ff. de resti. ĩ integ. l. diuus. ⁊. d. c. cũ Ber to. §. postmodum. Jteʒz. v. rōne publice vtilitatis. tex. est. ff. de decre. ab or. fa. l. q semel. Jtẽ. vj. vbicũ vertit̃ ꝑiculũ aĩe ⁊ de errore fit fides de sen. ⁊ re iu. c. inter ceteras de ↄsue. c. ff. de prescrip. c. quoniā princeps tñ pōt semper qñ voluerit reuocare mutare. ⁊ corrigere de resti. in integ. c. ex litteris.
¶ Vtrũ in oĩ snĩa sit ordo iuris seruādꝰ
2
*Rñ. ꝙ sic ⁊ diffinitiua si sit lata cōtra or dinẽ substātialẽ iudiciorũ vt ẽ citatio. inducie. litis ↄtestatio ⁊ testiũ receptio nulla est ip̃o iure. intelligo si petantur inducie. xvij. q. iiij. vxor. Si vero contra ordinẽ qui nō est de substātia tʒz. ⁊ hoc in. d. c. biduũ. Jnterlocutoria ꝟo bñ tʒz lʒz peccet ḡuiter q̇ tulit sine ordĩe iuris ipsam ⁊ aliqñ est suspensus vt in snĩa excōmunicatiōis in. c. j. de sen. ex. li. vj. ¶ Qualis dʒz eẽ snĩa diffmitiua. Rñ. ab
3
*solutoriavł ↄdẽnatoria. d. §. diffinitiua. C. de sen. ⁊ ĩterlo. om. iudi. l. iiij. certa vt ff. desen. ⁊ re iu. l. j. ĩ sum. puta vt. ff. quā do app. sit. l. j. §. biduũ. ⁊. d. c. biduũ. Ad uerte tñ ꝙ qñ cōditio est intrinseca. pu ta cōdẽno reũ si actor ꝓbaueritꝙ tʒz ĩ. d. c. biduum. ⁊ ibi glo. ⁊ Bar. in. l. a dino pio. §. in venditione. ff. de re iudi. Secus si conditio esset extrinseca vt condemno te si papa venerit ⁊ vide glo. et Bald. in. l. cum iudex. C de sen. ⁊ inter lo. om. iudi. et iusta debet esse super om nia.
¶ A qͦ pōt dari. Rñ. ab eo qui habet iu
4
*risditionẽ ordinariā vel delegatā vel per compromissum.
¶ Qũo debet dari snĩa diffinitiua. Rñ.
5
*sedẽdo nō ĩ pedibꝰ stādo. ałs est nulla c. ⁊ si snĩa. §. fi. e. ti. li. vj. Jtẽ partibꝰ pñtibꝰ vel cōtumacibꝰ in scriptis recitare ałs eā solũ in scriptis dando sine reci|ratione est nulla. C. de sentẽ. ex ꝑic. reci. l. j. siłr si nō recitet in scriptis. l. vl. C. de sen. ex pe. reci. ⁊. d. c. si snĩa. fallit ĩ bre uibꝰ ⁊ causis villiũ personaꝝ. C. de sent. ex ꝑi. re. aut̃. nisi. itẽ ĩ cā matrimoniali. Jtẽ qñ de partiũ cōsensu ꝓcedit. no. ij. q. j. c. in primis ꝑ archi. ⁊ Jo. Jrẽ ipsi q̇ dat snĩaʒz debet ip̃e legere seu recitare nisi sit ep̃s aut aliꝰ illustris. d. c. si snĩa. ⁊. C.  sen. exꝑi. reci. l. ij. ⁊ ij. q. vj. anterio rũ. §. ille in fi. multa essent vidẽda. sed  nihil ad nos omitto breuitatis cā. Sʒz tu vide si plʒz Ho. in summa eo. tit. Directio iuris. ⁊ spec. qũo ĩ multis casi bus est nulla quomodo ānullāda quomodo exequẽda. ⁊ quomodo transit in rem iudicatam.
¶ Vtrũ religiosi ligẽtur sententijs suo
6
*rũ platoꝝ extra locũeoꝝ. Rñ Jmo. ĩ cle. dudum de sepul. ꝙ nō ⁊ vr̃ sequi opin. Laudi. ⁊ Hostiẽ. in. c. cũ illoꝝ de sen. ex. Car. vero in. d. cle. dudũ. dicit hoc dictũ ꝓcedere quo ad ↄtẽtiosam iurisditionẽ  nō pōt ponere sedẽ quis ĩ alieno territorio de offi. ordi. c. cũ ep̃s lib. vj. sʒz respectu snĩe volũtarie iurisditionis ⁊ ad quas non procedit in forma iudicij verior est snĩa alioꝝ q̇ tenent ꝙ ligantur de offi. leg. nouit ⁊ plʒz mihi ⁊ etiaʒz quo ad cōtentiosam iurisditionem in monasterio suo  vt dicit Pa. in. c. cuʒz contingat. de fo. cōp. Monachꝰ vbicũ est semper de iurisditiōe abbatis quẽ vice dei suꝑ caput suũ imposuit. xix. q. iij. Statuimꝰ de elec. c. si religiosus lib. vj. ⁊ fictione iuris semper est in claustro vt no. Jnno. ⁊ Abb. in. di. c. cum illorum ⁊ Arch. in. c. vt periculosa. ne cle. vel mo. lib. vj. facit quod s̃. dixi excōica tio. ij. §. x. ⁊. xj.
¶ Vtrũ sententia duret post mortẽ sen
7
*tentiātis. Rñ. Pa. ĩ. c. a nobis el. j. de sẽ. exc. ꝙ aut hʒz causaʒzsuccessiuā siue ẽ ad effectũ producẽdũ puta interdicit alicui artẽ suā seu officiũ ⁊ tunc si est cum cause cognitiōe lata durat. vt in. l. j. C. de postu. ⁊ sic ĩtellige. l. j. §. sʒz vrbem. ff. de offi. p̃fec. vrba. vbi ptʒz q p̃fectꝰ pōt in ꝑpetuũ aliquẽ ṗuare offō aduocatio nis. lʒz ip̃e sit tꝑalis. Si vero non est lata cũ cāe cognitione ⁊ sic nō durat ⁊ sic loquit̃. l. fi. ff. de pe. Si aũt snĩa est qͦ ad effectũ ꝓductũ. puta  vinculũ iniecit tꝑe ꝓlatiōis. ⁊ sic durat etiā post mortẽ. Exẽplu in excōicatiōe vel publicatiōe bonoꝝ  nisi absoluat̃ sꝑerit excōicatꝰ vt in. c. vnico. de maio. ⁊ obe. li. vj. facit c. pastoralis. §. j. de offi. or. Quomō etiā snĩa extẽdat effectum extra territorium habes. s̃. pena. §. xxiij.
¶ Vtrũ ille ꝓ quo data est iniusta snĩa
8
*post cognitā iniusticiā teneat̃ restitue re q̇cq̇d habuit. Rñ. Pa. in. c. j. de cōces. p̃bẽ. ꝙ si est declaratiua sic tenet̃ ałr nō saluabit̃.  talis snĩa nō aufert directũ dñium vt no. ĩ. l. iulianus. ff. de cōdi. in debi. nec alt̃i accrescit ius. vt no. Jn. ĩ. c.  pleri de ĩmu. ec. tm̃ eĩdeclarauit ad eũ ꝑtinere. l. sicut. §. sʒz si q̃rit̃. ff. si serui. vẽ. c. forus de ver. si. Et r declaratiua sꝑ qñ iudex inter ligātes snĩat ad istũ vel ad illũ ꝑtinere. siue dari debere. Si aũt snĩa ẽ priuatiua puta cũ aliq̇s priuat̃ beneficio eccłiastico: ⁊ cōcedit̃ alte ri. talis cui cōcessuʒz fuit nō tenet̃ restituere lʒz cognoscat postea iniustā snĩaʒz fuisse.  ex quo nō appellauit vr̃ renũciasse ⁊ iō cũ vacaret potuit isti cōcedi. Vide ꝓ hoc bonā gl. insti. de offi. iudi. ĩ fi. ⁊ per Cy. in. l. j. C. cōia vtrius iudi. ⁊ per Bart. in. l. pōpo. ff. de acq̇r. here. ⁊ ꝑ Jo. cal. ĩ. c. ꝓposuit. de ↄces. p̃ben. Quod quidẽ limito nisi talis fuerit in cā iusti cie. Jtem secundo nisi sint alta a beneficijs ecclesiasticis. vt puta res temporales alterius quia sic in foro aĩe teneretur. vt nota. Jnno. in. d. c. quia pleri nisi post snĩam tempore debito bona fi de prescripsisset.
Sepultura

Sepultura

Section
est possessio siue terra vbi aliquis sepeliendꝰ est vel dicitur locus concauus in loco ecclesiastico vel cimiterio factus ĩ quo corpus catholici conquiescit. Vnde si talis possessio seu terra seu quodlibet aliudvas pro sepeliẽdo sit per ep̃m seu de eius autoritate ad sepulturam deputatũ sic est locus religiosus siue ibi | sit aliq̇s sepultꝰ siue nō ⁊ vẽdi non pōt de sepul. c. abolẽde ⁊. xij. q. ij. q̃sta est. ⁊. c. post ⁊. c. ꝑcipiẽdũ. Si aũt autoritate ep̃i talis terra seu locus nō est ad sepul turā deputatꝰ. lʒz ibi sit aliquis sepultꝰ nō ꝓpterea est religiosus ẜm canones vt no. Jnn. i. d. c. abolẽde. facit. c. ad hec de relig. do. ⁊ q supra dixi. Religiosus locus. Vendi tamẽ nō pōt vt in. d. c. que sta. ⁊ post. licet aliud sit ẜm leges  religiosus dicit̃. ff. de reli. ⁊ sump. fu. l. ij. Aliqñ dicit̃ sepultura terra deputanda seu locus deputandus sepulture et hoc vendi potest. xij. q. ij. aurum.

De hic notatis et ꝙ sepultura pōt esse vbi  domini est terra ⁊ plenitudo eius. xiij. q. v. vbicun no. in. c. sacrũ de sepul. flo. ĩ rubr. ff. de reli. ⁊ sump. fu. et Bar. cepo. de ser. vr. pred. c. fi. ĩ fi. ⁊ nō debet denegari reis criminis mortuis lite pendente. l. j. §. quotiẽs ⁊ ibi Jo. de ĩmo. ff. de iniur. quod verũ est ẜm Bal. in. l. j. col. j. ver. sicut primo igit̃ pars. C. ex delic. defunc. cum licentia iudicis cō demnantis.
¶ Sepultura aliquando accipitur pro
1
*officio ꝙ impenditur sepeliẽdis ⁊ talis sepultura vendi non potest clericis qui habent beneficium ratione cuius tenẽ tur: puta quia sacerdos parochialis et huiusmodi. immo simoniam committe rent si venderent. j. q. j. dictum. xxx. q. ij. precipiendum ⁊ in. c. ecclesiastico. ⁊ de simo. cũ in eccłie. licet clerici petere non possint laici tamẽ tenent̃ ad laudabilẽ consuetudineʒz seruandam ⁊ videtur ꝙ nisi seruent peccent mortaliter. argu. c. ad apostolicam. de simo. ⁊ ita credo nisi ex aliqua rationabili causa desistant. alij autem clerici qui ad tale officiũ nō tenentur ratione beneficij potuerũt vẽ dere non quidem officium. sed laboreʒz fuum  nō tenentur de suo facere hoc ar. c. charitatẽ. xij. q. ij. de p̃scri. cũ ex offi cij. ⁊. d. c. abolende.
¶ Vbi debet esse locus sepulture. Rñ.
2
*secundum Jnn. ĩ. d. c. abolẽde. ꝙ apud ecclesiam consecratam. quia cum conse crari debeat vt ĩ. c. sicut. xvij. q. iiij. Jdeo ad locum non consecratum non potest accedere. de consec. ec. vel alta. c. eccłiaʒz li. vj. pōt tamẽ etiam esse remotus propter fetorem.
¶ Quis hʒz ius funerādi. Rñ. ẜm Jnn.
3
*ĩ. c. j. de sepul. ꝙ nō oĩs eccłia sʒz solũ illa q̃ hʒz pplm vel cui ex priuilegio est con cessum. ⁊ hoc de iure canonico. Sed de iure ciuili cōpetit oĩbꝰ q̇bꝰ inest ius in ferẽdi mortuos vt. ff. de mor. ĩfe. ꝑ totũ. Aduerte hic ꝙ pactũ factũ cũ rectore ec clesie circa se pulturā nō recipiendā vʒz ẽt factũ ab his q̇bꝰ a sede apłica conce dit̃ libera sepultura. c. pactũ. pac. li. vj. ¶ Vtrũ habẽtes ius funerādi possint
4
*ĩtrare alteriꝰ parochiā ⁊ ꝑ se acciꝑe funus. ⁊ alia consueta facere. Rñ. ꝙ si habẽt ex priuilegio pape vt habeāt liberā sepulturā. sicut sunt minores ⁊ p̃dicato res. vt cle. dudum de sepul. sic possunt etiā nō obstāte ↄ̃dictiōe ep̃i vel curati. ⁊ etiā nō obst. statuto q excōicat intrā tes alienā parochiā vt not. Old. consil. ccxxiij. ⁊ sequit̃ Ge. in. c. vt aĩaꝝ. de con sti. li. vj. ⁊ do. Car. in. d. cle. dudũ. Jo. de lig. ibidẽ. ⁊ patet in. c. cũ liberũ. ⁊. c. pre sentia. de sepul. Ratio  cōcessa. libera sepultura cōcessum est ĩter eũdi ad capiẽdũ funꝰ. sicut in siłi dicit lex qñ con cedit̃ haustꝰ aque videt̃ cōcessuʒz iter ad illud. ff. de serui. ru. p̃di. l. iij. §. pe. ⁊ vlti. ⁊ facit q dixi. s̃. Libere. Si ꝟo nō ↄce dit̃ libera sepultura. sʒz tñ sepultura. sic domi. Ant. tʒz ꝙ etiam possunt. Ri. de se nis tʒz ꝙ nō. Sʒz istud Ge. in. d. c. vt aĩarũ. dicit ꝓcedere vbi cōcedit solum q possint recipere eligẽtes sepelire apud eos. Sʒz ego teneo q nō possunt sine li cẽtia curati vel ep̃i nisi habeāt liberam sepulturā.  de duabꝰ seruitutibꝰ vna sublata remanet altera dicit gl. magna in. c. omnis vtrius sexus. de pe. ⁊ re.
¶ Quis potest eligere sepulturam. Rñ.
5
*quod omnis fidelis. ⁊ qui habet libeꝝ arbitrium ⁊ etatem legitimam. scilicet quod sit pubes quāuis sit in potestate patris. tamen potest eligere sine cōsensu patris. c. licet in ṗncipio. de sepultu. li. vj. Jmpubes vero. ⁊ qui non est com|pos sue mentis eĩigere nō pōt. ar. c. vlti. desuc. ab intesta.
¶ Vtrũ religiosus possit eligere sepul
6
*turā. Rñ. ꝙ nō. nisi qñ extra monasteriũ morit̃. ad q cōmode deferri nō posset.  tũc pōt eligere sepulturā vbi placet. c. religiosi. eo. ti. li. vj.
¶ Vtrũ seruꝰ similiter possit. Rñ. ẜʒz do.
7
*Pe. de ꝑu. in tractatu de quarta canoni ca portione eccłie ꝑrochialis ꝙ sic si est pubes. Si vero est impubes cliget dñs Jta no. Jo. in. c. de vxore eodem.
¶ Vtrũ q̇s possit eligere sibi sepulturā
8
*in loco minꝰ religioso  sit locꝰ vbi de iure deberet sepeliri. Rñ. olĩ fuit diuersitas: hodie clarum est ꝙ sic per. c. eum quis. eo. lib. vj.
¶ Vtrũ pr̃ possit eligere pro filio impu
9
*bere cũ ipse impubes eligere nō possit. Rñ. dñs Pe. supradictꝰ vbi. s̃. ꝙ sic ↄsue tudine sic disponente. vt in. c. lʒz. ⁊ idem credit Ge. in. d. c. licet de matre sicut de patre. qñ sic habet cōsuetudo. Et hoc so lum pro filio legitimo naturali nō aũt ꝓ spurio vel naturali tātũ:  appellatiōe. filioꝝ nō veniũt naturales tantuʒz vel spuri. l. gñaliter. C. de insti. ⁊ substi. ⁊ in Cle. prĩa de bap. sʒz pro adoptiuis vel arrogatis bene potest.
¶ Vtrũ auus possit eligere pro nepote
10
*im pubere. Rñ. idẽ Petrus vbi. s̃. ꝙ nō  in materia odiosa appellatione filio rũ nō cōtinent̃ nepotes. aliter enim filij aliter nepotes appellātur. Secꝰ appellatiōe liberoꝝ. vt ĩ. l. q̇d si nepotes. ff. de testa. tute. multominꝰ frater aut alius collateralis.
¶ Vtrũ pr̃ possit eligere pro filio adul
11
*to seu pubere. Rñ. idem ibidẽ ꝙ nō  d. c. licet. solum ꝓ impubere cōcedit ele ctionem sepulture.
¶ Vtrum decapitandus ⁊ huiusmodi
12
*possint eligere sepulturā. Rñ. qui. s̃. ibi dem: ꝙ si sententia est data nec appellatione suspensa non potest  nullā vl timā volũtatẽ potest dimittere. l. eiꝰ. ff. de test. qui etiam non potest pro anima aliquid relinquere vt no. Jo. an. in addi. ad Specu. in tit. de instru. editione. pōt tñ oĩa sacramẽta petere. ⁊ recipere. Cle. j. de pe. ⁊ re. Si vero snĩa nō est data vel est appellatiōe suspẽsa sic potest eligere.
¶ Vbi dʒz q̇s sepeliri qñ nō eligit sepul
13
*turā. Rñ. dñs Pe. prelatꝰ vidi. s̃. ꝑ mul tos casus quos ego reduco ad vndeciʒz vt totalis habeat̃ ĩtelligẽtia circa hec. ¶ Primꝰ est de ꝑochianis q̇ debent se
14
*peliri nō ĩ ꝑochia sʒz mecclesia vbi sunt maiores sui. ita dicit gl. c. j. eo. lib. vj. fa cit. c. primo de sepul. ⁊ est casus in. c. is qui eo. ti. lib. vj. ⁊ ibi hoc tʒz archi. ⁊ Jo. ¶ Sed quero qui dicant̃ maiores. Rñ.
15
*Jdẽ Pet. vbi. s̃. ꝙ in isto casu intelligit̃ pater ⁊ auus. text. est. in. c. ebron. xiij. q. ij. iuncto. c. j. de sepul. ⁊ ideo lʒz ꝓauus ⁊ attauus essent alibi nō tñ ibi sepeliet̃ sʒz vbi pr̃ ⁊ auus. sʒz si pr̃ esset sepultꝰ in vno loco. ⁊ auus ⁊ alij maiores in alio nō sepeliet̃ filiꝰ cũ pr̃e sed cũ auo ⁊ ceteris maioribꝰ ẜm Jo. an. ꝑ. c. ij. in prin. ⁊ c. fraternitatẽ. de sepul. ⁊ ꝑ. c. cũ q̇ de sepul. li. vj. lʒz alij ↄ̃riũ teneāt ꝓpter tex. cō trarios. xiij. q. ij. sed primũ videt̃ veriꝰ. ¶ Scs est qñ nō apꝑet vbi sint sepul
16
*chra maioꝝ.  tũc sepeliet̃ ĩ eccłia vbi audiuit diuina et percepit eccłiastica sacr̃a. d. c. j. ⁊ ibi ꝑ Jnno. ⁊ est casus ĩ. d. c. is qui. ⁊ in. c. nostra eo.
¶ Tertiꝰ est quando quis nō hʒz sepul
17
*chra maioꝝ. ⁊ĩ vna ecclesia audiuit di uina ⁊ in alia ꝑcepit sacr̃a. vel est parochianꝰ duaꝝ ecclesiaꝝ ⁊ tũc si vtra ec clesia hʒz ius funerādi. tũc locꝰ est p̃uen tioni de rescri. c. duobꝰ li. vj. sʒz obuẽtio nes quare diuident̃. c. cũ q̇s eo. lib. vj. Et si nō est p̃uẽtio sed contẽdũt. diocesanus concordabit partes.
¶ Quartꝰ est quādo eccłia ẽ ĩterdicta.
18
*vel cimiteriũ vbi de iure deberet sepeli ri. ⁊ tũc si est ecclesia sepulchri maioruʒz suoꝝ sepeliet̃ in ꝑrochia. Si ꝟo est ꝑrochia sepelietur in ecclesia cathedrali. et si oẽs iste essent ĩterdicte cũ nullus ibi debeat sepeliti. c. vt priuilegia de ṗuil. ⁊. c. si ecclesia. de priuil. li. vj. ⁊. c. fi. de se pul. lib. vj. tunc sepelietur in monasterio ꝓpinquo. scm archi. c. j. eo. li. vj. et | Jo. an. in nouel. ibideʒz vel vbi debebat soluere decimas ẜm p̃dictos.
¶ Quintꝰ casus est de peregrinis ⁊ ad
19
*uenis q̇ sepelient̃ in parochia vbi moriunt̃ si nō scit̃ vbi sint sepulchra maiorũ suorũ vel si scit̃ ⁊ nō possunt cōmode deferri. Jnno. Host. tenẽt in. c. j. eo ꝙ in ecclesia cathedrali. Alij aũt ꝙ vtra ec clesia habet ius ⁊ locus est p̃uẽtioni. Et istud verius credo. Jdẽ dic de dānatis ad mortem quando sepeliri permittun tur q de peregrinis.
¶ Sextꝰ casus est de filio pubere. ⁊ de
20
*bet sepeliri apud maiores. vt in primo casu vel si est ẜm secundũ vel tertiũ casum. illud serua.
¶ Septimꝰ casus de filijs illegitimis
21
*si sũt naturales tm̃ sepeliunt̃ cũ pr̃e nisi pr̃ fuisset ĩ dignitate. l. ex facto. §. si q̇s rogatꝰ. ff. ad treb. ⁊ q no. ĩ. d. l. gñaliter. Si aũt sunt spurij non sepelient̃ cũ pr̃e  nec filij noĩandi sunt. aut̃. ex cōplexu. C. de iuce. ⁊ ĩuti. nup. nec etiam si legiti ment̃ a ṗncipe nisi ad petitionẽ pr̃is et eo viuente fecisset facit q no. in aut̃. q̇. mo. na. effi. sui. Sepelient̃ ergo tales in sepulchro matris ꝓbat̃. ff. ad muni. l. j. nisi sit illustris femina. Si vero sint filij adoptiui vel arrogati. si viuente patre adoptāte moriunt̃ in eius sepulchro se pelient̃ secus si mortuo  tunc sepeliũtur cum patre naturali ẜm no. ꝙ no. ple ne in. c. vnico. de cogna. lega.
¶ Octauus casus de vxore. ⁊ dic ꝙ si est
22
*carnaliter cognita vel ad domũ viri du cta. tũc sepelit̃ in sepulchro viri.  iam cōsecuta est domicilium mariti ꝑ cōductionem. l. cum quadam puella. ff. de iu risdic. om. iu. vel  effecta vna caro cuʒz viro. d. c. ebron. alias non.
¶ Quid si sit cognita ⁊ tñ ꝓpter adulte
23
*rium. separata. Rñ. ꝙ nō sepeliet̃ cũ viro  non est amplius de domo viri nisi sit reconciliata.
¶ Sed q̇d si mortuo viro recessit de do
24
*mo mariti. Rñ. ꝙ licet fuerint opi. tamẽ mihi placet opi. archi. ⁊ Jo. in. c. is q̇. §. mulier. e. li. vj. ꝙ sepeliet̃ ĩ sepulchro vi ri  licet ad aliud domiciliũ se transferat. tñ retinet domiciliũ mariti vt. l. filij. §. vidua. ff. ad munici. vel dic q locus erit p̃uẽtioni. Et q̇d de illa que habuit plures viros dic ꝙ vltimus cōsiderat̃t  vna caro est cum eo.
¶ Sʒz pone ꝙ vir habeat in vna eccłia
25
*sepulchra maioꝝ suoruʒz ⁊ in alia elegit sepulturā ⁊ sepultꝰ est ibi vbi sepeliet̃ vxor eiꝰ. Rñ. ꝙ in ecclesia vbi maritus actualiter ẽ sepultꝰ. d. c. ebrō. Q intellĩ ge qñ maritꝰ fuit ibi legitime sepultus  si fuisset excōicatus vel interdictus nō sepeliet̃ ibi. siłr ĩtellige si cōmode p̃t illuc deferri ałs nō. arg. d c. religiosi.
¶ Nonꝰ casus de nouitijs religiosis q̇
26
*si nō erant obligati religioni in genere debẽt sepeliri in eccłia vbi de iure ↄuenit. nō ĩ monasterio. vt dicit Arc. ĩ. c. cuʒz q̇s eo. li. vj. secꝰ si erat obligatꝰ religiōi in gñe. ⁊ idẽ dic de illis q̇ nō sunt plene translati.  vt habẽt sua in proprio.
¶ Decimꝰ casus est de p̃latis ecclesiaꝝ
27
*nā regulariter debent sepeliri in ecclia vbi hñt p̃laturā ⁊ si in duabꝰ locus est preuẽtioni vel dic si morit̃ in vna earuʒz ibi erit sepeliendus ẜm Arch. in. d. c. cũ quis. Alij aũt clerici debẽt sepeliri in ec clesia vbi sunt clerici seu beneficiati.
¶ Vndecimꝰ casus ẽ de illo q̇ hʒz domi
28
*ciliũ in ciuitate vel in villa ⁊ trāsfert se ad villā ruralẽ recreatiōis causa. vel vt rura collat ⁊ ibi morit̃.  nō sepelit̃ ĩ ec clesia naturali. sʒz in sepulchro maioruʒz suoꝝ. ẜm ꝙ dixi in tribꝰ casibꝰ. primus si cōmode ad eũ pōt portari. d. c. religio so vt no. Arch. ⁊ Jo. in. d. c. is qui.
¶ Qui sunt q̇ priuant̃ eccłiastica sepul
29
*tura. Rñ. ꝙ. xij. differentijs personarum interdicitur ecclesiastica sepultura. Pri mo excommunicatis. Cle. j. de sepul. et de pena contra facientiũ habes. s̃. Excommunicatio. vij. casu. xxxv. ⁊ hoc verum nisi absoluant̃. Secũdo māifestis vsurarijs. d. cle. j. ⁊. c.  de vsu. li. vj. ha bes. s̃. d. casu. xxxv. hoc verum nisi peni teant ⁊ faciant cautionem. Tertio qui in torneamentis moriuntur. ca. j. de torneamẽ. Quarto raptoribus qui pertinaciter cũ possint ĩ vita nō satisfactũ. ⁊ in | morte non possunt. c. ij. de rap. Quinto blasphematoribus dei ⁊ sanctorum. ca. ij. de maled. Hoc verum si illam penitẽ tiam sibi impositam contẽnunt. Sexto qui nō cōmunicāt semel in anno nec cō fitent̃. ca. omnis vtrius. de pe. ⁊ re. nisi signa contritionis ostendant. Septimo qui morit̃ in pctō mortali notorie. c. cuʒz grauia. xiij. q. ij. Octauo nominatim interdictis. d. cle. j. ⁊ hoc sub excōicatiōis pena. Alij aũt interdicti similiter priuā tur vt in. d. casu. xxxv. Nono illi cui est interdictus ĩgressus ecclesia. c. his. qui de sen. excō. lib. vj. Decimo illi qui sacer dotem tutorẽ filijs suis ĩstituit. lxxxviij. dist. ne apud gl. ibi cōtrarium tenet. Vndecimo iudeis vel paganis de cōse. di. j. ecclesiam. ⁊. c. se. Duodecim corporalibus extanti. vel diuisis. vt. s̃. excom municatio. v. casu. xxxij.
¶ Quid si tales de facto sepuliuntur in
30
*ecclesia vel cimiterio. Rñ. ꝙ si possũt di scerni exhumādi sunt alias. c. nō sacris eo. ti. ⁊ ecclesia cimiterium recōciliañ. c. consuluisti. de conse. ecclesie vel alt.
¶ Quid de puero extracto de vẽtre ma
31
*tris mortuo. Rñ. ꝙ nō dʒz sepeliri cũ ma tre. sed extra cimiteriũ. secus si nō esset cōtractꝰ ẜm ho.  fetus est pars vẽtris de cōse. di. iiij. Si qua intellige si mortuus est  si viueret deberet scindi ma ter iā mortua ⁊ extrahi ⁊ baptisari sed matre viua nō posset extrahi sine pctō mortali ꝑ scisurā. qua mater moriatur. ¶ Qua pena puniẽdi sunt q̇ ad sepultu rā recipiũt aliquẽ ĩ casu nō cōcesso. Rñ.
32
*tñr ad restitutionẽ corꝑis si petat̃. Jteʒz oĩm q̃ occasiōe illiꝰ receperũt. c. fraternitatem. ⁊. c. ex ꝑte. el. j. ⁊. c. cũ libeꝝ. eo. ti. ⁊ alijs penis. vt. s̃. dictum est excōica tio. vij. casu. xxxv.
¶ Quid si sacerdos parochialis corpꝰ
33
*eius qui alibi eligit sepulturam violẽter rapuerit vel funꝰ ante deueniret ad manus eorum quibus debebat spoliauit. Rñ. ẜm Host. ⁊ Jo. in. c. cum liberum ⁊ Jo. in. ca. ceriificari. eo. ti. ⁊ Old. cōsil. ccxxiiij. ꝙ tenet̃ restituere cquid accepit ⁊ ipsum corpus. Et vltra hoc ꝑdit quartam canonieā ad similitudiuẽ heredis res hereditarias subtrahentis qui in eis quartam trebellianicā ꝑdit ⁊ ius institutiōis debitũ q alias erat detracturus. l. paulꝰ rñdit. ff. ad. l. falci. ⁊. l. rescriptũ. ff. de his q̇. vt indi.  prohibere videt̃ inferre in sepulchruʒz. siue in locũ inferre ꝓhibeat siue in itinere. lj. §. prohiberi. ff. de mor. infe. do. Pe. in tractatu vbi. s̃. tenet quo ad canonicaʒz partem cōtrarium  delictum p̃sbyteri non debet nocere ecclesie de ord. cog. c. ij. xvj. q. vj. si ep̃m. ⁊ ꝙ no. in regula relictum li. vj. ⁊ glo. in. l. si quis in tantam. C. vnde vi. Sed ego teneo cum Host. et Jo. si tale quid fiat a p̃lato  p̃latus so lus bene potest p̃iudicare ecclesie in ac quirẽdis. xvj. q. vj. §. si sicut seruus dño preiudicat in acquirẽdis. l. fi. C. de acq̇. pos. secus in acquisitis.
¶ Vtruʒz p̃textu debiti sepultura possit
34
*impediri. Rñ. ꝙ nōnec p̃textu cuiuscũ alterius obligatiōis. l. cum sit iniustũ: C. de sepul. viol. nec dʒz ĩferri molestia. j. x. dies ab obitu alias pro tũc est inutile quicquid fit. vt ĩ aut̃. sʒz nec ante. C. de sepul. vi. q̇ vero ad domũ morientis. accedit ⁊ ip̃m vel alios molestat vel rebus eius insignia ponit ipso iure cadit ab actiōe ⁊ in tantũdẽ heredibus iniu rati cōdemnat̃ ⁊ publicat̃ tertia ꝑs bonoꝝ suoꝝ ⁊ est infamis. ⁊ idẽ in eo qui circa funꝰ peccat in aut̃. itẽ qui domũ. C. de sepul. vio.
¶ Vtrũ inducẽtes ad iurañ. voueñ. vel
35
*fide interposita seu alias ad promitten dũ de sepultura eligẽda peccent. Rñ. ꝙ clerici ⁊ religiosi cuiuscun status aut cōditiōis existāt q̇ ad voueñ. vel iuran dũ seu alias ꝓmitteñ. aliquem inducũt vt ap eoꝝ eccłias eligāt sepulturā vł iā electā vlteriꝰ nō muttẽt sunt excōica ti excōicatiōe papali a q̃ p̃ter in mor tis articulo nō possunt absolui citra pa pam. Cle. cupiẽtes de pe. Si vero nō in ducunt ad voueñ. vel promitteñ. sed solum vt simpliciter eligāt siue si ĩducũt ad voueñ. ⁊ promitteñ. nō tamen vt eligant apud suas ecclesias non incurrũt | ĩstam penā nec etiā credo peccent si mō dolose nō faciũt. Quod no. pe. de anc. ⁊ Jo. mo. in. d. Cle. cupientes.
¶ Sed nunq̇d ligantur ista pena si hoc
36
*faciant indirecte. Rñ. ꝙ siue directe vł ĩ directe publice vł occulte per se vel per alium hec faciunt ligantur ẜm ʒzʒze. ⁊ re fert Car. in. d. cle.
¶ Vtrũ sola inductio iudicat hanc pe
37
*nam. Rñ. ꝙ nō nisi habeat effectum scʒz ꝙ ille faciat ad ꝙ alter inducebat scm do. Car. in. d. Cle. cupiẽtes. Facit ꝙ no. Arch. xvij. q. j. §. si ergo. ⁊ Jo. an. in. c. mu lieres de iudi. li. vj.
¶ Vtrũ prefati clerici aut religiosi q̃ ta
38
*le votũ vel promissionẽ fecerunt fieri te neant̃ restituere corpꝰ illiꝰ q̇ talẽ ꝓmis sionẽ fecit si ap eos est sepultũ. Rñ. ꝙ sic si petatur ⁊ oĩa que occasiōe funeris habuerũt. ⁊ hoc. j. decẽniũ quod currit quo ad restitutionẽ corporis a die petitionis: sed quo ad restitutionẽ alioꝝ sta tim currit a die repetitionis. ẜm Jo. an. in. c. j.  sep. li. vj p̃fatũ. c. addit an. c. ple ri . de pac. Q si nō faciũt ipso transa cto cẽnio eoꝝ ecclesie ⁊ cimiteria eccle siastico tandiu sunt interdicto supposita donec plene restituerint prefatavt in di. c. j. Limita hoc verũ nisi esset ecclesia in qua de iure esset sepeliẽdus.  nō teneretur restituere. nec corpus nec aliud ẜm veriorem opi. vt no. Ge. in. d. c. j.
¶ Sed nunquid illi qui tale votum fe
39
*cerunt seu promissionem poterũt alibi eligere sepulturā. Rñ. ꝙ non sed sepeli entur ap ecclesias ad quas de iure ali as essent deferendi. vt in. d. c. j.
¶ Quid de illo qui nō suasione aliquo
40
*rum sed motu proprio fecit votumvł iu ramentum de sepultura electa non mu tanda. Rñ. secundum ho. ꝙ siue causa mutare non poterit. ⁊ sic intellige. ca. si vero de iureiu. Jn quo dicitur ꝙ nemo potest venire contra proprium iuramẽtum si vero noua causa post iuramentum est orta de q̃ nō cogitauit quando intrauit fic poterit sepulturā mutare et sic intelligit ⁊ limitat opi. legistarũ q̇ta men tale pactũ non tenere seu iuramẽtum. C. de le. l. non du. in fi. ff. de pact. le. iuris gentium. §. si paciscar.
¶ Vtꝝ illi qui hñt capellas a religiosis
41
*seu p̃latis ↄcessas sibi in quibus fecerũt sepulchrũ ꝓ se ⁊ suis  domo possĩt eis inuitis ipsis priuari seu alijs in ipsis se pulcris ↄ̃ eoꝝ volũtẽ imponi. Rñ. doct. Pe. vbi. s̃. ꝙ nō quia talis capella ad se pulcrũ reputatur tā hospitiũ. xiij. q. j. ebron. sed de iure est ꝙ in fundo in quo quis habet vsum nō potest dña inhabi tare initio vsuario. ff. de vsu. ⁊ habi. leg. l. si heres. §. fi. ⁊. l. se. ⁊ vide quod no. Aʒzo in sum. ĩsti. de vsu. ⁊ ha §. si vero vsus. ⁊ .§. illud not. Si tamen essent extincti: ⁊ eorum domus per mortem ⁊ bene possent alijs cōcedi quia mortuo vsuario il le vsus reddit ad propretariuʒz libere. l. pe. C. de vsufru.
Additio

Additio

ego vero credo ꝙ de iure canonico p̃latꝰ ex iusta cā possit ẽt ipsis ĩuitis aliũ immittere. vt etiā tʒz Ludouicꝰ de roma ĩ suis no. ⁊ di ctũ Pe. ꝓcedit de iure ciuilivł qñ ꝓpt̃ hoc ipsi impedirẽtur immittere suos.
¶ Vtꝝ possit fieri pactio suꝑ electione
42
*sepulture. Rñ. ẜʒz host. quicq̇d tꝑale dat̃ vł ꝓmittit̃. vt talis electio fiat simonia est. j. q. j.  pios de pact. c. fi.
¶ Quid de his qui hñt sepulturas in q̇
43
*bus nō ponit̃ nisi cōfrater vel canonicꝰ Rñ. si faciũt pctm̃ aut ẽ taxa ꝓ toextra neus debeat ibi sepeliri ꝙ simonia ẽ de simo. c. audiuimus. ⁊. c. sicut  nec ꝓ ter ra nec ꝓ officio aliq̇d recipi dʒz.
¶ Quid de illo q̇ mādat corpussuũ nō
4
*ber̃ sepeliri. Rñ. ꝙ nō dʒz sepeliri. ff. de cōdi. insti. l. quidam. ⁊ not. xxj. di. §. nec autem in glo.
¶ Cuius expensis fiet sepultura. Rñ. ꝙ
45
*si est vxor q̃ hʒz dotem ⁊ alia bona si hec oĩa remanẽt apud maritum ipse tñr fa cere expẽsas oẽs. si vero solũ dos apud eũ remaneret. ⁊ alia bona ad alios irẽt sic quilibet pro rata sua puta si dos sunt cẽtũ alia bona. cc. tenebit̃ ꝓ tertia parte ⁊ alij ad quos dicta bona veniunt pro alijs duabꝰ. Si vero dotẽ ẽt restituit sic tenentur heredes vxoris. l. celsus. ⁊ le. | nec dotẽ nec alia bona sic tenet̃vir face re eas. l. j. ⁊. l. si q̇s. ff. de re. ⁊ sũ. fune. Si aũt sũt alij ab vxore. sic tñr hr̃i. aut pr̃ re sprctu filij aut dñs respectu ẜui. d. l. si q̇s ¶ Vtꝝ valeat statutũ factũ a laycis. ꝙ
46
*nō valeat nisi tm̃ expendi in sepulrura. Rñ. ꝙ nō ẜʒz Ludo. de ro.  licet nō sit fa ctũ suꝑ spũalibus. est tñ suꝑ cōnexis eis dem. ar. l. ꝙ si nolit in fi. ff. de edi. edic. in c. cum laycis de re. eccle. nō alie. Quod limita. vt. s̃. immunitas. §. xlvij.
Seruitus

Seruitꝰ

est multiplex Prĩa est serui tus dei. Sca est seruitus pctĩ de q̇bus. s̃. Preceptũ. §. v. Tertia seruitꝰ ẽ qua hō seruit homĩ ⁊ sic diffini tur. ẜuitꝰ est institutio iuris gẽtiuʒz qua quis dñio alieno ↄ̃ naturā subicit̃. inst. de iure ꝑso. §. seruitus. di. j. ca iusgẽtiũ. xij. q. ij. c. cũ redẽptor. Est alia seruitꝰ lar go mō dicta q̃ ẽ illa de ascripticijs q̃ debetur a ꝑsona rei. Est ⁊ alia seruitꝰ realis q̃ est illa q̃ debet̃ a re rei sicut est ser uitus vrbana ⁊ rusticana  nō debet̃ ꝑ sone sʒz predio. vt ĩ. l. si vnꝰ ex socijs. ff. de serui. rust. p̃d. Vñ nota ꝙ vrbana predia dicũtur oĩa edificia causa habitandi fa cta ⁊ stabuli illis cōtigui. siue sint in ciuitate vel villa vbicũ. ff. de ꝟ. si. l. vrba na predia. ff. cōia. tam vrba. ru. pre l. j. Rustica vero predia dicunt̃ oĩa prediasi ne domo ad habitanduʒz licet habeant tectum ꝓ fructibꝰ colligẽdis vel stabulum ꝓ equis vel iumẽtis separatum ab om̃i edificio habitatiōis vt. l. hoc iure. ff. qui. mo. pig. vł ypo. taci. ↄ̃hi. ⁊ secũdũ hoc seruitꝰ r vrbana vel rustica de qui bus habes in. c. eccłia de ↄsti. Est alia q̃ r mixta. q̃ ideo mixta r  nō est mere personalis que debet̃ a ꝑsona persone. nec est mere realis q̃ debeat̃ a re rei. sed est mixta eo ꝙ debetur a re persone. que etiā ꝑsonalis appellatur. vt. l. j. ff. de ser ni.  cũ ꝑsona semꝑ finitur. vt. l. iij. §. j. ff. qui. mo. vsufruc. amit. que etiā realis r  tā ius reale vẽdicatur sed nō rei vẽdicatiōe  in corꝑale est sed quasi vẽ dicat̃ cũ agit iniuriaꝝ si ꝓhibetur ire. ⁊ hmōi. vt. l. vti frui. §. vtꝝ āt. ff. sivsufruc. pe. vt no. Cy. in Rub. C. de vsufru. spẽs huiꝰ sunt tres. s. vsꝰ habitatio ⁊vsusfru ctus ⁊ de istis non loquor hic sed soluʒz de ista tertia qua persona est serua ꝑsone de qua loquor in infrascriptis.

De nota. in hoc. §. ⁊ ꝙ seruitus non cōputat̃ in bonis. gl. in. l. j. in ꝟ. ex bōis ⁊ ibi Bar. ⁊ doc. ff. de vsufruc. leg. Bart. in. l. pe. C. si res alie. pig. data sit. est tota in toto ⁊ in qualibet ꝑte. l. si cui. ⁊ ibi Bart. ff. de ser. ⁊ tota retinetur per vsum patris. l. si eo. §. j. si ẜ. vẽdi. ⁊. l. j. ⁊ ibi bar to. in ṗn. ff. quemad. ser. amit.
¶ Quō efficitur quis seruꝰ. Rñ. ꝙ qua
1
*drupliciter. Primo ex natiuitate vt cum quis nascit̃ de serua. Hodie tamẽ de cō suetudine non seruatur. ⁊ vide. s̃. filius .§. xx. De iure etiā nō esset seruꝰ si in aliqͦ tꝑe quo mater cũ habuit ĩ vẽtre fuisset libera vel ĩ partuvt insti. de ingen uis. .§. sufficit. Notāt Ber. Jnn. ⁊ Host. in. c. fi. de seruis. nō ordinandis. Sco efficit̃ seruus ex bello. de quo dicvt. s̃. Bellũ in prin. Tertio ex delicto vt cũ libertꝰ rōe ingratitudinis reducit̃ in seruitutẽ. l. si manumissus. C. de liber. ⁊ eo libe. vł cuʒz alio mō a lege ꝑ pctm̃ imponitur vt a ra ptore puelle. xxxvj. q. j. de rap. vel in idẽ ferentibus prohibita saracenis qui effi ciunt̃ ẜm capiẽtiũ vt ptʒz ꝑ extrauagan tes multoꝝ pontificũ. ⁊ de iudeis. c. ita quorũdā. ⁊. c. ad liberandā. Quarto ex ꝓ pria voluntate sicut cũ maior. xx. an. cũ intentione participandi de precio q quidem in veritate participat sciens se esse libertum consentit alicui venditori qui similiter sit eũ liberũ esse vt ipsum vendat. Nam istis cōcurrẽtibꝰ efficitur seruus. vt no. in. l. j. ff. qui. ad liber. ꝓ cla. nō licet. l. liberis. ff. de lib. causa si aliq̇d p̃dictorum deficiat nō valet ⁊ si nihilde ficiat de predictis non tñr dominus q̇ eum emit recipere precium si non vult ⁊ si manumittatur erit libertus nō inge nuus. l. liber homo. ff. de sta. ho. vi pre dictis habes insti. de iure personaruʒz. Fallit hoc in filio quem pater necessita te famis vrgente potest vendere non ta men mater ⁊ talis filius venditus ingenuitatẽ recipit quādocũ precium | emptori restituet ipsevel alius quicun pro eo. vt in. l. j. ⁊. ij. ĩ tex. ⁊ gl. C. de patribus qui fi. dist. Addo. v. modũ ex quo quis efficit̃ seruꝰ de qͦ habes. s̃. colonꝰ. s. de illis qui fingunt se inualidos ⁊ mẽ dicent.
¶ Quō serui efficiunt̃ liberi. Rñ. ꝙ mul
2
*tis modis. s. ↄuincẽdo ĩ iudicio reũ necis dñi sui. Jtẽ accusādo falsariũ monete. Jtẽ raptorẽ virginis dissimulatiōe p̃teritũ. Jtẽ desertorẽ militie  q̇bꝰ habes ĩ l. j. C. pro qui. ca. serui. ꝓ premio lib. ar. ⁊ fortiꝰ in ↄscĩa credo ꝙ possĩt fugere ancilla. qñ dñs cogit eā ad peccatũ fornicationis ⁊ sic stare vt libera Facit autoritas Pa. j. ad cor. vj. fugite fornicationi. Facit regula ꝙ nō est de re. iur. ⁊ priuile gium meretur amittere qui cōcessa abu titur potestate de iure etiaʒz potest ĩplorare officiũ ep̃i. vt cōpellat dñm eā manumittere. ⁊ potest cōpelli. l. si lenones C. de epi. au. Multi sunt alij casꝰ quos amito  nō sunt in vsu efiiciunt̃ etiā ex manumissiōe De quo vi. s̃. Manumis sio. Jtem expositione serui languidivel denegatione alimentoꝝ facta a dño. Vi de. s̃. Expositus. Jtẽ ex emptiōe facta a iudeo de seruo xp̃iano. vide. s̃. iudeus.
¶ Vtrum seruus possit ordinari. Rñ. ꝙ
3
*non nisi plene liberati sit restitutus de quo habes plene. liiij. di. per totũ.
¶ Quid si seruus ordinet̃. Rñ. ꝙ si ordi
4
*natur dño sciẽte nō ↄ̃dicẽte. eo ipso efficitur ingenuꝰ ⁊ liber ad quoscũ ordines sit promotus. liiij. di. c. si seruus sciẽ te. si ꝟo dño ignorāte ⁊ pñtatore ⁊ ordi natore sic si fuit ꝓmotꝰ ad minores redigitur ĩ ṗstinā seruitutẽ. liiij. di. nulli. Si vero fuit promotꝰ ad sacros ordĩes s. subdiaconatũ ⁊ diaconatũ dabit vica riũ vel preciũ ⁊ remanebit liber. liiij. di. ex antiquis. quod si non habetvel nō po test debet de poni ⁊ restitui dño. vi gl. in. c. ij. de ser. non or. Si vero ad sacerdo tium sic seruiet in his que ordinem suũ decent aliter nō ⁊ hoc verũ si dñs repetet eum. j. annum a die scientie ẜm Ho. uis alij dicant a die ordinatiōis quia post annum nō potest repetere. liiij. di. si seruus. Jdẽ tenet Ray. de originarijs ascripticis ⁊ colōis proprie dictis ꝙ nō possunt promoueri ⁊ promoti restituũ tur. vt. s̃. de seruis.
¶ Vtrum talis depositus gaudeat pri
5
*uilegio clericali. Rñ. ꝙ nō nisi tantũ ꝙ verberari non potest. vt no. glos. in. c. ij. liiij. dist. alias verberans ipsum esset ex cōmunicatus. ẜm Jnno.
¶ Sed nunquid tenetur continere ta
6
*lis. Rñ. ꝙ sic vt not. Jn. liiij. di. c. nulli. ¶ Vtrũ seruus possit contrahere matri
7
*monium alius a predictis ordinatis. vide. s̃. matrimonium. iij. impedimento. iiij. §. iiij.
¶ Vtrum tempore persecutionis liceat
8
*christianis se subijcere seruituti ĩfideliũ cum pacto ꝙ ritus christianorum nō di mittent. Rñ. Jnn. de renuncia. c. nisi cuʒz pridem: ꝙ sic.
9
*¶ Qui sine cā seruũocciderit nō minus puniet̃  q̇ alienũ seruũ occiderit. l. j. ĩ fi. de his q̇ sunt sui vel alie. iuris.
Sigillum

Sigillum

q̇s potest habere. Rñ. vt not. in. ca. dilecta de exces. prelat. ⁊ dic vt supra de insignijs asumendis. ⁊ secundum eam distictionem s̃. insignia.
Simonia. eodẽ.
Simonia

Simonia

primo quid est. Rñ. ꝙ est spiritualium vel spiritua libus annexorum aut a spiritualibus dependentium vel consequentium vel ad spiritualia antecedentur ordinātiũ precedẽte peccato omissionis promissionis conditionis modi seruitij precũ vel cuius vis temporalitatis receptio siue donatio. hanc descriptionẽ elictio ex dictis doctoꝝ que clarius. j. patebit.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ symonia ẽ crimen publicũ ⁊ equiparatur crimini lese maiestatis. Bal. no. in. l. si quẽquaʒz in. j. nota. C. de epis. ⁊ cle. fa. gl. in §. per cōtrarium insti. de here. que ab intest. defe. in verb. post mortẽ. et Alexan. in l. j. ff. de pub. iudi.
¶ Quero quid in predicta descriptiōe intelligatur nomine spiritualiũ. rñ. vt colligo ex Pa. in. c. cōsulere. de simo. et alijs doct. maxime Rica. in. iiij. di. xxv. | arti. iij. q. ij. ⁊ Asten. li. vi. tit. lv. Spũale dr̃ dupliciter in proposito. Primo per cō parationẽ ad spiritum humanum. Spi rituale ṗmo mō dictum tripłr accipit̃. s. primo ꝑ essentiā vt gr̃a ⁊ virtutes gratuite ⁊ istud spũale nec de iure nec de facto pōt vẽdi.  nō cadit in cōuẽtionẽ ⁊ de his hẽs. j. q. j. c. j. ⁊ ibi glo. Secũdo accipit̃ ꝑ causalitatẽ ⁊ dispositioneʒz vt sunt sacr̃a q̃ sunt quodāmō cā gr̃e ⁊ vir tutũ.  ꝑ ea cōsequimur gr̃aʒz ⁊ virtutes ⁊ ista cũ sint corporalia cadũt in pactũ sed nō sine simoniavt in. c. non satis. ⁊ c. cũ in ecclesie. eo. Tertio accipit̃ spũale ṗ mo modo dictum per effectum. vt sunt ea que conueniũt alicui ex aliquo dono vel officio spũali. Vt prophetiʒzare miracula facere. diuinũ officiũ celebrare. ⁊ta lia spũalia non possunt vendi redimivł resignari ꝓ pecunia. c. querelā. eo. j. q. j. nullꝰ ep̃s. el. ij. nisi ẜʒz ꝙ. j. dicā. Spũale vero ẜo modo dictũ per cōparationem ad spm̃ humanũ dr̃ dupliciter. Primo per essentiā vt sunt scĩe oẽs que per inuestigationẽ humanā ⁊ doctrinā acqui runtur. ⁊ hec nec de sure nec de factovẽ di pñt vt pʒz ꝓuerb. xvij. quid inq̇t ꝓdest stulto hr̃e diuitias cũ nō possit emere sapientiā. Secũdo dr̃ spũale per cāmvt doctrina predictarũ snĩaꝝ q̃ de iure ⁊ fa cto vendi pōt aliquādo. aliqñ vero non sine simonia vt patebit. j.
¶ Quid dicitur annexum spũali prĩmo
2
*modo dictũ scʒz per cōparationẽ ad spiritũ sanctũ. Rñ. ꝙ omne illud. ĩ quo spirituale ministerium vt vasa sacra eccle sia cimiterium ⁊ reliquie sanctorum ve stis sacerdotalis vt sacra res ⁊ huiusmo di.
¶ Quid dicit̃ dependere vel consequi a
3
*spirituali primo modo. Rñ. quod omne illud quod ex spirituali depẽdet siue cō sequitur. vt habere ecclesiam vel dignitatem ecclesiasticā canonicam. Vel prebendam siue aliud beneficium ecclesia sticumvel ius percipiendi decimas pri mitias vel oblationes. Et quicquid cōpetit clericis ratione ordinis vt pulsare campanas claudere hostia ecclesie ⁊ similia.  hec omnia ordini clericalĩ sunt annexa.  solis clericis conueniunt. et istud annexũ vel dependẽs non potest vendi. c. ad aures. c. ad nostrā. eo. ti. aliter cōmittitur simonia ⁊ propterea pro curatores reꝝ ecclesiasticarũ vt preposi tus hiconomus ⁊ vicedominus qui est qui preest rebus ep̃i. ⁊ siłr defensoresvt aduocatus vniuersitatis ecclesie sindicꝰ s. qui preest causis eccłie. ⁊ castaldꝰ siue maior dñs qui. s. habet curā reꝝ exteriorum ep̃i ⁊ iudex ep̃i. ⁊ siłr subiecti regu le vt archidiaconus archip̃sbyter cano nicus monachus ⁊ quilibet ecclesiastico mancipatꝰ offō. tales si per pecuniā ordinant̃ simoniaci iudicantur secũdũ Hug. ⁊ Archi. i. q. iij. saluator. Sed ray. limitat verum qñ talis administratio habet ānnexũ aliq̇d spiritualitatis.
¶ Quid dr̃ ad spũale primo modo acce
4
*ptũ antecedẽter ordinari. Rñ. ꝙ ius pa tronatꝰ quod est ptās pñtandi ad offi ciũ ecclesiasticũ quod quidẽ siłrvẽdi nō pōt sine simonia. vt in. c. j. de iure patro. sed transit cũ vniuersitate temporalivt in. c. literis. de iure patro.
¶ Quid dr̃ annexũ spũali ẜo modo ac
5
*ceptũ. s. ꝑ cōparationẽ ad spm̃ humanũ vel dependẽs. Rñ. ꝙ sunt scole libri ⁊ hu iusmodi ⁊ talia vendi pñt de iure nisi ec clesia locum scolariũ assignasset docto. ¶ Vtrum sola voluntas vendendi vel
6
*emẽdi spiritualia facit aliquẽ simonia cum. Rñ. Tanc. ⁊ Ber. c. vlt. e. ti. tenẽt ꝙ nō. pro eis facit. c. tua nos in fi. ⁊. d. c. fi. eo. ti. ⁊. c. vt nostrũvt ecclesiastica benefi cia. sed ego distinguo cum Hosti. quod quo ad deum ⁊ peccatum mortale sola voluntate committitur. vnde cum quis dicit missam audit confessiones exhibet sacr̃a ⁊ huiusmodi ṗncipaliter hac intentione vt propter id recipiat pecuniā vel aliud tẽporale peccat mortaliter ⁊ simoniacus est quo ad deum similiter qui hac intentione dat. Secus si daret pro sustentatione ministri principaliter vel ob reuerentiā sacr̃i vel ad ẜuanduʒz laudabileʒz consuetudinẽ  sic lʒz. j. q. ij. sicut ep̃m. facit. c. qui ꝑ pecuniam. j. q. l. | sed quo ad ecclesiā non vt in. c. tua nos eo. ⁊ ideo sola pnĩa sine alia restitutiōe delet̃ vt ĩ. c. fi. eo. Q quidẽ limitat Hosti. ibidẽ veꝝ in casu quo simonia est so lum de iure positiuo. immo tenet ꝙ nec etiā peccat. sʒz vbi simonia est de iure di uino sic tʒz ꝙ talis ita dʒz induci ad resti tuendum q̇cq̇d accepit sicut ⁊ vsurariꝰ mẽtalis ⁊ placet Pa. in. d. c. fi. Sed hoc nō teneo quo ad pctm̃  sine dubio pec cat mortaliter si habet voluntatẽ delibe ratā ad dādũ spũalia ꝓ tꝑalibꝰ. est bene verũ ꝙ nisi sequat̃ effectꝰ. s. datio spi ritualis ꝓ tꝑali nun erit simoniacus vt no. ĩ. c. nẽo. eo. Quo aũt ad restitutionem dic. vt. j. simonia. vij. inṗn. Quo ad alias penas ĩpositas a iure cōtra simoniacos firmiter tene ꝙ requirit̃ pactio. ideo in diffinitiōe dixi p̃cedẽte pctō.
¶ Sʒz q̇d si ne ministrās spũale. ne
7
*accipiẽs aliq̇d dat vel accipit vel paciscit̃ de dādo vel accipiẽdo sʒz ipsis igno rātibus amicus accipientis spũale dat aliq̇d cũ pacto cōsiliario ministrātis ad ministrañ. inducat. Rñ. ꝙ lʒz dās spũale. ⁊ recipiens nō sint simoniaci ex quo nō sciunt aliq̇d tñ tam amicus p̃dictus  cōsiliarius simoniaci sunt. j. q. statuimus. ⁊. c. si qui a simoniacis.
Simonia. ij.

Simonia. ij.

Jn quibꝰ casibꝰ pactio promissionis omissionis conditionis modi seruitij p̃cum ⁊ hmōi tꝑaliũ ꝓ re spirituali vel annexo seu dependenti a spũali non inducit si moniā. Rñ. ꝙ. xvij. casibus.

De hic notatis ⁊ ꝙ si p̃latus donat aliquid suo promotori post suā promotionem ꝙ committit simoniā Bal. not. plene in. l. ab anastasio. col. ij. versi. dein de inducas. C. manda.
¶ Primo qñ possessio dat̃ cũ pctō vt in
1
*eo cōstruat̃ ecclesia vt in. c. olim cām. de rest. spo. Vñ etiā pōt dari lnĩa construẽ di ip̃am ecclesiā sub certo pctō vt in. c. to. de censi. ⁊ in. c. insinuatiōe eodem.  talia pacta reputant̃ spũalia sicut et in. c. significatum. de p̃ben. vbi dat̃ prebenda cum pacto q quotidie celebret in tali ecclesia. ⁊ ꝙ non possit eā dimittere ⁊ lʒz quia in traditione rei sue quilibet pōt ꝙ sibi placuerit apponere pactũ c. verum. de condi. appo.
¶ Vtrũ laicus dādo rẽ tꝑalem ecclesie
2
*possit apponere ↄditionẽ spiritualẽ pu ta ꝙ fiat anniuersarium vel dicant̃ tot misse vide. j. simonia. iij. §. xj.
¶ Vtrũ offerẽs bona sua ecclesie vt effi
3
*ciat̃ canonicus ⁊ ex illis bonis post mo dũ ĩstituat̃ sibi p̃bẽda sit simoniac. Rñ. ꝙ sic. tex. est in. c. tua nos eo. secꝰ si pure ⁊ liberaliter donasset. ⁊ post humiliter peteret admitti in canonicũ ⁊ retinere p̃dicta in p̃bendam ⁊ clerici pure cōsen tirent quia tunc liceret.
¶ Quid de eo q̇ cōstituit de bonis suis
4
*p̃bendā ĩ aliqua eccłia sibi retinẽdo po testatẽ ↄferẽdi eam alicui alteri. Rñ. q pōt sine simonia retinere sibi ius patro natꝰ vel in ꝑpetuũ vel ad tp̃s. sʒz nō valet nisi fiat de cōsensu ep̃i ⁊ fratrũ eius si qui sunt ibi in constitutione eius.
¶ Pone ꝙ statuto cauet̃ ꝙ nouiter rece
5
*ptus in canonicũ vel monachũ teneat̃ soluere certũ q̇d. Querit̃ vtrum sit simo nia post receptionẽ illud soluere. rñ. pa. in. c. dilectus. el. ij. eo. ꝙ sic ex quo p̃cessit taxatio.  talis solutio vr̃ facta virtute illiꝰ taxatiōis ⁊ nō libere. facit tex. p̃fati. c. dilectꝰ. ⁊. c. ex multis. j. q. iij. ⁊. c. veniens. eo. ti. Q limitāt verũ aliq̇ qñ tale solutum cedit in vtilitatem priuatam aut canonicorum secus si solueret̃ ꝓ fabrica ecclesie vel alijs ad diuinum cultũ ꝑtinentibus ẜm Host. ar. de cōsti. c. cũ oẽs ⁊. c. ex ꝑte. Nā laudabilis ↄsue tudo dʒz seruari. c. ad apostolicaʒz. eo. ⁊. c. significatũ. de p̃bẽ. nō tñ dʒz retineri pre benda loco pignoris. ar. d. c. significatũ vel etiā pōt retineri si cōsuetudo sit q nō assignet̃ prebẽda quous tale quid soluerit. Jn hoc em̃ casu fit permutatio spũalis ad spũale q licet de re. ꝑmu. c. ad questiones. Pa. tñ in. c. iacobus eo. tʒz. ꝙ si statutũ imponit tale onꝰ recipiā do vel recepto de nouo vt teneat̃ soluere certũ q̇d etiam ecclesie vel ad cultum dei quod non valet sine simonia. ⁊ facit d. capitu. ex multis cum alijs. Si vero | statutũ ĩponit onus p̃bende sic vʒz in fa uorẽ cultꝰ diuini. ar. ca. significatũ de p̃ bẽ. ⁊. c. vnico. vt eccle. bñ sic. ⁊ ar. ĩ. c. si ꝓ pter tua debita de rescri. li. vj. ⁊ hec magis placet sed nec ṗmā opi. condẽno.
¶ Scs est cuʒz aliq̇d ꝓ oĩbꝰ spũalibus
6
*alicui p̃sbytero datur q̇ ad ea ałs nō tenet̃. xj. q. ij. charitatẽ. Aduerte tñ ꝙ ĩ hoc fuerũt opi. vt refert Pa. ĩ. c. significatũ. de p̃bẽ. magis ista opi. placet Pa. ⁊ gl. ĩ d. c. significatũ. ⁊ Ric. ĩ. iiij. di. xxv. articu lo. iij. q. j. ⁊ Host. ⁊ Gof. ⁊ Jnn. ĩ c. qm̃. ne p̃la. vices suas. q̇ tʒz ꝙ licite pōt aliq̇d re ciꝑe sacerdos pro missis celebrandis ⁊ alijs spũalibꝰ administrādis dũmō nō intẽdat vẽdere spũale seu reciꝑe pecuniā ꝓ spũalibꝰ sʒz potiꝰ ꝓ seruitio ⁊ recō pẽsatiōe laboꝝ dānoꝝ q̃ sustinet trahẽdo ibi morā ꝓ sua sustẽtatione. Et ꝙ ad ea exhibẽda nō sit ex officio obligatꝰ  si intẽderet reciꝑe ꝓ spũali esset symonia. c. iudices. j. q. j. Siłr esset symonia si sacerdos parochialis a suis subdttis hec exigeret  ad hoc tenet̃ q̇ nec ẽt pro sumptu aliq̇d p̃t acciꝑe ab eissine symo nia ꝓ quocũ spũali. c. vẽdẽtes. j. q. iij. ab alijs aũt bñ pōt. Verum est ꝙ Gof. ⁊ Ray. dicũt ꝙ si talis sacerdos q̇ etiā nō obligat̃ ex officio hʒz sumptus necessarios aliũde q dʒz gratis cātare q si fa cit ꝓ pecunia aut erit symonia aut aua ritia sed cũ symonia nō possit esse cũ nō ĩtẽdat vẽdere spũale: ⁊ nẽo teneat̃ suis stipẽdijs militare. c. cũ sit eo. ergo ibi vr̃ turpe lucrũ vt pʒz ĩ. d. c. iudices. ⁊ ar. xij. q. j. Jlli q̇ vel ad minus hʒz spẽm mali. Tu ꝟo tene ꝙ tria cōcurrere debent vt liceat. Primñ q nō capiat nisi ꝓ sumptu vel labore. Scʒz q nō sit ex officio obligatꝰ ministrare. Tertiũ q nō habeat aliunde sumptus necessarios.
¶ Sed si sacerdos parochialis non hʒz
7
*sumptꝰ necessarios nunq̇d poterit siue symonia exigere aliq̇d ꝓ spũalibꝰ. Rñ. ẜm Pa. ĩ. c. Suā. eo ꝙ si pōt aliunde sibi honeste victum querere puta scribẽdo ⁊ hmōi sic nō pōt exigere. sed laborare debet manibꝰ. xcj. di. c. clericꝰ. Si ꝟo nō potest tunc ep̃s debet sibi ꝓuidere vel populus potest compelli ad p̃standum sibi necessaria ꝓ victu ⁊ facit glos. bona in. c. omnis xp̃ianus. de conse. distinc. j. que dicit ꝙ potest subtrahere sacramen ta populo nisi oblationem faciat ⁊ ẜm hanc dist. intellige glo. ⁊ tex. in. c. p̃cipimus. xxj. q. ij. ⁊ ẜm predicta limita quia vnum sine reliquo non procedit. j. q. iij. si quis obiecerit.
8
*¶ Tertiꝰ est qñ dat̃ aliquid ꝓ vita eter na vel remissione suoꝝ pctōrũ ẜm istud danieł. iiij. pctā tua eleemosynis redime. de testa. c. fi. xxxiij. q. ij. anime. lxxxij. di. p̃sbyter. ĩ gl. Rō  p̃dicta ꝓponunt̃ nobis venalia a deo ꝓ moneta dilectio nis ⁊ oꝑibus charitatis  eleemosyna nō est p̃tiũ vite eterne nisi intũ imperat̃ a charitate nō sic alia spũalia q̃ con feruntur per ministros ecclesie.
¶ Vtrũ faciẽs votũ deo vt obtineat q̇d
9
*temporale sit simoniacus. vide. j. votuʒz primo. §. ix.
¶ Quartꝰ est quādo dat̃ aliq̇d pro redi
10
*mẽda vexatione q̃ sibi fit in re spirituali. c. dilectꝰ el. j. eo. Quod limito verũ qñ certus est de iniustitia q̃ sibi fit. secus es set in dubio  non liceret. Vnde si ep̃s me iniuste excōicet possum sibi dare pe cuniam vt snĩam reuocet ⁊ me absoluat ẜm glo. in. c. ad aures. ⁊ Jnno. ibidẽ tenet cōtrarium scilicet ꝙ nō possit sine sy monia. Sed Jo. an. ibidẽ ⁊ sequit̃ pa. di cit ꝙ si tali imminet aliq graue preiu diciũ ex dilatata absolutiōe puta quia debebat eligere vel eligi vel currit sibi p̃scriptio ⁊ huiusmodi sic vera est opi. gl.  tunc redimit vexationem suā. d. c. dilectus. Si nō subest sibi aliquod p̃iu dicium ex dilatiōe absolutiōis tunc est vera opi. Jnno. ⁊ ideo habeat recursum ad superiorẽ. ar. c. nullꝰ. de iurepa. Jdẽ dic de suspẽsione vel interdicto.
¶ Vtrũ possit aliquid dari cōtradicen
11
*ti mihi de iure vel de facto ne cōsequar aliq spiritua Rñ. pa. ĩ. c. mattheus eo. ꝙ nō licet pro iure querendo sine symonia. ar. c. significasti de ele. Nec etiaʒz ꝓ possessiōe habenda post ius quesitum ẜm Jnn. ĩ. c. ad aures. de symo. gl. xvj. q. | vij. decimas sed ꝓ iure que sito sic. vt in d. c. dilectꝰ. Vbi Pa. etiā addit limitādo predicta ꝙ si ꝓpter potẽtiā aduersarij non posset apud superiorem de faci li consequi possessionem tunc vt euitet magnum incommodum posset aliquid dare sine symonia sicut dictuʒz est de ab solutione ab excōicatiōe. Si vero iniuste possidet non potest aliq̇d dare sine symonta vt nō vexet̃. Siłr ne ep̃s eũ iu ste deponat. vel ne accuset̃ iuste vel illi qui p̃tẽdit ius in beneficio  tunc non esset redimere vexationem vt. not. in. c. nemo. eo. ti. Hic aduerte ꝙ reddẽs spirituale q vsurpat solũ ex pecunia. licet dās possit sine symonia redimere tamẽ a quo redimitur est symoniacꝰ secundũ Hostien.
¶ Vtrũ possit sine symonia aliq̇d dari
12
*presbytero pro baptismo q̇ nō vult aliter baptilare. Rñ. Pau. ĩ. c. cum in eccle sia. eo. ti. ꝙ in adulto nō  propter con tritionẽ pōt saluari. ar. c. debitũ ⁊ quod ibi notat̃ de baptismo ⁊ ĩ. c. de p̃sby. nō bap. Sʒz ꝓ ĩfante sũt opi. Aliq̃. vt Tho. ij. ij. ⁊ pe. de traren. ⁊ Pet. de pal. in. iiij. ⁊ gl. in. c. baptisandis. j. q. j. dicũt ꝙ nō lʒz  non sunt facienda mala vt veniāt bona. xiiij. di. c. quod ait Loth. ⁊ ibi gl. ⁊. xlvj. dist. sicut. Sed pau. vbi. s̃. ⁊ Ricar. ⁊ Lan. in. iiij. di. xxv. reputant verũ in adulto  bona volũtas ei sufficit in tali casu. Sed quādo quis habet pueꝝ ⁊ nō reperit̃ alius qui possit baptisare vel sciat vt puta quia est mutus vel nō habet manus ille qui querit ꝙ baptise tur nec aliuʒz habet ꝙ tunc licite dat  nō emit spũale. nec hoc debet intendere sʒz remouere vexationẽ ⁊ impedimẽtũ ⁊ dʒz intẽdere emere tꝑale. s. aquā solum ⁊ hoc tene.
¶ Vtrũ licite detur pecunia pagano vt
13
*se baptisare ꝑmittat. Rñ. in gl. j. q. ij. in c. pio recitant̃ opi. sed tene opi. Pa. in c. cum in ecclesie eo qui dicit ꝙ si ꝓpter paupertatẽ timeret venire ad fi. tunc li cet ei aliquid dare vt veniat. Si ꝟo nō habet volũtatẽ veniẽdi nisi ꝓpter cupiditatẽ tunc nō lʒz  baptismus ei parũ prodesset. xv. q. j. non est. ĩmo peccat  abutit̃ bono. ⁊ siłr dātes. ar. xxiij. q. v. ad finẽ nisi ꝓbbabiliter p̃sumeret ꝙ postea mutabit voluntatem.
¶ Quid si ecclesia mea vel prebẽda me remoto alteri est assignata. Rñ. si ꝓ pre
14
*cio eā recupero vel redimo. symonia est siue iuste siue iniuste sim ammotus. Se cus ante priuationẽ si iuste tenebāt  sic est redimere vexationem meam con cordat Jnn. in. c. ad aures eo. ⁊ Pau. in c. matheꝰ eo. ti. Jntellige quādo remotus est a prelato superiori.  secus si ex pelletur ab aliquo tyrāno. nā tunc etiā post remotionem posset dare.
15
*¶ Vtrum sit symonia si pecunia datur episcopo vt nō cōferat symoniace. Rñ. pau. in. d. c. cum in eccłie ꝙ sic ex parte recipientis sed non ex parte dantis.
¶ Vtrum capitulum dans aliquid ali
16
*cui qui electionẽ impedit de quo ↄstat ꝙ in electiōe nullũ ius habet vt desistat sit symoniacuʒz. Rñ. ꝙ non si impediret ne simpliciter electio fieret sed si impediret ne iste vel ille eligeret̃ sic non pos set si ille cuius electionem impediret ẜm Rodo.
¶ Quintꝰ casus est qñ ꝓcuratio datur
7
*ep̃o ꝓ visitatiōe ↄsecratiōe eccłie de cẽsi. c. cũ apłs. ⁊ de symo. c. cũ sit romana de p̃scr. c. cũ ex officij. ⁊. x. q. iij. relatũ. ⁊ lʒz doc. diuersimode velint assignare rōnẽ tu tamen dic ꝙ hoc fit legis autoritate ⁊ ideo non peccatur. xxiij. q. iiij. qui pec cat. Aduerte tamen ꝙ tunc licite potest dari quando est procuratio moderata de qua vide. j. visitatio. §. iij. aliter non
18
*liceret.
¶ Sextꝰ casus est qñ exigit̃ in pactum exp̃sse q a iure ꝑmittit̃ vt dictuʒz est in p̃cedẽti. §. vel quod inerat. vt in. c. olim el. j. de resti. spo. ⁊ ibi pa. Jdeo vt dicit idem Pau. in. c. j. de eo qui mit. in pos.  lʒz spiritualia non accipiant extimationẽ tamen interesse ex eis ꝓueniens bñ pōt esse extimabile ⁊ suꝑ eo tanquā super tꝑali ꝓcedit vt dicit gl. in. c. corā de offi. deleg.
¶ Vtrum vicarius recipiendo salariuʒz
19
* | sit simonĩacus. Rñ. pa. in. c. j. ne prela. vi. su. ꝙ nō quia locat operas suas sicut nec assessor vt in. c. statutũ de rescrip. li. vj. nec aduocatus. xiiij. q. v. non sane.
¶ Septimꝰ casus est quādo q exigit̃
20
*per modũ insinuationis exigitur vt si dicatur volenti intrare religionẽ quod aliq̇d secũ aportet vnde possit viuere. Quod verum credo ẜm Pan. in. c. nō sa tis eo. dummodo nō deducat̃ in pactũ. ⁊ ita concordat Jnn. in. c. tua. eo. ti. qui videtur tenere ꝙ non lʒz dicere si vis vi uere mecum porta tecũ. ⁊ gl. in. d. c. non satis q̃ dicit ꝙ licet sic dicere. de quo ta men dic. vt. j. simoniac. iiij.
¶ Octauus casus est qñ subest cōsuetu
21
*do vt aliquid pro spiritualibus exigat̃ de quo tamẽ dic vt. s̃. cōsuetudo. §. xij. Aduerte etiā ꝙ illud hʒz locuʒz vbi a laicis debet̃ aliq̇d clericis sʒz vbi cōsuetudo est vt a clericis aliq̇d exigat̃ tũc dic ẜm. pa. in. c. iacobꝰ. e. ꝙ ad priuatũ com modũ clericoꝝ nō vʒz sʒz bene in fauorẽ diuini cultꝰ si nō p̃cessit exactio ante sa cramẽtorũ exhibitionẽ. ⁊ ꝓpterea dicit Jnn. ⁊ Joā. de lig. in. d. c. ad apostolicaʒz ꝙ cōsuetudo que dat aliquid ante receptionẽ sacramentorũ est corrupta nec valet tũcũ lōga. ⁊ quādo nō precessit ex actio. quare valeat in laicis ⁊ non clericis. Ratio diuersitatis est quia laici videntur se obligasse sub nomine cu iusdam oblationis facit quod no. in. c. nouum genus de deci.
¶ Nonus casus est quando quis cau
22
*sa permutationis aliquid dat in recom pensationem maioris beneficij de quo dic vt. s̃. permutatio. §. vj. Et aduerte ꝙ tractatus permutationis inter partes super beneficijs nō inducit simoniam vt. s̃. permutatio. §. iiij. immo vt dicit Car. in cle. vnica. de re. permut. in renũ ciatione exprimi potest ꝙ causa permu tationis renunciat sine simonia quia a iure permittitur de elec. significasti. de rerum permu. c. vniuersorum ⁊. c. vnico de rerũ permu. lib. vj. ⁊. d. c. cle. vnica.
¶ Decimꝰ casus est qñ vasa sacra ven
23
*dunt̃ q̃ lʒz sint annexa spũali tñ vendi pñt sine simonia non habito respectu ad formā cōsecrationis ẜm Ri. in qͦl. ij. q. xxj. ita tamẽ ꝙ alteri ecclesie in eadẽ forma vendantur. sed persone seculari non licet vende re nisi redacta in pristi nam massam. ⁊ idem dico de vestibꝰ sacris ꝙ alteri ecclesie vendi possunt.
¶ Sed nunquid lʒz aliquid exigere pro
24
*chrismate habito respectu ad liquoreʒz. Rñ. Pa. ĩ. c. ea q̃ de auaricia. eo. tit. ꝙ nō sine simonia:  chrisma ĩtũ sacr̃m est nō solũ est spũale. sʒz etiā intũ liquorẽ q̇d spũale. j. q. j. placuit. el. ij. siłr nec pro pane bñdicto vel candelis benedictis. ¶ Vndecimus casus est qñ vendit̃ de
25
*pendẽs siue ↄñs ad id quod dependet a spirituali ẜm Ri. vbi. s̃. sicut est perce ptio decimaꝝ ⁊ fructus beneficioꝝ panis oblatꝰ vel cera granum ⁊ hmōi que offeruntur in ecclesia. Nam ius percipiendi spũale est ⁊ vendi non potest sʒz bene fructꝰ. ⁊ ideo dicit pa. in. c. j. ne p̃. vi. su. ꝙ prelatus bene pōt vẽdere obuẽtiōes iurisditiōis tan fructus ẜm gl. ibidẽ: sʒz tene ẜm Jnno. non debet vẽ di exercenti illā iurisditionẽ ⁊ bene  ꝓpter cōnexitatẽ vident̃ vendere ip̃am iurisditioneʒz. j. q. iij. c. si quis obiecerit. Siłr alij fructus ecclesie ẜm Host. vẽdi possunt cũ sint corporales. ĩtellige verũ a bñficiato diu ipse viuit non a p̃lato q̇ habet ius ↄferendi arg. c. vnico. §. fi. vt eccl. benefi. ⁊ siłr dicit idẽ pa. in. c. fi. ne. p̃. vi. su. ꝙ pñt locari laico obuentiones eccłie. dũmō ponat clericũ loco sui ꝓ recolligẽdis nec presumptuose ad altare accedat vbi fiũt oblationes. arg. c. j. ⁊. ij. ne cler. vel mo.
¶ Vtrũ dās pecuniā ꝓ administratiōe
26
*reꝝ eccłiasticaꝝ cōmittat simoniā. Rñ. pa. in. c. cōsulere eo. ꝙ sic. ⁊ ibi tex. hoc li mito ẜm glo. in. c. saluator. j. q. iij. qñ ta lis administratio hʒz aliq spũale annexũ ałs nō  temporalẽ iurisditionem posset dare sub pensiōe annua. ⁊ idem dic. s. simoniacũ si dat̃ ꝓ administratio ne pauperũ ⁊ hospitaliũ. j. q. vij. si quis omnem in glo. ⁊ in aut̃. de san. epis. §. sʒz ne ẜm Petrũ de Perusi. tracta. de ca|nonica portiōe ep̃i. c. iiij. siue hospitalia sint autoritate ep̃i constructa siue non. secꝰ si dat vt recipiat̃ ad seruieñ. solũ si ne aliquo iure cōsequendo. ⁊ sic intellige. c. vnicũ vt eccle. bñfi. ꝙ ecclesia. i. p̃latura sub anno cẽsu ↄcedi nō pōt. de si mo. c. nō satis. xxj. q. ij. p̃cipimus. Vnde emẽs preposituram ⁊ canomicatũ vice dominũ aduocationẽ. castaldatum et hmōi simoniacꝰ est. j. q. j. si quis ep̃s. ẜʒz tamẽ limitationẽ predictam.
¶ Vtrũ dās aliquid vt seruat tan vi
27
*carius in ecclesia sit simoniacꝰ. Rñ. pa. in. c. ad nostrā. eoꝙ sic vide bonũ tex. cũ gl. in. c. licet de penis.
¶ Vtrũ vendẽs villā ⁊ ius patronatus
28
*q hʒz in ea sit simoniacꝰ. Rñ. pa. in. c. q̃ relā  simo. ꝙ sic  copulatiua facitve nire copulatũ principaliter. ⁊ nō acces sione. Secus si dicatur vẽdo villam cũ iure patronatus ⁊ sic intellige Jo. an. ĩ c. j. de iure pa. li. vj. Ego vero quo ad cō scientiā recurrerem ad intẽtionẽ si ha buit. s. animũ vẽdendi ius patronatus specialiter ⁊ sic fit simoniacꝰ q pʒz qñ plus vendit villam alias non.
¶ Vndecimus casus est qñ ep̃s recipit
29
*clericũ adseruitiũ spũale ⁊ tꝑale p̃stañ. sibi cũ ꝓmissione ꝙ annuatĩ soluet sibi certũ salariũ donec sibi ꝓuiderit de be neficio. Nā licet hoc ẜm Ho. dũmodo spāliter nō se obligauerit ad seruitiuʒz tẽporale p̃stā. nec cōmittit̃simonia post modum remittendo salariũ cũ confert̃ bñficium quia salarium erat sub condi tione ⁊ facta collatione beneficij expirat cōditio insti. de ver. ob. §. nō omnis. Secus si promissio salarij fuisset pura ⁊ perpetua. c. veniens eo. ti. Quod qui dẽ pa. in. c. cum essent eo. credit verum ꝙ licet qñ prelatus non inducitur prin cipaliter propter seruitium. sed  ille meretur si aliter causa finalis sit seruitium non licet. arg. ca. graue. de prebẽ. secus si sit cā impulsiua.
¶ Quid de illo q̇ recipit promisiionem
30
*bñficij prestandi ꝓ voce electionis dāda. Rñ. simoniacꝰ ẽ. c. de hoc eo. ti. Jteʒz dic si recipit pro elecciōe nō ĩpedienda sĩue ante siue post. dũmō nōdũ sit ius acquisitũ in ea electiōe. nā acquisito iu re. licet redimere suam vexationem. vt s̃. iiij. casu.
¶ Tertiusdecimꝰ casus est qñ pecunia
31
*dat̃ ꝓ tẽporali iurisditiōe hñda. ẜ⁊ pa. ĩ c. j. ne p̃la. vic. su. sʒz tñ lʒz nō sit simonia ẽ graue peccatũ. facitad hoc. c. nẽo. ⁊ q ibi no. eo. ti. ⁊. j. q. j. in sum. ⁊ gl. j. ĩ. c. qm̃ ne p̃la. vi. su. q̃ tenet ꝙ est simonia. dʒz intelligi vera ẜm Pa. ĩ. d. ca. qm̃ quādo tẽporalis iurisditio hʒz dependentiam ab offō ecclesiastico  ꝑ talẽ cōnexitatẽ cōmittit̃ simonia. d. c. cōsulere. eo. ti. sed qñ nō habet dependẽtiā ab offō ecclesiastico nō est simonia sʒz turpe lucrũ et ↄtra legẽ ẜʒz pa. in. d. c. j. vt ĩ aut̃. vt iud. sine quoquo suf. ⁊ in aut̃. de man. prin. .§. ill. ho. tñ tʒz ꝙ sit simonia dare pecu niā vt promoueat̃ quis in imperatorẽ vel regẽ ptātẽ vel rectorẽ alicuiꝰ ciuita tis  iurisditio ẽ spũalis. j. qō. iij. ex młtis. Vñ vẽdere gastaldionatũ vel yconomatũ ẽ simoniacũ. j. q. j. si quis ep̃us ⁊. j. q. iij. Saluator. Oĩs enim potestas a deo est. ⁊ iō spũalis vr̃. Sed credo sit verior opi. pa. ĩmo. Ge. tʒz ꝙ etiā lʒz dare aliquid pro habẽdo offō temporali. de quo vide supra officiũ. §. j. ⁊ dic vt ibi.
32
*¶ Quartusdecimꝰ casus est qñ spũale pro spirituali exigitur puta vnꝰ dʒz dicere primam missam alter secundam. ⁊ ↄueniũt adinuiceʒz ꝙ vnus dicat missā ꝓ alio ⁊ econuerso. Tho. vero tenet ꝙ si interueniat pactũ erit viciosum nisi be neficio vel personatui sit annexum tale onus vt puta prebende. s. ꝙ qui eam ha buerit dicat missam  beata virgine. vt extra de prebẽ. ca. significatũ. Similiter vr̃ tenere Rica. in. iiij. di. xxv. arti. iij. q. j. dicens ꝙ si duo sunt baptiʒz audi ⁊ vnꝰ dicat baptiʒzabo te tali pacto quod baptises me. ꝙ est simoniacũ. Ratio  in talibꝰ nulla pactio vel cōuentio dʒz ĩter uenire. c. tua nobis eo. tit. ⁊ hoc propter duo. Primo  res a non dño emit̃ sicut a ministro sacr̃orum qui nō est dñs. Se cũdo  est cōtra rōnẽ gratie ꝙ vẽdatur sed tu aduerte ꝙ qñvnꝰ renet̃ dicere pri | mā missam ⁊ cōuenit cũ eo q̇ tenet̃ dice re scam pro secũda dicenda vt alius dicat primā ꝙ li. ꝓ. nō denotat apprecia tionẽ sʒz adminiculationẽ cũ ille nō pos sit dicere missam ꝓ alio nisi dicat ꝓ eo. ⁊ iō licet sed ĩ casu p̃dictoꝝ doc. li. ꝓ. dicit appreciationẽ. ⁊ iō illicitũ ẽ pactum sed bñ posset dicere ẜm p̃dictos do. ho die ego dico ꝓ te. vel te baptiʒzo. ⁊ rogo vt cras dicas pro me. vel baptiʒzes me post ea ⁊ hmōi sine pactione.
¶ Quintusdecimꝰ casus qñ datur ra
33
*tione prouocationis ad orandum sicut quando dat̃ eleemosyna religiosis pau peribus vt prouocentur orare ⁊ missas dicere. pro eis de quo dicvt infra. simo nia. iij. §. ix.
¶ Sextusdecimꝰ ratione punitionis si
34
*cut in absolutione excōicationis exigit̃ pecunia nō pro absolutiōe  eẽt simonia. sʒz ꝓ punitione pctĩ. c. ad aures eo. cōcor. Rica. vbi. s̃. ⁊ addit caueat absol uẽs ne in hoc magis intendat deserui re cupiditati  correctioni.
¶ Decimusseptimꝰ rōne liberalitatis
35
* gratis datur ⁊ gratis accipit̃ nō rōne alicuiꝰ spũalis. j. q. j. q̇cq̇d sʒz tñ nota bilitas in tali dato facit presumptaʒz si moniam. vt. c. ⁊ si qōnes eo. ti.
Simonia.

Simonia.

iij. circa bñficia dignitates officia ⁊ prĩo circa ele ctionẽ seu promotionẽ queritur

De notatis hic ⁊ ꝙ simōia in curia romana cessat. Bar. no. in. l. j. in prin. ff. ad le. iul. de ambi. ⁊ Fely. c. cũ venissẽt col. j. ꝟsi. intum abbas. de symo.
¶ Vtrũ reges ⁊ principes ⁊ alij recipiẽ
1
*tes pecuniā vt cōsentiant electioni seu promotioni ad aliquā dignitatẽ vel p̃laturā sint simoniaci. Rñ. Pau. in. c. de hoc. e. ꝙ sic ⁊ tenent̃ restituere illi eccłie  cuiꝰ prelatura agebatur. lʒz non esset de bonis ecclesie. vt ptʒz in eo. c. de hoc. ¶ Quid de canonico q̇ cōuenit cũ alijs
2
*canonicis. vt ↄplaceāt sibi de aliquo ca nonico recipiẽdo ⁊ postea ipse eis com placebit de alio. Rñ. ꝙ simonia est. ca. pio. j. q. ij.
¶ Quid si dicat aliquis eoꝝ nun cō
3
*sentiāt. ꝙ aliq̇s fiat canonicꝰ nisi mihi cōsentiatis de meo. Rñ. ẜm Ray. Simo niacus est. Si tñ cōsuetudo esset ꝙ qñ vnus fuit exauditꝰ invna ꝙ alter post ea exaudiatur in alia posset tũc talem cōsuetudinẽ rogare seruādam. ar. lxiij. d.  igitur de consti. c. cum omnes.
¶ Vtrũ ↄmittat simoniā facit pctm̃ cũ
4
*illo q̇ bñ ficiũ ↄfert vt retineat aliquam portionẽ ex redditibꝰ bñficij. rñ. pa. ĩ. c. j. vt eccłia bñ. ꝙ sic. no. tñ ꝙ ep̃us ex iusta cā ⁊ necessaria pōt statuerevt reddi tus certi tꝑis bñficij vacātis deputen tur ad certũ vsum laudabilẽ facit. c. vl. de ver. sig. Jtẽ pro solutiōe suoꝝ debet̃ intelligi si ↄtractoꝝ nomine ecclesie se cus si cōtraxisset nomine priuatovt no. gl. in. c. j. de sol. facit. c. si propter tua de rescrip. lib. vj.
¶ Vtrũ ꝓmouẽdus in rectorẽ alicuius
5
*ecclesie ⁊ paciscas vt soluat pẽsionem maiorẽ collatori sit simōiacꝰ. Rñ. pa. ĩ. c. cũ clerici de pac. ꝙ sic. siłr etiā si promo uẽdus propria autoritate obliget se ad pensionẽ ⁊ non tenet collatio ẜm pau. ibidem lʒz Jo. an. teneat ꝙ tenet.
¶ Circa officia q̃ritur de p̃sbytero q̇ vẽ
6
*dit offm̃ portādi aquā benedictā per suam parochiā. Rñ. ẜm Ro. ꝙ licite po test fieri si vẽdit emolumẽta sibi ex cō suetudine ꝓueire cōsueta. Si autem vẽdit tale officiũ non est simonia. sed turpe lucrũ. Si aũt vendit aquā bñdictā vel panẽ bñdictũ sic ẽ simonia ẜm Alexā. ⁊ Ro.  in receptione talium cō fert remissio venialiũ peccatorum.
¶ Quid si quis vẽdat officiũ clauden
7
*di hostia vel pulsandi campanas. ⁊ hu iusmodi. Rñ. ẜm Rod. ꝙ simonia cꝰ est sumpto nomine simonie large sicut talia officia sunt spũalia large. Si tamẽ datum sitalicui tale offm̃ gratis ⁊ ↄsue tudo sit loci ꝙ possit ponere aliũ loco sui ⁊ locare ⁊ vendere ad vitam ipsius dantis non esset simonia ẜm Ro. Sed tu aduerte quia. j. q. ij. ca. j. dr̃ ꝙ non est sacri muneris offm̃ claudere hostia ecclesie sed tm̃ sibi annexum vel vnitum. Et dicit glos. ibi q tunc est simonia | emere aliquam administrationem. vel officiũ ecclesie qñ est annexũ alicui spi rituali vel consueuit per clericum exerceri soluʒz. ⁊ sic tene ꝙ est simonia vendere officiũ. secus vendere redditus.
¶ Quid de dātibꝰ aliquid vt possint ĩ
8
*parochia vel ep̃atu q̃rere vel questuare Rñ. ẜm tho. ĩ quol. ꝙ sacerdotes prelati recipiẽtes simoniaci sunt cũ persuasio sacerdotis spũalis sit ⁊ ei credatur  p̃ lati aut p̃sbyteri sũt ⁊ sic est simōia respectu prelati vel p̃sbyteri cōcedentis respectu vero dātis sacrilegiũ est quia ibi est de fraudatio eleemosinaꝝ cōtra intẽtionẽ dātiũ ⁊ tenet̃ vterad restitu tionẽ si tales q̃stores sũt scelerati vt sũt chiaratani. sʒz q̇ ad restitutioneʒz dic. vt Restitutio primo inverbo turpiter §. j. ¶ Vtrũ liceat darevł accipere pecuniā
9
*ꝓ or̃one p̃dicatiōe dei laude vł processione. Rñ. ẜm Ric. vbi. s̃. ⁊ Astẽ. li. vj. ti. vlt. ꝙ nō. Hec ti. ⁊ siła dicũt̃ spũalia ĩtũ ex gratia ꝓcedũt ⁊ ad gr̃am disponũt q̃ tñ ꝑ hominũ mĩsteriũ exhibẽtur. ⁊ iō vẽdere in his ꝙ est spũale simonia est. Et iō q̇ predicat pricipaliter vt lau dem vel fauorẽ cōsequatur humanũ vł lucrũ simōiacꝰ est saltẽ mẽtalis. j. q. iij. nō solũ. Aduerte tñ ꝙ dantes eleemosinas pauperibꝰ aut religiosis vt impetrent orationis suffragiũ nō dāt qua si intendant emere or̃ones sʒz quasi per gratuitam beneficient iam eos prouocare adotañ. pro se gratis ⁊ ex charitate. ⁊ sic nō peccāt.
¶ Quid de statuẽtibꝰ ĩ aliqua eccłia ꝙ
10
*ꝓcessio nō fiat in alio funere nisi tātaʒz pecuniā legasset eccłie. Rñ. ẜʒz ray. ⁊ th. ꝙ simoniaci sũt. ar. de iureiu. c. sicut el j. ⁊. ij. secus si statueret̃ ꝙ legātibus talẽ summā fieret talis honor vel ꝓcessio ar. extra eo. c. cũ sit. Rō diuersitatis ẽ  in prĩo est exactio p̃supponit ꝙ ꝓ mino ri non fiat in secũdo hʒz spẽm gratuite recōpensationis  non negat̃ ne etiaʒz fiat pro non legantibus. ar. de iureiur. c. sicut. el. j. ⁊. ij.
¶ Vtrũ liceat dare pecuniā ꝓ āniuersa
11
*rio celebrādo ⁊ hmōi. rñ. Ri. in. iiij. dis. xxv. ꝙ nō lʒz ꝓ hoc pcm̃ facere de dāda pecunia sʒz si ex deuotiōe detur ecclesia debet celebrare Jnn. ꝟo in. c. qm̃ enormis ne. p̃. vi. su. dicit ꝙ nōsolũ lʒz sʒz etiā ẽ meritoriũ aliquos redditꝰ cōstituere in ecclesia vt ibi fiat anniuersariũ ꝓ ali qͦ sʒz hoc cōstitui non pōt ꝑ donatorẽ:  nō lʒz ei cōditiones spũales apponere. sʒz tm̃ tẽporales vt redẽptione captiuorũ. xij. q. ij. aurũ sed pōt constitui ꝑ illos qui hñt āniuersariũ facere extra de pre bẽ. c. significatũ. Ho. in. d. c. qm̃ tenet ꝙ pōt imponi tale onꝰ redditibꝰ sed dicit tutiꝰ fore relinquere sic relĩquo tali ecclesie annuatim. x. li. super tali possessio ne diuidendas inter eos solũmodo qui meo anniuersario intererit. et rogo vt fiat omni anno.
¶ Vtrũ canonicꝰ vadẽs ad horas cano
12
*nicas principaliter ꝓ denarijs horarijs sit simoniacus. Rñ. Ho. in. c. olim de. ꝟ. sig. ⁊ seq̇tur Jo. an. de cle. nō re. c. vnico lib. vj. lʒz ꝙ nō est vera simonia.  nulla expressa pactio intercedit sʒz ꝙ grauiter peccat ⁊ mẽtalẽ simoniācōmittit sʒz ꝑ so lā pnĩam satisfacit. c. tua nos de simo. ¶ Quid si clericꝰ ꝓp̃cio vigilet ad defũ
13
*ctũ ⁊ dicat psalteriũ. Rñ. Ho. ꝙ si fecit pcm̃ ꝓ eo legere psalteriũ ꝙ simonia est. Si aũt ꝙ vigilaret nō est simonia lʒz scit tacite ꝙ debeat legere psalteriũ. ar. de preben. c. significatũ.  sic vẽdit laborem quẽ non tenetur ĩpendere.
¶ Quid si maior crux nō portetur nisi
14
*ꝓ certo p̃cior Rñ. Ho. ꝙ ẽ signũ auaritie ⁊ ĩducit viciũ simonie. c. audiuimꝰ eo. Similiter est simonia quādo taxat̃ pro ta pecunia q̇s ponat̃ in tali sepultura cũ ibi sint plures ẜm Hosti.
¶ Vtrũ pactũ de lecto redimeñ. ante
15
*corpus ad ecclesiā deferat̃ sit simonia Rñ. ꝙ nō  lectꝰ ⁊ hmōi ẽ q̇d tẽporale ⁊ iō pōt vẽdi redimi ⁊ hmōi. si tñ clerici nolẽt sepelire nisi prius ĩposito p̃cio de eo redimẽdo sic vr̃ simonia cum fiat pcm̃ de tꝑali ad spũale ẜm Ho. facit. c. vl. de re permu. siłr ↄmittit̃ simonia si cłici nollẽt sepelir̃ nisi fieret eis cautio ab heredibꝰ defũcti de receptione eoꝝ | q̃ cũ funere portātur ⁊ siłr qñ nolũt sepelire sine pecunia. ca. q̃sta est. xiij. q. ij. ¶ Vtrũ sit simonia ꝓ matrimonio dare
16
*pecuniā. Rñ. ẜʒz Ri. ĩ. iij. di. xv. art. iij. q. j. ꝙ ꝓut matrimoniũ ẽ sacr̃ʒz cadens in dispẽsationem ĩstrōꝝ ecclesie sicvẽdi nō pōt ⁊ iō simoniacꝰ est q̇ ꝓ bñditiōe nubentiũ pecuniā exaciā accipit. c. cũ ĩ ec clesie eo. ꝓut vero matrimonium offm̃ nature sic lʒz dare ⁊ accipere preciuʒz sicut ⁊ pro alijs officijs ciuilibus et corporalibus.
¶ Sed q̇d si nolit bene dicere nisi data
17
*pecunia. rñ. Alexā. ꝙ dʒz recurrere ad su periorẽ qui sivoluerit cogerc prefbyteꝝ vt bñdicat gratis tutius est abstinere  peccādi occasionẽ dare. Pa. tamẽ in c. dilectꝰ el. ij. e. ti. ꝙ lʒz ĩ sacr̃is voluntarijs nō lʒz aliq̇d dare ꝓ eis hñdis. sʒz in necessarijs. et sic videret̃ tenẽdo opi. ꝙ non possum ↄsumare matrimoniũ sine bñditione vbi cōsuetũ est ꝙ licite dare pōt cũ intẽtione dandi pro redimenda
18
*vexatione nō emẽdi benedictionem.
¶ Quid de sacerdote q̇ nō vult dare licẽtiā ꝑochiāo alteri cōfitẽdi nisi data pecunia. Rñ. Ro. ꝙ simoniacꝰ ẽ. Jdẽ dic  lnĩa cōicādi aut bñdicẽdi spōsas. Ad uerte tñ ꝙ si nō intẽderet licẽtiā cōfitẽ di cōicandivł bñdicẽdi spōsas. ⁊ hmōi vẽdere sʒz sibi ꝓuidere sub obuẽtiōibꝰ ⁊ oblatiōibus q̃ eũ contingerent ⁊ non plus non esset simoniacus. ẜʒz Rod.
¶ Vtꝝ sit simonia ex pcō dare aliquid
19
*pro calcibꝰ vestibus ⁊ lintheaminibus bñdicẽdis. Rñ. Ray. tʒz ꝙ nō  nō ĩuenitur nisi ĩcrifmate baptismo cōiōe eucaristia balsamo sepultura ⁊ basilica  dicāda. j. q j. diuina. c. placuit. c. vt vnꝰ quis extra. e. ti. cũ in ecclesie. sʒz tu dic ꝟsus Gof. ⁊ Ho. ꝙ est simonia. c. ad nostrā eo. Jdẽ dic ꝓ benedictione abbatũ vel abbatissaꝝ velatiōe virginũ aqua bñdicta ⁊ hmōi ẜm pe. de pal.
¶ Vtꝝ archiaconꝰ q̇ hʒz examinare pro
20
*mouẽdosvł ille q̇ rñdet ĩ scrutinio ordi nādi ẜʒz formā. c. ij de scru. vł ille mĩster q̇ legit euāgeliũ cũ sit ordĩatio sit simo niacꝰ si aliq̇d recipitab ordinādis. Rñ. ꝙ sic ẜʒz dominũ. Anto. in. c. pe. extra. e ¶ Vtrũ pretendens scĩtatẽ quā non hʒz
21
*vt ꝓmoueat̃ ad ordines vel beneficia sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ nō sed dʒz agere pe nitentiam. c. mandato extra eo.
¶ Vtrũ notariꝰ sine simonia possit ali
22
*quid recipere ꝓ scriptura facta de ordi natiōe. Rñ. Lau. ⁊ sequit̃ ber. brix. in. c. sicut ep̃ʒz. j. q. ij. ꝙ nō nec ꝓ labore nec ꝓ charta. sed ep̃s dʒz sibi ꝓcurare. Pa. ꝟo ĩ. c. j. de simonia tʒz cũ glo. ibidẽ ⁊ cōiter doc. ꝙ veꝝ est in notario q̇ hʒz fasarium de publico fecꝰ est in illo q̇ nō hʒz salariũ  recipere pōt ꝓ suo labore solũ cō siderat q̃litatẽ negocij nō ordinis sicut faciũt q̇ ꝓ cłicatu tm̃ ꝓ diaconatu plus ⁊ hmōi  sic est simonia. ar. x. q. ij. p̃carie. Jdẽ dic ꝙ ẽ simonia exigere aliq̇d ꝓ sigillo nisi expensas cere ⁊ sigillatio nis clericorum ad hoc deputatorũ intellige super re spũali ⁊ in iurisditione eccłiastica cũ nihil aliud sit nisi quedā testificatio iudicis super illud.
¶ Vtꝝ recipiẽs aliquā ꝓmissionẽ spiri
23
*tualitatis. puta beneficij ⁊ hmōi ꝓ aliquo negocio ꝓmouendo apud sedem apostolicam sit simoniacus. Rñ. pa. in c. cum essent eo. ꝙ sic vt ibi.
¶ Vtrũ statutũ in fundatiōe alicuiꝰ ec
24
*clesie factũ qͦ cauet̃. ꝙ q̇sq̇s tm̃ ĩ reddi tibꝰ annuatim dederit in ꝑpetuũ recipiat̃ ꝓ canonico ⁊ hẽat ꝙ dederit ꝓ pre bẽda sit simoniacũ. Rñ. Ro. ꝙ si tale sta tutũ fiat ad tp̃s ⁊ principaliter intẽtiōe augẽdi dei cultũ: ⁊ q dans principali ter ꝑꝑ deuotionẽ det ⁊ sit dignꝰ tollera ri pōt. ⁊ ide dic de mōasterijs de nouo fũdatis ⁊ egenis. s. q q̇sq̇s daret tātũ reciperet̃ ad illud monasteriũ vs ad certũ numerum. ar. c. tua nos extra. eo. ¶ Vtrũ aliq̇s dignꝰ ordiari vel bñficia
25
*ri dās ex pacto. vel exactꝰ ianitorivt eũ ad ep̃ʒz ꝑmittat ĩtrare ad peteñ. bñficiũ vel ordinẽ vel electiōis ↄsuma tionẽ sit simoniacꝰ. Rñ. ẜʒz Ro. ꝙ nō si nō dat in tẽtione corrupta. s. vt ꝑ ĩtercessionẽ eiꝰ cui dat̃ cōsequat̃ intẽtũ.  si cũ tali intentione daret esset simoniacus.
¶ Vtrum aliquis possit ĩduci. vt intret
26
* | religionẽ ꝓpter pecuniā dādā. Rñ. nō. c. dilectꝰ el. ij. eo. ti. Sʒz vt q̇s cōuertatur ad fidẽ dicit gl. iu. d. c. dilectꝰ ꝙ potest dari. Hosti. addit id posse dici in sacramẽtis necessarijs sed nō in volũtarijs. q limitat Pau. in. d. c. dilectꝰ. ꝙ ex pacto vt cōuertatur vel intret religionem vel recipiat sacramẽta nō lʒz. sed bene si ne pacto vt alliciat̃ ad p̃dicta capiẽda. ¶ Quid de fraternitatibꝰ ita constitu
27
*tis ꝙ nullꝰ recipiatur ad eas nisi ꝓmittat vel iuret ꝙ annuatim soluet. x. deñ. Rñ. ray. ꝙ si fiat ꝓpter cām honestam. puta pauperibus alẽdis captiuis redi mẽdis. Et hmōi nō ẽ ibi simonia ĩ no li cite sũt ⁊ q̇ eas spicit anathematiʒzādꝰ ẽ. xlij. di. si q̇s despicit. ⁊ ar. xvj. q. xvij. sa ne. Rod. tñ dicit ꝙ si statutũ est sub forma negatiua nō lʒz  excludit pietateʒz sʒz sub forma affirmatiua. lʒz. s. vt q̇squis fuerit receptꝰ de tātum sʒz nō placet ꝙ fiat iuramẽtũ ꝓpter periculũ periurij.
¶ Vtꝝ ꝓ iustitia faciẽda dare pecuniā
28
*vel eq̇pollẽs sit simonia. Ric. ĩ. iiij. dist. xxv. ar. iij. q. iij. tʒz ꝙ sic loquẽdo de iusti tia eccłiastica vt qñ dat̃ ep̃o vel alijs ꝓ redeñ. iure suꝑ spũalibꝰ. ĩ qͦ cōcor. gl. in c. vẽdẽtes. j. q. iij. Jdẽ tʒz Rod. etiā super tꝑalibꝰ si sit ꝑsona eccłiastica q̃ dʒz reddere ius rōne iurisditiōis eccliastice. se cus esset si esset iudex secularis seu laicus lʒz ałs grauiter peccet. Alex. de al. ta mẽ tʒz q etiā in iudice seculari vẽdere iudiciũ iustũ sit simonia. quia hoc est actus virtutis ⁊ ita quo ad aliquid est spũale sed ꝓ aduocatiōe aut ꝓcuratione etiā in cā spũali lʒz aliq̇d accipere sine simonia sʒz gl. in. d. c. vẽdẽtes ⁊ Ric. vbi. s̃. ⁊ forte verius tenẽt cōtrariũ ⁊ q est solũ graue peccatũ accipere pro iustitia in rebus tꝑalibꝰ ⁊ ei q̇ est iudex. ¶ Vtrũ sit simoniacũ occultare peccatũ
29
*alicuius ꝓ pecunia quādo ad eius offi cium pertinet illud reuelare. Rñ. quod sic. c. nemo eo. immo etiam occultare respectu persone cōsanguinitatis vel affi nitatis vt ibi dicitur. sed Rica. vbi. s̃. limitat verũ si talia respiciũt cām spũalem ałs non. sed est graue peccatum.
¶ Vtrũ testificari pro pecunia sit simo
30
*nia. Rñ. Ric. vbi. s̃. tʒz ꝙ sic cā spũali ali ter nō licet sit graue pctm̃. Alex. ꝟodicit ꝙ in causis eccłiasticis ⁊ a ꝑsonis eccle siasticis si testimoniũ vẽdat̃ simonia est. Jn alijs grauiter peccatur.
¶ Sʒz nũq̇d aduocatꝰ similiter cōmitit
13
*simoniā si pro pecunia patrocinat̃. Rñ. ꝙ nō  patrocinũ ⁊ cōsiliũ adminiculat̃ exteriꝰ cause. sʒz testimoniũ ẽ de substātia cause. ⁊ iō testes cogunt̃. nō aduo cari ẜm Alex.
¶ De simonia magistroꝝ. vide. s̃. Ma
32
*gister §. x. cum seq.
¶ De simonia sepulture. vide. s̃. sepul
34
*tura in prin. ⁊. §. j. ⁊. xliij. ⁊. xliiij.
¶ Vtrum patronꝰ siue habẽs ius p̃sen
33
*tādi q̇ aliq̇d recipit ꝓ p̃sentādo sit simo niacꝰ. Rñ. Pa. ĩ. c. veniens el. j. de test. ꝙ sic. tex. bonꝰ de transact. §. preterea quā
35
*do inter.
¶ Circa ꝑmutationeʒz. vide. s̃. permuta
36
*tio. §. iij. ⁊. iiij. ⁊. vj.
¶ Circa transactionem. vide. j. Transa
37
*ctio. §. iiij.
¶ Circa renũciationẽ ⁊ remissionẽ vltra id ꝙ habes. s̃. renũciatio. Quero Vtruʒz renũciās lr̃is suꝑ beneficio eccłiastico obtinẽdo sit simoniacus. Rñ. Pa. ĩ. c. ad audiẽtiā de rescrip. ꝙ sic si sit ex pacto de aliqͦ tꝑali recipiedo siue ꝓ certa pen siōe recipiẽda. gl. in. d. c. ad audiẽtiā tʒz ꝙ est simonia in eo q̇ cōsequntꝰ. est beneficiũ. sʒz in eo q̇ nōdũ cosequntꝰ est be neficiũ ꝙ nō sit simonia. Sed tu tene ꝙ est simonia etiā in hoc casu si det̃ aliq̇d ex pactiōe ꝑtis secꝰ si ex officio iudicis vel mediātibꝰ bonis viris renunciatio ex vna ꝑte pure fiat ⁊ ex altera ꝑte aliq̇d tꝑale det̃. vt colliget̃ in. c. sane de renũ. ⁊ de pac. c. cũ ṗdẽ. Siłr nō est simonia si renũciet talibꝰ literis ex eo quod dat̃ sibi spũale puta bñficiũ ẜm Jnn. ⁊ Hos. de rescri. c. ad audientiā q limita cum sit permutatio si cōcurrāt q̃. s̃. dixi permutatio. §. iij.
38
*¶ Vtrũ dās aliq̇d tꝑale p̃lato ne remoueat eum a prioratu vel beneficio sit simoniacꝰ. Rñ. Rodo. q sic si necessitas | vel vtilitas fit ꝙ ammoueat̃. alias non dummodo intẽtio nō sit corrupta. Siłr simoniacus est qui dat spũale vt obtineat debitũ tꝑale ꝙ suũ est ẜm Tho. in iiij. di. xxv. de quo ego dubito ꝑ ea q̃ dixi. s̃. simonia. ij. §. xvij. et. xviij. ⁊ potius credo ꝙ non sit simonia. ar. c. j. de vsu. ¶ Vtrũ renũciās bñficio vt alteri certe ꝑsone det̃ sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ nō nisi in pactũ deducat̃. c. delictũ de preben. Nā habere spem de hoc nō est simonia c. cum pridẽ de pac. j. q. j. ordinationes. ¶ Vtrũ remittẽs debitũ tꝑale ꝓ spũali
40
*cōsequẽdo sit simoniacus. Rñ. Pa. in. c. veniẽs el. j. de test. ꝙ sic quia remittere idem est ꝙ donare vt in glo. predicti. c. ⁊ in. l. q̇netiā. ff. de calũ. Limitat tñ gl. ⁊ in. d. c. verum quādo ex tali remissiōe aliq comodũ applicat̃ ꝑti. Addit Pa. ibdẽ aliā limitationẽ. s. quod est verum ꝙ remittere est dare quando debitũ est liquidum. sed quādo debitũ est dubiũ tũc r potius facere  donare vt r in trāsactione in. l. siue apud. C. de transa. ¶ Vtrũ ꝓmittens nihil petere ab ordi
41
*natore vel presentatore vs ad tot annos sit simoniacus. Rñ. Pan. in. c. per tuas. el. iij. ꝙ sic: quia ex quo ordinato tenetur assignare isti post ordinationem portionem que consideratis fructi bus est q̇d tꝑale talis remittit tꝑale ꝓ spũali consequendo ⁊ ideo simonia est. ¶ Vtrũ dās pecuniā vt q̇s nō ordinet̃
42
*vel eligatur vel electio non confirmet̃ aut eccłie nō cōsecrent̃ ⁊ hmōi sit simoniacus. Rñ. ꝙ sic extra. eo. ti. nemo. Jdẽ dic quādo ꝑ gratiā ↄsanguinitatis vel affinitatis. vł penitẽtie nō recōciliat. do minꝰ penitẽtẽ absoluit vel pctm̃ celat. vt in. d. c. nemo. Dicit tamẽ Jnn. ibidẽ ꝙ veꝝ est similitudinarie r simoniacꝰ talis ꝑ gr̃am sic faciẽs:  sic punit̃. i. ac si simoniacus esset. pan. ⁊ gl. ĩ. d. c. nemo tʒz ꝙ est simonia ⁊ est verius.
¶ Vtrũ corrũpens iudicem vel testem
43
*in causa spũali ꝓpter pecuniaʒz sit simo niacꝰ. Rñ. pa. in. c. tua nos. e. tit. cũ Hos. ꝙ sic ꝑ dā cōnexitatẽ quā habẽt cum spũalibꝰ vel ẽ q̃si simonia ar. d. c. nemo Secus in causa mere temporali.
¶ Vtrũ aliq̇d accipere ꝓ inuestitura ec
44
*clesiarum sit simonia. Rñ. ꝙ sic. tex. in. c. in tātũ eo. ⁊ ibi dici. Pa. ꝙ nō tātũ ꝓ in uestitura iuris. sʒz etiā facit. s. ꝓ ĩductio ne in corporalẽ possessionẽ etram si ibi sic consuetudo.
¶ Quid de dātibus primos fructus be
45
*neficij in curia ⁊ soluentibꝰ taxā bulla rũ ⁊ ceteroꝝ ẜm stylum curie. Rñ. ꝙ nō sunt credendi simoniaci quia talia nō soluunt̃ pro spiritualibꝰ sed pro sustentatione curie ⁊ officialium. ⁊ sic tene  illa de volũtate pape sunt ordinata. Sʒz secus iudico in curijs episcopoꝝ ⁊ aliorũ prelatorum habẽtibus vndeviuant. ẜm decẽtiā nō ẜm pōpā.  simoniacuʒz est tales taxas facere ꝓ dispẽsationibꝰ absolutiōibus ⁊ hmōi. j. q. iij. ex multis. Secus si ꝓpter victus decentiam. quaʒz alias non habent si hoc non fecerint.
Simonia. iiij.

Simonia. iiij.

circa ingressum religionis. Vtrũ intrās monasteriũ cũ pcō de dandis tꝑalibꝰ sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ sic. c. ĩtātũ. c. veniẽs e. dicit tamẽ Hos. ⁊ Gof. Ray. ⁊ Ber. ⁊ in. c. qm̃ simoniaca est ꝙ si monasteriũ esset tenue ꝙ possent dicere volẽti ĩtrare. Si vis viuere mecũ porta tecum.  licet te libẽter recipere vellemus tamen bona nostra nō sufficiũt. Sʒz tu tene in cōsciẽtia opin. Tho. in summa qui dicit ꝙ pro ingressu monasterij non lʒz ali quid recipere vel exigere quasi p̃ctũ. sʒz pro victu persone recipiẽde lʒz aliquid recipere si non sufficiant opes ad hoc monasterij. Similiter etiaʒz licitum est ꝓpter deuotionẽ quā q̇s ostẽdit mona sterio largas eleemosinas faciẽdo eidẽ ꝙ faciliꝰ recipiat̃ sicut licitũ est ecōuer so ꝓuocare aliquẽ per tꝑalia beneficia ad deuotionẽ monasterij licet nō sit lici tum aliquid ex pacto dare vel recipere vt recipiat̃. c.  pio. j. q. ij. Rodoff. etiaʒz tenet ꝙ quando monasteriuʒz est tenue ⁊ indigẽs ꝙ nō est simoniacum pacisci in talibus dummodo nō fiat ꝓ spũalibus cōferẽdis sed pro ẽxpẽsis faciẽdis vel recompensandis. vnde tʒz ꝙ licet ex | prĩmere noĩa ⁊ titatẽ numerus ⁊ plʒz mihi qͦ ad cōsciẽtiā. ad. c. q̃ vident̃ ↄ̃ria ⁊ maxime. di. c. qm̃ simoniaco. dic ꝙ loquũt̃ quo ad foꝝ ↄtẽtiosuʒz ꝓpter fraudes ⁊ ideo fundāt se suꝑ p̃sumptiōe q̃ cessat in foro aĩevel loquunt̃. vt nihil ꝓ ingressu. sed nō loquunt̃ quin pro releuatione sumptus qñ monasteriũ aliter non potest.
Simonia. v.

Simonia. v.

Circa ea que prohibẽ iur dari vel deduci in pactum pro aliquo spũali vel annexo vel ab eo depẽdente Et primo.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ an sit simonia soluere notario ꝓ scripturabal. ꝙ nō in sua mar. in versi. soluere. in. fi. ⁊ an com mittat̃ in matrimonio interuẽtu pecunie bal. ꝙ nō in ru C. de spō. no. in. l. ticio. §. j. ff. de cōdi. ⁊ demō. ⁊ Bar. ĩ. l. ille aũt. in vlti. oppo. ff. de here. insti.
¶ Vtruʒz solũ sit simonia qñ interuenit
1
*pcm̃ de pecunia. Rñ. ꝙ nō sʒz dic ꝙ triplex est munꝰ ꝙ inducit simoniā ĩ spũa libus si deducat̃ in pcm̃. Primũ ẽ munus a manu vt est pecunia capiẽdo ꝓut accipit̃. j. q. iij. totũ ꝓ oĩ re temporali. Scm munus est a lingua. Tertiuʒz ab obsequio vt. j. q. j. sũt nulli. Additur ab aliquibꝰ. Quartũ munꝰ sanguinis ꝙ est cũ quis cōfert ecclesiā vel prebẽdam alicui intuitu ↄsanguinitatis vel amicitie. Nam ẜm gl. in cap. vt ecclesia benefi. sed solum cōfert. ꝓpter consanguinitatem vel amicitiam ⁊ alias non conferret simoniacus est. Sed alex. de ale. sca sce. ⁊ Tho. sca sce. ⁊ in. iiij. ⁊ in quo limitant verũ qñ intendit ex hoc aliq bonum redũdans in seipso: vt puta  magnificet̃ vel nobilitet̃. vel vt faciat sibi aliquā recompẽsationẽ ⁊ hmōi. Secus si solum intẽdens bonuʒz tꝑale illius cui datur ⁊ non alterius  tunc lʒz sit graue peccatum nō tñ simonia est in hoc. iiij. munere.  nihil datur vel recipitur ⁊ magis placet De hoc tñ. vide Pan. in ca. tuam de eta. et qual. or. ⁊. j. q. j. c. si quis. ⁊. c. sunt nōnul li. Posset tñ dici etiā tũc esse simoniacus qñ p̃latus aliq bñficiũ eccłiasticũ daret alicui cũ pcō vel intẽtiōe. vt ipse suis consanguineis prouideret.
¶ Sʒz nũq̇d qcũ munꝰ a manu indu
2
*cit simoniam in spũalibus. Rñ ꝙ sic si pcm̃ p̃cessit. Si vero nō p̃cessit tũc si fit adeo paruum ꝙ nō debeat iducere pro mouẽtis aĩm inspectis cā tꝑe ⁊ qualita te ꝑsonarum sic nō facit simoniam. c. si qōnes. e. ti. Valde. n. ĩhumanũ est a ne mine velle recipere. sed vilissimũ est oĩa ab oĩbꝰ. ff. de offō ꝓcō. l. solent. §. vlti. et hoc verũ quo ad eccłiam. sʒz quo ad deũ quicquid dat̃ vel recipit̃ corrupta intẽtiōe tũcũ minimũ ꝓ spũali simonia cum est. sed sola pnĩa siue resignatione beneficij purgat̃. ⁊ sic intellige. c. nemo eo. ẜm Gof. aduerte tamen ꝙ qñ datur aliquid sine pcō nō vt nō debitũ sed vt dari consuetũ nō est simonia. ẜm Rod. ¶ Quid si id ꝙ datur sit de rebus eccle
3
*sie. Rñ. ꝙ nihilominus simonia erit ẜʒz sanctum Tho.
¶ Quid si nō det̃ munus a manu. sʒz a
4
*lingua ꝓ spũali habẽdo. Rñ. simonia ẽ Aduerie tamẽ ꝙ munꝰ a lingua aliqñ r ipsa laus ꝑtinẽs ad fauorẽ humanũ q̃ sub p̃cio cadit aliquādo p̃ces ex q̇bꝰ fauor humanꝰ acquirit̃ vel ↄtrariũvita tur. ⁊ iō si q̇s principaliter ad hoc intẽ dit simoniā cōmittit: ⁊ principałr r in tẽdere qñ ꝓ indigno admittẽdo datur vel recipitur. Sʒz circa dignũ distĩguit Gof. ⁊ Host. ꝙ aut ꝓmouet̃ quis precibus suis ⁊ sic si petit p̃lationem que da tur ꝑ electionẽ tunc est simonia. j. q. vj. sicut is qui. Si aũt nō dat̃ ꝑ electioneʒz si sit simplex beneficiũ sic lʒz si indiget. Si nō est simplex sʒz habens dignitatẽ vel curam aiarum sic non lʒz. ar. j. q j. or dinationes. ⁊. viij. q. j. in scripruris. ⁊ est simoniacꝰ ẜm Vgo. Ray. Hostiẽ. Tho. secũda secũde. ⁊ directo li. iij.  eo ipso ꝙ petit̃ indignꝰ ẽ. Sʒz Rodoff. credit ꝙ lʒz ĩ dignitate ⁊ cura. Facit. c. tua nos. e. ti. Quod ego credo verum si indiget pu ta.  non hʒz aliunde. vnde viuat alias non. c. ad aures. e. ti. si modo dignus est ⁊ intendat ꝓdesse ⁊ non preesse. Si vero ꝓmouet̃ precibus alienis si ꝓ indi|gno. sic ẜm oẽs simonia est. j. q. j. de ordi nationibus. Si vero pro digno tunc si sunt spirituales nō est simonia. j. q. j. la torem. Si vero preces sunt carnales. et dicuntur carnales quādo illi qui precā tur attendunt ad parentelam principa liter vel amicitiam rogantium ⁊ prelatus propter ipsas principaliter mouet̃ sic est simonia. quia preces succedũt lo co precij. d. c. ordinationes et. sunt non nulli. j. q. j. Si vero prelatus principali ter nō sequitur preces sed merita. seu  dignus est non simonia. c. quibusdā. j. q. j. ⁊ ar. c. tuam. eo. ti. tenent etiam Pa. in. c. tua nos. e. ti. ꝙ humiles p̃ces emis se a digno nō inducunt simoniam nec etiam aliquod peccatum. vt ex dictis. c. tua nos ⁊. c. latorẽ patet. immo fortius tenet pa. ibidẽ ꝙ donans aliquid cardi nalibꝰ vel p̃latis ⁊ rogās pro aliquo be neficio dummodo nō ducat̃ principali intẽtiōe vt ꝑ talia feruitia ⁊ p̃ces adipiscat̃ spũale. uis secundario habeā talẽ spẽ ꝙ extra oẽm noxā indicat̃  iu ste ista possunt fieri sine spe primaria. vt. d. Jnn. ⁊ Hos. fa. c. q̇d ꝓderit. lxj. di. j. q. j. sunt nōnulli ⁊ ĩ. c. tua. de et. ⁊ qua.
5
*¶ Circa munꝰ ab obsequio q̃ro vtrum seruiẽs alicui p̃lato vt cōsequat̃ beneficiũ spũale vel monasterio vt recipiat̃ ⁊ hmōi sit simoniacꝰ. Rñ. pa. in. c. cum essent. eo. ti. gl. ibi tʒz ꝙ nō quādo sine oi pactiōe seruit ⁊ intẽtiōe secũdaria p̃dicta habẽdi nō primaria si modo sit idoneꝰ nec p̃latꝰ aut monasterium directe ꝓpter hoc seruitiũ intẽdat ei de benefi cio ꝓuidere vel reciꝑe:  si sic esset mu nus ab obsequio ⁊ simonia quādo ṗncipaliter ⁊ directe. d. c. ordinatiōes. Jō dic ꝙ si in seruitio interuenit pactum semꝑ est simonia. c. cum essent. eo. ti. Si nō interuenit pactũ si seruiat ṗncipałr gratis lʒz scario. vt habeat aliq spũale nō est simonia ẜm Gof. ⁊ sic cōcor. iu ra q̃ vident̃ ↄ̃ria. Ho. tamẽ etiā tenuit ꝙ si seruitium corporale sit honestum ⁊ dignus dignum obsequium prestat ꝙ licite pōt etiā seruire principaliter dũmodo pactũ nō interueniat vt si quis episcopo seruiat romam eundo eius ne gocia procurando a contrario sensu in c. sunt nonnulli. j. q. i. Sed in seruitio indigno vel pro indigno sic erit simonia. similiter dic ꝙ in seruitio spũali ꝙ si pactũ interuenit simonia est nisi tali beneficio sit annexũ illud onꝰ. vñ no. ꝙ nō solũ p̃dicta ĩducũt simoniā in dāti bus seu paciscẽtibꝰ sed etiā in cōsentiẽ tibꝰ siue mediatoribꝰ ⁊ c. c. ꝑ inq̇sitionẽ de ele. ⁊. c. ij. de cōfes. necnō in paciscẽti bus aliq̇d dare vel facere ministrātibꝰ sed etiā ministris seu familiaribus ad ministrātis. sicut dicimus in Jeʒzi. qui fuit seruus Helisei. j. q. j. in summa. dicit tamen Ri. ꝙ lʒz ep̃s fecerit pactũ vel promissionẽ pro aliquo beneficio dādo ⁊ postea oblitꝰ talis pacti pure ↄfert ꝙ nō est simoniacꝰ quo ad ecclesiam: nec etiam ille qui recepit tale beneficiuʒz si hoc pactum ignorabat ⁊ ideo nō tenet̃ resignare ꝙ bene po.
¶ Vtrũ autoritas pape excuset a simo
6
*nia. rñ. pa. in. c. j. eo. ti. Dicũt doct. ꝙ in curia romana titulus de simonia non habet locũ sicut nec lex iulia de abitu in curia principis. glo. vero ⁊ ho. ĩ. c. ex parte. eo. titu. dicit ⁊ sequit̃ pa. in. d. c. j. verum in his que sunt simoniaca de iu re positiuo solum. sed non in his q̃ sunt simoniaca de iu. diuino. ⁊ iō tʒz pa. ibidẽ ꝙ cũ tit. beneficij habentis administrationẽ ordinis vel executionẽ clauiũ sit de iure diuino sicut ipsa executio cla uium ꝙ papa talem ti. vẽdẽs est simoniacꝰ sicut ille qui emit nec valet excusare eius autoritas. habes bonam glo. in. c. licet de pen. ⁊ tex. est cum gl. ĩ. c. ex diligenti de simo. uis. d. car. teneat ꝙ omnis tit. beneficij sit de iure positiuo ⁊ sic ẜm eum excusaret eius dispẽsatio. sed tu tene cuʒz pa. secus in alijs nō habentibus exe cutionem clauium.
¶ Sed nunq̇d eo ipso videat̃ dispensa
7
*re ex quo scit ex certa scientia ⁊ tollerat. Rñ. Jo. de lign. e. ti. c. j. dicit ꝙ sic ita ꝙ nō cōmittit simoniā ꝙ ego credo verũ qñ simonia cōmittit̃. vt cũ papa vt puta q̇s habuit bñficiũ mediāte pecunia | a papa hoc sciente. ⁊ ad hoc ↄsentientẽ.  tũc scia principis purgat hoc vitiũ ⁊ ita talis nō incurreret penas iuris siue simonia sit de iure diuino siue positiuo nec teneretur resignare si simonia ẽ de iure positiuo. Sʒz de datis alijs a papa licet ip̃e sciat ꝙ dñi ⁊ curiales exigũt ⁊ tolleret non ꝓpter hoc dispẽsare vide tur ⁊ ideo in penis inuoluuntur. Facit s̃. dispẽsatio. §. xij.
Simonia

Simonia

vj. quo ad penā. Sciendũ ꝙ est quadruplex. prima est suspensio. Queritur vtrum omnis si moniacus in ordine recipiendo vt suspẽsus ipso iure. iñ. vt colligo ex Jnn. ⁊ pa. in. c. tanta. ⁊. c. per tuas. el. ij. e. ti. q sic ⁊ quo ad se ⁊ quo ad alios ⁊ nō soluʒz quo ad ordinẽ sic susceptũ sed ab oĩbus alijs ordinibꝰ etiā licite receptis ⁊ ꝑ ↄñs est remotꝰ ab administratione tẽꝑ aliũ bñficioꝝ suoꝝ. facit gl. j. q. j. recipiunt̃ ⁊ vide gl. in cle. cupientes de pen. nec po test dispensari cũ eo nisi per papam. j. q. j. gratia.

Ad ꝓpositũ eoꝝ que hic dicunt̃ ⁊ ꝙ simonia pud canonistas idẽ est ꝙ ambitus apud legistas Bar. no. ĩ. l. j. C. ad legẽ iuli. de ābi. ⁊ vitiat promissionẽ ep̃i ad episcopatũ ⁊ obligat etiā ↄsẽtiẽtes. l. si quem. ⁊ ibi Bal. C. de episc. ⁊ cle. ⁊ in aut̃. quō opor. epis. §. j.
¶ Vtꝝ simoniacus in ordine dādo siłr
1
*sit suspẽsus. Rñ. Gof. tʒz ꝙ sic ꝑ trienniũ sed Jnn. in. c. pe. e. ti. ⁊ pa. in. d. c. ꝑ tuas tenẽt ꝙ ꝑpetuo sit suspẽsus. ⁊ vr̃ veriꝰ ꝓ hoc tex. iuncta gl. iu. c. si quis a simonia cis. j. q. j. ⁊. §. verum. xxxij. dist.
¶ Vtꝝ simoniacus in bñficio fit suspen
2
*sus. Rñ. Pa. in dictis. ca. vbi. s̃. ꝙ sic. sʒz si est occultus est suspensus quo ad se nō quo ad alios. sʒz suspendẽ dus. ar. j. q. iij. c. j. ⁊. ij. vnde si renunciat bñficio taliter acquisito potest vti ordine suo post per actam pnĩam ⁊ alijs bñficijs licite habi tis. sʒz bñficio illo retẽto in quo simonia est cōmissa nō potest agere pnĩam vt in c. inquisitiōis de accu. Si vero est mani festus sic est suspẽsus qͦ ad se ⁊ alios ipso iure. d. §. veꝝ. vñ uis renunciet bñfi cio iterũ indiget dispẽsatiōe sicut q̇libʒz notoriꝰ crĩosus. vt in. c. si. de tẽp. ord. sed ep̃s pōt dispẽsare dũmō non sit ille cũ q̇ commisit simoniā vt not. j. q. v. p̃sentiũ. ⁊ aduerte ꝙ tunc r occultus ẜʒz Rodo. qñ nō constat ꝑ snĩam vel cōfessionẽ in iure factā nec per rei euidentiam q̃ nul la possit tergiuersatione celari. Limita tñ predicta oĩa qñ simonia est cōmissa eo sciẽte. Secus si ignorante puta ꝑ pa trem vel amicos.  tunc non est suspen sus quo ad alios. nec quo ad se nisi in or dine ⁊ beneficio sic habito. non autẽ in alijs ordinibꝰ susceptis aut beneficijs habitis vel habendis. ca. de simoniace eo. ti. vbi hoc voluit Jnno.
¶ Sed q̃ro q̇s pōt dispensare in simo
3
*niaco in ordine vel bñficio. Rñ. gl. ⁊ cal. in. c. post trāslationẽ de renũ. ⁊. d. ant. ⁊ pa. in. d. c. de simonia. post multa tenet ꝙ in simoniaco in ordine solꝰ papa qñ sciẽter. Sed qñ eo ignorante cōmissa est simonia tũc ep̃s pōt dispensare. j. qō. v. pñtiũ. ⁊ etiā pōt ep̃s dispẽsare cũ tali li cet qñ hoc sciuit non renũciauit. lʒz mini strauit ĩ ordĩe suscepto. aut ad alios ascẽ dit ẜm Rod. Jn simoniaco vero in bene ficio scienter solus papa potest dispẽsa re ẜʒz Ber. Ray. ⁊ Goff. sine in illo benefi cio siue in alio quocũ ẜm gl. ⁊ Jo. an. in. d. c. de simoniace. Sed Host. tenet ꝙ potest ep̃s dispōlare in simplici bñficio solũ. Pa. vero in. d. c. j. de simoniace. eo. ti. tʒz ꝙ pōt ẽt dispẽsare ĩ curato vt illud habeat ĩ ała eccłia ẽt cũ executōe ordinũ si mō spōte renũciat sʒz ad ill bñficiũ ĩ q̇ fuit simonia ↄmissavt ill habeat nō p̃t nisi per papam fieri. Jtẽ in ecclesia empta nō p̃t ex dispensatione episcopi habere nisi simplex beneficium. ⁊ cũ executōe minorũ ordinũ solũ. Si vero expectat sententiam condemnatoriam tunc vllo modo episcopus potest dispensare in illa nec in alia vt habeat quodcũ beneficium. Jn eo vero qui ignoranter est promotus ad beneficiuʒz non potest nisi solꝰ papa vt illud habeat. sʒz ĩ alijs potest episcopus vt no. ĩ. d. c. pñtiũ. ⁊ q no. in. c. sunt ⁊. c. nobis. eo. ti. Sed Tau | cre. in. c. sicut nobis. eo. ti. tʒz ꝙ ẽt in bñ fi cio illo ĩ quo fuit ꝓmotꝰ pōt ep̃s dispen sare si ip̃e ep̃s nō est in culpa ⁊ placet.
S¶ ed nunq̇d idẽ sit iudiciũ de media
4
*toribus quo ad suspensioneʒz ⁊ quo ad dispẽsationẽ. Rñ. ꝙ sic ꝑ regulā accessorium. de reg. iur. li. vj.
¶ Vtꝝ ep̃s possit dispensare cum symo
5
*niaco circa offā mortuoꝝ bñdictiōes nu bentiũ. sepulturas crisma bñdictiōesva soꝝ. ⁊ hmōi. Rñ. Hos. ꝙ sic post peractā pnĩaʒz  nō prohibet̃. ar. c. nuper de sen ten. excō. nec obstat. c. Erga j. q. j.  loq̇ tur de simoniaco in dignitate.
¶ Quid de prelato q̇ ꝓmisit bñficiũ ali
9
*cui pro pecunia ⁊ re integra rauocat pa ctionẽ. Rñ. ẜʒz Ri. qͦ s̃. talis peccanit gra uiter faciẽdo pcm̃  tñ ad effectũ pacti nō ꝓcessit nō incurrit penas suspensionis ⁊ irregularitatis.
¶ Vtrũ ordinatus ab ep̃o quẽ audiuit
7
*simoniacuʒz possit ministrare. Rñ. ꝙ pōt iu suscepto ministrare. sʒz nō poterit alios ab eodẽ recipere nisi deponat ↄscĩaʒz c. ꝑ tuas el. ij. e. ti. Vbi not. Host. v. nota bilia. Primũ q ex varijs dictis in alterius p̃iudiciũ nō est ↄscĩa formāda. Secũdum ꝙ sic formata est ad ↄsiliũ p̃lati deponẽda. Tertiũ ꝙ si deponi nō pōt ẽ oĩbꝰ modis seq̃nda. Quartũ ꝙ est virtꝰ cui de ↄscĩa scrupulosa fit bona ⁊ in me lius informat̃ ⁊ ecōtrario est debilitas animi ⁊ nimia simplicitas. Quintuʒz ꝙ in differentibus potest vnus quis prout sibi placuerit cōsciẽtiā informare ꝙ bene not. ⁊ ideo talis debet ministrare ⁊ ↄscĩam deponere.
¶ Secunda pena contra simoniacos ẽ
8
*depositio ⁊ infamia ⁊ hec imponit̃ si de hoc in iudicio constiterit. v. q. iij. sane de accus. inquisitionis.
¶ Tertia pena est excōicatio papalis.
9
*Nā Martinꝰ in ↄsilio ↄstantiensi in ex trauagāti q̃ incipit multe ita inquit. sa cro approbāte ↄsilio declaramꝰ ꝙ ordinati simoniace ab executiōe suoꝝ ordinũ sint ipso iure suspẽsi. Electōes āt po stulatiōes ↄfirmatiōes ⁊ qua suis ꝓuisiōes simoniace eccłiaꝝ monasterioꝝ di gnitatũ ꝑsonatuũ officioꝝ ⁊ bñficioruʒz quorũcũ deinceps facte nulle sint ip̃o iure nullũ ꝑ illas ius cui acquirat̃ nec promitti ↄfirmat aut ꝓuisi faciant fructus suos ad alioꝝ restitutionẽ tā iniuste ablatoꝝ teneant̃ statuẽtes insu per ꝙ dans ⁊ recipiẽs ipso facto snĩam excōicatiōis ĩcurrat etiā a pōtificali aut cardinalatꝰ reful geat dignitate. Jn alia extrauagāti fctā an. ij. sui pōtificatꝰ mā tue data q̃ incipit dānabilẽ ↄfirmat oẽs excōicatiōes suspẽsiōes priuatiōes ⁊ in terdicta ⁊ alias cẽsuras latas a sũmis pōtificibꝰ ↄ̃ simoniacos quas vult ĩcurrere ipso facto oẽm simoniacũ occultuʒz vel manifestũ vbicũ simoniā cōmiserit cuiuscũ statꝰ etiā si ep̃atus aut car dinalatꝰ vel quauis alia ecclesiastica vł tꝑali p̃fulgeat dignitate dictaꝝ excōicationũ suspẽsionũ ⁊ penarũ absolutionẽ sibi resernās nisi in mortis articulo nec vult ꝙ virtute ↄcessionis indulti aut cu iuscũ facultatis absoluẽdi ↄcesse vł cō cedẽde a sede apłica possint absolui nisi specialiter de pctō simonie autoritatẽ absoluẽdi ↄtineāt. Hoc idẽ. Eugeniꝰ ĩ alia extrauagāti q̃ incipit cũ detestabile. data rome apud. S. Grisogonũ anno sui pōtificatꝰ. v. Pau. ij. in ꝓcessu quẽ in die iouis sancta fecit excōicat oẽs simo niacos tā in ordine  etiā in bñficio et ab solutiōem reẜuat sibi ⁊ successori. eiꝰ p̃ter in morte nec vult sicut ⁊ Martinus possint absolui ex quacũ ↄcessiōe nisi faciāt mẽtionẽ  simonia. Jdẽ fecit Sixtꝰ. iiij. ⁊ sic tene ꝙ oẽs simoniaci ĩ er dine ⁊ bñficio solum sunt excōicati. Alij ꝟo simoniaci nō. sʒz ipso facto cadũt ĩ pe nas ↄ̃ ipsos latas a iure de q̇bꝰ dictũ est hic. s̃. Ne te moueat. ca. reperiunt̃. j. q. j. similiter. c. quicũ ibidẽ. ⁊ ca. placuit. ibidẽ siłr. ⁊. c. ex multis. ij. q. ij.  lʒz sub anathema ꝓhibeāt tñ loquũtur solũ de ordine ⁊ bñficio ⁊ sic in nullo iure inue nitur sub pena excōicatiōis prohibita omni simonia nisi vt dixi in ordine ⁊ be neficio. Et ideo illi soli sunt excommunicati.
¶ Quarta pena simoniacoꝝ est ꝙ pre
10
* |cipitur sub pena excōicatiōis late sentẽ tie omnibus cuiuscun dignitatis aut status ꝙ si sunt presentes in romana cu ria reuelare teneant̃ pape vel eius apo stolice sed in camerario aut suo vice ge renti in vnius vł duoꝝ testiũ presentis infra duos dies naturales post sciuerint aut ad eorũ noticiam peruenerint aliquem commisisse simoniaʒz a qua nō nisi per romanum pontificẽ possunt pre ter in mortis articulo absolui. ⁊ hoc ꝑ predictam extrauagantem Marani dā nabilẽ. Cui eugeniꝰ in dicta extrauagā ti. Cum detestabile. addit quod nō solũ qui sciunt aliquẽ simoniam cōmisissevł procurasse. sed etiā qui sciũt illos q̇ fue rũt mediatores teneant̃ reuelare pape vel eiꝰ camerario. vel cui ipse duxerit cō mittẽdũ per se vel ꝑ alios  citius ⁊ ꝙ non possint absolui donec reuelauerĩt. quod intelligo si comode pñt⁊ si sciunt veraciter nō per suspitiones aliter non credo incurrere dictā excōicationem. Credo etiā hodie nō ligare cũ sit abrogata ꝑ nō vsum. Aduerte tñ ẜʒz asteñ. li. vj. ti. lv. ꝙ qñ simonia est solũ mẽtalis sine omni pactione ꝙ non ligatur talis aliqua predictarum penaruʒz quod no.
Simonia

Simonia

vij. quo ad restitutionem Queritur vtrum datum si moniace sit restituendum. Rñ. ẜm Pa. ĩ c. tua nos. e. ti ꝙ aut datũ ẽ sine pactiōe sed cũ sola intẽtione habẽdi spiritualia ⁊ tunc dicunt aliqui quos sequitur Jn no. ⁊ Host. ꝙ si talis simonia est de iure positiuo sic restitutio non est necessaria ad salutẽ. Si vero est de iure diuino. sic necessario est restitueñ. acceptũ. Alij vt Jo. an. ⁊ sequitur pa. tenent indistincte ꝙ nō est restitueñ. de necessitate. ꝑ. d. c. fi. vbi est tex. apertus. Sed quia dictum ca. fi. loquitur in simonia que est de iure positiuo. ideo dico ꝙ in tali casu non est necessaria. Et que si ratio. licet Joan. and. ⁊ Hosti. multas adducant tamen nulla efficax est secundum hec solum. quia ius sic declarauit secundum ipsuʒz non extẽdenda ad simoniam que est de iure diuino ⁊ ideo necessario restitueñ. ⁊ sic tene ẜm distinctionẽ vsurarũ mentalis de qua restitutio. j. in litera vsura rius ĩ principio. Si vero datũ sit mediā te pactiōe sic abs dubio de necessitate restitueñ. est ẜm cōiter doct.
¶ Cui dʒz restitui acceptũ simoniace ꝓ
1
*ingressu monasterij vel ecclesie. rñ. Pa. ĩ ca. de hoc eo. ti. Si loquimur de ecclesia seculari tunc si ille qui dedit non habet vnde viuat restituetur ei. ar. c. veniẽs. e. ti. Si vero habet vnde viuat tunc si oẽs de ecclesia relinquerunt dʒz dari ecclesie ⁊ crimino si expelli. Si aũt nō expellantur dʒz dari fisco pape ẜm Ho. qui distribuat ĩ pias causas. Turpia lucra a fisco extorquentur. l. fiscus in questionem. ff. de iur. fis. Si vero nō oẽs delinquerunt. sed solus prelatus vel particularis. tũc dabitur ecclesie ĩ cuius ignominia erat datum. Si loquimur de ecclesia regula ri. Si oẽs deliquer unt datur ei qui de dit vt intret ẜʒz monasteriũ. vt in. d. c. ve niens cũ nō possit stare in monasterio. vt ĩ. c. qm̃. e. ti. Si vero particulares de liquerunt tũc pecunia dabit̃ sco mona sterio quo ad vsumfructũ tm̃ ⁊ mortuo ingresso redibit ad primuʒz monasteriũ ⁊ sic intellige glo. in. d. ca. de hoc ⁊ cōcor dat cũ predictis Hos. ⁊. d. Anton.
¶ Quid fieñ. cũ cōmode non potest ap
2
*plicari vbi vel in cuius contumeliaʒz est data pecunia. puta  in remotis ꝑtibꝰ est vel videretur incōueniẽs eā ibi dari cum ecclesia sit quasi de relicta ⁊ huius modi. rñ. ꝙ pauperibus dabitur.
¶ Vtꝝ recipiẽs beneficiũ simoniace te
3
*neatur ill resignare. rñ. ꝙ sic ⁊ restitue re oẽs fructus ꝑceptos ex eo. ⁊ qui recipi potuerunt a diligẽti possessore. ca. si res. xiiij. q. vj. de resti. spo. c. grauis intellige qñ scienter simoniace habuit vł uis ignoranter tamen postea sciuit de perceptis post scĩam tm̃ tenetur nō au tem in bona fide nisi extantes vel intum factꝰ est locupletior. l. certũ. C. de rei ven.
¶ Cui debʒz restitu datũ pro ordine ha
4
*bendo. rñ. videtur ꝙ ecclesie cathedrali in cuius imuriam videtur datũ. si non | est ordinatus ad titulũ alicuiꝰ ecclesie sed si est ordinatus ad tituluʒz alicuius beneficij. vel ecclesie ille dabitur. secun dum Vlde. ⁊ Rodo.
¶ Quid si pecunia ex pacto sit data pa
5
*pe. Rñ. Pa. in. c. j. e. ti. ꝙ nihilominꝰ nō poterit retinere tale bñficiũ etiam in ca su in quo papa nō cōmitteret simoniā. sicut in simili disputat Jo. an. in regula cui licet de re. iu. li. vj. in merc. de ludẽte cum ep̃o ad aʒzardũ qui ep̃s fecerat statutum excōicans ludentes.  licet episcopus nō liget̃ tali statuto ligat̃ tamen ille qui secũ ludit. Sic ĩ ꝓposito papa recipiendo pecuniā nō suspẽdit cōstitu tionẽ de simonia ⁊ plene disputauit idẽ pa. in. c. expiande. in. §. qui veꝝ de p̃bẽ. Sed ↄ̃riā dixi. Simonia. v. §. v. ⁊ ẽ ꝟius Nec ob. similitudo de ludẽte cũ ep̃o.  episcopus nō potest facere ꝙ stante sta tuto suo contranemẽs nō ligetur. Sed bene papa pōt. Et ideo tene ꝙ dixi. s̃. ꝙ non est simonia. ⁊ sic beneficium poterit retinere.
Simplicitas

Simplicitas

est duplex ẜm pa. in di. ca. dilecti de iudi. quedaʒz contraria discretiōi ⁊ hec reprobatur. xxxix. di. c. petrus diaconꝰ ⁊. xvj. q. j. si cupis quedam cōtraria dolositati. ⁊ hec amplectanda de q̃ in euangelio estote simplices sicut columbe⁊ bonus tex. cũ glos. in. c. veritatis de iureiu. ⁊. vj. q. j. ex merito. ⁊ hec est illa de qua dicit tex. insti. de legati. agno. succ. §. q ad fe minas simplicitatem amicam legibus amplexantes ⁊ c.

De simplicitate ⁊ ꝙ presumatur in rustico ⁊ in muliere ⁊ minore not. Bal. in rubri. C. de re. per. ver. item queritur ⁊ aliquid in. j. lege in princip. C. ne fi. ꝓ patre.
Simulatio

Simulatio

idẽ est ꝙ ypocrisis. Vnde dicit Jsidor. lib. ethi. ꝙ hypocrita grecelatine r simulator. vel dic ꝙ se habent sicut superius ⁊ in ferius.  omnis ypocrisis. simulatio est sed nō oĩs simulatio est ypocrisis. sʒz tātum illa qua quis cuʒz sit malus intus se bonũ simulat ⁊ palā ostendit vt bonus videatur per gloriam humanaʒz. vt dicit glo. Math. v. ⁊ est filia inanis glorie secundũ Gre. xxxj. mor.

De notatis in hoc. §. ⁊ quotuplex sit simulatio. no. bal. in. l. cũ pñtibus. C. de proba. ⁊ qualiter probetur. ⁊ Bal. in nota. iij. versicu. quero qualiter. C. plus va. quo agitur.
¶ Vtꝝ oĩs simulatio sit pctm̃. Rñ. vt col
1
*ligo ex. S bona. in. iij. di. xxxviij. ⁊ alex. de ales. ij. ij. ti. de ypocrisi. quod est triplex simul atio. Prima est cautelle ⁊ hec licet vt probatur in. c. vtilem. ⁊. c. ꝙ ait ⁊ in. §. qñ. xxij. q. ij. Nam dolũ nō cōmit tit qui fraudem excludit. l. cum patet. §. plane. ff. de leg. ij. ar. c. prelatũ quod me. causa. c. carismꝰ de ↄue. ↄiu. puta vt euitet aliquod malũ fingit aliq̇d. Sco simulatio est instructionis. ⁊ hec non est pctm̃. ⁊ hec fuit in xp̃o qñ fixit se longiꝰ ire Luc. vlti. in quo innuit exhibeñ. hos pitium peregrinis ex quo coegerunt eũ manere. ex quo meruerũt eum cognoscere. Et ideo ille religiosus qui maiorẽ sanctitatẽ quā hʒz simulat vt ꝓximi edi ficent̃. ⁊ ad bonũ incitent̃ nō peccat. sed potiꝰ meretur. vt patet ꝑ Gre. xxxj. mor. Tertia simulatio est duplicitatis. ⁊ hʒz rōnem mẽdacij ⁊ semꝑ est pctm̃. vt pro prie est ĩ ypocritis. Addita lex quartā. scʒz significatiōis sicut Jacob se simulauit esau. ⁊ hec nō est pctm̃. Sicut etiā quis in rep̃sẽtatiōe ministerij passiōis rp̃i fin xit se iudeũ vel christum vel pilatum ⁊ huiusmodi.
¶ Vtꝝ aliq̇s possit ei simulare malum.
2
*Rñ. ẜʒz alex. in. ij. ij. ꝙ nō.  aut est hoc ꝑ oꝑa mala siue vere siue apparẽter ⁊ sic efficit̃ talis quale est ill opus. aut hoc fingit ꝑ opera bona vere ⁊ apparẽt̃. ⁊ sic nun potest ex hoc apparere malus.
¶ Vtꝝ gerens habitũ sctĩtatis. vel reli
3
*giōis qui tñ nō hʒz meritũ sit ypocrita. Rñ. ꝙ si ex in firmitate post assũptionẽ talis habitꝰ cadit a ꝑfectione nō est hypocrita. quia nō tenetur reuelare suum peccatum nisi loco ⁊ tempore debito. vñ non tenetur deponere habitum secũdũ Gre. xxxj. mor. si autẽ ex malitia a perfe|ctione. deponit sic est hypocrita.
¶ Vtrũ hypocrisis sit pctm̃ mortale. rñ.
4
*vt colligo ex. S. Bo. ⁊ Ale. vbi. s̃. ⁊ sctō Tho. ĩ quol. ꝙ in hypocrisi duo sũt. s. de fectꝰ sanctitatis ⁊ simulatio eius. Si er go intentio hypocrite refert̃ ad vtrũ. s. quia non vult habere sanctitatem nec currat. sed tantum vult sanctus apparere sic est peccatũ mortale ⁊ sumitur in sacra scriptura Job. xiij. Non veniet in conspectu eius oĩs hypocrita. ⁊ Matt. xxiij. Ve vobis hypocrite. Si autẽ accipiat̃ hypocrita nō ꝓ qualitate vite ma le. sʒz ꝓ simulatiōe sic aliqñ ẽ pctm̃ mor tale. puta si hoc facit ex fine q̇ est contra charitatẽ dei vel ꝓximi puta. Simulat se sanctũ vt possit seminare heresim. vel consequatur dignitatem eccesiasticam vel q̃cũ alia bona in quibus cōstituit finẽ. Si aut finis non sit ↄ̃ charitatem. sic erit pctm̃ veniale.  solũ delectat̃ in laude.  ẜm phil. iiij. ethi. magis dicit̃ vanus  malus. Sed si finis sit bonus puta ad laudeʒz dei ⁊ salutẽ animarum vt proximi edificent̃ sic meritorium est. si tñ nō cōtẽnat bonā vitā dicit tñ Aureo. in. iiij. di. xvj. q. j. ꝙ si ex hypocrisi se quit̃ oppositum honoris dei ⁊ proximi salutis ꝙ est peccatum mortale. Simili ter qñ solũ facit vt possit habere vanaʒz gloriam ⁊ huiusmodi ꝙ limito verũ in vana gloria que sit mortalis alias erit veniale solum.
Sobrietas

Sobrietas

dicitur mensura debita circa ea que sunt necessaria ad vitam vnde sobrius quasi sobriā idest mẽsura seruans ⁊ nomine sobrietatis tẽperantia significa. hoc exigitur in oĩbus. sed maxime in ministris eccle sie. xxxv. di. ꝑ totũ. xlj. di. ꝑ totũ. de vi. et ho. cle. c. clerici a crapula. j. thi. iij. Jtem in regibꝰ ⁊ principibꝰ ꝓuer. xxxj. Noli regibus dare vinuʒz. Quomodo peccat̃ mortaliter cōtra ipsam. vide Ebrietas. gula. ⁊ ornatus.
Societas. j.

Societas. j.

ẜm Marchum tullium ⁊ no. Aʒzo. in summa titulo pro socio est duorum pluriũve con uentio contracta ob comodiorem vsum ⁊ vberiorem questum facere. ad hoc. l. si non fuerit. §. pleri. ff. pro so. vnde con trahitur solo consensu. vnde si meus so cius aliquem admiserit quem meum so cium esse noluerit ei solũ socius est non mihi. ff. pro so. l. qui admittitur. ⁊ contrahitur ad tempus ⁊ in perpetuum. i. dum viuent socij ⁊ sub conditione vt. ff. pro soc. l. j. ⁊. C. eo. l. pe. sine fine vero cōtrahi. non potest. l. nullam. ff. eo.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ societas est quando lucra ⁊ damna communicantur. Bald. in. l. vnius. in princ. ff. pro so. ⁊ an dicatur quando res datur alicui ad meliorandum vt meliorata diuidatur. Barto. quod sic dummodo mihi do minium totum non transferatur sed in parte. ibi not. in. l. si tibi aree. ff. de prescrip. ver.
¶ Qui pñt cōtrahere societatẽ. Rñ. ꝙ il
1
*le ꝑsone que pñt se obligare ⁊ ↄ̃here. de quibꝰ multos casus habes. s̃. Donatio j. per totum.
¶ Qũo pōt ↄ̃hi societas. Rñ. dicit tex. ĩ
2
*l. societatem. ff. ꝓ so. societatem coire et re ⁊ verbis ⁊ per nuncium posse nos du bium non est.
¶ Circa quid potest contrahi societas.
3
*Rñ. ꝙ circa oĩa bona. itẽ circa aliquam negociationem. Jtem circa vnam rem. ff. eo. l. societas tʒz in re turpi ⁊ flagitiosa contrahi nō potest. ff. e. l. ne pretermittendum est.
¶ Est vnus qui ponit pecuniā ĩ manu
4
*mercatoris seu artificis ⁊ mercator seu artifex ponit industriam suam seu exer citiũ circa talem pecuniam. seu aliquis ponit pecuniam ⁊ operā ⁊ alter operā solum vel pecuniā soluʒz vel ambo pecu niā ⁊ operas vt ĩde ex tali negociatiōe ⁊ arte habeat lucrũ vtrum liceat. Rñ. ꝙ sic ẜm Ang. de perusio ĩ trac. de societa te. ⁊ hoc tā de iure ciuili  canonico  opera alicuius sepe valet ꝓ pecunia. l. j. C. pro so. Jnsti. eo. §. ij. no. glo. in. c. pleri. xiiij. q. iij. Et hoc dummodo duo cō currant. Primũ q ars ⁊ negociatio sit licita. c. ꝑ vr̃as. de do. ĩter vi. ⁊ vx. Scʒz q equitas seruet̃ omnibus  secundũ | Gof. dāna debẽt esse cōia in oĩbꝰ. vt in d. gl. c. pleri. ⁊. d. l. j. C. eo. ⁊ ẜʒz ĩdustriā ꝑiculũ hmōi ita vt q̇ plus posuit pecunie vel oꝑe plus habeat de lucro. d. l. si nō fuerint ĩ prin. ⁊ ad arbititũ boni viri ꝙ in hac actiōe sequẽ. est. l. ĩ ꝓposita. ff. ꝓ socio. Alias cũ ista equitas nō sernat̃ nō poterit esse iusta nec licita.  cũ societas sit fraternitas. l. veꝝ in ṗn. ff. ꝓ soci. pʒz ꝙ erit imqua ⁊ leonina. d. l. si nō fuerit ĩ fi. ꝙ bñ no. ꝙ tota ista materia. Et rō q̃re licite accipit̃ de lucro ĩ societa te ⁊ nō in mutuo est  in mutuo transfert̃ dñiũ pecunie in accipientẽ. Jn societate ꝟo nō  dicit tex. in. l. si tibi aree mee. ff. de p̃scrip. versi. nemo societatem cōtrahẽdo rei dñs esse desinit.
¶ Sed nũquid rōne pacti erit licitũ q
5
*quis habeat caput fractum ⁊ aliꝰ sanũ s. ꝙ q̇ habeat de lucro ⁊ nihil de damno vel magis de lucro  importer id ꝙ po niti societate ⁊ minus de dāno ⁊ hmōi. Rñ. q̇dā dixerũt ꝙ sic saltẽ de iure ciui.  cōtractꝰ ex cōuentiōe legẽ accipiũt. c. ↄ̃ctꝰ de re. iu. li. vj. sed tu tene cũ Aʒzo. et Accur. in. d. l. si nō fuerint. d. Anto. in. c. fi. de vsu. ⁊ ang. vbi. s̃. ⁊ ẜm theologos ⁊ veritatẽ ꝙ nullo mō lʒz vt dixi societas est q̃dā fraternitas ⁊ tale pactũ est ↄ̃ eiꝰ naturā iō nō vʒz. l. cũ p̃cario. ff. de p̃car. ⁊ c. fi. de preca. Et iō cōscĩa tenet̃ restitue re vel satisfacere oẽ ꝙ indebite habuit vel i qͦ ꝓximũ grauauit ⁊ ex hoc pacto.
¶ Vtrũ ponẽti operas tm̃ liceat facere pactũ ꝙ. s. im̃ vult certũ ꝓ oꝑa sua ⁊ de
6
*dāno nihil vult sentire. Rñ. ꝙ sic.  ẜm Ang. vbi. s̃. nō est iste ↄ̃ctꝰ societatis. sʒz locatiōis operarũ suaꝝ. ⁊ hoc verũ. nisi dānum cōtingeret ex dolo suo vł culpa  sic nō liceret. l. item q̃rit̃. in prin. ⁊. l. si merces. §. qui colũnā. ff. pro so.
¶ Vtrũ tradens cẽtũ ducatos in societatecũ pcō ꝙ vult sentire ip̃m capitale saluũ nec de eo vult sentire aliq dānũ
7
*sʒz de lucro vult ẜm discretionẽ socij tuʒz sibi placuerit dare licite saciat. Rñ. ꝙ nō sed est vsurariꝰ. c. ↄsuluit. ⁊. c. fi. de v. u. Et ꝓpterea ẜm Bal. in. l. j. q. ix. ff. ꝓ soc. talis quicquid accipit de lucro extenuat sortẽ quia tenet̃ cōpensare vel si vtrũ habuit tenetur restituere lucrũ. aduerte tamen ꝙ si quis nolet periculo capitalis se exponere ⁊ inueniret aliquem qui eum ve let assecurare pro ali quo sibi dato non esset vsura se liberare a pericula per talẽ assecurationẽ licet ꝓ lucro accipiat de capitali sic assecurato ꝙ quidem lucrum parit negociatio talis capitalis dati in so cietatem. Et idẽ dicerem quando socius accipiens ip̃m capitale ↄueniret libere cũ socio dante capitale de dādo sibi tale modicum de lucro ꝙ ꝟisimiliter q̇libet aliꝰ sic faceret si dāna capitale retineret totum lucruʒz aliquod ꝙ deberet habere ex tali societate eo ꝙ cũ assecuret ꝓ principali. ĩmo si nihil esset lucri solueret nihilominus assecurationẽ. vtpote quādo nogociatio est talis qualitatis q assecurationẽ inueniret soluendo tria vel quatuor ꝓ centenario. Et tamẽ cōmuniter ꝓ lucro societatis esset recepturus. vj vel. viij. ⁊ aliquando plus ⁊ sic cōueniret cum socio q solum daret sibi. iij. vel quatuor pro lucro ⁊ euʒz de capitali assecuraret. ⁊ sic intelligo illud q tʒz Ja. an. in. c. per vestras de do. inter vi. ⁊ vxo. in dote data mercatori. de quo habes. s̃. Dos. §. xj. Ratio  in isto casu pecunia posita in societate bene stat ꝑiculo ponentis. licet illud periculũ redimat p̃cio q licet. Et ideo non est priuilegiũ dotis.  lici ce potest fieri in quocũ capitali sic da to dummodo concurrent duo. Primum ꝙ sociꝰ accipiens libere hoc velit facere nō solũ accipiẽdo tale capitale sʒz etiaʒz si non acciperet ꝓ tali mō assecuraret. Scm ꝙ tm̃ plus possit verisimiliter lu crari de tali societate vltra ꝑtẽ suā tũ est illud ꝙ solueret pro tali assecuratiōe cuicun cōiter. Tutiꝰ tamẽ esset si ↄue niret cum socio de soluẽdo sibi tantum ꝓ assecuratione capitalis. quātum q̇libet aliꝰ acciperet si vellet assecurare ⁊ ĩ diuidẽdo lucro priꝰ solueret cōuentũ ꝓ assecuratione. ⁊ ꝙ suꝑesset de lucro sibi contingẽte illud retineret. Nec ob. c. na uigāti. de vsu.  ibi aliter non mutaret | nisi. periculum ⁊ lucruʒz pro periculo re ciperet.
¶ Vtrũ vidua seu q̇libet aliꝰ q̃ dat mer
8
*catori in societate cẽtũ cũ pacto ꝙ ip̃m capitale sit saluũ cũ intẽtione tamẽ retinẽdi in se periculũ ipsiꝰ capitalis. sed solũ facit tale pcm̃ ne decipiat̃ a mercatore vt nō capitale ꝑeat ip̃i mercatori si sine sua culpa periret licite sine vsura hoc faciat. Rñ. ꝙ lʒz vsura ĩ hoc ↄ̃ctu nō tamẽ sʒz ꝟa societas tamẽ peccat morta liter ꝓpter mẽdatiũ ꝑnitiosum ꝙ dicit in sui infamiā. xxij. q. j. c. j. ⁊. iō tenet̃ no tā facere ĩtẽtionẽ suā ne fo. te etiā morte p̃uẽta heredes vellẽt ĩ suo robore cōtractũ ꝑmanere nō tenet̃ restituere lucrũ ꝙ habuit ẜm. S. Bernadinũ ĩ suis ↄ̃ctibꝰ ⁊ bene  ꝑ. l. j. ⁊ totũ ti. C. plꝰ va. ꝙ agi. iste ↄ̃ctꝰ est ꝟa societas in re: ⁊ iō nō restituet lʒz alij dicāt ↄ̃riũ q̇ possent saluari quādo ex hoc aliq dānũ passus est mercator ꝓpter timorẽ periculi vel quādo ex notificatiōe sue volũtatis nō cessat scādalũ ꝙ ꝓximo dedit.  tũc credo tenet̃ restituere eo ꝙ fama rebus est preponenda. vj. q. j. deteriores.
¶ Vtrũ ponẽs cẽtũ apud mercatorem
9
*ita ꝙ medietas vel. iij. pars aut. iiij. vel aliq̃ ꝑs ipsoꝝ cẽtũ stet periculo mercatoris sit vsurariꝰ. rñ. ꝙ in hoc fuit diuer sa opi. doc. quibusdā dicẽtibꝰ ꝙ sic. vt S. Bernadinꝰ ⁊ multi alij quibusdā ꝙ nō.  licite hoc pōt fieri vt gl. in. c. pleri. xiiij. ⁊ multi alij q̇dẽ diuersitas eue nit ex diuersa opi. dubietatis sequẽtis ¶ Vtrũ dānũ debeat esse cōe si capita
10
*le ꝑdat̃ an solũ illiꝰ q̇ eũ posuit q̇busdā dicẽtibus ꝙ debet esse cōe. vt Ja. de ar. ꝑ. l. si id ꝙ §. itẽ celsus ⁊. l. cum duobus .§. quidam sagariā. ff. ꝓ so. quibusdam dicentibus ꝙ quatenꝰ est commune lu crũ ipsiꝰ capitalis eatenus ⁊ dānũ ꝑ. l. si non fuerit. §. j. ff. pro so. ⁊ ꝑ. l. manifestissimi iuris est. §. sed cũ in scam a cō trario sensu. C. de fur. Quibusdā alijs dicentibꝰ ꝙ solũ perire debet danti vt glo. ĩ. d §. j. Ratio  sic  capitali nihil lucrat̃ socius sed tantum debet redire ad euʒz qui dedit si inuenit̃ saluũ ĩ fine societatis. ita nihil dʒz habere de dāno ipsiꝰ. Sed tu dic cōcordādo op. ꝙ si nul lũ sit pcm̃. vel alia cōsuetudo tunc dic vel ẜm Pe. vt refert Cy. in. l. j. C. ꝓ so. ꝙ periculũ capitalis si pereat rōne societatis ad oꝑas exhibitas sit cōe si post aliquas exhibitas etiam aliq̇d sentiat de dāno. sed si post oẽs operas exhibitas ꝑdat̃ soli illud ⁊ sufficit alteri perdi tio suaꝝ oꝑaꝝ q̃ equissima est p̃sertim in conscientia vel ẜm Bal. in. l. j. C. pro soc. siue aũt operas siue post q perdat̃ solũ ponẽti ꝙ forte verius est de iure  sic non erat habiturus de lucro ipsius capitalis. sed solũ de lucro ꝙ debebat̃ sue industrie. ita nullũ debet pati dānũ de ipso. ⁊ sic tenẽdo istam opi. Pe. vel Bal. non licet facere pactum. q periculum capitalis sit alteriꝰ quam illius q̇ posuit. Rō  ĩ fine societatis si nihil esset nisi capitale totũ rehabebit. ⁊ ideo cũ sociꝰ nō habeat de lucro ipsiꝰ capita lis nō dʒz habere de dāno. Si ꝟo pactũ fieret ꝙ periculũ capitalis sit cōe q lʒz vt vult gl. p̃dicta vel sic haberet consue tudo: tũc scias q eatenꝰ capitale ip̃m esset diuideñ. l fine societatis si nihil in ueniet̃ de lucro q̃tenꝰ erat pcm̃. vel cōsuetudo de ꝑiculo ⁊ iō . s. Ber. p̃dictꝰ ⁊ multi alij tenuerũt q ĩ fine societatis etiā si nihil de lucro sit capitale inte grũ dʒz redire ad dātẽ. ꝓpterea tenẽt nō licere facere pcm̃ de aliq̃ parte ipsius capitalis periculi ⁊ sic tene. Sed si ip̃m capitale erit diuideñ. in fine societatis si nihil ĩueniretur de lucro ẜm q pct̃ sunt. vel est cōsuetudo de ꝑiculo sic est vera opi. d. gl. quā sequit̃ ang. vbi. s̃. s. q lʒz tale pactũ. alias nō. Et si pactum nullũ esset factũ de dāno sed solũ de lu cro intelliget̃ de damno sicut de lucro q ipse dās non intẽdebat aliquid sen tire de damno capitalis ⁊ in fine simpli citer ipsum habere sic esset vsurariꝰ mẽ talis ⁊ eo modo teneret̃ restituere sicut vsurariꝰ mẽtalis. de qͦ. s̃. Restitutio primo in verbo vsurarius.
¶ Vtrum liceat facere pactum. quod vnus habeat duas partes lucri et vnā
11
* | dāni vel duas dāni. ⁊ vnā lucri ⁊ hmōi Rñ. ꝙ in cōsciẽtia oẽ pactũ. q nō facit deteriorẽ ꝑtẽ alteriꝰ arbitrio boni viri ita ꝙ q̇ plus posuit plꝰ habeat licitum erit ꝙ ⁊ sequitur Ang. vbi. s̃. alias nō. ¶ Vtrũ imponẽs oꝑam in societatem.
12
*s. nauigādo eq̇tādo ⁊ hmōi teneat̃ sum ptibꝰ suis ponere. Rñ. ẜm Bald ⁊ Jac. de are. ⁊ Cy. in. l. j. C. ꝓ so. ꝙ nō quando ꝓficiscit̃ cā societatis  lucrũ ĩtelligit̃ deductis expensis. l. illud. C. de codi. l. mutuus. ff. ꝓ soc. q limitat Bal. vbi. s̃. veꝝ exceptis expensis q̃s domi fecisset  ille nō debẽt fieri de corpore societatis. ar. l. sed si ex lege. §. ꝙ aũt. ff. de peti. her. Ang. vero vbi. s̃. dicit hoc veꝝ nisi cōsuetudo aliter haberet. q̃ si esset debe ret seruari. nisi contineret iniquitatem aptam  videt̃ actũ ꝙ est cōsuetũ l. ꝙ si nolit. §. qui assidua. ff. de edi. edic.
¶ Quomodo tenent̃ socij ex disparibꝰ
13
*partibus qui fundũ vel apothecā con duxerũt. rñ. ẜm Bald. in. l. j. C. pro soc. ⁊ Ang. vbi. s̃. ꝙ locāti tenent̃ pro equali bus partibꝰ. ĩter se ꝟo tenent̃ ꝓ rata so cietatis. vnde etiaʒz supellectilia ⁊ vasa debent diuidi ẜm ꝑtes quibus diuide tur societas.
¶ Vtrũ ille qui semel posuit capitale ĩ
14
*societate ⁊ ꝑditũ est ante finitũ tp̃s societatis teneatur iterum aliud ponere. Rñ. ẜm gl. in. d. l. si non fuerit. §. j. ⁊ in l. j. C. pro soc. ⁊ Ang. vbi. s̃. ꝙ nō siue pe riculum commune fuerit siue non.
¶ Vtrũ dānũ ꝑsone illius q̇ ponit ope
15
*ras in societatẽ debeat cōicare ad inui cẽ puta cũ socius resisteret volentibus sibi auferre pecuniā vulneratꝰ est ⁊ fe cit multas expẽsasad curañ. se ⁊ hmōi. rñ. ꝙ sic qñ euenit ꝓpter societatẽ vt ex presse vult. l. cũ duobus. §. q̇dā sagariā negociationẽ vt dicit tex. coierũt alter ex his ad cōparādas merces ꝓfectꝰ in latrones incidit suā pecuniā ꝑdidit serui eiꝰ vulnerati sunt res proprias ꝑdidit dicit Julianꝰ dānũ eẽ cōe. Jō actiōe ꝓ socio dāni ꝑtẽ dimidiā agnoscere debere tā pecunie  reꝝ ceterarũ q̃s secũ nō tulisset sociꝰ. nisi ad merces cōi noĩe cōparādas ꝓficisceret̃. sed ⁊ si q̇d ĩ medicos ĩpẽsuʒz ẽ ꝓ ꝑte sociũ agno scere debere rectissime Julianus ꝓbat hec ibi. ff. ꝓ soc. Nec ob. l. sociũ. §. sociꝰ. ff. ꝓ so.  illud intelligit̃ qñ culpa socij id cōtingit ẜm gl. ibidẽ  tũc nō tenet̃. Aduerte ẜm Bal. ĩ. l. j. C. ꝓ soc. ꝙ dānũ oẽ extrĩsecũ ꝙ rōne societatis euenit dʒz eẽ cōe. puta debita ⁊ credita ẜʒz dānũ iu trĩsecũ. s. ĩpsiꝰ capitał nō nisivt dixi §. x. ¶ De q̃ culpa tenet̃ socius alteri socio.
16
*rñ. ꝙ si ↄ̃ctꝰ est solũ societatis tenet̃ de dolo lata ⁊ leui culpa non leuissima  sufficit talẽ diligẽtiā adhibeat in rebꝰ cōibꝰ sicut ĩ ꝓprijs. vt. l. cũ duobꝰ. ff. ꝓ soc. Vnde uis aliq̇s exp̃sse periculũ ĩ se suscepisset nō tñ intelliget̃ de illo ꝙ euenit culpa socij. l. pluri. C. de nauti. fen. Qñ ꝟo cũ societate ẽ ↄ̃ctꝰ locatiōis vel aliꝰ cōtractꝰ qũo teneat̃ ⁊ ex qua cul pa habes. s̃. Comodatum. §. xj. ⁊ Locatio. §. xxiij.
¶ Qũo dʒz diuidi societas si nihil inter
17
*ip̃os ẽ cōuẽtũ exp̃sse vel tacite: puta  nulla ẽ cōsuetudo. de hoc rñ. ẜm Bal. ĩ l. j. C. ꝓ soc. q. ij. ⁊ Ang. vbi. s̃. ꝙ si alt̃ po suit cẽtũ ⁊ alter oꝑas ⁊ de lucro habent ducẽta extrahet prĩo q̇ posuit cẽtũ sua cẽtũ ⁊ sic de quocũ alio q̇ alq̇d posuit q̃ extracta reliq̃ ducẽta q̃ sunt de lucro diuident̃ ĩter se oẽs ita tamẽ ꝙ q̇ plus posuit ĩ societate puta oꝑas ⁊ pecuniā vel duas ꝑtes pecunie respectu illiꝰ q̇ solũ vnā ꝑtẽ posuit nō respectu eius q̇ oꝑas posuit.  oꝑa vʒz tātũ sicut pecunia q̃ ponit̃ habebit plꝰ de lucro vt. d. l. si nō fuerint ĩ ṗn. ⁊. l. q̇d em̃. ff. ꝓ socio. ⁊ hoc arbitrio boni viri. ⁊ id q q̇dā dixerũt ꝙ sic q̇ posuit cẽtũ ꝓ prĩo extrahit cẽtũ. sic ⁊ ille q̇ posuit oꝑas dʒz extrahe re alia cẽtũ ꝓ oꝑa sua nō vʒz nec de iure diuino ciuili vel canonico  oꝑa hoĩs nihil est aliud  offm̃ diuinuʒz vt. l. j. ff. de ope. libe. ĩmo oꝑa hoĩs dicit̃ fructus eiꝰ esse vt. l. iij. ⁊ seq. ff. de oꝑ. ser. Et iō il le q̇ posuit oꝑas tm̃ nō r posuisse aliq̇d cōsistens in sorte vel capitali. sed solum fructũ sue ꝑsone q̇ fructus aut vsus fructꝰ sue ꝑsone corrñdent fructui aut | cōmoditati illorũ centũ ꝓ qͦ bñfacit. d. l. cũ duobꝰ. §. si incoeũda. Preciũ inq̇t ẽ velamẽtum artis. Et sic intellige illud q sepe oꝑa alicuiꝰ ꝓ pecunia vlʒz. vt in sti. ꝓ so. §. ij. i. ꝓ cōmoditate ⁊ vsufructu seu interusorio dicte pecunie. Et iō si alter solum posuit oꝑas ⁊ alter centum solum ⁊ lucrũ sunt ducenta ille qui posuit oꝑas habebit centum solum ⁊ ille qui posuit centum habebit illa centuʒz ⁊ postea alia centum de lucro.
¶ Quātuʒz durat societaa. Rñ. tex. in. d.
18
*l. societatem dissociamur renũciatione morte capitis diminutiōe ĩtellige ꝓut ẽ mors ciuilis ẜm gl. ibidẽ ⁊ egestate di cit gl. incidẽte vt si q̇s ex socijs bonis cesserit vt ĩsti. e. §. itẽ vel fuerũt publica te. vt in. l. actiōe. §. publicatiōe. ff. ꝓ soc. Adde ꝙ dissoluit̃ ẜm ꝙ ↄuenerũt ĩ tꝑe duratiōis illo finito. Jtẽ ex cōsuetudine si nihil actũ ẽ de tꝑe. d. §. q̇ assidua. ¶ De societate ĩter fr̃es ⁊ alios qũo taci
16
*te ↄ̃hit̃ habes. s̃. peculiuʒz §. xxvj. cũ se.
Societas. ij.

Societas. ij.

circa aĩaliaque dicitur socidum alalium contrahitur. vj. modis.
¶ Primo mō qñ aĩalia exp̃sse tradũtur gr̃a societatis ↄ̃hẽdi vt dicit glo. in. l. si
1
*pascẽda pecora. C.  pac. Vel qñ lʒz exp̃s se nō dicat̃ ꝙ gr̃a societatis tradũt̃: tñ tacite dant̃ gr̃a societatis scʒz qñ dāt̃ vt sint cōia. ⁊ sic ↄ̃hitur societas vt. l. si tibi aree mee. ff.  p̃scri. ꝟ. et facit q no. bal. ĩ. d. l. si pascẽda. Et  hoc mō aliqñ ↄ̃hitur in aĩalibꝰ grossioris gñis aliqñ ĩ minutis. Jō prĩo ꝓponā quot modis eĩalia grossa dāt̃ gr̃a societatisexp̃sse vel tacite. Et aduerte q aĩalia grossa dicũt̃ quoꝝ fructꝰ regułr nō ascẽdit ad valorẽ mr̃is in anno: vt sũt boues eq̇ muli. ⁊ hmōi. Jsta altqñ dant̃ extimata aliqñ inextimata: aliqñ cũ terra: aliqñ sine cōmunione terre q fieri pōt. vt in d. l. cum duobus. §. incoeunda.
¶ Qñ dant̃ extimata ⁊ sine terra tũc ꝑi
2
*culũ casus fortuiti est cōe inter socios vt r ĩ. d. l. cũ duobꝰ. §. dāna. nec mirũ  extimatio hoc casu facit emptionẽ. l. extimate. ff. sol. ma. et sic ꝓ parte dñiuʒz remanet apud tradentẽ. ⁊ tacite ꝓ alia ꝑte rōne cōionis in illũ cui cōicant̃. ⁊ si ne traditiōe trāsfert̃. l. j. §. j societate. ff. ꝓ socio. ⁊ perinde est ac. si ille q̇ dat mutuasset p̃ciũ medietatis socio. ⁊ ipse po suisset aliā medietatẽ ⁊ cōiter ab ipsis duobꝰ essent empta: ⁊ sic in societatem posita. Et iō q̇libet de periculo tenet̃ ꝓ dimidio nisi culpa vel dolo alteriꝰ cue niret. Nā tũc solꝰ culpabilis. esset. d §. dāna. Bal. tamẽ ĩ. l. j. C. ꝓ so. distinguit ꝙ. s. Aut pereunt casu fortuito. ⁊ sic erit cōe. Aut perẽptio venit ex natura rei. et tũc dicit ꝑiculũ solũ esse dātis.  sic ẽt penes eũ fuissent moritura nec est veꝝ ẜʒz eũ ꝙ ista extimatio faciat vẽditionẽ vt. d. §. dāna. ⁊ in. l. iij. ff. locati. et. l. cum manu sata. ff. de ↄ̃hẽ. emp. vbi r nemo eā rẽ vẽdidisse de cuiꝰ dñio id agit̃ ne emptorẽ transeat sʒz hic aut locatio aut aliud genꝰ ↄ̃ctꝰ hec ibi. Sʒz saluo melio ri iudicio hoc nō teneo cũ melioramen ta etiā naturalia in hoc casu cōicent̃. vt d. l. si nō fuerint sic cōuenit vt pericula siłr etiā naturalia diuidant̃ siue cōicen tur. necvʒz ꝙ adducit ꝙ extimatio nō fa cit vẽditionẽ ĩ isto casu. ĩmo facit vt pʒz ꝑ. d. l. iij. ff. loca. Et iō tene ꝙ ꝑiculũ etiā naturale erit cōe. vt tenent multi doct. maxime. Ang. vbi. s̃. Q tamen limito veꝝ nisi exp̃sse aliud sit cōuẽtũ ⁊ sic ĩtelligit̃ ille. §. nemo ĩ. d. l. cũ manu sata. vł nisi de ↄsuetudine aliud sit:  ĩtelligit̃ actũ q est cōsuetũ. l. ꝙ si nolit. §. q̇ assidua. ff. de edi. edi. Et ideo si pactũ sit ꝙ periculũ capitalis nō sit cōe nō erit lici tus iste ↄ̃ctꝰ ĩ foro aĩe. nisi recipiẽs vel aliꝰ q̇ in vno alleuiatur in alio equiualenti grauaretur. l. ẜm naturā. ff. de reg. iuris. Pactũ vero circa fructus vel circa tempus oportet contineat equalitatem arbitrio boni viri. Vnde nō videt̃ iustum q fructus in hoc casu debeant per mediũ partiri. Si alter ipsorum po nit operas:  ipsas operas plusquam alius socius ponit. cũ tantũdem in societatem posuerit. Et propterea debet attendi si opere possunt fieri per minores ⁊ pupillos et hmōi quorum opere | nō sunt in magna extimatione. licet ali que sint. vt. d. l. fi. ff. de li. causa. vel si re cōpẽsantur ꝑ lacticiuia ⁊ hmōi ⁊ de pa lea seu feno quod dat ad comedẽdũ. et sic attẽdere. ꝙ q̇libet ipsoꝝ equałr tm̃ posuit ĩ societatẽ ⁊ vltra. vide q vltra pōit alius puta rusticus  operas ⁊ sic nisi recōpensaretur in alio debet habe re plus de fructibꝰ. aliter esset vsura cũ ex mutuo interpetrato plus grauaret̃ c. consuluit. c. in ciuitate. de vsuris.
¶ Quando autem dant̃ inextimata. et
3
*sine terra. ⁊ tũc si nullum pactum fit de capitali aut fructibꝰ vel tꝑe suntquedā extrauagātia ⁊ iura posita inter extra ordinaria capitula feud oꝝ ĩ fi. decime colłonis sic dicẽtia. Jlle qui accipit iumentũ vel vacā debet tenere per. v. annos. ⁊ oẽs poledri velvituli debent esse cōes. ⁊ quicquid poledri quesierũt tꝑe triturationis. Jumentũverovł vaca da ta debet eẽ illius q̇ eũ vel eaʒz posuit in fine societatis: nisi ille q̇ accepit ad societatẽ tertiaʒz parteʒz precij dederit socio ponẽti:  si dedit tertiā partem tũc in fine ipsuʒz iumentũvelvaca erit cōe. Tu tamẽ attendẽs in cōscientia ad ar bitriũ boni viri. vt equalitas seruetur. ita quod qui plus ponit plus habeat. vt. s̃. dictum est. Si vero pactum sit factum cum pluribus modis contractus concipi possint cũ plurasint negocia  vocabula. l. natura. ff. de prescrip. ver. Attendendũ est ꝙ cōtineat equalitatẽ arbitrio boni viri ꝑ regulā in. d. l. si nō fuerint ⁊. l. ꝓposita. ff. ꝓ socio. Aduerte tñ ꝙ qñ aĩal dat̃ inextimatũ nō potest pactũ geri licite ꝙ periculũ sit alterius  eius q̇ ipsum dedit. Hoc etiam tenet Bal. in. d. l. si pascenda. Nam cũ dictuʒz aĩal positũ ĩ societate ĩ sine debeat esse ponentis. si pactum fieret ꝙ ꝑiculũ ad ipsum ponentem non spectaret eẽt imquũ. ⁊ si ipse ꝑdit aial ⁊ sociꝰ ꝑdit operas. Nec obstat q. s̃. dixi de capitali pecunie.  non vʒz siłitudo. Rō  pecu nia sił ip̃o vsu cōsumit̃. ⁊ sic in ip̃a socie tate totałr exercet̃. Sʒz secus ẽ ĩ aĩalibꝰ q̃ nō sic ↄsumuntur sed qñ meliorantur. Vñ sicut melioramẽtũ pertinet ad dantem sic ⁊ periculũ pertinere debet. d. l. ẜm naturā. si tñ dās in aliquo plus grauaret̃. puta  recipiẽs nollet teneri ĩfine de dāno ipsius aĩalis q euenit culpa sua. sʒz solũ in parte cũ teneat̃ in totũ. l. cũ duobꝰ. §. ĩ coeũda. ⁊. §. dāna. ff. ꝓ socio. sic posset ĩ alio aleutari qͦ ad periculũ ipsius aĩalis per regulā ĩ. d. l. ẜʒz naturā. et ex p̃dictis ptʒz ꝙ ille q̇ dat aĩalia inextimata cũ pacto: ꝙ de ṗmis fructibꝰ capitale suuʒz detrahat: litcite facit ⁊ tenet̃ restituere q̇cq̇d accepit in grauamẽ alteriꝰ socij. Nā socium ĩ hoc grauat ꝙ operas ⁊ expẽsas q̃s fecit si statũ exiracto valore capitalis periret ip̃m capitale amitteret. ⁊ sic ip̃e esset in tuto ⁊ alter sociꝰ in periculo. sʒz pone ꝙ nō ꝑit. sed cum tempore młtũ lucratꝰ ẽ alter socius ad quam restitutionem te nebitur predictus. Rñ. ꝙ ad tm̃ tum arbitrio boni viri extimabitur periculum perditionis operarum ⁊ expensarũ quas perdere poterat.
¶ Qñ ꝟo dātur aĩalia grossioris gene
4
*ris cũ terra vt puta cōico sociovnũ par boum cũ certa qualitate terre quā ara re debeat. et tũc si extimata tradidi ꝑi culũ totuʒz ad me ꝑtinebit. Si vero extimata periculũ erit cōe. di. §. dānanisi dolus vel culpa alteriꝰ ꝓmiserit vt ibi dr̃. Silr fructꝰ terre erit cōis qñ extiata sũt tradita: Rō  vnꝰ pōit ꝑtẽ bous. ⁊ terrā. ałr partẽ bouʒz quā vr̃ emisse rōne extiatiōis ⁊ operas. ⁊ equitas vłt vt eq̃łr ꝑtiatur fructꝰ: nō aũt erũt cōes fru ctus qñ p̃dicta aĩalia dāt̃ in extĩata. rō  alter solũ pōit operas ⁊ alter aĩalia ⁊ terrā. Q veꝝ ĩtelligo nisi forte indu stria socij tm̃ extĩaret̃ aut plus. Et iō ar bitrio boni viri iudicādũ erit: vt equalitas seruetur. d. l. proposita.
¶ De aĩalibꝰ minuiis aut ouibꝰ: porcis
5
*capris ⁊ hmōi. aduerte ꝙ ĩuenit̃ ĩ extra uagātibꝰ positis in fine decĩe colłonis feudoꝝ ꝙ talia aĩalia dñt dari ad tres ānos ⁊ ĩ vnoqͦ anno dʒz dari ꝓ capra duodecĩ formaticos optimos ⁊ ꝓ pecu desex nec tm̃ grossos tũ facerẽt. xx. pe | nec tātum paruos tum facit vna mu gitura vniꝰ pecudis. sed mediocres ar bitrio boni viri. Jn fi. ꝟo capra vł ouis data añ oĩa erit ipsius tradẽtis nisi ille qui accepit soluisset tertiā partẽ p̃cij ipsius  sic erit cōis. capreti ꝟo ⁊ agni ⁊ lana erũt cōes. ĩ porcis ꝟo oĩ āno sũt percipiẽdi porcelli. nisi ille q̇ accepitvo luerit tenere eos vs ad ties annos. ⁊ ĩ fi. triũ ānorũ oĩ a partiri debẽt per me diũ ⁊ ẽt porcelli nati de porcellis. Si tñ ↄsuetudo vel pcm̃ aliud eẽt vel extima ta data essent dic ẜm ꝙ dictum est de animalibus grossioribꝰ vt omnino seruetur equalitas ⁊ iniustitia nulla fiat alteri ab altero.
¶ Secundo mō ↄtrahit̃ focietas sic. dā
6
*tur aĩalia sʒz nō cōicant̃ nec eorũ dñiuʒz trāsfertur sed solũ custodie alteriꝰ com mittũtur aliquo dato vł recepto p̃cio. ⁊ tũc ꝓprie ↄtractꝰ locatiōis est ⁊ cōductionis. l. ij. ff. loca. Si aũt non interuenit p̃cium. sʒz tradens dicta aĩalia recipit aliq̇d vt puta ꝓ bobꝰ vt arẽtvel pro pecudibꝰ vt stercoriʒzẽt ⁊ hmōi. Aut reci pit ille cui tradũt̃ ꝓ mercede. custodie vel oꝑa aĩaliũ vt stercoriʒzatio ꝓ mercede cōpẽsetur. q̇ oẽs tres modiↄsiderari pñt vt ĩ siłi in seruo dicit tex. in. l. j. §. si q̇s seruũ. ff. depo. sic erit ↄtractꝰ ĩnoĩatꝰ ⁊ regulabit̃ ẜm ↄ̃ctũ locatiōis cui magis assimilat̃ vt in. d §. seruũ ⁊. l. naturalis. in prin. ff. de prescrip. ꝟ. cuiꝰ natu ra ẽ vt fructꝰ ⁊ periculũ ꝑtineat ad dñʒz rei locate. l. itẽ si p̃cio §. j. ⁊. ij. ff. locati. ⁊ de eo habes. s̃. locatio.
¶ Tertio mō dant̃ aĩalia ⁊ in totũ trās
7
*ferũt̃ in accipiẽtẽcũ pacto q teneat ea ad meliorādũ ⁊ sic meliorata cōicẽtur ⁊ sic dr̃ ↄ̃ctus innominatꝰ vt dicit tex. in. l. si tibi aree me. ꝟ. sʒz si puerũ. ff.  p̃scri. ver. Vñ p̃ciũ dictorũ animaliũ si vẽ dāt̃ dʒz eẽ cōe. vt. d. l. si tibi aree me. ⁊ siłr fructꝰ ibi ꝑ. l. si pascẽda. C. de pac. ⁊ siłr ꝑiculũ dʒz eẽ cōe sicut ⁊ vtilitas. l. mutiꝰ ff. ꝓ soc. aduerre tñ hoc ↄ̃ctꝰ magis assi milat̃ ↄtractui societatis ꝙ locationis. Jō pñt circa hoc ĩtelligi q̃ dixi. s̃. ĩ ṗmo calu qñ dātur inextimata vł extimata. si vero moltora mẽtũ nō seqnat̃. credo ꝙ integra ad dñʒz tradentẽ sint restituẽ da quasi cā data ⁊ cā nō secuta. ff.  cōdi. cā data. ⁊ cā non secuta per totum.
8
*¶ Quarto mō dāt̃ aĩalia vt cooperiautur vł vt cooperiāt. puta thaurꝰ vłvaca ⁊ hmōi ⁊ ẽ ↄtractꝰ ĩnoĩatꝰ ⁊ iō ad arbitriũ boni viri reducet̃ ne cũ altena iactura quis lucretur. l. nā hoc natura. ff. de condi. inde.
¶ Quĩto mō dāt̃ aĩalia aliqñ extimata
9
*tałr ꝙ comodũ ⁊ ĩcomodũ sit recipiẽtis ⁊ sic resultat cōtractꝰ emptiōis ⁊ vẽditiōis. ar. l. extimate. ff. so. ma. iō si aliq̇d accipietvltra preciũ rōne tꝑis eẽtvsura c. cōsuluit ⁊. c. ĩ ciuitate. de vsu. nisi emptor aĩaliũ ꝑceptis fructibꝰ morā traheret in soluẽdo preciũ  tũc ꝓ inter eẽ posset petere ꝑtẽ fructuũ. l. curabit. C. de act. em. ⁊ vẽ. ⁊ tʒz gl. cōmuniter do ctores. c. conquestus. de vsuris.
10
*¶ Sexto mō sunt data aĩalia nec appa ret an cā societatis vel qũo mortuis prĩ cipalibꝰ ⁊ tũc ẜm ꝙ ↄsuetũ est talia da ri sic extimabit̃. d. §. q̇ assidua vel si de ↄsuetudine nō apparet p̃sumet̃ ↄtractꝰ ĩnoĩatꝰ. ij. ff. de prescrip. ver. ⁊ sic cẽsebitur cōtractꝰ societatis ⁊ per oĩa fiet de fructibꝰ ⁊ reliq̇s sicut ius societatis exi git vel saltẽ fiet receptori aĩaliũ debita ↄpẽsatio ẜm exigentiaʒz sumptuũ et laboris sui. ⁊ hoc actiōemādati. ex qͦ ꝑ im positionem dñi pascẽda suscepit. l. j. ff. mā. vel saltẽ actiōe ĩ fcm̃ siue p̃scrip. ꝟ. d. l. ij. ex p̃dictis igit̃ptʒz qũo societas sit licita vel illicita ⁊ q̇d diceñ. de multis casibꝰ cũ infinitis modis possint ↄcipi vt ĩ. d. l. natura. ff.  p̃s. ꝟ. Et ꝓpterea at tẽde ꝙ ĩ ↄ̃ctu societatis aliqñ interuenit rō mutui iterpretati. puta qñ dāt̃ ex tiata aĩalia vel exigit̃ ꝙ sint ad periculũ accipiẽtis ↄtra naturā societatis. et tũc si grauat̃ in aliquo accipiẽs ꝓpter hoc erit vsura. Siłr aliqñ cuʒz societate ↄcurrit ↄ̃ctꝰ locatiōis ⁊ ꝓpt̃ea eq̇tas at tẽdat̃. ⁊ ꝙ ↄuenit tał ↄtractꝰ vt sic scias discernere qñ ẽ iniustitia vel iniquitas.
Sodomia

Sodomia

est turpitudo in masculũ facta. xxxij. q. vij. vsus | ⁊ est grauĩus pctm̃ adulterio. vt in di. c. vsus ⁊ grauiꝰ  cum matre ibideʒz. c. adulterij. Vñ clericꝰ dʒz deponi ⁊ ĩ mona sterio detrudi ad agendā pnĩaʒz. Laicꝰ excōicari ⁊ penitꝰ reddi alienꝰ a cōione fidelium. c. clerici. de exces. p̃la. ẜʒz ll. dʒz igne crem ari ⁊ ĩ aut̃. vt nō lux. cōtra na turā. vnde dicitur ꝙ ꝓpter impios actꝰ sodomitarũ fames ⁊ terremotꝰ ⁊ pestilentie fiunt. ⁊ ciuitates cũ hominibus pariter pereunt.
Solicitudo

Solicitudo

Vtrũ sit peccatum. Rñ. ꝙ si loquimur de solicitudĩe tẽporaliũ sic triplex ẽ. Vna ẽ āxie tatis ⁊ auaricie. ⁊ hoc pctm̃ sꝑ mortale pctm̃ ꝟoest exfi. puta  ↄstituitur finis in ipsis querẽdis pati oĩa facere ꝑꝑ ipsa habẽda. Vñ aug. ĩ li. de operibꝰ monachoꝝ cũ dicit dñs nolite soliciti esse ⁊ c. hoc dicit vt nō ista intueamur ⁊ ꝑꝑ ista faciamꝰ q̇cq̇d ĩ euangelij p̃dicatiōe fieri iubet̃. Alio mō ẽ mortale pctm̃ ex mō qñ tm̃ in hmōi anxiat̃ ꝙ omittit ne cessaria ad salutẽ ⁊. suffocat mẽtẽ ĩ tali bꝰ ⁊ de hac loq̇t̃ Gre. xlix. d. c. hinc em̃ in ꝟbo gibbꝰ. Alia solicitudo dicit̃ dubie tatss ⁊ diffidẽtie. cũ homo timet ne tẽpo ralia sibi deficiāt. ⁊ iō anxiat̃ ꝓ ip̃is nō tñ aliquid faceret cōtra dei precepta vł omitteret ⁊ ista est pctm̃ veniale. ter tia necessitatis ⁊ ꝓuidentie. ⁊ hec non estpctm̃ immo bona ⁊ laudabilis. vnde glo. Math. v. Non labor ⁊ prouidentia damnatur sed solicitudo mẽtem suffocans. ⁊ de hac tertia loquitur. c. diuine. lxxxvij. di. solicitudovero spũalium ꝑ se est bona ⁊ ad hāc xp̃s inducit nos. math. vj. Primum querite regnum dei ⁊ c. Posset esse pctm̃ per accidẽs qñ hō tm̃ intenderet spũalibus ꝙ omitteret ꝓui sionem hu manā debitaʒz  esset tenta re deum contra illud Math. iiij. Nō tẽtabis dominum deum tuum.
Solutio

Solutio

est eius quod debet̃ redditio. ĩsti. q̇mo. tol. obli. ĩprĩ. sʒz large soło est ab obligatione liberatio. qͦcũ mō. ff. . sol. l. solonis. Nā qualitercũ satisfactum sit creditori ad voluntatẽ suā ꝓ soluto habet̃ lcʒz solutum nō sit. ff. de pig. act. l. si rẽ alienā. §. oĩs. hĩc no. Gof. ⁊ Host. in sum. eo. ti. §. j.

De noiatis in hoc. §. ⁊ ꝙ solutio est facti nō iuris no. in. l. consilio. §. fi. ff. de cura. furio. iō soluẽs ĩndebituʒz scienter donare videtur bar. no. ĩ. l. j. C. ad. l. fal. ¶ Quod sũt spẽs sołonis. Rñ. due vna naturalis siue vera q̃ ẽ ꝑ redditionẽ eiꝰ
1
*q bet̃. Alia ciuił siue imagĩaria. ⁊ hec fit multis mōis. s. ꝑ nouationẽ q̃ est qñ extinguit̃ prior obło ⁊ ĩ aliā obligatio nẽ ciuilẽ vel naturalẽ trāsfert̃. ff. de noua. l. j. Aut ꝑ delegationẽ q̃ ẽ qñaliũ reũ vice sua creditori vł cui ip̃e iusserit dat. ff. de accep. l. j. Aut ꝑ obligationẽ factā tꝑe⁊ loco ↄgruo. C. sol. l. obsignatōe. ff. e. l. si soluturꝰ ⁊. l. q̇decẽ in prin. ff. de pi gn. l. creditor. Nō tñ ꝓdest obło si nōↄsi gnetur. C. de vsu. l. ij. ⁊. l. acceptā. Jtẽ oʒz ꝙ fiat cui debetur vel eo absente iudici ⁊ si iudex deficiat honestis personis. C. de vsu. l. si creditrici de offi. ordi. c. pastorał. in fi. Jteʒz ꝙ res deposita du ret  si ĩ vsus suos conuertat nō est tutus offerẽs. l. debitor. ff. de vsur. ⁊ si sic  posita res amittat̃ nihilominus debitor est liberatꝰ. ff. de arbi. l. arbiter la. ij. ff. depo. l. j. §. si pecuniā ĩ sacculo. ⁊ hoc veꝝ in obligatiōe quātitatis.  si obli gatio esset in specie. sola obligatio sufficeret. ff. eo. l. hominem. §. j.
¶ Vtrũ soło debiti in titate exñtis sit
2
*faciẽda ẜʒz pecunie valorẽ currentẽ tꝑe solutionis vel ẜm ꝙ valebat tꝑe ↄ̃ctus Rñ. ꝙ in quacũ dispositiōe cōtractuũ sit debitũ soło semꝑ dʒz fieri ẜʒz monetā q̃ currebat tꝑe cōtractꝰ debiti ⁊ si nō reperitur  ẽ reprobata vel diminuta in pōdere puta  tonsa vł ꝑ lōgũ vsũ effecta grossa  argẽtũ ĩ suꝑficie corruit ex lōgo vsuvel alio mō perpetuo est altera ta tũc dʒz solui ipsiꝰ extimatio ẜm quod cōiter tenetur ꝑ legistas et canonistas in. l. paulus. ałas ĩcipit creditorẽ. ff. de sol. ⁊ in. l. ĩminoꝝ. C. in qui. cau. in. ĩteg. resti. nō est nece. ⁊ per cano. in capitu. to. de iureiu. ⁊ in. c. olim de censi. ⁊ lʒz Bar. in. d. l. paulus limitet istud veruʒz quādo talis diminutio ↄtĩgit ĩ moneta | grossa ⁊ nō ĩmĩnuta. tñ do. Anto. ĩ. d. c. quāto. ⁊ sequit̃ Pa. ibidẽ tʒz ita hr̃e locũ in moneta parua sicut in magna qñ deterioratio directe ↄtingit ipsaʒz pecu niā. puta.  duo antiqua nō valent nisi vnũ de nouis. voluit etiā Cy. ⁊ Pe. ĩ. d. l. in minoꝝ ⁊ Hosti. in. d. c. quāto. ꝙ qñ solũ pecunia est reprobata nō deteriorata ꝙ de ea pōt fieri solutio ex quo cur rebat tꝑe cōtractus. Sʒz spe. eo. tit. ⁊ ibi Jo. an. ⁊ Pan. in. d. c. to tenent  non pōt ⁊ est cōis opi.  magis moueta cōsiderat̃ rōne cursus quā respeciu mate rie vt videt̃ tex. ĩ. d. c. olim. facit etiā. c. eijciens. lxxxviij. di. si ꝟo alteratio non esset ꝑpetua sʒz ad tp̃s vt cōtingit ꝙ flo renus hodie magis valeat  cras. ita ꝙ crescit vel descrescit ẜm tꝑa cōiter te net̃ talẽ variationeʒz nō debere attẽdi. ar. l. p̃cia. ff. ad. l. falci. sicut enim creditor vellet sibi vt solueret̃ si plꝰ valeret. ita dʒz recipere si minus valet cũ speret̃ augmentũ. sic voluit Bar. in. d. l. paulꝰ ⁊ alij in. d. l. minoꝝ. Q mihi vr̃ equuʒz nisi quando nō esset spes ꝙ de ꝓximo deberet habere augmentũ.  sic videt̃ ꝙ debeat solui ẜm extimationẽ tꝑis cō tractꝰ  posset esse ꝙ nũ cresceret. ar. in. l. iurisperitos in prin. ff. de excu. tu. ⁊ quod no. gl. in cle. ij. de rescrip. Jac. de are. ⁊ Bar. in. d. l. paulus. ⁊ Host. ĩ. d. c. quāto tenẽt ꝙ si ẽ alterata respectu cur sus nō respectu materie ⁊ ꝑpetuo puta  ṗnceps nō vult expẽdat̃ nisi ꝓ tāto vt forte recolligat ⁊ cudi faciat. ꝙ nihilominꝰ de ea pōt fieri solutio si debitor nō fuit in mora. Sʒz Oldra. ⁊ Frede. in d. l. ĩ minoꝝ. ⁊ do. An. ĩ. d. c. quāto. tenẽt ꝙ dʒz solui ad extimationẽ antiq̃ currẽtis tꝑe ↄ̃ctꝰ.  eadẽ rō q̃ est de toto ⁊ de parte argu. l. q̇ de tota. ff. de rei ven. ⁊. c. pastoralis. §. Jtẽ cũ totũ de offi. delega. ⁊ vr̃ ꝓbari in. d. l. olĩ. ⁊ vr̃ magis equũ. Et sic cōclude ꝙ siue sit reprobata ĩ totũ siue alterata in ꝑte in ꝑpetuũ respectu cursus lʒz non respectu materie siue deteriorata respectu materie ꝙ nō pōt fieri de ea solutio sʒz debet solui extima tio ẜʒz tp̃s ↄ̃ctꝰ ⁊ hoc siue solutio sit fien da rōne ↄ̃ctꝰ siue ex cōdẽnatiōe iudicis de cōdẽnatione aũt que fit rōne statutĩ Spe. tʒz ꝙ debet solui de moneta currẽte. Sʒz pa. in. d. c. quāto vr̃ tenere q de moneta currẽte tꝑe facti statuti. Ego te neo cũ spec.  in penis mitior sit inter pretatio. c. odia de re. iu. li. vj. de solu. ve ro q̃ debet fieri ex mādato ṗncipis vel alicuiꝰ dñi seu ex eiꝰ gr̃a dicit do. ant. ĩ d. c. quāto ꝙ si dñs ignorabat valorem monete sic fiet ẜm cursum currẽtis ẜm gl. ⁊ Lau. ĩ cle. ij. de dec. si ꝟo sciebat eiꝰ valorẽ sic fiet eiꝰ solutio ẜm extimationẽ tꝑis ipsiꝰ mādati seu gr̃e facte. ar. d. c. oliʒz. ⁊. l. fi. ff. de au. ⁊ arg. le. si vero solu tio est respectu legati sic fiet ẜm extima tionẽ tꝑis testĩ cōditi licet testōr postea multũ suꝑuixerit in tātũ ꝙ sit muta ta. ita cōsuluit Oldr. ⁊ facit tex. ĩ. l. vxorẽ .§. testō. ff. de leg. iij. ⁊. d. l. fi. ⁊ sequit̃ do. pe. de anch. in. d. c. olim ⁊ Jo. an. in addi. ad Spe. e. ti. ⁊ pa. ĩ. d. c. quanto. ideʒz dicit Old. in p̃cepto arbitroꝝ idẽ dicit pa. vbi. s̃. ĩ p̃cepto iudicis cōdẽnātis ĩ certa quātitate ⁊ hic no.  sepe ĩ practi ca. Limita tamẽ p̃dicta in debito cōtra cto ex mutuo ẜm distinctionem quam ponam. j. vsura. j. §. xxxvj.
3
*¶ Quis tenet̃ soluere. Rñ. ꝙ ille q̇ ẽ ob ligatus siue sit principalis debitor siue fideiussor.
¶ Vtrũ q̇libet possit ꝓ alio soluere. Rñ.
4
*ꝙ sic etiam si debitor hoc ignorat ⁊ nō velit. ff. eodẽ. l. soluere. ff. de neg. ge. sol nẽdo ⁊ tenet̃ talis satisfacere p̃fato soluẽti ꝓ eo si modo sua intererat vt solue
5
*ret. l. cum pecuniam. ff. de nego. gestis. ¶ Vtrũ tutor ⁊ curator vel aliꝰ admini strationem habens teneatur soluere de bitum illius cuius curam gerit. Rñ. q sic. l. quotiens. §. sicut auteʒz. ff. de admi ni. tutorum.
¶ Vtrũ heres teneat̃ soluere debita de
6
*functi. Rñ. ꝙ sic ĩ totũ. sʒz in cōscĩa quan tũ se extẽdit facultas hereditatis. vt. s̃. heres. §. vj. secꝰ si esset legatariꝰ.  tũc nō tenet̃ nisi quando hereditas est nō soluendo. quia tunc ea precedit legata vt. s̃. restitutio. ij. §. xvij.
¶ Vtrũ successor p̃latus teneat̃ soluere
7
*p̃decessoris sui debita. Rñ. ꝙ sic si ꝓ ne cessitate sue persone. vel necessitate seu vtilitate ecclesie sunt facta extra eo. c. j. Alias nō tenet̃ eccłia nec successor eiꝰ. x. q. ij. c. hoc ius. de fideius. c. q q̇busdā. Jtem credo de successore in dominio tẽ porali laicali.
¶ Cui dʒz fieri solutio. Rñ. ꝙ creditori
8
*vel eius successori cui cōpetit actio obli gatiōis si tñ sit compos mẽtis. ⁊ maior xxv. annis. vel alteri de mandato ipsiꝰ. etiā si creditor sit accusatus ad morteʒz. ff. eo. l. reo. ⁊. C. c. l. nihil interesse. potest etiā fieri eius socio si vtri eoꝝ est obli gatꝰ ĩsolidũ. ff. de pactis. l. si vnꝰ i ṗnc. ⁊. ff. de duo. re. ↄsti. l. ij. ⁊. iij. ⁊ no ĩ. c. eā te de iureiur. Aut etiam procuratori eius uis sit reuocatꝰ ⁊ ignoret̃ reuocatio. l. eiꝰ i ṗn. ff. si cer. pe. Aduerte tamẽ hic.  si quis solueret filiofamilias sine cō sensu patris. vel minori sine cōsensu tu toris vel curatoris nō satisfaceret. l. j. ⁊ per totũ. ff. ad mace. ⁊. l. pupillus. ff. de actio. ⁊ obl. Nisi solutũ sit cōuersum in vtilitatẽ patris vel minoris. l. j. ⁊. ij. C. si aduers. credi. ⁊. l. ꝙ si forte. §. fin. ⁊. l. in pupillo. ff. de solutio.
¶ Debitor nō habẽs pecuniā ad soluẽ
9
*dũ pōt offerre rẽ meliorẽ ⁊ tenet̃ creditor accipere. aut̃. hoc nisi. C. de. so. Eccle sia ꝟo nō tenet̃ offerre meliorẽ sed aliā vt aut̃. hoc ius. C. de sacro. san. eccle.
¶ Quis est p̃ponẽdus in solutione. vi
10
*de restitutio. ij. §. xvj.
¶ Vtrũ possit q̇s repetere pecuniā ha
11
*bitā ex vẽditiōe rei sue in subsidiũ. Rñ. Lud. ĩ no. ꝙ sic vt est casus ĩ. l. ĩ ciuile. C. de rei vẽdi. ⁊. l. si eũ seruũ. ff. si cer. pe. ⁊. l. fi. ff. de neg. ge. Sic ⁊ ecōtra pōt age re ad rẽ emptā ex sua pecunia in subsidiũ. lʒz nō sit mihi obligata. Et ꝙ possit agere est gl. ĩ. l. ꝓculꝰ. ff. de iure. do. ⁊ ca sus ĩ. l. vxor marito. ff. de do. inter vi. et vxo. Jtẽ p̃ponit̃ ille q̇ pecuniā dedit ne gociatori faciẽti diuersa negocia in ea negociatione ⁊ alijs q̇ eidẽ dederũt in alijs negociationibus. text. in. l. ꝓcuratoris. §. si plures. ff. de tribu. ẜm Jo. pla giensem ⁊ Lud. de roma. in nota.
¶ Vtrũ excōicatio sit facienda. Rñ. ꝙ si
12
*fit tʒz: tamẽ nō dʒz fieri etiā si ex iuramen to tenebatur. vt. s̃. excōicatio. viij. §. xij. ¶ Vtrũ liceat soluere creditori credito
13
*ris mei. Rñ. Bar. ĩ. l. solutũ. §. solutā. ff. de pign. act. distinguit ꝙ si creditor cre ditoris mei hʒz bōa obligata: puta  cō duxi domũ ab eo q̇ eā ab alio cōduxerat sic liberor ipso iure etiam creditore meo ĩuito. l. vtrũ p̃sente. ff. de ↄsti. pe. cũ possent ab eo cōpelli. l. nomen. C. q̃ res pi. obl. po. Siłr quādo talis factus est creditor ꝓpter me. puta.  creditor meꝰ gerẽdo negocia mea accepit mutuo ab eo vt in. l. si liber homo. ff. de nego. ge. Si vero cā sit oĩno seꝑata a mea si sit eo volẽte indubie liberor. l. inuito. ff. de solu. ⁊. l. pe. ⁊. fi. ff. de ne. ge. aut eo igno rāte ⁊ cōtingit liberatio ope exceptiōis. l. si oꝑa. ff. de doli exce. gl. iñ tʒz ĩdistĩcte ꝙ liberat̃ insti. q̇. mo. tol. obl. in prin. et d. l. pe. Sʒz tu tene cũ Bar. qͦ ad forũ ↄtẽ tio sũ qͦ ad ↄscĩaʒz tene gl.  creditor libe rat̃ ex tali solutione etiā si erat inuitꝰ. d. l. soluendo. ⁊ ideo satisfactum est ei. ¶ Vtrũ recipiẽs sciẽter solutionẽ ale
14
*ri debitā cōmittat furtũ. Rñ. gl. in. c. cũ te. de iureiur. ꝙ sic nisi creditor ratũ ha buerit. alle. l. falsus. §. l. ff. de fur. q ve rum est secundum. Pan. ibidem si sine iusta causa recipit. Secus si ex iusta cā puta  credebat ad eũ pertinere. vel  erat gestor negociorum creditoris.
¶ Qũo dʒz fieri solutio. Rñ. ꝙ dʒz fieri de
15
*illo q est in obligatiōe  vnũ pro alio solui nō pōt creditore nō cōsentiẽte. insti. q̇. mo. tol. ob. §. j. fallit hoc ĩ eccłia de bitrice. d. aut̃. hoc ius. Jtẽ ĩ eo q̇ dʒz aurũ in cuiꝰ substātia aurũ nō inuenit̃. C. de sol. aut̃. hoc nisi debitor. ⁊. ff. de le. j. l. si domꝰ. §. q̇ ↄfitet̃ Jtẽ ĩ eo q̇ hʒz seruũ cu ius vult soluere precium quia dicit euʒz suum cognatum. Jtem in noxali actio ne. ff. de re iu. l. miles. §. j. ⁊. ij. Jtẽ de pecunia vide pecunia. §. ij. Sʒz quādo nō hʒz q debet soluere. ⁊ sunt distrahenda bona sua pro solutiōe tunc primo incipiendum est a mobilibus ⁊ si nō suffi|ciũt ad immobilia ⁊ postea ad iura ⁊ si nō inueniũt emptorẽ det̃ insolutũ credi tori. vide in. l. a diuo pio. ff. de re iu.
¶ Quid de eo q̇ tenet̃ sub alternatiōe.
16
*Rñ. ꝙ regulare est ꝙ in alternatiuis ele ctio est debitoris vt in. l. plerũ in fi. ff. de iure do. cũ cōcor. positis in glo.
¶ Vtrum debitor teneat̃ ire vel mittere
17
*ad domum creditoris. Rñ. vt. s̃. obliga tio. §. viij.
¶ Quid si creditor esset in mora ⁊ vellet
18
*purgare. Rñ. ꝙ tenebitur ire ad eiꝰ domũ. l. cum quid. C. de conditio. inser.
¶ Quid si obligatio sit solũ ad hoc si vo
19
*lo acq̇rere. Rñ. ꝙ teneor adire domũ cre ditoris ⁊ soluere etiā sine monitiōe ẜm Bar. in. l. itẽ illa. ff. de ↄsti. pecunia. siue cōmodũ sit ꝑsonale  relĩquit̃ libertas seruo si soluit decẽ. ⁊ hmōi siue sit cōmo dũ bursale puta alicui legant̃ iocalia si soluerit vestẽ. d. l. cuʒz q̇dam. aduerte tñ  in casibꝰ istis vbi q̇s tenet̃ ad domũ creditoris ire sufficit q̃rere eũ apud vici nos ⁊ notos ⁊ in locis in q̇bus est solitꝰ cōuersari nō ꝑ loca clandestina. ar. ij. q. vj. c. biduũ. ⁊ voluit Bar. ĩ. l. p̃dicta iteʒz illa ⁊ pa. sequit̃. in. c. significāte. de pig. ¶ Vtrũ mittẽs debitũ ꝑ nũciũ infideli
20
*ter se habẽtẽ excuset̃. rñ. pa. in. d. c. signi ficāte. Aut species erat debita ⁊ ipsa re mittebat ꝑ nũciũ q̇ putabat̃ fidelis ⁊ sic ꝑiculũ ꝑtinet ad creditorẽ. Rō  casus fortuitꝰ nō ĩputat̃ ex qͦ culpa nō p̃cessit c. vnico. de cōmoda. aut erat titas debita q̃ mittebat̃ ⁊ sic perijt ꝑiculo debitoris. Rō.  eo ip̃o ꝙ pecuniā mihi mu tuasti meā fecisti. l. ij. ff. si cer. pe. ⁊ iō ꝑijt mihi añ veniat ad manꝰ creditoris si ꝑut  adhuc dñs. no. bar. ĩ. l. eũ q̇. ff. cōmo. sʒz penā si erat appposita nō ĩcurrit. ¶ Quid de eo q̇ soluit ĩdebitũ an possit
21
*repetere. Rñ. pa. ĩ. c. fi. de sol. distĩguit ꝙ aut est indebitũ ciuiłr sʒz naturałr debi tũ. ⁊ sic gl. ĩ. d. c. fi. distinguit ꝙ si soluit ꝑ errorẽ iuris nō pōt repetere. si aũt per errorẽ facti poterit vt puta heres soluit legata integra credẽs nō posse retinere falcidiā errat iure nā naturałr erat debitũ sʒz nō ciuiliter ⁊ nō repetet. Si aũt sciebat sibi competere falcidiaʒz sed cre didit ĩtellige ꝓbabiliter vt in. c. apłice de cle. exc. mi. ⁊ in. c. ij. de cōsti. li. vj. s. he reditatẽ sufficere cũ tñ nō sufficeret hoc errat ĩ facto⁊ repetet. l. error. C. ad. l. fal. cōiter tñ tenet̃ q minor mulier miles ⁊ hmōi cũ excusent̃ ab errore iura repe tẽt si ẽt ex errore iuris soluerunt. vt in. l. cũ de ĩdebito. §. j. ff.  ꝓba. Sʒz qͦ ad hāc excusationẽ q̇dā ↄ̃riũ tenent. sed primũ veriꝰ. Siłr magis repetet ĩ cōscĩa si est ĩdebitũ naturałr lʒz ciuiliter sit debitũ multo magis si ẽ indebitũ naturałr et ciuiliter tā in ↄscĩa  in foro ↄtẽtioso q̃ cũ ignorātia solueris nisi ĩ aliq̇bꝰ casibꝰ de q̇bus ĩ gl. l. cũ q̇s. ff. de. iur. ⁊ fac. ignorā. ⁊ ibi Bar. ↄcor. quos dimitto  ad ↄscĩam nō ꝑtinet. Secꝰ qñ soluit sciẽ ter  tũcvr̃ donasse. l. cuiꝰ ꝑ errorẽ. ff. de re. iur. exceptis solutis ꝓ vsuris que repeti possunt. c. debitores de iureiu.
¶ Quid de illo qui conuenitur a credi
22
*tore ⁊ nō habet vnde soluat. Rñ. ꝙ si de bitor est ex maleficio sic pōt verberari. xiiij. q. vj. si res ⁊ sic nō pōt āpliꝰ ↄueni ri. d. c. si res. q intellige qñ creditor sic exegit. vt ꝟberet̃ ꝓ debito alias bñ tenet̃ ad ĩteresse si verberet̃ ꝓ maleficio. ar. xij. q. ij. fraternitas. Si ꝟo ẽ debitor ex ↄ̃ctu vel qua si tunc cedat donis.
¶ Qũo fit cessio bonoꝝ. Rñ. fit ĩ iudicio
23
*vel extra iudiciũ ꝑ nũciũ vel epistolaʒz. ff. qui bo. ce. pos. l. in oĩ. Dic vt. s̃. cedere bonis. Et ad q̇d valet vt ibidẽ. Aduerte q vt valeat oportet ↄfiteatur debitũ l. pe. ff. de ces. bo.
¶ Sed nũq̇d cũ debitor petit dilationẽ
24
*q̇nquennij a pluribꝰ suis creditoribus ⁊ aliq̇ dare nolunt ei dabit̃. Rñ. ꝙ sic si maior pars consentit ⁊ intelligit̃ maior respectu summe debitorũ ⁊ nō ꝑsonaꝝ. Et si oĩa sunt equalia iterũ valebit dilatio data. l. vl. C. q̇ bo. ce. pos.
¶ Qũo dʒz fieri solutio. Rñ. ẜʒz Joan. de
25
*ↄse. dis. j. solet. Q aut dies ẽ adiectꝰ fauore debitoris ⁊ pōt p̃ueniri. Aut fauo re creditoris. ⁊ sic nō pōt p̃ueniri. l. eũ q̇ ff. de annuis le. Siłr nō pōt q̇s repetere añ tp̃s debitũ. c. vnico.  plꝰ pe. nisi ĩ tri | bus casibꝰ. Prĩmus in viro vergẽte ad inopiā. Scs in debitore fugiente. l. ait p̃tor. §. debitorem. ff. de his q̃. fi. in frau. cre. Tertius in debitore suspecto q̇ pōt cogi dare cautionẽ. l. si fideiussor. §. fi. ff. q̇ sat. cog. Limita nisi fuisset suspectꝰ tẽ pore cōtractus  nō cogeret̃. Aut dies nō est adiectꝰ. ⁊ dic vt. s̃. Mora. §. ⁊ obli gatio. §. viij.
¶ Qũo ꝓbat̃ solutio. Rñ. ꝙ si debitũ sit
26
*scriptũ ⁊ debitor velit ꝓbare ꝑ testes et sine scriptura solutionẽ. opʒz ꝙ ꝓbet ꝑ v. testes rogatos q̇ testificari pñt ꝓ solu tione facta vel quā voluit facere. ⁊ etiā ꝓ ↄfessione creditoris. Si ꝟo debitũ sit cācellatũ liberat̃ debitor nisicreditor ꝓ bet ↄ̃riũ. l. si cyrographũ. ff. de proba.
Sors

Sors

ꝓprie r cũ aliq̇d fit vt eiꝰ euẽtu cōsiderato aliq̇d occultũ innotescat. vt puta cũ accipiuntur festuce inequales ⁊ qui habebit breuiorẽ sit ta lis vel faciat sic ⁊ huiusmodi.

De notatis in hoc. §. ⁊ q snĩa lata per sortes valet not. Bart. in. l. si duo. ff. vti possi. rebus. in. l. ij. C. quādo ⁊ quibꝰ quarta pars. ⁊ glo. in. l. si duas in versi. eliget. ff. de excu. tuto.
¶ Quotuplex est sors. Rñ. triplex prima
1
*r diuersoria cum querit̃ q̇d cuilibet sit dādũ siue ill sit res siue honor siue pena. aut actio aliqua. secũda dicit̃ ↄsulto ria cũ inquirit̃ q̇d sit agẽdũ. ⁊ hoc ẜʒz se nō est mala sʒz rōne circũstantie pōt aliq̇d mali in se ↄtinere. vñ ꝓhibet̃ ne sub hac spẽ hoĩes ĩ ydolatriā labant̃. xxvj. q. ij. §. his ita. ⁊ ideo est peccatũ mortale. vt in ea. nisi in necessitate. vt. j. dicaʒz. Tertia ẽ diuinatoria q̃ sic diffinit̃ Sors est ars diuinādi futura a sanctis patri bus dānata sub anathemate. xxvj. q. v. sortes.  diuinatio semꝑ accipit̃ ĩ malũ sicut ꝓphetia ĩ bonā partẽ. j. q. j. nun. ¶ Vtrũ sit licituʒz vti sorte in aliqͦ casu.
2
*Rñ. ẜm gl. i sum. xxvj. q. ij. ꝙ sorte diuisoria qñ expectat̃ euẽtus ex fortuna solũ ⁊ nō sit aliqua suꝑstitio ⁊ in rebus tꝑalibus solũ sic lʒz. Sortes ꝟo q̃ fiũt ꝑ magi cas incātationes vel q̃ fiũt ad exercendas vanitates aliquas vel ad inquirẽdũ occulta vel futura q̃ dicunt̃ diuinatorie sũt ꝓhibite nec vn liceret. xxvj. q. ij. hi q̇. ⁊. c. illud. Sorte vero ↄsultoria q̃ fit causa necessitatis ad sciẽdũ qñ ali ter ne scripture autoritate. vł alio auxilio pōt sciri nō est illicitũ vt in. d. q. ij. c. nō exeplo. ⁊. q. v. nō lʒz. Nā cũ nō suꝑest humanũ auxiliũ tũc ad diuinũ possumꝰ recurrere. vt. xxij. q. ij. q̃rit̃ vt puta. Ciuitas ẽ obsessa dubitat clarus q̇s de beat fugere vel q̇s remanere tũc or̃one p̃missa ẜm Aug. sorte erit dirimẽdũ. facit. l. sʒz cũ ambo. ff. de iudi. ⁊. l. si duobꝰ. ĩ prin. C. cōia de leg. ⁊ ẜm hāc necessitatẽ intelligo eadẽ. q. c. sortesrvbi r ꝙnō est aliq̇d mali q limita ẜʒz Pa. ĩ. c. fi. de sortile. verũ ꝙ ea lʒz vti in tali necessitate si quatuor cōcurrāt. Primo in rebus tꝑalibus sʒz in spũalibus vt in electiōe seu eiꝰ tractatu: aut in electione cōpromissa rioꝝ tũ ad officia eccłiastica est in oĩ casu ꝓhibita. Sco si fiat sine oĩ superstitiōe. Tertio quādo euẽtus sortiũ expectat̃ a deo  si a diabolo erit illicitũ. Quarto quādo fit cũ magna deliberatione p̃missa or̃one. sicut apłi. act. j. ĩ ele ctione mathie petẽdo a deo eiꝰ volũtatem in hoc. Aliter aliquo istoꝝ deficiẽte erit illicita. Lau. tamẽ archi. ⁊ hostiẽ. te nẽt ĩdistincte ꝙ oĩs sors ꝓprie accepta est ꝓhibita ꝓpter. d. c. sortes. Sʒz tu dic verũ in sorte diuinatoria ⁊ cōsultoria ex tra predictum casum necessitatis. secus in diuisoria.
¶ Quot modis sit sortilegiũ siue indi
3
*uinatio. Rñ. ꝙ tribus modis. Primo ꝑ manifestā inuocationem demonum. ⁊ hoc siue nominet̃ nigromantia vel aremantia aut quibuscun noĩbus ẜm ꝙ sit diuersimode semꝑ est pctm̃ mortale grauissimum ⁊ tenetur nedum desistere ab ea sed etiaʒz libros cōburere. aliter absolui nō pōt. Et qui tales diuinationes addiscit mortaliter peccat seu etiaʒz artem magicam  ẜm Ric. in. ij. dis. vij. ar. ij. q. iiij. non est sciẽtia sed suꝑstitio ⁊ in fi. tales a diabolo decipiunt̃ ⁊ mole terminant. ⁊ de hac habes. s̃. xxvj. q. iiij. c. igitur ⁊ eoꝝ noĩbus. ⁊ qũo demo|nes sciunt. futura ⁊ tales decipiunt. ha bes ibidẽ in. c. sciẽdũ ⁊. c. seq. ⁊ ꝓpterea de noĩe nō curo ex quo patet de inuoca tiōe demonũ. Aduerte tñ ꝙ aliud est in uocare demonẽ q nō lʒz aliud occurrẽti aliq̇d precipere sicut faciunt sancti co gẽtes eos aliq̇d dicere qñ in corporibꝰ obsessis sunt q lʒz uis periculosũ sit nisi ex instĩctu spũssctĩ fiat de quo dicvt s̃. adiuratio. Sco fiũt sortes siue diuinatiōes sine manifesta ĩuocatone mo nũ. sʒz ex sola ĩspectiōe aliquoꝝ corporuʒz sicut faciũt astrologi. ⁊ illi q̇ ex ĩspectio one lineamentoꝝ manꝰ vel oculoꝝ aut corꝑis hoĩs vel aĩalis aut ex eoꝝ garritu vel volatu siue ex eoꝝ obuiatōe futu ra occulta pronosticant̃. vt scias qñ talis diuinatio sit ꝓhibita. aduerte vt col ligo ex sctĩs Bo. ĩ. ij. d. vij. ar. ij. q. iij. ꝑtis. Tho. ij. ij. q. xcv. ar. v. Prĩo si tale futurũ sit in re ↄsiderata sicut in cā ꝓpria ⁊ per se ⁊ sic nō est ꝓhibita. vñ astrologi pñt diuinare ex cōsideratiōe astroꝝ ꝙ cras fiet eclypsis soł vel lũe. vel pluuia. vłvẽ ti vel frigus aut calor ⁊ hmōi. ⁊ sic talis diuinatio non est ꝓhibita. Si vero tale futurũ nō est ĩtali re nisi dispositiue. pu ta bona habitudo corporis indicat bo nā q̃litatẽ mẽtis. ⁊ ecōtrario mala ⁊ huiusmodi. sic siłr lʒz diuinare. s. ꝙ talis erit inclinatus ad tale viciũ habilis ad tale studiũ dũmō libertas liberi arbitrij nō excludat̃ q̃ dñari pōt ⁊ astris ⁊ ↄ̃quā cũ dispositionẽ seu inclinationem cor poris. Si etiā tertio insit sensitiue sicut est aĩalibus irrationalibus que  a ratione non impediunt̃ facilius sentiunt mutationẽ corporum celestiũ ꝓpter quā faciunt aliqua signa sic diuinare ꝙ plu et vel tempus mutabitur velvigebit fri gus: non est prohibitum quando ad aliud non extenduntur talia signa nisi ad influentias corporum celestiuʒz di uinandas. Si aũt tale futurũ nō est in tali corpore inspecto. nec sicut in causa per se nec sicut ĩ dispositiōe nec sicut ter tio mō sic diuinare velle est pctm̃ morta le ⁊ suꝑsticiosuʒz sicut faciũt q̇ cũ obuiāt lepori vel femine p̃gnāti. dicũt malũ fu turũ ⁊ hmōi. xxvj. q. ij. c. illos. ⁊. c. seq. Si militer su ꝑsticiosi sunt q̇ ea q̃ libero arbitrio subiacẽt certitudinaliter scirevo lunt ⁊ diuinare ⁊ de istis habes. xxvj. q. ij. c. illud quo. Jō Tho. vbi. s̃. inq̇t ꝙ si p̃dicta signa extẽdant̃ ad ea q̃ nō subia cet q̃litati corpoꝝ celestiũ. sicut sũt actꝰ liberi arbitrij ⁊ ea q̃ ꝑ accidẽs eueniunt sic diuinatio ẽ illicita. ⁊ Bo. vbi. s̃. diuinatio astrologoꝝ q̃ pretendũt vltra vim astroꝝ ẽ ꝑ diabolica cōmercia. ⁊ sic ptʒz ꝙ est mortale pctm̃. Tertio sit cũ aliquo rũ suꝑsticiosoꝝ obseruatiōe ⁊ istud oĩo ꝓhibet̃  ibi est tacita demonis iuocatio ⁊ sic cōuenit cũ primis inuẽtoribꝰ ta liũ vt r. xxvj. q. ij. c. q̇ sine saluatore ⁊. q. v. c. nec miruʒz sicut faciũt illi q̇ per taxil lum proiectũ super libro punctorum vi tam vel mortem vel bona seu malā fortunam alterius scire volunt. Similiter qui furta vel hmōi occulta per inspectionem astrolabij vel libri vel inscriptionem inuestigant scire ⁊ huiusmo di de ista habetur de sortileg. cap. ex tua rum.
¶ Que pena sortilegoꝝ. Rñ. ẜm leges
4
*debẽt decapitari. ⁊ si ad domos aliorũ vadunt debẽt igne cremari. Jtem bona eoꝝ publicari. vt. l. nullus. l. nemo. l. cul pa. C. de male. ⁊ mathe. ẜm Canones si est occultum imponitur penitentia qua dranginta dierum. c. j. eodẽ tit. Si noto rium est infames fiunt ⁊ etiam qui ad eos concurrunt. ij. q. viij. quisquis. ⁊ de testib. cap. testimonium. Si clericus de bet depōi ⁊ ĩ monasterio retrudi. xxvj. q. v. non deportet. ⁊. c. si quis episcopꝰ. ⁊ c. seq. laici si sunt serui verberibus subũ ciũtur. si liberi sunt inclusione digna de trudendi. xxvj. qō. v. contra idolorum. ⁊ omnes tales efficiuntur irregulares si sit notoriũ tamẽ episcopus poterit dispensare ẜm Ber. in. c. ij. eo. ti.
¶ Vtꝝ liceatvti somnijs ad scienduʒz fu
5
*tura. Rñ. quod si quis sit certus ꝓcedere ea ex diuina reuelatiōe sic lʒz. Siłr lʒz vti eis ad precognoscẽdam naturalem cau sam intrinsecam vel extrinsecā: puta ac cẽsionẽ cholere aut alteriꝰ humoris seu | febris future vel pluuias ⁊ hmōi. nō tñ certitudinaliter  multipliciter possũt impediri. Ratio  talia futura sunt in parte sensitiua sicut in dispositiōe non sicut ĩ causa. Si vero hmōi somnia cau sentur ex reuelatiōe demonũ q est qñ inuocantur expresse vel tacite puta suꝑ stitiones obseruando sic erit illicituʒz ⁊ mortale peccatũ. Et ideo quia difficile ẽ intelligere qñ accidāt ex causis natura libus vł suꝑnaturalibꝰ a deo vel ab an gelis ꝓpterea eis curiosa obseruatio ẽ temeraria ⁊ ꝓhibita. vn eʒzech. xxxiiij. Sicut parturiẽtis cor tuũ falsitas patit̃ nisi ab altissimo ĩmissa fuerit visitatio. Pro clariori tñ intelligẽtia aduerte ꝙ q̇ntuplex est futurorũ dr̃ia q̃ ad sommā ꝑtinet. prima est quorũdā q̃ habẽt causam naturaleʒz determinatam in omnĩ somniāte sicur febris ⁊ habũdātia cholere eo ꝙ natura rep̃sentat in homĩe in quo suꝑabũdat cholera in somnis ima ginationẽ febris future. Similit̃ si som niat de occupationibꝰ igneis signũ ẽ ꝙ cholera predominat̃. Si de aere vel vo latu signũ sāguinis. Si de aqua veniquoribus signũ flegme. Si de terra signũ melanconie ⁊ hmōi somnia sunt si gna nō causa accidẽtiũ futuroꝝ ĩ hoĩe. Sca est quorũdā q̃ habẽt causam natu ralem extra hoiem somniantẽ vt sunt il la q̃ proueniũt ex aliqua determinata influẽtia corpoꝝ celestiũ vt pluuie ficci tas. ⁊ hmōi. sicut etiā faciunt elemẽta in brutis ⁊ sic somnia erũt signa nō cā futurorum nec necessaria. sʒz cōtingẽter quia multa pñt ĩpedire tā ista  illa prima puta medĩa ⁊ dispositio superiorũ. Ter tia est quorũdam hñtiũ causam voluntariam in homine somniāte. vt sunt illa q̃ depẽdent ex opere ipsius somnian tis ⁊ hec sunt a casu. nisi habeant̃ per reuelationẽ: sicut cũ quis aliquādo som niat ꝙ est est voluntarie facturus q tñ facere nō cogitauerat. Quarta est qua rũdam ꝑ aliquā causam determinatam ex volũtate creata p̃uident̃. vt cũ homo multũ solĩcitus in vigilia de aliquo nō potẽs cognoscere quo ꝑficiat aliqñ som niando p̃uidebit ꝑꝑ sedatĩonẽ motuuʒz interioꝝ ⁊ exterioꝝ. Quinta est quarũdam hñtiũ causaʒz volũtariā in alijs ho minibꝰ a somniāte vt. s. ꝙ illa somniat quo alij facere disposuerũt ⁊ talia p̃uide re nō pñt in somnijs per aliquā causaʒz determinatā aut naturalẽ. Sʒz si aliq̇s il la somniat hoc est a casu: iō dicũt̃ talia a casu ꝑ accidẽs ẜm ph. de som. ⁊ vigi. ⁊ hec sunt a diabolo vt decipiat fidẽ adhi bẽtẽ vł aliqñ a deo aut sctĩs āgelis. Pri ma ergo ⁊ sca nō ẽ ꝓhibitũ inq̇rere ꝑ somnia dũ tñ nō certitudialiter credat. siłr nec quarta. sʒz tertia ⁊ quinta sunt ꝓ hibita ⁊ diabolicum est. vt dixit nisi sit certus de diuina reuelatione.
Spectacula

Spectacula

vide ludus ꝑ totum et Chorea.
Sponsalia

Sponsalia

sunt futurarum nuptiarum promissio. xxx. q. v. nostrates ⁊ dicunt̃ a spōdeo. des. vt ĩ. l. ij. ff. de sponsa. hinc sponsus quasi ꝓmis sus ⁊ sponsa quasi promissa. ⁊ iō post cō tractũ matrimoniũ verba de pñti nō di cunt̃ sponsus nec sponsa ꝓprie sʒzvxor ⁊ maritus. vñ si legat̃ aliquid alicui si cōtraxerit matrimoniũ cuʒz berta illico de betur sibi legatum quo contraxit ⁊ verba de presenti licet nō consumauerit. vt in. l. cuʒz fuerit. ff. de condi. ⁊ de. Facit. c: sufficiat. xxvij. q. ij.

De hic notatis ⁊ ꝙ sponsalia nudo consensu ↄ̃huntur no. in. l. ij. ff. de spon. nō tñ ꝑ solam traditionẽ ad domuʒz. l. q̃ situm ⁊ ibi Bar. eo. ti. ⁊ nō mutāt domicilium. l. eo. q̇. cũ glo. ff. ad muni. ⁊ Alexā in. l. pe. ff. de iuris. om. iu.
¶ Vtrũ nomine maritare veniat sponsa
1
*ꝓprie. Rñ. Pa. in Rubri. eo. ti. ꝙ in odio sis. Et quo infert ꝙ si statuto cauetur ne maritata succedat cũ fratribꝰ in bonis parentuʒz. ꝙ sponsa bene succedet. Nec sponsus vel sponsa de presenti venit no mine mariti vel vxoris. Nec matrimonij nomine veniunt sponsalia. vt idem dicit in. cap. iij. loco de presum. Jndiferentibus vero veniunt solum sponsalia de presenti sʒz in fauorabilibus bene ve nit sponsa de futuro. pro hoc bonus | quia non tenetur per tale iuramentum tex. in. l. nō sine. C. de de bo. que li. ⁊ ibi ꝑ Cy. ⁊ alios vide bonā glo. insti. de nup. .§. sed si vxor. xxvij. qō. ij. ĩ princi. Et hoc verum nisi addatur aliqua qualitas de terminans ⁊ distinguens. puta marita ta ⁊ cognita ⁊ hmōi.
¶ Quis potest cōtrahere sponsalia. Rñ.
2
*ꝙ quilibet qui pōt matrimoniũ contra here ẜm canōes. licet sit secus ẜʒz leges vt patet. l. si quis officiuʒz. ff de rit. nup. ⁊ in l. solet. ff. de his qui no. infa. ⁊ etiaʒz qui non potest contrahere matrimoniũ potest contrahere sponsalia vt. j. dicam.
¶ Vtrũ absentes possint cōtrahere. Rñ.
3
*ꝙ sic per nunciũ vel literas. l. sufficiet ff. de spon. ⁊ extra q̇ cle. vel vo. c. veniẽs ⁊ xxx. q. v. nec illud. Et si nuncium vel pro curatorẽ reuocauit añ ↄ̃heret nō erũt sponsalia ẜʒz Host. lʒz nũcius ignorauit.
¶ Vtrũ alius sine mandato alteriꝰ pos
4
*sit ↄ̃here sponsalia. Rñ. ꝙ sic vt pater ꝓ filio ⁊ mr̃ ꝓ filia ⁊ tutores ⁊ curatores ⁊ quicũ alij. uis nō habeāt mandatuʒz a principio. sʒz tamẽ spōsalia nō sũt donec ille vel illa sciuerit ⁊ ratũ habuerit ⁊ hoc ẜm canones q̇ non requirunt nisi cōsensum vt in. d. c. sufficiat ⁊ extra. e. ti. c. cũ locũ de despō ĩpu. c. vnico. li. vj. Ad uerte tamẽ ꝙ si pater p̃sẽte filio ↄ̃hit ex presse tenẽt spōsalia  tacitunitas ope ratur cōsensuʒz vt in. d. c. vnico. Secꝰ aũt in alijs ab ipsis patre ⁊ matre quia non sufficit sola p̃sentia. sʒzopʒz alter cōsentiat exp̃sse vel tacite. facit. c. ad id q. de spō. nec cures de gl. in. d. ca. vnico. quia Jo. an. in nouella eam correxit.
¶ Vtrũ minor possit cōtrahere sponsa
5
*lia. Rñ. ꝙ sic dũmō sit. vij. annoꝝ cōpletorũ quia minor. vij. an. nō pōt cōtrahere ⁊ si contrahit nō tenent. Nec oritur publice honestatis iustitia. d. cap. vnico. etiam si alter sit maior. nisi postea ra tificet.
¶ Quomodo contrahuntur sponsalia
6
*Rñ. ꝙ duobꝰ modis. Primo simpliciter ⁊ absolute. Sco sub cōditiōe.
¶ Quot modis ↄtrahunt̃ sponsalia ab
7
*solute. Rñ. quatuor modis. Primo ꝑ ver ba de p̃senti si ābo sunt impuberes vel alter eoꝝ. Nā iuris interpretatiōe sunt sponsalia de futuro. c. fi. de despon. ĩpu. ⁊ clariꝰ in. d. c. vnico. Secundo ꝑ verba de futuro ad hoc apta. vt puta ꝓmitto vel iuro ꝙ te accipiā invxorẽ ⁊ similia vt in. c. pe. de spon. Tertio ꝑ anuli subtrac tionẽ. xxvij. q. ij. Si quis despensauerit. Quarto ꝑ arrarũ dationẽ. Sed quo ad istos duos vltimos modos dicit pa. ĩ. c. fi. de despon. ĩpu. ꝙ sic posset dicere ma trimoniũ. sicut sponsalia vt ĩ. c. femine xxx. q. v. Et iō aduertẽdũ q si p̃cesserũt verba apta ad ↄ̃hẽdũ matrimoniũ tũc anulli subarratio vel datio arraruʒz faciunt matrimoniũ nō sponsalia. Si ꝟo precesserũt verba de futuro sic erũt spō salia. Si ꝟo nulla verba p̃cesserũt tunc ẜm ↄsuetudinẽ iudicabit̃ aut pro matrimonio vel sponsalibꝰ. Et si ↄsuetudo non sit in hoc aliq̃ sic nihil ꝓbabũt. Si aliud certũ non pōt cōcipi  talia sunt signa equiuoca ad multa. ⁊ iō nihil certũ ꝓbāt. c. illud de p̃sum. pʒz  arre etiā dant̃ i alijs ↄ̃ctibꝰ. vt Jnsti de ↄ̃hẽ. ẽp. ĩ prin. Si aũt solũ vniꝰ ꝟba p̃cesserũt. tũc immissio anul. ⁊ acceptio arrarũ denotat cōsẽsuʒz alteriꝰ exp̃ssũ. Et sic erũt spō salia vel mr̃imoniũ ẜm ea. vt no. gl. j. in c. pe. de spō. Jn dubio tamẽ ĩ subarratio ne per immissionẽ anuli presumẽdũ est pro matrimonio:  res fauorabilis est. vt in. c. lr̃is de p̃sũp. ⁊ in. c. fi. de re. iudi.
8
*¶ Vtꝝ aliquis ꝓmittẽdo q̃tuor puellis vnā ipsarũ acciꝑe ↄ̃hat spōsalia. Rñ. q nō vt in. c. sponsalibus. de spon si. vj. ni si aliqua earum facto in eum specialiter consensit.
¶ Quid si pater iurauit dare vnā de fi
9
*liabus suis. Rñ. Host. ⁊ Gof. q spōsalia non sunt. sed iñ pater tenetur vnā dare ⁊ quā voluerit. ĩsti. de actio. §. preterea. Et si vnā obtulit ⁊ ipse nō acceptauit ẽ absolutus a promissione. ff. de ver. obli. stipulatus sum. ⁊ si oẽs moriantur p̃ter vnam illā dare tenetur. ff. de cōtrahen. emp. l. si in emptiōe. §. si ẽptio. Quod limĩta verum si puella voluerit alias nō pater nisi ad facieñ. q in eo est no glo. | in. c. ex literis. ⁊. ca. sicut. de spon. ⁊ licet de iure ciuili promittẽs factũ alienũ nō obligetur nisi specifice etiaʒz promiserit se facturũ vel curaturum vt insti. de inu til. stip. §. si quis aliũ. tamen qñ ꝓmisit cũ iuramẽto etiā sĩmpłr tñr p̃stare operam quā potest sicut si specifice se obligasset. arg. c. ad nostrā de iureiur. ⁊. l. cũ pater §. filius matrem. ff. de le. ij.
¶ Quid si promisit vnam determinate
10
*⁊ si illam non posset daret alterā. Rñ. ꝙ si prima consensit non poterit aliaʒz habere. quia inest publice honestatis iustitia etiam si propter impedimẽtũ affi nitatis cũ prima nō potuit ↄ̃here. Secꝰ si nō ↄsensit  tñr secũdā dare de spon. c. ex literis. el. ij. ⁊  re. spo. ex parte.
¶ Sed quid si aliquis ꝓmittit alicui ꝙ
11
*eam desponsabit. Rñ. ꝙ si ꝓmissio fuit ꝙ desponsaret eā de futuro. sic nō erunt sponsalia ante desponset eā ẜm Vin. ⁊ do. Ant. in. ca. is qui. de spon. si ꝟo ꝓmis sio fuit ꝙ despōsaret eā. s. ꝑ verba de pñ ti sic talis promissio faciet sponsalia ẜm Car. in. d. c. is qui. Et si sumus in dubio tũc ĩ locis vbi ↄsuetũ ẽ ꝙ cōiter accipiũ tur per verba de futuro nō erũt sponsa lia iudicanda. Sʒz vbi cōiter accipiunt̃ per verba de presenti sine alijs sponsalibus erunt sponsalia contracta per talem promissionem ꝙ bene no. quia sepe in practica.
¶ Vtꝝ iudistincte possit in spōsalibus
12
*arrarum traditio interuenire. Rñ. pa. in c. gemma. eo. ti. ⁊ Jo. an. ⁊ dicũt conside randā quatitatẽ personarũ ⁊ titatem arraruʒz: si enim inter viles personas interuenit traditio magnarũ arrarum. sic non valet  est eadẽ ratio in eis sicut ⁊ in pena. ⁊ hanc opi. vr̃ tenere Cy. ĩ. l. mu lier. C. de spon. Et licet bart. in. l. titia ff. de verb. ob. indistincte velit ꝙ admittā tur dummodo non excedant titatem dotis vel donationis propter nup. tamẽ prima opi. est equior in conscientia  cum habemus rationem legis non est currandum de verbis. l. non dubium. C. de legi.
¶ Sed q̃ requirũtur vt valeāt arre. Rñ ꝙ duo. primo ꝙ titas sit vere numera ta ⁊ tradita parti. Secus vbi pars cōfiteret̃ tm̃ se recepisse ẜm Bar. in. d. l. titia ⁊ Fede ↄsi. clxiiij. Et etiā dicit bar. ibidẽ ꝙ si vtra pars cōfiteretur se recepisse ab altera etiā si vere interuenisset solutio sʒz postea restituta fuit  si solni tibi mille ⁊ a te recipi alia mille non videor soluisse. ar. l. q̇ soluit. ff. de sol. licet multi teneāt ↄtra eum in hoc vlt. de quo vi bal. in. l. fi. C. de spō. ⁊ videt̃ equior opi. bar. ⁊ eā sequit̃ pa. ⁊ do. An. in. d. c. gem ma.  faciliꝰ quis ꝓmittit  exburset. ⁊ ideo non videt̃ exbursare qui tātũdẽ recipit statim ⁊ ꝓpterea tenet bar. ibidẽ fũdũ nō posse dari loco arrarũ etiā si vẽ dens cōstituat se noĩe alterius posside re . l. fi. C. despon. loquit̃. de arris traditis in titate. ⁊ ānulat aliaʒz penam. ergo nō debemꝰ extra illũ casum arras approbare. Sed ↄ̃ bar. est Ang. ⁊ Jmo. in. d. l. titia. ⁊. do. Lucas de grassis. dicẽ tes ꝙ predicta. l. fi. nō facit mẽtionẽ de titate sic ẜm eos potest dari fundus ⁊ est verior opinio. Secũdo req̇rit̃ ꝙ non sint in tali titate respectu dātis ꝙ trā seunt in locum pene vt. s̃. dixi. Aduerte tamen ꝙ cessat perditio arrarum quan do per eum non stat nec causam prebuit vt non fieret matrimonium. C. de spon. l. vl.
¶ Vtꝝ pena apposita in sponsalibꝰ va
13
*leat. Rñ. Pa. ĩ. d. c. gẽma colligẽdo dicta doc. in. d. c. gẽma. ⁊ in. d. l. titia. ꝙ aut pe na apponitur inter cōtrahentes. ⁊ indi stincte non valet scm cōiorem opi. ⁊ tʒz Bar. in. d. l. mulier etiā. de illa pena q̃ ẽ in lucro perdendo. vnde si dixero ꝓmit to tibi donare centum si nupseris mihi non valebit. vt in. l. si ita stipulatus. §. si tibi nupsero. ⁊ ibi per Barto. ff. de verbo. obliga. Quod tamen limita veꝝ nisi is cui promissio fit esset nobilior:  tũc videretur potius donare animo recom pensandi ratione nobilitatis. Pro hoc facit ꝙ not. bart. in. l. j. C. de do. añ nup. ⁊. l. si voluntate. C. de do. promi. Aut pena apponitur inter parentes ipsorũ cōtrahentium seu alios ita coniunctos cō | trahẽtibꝰ ipsis ꝙ verisimiliter isti indu cerent̃ ad ↄ̃ctũ matrimonij ne parẽtes vel amici eoꝝ ĩcurrāt seu soluāt penā. ⁊ sic nō vʒz vt in. d. c. gẽma ẜm vnũ ĩtelle ctum ⁊ in. d. c. titia. ⁊ in. l. heres meꝰ. in fi. ff. de cōdi. ⁊ demō. Valeret tamen illa q̃ est in lucro ꝑdendo. vt per bar. in. l. titio. §. titio. el. j. ff. de ↄdi. ⁊ de. aut pena apponit̃ inter alios a predictis ⁊ sic vʒz etiā si talis extraneus promiserit noĩe mulieris sub certa pena ẜm cōem opi. Aduerte tñ singulariter ꝙ tales ꝓmittẽtes sub pena ꝙ titia ↄ̃het cũ sempronio si tũ in ip̃is est faciũt nō incurrũt penā  difficultas ex quo factum est in obligatiōe alteriꝰ excludit cōmissioneʒz pene. vt est tex not. in. l. si vehẽda. idem iuris erit el. j. ĩ fi. ff. ad. l. rod. de iac. ⁊ in l. ij. ff. si quis cautio. ⁊ hoc tenuit Jo. pla. vt refert Fede. ↄsi. clxiiij. ⁊ do. Ant. in. d. c. gemma. sequit̃ Pan. ibidẽ. facit ꝙ no. Bar. in similibus terminis in. l. cōtinuꝰ .§. illud. ff. de. ver. obli. ꝙ not.  facit vt ille qui in cōtractibꝰ sub pena ꝓmittit ꝓ filia vel amico ꝙ ratificabit.  si facit q in se est euitat penam. ⁊ hoc verũ de pena q̃ cōsistit in ꝑdendo vel minuendo de patrimonio. secus de alia q̃ est in acquirẽdo. quia cessaret lucrum nisi im pleretur promissum.
¶ Vtrũ possit ĩteruenire pignus ꝓ ma
15
*trimonio ↄ̃hendo. Rñ. fuit opi. diuersa. Jnno. tenect ꝙ sic ꝑ. l. vnicā. C. si rector. pro. do. Ant. tʒz ꝙ nō pōt nisi ꝓ interesse prestando. Jo. an. dicit distinguendum ẜm qualitatẽ ꝑsone  ville pignꝰ nō hʒz intimidare magnũ virũ ⁊ sic pōt interuenire. Sʒz de iure videt̃ verior opi. do. Ant. ꝓ qua sacit q no. glo. in. l. si ita sti pulatꝰ fuero. §. si tibi nupsero. ff. de ver. obli. que dicit ꝙ oĩs stipulatio talibus est reprobata ⁊ in. d. l. vnica. ↄ̃ctus arra rũ vocat̃ pignus. Et ideo nō obstat.
¶ Vtrũ interesse possit peti. Rñ. Jac. de
16
*are. Cy. ⁊ cōiter doc. ĩ. l. j. C. de spon. ⁊ in d. l. titia ꝙ nō pōt peti nisi dolose pars se habuerit  tũc petet actiōe de dolo. non aũt ꝓpter stipulationem. quia nec cōcessione iuris altera pars pōt a spōsa libus desistere. ⁊ ne matrimonium inti midet̃ propter solutionem pene ⁊ istud sequitur Hostien. in sum. ⁊ Pau. in. d. c. gemma.
¶ Querit̃ an recipiẽs arras lucret̃. eas
17
*ↄ̃cto matrmonio. Rñ. Fede. in. d. consi. post Jo. pla. ⁊ Pa. in. d. c. gẽma ꝙ non. ⁊ sequit̃ Host. in sum. licet in. d. c. gemma teneat ꝙ lucratur. sed nō est veꝝ cũ nul lo iure prohibet̃. ⁊ iō restituet. sʒz si non sequat̃ ex defectu alteriꝰ ꝑtis sic lucrabitur. Si vero ex defectu suo sic reddet duplũ. l. arris ⁊. l. fi. q̃ ĩcipit mulier. C. de spon. Hoc verũ si accipiẽs est maior. xxv. annis. vel si veniā etatis ĩpetrauit alias nō tenet̃ nisi simplũ restiture. d. l. fi. uis defectu suo non fuerit secutum matrimonium.
¶ Qũo ↄ̃hunt̃ sponsalia sub cōditione.
18
*dic vt dictũ est de matrimonio ẜm illas regulas vide matrimoniũ. iij. impedimẽto. iij. Vñ aduerte ꝙ añ aduẽtũ cōditiōis spōsalia nō sũt nec orit̃ publice ho nestatis iustitia vt in. d. c. vnico. de spō. li. vj. nisi ꝑ factũ a cōditiōe recedat. puta cognoscẽdo eā. de cōdi. appo. c. de illis in tex. ⁊ in glo. ⁊ in. c. super eo. ⁊ in. c. per tuas.
¶ Quid si q̇s dicat alicui do tibi fidẽ ꝙ
19
*te accipiā ĩ vxorẽ. ⁊ illa nihil rñdeat nec ꝟbo nec signo. Rñ. ꝙ sponsalia nō sunt. Sʒz tñ cōpellẽdus ẽ talis q̇ dedit fidẽ vt eā seruet si alter voluerit ẜm Rod. Sed ego nō credo qñ aliq̃ ĩtermedia interuenerũt ante aliter cōsensum demōstra uerit. ff. de ver. oblig. l. cōtinuus.
¶ Qũo spōsalia dissoluunt̃. rñ. ꝙ ĩ. xvij.
20
*modis. Primo ꝑ mutuũ cōsensum etiā si erāt iurata hoc tʒz spec. ti. delegato. §. nunc ostendeñ. ⁊ Pan. in. c. preterea. de spon. dicit hāc esse cōmuniorẽ opi. lʒz gl. in. d. c. p̃terea teneat no. posse sine pctō. Sed mihi placet distinctio Jnno. in. d. c. j. ꝙ aut iurauit ĩtuitu dei aliquā mulierem acciꝑe in vxorem ⁊ nō potest illa remittere. Si vero nō ĩtuitu dei. sed ꝓpter eius complacentiam si possunt se abso luere.
¶ Sed nunq̇ d si spōsalia nō erāt iura
21
* |ta poterit alter nō cōsentiẽte alteri rece dere a spōsalibꝰ ↄ̃ctis. Rñ. ẜm glo. ĩ. l. j. C. de spō. q sic etiaʒz de iure canonico ⁊ seq̇tur Cy. ibidẽ ⁊ hoc idẽ vr̃ sentire gra tianꝰ lʒz dubie. xxvij. q. ij. §. sʒz aliud. ⁊. §. fi. Nec obstat. c. despōsatā. xxvij.  loq̇tur ĩ mr̃imonio de pñti. Jtẽ nec. l. j. ff. ex q̇. cau. infa. irro. Vbi spōsa efficit̃ infamis si bina spōsalia ↄ̃hit  est verũ nisi spōsalibus ṗmis renũciet. sʒz qñ ipsis renũciat hʒz locũ. l. j. C. de spō. que dicit vna despōsata alteri nō ꝓhibetur nube re. Nec obstat ꝙ nudũ pactũ ecclesia cō pellit obseruare. c. j. de pac.  istud ẽ spe ciale in mr̃imonio ꝓpter rōnem lr̃e vt sit oĩo libeꝝ. ar. c. requisiuit. de spō. ⁊ q no. Jnn. in. c. veniẽs. de iureiu. ⁊ placet mihi qñ aliqua nōua cā euʒz ad hoc inducit que si a principio fuisset impedimentũ dedisset nec cōtraheret aliter nō credo sine pctō mortali possit recedere a sponsalibꝰ ṗmis cũ alia contrahendo altera nō consentiente.
¶ Sco quādo alter intrat religionem
22
*etiā ante ꝓfessionẽ. c. veniẽs qui cle. vel vo. ẜʒz vnũ intellectũ q facere possunt ante carnalem copulam etiā altero inuito. vt. s̃. matrimoniũ. iij. §. xvij.
¶ Tertio quādo alter ↄ̃hit cũ alia ꝑso
23
*na ꝑ verba de p̃senti vł ꝑ verba de futu ro carnali copula subsecuta. d. c. si inter virum ⁊. c. j de spon. duo.
¶ Sʒz q̇d si cognouit post spōsalia ↄ̃cta
24
*aliā mulierẽ ⁊ post coitũ ↄ̃xit cũ ea spō salia etiā. Rñ. q prĩa nō soluent̃ ꝓpter hoc. sed oportet coitꝰ sequat̃ contractũ sponsalioꝝ. c. veniẽs. el. ij. de spon.
¶ Sed q̇d si prima spōsalia fuerũt ↄ̃cta
25
*similiter. sca ꝟo cũ iuramẽto. Rñ. ꝙ tenetur redire ad primā  nō dissoluunt̃ ꝑ tale iuramẽtũ. c. sicut ex lr̃is. de spon. xxij. q. iiij. ĩ malis ꝓmissis. Et hoc esset veꝝ si nō intenderet a primis recedere. Secꝰ si a primus intẽdit recedere ex cā cũ possit vt dixi. ideo sca tenebunt. ad d. c. sicut ex lr̃is. dic ꝙ loquitur quando sine aliqua noua causa vult frangere fi dem quā dedit prime alias non.
¶ Quarto qñ alter se trālfert ad aliam
26
*regionẽ vnde si nō est spes de ꝓximo re ditu credo ꝙ dissoluat̃ etiā iurata. vt vr̃ sentire pa. ĩ. d. c. de illis eo. ti. ⁊ etiā gl. in. d. c. de illis. dũ dicit ẜm. ll. q̃si innuat aliud esse de iure canonico ⁊ plʒz mihi ꝓpter periculũ incōtinentie. Nam ẜm leges si ꝑ biẽnium expectauit alter euʒz qui est in ꝓuincia ⁊ nō executꝰ fuit nuptias libere alteri pōt nubere. C.  spō. l. ij. ⁊ si est in alia ꝓnincia dʒz expectare post tres annos. vt in. l. ij. C. de repu. ⁊ hoc si est absens ex probabili cā tm̃. Si vero sit absens ex ꝓbabili ⁊ necessaria cā. debet expectare donec adsit vt. ff. de spō. l. sepe. vide glo. que hoc tenet. ĩ. d. c. ij. C. de spō. nec ob. d. c. ex lr̃is.  licet di catur ꝙ per quatuor annos vel quin expectauit hoc non constabat. licet fuerit allegatũ. ⁊ si cōstasset papā nō impo suisset de periurio. vel potes dicere q ideo ibi ĩponit̃ pnĩa  sine autoritate superioris nō debuit cōtrauenire iuramento. Sed si cũ autoritate superioris cōtrauenisset tũc credo euitaret etiā pe nā arraꝝ vt nō eas amitteret si interuenerũt quāuis etiam nō expectet tp̃s sta tutum per leges ⁊ ẜm Hostiẽ. in. d. c. de illis. ⁊ alios doct. post ipsum iudex debet talẽ absoluere ꝓpter periculũ forni cationis. quod bene no.
¶ Quinto quādo certus terminus tem
27
*poris appositꝰ fuit. Nā ipso elapso ille per quem nō stetit liber est ⁊ nubit sine periurio. sed alteri imponit̃ penitentia de ꝑiurio vt in. c. sicut ex literis eo. titu. Et hoc verũ nisi a principio fuissent pu re ↄtracta ⁊ postea cōuenerũt de die nu tiarũ  ꝑ lapsum illius diei nō liberat̃ alter  terminus ex postfacto fuit appositus ꝓ solicitādo ĩplemẽto ꝓmissionis iam facte ⁊ pure nō alias finiendũ ꝓmissionẽ. ẜm theoricam do. Ant. in. d. c. sicut ex literis.
¶ Sexto qñ alt̃ leprā vł paralysim ĩcur
28
*rit aut visum vel nasuʒz amisit aut ei ali quid turpiꝰ euenit. vt in. c. literas. de cō iug. lepro. ⁊. d. c. sicut ⁊ ĩ. c. quẽadmodũ de iureiur. in tex. ⁊ in glo. Et hoc verũ si turpitudo aduenit post ↄ̃ctũ. secus si tẽ | pore ↄ̃ctus inerat. sicut nec contrahẽs pōt allegare suspectum debitorẽ ꝓpter paupertatẽ precedentem seu mores. ad q facit. c. creditores. ff. de ṗuileg. credi. ⁊. l. fi. C. de spō. ⁊ ibi per Bar. ⁊ Pa. in. c. quem admodum de iureiuran.
¶ Septimo qñ alter fornicat̃ quo ad ĩnocẽtem. sed ille qui fornicatus est non
92
*pōt resilire si alter innocẽs velit ↄ̃here secum. c. ij. de trāsla. prela. Et si etiā fornicatio esset violẽta pōt sponsus eā dimitter̃ ẜʒz Jo. an. ⁊ gl. ĩ. d. c. quẽadmodũ ⁊ sequit̃ Pa. ibidem ⁊ hug. xxvij. q. ij. ra ptor. ⁊ etiā tʒz ꝙ pōt dimitti si tempore desponsationis erat corrupta cũ tamẽ crederet virginem.
¶ Octauo quādo alter eoꝝ efficit̃ hereticus  est fornicatio spũalis. xxviij. q.
30
*j. non solum. ⁊. c. iam nunc.
¶ Nono ꝓpter capitalẽ inimicitiā suꝑ uenientẽ inter sponsum ⁊ sponsam pōt
31
*alter petere separationẽ ẜm Hostiẽ. in summa per rōnẽ. c. ij. de spon. ⁊. c. req̇sisti. eodem. ti.
¶ Decimo qñ ꝓmisst sponsa dare certā titatem ꝓ dote⁊ nō pōt dare sic soluit̃
32
*spōsus ab obligatione ẜm Jo. an. in. c. de illis de cōdi. appo. Jdem dic de qua cũ alia cōditiōe intermināte si deficit ¶ Sed q̇d si spōsa ↄ̃xit spōsalia. ⁊ nō ꝓmissit dotem certā. rñ. ꝙ vr̃ promississe
33
*oĩa bona sua ĩ dote vt no. ĩ. l. mulier bo na. ff. de iu. do. ⁊ ꝑ Bar. ĩ. l. si cōstante. ff. sol. ma. Et iō si labit̃ ĩ facultatibꝰ et nō pōt dare nō cogit̃ spōsus eaʒz ducere.  deficit cōditio subĩtellecta. s. si res ĩ eo dẽ statu ꝑmāserit vt in tex. ⁊ in gl. ⁊ in d. c. quẽadmodum. facit. c. ꝑ vestras de do. post diuor. rest. ⁊ quod ibi no.
¶ Vndecimo quādo superuenit affini tas vt si sponsus cognoscit consangui
34
*neam sponse vel eↄ̃rio. xxvij. qō. ij. si q̇s spōsam de eo qui cog. cōsan. vxor. sue. c. in literis. ⁊ pluribus alijs. c.
¶ Sed quid si suꝑuenit publice honestatis iustitia nunq̇d dissoluent̃ prima
35
*sposalia. rñ. ꝙ nō  per sponsalia prĩo ↄ̃cta fuit prĩo inducta publice honesta tia iustitia ⁊ per sco ĩductā nō pōt tol li prĩo ĩducta sicut ĩ simili. lvij. di. si q̇s. ¶ Duodecimo si fama sit ꝙ ĩter eos sit
36
*canonicum impedimẽtũ ⁊ de fama vel scandalo doceat̃. c. cum in tua. de spon. de consang. ⁊ affi. c. ij. de testib. c. super eo. ẜm Hosti.
¶ Tertiodecimo quando spōsalia fue
37
*runt contracta infra annos pubertatis et post pubertatem petit absolui ante aliquem tacitum consensum habitum in pubertate. c. de illis el. j. ⁊. c. a nobis de despon. impub. etiam si nulla sit cau sa quare vult absolui post pubertatem ẜm Pa. in. d. c. de illis. Secus si pubes contraxit cum impubere ipse non pōt resilire. Similiter nec impubes ante pubertatem.
¶ Quartodecimo ꝓpter susceptionem
38
*sacri ordinis secundum Anto. post Jo. and. in rubrica de spon. Facit. xxvij. qō. ij. §. ecce.
¶ Quintodecimo ꝓpter cognationem
39
*legalẽ vel aliud ĩpedi mẽtũ de quo dic vt. s̃. matrimonium. iij. per totum.
¶ Sextodecimo ꝓpter votũ simplex ca
40
*stitatis postea factũ vt in. c. veniẽs qui cle. vel vo. ẜm vnũ ĩtellectũ. ⁊ licet directo recitet Jnn. Host. ⁊ Gof. tenentes ꝙ votũ simplex castitate nō soluit spōsa lia iurata.  eq̃le vinculũ est iuramẽtũ voto. Et iō q p̃cedit obtinet tamẽ tʒz ꝙ soluit spōsalia  minus bonũ est cōtinere quam nubere. ⁊ iō ẽt licite pōt fieri si bono ʒzelo fiat. Et spōsalia soluit ꝙ et sequitur do. Jo. andr. in. d. c. de illis de de spon. impube.
¶ Septimodecimo ꝓpter seutiā spōsi
41
*ẜm Pan. in. d. c. veniens.
¶ Qu ero vtrũ in prefatis casibꝰ req̇ra
42
*tur autoritas iudicis eccłiastici. rñ. ẜm Joā. an. in. d. c. de illis de spon. ꝙ sic  corā eo. debʒz ꝓbari cā. c. porro.  diuor. aliter grauiter peccat vt videt̃ per. c. si duo pueri. de despō. impu. Facit. xxxiij. q. ij. seculares. Fallit hoc ĩ. ij. casu. ⁊. iij. ⁊. vij. ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xxvij. ⁊. x. xj. xiiij. xv. xvj. scm dominum. Jo. Ant. ĩ. d. c. de illis de spon. Sed ego credo ꝙ etiam fal lit in alijs casibus: quando notorie de | eo casu constāt propter quẽ dissoluuntur. Similiter si sponsalia. sunt secreta idem dic secundum Ricar. vbi. s̃. quia secreta non subsunt iudicio eccłie. Et li cet non debeāt alias separari si ne iudi cio ecclesie tamẽ si faciũt in casibꝰ predictis sine iudicio ecclesie. Non credo mortałr peccẽt. ⁊. c. si duo pueri p̃fatum cum. d. c. seculares loquantur quando non inest al iqua causa de predictis. et maxime quando non sunt iurata spon salia. Si autem quis recedat a sponsali bus nō ex aliquo predictorum casuum peccat mortaliter secundum Tho. licet ecclesia non cogat vt no. ĩ. c. requisiuit. de spon.
Statutum

Statutum

Quis potest facere. Rñ. ꝙ ille quis potest facere legem. de quo vide. s̃. Lex §. ij.
¶ Vtrum statutuʒz ordinarij licet extra
1
*territorium delinquentem subditũ suũ vide supra. Excommunicatio primo. §. x. et. xj.
¶ Vtrũ delinquentes in loco exempto
2
*ligentur statuto episcopi. rñ. Gemi. ĩ ca pitulo vt animarum de constitutione libro sexto. Joan. Cald. ⁊ Joan. Anto. ibidem disputauit ꝙ non per dictum capitulum vt animarum ⁊ per dictum capitulum cum episcopus de offi. ordina. li. vij. ⁊ per glossam in. c. cleri. uis de fo. compe. Ratio quia locus exẽptꝰ ⁊ locus extra diocesim equiparat̃. Allegat. capitulum luminoso. xviij. q. ij. c. j. de statu regu. in fine libr. vj. ⁊ Clementina finali de priuilegijs. ⁊ mihi placet. ⁊ est verior opinio. Licet Federic. de senis. ⁊ D. Marsilius teneant: contrarium in consilio secũdo predicti Federici.
¶ Sed nunquid si statutum prohibet
3
*ne vadant ad locum exemptum ligabũ tur euntes. Rñ. dominus Philippus de perusio in dicto capitulo vt animarum ꝙ sic. si ex causa hoc fecerunt: quia sic facere possunt. Facit quod no. Bart. in. l. relegatorum. ff. de interdict. vbi vult ꝙ ciuitas propter commodum cinitatis vel odium eorum ad quos non vult vadāt ꝓhibere pōt cluibꝰ suis ne vadant ad talẽ terrā. ⁊ no. idẽ Pan. ĩ. c. postulasti. de fo. cōpet. q bene no. pro statuto ep̃oꝝ excōicātibꝰ accedẽtes ad mōasteria monialiũ.  ligāt quādo ex cā legitima hoc faciũt in odiũ monialiũ q̃ ꝓpter sua scelera hoc merẽtur. Se cus si facerẽt in penā illiꝰ ↄ̃ quẽ fertur snia  tũc nō possunt ꝓhibere ẜm Pavbi. s̃. nisi habeāt iurisditionem in loco exẽpto puta  possunt arcere accessum vt in. c. attendentes. de statu. mo. de quo vide. s̃. monialis. §. iij.
¶ Vtrũ statutũ liget relgiosum q excōicat acceptātes aliq offm̃ extra or
4
*dinẽ nisi priꝰ resignauerit libros ⁊ alia q̃ hʒz in ordine si promotꝰ in ep̃m assen tit sine resignaciōe. rñ. vt. s̃. excōicatio. primo. §. x.
¶ Vtrũ statutũ liget nō subditos delinquentes in territorio data snĩa statuti.
5
*Vide ĩ. d. §. x. ⁊ quādo obliget ad culpā solũ vel ad penā. vide inobediẽtia. §. j. ¶ Vtrũ ignorātia excuset a pena statu
6
*ti. vide in. d. §. x. ⁊. s̃. ignorantia §. iiij.
¶ Vtrũ statutũ laicoꝝ loquens genera
7
*liter extẽdat̃ ad clericos. rñ. vt. s̃. lex. §. v. ⁊ de statuto ĩpediẽte liberā facultatẽ dādi ecclesijs vel circa mortuaria. vide s̃. immunitas. xlvj. ⁊. xlvij.
¶ Vtrũ statutũ factũ a cōitate ꝙ ciues dā nificati nō possint petere satisfactio
8
*nem valeat. rñ. pa. ĩ. c. in nostra. de iniur. ꝙ non.  statutũ in preiudiciũ sin guloꝝ nō valet nisi ipsi consenserint. ⁊ cōitas non pōt statuere super iuribus singulorũ sʒz solũ suꝑ iuribus vniuersitatis vt est gl. sing. in. l. iij. C. q̃ sit long. cōsue. ⁊. in. c. cum oẽs. de cōsti. facit. l. id quod nostrũ. ff. de reg. iur. Nā soliꝰ ṗncipis est tollere ius alteriꝰ. nec etiā potest sine causa vt no. in. c. que in ecclesia rum de consti. ⁊ in. l. fi. C. si contra ius vel pub. vti. ⁊ in cle. pastoralis. de re iu di. vnde si debet valere opʒz vel q singuli cōsentiant q est impossibile cum ibi sint multi infantes vel quod cōitas haberet iura principis ⁊ ꝓpter bonum publicum et ad tolleñ. scandalum hoc | faceret ar. d. c. q̃ ĩ ecclesiarũ. ⁊ que ibi no. ałs non pōt obesse non consentientibꝰ ar. di. c. cũ oẽs. ⁊. l. j. ff. de magistra. ⁊ q no. archi. ⁊ Gemi. in. c. lʒz de cōstit. li. vj. facit quod no. Ludo. dero ma. in no. di cẽs ꝙ inferior a principe nō potest statuere in preiudiciũ alterius non citati ne cōsentiẽtis. vt in. c. fi. de ma ⁊ obe. ⁊ in. c. fi. de his quefi. a prela. c. cum oẽs de constit.
¶ Vtꝝ statutũ quo cauet̃ ne filia succe
6
*dat extendat̃ ad bona sita extra territoriũ statuentiũ. Rñ. ẜm Bar. in. l. cũctos populos. de sum. tri. ꝙ nō. sed succedet facit quod dico. s̃. pena §. xxiij.
¶ Vtrũ in re cōi pluribꝰ vt singulis va
10
*leat quicq̇d maior pars collegij statuerit. Rñ. Pañ. in. d. c. cũ oẽs de ↄsti. ꝙ nō nisi singuli cōsentiāt. fallit in quatuor casibus. Primus qñ vellet deputare rẽ ad vsum destinatũ insti. de reꝝ di. §. religiosum in. ꝟ. cōe sepulchrũ. Secũdus qñ fit fauore administratiōis bonoruʒz pupilli. l. iij. ff. de admi. tuto. Tertiꝰ qñ fauore liberatiōis.  tunc vʒz q maior pars facit. l. maiorẽ. ff. de pac. l. fi. C. qui bo. ce. pos. Quartꝰ fauore litigij dirimẽ di. nāvʒz sẽtẽtia duoꝝ ex tribꝰ arbitrijs. Et hoc intellige in re q̃ ↄuenit pluribꝰ vt singularibꝰ iure singulari. Secꝰ si iu re ecclesie vt sunt prebende que nō con ueniũt canonicis vt singulis sʒz iure ec clesie  super talibus bene pōt maior pars disponere ⁊ deputare ad piũ vsuʒz vt est tex. no. in. c. si. de his que fi. a ma. par. c. ⁊ ibi per Jnn.
¶ Vtrũ collegiũ possit disponere super
11
*rebꝰ priuati. Rñ. Pa. in. d. c. cuʒz oẽs ꝙ si nō hʒz iura regalia. puta  habet dñm suꝑ se non pōt. Vñ maior ꝑs scholariũ nō pōt obligare vnũ scholarẽ vł disponere de rebus suis vt no. gl in. l. ij. C. q̃ sit lō. cōsue. nisi forte ẜm q no. Bart. in l. iiij. ff. de re iudi. quando vniuersitas eẽt obligata: ⁊ nō eẽt soluẽdo  tũc pos set ponere collectā singulis. vt est glo. no. in. l. j. ff. ꝙ cuius vniuer. Jtẽ nō solũ cā necessitatis. sʒz etiā pietatis. vt in d. c. fi. itẽ ẜʒz Jnn. ⁊ cōiter doc. ẽt ĩ casuvti alitatis. ⁊ probatur in. c. j. de his que fi. a ma. par. c. Ex mera enim volũtate nō potest disponere de iuribꝰ alterius. vt no. gl. in. d. c. cũ oẽs. ⁊ Jnn. ibidẽ ⁊ Joā. an. in regula. Q oẽs tangit. lib. vj. in mercurialibus. Sed ego limito verum in preiudicium. Sʒz in bonũ ⁊ vtilitatẽ bñ posset:  maior pars ficte representat totum. l. aliud. §. refertur. ff. de regu. iur. ⁊. l. quod maior. ff. ad muni. Jteʒz ad uerte ẜm pan. in. d. c. cũ omnes. ꝙ si di spositio fit in dānuʒz vel dedecꝰ vniuer sitatis vel priuate cōsuetudinis vnus solus pōt resistere vt in. d. c. j. ⁊ no. Jnn. in. c. accedentibus. de priuile.
¶ Sed quero quot de vniuersitate de
12
*beāt cōuenirevt actꝰ valeat. Rñ. pa. in d. c. cũ oẽs ꝙ communis sententia cano nistarum ⁊ legistarum est vt saltẽ due partes vniuersitatis cōueniant vt in. l. nulli. ff. ꝙ cuius vni. ⁊. l. nominationũ C. de decurio. Et ex his duabus ꝑtibus maior pars debet cōsentire. Jta sentit Jnn. in. c. ij. de oper. no. nũc. ⁊ Bar. in. l. omnes populi. ff. de iusti. ⁊ iure. ⁊  hoc vide. s̃. electio. §. xvj.
¶ Sed q̇d si nō conueniũt due partes.
13
*Rñ. Pa. ĩ. d. c. cũ oẽs opi. canonistarũ est ꝙ si est aliquis ad aliquem spectat con uocatio vniuersitatis ⁊ ad mādatũ eiꝰ nolũt ↄuenire ꝙ tũc pñt explicare qui cōuenerũt. lʒz nō sit maior pars collegij. Hocvoluit Jnn. in. c. j. de ma. ⁊ obe. ⁊ in d. c. ij.  nolẽtes venire faciũt se alienos vt ĩ. c. cũ nobis. de elec. ⁊ sic nō cōputāt̃ Si vero nō est aliq̇s ad quẽ spectat offi ciũ ↄuocādi. tũc si instat tp̃s termini p̃ fixi vniuersitati ad actꝰ expeditionem minor ꝑs potest ↄuocare maiorem ⁊ no lentem venire potest explicare.  minor pars non dʒz priuari iure suo ꝓpter negligentiam vel cōtemptum maioris partis vt no. in. c. in causis de elect. ⁊ in d. c. cum nobis. Si autem terminus nō est prefixus. tunc oportet sint due partes ⁊ mouere tertiam alias tertia pars poterit agere de contemptu vt ꝓbatur in. d. c. ij. ⁊. c. in causis. ⁊. d. l. nominationũ. Et hoc tene lʒz legiste aliter dicant. | ¶ Quomodo statutũ debet interpreta
4
*ri. Rñ. pa. in. c. cũ dilectus de cōse. ꝙ vt euitetur correctio legis seu iuris cōmn nis dʒz latissime. vel strictissime ĩter pretari sicut electio capit̃ pro cōfirmatione. in. d. c. cũ dilectus. nōtamẽ taliter ꝙ ꝟba ĩpropriẽtur vt iuri cōi conueniāt. Facit ꝙ no. bar. ĩ. l. iiij. §. pretor ait. ff.  dā. infec. Q limito qñ verba sũt clara sʒz vbi verba sunt dubia vel habẽt mul tiplices int ellectus tunc debemꝰ facere interpretationẽ. ⁊ intellectũ etiā impropriũ. vt minꝰ recedamus a iure cōi  fieri pōt. vt no. ĩ. d. c. cũ dilectus. ⁊ in l. ij. de nox. videꝑ Bar. ĩ. d. l. oẽs ppłi ita tamen. ꝙ aliquid operet̃ addat ad ius cōmune etiā qñ est ẜʒz ius cōe. ẜʒz pan. ⁊ doc. in. c. ex parte de ꝟ. sig. Facit. c. si pa pa de priuile. vbi verba debẽt aliquid operarivt dicit Bar. in. d. §. p̃tor ꝙ si sta tuto cauet̃ vt iudex possit ꝓcedere fcā citatione ad faciẽ vel domum. non debet alternatiua impropriari vt fit ordinis licʒz per hanc impropriationem sta tutũ concordaret cum iure commum sʒz debet intelligi ꝓprie vt sufficiat im ple re alteram pertem vt aliquid operetur. ¶ Sed nũq̇d dʒz stricte interpretari qñ
15
*generalitervt aliꝰ lucret̃. Rñ. ꝙ nō. ar. l. ꝓspexit. ff. q̇ ⁊ a q̇bꝰ sʒz vbi agit̃ de dimi nutiōe patrimonij sic dʒz stricte ĩterpretari ne alius iniuste incurrat damnuʒz vt plene no. in. d. l. oẽs populi ⁊ videtur tex. in. d. c. cum dilectus ⁊ in. d. l. ij. C. de nox. ⁊ pa. in. c. ↄstitutus. de rest. in ĩteg. hoc sequitur bar. in. l. sancimus. C. ĩ q̇bꝰ cau. in inte. resti. non est nec.
¶ Vtrũ verificet̃ ĩ casu ficto. Rñ. pa. ĩ. c.
16
*cũ dilectꝰ de cle. nō resi. ꝙ si statutũ loquitur ⁊ disponit in materia iuris cōis in qua casus fictꝰ eq̇parat̃ verovt puta in casu in quo nō residẽs habetur ꝓre sidẽte vt in. d. c. cũ dilectꝰ sicverificatur  ↄstitutio disponẽs regulariter id q ius dʒz recipere oẽs limitationes iuris. Facit. d. c. cũ dilectꝰ ⁊ clariꝰ. c. ad audiẽ tiā ibidẽ. Si ꝟo statutũ esset cōtra ius vel preter ⁊ odiosum tunc nō verificat̃ in casu ficto sed verba debent intelligi proprie. i. ĩ suo proprio significato. ⁊ sic ĩtellige. l. iij. §. hec verba. ff. de nego. ge. ⁊. c. in nr̃a de iureiu. ⁊ facit q. no. bart. ĩ. d. l. oẽs ppłi. Facit. l. ij. C. noxal. ĩ. c. ex parte de ꝟ. sig. facit q dicit Lud.  ro. in suis no. q argumẽtũ a cōtrario sensu valet in statutis nisi querat̃ vt q̇s in cidat in penā.  tũc nō valet. l. conuẽti culā. C. de epis. ⁊ cle. hẽs gl. in cle. j. ĩ. ꝟ. facere  vsu. Hoc limitat Gemi. in c. vt circa de elec. li. vj. Verũ qñ statutum nō redderetur illusoriũ signo recedat̃ a ꝓpria significatione verboꝝ. sed quando redderetur illusorium. tũc est recedeñ. ar. l. si qñ in prin. ff. de leg. j. ⁊ q no. ĩ. c. ad audieutiā. de deci. ⁊ tunc indefinita equipollet vniuersali vt vult Bar. in. d. l. omnes populi.
¶ Quomodo debet intelligi statutum
17
*seu ↄstitutio qñ partim est fauorabilis ⁊ odiosa. puta  imponit penā. Rñ Jo. an. videt̃ sibi ↄtrarius in. c. ex rescripto de loca. ⁊ in. c. sciāt cuncti ⁊ in. c. fina. de elec. li. vj. Sʒz ego concordo sic ꝙ quando principale intentũ cōstituẽtis est p̃bere fauorẽ. tũc dicat̃ fauorabile si odiũ tũc dicat̃ odiosum. Jta cōiter notāt legiste ĩ. l. q̇ exceptionẽ. ff. de cōd. inde. et ibi gl. Si vero ignorat̃ prĩcipale intẽtũ disponentis tũc dico ꝙ quatenꝰ ↄtinet fauorẽ debet extẽdi. quatenꝰ vero penā dʒz restringi. ⁊ hoc vr̃ fuisse  mẽte bal. ĩ multis locis. Et facit ad hoc ꝙ dixi. s̃. excommunicatio. v. casu. vj §. iij.
¶ Vtꝝ statutarij  putati a populo pos
18
*sint ĩterpretari statuta ꝑ se edita. si oria tur aliquod dubiuʒz. Rñ. pa. in. c. ex par te dever. si. Jo. an. in. d. c. ⁊ cōiter legiste ⁊ Bart. in. l. oẽs populi. p̃dicta concludunt ꝙ non ex quo functi sũt offō suo. Nec ob ꝙ eius est iuterpretari cuiꝰ est cōdere quia in veritate illi non cōdiderũt. sed ppłusqui dedit autoritatẽ  is facit cuius autoritate fit. c. si diligẽti de p̃scrip. ⁊ iō dʒz recurri ad pplm seu concilium generale. Hoc limitat pañ. vbi s̃. quando interpretatio est valde dubia. Secus si est clara ⁊ iuri ↄsona quia tũc iudex coraʒz quo vertitur qō poterit | interpretari sicut ⁊ legem cōmunem et priuilegiũ principis. vt no. Jnn. in. c. cũ speciali de ap. ⁊ bar. in. d. l. oẽs ppłi. Fa cit. l. benigniꝰ. ff. de leg. ⁊. l. fi. ff. de ↄsti. prin. ⁊. l. vnica. C. de ꝓseq. invr. cons.
¶ Quantũ durat statutũ. Vtrum post
19
*morteʒz statuentis. Rñ. pa. ĩn. c. a nobis el. j. de sen. ex. ꝙ sic nisi expresse reuocet̃. vt ẽ tex. in. c. fi. de of. leg. Vñ. ẜʒz fed. ↄsi. xvj. tā statutũ factũ a. c. sede vacāte du rat creato nouo ep̃o nisi reuocet̃ ꝑ ep̃m creatum quod patet arg. no. ne p̃la. vices suas. ca. vlt.
¶ Qñ ligat statutũ. Rñ. ꝙ statiʒz habita
20
*notitia de qͦ dic vt. s̃. lex. §. xij. ⁊. xiij.
¶ Qũo tollit̃ statutũ. Rñ. ꝙ tollit̃ ꝑvnũ
21
*actũ factũ collegialiter a statuentibus vel eoꝝ successoribus cōtra statutuʒzʒz Host. ⁊ Jo. an. in. d. c. ad audientiaʒz de cle. nō rest. ⁊ Pau. in. c. cum accessissent de cōsti. nec requiritur fluxus tꝑis ẜm Pau. in. d. c. ad audientiā ⁊ in. d. c. cũ ac cessissent. ⁊ in. c. pro illoꝝ de preben.
¶ Vtrũ statutũ quod concedit priuile
22
*giuʒz nō subdito. seu extraneo possit reuocari puta statuto cauet̃ ꝙ quicũve nerit habitādũ in taliterritorio sit exemptus abomni collecta. Rñ. pa. ĩ. c. no uit de iudi. ꝙ nō quo ad illos qui iam venerũt.  transiuit iam in quasi ↄtractuʒz quo etiā princeps obligat̃ vt in. c. j. de proba. et hoc voluit Bar. expresse ĩ l. ꝙ semel. ff. de decre. ab or. fa. ⁊ in di. l. omnes populi. Jtellige nisi ipsi consen tiāt. Quo vero ad illos qui nondũ venerũt pōt reuocari. ex quo res est integra. a. l. si pecuniā in prin. ff. de cōdi. ob causaʒz. Et hocverũ qñ gñaliter fuit edi ctũ. Secus si specialiter fuit concessum  reuocari non posset cũ habuit vĩ suā immediate cũ ꝑuenit ad notitiaʒz priuilegiati. c. j. de ↄces. p̃b. li. vj. Facit que stio disputata per Ange. ĩ qua determinat nō posse reuocari statutum quo disponebatur vt potestas haberet quartam partẽ condemnationis post potestas est electus et consensit electioni. Jdẽ dic de priuilegio concesso non sub dito ⁊ per hoc infert Bar. ĩ. l. priuilegia C. de sac. san. ec. ꝙ laici q̇ statuerũt singulis annis dandā certaʒz quantitateʒz ꝓ eleemosina clericis vel religiosis nō poterũt reuocate. allegat. c. ad apostolicam de simon. Hoc sequitur. Jnno. in d. c. nouit. ⁊ Archidiaconꝰ. xj. q. j. quicũ  super glo. Facit ꝙ not. Gemi. iu. c. licet de consti. lib. vj.
¶ Quid si statutũ est factum comoduʒz
23
*subditoꝝ. Rñ. Gemi. in. c. lʒz. de cōsti. li. vj. ꝙ aut subditi cōsentiunt reuocationi ⁊ pōt reuocari. aut singuli nō cōsentiũt sed reuocantur per maiores regẽtes communita tẽ. ⁊ tũc si fit ex causa le gitima sic pōt reuocari ẜm vnuʒz casuʒz Jun. in. c. ĩ nostra de iniur. maxime qñ statutũ disponebat suꝑ eo super quo cĩ uitas nō erat obligatavt ibi declarat Jnn. Aut fit sine causa legitima ⁊ sic nō vʒz reuocatio in preiudiciũ minoꝝ iuxta no. ꝑ Jnn. in. c. q̃ in ecclesiarũ de ↄsti. hoc limitoveꝝ quādo statutũ disponit de comodo subditorũ circa bona eoruʒz vel qñ habet actũ momentaneũ ita ꝙ priuilegiũ est sortitũ suum effectũ. Secus si cōcerueret circa exercitiũ iprisdi tiōis.  tunc pōt reuocare  superior est  hʒz administrare. ita sentit Arch. in. d. c. lʒz. idem dic qñ habet actum successiuum quo ad futuros actus.
¶ Vtrum statutũ iuratũ tollat̃ ꝑ clau
24
*sulā non obstantibꝰ quibuscũ constitutionibus ⁊ statutis. Rñ. glo. in. c. cuʒz nō deceat de ele. li. vj. ꝙ non idem dic it Lu. de ro. in suis no. ꝙ conuentioni vel pactum iuratum non tollatur per generalem cłam non obstantibus quibuscun pactis. glo. est in cle. dudũ §. pe. de sepul.
¶ Vtrum statuentes possint recedere
25
*a statuto confirmato per superiorẽ vel sedẽ apostolicam sine alia licentia. Rñ. Pa. in. d. c. cuʒz accessissent ⁊ bar. in. di. l. omnes populi tenet ꝙ sic sʒz Bal. ĩ. l. oĩʒz C. de tes. tʒz ꝙ nō sed pa. cōcordat ꝙ aut statutuʒz concernit principaliter fauorem statuentium ⁊ sic est vera opi. Bar. facit. c. pro illoruʒz de preben. si statutuʒz cōtineat talẽ materiam ꝙ nō valuisset | sine superiore. vt idẽ Pa. in. c. cũ. M. de const. Si vero concernit fauorẽ alioruʒz vel bonum publicum sic est vera opin. Bal. ꝙ nō possunt sine licẽtia superioris. Ratio quia cōfirmando videtur su perior suam dispositionem facere. Naʒz omnia nostra facimus quibus autoritatem impartimur. cap. si apostolice. de prebẽ. li. vj. ⁊. l. j. C. de vete. iure enu.
Stipulatio.

Stipulatio.

Quid sit habes supra Pactum in principio.
De stipulatiōe et ꝙ est cōtractꝰ no minatꝰ. Bar. no. in. l. fi. col. ij. ff. de cōdi. ob cau. in ↄtractu tñ innoaĩto hʒz eiꝰ na turā vt per Bar. in. l. cũ nota ad fi. C. de trās. ⁊ Alex. in rub. ff. de verb. obli. in fi. ¶ Vtrum stipulatio transeat ad here
1
*des. Rñ. ꝙ sic. l. veteris. C. de cōtrahen. ⁊ cō. sti. ꝙ intellige verum ẜm gl. ibidẽ quādo potest per alium impleat factuʒz promissum.
¶ Vtrum aliquis possit alteri stipula
2
*ri pro altero. Rñ. ꝙ nō nisi sit eius seruꝰ vel filiꝰ. Jnsti. de inuti. stipul. §. si quis alij vel sit procurator. l. si ꝓcuratori pre sentis. ff. de verb. obli. tamen quotiens el. j. j. q. vij. ꝙ de iure canonico ꝓmittẽs titio se daturuʒz sempronio centũ obligatur. arg. c. iuramẽti. xxij. q. v. maxime si interuenit iuramẽtum. ar. l. j. ff. de cōsti. pecu. Jteʒz per iudices officiales exe cutores tabelliones alteri acquiritur. l. eum pro quo. ff. de in ius vocan.
¶ Quomodo debet esse actus stipulā
3
*tis et compromittentis. Rñ. ꝙ sit continuus quia si post interrogationem se diuertit ad alia nihil proderit licet eodem die promisisset. l. continuus. ff. de verb. obli.
¶ Obligatio stipulata sine conditione
4
*ne ad certum diem presenti die debe tur sed non possunt peti illo die quo sti pulata est. Jnstitu. de verb. obli. §. omnis stipulatio. et. §. cum quis. Nota. ꝙ non valet stipulatio vel legatum factum in genere de aliqua re nulla de monstrata. ff. de iur. do. l. cum post diuortium. sed de legato dic vt. s̃. legatuʒz j. §. xxxiiij.
Stolla

Stolla

quomō debet vti sacerdos qñ communicat et legit euangeliũ ⁊ diaconus habet. s̃. sacerdos §. iiij.
Studium

Studium

clericorum. ⁊ religiosorũ. vide. s̃. Magister ⁊. s̃. sciẽ tia. ⁊ quomodo studium liberalium artium ad vtilitatem ecclesie suadeatnr habes. xxxvij. di. de quibusdam in poetis prohibetur eidem per totum. Jtem in theologia commẽdatur in legibus ⁊ phisica reprobatur de quibus. vide. s̃. Magister ⁊ scientia.
Stultitia

Stultitia

dicitur a stupore vnde ẜʒz Jsido. xj. et ymologiarum. Stultus est qui propter stuporem non mouetur. ⁊ differt a fatuitate ẜʒz eundẽ quia stultitia importat ebetudineʒz mẽtis. Fatuitas autẽ importat ipsius sen sus priuationem vide de hoc. s̃. ebetudo. Et tunc stultitia est peccatum quādo aduenit eo ꝙ homo immergit se taliter in terrenis ꝙ non potest percipere q̃ dei sunt alias nō concordat. Tho. xxij. q. xlvj.
Stultus

Stultus

est qui nōvult discere a quo cun licite potest. xxij. di. de constantinopolitana.

Dic ꝙ stultus dicit̃ qui obligat sibi maluʒz cum aliter possit. insti. quod nō eo. §. sed erit. ⁊ Bald. in. l. j. col. j. ꝟ. extra no. C. communia. de succes. ⁊ non succe dit in feuduʒz. idem Bal. in. l. quotiens. colla. iij. versi. post hoc nota. C. de suis et legiti.
Stuprum

Stuprum

est inordinatus concubi tus quo virginalis integritas corrumpitur. Vel stuprum est illicita defloratio virginum sub parentum cura existentium.
¶ Vtrum stuprans virginem teneatur
1
*ad aliquid. Rñ. Pa. in capitulo prĩo de adulterio. ꝙ sic si seduxit vel decepit eā tenetur eam dotare et vltra dotationẽ eam accipere in vxorem si pater voluerit eam sibi dare vt in dicto capitulo primo et secundo eodem titu. Vel si nō vult eam accipere debet corporaliter puniri. Vnde sola constitutio dotis nō liberat eum ẜm eundem pa. si paren|tes volunt eam sibi dare. ꝙ si nolũt sal te ad dotationẽ tenet̃ etiā in cōscĩa. nisi ẜm Rodo. componeret cũ ea vel sibi re mitteret quod no Oconfessor ꝓpter illos q̇ sub deceptione accipiendi in vxo rem puellas decipiunt.  tales ex quo acceperunt eas vel promiserunt accipe re in vxores. ⁊ sic habuerũt copulā ꝙ te nent̃ de necessitate eas accipere. lʒz tũc habuerint animuʒz ipsas decipiendi ⁊ habendi copulā ꝙ si cōtraxerunt cum alia matrimoniũ vel pater nō vult eam dare saltẽ tenent̃ ad dotẽ nisi ẜm Tho. esset tāta ineq̃litas ꝙ potius decipi se finxit  sit decepta. Nec aliter pōt absolui ante cōtrahat cũ alia si parẽtes volũt eā sibi dare nisi vere eaʒz accipiat in vxorẽ ⁊ faciāt dotẽ nisi ipsa dotẽ sibi remiserit. hec ex ale. xxij. tractatu de stu pro. ⁊ Ric. ⁊ Sco. in. iiij. di. xv. Scm leges vero dʒz relegari ⁊ dimidia pars bo noruʒz eius publicari. Si vero sit villis ꝑsona dʒz verberari. insti. de pub. iudi. .§. ij. Si aũt per vim fecerit capite plectitur. insti. vbi. s̃. §. sinautem.
¶ Quid si non seduxit eam. sed sponte
2
*acquieuit. Rñ. pa. in. d. c. j. tʒz ꝙ hʒz etiaʒz locũ dispositio p̃fati. c.  si nō essent ho minis insidie tātũ facinus nō perpetrasset. vt dicit tex. in. l. vnica. C. de raptu virgi. Tamẽ p̃sumit̃ seducta. Sed ego credo veꝝ in foro cōtẽtioso Sed in cōsciẽtia sufficit ꝙ querat eam in bono statu reducere tũ in ipso est. Facit regula scienti. Et ꝙ ibi no. de reg. iur. lib. vj. Et si contraxit an pater teneat̃ eam dotare. vide. s̃. Dos. §. iiij.
Suasio

Suasio

qũo obligat in damno dato. Vide. s̃. Furtũ. §. xviij. ⁊. xix.
Subarratio

Subarratio

Vide. s̃. spōsalia. §. ij. ⁊ supra arra.
Subdelegare

Subdelegare

nō pōt delegatꝰ prin cipis etiam deputatus ad nullũ ministeriũ qñ est magnuʒz ⁊ graue sicut iudicare ⁊ similia facere. Secus quando est paruum  potest. c. ꝙ autem. de iure patro. ⁊ magnum seu graue ⁊ paruum arbitrio iudicis relinquitur. c. fi. de dol. ⁊ contu.
¶ Vtrũ ille cui comittĩt̃ p̃dicare crucem
1
*excōicare vel absoluere aliquos vel dispensare cum irregularibꝰ vel iniungere pnĩas possit subdelegare alteri. Rñ. ꝙ non nisi sit legatus a latere. vt in. ca. fi. de offi. delega. Similiter vbicun cō mittit̃ alicui. vt istud personaliter exeq̃ tur subdelegare non potest. ⁊ vbi in cō missione videtur electa industria perso ne. vt in. d. capi. fi. ⁊ de hoc vide. s̃. delegatus. §. vj.
Subditus

Subditus

r triplicit̃. Primo rōne domicilij. Sco rōne orĩ ginis ꝓprie vel pr̃ne. ar. c. iij. de tẽ. ordi. li. vj. ⁊. l. j. ⁊ in. l. origine. C. de munici. ⁊ ori. l x. Facit. l. assumptio ⁊ q ibi no. ff. ad muni. ⁊. l. rescrip. §. fi. ff. de mu. ⁊ hono. ⁊ talis tenetur ad onera personalia si ibi reperiat̃ lʒz alibi transtulerit domĩ cilium. de quo ꝑ Bar. in. d. l. assumptio. Facit in muliere que contraxit cum viro habente aliunde domicilum que nō potest cōueniri in loco originis de quo in. l. fi. §. item rescripserunt. ff. ad munici. Tertio ratione delicti. sed large vt dĩ cit glo. in capi. nuper. de senten. excom. non autem proprie. licet ibi sortiatur fo rum no. glo. in cle. vnica. de for. compe. quod no. pro statutis ⁊ alijs dispositionibus odiosis facientibus mentionem de subditis vt non comprehendatur fo rensis delinquens in territorio. ⁊ idem dic de contrahentibus eadem ratione no. Pa. in. d. capi. nuper. ⁊ in capi. proposuisti. de for. compe.
¶ Vtrum subditus ratiōe domicilij cui
1
*iudex precipit sub pena excommunica tiōis late snĩe vt satisfaceret tali die alĩ cui transferens domicilium sit excōmu nicatus. si postea nō satisfacit. Rñ. Pa. in. d. c. proposuisti. cum Joan. and. in re gula cum sunt partiũ de regulis iuris. lib. vj. quod sic quia iam preuẽtus erat ⁊ vide ibi late per eos.
Subdiaconus

Subdiaconus

ideo appellat̃ quia subiacet et preceptis ⁊ officijs ⁊ leuitarum oblatiōes le uitis defert. xxj. di. cleros. Jtem ad subdiaconum pertinet calicem ⁊ patenam | ad altare xp̃i deferre ⁊ leuitis tradere et eis ministrare vrceoluʒz cũ aqua manu tergium corā ep̃o ⁊ p̃sbyteris ⁊ leuitis tenere ⁊ lauandis manibꝰ ante altare aquam prebere. xxv. dist. perlectis.
¶ Vtrũ teneant̃ ad castitateʒz. Rñ. ꝙ sic
1
*xxxij. di. in summa. §. j. ⁊. ij.
Subornatio

Subornatio

secundum Laudi. et ʒzen. vt refert Card. in cle. de testi. est de aliquo falso exprimen do ⁊ vero tacendo in testimonio testamenti per aliquem facta informatio et dicitur subornare quasi subtus iu aures aliquod malum ornare ⁊ sub colore ponere. vt in aut̃. de testi. §. quia vero. Vnde talis peccat mortaliter ⁊ tenet̃ ad restitutionem leso. de iniur. c. fi.
Subsanatio

Subsanatio

differt a derisione.  derisio fit ore. i. verbo cachino. subsanatio autem fit naso rugato vt dicit glo. super illud psal. Dominus in celo deridebit eos sed conue nit cũ ea in fine: quia vter intẽdit eru bescentiā ꝓximi. Quomodo autem sit peccatũ mortale. Dic secũdũ ꝙ derisio est vt. s̃. derisio.
Substitutio

Substitutio

Section
est secundaria conditionalis ĩstitutio. Nā substitutio continet in se institutioneʒz. ⁊ ideo institutus dicitur primus gradus etiam si multi fuerint instituti. Et substitutio secundus gradus. ⁊ est cuʒz quis instituit heredem sic. talis esto mi hi heres. Et si non eris vel decesseris ti tium substituo. iste titiꝰ dicit̃ substitutus. l. j. ff. de vulga. ⁊ pupil. substi.
¶ Quot sunt spẽs substitutionũ. Rñ. ꝙ
1
*duplices. alia indirecta. alia directa. Jndirecta substitutio siue obliqua. siue fideicommissaria siue p̃caria est illa per quam q̇s capit hereditatem alio herede mediante vt cum testator fideicommisserit. A. heredi vt hereditatem. P. re stituat.
Additio

Additio

⁊ dicitur obliqua ratione. quia per alium capit. Jteʒz fideicommissaria. quia olim committebatur fidei heredis in totum. Non em̃ cogebatur restituere. sed hodie sic per l. pe. C. ad trebe. Jtem precaria quia fit verbis p̃carijs. i. rogatorijs vt puta. A. heredem instituo ⁊ rogo ⁊ c. verba autẽ huius indirecte substitutiōis sunt. volo. mando. rogo ⁊ huiusmodi vt restituas hereditatem. Sunt tamen quedā verba communia que possunt trahi ex propriosignificato ad substitutionem directam ⁊ indirectam vt verbum substituo vel verbum moriatur tali habẽt enim duplicem sensum vcʒz ꝙ moriatur tali. i. ꝙ talis sit heres mere vel moriat̃ tali. i. ad vtilitatem talis iam effectꝰ vt capiat hereditatem de manu primi he redis. Jdem dic de verbo succedat ⁊ ver bo accipiat licet ergo per fideicommissum. P. sit substitutus. A. debet heredi tatem adire ⁊ aditaʒz. P. restituere ⁊ sic A. mediāte. ⁊ operāte peruenit hereditas ad. P. Et no. ꝙ si. A. adiuerit sponte hereditatem retinebit quartam trebellianicam ⁊ reliquas tres partes hereditatis restituet. P. Si vero iudicis officio compulsus adierit totaʒz heredi tateʒz restituet. P. insti. de fideicommis. here. §. in primis. ⁊. ff. ad trebel. l. nam quod §. qui compulsus.
¶ Directa ꝟo substitutio est qua quis
2
*capit hereditatẽ defuncti ex dispositione testatoris nullo alio mediāte vel sibi cooperāte vt cuʒz dicit testator. A. mi hi heredem instituo. sed si ipse nō erit heres. C. sit heres. ⁊ sic. C. substitutꝰ est directe.
Additio

Additio

⁊ hec fit per verba mere di recta et ciuilia. vt verbum heres esto. vel heres sit vel ꝟbum insti tuo heredẽ. Aliquando etiā fit ꝑ verba cōmunia vt dictũ est in. §. j. Aliquando per verba geminata sic. A. filium meuʒz impuberem mihi instituo heredem. Et si in pupillari etate decesserit. B. substi tuo. ⁊ hec substitutio est directa. Si. A. morietur in pupillari propter verba geminata sed si post pupertatem erit fideicommissaria. vt communiter tenet̃ ⁊ si diceret heres sit: diuiditur auteʒz in quintuplici differentia. qua ꝝ prima di cit̃ substō vulgaris. Et hec duplex. Alia | expressa que fit per istam negationem non hoc modo valet instituo mihi here dem. A. ⁊. si ipse noluerit vel non potue rit heres esse. P. sit heres vel. P. substituo. Alia tacita quando. scilicet negatio non exprimitur sed includitur vt cũ r. A. ⁊. P. mihi heredes instituo ⁊ eos inuiceʒz substituo per hec verba eos inuicem substituo tacite subintelligitur si alter eoruʒz heres non fuerit. Scilicet  noluit vel non potuit quando decessit ante aditā hereditatẽ alter sit heres insolidum. vt. ff. de here. insti. l. cũ in testamẽto. §. hec verba. Et dicit̃ vulgaris  a quolibet de vulgo scʒz testatore fieri pōt ⁊ cuilʒz sine pupillo. vł minori ⁊ c. Et de hac habes. Jnsti. de vulg. substi. ¶ Effectus huius substitutionis est vt
3
*bona testatoris tantum que debebant venire ad institutum veniant ad substitutum non bona instituti. insti.  pu. substi. §. quo casu.
¶ Qñ expirat hec. substō. Rñ. ꝙ quāci
4
*to institutus adierit hereditatem siue postea decedat cũ liberis siue sine liberis. C. de impu. ⁊ alijs substi. l. post aditā. ⁊ hoc nō solũ qñ exp̃sse fit ꝑ negotiationẽ. sʒz etiā qñ tacite. Vnde licet titiꝰ ⁊ sempronius fuerint instituti heredes. ⁊ adinuicẽ substituti si tamẽ sempronius vel titiꝰ adierit hereditatẽ expirat substitutio. vt in. d. l. post aditam.
¶ Secũda directa substitutio dicit̃ pu
5
*pillaris  fit soli pupillo. vel pupillus nec pōt tp̃s excedere pupillare sʒz exspirat ad introitũ pubertatis pōt etiā fieri in minꝰ tp̃s vt si dicat̃. Si filiꝰ meꝰ in fra quartũ vel q̇ntũ annũ decesserit sit P. heres ⁊ hec duplex. Scʒz tacita q̃ non hʒz formā pupillaris substitutionis. Sʒz sub eiꝰ verbis includit̃. vt cũ r. A. filiũ pupillũ meũ heredeʒz mihi instituo. Et si ipse mihi heres non fuerit. P. sit he res. Et hec expressis est vulgaris ex tacitis est pupillaris Vñ siue sit. A. heres siue nō si ĩ etate pupillari decesserit. He reditas directo iure. ꝑuenit ad. P. sʒz ex vulgari succedit tm̃ ĩ bonis testatoris. ex pupillari ꝟo succedit ĩ bonis testatoris ⁊ pupilli. alia est expressa que fit per verbum affirmatiuum et facit expresse mentionem de pupillari etate ⁊ sub ea includitur vulgaris tacita. vt instit. de vul. ⁊ pupil. substi. §. j. ⁊. ff. de vul. ⁊ pupilla. substi. l. iam hoc iure. ⁊ fit cũ dicitur. A. filium meum heredem mihi ĩstituo. ⁊ si ipse mihi fuerit heres. ⁊ in etate pupillari cesserit. P. sit heres vł sub stituo. ⁊ in ista requiruntur duo scilicet verborum affirmatio ⁊ temporis pupil laris comprehensio.
¶ Quid requiritur ad istā substitutio
6
*nem pupillarem. Rñ. quatuor. primũ ꝙ ille cui fit substitutio sit de liberis testa toris. Et accipio hic liberos nō tantum pro filijs sed etiam pro nepotibus. Secunduʒz quod sit impubes. Tertium ꝙ sit in potestate testatoris. Quartum q ille cui fit substitutio instituatur vel ex heredet̃ ⁊ potest fieri nō tantum impuberi filio iam nato. sed etiā posthumo si tamẽ nascendo esset sub ptāte testatoris si viuerit ipse testator ⁊ etiā nepoti. si tamen sit recasurus in potestatem pa tris sui post mortẽ aui. ff. de vul. ⁊ pub. substi. l. ij. §. postumus.
¶ Quis effectꝰ ẽ huius substitutionis.
7
*rñ. ẽ vt nō solũ sit. P. heres iure directo ⁊ capiat bona ⁊ hereditateʒz vtrius si A. decesserit in etate pupillari sed etiaʒz excludit matrem. Jta quod etiam legitimam petere non poterit. vt no. Bart. ⁊ doc. in. l. papinianus. §. sed nec impu beris. ff. de inoff. testa. ⁊ oẽm aliam ꝑsonā q̃ ipsi pupillo abintestato succedere potuisset. ff.  vul. ⁊ pu. sub. l. luciꝰ. ⁊ hoc verũ est in expressa. Jn tacita autem ha bet locum quādo alter filius testatoris frater pupilli substituitur. Sed si fit extraneus substitutus tunc mater admit titur et substitutus repellitur. l. precibꝰ ⁊. l. cum quidam. C. de impu. ⁊ ali. sub. nisi in quatuor casibus. primus quādo pr̃ expresse ꝓhibet ne aliquid habeat. scs quādo reliq̇t aliq̇d vxori ⁊ vult esse contentā. tertiꝰ si fuit inimica est patri. quarta qñ frater ĩpuberis substitutus et nota q in hac tacita extraneus non | excludit fratrẽ vtro parẽte cōiunctũ. ¶ Qũo euanescit hec substitutio. Rñ. ꝙ
8
*prĩo ꝑ aduentũ pubertatis. Sco si hereditas pr̃is nō sit adhuc adita  cum nullꝰ apꝑeat heres testamẽtũ pr̃nuʒz vr̃ destitutũ ⁊ sic euanescit etiā pupillaris. l. sʒz si plures. §. sʒz si ex asse. ff. de vulg. et pu. sub. Tertio si nascit̃ posthumꝰ de qͦ mẽtio non est facta in testō. ff. de vulg. ⁊ pup. substi. l. si pr̃ filiũ. Quarto si patiat̃ pupillꝰ capitis diminutionẽ maximaʒz mediā vł etiā minimā. ff. de adop. l. nec ei. Rō quare est inuẽta est.  cũ filiꝰ in pupillari testari nō possit permittit̃ pr̃i ipsi filio testm̃ facere⁊ de herede ꝓuide re durāte tali etate tm̃. d. §. quo casu.
¶ Tertia directa substitutio r exẽpla
9
*ris  fit ad exẽplũ pupillaris sʒz differt ab illa. prĩo  illa fit tm̃ a parẽte q̇ euʒz hʒz in ptāte hec aũt fit nedũ a patre sed etiā a mr̃e filio furiosovł mẽtecapto nō existẽte in eoꝝ ptāte. Sco  illa tm̃ fit pupillis ista adultis vel maioribꝰ. Ter tio  ĩ illa pōt substitui q̇libet quẽ voluerit ĩ ista nō sʒz certo ordine sic vt si hʒz liberos ei substituant̃. Si ꝟo nō hʒz tũc fratres substituant̃. Q si nō hʒz nec filios nec fratres tũc quẽ voluerit substi tuet. C. de ĩpu. ⁊ ali. sub. l. humanitatis. Quarto  illa expirat adueniẽte puber tate sʒz hec solũ adueniẽte sana mente. Quito illa solũ ĩpuberi hec adulto tm̃. Sexto illa fit ĩpuberi siue sit sane mẽtis siue sit furiosus hec solum fit furiosis ⁊ mẽtecaptis. hec ꝓbāt̃ Jnsti. de pu. sub. .§. qua rōne Et sit isto mō. A. filiũ meuʒz furiosum mihi heredẽ instituo: ⁊ si decesserit ante sanus mẽte fiat eiꝰ filiũ vel fratrẽ vel aliũ puta Titiũ ei substituo ⁊ sic bona vtrius trāsibũt ab substitutũ. Et fuit equa valde vt furioso et mentecapto pater vel possent ꝓuidere de substitutione.
¶ Sed q̇d si aduenit sana mẽs ⁊ nullo
10
*testō facto iteꝝ reuertit̃ ĩ furiā. Rñ. ꝙ nō euanescit substitutio. ar. l. q fauore. C. de legibꝰ ⁊ magis plʒz lʒz alij dicāt nihilominꝰ expiraret. ar. l. ꝙ q̇s. ff.  re iu. ¶ Quarta directa substitutio dicit̃ com
11
*pendiosa  sub cōpendio huius aduer bij qñcũ fit ⁊ cōtinet tacitā pupillarẽ que alias fit ꝓlixioribꝰ ꝟbis. Et lʒz hec dictio quādocũ se extendat ad. oẽ tp̃s tamẽ hic restringit̃ ad tp̃s pupillare so lũ virtute horuʒz verboꝝ. P. sit heres  per hmōi ꝟba directa videor voluisse fi lio meo infra tempus pupillare prouidere de herede q infra aliud tp̃s mihi facere nō licet. d. §. quo casu Forma huius est. A. filium meum heredẽ instituo verũtamẽ quādocun dictus filiꝰ meꝰ decesserit. P. sit heres. Et sic soluʒz in tẽ pus pupillare videtur voluisse prouidere filio de substituto siue herede. d. l. precibus.
¶ A quo potest hoc fieri. Rñ. ꝙ a milite
12
*⁊ qũo nō explico  nō est in vsu Jtem a pagano. i. quolibet nō milite sʒz opʒz fiat filio pupillo ⁊ in potestate existẽti ⁊ cō tinet pupillarẽ exp̃ssam  hʒz eundẽ effectũ. ⁊ ideo solũ filio pupillo ⁊ in pote state existẽti pōt fieri vt dixi. Verũtñ lʒz hec substitutio sit directa de sui natura simpliciter pñt tamẽ apponi in ea ꝟba vel dictiones vel aliqua mutari q̃ eā in fideicōmissum cōuerterẽt ⁊ ad ius ⁊ ad naturā fideicōmissi reducerent.
¶ Quomodo hec substitutio compẽdio
13
*sa potest ad naturam ⁊ ius fideicōmissi deduci. Rñ. quatuor modis sicut sub q̃tuor formis potest fieri. Primo sic. A. filium meum impuberem mihi instituo heredem ⁊ si quandocũ decesserit. A. substituo. P. Nam hoc verbum substi tuo trahit hanc substitutionẽ ad fideicommissum vt vult gl. in. d. l. precibus. ⁊. l. centurio. ff. de vul. ⁊ pup. sub. ⁊ in. c. raynutius. de test. ⁊ p̃dictũ aduerbium in hoc casu seruat propriam significationem ⁊ respicit omne tempus et rem omni tẽpore suadet valere. l. quotiens. ff. de reb. dub. Hinc est ꝙ quocũ tempore moriat̃ siue in pupillari vel maiori etate virtute huiꝰ verbi substituo vr̃ rogatus esse a testatore ꝑ fideicōmissuʒz post mortem suam restituere hereditatẽ ⁊ bona testatoris substituto. Vñ ipso instituto moriẽte mater ⁊. quicũ suc|cessores siue ex testō vel a b ĩtestato adhibũt hereditaiẽ ⁊ additā substituto re stituent iure fideicōmissi. ĩsti. de fideicōher̃. §. sʒz  stipulatiōes. defalcabũt tñ ⁊ retinebũt legitimaʒz ipsiꝰ q̃ est tertia ꝑs totiꝰ hereditatis testatoris ẜm verioreʒz ⁊ cōiorẽ opinio. si ipse. A. erat de liberis ipsiꝰ testatoris ad quos legitĩa spectat  in hac testator grauare eũ nō potuit C. de inoffici. testa. l. qm̃. De reliq̇s vero de falcabũt tertiā trebellianicā ⁊ sic ha bebunt mediā hereditatẽ. Alterā ꝟo me diam restituẽt substituto iure fideicom missi. retinebũt ẽt sibi oĩa bona ipsiꝰ. A.  testator de suis tm̃ rogasse intelligit̃ non heredis. Si vero. A. nō erat de libe ris defalcabũt tm̃ trebellianicā ⁊ habe bit etiā alia bōa q̃ ipse. A. aliũde q̃siuit. Et hec substitutio  ius fideicōmissi hʒz pōt fieri cuicũ heredi ⁊ a quocũ testatore. insti. de fideicō. here. §. ĩ primis. ⁊. §. se. Et aduerte ꝙ lʒz in prefata forma non addatur qñcũ decesserit sine libe ris. Si tñ. A. erat de liberis testatoris ĩ telligetur hec clausula sine liberis  ꝓ regula est ꝙ qñcũ quis rogat aliqueʒz de liberis suis alteri hereditatẽ restitue re post mortẽ suā semper intelligitur ta cite hec ↄditio. s. si decesserit sine liberis  non est credẽdũ ꝙ aliquis exclusa ꝓle filij sui voluerit ad alterā ꝑuenire he reditateʒz. Sed in extraneo herede non ĩest talis tacita cōditio nisi addatur expresse. C. de insti. ⁊ substi. sub condi. fact. l. generaliter. §. vl. Secũdo sit sic. A. filiũ meũ impuberẽ mihi heredẽ instituo sʒz si dictus. A. qñcũ decesserit sine liberis. P. sit heres. Et tunc si morit̃ infra tempus pupillare vʒz iure directo ⁊ sic substitutus capiet totam hereditatem sine deductione alicuius quarte. dicta l. centurio ⁊. c. Si pater de testa. li. vj. Si vero morit̃ in pubertate secundum opi nionem Joan. and. erit totaliter fideicommissaria quia licet per istam dictio nem sit heres videat̃ dicta: tamen per istam additionem sine liberis trahuntur ad fideicōmissum vt probat̃ in. l. sceuola. ff. ad trebel.  ista additio ĩnuit ꝙ in quocũ tempore decesserit sine libe ris in pubertate ex presumpta volũtate testatoris videt̃ rogatus per fideicōmisum restituere hereditatẽ post mortem vt probatur in. d. l. precibꝰ. Et ideo quo cun tẽ pore ĩ pubertate moriatur si ne liberis mater aut quicũ successores re stituent hereditatẽ substituto deductis supradictis. ff. de vul. ⁊ pup. sub. l. cohe redi. §. cũ filie ⁊ sic tene licet cōis opinio legistarum teneat ꝙ nun obligatur. Sed expirat per aduentũ pubertatis. Tertio fit. A. mihi heredem instituo sʒz si dicas. A. quandocũ decesserit sinelĩ beris. P. substituo. Et hec omni tẽpore est fideicōmissaria ⁊ idem ius ⁊ eundeʒz effectũ habei per omnia sicut prĩa predicta tñ rōne verbi substituo tñ rōne sine liberis. ⁊ iō dic vt de illa. Quarto fit. A. filium meum mihi heredem instituo si tamẽ filius meus decesserit in pupil lari etate vel postea quandocũ sine lĩ beris. P. sit heres vel substituo sub hac forma comprehenduntur tres substitu tiones vna pupillaris exp̃ssa ꝑ hoc q dicitur si decesserit ĩ pupillari etate. Et ex hac resultat tacita vulgaris que sub pupillari expressa cōtinetur vt dictũ est ⁊ hanc nō pōt facere nisi pater pupillo ꝓpter pubertatẽ exp̃ssam qñ fit directe nisi sit miles. d. l. cẽturio. Tertia fideicō missaria est ꝓpter illud dicit̃ vel postea quandocun sine liberis. Sed sivultꝙ clarius iste tres resurgāt dicat testator. P. pupillariter vulgariter ⁊ per fideicō missum substituo. Et vnaque istaruʒz habet suum effectum. Nam si. A. sit heres ⁊ in pupillari etate decesserit substi tutꝰ vocatur iure directo exclusa matre ⁊ alijs legitimis successoribus ⁊ hoc ꝑꝑ effectum pupillaris expresse que matrem repellit ⁊ substitutum admittit lege lucius. ff. de vulg. ⁊ pup. sub. Si autem. A. non sit heres vel si nolit vel non possit tunc substitutus erit heres iure directo propter tacitam vulgarem que etiam surgit ex pupillari. Vt dictum est. Si vero. A. heres erit deinde factuspubes quandocunque sine libe|ris moriet̃ habebit locũ fidecōmissaria. vnde eo moriente sine liberis successores restituẽt hereditatẽ cum de falcatio ne vt dictuʒz est. Et vt dixi iste quattuor forme substōnuʒz nō possunt fieri nisi fi liofamilias pupillo ꝑ pupillarẽ exp̃ssaʒz que ↄtinet̃ in ea. vnde ornatarij ex ↄsilio meo qñ aliquis hʒz filiũ ĩpuberẽ cuivult substituere nō solũ ĩ pupillari sed qñcũ  facias libet ꝑ se. s. primo pupillarẽ. Sic. A. filiũ meũ mihi heredẽ instituo. Verũtñ si dictꝰ. A. filiꝰ meꝰ mihi heres erit ⁊ in pupillari etate cesserit. P. heres sit vel fratres eius superstites heredes sint deinde facias sideicōmissariā h mō. Si vero dictꝰ. A. pubes factꝰ postea qñcũ decesserit sine liberis. substituo ei per fideicōmissum suꝑstites fratres eius ⁊ premortuorũ fratrũ eius liberos in stirpes ⁊ nō in ca pita. si testator vult ꝙ vs ad ipsos vadat. Nā vt sis cautus scias ꝙ verba substitutionis non extenduntur vltra illos quos testator expres sit. Si enim institutis tribꝰ vel pluribꝰ filijs ita adijciat̃ ⁊ si ali q̇s eoꝝ decesserit sine liberis substituo suꝑstites. Certe si decedit vnus eoꝝ relicto filio. deinde moriat̃ sine liberis filius illius qui prĩo decessit non admittitur cuʒz patruis vł sine patruis ad fideicōmissariũ heredi tatẽ illiꝰ filij testatoris qui sine filijs de cessit  non extitit conditio substitutio nis in persona patris eius. Jllos tantummodo testator substuit qui superui uerent illi. Et Addevt dixi si testātor sic vult.
¶ Quĩta directa substitutio r breuilo
14
*qua  in breui cōtinet substitutiōes. s. duas pupillares exp̃ssas ⁊ duas vulga res tacitas. Prima pupillaris estvnius alteri. Secunda alterius alteri vñ si. A. fuerit heres ⁊ in pupillari etate decesse rit. B. suꝑuiuẽs heres erit iure directo ⁊ ecōuerso ⁊ in vtro excludunt̃ mater et ceteri veniẽtes ab intestato ꝑ effectum pupillaris exp̃sse quo ꝟo ad effctũ licʒz nō quo ad ꝟba ex eisdẽ verbis due tacite vulgares etiā resultāt  si vnus illo rũ nō fuerit heres  noluit vel non po tuerit alter est insolidũ heres. ⁊ sic hoc modo testator hñs duos filios vel plures impuberes sub sua ptāte pōt facere hoc mō. A. ⁊. B. filios meos ĩpuberesmi hi heredes instituo ⁊ eos inuicẽ substi tuo. hanc substitutionẽ lex appellat reci procā vt. ff.  vul. ⁊ pu. sub. l. iā hoc iure. nō pōt aũt hec substitutio fieri nisi insti tuti sint filij pupilli in potestate testatoris alias nō eẽt substitutio breuiloqua sed tacita vulgaris. Et aduerte ꝙ verbũ substituo non ↄuertit oẽʒz substitutionẽ in qua ponit̃ ad fideicōmissariā sʒz natu re illiꝰ substitutiōis se coaptat ĩ qua po nitur ⁊ eā in directo iure cōseruat excepta sola cōpendiosa in qua si ponat̃ statim eā ad fideicōmissariā ↄuertit. vt pʒz ex dictis. Multa alia essent dicenda sed breuitatis causa hec que magis cōsueta sunt reseruaui vt ĩtelligas aliquid  successione legitima.
¶ Quomodo autem ĩgrediens religio
15
*nem excludat substitutuʒz. vide. s̃. heres .§. xviij. Et de legitĩa. vide Legitĩa mul ta alia ad istam materiam.
¶ Substitutio talis cōditiōis si sine li
16
*beris decedat alter fit heres euanescit ẽt si naturales hʒz. Secꝰ si addat̃ legitimis non aũt si filios habuit sed premoriun tur. Namvidetur sine liberis decedere. Si auteʒz dicatur sine herede decesserit nomine heredis soli filij intelliguntur. Jtem si non habet filium. sed nepotem ex filio substituto euanescit. vide gl. in c. in pñtia de ꝓba. vbi hec ponunt̃.
¶ Vtꝝ rogatus restituere hereditatem
17
*possit eam alteri alienare. Rñ. vide. s̃. heres. §. xij.
¶ Quid si q̇s ex descendẽtibꝰ ꝑ rectā li
18
*neā sit rogatꝰ pure restituere heredita tem. nulla facta mẽtiōe de liberis. rñ. ꝙ si postea habuerit filios vel nepotes vł ꝓnepotes. ⁊. c. substitutio euanescet. de proba. in presentia in glo. in. l. cum acutissimi. C. de fideicōmissis.
¶ Jlle cuiꝰ industria est electa non pōt
16
*aliũ substitner̃. c. fi.  of. dele. ⁊. c. his cui. de of. dele. li. vj. l. vnica. §. ne auteʒz. C. de cadu. to. le. statulibero s. ff. de statu lib. | Fallit̃ nisi velit substituere filiuʒz secun dum Ludo. de ro. in. suis no.
¶ An quis per substitutũ possit deser
20
*uire. Rñ. ꝙ nō. tex. ẽ in. l. nullꝰ qui nexu. C. de cur. li. x. ⁊ in. l. sciẽdũ. §. lega. ff. de lega. Fallit ẜʒz Ludo vbi. s̃. nisi se absen ter electus ꝓvtili sibi ⁊ necessaria causa  tunc pōt vt si vadat ad balnea. l. si ab sente. ff. de lega. ⁊. l. de pollicitatione. ff. de pollici.
Subtilitas

Subtilitas

in iure an sit bona. Rñ. pa. in. c. dilecti. de iudi. post Vin. Ho. Jo. an. ⁊ do. an. ꝙ aut est ad capiendos ⁊ decipiendos simplices in iudicio vel extra ⁊ hec reprobatur vt ĩ. d. c. dilecti. ⁊ in. c. si cupis. xvj. q. j. Aut ẽ ad interp̃tationẽ iuris. ⁊ tunc si est ratiōabilis ⁊ iuri ↄsentanea laudat̃. vt. ĩ. c. cepellanꝰ. ⁊ de ferijs. ⁊ bonꝰ tex. in. l. vni ca. C. de ꝓfes. q̇ ĩvrbe cōstā. li. xj. vbi r ꝙ doctor legens dʒz habere subtilitateʒz in terpretādi. facit tex. ĩ. l. nō pōt. ff. de leg. ⁊ idẽ qñ adhibet̃ extra iudicũ ad ꝟitatem eliciẽdā ẽt in foro aĩe. vt ĩ. c. j.  pe. di. vj. in ꝟbo subtilis inuestigator sapiẽ tis ⁊ quasi astute interroget pctōrẽ. Si vero ẽ irratiōabilis sicut quorũdā q̇ tm̃ volunt subtiliʒzare ꝙ seipsos non intelligunt ⁊ verba ꝑuertũt sic est mala. ⁊ improbat̃ vt in. c. j. xlix. di. vbi  hoc ⁊ ia. c. cum sancti. xxiiij. q. iij. Vñ imꝑator in. l. vlti. C. de legi. dicit vanā subtilitatẽ eoꝝ
1
*derisimꝰ quā corrigẽdā cẽsemus.
Successio

Successio

vide. s̃. hereditas.
Successor

Successor

alius singularis qui in re certa constituitur. alius vłis qui in tota hereditate vel reliqua.
2
*vide gl. in. c. cũad sedẽ.  rest. spo. ⁊. ij. q. prima. capitu. in primis de iudic. quia Guilermus.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ successoris appellatiōe in dubio intelligitur devni uersali. no. glo. in. l. filiũ. §. adijcit̃ inver. dominium. ff. de dam. infecto ⁊ Bart. in l. pater. §. mater. in. j. oppo. versi. alij dicunt. ff. de lega. iij.
¶ Quomodo successor tenetur stare cō
1
*tractui facto a suo predecessore. vide lo catio. §. xx. ⁊. s̃. dignitas. §. j.
Suffragia

Suffragia

facta per vnum. Vtꝝ pos sint valere alijs. Rñ. ꝙ ad inquirendũ aliquẽ statũ. puta beatitudinem per modũ meriti valere non pos sunt. sed bñ per modũ or̃onis scʒz meri to cōgrui. sicut cũ quis ꝑ orationẽ alteri impetrat primā gr̃am ex bonitate diui na nō ad merita recipiẽtis sʒz ad effectũ. ad acquireudũ vero aliq̇d q cōsequit̃ statũ alicuiꝰ vel est accessorũ ad statum sic opus vniꝰ potest alteri valere nō solum de ↄgruo sed etiā de cōdigno ⁊ hoc dupliciter. Vno mō ꝓpter cōicationẽ in radice meritorij oꝑis q̃ est charitas ⁊ sic quilibet de bono alteriꝰ hʒz emolumẽtũ si ẽ in charttate iuxta iliud ꝑticeps ego sum oĩm timentiũ te. ⁊ c. Alio mō intentione facientis vt cũ quis aliqua opera specialiter ad hoc facitvt tali ꝓsint. Vñ tũc talia oꝑa efficiunt̃ eoꝝ ꝓ quibꝰ fiũt quasi eis a faciẽte collata vñ pñt eis va lere ad satisfactionẽ implẽdā vel ad ali q̇d q statũ eoruʒz nō mutat. ⁊ istis duobus modis valent suffragia nedũviuis sed etiā mortuis nō vt mutāt eoꝝ statũ sed vt liberent̃ a penis q nō est mutare statũ.  vt dicit Aug. ĩ enchiridiō. c. lxv. duʒz in hac vita viuerẽt meruerũtvt hec sibi postea prodesse possent. Et ill ij. cor. v. Vnusq̇s ꝓpriā mercedem acci piet prout gessit in cōrpore. ⁊ illud eccle siastes. ix. vbi r ꝙ nō habẽt partem in opere quod sub sole geritur intelligitur quo ad status mutationem. Nam premium essentiale vel penam eternam quilibet habebit ex opere suo non alieno.
¶ Vtꝝ suffragia facta ꝑ peccatores va
1
*leāt. Rñ. si loquimur de opere operato sic sacrificiũ altaris ⁊ alia sacramẽta ex se ipsis habẽt efficatiaʒz abs oꝑe operantis quā equaliter explent per quẽcũ  fiāt. si autẽ loquimur de opere operā tis sic distinguo quia potest fieri ꝑ malum dupliciter. Primo vt per actoreʒz ⁊ sic non prosunt nisi forte per accidẽs ⁊ ex consequẽti. puta per elemosinas ma li hominis boni pauꝑes excitati orant | pro defuntis illis pro quibus ille malꝰ dedit secũdo vt per ministrũ. ⁊ sic autvt ꝑ ministrũ ecclesie publicũ vt est sacer dos qui celebrat exequias mortuoruʒz ⁊ talia semꝑ ꝓsũt  militia ministri non nocet operi boni actoris. Aut vt ꝑ mini strũ priuate ꝑsone ⁊ tũc si ad p̃cept um existẽtis in charitate vł ad ↄsortiũ sicut cum duo legũt psalmos vel officiũ mor tuorũ ⁊ vnus est bonus alter malus sic prosunt illi ꝓ quo fiũt. Si vero ad preceptũ nō existẽtis ĩ charitate qñ mādanit fieri ⁊ sic non prosunt defunctis nisi postea esset ĩ charitate qñ talia fiunt et de nouo demādet vel demandationem de nouo acceptet.  sic valerent. Si aũt erat ĩ charitate qñ mādauit licʒz postea non sit qñ exequuntur nihilominꝰ valẽt defunctis. ⁊ aduerte ꝙ licet quis exñs ĩ charitate de mādādo consequat̃ fructũ operuʒz. licet ille executor sit in mortali nō tñ tm̃ suffragiuʒz sicut si exequeretur per existẽtẽ ĩ charitate.  tũc talia oꝑa eẽnt meritoria ex duabꝰ ꝑtibus. hec ex Ricar. in. iiij. di. xlv. ar. iiij. q. ij. ⁊ ceteris theologis. ibidem.
¶ Vtrũ recipiẽs multos ad ꝑticipatio
2
*nem bonoꝝ suorum sua oꝑa sint illi mi nus vtilia. rñ. ẜm Ricar. in. iiij. di. xlv. ꝙ uō:  plus sibi affert illud opus charitatis. scʒz talis receptio bona sua cōicando  sibi detrahatur etiā quo ad remissionẽ pene sue de fructu bonoꝝ cōicatoruʒz ⁊ talia bona sic cōicata faciẽti ea ĩ nullo minus sed magis quo ad augmentum premij in gloria valẽt. Tho. ĩ. iiij. ea di. tenet ꝙ non valent ad expiationem pe ne proprie nisi per mediũ meriti de con gruo. s. ex gratia non exdebito. Rō quia duo reatus nō dimittunt̃ ꝑ vnā satisfactionem que ei nō adequat̃ sed primuʒz est verius quia charitas operit multim dinem peccatorum ⁊ maior charitas plura peccata. vide de hoc supra satisfactio. §. v.
¶ Vtrum defũcti quorum legata nō ex
3
*equuntur plus in purgatorio tardent. Rñ. vide executor. §. xxiij.
¶ Que sunt suffragia q̃ prosunt defun
4
*ctis. Rñ. Gre. ꝙ. iiij. modis anime fun ctoꝝ soluunt̃ aut oblatiōibꝰ sacerdotũ aut p̃cibꝰ sctōꝝ aut eleemosynis charoꝝ aut ieiunijs cognatoꝝ. xiij. q. ij. anime ⁊ duo primi modi sunt magis efficaces ĩ tum feruntur ĩ deũ  duo vltimi qui ferunt̃ in proximũ nisi forte ꝑ accidens intũ. s. eleemosyna ĩpetrat prima duo vel vnum eorũ vel aliqñ alia tria.
¶ Vtrũ cultus exequiarũ valeat defun
5
*ctis. Rñ. ẜʒz Ric. in. iiij. di. xlv. ar. vj. q. j. ꝙ sepultura valʒz per accidẽs intuʒz. s. in spicientes recordant̃ ⁊ orant pro eis. vñ dr̃ monumentũ quasi monens mẽtẽ vt dicit Au. j. de ciui. dei. Jtẽ valet sepultu ra in loco sacro  frequentius orant ꝓ exñtibus apud se  alibi. ⁊ eccłia generaliter magis ꝓ exñtibꝰ in loco sacro  alibi siue  cōmendant̃ alicui sctō rōne cuius ibi eligit sepulturam ⁊ similia. Alij aũt a sepultura vt sunt eiꝰ ornamẽ ta candele incensum pāni ⁊ hmōi cōfolatiōes sunt viuoꝝ nō suffragia mortuo rum  eis prodesse non possunt nisi ꝑ accidẽs ĩtũ incitāt ad orādũ ⁊ aliabo na faciẽda ꝓ defũctis aut ĩtũ pauꝑes fructũ capiũtvel intũ eccłia decorat̃ ⁊ sic eleemosyna cōputat̃. tobie. xij. c.
¶ Vtrũ suffragia facta ꝓ pluribus tm̃
6
*valeant cuilibet sicut si fierẽt ꝓ quolibʒz eoruʒz in singulari. rñ. ꝙ cōis opi. theolo goꝝ. in. iiij. di. xlv. est ꝙ non. falit hoc in casu de quo. s̃. §. ij. ⁊ missa. §. lij. ⁊. liij.
¶ Quibus defunctis valent suffragia.
7
*dic. ꝙ solum exñtibus in purgatorio ⁊ non alijs. facit. c. cum Marte. de celebra tio. missarum.
Superbia

Superbia

est appetitus proprie ex cellentie vnde superbus dicitur qui super vult videri ꝙ est secun dum Jsido. lib. ethi. ⁊ ideo si sumatur se cundum propriam speciẽ quā habet ex rōne proprij obiecti sic ẽ speciale pctm̃. ⁊ sic ẽ ĩordinatꝰ appetitꝰ ꝓṗe excellẽtie. Oportet ergo actualiter intendens pro priaʒz excellentiā aliquid ĩordĩate faciat vt sit speciale peccatum suꝑbie. Sivero sumatur ẜm dā redũdātiā ĩ alia pctā sic hʒz quādā generalitatẽ ĩtũ oĩa pctā | pñt oriri ex ea. Et hoc dupliciter. primo intũ alia pctā ordinant̃ ad fineʒz suꝑ bie q̇ est propria excellẽtia ad quā ordi nari potest omne ꝙ quis appetit inordinate. Est. ij. generale peccatũ tũ ad effectũ quia in omni peccato est effectꝰ suꝑbie. s. non subdi legi dei. sed tũ ad effectum non est generale peccatuʒz. vt quādo procedit peccatũ ex infirmitate vel alia causa⁊ ideo est aliq pctm̃ quo ad effectũ q nō est quo ad affectum sicut volẽs occidere hominem occidit pa trem nesciẽs sic tũ ad effectũ est patri cida sed non tum ad affectum. Hec ex Frācisc. de may. in sco sen. Tertio modo indirecte ⁊ ꝑ accidẽs. s. remouendo prohibẽs intum. s. homo ꝑ superbiā contemnit legem diumā ꝑ quam prohibet̃ a peccando ⁊ ideo Gre. xxx. mora. non ponit eam peccatum speciale. sed reginam omnium.
¶ Vtꝝ sit pctm̃ morta. Rñ. ꝙ ẜm speciẽ
1
*suā accipiẽdo ex genere suo est peccatũ mortale  p̃supponit ↄtemptũ diuine regłe ⁊ legis cui nō vult subijci ex amo re proprie excellẽtie cōsequẽdo. Et hoc verum est si fit in deliberatione volũtatis. preuaricatio vero. diuine legis aut in opere aut in voluntate qñ ꝓuenit ex ignorātia vel ex infirmitate sic nō est su ꝑbia. Qñ ꝟo est solũ ex cōtẽptu sic estsu perbia ꝓut est generale vitiũ qñ ꝟo est vt quis cōsequat̃ ꝓpriā excellẽtiā sic ꝓ prie est suꝑbia ⁊ speciale peccatũ mor tale ratione finis.
¶ Quot sunt species superbie. Rñ. ẜm
2
*Gre. xxiij. mor. ꝙ quatuor. Prima cũ bo num ꝙ habet a se extimat habere. Secũda cum extimat. ꝙ dat̃ sibi superiꝰ a deo pro suis meritis dari. Tertia cum se iactat habere quod non hʒz. Quarta cũ despectis ceteris singulariter appetit videri habere quod non hʒz. Aduerte tamẽ ẜm Tho. xxij. q. clxj. quod vera extimatio pōt corrũpi dupliciter. primo in vniuersali in his q̃ ad fidẽ pertinẽt. ⁊ hoc ꝑ infidelitatẽ. Sco in aliquo ꝑti culari eligibili ⁊ hoc nō facit ĩfidelitas sʒz aliud sicut fornicator extimat pro tẽpore illo bonũ fornicari ⁊ nō ꝓpter in fidelitatẽ. sed ꝓpter delectationẽ. Jdeo in vłi dicere fornicationẽ esse bonũ. vel bonũ aliq habere a se ⁊ non a deo vel suis meritis hoc ꝑtinet ad infidelitatẽ ⁊ ẽ mortale pctm̃ infidelitatis. Sʒz ꝙ ali quis ex inordinato appetitu ꝓprie excellẽtie ita de bonis suis gloriet̃ acsi ea a se hr̃et vel meritis suis hoc ꝑtinet ad suꝑbiā ⁊ ẽ mortale pctm̃ stẽ ĩ deliberatione voluntatis. Nec intelligas ꝙ iste species suꝑbie ↄsistāt in extimatiōe.  cũ extimatio ꝑtineat ad rōnem nō esse pctm̃ cũ pctm̃ solũ sit in volũtate prinpałr. sʒz  ꝙ q̇s vehemẽter appetit faci liter extimat. Jdeo pctm̃ suꝑbie ↄsistit ĩ inordinato appetitu ꝓprie excellẽtie ex quo faciliter extimat se eā habere a se vel suis meritis vel ꝙ plus habet vel ceteros despicit.
¶ Que sunt eiꝰ filie. Rñ. ꝙ sunt ambi
3
*tio psumptio arrogātia ꝑtinacta curio sitas ingratitudo iudicium temerariũ irristo tentare deum. ⁊ adulatio. d equibus in locis suis.
Superstitio

Superstitio

est vitium contrariuʒz religioni. non quia plus exhibeat in cultum diuinũ  vera religio. sed quia exhibet cultuʒz diui num vel cui non debet. vel eo mō quo nō debet. Vnde superstitiosi dicti sunt ẜm Jsydo. li. ethi. eo ꝙ dep̃cabāt̃ ⁊ imo labāt vt sui liberi superstites fierẽt gl. autem ad cor. ij. dicit superstitio est reli gio. s̃. modum seruata vbi accipit̃ methaphorice religio. sicut quādo dicimꝰ bonus latro.
¶ Vtrũ suꝑstitionũ diuerse sint species
1
*Rñ. ꝙ sic ẜm diuersa obiecta vel diuersos fines ẜm hoc em̃ actꝰ morales spẽs sortiuntur. Vnde prima spẽs superstitionis est cum exhibetur cultꝰ deo cui exhibẽdus est. sed modo indebito. vt si quis coleret deũ nunc ẜʒz legis veteris obseruantiā. Secũda est cum cultus di uinus exhibet̃ cui nō debet̃. s. creature cuicũ ⁊ ista hʒz multas sub se species. Nam si reuerentiā deo debitā exhibet creature est idolatria. Si vero hoc facit | vt instruat̃ ab ea sic est diuinatio q̃ demones cōsulit ꝑ aliqua pacta inita taci cite vel exp̃sse cũ eis. Si aũt hoc fit propter directionẽ humanoꝝ actuũ. ⁊ sic ẽ suꝑstitio quarũdā obseruātiaꝝ. ⁊ hoc di cit aug. ij. de doc. xp̃iana. Suꝑstitiosum est inq̇t quicq̇d institutũ est ab homini bus ad facienda et colenda idola sicut deũ creaturā vel aliā. Ecce Primũ subdit vel ad cōsultationes ⁊ pcā quedā si gnoꝝ cũ deuotionibꝰ placita at fede rata ecce. Scm post subinfert. Ad hoc ergo ꝑtinẽt oẽs ligature execrabiliũ re medioꝝ quas nō ↄmẽdat ars medicoꝝ seu in precatiōibus seu in caracteribꝰ suspẽdendis at ligandis in quibꝰ oĩbus ars demonũ est ex quadā pestifera hoĩm ⁊ maloꝝ angeloꝝ exorta. Vnde ⁊ cũcta vitāda sunt xp̃iano ⁊ oĩno penitꝰ execratione repudiāda at dānanda. xxvj. q. v. nec mirũ. ⁊ in. c. illud. j. q. ij. Pri ma aũt spẽs suꝑstitionũ simpłr est peccatũ mortale. Sca vero spẽs similiter est mortale pctm̃ ⁊ de hac habes. s̃. sors sed quādo cōsistit solũ in obseruatione quarũdam obseruantiaruʒz sic aduerte ꝙ solũ est mortale peccatuʒz quādo duo concurrunt. Primũ aliq̇d suꝑstitiosum. secundo ꝙ sciat suꝑstitiosum fore id ser uās quacun intentione hoc faciat secus si ignoraret suꝑstitiosum.  sic non esset mortale peccatum.
¶ Sed quero qũo pōt cognosci q tale
2
*q̇d sit superstitiosum. Rñ. ꝙ ↄsiderandũ est vtrũ naturaliter videantur posse tales effectus causare pro quibus effectibus causandis talibus q̇s vult vti ⁊ si sic nō erũt superstitiosa. licet em̃ causas naturales ad inducendũ effectus proprios adhibere. Si vero nō pōt natura liter cāre tales effectus ⁊ cōsequẽs est ꝙ nō adhibeantur ad hos effectꝰ causandos vt cause. sed tantum vt signa. ⁊ non vt signa diuina. Sicut sunt sacramentalia signa. Sed tantũ signa vana ⁊ superuacua ⁊ sic ꝑtiuent ad pacta signationũ cũ demonibꝰ inita. ⁊ superstitiosum. Nec ob. ꝙ sicut corpora naturalia subdunt̃ corꝑibꝰ celestibꝰ ita ⁊ corpora artificialia. vt imagines. Ergo sicut illa ita ⁊ ista sortiunt̃ aliquas ꝟtutes ex im pressiōe corpoꝝ celestiũ ad aliquos effectꝰ causandos.  Rñ. ꝙ naturales vir tutes corporũ naturaliũ cōsequunt̃ sub stantiales formas ipsoꝝ quas sortiunt̃ ex impressione corporuʒz celestiũ ⁊ iō ex earundem impressione formarũ sortiũ tur quasdā virtutes actiuas. Sʒz forme corporũ artificialiũ procedunt ex cōceptione artificis. Et ideo cuʒz nihil aliud sint  cōpositio ⁊ ordo. vt r. ij. phi. non possunt naturalem virtuteʒz habere ad ageñ. Et inde est ꝙ ex ĩpressiōe corpoꝝ celestiũ ẜm ꝙ sunt artificialia nullā sortiunt̃ virtutem. sed tm̃ ẜm materiā naturaleʒz. Et sic patet ꝙ faciunt anullum in tali cōstellatione vel ĩprimũt imaginẽ vt valeat ad febres ⁊ hmōi superstitiosi sunt. cōcor. Tho. ij. ij. q. xcvj.
¶ Vtrũ ars notoria sit illicita ⁊ ĩefficax.
3
*Rñ. ꝙ sic  illa q̇bꝰ vtitur nō habẽt vir tutem causandi scĩam vt cā. sed tan si gna.  inefficax est ad scĩam acquirendam.  cũ querat acquirere scĩam non ꝑ modũ cũ naturale hoĩ. s. adinueniẽdo vel adiscendo opor tet illud expectet a deo sicut sancti hoĩes faciũt nō per vana sʒz ꝑ verũ dei cultũ. aut a diabolo vt faciũt q̇ arte notoria vtunt̃ ꝑ vanas suꝑ stitiones q̇ demones cum nō possint illuminare intellectũ. iō nũ scĩam pote rum dare licet aliquando exprimāt aliqua documenta scĩarum ⁊ ideo mortali ter peccant tali arte vtentes ⁊ vt plurimum efficiunt fatui.
¶ Vtrũ ꝟtus imaginatiua possit ĩmu
4
*tare corpora naturaliter. Rñ. Auicẽna. vj. naturaliũ. c. vlt. ꝙ sic accipiẽdo yma ginatiuā ꝓ ipsius virtutibꝰ interioribꝰ vt pʒz in trabe posita super aquam ⁊ in terra ⁊ multis alijs exemplis ⁊ etiā extranea ꝙ non credo.  nimis extendit eius virtutẽ etiam nō intelligas in qua cũ immutatione sed in al quibꝰ alijs impedimentis sublatis.
¶ Vtꝝ fascinatio sit possibilis. rñ. ꝙ ac
5
*cipiendo falcinationem ꝓ illusione seu ludificatiōe sensuũ ꝑ artẽ magicā facta | sic certũ ẽ ꝙ sit possibilis nisi ꝓhibeat̃ a deo mediante ministerio angelorum vel sanctorũ. Si accipiat̃ fascinatio ꝓ ĩuidia ⁊ sic est etiā possibilis sicut mul tipliciter experiẽtia docet. Si aũt acci piat̃ ꝓ immutatiōe ad malũ facta ĩ cor pore alteriꝰ ꝑ oculos alteriꝰ respicientis ĩ eũ sic siłr est possibilis naturałr. vt dicit Auicena vbi. s̃. sʒz nō ĩ oĩ corꝑe ne ab oĩ aspectu. vide Ri. in quolibet. q̇ hāc qōnẽ format vnde pōt vetula infecta aspiciendo puerum ipsum inficere. ¶ Vtrũ herbe vel armonie habeāt ꝟtu
6
*tẽ ↄ̃ demones. Rñ. ꝙ nō nisi ꝑ accidẽs. nā cũ actꝰ actiuoꝝ sint ĩ patiẽte disposi to sco de aĩa. Si demō ĩuenit passionẽ melāconiā intẽsiorẽ acriꝰ vexabit eũ in quo est quādo est in maiori dispositiōe quā qñ est in minori ⁊ sic cũ herbe ⁊ armonie valeant naturałr ad talẽ passionẽ leuādā vel minuẽdā nō cōsequẽter valẽt ↄ̃ demonẽ vt minꝰ possit vexare illũ. Sʒz directe ⁊ ꝓprie nulla herba aut res corꝑalis pōt agere in purũ spiritũ naturałr ⁊ si aliquādo valet potius ex aliqua superstitione que prohibita est. ¶ Vtꝝ liceat suspẽdere breuia ad collũ.
7
*Rñ. ꝙ sic si. v. cōcurrāt Primũ ꝙ sint no mina cognita ⁊ nota nō ignota. Scm ꝙ illa noĩa aut verba sint noĩa fancta puta euangelij aut sacre scripture aut aliquoꝝ sanctoꝝ. Tertiũ ꝙ in eis non ponant̃ aliq̇ caracteres seu signa preter signũ crucis. Quartũ ꝙ non inserat̃ aliq vanũ seu falsum. Quintũ ꝙ ĩ scribẽdo seu suspẽdẽdo aut portādo nō ob seruet̃ aliq suꝑstitiosum sicut qñ credit̃ minus valeāt scripta ante euangeliũ vel alio die vel per puerũ virginẽ ⁊ hmōi aliter istis nō concurrentibus su perstitiosum est. vt pʒz. xxvj. q. vj. non li ceat ⁊. c. non obseruetis.
¶ Vtrũ incātatio serpẽtũ ⁊ aĩaliũ sit li
8
*cita. Rñ. ꝙ si in incātatiōibꝰ serpẽtũ et similiũ habeat̃ respectꝰ tantũ ad sacra verba ⁊ ad virtutẽ diuinā nō est illicitũ. Sed  vt plurimũ fiũt illicite obser uātie circa tales incātatiōes ⁊ ꝑ demones fortiunt̃ effectum ideo reprobant̃. ¶ Vtrũ carminatrices ⁊ carminatores
9
*q̇ carmināt ĩfirmos aut pueros peccẽt mortaliter. Rñ. si nihil suꝑstitiosum di cunt aut docent aut faciunt. Sed tamẽ vtuntur licitis p̃cibus ⁊ adiurationibꝰ sicut per passionẽ ⁊ crucẽ ⁊ similia non est peccatũ. sed non debent consuli nisi discretis personis vel religiosis.  cōmuniter superstitiones immiscent.
¶ Quid de illis q̇ dicũt missam de mor
10
*tuis ꝓ viuis vt moriant̃. Rñ. ꝙ peccāt mortaliter. xxvj. q. v. quicun. ⁊ idẽ dic de exeũtibꝰ altaria aut operiōtibꝰ imagines sanctorum vt in. d. c. quicũ. Si militer de dicẽtibus psalmos aliquos ad hoc.
¶ Vtrũ colligentes aliquas herbas va
11
*nas obseruatiōes faciẽtes peccẽt mortałr. Rñ. sic si scientes suꝑstitiosum esse faciunt. vt patet. xxvj. q. v. c. nō licet. et q. vj. non liceat.
¶ Quid de obseruatiōibꝰ vanoꝝ ad p̃
12
*cognoscenda infortunia ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ oia ꝓhibita sunt  sunt signa ex vanitate hoĩm cooperante diabolo nā cũ in hmōi a principio aliq̇d veri euenit a ca su ĩceperũt hoĩes animũ ĩ his applicare. Et iō diabolꝰ multa facit euenire in talibꝰ. vt hoĩes curiosiores fiant in tali bus ⁊ laqueis erroꝝ implicent̃ vt dicit Aug. j. de doc. christiana ⁊ no. in. c. faciẽ dum xxvj. q. iiij.
¶ Vtrũ sciẽs maleficiũ possit sine pec
13
*cato illud soluere. Rñ. Petrus aureo. in iiij. di. xxiiij. q. ij. ꝙ ꝑ aliud male ficiũ fie ri nō pōt sine peccato infidelitatis. Si tamen q̇s esset actu dispositꝰ ad facieñ. maleficiuʒz potest aliquis vti eo  licet malo alteriꝰ vti ad bonũ suũ: sicut dicit aug. de iuramento infidelis iurātis in noĩe dei sui. Vnde licet q̇s non possit in ducere aliquẽ ad aliquod maleficiũ faciẽdũ tamẽ si est aliq̇s dispositꝰ actuali ter facere aliq maleficium vt aliud de struat possum illo vti ad bonũ meum. Pōt etiā tolli ꝑ destructioneʒz maleficij si scit̃  eo destructo demō non ampliꝰ fatigaret  ex peccato nō assistit. nisi  diu durat tale signuʒz. vñ dicit Sco. ea. | di. ꝙ nedũ nō est pctm̃ immo meritoriũ destruere opera diaboli nec ĩ hoc est in fidelitas aliqua  destruẽs nō acquiescit operibꝰ diaboli. sed credit demonẽ posse vexare ⁊ velle fatigare dũ tale signũ durat ⁊ destructio signi talis ĩponit finẽ vexatiōt. Pōt ẽt destruere quis male ficia ꝑ sacramẽta adiurationes di uinas orationes. ⁊ hmōi meritoria.
¶ Vtrũ credentes se cũ alijs nocturnis
14
*horis equitare ⁊ vbicũ voluerint subito posse trāsire aut in aliā spẽm creature posse mutari peccent mortaliter. Rñ. ꝙ sic post super talibus audierũt veritatẽ ⁊ sunt infideli deteriores. xxvj. q. v. episcopi. Secꝰ si ex simplicitate an te informationem de veritate.
¶ Quid de obseruatiōe lune aut dierũ.
15
*Rñ. Arch. in. c. si q̇s clericꝰ. xxvj. q. v. ꝙ si quis obseruet ad precognoscẽdos futuros euẽtus fortuitos vel etiā ad precognoscẽdũ futura oꝑa hoĩm ꝑ certitudi nẽ sic illicitũ est ⁊ ars demonũ. Si vero q̇s vtat̃ tali obseruatiōe vel alia cōside ratiōe astroꝝ ad p̃cognoscẽdũ futura q̃ ex celestibus causantur. puta siccitates pluuias ⁊ hmōi sic nō est peccatum qm̃ dubium nō est quĩ res circa lunarẽ glo bũ ↄstitute ꝑ suꝑiora regant̃ ⁊ ĩmutent̃ ⁊ procurent̃ ⁊ quod dicit Aug. in. c. non obseruetis. xxvj. q. vj. intelligitur secun dum primũ modũ non ẜm secundum.
Suspensio. j.

Suspensio. j.

de qua hic loquor est quedā eccłiastica cen sura qua ĩterdicit̃ aliq officiũ vel exercitiũ cōpetẽs certe ꝑsone eccłiastice ali quando a iure aliquando a iudice prolata elicit̃ ex gl. in c. ad reprimendā de offi. ordi. ⁊ in cle. cupientes. de penis.

De notatis in hoc. §. ⁊ sequenti in eodem verbo nihil per canonistas tan gitur ideo hic non insisto.
¶ Jn quibus casibus a iure incurritur
1
*aliqua suspensio. Rñ. licet glo. in. d. cle. cupientes multos numeret tamen ego dico secũdum paruitatem ingenij mei ad. xxxvij. casus reduco qui pertinent ad suspensionem maiorem que ꝓprie dicitur suspensio nam suspensio minor q̃ infligit̃ ꝓpter participationẽ cuʒz excōicato solũ priuat ꝑceptione sacramẽtorũ ⁊ ꝓpter hoc nō pōt eligi sʒz bñ eligere ⁊ exercere iurisditionalia quoruʒz. ¶ Primꝰ ponit̃ i. c. vl. xviij. di. Vbi ep̃s.
2
*ẽ suspẽsus duobꝰ mẽsibꝰ ab offō si post ꝓuinciale ↄciliũ celebratũ. j. sex mẽses nō cōuocat oẽs abbates presbyteros ⁊ clericos ⁊ nō refert eis oĩa acta concilij. ¶ Scs ponitur in. c nullus. lv. di. Vbi
3
*ep̃s ipso iure suspendit̃ ꝑ annũ ab cele bratione misse si ordinat solenniter penitentem scienter.
¶ Tertiꝰ ponit̃ in. c j. ⁊. ij. lxxiiij. di. vbi
4
*ep̃s suspendit̃ ꝑ annum a celebratione misse. si ordinat aliquem inuitũ de quo dic vt. s̃. ordo. iij. §. xxiiij.
¶ Quartꝰ ponit̃. xxxij. di. c. nullus ⁊. xv.
5
*q. viij. sciscitātibꝰ. Vbi clerici notarij cō cubinarij sunt suspẽsi. de quo dic vt. s̃. concubinatus. §. iij.
¶ Quintꝰ ponit̃. lviij. di. c. fi. vbi ep̃s q̇
6
*ordinat monachũ sine lnĩa abbatis est suspẽsus a cōione aliorum a sua diocesi aliqui dicunt ab alijs episcopis.
¶ Sextus ponit̃ in. c. nihil est ⁊ in. c. cũ
7
*in cũctis de elec. Vbi clericꝰ qui elegit indignũ tũ ad etatis legitimitatẽ sciẽtiā ⁊ mores electione actiua pro illa vice est priuatꝰ ⁊ a beneficijs ecclesie per trienniũ est suspẽsus. Ep̃s vero q̇ facit vel permittit fieri ꝓ illa vice priuatꝰ est ptāte cōferendi beneficium illud si ad eũ pertinet ipsiꝰ collatio. ⁊ debet suspẽdi a perceptione proprij beneficij.
¶ Septimꝰ ponit̃ ĩ. c. q̇sq̇s. de elec. Vbi
8
*clericꝰ cōsentiẽs electiōi de se facte per potestatis secularis abusum fit intelligibilis ⁊ eligentes prima vice sunt suspensi electionis potestate.
¶ Octauꝰ ponit̃ in diuersis capitulis
9
*⁊ titulo circa ordinatos vel extra tꝑa vł ab ep̃o q̇ resignauit vel nō a suo. aut de eiꝰ lnĩa vel ab excōicato degradato suspenso ⁊ hmōi de quibus dic vt. s̃. Ordo. ij. §. j. ⁊ Ordo. iij. §. xxiij. ⁊ Ordo. iiij. .§. iiij. ⁊ Ordo. vj. §. iij.
¶ Nonꝰ ponit̃ circa ordinātes añ tꝑa
10
*vel illiteratos vel nō subditos. De qui | bus dic vt. s̃. in precedenti casu.
¶ Decimꝰ ponit̃ ĩ. c. quorũdā de solu.
11
*Vbi suspensus est ab administratione spũaliũ q̇libet grauās eccłiaʒz sibi com missam ꝓ debitis alienis. aut lr̃as siue sigillũ cōcedẽs q̇bꝰ possint ecclesie obli gari. Verũ est ꝙ nō ligat hec suspensio nisi inferiores ep̃is ẜm Jo. in gl. ibideʒz ⁊ ꝙ ꝑ ep̃m etiā pōt relaxari. sʒz nō debet facere nisi prius sit satisfactuʒz indẽnitati eccłie. c. cum olim de. ꝟ. sig.
¶ Vndecimus ponitur ĩ. c. j. de clericis
12
*pugnantibus in duello. Vbi clericus duellum suscipiens vel alteri offerens suspensus est: poterit tamen ep̃s cum eo dispensare si morsvel mutilatio non sit secuta.
¶ Duodecimus ponit̃ in. c. prouida. de
12
*ele. li. vj. Vbi suspẽdũtur quicũ iudices per annũ ↄtinuũ ab ep̃oꝝ cōfirmatione ⁊ consecratione q̇ se intromittũt de cognitione negociorũ in causis electionũ ep̃atuũ qñ antea ad papam est appellatũ. Aut qui ↄfirmationẽ aut cōsecrationẽ cōferũt electis post taleʒz appellationem. ⁊ si solũ confirmationem conferũt sunt suspensi ab ea tantum. Si cōfirmationem ⁊ cōsecrationem sic sũt abvtra suspensi. Siłr si partibꝰ re cedentibꝰ ab appellatiōe eā ↄferat nisi priꝰ inq̇rat si ꝑtes aliq̃ prauitate ĩter ueniẽte recesserũta dicta appellatione. ¶ Tertiusdecimꝰ ponit̃ in. c. tāta de ex
14
*ces. prela. ↄ̃ nō seruantes interdictũ de quo dic. vt. s̃. interdictum. vij. §. vij.
¶ Quartusdecimꝰ ponitur in. c. sacro 
15
*sen. ex. Vbi suspendit̃ per mẽsem ab in gressu ecclesie proferẽs snĩam excōmunicatiōis nisi premissa canonica monitione coram idoneis testibus.
¶ Quintusdecimus ponit̃ in. c. cuʒz me
16
*dicinalis de sen. exc. li. vj. Vbi suspẽdit̃ per mensem ab ingressu ecclesie ⁊ a diuinis officijs ferẽs snĩaʒz excōicationis interdicti vel suspensionis nō ĩ scriptis Jdẽ est si nō conscribat causam sententie. Jdẽ etiam est si requisitus non tradat infra mensem exemplum scripture. De quo dic vt. s̃. Excōicatio. ij. §. ij. ¶ Sextusdecimus ponit̃ ĩ. c.  sepe de
17
*ele. li. vj. Vbi supendũtur ab officijs ⁊ a quibuscũ bñficijs conuentus capitu la collegia aut singulares persone ĩfra scriptaꝝ eccłiaꝝ q̃ decedẽte prelato ali cuiꝰ eccłie cathedralis vel regularis vł collegiate bona ab eo dimissa vel vaca tiōis tꝑe obuenientia occupant. et hec diu ea non restituant vel ecclesie aut successori nō obstante quacũ consuetudine priuilegio aut statuto ⁊ in cle: statutum de elec declaratur id habere locum in omni emolumento. ⁊ intellige qñ prelatus principalis decedit. vide. s̃. beneficium. §. xl.
¶ Decimusseptimꝰ pōit̃ in. c. hac cōsti
18
*tutione de off. dele. li. vj. vbi cōseruator suspẽdit̃ ꝑ vnũ ānũ ab offō si sciẽter in tromittit se de alijs  de manifestis de quo dic. vt. s̃. conseruator. §. j.
¶ Decimusoctauus pōit̃ in. c. hec cōsul
19
*tissimo de re. ec. nō alie. li. vj. vbi prelati submittẽtes bona ecclesiarũ. seu iura sine consensu sui capłi ⁊ sedis apostoli cr snĩa laicis sunt suspensi per trienniũ ab offō. i. executiōe officij ⁊ ab administratiōe. s. tꝑaliũ ẜm Jo. an. Jtem clerici q̇ hec scientes non denũciant superiori sũt suspẽsi per trienniũ a perceptione beneficioꝝ illius eccłie. quid autem requirat̃ vt hec suspẽsio incurrat̃ dic ꝙ illa q̃ requirũt̃ vt laici sint excōicati q̇ vi aut metu id exigũt ab ecclesiasticis de quo excōicatio. vij. casu. xxj.
20
*¶ Decimusnonꝰ ponitur in. c. cũ eterni de sen. ⁊ re iudi. li. vj. Vbi suspẽditur ꝑ annũ ab offō iudex eccłiasticus ordina rius vel delegatus qui cōtra iustitiā et cōscĩaʒz in grauamẽ ꝑtis alteriꝰ in iudi cio q̇c faciẽs ꝑ gr̃am vł sordes. sʒz hoc nō hʒz locũ in arbitrio ẜm Ber. q lĩtat Jo. an. veꝝ nisi succedat in locũ ordina rij vel delegati de of. dele. c. vno delega torũ. et eadem ratione nec in auditore. ¶ Vigesimus ponitur in. c. pñti de offi.
21
*ordi. li. vj. Vbi ep̃i ⁊ superiores suspẽdũ tur ab ingressu eccłie. inferiores ꝟo ab officio et beneficio qui in subiectis sibi dignitatibus personatibꝰ prioratibꝰ vł | ecclesijs bona in ipsis inuẽta post mor teʒz rectoris earũ vel tꝑe vacationis ob uenietia quoquo mō occupant tandiu dōet restituerĩt occupata nisi ex speciali priuilegio aut cōsuetudine p̃scripta eis ↄueniāt. Et aduerte ꝙ hic loquitur ne alijs bonis ab his de q̇bꝰ in. c. q̇a se pe de elec. li. vj. de quibus. s̃. §. xvij.
¶ Vigesimusprimꝰ ponit̃ in. c. exigit de
22
*censi. li. vj. Vbi ep̃i ⁊ superiores suspen duntur ab ingressu ecclesie inferiores ab officio ⁊ bñficio q̇ visitantes exigũt pecuniam vel munera vel non a visitatis recipiũt procurationem. de quo dic vt. j. visitatio. §. iij.
¶ Vigesimussecundus ponit̃ in. c. vsu
23
*rarũ de vsu. li. vj. Vbi suspẽdũtur ep̃i et maiores q̇ vsurarijs manifestis nō oriũ dis quocũ ti. ↄcedũt domos ad fenus exercenduʒz donec eos expellant.
¶ Vigesimustertius est in. c. ep̃oꝝ  pri
24
*uile. li. vj. vbi interdicit̃ ĩgressus eccłie illis q̇ celebrāt pñtibꝰ excōicatis publi ce vel interdictis. aut eos recipiunt sacramẽta ecclesiastica vel sepulturam et tādiu donec ad arbitrium excōicatoris satisfecerint cōpetẽter. ⁊ si hoc ĩterdicto durāte diuinis se ingerant ĩ ecclesia in suo agẽtes officio sicut prius efficiunt̃ irregulares. c. is cui. de sent. exō. li. vj. ⁊ lʒz Archi. hic limitet istud ad excōicatũ ab homine ꝓpter verbũ donec arbitrio eius cuius snĩaʒz. Tñ Jo. de fan. quẽ se quit̃ Gemi. ibidẽ intelligit eiꝰ de sent. iur. ⁊ sic illud verbũ cuiꝰ snĩam. s. si ẽ iu re. ↄditoris si hoĩs hoĩs. simile hẽs ĩ. c. nuꝑ de sen. exc. ⁊ sic tenet Jo. vt recitat Gemi. ibidẽ arguit ꝙ predicta pena so lũ hʒz locum quo ad exemptos non quo ad clericos nō exemptos. ⁊ posset tene ri post factũ. lʒz ante factum sit tenendũ ꝙ etiā ligat non exemptos.
¶ Vigesimusquariꝰ ponit̃ ĩ. c. statuimꝰ
25
*de ele. li. vj. vbi suspẽdunt̃ ĩ triennio a bñficijs q̇ defecerit in ꝓbatiōe eius ꝙ obiecerit ↄ̃ personā electi ad aliquā di gnitatẽ vel ꝑsonatũ ad q̃ bñficia si se in gesserit. j. illud tp̃s ꝑpetuo priuatus est nisi māifestissime ↄstet ꝙ calũniose nō egerit intellige ĩ benesicijs que habet in illa ecclesia ꝓ qua electio celebratur c. si cōpromissarius. de elec. li. vj.
¶ Vigesimusquintus pōit̃ in. c. cupien
2
*tes de electio. de quo. s̃. electio. §. ix.
¶ Vigesimussextus est in. c. si ↄpromis
27
*sariꝰ de elec. li. vj. Vbi eadẽ suspẽsio im pōit̃ ↄpromissario si eligit sciẽter indignum nisi compromittentes illud habuerit ratum.
¶ Vigegmusseptimꝰ ẽ in. c. solet de sen.
28
*exc. li. vj. vbi suspensus est ab oĩ actu le gitimo excōicatus maiori excōicatiōe. ¶ Vigesimusoctauus ponitur in. c. nō
29
*solũ ⁊ in. c. ↄstitutionẽ de reg. li. vj. Vbi suspẽdunt̃ a recepti one quorũlibet ad professionẽ mendicantiũ ordinũ fr̃es q̇ aliquem ante annũ probationis cōple tum recipiunt ad professionem.
¶ Vigesimusnonus ponit̃ in cle. qm̃ de
30
*vi. ⁊ ho. cle. de qua. s̃. clericꝰ. iiiij. §. ij. cō tra clericos virgatis vestibus vtẽtes. ¶ Trigesimꝰ ponit̃ in cle. j. de re. ecc. nō
31
*ali. vbi suspendit̃ ab offō q̇libet religio sus p̃sidẽs mōasterio ṗoratui eccłe. seu administrationi cuilibet si iura redditꝰ vel possessiones eiusdẽ alicui advitam seu ad certũ tp̃s cōcedit qͦuis titulo nisi necessitas aut vtilitas id exposcat monasterij vel ecclesie ⁊ tũc cum consensu cōuẽtꝰ si hʒz. aut si nō hʒz sui prelati. Hoc tñ nō extendit̃ añ locationes ⁊ venditiōes fructuũ ad modicũ tp̃s. vt ibidẽ. ¶ Trigesimusprimus ponit̃ in cle. reli
32
*giosi de deci. Vbi suspẽdũtur religiosi habẽtes administrationes vel beneficia ab officijs ⁊ administrationibus q̇ noualiũ aut decimaliũ aut decimarum debitarũ faciũt fraudẽ si req̇siti. j. mẽsẽ nō destiteritvł nō satisfecerĩt vsurpatis j. duos mẽses ⁊ tādiu dōec satisfecerĩt. ¶ Trigesimussecũdus ponit̃ in cle. cu
33
*piẽtes de pe. vbi suspẽdunt̃ ab officio p̃dicationis oẽs religiosi exceptis illis q̇ decimas recipiũt q̇ post fuerĩt req̇siti ꝑ rectores eccłiarũ sciẽter omiserint facte cōscientiam ↄfitentibus de decimis soluẽdis et hoc diu non fecerint si comoditatem habuerint.
¶ Trigesimustertiꝰ ponitur in cle. j. de
34
*sta. mo. Vbi suspẽditur a beneficiorum collatione abbas vel prior nō habens abbatẽ propriũ. alius vero ab admini stratione si quā hʒz ꝙ si nō hʒz inhĩlitat̃ ad habendũ bñficiũ ⁊ administrationẽ ⁊ hoc per annũ si sotulares nō corrigia tos ⁊ altos vel caputia nō fixa portare presumpserit. itẽ ẜm ꝑmissam persona rũ distinctionẽ prefatas penas suspen siōis inhabilitatiōis ꝑ bienniũ ip̃o fa cto incurrũt. si venationi aut aucupationi clamorose. vel alias cũ canibꝰ aut auibus ex proposito ĩteruenit ⁊ loquit̃ de mōachis nigris ⁊ collatio ꝑtinet ad priorem claustralẽ cũ consilio ⁊ cōsensu maioris partis capituli seu conuẽtus durāte tẽpore suspensionis abbatis vł prioris vt ibi.
¶ Trigesimusquartus pōitur in cle. cũ
35
*sit de magistris vbi suspendũt̃ quilibʒz etiā ep̃i ⁊ suꝑiores ꝑ sex mẽses sequentes a collationẽ magisterij seu doctora tus qui aliquẽ ꝓmouerũt ad tale offm̃ nisi prius recepto iuramento ꝙ vltra tria milia turonensium argenteorum in tali doctorationis solennitate non expendet.
¶ Trigesimusquintus ponit̃ in cle. mł
36
*torũ de here. Vbi suspendũtur ep̃i per trienniũ ab offō si odij gratie aut amoris vel cōmodi tꝑalis obtẽtu contra iu stitiā ⁊ conscientiā omiserit procedere in crimine heresis cōtra quẽ vbi fue rit procedendũ. aut obtẽtu eodẽ prauitatem ipsam vel impedimẽtũ sui officij imponendo quoquo modo vexauerint aliquem.
¶ Trigesimussextꝰ ponit̃ ĩ cle. religio
37
*si de priui. Vbi suspendũt̃ religiosi qui exadmĩstratiōe eucharistie extreme vn ctiōis vel solenniʒzatoine matrimonij: aut quacũ absolutiōe indebita aliq̇d acq̇sierũt nisi post fuerint requisiti. j. mẽsem restituerint donec satisfecerint. ¶ Trigesimusseptimꝰ ponit̃ in. c.  in
38
*oĩbꝰ de vsu. Vbi clerici suspẽdũtur ip̃o facto ab officij executiōe ẜm pan. ibidẽ qui recipiũt ad cōionẽ vel oblationem altaris maĩfestos vsurarios. ⁊ tādiu do nec ad arbitriũ ep̃i satisfecerint.
¶ Est ⁊ alia suspensio q̃ dr̃ minor hanc
39
*incurritquis ex duobꝰ. ṗmo ex quocũ mortali peccato in quo quis existẽs an te peniteat est suspẽsus ab oĩ sacr̃orũ ꝑticipatiōe vt ĩ. c. q̃situm de coha. cle. et mu. Sco ex ꝑticipatiōe cũ excōicatia ĩ qͦ ĩcidit maiorẽ excōicationẽ. Jsti tñ si sic suspẽsi celebrẽt nō efficiunt̃ irregulares. vt ĩ. c. si celebrat de cle. ex. mi.
¶ Est ⁊ alia suspẽsio qua quis ẽ suspẽ
40
*sus quo ad alios. sʒz quo non se ad q̃ ꝓprie suspensio nō pōt dici ⁊ ista ligātur cłici ꝑegrini. vt ĩ. c. j. ⁊. iij. ⁊  cle. ꝑeg. nā tales nō pñt celebrare in publico āte fidẽ certā fecerint de eoꝝ ordinatiōe sʒz bene in secreto vt in. d. c. iij. si tamen celebrarent non essent irregulares. vt no. Pan. in. d. c. si celebrat.
¶ Nullꝰ ep̃s aut superior incurrit sen
41
*tentiā interdicti vel suspẽsionis impositā a iure vel a iudice nisi de eis fiat specialis ⁊ exp̃ssa mẽtio. c.  periculosũ de sen. excō. li. vj.
Suspensio. ij.

Suspensio. ij.

quo ad prolationeʒz. Sciendum ꝙ debet fieri in scriptis monitiōe p̃missa ⁊ ceteris sicut excōicatio. Et ideo q dixi de sententia excommunicationis. s̃. Excō mumcatio. ij. dic de prolatione suspensionis vel interdicti. vt patet in ca. j. de sen. excōmu. li. vj.
¶ Vtrũ appellatio suspẽdat interdictũ
1
*vł suspẽsionẽ sicutexcōicationẽ. rñ. ꝙ sic si p̃cedat vt in. c. ad hoc qm̃ de appell. a cōtrario. Si tñ appellatio fieret ẽt post suspẽsionẽ a tꝑalibus. vt puta ab ĩgres su domꝰ vĩnee ⁊ hmōi. vel interdic. ignis vel aq̃. ⁊ hmōi. bñ appellatio post sequẽs suspẽderet ẽt. l. nō tm̃. ff. de ap. nisi casus eẽt ĩ quo dānatũ publice inter esset statĩ puniri. l cōstitutiōes. ff. de app. Ex quo pʒz ꝙ uspẽsionẽ a bñficio ab officio vł ab ingressu ecclesie nō tollit appellatio sequẽs  spũalia sũt. Et sic intellige Jnn. ĩ. d. c. ad hoc qm̃. Secꝰ si suspẽsio est a ꝑceptiōe fructuũ beneficij q̃ tꝑalis est vel a p̃benda  appel|latio bñ suspẽdit ẽt post ĩt̃posita. Secꝰ si suspẽderet̃ q̇s a canonica  spũalis ẽ. Jo. an. ĩ. c. is cui  sẽ. ex. li. vj. tʒz ꝙ etiā tollit appellatio sequẽs suspẽsionem a bñficio ⁊ ill q vr̃ nō suspẽdere appel lationẽ sequẽtẽ interdictũ vel suspẽsio nem dicit habere locum in mere spũalibus per que ligatur anima.
¶ Quid si snĩa suspẽsionis autĩterdicti
2
*feratur sub ↄditiōe. Rñ. nō ligabit donet extet ↄditio. ⁊ breuit̃q dr̃  excōica tiōe dic  suspẽsiōe. ẜʒz Jo. an. ĩ. c. lʒz  sẽ. exc. li. vj. cũ eadem quasi sit ratio.
¶ Quis pōt suspẽdere vel interdicere.
3
*Rñ. ꝙ q̇ pōt excōicare ⁊. ecōtra. siłr qui pōt excōicare pōt suspẽdi vel interdici ⁊ q̇ pōt ꝑ cẽsurā eccłiasticā cogere pōt hec tria facere. s. excōicare suspendere ⁊ interdicere q̃ tria intelligũtur noĩe cẽ sure ecclesiastice. c. querẽti de ver. signi.
Suspesio. iij.

Suspẽsio. iij.

qͦ ad penā doct. satis intricate loquunt̃. uis pa. in. c. cũ dilectꝰ de cōsue. ⁊ in. c. si celebrat de cle. excōi. mi. clariꝰ dixerit nihilominus tu vt clarius capias.
¶ Aduerte ṗmo ⁊ distingue sic quedā
1
*suspẽsio ẽ a iure. vt ĩ casibꝰ. s̃. positis q̃ dā abhoĩe ⁊ haꝝ suspẽsionũ q̃dā est ab aliquo q̇ ꝓprie est actꝰ alicuiꝰ ordĩs pu ta a celebratiōe ab offō ab ordine ⁊ hu iusmodi q̇dā ab alijs actibꝰ q̇ nō ꝑtinẽt ad aliquẽ ordinẽ. si suspẽsio sit ab actibꝰ alicuiꝰ ordĩs sic aut tał suspẽsio ẽ cũ tali modificatiōe. s. qͦus satisfecerit vł penituerit. ⁊ sic si ẽ a iure. vt. xvj. xx. xxj. xxij. xxiij. xxxj. xxxij. xxxvj. xxxvij. dist. sic scm Archi. et no. Gemi. in. d. c.  sepe nō efficiũt̃ irregulares si celebrẽt vł exerceāt actũ ordini deputatũ.  ẜʒz eum isti potiꝰ vidẽt̃ a deo suspẽsi  a iure si ꝟo talis suspẽsso sit a iudice sic erũt irregulares. ↄ̃riũ tñ tʒz gl. j. d. c. pñti. ꝙ ẽt su spẽsi a iure tali mō sint irregulares cuius opi. tenerẽ. añ factũ. sʒz post factũ illā Archi. Si ꝟo dicta suspẽsio nō sit cũ tali modificatiōe. siue sit a iure vel a iu dice efficiũt̃ irregulares exercẽtes actũ alicuiꝰ ordis vt ĩ. c. j.  sẽ ex. li. vj. ⁊ ĩ. c. j.  sẽ. ⁊ reiu. li. vj. si aũt dicta suspẽsio nō sit circa ea q̃ pertinẽt ad actꝰ ordinũ. sʒz circa alia ab ipsis sic nō essentirregula res eā nō seruātes. sʒz alio mō debẽt puniri ⁊ dicta duo. c. loquũt̃ ꝓprie quādo exercet aliq deputatũ certo ordini. vt no. in. d. c. cũ dilectꝰ. ⁊. c. si celebrat. ⁊ in d. cle. cupientes.
¶ Et aduerte sco ꝙ est q̃dā suspensio
2
*ab actibꝰ ordinũ q̃ fit a p̃latis vł a iure de qua dic vt dixi hic. s̃. Quedā que sit a cōfessoribꝰ ad certũ tp̃s vł etiā simpłr ⁊ talis non inducit irregularitateʒz licʒz nō seruet̃ ẜm Jo. an ĩ. c. is q̇ de fen. exc. lt. vj.  nō inuenit̃ iure expressum.
¶ Aduerte. iij. ꝙ vt pʒz exsupradictis in
3
*ti. suspẽsio primo. Suspẽsio multiplici ter ĩponit̃. ⁊ no. gl. in. d. cle. cupientes. ⁊ iō vt scias qñ cōcernit actũ ordinũ explanabo. Aliqñ. n. quis suspẽdit̃ a pōtificalibus solũ ⁊ sic si celebrat ẽt in pōtificalibꝰ non efficit̃ irregularis ẜʒz ho. et dñʒz. durādũ  non sunt de sba ordinis vel officij  sine ip̃is quodlibet offm̃ p̃t celebrari. Ego tñ tenẽdo ꝙ ep̃atꝰ sit or do vt cōiter tenent canoniste ego credo ꝙ si celebrat in pontificalibꝰ vel exeq̇t̃ aliq̇d quod ad ordinem ep̃atus pertineat efficitur irregularis. Secus exercendo iurisditionalia  illa sunt seꝑata ab his q̃ sunt ordinis ep̃ał. ⁊ iō ep̃s suspensus a pontificalibus non est suspensus a iurisditionalibꝰ vt no. Pa. in d. c. cũ dilectus. Aliqñ suspendit̃ a sacra mentorũ ꝑceptione vel participatiōe ⁊ sic siłr nō est irregularis si ↄtra faciatvt no. in. c. si celebrat de cle. ex. mi.  parti cipare nō est ordinis vel officij.  laici etiā participant ẜm Jnn. in. c. j. de sen. ex. li. vj. idẽ tʒz Ho. aliqñ suspenditur a collatiōe sacr̃oꝝ. ⁊ sic siłr licet conferat nō est irregularitas sine solẽnitate cō ferunt̃ ẽt sacr̃a a laicis ẜʒz Jnn. in. d. c. j. ⁊ Ho. ibidem Limito verũ qñ confert sacramenta non vt tan habẽs ordinẽ sed simpliciter sicut ⁊ laicus. Aliquādo suspenditur quis ab ordine subdiaconi. et sic si exercet officium diaconi vel presbyteri erit irregularis. Secus si ab ordine Presbyteri esset suspensus |  posset exercere officiũ inferioꝝ ordina. c. significauit. de cor. vitia. Sʒz suspẽ sus ab officio sacerdotij seu sacerdotali bus est suspensus ab ep̃alibus. sed nō ecōtrario. Similiter suspensus a collatione ordinũ simpliciter est suspensus a collatione cuiuslibet ordinis. Sed su spensus a collatione sacerdotij non est suspensus a collatione ordinis inferioris. Sed suspensus ab inferiori intelligitur suspensus a collatiōe superioris ordinis ẜm Ho. in. c. dilectꝰ filius. de tẽ po. ordi. ⁊ iō efficiunt̃ irregulares si cōtra faciunt. aliquādo suspendit̃ ab offi cio ⁊ sic suspensus est a pontificalibus etiā. Jō si ordinat vel celebrat efficitur irregularis. Vnde suspensus ab officio idẽ est sic de suspenso ordine ⁊ talis est suspesus ab oĩbꝰ q̃ fundant̃ in ordine ẜm pa. ĩ. c. cũ dilectꝰ de cōsue. ⁊ iō est suspẽsus a iurisditiōe spāli ẜm cōem opi. lʒz glo. in. c. si celebrat de cle. excō. mi. te neat ↄ̃riũ ⁊ male ẜʒz pan. ibidẽ. Rñ.  re mota executiōe fundamẽti. remouet̃ et accessoriũ q est iurisditio. nec obstat. c. dilecta. de ma. ⁊ ob. vbi abbatissa q̃ nō hʒz ordinẽ tñ cōfert bñficia q ẽ iurisdi tiōis  illud ↄcedit̃ sibi rōne religiōis. sed nō religioso nō dat̃ iurisditio spũa lis nisi rōne ordinis nō tamẽ credo incurrat irregularitatẽ si ea q̇ sunt iurisdi tionis exerceret. ar. d. c. j. de sen. ex. li. vj. Jtẽ no. gl. ĩ. c. sepe. de elec. li. vj. ⁊ ĩ. c. pñti. de officio ordi. li. vj. ꝙ suspẽsus ab of ficio ip̃o facto suspensus est ab oĩbꝰ be neficijs. sed nō ecōtrario. Sʒz gl. ĩ. d. cle. cupiẽtes sic cōcor. vt suspẽsus pro leui causa puta facto ex quo imminet scādalũ de quo dubitat̃ an sit mortale sic nō ṗuat̃. Si ꝟo est ꝓ delicto graui sic si est in mora petende absolutionis priuat̃ ꝑceptiōe fructuũ benefi ij.  ꝓpter offi ciũ dat̃ beneficiũ. Si nō est in mora nō priuabit̃ fructibus beneficij. ⁊ sic cōcor dat opiniōes diuersas. Aliquādo suspẽ dit̃ q̇s a diuinis officijs. Et tũc nō pōt nec officiari nec cum alijs interesse seu audire secũdum Host. Gof. ⁊ Ray. No men erit irregularis si soluʒz intersit vt simplex laycus vt patet ex dictis.
¶ Vtrum interdictus ab ingressu eccle
4
*sie possit officiari extra ecclesiam. Rñ. ꝙ sic sed non ecōtrario ⁊ cui interdicit̃ ecclesia intelligunt̃ interdicta eccłiastica sacramẽta. xxxiij. q. ij. latorem ẜm Jo. sʒz cōtrarium communiter tenet̃ in hoc ca su.  talis celebrare pōt extra ecclesiā. ¶ Quid si interdictꝰ ab ingressu eccle
5
*sie intrat et audit ibi diuina. Rñ. ꝙ lʒz mortaliter peccet nō tamẽ efficit̃ irregularis nisi ip̃e celebret quasi vtẽs officio suo sicut prius ẜm Gemi. in. d. c. is cui. de sen. excom. li. vj.
¶ Sed nunq̇d pōt intrare ecclesiaʒz ad
6
*orañ. tꝑe quo ibi diuina nō dicuntur. Rñ. quidā tenẽt ꝙ non. sed Cald. quem sequitur Ge. in. d. c. is qui tʒz ꝙ sic licite. ⁊ placet per rationem prefati. c. is cui. ¶ Aliquando suspẽdit̃ quis ab admi
7
*nistratiōe ecclesie tā in tꝑalibus  in spũalibus ⁊ talis celebrās non est irregularis  nō est suspẽsus ab ordine ẜʒz Pa. in. c. si quorundam. de sol. et Jo. an. ibidem.
¶ Aliquādo suspendit̃ quis ab aliquo
8
*officio puta ab officio p̃dicatiōis ⁊ non efficitur irregularis si predicat vel cele brat vt ĩ cle. cupiẽtes  penis. no. pan. ⁊ sequitur cald. ibideʒz. Secus si ab aliquo alio officio annexo alicui ordini.
¶ Aduerte quarto quādo quis suspen
9
*sus est a canone propter defectũ corporalẽ ꝓpter quẽ prohibet̃ promoueri. de quo habes. s̃. corpore viciatus ⁊ talis si ꝓmoneat̃ ⁊ celebret lʒz mortaliter peccet nō efficit̃ irregularis ẜm Pau. in. d. c. si celebrat.
¶ Quid si iu dex post appellationẽ po
10
*suerit interdictũ vel suspẽsionẽ et post quis celebrauerit ⁊ iudex appellatiōis pronunciauerit appellationem non te nere erit ne irregularis talis q̇ celebrauit. Rñ. secundũ Ber. ⁊ Ho. ĩ. c. pastora lis. de ap. q si appellauit ex causa friuola ⁊ nō probabili sic erit irregularis. alias non.

Suspensio. iiij.

seu interdictũ qũo relaxatur. Aduerte | q si ĩponit̃ a iure vł a iudice sic donec satisfeceris vel penitueris sic facta satisfactiōe vel pnĩa relaxat̃ ip̃o facto. ẜʒz Pan. in. c. cũ tu. de vsu. no. in. c. nō est de spō. in tex. ⁊ in gl. si ꝟo imponit̃ simpłr sic necessaria est absolutio. Et de hoc vide. s̃. interdictum. viij. in principio.
¶ Sed q̇s pōt absoluere. Rñ. ẜm cōiter
1
*doc. in. d. c. si quorundā. ꝙ si simpliciter est imposita a iure pōt ep̃s nisi vbi con ditor canonis sibi reseruat̃. argu. c. nuper. de sen. excō. Si ꝟo nō sit simpłr. sed ad tp̃s facta sic tʒz gl. in. c. cupientes. de elec. li. vj. ⁊ in cle. j. de hereti. ꝙ solus cō ditor canonis pōt absoluere. Pa. etiā in d. c. si quorũdā tʒz ꝙ etiā si simpłr sit inflicta ꝓpter peccatũ  ep̃s nō pōt nisi ĩ casibꝰ in q̇bꝰ pōt dispẽsare.  pena ꝓpter delictũ posita intelligit̃ perpetua. vt in. l. seruꝰ. C. de penis. no. Jnno. in. c. ex literis. de const. Secꝰ esset si ꝓpter cō tumaciam esset inflicta quia sic posset ep̃s absoluere. ar. in. d. c. ex literis ⁊ q no. Jnn. in. d. c. j. de exces. prela. Jn snĩa vero suspensionis simpliciter facta ab hoĩe absoluet qui tulit vel eiꝰ superior secundũ ꝙ dicit̃ de snĩa excōicationis. xiiij. q. j. si petrus.
¶ Sʒz qũo absolutio fiet. Rñ. solo verbo
2
*ẜm Ho. Dicendo reuoco vel remoueo. vel absoluo a tali snĩa ⁊ hmōi. Faciunt ad prefata que no. s̃. Jnterdictum qũo relaxat̃ quia ambulāt pari passu interdictum. viij. per totum.
¶ Jn q̇bꝰ casibꝰ suspẽdit̃ q̇s ⁊ tamẽ nō
3
*pōt restitui a suo suspẽsore sʒz solũ a papa. Rñ. ꝙ in tribꝰ. Primꝰ quādo clerici vel regulares ꝓpter exhibitionẽ sacr̃orũ hereticis aut ꝓpter receptionẽ eleemosynaꝝ vel oblationũ ab eo vel ꝓpter traditionẽ eccłiastice sepulture p̃dictorũ hereticoꝝ sunt priuati ab eoꝝ ordĩarijs officio. c. excōicamus de hereti. Se cũdꝰ est in suspẽso a collatiōe bñficioꝝ ꝑ cōciliũ post primā ⁊ secũdā monitionem inuẽto culpabili in cōferẽ do bñfi cia indignis. c. graue. de p̃bẽ. Posset tñ iste ab vno principali patriarcha restitui. vt in. d. c. graue. Tertiꝰ in degrada to. c. ex tue de cle. non resi.
Suspitio

Suspitio

vide. s̃. Judicare. ⁊. c. Presumptio.
Susurratio

Susurratio

est oblocutio mala de ꝓximo facta occulte ad diui dendā amicitiā aliquoꝝ Cōuenit em̃ cũ detractiōe  vter dicit malum de ꝓximo ĩ eiꝰ absentia. Sʒz in ĩtentiōe distinguit̃.  susurro intẽdit discordiā inter amicos disseminare. vt dicit glo. ad ro. j. Detractores aũt alioꝝ bona mi nuũt. vł negāt ⁊ honorẽ seu famā ĩtẽdũt perimere r susurro bilinguis.  vt plu rimũ duabꝰ linguis vtit̃ dicẽs vni malũ de alio ⁊ ecōtrario. ⁊ neduʒz est pctm̃ mortale. sʒz grauissimum. vt pʒz ꝓuer. vj. Sex sunt q̃ odit deꝰ ⁊ c. ⁊ septimũ q de testat̃ aĩa eius. s. q̇ seminat inter fratres discordias. Rō  amicitia p̃eminet inter bona exteriora ecclesiastici. vj. amico fideli nulla est cōparatio ⁊ grauius peccat  detractator q̇ famā eripit. aut cōtumeliosus q̇ honorẽ ledit quia. viij. ethi Melior est amicꝰ  honor: ⁊ amari  honorari. Et tenetur multo magis ad restitutionẽ  fures ⁊ latrones. Et ideo nō pōt absolui nisi tuʒz pōt restituat amicitiā quā abstulit. vel alio mō satisfaciat si eā restituere nō pōt. Hec ex Tho. ij. ij. q. lxx iiij. ar. j. ⁊. ij.
Loading...