Lemma
FAbule

FAbule

ociosevł seculariũ negociorum nō de bent recitari in conuiuio cle ricorum aut religiosoruʒz. vt in. c. cōuiuia ⁊ in. c. pro reuerentia. xliiij. di. nec fabularum oblecta mẽta excitantium mẽtem ad incentiua libidinum. c. ideo. xxxvij. di.
Facilitas

Facilitas

venie incentiuum prebet delinquẽdi. xxiij. q. iiij. est iniusta de vj. ⁊ ho. cle. c. vt clericorum. vnde Stephanus papa dicit. Ecclesia stici vigoris ordo cōfunditur si aũt temere illicita presumantur aut non cō cessa impugne tentẽtur proinde si negligẽter ea que male vsur pantur omit timus excessus viaʒz proculdubio alijs aperimus.
Facultas

Facultas

dicitur quando sine difficultate pōt quis facere vt no. Jnno. in. ca. in presentia. ⁊ in. c. romana de sen. excō. lib. vj.
Factum

Factum

legitime rectractari non de bet lʒz casus postea eueniat a quo non potuit inchoari. de reg. iur. li. vj. Pa. in. c. discretionẽ. de eo qui co. consan. vxo. sue dicit veram regulam quando factum iam est perfectum puta matrimonium: lʒz superueniat affini tas non retractatur et. l. si a me fuit. ff. de iudi. cum alijs quevidentur contraria intelliguntur qñ factum non erat perfectum sed solum inchoatum. quia tunc retractatur.
¶ Vtrũ sit. dicẽdum factum q nō du
1
*rat. Rñ. glo. in. c. ad nostram. de regula ꝙ quando ex facto volumus iudicare animũ. tunc est verũ ꝙ non dicitur factuʒz. s. aĩo faci endi q non durat. ⁊ ibi ponit multas cōcor. Adde tex. in. c. nā et ego de verb. sig. cũ cōcor. in glo.
¶ Vtruʒz factũ illegitime censeat̃ fctm̃
2
*Rñ. ꝙ nō. vt ĩ. c. veniẽs de p̃sbi. nō bap. sicut inutile ⁊ nullũ paria iudicātur. c. inter corporalia. de trāsla. prela. sic etiā dr̃ nō esse q̇ minus idoneꝰ ẽ vt in. l. j. ff. q cuius. vni. facit tex. cũ gl. j. c. frater nitatis de fri. ⁊ male. Vnde bar. ꝑ. d. l. j. dicit ꝙ si ꝓcurator nō facit fidẽ de mādato. perinde est ac si nō cōparuisset et dñs tā cōtumax debet puniri. iteʒz ex cipere ⁊ nō probare idem est sicut non excipere. c. cũ suꝑ  cōces. p̃. et paria sũt quo ad iuris effectũ nō eẽ. ⁊ nō appare re. l. duo sunt ticij. ff. de te. tu. Jtẽ nō fieri ⁊ tarde fieri vel eo mō qͦ fieri non dʒz ar. c. auditis. de ꝓcu. ff. qui satisda. cog. l. quotiens ⁊ ibi glo.
¶ Vtrũ plꝰ sit fctō ↄsentire  ꝟbo. Rñ. ꝙ sic gl. est. in. c. ĩ. causis. de ele. vide gl.
3
*in. c. dilecti filij. el. ij.  ap. vbiplus fctĩs loquimur. Factũ alienuʒz promittens qũo teneat̃. vide. j. spōsalia. §. xiiij. Factũ vbi ꝓmittit̃ venit quod interest in obligatione. ff. si quis in ius. vocan. nō ie. l. cum quis.
Falcidia. eo.
¶ Falcidia vide infra le gitimam.
Falsarius

Falsarius

dr̃ quis diuersimode: vt not. in cap. in memoriam xix. di. ⁊. in ca. quisquis. xj. q. iij. ⁊ de cri. fal. per to.

De ↄtẽtis in hoc. §. ⁊ ꝙ falsariꝰ nō debeat absolui accusatore nō ꝓbāte ni si purget se. l. vbi. C.  fal. q est verũ ẽt si ꝑ scr̃ʒz. vt ꝑ pet. Cy. ang. ⁊ do. ibi ⁊ an possit falsariꝰ eẽ testis ↄtra falsariũ no. Jnno. ꝙ nō in. c. j. de litiscōt. ⁊ bal. ĩ sua marga. in ꝟsi. cōfessio. versi. ij.
¶ Vtrum sit falsarius qui absentium
1
*noĩa in instr̃o ponit veł qui sigilluʒz fur tiue surripit Rñ. ꝙ sic. vt no. ĩ. c. to. et c. ea. de his que fiunt a prela. Jtem ẜm bal. in. l. presbyteri de epi. ⁊ cleri. falsitas non solum committitur in dicendo falsum sed etiam in tacendo verum | ¶ Vtrũ aperiẽs lr̃am alterius vt legat sit falsarius. Rñ. gl. in. c. cũ oliʒz. el. ij. de off. dele. tʒz ꝙ dʒz puniri tan falsariꝰ al legat. c. oliʒz de rescrip. ⁊. c. ad audiẽtiā de cri. fal. Jnn. ꝟo tʒz ꝙ iste minus peccat ꝙ si falsificasset sigillum apponẽdo adulteriũ tñ falsariꝰ est ꝓpter quod dicit Pe.  anca. ꝙsolũ debet puniri pena extraordĩatoria. c. de causis. de off. dele. ⁊ cōcurrũt cōiter doc. ⁊. c. allegata ꝑ gl. loquũtur de falsario. q̇ facit rasurā viciādo lr̃aʒz. vt in. d. c. oliʒz vł a ponẽdo sigillũ adulterinũ vt. d. c. ad a udiẽtiā. Bar. dicit. ꝙ si aperit ostẽdendo aduer sario mittẽtes: pōt puniri vt falsarius. ar. bonũ ĩ. l. j. §. is q̇. ff. ad. l. cor. de fal. ꝟ. is qui deposita instrumẽta ostẽdit aduersario. Jncidit in crimẽ falsi. Quod no. cōtra notarios ⁊ aduocatos q̇ ostẽdũt iura patris aduersario. Sivero ap perit. sʒz nō ostẽdit aduersario sic nō pu nitur crimine falsi. ⁊ vr̃ tex. ĩ. d. c. cũ olĩ ⁊. ff. de cri. stelli. ꝑ totum. ⁊ ad. l. q̇ testm̃. ff. de fal. dic. ꝙ est speciale in eo q̇ apperuit testamentũ clausum vt puniat̃ pe. falsi. ex quo collige ꝙ peccat mortaliter aperiens lr̃as alterius vt legat nisi speʒz habeat in ratihabitione quod intelligo qñ aduertenter ⁊ studiose facit cũveniat puniendus crimine stelliona tus. Quod limito verũ nisi haberentur pro derelictis: puta eas proiecit vel lacerauit ⁊ huiusmodi  si tales legit ꝓ aliquo bono fine licʒz alias curiositas est non tñ mortalis de se.
¶ Vtrũ lacerās vł cōburẽsvł celās scripturas publicasvł priuatas q̃ ad aliũ spectāt ita ꝙ āplius nōappareāt sit fal sarius. Rñ. ꝙ sic vt ẽ casus ⁊ ibi bar. ĩ. l. paulus. ff.  fal. vbi dicit tex. legis cor. pena oẽs teneri q̇ ẽt extra testamẽta cetera falsa signassent. sʒz ⁊ ceteros q̇ ĩ rationibꝰ tabuł. lr̃is publicis aliaue qua re sine assignatiōe falsumfecerint. vel vt verũ non appareat quid celerauerint surripuerint deleuerint subiecerĩt ⁊ resignauerint eadem pena affici sole re dubium nō est hic ibi gl. in. ꝟ. surripuerint. dicit sic vt nō esset cōburẽdo. ⁊ sic pʒz quid dicẽdum de falsantibus libros mercatoꝝ cōburẽtibus vel occul tantibꝰ vel ałs scripturas. ⁊ vltra dictā penā tenẽtur ad restitutiōeʒz totius in teresse. tex. est in. l. q̇ tabulas. ff. de fur.  qͦ vide. j. restitutio. j. in ꝟbo scripturas.
¶ Vtrũ falsificās monetā sit falsariꝰ et
4
*peccet mortałr. Rñ. ꝙ sic ẜʒz ho. Joā. an: pa. ⁊ Jo.  imo. ĩ. c. to de iureiu. ⁊ patʒz per tex. ibidẽ. vbi dicit̃ ꝙ seruans falsam monetā agit iniq̃. ergo fortiꝰ falsans. pʒz etiā ꝑ extraua. Jo. xxij. q̃ excōmunicat oẽs tales in regno frācie ⁊ te nẽtur restituere omne dānũ datum illi ꝑsone. cōmunicati vel ppło dānificato. vt no. p̃fati doc. vbi. s̃. vel si nescitur specialis ꝑsona saltẽ pauperibꝰ ar eorũ q̃ no. in. c. cũ tu. de vsuris. ⁊ in regula peccatũ. de re. iu. lib. vj. ⁊ vide Ho. in sum ti. de cẽsi. §. ex quibꝰ. ꝟ. qͦd si mone ta. idẽ dic ẜʒz Gir. obdo.  illo q̇ recipit falsā ignorāter quā postea sciens expẽ dit pro bona. q limito in pecunia alicuius importātie. secus ĩ denario vsua li. sicut dico de furto. j. furto. §. xxxiiij.
5
*¶ Quot modis falsatur moneta. Rñ. ꝙ tribꝰ modis ẜʒz cōiter do. in. d. c. quāto. Primo in forma. s. qñ imponitur signũ illius q̇ eaʒz cudi nō facitvt in. l. falsi no minis ⁊ in. l. q̇ nomine. ff. de fal. ⁊ in. d. c. to. Secundo ex materia methalica s. quādo fit de ere. vel de stagno. vel nō de debita liga. vt in. l. paulus. ff. de solu. ẜm bar. vel cũ talis materia ĩmiscet̃ vbi non debet. vt in. l. quicũ nũmos. et in. l. lege corne. ff. de fal. la. j. ¶ Tertio ex pondere. nam ista tria requiruntur de substantia monete. vt in. l. j. §. j. ff. de cōtrahen. empt.
6
*¶ Sed quero q pōdus debet habere Rñ. ẜʒz glo. ⁊ do. ĩ. d. l. j. ⁊bar. ĩ. l. ij. §. j. ff. si cer. pe. ꝙ de iure tātus debet esse valor comate ⁊ tm̃ pōdus tuʒz erat prius in materia nō deductis expẽsis nec labore que de iure debent fieri de publico. Sed ẜm Jnn. quẽ communiter sequũt̃ doc. ⁊ seruatur ex cōsuetudine tantum debet esse in pondere tũ erat in matertia ductis expẽsis⁊ labore.  nemo | suis expensis tenetur eaʒz facere. ff. q̇. ex ea ma. l. j. ⁊. c. qui sentit de reg. iur. li. vj. Jmmo pluscredit. Jnn. ꝙ si prĩceps in diget poterit inde sentire aliq lucrũ ⁊ sic minuere a p̃dicto pōdere. Sʒz Pa. in. d. c. quāto. de iureiu. limitat veꝝ: nisi spargatur extra regnũ.  cũ damno non subditorũ suorum non pōt. quam credo verissimā. credit Jnn. etiaʒz ꝙ ṗn ceps cũ consensu populi possit minuere hoc est ꝙ sit minoris pōderis  debeberet. ⁊ tamen expendatur ac si esset iusti pōderis. Ratio  quilibet potest renũciare iuri suo. vij. q. j.  periculosũ ⁊ dicit sufficere cōsensum maioris ꝑtis magnatũ regni:  negocium regni reputatur negociũ vniuersitatis ar. ĩ. l. ij. §. sancimus. C. de iureiur. propter calũ. Sʒz pa. vbi. s̃. dubitat de hoc. cum tractetur de preiudicio singulorñ eorum. ar. eorũ q̃ no. in. c. cum omnes de cōsti. ⁊ c. C. q̃ sit lō. ↄsue. in. Rub. Et ego credo requiri consensum singulorũ nisi quādo ex alia causa propter hoc alleuiarẽt̃ puta ab angarijs ⁊ hmōi per ea q̃ not. in dictis iuribus. Dicit tamẽ Jnno. nō sufficere cōsensum populi vt expendatur extra regnum.
¶ Vtrũ princeps fraudet monetā quā do reprobat valẽtem ⁊ minus valẽtem
7
*acceptat vt de probata habeat bonum forũ ⁊ illā cōflari faciat ⁊ cudi. Rñ. Ho. vt recitat pa. s̃. ꝙ sic facit tex. in. l. ele. gāter. §. q̇ reprobos. ff. de pi. ac.
¶ Vtrum radentes vel tondentes sint falsarij vel subtilius ex aq̃. particulā au
8
*ri vel argẽti tollẽdo ita ꝙ cognosci nō potest. Rñ. ꝙ sic vt in glo. di. ca. to et tenentur ad restitutionem dannificatis. vel si ip̃os ignorant pauperibus de necessitate ca. fi. de iniurijs.
¶ Vtrũ illi qui singulos denarios pōderant ⁊ grauiores letinent ⁊ conflari
9
*taciũt sint falsarij. Rñ. vt colligoex hos. Jo. an. pe. de an. ⁊ ĩmo. vbi. s̃. si illi q̇ cu dũt pecuniā  aliq̃ denarij sunt quando minus propterea dimittũt alios plus in pōdere.  non possunt equalit̃ omnes sculꝑe tũc tales sunt falsarij et tenẽtur ad restitutionẽ cōmunitatis:  corpuspecunie dānificauerũt. si aũt omnes denarij sunt iusti pōderis: sed aliqui sunt amplioris ⁊ illos radũt: dũ modo remaneāt iusti pōderis seu con flant nō credo falsarios licet male faciāt ⁊ nullo modo sit eis cōsulendũ. q si nolunt abstinere non credo eos fore extra statum salutis propter hoc.
¶ Quid de falsario lr̃aꝝ apłicarum vi
10
*de. s̃. Excommunicatio. v. casu. iij.
¶ Vtrum falsificans mẽsuras. ⁊ pōde
11
*ra: teneatur. Rñ. ꝙ vltra mortale. tenetur ad restitutionem totius danni dati. vt pʒz ex. c. ij. de emp. ⁊ ven. ⁊ deberet. xxx. diebus in pāe ⁊ aqua penitere. vt ibi licet sit arbitraria hodie. Jdem dic de vtẽte scienter falsis. Et falsans mẽsuras tenetur lege cor. de fal. ff. de excō. cri. l. annonā circa fi. qui est pena publicationis omnium bonorum cũ deportatiōe si liber est. si seruꝰ vltimum supplicium. vt. l. j. in fi. ff. de fal. Vtens vero falsis potest puniri in duplum et
12
*relegari in insulam. vt. ff. de fal. l. pe.
¶ Vtrũ instrumẽta cōfecta per falsum notariũ sint nulla. rñ. vt colligit pa. ĩ. c. fraternitatis de here. ꝑ Jnn. ibidẽ aut loquimur de instr̃is cōfectis post falsitatem commissam vel etiā ante tamen nudum dannatum sed tolleratum in officio ⁊ sic valent pretextu officij licet postea damnetur facit. l. barbarius. ff. de of. pre. Aut loquimur de instrumen tis confectus post damnationeʒz notarij. ⁊ sic non valent vt. l. si aliquid. C. de susce. p̃po. ⁊ archa. facit tex. in. l. si quis ex argentarijs. §. fi. ff. de eden. Bar. ta men in. l. j. ff. ad. l. iu. repe. limitat verũ quando notarius fuit dānatus ꝓpter falsitatẽ commissam in officio tabellio natus. ⁊ sic loquitur. di. l. si aliquid. secus si ałs fuisset damnatus de falso cō misso ex alia causa extra officiũ tabellionatus: sicut ĩ quodā cōsilio ip̃e bar. cōsuluit pro quodam notario dānato:  extraxerat duas chartas de libro cō munitatis valebāt eius instrumenta: lʒz sit ĩ famis effectus. Et hoc verũ dum | ĩllud officiũ nō habeat in se dignitatẽ vt  est notarius prĩcipis. l. j. C. de mā. ṗn. vel salarium de publico: vt quia est notarius in bācho: quia tunc non vale rent alias sic.
¶ Vtrum instrumentum factnm a no
21
*tario nō damnato quod habet diuersa capła sit falsum si falsitatẽ habet ĩ vno capło. Rñ. Pau. vbi. s̃. ꝙ aut falsitas ꝓ uenit exvicio notarij. ⁊ tũc aut cōcernit substātialia instrumẽti puta  in indi ctione aut die. ⁊ tũc totũ corruit. vt no. in. c. inter de fi. instru. ⁊ ĩ auc. vt prepo. no. im pera. circa prin. Aut cōcernit sub stātialia negocij: tũc distingue aut capła sunt cōnexa: ⁊ tũc totum reprobat̃ Aut nō sunt connexa sed separata. ⁊ sic solũ illud capłʒz falsum reprobatur. Et sic limitat bar. ĩ. l. si ex falsis. C.  trāsac. qui tenet ꝙ qñ venit ex vicio notarij to tum corruit q Jnno. etiaʒz tenet. Si ve ro falsitas est circa extrinseca vt  scripsit cōtrahentes esse consanguineos: vel aliquod aliud quod nō facit ad negocium lʒz hoc sit falsum non reprobat̃ propter hoc instrumẽtũ.  hoc non est viltium notarij. Et idem dic in teste. Et ideʒz voluit Jnno. in. d. c. fraternitas. vi de glo. in. d. l. si ex falsis.
Fama

Fama

est illese dignitatis status legibus ⁊ moribus comprobatus. l. cognitioneʒz. §. extimatio. ff. d. va. ⁊ extraor. co. ⁊ ĩ gl. c. vestra. de cocha. cle. ⁊ muli.

De notatis in. §. scilicet de fama et an sit sufficiẽs iudiciuʒz ad torturā no. Bar. ⁊ Alex. ⁊ communiter omnes in. l. deminori. §. tormẽta ⁊ in. l. fi. ⁊ in. l. j. §. item cornelio. ff. de quest. not. omnino Hyppo. de marsil. sing. suo. xcvij. incip. famam sola ⁊ qualiter probatur fama ⁊ per quos testes. no. Bar. in. l. ʒzenodo rus. ibi in contrarium est veritas. C. ad mac. ⁊ Roma. et Alex. in. le. j. ff. de no. ope. nun.
¶ Vtrum fama sit defendenda. Rñ. ẜm
1
*gl. in. c. senti. xj. q. iij. ꝙ aut sumꝰ ĩter ta les qui parati sunt imitari. ⁊ sic peccat mortaliter qui eam nō defendit ꝓ posse. Et sic intellige. c. nō sunt audiẽdi. c. q. ⁊. c. nolo. xij. q. j. ⁊ de cōse. d. l. iubemꝰ Aut sumus inter tales: qui solũ parati sunt reprehẽdere non imitari. ⁊ sic sufficit nobis cōscientia nostra et non tenemur defendere. ⁊ sic intellige capitu. quid obest homini. cũ. v. sequẽ. xj. q. iij. ¶ Quod modis leditur fama. Et quo
2
*mō sit restituẽda. vide supra detractio. ¶ Aquibus est abstinendum propter
3
*famam cōferandam. vide. j. Scandalum. §. iij.
¶ Famā propire est qñ tota ciuitas vł
4
*vicinavł maior pars acclamat aliquid Vel dic ꝙ est communis locutio exveri similibus coniecturis surgẽs vt collgi tur ex no. in. c. si duo. xxxv. q. vj. ⁊ in. ca. suꝑ eo. de eo qui co. cōsan. vxo. sue. ⁊ in d. c. vestra. Vnde primo oportet ꝙ sit ex verisimilibus coniecturis. quia alias ꝓprie nō est fama quo ad iuris effectũ sed sunt vane voces populi de quo per Bar. in. l. de minore. §. tormẽta. ff. de q̃stio. per gl. ⁊ doc. in. c. inquisitiōis. ⁊ in c. cũ oporteat. de accu. ⁊ nō sunt audien de vt in. c. ij. de dilectio. ⁊ tex. in. l. decurionũ filij. C. de penis. l. diuo marcho. C.  ma. te. ⁊. l. si ṗuatꝰ. ff. q̇ ⁊ a qui. vnde dicit Pau. in. c. veniẽs el. j. de testi. ꝙ te stis deponẽs de fama reddere rōnem seu cām sufficiẽtẽ sui testimonij.
¶ Secundo req̇rit̃ ꝙ sit saltẽ maior ꝑs  vt dicit pau. ĩ. c. cũ in tua de spō. ꝙ di cta paucoꝝ nō infamāt. Et propterea differt fama a rumore  rumor est qñ aliq̃ ꝑs vicinie aliq̇d asserit sed fama qñ maior ꝑs. vñ se hʒz ĩ plus vt dicit gl. in. d. c. suꝑ eo. Pro quo no. ꝙ nomĩe ꝑtis fiet media ꝑs. vt ĩ. c. j. §. j. de deci. li. vj. ⁊. ĩ. l. nomẽ filiaꝝ. §. portiōis. ff. . ꝟ. sig. Sʒz qñ addit̃ aliq̃ tũc verificat̃ ĩ q̃li bet minima ꝑticula.  dictioaliq̃ restrĩgit. Attñ lʒz req̇rat̃ maior ꝑs ad famā fa ciẽdā tñ ad ꝓbādũ sufficiũt duo testes vtno. gl. ij. q. j. §. qñ el. ij. ⁊ ĩ. l. iij. ff.  testi. ⁊ no. Bar. in. d. §. tormẽta. Et ↄtra ꝓba tionẽ fame admittit̃ ↄ̃ria ꝓbatio. ⁊ si se cũda est clarior offuscat̃ effectus ṗme. Et ideo eo casu quo infamia sufficeret | Et ideo eo casu quo infamia sufficeret ad torturā si ꝓbaret̃ ꝑ aliā partẽ bona fama tolleret̃ p̃sumptio prima. ⁊ sic ꝓbat tex. in. d. c. cũ in tua ⁊ q no. Bar. in l. fi. C. de questio.
Familia

Familia

quid cōprehẽdat. Rñ. Arc. de priui. lʒz. li. vj. dicit ꝙ triplex est familia q̃dā ꝑpetua ⁊ religiosa vt religiosi. clerici ⁊ consimiles et tales gaudẽt priuilegio cōuẽtus vel collegij de sta. mo. recollẽtes. C. loca. l. milites. Aliter tenerent̃ duplici iure. cōtra. c. co gnouimus cũ si. xij. q. ij. ⁊ de hac loquit̃ c. cuʒz olim de arbi. est ⁊ alia. s. q̃ non ecclesiasticos tātũ cōprehẽdit sʒz etiā laicos sicut sunt vxor filij nepotes serui fa muli q̇ in eiꝰ domo eiꝰ sumptibꝰ viuũt cōtinue. de q̃ intelligit̃. ff. de publ. l. j. §. familie. C. ad. l. cor. de sic. l. si forte q̃ ponitur de pe. di. j. ⁊ de here. c. filij. li. vj. in fi. ⁊ de testi. c. in literis vbi de hoc. ⁊. iij. q. v. c. j. Et de tali intelligit̃ q dicit̃ in d. c. licet de quo vide. j. interdictum. vj. .§. iiij. est ⁊ alia familia que nec est perpetua nec mercenaria. sicut clerici ⁊ religiosi ⁊ alij ecclesiastici dicuntur de fa milia ecclesie. de quibus. xvj. q. vj. de la psis. est ⁊ alia de qua in. l. fi. C. de verb. sig. vbi nomen familia comprehendit parentes. liberos omnes. i. ꝓpinquos ⁊ substantiam ⁊ libertos etiam ⁊ patro nos. nec non ⁊ seruos. ⁊ hec significatio habet locum in fideicōmissis vt ibi pʒz.
Ad propositum eorum que hic dicuntur ⁊ quid veniat appellatione familie. no. Bolo. in apostil. ad tex. in. l. j. .§. familie. in ver. tex §. familie. ff. de pu bli. verum. s̃. commis. Bart. post glo. in c. cum ita. §. fin. ff. de leg. ij. ⁊ in. l. is qui. de leg. iij.
¶ Ad q̇d tenet̃ p̃fa. Rñ. ꝙ ad duo tenet̃
1
*de p̃cepto. s. ad administrationẽ necessarioꝝ ad vitā. ⁊ ad disciplinā tam ver bo  exẽplo morum vt colligitur. j. ad thimo. v. ⁊ ad ephe. iij. ⁊ not. in. §. nece. xlvij. di. ałr est pctm̃ mortale de sui natura nisi excuset aliqua circũstātia. puta necessitas huiusmodi. vel nisi sit famulꝰ de quo in se. iij §. dicam. vel sit cir ca ea que non sunt necessaria ad salutẽ omissio correctionis. Et sic intellige xxiij. q. iiij. duo ista. ⁊. q. v. non putes.
¶ Sʒz nunq̇d infirmanti teneatur sub
2
*uenire qui ex mercede locauerat oꝑas suas. Rñ. quo ad expẽsas ẜm Bar. ĩ. l. si cũ dotem §. sui aũt. ff. so. ma. ⁊ in. l. in re bus. ff. como. ꝙ ad magnas expensas nō tenet̃ q limito veꝝ rōne famulatꝰ. Secꝰ si tenet̃ vt pauperi. quo ꝟo ad salarium Jo. an. d. Ant. Jo. de imo. ⁊ pa. ĩ c. j. de cle. egro. ⁊ cōmuniter doc. tenet ꝙ non  casus cōtingẽs in ꝑsona q̃loca uit operas liberat conductorẽ a prestatione mercedis. l. si vno. §. itẽ cũ quidaʒz ⁊ q ibi not. ff. loca. ⁊ q no. in. l. in rebꝰ ff. como. ⁊ in gl. l. fi. §. idem iuris. el. ij. ff. ad. l. Ro. de iac. hoc tamẽ limita pa. vbi s̃. quando salariũ debetur solũ rōne ꝑsone. secus si daretur rōne aliorum etiā vnde potestas qui hʒz famulos ⁊ iudices quibus hʒz soluere. licet ĩfirmet̃ vel moriatur. tenet̃ nihilominꝰ heres ⁊ iō ipse potest petere. ⁊ debitores debẽt eĩ soluere tex. est ĩ. l. pecuniam in prin. ff. de condi. ob cām. facit q no. in. l. diem functo. ff. de of. asse. Jnn. vr̃ tenere ꝙ de beatur salarium in. c. propter sterilitatem de loca. facit. c. j. de cle. non re. libr. vj. ⁊ ibi. Ge. per illum text. dicit doctori vel famulo non debet subtrahi salariũ propter infirmitatem allegat quod habetur in spe. de cle. non re. §. post ver. quid sit mercenarius. ⁊ istud tenet Sali. in. l. lʒz. C. loca. ⁊ pulchre. Aug. ĩ dispu tatione. Exorta guerra. facit. l. quesitũ. ff. de re iudi. Et hoc procedit indubitā ter vbi consuetudo sic est. quia tunc de betur. quia illud videtur actum q est consuetum. l. quod si nolit. §. qui assidua. ff. de edi. edic. Sed vbi consuetudo non est tene quod nō debetur nisivt dictuʒz est ⁊ in casu speciali. vt. C. de aduo. di. iudiciorũ. l. post duos. vbi aduocato debetur salarium ex publico cōsti tutum. licet moriatur infra annuʒz. secꝰ esset de salario promisso a parte  non debet̃ nisi ꝓ rata temporis scm Bar. in. d. l. diẽ functo. simiłr in. l. cũ habens | .§. sticus. ff. de sta. li. vbi qñ ꝑ seruũ nō stat quin seruiat. nihilominꝰ libertatẽ legataʒz ꝓpter hoc cōsequit̃ de quo dic vt. j. locatio. §. xv. vbi pulchre. tāgit̃ hec materia.
¶ Vtrũ cũ dñs nō pōt corrigere suā fa
3
*miliā vel aliquẽ ip̃oꝝ teneat̃ ip̃ʒz expellere. Rñ. ꝙ si nec ꝟba nec ꝟbera emendāt sʒz subtractio necessarioꝝ seu expul sio corrigeret tenet̃ expellere. ar. eorum q̃ no. in. c. nō omnis. v. q. v. si vero licẽtius peccaret expellẽdo faciat tũ pōt ⁊ licet ille non se corrigat excusatur vt patet in. c. tũlibet et. c. se. xlvij. distin. ¶ Vtrũ possit causa correctionis verbe
4
*rare clericos vide. s̃. excommunicatio. v. casu. in. §. iiij.
¶ Vtrũ paterfa. teneat̃ de furto fami
5
*lie vide. s̃. dominꝰ. §. iiij. ⁊. j. obligatio. .§. pe. ⁊ vlti.
¶ Vtrum familia ep̃i gaudeat priuile
6
*gio fori. Rñ. Pa. in. c. nullus de foro cō pe. communiter tenetur ꝙ sic.
¶ Vtrum familia vel aliquis eorum te
7
*neatur reuelare delictũ dñi sui requisitus per obediẽtiā superioris. Rñ. ꝙ nō si criminaliter vult ꝓcedere vt. iiij. q. iij. c. l. iulia. cl. ij. Si aũt ciuiliter sic credo teneatur quia nulla. l. repellit̃ vt no. gl. iij. q. v. c. j. quod credo verũ quādo nullũ malũ sibi immineret ex hoc alias se cus  nō teneor cũ malo meo facere bo num proximi temporale.
¶ Vtrũ dño familie qui fecit iurare fa
8
*miliaʒz de veritate dicẽda sit parendũ. Rñ. ẜm Durā. aut iste dñs eũ truculen tus ⁊ probabiliter habetur ferus ⁊ sic nō tenet̃  illicitum fuit iuramẽtum. Si vero est māsuetꝰ ⁊ ꝓbabiliter credi tur ꝙ non procedet nisi rationabiliter tũc distingue ꝙ aut res puta asportate erāt ad custodiam suam deputate ⁊ sic sicut potest ꝓsequi asportantẽ sic ⁊ dño reuelare. Si vero non erant deputate ad eius custodiam tunc si potest proba re tenetur dicere veritatem si vero non debet reuelare nisi tali q̇ possit ꝓdesse ⁊ non obesse ⁊ si alio modo iurauit non fuit licitũ iuramẽtum nec obligatoriuʒz Jdem dicit Hug. de testibus sinodalibus ꝙ nō tenetur denũciare ep̃o lʒz iurauit nisi crimina que possunt ꝓbare. xxiij. q. iiij. quisquis alias esset ꝓditio. ij. q. j. peccauerit nisi hoc faciat secrete illi q̇ habet corrigere paternaliter. ar. xxij. q. v. hoc videtur. de hoc vide. s̃. denunciatio. §. x.
¶ Vtrũ obligatus ꝓcurare ali fami
9
*liā vel fratres alicuius domus teneat̃ excrescẽ te familia vel fratribꝰ in nume ro. Rñ. ẜm pau. ꝙ si familia vel fratres habeant numerũ determinatũ tũc non tenetur si aũt indeterminatum vt sunt fratres minores alicuius cōuẽtꝰ sic tenetur. facit. c. ꝙto de cẽsi. si tamẽ nimis grauaretur ꝑ iudicis officium sibi ꝓui debitur ⁊ sic patet ꝙ quo ad cōsciẽtiam non tenetur.
¶ Quid si famulus cũ domino nō con
10
*uenit de salario. Rñ. ꝙ si famulus consueuit locare operas suas ⁊ dominus conducere operas ministrorum ꝙ tene tur domino soluere vs ad summam que alios fuisset conducturus ar. l. si nō sortem. §. libertus. ff. de condi. inde. no. arch. j. q. j. sunt nōnulli ꝙ si fuit con dictus sub mercede taxanda ad arbitriũ domini sic iudicio boni viri taxabitur vt pʒz. s̃. arbiter. §. x. quasi in fine.
Familiaris.

Familiaris.

quis dicat̃. Rñ. ẜm glo. iij. q. v. in summa ꝙ lar ge dicuntur omnes qui cohabitant cũ aliquo vt in. c. in literis de testi. ⁊. c. insinuante de of. de. gl. in. d. c. in literis dicit familiares appellantur consanguinei colonus ascripticius mercenarius filius in potestate libertꝰ. seruus ⁊. omnes habitantes in domo. Domestici ve ro sunt quibus ratione patrie potestatis vel dominice imperari potest vide gl. in. l. presenti. §. sane. C. de his qui ad ecclesias confu. quando enim dicitur familiares domestici intelligũtur omnes qui in expẽsis alicuius commensa les continue existunt etiam si aliquan do abesse pro eius negocijs gerendis contingat vt no. in. c. fi. de verbo. sign. libr. vj.

Famliaris quis dicatur ⁊ ĩ quo dif ferat addmestico Bal. no. ĩ. l. ij. C. de testi. spe. in ti. de testi. §. j. ver. item excipit̃ ꝙ est domesticus.
Familiaritas

Familiaritas

cum mulieribus pro hibetur ecclesiasticis xxxij. di. ĩterdixit ⁊ duobus. c. se. xxxiiij. di. quorũdam. lxxxj. di. clericus. xviij. q. ij. cognouimus de coha. cle. ⁊ mu. per totum vide. s̃. clericus. v. immo vt dicit Hiero. in. c. hospitiolum tuum. xxxij. di. non potest digne cum deo habitare q̇ feminarum accessibus delectatur. Familiaritas nimia parit contemptuʒz de iudeis ⁊. c. si indeos.
Fatum

Fatum

qui credit mortaliter peccat. xxvj. q. vij. non obseruetis.
Fauere

Fauere

peruersis idem est ac si ipse faceret. xj. q. iij. qui consentit. lxxxiij. dis. nemo ⁊. c. seq. xxiij. q. iiij. si q̇s.
Fautor

Fautor

quis dicatur vide. j. hereticꝰ. .§. xxiiij.
Femina

Femina

non debet tonsurari etiā cā religionis. c. vxoratus in fi. de conue. coniu. Et intelligitur non solum de tonsura que dicitur clerica. sed etiam de rasura que fit per abscissionẽ capillorum vs ad aures facit. xxx. dis. quecun mulier ⁊. xx. q. ij. c. j. ⁊ cle. attẽdentes de sta. regula. glo. tamẽ in. d. cle. videtur tenere ꝙ consuetudo contraria excusat. ⁊. ꝙ. c. quecun mulier intelligitur de illa que vult remanere in secu lo nolens religioni deseruire sed mundialiterviuere ⁊ placet peccat ergo mor taliter talis tonsurans se cum in. d. c. quecun mulier sit excōmunicāda q etiam intellige nisi ex necessitate hoc faceret.

Femine apellatione quis veniat in stituto an hermofrodia? Bal. ꝙ non in l. omnes populi. col. xj. C.  iust. ⁊ iur. licet Ang. teneat contrarium ⁊ male insti. de ac §. j. ⁊ Alex. in. l. ij. in princ. ff. de verbo. obligatio. aut veniat appellatio ne virorum. Bald. not. ꝙ non in. l. scripturas. ad fi. C. qui po. in pig. ha. ⁊ Bar to. in. l. j. ff. deleg.
¶ Quare femina ciciꝰ pubescit. Rñ. gl.
1
*in. l. ij. C. de his qui ve. eta. ĩ pe.  mala herba cito crescit sʒz est alia rō quā reddũt doc. ĩ. c. literas de despō. ĩpu. s. quia sexus mulieris ẽ debilior ⁊ citiꝰ deficit ⁊ ideo citiꝰ ꝑficit̃ sicut in alijs videmꝰ. ¶ Que sunt illa q̃ mulier. nō pōt exerce re. Rñ. multa nō pōt p̃dicare nec docere publice. xxxij. di. mulier. nec ↄfessiones audire nec alijs benedicere vt ĩ. c. noua de pe. ⁊ re. Jtem nec tangere sacra vasa xxiij. di. sacratas nec sacratas pallas cō tingere nec incẽsum circa altaria defer re. vt ĩ. d. c. sacratas. itẽ nec actũ alicuiꝰ ordinis exercere vt. ĩ. d. c. noua ⁊ in. c. tā ta de ex. p̃. ⁊ no. ĩ. c. dilecta de ma. ⁊ obe. item nec iudicis nec magistratus gere tur officiũ nisi in casibꝰ de q̇bꝰ in glos. xv. q. iij. §. j. nec postulare nec procurare nisi ĩ ꝓpria cā ⁊ suoꝝ vt not. ĩ. l. femine. ff. de re. iu. ⁊. iij. q. vij. §. tria. xv. q. iij. §. j. Jtẽ nec testis esse de qͦ dic vt. j. testis. §. v. nec personaliter posset trahi ad iudiciũ causa ferẽdi testimoniũ aut alia q̃li bet causa q̃ iure nō exprimit̃ cōtra eius voluntatẽ ⁊ si est religiosa nō pōt etiā si vult trahi ad iudiciuʒz ex quauis causa ꝑsonaliter. c. mulieres de iu. li. vj. Jtem nec viri habitu vti sub pẽa anathematis. xxx. di. si qua mulier itẽ nec accusare nisi in certis casibꝰ de q̇bꝰ. xv. q. iij. §. j. in tex. ⁊ ĩ gl. itẽ nō pōt se obligare seu ꝓ priā substātiā ꝓ debito viri nisi creditũ sit conuersum in suā vtilitatem. vt in aut̃. vt nul. iu. §. ⁊ illud no. Jtẽ non debet incarcerari vel detrudi pro aliquo debito vt ibidem.
Fenus

Fenus

est vsura sed differt in hoc ab vsura quia vsura est lucruʒz de capitali acceptum. fenus vero est lucrũ de vsura vnde grascimꝰ. est vsura suos cum quis tradit mihi nummos. Spe. lucri fenus duplex vsura vocatur quod quidẽ fenus improbum exercẽtes sunt infames. l. improbum. C. ex qui. cau. ĩfa. ix. De quo dic vt. j. Vsura quia cōmuniter vnuʒz pro altera accipitur vt in. d. l. improbum.
Ferie

Ferie

dicuntur quia prestant vacatio nem ad his que fiunt in foro iu | diciali ⁊ operibus seruilibꝰ quarũ alique sunt ob reuerẽtia dei ĩtroducte vt in. c. cōquestus de ferijs ⁊. C. e. ti. l. dies festos. Alie sunt ob reuerẽtiā principis vel ciuitatis vt dies natiuitatis suevel dies ṗncipij de imperio. C. eo. ti. l. oẽs. alie sunt ad requiem laboris vt tẽpus messium et vindemiarum de quibꝰ in d. c. conquestus. ⁊. ff. eo. ti. l. j.

De multiplicibus ferijs Bal. no. in l. ij. §. fi. C. de tempo. appel. ⁊ quibꝰ possit per partes renunciari. no. Bal. in. l. a qui. de verb. sig. melius in. l. j. versi. se cundo quero ibi ferijs renunciari. ⁊ ibi Saly. in ver. querit gl. ibi ob necessitatem hominum. C. de fer.
¶ Vtrum partes possint renunciare di
1
*ctts ferijs. Rñ. ꝙ ṗmis ⁊ secũdis nō ter tijs sic. vt ĩ. d. c. cōquestus. ⁊. xv. q. iiij. in summa.
¶ Vtrũ nullo modo possit q̇s compelli
2
*ad iudiciũ in p̃fatis ferijs. Rñ. ꝙ nō ni si in casibꝰ de q̇bꝰ. ff. eo. ti. l. j. ⁊ de quo ĩ c. vl. de iu. ⁊ nisi necessitas vrgeat puta quia res. erat peritura vt exẽpla habes in. l. j. ij. ⁊. iij. ff. eo. ⁊. l. j. ff. de dā. infe. aut pietas puta causa debilium vel misera bilium ꝑsonaꝝ. d. c. cōquestus  in ope ribus misericordie nō est habẽda distĩ ctio dierum ar. lxxvj. di. vtinam. de ↄse. di. v. nun ⁊ summa ratio est q̃ pro reli gione facit. ff. de relig. ⁊ sum. fu. l. sunt persone.
¶ Festũ seu ferie solẽnes q̃ in honoreʒz
3
*dei sunt introducte ⁊ in quibꝰ. abstinẽ dũ est ab oꝑibꝰ seruilibus q̃ sunt. Rñ. sunt infrascripta posita in. c. cōquestus de ferijs Natiuitas dñi. S. Stephani. S. Jo. euangeliste sanctoꝝ innocẽtiũ. S. Siluestri circũcisiodomini. Epipha nia domini. Septẽ dies dominice passionis resurrectio domini cũ. vij. diebꝰ se. Pẽthecostes cũ duobus se. Natiuitas beati Jo. baptiste sanctorũ. xij. apo stoloꝝ. s. Laurẽtij purificatio marievir. Annunciatio eius Assumptio eiusdẽ ⁊ Natiuitas ipsiꝰ dedicatio. s. Michaelis archāgeli festũ oĩm sanctoruʒz dies dominici. Oẽs alij dies quos ep̃i ĩ suis diocesibꝰ cũ clero ⁊ populo duxerint ce lebrādos. Jn. c. ꝓnunciandũ de conse. di. xiij. vbi p̃fate solẽnitates ponunt̃. adduntur etiā tres dies rogationũ de dicatio cuiuscũ oratorij festũ. s. Martini pōtificis ⁊ cōfessoris. Jn. c. crucis. d. nostri de conse. di. iij. ponitur festum Jnuentionis sancte crucis in cle. si do minum de reli. ⁊ ve. san. ponitur festuʒz corporis xp̃i. Adde ẜm Jo. an. quem sequitur. d. Anto. ⁊ etiā Pa. in. d. c. cōquestus cum nō reprobet festa quatuor do ctorum ecclesie sed in istis ⁊ omnibus alijs predictis standum est consuetudi ni ẜm Ho. ⁊ Pa. in. d. c. conquestus. similiter de festo. S. Bartholomei quo ad diem. Jn quo fiat. c. Consiliuʒz de ob ser. ieiu. vnde hodie dies passionis ⁊ se ptimana resurrectiōis ⁊ dedicationis oratorij ⁊ quatuor doctorum ⁊ euangelistaꝝ nō seruant̃. Sʒz limita vt vʒz intel ligamus ꝙ ↄsuetudo deroget p̃fatis fe stiuitatibꝰ dummodo nō sit dominicꝰ dies vel eo maior sicut est festũ natiui tatis dñi resurrectiōis ascẽsiōis pẽthe. ⁊ epiphanie vt in. c. licet de ferijs dicit̃ in gl. quam sequunt̃ doc. vbi addit Jo. an. assumptionẽ ꝟginis gloriose ar. c. fi. de sen. ex. li. vj. quia non credo valere cōsuetudinẽ in ↄ̃riũ cũ videant̃. quasi iuris diuini vt patet in. d. c. licet.
¶ Vtrũ ↄsuetudo possit alias a prefa
4
*tis festiuitates ĩtroducere ita ꝙ de p̃ce pto teneamur ad illa. Rñ. ꝙ sic sicut p̃t facere aliā legẽ ⁊ qñ fit. vide supra con suetudo. §. ij.
¶ Vtrũ ep̃s cũ clero solũ possit. indice
5
*re festũ. Rñ. ꝙ nō sʒz opʒz ꝙ faciat cũ po pulo vt. s̃. patet.
¶ Festũ ĩmaculate cōceptiōis gloriose
6
*ꝟginis matris dei Marie licet ecclesia romana antiquitꝰ non celebrauerit vt patet ꝑ Tho. in. iij. ꝑte. q. xxvij. ⁊ ꝑ. S. Bo. in. iij. di. iij. ⁊ per glo. de cōse. di. iij. in. c. ꝓnũciandum  eius puritas nũdum erat reuelata tamẽ hodie de ipsa conceptione solẽne officium et festum cum largitione indulgentiaruʒz que in festo corporis christi sunt date illis qui | intersunt diuinis ⁊ hoc ꝓpter multa mi racula per q̃ manifestũ est ꝙ sine pecca to originali fuit ↄcepta. Et ideo hodie ad euitāda scādala precipit̃ sub pena excōicationis late snĩe a qua nō possint absolui nisi a romano pōtifice preter in mortis articulo oĩbus cuiuscũ status gradus ordinis ⁊ cōditionis fuerĩt ne de cetero ausu temerario p̃sumāt in sermōibꝰ ad populũ seu alias qũolibet affirmare ꝙ tenẽtes virginẽ esse preser uatā a peccato originali ĩ sua cōceptio ne poluat̃ labe heresisvel mortalis pec cati vel festũ eiusdẽ cōceptiōis celebrā tes ne tenere libros vel legere aut ha bere proverbis hoc cōtinentes simili pena etiā ligant̃ qui ausi fuerint assere re ꝙ cōtrariā opinionẽ tenẽtes. s. q sit cōcepta ĩ peccato originali incurrāt heresim per mortale peccatum. hec haben tur in extraua. Sixti quarti que incipit graue nimis.
¶ Quid de istis festis sctĩ Antonij san
7
*cti Nicolai sancte katherine ⁊ hmōi q̃ ex cōsuetudine celebrant̃ ignorat̃ tñ an ex tali cōsuetudine sint introducta q̃ ha beat vim legis p̃ceptiue. Rñ. ꝙ nō credo peccare mortaliter nō seruātes nisi essent scādalũ ratio  nō introducta vt de precepto sed ex deuotione vbi auteʒz esset scandalũ sic ibi est cōsuetudo obli gatoria ex quo tandiu est ꝙ est prescripta ⁊ reputatur obligatoria.
¶ Quando incipit dies festus vide. s̃.
8
*dies. in prin.
¶ A quibus est abstineñ. diebꝰ festiuis
9
*predictis. Rñ. ꝙ ab oĩ oꝑe seruili nō solũ peccati sed ẽt mechanicis vt agricul tura vt r in. c. lʒz de ferijs. ¶ Pro cuiꝰ in telligẽtia est notañ. ẜm Ric. in. iij. dist. xxxvij. ar. iij. q. iiij. q opus seruile dicit̃ tripliciter aliqñ materiałr solũ sed formaliter liberuʒz vt verbi gratia scribere nō ꝓpter tꝑale lucrũ sed ad edificationem animarũ propter diuinum cultuʒz ⁊ hmōi ⁊ isiud nō prohibet̃ imo concedit̃ vt pʒz in. d. c. cōquestꝰ vbi causa pietatis q̃ alias prohibent̃ permittunt̃ facit. l diuꝰ. ff. de ferijs vbi ea q̃ faciũt ad disciplinā militarẽ pñt agi diebꝰ feria tis. ¶ Sco r opus seruile formaliter aũt solũ materialiter aũt liberuʒz est vt puta cũ aduocatus cogitat de his q̃ die crastina dʒz proponere propter lucrum tꝑale rusticus de aratione terre ⁊ ordinatione bonũ ⁊ lʒz ab isto abstinere debeamus in diebꝰ festis nō tñ astringtmur de p̃cepto vnde nō peccat mortałr talia faciẽs nisi ꝑ hoc opus excludat̃ il lavacatio quā dʒz cultui diuino ex neces sitate quā explicabo in se. q. q̃ fit. ¶ Ter tio r opus seruile materialiter⁊ forma liter seu finaliter de hoc est omne opus corporale ordinatũ sicut ad propriũ ⁊ ꝓ ximũ finẽ ad bonum corporis tꝑale seu ad lucrũ ⁊ istud est illud q prohibetur de precepto diebꝰ festiuis vnde semper peccat mortaliter ipsum faciẽs nisi excuset̃ ꝓpter istoꝝ. iiij. vnũ ẜm F. de ma. in tracta. de. x. preceptis. ¶ Primũ operis modicitas seu paucitas que nō impedit spũslibertatẽ. ¶ Scʒz necessitas operis q̃ nō possit p̃ueniri cōmode nec differri vt decoctũ ciboꝝ pro illo dievel necessitas coactionis quā faciũt dñi alĩ ter eoꝝ bona prescriberent. facit. c. lʒz de ferijs. ¶ Tertiũ cordis pietas. vt in. c. conq̃stus de fer. vt. s̃. dictũ est. ¶ Quartum publica vtilitas. vt pote pro pace ⁊ concordia ꝓ ponte ⁊ hmōi q̃ etiā sunt pia. quodlibet em̃ istoꝝ excusat ꝙ nō sit mortale saltẽ laborare in diebꝰ festiuis. Ex quibus patet quid tenendum sit de multis questionibus que reducunt̃ ad infrascriptas questiones. xxiiij.
¶ Prĩa de mulieribꝰ que aliq̃ pũcta po
10
*nũt vel scopāt domũ vel de illo q̇ vẽdit vnā solā rẽ vel q̇ putat ramũ facit coq̇nā itinerat modicũ ⁊ hmōi ꝙ nō peccāt mortałr ꝓpter modicitatẽ oꝑis. rō  ẜʒz S. Bo. in. iij. dist. xxxvij. suꝑ literā ⁊ cōiter theolo. rō ꝓhibitiōis operũ est vtva cemus deo ⁊  ista modica nō ĩpediũt vacationẽ p̃dictā lʒz aliquałr minuant ideo nō est pctm̃ mortale talia facere: ni si quis talibus per notabile tp̃s occuparetur vel vs ad vltimam defatigationẽ q quidẽ arbitrio boniviri relin|quẽdũ est vt attẽdat si rō legis euacuat̃ vel nō: sed solũ minuat̃. faciũt ad hec q̃ no. in. c. intelligẽtia. de ver. sig.
¶ Secũda de carnificibus qui ꝑ nota
11
*bile tẽpus occupantur  si faciũt propter necessitatẽ quaʒz nec preuenire pñt puta  estas est vel sunt plura festa excusantur alias non.
¶ Tertia de taber narijs q̇ si faciũt pro
12
*pter necessttatẽ excusant̃ secꝰ si ad ebrietatẽ ad ludum ⁊ huiusmodi ⁊ idem dic de hospitibus.
¶ Quarta de his qui panẽ herbas fru
13
*ctus ⁊ huiusmodi vendunt  si faciũt pro necessitate diei festi excusant̃ alias non sicut q̇ vendunt multa q̃ sunt soluʒz ad gulositatẽ nisi essent modicitas detractionis sicut est in his qui vendunt candelas ⁊ canistria inʒzucherata ⁊ huiusmodi in quibꝰ nō opʒz facere p̃cia sed quilibet scit ꝙ tantũ hʒz soluere ⁊ sic sol uit ⁊ accipit pro quo soluit sine alio strepitu quia in modico distrahitur.
¶ Quinta de medicis minutoribꝰ aro
14
*matarijs ⁊ huiusmodi de quo dic q lʒz quia medicinalia sunt necessaria.
¶ Sexta de cursoribus et mulionibus
15
*qui sine necessitate magna differre nō possunt ⁊ alijs viatoribus ⁊ cōductoribus rerum ⁊ dic ꝙ excusantur. Jtineratio tamen non sic stricte prohibetur  pōt quis etiam itinerando intendere deo ⁊ ideo nisi sit vs ad vltimam fatigationẽ non credo sit prohibita vel cuʒz omissione diuinorum.
¶ Septima de ferratoribꝰ equoꝝ dic ꝙ
16
*excusant̃  sicut illi necesse habet ambulare sic istis lʒz principaliter ꝓpter ne cessitatem eorũ quibus seruiunt uis lucrum habeant.
¶ Octaua de faciẽtibus vitros simili
17
*ter de tinctoribus ⁊ coctoribus laterum qui dicunt fornasarij ⁊ huiusmodi qui sine magno dāno desistere nō possunt dic quod licet.
¶ Nona de molẽdinis siue cũ iumẽtis
18
*sine ad aquā vel ad vẽtũ dic ꝙ si faciũt propter necessitatẽ illoꝝ quibꝰ ĩseruiũt excusant̃ uis etiā posset dici ꝙ molẽdina ad aquā ⁊ vẽtũ nō sint ꝓhibita la borare cũ ex modico oꝑe hoĩs exerceri possit non vident̃ euacuare rationẽ hu ius precepti meliꝰ tñ est abstinere ⁊ securius nisi necessitas requirat.
¶ Decima de rusticis q̇ compelluntur
19
*a dñis laborare dic q si iusto metu faciunt est necessitas q̃ excusat alias nō. Jdẽ dic de famłis filijsfa. vxore ⁊ hmōi. ¶ Vndecima de conducẽtibus labora
20
*tores in festis ⁊ exigũt debita a suis de bitoribus. Dic q si alijs diebus nō inueniũt excusant̃ duminodo diuina non dimittant.
¶ Duodecima de euntibꝰ ad mercata
21
*vel nundinas dic ꝙ si auditis diuinis ꝓpter necessitatẽ faciũt puta  nō alio loco vel tꝑe talia possent vẽdere vł eme re ꝓ bono cōitatis aut vt ex lucro prouideāt sibi ⁊ sue familie vel vt dẽt pauperibꝰ ẜm Pe. de pa. in. iiij. ex quo prelati sciũt ⁊ tollerāt excusant̃ a mortali nisi forte a prelatis locoꝝ esset ĩterdicta intelligo verũ in festis minoribꝰ dñica  talis tollerātia prelatoꝝ videt̃ derogare illi festo. secꝰ in maioribꝰ  nō credo liceat nisi pro necessitate vel pietate so lũ  uis p̃lati nō interdicāt  tũc locũ hʒz illud multa ꝑ patiẽtiā tollerant̃ ⁊ c. Fide ma. in tractatu. x. p̃ceptoꝝ tʒz ꝙ so lũ est pcim̃ mortale. Primo si dimittat missam. Secũdo si ep̃s precepit ne fiāt. Addo ⁊ tertiũ qñ sosum fit ex lucri cupiditate. c. j. de ferijs.
¶ Tertiadecima de bellatoribus dic ꝙ
22
*propter necessitatem licet.
¶ Quartadecima de habentibus sege
23
*tes vel fenũ in agro propter inũdantiā aquarum ⁊ hmōi dic q licet colligere. ¶ Quintadecĩa de hñte domũ q̇ ruinā
24
*minat̃ dic ꝙ ꝑꝑ necessitatẽ reparare lʒz. ¶ Sextadecima de doct. q̇ vt expediat
25
*illũ q̇ de lōge venit facit ↄsiliũ dic ꝙ lʒz. ¶ Decimaseptima de venatoribꝰ. Rñ.
26
*ꝙ non licet  si nō licet in quadragesima ⁊ diebus ieiunioꝝ ẜm gl. in. c. q̇ venatoribus. lxxxv. dist. tominus in die festo nō credo tñ peccẽt mortaliter qui diebꝰ festiuis ipsis ĩtẽdũt nisi id faciũt | causa lucri principaliter vel dimissis di uinis.
¶ Decim aoctaua de citharistis ⁊ alijs
27
*senatoribꝰ. Rñ. si ad laudẽ dei ⁊ sanctorum pulsant vel propter recreationem alicuius ⁊ hmōi pia vel necessaria excu santur si principaliter ꝓpter hoc faciũt licet secũdario propter lucrũ secus si ꝓ pter causam nō piam vel necessariāvel propter lucrũ principaliter  nō excusantur nisi sicut alij ex quatuor p̃dictis. ¶ Decimanona de laborātibus agros
28
*pauperũ vel reficiẽtibꝰ domos eoꝝ vel laborātibꝰ circa edificationẽ ecclesiaꝝ aut monasterioꝝ ⁊ hmōi dic lʒz si fiat ꝓpter pietatẽ ⁊ deũ nō propter carnaleʒz amorẽ vel spẽ remuneratiōis future  opera pietatis ⁊ misericordie nō debẽt cessare diebus festiuis. d. c. conquestus. ¶ Vigesimo de studẽtibus dic ꝙ si stu
29
*diũ fit prĩcipaliter ad illuminationẽ ꝓprij intellectus ⁊ alioꝝ licet ↄñr veniat lucrũ nō erit pctm̃ vt iʒz pa. in. c. j. de fe. ar. c. cũ ex eo. de elec. li. vj.  studiũ tale est ꝓpter publicaʒz vtilitatẽ maxime in theologia ⁊ iure canonico studere autẽ principaliter propter lucrum non licet. ¶ Vigesimaprima de scolaribꝰ legenti
30
*bus in diebus festiuis potiꝰ vt doceant̃  doceāt ⁊ assuefaciāt se. dic ꝙ lʒz scm pa. vbi. s̃. dũmodo principaliter nō faciant propter lucrũ sed si in cōsequẽtiā nō nocet ar. l. j. ff. de aut̃. tu. ⁊ ĩ. l. rogasti .§. j. ff. si cer. pe. ⁊ in. c. q̇d ꝓderit. lxj. dist. ¶ Vigesimasecũda de scriptiōibꝰ. Rñ.
31
*q scolaribꝰ lectiōes seu recollectas no tare scribere. vel sermones aut legendo libros corrigere nō est illicitũ dũmodo nō nimis intendāt hmōi sicut de quinterno ad quinternũ scribũt vel non faciāt causa lucri habẽdi ⁊ de pictoribus q̇ diebꝰ festiuis vt addiscāt stāt in eccle sijs ad designandũ scribere tñ spũalia ⁊ ꝓpter spũalem causam nō est illicitũ etiā in titate. d. c. conquestus.
¶ Vigesimatertia de laborātibus circa
32
*pōtes reficiẽdos viam aptandā portus reparādos dic ꝙ lʒz dũmō nō ꝓpter lucrũ prĩcipaliter  publica vtilitas sub nomine pietatis comprehenditur.
¶ Vigesimaquarta de facientibus ser
33
*ta ⁊ alias vanitates dic ꝙ nō licet eo ꝙ nulla publica vtilitas inest.
¶ Sed si q̃ras ꝓ ta necessitate predi
34
*cta liceant. Rñ. ꝙ lʒz quidā in. c. lʒz de fe. dixerint licere ꝓ necessitate vite substẽtande solũ tñ hoc nō credo verũ cũ p̃fatũ. c. lʒz. q loquit̃ de allectibꝰ q̇ nō sunt necessaria ad vitā  sine ipsis viuere possumꝰ sit cōtra eos. ⁊ xp̃s in Mat. xij. c. cuius vestrũ bos vel asinꝰ cadat in so ueā nō extrahet illũ ⁊ c. ꝓpterea dʒz ẜm Tho. sca sce. ꝙ nō solũ ꝓ necessitate ꝓuisionis q̇ ꝑtinet ad cōseruandũ ꝑsonā suā vel alioꝝ ⁊ rerũ sed etiā ad qcũ  dānũ vitandũ ⁊ satis confirmat̃ hoc dictũ per. l. j. ij. ⁊. iij. ff. de ferijs et meliꝰ. xv. q. iiij. in summa ⁊ q no. in. d. c. conquestꝰ. Jtẽ etiā necessitas excusat qua laborat̃ pro acquirẽdo aliqua vtili q alio tꝑe nullo modo haberi posset sicut patet in. d. c. licet vbi piscari allectia cō ceditur  alio tꝑe non possent haberi. Et idẽ de quocũ simili. Ratio est quia nō est tā arcta obseruatio dñice quo ad opera sicut fuit sabbati ⁊ lʒz ille q̇ laborat habeat lucrũ tñ si principałr fuit ꝓ pter necessitatẽ illoꝝ ꝓ q̇bꝰ laborat excusat̃ sicut si illi laborarent excusarent̃. ¶ No. tñ ꝙ ad hoc vt necessitas vł pie
35
*tas excusent p̃fatos oẽs oportet ꝙ non dimittāt diuina illa q̇bꝰ necessario est insistẽdũ diebꝰ festiuis nisi forte eẽt tāta necessitas ꝙ arbitrio boni viri excusarent̃. iteʒz sco qñ inest necessitas pro acquirẽdo aliquo vtili requirit̃ dispen satio si pōt haberi commode ⁊ ab ep̃o si pōt vel a ꝓprio sacerdote si ep̃m cōmode adire nō pōt. itẽ tertio ꝙ si prouenit aliq lucꝝ ex ↄñtia lʒz principaliter fiat propter necessitatẽ alioꝝ ꝙ faciat aliq̃s eleemosynas in recōpẽsationẽ hoc not. in. d. c. lʒz uis nō credā istũ secun dum esse necessartũ securum tamen est.
¶ Vtꝝ opꝰ mortalis pctĩ sit ↄ̃istud p̃ce
36
*ptũ sabbata sanctifices. Rñ. ẜm Nic. de lira suꝑ exo. xx. ꝙ sic cũ sit opꝰ totaliter seruile vñ e.ũt duo pctā mortalia. scʒz  | fornicatꝰ est ⁊  opus seruile fecit in fe stis ⁊ hoc verũ ẜm alex. in. iij. par. super tra. de isto p̃cepto rōne reatus sed rōne actus nō erit nisi vnũ solũ ⁊ sic erit circunstantia cadẽs sub speciali ꝓhibitio ne ⁊ ideo necessario confitẽda pcm̃ aũt veniale nō rũpit festũ ẜm. S. Tho. vbi s̃. arti. iiij.
¶ Vtrũ citatio facta ad diẽ feriatā tene
37
*at. Rñ. gl. ĩ. c. vl. xv. q. iiij. ꝙ si citat vt rñ deat die feriato est nulla ipso iure. ff. de ferijs. l. j. ⁊ siocũ liq̃at ꝙ est nulla nō tenet̃ cōparere secꝰ si eẽt dubiũ an teneat citatio vel ne.  dʒz ire ad allegādũ priuilegiũ ferie. iij. q. ij. si ep̃s ⁊ ibi gl. si aũt citet nō ad rñdẽdũ sʒz vt cōpareat die fe riato bñ tʒz citatio. vt. ff. de ad. l. mi. §. lx. ¶ Vtrũ causa agitata in die feriato te
38
*neat. Rñ. q nō etiā si de cōsensu partiũ processerit intelligo de ferijs ob reuerẽtiā dei statutis propterea oĩs ꝓcessus iudictalis dʒz cessare de precepto vt in c. j. de fer̃. nisi necessitas vel pietas ali req̇rat vt not. xv. q. iiij. in summa. et in d. c. conquestus.
¶ Vtrũ actus q̇ pertinẽt ad voluntariā
39
*iurisdictionẽ vt emācipare ↄ̃ctus inire iusticiā facere scribere instr̃a cōficere ⁊ hmōi valeāt ĩ diebꝰ p̃dictis. Rñ. pa. ĩ. d. c. conq̃stus q sic vt videt̃ exp̃ssum in. l. actꝰ. C. de ferijs lʒz peccẽt mortaliter faciẽtes nisi excusent̃ propter aliquod de quatuor de quibus. s̃. dictum est. §. lx.
¶ Quibus est insistendũ in prefatis fe
40
*stinitatibꝰ. Rñ. dicit tex. in. c. ieiunia. de cōse. di. iij. die aũt dñica nihil aliud agẽ dũ est nisi deo vocandũ nulla oꝑationi die illa sancta agat̃ nisi tm̃ hymnis et psalmis ⁊ canticis spiritualibꝰ dies illa transigat̃ hoc ibi. Et licet talibus sit insistendum tñ non de precepto nisi. v. ¶ Primuʒz vt conterat̃ vel saltẽ atterat̃
41
*de peccato mortali cōmisso in quo iterũ est ⁊ hoc probatur quia de precepto tenemur vacare deo ĩ aliqua hora diei fe sti ẜm oẽssed hoc facere nō pōt q̇ est in mortali nisi de eo conteratur vel atteratur ꝓpterea dicit̃ leui. xxiij. sabbatũ re q̇etionis est affligetis aĩas vestras et iterũ aĩa q̃ nō fuerit afflicta die hac peribit ꝙ hoc fit de p̃cepto in eo q̇ se eẽ in pctō mortali recognoscit hẽo ꝓ indu bitato ꝑ ea q̃ dixi. s̃. cōtritio §. v. sʒz de eo q̇ nō aduertit nec recogitat ẽ magis du biũ sed credo potius eũ teneri saltẽ generaliter in asiqua hora dolere ⁊ eẽ ma le contẽtũ de pctĩs oĩbus saltẽ ĩ genere aliter non video qũo excuset̃ a mortali ꝓpterea in missa p̃mittit̃ cōfessio vt sit admonitio ad hoc faciũt q̃ dicā. j. Mora. §. j. ⁊ obligatio. §. viij.
¶ Scm vt audiat missam integrā de
42
*conse. dist. j. oẽs fideles ⁊. c. missas dicit tñ Ric. in quolibet. j. q. xix. q si ex vero contẽptu omittat̃ vł interpetratiuo est mortale. Et vocat contẽptũ interpreta tiuum qñ sine aliqua legitima cā ad nō audienduʒz missam in festis assuefacit. Voco ego legitimā causaʒz corporalẽ in firmitatem habere pueros tenellos vel infirmos consuetudinẽ patrie q̃ habet vt mortuo aliquo nō egrediant̃ per tp̃s siłr ne puelle nobiles ducāt̃ ad missam dũmodo nō ducant̃ correas ⁊ spectacu la alias nō excusant̃ castellani et siłes vel timor inimicoꝝ vel aliq̇d aliud q ẜm rectũ iudiciũ legitima excusatio de beat appellari si autẽ omittit ex aliqua passione animi vel pigritia vel nō causa rationabili si tñ ad hoc nō est assuetꝰ est veniale pctm̃ si vero ex legitima cā erit nullũ pcm̃. Et ꝙ dico de tota dic de parte notabili secꝰ de modica puta introitu ⁊ hmōi  tex. vult vt totāvs ad bñdictionẽ inclusiue audiat in. d. c. mis sas itẽ dicit Arch. in. d. c. oẽs fideles ẜm Hug. ꝙ istud p̃ceptũ nō remouet quin causa necessitatis vel honestatis seu ex causa minꝰ iusta nō possit ante finẽ mis se q̇s discedere sine hac pena q limita nisi ducat in cōsuetudinẽ. Jdẽ dic si nō audit sacerdotẽ eā dicentẽ ꝙ excusant̃ qñ cōmodeaudire nō possunt dũmodo existāt ibi presentialiter. Jdẽ dic ꝙ excusant̃ seculares q̇ nesciũt discernere in ter missam de officio vel vonuam si audiunt votiuā in die festo sed non sacer dotes publice eas dicentes ⁊ etiam se|culares qui hoc sciũt discernere nisi au diāt illā de officio de qͦ habes. j. missa. .§. xxxiij. Si aũt audit̃ in parochia vel alibi an sufficiat vide. j. missa. §. lix.
¶ Tertiũ est vt in or̃one ꝑsistat. Nā cũ
43
*or̃o sit de p̃cepto vt. j. Oratio vr̃ ꝙ dies festus sit tẽpus determinatuʒz ⁊ hoc est indubitatũ ꝙ hō tenet̃ in aliqua hora orare vñ si stat ad missam illud sufficit nisi volũtarie alijs intendat quia tunc nō sufficeret cũ sit vacandũ deo in aliqua hora saltẽ de necessitate ẜm oẽs.
¶ Quartũ est vt audiat p̃dicationem si
44
*qui p̃dicet q verũ intelligo de illis q̇ nesciunt necessaria ad salutẽ ⁊ ẜm distinctionẽ quā supra posui de missa. §. xlij. alios aũt nō credo teneri nisi rōne scādali. Et. c. sacerdotes.  ↄse. di. j. ĩtelligo  eo q̇ egredit̃ ex ↄtẽptu vł cũ scāda lo alioꝝ ꝙ tunc peccat mortałr ⁊ venit excōmunicandus vt ibi dicit̃ alias nō. ¶ Sʒz q̃ro q magis est p̃eligẽdũ in fe
45
*sto an auditio misse an p̃dicationis cũ vtrũ nō pōt audiri. Rñ. ꝙ auditio p̃dicationis  ratio legis in hoc magis militat vt pʒz intuẽti iura de ↄsecratiōe dist. j. in. c. oẽs fideles ⁊. c. sacerdote ⁊. c. ep̃s nullũ q̃ magis rōne audiẽdi scripturas scās ⁊ ꝟbũ dei p̃cipiũt missam audiri.  alia rōne facit ad hoc. j. q. j. c. interrogo vos.
¶ Vtrũ audiẽs missaʒz dicẽdo suas ora
46
*tiones satisfaciat. Rñ. ꝙ nō lʒz nō credā ꝙ peccet mortałr qñ ex deuotione facit sʒz meliꝰ esset omittere nisi qñ sacerdos dicit secretas. aduerte tamẽ ꝙ nō excusarẽ a mortali illuʒz q̇ diceret aliqua ad que tenet̃ puta officiũ qñ r missa ⁊ est de p̃cepto vt audiat̃. arg. c. ex literris de proba. cũ ibi no. in ver. vices duorũ secus si missa esset de cōsilio audienda.
¶ Quintũ ad q tenentur oẽs ẜm ali
47
*quos in diebꝰ festiis est oblatio quāq̇libet tenet̃ facere in predictis festis de quo dic vt. j. oblatio. §. j.
¶ Sunt ⁊ alie ferie q̃ canonice dicũtur
48
*s. ij. iiij. ⁊. vj. de quibꝰ in. c. de illis. vj. q. iij. in quibꝰ carnes nō debemꝰ comedere sʒz hodie cōsilium est ẜm Hosti. ⁊ Jnno. nisi. vj. feria vt in. c. ieiunia. de cōse. di. iij. ⁊ addit̃ dies sabbati de quo in. c. j. sabbato de conse. di. iij. ⁊ dist. v. in. c.  dies. dicit̃ in sabbato debet a carnibꝰ abstinere qui ꝑticeps religionis xp̃iane desiderat esse nisi festũ. s. natiuitatis vel infirmitas ĩpediat hec ibi. Sʒz hoc est p̃ceptũ vbi cōsuetudo est vt in. c. cōsilium de obserua. ie. Vbi autem cōsuetudo nō est ꝙ nō comedātur carnes in sabbato consiliũ est scm glo. in. d. c.  dies. de conse conse. distin. v.
¶ Sed si natiuitas dñi veniat in. vj. fe
49
*ria vel sabbato nũq̇d carnibꝰ vti possu mus. Rñ. ꝙ sic nisi q̇s se vota vel regula ri obseruātia astrinxit ad nō comendẽdum vt in. c. fi. de obseruan. ieiu.
Feudum

Feudum

Section
est beneficiũ quod ex beni uolentia conceditur alicui ita ꝙ proprietas rei immobilis benefi ciare penes dantem remaneat. Vsufructus autem illius rei ita ad recipienteʒz transeat vt ad eum heredes suos masculos ⁊ feminas si de hoc nominatim est dictum in perpetuum pertineat ad hoc vt ille siue sui heredes fideliter do mino seruiant siue illud seruitium sit nominatim expressum quale debeat eẽ siue non tex. est in. c. j. §. fi. sub Rubri. in qui. cau. feu. amit. in lib. de consue. feu. Vnde no. ꝙ si feudũ dat̃ vt ex eo p̃stat seruitium reale non est proprie feuduʒz sed ↄ̃ctus innominatus ẜm Cy. in aut̃. ĩgressi. C. de sa san. ec. ⁊ exẽplificat bal. in p̃fato li. in Rubrica de pace constan. in ver. libellorũ. vbi dicit ꝙ in quibusdam partibꝰ lombardie pro feudis ecclesie soluitur par caponum vel spatula porci ⁊ hmōi ẜm cũ equiparat̃ emphiteosi. Similiter si esset emptũ nō habet naturaʒz feudi ẜm bal. vbi. s̃. de feu. da. c. j. ⁊ in. l. qui se. C. vnde li. Sʒz qñ ponit̃ onus personale vt ire ad parlamẽtum Regis vel exercitiũ vel caualcatā ⁊ huiusmodi tunc proprie est feuduʒz ⁊ regu latur lege feudorum.

De notitia de qͦ ĩ hoc. §. ⁊. ꝙ req̇rat q̃tuor. s. naturā aptitudinẽ actũ ⁊ ↄsue tudinẽ no. Bal. ĩ. l. qͦtiẽs. C.  suis ⁊ legi. | et est de gratia ideo faciliciter reuocat̃: vt ꝑ Bal. in p̃lu. feu. ⁊ Alex. in. l. si mihi ⁊ titio. ff. de verbo. obli.
¶ Quotuplex est feudũ. Rñ. bal. in ꝓlo
1
*go p̃fati li. suꝑ prin. ꝙ multiplex. Aliud regale. Aliud nō regale. Jtẽ aliud simplex. aliud cōditionatũ. i. nō sub condi tione datũ sed sub qualificatione: vt cũ cōcedit̃ feudũ habitationis. Jtẽ aliud antiquũ seu paternũ. s. q fuit illiꝰ qui fuit cōis parẽs agnationis. Aliud nouum. Jtẽ ali pr̃nũ cuiꝰ natura aspicit tm̃ masculos descẽdẽtes vs ad quartũ gradũ ⁊ nō plꝰ sʒz si addit̃ ⁊ antiquũ extẽdit̃ vltra vt no. bal. de suc. feu. §. hoc quo in fi. Aliud maternũ: cuiꝰ natura aspicit prĩo masculos. deinde feminas. Jteʒz aliud habẽs ꝓpriā naturā feudi. Aliud impropriā. Jtẽ aliud reale quod transit ad heredẽ. Aliud ꝑsonale q solũ ad vitā alicuius cōcedit̃. Jtem aliud ligiuʒz vbi iurat̃ fidelitas ↄ̃ oẽm hoĩeʒz. Aliud nō ligiũ ĩ quo prior dñs excipit̃. Jtẽ aliud francum. s. a seruitijs ⁊ operi bus exhibẽdis. Aliud naʒz francũ. Jteʒz aliud annale ⁊ est feudũ guardie ⁊ Castaldi ⁊ pro mercede alicuiꝰ rei. castaldus est is cui res dñi gubernanda mādatur. vt in. l. iubemus. C. de sa. san. ecc. Aliud non annale. Jteʒz aliud nobile ꝙ nobilitat possessorem Aliud burgẽse. s. q nō nobilitat. Jtem aliud ecclesiasticũ. ⁊ hoc triplex. ¶ Primuʒz quod datur ecclesie. ¶ Scm q recipitur ab eadẽ. ¶ Tertium q datur vel recipitur a cle rico Aliud sacramentale. Et qñ quis in uestitur de ducatu dicitur dux. de comitatu comes. de marchionatu marchio. qui autem est a principe inuestitus vel a ptāte: de aliqua plebe dicitur capitaneus. Qui auteʒz a capitaneis antiquo iure r valuasor. Qui autem a maioribus valuasoribus sunt inuestiti dicuntur valuasini. s. minores valuasores hec dicit bal. in. ca. quis dicatur dux: marchio in princ. in lib. de consue. feu.
¶ Quis pōt feudũ dare. Rñ. bal. de his
2
*qui feu. da. pos. §. abbatissa. ꝙ quilibet tam masculꝰ quā femina tā nobilis  rusticꝰ: dũmodo habeat legitimā suoꝝ bonorum administrationeʒz. vt in. c. j. §. noui per quos fi. inue. Host. tʒz ꝙ etiam pōt minor. xiiij. an. si feudum sit vetus si vero sit nouum oportet ꝙ sit pubes ⁊ iurauerit non contrauenire.
¶ Vtrũ p̃latꝰ possit rẽ eccłie ĩ feudare si
3
*sine alia solẽnitate vel licẽtia. Rñ. ꝙ sic antiquũ. uis sit reuersum ad eccłiam etiā nō obstāte iuramẽto q faciũt p̃lati de nō alienādo cum modificatiōe tñ de qua. s̃. emphiteosis. §. xxj.  nouo au tem non potest. vt in. c. fi. de feu.
¶ Quis pōt inuestiri. Rñ. ẜm Ho. ꝙ q̇li
4
*bet etiā seruus. dũmodo sciente domino faciat. Et tam ꝑ se quā per procuratorem potest quilibet inuestiri.
¶ Quot modis req̇rit̃ feudũ. Rñ ho. ꝙ
5
*quatuor modis. ¶ Prĩo per inuestiturā dādo sibi possessionẽ corꝑalẽ. ¶ Secun do per aliq eq̇ualens inuestiture sicut cũ dñs dicit. vade in possessioneʒz talis fundi ⁊ tene ꝓ feudo. ¶ Tertio ꝑ p̃scriptionẽ. vt si. xxx. annis tenuit feudum ⁊ dño seruiuit: licet inuestitus nō fuerit. ¶ Quarto per successionem.
¶ Quis succedet ĩ feudo. Rñ. bal.  his
6
*q̇ feu. da. pos §. ⁊  ꝙ hec raꝑit̃ tale captm. Fideli abs liberis ex se descẽden tibus ⁊ in feudũ succedẽtibꝰ si q̇dẽ feu dũ fuit cōis parẽtis fratres defuncti cũ filijs p̃mortuoꝝ fratrũ ĩ stirpẽ succedāt his ꝟo nō extātibꝰ ad agnatos ꝓximio res id volumus ꝑtinere ⁊ si q̇dẽ in pari gradu sũt ꝑiter admittunt̃ si ꝟo ex vno ẽ vnꝰ: ⁊ ex alio płes nō ĩ stirpẽ sʒz ĩ capita succedere debere ordinamus hic ibi. ¶ Vtrũ femina succedat. Rñ. bal. in. d.
7
*.§. ⁊ quia dicit gl. hic ꝙ non nisi in tribꝰ casibus. ¶ Primo quādo nominata est inuestitura. ¶ Secundo quando feudũ redemit a dño. ¶ Tertio quando domi nus ei dedit ꝓpter seruitium patris in q̇bus casibꝰ ab aliquo ex parẽtibꝰ non est ĩquietāda. vt in. c. si q̇s sine filio ma sculo quẽad. feud. ad fi. ꝑ. ¶ Adde quar tũ si feudũ sit datũ ad nullũ seruitiũ:  nō extantibus masculis succedet semina ẜm bald. in. d. §. ⁊ . ¶ Quintum qñ | feudũ erat quesitũ iure emptionis ẜm Odo. in sum. sua potiꝰ ex natura cōtractus  feudi.
¶ Vtrũ ↄcesso feudo ticio ꝓ se ⁊ descen
8
*dẽtibꝰ filijs masculis ⁊ feminis filiabꝰ filia simul cũ masculo suꝑstite admittā tur. Rñ. bald. in Rubr. ep̃m vel ab. aut feu. da. nō pos. §. cũ etiā ꝙ nō sʒz masculꝰ solũ:  natura feudi ẽ vt p̃ferat̃ mascu lus. Et si postea filiꝰ decedit sine filio nō admitteret̃ femina soror premortui fratris q̃ semel exclusa fuit ꝑ masculũ. ⁊ iō reuertit̃ ad dñm. Q verũ est ĩ feudo simplici ⁊ recto. Secꝰ in feudo cōcesso ad certũ seruitium q femina posset ex plicare ꝑ se vel ꝑ aliũ  tunc admittet̃ cũ masculo simul. ff. de vsufr. accre. l. si q̇s ticio. ⁊. l. si mulier. ẜm Ja. de bel. q̃ di cit ꝙ fuit in facto in regno apulie. Ex qͦ infert Bal. ꝙ statutũ excludẽs feminā extāte masculo semel exclusam non ampliꝰ succedere nisi vt fratri hʒz succe dere. nō vt patri mortuo sine masculo. ¶ Vtrũ clericꝰ succedat in feudo. Rñ. vt
9
*colligo ex diuersitate opi. ꝓ cōcordia ꝙ aut feudũ erat sibi apertũ. ⁊ tunc si pro moueat̃ ad sacros ordines sic renũciare vr̃:  trāsit ad statũ incōpatibilẽ facit. c.  młta. de p̃bẽ. ⁊ cle. gr̃a  rescrip. Nec poterit isto casu seruire ꝑ substitu tũ. nisi esset feudũ ex quo p̃staret̃ soluʒz seruitiũ reale. q nō est ꝓprie fendũ vel feudũ ex qͦ p̃staret̃ seruitiũq nō repugnat eiꝰ ordini:  tũc succedet eo ꝙ ꝑ clericatũ nō perdunt̃ iura successionis xij. q. iij. c. j. cũ si. Si ꝟo ꝓmouet̃ solum ad minores ordines succedet  potest seruire ꝑ substitutũ vt vult gl. in. c. j. de bene. fe. Aut feudũ nō erat sibi apertũ: puta  erāt tres fratres ⁊ primogenitꝰ possidebat feudũ ⁊ ip̃e erat vltimus q̇ effectꝰ ẽ cardinalis. Postea mortui sũt alij fratres sine herede: ⁊ tũc succedit.  nō pōt dici: ꝙ habuerit aĩm renũciā di. nec etiā facultatẽ. ⁊ tũc de equitate iuris admittet̃ ꝙ possit seruire ꝑ substi tutũ: lʒz secꝰ de iurisrigore nisi tale esset seruitiũ q de sui natura posset ꝑ quẽlibet explicari:  tũc etiā de iuris rigore succedit. ar. l. cōtinuꝰ. §. si ab eo. ff. de ver bo. ob. Et hec est determinatio Bal. in l. quisquis. C. de epis. ⁊ cle.
¶ Quid si efficit̃ religiosus q̇s succedet
10
*Rñ. Odo. ⁊ Old. ĩ aut. ĩgressi. C. de sac. san. ecc. ꝙ trāsit ad monasteriũ eo modo quo erat penes ingressum. l. si quis presbyter. C. de epis. ⁊ cle. Jnno. in. c. in pñ tia de ꝓba. limitat veꝝ si seruitium ad q tenet̃ pōt p̃stari ab eccłia ałs ad dñm reuertet̃. C. de ca. tol. l. vnica. §. ne aũt. Albri. in. d. aut̃. tʒz ꝙ ẜm ius ↄsuetu dinis feudoꝝ reuertit̃ ad dñm ĩdistincte. vt est casus. si de feu. cōtro. fue. c. q̇ clericus. ⁊ de va. mil. qui be. ar. de. c. j.
¶ Sʒz q̇d si pater obtinuit pro se ⁊ suis
11
*heredibꝰ ⁊ successoribus quibuscun trāsibit ne ad extraneũ vel legatariuʒz: vel clericũ. Rñ. Bal. in. l. j. ff. dere. di. ⁊ se quitur Ludo. de roma. in. l. id tempus. .§. j. ff. de vsuca. ꝙ sic sʒz ipse Bal. in. c. j. §. donare tit. qualiter olim feu. po. ali. corrigit se ⁊ dicit ꝙ dictio quibuscũ intelligitur de succedẽtibus ab itestato. ar. l. si quādo. C. de inoffi. testa. Vnde dic ꝙ nō veniet extraneus. Ratio quia res nō dʒz regulari ẜm naturā contractus sʒz cōtractꝰ ip̃e ẜm naturam rei de ducte in eo. vt. l. stipulatio ista. §. q̃sitũ. ff. de ꝟb. oblig. vbi lʒz stipulatio sit trāsmissibilis in heredẽ de sui natura. vt ĩ l. veteris. C. de cōtrahẽ. stipu. tamẽ non transmittitur quando res in ea deducta nō ẽ transmissibilis. vt est videre in feudo nec legatariꝰ ẽt veniet nec clericus. Et sic dictio quibuscun restringitur ꝑ no. in. l. j. C. de sa. san. ec. ⁊ ꝑ Jo. de are. in. l. j. §. itẽ nũciatio. ff. de no. op. nun. limita tamẽ de clerico secundum ꝙ dixi. s̃. in. q. ix.
¶ Sʒz nũquid succedet frater vel filius
12
*fratris qñ q̇s fuit de nouo bñficio ĩuestitꝰ si decedit sine liberis. Rñ. ꝙ nō sʒz ad dñm reuertet̃. vt in ti. de natura suc. feu. Et q dictum est. s̃. ꝙ deficiẽtibus filijs veniunt agnati ĩtelligitur de feu do acquisito ab antiquo. i. ab eo q̇ fuit communis parẽs totius cognationis. ¶ Vtrũ vasallꝰ possit vni ex filijs pre
13
* |legare totum ius feudi. Rñ. bal. ĩ. tit. de prohi. feu. alie. ꝙ nō vllo modo nisi de volũtate ⁊ cōsensu filioꝝ:  lex feudoꝝ dictat ꝙ ad oẽs equaliter perueniat. vt in ti. qui. feu. da. pos. §. sʒz cum hoc. Limitat nisi sit ducatus vel marchionatꝰ ⁊ hmōi qui debent̃ primo genito soluʒz. Jo. an. lothariꝰ tʒz ꝙ illud. c. j. de suc. feu. vbi r ꝙ vltima volũtas vasalli nihil vʒz in feudis: limitat̃ ad eā dispositionẽ q̃ est vltima voluntas. secus in stipulatione quia incoherẽtibꝰ persone pater potest stipulari vni cohereduʒz. vt. ff. de pac. l. auus. Et sic posset assignare in to tum. arti. l. filio. §. fi. ff. de ritu nup. cum multis alijs.
¶ Vtrum feudum possit dari in dotem
14
*Rñ. glos. in. c. fi. de feu. ꝙ sic ad tempus vite feudatarij ⁊ non plus.
¶ Vtrũ vasallus valeat grauare filium
15
*heredeʒz vt de vino q educit̃ de vinea feudali det oĩ anno ꝓ aĩa sua. Rñ. bal. ĩ ti. de suc. feu. ĩ. j. ꝙ sic.  testatur de fructibus nō de feudo qui fructꝰ sunt res ꝓprie heredis. vnde nō dicitur alienatio feudi quando alienāntur fructus se parati. ff. de dona. l. ĩ edibꝰ. §. ex rebus. ¶ Ad quid obligatur vasallꝰ dño. Rñ.
16
*ꝙ ad. vj. q̃ no. de vsi. feu. in. c. de for. fi. ⁊ xxij. q. v. de forma. ⁊ de iureiur. ego.
¶ Primũ ne fit ei in aliq dānũ corporis sui ⁊ ꝙ impediat pro posse. ¶ Secũdum ne dānũ in tꝑalibꝰ faciat vel vtilitatẽ impediat. ¶ Tertiũ ne reddat ei difficile vel impossibile q facere eum velle videt. ¶ Quartũ ne reuelet eiꝰ secreta per que vel minꝰ tutus vel noceri ei possit. ¶ Quintũ ne sit ↄ̃ eiꝰ iustitiā vel honestatẽ. s. maculādo vxorẽ vel filiā eiꝰ vel famā dicto facto vel ↄsensu. ¶ Sextũ vt fideliter ei prebeat cōsiliũ: auxiliũ ⁊ fauorẽ. ¶ Adde septimũ q te net̃ iurare fidelitatẽ nisi ex pacto sit remissum formam autẽ iuramenti ponit Ho. sic ego ad iuro suꝑ sctā deo euāgelia ꝙ ab hac hora in antea vs ad vltimum diem vite mee ero fidelis tibi. C. dño meo ↄ̃ quẽcũ: excepto imperatore vel rege. intellige in cā iusta: ⁊ etiam dʒz excipere si habet aliũ dñm antiquio rem. ¶ Adde. viij. ꝙ tenetur ẜm ꝙ conuentũ est vel natura feudi regionis ipsius consuetudo requirit.
¶ Sed q̇d si dñs moriens reliquit plu
17
*res filios vtrũ iurabit oĩbus. Rñ. ꝙ sic si oẽs equaliter succedunt. Host. tamen tʒz ꝙ nō solũ vni: similiter iurabunt oẽs filij seu heredes vasalli si feudũ indiui sum habent. Si vero ad vnum peruenit: ille solus iurabit.
¶ Vtrum vasallus possit per aliũ serui
18
*re. Rñ. Bal. in. c. mutus. ep̃m. ab. vel abba. feu. da. non pos. ꝙ si seruitiuʒz debet fieri principi: vel non pōt fieri per substitutum nisi de volũtate principis. vt C. de murile. l. si quis ex corpore. Et iō si incurritur talis infirmitas ꝙ seruitiũ exhibere nō pōt perdet feudũ nisi esset a casu fortuito sine culpa precedente. vt puta quia a latronibus cecatus:  tũc nō perdet ne detur afflictio afflicto. ar. C. de fur. aut̃. neui. ⁊. C. de epis. au. l. tam dementis.
¶ Qũo amittit̃ feudum. Rñ. ꝙ. xij. mo
19
*dis. ¶ Primus si vasallus efficit̃ clericꝰ vel religiosus de quo dic vt. s̃. in. q. ix. ⁊ facit. xxiij. q. viij. §. j.  arma nō portat. ¶ Secũdus si heres vasalli steterit per annũ ⁊ diẽ  nō petierit a dño inuestiturā feudi. Jntellige hic in sequẽti si ẽ maior. xiiij. annis. vel puella. xij. vt no. ĩ c. veritatis de iureiur. ꝑ Pa. Tertius si vasallꝰ mortuo dño ab eiꝰ heredibꝰ in fra tp̃s predictũ inuestituram nō petierit. de quibꝰ duobꝰ hr̃ in ti. in qui. cau. feu. amit. c. j. Sed predicta limita qñ iu rauit ꝑsone solũ. vt cum dicit iuro tibi. Secꝰ si iurasset sibi ⁊ successoribus. vel sub noĩe dignitatis:  nō tenet̃ ampliꝰ iurare successoribꝰ nisi magna longinquitate ꝑiret memoria vt no. Pau. in. d. c. veritatis. Jtẽ nisi esset miles quia hʒz annũ. ⁊ mẽseʒz. Jtẽ nisi iusta causam euʒz ĩpedierit. vt hr̃ de ꝓhi. feu. ali. ꝑ lothariũ. c. qm̃ ĩter dñm. ¶ Quartꝰ cũ vasallꝰ tribꝰ vicibꝰ req̇sitꝰ corā paribꝰ ⁊ hmōi fidelitatẽ iurare noluerit: uis dominus sit paratus facere inuestituram. | ¶ Quintus si vasallus interficit ꝓpriũ germanũ suũ vel filiũ germani sui vel ali ↄmiserit qͦ parricida nũcupari pos set vt totā hereditatẽ haberet. ¶ Sextus si vasallus dimittit dominũ in p̃lio nō mortuũ vel ad mortẽ vulneratuin. ¶ Septimus ꝓpter multas cās ingra titu dĩs q̃ enumerāt̃. qui. mo. feu. amit. c. j. ⁊. ij. ⁊ de feu. si. cul. nō amit. c. j. ⁊. ij. puta cōcubuit cũvxore filia. vel sorore ⁊ hmōi. Octauus si sciẽter negauerit feu dũ vł partẽ aut cōditionẽ eius secus si igno: āter. ¶ Nonꝰ si infeudauerit feu dũ alia lege  ea quā hʒz ipse vel in talẽ vasallũ qui feudũ seruare nō pōt.
¶ Decimꝰ si dñʒz accusauerit aut testimoniũ ↄtra eũ tulerit ĩ cā criminali. et q̇ddā dicũt ẽt ĩ cā ciuili.
¶ Vndecimꝰ si vocatꝰ a dño ꝙ secũ va dat ĩexpeditiōe publica. puta vocatꝰ ab ĩꝑatore vt secũ vadat ꝓ corda suscipiẽda ⁊ hmōi nō venerit nec aliũ acceptũ dño. miseritvł stipẽdia militie nō dede. rit. ¶ Duodecimꝰ si feudũ alienauerit Jsti casus hñt̃ ĩ sum. Ho. ti. eo.
¶ Sʒz q̃rit̃ an alienās feudũ sine ↄsẽsu
20
*dñi ip̃o fctō cadat. Rñ. Pa. ĩ. c. vl.  feu. ꝙ sic. ⁊ pōt sine alia snĩa expelli ⁊ alteri cōferri ẽt si alienādo dixerat. Saluo iu re dñi ẜʒz bal. q̇ sit cā bñ amit. c. j.  factũ sequẽs ẽ ↄ̃riũ. ar. c. ea te. de iureiu. ⁊ q no. ibi secꝰ si dixisset. Et ałr vel alio mō nō intẽdo  operāt̃ vt dño ↄ̃dicẽ te nōvideat̃ facta alienatio. et hoc verũ nisi aliqua captio dño posset interueni re: puta daret castellũ tali quẽ dominꝰ expellere postea nō posset.
¶ Quid si nō alienat nisi partem. Rñ
21
*Joā. an. quẽ sequit̃ Pa. vbi. s̃. ꝙ solũ ꝑdit illā partẽ quẽ alienauit: ẽtsi eẽt ma ior pars  ꝓhi. feu. alie. imperialẽ. §. j. ¶ An possit alienare ꝓ aĩa. Rñ. ꝙ nō ne
22
* legare ne disponere ꝓ aĩa. vt. in. c. j. qualiter feu. ali. lʒz nec ẽt de iure cano nico ẜʒz Host. in sum. de immu. ec.
Additio

Additio

q̇uod intellige in feudo tẽ porali.  si seudũ est perpe petuum pōt alienari ⁊ ecclesie donari eundem Host. ⁊ sequitur Pau. vbi. s̃. ¶ Quid si alienat suas comoditates ad tempꝰ longissimũ. Rñ. Bal. in. ti. de pace ↄstā. iu. fir. in. viij. charta ꝙ nō cadit. dũmō actũ sit ꝙ dñiũ vtile nō tran seat allegat gl. singularẽ ĩ. l. codicillꝰ. §. instituto. ff. de. le. ij. Jtẽ dicit in emphi teota. Jdẽ tenet bar. in. di. §. instituto. vbi dicit ꝙ vẽdẽs fructꝰ domꝰ ad cẽtũ ānos nō videt̃ alienare. sʒz nō plʒz. sʒz si vult alienare faciat sic. vẽdo vł cōcedo fructꝰ vel ip̃aʒz perceptionẽ fructũ. cuʒz hoc si dño placuerit vł dñs nō reuocauerit. Et sic saluo ⁊ saluato honore ⁊ iu risdictiōe ⁊ ↄsensu dñi: ⁊ sic  iure possũ nec ałr: nec alio mō. Si āt dño nō placu erit. vel nō ↄsenserit vel reuocauerit vł de iure nō possum res si inempta vel vẽditio vel alienatio sit irrita. ⁊ ipso iu re nulla ⁊ sic erit tutissima cautela nisi sit captio domim. vt dixi.
¶ Vtꝝ possit pignori dare. Rñ. Pa. vbi s̃. ꝙ nō:  q̃ ꝓhibentur alienari generałria lege vel ꝑ testatorẽ aut a iudice. vel ꝑ pactũ cōtrahentiũ ꝓhiben tur pi gnori dari. l. fi. C. de re. ali. non alie. ⁊ ꝑ bar. in. l. in quoꝝ. ff. de pig. Rō  ꝑ ↄsti tutionẽ pignoris de facili ꝑuenitur ad distractionẽ rei. ff. de distra. pign. l. ij. ⁊ iij. C. de iure do. impe. l. ij. Et propterea vno ꝓhibito ꝓhibetur oẽ per q ꝑuenitur ad ill. l. or̃o. ff. despō. cũ ↄcor. ibi in glo. positis.
Additio

Additio

secus est quando q̇s ꝓhibetur emere  potest in pi gnus accipere nisi fieret in fraudẽ pro tanta quantitate ꝙ uon est verisimile dominum luiturũ ar. l. qui habebat. in ṗn. ff. de le. iij. ẜʒz bar. in. d. l. in quoruʒz. ¶ Ad quẽ reuertet̃ feudũ vasallo ṗua
25
*to. rñ. bal. q̇. mo. feu. amit. §. āt si libellario ꝙ si p̃uat̃ ex dolo ↄmissio ĩ ꝑso. dñi ad dñʒz reuertit̃ vt q̃ sit prĩa cā ami. bñ. ca. j. §. deni qñ ꝟo delĩquitur ex̃ ꝑsonā. tunc veniũt agnati ⁊ nō dñs. qñ ve ro ex cā alienationis tunc sunt opi. sed bal. ibidẽ dicit ꝙ si fecit ĩ fraudẽ agnatoꝝ tũc ip̃i agna veniunt non dñs. Si vero nō ĩ fraudẽ fecit. tunc reuertitur ad dñʒz tñ filijvł agnati imo ẽt filia ma | sculis nō existẽtibus debet redimere a domino ⁊ cogitur dominus eos inuestre vt de his q̇ feu. da. pos. §. cũ ꝟo. q intellige si feudum nō erat nouum ẜm Ja. de belui. bar. tñvt recitat Pa. vbi. s̃. ĩ. l. eũ. ff. de ĩter. ⁊ releg. ⁊ in. l. vt iureiur. §. si liberi. ff. de oper. li. dicit ꝙ si pa ter cōmisit delictũ ꝓpter q directe ve nit ṗuādus feudo: puta  alienauit et hmōi vel ↄmisit aliq̇d cōtra tenorẽ iuramẽti tũc no cet filio etiā si ꝓcessisset ab anteriori gñatione. arti. in. l. j. ff. q̇s ali. te pro. ⁊ in. l. cũ rō. §. fi. ff. de bo. ꝓscri. vbi ptʒz ꝙ si q̇s prohibuerit aliquẽ testari: vel interfecit ↄsanguineũ cui  bebat succedere ab intestato fiscus occupat hereditatẽ nec veniũt aliq̇ cōsan guinei qui sunt ꝓhibẽti vel occidenti gradus inferioris. vt ibi. pʒz cuʒz no. Si vero dilictũ nō est ꝓpter ꝙ d irecte sit ṗuādus: sed ꝑ quādā ↄñtiā. puta  dā natur ꝓpter aliq maleficiũ: ita ꝙ eius bona veniũt publicāda: tũc ꝓcedat distinctio Dy. in regula nō dʒz li. vj. q̇ distinguit ⁊ tenet ꝙ si feudũ a patris ꝑso na habuit originẽ noceat filio. secus si ẽ a genere vlteriori.  tũc nō nocet. Cũ qua distinctiōe transit Jo. an. ⁊. d. Ant. in. di. c. fi. de feu. Distinctio tamẽ Bal. mihi videtur eq̇or quo ad laicos.
Additio

Additio

sed in prelato ecclesiastico tenet cum Ange. de are. in sti. q̇. mo fini. tute. §. item finitur:  lʒz veniat priuādus feudo nō tñ nocet suc cessioni:  eo mortuo reuerteturad suũ successorẽ. ⁊ hoc sequitur etiā gl ĩ. c. j. §. fi. in ti. de capłis corradi.
¶ Vtrum vno feudatario deficiente ac crescat feudũ alteri. Rñ. Pau. vbi. s̃. ꝙ
26
*nō nisi fuisset expressum. vide Bar. in l. si mihi. ff. de verbo. obli.
¶ Vtrum vasallus vassalli mei sit meus vassallus. Rñ. ꝙ non sicut nec liber
27
*tus liberti mei est meus libertus. ff. ꝓ sol. l. nam socij.
¶ Vtrũ filiꝰ repudiata hereditate pr̃is possit feudũ tenere. Rñ. ẜʒz Ho. ꝙ no. sʒz
28
*aut totũ debet retinere. aut totũ repudiare. nisi dñs de nouo bñficio ĩuestiat agnatis cōsentiẽtibꝰ. Agnati vero bñ pñt feudũ retinere repudiata heredita tie. vt ĩ cōsti. Fe. an agna. vł fi. defũ. re. he pos. seu. re. c. si contingeret.
92
*¶ Vtrũ vasallus inuito dño possit re su tare feudũ. Rñ. Joā. de imol. in. c. j. de feu. ꝙ nō allegat gl. singularẽ ĩ. c. fi. de capi. q̇ cu. vẽ. ⁊ pau. in. di. c. j. idẽ tenet gl. in. c. q̇ ĩ ecclesiarũ de cōsti. bar. vero in. l. is. cũ qͦ. ff.  a qua plu. ar. ⁊ Dy. ↄsi. xliiij. ⁊ Ja de belui. ĩ. d. c. fi. sic cōcludũt ꝙ si est datũ ad certũ ẜuitiũ nō pōt. Si vero ad seruitiũ incertũ tũc pōt ante ill seru itiũ sit ĩdiciũ  nudũ est puri ficata obligatio: fac it in siłi gl. in. l. incola. ff. ad mũici. nisi iurasset specifice nō posse refutare ẜm bal. in preludijs feu. Fallit si dñs esset in prelio: ⁊ tũc vel let refutare.  dñs tũc nō posset sibi ꝓnidere de equali vasallo. ar. l. filie mee. ff. solu. ma. Nam cedere feud. est quidẽ diuortium ⁊ nonvalet nisi possit consu li idennitati dñi Host. in. c. vno. de va. qui cōtra consti. lo. feu. alie. tʒz ꝙ pōt. sʒz tu teñ opi. bar.
30
*¶ Vtrũ dñs teneat̃ vicẽ repẽdere vasallo fidei. Rñ. ꝙ sic ałs cẽsebit̃ malefidꝰ vt ĩ li. fẽu. do. for. fi. c. j. in fi. facit. xxij. q. v. de forma. xcv. dist. esto subsectus ⁊ dʒz ṗuari feudo ꝑ superiorẽ si ꝑfide se hʒz cōtra vasallum suum.
3
*¶ Vtrũ ecclesia possit sine vsura recipe re in pignus feudũ ⁊ facere sructꝰ suos Rñ. ẜʒz. c. j. de feu. ꝙ sic dũmō interĩ nō recipiat seruitiũ a vasallo. ⁊ istud hʒz lo cum etiā in feudo laicali ẜʒz cōiter doc. ⁊. lʒz gl. ibi sit cōtraria nō curabis de ea. dicit tamẽ Car. ibidẽ quẽ sequit̃. d. An. ⁊ cōiter alij ꝙ si feudũ esset liberuʒz nō posset retinere fructus.  prefatũ. ca. j. intelligit̃ qñ nō est liberum. Sed iudi cio meo nō habuit respectũ ad seruitiũ  cōiter seruitiũ nō tm̃ valet quantuʒz fructꝰ feuditałr nō esset bñficiũ feudũ Et iō mi hi vr̃ saluo meliori iudicio ꝙ tex. fundauerit se suꝑ naturam feudi: q̃ est vt dñium rectũ remaneat ap dñm ⁊ vti le penes vasallũ: sʒz cũ obligatiōe saltẽ fidelitatis: licet nullũ seruitium | sit debitũ. ⁊ ideo dimissa obligatione de cōsensu ipsiꝰ vasalli cōsolidat̃ ipsuʒz dominiũ vtile cũdirecto nō ex alienare sed ꝓṗa ⁊ sic nō oportet attẽdere an sit liberũ vel ne. sʒz ꝙ nullo mō retineat eũ obligatũ ad aliq. ⁊ sic declaret ꝙ ĩterĩ est absolutꝰ ab oĩbꝰ rōne feudi bitis. ¶ Quid si dñs recipit ĩteriʒz seruitiũ a
32
*vasallo. Rñ. ꝙ si vasallꝰ facit tan ex  bito: tũc fructus teneret̃ restituere nisi protestet̃. ar. ĩ. l. ij. C.  iure dñico ĩpetr. ⁊ in. c. cũ. M. de ↄsti. Secus esset si ex li beralitate sciẽs se non teneri vasallus exhibet cōsueta seruitia.
¶ Vtrũ idem sit ĩ emphiteosi ⁊ locatio
33
*ne. Rñ. ꝙ sic vñ dicit spe. in ti.  sẽ. §. qñ ver. xl. ꝙ feudũ ⁊ ↄtractus emphiteoticus ⁊ libellarius sunt eiusdẽ nature. ⁊ dicit Bal. in prefata. viij. char. in ti. de pa. cōstan. veꝝ in feudis in quibꝰ nō de bet̃ seruitiũ sed certa quātitas pecunie vini ⁊ hmōi: alias nō. Sed quo ad hoc nō video quin liceat recipere fructꝰ liberando a seruitio ratione iā dicta. lʒz Joā. ⁊ host. ⁊ alij dixerint ĩdigere decla ratiōe papali sʒz nō placet. ⁊ dico ꝙ vbi cũ lex feudalis nō est cōtra iuris ci uilis aut naturalis rationẽ habet locũ in emphiteosi. ałs nō. vt tenet bar. in. l. si mihi ⁊ titio. ff. de ver. ob. ⁊ Bal. ĩ. c. j. de inue. de re alie. fac. Aduerte etiā in ↄsciẽtia ꝙ melioratiōes q̇ cōiter ĩ ↄ̃ctu emphiteotico fiunt nō posset rōne mutui tenere ideo prefata omnia limito tā in hoc dubio quam ante precedẽti de feudo ⁊ emphiteosi vbi melioratio nō ẽ facta ꝙ tũc lʒz. Jtẽ quādo est a causa li bera  si exbursasset quātitatẽ pecunie vel quid ali dño pro ipso habẽdo sic nō liceret quādo fructus disproportio naretur a seruitio siue a fictu quodbñ nota.  pauci aduertũt.
¶ Vtrũ ideʒz sit in vsufructuario obli
34
*gāte proprietario. Rñ. ẜʒz Ho. in sum. ꝙ sic si habet a cā libera a proprietario alias non. vbi fructꝰ disproportionantur a seruitio.
Fictio

Fictio

vide. j. simulatio. ⁊ quomodo fictio iuris valet. ⁊ quādo vide. s̃. consensus. §. iiij.
Fideicommissum

Fideicommissum

⁊ mortis cā do natio legatorũ appellatione continentur. ff. de. le. iij. l. ⁊ fideicommissum. sed sideicōmissum ideo factum est  fideicōmissa olim pe tebantur ex fide heredũ. sed hodie fere exequata sunt fideicommissa ⁊ legata habent tñ aliquas dr̃ias de q̇bus vide in gl. d. l. ⁊ si fideicōmissum. ⁊ quod ibi no. ⁊ est tex. in. l. j. ff. dele. j.

De contentis in hoc versi. ⁊ an fideicōmissuʒz. vniuersale cōprehẽdat ea q̃ heres nō habuit iudicio testatoris ⁊ quid sit fideicōmissum vniuersale. not. Bar. in. l. si quis. seruũ. §. fi. ff. de leg. ij. ⁊ nō trahitur ad ꝑticularia ⁊ ẽ tex. sin. ẜm Dy. ĩ. l. cogi. §. gñaliter. ff. ad trebel. ⁊ ange. in. l. j. §. j. ff. de heredi. insti.
Fideiussor

Fideiussor

est qui pro alienis debi tis intercedit ⁊ differt a mandatore  mandator interuenit a principio: fideiussor vero potest accede re tam ante factum  post vt habet̃ in auc. pñte. C. de fideius. propterea tā in ff. quam in. C. eo. tit. additur et manda toribus.
1
*¶ Fideiussio non tenet quando est accessoria ei quod nō tenet gl. ĩ. c. grauis de censi. cũ concor. ibi. positis.
2
*¶ Quis pōt fideiubere. Rñ. ꝙ q̇libet q̇ hʒz liberā admĩstrationẽ suoꝝ bonoꝝ.
3
*¶ Vtrum mulier possit fideiubere ꝓvi ro. Rñ. ꝙ nō. ⁊ si fecit nō tenetur ip̃o iure. l. ij. in gl. ff. dad se. consul. vellei.
¶ Vtrum mulier possit fideiubere ꝓ al
4
*tero. Rñ. ꝙ non ẜʒz q no. in. l. uis ff. ad velleia. Et ẜm ꝙ ibi distinguitur ponuntur sex casus in quibus mulier potest fideiubere.
¶ Primus quando fideiubet pro p̃cio dando vt quis manumittat seruum. ¶ Secundus quando pro dotealicuius mulieris. ¶ Tertius quando renũ ciauit beneneficio velleiano certiorata de eo. ¶ Quartus quando accepit p̃ cium pro fideiubẽdo vel aliquid loco precij. ¶ Quintus quando in fraudẽ si deiussit vt deciperet. ¶ Sextus quādo | pignus vel fideiussoreʒz pro alio dedit. ⁊ post bienniũ a dicta cautiōe numerā dũ iterũ ad idẽ se obligauit vel pignꝰ vel fideiussorẽ dedit. Secus si infra biẽnium consensit: quia nō valetet.
¶ Vtrũ clericus possit esset fideiussor.
5
*Rñ. ꝙ ꝓ laico nullo mō pōt: ⁊ si facit est abijciẽdus. vt ĩ. c. j. de fideiuss. Sʒz aliq̇ limitāt in frequentia fideiussionis pro pter verbũ inseruiẽs. in. d. c. positum ꝙ no. frequẽtiā. i. valde seruiens sicut et ponit̃ ĩ. l. gallꝰ. §. ille casus indifficił. i. valde difficił. ff. . li. ⁊ post. sʒz mihi vide tur ꝙ nullo mō debeat fideiussor esse ꝓ laicis. vt. xj. q. j. c. quidẽ in tex. ⁊ in gl. ni si in casu necessitatis in qͦ sicut obligat̃ subuenire indigẽti. vt. xij. q. j. videntes sic ⁊ fideiubere. ⁊ hoc tenet gl. in. d. c. te quidẽ. ⁊ gl. in. c. pe. eo. ti. sʒz ꝓ ecclesia vł ꝓ alioclerico bñ pōt fideiubere. vt in. c. ij. eo. ti. ⁊ in. d. gl. d. c. te quidem
¶ Sed nunq̇d obligatur si fideiusserit
6
*Rñ. ꝙ sic. vt. in. c. peruenit ⁊ in. c. cōstitutus. eo. ti. limitat tñ Host. ꝙ solũ tene tur de patrimonio suo vel de redditibꝰ beneficij quos facit suos. nō aũt in pre iudiciũ ecclesie. archi. in. c. statutum de rescrip. li. vj. tenet ꝙ nec etiam de fructibus beneficij. Sʒz cōis opi. est in con trariũ ⁊ cum opi. Ho. ⁊ sic tene.
¶ Vtrum religiosus possit fideiubere.
7
*Rñ. ꝙ non. vt in ca. pe. eo. ti. nec etiam si esset abbas nisi hoc fiat de maioris partis conuentus capłi ⁊ abbatis licẽ tia. vt ibidem.
¶ Vtrum heres fideiussoris obligetur
8
*sicut fideiussor. Rñ. ꝙ sic. l. potest accipi. ff. de fideius.
¶ Vtrũ fideiussor q̇ promiserat aliquẽ
9
*pñtare liberetur si talia ꝓ quo fideiussit post fideiussionẽ ↄmisit capitale cri mẽ propter q fuit cōdẽnatus ad mortẽ vel bannitꝰ ⁊ fugit. Rñ. ꝙ sic. vt ẽ casus in. l. sed ⁊ si quis rei. ff. si quis cau. in ṗn. ⁊ no. in. l. si decesserit. ff. q̇ satisd. cog. ⁊ ibi dicit̃ ꝙ. d. Albri. cũ fideiussisset ꝓ quodā scholari bononie accusato  quodā maleficio  eo presentādo sub pena mille librarũ post fideiussioneʒz accusatus fuit p̃fatꝰ scholaris ab alio: de alio maleficio q̇ fugit ⁊ nō cōparẽs citatus fuit bānitus ⁊ diffidatus ẜʒz cō suetudinẽ bononie ⁊ cōdemnatus ad mortẽ post  condemnationem obtinuit ꝙ nō erat obligatus sue fideiussio ni ⁊ hoc verũ nisi fideiussor esset in do lo vel lata culpa respectu maleficij postea perpetrati:  in cōscientia tenere tur ad rationẽ dāni ꝓximi. alias nō
¶ Vtruʒz fideiussor rei decapitādi cui
10
*dictus reus fuerat assignatus ⁊ fugit sit ipse decapitandus. Rñ. Cy. in. l. ad cōmẽtariensem. C. de custo. re. ⁊ bar. et ibi tex. in. l. si quis reum. ff. de custo. re. ꝙ nō. sʒz pecuniarit̃ punietur. Rō  nemo potest se obligare ex cōtractu ad pe nā capitalẽ.  nemo est dominꝰ mẽbro rũ suoꝝ. xxiij. q. v. si nō lʒz ⁊ in. l. liber hō ff. ad. l. aq̇l. Si tamen fuerit in dolo punietur pena arbitraria. vt no. in dictis locis. ⁊ in gl. c. cũ hō. xxiij. q. v. Nec ob. di. l ad cōmentariensem.  loquitur de illo qui habet ex officio custodiā q̇ punitur eadẽ pena qua erat puniendus incarceratꝰ si est in dolo fuge vel in ne gligentia nimia. vt ibi no.
¶ Vtrũ possit quis interponere fide
11
*iussorẽ in cā criminali. Rñ. Pau. ĩ Ru. de fideius. ꝙ si nō venit imponẽda corporalis pena pōt: ałs nō. ⁊ sic intellige. c. si clericos de sen. excom. li. vj. facit. d. l. si quis seruũ iuncta. l. diuus pius. ff. de custo. re. est bonus tex. ĩ. d. c. cũ homo ⁊ ibi etiam gl. Fallit in muliere. de quo dic in aut̃. vt nulli in. §. necessariũ.
¶ Vtrũ cũ plures ĩsolidũ sũt fideiusso
12
*res debeat diuidi bitũ inter eos. Rñ. pau. in. c. ꝑuenit. e. ti. ꝙ sic si sunt om̃s pñtes ⁊ soluẽdo ⁊ hoc postulẽt ante li. cōtestatam. ff. de fideius. l. si dubitet. §. j. et istud est beneficiũ diui adriani po sitũ. C. de consti. pecu. l. diui Adriani. ⁊ habens in effectu. insti. eo. tit. §. si plures. ⁊ hoc verum nisi huic beneficio re nunciassent.
13
*¶ Vtrũ pñte debitore ṗncipali ⁊ ĩdiscusso possit cōueniri fideius. Rñ. ꝙ non vt aut̃. presente. C. eo. ti. etiā ẜm pau. in | d. c. ꝑuenit si cōstituerit se ṗncipalem debitorẽ: vt fit cōiter hodie. ⁊ hoc veruʒz est nisi renũciauerit huic beneficio. C. de duo. re. sti. aut̃. hoc ita. et nisi debitor notorie sit nō soluẽdo: vel nō possit cōueniri vt in. d. aut̃. presente.
¶ Vtrũ creditor teneat̃ cedere actiōes
14
*suas fideiussori. Rñ. ꝙ sic. Jntellige q̃s hʒz ↄ̃ eũ ꝓ quo fideiussit aliter pōt ei de negare solutionẽ debiti vt. l. modestinus. ff. de solu. ⁊. l. fideiussoribus. ff. eo. ¶ Vtrũ debitor teneat̃ satisfacere fide
15
*iussori de oĩ dāno. Rñ. ꝙ sic. Jntellige. ꝙ ei euenit ex sua culpa ꝓpter fideiussionẽ. c. ij. ⁊. iij. eo. tit. de fo. cōpe. c. fi.  officiũ suũ nulli dʒz esse dānosum. ff. de fur. l. si seruus communis. §. q vero. ff. ad velle. l. ij. §. j. ff. quemad. test. appe. l. sed si q̇s. ff. qui. ex cau. ma. l. videlicet: iiij. q. iij. §. venturus ⁊ in glo. d. c. ij.
¶ Vtrũ repetere possit vsuras quas sol
16
*uit fideiussor ꝓ creditore. Rñ. Jo. an. in regula dānũ li. vj. in mercu. ⁊ sequitur pa. in. d. c. ij. ꝙ aut simpłr erat solũ obli gatꝰ ad debitũ soluẽdũ. ⁊ sic nō repetet sʒz sibi ĩputet si soluit:  nō erat obliga tus facit. l. centũ. ff. de eo q cer. lo. nisi soluisset vsuras vt interesse. Et hoc verũ quādo fideiussor obligasset se nō solũ simpłr: sʒz etiā in oẽm casum veniẽtẽ ex debitoṗncipali:  teneret̃ de augmẽ to debiti vt. d. l. cẽtũ. ⁊. l. q̃ro. §. j. ff. loca. ⁊. l. mora. ff. de ꝟb. ob. ałs simpłr fideiu bẽs nō tenet̃ ad ĩteresse nec ad augmẽ tũ debiti. vt no. glo. in. d. c. iij. ⁊ sequunt̃ doc. ⁊ iō sibi imputabit si soluet iure fo ri lʒz iure poli debitor teneat̃ si ip̃e erat obligatꝰ in ꝟo ad interesse seu augmẽ tũ creditori. ałs nō aut obligauerat se fideiussor ad vsuras soluendas. Et sic ẜm legistas ⁊ canonistas distinguit̃  si soluit spōte nō repetet ẜm gl. in. d. c. ij.  indebite erāt vt in. c. debitores de iureiurādo. Si ꝟo soluit coacte sed nō opposuit exceptionẽ nō repetet. si aũt opposuit sʒz per iniquitatẽ iudicis fuit coactus soluere ⁊ sic nō posset repetere nec debitor tenet̃ ꝑ. l. exceptionẽ. ff. eo. ti. ff. de euic. l. si ꝑ ĩprudẽtiā. Sʒz in ↄ̃riũ ẜm theologos ⁊ in ↄscĩa tene firmiter ꝙ tā in isto casu qñ soluit coacte  etiā qñ sponte soluit eo ꝙ sic ꝓmisit eas soluere ꝙ possit repetere ⁊ ꝙ debitor sibi teneat̃  sic ĩtelligit̃ mādasse vt soluat debitũ vt. l. si ꝓcurator. ff. de cōdi. inde. ⁊ sic sibi imputet debitor q̇ eũ fideiube re fecit ꝓ vsuris nisi soluerit in fraudẽ vt faueret vsurario quia sic nō repetet: aut nō solũ fideiussit soluere vsuras sʒz etiā iurauit ⁊ sic repe. ẜm oẽs  lʒz pos set petere absolutionẽ a iuramẽto non tamẽ tenet̃ ẜm Gof.  licet teneat̃ fide iussor excipere vt no. in gl. d. c. ij. ꝑ mul ta iura non tamen tenetur agere.
¶ Vtrũ fideiussor remaneat obligatus
17
*ꝓrogato termino a creditore. Rñ. scm Pau. in. c. cōstitutus. eo. ti. cōiter tenet̃ ꝙ aut fideiussor erat obligatus ad tp̃s solũ puta vs ad annũ ⁊ sic non tenet̃ post annum ꝓrogato termino per. l. itẽ queritur. §. qui impleto. ff. loca. vbi pʒzꝙ si locaui tibi domum vs ad annũ dato fideiussore: si cōducis postea tacite ad aliud tp̃s fideiussor nō tenetur nisi de nouo promittat. Aut obligatio erat pura. s. solutio dilatata sit ad tp̃s et sic lʒz solutio sit ꝓrogata nō tamẽ liberat̃. Rō  nulla facta ꝓrogatione termini tenetur fideiussor etiam post terminuʒz sicut ⁊ reus prĩcipalis. ar. c. cum dilecti de dolo. ⁊. l. celsus. ff. de arbit.
¶ Vtrũ fideiussor ante tp̃s possit agere ↄ̃ debitorẽ vt liberet. Rñ. ꝙ sic intribꝰ
18
*casibꝰ. Primus si diu in debiti solutione stetit. ¶ Scs si dissipare bona sua debitor incepit. ¶ Tertius si cōdemna tus fuit suꝑ fideiussiōe de q̇bus habes in. c. fi. eo. ti. ⁊ vide quod ibi nota.
¶ Vtrũ fideiussor ꝓ alienatiōe rei dota lis vel donatiōis ꝓpter nuptias cōstā
19
*te matrimonio teneat̃ de euictiōe. Rñ. Pa. in. c. cũ cōtingat de iureiur. Bar. in l. cum lex. ff. eo. tit. Joan. an. post multas opi. vident̃ cōcludere quod si mulier vendit nō tenetur nec ipse nec ip̃a mulier. d. l. cum lex. sed si vendit maritus vel alius tenentur vẽdẽs ⁊ fideiussor vel ad rẽ tradẽdam vel ad interesse | ẜm ꝙ no. in. l. rem alienā. ff. de cōtrahẽ. emp. ar. l. et si is. C. de pre. mi. Ratio  lex nō resistit vẽditioni ⁊ actioni personali sʒz alienationi. i. trāslatiōi dñij vnde vxor nō obligat̃  teneret̃ ad trāsla tionẽ dñij. l. exẽpto in prin. ff. de actio. em. ⁊ vẽ. nec fideiussor quia haberet re gressum ↄ̃ mulierẽ. Et hoc veꝝ nisi mu lier iurasset:  si iurasset teneret̃ tā ip̃a  fideiussor. Et hec opinio placet omis sis alijs multis in. d. c. cũ cōtingat per Jo. ⁊. d. Anto. tactis.
¶ Vtrũ fideiussor possit aliquid recipe
20
*re sine vsura a debitore. quidam tenẽt ꝙ nō  eẽt vsura. rō  videt̃ ꝙ fideiussor sit quoddā mutuũ interp̃tatũ. Sed ego credo ꝙ nō sit vsura aliq̇d accipere. dũmodo fraus ne dolꝰ ĩterueniat puta  cōuenit cũ aliquo ne credat de bitori nisi fideiubeat vt sic lucrari possit  tũc nō liceret alias sic  hoc non est mutuũ veꝝ ne etiā interpretatũ. sed si rōne facti aliq̇d acciꝑe bene esset iniustitia ⁊ ↄtra charitatẽ quādo nullũ periculũ hʒz vel laborẽ in fideiubẽdo sʒz quādo aliq̇d accipit rōne periculũ cui se exponit vel forte laborũ ⁊ ceteroꝝ q̃ faciliter incurrunt̃ in talibꝰ fideiussio nibꝰ esset oĩno licitũ aliquid accipere moderate tamẽ ⁊ sic est cōtractꝰ innominatus. non mutui.
Fides

Fides

dicit̃ dupłr. s. pactiōis ⁊ cōsen sus vt ĩ. c. j. de spo. duo. omnis pactio tũcũ simplex dicit̃ fides. Vñ veniẽs cōtra ꝓmissionẽ dicit̃ venire cō tra fidẽ p̃stitā. Et sic capitur in. l. j. ff. de pact. ⁊. ff. de cōsti. pecu. l. j. Vnde dicitur fides quasi fiet ⁊ hec respectu ꝓmissionis de futuro. alia est que est cōsensus de presenti ⁊ hec facit matrimoniuʒz vt no. in. d. c. j. de hoc habes etiam. iuramentum. §. v.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ sit seruāda sicut iuramẽtũ alias periuriũ cōmittit̃ no. Bal. in. l. pactũ q dotale. ibi: fides nō scripta. C. de pa. vt in hoste vt a quo Bar. no. in. l. cōuẽtionũ. ff. de pac. ⁊ in. l. fin. ad. l. iul. maie. vbi etiam ꝙ est seruanda bannito. no. ideʒz iu. l. quid ergo .§. si seruus. ⁊ ibi Ang. de leg. i. ⁊ Bal. in l. j. C. quando li. sine iudi. se vindi.
¶ Vtrũ fides sit frangẽti seruāda. vide
1
*l. iuramentum. v. §. xvij.
¶ Est ⁊ alia fides q̃ dicit̃ substātia spe
2
*rādaꝝ reꝝ argumẽtũ nō apparẽtiũ ad hebre. xj. c. Et de ista intellige que. j. dicam in toto isto capitulo.
¶ Jn quo differt fides ab opiniōe. Rñ.
3
*vt. j. opinio.
¶ Que ꝑtinẽt ad fidẽ. Rñ. Tho. ij. ij. q.
4
*xj. ar. ij. ꝙ directe ⁊ ṗncipaliter articuli fidei. Jndirecte vero ⁊ secũdario ea ex q̇bꝰ si nō crederent̃ sequeret̃ alicuiꝰ articuli corruptio ⁊ circa vtra pōt esse heresis eo modo quo ⁊ fides.
¶ Quot sunt articuli fidei. Rñ. cōiter
5
*dicit̃ ꝙ sunt. xij.  q̇libet apłoꝝ q̇ fuerũt. xij. suũ posuit. ⁊ oẽs insimul oẽs articulos approbauerũt. Sʒzveriꝰ dicẽdũ ẽ ꝙ sunt. xiiij. septẽ ꝑtinẽs ad diuinitatẽ. vij. ad hũanitatẽ xp̃i q̇ oẽs ponunt̃ ĩ simbolo minori q̇ sũt ĩfrascripti. ¶ Pri musquẽ posuit petrꝰ ẽ. credo ĩ deũ pr̃eʒz oĩpotẽtẽ creatorẽ celi ⁊ terre. ĩ qͦ tria cōtinent̃. Primũ vnitas deitatis ibi credo ĩ deũ nō deos. Scʒz distĩctio ꝑsone pr̃is ibi patrẽ oĩpotẽtẽ. Et vt dicit Ri. ĩ iij. sen. hic oĩpotẽtia includit oẽm scĩaʒz summā bonitatẽ ꝓuidẽtiā respectu oĩʒz ⁊ oẽm ꝑfectionẽ. ¶ Tertiũ creatio oĩm ibi creatorẽ celi ⁊ terre. i. visibiliũ ꝑ ter rā ⁊ ĩuisibiliũ ꝑ celũ significās. ¶ Secũdus articulus quẽ posuit beatꝰ Andreas est ⁊ in iesuʒz xp̃m filiũ eiꝰ vnicũ dñm nr̃m. eiꝰ dicit. i. patris ⁊ vnicũ  solus vnus est filius. ⁊ dñm nr̃m. s. iure creatiōis gubernatiōis ⁊ redẽptionis. ¶ Tertiꝰ articulꝰ quẽ posuit Joannes est. Qui cōceptꝰ est de spũsctō natus ex Maria virgine. ¶ Quartꝰ quẽ posuit. Jacobus maior est. Passus sub pontio pilato crucifixus mortuus ⁊ sepultus. Quintus articulus quem posuit Tho mas est. Descẽdit ad inferos tertia die resurrexit a mortuis. in quo continent̃ duo articuli. ¶ Primꝰ descẽdit ad infe ros. s. ẜm animam. ¶ Secũdus resurre xit a mortuis. s. gloriosus et ĩmortalis: | Sextꝰ articulꝰ quẽ posuit. Jacobus minor est. Ascẽdit ad celos sedet ad dexterā dei pr̃is. Ascẽdit em̃ nō solũ suꝑ oẽs celos. i. suꝑ oẽm creaturā corporalẽ sed etiā suꝑ oẽm spũalẽ  ꝓpter dignitatẽ vnionis oẽs excellit ephe. j. ꝓpterea ad dit̃ sedet ad dexterā dei pr̃is. i. in potio ribus bonis patris. ¶ Septimus articulus quem posuit philippus est. Jnde vẽturus est iudicare viuos ⁊ mortuos. i. eos q̇ in eiꝰ aduẽtu viui reperient̃ ⁊ ĩ momẽto morientur ⁊ postea resurgent cũ eis q̇ primo erāt mortui. ¶ Octauus articulus quẽ posuit Bartholomeꝰ est. Credo in spm̃ sctm̃ q̇. s. est tertia ꝑsona ĩ trinitate. ¶ Nonꝰ articulus quẽ posuit Mattheus est. Sanctam ecclesiā catholicā. i. cōgregationẽ fideliũ. ¶ Decimꝰ articulus quẽ posuit Simō cananeꝰ ẽ. sctōꝝ cōionẽ. remissionẽ pctōꝝ. Et iste articulus cũ illo quẽ posuit beatꝰ Matheus est vnꝰ articulꝰ ⁊ ad vnũ ⁊ eũdeʒz articulũ ꝑtinet q̇ est de oꝑatiōe dei per quā dat nobis esse gr̃e. ⁊ est sensus credo in spm̃sctm̃ faciẽtẽ sctām ecclesiā ca tholicā. i. vłem in qua est cōio sctōrũ et remissio pctōꝝ. ⁊ ideo nō dʒz dici. Jn san ctā. sʒz sctā vel est sensuscredo catholicā ecclesiaʒz esse sctāʒz. s. ꝑ operationẽ dei ec clesiā in quā habẽtẽ cōionem sanctoruʒz ⁊ remissionẽ peccatoꝝ tñ ad hũc articu lũ reducit̃ fides de sacramẽtis  in eis cōmunicāt fideles. ⁊ sunt instr̃a sanctificādi. ⁊ ex ↄsequẽti peccata remittẽdi. ¶ Vndecimus articulus quẽ posuit Ju das tadeus est carnis resurrectionem. ¶ Duodecimus articulꝰ est quẽ posuit Mathias. vitam eternaʒz. Et est sensus istoꝝ duoꝝ. Credo ꝙ deus resuscitabit nos ⁊ dabit nobis vitā eternā. s. bonis ⁊ ex cōsequẽti sequit̃ ꝙ dabit malis penam eternā hec ex Ri. in. iij. dis. xxv.
¶ Vtrũ simplices q̇ ĩ subtilitatibꝰ fidei
6
*errāt peccẽt. Rñ. Tho. ij. ij. q. ij. ar. vj. ꝙ nō si nō ꝑtinaciter ꝑuerse doctrine inherent in ꝑticulari ↄ̃ vnuiuersalis eccłie fidẽ. spe. ꝟo ti. de hereti. ⁊ aluarus. vt re fert Jo. de li. tenẽt ꝙ peccāt mortaliter et sunt heretici. specu. allegat. xxiiij. q. j. schisma. C. de hereti. l. ij. ⁊ de ĩ ius vocā do. l. venia. xxxvij. dis. c. fi. aluarus vero allegat. vj. q. j. q̃ro. xvj. q. j. si cupis. xxij. q. ij. in ipsarum. sed ego credo verā opi. san. Tho. immo plus dico ꝙ aliquādo talis error posset esse meritorius. vtputa aliquis audit aliquem predicatorem famosum vel ep̃m predicasse aliquẽ errorem ⁊ simplex credit animo obediẽdi fidei paratus tamen corrigi. nā ex intẽtione opera iudicātur. c. cũ volũtate de sen. ex. aliqñ cũ pctō veniali. vtputa ve tula credit trinitatẽ eẽ vnā feminā. ⁊  credit ecclesiā sic tenere sic credit. et tñ nō est heretica  cōditionaliter credit si ecclesia sic tenet ⁊ credit. aliquādo est cũ mortali vt est quādo hō scienter credit aliquid q est cōtra articulos fidei vel determinationem ecclesie ⁊ hoc patet ex. c. dānamus in fi. de sum. trinita. ad iura q̃ adducit spe. l. ij. cũ sua glo. est contra ipsum. l. venia. nihil facit ad ma teriā. c. schisma loquit̃ de hereticis paratis se non corrigere. ad iura aluari q̃ videntur velle ꝙ ignorantia non excuset. loquunt̃ de ignorantia iuris naturalis q̃ non excusat. Et hoc tene. sicut tʒz etiā Jnn. in Rub. de sum. tri. ⁊ car. ĩ cle. vnica de sum. trini. vide etiam ꝙ infra dicam. Hereticus in prin.
¶ Vtrũ oẽs teneant̃ habere fidẽ expli
7
*citā. Rñ. ẜm. s. Bo. in. iij. di. xxv. ar. j. ⁊ cō uenit cũ eo. Ri. ibidẽ ꝙ credere explicite ⁊ distincte est fidei prouecte ⁊ nō est necessariũ nisi illis qui fidẽ necessario alijs habẽt māifestare. s. officiũ docẽdi ⁊ predicādi sumsperunt. credere vero implicite est fidei diminute. ⁊ nō sufficit habẽti vsum rationis:  cũ quedam sint notorie diuulgata nō posset quis il la ignorare sine contẽptu ⁊ totali negli gentia sua salutis. credere vero partim implicite. s. quosdā articulos ⁊ quosdaʒz alios explicite est necessariũ ad saluteʒz tenentur em̃ etiā simplices ad illos articulos explicite credendos quos eis manifestat nō tantũ predicatio sʒz ẽt ecclesiastica cōsuetudo. vtẽ de vnitate et trinitate quam ex signatiōe noscere pñt | cũ dicũt. Jn noĩe patris ⁊ filij ⁊ c. Jtem de natiuitate passiōe ⁊ resurrectiōe q̃ fe sta predicāt ⁊ remissionẽ pctōꝝ quā ex actu p̃sbyteroꝝ noscere pñt. Jō ab igno rātia taliũ nullꝰ excusat̃ vtens rōne.  nō pōt esse sine negligẽtia ⁊ cōtẽptu. ni si ẜʒz Ri. vbi. s̃. illi q̇bus xp̃s nec ꝑ se nec ꝑ alium. nec ꝑ inspirationẽ interiorem locutus est:  talis nō tenet̃ credere ex plicite nisi id q credebat̃ in lege natu re. Tenet etiā alexā. de ale. sca sce. titulo de ꝑplexitate cōsciẽtie ꝙ puer ĩ car cere sarracenoꝝ ĩclusus ab infantia ẜʒz aug. de qōnibus noui ⁊ veteris testis. si nō fuerit a qͦ deciderit ne eum rumor doctrine fidei ꝑuenerit ĩmunis erit. et cũ nō habeat ĩpotẽtiā oĩo credẽdi dicit alex. ꝙ si faciet q in se est deꝰ illuminabit eũ vel ꝑ occultā inspirationem vel per angelum aut per hominem.
¶ Vtrũ sit necessariũ ad salutẽ cōfiteri
8
*ea q̃ sunt fidei. Rñ. ꝙ sic ꝓ loco ⁊ tꝑe ẜʒz Tho. ij. ij. q. iij. ar. ij. puta qñ si aliq̇s ĩter rogaret̃ de fide ⁊ taceret ⁊ ex hoc crede ret̃ vel ꝙ nō haberet fidẽ vel ꝙ nō esset vera: vel alij ꝑ eius taciturnitatẽ a fide auerterent̃ ⁊ hmōi in casibus in quibꝰ honor debitꝰ deo ⁊ vtilitas ꝓximis im pẽdẽda subtrahit̃ nisi cōfessio fiat: ẽ necessaria de p̃cepto. Jn alijs aũt casibus nō est necessaria de p̃cepto sed de cōsilio si mō vtilitas fidei sperat̃. Vitupera bilis est cōfessio fidei qñ solũ est ad per turbationẽ infideliũ. dicente dño Mat. vij. Nolite sctm̃ dare canibus. facit. c. in mandatis. xliij. distin.
¶ Quid de illo q̇ lʒz interiꝰ credat: tñ ꝓ
9
*pter timorẽ facit aliquẽ actũ ĩfidelitatis puta exhibet reuerẽtia idolo. portat aliquā vestẽ designatā ad aliq determinatũ signũ ĩfidelitatis ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ peccat mortaliter:  ẜm aug. xxxij. q. iiij. sicut sanctius est mori  vti idolati co. hec ille. Se cus esset si nō designaret determinatā infidelitatẽ sicut legimus in btō Sebastiano q̇ vtebatur clamide militari ex bono ʒzelo: vt lucraretur ani mas christo: ⁊ huiusmodi.
¶ Vtrũ liceat p̃ce vel p̃cio aliquẽ addu
10
*cere ad fidẽ: vide. j. iudeꝰ. §. xxxiij.
11
*¶ Vtrum liceat disputare de fide. vide s̃. disputatio. de hac materia. vide. j. in fidelitas.
Filius

Filius

Section
q̇dā r spuriꝰ ⁊ ꝓprie est natꝰ ex mr̃e nobili ⁊ pr̃e ignobili. vel pr̃e ĩcerto ⁊ mr̃e vidua. Sed in iure spuriꝰ r oĩs natꝰ ex illicito coitu preter de cōcubina in domo retẽta ab eo q̇ nō ẽ ↄiugatꝰ. vt no. in. c. tāta. q̇ fi. sint le. ⁊ no. bar. ĩ. l. si gener. ff. de his q̇. vt ĩdi. uis natꝰ de adulterio ꝓprio noĩe vocet̃ māʒzer. deutro. xxiij. ⁊ in. c. nisi cuʒz pridẽ. §. ꝑsone de renũ. Et oĩs talis spurius ĩ nihilo succedit patri vel ↄiũctis ꝑ lineā pr̃nā  nō r agnatꝰ de qͦ text. ĩ c. dicat aliq̇s. xxiij. q. iiij. ⁊ gl. in. c. ꝑ vene rabilẽ q̇ fi. sint le. ⁊ ꝙ no. ĩ aut̃. ex ↄplexu. C. de ĩce. ⁊ inuti. nup. ⁊ insti. de suc. cog. §. vulgo. ⁊ insti. ad orphi. C. nouissime. ĩmo nec pr̃ pōt talẽ ĩstituere heredem. aut̃. lʒz. C. de na. li. ⁊. d. c. dicat aliq̇s. Vñ dicit pa. ĩ. d. c. ꝑ venerabilẽ. ꝙ bastardi nobiliũ nō dñr de parẽtela parentũ.  sordes non cōputant̃ inter p̃cipuos. C. ad orphi. l. si qua illustris. nec arma parentũ portare pñt. ⁊ est snĩa bal. in. l. cũ legitime nuptie. ff. de sta. ho. et sequit̃. d. Ant. in. d. c. per venerabilem.

Ad ꝓpositu eoꝝ q̃ hic dñr ⁊ q̃łr ꝓbet̃ q̇s esse filiꝰ. vide gl. ĩ. l. luciꝰ. in ꝟsi. nullꝰ. ibi ꝑ ↄiecturas ⁊ ibi Bar. ĩ ꝟsi. filiatio nō pōt pene ꝓbare. ff. de condi. et de. Bal. not. ĩ. l. ne natales. ꝟ. filiatio. C. de ꝓba. ⁊ Sali. in. l. si vicinꝰ. ꝟ. quero. nũc qualiter filiatio habet̃. C. de nup.
¶ An talessuccedāt mr̃i. distĩgue ꝙ aut
1
*ẽ vulgo q̃sitꝰ ⁊ ꝓṗe solũ spuriꝰ ⁊ sic suc cedit cũ legitĩs filijsnisi mr̃ sit illustris femina. vt ĩ. d. l. si q̃ illustris. ⁊ ibi ꝑ gl. ⁊ Bar. ⁊ ĩsti. de succes. cogna. §. vulgo q̇situs. Jdẽ dic de notis aut sunt ẽt māʒzeres sicut nati de ea q̃ nō poterat esse legitima vxor siue  alteri nupta vel ip̃e siue  ↄsanguineꝰ vł affinis. ⁊ sic in ni hilo succedũt vt in. d. aut̃. ex complexu. pōt tñ heredes eos ĩstituere ẜm Mat. ⁊ Mo. ⁊ videt̃ tenere glo. in. d. c. tanta.
¶ Querit̃ an parẽtes succedant p̃fatis
2
* | spurijs. Rñ. pa in. d. c. tāta ꝙ nō in eo ca su quo ipsi nō succedũt parẽtibꝰ. Et hoc verũ de quibuscũ filijs illegitimis.
¶ Quero an prefati spurij possint insti
3
*tui heredes ab alijs extraneis. Rñ. pa. ĩ c. cũ haberet de eo qui du. ĩ ma. quā po. per adul. ꝙ sic.  nō prohibent̃ nisi pa rẽtes vt no. glo. in aut̃. qui mo. na. effi. sui. §. vltimo.
Additio.

Additio.

Et ẜm bar. in. l. si is qui ex bonis. ff. de vulga. ⁊ pupil subst. nō prohibet̃ succedere fratri suo pupillo etiā ex iudicio patris. facit glo. in aut̃. q̃. mo. na. effi. sui ĩ fi. q̃ dicit ꝙ licet pater nō possit talem vulgariter substituere pōt tñ pupillariter q̃si pupilli sit heres.
¶ Vtrũ parentes possint p̃fatis spurijs
4
*aliquid relinq̇re rōne alimẽtorũ. Rñ. ꝙ sic vt no. bar. in. d. aut̃. ex cōplexu immo tenent̃ de eq̇tate canonica eos alere ẜʒz facultates eorũ: ⁊ tā pater  mater tuʒz  tales nō sunt in ptāte nec patris nec matris. insti. de nup. §. sunt ⁊ alie ꝑsone ⁊. l. vulgo ↄcepti. ff. de sta. ho. tum quia alimẽta debẽtur ĩstinctu nature que sic matrẽ obligat sicut patrẽ vt no. Jnno. ĩ c. ij. de regula. ⁊ pa. in. d. c. cũ haberet se cus de iure ciuili vt in. d. auc. ex ↄplexu. Vnde dicit bal. in. l. fi. §. si a socero. ff. de his que in frau. cre. ꝙ de equitate cano nica pōt pr̃ donare spurio. vt habeat ꝓ alimẽtis ⁊ siłr legare pro alimẽtis not. bar. in. l. fi. ff. de his q̇ vt indi. ⁊ Cy. in. l. nō oĩtitulo. C. de admi. tutoꝝ. dicit ꝙ ẽt spuria dʒz dotari. vt no. Jmola. in. l. lucius la. ij. §. j. ff. dele. ij. Limita predicta nisi esset in nimia quātitate in fraudẽ legata. ⁊ conclude ꝙ prefati cōtra predicta a patre recipiendo de eius bonis tenetur restituere etiam in conscientia. ¶ Filius alius dicitur nothus. vt not.
5
*in. d. §. snnt ⁊ alie ꝑsone. qui aliqñ dicitur naturalis tantum:  uis spurij ẽt sũt naturales tm̃ ⁊ talis est ille q̇ ẽ natꝰ ex coitu ne dānatone approbato de iure ciuili. vt est filius cōcubine solute in domo retente a soluto que posset esse eius vxor legitima: puta  non est cō sanguinea nec affinis. vt in. l. in concu binatu. ff. de ↄcubi. ⁊ iste succedit patri ab intestato in duabꝰ vncijs totiꝰ here ditatis dũmō nō existant filij legitimi vel vxor legitima. vt ĩ auc. liceat pr̃i. C.  na. li.  filijs legitimis existẽtibꝰ vel ne potibꝰ nō pōt nisivnā vnciā relinq̃re ei et mr̃i ⁊ nō vltra vt. l. mr̃e. C. de na. li. Sʒz si nihil reliq̃rit ei ĩ nullo succedet sʒz tamen debet alimẽtari a legitimis.
¶ Sed nũq̇d si nō hʒz filios legitimos
6
*poterit tales heredes ĩstituere. Rñ. ꝙ sic etiā in totũ legitima tñ reseruata parẽ tibus si hʒz vt no. in d. aut̃. liceat pr̃i. ⁊ lʒz Goffre. teneat ꝙ nō succedat cuʒz hodie talis coitus sit reprobatus vt in aut̃. de leno. col. iij. ⁊ in aut̃. scenicas. colla. v. et C. de cōcubi. l. vnica tñ ego teneo cũ gl. in. d. c. tanta ⁊ in. c. nisi cũ ṗdẽ de renũ. ꝙ succedunt etiā de iure canonico  ex quo ius canonicum non statuit oppm̃ nō debemus in hereditatibus recedere a dispositione iuris ciutlis. facit. c. per venerabilẽ q̇ fi. sint le. ⁊ sequitur Pa. in d. c. tanta.
¶ Filius aliꝰ r legitimus tm̃ ⁊ iste est
7
*adoptatꝰ vel arrogatꝰ. Et dñr legitimi tm̃  nō natura sʒz legis institutiōe sũt filij vt de cog. le. ĩ rubro ⁊ nigro. Et isti si nō sunt legitime emācipatia pr̃e ado ptāte succedũt patri legitimo simul cũ filijs legitimis naturalibꝰ: vt no. C. de ado. l. fi. ⁊ institu. de here. que ab intest. def. §. item adoptiuos. ⁊ in. l. si pater. ff. de adop. vide. s̃. ado. §. j. ⁊. ij.
¶ Filius aliꝰ r spũalis ⁊ legitimus si
8
*cui est susceptꝰ de baptismo vel crisma te. Et iste in nihilo succedit quia cũ sit spiritualis nō extẽdit se ad tꝑalia.
¶ Filius alius dicitur spiritualis tan
9
*tum sicut sunt omnes christiani pape ⁊ de diocesi ep̃i ⁊ de parochia presbyteri vt in. c. oẽs. xxx. q. j. ⁊ isti similiter ĩ nihĩ lo succedunt parẽtibꝰ suis isto modo. ¶ Filius alius naturalis ⁊ legitimus.
10
*naturalis dicitur quia naturaliter ẽ ge neratus legitimus quia ex legitima pa rentũ coniunctione approbata ꝑ leges isti succedũt ab intestato parẽtibꝰ oĩb|alijs exclusis. vt in aut̃. de here. q̃ ab inte. limita nisi in casu in quo aliqui specialiter admittunt̃ vt dictũ est in filijs adoptiuis ⁊ sunt quasi dñi viuẽtibꝰ pa rentibus soluʒz eisdẽ est administratio. vt insti. de here. q̃. ⁊ dif. §. sed sui. Vñ ex ↄsuetudine lege iuuata filij comitũ appellant̃ comites vt filij regũ reges etiā in vita parẽtũ. vt. xxiiij. q. j. c. fi. ⁊ ꝑ bar. in. l. fi. C. de dig.
¶ Vtrũ filius naturalis tantuʒz efficiat̃
11
*legitimꝰ per sequẽs matrimoniũ inter patrẽ ⁊ matrẽ eiꝰ. Rñ. pa. in. d. c. tāta q sic quicũ sit filiꝰ naturalis sit tꝑe quo genitus fuit poterāt esse legitime vir ⁊ vxor in matrimonio parẽtes eiꝰ. ⁊ licet Bar. in. l. pe. ff. de ↄcu. velit solũ hoc esse verũ in cōcubina ĩ donio retẽta postea ꝓ vxore capta tñ canoniste cōiter tenẽt cōtrariũ ⁊ hoc teneas. secꝰ esset si tẽpore generatiōis nō potuisset esse matrimoniũ inter parẽtes  lʒz ꝑ dispensationẽ vel alio modo sit postea cōtractũ matri moniũ nō tm̃ erũt legitimi ẜm Joā. an. ĩ quadā apostilla bal. li. feu. ti. si de feu. cōtro. fue. vult ꝙ nisi interueniat instru mentũ dotale vt volũt iura ĩsti. de nup. .§. aliqñ insti. de here. q̃ ab intest. defe. post prin. ⁊ in aut̃. q̇. mo. na. effi. sui. §. fi. uis sequat̃ matrimoniũ nō legitimāt sed ego teneo contrariũ sicut tenẽt moderniores canoniste cōiter ⁊ in pratica sequunt̃ legiste imo plus dico ꝙ lʒz tꝑe cōceptus non potuisset essevxor eiꝰ si tñ tꝑe partꝰ cōtrahit legitime cũ ea filius erit legitimꝰ ẜm cōem opi. in. d. c. tanta. siłr nō nocebit filiꝰ natis ex concubina quin sint legitimi licet pater inter medio tꝑe habuitvxorem aliā ⁊ ea mortua post ea accepit cōcubinā in vxorẽ scm Bar. in. l. cũ mihi decẽ. de solu. ⁊ bal. in l. pe. ff. soluto matrimo.
¶ Vtrũ filij nati ex clandestino matri
12
*monio sint legitimi. Rñ. glo. in. c. q no bis qui fi. sint leg. ꝙ si nullũ est impedi mentũ post approbationẽ matrimonij erũt legitimi siue sint nati ante approbationẽ matrimonij siue post ⁊ hoc sequunt̃ oẽs ⁊ probat̃ ĩ. c. ij. de clā. despō. Nā approbatio retrotrahit̃ et perinde est ac si a principio fuisset cōtractũ in fa ciẽ ecclesie imo plus dicit Alanus ꝙ lʒz clādestine contrahẽtes nō presumātur coniuges. vt dicit glo. in. c. lator qui fi. sint le. tñ hoc procedit respectu nubẽtiũ sed respectu filioꝝ presumuntur coniu ges q est notādum. ex quo infert Pa. in. d. c. lator q natꝰ ex viro ⁊ muliere si mul cohabitā tibus presumitur legitimus  fauore legitimationis presumi tur inter eos matrimoniũ. pro quo facit l. in libere mulieris. ff. de ri. nup. ⁊ maxi me procedit si vocabāt se coniuges. vt no. Jnn. in. c. ex parte de resti. spol. dicit etiā host. ꝙ si multo tẽpore simul tan cōiuges cohabitarũt presumẽdum est esse matrimoniũ facit q not. ipse in. c. illud. de presum. si aũt erat impedimẽtum tunc sunt opi. Jo. an. ⁊. d. Anto. tenent ꝙ post approbationẽ legitimant̃ lʒz postea separent̃. glos. tenet q hoc est verum in natis post approbationẽ. sed non ante natis. Joan. cal. tenet ꝙ nullo modo legitimant̃ ⁊ hoc putat pa. verũ de rigore iuris. facit. c. fi. ĩ. §. si q̇s de clā. despō. Et hāc teneo propter prefatũ. c. fi. vbi est tex. apertus vide de hoc. s̃. clā destinũ qñ dicatur. in prin.
¶ Vtrũ natus de sponsa de futuro sit le
13
*gitimꝰ. Rñ. pa. in. c. ꝑ tuas q̇ fi. sint le. ꝙ sic si nullũ sit impedimẽtũ alias secus secundũ ꝙ dictum est in precedenti. q. ¶ Vtrũ filius q̇ cōiter reputat̃ filius vi
14
*ri ⁊ vxoris teneat̃credere vxori dicẽti eũ ille gitimum. vide. s̃. adulterium. §. v.
¶ Vtrũ ex tractatu parentũ quis consti
15
*tuatur filius. Rñ. Pa. vbi. s̃. q ex nomi natione filij ⁊ tractatu vt filij constituit̃ quis in possessione filiationis etiā si sit natus extra domũ. Vnde ibidẽ dicit. d. Anto. quẽ sequit̃ Pa. vbi. s̃. ⁊ no. Bart. in. l. quidā. ff. de ꝓba. q tractatus parentũ puta  illi tractabāt eum vt filiũ ⁊ ipse eos vt parentes probat aliquẽ filium alterius imo plus vult gloss. in. c. trasmisse. q̇ fi. sint leg. q probatio huiꝰ tractatus prefertur negatiōi parentũ. Jtẽ do. Anto. in. d. c. vult q etiā sola fa | ma ꝓbet filiũ si nihil ꝓbet̃ in cōtrariũ. ¶ Quid si probet̃ ꝙ vxor. eo tꝑe cōmisit
16
*adulteriũ quo talis conceptus est. Rñ. pa. in. d. c. trāsmisse. ⁊. c. ꝑ tuas. eo. ti. q si pater seu maritꝰ cohabitabat eo tꝑe cũ vxore reputabitur legitimus.  cum possit esse filius vtrius debemus fauo re filiorũ presumere q sit filius mariti potius adulteri pro hoc est tex. ĩ. l. mi les. §. defuncto. ff. de adul. facit. l. q̇ semper. ff. de in ius vo. Jtẽ dic de filio nato de cōcubina retẽta in domo. vt semper presumat̃ filiꝰ ↄcubinarij. vt habes gl. singularẽ in. c. michael. de fi. presby. secus si fuisset absens tanto tꝑe ꝙ nō po tuisset euʒz generare. vt. ff. de his q̇ sunt sui vel alie. iu. l. filium.
¶ Vtrũ filius natꝰ ex illis qui post ma
17
*trimoniũ contractũ de cōi cōsensu fecerunt votũ vel qñ alter intrauit religionẽ ⁊ repertꝰ fuit sit legitimꝰ. vide. j. ma trimo. iij. Jmpedimentũ. v. §. v.
¶ Vtrũ appellatione filioꝝ veniāt na
18
*turales tm̃. Rñ. Paul. in. c. in pñtia. de ꝓba. ꝙ aut apparet de tacitavoluntate disponentis siue ex verbis positis ĩ dispositione siue  est eadẽ ratio de legitimo sicut de naturali. ⁊ tũc veniũt etiā naturales siue tractet̃ de pena siue de cōmodo siue in legibus: siue in statutis vel testamentis ⁊ hmōi. si vero nō apparet de mẽte tũc si tractat̃ de cōmodo veniũt etiā naturales. xxxv. q. vij. c. vni co ⁊ hoc ex benigna interpretatione po tius ex significatione propria:  ex ꝓpria significatione noĩe liberoꝝ vel filioꝝ veniunt solummodo naturales le gitimi non adoptiui vel naturales tātum vt in. l. si ita q̇s §. fi. ff. de leg. ij. nō veniũt etiā vbi tractat̃ de cōmodo spu
19
*rij ex coitu damnato nati.
¶ Vtrũ filiꝰ denoĩet̃ a patre. Rñ. q sic de iure. vt in. c. ij. de cōuer. infi. ⁊ instit. de le. ag. tu. §. j. ⁊ hoc  sequit̃ familiaʒz ⁊ agnationẽ patris nec ob. c. Raynu. de testa.  scm Jo. an. illud erat ꝑ superbiā:  mater erat nobilior. vnde filiꝰ se quit̃ priuilegiũ patris in tribꝰ. ¶ Primo quo ad honores. ¶ Sco quo ad cu rialẽ cōditionẽ. C. de decu. l. eos. l. exem plo. ⁊. l. nullꝰ. ¶ Tertio quo ad originẽ ff. ad munic. l. j. vide gl. in. c. dicat. xxxij. q. iiij. ⁊ gl. in. l. cũ legitime. ff. de sta. ho. de illegitimis dic vt in. §. seq.
¶ Vtrũ illegitimꝰ filius sequat̃ cōditio
20
*nẽ siłr patris. Rñ. ꝙ nō de iure. sed matris ẜm gl. quā sequunt̃ cōiter doc. in. c. j. de ↄiu. ser. q̃ vult ꝙ partus ancille erit penes dñm ancille. l. ⁊ seruoꝝ. ĩ prin. ff. de sta. ho. ꝓ quo facit tex. in. l. partũ. C. de rei vẽ. ⁊ no. in. c. vnico de na. ex li. vẽ. ⁊ in. c. fi. de ser. nō or. ⁊ insti. de iu. ꝑso §. fi. nec ob. c. lib. xxxij. q. iiij. vbi r sempex qui nascit̃ deteriorẽ partẽ sumit. sed expone deteriorẽ. s. matris q̇ fragilior est hoc tñ limitat pa. in. c. lʒz de ↄiu. ser. veꝝ nisi ↄsuetudo vel statutũ habeat aliud sicut hodie est ꝙ natꝰ ex ancilla non est seruus si pater est liber. Quod no.
¶ Vtꝝ pr̃ ⁊ mr̃ teneāt̃ alere filios. Rñ. ꝙ sic de qͦ vi. s̃. alimẽta. §. j. nisi ĩ. v. casi bꝰ qͦs no. pa. ĩ. c. cũ hẽret  eo q̇ du. ĩ ma. quā po. ꝑ adu. ¶ Primꝰ si filiꝰ eũ accusauitvt. l. si q̇s a liberis §. itẽiuder. ff. de li. agno. ¶ Scs si pr̃ eget ip̃e.  ñ tene tur vltra  p̃t. d. l. si q̇s §. sʒz si filiꝰ. Tertius si filiꝰ cōmisit crimẽ ingratitudĩs cōtra patrẽ in gl. l. cũ partẽ. C. de alẽ. li. ¶ Quartꝰ si filius hʒz artẽ vel aliud vñ viuat. d. §. sʒz si filius ⁊. §. alimẽta ibidẽ lĩta tñ hoc ẜʒz bar. in tractatu alimẽtorũ nisi sit filiꝰ nobilis ꝙ eũ dedeceat in tali arte oꝑari. ¶ Quintꝰ sunt oẽs cau se ex quibꝰ pater pōt exheredare filiũ: ita ⁊ denegare alimẽta.  q̇bus vide. s̃. exheredatio. ⁊ infra ĩgratitudo. §. iij.
¶ Sʒz si diuortiũ fiat ap quẽ dʒz ali ⁊ q̇ bꝰ expẽsis. Rñ. ꝙ extimabit iudex pẽsatis circũstātijs. puta  minor triẽnio ap matrẽ ⁊ hmōi: vt no. ĩ. l. vnica. C.  diuor. fac. apud quẽ li. edu. ⁊ ĩ aut̃. si pa ter ibi  posita vbi r ꝙ si pr̃ fuit causa diuortij nutriet̃ apud mr̃em expẽsis pr̃is si mō mr̃ nō cōuolauit ad scasnu ptias si ꝟo mr̃ dedit causaʒz ap patrẽ expẽsis mr̃is locupletis nisi pr̃ minus ideoneꝰ sit  tũc ap matrem locuple tem nisi alter eoꝝ esset infidelis quia | apud fidelẽ sunt alẽdi. vt patet per ea que dixi supra batismus. vj. §. xj.
¶ Vtrũ filius magis teneat̃ subuenire
23
*pr̃i  extraneo. Rñ. pr̃i ẽt ĩfideli  ex̃neo fideli ceteris ꝑibꝰ. vt no. gl. xxx. di. c. j. ⁊. xlij. di. q̇escamꝰ. ⁊. lxxxvj. di. nō satis. ¶ Est filius q̇ nō hʒz nisi vnũ panẽ ⁊ hʒz
24
*patrẽ q̇ fame ꝑit ⁊ filiũ siłr cui dʒz subuenire. Rñ. Cy. ĩ. l. ij. C de pa. q̇ fi. di. ꝙ potius pr̃i  posset eũ vedere. ego addo  ius diuinũ sic eũ obligat q t. Honora patrẽ ⁊ c. ⁊ qñ dicit̃ ꝙ amor magis descendit  ascendat. l. isti quidem. .§. fi. ff. q me. cā. l. liberoꝝ. ff. de ver. sig. ⁊. l. liberi. ⁊ ibi gl. ff. de ĩoffi. test. Rñ. Ja. ibidẽ ꝙ veꝝ ẽ quo ad ordinẽ dilectiōisr nō tñ quo ad effectũ obligatiōis nā per natiuitatẽ filiorũ nō dʒz cōditio aut fieri deterior  iā hʒz filiũ obligatũ. Sed in cōtrariũ facit q no. bar. in. l. si q̇s ali beris in §. si vel parens. ff. de li. agno. vbi dicit post gl. ꝙ pr̃ tenet̃ alere filiuʒz de iure naturali ⁊ filiꝰ tenet̃ alere patrẽ de iure getiũ ⁊ sic videt̃ fortiꝰ vinculũ quo tenet̃ pr̃ filio  quo tenet̃ filiꝰ pr̃i. cōtrariũ tñ determinat in. l. j. in fi. ff. de iu. ⁊iure facit ẽt cōtra q no. bar. in. l. nō quẽadmodũ. ff. de li. ag. vbi vult ꝙ si quis hʒz patrẽ ⁊ filiũ diuites ⁊ĩdiget ali mentis ꝙ potius debet petere a patre suo  a filio ratione p̃dicta.
¶ Vtrũ filiꝰ possit nubere sine licentia
25
*patris. Rñ. ꝙ sic tam masculꝰ  femi na uis non expediat vide. s̃. Dos. Et quomodo tenet̃ eaʒz dotare que nupsit sine scitu patris. in. §. iiij.
¶ Vtꝝ possit vouere vide. j. votũ. ij. §. v.
26
*¶ Filiulfa. viuẽte patre emancipatus
27
*acquirit vsumfructũ ĩ mr̃nis bōis ꝓvi rili. i. pro media parte si ẽ vnꝰ filiꝰ. ⁊ pr̃ pro alia post mortẽ mr̃is. casus est. C. de bo ma. l. siviua mr̃e. Jdẽ dic  nepotibꝰ ⁊ ꝓ nepotibus. Jdem dic si sunt plures filij  ꝓ virili parte simul cũ patre: sed si aliqui sunt emācipati aliq̇ i patria po testate pro virilibꝰ partibꝰ venient oẽs sed vsusfructus emancipatorũ remanebit apud patrẽ vt in. d. l. si viua.
¶ Sed nũquid ideʒz erit in alijs bonis
28
*aduenticijs. Rñ. ꝙ nō sed solum in maternis vt no. glo. in. d. l. viua.
¶ Vtrũ filiꝰ possit agere cōtra patrem.
29
*Rñ. pa. in. c. nō est. de spō. ꝙ sic ratione pctĩ ałs nō est admittẽdus vt no. gl. in c. si ecclesia. xxiij. q. iiij. Sʒz glo. in. c. que ritur. ij. q. vij. tʒz. ꝙ pōt ẜm canones con queri taʒz in ciuili  in criminali nego cio sʒz ẜm leges nō pōt nisi in castrensi causa ciuiliter nō ĩ alia. ff. de iu. l. is nul la. ⁊ ẽt in quasi castrẽsi vt. ff.  fur. l. si q̇s vxori primo rñso. nō tñ de furto sʒz actio ne in factũ. C. de dolo ma. l. superstite. ⁊ hoc nō existens emācipatus sʒz emancipatus bñ potest agere petita venia ⁊ impetrata. C. de in ius vo. l. vlt. sed ĩ cri minali causa nō audit̃. ij. q. j. prohibent̃ nisi iniuriam in ipsum ↄmiserit. vt. C.  pa. pote. l. cōgruẽtius.
¶ Ad quid tenẽt̃ filij parẽtibus. Rñ. vt
30
*colligo ex Alex. de ales ĩ. iij. par. sum. in tractatu de. iiij. p̃cepto ꝙ ad tria de pre cepto. ¶ Primum est ꝙ tenent̃ eos dili gere. Ratio  cũ filiꝰ sit obligatꝰ aĩe pa tris ⁊ matris ex cuius operatioĩs virtu te generatꝰ est tenet̃ ei repẽdere q nō pōt in alio nisi amando  sic cōsolatur eos cũ hoc perpendũt ⁊ hoc est q dicit Hie. li.  hono. ꝑarentũ. redde amorisvi cem ⁊ Jo. xiiij. Vt cognoscat mũdus ⁊ c. q. d. exẽplũ capiẽdo ꝙ diligo patrẽ ⁊ nō sufficit ꝙ cōssstat in corde: sed opʒz ostẽdatur in signo. nec dʒz eẽ amor quo obli gamur oẽs diligere. sed specialis ⁊ pre cipuus. ⁊ propterea nō excuĩo a mortali filios qui nun signa amoris oñdũt parẽtibus. immo semꝑ loquunt̃ dure ⁊ videntur eos habere exosos. ¶ Scm ad q tenẽt̃ est obedire in his q̃ ꝑtinẽt ad dispositionẽ rei familiaris ⁊ multo magis ĩ necessarijs ad salutẽ. vt sunt ea q̃ ꝑtinent ad bonos mores. Jn his sciẽ ter cōtẽnẽs obedire mortaliter peccat. Secus si ex inaduertẽtia vel raro sine cōtẽptu:  vr̃veniale. Ad alia autẽ obe dire est de cōsilio solũ. ¶ Tertiuʒz est ꝙ debent eis ĩ necessarijs subuenire siue sint infirmi vel ĩ alia necessitate. vnde mortaliter ꝓeccant qui cuʒz possint eoꝝ | necessitatibus non subueniunt nisi for te esset quid minimum.
¶ Vtruʒz malitia pr̃is noceat filijs. Rñ.
31
*ꝙ sic quantũ ad penā tꝑalem. vt pʒz. C. ad. l. iul. ma. l. q̇squis. ⁊ in. c. cũ scm. de here. li. vj. ⁊ ĩ. c. nisi cũ pridẽ. §. j. de renũ ci. lvj. di. nun. ⁊. c. nasci. Jtẽ etiam ad penā eternam ꝓpter malũ exemplum vel malā curam. vt de Heli. j. Rñ. j. facit. c. si gẽs. lvj. di. Similiter malitia filij inducit p̃sumptionem cōtra patrem. vj. q. j. qui crimẽ. xxxvij. dis. legant.
¶ Vtrũ possit filius intrare relig ionẽ: ⁊
32
*an teneat̃ ad eius ministrationẽ ĩgressus. vide. j. religiosus. §. xj. ⁊. §. xxxj.
¶ De filijs illegitimis ordinādis. vide
33
*j. ordo. iij. §. xiiij.
¶ Quomō filij acquirũt sibi ⁊ non alijs
34
*fratribus. vide. j. peculium.
Finis

Finis

aliquādo inspiciẽdus est aliqñ medium aliquando principiũ. vide multas allegationes. j. c. scientes de censi. ⁊ est que stio brocardica.

Adde de hoc ⁊ ꝙ finis declarat qua lis sit res cẽsenda. l. sʒz ⁊ si q̇s. §. interdũ ⁊ ibi Flor. ff. de vsuf. ⁊ Spe. in ti. de fru. ⁊ interesse. §. j. ꝟ. sed q̇d si debitor. et in epi. Quid Exitus acta ꝓbat: careat successibus opto. Quisquis ab euentu facta notanda puta.
Fiscus

Fiscus

est bursa cesaris vel prĩcipis. xvj. q. vij. maiores. vel potest dici ꝙ fiscus hodie est saccus sine consciẽtia qui imbursat omnia quesita ma le. ff. de calũ. l. in heredẽ. ⁊. ff. de inof. te. l. papi. meminisse.

De fisco ⁊ quid sit ⁊ an ciuitas habeat hodie fiscum si superiorẽ nō recognoscat. ⁊ an ip̃m cōe superiorẽ nō recognoscẽs. Bal. no. in. l. itẽ veniunt. §. ait senatus. ff. de peti. here. et melius per Bal. in. l. j. C. de here. vel act. vendi.
¶ Vtrum fiscus p̃feratur alijs credito
1
*ribus. vide. j. restitutio. ij. §. xvj.
¶ Fiscus turpia lucra etiā ab heredi
2
*bus extorquet: licet crimina sint extincta. d. l. in heredem. in principio.
Flagella

Flagella

quō sũt satisfactoria. vide. j. satisfactio. §. viij.
Fletus

Fletus

de mortis ĩprobatur. xiij. q. ij.  preposterum.
Fomes

Fomes

est langor nature qui carnis concupiscentia appellat̃. xv. q. j. §. vt ita. Qui quidem non est peccatum: sed pena peccati ibibem. §. j.
Forma

Forma

est que dat esse rei ẜm Jnno. in Rubrica de conse. ec. vł al. ¶ Quid si omittat̃ forma in sacramẽtis. Rñ. ꝙ nihil fit. j. q. j. q̇ ꝑfectionẽ. in glo.
Fornicatio

Fornicatio

est omnis illicitꝰ coitus vt. xxxij. q. ij. §. qui ergo. ⁊ in. c. meretrices ea causa. q. iiij. Sed ꝓprie fornicatio est inordinatus concubĩ tus naturalis quo solutus solutam naturali vsu cognoscit. Et intelligit̃ solutus quolibet vinculo. s. ↄiugij: ↄsanguinitatis. affinitatis: ordinis: religionis seu voti. etiā r naturalis ad differẽtiā illiꝰ vsus q̇ dicit̃ cōtra naturā vt no. in d. c. meretrices. ⁊ sic est ꝓpria species lu xurie. vide. j. luxuria. §. ij.

De no. in hoc. §. ⁊ inter quos fiat for nicatio ⁊ an sit crimen ecclesiasticum. no. Alexan in. l. si adulterium cum ince stu. ff. de adul. ꝙ sic. et ꝙ fit inter solutos. et quelibet excepta concubinaria punitur ⁊ de iure ciuili. no. Bar. in. l. j. de concubi. ⁊ Alexand. vbi. s̃ §. j. ⁊ an ꝑ eam contrahatur affinitas no. glo. ꝙ sic in. l. j. §. pe. de concu. ⁊ in. l. non facile. §. affines. de gradi.
¶ Quid de clerico fornicatore. vide. s̃.
1
*clericus. v. ⁊. viij. §. iiij.
¶ Vtrũ accedẽtes ad meretrices excu
2
*sent̃ ꝓpter ignorātiā nesciẽtesesse ꝓhi bitũ. Rñ. ꝙ nō. ĩmo peccāt mortałr accedẽdo. ⁊ totiẽs qͦtiẽs.  ignorātia iuris naturalis ⁊ diuini in tali casu claro neminẽ excusat. j. q. iiij. per totum. Jteʒz peccat mortaliter si quis ĩduxit aliquẽ ad eas qui hoc non intendebat. de pe. di. j. noli. ⁊. ij. q. j. notum.
¶ Que dr̃ia est ĩter fornicationẽ ꝓprie
3
*incestum stuprũ ⁊ c. vide. j. luxuria. §. ij.
Fortitudo vera

Fortitudo vera

est per quam quis mediocriter timet et audet ad hoc inclinatus ex habitu propter bonum finem q̇ est conseruatio | boni cōis in periculis mortis vt elicit̃ a philosopho. iij. ethi. est aũt fortitudo vt ibidẽ dicit̃ circa timores ⁊ audacias quasi cohibitiua timorum: ⁊ moderatiua audaciarũ ⁊ quideʒz circa timores periculorũ mortis est fortitudo simpłr. circa ꝟo alia est fortitudo ẜm q̇d Actꝰ em̃ fortitudinis principalior est sustine re. i. immobiliter sistere in periculis  aggredi: quia. iij. ethi. in sustinendo tristia maxime dicuntur aliqui fortes.
¶ Vtrum homo teneat̃ sustinere mor
1
*tem. vide. s̃. Charitas. §. v.
Forus

Forus

est exercendarum litium locꝰ a fando dictus. c. forus. de ver bo. signi.

De notatis in hoc ꝟsi. vide Bar. ĩ. l. in cōtractibus. §. in oĩbus. C. de nō nu. pec. ⁊ Alex. in. l. heres absens. §. si quis tutelam. ff. de iudi.
¶ Quomodo sortit̃ q̇s forũ. Rñ. gl. in. c.
1
*j. iij. q. vj. ꝑ istos ꝟsus. Cōtractus crimẽ reus res religio. Vir iō similis vel ꝓuocat at recusat. Excedit iussus vel cō sentit vter. et ibi vide expositionem cum alleg.
Fratres

Fratres

quomodo diuidunt acquisi ta per aliquẽ ipsorum. vide j. peculium.
Fraus

Fraus

non pōt esse sine dolo sed bene dolus sine fraude. Jō fraudi inest dolꝰ sicut species generi. ita dicit Pa. in. c. ex tenore. de rescrip.
¶ Fraus ⁊ dolꝰ nemini dʒz patrocinari
1
*tex. est in. d. c. ex tenore. facit. xvj. q. vj. c. j. xx. q. iij. constituit. xxx. q. j. dictũ est.
¶ Fraus legi fit aliqñ de ꝑsona ad ꝑso
2
*nā sicut qñ mulier vult donare viro ecōuerso cũ nō possit. vt de donati. ĩter vi. ⁊ vxo. c. vl. supponit iā ꝑsonā: puta ꝙ soluat eiꝰ creditori vt. ff. de do. inter vi. et vxo. l. hec ratio. §. vl. Siłr tutor qui non pōt emere rẽ pupilli interponit aliā ꝑsonā que emat. Aliqñ fit rei ad reʒz sicut cum quis dat frumẽtum filiofa. vel simile vt vẽdat ꝓ eo ꝙ pecuniaʒz mutuo dare nō pōt. l. iiij. §. j. ff. ad mace.  ideʒz est ac si mutuaret ar. xiiij. q. iij. pleri. j. q. j. sũt nōnulli. Aliqñ fit vnꝰ ↄ̃ctus ad aliũ ↄ̃ctũ ↄ̃riũ: vt cũ vxor vẽdit viro q donare intẽdit. l. si spōsus. ff. de do. ĩter vj. ⁊ vxo. ar. xvj. q. iij. si sacerdotes. Aliquādo fit vnus ↄ̃ctus ad aliũ ↄ̃ctum si milẽ: vt cũ mulier q̃ fideiubere non pōt facit se principaleʒz debitricẽ. l. uis. §. si cũ esseʒz. ff. ad velł. ⁊. l. se. Et oẽs tales preuaricant̃ legẽ ⁊ in conspectu dei nō excusant̃. facit q no. in. c. intelligentia de ꝟbo. signi. ⁊ in. c. quanto. de priui. et in. c. constitutus. de conces. preben.
¶ Fraudare nemo videt̃ eos qui sciunt
3
*⁊ consentiunt. ff. de reg. iur. l. nemo.
¶ Fraudem videt̃ facere etiā is q̇ non
4
*facit ꝙ debet facere. ff. de his q̇ in frau. credi. l. in fraudem.
Frigiditas

Frigiditas

qũo impediat matrimonium vide. j. matrimonium. iij. impedimento. xvj.
Fructus

Fructus

ẜm Bar. in. l. ex diuerso. ff.  rei ven. Quidam sunt natu rales vt poma ⁊ hmōi que natura ꝓdu cit ⁊ sicut ꝓducit vtimur. Alij sunt par tim naturales partim industriales. vt lac. lana segetes: vinum ⁊ hmōi. q̇ natu rales sunt inquātum a natura. ⁊ industriales inquātũ in aliā spẽm ex industria ipsis vtimur in. d. l. ex diuerso. ⁊. l. certũ. C. de rei. vẽ. cōiter r ꝙ relinq̇tur arbitrio boni viri an sint naturales vel industriales vt si plꝰ ꝟsat̃ de industria hoĩm dicant̃ industriales: vt de vino: caseo ⁊ hmōi. ar. l. querit̃. ff. de sta. hoĩm. ⁊. iiij. q. iij. hermafroditꝰ. Si ꝟo magis de natura dicantur naturales Alij solum sunt industriales: sicut fructꝰ q̇ acquirunt̃ ex artificio vel negociatione ⁊ hmōi: q̇ alio modo dñr ciuiles eo ꝙ nō ꝓueniat ex re sʒz ex prouisione hoĩs ꝑcipiunt̃ propter rẽ. vt est pensio domus ⁊ hmōi. vt in. l. si naues. ff. de rei ven. ⁊. l. domũ. C. eo. ti. ⁊ istorũ quidā sunt hone ste perceptorũ quidā inhoneste. vt si lo cauit domũ ad exercendum questũ inhonestum. l. ancillarum. ff. de pe. he.
1
*¶ Vtrũ bonefidei possessor faciat fructꝰ rei quā bonafide possidet suos. Rñ. vt colligo ex. c. grauis  res. spo. ⁊. d. l. ex diuerso cũ ibi no.  longa est distĩctio | doc. quo ad foꝝ cōtẽtiosum eā omitto ⁊ solũ dico quo ad obligationẽ restitutio nis in cōscĩa ꝙ oẽs fructus naturales quā ĩdustriales: siue possideat cũ titulo: siue sine titulo tenet̃ restituere si extāt. si vero cōsumpsit tenet̃ solũ restitue re ĩquātũ factꝰ est locupletior puta  in ea rẽ expẽdit. in quā oportuisset expẽdere tm̃ vel aliq̃ emit. ex q̇bꝰ ampliauit pr̃imoniuʒz suũ. facit. d. l. certũ. ⁊. l. si me ⁊ titiũ. ff. cer. si pe. Verũtñ diminuet de fructibus industrialibus rei lucrose tũ industria sua est extimāda ĩ dicto negocio exercitata in vtilitatẽ seu augmẽtũ dictoꝝ fructuũ accipiẽdoruʒz:  nemo militat stipẽdijs suis.  lucro au tẽ facto ex re q̃ de se non est lucrosa. dic vt. j. restitutio primo in ꝟ. possessor. §. j. Si ꝟo nō est factꝰ locupletior nō tenet̃ cōsumptis. ff. de pe. he. l. vtrũ. ex quo do lo non sit possidere.
¶ Vtrũ p̃fati bonefidei possessores pos
2
*sint vsuca pere fructus p̃dictos. Rñ. pa. in. d. c. grauis. ꝙ fructꝰ naturales indu bitabiłr vsucapiũt ꝑ triẽniũ vt no. ĩ. l. sequit̃. §. j. ff. de vsuca. facit. l. ĩ bello. §. si q̇s seruũ. ff. de capti. Alios aũt cũ fece rit suos nō pōt vsucapere.  q meũ ẽ vsucaꝑe nō possum. d. l. ĩ bello. ⁊ vr̃ tex. in. d. l. sequit̃. §. lana. Sʒz bene vsucapit aduersus iudicis officiũ ꝑ q tenebat̃ restituere:  possum p̃scribere rẽ meaʒz aduersus actionẽ qua poterā cogi ad restitutionẽ eiꝰ. vt est tex. in. d. §. si quis seruũ. ⁊ hoc voluerunt gl. ⁊ Bar. in. d. l. sequit̃ in §. fructꝰ. Et sic pʒz ꝙ in cōscĩa post triẽniũ bona fide trāsactũ erũt sui omnes qualitercun: nec tenetur resti tuere. De possessore malefidei quomodo teneatur. vide. j. restitutio. j. in ver. possessor.
¶ Sʒz no. ꝙ fructꝰ sunt illi q̇ suꝑsunt de
3
*dnctis expẽsis q̃ fiũt gr̃a fructuũ q̃rendoꝝ cōgregādoꝝ ⁊ cōseruādorũ. ff. de peti. here. l. si a dño vel pr̃e. §. fructus. ⁊ l. plane. in fi. ⁊. C. de fruc. ⁊. li. expen. l. j. vbi dicitur hoc fructuũ noĩe ↄtinet̃ q iustis sumptibus deductis suꝑest. Nā nullus casus interuenire pōt q̇ hoc genus deductiōis ĩpedire possit. ff. fami. her. l. fundꝰ qui. j. rñso. ff. sol. mat. l. fructus. Vnde fructus intelligit̃ deductis necessarijs impensis. ff. de ope. ser. l. fru ctus. ff. de vsur. l. quod in fructus. et. ff. man. l. qui mutuam. in fi. ⁊ in glo. d. c. grauis. ⁊ vide. s̃. expẽse. §. iij. Vnde dicit tex. in. d. §. fructus intelliguntur deductis expẽsis que querẽdoꝝ colocandoꝝ ⁊ cōseruādorũ eoꝝ gratia fiunt. ⁊ nō solũ in bonefidei possessoribꝰ naturalis ratio expostulat. veꝝ etiā in predonibus: hec ille.
Fugere

Fugere

an possit prelatꝰ ꝓ persecutione. vide. s̃. ep̃s. §. xxiij.

De hic notatis ⁊ an fuga cōstituit in malafide no. Bar. in. l. impuberibus .§. preterea. ff. de suspe. tuto. in ꝟ. nota ꝙ per fugam ⁊ quotuplex est fuga. not. Bal. ꝙ triplex. ĩ. l. j. C. de edil. act. s. volũ taria. causaria ⁊ ignominiosa.
¶ Vtrum incarceratus pro delicto suo
1
*possit fugere. Rñ. si tenet̃ iniuste. est cla rũ ꝙ sic. si vero tenet̃ legitime. tũc distĩguo ꝙ aut tenetur non propter morteʒz inferẽdam vel aliq membrum absciẽ dẽdum: sed propter aliud puta ad punitionem ⁊ hmōi. ⁊ sic nō licet: facit ad q no. gl. in. c. iusgentium di. j. si ꝟo tenetur ad mortem vel abscissionẽ membri: tũc ẜm. d. Ant. si pactum est manifestum peccat fugiẽdo: si fugit vt ĩ pec cato perseueret. Si vero vt peniteat nō tamẽ si fugit non tenetur se restituere secus si occultũ quis potest fugere. naʒz nullo iure cauetur ꝙ debeam expectare mortẽ nisi violẽtia alicui fieret in fu giẽdo:  tunc haberet iniustum bellũ. Jdẽ dico de concordantibus cũ eo vel auxiliantibus. dummodo fiāt sine vio lẽtia alicuius: ⁊ animo cōpassionis nō aĩo fouẽdi tales in peccatis ⁊ sine scandalo alicuiꝰ maxime custodis. nec distĩ guo vtrum sentẽtia vel non quia quali tercun sit credo fugere possit si bono modo vt dixi potest facere. facit gl. in. c. ĩter cetera. §. sed cum hijs. xxij. q. iiij. in fi. que dicit ꝙ licet reo corrumpere aliquẽ ꝓ vita ↄseruāda. facit. ij. q. iij. §. no | tandum in fi. facit. l. j. ff. de boñ. eorum qui mor. sibi consci. vbi dicit tex. Jgnoscendum censuerunt ei qui sanguinem suum qualitercun redemptum voluit. ⁊ sanctus Thom̃. ij. ij. q. lxix. dicit ꝙ si quis esset damnatus vt fame peri ret posset cibum sumere. immo videtur tenere ꝙ tenetur si potest ipsum sumere. Similiter dic de fuga: sed ꝙ teneat̃ non credo ne comedere vltra cōdemnationẽ vel fugere. sʒz posset patienter ferre pro peccati sui satisfactione.
¶ Quid de eo qui queritur vt capiatur
2
*an possit fugere. Rñ. ꝙ siue sentẽtia cōtra eum data sit vel non potest fugere non tamen cum violentia officialium qui vellent eum capere. quia ipsi habent iustum bellum contra eum. iij. q. v. non putes. xj. q. iij. qui resistit et sic eos impugnando mortaliter peccaret: similiter auxiliantes.
Funus

Funus

debet fieri in sumptibꝰ secũdum dignitatem vel faculta teʒz defuncti. l. si quis sepulchrũ. §. sum ptus. ff. de reli. ⁊ sum. fu.
¶ Funeris impensa semper ex heredi
1
*tate deducitur: que etiam omne creditum solet precedere cum bona soluendo non sunt. l. funeris. cum duabus. ll. se. ff. de reli. ⁊ sum. fu. hoc limita in sum ptibus necessarijs nō ad pompam vel statum: quia non liceret ex alijs debito in conscientia.
¶ De suo expedit mortuum funerari:
2
*ideo mulier de dote quasi de ꝓprio pa trimonio funeretur. l. in eum. ff. de reli. et sum. fu.

Furiosus an possit

in aliquo casu se obligare. Rñ. in. c. sicut tenor de regula. ꝙ non cum non consentiat. vnde nota. ꝙ etiā bene faciendo nō presumitur sane mẽ tis. Ex quo infero ꝙ licet facĩat testamentum tan quilibet mentis cōpos non valet. Jdem videtur si daret bona sua pro anima. facit. cap. si de succes. ab intesta.

Dicitur auteʒz furiosus voce carere ex quo cũ loquit̃ nō intelligit quid lo quit̃ sicut dormiens. l. sancimus in patre. C. ad trebel. ⁊ cui competit de reliquis in hoc. §. cōtẽtis no. gl. in. l. j. ⁊ ibi Nic. de neapo. de cura. fu.
¶ Vtrũ possit baptisari. vide. s̃. baptis
1
*mus. vj. §. x.
¶ Vtrũ debeat ei dare corpus xp̃i. vide
2
*s̃. eucharistia. iij. §. xiiij.
¶ Vtrũ ĩputet̃ sibi illud q facit ad pe
3
*nā vel culpā. Rñ. ꝙ nō. facit cle. si furio sus de homici. nā satis suo furore puni tur. ff. ad. l. pō. de pari. l. pe. ĩ fi. ff. de offi. presi. l. diuus. j. rñso. Pati etiā potest in iuriam sed non facere. ff. de ĩiur. l. illud relatus. que lex ponitur. in. c. illud. xv. q. j. vnde quod facit perinde est ac si sine facto persone accidisset. ff. de admi. tu. l. vl. in fi.
Furtum

Furtum

proprie est ↄ̃ctio rei aliene mobilis corꝑalis: fraudulo sa ĩuito dño facta aĩo lucrādi: siue ipsiꝰ rei siue vsus rei siue possessiōis. ff. e. l. j.
Adde  hic r ꝙ ẽ ↄ̃ctio rei aliene quasi volẽs inferre ꝙ nō fiat sine cōtra ctiōe vt ibi. ⁊ ĩsti. de obli. q̃ ex delic. nas. .§. furtũ. ⁊ doc. ⁊ Alex. ĩ. l. iij. §. si rẽ. ff. de acquirẽ. pos. q est verũ in gl. ⁊ Alexan. ibi nisi quādo aliq̇s prestat opẽ vel cō siliuʒz furti ⁊ est delictum iure naturali prohibitum: insti. vbi. s̃. ⁊ Bal. in rub. C. de ser. fugi. ⁊ est triplex. Bar. ĩ. l. si ti. C. de infa. ⁊ est minus  derobatio vel rapina q̃ fit per vim. l. si cum exceptiōe. .§. qui vim ff. quod metus causa.
¶ Jn quo differt fur a latrone. Rñ. pa.
1
*in. c. ij. de fur. ꝙ fur proprie dicitur qui de nocte furatur. Latro autem qui de die. facit. d. l. j. que dicit ꝙ fur dicitur a furno. i. nigro eo ꝙ obscure et de nocte plerũ fit. Bart. vero in aut̃. sed nouo iure. C. de ser. fu. dicit ꝙ fur dicitur qui furatur clam sine aggressura. Latro ve ro cum aggressura: siue cum armis. siue sinevt in. d. aut̃. sed nouo. capiuntur tamen sepe equiuoce. vt in. c. tua de ho micidijs.
¶ Vtrũ sola volũtas ↄstituat aliquẽ fu
2
*rẽ. Rñ. ꝙ. nō qͦ ad hoĩes. vt pʒz in. d. l. j. §. j. ⁊ iō opʒz ꝙ sit cōtractio: secus qͦ ad deũ | de pe. d. j. vulgaris. ⁊. c. si ꝓpterea xiiij. q. vl. c. vl.  cōtra preceptũ. Non ↄcupi sces rem ꝓximi tui ⁊ est mortale pecca tñ cũ limitatione secundũ ꝙ. j. dico fur tũ mortale esse. §. xxxiiij.
¶ Vtrũ in re ꝓpria possit eẽ furtũ. Rñ.
3
*ꝙ nō nisi aliꝰ haberet in ea aliq ius puta  impignorata vel cōmodata et hmōi vt. ff. e. l. cũ es pignori. §. j. ⁊. l. si is q̇ rẽ. la prima ĩ fi. propterea dr̃ rei aliene. Sʒz quo ad peccatũ bñ cōmittitur ꝓ pter ↄscĩam erroneā qua credit alienā. Jdẽ dic si credebat suā lʒz nō esset ꝙ nō cōmitit furtũ institu. vibo. rap. §.  tñ. ¶ Vtrũ in re ĩmobili: puta in agro ⁊ hu
4
*iusmodi: vel nō corporali vt sũt actiōes ⁊ ẜuitutes ↄmittat̃ furtũ. Rñ. ꝙ nō. ff. eo. l. verũ. la. prima. j. rñso propterea r mobile corporale.
¶ Vtrũ sine aĩo furādi cōmittat̃ furtũ.
5
*Rñ. ꝙ nō. vt. l. furtũ. ff. de vsuca. in prĩ. ⁊ insti. de ob q̃ ex quasi delic. nas. §. fur tũ aũt fit. xiiij. q. vj. c. vl. ⁊. d. §.  tñ pro pterea dicitur frandulosa.
¶ Sed q̇d si credebat propria autorita
6
*taterẽ suā posse accipere. rñ. ꝙ furtũ nō cōmittit sʒz ꝑdit ius q hẽbat ĩ re. d. §. quia tamen ⁊. §. se. ⁊ hoc de iure fori. secus de iure poli.
¶ Quid si credit dñ ʒz ꝑmissuꝝ. rñ. ꝙ nō
7
*cōmittit furtũ. ff. eo. l. si is q̇ rẽ. la. ij. intellige si suberat cā. ltĩa credẽdiałs nō. ¶ Quid si dñs videt ⁊ nō ↄ̃dicit. Rñ.
8
*ꝙ si nō cōtradicit ex timore vel verecũdia: perinde est ac. si cōtradiceret. l. pe. ff. e. ałs vr̃ cōsentire. lxxxiij. d. error fallit hoc ĩ isto casu:  hic expressus cōsen sus exigitur. vt. ff. e. l. q̇ vas. §. vetare ⁊ ĩ casu. l. si q̇s seruo. C. de fur. vbi ꝑsuadẽs seruo vt tollat rẽ a dño. licet seruus eā tollat dño sciẽte: tamen talis tenetur furti ⁊ serui corrupti.
¶ Vtrũ rapiẽs ancillā aĩo fornicandi
9
*sit fur. Rñ. ꝙ nō. l. veꝝ la. ij. ałs incipit certũ. ff. e. ꝓpterea dicit̃ aĩo lucrandi.
¶ Vtrũ ille q̇ solũ vsuʒz vel possessionẽ vsurpat sit fur. Rñ. ꝙ sic. 50. di. q̇ factũ ff. eo. l. q̇ iumẽta. sicut vtẽs re deposita
10
*vłre comodata ad aliũ vsũ ⁊ hmōi ⁊ te net̃ ad restōnẽ extĩatiōis ipsius vsus. ¶ Quot sunt spẽs furti. Rñ. ꝙ multe.
11
*¶ Prima dr̃ sacrilegiũ. vt. j. sacrilegiũ. ¶ Secũda dr̃ peculatꝰ. s. de religiosa: vel publica. ff. ad. l. iul. pec. l. j. xxiij. q. iiij. q̇d ergo. ¶ Tertia abigeatus. s. dispergẽdo gregẽ ⁊ inde furādo. ff. de abi ge. l. j. §. j. ¶ Quarta dr̃ plagiatus. s. ho minis liberi vẽditi vel empti sciẽter. ff. de plagia. l. j. ⁊. iiij. Et eodẽ mō si seruũ ali enuʒz sollicitauerit. vel asportauerit vel ad aliam regionem furtiue duxerit. C. de plagia. l. j.
¶ Nota etiā ꝙ furtum aliquādo dicit̃
12
*manifestum. s. cum fur deprehendit̃ cũ reprius veniat ad locũ destinatũ: siue deprehẽditur ab eo cuiꝰ est res siue ab alio. ff. e. l. iij. Aliqñ dicit̃ nō manifestũ. s. cũ nō dep̃hendit̃ cũ re furtiua: vel si deprehẽdit̃ cũ re furtiua iaʒz delata ad locũ destinatũ erat. l. siue igit̃. ff. eo.
¶ Ouot modis participat q̇s in furto
13
*⁊ tenet̃ ad restitutionẽ prĩcipalis si nō restituit. Rñ. x. modis. ¶ Prĩo coopera tiōe sicut faciens ferramina pro furtis faciẽdis vel scalas vel faciens scortaʒz vel alio modo prestans opem vel cōsiliũ nam tales tenentur furti. Jnsti. de obli. que ex quasi delict. nas. §. interdũ. ⁊. ff. eo. l. is qui opẽ. ⁊. ff. de sicca. l. nihil interest. ⁊ tenet̃ insolidũ. ⁊ si nihil habuit qñ sine sua cooperatiōe nō fuisiet furatũ: ałs nō nisi de peccato mortali. ¶ Vtrũ dātes signũ: puta fumi qͦ parati ad furtũ vel rapinā vadāt tenean
14
*tur. Rñ. ẜʒz. Jnn. ⁊ Ho. ꝙ sic similiter illi qui verbis aĩatiuis aut instrumẽtis bellicis: vt sunt tibicines. Jtẽ qui ignẽ ponũt ĩ vna domo vt illuc alij currẽtes ałs domos p̃dẽtur ⁊ cōsiłes ẜʒz eosdẽ ⁊ isolidũ restituere tenẽt̃ si ałs nō fuissʒz factũ sine eoꝝ opere ꝙ si factũ fuisset si ne ipsis etiā tenentur ẜm ꝙ magis vel minus fuerũt efficaces in hoc.
¶ Vtrũ illi q̇ cũ raptoribꝰ vel furibꝰ ⁊ hmōi vadũt vt ipsos defendant ab il
15
*lis qͦs dānificare volũt ĩdebite teneāt̃ Rñ. Jnno. ⁊ Hosti. in ca. sicut dignum de homici. ꝙ sic siue associauerint eos | vt retraherẽt a rapina siue non: dũmō raptores siue fures nō iuissẽt si ip̃i eos nō associassent. vñ ẜm predictos tenẽt̃ restituere ĩ cōscientia id q predicti ra puerũt. vel q̃ eoꝝ auxilio rapta fuerũt: puta  cui rapiebat̃ se defendissent si ipsi non fuissent vel  tales non iuissent si eos non associassent vel nō tātũ rapuissent. Similiter tenẽtur qui paci ficādi aĩo cũ eis vadunt tamẽ aduersarijs timorẽ incutiũt quo res suas nō audẽt defendere nisi eisdẽ hoc significent quia dant causam efficacem concor. Di. ti. restit.
¶ Vtrum si multi concurrunt ad furā
19
*dum vel rapiendũ nec habẽt aliquem capitaneum seu dñʒz super se. nec vnus magis aĩauit aliũ  alius ipsuʒz tenea tur quilibet ĩ solidũ. rñ. Jnn. ĩ. d. c. sicut dignũ. ⁊ sequitur ibidẽ. Pa. distinguit sic aut vnꝰ fuit in culpa in subtractiōe facta ꝑ aliũ aut nō. Si sic aut dedit cōsiliũ. ⁊ sic tenet̃ insolidũ in consciẽtia: si ue principalis inueniatur siue nō: siue dānum passus cōtra principalẽ velit a gere siue nō. Si tamẽ principalis esset absolutus a dānum passo tũc etiā libe ratur qui dedit cōsiliũ nisi ad eũ aliq̇d ꝑuenisset  id tenetur restituere. Ecōtrario tamẽ si absoluatur cōsultor non liberatur pricipalis per regulā accessorũ conuenit sequi naturam principa lis sui. de reg. iur. li. vj. Aut nō dedit cō siliũ sed auxiliũ: puta  associauit et hmōi: ⁊ sic tenetur inquātũ dānum est plus datũ ex auxilio suo. Et si in totũ puta  res erat pōderosa ⁊ vnus sine alio portare non poterat vel vnꝰ sine a lio non iuisset: vel nisi eũ associasset tenetur in totũ. ff. de fur. l. sed si quis. sur ripiat. §. si duo. Et ratio diuersitatis est inter dantẽ consiliũ ⁊ auxiliũ  cōsiliũ vagat̃ suꝑ totũ furtũ auxiliũ vero non: sed ad id suꝑ quo p̃statur. aut nō fuit ĩ culpa subtractiōis rei alterius. ⁊ sic nō tenet̃ restituere nisi inquātũ ip̃e asportauit Ho. tñ indistĩcte tʒz ꝙ oẽs tenẽtur ĩsolidũ ẽt uis vnus ꝑ se potuisset allegat. l. ita vulneratꝰ. §. fi. ff. ad. l. acq̇. ⁊ l. si plures. ff. ar. fur. ce. ⁊. l. j. §. fi. ff. si q̇s te. li. eẽ ius fue. Sʒz iste leges loquũtur quo ad penā  oẽs tenent̃ insolidũ vt no. gl. in. d. l. si plures. Sʒz in cōscientia tene cũ Jnno. ⁊ Pa. vbi nō habet locũ pena nisi post cōdẽnationẽ ꝙ solũ tenẽ tur ad restitutionẽ. vt dictũ est. Aduerte tamen ꝙ qñ plures dolo malo dederũt damnũ alicui si vnꝰ restituat alij li berati sũt. l. si plures. ff. de dolo nec cre do inconscientia etiā de necessilate teneantur primo satisfacienti.  ob. sibi turpitudo sua nisi iste fuisset cā sine q̃ nō ĩduxisset eũ ad tale quid faciendũ. sed de bono consilio debet dari pauperibus si q̇d habuit.
¶ Secũdo participat iussione seu mā
17
*dato ⁊ tenetur insolidum ad restitutio nem deomni damno etiam si nihil habuit vtilitatis ⁊ similiter exequẽs. ar. c. iulianus. xj. q. iij.
18
*¶ Tertio consilio de qͦ dic vt. s̃. ↄsi. §. j. ¶ Quarto cōsensu. Jntellige. vt tenea
19
*tur ad restitutionẽ si cōsensit expresso cōsensu ẜm Ri. in. iiij. d. xv. sine quo fur tũ nō fuisset factũ. ałs cōsentiens. solũ mortaliter peccatur: sed restituere non tenetur ⁊ sic intellige ⁊ limita. ij. q. j. no tum. c. cũ notatis in gl. q̇ volũt vt cōsentiens ligetur eadem pena de hoc. vide. s̃. ↄsensus. §. ij.
20
*¶ Vtrũ ille q̇ audiẽs aliquẽ suo nomine ĩtulisset bānũ ꝓximo hʒz ratũ teneat̃ ad rōnẽ. Rñ. Mo. ti.  testi. ꝙ sic ĩsolidũ xj. q. iij. qui consentit cũ duobus ca. se. ⁊ de resti. spo. c. cũ ad sedẽ.  ẜm. S. ta lis ẽ cōsensus ĩterpetratꝰ. Limitat tñ Mo. veꝝ quādo ex tali ratihabitionẽ dānificati impediũtur recuperare dāna credo ego etiā ꝙ tenet̃ uis nō im pedirentur recuperare dummodo tale dānũ non fuisset datũ si nō presumpsis set talis dānificans eũ ratum habere. V. palpādo. s. adulādo eũ vel laudādo
21
*eũ subtilẽ strenuũ ⁊ hmōi ⁊ tenet̃ ĩsolidũ ẜʒz Ri. vbi. s̃. si ꝓbabiliter credit ꝙ ex hac adulatiōe sũt moti ad dānifican dũ ꝓximũ:  talis adulatio ẽ q̇dā ↄsen sus. lxxxvj. d. c. faciẽtis ⁊. ff. de ser. cor. l. | j. §. persuadere. uis mo. vbi. s̃. teneāt hoc verũ in particulari adulatore non in generali: tñ tu tene idem secundum ꝙ Ri. dicit. idem de detractore qui est cā sine qua non.
¶ Sexto recursu. s. qñ dānificātes ha
22
*bẽt ad eum recursum sicut ad patroci niũ prestātes ẜm Ric. vbi. s̃. xj. q. iij.  consentit peccantibus.
¶ Septimo receptatione. Nam sciẽter
23
*receptās rẽ furtiuā ⁊ furẽ tenet̃ furti. vt ẽ tex. in. l. eos. ⁊ ibi bal. C.  fur. nō tñ punietur ac si furtũ fecisset: sʒz sicut qui furto operā p̃stitit. ⁊ ita intelligit bar. ĩ l. furtũ. ff. de fur. d. l. eos. s. quo ad resti tutionẽ tenet̃ ẜʒz Jnn. ⁊ ho. in. c. sicut di gnũ de hōi. de oĩ dāno q ex receptatio ne aut defensione factũ est q factũ nō fuisset. Receptatiōe vero rerũ furataꝝ tenetur si ex sua receptatiōe res q̃ fura ta est habita nō est a vero dño. d. l. eos. ar. l. quivas. §. ij. ff. de fur. ⁊ hoc si sciẽter fecit. l. quo naufragiũ. ff. de incen. ru. ⁊ nau. §. nō tm̃. Secus si ignoranter: vel vt rẽ adderet dño  tũc nō teneretur. vt in. d. §. nō tantum.
¶ Sed quid si taʒz receptauit an teneat̃ eas res restituere dño. Rñ. mo. restit. v. ꝙ sic nisi ĩmineat periculũ in restituen do: ves latroni vel alteri persone.
¶ Octauo participatione. s. rei furtiue
25
*comedẽdo vel alio mō sciẽter recipiendo nisi in casu extreme necessitatis. ⁊te net̃ ad restōnẽ ĩquātũ ꝑticipauit. ⁊ hoc verũ nisi res furata trāsisset in dñiũ fu ris puta  pecunia ⁊ ẽ mixta cũ alia: vel granũ vel vinũ: ⁊ ẽ cũ alio mixtũ ta lit̃ ꝙ nullo mō pōt discerni ab illo cũ qͦ mixtũ  tũc trāsit ĩ dñiũ furis. l. si alieni nũ mi. ff. de sol. ⁊. l. nā ⁊ si fur. ff. si cer. pe. ⁊ in. l. st frumentũ in ṗn. ff. de rei vẽ. ⁊ recipiẽs nō tenet̃ restituere nec peccat si fur. est soluẽdo. ałs sic secꝰ si igno rātis ⁊ in bona fide ↄsumpsisset nec fa ctus eẽt locupletior: ałs si extat vel factus ẽ locupletior post scit tenet̃ r̃stituere: nisi ẜʒz ꝙ dixi. s̃. fru. §. j. ⁊. ij.
¶ Nono nō obuiādo ẜʒz Ri. vbi. s̃. s. qui clamādo vł alio modo posset prohibe
26
*re ne furtũ fiat ⁊ nō facit. intelligo ꝙ te netur qñ dolose nō prohibet qñ nō hʒz ex officio. ar. eoꝝ q̃ no. ĩ. c. quāte de sen. ex. ⁊ sic limita Ri. vbi. s̃. secus qñ nō ꝓhibet ex negligẽtia vel  nō vult se im miscere rumoribꝰ vel alteri ꝑiculo ⁊ sic ĩtelligo. ⁊ limito gl. ĩ. c. nō ĩferẽda. xxiij. q. iij. ⁊ in. c. dilecto de sen. ex. li. vj. vel qñ hʒz ex offō vt sunt prelati officiales tuto res ⁊ hmōi  tenẽt̃ ar. c. faciẽtis. lxxxvj. d. cũ si. ⁊ q no. ĩ. d. c. sicut dignũ. ⁊ tenet bal. ĩ. l. qm̃ iudices. C. de ap. ⁊ dy. ĩ. l. qm̃ młta facinora. C. ad. l. iul.  vi. pu. ⁊ bal. in. l. mācipia in prin. C.  ser. fu. q̇ plus dicit ꝙ nō faciẽs restituere cum possit ex negligẽtia iudex tenet̃ ipse. ⁊ Sco. si militer dicit ꝙ nō faciẽs restituere cuʒz possit ex offō ⁊ debeat ꝙ tenet̃ insolidũ ⁊ hoc. Jntellige ẜʒz eundẽ Scot. qñ hoc faciẽdo nō vergit ꝑiculũ reipublice seu malũ euidẽsvł ꝓprie ĩ ꝑsone  si sic nō peccaret: nec teneret̃ ad restitutionẽ nō faciẽdo dũmodo proponeret his cessātibus obuiare.
¶ Decimo nō manifestās. s. req̇sitꝰ ĩ iu
27
*dicio vel extra tali mō ꝙ res restitueret̃ si diceretveritatẽ quā sine ꝑiculo ꝓprie ꝑsone pōt dicere ⁊ ẽt alteriꝰ ꝑsone:  te net̃ insolidũ. Vñ si in iudicio req̇sitꝰ ta cet vel non vult respōdere et dicere veritateʒz quam scit ẜʒz bal. ĩ. l. p̃sbyteri. C. de epis. et cleri. efficitur testis falsus: et tenet̃ ad restitutionẽ insolidũ facit q no. Pa. ĩ. c. q̇ cũ fure. de fur. ⁊ bar. in. l. ci uile est. C. eo. fallit hoc si sciret in cōfessione. c. dilectꝰ. de exces. prela.
¶ Sʒz q̃rovtrũ teneat̃ siłr reuelare furẽ.
28
*gl. in. d. c. q̇ cũ fure. ꝙ  iure ciuili nō te net̃:  pōt aliq̇d accipere vt ĩdicet. ff.  p̃scrip. ꝟ. l. solẽt. ff. de condi. ob tur. cau. l. iiij. §. vl. sʒz de iure canonico sic. Sʒz mi hi videt̃ dicendũ ẜm Jnno. in. d. c. dilectꝰ: ⁊ ĩ. di. c. qui cum fure. ⁊ desimo. ca. nemo ⁊ bart. ange. Raph. in. di. l. ciuile est ꝙ tam de iure canonico  ciuili ad instantiā partis non tenetur nisi reuelare furtũ non furem ad penā sʒz iudex vel ex officio ĩ plorādo vel duʒz procedit per inquisitionẽ generalẽ pōt ↄpellere | ad iudicādum furem ar. l. iij. congruũt ff. de off. presi. ⁊ sic recte ep̃i pñt ad monẽre ⁊ excōicare nō iudicantes nō solũ furtum. sʒz etiā fures:  superiores tenẽtur expurgare ꝓuinciam malis hominibus Limito hoc qñ nō ĩminet periculũ mortis in fure ẜm Hosti. ⁊ multo magis sibi. Et etiā limito ẜʒz ea q̃ dicam. j. Jnquisitio. §. j. ⁊. ij. ⁊. s̃ denũciatio. §. xij Nec ob. ṗdictis si dicat̃ ꝙ ad instañ. ꝑtis tenetur q̇s ꝑhibere testimo niũ ↄtra furem ar. l. nullũ. C. de testi.  aliud ẽ ĩdicare: aliud ꝑhibere testimonũ  quādo q̇s testificatur iam fur est detectus ꝑ accusationẽ: sʒznō sicqñ indi cat. ⁊ iō nō tenetur ad instātiā partis. ¶ Vtrũ in ueniẽs rem alienā cōmittat
9
*furtũ accipiẽdo cā. Rñ. pa. ĩ. c. ex literis e. ti. ꝙ aut habebat̃ ꝓ derelicta ⁊ sic nō cōmittit. aut nō habebat̃ ꝓ de relicta: ⁊ sic cōmittit. l. falsus. §. q̇ alienũ. ff. eo. ti. xiiij. q. v. c. si quid inuenisti⁊. c. multi. ni si acciperet aĩo reddẽdi dñovt no. gl. in d. c. si quid. Fallit hoc ĩ thesauro occul to. de qͦ dic vt no. gl. in. d. c. si quid ⁊ vi de. s̃. ẽptio. §. xxiiij. ⁊. j. Jnuẽta ꝑ totũ. ¶ Quid si nō ĩuenitur dñs cuius erat
30
*Rñ. Pa. vbi. s̃. dabitur pauperibꝰ ar. c. cum tu de vsur. ⁊ in auten. omnes peregrini. C. eo. de suc.
¶ Vtrũ inueniẽs aĩal dans sibi dānũ
31
*in sua possessione q̇ ipsuʒz accipit ⁊ ducit ad domũ suam cōmittat furtũ. Rñ. vr̃ ꝙ sic vt in. l. iij. ff. eo. Sed dic ꝙ si aĩo celādi eũ dño furtũ cōmittit. Si ꝟo nō animo celādi. Sed  ignorat cuius sit includit donec sciat. lʒz. vt no. ĩ. l. q̇ntus ałs ĩcipit uis. ff. ad. l. aq̇l. nā nō licet in eo agere aliquid malised dñʒz admonere vt suũ recipiat. ⁊ de dāno satisfaciat vt ibidem.
¶ Vtrũ emẽs rẽ furatā teneat̃ restitue re. vide. j. Restitutio prĩo in ver. emẽs. ¶ Vtrũ quis possit vsucapere in re fur
33
*tiua vel vi ablata cōtra dñm rei. Rñ. ꝙ nō tā qͦ ad furẽ  qͦ ad eius heredes ⁊ etiā quo ad eũ qui emit quātũcũ bona fide emerit seu qͦ ad quẽcũ quocũ titulo habuerit instĩ.  vsuc. §. q autem dictum est. de quo tamen dic. vt. j. Prescriptio. §. ix.
¶ Vtruʒz furtũ sit peccatũ mortale. Rñ.
34
*ꝙ sic:  cōtra preceptũ. Exo. xx. Nō fur tũ facies. in quo p̃cepto nō solũ prohibetur furtũ ꝓprie acceptũ. vt. s̃. diffinituʒz est. sed etiā omnis illicitavsurpatio rei aliene. xiiij. q. v. penale. xxxij. q. iij. meretrices. ⁊ quantũcun modica vt xiiij. q. vlti. c. vlti. ⁊ instit. de re. d. §. gallinarũ vbi dicit gl. ꝙ etiam in vno ono q limita qͦ ad peccatũ mortale quando. s. volũtas etiam maiora subtraheret vel qñ intẽdit dare notabile nocumẽtũ ꝓximo ałs minima accipere non erit pctm̃ mortale facit. ⁊. c. si qōnes  si mo. vbi nō cōmittit̃ simonia in modico ⁊ in. l. elegāter. §. vlt. ⁊ ff. de dolo dr̃. Nā nisi ex magna re ⁊euidenti callidi tate nō debet actio dari  dolo ⁊ ibi gl. dicit magna. i. vltra duos aureos: q li mito verum circa magnum dñm secus circa cōes ꝑsonas  vr̃ magnũ facit ad hoc de cōse. d. ij. c. reuera in prin. vbi dr̃ ꝙ oẽs in deserto mortui sunt cũ tñ Caleph. ⁊ iosue superuixerint.
¶ Vtruʒz vxor q̃ habẽs virũ ꝓdiguʒz ce
35
*lat de bonis eiꝰ cōtra eius ꝓhibitionẽ vt sibi ⁊ viro ꝓuideat tꝑe necessario cō mittat furtũ. Rñ. Rod. ꝙ nō nec peccat nec tenetur obedire viro precipienti si bi ꝙ ei omnia tradat quia sic esset dare gladium furiosum.
¶ Vtrũ furās exnecessitate peccat mor taliter. Rñ. pau. in. c. quoniā de simo. ꝙ
36
*q̃dā sunt mala in se vt adulterare ꝑiurare ⁊ hmōi ⁊ illa p̃textu paupertatis nō sunt cōmittẽda: vnde in ipsis hʒz locũ ill. c. ita ne. xxxij. q. v. ⁊. ca. sacris de his q̃ vi. me. cā. fi. ꝙ potius dʒz q̇s quelibet mala tolerare  malo consentire nec ignoscitur p̃textu. paupertatis si talia cōmittant̃. l. palā. §. nō est. ff. de ri. nup. vbi dr̃. Nō est ignoscẽdũ eiq̇ obtẽ tu paupertatis turpissimam vitā egit q̃dā sũt malo q̃ tñ necessitas excusatvt furtũ.  tꝑe necessitatis om̃ia sũt cōia. xlvij. d. sicut hi. Et iō nō ↄmittit furtũ: nec peccat morta. q̇ tꝑe extreme necessi|tatis cibũ vel vestitum ⁊ hmōi furatur vt nō pereat eo ꝙ nō cōtractat rẽ inuito dño. facit. c. discipulos de conse. di. v. Si ꝟo nō est necessitas extrema. sʒz magna excusat̃ a tanto sʒz nō a toto. Et sic intellige. c. si quis eo. ti. Posset etiā excusari a toto quando ille a quo accepit abundat. vt dicam in se. §.
¶ Sed nunq̇d tenet̃ restituere talis si
37
*venerit ad pinguiorẽ fortunā. Rñ. ꝙ si necessitas fuit magna solũ sic nō tenet̃ p̃cise restituere sʒz vł restituere si pōt co mode sine magna inedia vel qñ nō excusat a toto penitere tres hebdomadas vt ĩ. d. c. si q̇s. Et ista extimatio relinqui tur arbitrio boni viri qñ debeat dici magna vel nō. si ꝟo est extrema non tenet̃ restituere  de iure suũ factum est. Posset etiā dici ꝙ lʒz aliq̇s nō sit in extrema necessitate ꝙ sine peccato ⁊ obligatiōe ad restituẽdũ pōt occulte⁊ bono modo accipere rẽ alterius qñ. s. ille ita abũdat ⁊ iste taliter necessitat̃ ꝙ de pre cepto sibi tenet̃ subuenire q qñ sit vide. s̃. eleemosyna. §. j. Q no. Et q dixi licere exũti in extrema necessitate dic etiā licere alteri pro eo faciẽti qui alio modo ꝓuidere nō pōt ẜm sctm̃ Tho. li mita tamẽ ista vera nisi ille cui furatꝰ est esse in equali necessitate  sic nō liceret ⁊ restituere tenet̃ si abstulit.  quo vide. j. restitutio. iij. §. iij.
¶ Vtrũ cōmittat furtũ ⁊ peccet q̇ xp̃ia
39
*nos captos ab infidelibꝰ furatur ⁊ libe rat. Rñ. ꝙ nō  nullo modo poterant eos habere captiuos. C. ne xp̃i materia ha. vel pa. in rubro ⁊ nigro. Et ideo cũ iniuriose eos teneāt nō peccat q̇ eos liberat. Siłr dicẽdum esset de eo qui libe rat detentum iniusto a xp̃iano facit ꝙ no. xxiij. q. ij. dominus.
¶ Sʒz nunq̇d liceat res ĩfideliũ capere.
39
*Rñ. ꝙ si esset indictũ bellũ ↄ̃ eos liceret d. c. dominus ałs nō: sicutnec a xp̃iano. ¶ Vtrũ ille q̇ nō pōt habere sibi debitũ
40
*possit furtiue sibi satisfacere. Rñ. ꝙ sic. l. si nō sortẽ in prin. ff. de ↄdi. ide. arg. de or. cog. c. cũ dilectus. immo dolus cum dolo compẽsari debet. l. si duo. ff. de dolo. ⁊ paria delicta mutua compensatiōe tollunt̃. c. intelleximus. de adul. cũ cōcor. suis. Et hoc veꝝ credo si nullũ isto rũ. iiij. ↄcurrit. ¶ Primũꝙ possit iudice snĩante suũ rehabere:  nemo dʒz sibi ius dicere. ¶ Scm scādalũ sui vel ꝓxi mi ĩnocẽtis cuiꝰ forte custodie erat res cōmẽdata. ¶ Tertiũ periculum mortis corporalis vel alterius lesiōis magne. ¶ Quartũ ꝑiculũmortalis pctĩ. s. ꝑiurij et hmōi  aliquo istoꝝ ĩterueniẽte nō licet immo si accepit ⁊ imminet ꝑiculũ aliq istorũ triũ postremo dictoꝝ tenet̃ restituere. ar. c. cũ ex iniũcto. §. suꝑ qͦ de no. oꝑ. nũ ci. cōcordat Pa. ĩ. c. olim. el. j. de resti. spo. vbi addit ẜm Jnn. ꝙ quā do. quis non habet copiam superioris potest propria autoritate sibi ius dicere. arg. c. ꝑ venerabilẽ. qui fi. sint legiti. et bona glo. in §. ius gentiũ dist. j.
¶ Sʒz q̇d si ep̃s vel alius prelatus p̃ci
41
*pit sub pena excōicatiōis ꝙ qui habuit aliquid de rebus talis teneat̃ restituere ⁊ c. Nũquid talis qui sibi furtiue satisfecit teneat̃. Rñ. ꝙ nō.  ex quo licite pōt sibi in recōpensationẽ detinere iaʒz suum est factũ nec amplius est alteriꝰ. nec etiā si diceret ĩ snĩa ꝙ etiā q̇ aĩo recōpẽsandi vel qualitercũ:  tũc snĩa cōtinet exp̃sse ĩtollerabilẽ errorẽ. Et iō nō tʒz nec siłr ligat̃ q̇ nō reuelat qñ scit talẽ restituere aĩo recōpẽsandi certꝰ de debito q talis dʒz habere. secus si non sit certꝰ ꝙ talis debeat habere:  lʒz ip̃e dicat: nō credo excusaret̃ nō reuelando quia multe fraudes aliter possent fieri. qũo teneat̃ reuelare ⁊ quādo vide. s̃. de nunciatio. §. xij.
¶ Vtrũ liceat accipere rem meā apud
42
*aliũ depositā. Rñ. ꝙ nō. l. si q̇s. C. de po. nec etiā si esset cōmodata. l. pretextu. C. como. in cōscĩa tamen licet si comodatario vel depositario nullũ dānuʒz pōt euenire ẜm Vldericũ ⁊ host. allegat. l. bona fides. §. j. ff. deposi.
¶ Vtrũ liceat furari vt faciat eleemo
43
*synas. Rñ. ꝙ non. xiiij. q. v. c. forte aliq̇s cogitat immo tenetur restituere si fecit et uis sit vsurarius cui furatur: tamẽ | nō licet nisi faceret pro existẽti in neces sitate ẜm ꝙ dictum est. s̃. §. xxxvij.
¶ Vtrũ si res furata ꝑeat liberet̃ fur a
44
*restitutiōe. Rñ. ꝙ nō:  fur sicut ⁊ quilibet aliꝰ malefidei possessor semꝑ ẽ ĩ mo ra. vñ si deteriorat̃ etiā tenet̃ ẜm eā extimationẽ in qua meliꝰ valuisset apud dñʒz a tꝑe post eā accepit. facit. c. gra uis. ⁊ q ibi no. in gl. de resti. spo. ⁊. l. in re furtiua. ff.  ↄdi. fur. ⁊ ĩ. l. nauis. §. ge neraliter. ff. de rei vẽ. excipit̃ casus qñ rem dño loco ⁊ tꝑe obtulit: ⁊ ip̃e recipe re recusauit:  purgauit moram. d. l. in re furtiua. nec tenet̃ si perierit vel dete riorata fuerit. l. vl. C. de condi. fur.
¶ Vtrũ teneatur fur ad restitutionem
45
*fructuũ rei. Rñ. ꝙ sic nō solũ ꝑceptos sʒz etiā ꝑcipiẽdos a vero dño seu quos ꝑcepisset. d. c. grauis. ⁊. d. l. in re furtiua .§. si ex causa.
¶ Vtrũ fur possit repetere seu retinere
46
*expẽsas quas fecit in re furtiua. Rñ. ꝙ non nisi vt dictum est. s̃. expense. §. iij.
¶ Vtrum filiusfa. vel vxor religiosus ⁊
47
*hmōi possint ↄ̃ volũtatem patrisfa. vel mariti ⁊ hmōi restituere rem furatā ab eis. Rñ. ꝙ si res extat apud eos ꝙ tenẽtur. l. in ciuilẽ rẽ. C. de fur. Q intellige ẜm ꝙ dictũ est. s̃. §. xxiiij. si sine periculo fieri pōt si ꝟo nō extat sed est cōsumpta vel alienata: tũc si p̃ciũ vel res ẽ ver sum inutilitatẽ dñi vel mariti pōt bono modo de bonis dñi vel mariti restituere etiā eo ↄ̃dicẽte. Et voco hic vtilitatẽ dñi etiā si se vestituit vel calciauit ẜm cōuemẽtiā sui statꝰ ⁊ hmōi. Si vero expẽdit inutiliter. vt puta in vanitatibus ⁊ hmōi nō pōt ↄ̃ volũtatẽ dñi restituere nisi habeat vltra dotẽ vel peculiũ castrẽse vel quasi. cōcor. monał. restō. ij. ¶ Sed si quid maritꝰ ipse furatꝰ est vel
48
*pater poterit ne vxor vel filiꝰ restituere cōtra suā volũtatẽ. Rñ. ꝙ sic si res est in eius potestate. d. l. in ciuilẽ rẽ: sed si est in potestate patris vel mariti non: si tñ facerent bona fide nō peccarent morta liter quia nō cōmittunt furtuʒz cũ nō sit fraudulosa nec animo lucrandi. cōcor. ro. ⁊ Jo. xiiij. q. v. c. vl.
¶ Vtrũ actio furti det̃ ↄ̃ quẽcũ fureʒz.
49
*Rñ. ꝙ sic. facit. l. impuberẽ. ff. eo. intellige si est doli capax. Jtem non solum cōtra furem sed contra eum qui dedit opẽ vel consilium. l. is qui rem pignori. §. si tu. ff. eo. fallit in patre contra filium et econtrario et in vxorem contra maritum et econtrario constante matrimonio: sed datur eis actio reruʒz ammotarum. l. si quis vxor. ff. eo. ⁊. l. fin. C. eo. tit. ¶ Que pena furis. Rñ. ꝙ si agat̃ crĩali
50
*ter pena est vt fustigetur vel vt exulet vel alio mō puniat̃ arbitrio iudicis nō tñ vt occidat̃ vel demẽbret̃. C. de ser. fu gi. aut̃ sed nouo iure. Et hoc verũ si est simplex latro: secus si cũ armis siue vio lenter aggredit̃ in domibꝰ: vel ĩ itinere vel in mari vel si palāsurripit  tũc su spẽditur. l. capitaliũ. §. crassatores. ⁊. §. famosos. ff. de penis. Sed quid de cōsuetudine qua suspẽdunt̃ oẽs latrones tũcun simplices si vltra certā summā furati fue rũt. Ray. tenet ꝙ necessitas pacis cōis ⁊ frequẽs ĩcorrigibilitas huius malitie hoĩm facit rōnabileʒz dictā cōsuetudinẽ. Si vero agat̃ ciuiliter tũc si est manifestũ pena quadrupli. Si vero nō est manifestũ pena dupli vt insti. de obli. q̃ ex delic. na. §. pena. ⁊. §. fi. Et potest hec pena poni etiā post annũ ⁊ ĩperpetuũ ĩsti. de ꝑpe. ⁊ tꝑa. ac. §. furti ⁊ lʒz primo egerit criminaliter poterit iteꝝ agere ciuiliter ⁊ ecōtrario. C. quādo ciui. ac. preiu. cri. l. vnica ⁊. l. fi. ff. e. ti. an autem hec pena in cōscientia sit sol uenda dic ꝙ non. vide. j. lex. §. iiij.
¶ Vtrum fur possit occidia priuato. vi
51
*de homicidium. j. §. v.
¶ Vtrũ fur sit excōicatꝰ q̇ furatu cali
52
*ces paramẽta ⁊ hmōi sacra. Rñ. Pa. ĩ. c. exliteris. eo. ti. ꝙ nō nisi cũ furtosimul fregerit hostia ecclesie vel armaria vel fenestras ⁊ hmōi. facit. c. ↄquestꝰ de foro ↄpe. ⁊. c. cōq̃sti. de sen. exc. ⁊ q ibi no. vide. Excōicatio. v. casus. vj.
¶ Vtrũ fur q̇ suspẽdit̃ sit sepeliẽdꝰ ĩ ci
53
*miterio. Rñ. pa. ĩ. c. ij. eo. titu. ꝙ sic ⁊ oẽs alij q̇ ꝓpter sua delicta vita priuāt̃ ⁊ ẽt oĩa alia sacr̃a ministrāda si peniteāt de | peccato vt est tex. in. c. fi. xiij. q. ij. nec va let ↄsuetudo in cōtrarium cle. j. de pe. ⁊ re. gl. tamẽ in. d. c. fi. dicit veꝝ quo ad se pulturā dũmō fiat de autoritate princi pis allegat. ff. de cadaue. puni. l. j. ⁊ bene nec cle. loquit̃ nisi de sacramẽtis reprobans contrariam consuetudinem.
Loading...