Lemma
IActantia

IActantia

proṗe importat ꝙ hō verbis se extollat ẜʒz Th. ij. ij. q. cxxij. ar. j. Et pʒz. ex. c. imitare. vj. q. j. Et ꝓcedit ẜm Gre. ĩ li. xxiij. moraliũ. Alqñ ex suꝑbia sicut a cā interius motiua.  ex hoc ꝙ quis per arrogantiā interius supra se eleuatur. plerũ exterius maiora quedam de se iactat ⁊ propterea po nitur a Gre. ibidẽ. Tertia species superbie. licet non sit idẽ quod superbia. sed est tan a causa impellẽte. Aliquādo vero procedit ab inani gloria sicut a causa finali inquantum scilicet iacta tor intendit ꝙ per suam iactantiam glo riam consequetur. Et ideo ponitur etiā a Greg. filia inanis glorie ratione finis vt not. alexand. de ales. xxij. titulo. eodem.
¶ Vtꝝ iactantia sit pctm̃ mortale. Rñ.
1
*vt colligo ex alex. ⁊ tho. vbi. s̃. ꝙ sic q̃dru pliciter. ¶ Primi duo modi sunt intũ considerat̃ ex se. ¶ Secundi duo intum cōsiderat̃ ex cā vel sine. ¶ Primo ẽ mortale pctm̃ qñ iactator profert quod est cōtra gloriā dei. sicut ille de quo eʒze chi. xxviij. Eleuatũ est cor tuuʒz ⁊ dixisti deꝰ ego sum. talessunt qui iactāt se suis meritis habere aliqua dona dei: vł a se habere: vł illi q̇ de pctĩs mortalibꝰ q̃ fe cerũt. vł nō iactāt se vt strenuivideant̃: vł ẽt laudāt alios ⁊ iactāt de pctĩs mor talibꝰ q̃ fecerũt. vt no. gl. ĩ. c. Sũt plurimi. vj. q. j. Secꝰ eẽt de veniali  nō ẽ cō tra deũ. ¶ Sco ẽ pctm̃ mortale qñ iactātia est ↄ̃ charitatẽ ꝓximi sicut cũ q̇s iactādo se ꝓrũpit i ↄtumeliā ꝓximi. sicut phariseꝰ Lu. xviij. nō suʒz sicut ceteri velut. ⁊ hic publicanꝰ: ałs aũt iactare se de eo q nō ẽ ↄ̃ gloriā dei vel charitatẽ ꝓximi ex se ẽ veniale. ¶ Tertio est mortale pctm̃ qñ ꝓcedit ex tali suꝑbia vel vana gloria q̃ sit mortale pctm̃. Si ꝟo nō erit mortale pctm̃ talis suꝑbiavł vana głia. sic nec iactātia ex eis ꝓcedẽs. Quō aũt suꝑbia vel vana gloria sit mor tale vide suꝑbia ⁊. vana gloria. ¶ Quar to est inortale qñ ꝓcedit ꝑ appetitum lucri in dānũ ꝓximi notabile. sicut cuʒz quis se iactat magnũ medicũ. aduocatũ peritũ. multas sanctitates facere sicut certani ⁊ hmōi q̇ false ĩ nocumẽtuʒz ꝓximi se iactāt secus si nō esset in nocu mẽtũ ꝓximi  eẽt veniale pctm̃. ĩtellige ẽt si sit nocumẽtũ alicuiꝰ portātie.  id ꝙ minimũ est rō ap̃hẽdit quasi nihil. ij. ph. nisi ĩtenderet etiā nocere in multo. si posset.
¶ Vtꝝ iactātia possit esse ĩ factis sicut ĩ dictis. Rñ. ꝙ ꝓprie nōsʒz eq̇ualẽter sic sicut cũ q̇s i vestibꝰ ĩ eq̇s ĩ domibꝰ ĩ ↄuiuijs ĩ familia. ĩ pulchritudine ⁊ hmōi. vt appareat diues  magna domo ⁊ no bili ꝓsapia ⁊ hmōi ⁊ sic erit mortale pec catũ sicut iactātia ĩ dictis si p̃dicta que facit sint cōtra gloriā dei⁊ charitatẽ ꝓximi. vel ex suꝑbia ⁊ vana gloria mortali vel in decpteione ꝓximi.
Economus

Economus

dicitur cui res ecclesiastica gubernanda mandatur. vt. lxxxix. dist. quia in quibusdaʒz. ⁊ idẽ est economus ꝙ sindicus ⁊ debet esse clericus non laicus vt patet in. d. c. ⁊. c. indicatum ibidem. ⁊ in. c. | quoniam in quibusdam. xvj. questione vij. de quo dic vt. j. latiꝰ. §. j. Sed aduer te ꝙ est differẽtia ĩter actorẽ ꝓcuratorẽ ⁊ sindicum seu economũ ẜm glo. in ca. erga episcopum. ij. q. vij. quia actor con stituitur a nō dño ⁊ autoritate iudicis. ⁊ ad presentes lites tantum procurator vere semper a vero dño constituitur siue ad vnā litem siue plures siue p̃sentes siue futuras. Sindicꝰ autẽ siue ecoconomus ab vniuersitate constuit̃ seu a collegio ⁊ ad vnā causam ⁊ plures et presentes ⁊ futuras. ⁊ autoritate ep̃i  iura. cal. c. imperatorũ in fi. canō tñ oẽs administratores ecclesie vocat procura tores. j. q. iij. saluator. vide glo. ibidẽ. ⁊ ĩ d. c. imperatorũ cũ suis allegationibꝰ. tʒz tamẽ pa. in. d. c. imperatoꝝ ꝙ si ad vnā certā cām solũ cōstituit̃ ꝙ pōt fieri sine autoritate suꝑoris. alias nō.

De notatis in hoc versi. ⁊ ꝙ economus dicitur proprie in rebus canonico rum sed vicedñs in rebus episcopi tan tum Bal. no. in addi ad spe. in ti. de his qui alie. no. in iudi. inter. versi. economꝰ ⁊ in. l. iubemus. §. economus. ⁊ibi Bar. in patre. C. de sac. san. eccle. ⁊ quomodo constituatur no. idem Bal. in. l. oẽs. C. de epis. ⁊ cle. ⁊an differant economus sindicus ⁊ vicedominus ⁊ quomodo Specul. vbi. s̃. ⁊in ꝟsi. prece.
Dulia

Dulia

est quedam reuerentia siue adoratio. de qua. s̃. adoratio per totum.
Jeiunium

Jeiunium

secũdũ. S. Bo. in. iiij. distĩ. xv. parte. ij. ar. j. q. iiij. dicitur communissime pro abstinentia ab oĩ mortali. Jsaie. l. viij. nōne hoc est ieiuniuʒz quod elegi. dissolue colligatio nes colli tui dicitur etiā cōiter oĩs affli etio q̃ ↄsistit in vigilijs flagellis ⁊ disci plinis. Proprie autẽ r ieiuniũ afflictio carnis ꝑ substrationẽ cibi ⁊ potꝰ fctā ẜm ĩstitutionẽ ecclesie. Et sic diffinit̃ ie iunium secundum Gof. est substractio prandij. ⁊ post cenam cuiuslibet cibi priuatio vs in diem sequentem. ⁊ abstinentia a carnibus ⁊ trahentibus semensinam originem ab ipsis. vt a lacte caseo ⁊ ouis. elicitur hec diffinito. iiij. di. c. deni. ⁊ ponitur a pa. in Rubri ca de obseruantia ieiuniorũ pro cuiꝰ de claratione q̃runt̃ dubia infrascripta.
¶ Vtrum sit aliqua hora determinata
1
*in qua diebus ieiuniorũ sit comendendum. videtur ꝙ sit cena ibi post cenam ergo vs ad cenaʒz est abstineñ. sed breuiter notañ. est ꝙ in iure nulla hora est determinata pro commestione in die ie iunij nisi solum hora vesperorum tempore quadragesimali. vt in. c. solent de conse. di. j. q̃ iō deputata est. vt sicut cele bratis vesperis nō restat aliud officiuʒz diurnũ. sic fictione iuris videamur. xl. dies ieiunare: de quo ꝑ archi. in. d. c. solent⁊ ꝑ pa. in Rub.  obser. ieiu. Et ideo seruanda est consuetudo circa horā comestionis que communiter est in hora none vel circa ẜm Archid. in. d. c. solẽt. ¶ Sed nũquid frāgit ieiuniũ qui ante
2
*prefatā horā māducat. Rñ. vr̃ ꝙ sic. ĩ. xl. per tex. in. d. c. solẽt q̇ dicit. ꝙ non sunt credendi ieiunare qui ante vespertinum celebretur offm̃ māducāt in. xl. sʒz nō credo etiā in xl. frangat ieiuniũ qui ante statutā horā comedit etiā si ꝑ notabile spaciuʒz preueniat nisi faceret in fraudẽ ieiunij:  si quis attẽdat ad ver ba prefati. c. solent potiꝰ loquit̃ de ꝑfectione  de necessitate. ⁊ licet gl. ĩ. xxv. di. §. alias ea demum teneat ꝙ sit pctm̃ mortale ante horā comedere: tñ. c. j. de conse. di. iiij. quod allegat pro sua opinione nihil facit pro ea. Melius forte faceret pro ea. c. vt vtinaʒz omni tempo re. lxxvj. di. quod innuit consuetudineʒz patrie estimandam legem. quod quidem admitterem quando talis consue tudo esset ĩtroducta ea mẽtevt frāgeret ieiuniũ q̇ añ dictā horaʒz comederet q quidem nō credo nisi vt dixi quādo in fraudẽ ieiunij fieret. Et ideo ↄcludo cũ Au. i. d. §. ałs ea demũ. ꝙ quotiẽs quis corꝑe sanus alijs ieiunātibꝰ prandere voluerit. s. ante horā ꝙ est pctm̃ veniale. ⁊ sic tene. Si ꝟo ex cā rōnabili nullũ pctm̃ erit q quidẽ tʒz etiā Jnno. in pre fata Rub. Et sic dicit debere ĩtelligi. di | c. solent aduerte tamẽ ẜm doctrinā sctĩ Tho. in. iiij. di. xv. ꝙ vbi ora comedẽdi in die qñ nō ieiunat̃ esset hora tertie. in die ieiunij hora comedẽdi esset sexta vnde dicit ꝙ  ieiunium ecclesie debet esse penale ⁊ satisfactoriũ. Jō supra tp̃s cōiter comedẽdi aliquid additur nō au tem tantũ ꝙ penitus humor cibi assum pti exsiccet̃ aut virtus naturalis debili tetur vnde paruo residuo tꝑe. s. a sexta vbi cōiter sumit̃ cibus nona occurrit in qua cibus ẜm institutionem ecclesie su mendꝰ est in diebꝰ ieiunij. hec ille. Ex qͦ pʒz ꝙ si esset tertia veniret. vj. ꝙ bñ no. ¶ Vtrũ plus seł comedere sit frāgere
3
*ieiunium. Rñ. ꝙ varia fuit doc. opinio. Gof. ⁊ cōiter theologi in q̃rto sen. tenẽt ꝙ sic si comedat̃ ꝑ modũ cibi. Et iō indiffinitiue r cuiuslibet cibi ṗuatio. Se cus ẜm eos si aliq̇d sumeret̃ ꝑ modum medicine sicut sunt electuaria ⁊ hmōi. Et ẜm Jnno. in Rub. de obser. ieiu. solũ licẽt ꝓ remouẽda infirmitate vel fugiẽ da. Sʒz ꝓ ↄseruāda sanitate vbi non est signũ ĩfirmitatis nō lʒz nisi q̃tenꝰ lʒz vti alijs cibis. alij tenẽt ꝙ nullo iure cauet̃ ꝙ solũ semel ĩ die ieiunij comedamus. Et ꝓpterea dicunt licere pluries in die comeder̃ sine fractiōe ieiunij dũmō fiat ex rōnabili cā ⁊ ẜm ↄsuetudinẽ illoꝝ in ter qͦs viuit. Et huiꝰ opiniōis vr̃ fuisse pa. ĩ p̃fata Rub. Rō ẜm eũ  cũ non ha beamꝰ ius specificũ recurrẽdũ ẽ ad ↄsue tudinẽ loci. Facit. c. vtinā. xxxix. di. ⁊ ad dictũ Ho. in. c. ij. eo. ti. q̇ dicit ꝙ cōsuetu do ĩ ieiunijs indictis ab eccłia nihil po test facere. Dicit verũ qñ cōsuetudo ex toto aufert ieiuniũ. ⁊ nō hʒz rōnabilem causam in se. sʒz fuit inducta vt hoĩes se vẽtri dedicẽt ꝓpter tꝑalia gaudia. ałs secꝰ. vt no. gl. in. d. c. ij. Et ꝓpterea dicit. Jdẽ pa. putareʒz ꝙ aliquid comedere ꝓ collatione de sero magis ad sustentationem naturalẽ  ad delitias nō sit peccatũ nec frangere ieiuniũ: dũmodo fiat ẜm cōsuetudinẽ loci ⁊ tẽperate hec ille. facit ꝓ hoc q not. Jnno. in. d. Rubrica ꝙ prandere pluries in die ieiunij est cō tra cōsuetudinẽ approbatā ecclesie. ⁊ sic videt̃ sentire ꝙ non sit de iure specifico. Jtem Jnno. dicit ibidem ꝙ cisterciẽses fecerunt statutũ vt seruientes alijs aliquid sumant in die ieiunij ⁊ licite. item ꝙ seruientes dominis qui faciunt credentiā nō frangunt ieinnium. mihi ve to vr̃ ꝙ opinto que tenet ꝙ soluʒz semel debeamus comedere sit verior. si nō ver ba. sʒz mentẽ legis volumus amplec. c. quadragesima. de ↄse. di. v. Et ideo con cludo ꝙ comedens plus  semel in die aliquid eorum q̃ cōmuniter in cibum so lent sumi: vt panẽ fructus ⁊ herbas:  etiā sancti herbis vsi sũt ꝓ cibo frāgat ieiuniũ nisi comestio ordinet̃ potiꝰ ad medicinam  ad cibũ respectu intẽtio nis comedẽtis ⁊ principaliter ex modo ⁊ titate sumptũ ad id ordinetur. lʒz cō sequẽter aliqualiter nutriat. vt puta  indigẽs potu ⁊ timẽs ne dilauet stomachũ ⁊ noceat aliquid sumit siue sit clecruariũ siue etiam panis vel fructus et hmōi ꝓ euitādo nocumento potus nō ad sustentationẽ ꝙ nō frangat ieiuniũ nec restringo me solum ad electuaria vt q̇dā sʒz vt dixi ad panẽ fructꝰ ⁊ quodcũ aliud q sumit̃ per modũ medicine. ar. c. ad eius. v. di. ⁊ hoc etiā videtur tenere pe. de palu. in quarto. Cōneniẽtiꝰ tñ est a pane abstinere cũ sit ṗncipalior cibus in vsu. nisi sit alteratꝰ ⁊ nisi sit ca rẽtia alteriꝰ rei: nec ob. ꝙ talia nutriāt  ẜm Tho. in. iiij. di. xv. ecclesia nō attẽdit in statuẽdo id q quocun modo nutrire potest sed id q prĩcipaliter ad nutriendũ ordinatum est hec ille. Et sic tene: quia finis legis nō frustrat̃ ex huiusmodi sumptione.
¶ Vtrũ pluries bibere vinũ vel aquaʒz
4
*frāgat ieiunium. Rñ. Jnno. in predicta Rubrica ꝙ nō siue ante pastũ siue post: posset tñ ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xv. ar. iij. q. vij. frangit̃ ieiuniũ: quādo vʒz quis in mane biberet vnum vel ceruisiā nō ad extinguendũ sitim sʒz famẽ. Simiłr etiam nō frāgit ieiuniũ q̇ etiā añ pastũ come dit ficꝰ aut polẽtā aut aliq̇d hmōi per modũ medicine ne deficiat in die ieiunij ẜm Pe. de palu. in quarto.
¶ Quibus cibis frāgitur ieiuniũ. Rñ.
5
*ẜm Ri. vbi. s̃. ꝙ ꝑ esum carniũ. ⁊ sic trāseũt cōiter doc. ĩ p̃fata. Rub. Arch. ĩ. c. ro gatiōes de cōse. di. iij. Facit. d. c. deni. ⁊. c. cōsiliũ eo. ti. de ouis vero ⁊ caseo et alijs lacticinijs Goffr. ĩ p̃fata diffinitio ne vr̃ tenere ꝙ siłr frāgāt. Jnn. in p̃fata Rub. dicit ꝙ p̃t statui vt ꝓpter penuriā pisciũ vtamur istis lacticinijs ĩ alijs ieiunijs p̃ter quadragesimā. Tu dic ꝙ cũ nō habemꝰ tex. exp̃ssum q̇ oua. ⁊ lacticinia ꝓhibet nisi solũ. in. xl. vt. in. d. c. de ni. ꝙ cōsuetudo seruāda ẽ in alijs ieiunijs extra quadragesimā. ẜm Ru. vbi s̃. q. v. ⁊ Pa. ĩ. d. Rub. Facit. d. c. vtinā. ⁊ ẽ cōis opinio. Et iō pñt comedivbi ↄsue tudo est in oĩbus ieiunijs p̃ter quadragesime ieiunia. ałs nō lʒz. Nō tñ dicerẽ frangere ieiuniũ q̇ etiā comederet. oua ⁊ lacticinia extra q̃dragesimā vbi ↄsuetudo nō est. qñ nō ꝑ gulositatẽ sʒz ex aliq̃ rōnabili cā faceret. no. ẽt sʒz Ho. ĩ sum. e. ti. ꝙ cuicũ cōcedit̃ vsus ouoꝝ ⁊ casei ĩ telligit̃ cōcessuʒz ꝙ etiā pōt vti sagimĩe. i. lardo. ar. c. p̃sbyter. lxxxij. di. ⁊ ibi glo. ¶ Vtrũ ieiuniuʒz cadat sub p̃cepto. Rñ.
6
*ẜm Ri. in. iiij. di. xv. ar. iij. q. ii. iij. ⁊. iiij.  ieiuniũ aliquādo accipit̃ largissime ꝓut est actꝰ nature. ⁊ sic quilibet ieiunat ante comeddat ⁊ isto modo nec ẽ actꝰ virtutis: nec de precepto. ¶ Sco mō accipit̃ large ꝓut est actus ꝟtutis abstinẽtie. s. frenare delectationes gustus ꝑ cōparationẽ ad cibũ ẜm regulā rōnis siue semel comedat in die siue pluries. Et sic cadit gñaliter oĩbꝰ sub p̃cepto: nō ĩtelligas tñ ꝙ sꝑ mortałr peccet qñ exce dit. sʒz solũ qñ rō ꝟtutis totaliter extinguit̃. ⁊ hoc ẽ in casibꝰ qñ gula ẽ mortalis de qͦ vide. s̃. gula. ¶ Tertio mō accipit̃ ꝓprie ꝓut abstinemꝰ etiā ab illis q̇ bus vti possemꝰ saluo actu ꝟtutis. ⁊ sic accipit̃ ĩ diffinitiōe p̃missa ⁊ oĩbꝰ superioribꝰ ⁊ ẜm cōeʒz ĩtelligẽtiā vocabuli: ⁊ isto mō cadit sub p̃cepto ĩduobꝰ casibꝰ s. qñ ex iuramẽto q̇s vel ex voto se obligauit. ¶ Sco qñ ex p̃cepto ei indicitur ab eccłia vel ab alio p̃lato. Facit. d. c. vtinam. ⁊ de cōse. dist. v. c. ieiunia.
¶ Sʒz q̃ro qñ ⁊ q̇bꝰ diebꝰ ieiuniũ ĩdicit̃
7
*ab eccłia. Rñ. ꝙ in infrascriptis tꝑibꝰ. ¶ Prĩo q̃dragesima tot exceptis diebꝰ dñicis. vt ĩ. c. quadragesima. de ↄse. dis. v. vbi r ꝙ summa obseruatiōe est obseruāda. ⁊ ĩcipit in q̃rta feria q̃ precedit ṗmā dñicā q̃dragesime qͦ ad seculares. vt ĩ. d. c. q̃dragesima qͦ autẽ ad clericos ĩcipit sca feria post dñicā q̇nq̃gesime. vt ĩ. c. deni. iiij. di. Sʒz cōiter tenet̃ ꝙ ẽ ↄsiliũ nō p̃ceptũ sʒz solũ ĩ q̃rta feria p̃dicta. ¶ Sco q̃tuor tꝑa vt in. c. statuimꝰ di. lxxvj. Statuimꝰ iq̇t vt q̃tuor tꝑa āni ab oĩbꝰ hoĩbꝰ cũ ieiunio obseruentur ¶ Prĩa tꝑa cadũt ĩ q̃dragesima. s. q̃tuor. feria ⁊. vj. ⁊ sabbato post ṗmā dñicā q̃dragesime. ¶ Sca cadũt. iiij. ⁊. vj. feria ⁊ sabbato post pẽ. ¶ Tertia cadũt. iiij. ⁊. vj. feria ⁊ sabbato post exaltationem sctẽ crucis. ¶ Vltima cadũt. iiij. ⁊. vj. feria ⁊ sabbato post festũ sctẽ Lucie vt pʒz in. c. de ieiunio. lxxvj. di. ⁊ ꝑ totũ. ¶ Ter tio oẽs vigilie duodecim apłoꝝ sunt in obseruatiōe ieiunij celebrāde p̃ter vigi lias apłoruʒz Philippi ⁊ Jacobi ⁊ beati Joānis euāgeliste vt dicit tex. in. c. cōsiliũ nostrũ eo. ti. ⁊ sunt he. s. vigilia sancti Mathie Petri ⁊ pauli Jacobi Bartholomei Matthei Simonis et Jude Andree ⁊ Thome. ¶ Quarta vigilia as sumptiōis dñi. vt ĩ. c. j. e. ti. ¶ Quĩto vigilia natiuitatis dñi nr̃i ĩ. d. capło. c. j. ¶ Sexto vigilia oĩm sctōrũ ⁊ sctĩ Joannis baptiste ⁊ scti Laurẽtij ẜm Jnno. vbi. s̃. ⁊ cōiter doc. nullo tñ iure inueni tur exp̃ssum. sʒz rōne consuetudinis hoc dicunt:  dicit Ric. ĩ. iiij. di. xv. ar. iij. q. viij. si ĩ aliq̃ regiōe ẽ aliq ieiuniũ ↄsuetũ q tñ nō est p̃ceptũ ꝑ ius scriptũ nihilominꝰ obseruandũ est ab extātibus ibidẽ. Facit ꝓ hoc. c. ↄsuetudo di. j. ⁊. c. in his rebꝰ. xj. di. sʒz dico ego veꝝ qñ cōsuetudo hʒz oĩa req̇sita de q̇bꝰ. s̃. ↄsuetu do. ¶ Septimo vigilia pentecostes. vt lxxvj. di. c. de ieiunio. ⁊ lʒz Gratianus de de ↄsilio ĩ. §. necessario ea. di. Tñ verius vr̃ ꝙ sit de p̃cepto ẜm gl. Jo. ibidẽ in. d. .§. Et patet euidẽter in. d. c. de ieiunio. ¶ Quid si vigilia aliquarum prefata
8
* |rum solennitatũ veniat in dñica. Rñ. ꝙ in sabbato p̃cedẽti ieiunanda est. vt in c. j. ⁊. ij. de obserua. ieiu.
¶ Quādo dʒz celebrari vigilia sctĩ Ma
9
*thie tempore bisexti. vide. s̃. bisextus.
¶ Sunt ⁊ alie vigilie seu ieiunia ĩdicta
10
*ab ecclesia sʒz nō de p̃cepto. vt cōiter tenet̃. s. aduẽtꝰ dñi. De quo ĩ. d. c. cōsiliũ ⁊ rogatiōes de q̇bꝰ in. c. rogatiōes de cōse. di. iij. item. iiij. ⁊. vj. feria. vt in. c. ieiu nia ea. di. ⁊ sabbata omnia vt in. c. sabbato ea. di.
¶ Vtrũ ieiunia indicta de precepto ab
11
*ecclesia possint transferri de die in diẽ. Rñ. ẜm Jnn. ĩ p̃fata Rub. ꝙ sic sicut r fieri ĩ frācia vbi sunt eccłie sctĩ. Quinti ni vbi vigilia oĩm sctōꝝ ieiunat̃ tertio die p̃cedẽti. limitat hoc Pano. in. d. Ru brica. dũmodo fiat autoritate ep̃i. ar. c. ij. de obser. ieiu. in fi. ⁊ bene.
¶ Vtrũ p̃fata ieiunia de p̃cepto ab ec
12
*clesia possint redimi vel in aliud cōmutari. Rñ. Jnn. vbi. s̃. ꝙ nō nisi cā vel necessitas in ieiunāte subsit. q intelligo ab ĩferiore a papa. Secꝰ est de ieiunio voti vel pnĩe. de qͦ. s̃. confessio. vj. §. iiij. et. j. Votum. iiij. §. ij.
¶ Vtrũ oẽs teneant̃ ad ieiunia ĩdicta
13
*ab ecclesia de precepto. Rñ. Jnn. vbi. s̃. ꝙ. sic oẽs q̇ sunt sane mẽtis doli capaces ⁊ potẽtes ad ieiunādũ cũ peccare possint ⁊ peccata deflere. vt in. c. j. de de lic. pue.
¶ Vtrũ semꝑ peccent mortałr p̃fati qñ
14
*soluũt ieiunia eccłie q̃ sunt de p̃cepto. Rñ. gl. ĩ. §. ałs aũt ea demũ. xxv. di. ⁊ cōi ter doc. tenẽt ꝙ sic. si sine rōnabili cā q̇s ea soluat. d. Car. in. c. ij. de obser. ieiu. tʒz ꝙ nō nisi ex ↄtẽptu vel inobediẽtia hoc faciat. vt puta  non vult se subijcere p̃cepto suꝑ ioris. Et dicit hic tenere ar. in. d. §. ałs. Sʒz Arch. ibidẽ recitat Joā. de fantu. hoc tenẽtẽ. Sʒz ego distinguo ẜm ꝙ. j. dicam Jnobedientia in prin.
¶ Que sunt rōnabiles cāe excusantes
15
*a ieiunio. Rñ. vt colligo ex rica. vbi. s̃. arg. iij. q. iiij. cũ qͦ cōcurrũt cōiter doc. ꝙ sunt. v. ¶ Pria etas vt sunt pueri q̇ ẜm aliqͦs vsad pubertatẽ excusant̃ a ieiu nio. ar. c. lr̃is. de despō. ĩpu. vel ẜʒz alios vs ad plenā pubertatẽ q̃ est in. xvi. in muliere. ⁊ ĩ. xviij. anno ĩ masculo. aut ẜʒz alios vs ad. xxv. annũ. ar. gl. si q̇s aliq̇d. C. de his q̇ ve. eta. ĩpe. Hos. ĩ. c. ij. de obser. ie. ⁊ cōiter theologi tenẽt ꝙ vs ad vigesimũ: alij vigesimũ ṗmũ annũ excusant̃. ar. c. cũ vigesimũ de officio de le. Jntelligeꝙ nō tenent̃ ad oĩa ieiunia sʒz bene ad aliq̃ eis ↄmẽsurāda ẜm augmẽtũ ⁊ ꝓpinq̇tatẽ ad dictũ vigesimũ pmũ annũ ẜʒz Tho. ĩ. iiij. di. xv. Propter ea dico hoc remittẽdũ arbitrio boni vi ri vt pensata q̃litate etatis ita iudicet̃. ar. c. de causis de of. del. ⁊ idẽ dico de senibꝰ lʒz q̇dā dicāt eos nō teneri post an nos. lv. ar. l. ij. §. fi. ff. de decurio. ĩ tex. ⁊ ĩ gl. ibidẽ. vbi excusant̃ muneribꝰ ꝑsona libꝰ post. lv. annũ excepto a tutela ⁊ cura q̇bꝰ solũ excusant̃ post. lxx. annũ. C. q̇ eta. l. vnica. ¶ Sca ĩfirmitas  in eis natura debilis est ⁊ cibũ necessariũ in vna vice si sumerẽt noceret ⁊ idẽ dico  debilibꝰ eadẽ rōne. ¶ Tertia laboriosi tas. sicut ĩ illis q̇ laborādo victũ acq̇rũt seu rōne ittineris vel alio mō nō possũt simul cũ labore sufferre ieiuniũ. aduer te tñ ꝙ intẽtio maioris lucri nō excusat ẜʒz astẽ. siłr nō excusant̃ q̇nolũt ↄducere oꝑariosnisi ieiuniũ soluāt nisi cā sit ne cessaria ẜm astẽ. q̃ festinantiā requirit. ¶ Quarta mendicitas qñ cibũ necessariũ ĩ vna vice hr̃e nō pñt. Quĩta q̃litas mulieris p̃gnātis aut nutriẽtis ex appetitu extraneo aut nutrimẽto fetꝰ nō pñt ieiunare sine ꝑiculo vł eaꝝ vel fetꝰ seu pueri. nō solũ excusant̃. ĩmo tenent̃ soluere ieiuniũ ẜʒz Rodo. vñ dicit sctũs Tho. ĩ. iiij. di. xv. ꝙ subtractio cibi ꝑ ieiuniũ si ĩpediret ea q̃ necessario sũt agẽ da cũ q̇bꝰ cōuiuit ex societate vł offō te net̃: nō esset licita sed diceret̃ rapina.
¶ Sed nũq̇d seruiẽtes mẽsis nobiliuʒz
16
*aut legẽtes ad mẽsam religiosoꝝ q̇ aliq̇d p̃libāt ne deficiāt in legẽdo vel seruiẽdo soĩuũt ieiuniũ. Rñ. Rodo. ꝙ nō si hec faciũt positis mẽsis vel parũ ante: ita ꝙ propter continuationem temporis dici debeat totuʒz vna mensa. idem | dicendum de illis qui iam incepto prā dio portāt encenium ad vicinũ. vel ali quid aliud faciunt. ⁊ postea redeũt ad comestionem perficiendam.
¶ Vtrũ vxores ꝓpter ꝓhibitionẽ viro
17
*rũ excusent̃. Rñ. ẜm Jnn. ĩ Rub. de obser. ieiu. ꝙ nō a ieiunijs indictis ab ec clesia. sʒz a volũtarijs. sic. xxxiij. q. vl. ma nifestũ. credo tamẽ ꝙ p̃sbyter ꝓpriꝰ ꝓpter scādalũ viri cui aliquo mō nō pōt obuiari posset dispẽsare cũ eis. ar. c. vt cōstitueret̃ in fi. l. di.  p̃ceptũ iuris po sitiui nō obligat quẽ cũ scādalo ar. ij. c. de no. op. nũ. ⁊. c. nihil de p̃scr. cũ siłibꝰ. ¶ Vtrũ peregrinātes ex deuotiōe excu
18
*sent̃. Rñ. ꝙ sic si talis peregrinatio non pōt differri ⁊ simul cũ ea ieiunare non possunt. Nec ob. ꝙ preceptũ dʒz p̃poni ↄsilio:  ẜm Astẽ. intẽtio dantis hmōi p̃cepta nō est excludere alias pias cās et magis necessarias: secꝰ ẽ de p̃ceptis legis nature q̃ ꝓhibẽt hoc q ẜm se est malũ. idẽ. S. Tho. vbi. s̃. ⁊ addit ꝙ dʒz fieri cũ dispensatiōe superioris. idẽ dic de quacũ alia operatione bona: puta obedientia prelati predicatione auditione cōfessionũ ⁊ huiusmodi ar. c. non mediocriter. de cons. dis. v.
¶ Querit̃si alte cause a p̃dictis possint
19
*assignari q̃ excusent a ieiunio indicto ab eccłia. Rñ. ꝙ sic multe. Et iō tā ĩ p̃fatis causis  in alijs est notādũ ꝙ si cā sit euidẽs ex q̃ nō pōt ex toto ieiunare. licite homo ꝑ seip̃m pōt frāgere ieiunũ. p̃sertim cōsuetudine interueniente vel qñ recursus de facili nō pōt haberi ad superiorẽ. ar. prefati. c. consilium. Si vero sit dubia vel nō ex toto tollit facultatẽ ieiunandi. sʒz solũ in parte vt puta debilitas vł ꝑegrinatio aut labor ⁊ hu iusmodi dʒz ad suꝑiorẽ recurri q̇ ptāteʒz habet in talibus dispẽsandi ẜm Astẽ. ¶ Quis ẽ suꝑior q̇ possit in hoc dispen
20
*sare. Rñ. Host. in. c. consilium. de obser. ieiu. ꝙ est episcopus nec sufficit licentia simplicis presbyteri etiā ex iusta cā nisi summa necessitas immineat. ita ꝙ ad ep̃m nō possit haberi recursus sine periculo. Rod. autem dicit arbitrio boni viri limitandum pro quanta necessi tate sit frangendum potius ꝑ doctrinā generalem. ⁊ sic cum proprius sacer dos sit ordinarius iudex consciẽtie. videtur ꝙ ipse possit. Ego vero credo ꝙ si loquamur de dispensatione que est quedā relaxatio iuris. ꝙ tunc pertinet ad episcopum solum qui causa subsistẽ te in ieiunare debẽte potest dispensare ⁊ in aliud bonũ ↄmutare talia ieiunia. Et cā legitima est debilitas ꝑsone siue ꝓueniat ex defectu nature siue laboris ar. dicti. c. cōsilium in fi. Si vero loquamur de declaratiōe. s. vtrũ sit causa legi tima. vel nō sic credo sufficiat illa cōfes soris ꝓprij qui est bonus vir ⁊ etiā cōsi liũ medici. sʒz medicꝰ peccat si sine rōnabili cā vt frangat cōsulit. ar. c. quid culpatur. xxiij. q. j. Et sic intellige Rod.
¶ Vtrum non ieiunās vno die teneat̃
21
*altero die ieiunare. Rñ. ꝙ lʒz text. c. j. de obserua. ieiu. videatur velle ꝙ sic quasi sit obligatus ad duo. s. ad ieiunādum. ⁊ illo die. Facit etiam ad hoc in ar. c. cũ dilecti cũ notatis in gl. in. ver. duo sub hac forma de dolo. ⁊ contuma. Tamen pe. c. ij. de obserua. ieiu. ego teneo ꝙ nō tenetur quia ibi non imponitur frangentibus. vt alio die ieiunent. facit ad hoc quod not. Jnno. in. c. j. de cele. mis. de illo qui dimisit officiũ ꝙ nō tenetur illud reassumere quasi sit seruitus cuiuscun diei ⁊ varietur ex tẽpore. Naʒz si teneor prestare operas certo tempore ⁊ impedior nō sum obligatus alio tempore  non sunt eedem oꝑe sed va riantur ex tꝑe. vt est tex. no. ĩ l. si nō sortem. §. libertus. ff. de cōd. inde. Jtẽ si relinquit̃ mihi vsusfructꝰ ꝑ bienniũ futu rũ ⁊ impedior nō possum petere vsumfructum alterius bieunij  nō est ideʒz vsusfructus. l. si vsussructus mihi. ff. de vsu ⁊ vsufruc. leg. ⁊ tex. c. j. debet intelligi de translatione fienda ex causa propter solennitatem.
¶ Sʒz nũq̇d totiẽs peccat mortałr quo tiẽs comedit ĩ die ieiunij fracti sine cā.
22
*Rñ. Jo. de neapo. in quoł. tʒz ꝙ sic:  vi det̃ reduci ad p̃ceptũ negatiuũ: sʒz ma|gis plʒz opi. durādiĩ. iiij. ꝙ nō nisi seł. ni si comedẽs nouo cōptẽptu mẽtis pluries comederet:  tũc totiẽs peccaret mortaliter. Et hec ẽ cōior opin. ałr obli garet̃ ad ĩpossibile.  ex qͦ seł ieiuniuʒz fregit iā ill nō pōt āpliꝰ facere illo dei Et iō p̃ceptũ ẽ sibi factũ ĩpossibile. Se cus esset  ieiunio quadragesime:  lʒz fregerit vno die: pōt tñ ieiunare ⁊ tenet̃ altero die. ⁊ sic quot dies omittit ĩ quadragesima tot peccata mortalia committit.
¶ Vtrũ liceat ieiunare ĩ dñica ⁊ alijs fe
23
*stis solẽnibꝰ rñ. ꝙ sic nisi q̇s faceret q̃si volẽs deuiare a ↄsuetudine ppłi xp̃ia ni:  turpis ẽ oĩs ꝑs q̃ suo toti nō con gruit. pōt ẽt eẽ illicitũ ẜʒz Th. vbi. s̃. si a deo ꝑtinaciter ieiuniũ teneret ꝙ nō cre deret ꝑ deuotionẽ festi vtilitatẽ ieiunij ↄpẽsari posse. Jdẽ dic qñ ex alia suꝑstitione hoc faceret.
¶ Vtrũ ieiuniũ factũ in peccato morta
24
*li ꝓsit. rñ. ꝙ sic quātũ ad obediẽtiā mā dati si ẽ p̃ceptũ ab eccłia vel ex voto et hmōi. ¶ Sco valet ad macerationeʒz. ¶ Tertio ad oĩa aliavlʒz ad q̃ valẽt oꝑa
25
*fctā ex̃ caritatẽ  q̇bꝰ. j. satisfactio. §. vj. ¶ Diuersis ĩtẽtionibꝰ ieiunat̃ vñ ꝟsus abstĩet eger. egẽs cupidꝰ gula. simiavir tus. eger vel  nō pōt comedere vel ꝓpter medicinā. egẽs  nō hʒz cupidꝰ ne expẽdat. Gula vt postea auidiꝰ comedat Simia. i. hipocrita vt laudetur. vir tus. i. virtuosus vt mereatur.
Jgnorantia

Jgnorantia

Alia bona qua quis ignorat ea q̃ ei essent occasio peccati. vt ĩ. c. uis dist. xxxviij. Alia ne mala ne bōa q̃ quis ignorat quia nō expedit scire alia mala qua quis ignorat q̃ scire expedit ⁊ hec multiplex est. Alia iuris: alia facti ignoran tia iuris alia iuris diuini alia iuris na turalis: alia iuris canonici ⁊ ciuilis: ⁊  istis scribitur. xxxviij. di. in summa. ⁊. j. q. iiij. §. vl. in. tex. in glo. hic autem non intendo tractare de ignorātia facti:  hec excusat vt in regula ignorantia li. vj. sʒz de ignorantia iuris pro cuius declaratione queruntur plura.

De cōtentis in hoc. §. ⁊ an ignorās dicatur peccare no. bal. ꝙ nō in. l. ij. C. ne sac. bap. reite. bar. ⁊ bal. in. l. q̇cũ in fi. C. de ser. fug. vbi ꝙ nō punitur q̇ vxo rẽ alienā ignorās detinetvel despōsat. l. ex maleficijs. §. lōge.  act. ⁊ obli. ⁊ an differat ignorās a dubitāte. gl. no. in. l. de statu. ff. de testa. ⁊ bal. in. l. falsas. ĩ. j. q. C. de fur. ⁊ in. l. manifestissimi eo. ti. et ꝙ ignorans nō pōt eligere bal. ibi. et dicitur ignorans speculari sicut distans a longe not. bal. in. l. precibus. C. de impu. ⁊ alijs susti.
1
*¶ Vtrũ ignorantia mala sit pctm̃. Rñ. ꝙ aut ignorātia dicit priuationẽ cogni tiōis necessarie ad salutẽ. ⁊ sic ẜm. S. Bona. in. ij. di. xxij. q. pe. potest esse dupliciter. ¶ Prĩo ita q est in nobis sed nō a nobis. ⁊ hoc mō culpa nō est ⁊ cuʒz nō simꝰ eius principiũ in ipsa nec meremur nec demeremur. ¶ Secũdo ita q est ĩ nobis. Et ex nobis. ⁊ hec igno rātia est culpa. ⁊ hec fit tripliciter. Prĩo mō cũ sumus in via veritatis voluntarie ab ea recedimus in viā erroris nos p̃cipitātes. Et hec ẽ ignorātia erronea vt in hereticis. sco mō cũ ad viā possumꝰ ꝑtingere veritatis cupimꝰ ĩ tenebris eẽ. Et hec ẽ ignorātia affectata. Tertio mō cũ ex quadā pigritia ⁊ negłia nō cu ramꝰ veritatẽ addiscere. Et hec dr̃ crasfa ⁊ supĩa Sʒz ṗma maior culpa  sca ⁊ sca  tertia. Et de hac dr̃ ĩ. c. ignorā tia. xxxviij. di. ⁊. in. d. §. fi. Si ꝟo ignorā tia dicit ṗuationẽ cognitiōis eoꝝ q̃ nō sũt necessaria ad salutẽ: sic nō est pecca tũ vt. xxij. q. ⁊. c. in quibus rebus.
¶ Sʒz q̃ sũt necessaria ad salutẽscire. rñ.
2
*ẜʒz Th. j. sce. q. lxxvij. ꝙ oẽs tenẽt̃ scire cōit̃ ea q̇ sũt fidei ⁊vłia iuris p̃cepta. Si głi āt ea q̃ ad eoꝝ stastutũ seu offm̃ spe
3
*ctāt. ¶ Vtrũ ignorātia excuset aliquẽ a peccato. Rñ. ẜʒz. S. Bo. vbi. s̃. q. vlti. ꝙ si tāta sit ꝙ priuet rōnẽvoluntarij ⁊ rōnẽ contentus excusat a toto. sicut est igno rantia inuincibilis q̃ priuat fimplicit̃ cognitiōe iuris sicut in furioso in ĩfā te nisi in talẽ ignorātiā venisset ex culpa sua  tũc nō excusata toto sʒz a tan | to. de quo dic. vt. s̃. Ebrietas. §. iij. Jteʒz dic ẜm Tho. in quoł. de eo qui hʒz suficiẽs impedimentũ ꝓpter q scire non potuit puta fuit in carcere vel in terris ad quas cōstitutio pape nō peruenit ⁊ hmōi. ꝙ non peccat faciens contra cōstitutionẽ. Sivero igmorantia oĩno nō priuat rōnẽ volũtarij ⁊ rationẽ contentus sic distinguo ẜʒz Ric. eadẽ di. ⁊ li. ꝙ aut ẽ ignorātia cōmissionis qua quis nō vult scire vt liberius peccet. j. dr̃ affectata. Et sic nec excusat nec alleuiat peccatũ Aut est rōne omissiōis: qua q̇s negligit scire q̃ tenet̃ q̃ satis facilit̃ po tuisset scire. Et hec dicitur crassa ⁊ supi na. ⁊ hec excusat a tāto. s. ꝙ non est tam graue peccatũ. sʒz nō excusat q̇n sit mor tale si est circa ea q̃ sunt precepti diuini aut nature. xxiiij. q. j. si q̇s dederit. et xxxviij. dis. c. qui ea. Si āt fit circa ea q̇ sunt precepti iuris positiui. sic credo ꝙ aliqñ excuset a mortali scʒz eam distin ctionẽ. de qua dicā. j. inobedientia. Et scʒz predictā intelligẽ q dicit̃. vj. q. j. q̃ ro. ⁊. xxiiij. q. j. ca. schisma. ⁊. xxxij. q. vij. quẽadmodum. xxviij. q. j. §. ex his.
¶ Ex predictis ⁊ adeuitañ. confusionẽ
4
*multorum que circa ignorantiam scribũtur aduerte ꝙ si ex ignorantia quis facit aliquid quod non est contra legẽ dei nec nature credens non fore prohi bitum aliqua lege. cum tamen sit prohibitum ⁊ talis ignorantia non est affectata nec crassa. vel supina puta  laborat pro viribus scire sibi necessaria. puta si est mulier vel rusticus mercator ⁊ hmōi. vadit libenter ad predicatiōes ⁊ alia loca vbi declarantur talia. ⁊ facit ꝙ cōiter faciunt alij de sua qualitate et conuenit facere. Si est religiosus studet libenter interrogat ⁊ hmōi ꝙ talis ignorātia excusat eũ ab oĩ pena etiā ex cōicatiōis in iure posita quo ad foruʒz aĩe ẽt ab oĩ culpa ꝑ tex. clarum in. c. fi. q̇ matri. accusa. pos. ⁊ ꝑ rōneʒz. c. cognoscẽ tes de consti. Absurdum. n. esset ad penā obligari ignorantem. Facit. l. fi. ff. de decre. ab or. faciẽ. Jura vero q̃ viden tur innuere cōtrariũ fundāt se suꝑ pre sumptione: vt euidẽter colligit gl. in. l. j. C. de ĩterdict. matri. approbata ꝑ do. ibi. ⁊ in. l. fi. ff. de ritu nup. ⁊ in. l. q̇ cōtra. C. de ĩce. ⁊ inuti. nu. Et magis aꝑte cot ligitur ex his que notātur ĩ. d. c. cognoscentes vbi determinat̃ ꝙ volẽs proba re ignorantiā ad euitādā penam sit au diẽdus. Hec non intelligo de prelatis officialibꝰ medicis artificibus ⁊ hmōi q̇ exercere habẽt aliqua officia: ex q̇bus dānũ notabile posset ĩferri proximo ex ignorātia.  non debẽt officia talia as sumere. nisi sint sufficiẽter instructi ad ea exercẽda aliter eis ĩputat̃. Si auteʒz ignorātia sit effectata nō euitat penā:  i dolo est. Si vero sit crassa vel supina. puta  nescit q cōiter oẽs sue cōditiōis sciũt puta.  predicatur. sʒz ip se p̃dicationẽ nũ vult audire vel non curat ĩteresse. vbi talia publice  clarāt̃ cũ tñ comode possit nō euitat penā. vt ĩ c. vt animarũ de cōsti. li. vj. De istis dicitur. xxxviij. dist. c. fi. Qui em̃ rebelliter viuit ⁊ discere at agere bona recusat magis diaboli  xp̃i mẽbrũ esse ostẽdi tur ⁊ potius infidelis  fidelis eẽ mōstratur Sivero id cōtra q facit ex igno rātia ẽ cōtra legẽ dei tũc distinguo aut expressum est ⁊ explicitũ in lege dei vł nature. Et sic ignorantia nō excusat: a mortalipeccato. xvj. q. j. si cupis nec etiā cōsequẽter excusat a pen a iuris diuini nec positiui. ẜʒz Sc. in. iiij. dist. vj. q. viij. facit q no. gl. ĩ cle. eos de cōsan. ⁊ affini. Facit. l. venia. C. de in ius vocā. ⁊. §. fi. j. q. iiij. Quod limita quo ad penam iuris positiui scʒz ꝙ supra dixi. Excōicatio. vij. casu vlt. §. ij. Si aũt non est ex plicitũ sed reducibile maxime cuʒz sub tilitate sic credo excusari a culpa ⁊ ape na illos qui non sunt ignorantes igno rantia affectata crassa aut supina: ⁊ em̃ durũ esset dicere ꝙ peccet mortaliter qui facit secundum subtilitatem contractum illicitum credens licitum ⁊ hu iusmodi. Facit pro hoc. xv. q. j. merito. ⁊ c. fi. xxxvij. distinctione.
¶ Vtrũ ignorātia iuris tollat bonā fi
5
*dẽ quo ad faciendũ fructꝰ suos. Rñ. ꝙ | nō tex. est in. l. sed ⁊ si. lege. §. scire. ff. de peti. heredita. Quod limito. nisi sit affectata vel crassa.
¶ Que differentia est iter ingnorātiā
6
*nesciẽtiā ⁊ errorẽ. Rñ. ꝙ ignorātia ẽ ne scir̃ ꝙ scire tenet̃. ⁊ dʒz. xxxvij. d. c. fi. nesci entia est ignorare quod scire nō tenet̃. Error est vnũ ꝓ alio putare. xxij. q. ij. in quibꝰ. ⁊. xxxviij. d. c. quāuis. Sed melius ẜʒz Frā. in. ij. Nesciẽtia simpliciũ ne gationẽ scientie ĩportat ignorātia vero scientie priuationẽ vnde ignorātia nihil aliud est nisi carere sciẽtia quā quis natus est habere. Hoc em̃ est de ratiōe cuiuslibet priuatiōis qñ aũt ignorātia est aliquid sciẽtie cōtrariũ que dicit̃ ignorātia peruerse dispositionis. puta cũ aliquis hʒz habitũ falsum principio rũ ⁊ falsarũ opinionũ. ex quibus impe ditur a scientia veritatis. Error autem est approbare vera ꝓ falsis. Vnde addit actũ quẽdam super ignorantiā:  potest q̇s ignorās eẽ sine hoc ꝙ snĩam ferat super ignotis. ⁊ tũc est ignorās ⁊ nō errans sed qñ iam falsam sententiā fert de his que nescit tũc proprie dicit̃ errare. Et  peccatum in actu cōsistit error habet rōnẽ peccati  sine p̃sum ptione esse nō pōt ꝙ quis snĩam ferat de his que ignorat maxime in quibꝰ pe riculũ consistit. Nescientia vero de se nec rationẽ culpe vel pene habet. Vnde ꝙ aliquis nesciat que nō est aptus natus scire nō est ne culpa ne pena  est etiam in beatis. vt dicit Dionysius in. v. c. ecclesiastice ierarchie.
Jllegitimus

Jllegitimus

filius quis sit ⁊ quomodo succeditet quot sunt differentie. ⁊ quomodo legitimatur vide filius ⁊ legitimatio.
Jmagines

Jmagines

factoruʒz quare depinguntur. Rñ. Gre. in. c. ꝑ latum de cōse. di. iij. sic inquiens. q legẽtibus scripturas hoc ⁊ idiotis p̃stat picturacernẽtibꝰ q̇ in ipsa ignorātẽsvi dẽt quod sequi debeāt in ipsa legũt q̇ literas nesciũt vnde precipue gentibꝰ pro electione pictura est. hec ibi.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ imago rei nō rep̃sentat ꝓpriũ eẽ rei. l. ij. ⁊ ibi bal. C. de iure aureoꝝ anul. sunt tñ veneran de sanctoꝝ imagines ꝑꝑ eos nō adorā de vel. j. ꝟsi. j. rvñ Ouid. in li. de pōto. Felices illi q̇ nō simulachra sed ipsos. Vultus qui deũ corꝑa ꝟa vidẽt. Sic hoĩes nouere deos qͦs arduus ether oc culit ⁊ collit̃ ꝓ ioue forma iouis. Et ad de ꝙ si imago falsarij vel ꝓditoris in publico si destruatur pena cōmittit̃ de qua in. l. si q̇s id q. §. j. ⁊ ibi. Bar. ff. de iuris. omnium iudi.
¶ Vtrum imagines sanctoꝝ sint ado
1
*rāde. Rñ. gl. in. c. venerabiles de ↄse. d. iij. ꝙ sic adoratiōe dulie q̃ solũ reuerentiā exhibet nō latrie. ⁊ ideo nō sunt vio lāde de ↄse. d. iij. perlatum cum duobꝰ c. sequentibus.
¶ Vtꝝ imago xp̃i sit pingẽda sub for
2
*ma agni. Rñ. ꝙ nō sʒz in forma humana vt in. c. sextā sccm sinodũ de ↄse. di. iij. Dicit tñ glo. ꝙ nō est ꝓhibitũ pingere christum in specie humana ⁊ sub ipso agnum sed solũpingere ipsum inagno prohibetur.
¶ Vtruʒz liceat imagines sanctoruʒz in
3
*aggrauationẽ cessatiōis aut excōicatio nis in terra prosternere lapidibus aut spinis supponere ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ nō  id fieri districte prohibetur in. c. si cano nici. de officio ordina. lib. vj.
¶ Vtruʒz liceat sculpere signũ crucis in solo vel silice aut marmore humi iposi
4
*tis. Rñ. ꝙ non. C. nemini. lice. sig. sal. l. vnica. etvr̃ eẽ preceptũ: vult grauissi ma pena puniri. vbi dicit gl. forte mor tis. ex quo valde rep̃hensibiles sunt q̇ s̃. sepulturas humi positas cruces imprimunt.
Jmmisericordie

Jmmisericordie

est filia auaritie que non subuenit indigentibus. vide auaritia. §. iij.
Jmmunditia

Jmmunditia

est filia gule qua q̇s prouocat se ad vomitum vt sepius comedere possit. Vel tm̃ comedit ꝙ necesse habet euomere cōiter est veniale pctm̃ Aliqñ tñ morta le sicut qñ comedit ĩtendens euomere ꝓpter delectationẽ gule nulla alia cau | sa bōa adductꝰ ad hoc. vłqñ ex hoc gña tur sibi notabile nocumẽtũ in corpore nec propterea vult desistere hoc aduer tedo aut qñ hoc facit vt habeat polutionem in nocte dormiẽdo ⁊ hmōi
Jmmunitas

Jmmunitas

est quasi sine muneri bus data libertas ab in quod est sine vel immunitas quasi punitas: inde dicitur q̇s ĩmunis a peccato de pur. ca. fi. Dicit̃ etiam emmuni tas quod ideʒz est quod libertas quasi extra munia. i. munera data libertas ab eo. quod est extra.

De hic notatis ⁊ ꝙ immunitas nō extẽdatur ad bona futura no. Flo. in. l. si seruitus ĩ prin. ff. de ser. vrb. pre. ꝑ. l. nō em̃. de consti. pec. ⁊ in cle. lr̃as. de re scrip. de quo ꝑ Bar. in. l. si ex toto. ff. de leg. j. ⁊ an cōcessa ex cā infirmitatis per petue cesset si infirmitas cesset. bar. Ale xan. ⁊ docto. ꝙ nō in. l. si cuʒz dotem. §. si maritus. ⁊ ibi Pau. de ca. ff. so. matri. ⁊ an possit illi renũciari. Bar. ꝙ sic. in. l. vniuersi. C. de legato. li. x. Alexan. in. l. ij. ff. de iure immu.
¶ Ad quid se extẽdit ĩmunitas ecclesie ⁊ cimiterij. Rñ. ꝙ ad. xxviij. Primo  se
1
*cularia placita nō sunt in eccłia vel cimiterio tractāda ecclesiastica tñ pñt. vt in. c. j. de immu. eccle. ⁊. c. cũ eccłia ⁊ sen tẽtia iudicis secularis data in ea ẽ nul la ip̃o iure. ⁊ maxime snĩa sanguĩs que sub anathemate ꝓbet̃ ibi ferri in. di. c. cũ eccłia. Limita nisi sit data alia a san guine ꝑ viā volũtarie iurisditionis:  sic tenet ẜm Pa. in. d. c. cum in ecclesia. de causis ecclesiasticis auct̃. bene tenet ar. c. qua fronte de appel.
¶ Vtrum q̇s possit doctorari in eccłia. Rñ. Jo. an. in. c. decet. e. ti. lib. vj. ꝙ sic.
2
*et placet. Pa. in. d. c. cũ ecclesia.
¶ Vtruʒz cōtractus facti in eccłia tene ant. Rñ. Pa. in. d. c. cũ ecclesia ẜʒz gl. ĩ. d.
3
*c. decet ꝙ sic.  ill. c. decet cuʒz sit pena le ⁊ loquatur solũ de strepitu iudicioꝝ nō debet extẽdi ad cōtractus. Ex quo aduerte ꝙ dispositio odiosa cōcepta su per quasi cōtractu non extenditur ad cōtractũ purũ. Nā in iudicio quasi cō trahimus. l. iij. §. idẽ scribit. ff. de pecu: Jdẽ dic de cōcepta supra cōtractu puro nō extendi ad quasi contractũ. ita dicit Bartolus in. l. more. ff. de acqui. here. vbi vult ꝙ si statutũ ꝓhibet mulierẽ cō trahere sine certa solẽnitate ꝙ pōt nihilominus adire hereditatẽ.  tũc nō vere cōtrahit: sʒz quasi cōtrahit cũ debi toribꝰ hereditarijs. ad qvide q legitur in. l. apud iulia. ff. qui ex ca. in pos. eatur. §. pe. ⁊ fin.
¶ Secũdo nō debẽt in ecclesia vł cimi
4
*tertio fieri cōclamatiōes. seditiōes im petusvniuersitatũ. ↄcitationes ⁊ publi ca parlamenta negociationes nundinarum et fori vt in. ca. decet de immu. ec. eo. tit. lib. vj. Jo. an. tʒz ꝙ parlamenta et societates ꝓ actu pietatis aut spi ritualitatis possunt fieri. vt refert pa. in. d. c. cum ecclesia.
5
*¶ Sʒz nũquid peccat mortaliter q̇ aliq̇d p̃dictoꝝ in eis facit. Rñ. ꝙ. nō. vñ di cit tex. ĩ. d. c. decet. ordinarij locoꝝ hoc faciāt obseruari suadẽda suadeant in terdicta cōpescāt. Ex quo cōcludo ꝙ illa q̃ totałr ĩpedirẽt or̃onẽ tẽpore debito sint ꝓhibita sub pctō mortali. alis nō nisi ex se sint mala. vł q̇s ex cōteptu faceret. ⁊ sic ĩtellige. c. pe. ⁊ fi. xlij. di.
¶ Tertio  in ecclesia nō debẽt sepeli
6
*ri si episcopi vel abbates vel digni pre sbyteri aut fideles laici. xiij. q. ij. nullus Et intelligũt quidam de laico fideli q̇ miracula facit avirtute fidei. Alij  quo libet fideli cuius bōitas fuit manifesta ho. vero intelligit de quolibet fideli in dignitate cōstituto vt cōmitte rege im peratore. Sed hoc hodie non seruatur ⁊ male: quia de iure ciuili nullus dʒz in ecclesia sepeliri. vt no. Albri in lege ne mo. apostolorũ. C. de sa. san. ec. ⁊ etiam Aʒzo. ibidem in summa.
¶ Quarto non debet ecclesia incastellari nec in propugnacula edificari vt inde fiat guerravł ⁊ ibi reperiātur qui guerram faciũt nisi iusta necessitate et autoritate ep̃i. de custodia eucha. c. re|linq̇. s. vt boni viri defendant̃ a mał. et hec cōiter tenẽtdo. ẜʒz pa. ĩ. d. c. cũ eccłia. ¶ Quĩto ĩtra eccłiā vł cimiteriũ nō de
8
*bẽt supplectilia poni vł hospitari ĩ ea nisi ꝓ necessitate. ałs vr̃ mortale in isto ⁊ ĩ precedẽti. vt in dicto capło relinqui. ¶ Vtrũ vẽditio cādelaꝝ q̃ fit ĩ eccłia sit
9
*ꝓhibita. Rñ. ꝙ vr̃ sit tollerabił. nec ob. ꝙ dñs eiecit vẽdẽtes in tẽplo:  ibi fiebāt pacta ⁊ multa ꝑturbātia cultũ diuinũ. Sʒz ĩ vẽditiōe cādelaꝝ nullus fit strepitꝰ. Et iō nō ꝓhibet̃. secus esset de alia negociatiōe. quia illa est ꝓhibita. ¶ Sexto ꝙ in eccłia vel cimiterio nō dʒz
10
*vlla violẽtia fieri vel aliq̇d violẽter extrahi aut eius cōfinia frāgi. vt in. c. sicut antiq̇tus. xvij. q. iiij. nec ea q̃ in. ea posita sunt ꝑ vim aut furtũ auferri aliter sacrilegiũ cōmittũt. c. q̇sq̇s inuẽtus. xvij. q. iiij. Et sic peccat mortaliter. vt in d. c. quisquis patet.
¶ Vtrũ excōicatus cōfugiẽs ad ecclesiā
11
*gaudeat p̃fata immunitate. Rñ. ꝙ sic: quia cum lex non excipiat. nec nos.
¶ Vtrũ seruꝰ fugiẽs ad eccłiam possit
12
*violẽter extrahi. Rñ. ꝙ aut venit sine ar mis. s. vt domino se subtrahat: ⁊ sic red detur domino p̃stito tamẽ priꝰ ei iuramẽto de ĩpunitate. c. ĩter alia. eo. ti. Aut venit cũ armis. Et sic cōtinuo extrahit̃. l. si seruus. C. de his qui ad ecclesiā cōfu. intellige promissa impunitate.
¶ Vtrũ iudeꝰ cōfugiẽs ad eccłiā gau
13
*deat isto ṗuilegio. Rñ. ẜm gl. ĩ. l. j. C. de his q̇ ad eccl. ↄfu. ꝙ nō. Et dicit pa. ĩ. c. ĩter alia. eo. ti. ꝙ est verior  opi. gl. d. c. ĩter:  lex p̃dicta ĩducit p̃sumptionẽ iu ris. ⁊ de iure ↄ̃ quā nō admittitur ꝓba tio. l. dist. veꝝ ꝙ cōfugit nō ꝓpter ʒzeluʒz fidei. sʒz ꝑꝑ euasionẽ debitoꝝ vel criminũ. Jnn. tamẽ est cũ gl. p̃fati. c. ĩter. Ego dicerẽ ꝙ si venit ad eccclesiā ⁊ petit ba ptismũ q gaudebit. alias nō  videtur venisse vt effugiat non causa fidei. ¶ Vtrũ clerici⁊ religiosi ↄfugiẽtes gaudeāt ista imunitate. Rñ. Pa. in. d. c. in
14
*ter alia ꝙ nō quin a p̃latis suis nō possint extrahi ⁊ flagellari ⁊ hmōi dũ modo non faciant ex odio sed causa discipline. vide per eum diffuse si placet.
¶ Vtrum cōfugiẽs ꝓpter debitũ gau
15
*deat isto priuilegio. Rñ. Pa. ĩ. d. c. inter alia ꝙ legiste in. l. pñti. C. de his. q̇ ad. ec. cōfu. distingũt. aut est debitũ ꝓpter tributũ. s. debitũ ṗnci. Et sic extahit̃. vt in aut̃. de mā. ṗn. §. publicoꝝ ꝟo tributoꝝ. ⁊ ibi no. in gl. Sʒz Pe. vt refert Cy. tʒz ꝙ nō extrahetur. sʒz ibi citabit̃. ⁊ si se defendet bene q̇dẽ: sinaũt ꝓcedetur ad missionẽ in possessiōe bonoꝝ. ⁊ ita ĩtelligit dictā aut̃. ⁊ placet pa. Si ꝟo debitũ ẽ ꝑꝑ ali tũc nō extrahet̃ ĩuitꝰ scm oẽs. d. l. pñti. Sʒz ĩ mō ꝓcedẽdi sunt opi niōes. Mihi plʒz opinio. Jacobi de raue. ꝙ dabit̃ sibi securitas standi ⁊ exũ di extra eccłiā ꝑ. xxx. dies ĩfra qͦs rñdebit aduocatꝰ ad iudiciũ ⁊ iudex si dabit snĩam cōtra eũ cōdẽnabit ꝙ aut redeat ad ecclesiā aut pereat snĩe: ⁊ cum hac opinione transit Cy.
¶ Vtrũ ↄmittẽs maleficiũ ⁊ vadẽs ad
16
*eccłiā gaudeat isto priuilegio. Rñ. Pa. ĩ. d. c. ĩter. alia ꝙ sic quo ad duo ṗncipa liter. ¶ Primũ vt nō possit ĩde. violẽter extrahi. ¶ Scm vt nō possit amplius de illo dānari ad mortẽ vel ad aliā penā corꝑalẽ seu corꝑis afflictiuā. Pōt tñ pecunialiter dānari vel alia pena extra corpꝰ ⁊ cogi ad pnĩam agẽdā ⁊ aliā satisfactionẽ. ita tñ quod violẽter nō ex trahat̃ ẜm cōiorẽ opinionẽ. Et aduerte ꝙ lʒz egrediat̃ de ecclesia ex quo semel cōfugit ad eā nō pōt ampliꝰ de illo corporaliter dānari. ⁊ hoc dicit gl. ĩ. c. reũ. xvij. q. iiij. Et fuit sententia Hug. vt fir mat. ⁊ sequitur Archi. ibidem.
¶ Excipiũt̃ ab ista ĩmunitate dicta. s̃.
17
*.§. x. quatuor gña hoĩm. ¶ Primum latronum publicorũ  palā ⁊ publice fu rant̃. vt sunt pyrate. vel illi q̇ publice stāt in stratis vt depredent̃ oẽs trāseũ tes. ¶ Secundum est nocturnũ depopulatorẽ agrorum. ⁊ differt istud genꝰ a primo ẜm Jnn.  istud in nocte sege tes destruit. duʒz ibi se abscondit vel iacet. vel quia vltra homicidia ⁊ depreda tiōes quas faciunt in strata publica cō burunt agros illorum qui eis non ser|uiunt vel sunt ↄ̃rij. cōueniũt tamẽ ista duo gña:  quodlibet dep̃dat̃ ĩ stratis. ¶ Tertiũ genꝰ est illoꝝ q̇ aliq malefi ciũ enorme cōmittũt ĩ vna eccłia vt defendant̃ ab alia. Secꝰ si cōmitterẽt extra eccłiā vel cimiteriũ sub spevt defen derent̃ ab ea:  gaudẽt. vt in. c. fi. eo. ti. ⁊ lʒz loquat̃ de homicidio vel mutilatio ne: tamẽ etiam hʒz locũ in alijs delictis grauibꝰ ẜm pa. ibidẽ ꝓpter idẽptitatẽ rōnis Secꝰ eẽt ĩ nō enormibꝰ ibidẽ cōmissis  gaudet. Sʒz q̇d si cōmisit maleficiũ in eccłia: sʒz nō sub spe vt defendat̃ ab eccłia. Pa. in. d. c. fi. vult vt non defendat̃: alij ↄ̃. ⁊ magis placet ꝑ. d. c. fi. ¶ Quartũ genꝰ ẜm pe. de anc. est raptoꝝ virginũ homicidarũ ⁊ adulteroꝝ ꝑ aut̃. de mā. prin. §. q si delinquẽtes. Sed cōiter tenet̃ ⁊ veriusꝙ est correcta illa aut̃. per ius canonicũ ⁊ ꝙ gaudẽt hac immunitate.
¶ Vtrũ ↄfugiẽtes ad ecclesiā tempore
18
*belli sint capiẽdi. Rñ. ꝙ nō si ipsas nō incastellauerũt aut inde pugnauerũt. ar. c. fi. eo. tit. nec res eoꝝ ibi reposite ni si essent ad pugnādũ: vt in. c. sicut auti quitus. xvij. q. iiij.
¶ Vtrũ detẽtus sub iuramẽto redeun
19
*di dimissus ↄfugiẽs ad ecclesiā sit edu cendꝰ. Rñ. Joā. an. ĩ addi. ad Spe. ti. de iureiu. ꝙ si iniuste detinebat nō reddi bit. maxĩe si imminet periculũ mortis vel mutilatiōis. sed petet absolutionẽ a iuramẽto. Secꝰ si iuste detinebat̃.  tũc cōpellẽdꝰ ẽ redire vt voluit Bar. in l. relegati. ff. de penis. Nō tñ dʒz pati ec clesia vt ĩuitꝰ abstrahat̃ nisi p̃stita cau tiōe de ĩpunitate mortis vł trũcatiōis. ¶ Vtrũ violẽter abstrahẽs aliquem de
20
*ecclesia nisi in casu ꝑmisso teneat̃ illũ restituere. Rñ. Pa. in. d. c. ĩter alia cum Bar. ĩ. l. pñti. C. de his. q̇ ad ecc. ↄfu. ꝙ  iure potest peti se restitui. cum de facto sit priuatus. cōcor. Old. cōsilio. liij. ⁊ ecclesia potest agere: cũ sit spoliata libertate. vt ĩ. c. miror. xvij. q. iiij. Et ideo nō liberantur nisi restituāt etiam si domi nus prestaret iuramẽtum vel cautionẽ de seruo extracto. Et facit ad qōneʒz. an captus in territorio alieno possit peti. ⁊ ꝙ sic per. d. c. miror. ⁊ firmat Barto. in l. si cui. ff. de accu.
¶ Qua pena punitur de iure ciuili qui
21
*tales violenter extrahit cōstringit aut requiem aut vestes vel victum negat. Rñ. ꝙ crimen lese maiestatis incurrit ⁊ vltimo supplicio feriendus. d. l. presen ti. De iure canonico debet excommuni cari ⁊ condemnari pecunialiter. et imponi sibi publica penitentia nec restitui communioni. nisi restituat quẽ vio lenter extraxit vt in. d. c. miror. iuncto c. si quis cōtumax. ⁊. c. quisquis. ⁊ quod ibi not. xvij. q. iiij. et sic patet ꝙ peccat mortaliter talis ⁊ no. ꝙ nedum in eccle sia vel cimiterio habet istud priuilegiũ sed etiā per. xl. passus si est ecclesia ma ior. s. matrix. vel per. xxx. si est minor vt capella. xvij. q. iiij. sicut antiquitꝰ. c. frater. c. miror. Capelle tamen que sunt in tra ambitum murorum ciuitatis vel ca stri seu ville nō ponunt̃ in. xxx. passuuʒz obsernatione ẜm Host. xvij. q. iiij. quisquis. ⁊ no ẜm Jsid. ꝙ passus est mensu ra quin pedum pes vero. xxv. digitorum. vide gl. in. d. c. sicut antiquitꝰ. vbi hoc dicit̃. Limita istud spaciũ quando vadit ad requisita nature. Secꝰ si iret vt accederet ad alias domos. vt. in. d. c. diffiniuit. xvij. q. iiij. possent tũc capi. j. dictum spacium.
¶ Quis faciet expensas cōfugienti ad
22
*ecclesiā. Rñ. pa. in. d. c. inter alia ꝙ ipse si habet de suo vel laborabit si pōt vt vi uat: ꝙ si nō pōt vel nō hʒz de suo. ecclesia sibi ꝓuidebit scm Archi. post Hug. in c. diffiniuit. xvij. q. iiij.
¶ Vtrũ existẽs ĩ ecclesia ⁊ vulnerās exi
23
*stentẽ extra violet immunitatẽ. Rñ. pa. in. c. fi. eo. ti. ꝙ sic quia delictuʒz fuit ibi principiatũ ⁊ habebit locum. c. fi. eo. ti. vt scilicet non defendatur.
¶ Vtrũ mandās fieri delictum existẽs
24
*in eccłia violet immunitatẽ. Rñ. Bart. in. l. si vt proponit̃. ff. de fideius. ⁊ latiꝰ per eum in. l. non solum. §. si mādato. ff. de iniu. tex. in cle. pastoralis in versicu lo deciperet igitur de senten. ⁊ re iudi|ca. vbi innuit̃ ꝙ citatio facta extra terri toriũ ciuitatis non valet. ergo vr̃ ꝙ debeamꝰ attẽdere locũ vbi mādatũ exeq̇ tur. nō vbi mandat̃. sʒz ego dico ꝙ etiaʒz attribuet̃ factuʒz in locũ vbi mādat̃ qñ exequens exequit̃ necessitate iuris. Ad q facit q infra dicā mādatum. §. j.
¶ Vtrũ eccłia nō ↄsecrata gaudeai pre
25
*fata ĩmunitate. Rñ. fuerũt opiniōes sʒz mihi placet opinio gl. Host. quā sequit̃ Pa. in. c. ecclesia eo. ꝙ sic. ⁊ ibi videt̃ tex. etiam mouet se  palatium ep̃i gaudet hac immunitate. vt. xvij. q. iiij. c. id cōsti tuimus. Ergo multo fortiꝰ ecclesia. Jtẽ facit quia omnia ṗuilegia cōcessa eccle sijs extẽdunt̃ ab hospitalia in. l. omnia priuilegia. C. de epis. ⁊ cle. Jtẽ q de ꝓximo faciẽdum est habet̃ pro iam facto vt. l. nō tm̃. ĩ prin. ff. de excusa. tuto. ⁊ in l. pe. ff. de test. mili. Hāc tenet Card. ĩ. d. c. ecclesia. ⁊ Jo. de ligna. post Lau. ĩ cle. j. de pe. ⁊ re. Jntellige si autoritate episcopi vel pape edificata est.
¶ Vtrũ hospitale ⁊ priuata oratoria si
26
*militer gaudeant. Rñ. Gof. ꝙ sic si autoritate episcopi sunt fundata. Et facit ꝙ ipse no. ĩ. c. fi. de ec. edi. ⁊ tenet Laud. in. d. cle. j. ⁊ placet Pa. ĩ. d. c. ecclesia per d. l. omnia alias non.
¶ Vtrũ ecclesia ĩterdicta similiter gau
27
*deat. Rñ. Gof. ⁊ Vin. ꝙ sic. ar. p̃fati. c. ecclesia. ⁊ sequuntur communiter doc.
¶ Vtrũ cōfugiens ad corpus christi si
28
*militer sit defensandꝰ. Rñ. Host. ꝙ sic lʒz hoc in iure nō exprimat̃.  vbi maior ẽ ratio ⁊ ibi maius ius ⁊ mulier tangens fimbriaʒz christi saluata est Matthei. ix. ¶ Septimo ecclesia hʒz immunitatẽ ꝙ
29
*eius rustici nō pñt eius rura deserere et alias se transferre. vt in. c. iij. eo. intellige scm gl. ibidẽ de illis qui glebe sunt astricti ⁊ qui sint. vide. s̃. Colonus.
¶ Octauo quilibet pōt regulariter rem
30
*suam ecclesie relinquere. l. generali. ⁊. l. iubemus. C. de sa. san. ecc. ⁊ etiā donare inter viuos sine insinuatione infinituʒz l. illud ibidẽ. ⁊ in aut̃. de non alie. re. ec. .§. si minus. quāuis glos. in. d. §. teneat contrarium. sed primũ verius vt. s̃. donatio. §. xx.
¶ Nono transfertur dominiũ rei in ec
31
*clesias solo pacto. i. sola nuda promissio ne. l. vt sint inter diuinuʒz. C. de sac. san. ec. in glo. ⁊ hanc sequitur. Albri. ibideʒz. ⁊ idem est ẜm Rodo. quando datur aliquid ecclesiastice persone intuitu eccle sie. Jn emptione tamen requiritur solu tio pretij vł fides de pretio aliter domi nium nō acquiret ẜm glo. predictam.
¶ Decimo q̇cq̇d fuerit emptũ de pecu
32
*nia ecclesie reuerti dʒz ad eā. xij. q. apostolicos. in gl. ij. ⁊. q. v. fixum. ⁊ hoc siue emptum noĩe ecclesie vel non de pecu. cle. c. j. ⁊. c. inquirendum.
¶ Vndecĩo ꝙ nō tenet̃ ad munera me
33
*re ꝑsonalia ⁊ dicunt̃ munera mere personalia q̃ animi ꝓuisiōe ⁊ corporali labore sine aliqͦ gerẽtis detrimento ꝑpetrantur vt in. l. fi. in prin. ff. de mu. ⁊ ho. Quoꝝ numeꝝ mere personaliũ quedā sunt sordida vt cloache mũdāde calces coquẽde. arene fodiende: fossati vel sta buli mũdādi ⁊ hmōi de q̇bꝰ in. l. maximaꝝ. C. de excus. mu. Et ad hec nō tenẽt̃ ecclesie nec eaꝝ macipia. aut clerici vel eoꝝ vxores aut familie ⁊ coloni. vt. xvj. q. j. c. gñaliter. §. nouaꝝ. ⁊. §. placet. ij. C. de epis. ⁊ cle. l. ij. ⁊. l. neminem. C. de sac. san. ecc. que vult ꝙ in aduẽtu principis teneantur nō valet quo ad clericos ecclesias at seruos qui sunt dñio eccłia rũ subiecti:  iure diuino sunt exempti vt in. c. si imperator. xcvj. di. ⁊ no. Jnno. in. c. ij. de maio. ⁊ obe. Facit. l. rescripto. ⁊ quod ibi notat Barto. ff. de mu. ⁊ ho. ⁊ hoc intelligo de familia perpetua eccle siarum ⁊ earum seruis. sʒz bene valet q̃ ad colonos liberos qui seruiũt pro mer cede. cũ sint sub imperatore. iuxta not. ĩ c. iudicatũ. lxxxviij. di. ⁊ ab ip̃o a multis exempti. vt ĩ. l. j. ⁊. ij. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ iō potuit eoꝝ ĩmunitatẽ limitare. vt i simi li no. glo. cũ ẜʒz leges. de here. li. vj. Nā tales tenent̃ ad gabellas ⁊ alia onera de parte eis cōtingente ẜm Fede. consi lio. iij. Sũt ⁊ quedā alia munera personalia que nō sunt sordida sʒz habent an nexum honorẽ vt sunt officia secularia | sic nō tenent̃ clerici ꝑ. c. sacerdotibus. ⁊ c. sed nec ꝓcurationes ne cle. vel mo. vn de in. l. placet. C. de epis. ⁊ cle. dicit̃. Pla cet nostre clemẽtie vt clericis nihil com mune cũ publicis actiōibꝰ vel ad curiā ꝑtinẽtibꝰ cuius corpori nō sunt annexi habeāt. hec ibi. Ex quo pʒz ꝙ nō sunt de vniuersitate nec in eam vocẽ pñt hr̃e vt tʒz Jnn. in. c. dilecta ꝓpe finẽ de exce. p̃. Sũt etiā quedā alia munera ꝑsonalia q̃ nō habẽt nec honorẽ nec vituperium annexũ. vt legatario tutela vel cura et hmōi lʒz em̃ ab istis sint exẽpti vt. in. l. generaliter. C. de epis. ⁊ cle. posita. in. c. generaliter. xvj. q. j. tñ ẜm gl. iuncto tex. in. c. peruenit. lxxxvj. di. possunt si volũt legitimā tutelā clerici accipere nō dati uā aut testamẽtariā. sed ep̃i ⁊ monachi nō. lxxxviij. dist. ep̃s. ⁊. xvj. q. j. monachi. Tutelā autem miserabiliũ ꝑsonaꝝ oẽs cleriei et monachi possunt suscipere  officiũ piũ est. vt in. d. c. ꝑuenit. Et in oĩ bus p̃dictis muneribꝰ ꝑsonalibus quo ad ecclesias ⁊ clericos habent locũ predicta tam in ordinarijs  extraordinarijs muneribꝰ seu indictis vel suꝑindi ctis. vt in. l. placet. s̃. de sa. san. ec. ⁊ aut̃. Jtem nulla cōmunitas. C. de epis. ⁊ cle. ⁊. c.  de censi. lib. vj. Et que dicantur ordinaria vel extraordinaria indicta et superindicta vide. j. Munus.
¶ Vtrum clerici teneantur custodire ci
34
*uitatẽ sed oppidũ. Rñ. pa. ĩ. c. peruenit. e. ti. ꝙ nō nisi maxĩa necessitas subesset vt no. gl. xvj. q. j. §. placet. que quidẽ per laicum nō debet discerni. ẜm ho. in sum ma sed per ep̃m et ꝑ eum cōpellantur. vt in. c. ecclesia sctẽ Marie. de consti. pu ta  aliter nō pōt defendi sine eis. Nā tũc tenent̃. ar. l. nullꝰ penitꝰ. C. de cursu pu. ⁊ in. d. c. peruenit. Nam quilibet de bet suam patriam defendere. Facit tex. in. c. pe. de homici. Vbi tẽpore inuasionis possunt clerici vna cuʒz laicis arma sumere ⁊ pugnare nec sunt irregulares licet multi sũt occisi dummodo ꝓprijs manibus nullum occiderint quamuis vulnerauerint.
¶ Vtrũ teneant̃ ire ad bellum vbi vo
35
*lunt alios impugnare. Rñ. pa. in. d. c. peruenit. ꝙ non etiā si ageretur de recuperatione terre sancte quia clericatus reddit eos inhabiles ad pugnandum etiam cum sarracenis vt probatur in. c. ex multa. in. §. fi. de voto.
¶ Duodecimo ecclesia non tenetur ad
36
*munera patrimonialia seu realia ⁊ dicuntur patrimoniorũ munera que sum ptibus patrimonij ⁊ damnis administrantis expediuntur. vt in. l. fi. §. patrimoniorum. ff. de mu. ⁊ ho. Et hec mune ra sunt duplicia quedā sunt mere patri monialia. Et hec tripliciter indicũtur. ¶ Primo rei de eo q fiendũ est de ipsa re. vt ꝙ nauis ecclesie vel equus vel cur rus vadat ad seruitiũ reipublice. ¶ Se cundo imponunt̃ suꝑ eo q percipit̃ ex ipsa. vt. j. detur certa pars fructuum. et de his habes in. d. §. patrimoniorum.
¶ Tertio imponunt̃ ipsi rei de eo quod nō percipit̃ ex ipsa re nec est in ipsa re. vt prestare certā quātitatẽ pecunie annuatim de quo habes in. l. hactenꝰ. §. j: ff. de vsufru in. c. j. de censi. An aũt eccle sia teneat̃ ad ista. Rñ. ẜʒz pa. ĩ. c. fi. de vi. ⁊ ho. cle. ꝙ si tales res q̇bus imponunt̃ talia munera habebāt onus tale perpe tuum annexum ⁊ inuariabile ac certuʒz siue ex dispositione publica puta prĩcipis. siue dispositiōe ṗuata. vt. c. to de censi: ⁊ ante venirent ad ecclesiam. sicut pʒz exemplũ de tributo. vt in. l. impe ratores. ff. de publi. ⁊. c. j. in fi. de cẽsi. vbi innuit̃ ꝙ quelibet possessio ab antiquo est onerata onere soluendi tributa ⁊ sic ecclesia de talibꝰ rebus tenet̃ quia res trāsit cum onere suo. de dec. pastoralis. ⁊ de pign. ex literis. Fateor tamẽ ꝙ italia tan ṗnceps ꝓuinciarũ nō obligatur hodie ad talia tributa. vt no. ĩ. l. j. ff. de censi. Si vero nō erant onerate tali onere certo ⁊ inuariabili quādo peruenerũt ad ecclesiā si non tenetur ecclesia uis essent onerate onere ĩcerto ⁊ varia bili vt sunt iste descriptiōes que fiũt ho die  estimant̃ bona cuiuscũ vt soluat plus vel minꝰ ẜm ĩpositionẽ collecte. ⁊ hanc opinionẽ tenet Jnno. in. c. nō | minus. e. ti. Et recitat pa. ibidẽ. Jo.  li gna. in. cle. pñti.  cẽsi. ⁊ Jo. an. post Ar chi. ĩ. c. j. e. ti. li. vj. ⁊ placet licet aliq̇ teneant ꝙ si possessiones prius erāt ascri pte vt tantũ soluat̃ ꝓ solido vel libra ꝙ tũc teneat̃ ecclesia sʒz prima tutior lʒz ista nō sit confidenda. sunt tamẽ aliqua one ra que rōne naturali succũbũt ipsis rebus vt reficere añ domũ viam: ⁊ sic eccle sia tenetur vt no. bar. in. l. ad instructio nes. C. de sa. san. ec. Jtẽ in purgatiōe pu tei necessarij tote vicinie ĩ qua est eccle sia vt no. Spe. ti. de censi. Jtẽ soluere ad portā vel pōtẽ pro plaustro ꝓ ipsiꝰ pōtis vel porte ↄseruatiōe  destruũt viā vt no. in. d. l. ad instructiones. ⁊ no. bal. de pace ↄstan. Et idẽ de similibus. Mā fus ꝟo ecclesie q̇ est dos eccłie ẜm cōem opinionẽ doti. dʒz eẽ liber ab om̃i mune re āte cōsecret̃ vt in. c. j. de cẽsi. ⁊ bet esse tāta quātitas terre ex qua vnus ru sticus cũ sua familia viuere possit vt di cit gl. xxiij. q. viiij. ẜm canonicā. Sunt ⁊ quedā munera patrimōialia mixta. et dñr mixta  hñt onus cũ sumptu. ff. de mu. ⁊ ho. l. fi. §. mixta. participant. n. de onere personali quatenꝰ hñt onus annexum ⁊ cum patrimoniali quatenus sunt cum sumptu et hec dupliciter inducuntur.
¶ Primo ꝑsone habito respectu ad reʒz seu bona patrimonij ⁊ hoc differt a tertio mō imponẽdi onera in rebꝰ mere pa trimonialibꝰ  ibi q̃libet res tenet̃ pro munere q eā respicit ⁊ nō vltra. d. l. im peratores. hic vero est ꝑsona obligata. ⁊ per ↄñs oẽs res patrimōij. l. aufert̃. .§. fiscꝰ. ff. de iure fisci. ⁊ ad ista nō tenet̃ ecclesia nec etiā laici nō subditi licet ha beāt patrimoniũ ĩ loco. l. rescripto. §. fi. ⁊ ibi ꝑ bar. ff. de mu. ⁊ ho. nisi aliud ha beat ↄsuetudoquo ad laicos. vt no. bar. in. l. vnica. C. de capitatiōe ciuiũ nō quo ad ecclesiā  cōsuetudo non valet. aut̃. cassa. C. de sa. san. ec. iuncta aut̃. Jtẽ nul la cōitas. C. de episc. ⁊ cleri. ⁊ isto modo potest intelligi text. c. non minus. e. tit. ⁊. c. fi. de vi. ⁊ ho. cle. ⁊. c.  de cen. lib. vj. Secundo mō imponũtur ꝑsone nulla facta mẽtione de re. ⁊ sic dicitur capi tio  imponit̃ ꝑ capita nō habitorespe ctu ad bona patrimonij⁊ ĩ. d. l. vna. ⁊ ad ista simiłr nō tenet̃ ecclesia nec clerici quia nō sũt subditi ĩperatori. d. c. . imo nec laici ciuiles sʒz tm̃ rustici vt in d. l. vna no. bar. ⁊ hec oĩa ꝓcedunt regu lariter.
¶ Sed dubitat̃ de ↄcernẽtibꝰ pietateʒz
37
*vt instructio pontiũ ⁊ viarũ. Rñ. Jnno. dicit ꝙ ecclesia tenetur ꝑ. d. l. ad instructionẽ ⁊ per. c. j. eo. titu. similiter in edificatione murorũ ciuitatis vel ville. Si militer glo. in. d. c. nō minus. Jdẽ Vin. ⁊ ho. ⁊. d. Car. ⁊ philip. ⁊ Petrus de an cha. ⁊ Albri. in dicta. l. ad instructionẽ. Addẽs ꝙ idẽ putat de fontibꝰ ⁊ puteo cōi. ar. ff. ne q̇d ĩ lo. pu. l. ij. §. viaꝝ. ⁊ dicit huiꝰ opiniōis eẽ Dy. ⁊ Old. Sʒz in ↄ̃riũ est cōis opinio canonistaꝝ ĩ. c. fi. de vi. ⁊ ho. cle. ⁊ in. cle. pñti de cẽsi. ⁊ ꝑ Jo. de ligna. ⁊ ꝑ bar. ĩ. l. rescripto. ff. de mu. ⁊ ho. ⁊. d. l. plʒz. ⁊ glo. xvj. q. j. §. nouaꝝ Jo. an. ⁊ pa. ĩ. d. c. non minꝰ ꝑ multa motiua. Et iō dic ꝙ. d. l. ad ĩstructionẽ ⁊ similes nō valẽt  lʒz. c. j. cũ similibꝰ de no. ope. nũ. dicāt stādũ legibꝰ ex quo ĩ canonibꝰ nō reperitur ↄtrariũ: tamẽ hoc nō est veruʒz quādo lex imꝑialis est dānosa ecclesijs seu ecclesiasticis ꝑsonis  tũc nō tenet nisi specifice approbetur ab ecclesiavt ẽ cōis opinio doc. ĩ. c. fi. de solu. ⁊ ĩ. c. eccle sia sante Marie de cōstit. ⁊ ca. fi. de re. ec. nō. alie. x. di. si ĩ adiutoriũ. distinguo tamẽ sic ẜm Pa. ĩ. d. c. non minus. ꝙ aut necessitas vel pietas imminẽs ↄcernit vtilitatẽ ecclesiarũ a remotis per quan dam cōsequẽtiā ⁊ tũc est tex aꝑtus ĩ. di. c. nō minꝰ ꝙ nō tenẽtur nisi spōte velĩt approbāte episcopo cũ clero ⁊ prius cō sulto romano pōtifice per. ca. aduersus eo. ti. aduerte tñ ꝙ si tanta esset necessitas vel pietas ꝙ non posset sine scāda lo ⁊ periculo haberi prius romani pon tificis recursus ꝙ tunc sufficeret delibe ratio cleri cũ episcopo. facit. ca. fi. de ec. edi. ⁊ quod ibi no. aut necessitasvł pie tas cōcernit de directo ⁊ principałr vti litatẽ ecclesiarũ ⁊ laicorũ vt puta  pra | na societas territoriũ ciuitatis incẽdij deuastat p̃dia in quo ecclesia multas possessiōes hʒz ⁊ tũc ecclesia. dʒz ↄtribue re nō tñ ad deliberationẽ soluʒz populi sʒz opʒz ꝙ clericꝰ ⁊ populꝰ principałr cō ueniāt ⁊ deliberẽt  q oẽs tangit dʒz ab omnibus approbari in cle. j. ⁊. ij. de cẽsi. ⁊. c. ad hoc de offi. archi. fatet̃ tamẽ Pa. vbi. s̃. in. d. c. nō minus ꝙ si clerus nollet sine legitima eā consentire ꝙ pos sent laici implorare auxiliũ superioris ecclesiastici vt cōpellat eos vt ĩ. c. nullꝰ de iure pa. in argu. ⁊ in hoc casu nō hʒz locum dispō. d. c. aduersus  ↄsultatiōe romani pōtificis quia hec impẽsa non fit propter publicāvtilitatẽ sed propter priuatam ecclesiam ⁊ sic sumus extra casum prefati. c. aduersus facit clemẽ. prima. ⁊ secunda de cẽsi.
¶ Tertiodecimo hʒz ĩmunitatẽ ꝙ eccle
38
*sie vel clerici non tenent̃ ad gabellas q̃ hodie ĩponunt̃ ĩ vino⁊ siłibꝰ ẜm pa. in d. c. nō minꝰ ĩ fi. ꝑ. d. aut̃. Jtẽ nulla cōitas tenet bal. ĩ. d. l. placet. C. de. sa. sanc. ec. nisi gabella fuisset imposita ꝓ oneri bus ad q̃ tenet̃ ecclesia  tũc succedit loco onerum vt voluit Butriga. in. d. l. ad instructiones.
¶ Vtrũ eccłia teneat̃ ad gabellas si ali
39
*quid donat̃ vel legat̃ ei: ẜm statuta quo rundā. Rñ. ꝙ nō. xxiij. q. viij. §. uis cuʒz duobus sequentibus idẽ si donatur cle rico ar. c. fi. de vi. ⁊ ho. cleri. ⁊. ibi pa. ⁊q no. in. c. similiter. xvj. q. j.
¶ Quid si clericus trāsferat res ecclesie
40
*ad alium locũ negotiatiōis causa. Rñ. pa. in. c. fi. ꝙ nō potest exigi pedagium vel gabella  delictũ clerici non potest nocere ecclesie. vide Fede. consi. cc. secꝰ si sunt sue nō ecclesie.
¶ Vtrũ clerici debeāt soluere gabellaʒz
41
*provino vel frumẽto quod vendunt ex prebenda sua habito. Rñ. bal. ⁊ pe. ⁊ cy. in. l. omnis. C. de epis. ⁊ cleri. ꝙ non nec etiam ad portam idẽ bar. in. d. l. placet nec etiam ẜm pa. in. di. ca. fi. de patrimonio debet soluere gabella vel pedagia facit cle. presenti de censi. ⁊ ca.  eo. titu. lib. vj.
¶ Quid de gabella q̃ ponitur suꝑ car
42
*nibus vino ⁊ hmōi quā ecclesie soluunt indirecte cũ emant carius ab illis q̇ vẽ dũt ꝓpter talẽ gabellā. Rñ. ẜm Ricar. ĩ quolibet. ꝙ si cōsules ponunt talem gabellā ꝓpter abusum ⁊ excessum eoꝝ sic nō licet sʒz soluāt de suo ꝓprio. Siꝟo po nũt ꝓpter cōem vtilitatẽ tā clericorũ laicorũ sic licet eis. Si ꝟo ꝓpter vtilita tẽ laicorũ principaliter ĩdirecteꝟo cleri corũ ⁊ a remotis puta  ꝓsperitas ciuiũ redũdat in vtilitatẽ ecclesie ⁊ personaꝝ ecclesiasticarũ: tũc distinguo aut faciũt animo extorquẽdi pecunias ab ecclesia sticis quas alio mō nō pñt ⁊ sic nō licet aut nō aĩo extorquẽdi ab ecclesiasticis hoc faciũt  etiā si nō essent ecclesiasti ce ꝑsone q̃ emerẽt talẽ gabellā ponerẽt tunc licet eis habita autoritate dñi tem poralis ⁊ habita mode ratōe ponat̃ ma gis suꝑ his q̃ sepius emunt̃ a clericis aut ab extraneis aut a pauꝑibꝰ  ab alijs ciuibus ⁊ sic clerici nō possunt cōqueri cum pñt alibi emere licet nō ita comode. hec probantur. ff. de no. oꝑ. nũ. ¶ Que pena collectantiuʒz ecclesias vel
43
*clericos. Rñ. ẜm pa. in. c. aduersus.  im mu. ec. d. an. in suis reportationibus vo luit ꝙ post fuerĩt excōmunicati seu inciderũt excōicationẽ post monitionẽ ꝑ. c. nō minꝰ siue tollerẽtur siue ignorẽ tur: nō teneāt snĩe. aut statuta taliũ ip̃o iure. siue sint edita ↄtra ecclesiā. siue cō tra: cũ ꝑsonā etiā laicā alij volũt ꝙ subdito ex quo cũ effectu collectauerũt ipso iure sint nulle. ⁊ huius opi. videt̃ pa. ⁊ mihi placet.  ex verbis proemij colligitur mens disponentis. vt. l. fi. ff.  here. insti. ⁊ per bar. in. l. ambitiosa. ff.  decre. ab ord. fa. ex quibus patet ꝙ. d. c. aduersus voluit aliquid addere ad ius antiquum. ꝙ patet in verbo addicimꝰ ibidem. de alia autẽ pena vide. s̃. excōmunicatio. v. casu. xxviij. ⁊ excōmunica tio. vij. casu. v. tenetur etiā vltra peccatũ mortale cōmissum. ad restitutionem omnium ablatorum. xiiij. q. vj. c. si res cũ similibus.
¶ Quartodecimo hʒz immunitatem ꝙ
44
* | nec ecclesia nec monasteria vel hospita lia tenentur ad lucratiuā descriptionẽ vt in. §. sancimus. xxiij. q. viij. ⁊ no. ꝙ lu cratiua descriptio ẽ quarta pars bonorũ q̃ curialibꝰ relinquebant̃.  fiscꝰ vẽ dicat exceptis relictis curialibus ⁊ eoꝝ ↄiũctis. de quo hẽs. C. q̇ ⁊ a quibꝰ quarta pars. li. j. ⁊. ij. C. de ĩpo. lucra. descrip. l. vnica.
¶ Quintodecimo ꝙ laicorũ statuta nō
45
*habẽt locũ suꝑ rebus ecclesie. c. fi.  re. ec. nō alie. vide. j. statutum. §. vij. predi ctuʒz priuilegiũ limitāt quidā verũ nisi papa approbaret tale statutũ vt in gl. c. ecclesia sctẽ Marie de cōsti. Quodveꝝ credo ẜm bal. ibidẽ qñ ex p̃sse ⁊ nomĩa tim approbatur a papa secꝰ si gñaliter approbaret statuta  nō valerent ↄtra ecclesiā ꝑ talẽ approbationẽ cum sit cōtra libertatem ecclesiasticam ⁊ sic tene ⁊ vide eundem Bal. in capitulo primo per quos fiet inuestitura.
¶ Sed q̇d de statutis laicoꝝ impedien
46
*tibus quoquomō liberā facultatẽ donā di ecclesijs aut ꝓ aĩa. Rñ. pa. ĩ. c. relatuʒz el. j. de testa. ꝙ non valent vt not. in. l. j. C. de sa. san. eccle. facit quod not. Jo. an. in. c. fi. de immu. ec. li. vj. vbi dicit ꝙ nō obstāte statuto quo q̇s ꝓhibet̃ donare forẽsibꝰ seu nō suppositis iurisdictiōi ꝙ poterit donari ecclesie  nō pñt infe riores tollere priuilegiũ suꝑioris ⁊ hāc opinionẽ fouet aꝑte bal. in. l. generali. C. de sa. san. ec. ⁊ idẽ in aut̃. cassa eo. tit. ponit aliam. q. notabilem statuto caue tur ꝙ testm̃ insinuet̃ ꝑ heredes infra sex menses aliter sit irrituʒz ipso iure cle ricus est heres ⁊ nō insinuat nunquid sit nullum testm̃ ⁊ respondet ꝙ nō quia statutum non astringit clericum nec for tius ecclesiam quando fuisset heres instituta ⁊ ex his infert pa. ĩ. d. c. relatum ꝙ quamuis statuto caueatur ꝙ mulier nō possit donare ecclesie seu ad piam causam seu testari ⁊ se obligare eccłievł ad pias cās sine pñtia. duorũ agnatoꝝ suoꝝ tñ pōt donare testari ⁊ se obligare eccłie vel ad piā cāʒz sine hac solennita te  relicta vł donata eccłie vł ad pias cās dñt determinari ẜm canones ⁊ nō scm leges vł statuta q̃ sũt pars iuris ciuilis. l. oẽs ppłi. ff. de iusti. ⁊ iure idẽ tʒz dñs Anto. in. d. c. relatũ. ⁊ ꝑ bar. ĩ. l. j. C. de sum. tri. Sʒz bal. ĩ. c. ec. san. Marie. ⁊. c. q̃ in ecclesiaꝝ de cōsti. tʒz valere si di sponat statutũ de re ĩmobili. Sʒz ↄ̃ euʒz est casus in. c. fi. de rebꝰ ec. nō alie. ⁊ ibi Jmo. ⁊ bene.
¶ Vtrũ laici possint statuere suꝑ mor
47
*tuarijs. Rñ. Jo. de imo. ĩ. d. c. fi. ꝙ sic qua tenus disponit ĩ his qui nō applicātur eccłie. addit Pa. ibidẽ aut ↄcernũt diui nũ cultũvel refrigeriũ aĩe  cũ hec sint ānexa iuri spũali nōvaleret. vtputa. q nō dẽtur nisi tot cerei vel nō ĩuitẽtur ni si tot clerici ⁊ hmōi igit̃ solũ valet in cō cernẽtibus pōpas mũdanas q̃ sunt po tius ↄsolatiōes viuoꝝ  suffragia mor tuoꝝ nec ecclesia talia approbat̃. vt ĩ. c.  preposterũ. xiij. q. ij. Et sic transeunt cōiter do. ĩ. d. c. fi. ⁊  dicit Bal. in. le. j. C. de lati. lib. tollẽ. per istũ tex. ꝙ equi et arma ducti ad sepulturā militis. ⁊ cerei debent remanere apud clericos vel fra tressepelientes qua si sequela cadaueris. ar. l. medico §. fi. ff. de au. e ar. leg. iō nō valeret statutũ laicorũ.
48
*¶ Vtrũ istud priuilegiũ. d. c. fi. de re. ec. nō alie. de quo. s̃. in. §. xlv. extẽdatur ad res patrimoniales clericoꝝ. Rñ. gl. in. c. ecclesia sancte marie de ↄsti. ꝙ sic ⁊ in. c. fi. de vi. ⁊ ho. cler̃. ⁊ in. c. ex literis de pigno. ⁊. lvj. q. j. in. c. siłr. est etiā glo. singu laris apud legistas ẜm Frā. tigri. in. l. fi. §. patrimonioꝝ inverbo pontifex. ff. de mu. ⁊ ho. hẽs. l. decernimus. C de epi scopa. audi. in ↄtrariũ faciunt q̃ dico. j. prescriptio. §. xxxviij. ⁊ credo verius.
¶ Sextodecimo ꝙ nec etiā prelati aut
49
*ꝑsone ecclesiastice possunt ecclesijs nouos cẽsus imponere aut veteres auge re aut alio modo grauare vi hoc. s̃. cẽsus. §. j.
¶ Vtrũ archiep̃i aut ep̃i possint aliq̇d
50
*exigere ab ecclesijs vel clericis. Rñ. pa. ĩ. c. cũ apostolꝰ de cẽsi. ꝙ dũ visitant pñt exigere obuẽtionẽ q̇ eis ↄcedit̃. ĩ. d. c. cũ apłs aliud non de quo vide. j. Visita|tio. §. iij. talias aũt ⁊ exactiōes eis face re nō pñt sʒz ad charitatiuā subuentionem possunt cōpellere si rationabilis ⁊ manifesta sit causa. puta vult ire romā pro communi vtilitate vel necessitate. ⁊ hmōi. ⁊ nullo modo potest p̃scribi istud susidium charitatiuũ. Ab oratorijs aũt ⁊ alijs locis nō religiosis etiam ratione visitationis nō possunt exigere ꝓcurationem. c. vlti. de censi. ⁊ ibi pa.
¶ Vtrũ rector eccłie possit rẽ eccłie pro
51
*sua necessitate obligare puta.  erat in firmusvel egebat indumẽtis. vel ꝓ necessitate ecclesie. Rñ. Jo. an. in. c. ex p̃sen tium. de pigno ꝙ sic. ⁊ sucessor tenebit̃ ⁊ cũ eo transeũt cōmuniter doct. sʒz ego limito sic. ꝙ aut ecclesia bñ abundabat fructibꝰ ⁊ sic nō tenebit̃ successor: quia fructus futuri tꝑis reseruant̃ successori vt de ipsis viuat. ꝑ. c. p̃senti. §. porro. de offi. or. li. vj. Aut fructus nō sufficiebāt ad necessitatẽ. ⁊ sic est vera opinio. Jo. an. distingnit etiāpa. ĩ. d. c. ex presentiũ. ⁊ bene ꝙ si ecclesia erat impotẽs a ṗncipio qñ eā impetrauit. ⁊ sic sibi ĩputet nec poterit obligare nisi pro sua vita sʒz tenetur viuere de industria aut fortius ex pr̃imonio nō aũt vendere vel obliga re rem ecclesie. tex. est not. cuʒz glo. xxj. q. j. c. j. facit. c. clericus victũ. xcj. di. si vero est facta impotẽs post eā accepit etiā in isto casu nō pōt eā obligare sʒz dʒz age re ↄ̃ parochianos vt p̃stent sibi necessaria ex quo seruit eis ĩ diuinis ⁊ est cā licita subtrahẽdi parochianis diuina. vide bonam glo. de conse. dist. j. homo christianus.
¶ Vtrũ debeat fieri ↄpẽsatio cũ ꝑditis
52
*ex negligentia administratoris ecclesie cũ acq̇sitis ex eiꝰ diligẽtia. Rñ. pe.  an. in. c. ↄsensus  re. ec. nō alie. ꝙ sic. alle. l. cũ queritur. ff. de admi. tu. ⁊. l. gaiꝰ ⁊ ibi bal. eũ sequitur. ff. de vsur. sed cōtra eos facit ꝙ no. pa. in. c. ex presentiũ. de pig. vbi tenetꝙ si rector ecclesie potuit acqui rere aliquid ecclesie ⁊ nō fecit ꝙ tenet̃ ipsi ecclesie. ⁊ pro hoc habes tex. cuʒz gl. xij. q. iiij. c. fi. ad ĩstar tutoris qui ad hoc tenetur vt in. l. quicquid. C. arbi. tute. et sic patet ꝙ etiā tenetur de leui culpavt patet ĩ. d. l. quicquid si nō laborat vt ac quirat ecclesie ⁊ in. d. c. fi. sʒz hoc nō intelligas ꝙ teneatur laborare ꝑsonalitervł ex doctrina aut artificio vt acquirat sʒz soluʒz cũ solicitudine in rebus ecclesie ⁊ ex tali solicitudine acquisitum est ec clesie ⁊ ideo nō potest dari in recōpẽsa tionem sed. d. pe. intelligit de acquisito per exercitiũ corporale vel alio modo ĩ quo acquirit sibi de quo habes. s̃. clericus. xiij. de quo bñ potest recōpensare ⁊ sic intellige. l. per ip̃m alle.
¶ Vtrũ prelatus ecclesie possit de rebꝰ
53
*ecclesie dare remunerā di causa. Rñ. gl. ĩ d. c. consensus. ꝙ sic. facit. c. si quos. ⁊. c. cum redẽptoris. xij. q. ij. ⁊ dicit gl. ĩ. d. c. si pater. §. j. ⁊ in. l. filiusfamił. in ṗnci. ff. de do. ⁊ tex. in. l. etiā. §. ex preterito. ff.  ma. vindi. facit. l. cũ plures. ff. de admi. tuto. ⁊ quod no. bal. in. l. j. C. māda. Vnde dicit idem bal. in. l. iubemꝰ. C. de sac. sanc. eccle. ꝙ pretextu beneficij colorati non potest prelatus remunerare amicum suum ⁊ ideo vera merita debent es se. facit glo. in. d. c. si quos. ex quo aduer te ꝙ remuneratio nō est restricta ad regulas iuris. glo. est singularis in. l. aq̇lius regulus. ff. de dona. ⁊ facit. d. §. j. adeoꝙ q̇libet administrator donare potest remunerādi causa. l. tutor ẜʒz digni tatem. §. fi. ff. de admi. tu. ⁊ est glo. cap. ep̃s qui mācipiũ. xij. q. ij. simul tũctis ad dit etiā. d. Ant. ⁊ Pa. in. c. ceteruʒz de do na. ꝙ etiā potest dare ex causa alia: puta. vt ecclesia habeat amicos pro sua de fensione ⁊ huiusmodi. Limitant tamẽ in isto casu ⁊ causa remunerandi veruʒz dummodo resque donatur sit mobilis ⁊ minima. vel de fructibus quia immo bilia ⁊ etiam mobilia magna nō potest nisi cum debita solennitate ⁊ causis de quibus supra. Alienatio. §. fecundo ⁊ iij. ⁊ iiij.
¶ Decimoseptimo se extendit immuni
54
*tas ecclesie ita ꝙ ecclesia si caret ꝓprio prelato nō currit sibi p̃scriptio lʒz p̃latꝰ superior possit pro ea agere ẜm Jnno. ĩ ca. olim el. j. de resti. spo. tex. est in capi. | j. de re. ecc. nō alie. li. vj. licet bar. in. l. ij. ff. de aqua plu. ar. dubitauerit.
¶ Decimooctauo ꝙ res ecclesie nō pos
55
*sunt alienari sine certa solẽnitate vide s̃. Alienatio.
¶ Decimonono ꝙ vnam ecclesiā nemo
56
*potest ledere quin videat̃ oẽs ledere  ꝑticulares ecclesie sunt membra vniuer salis eccłie facit. c. loquit̃. xxiiij. q. j. sicut in simili r q̇ tāgit aurẽ totũ hoĩem tetigisse dicat̃. c. vulgarius. de pe. dist. j.
¶ Vigesimo ꝙ de ꝑsonis ecclesiasticis
57
*nemo pōt iudicare nisi iudex eccłiasticꝰ de foro cōp. ꝑ totũ. ⁊ que sint iste persone habes excōicatio. vij. casu. v. §. vij.
¶ Vigesimoprimo ꝙ de rebus ecclesia
58
*sticis ⁊ etiā patrimonialibus clericorũ: aut: de causis spiritualibꝰ iudex secula ris iudicare non potest. Et de istis vide s̃. excommunicatio. vij. casu. v.
¶ Vigesimo sco ꝙ loca pia sũt sub iu
59
*risdictione ecclesie. c. ad hec de reli. do. ⁊ in cle.  cōtingit de reli. do. ẜm pa. in. c. cum sit genera. de fo. cōpet. ⁊ ideo ledẽtes ea sunt sacrilegi cẽsendi. d. c. cum sit generale. sed ledẽs in bonis clericoꝝ siue violẽtia ꝑsone nō cōmittit sacrilegiũ licet super ipsa sit iurisditio iudicis ecclesiastici. vt in. c. si clericus. de fo. cōp.
¶ Vigesimotertio ꝙ relicta in testamẽ
60
*to minꝰ solẽni facta ecclesijs ⁊ pijs locis valẽt. c. cũ esses. c. relatũ. c. indicāte. de testa. de quo. j. legatum. j. ⁊. ij.
¶ Vigesimoquarto ꝙ ecclesia vel eius
61
*possessiones nō possunt pro alienis debitis obligari ⁊ obligans est suspẽsus ab administratione temporaliũ ⁊ spiritualium de solu. c. ij. que tamẽ suspẽsio potest per ep̃m relaxari. consulto indẽnitati ecclesie primo. c. ex parte el. j. de verbo. signi. nō comprehẽdit tamẽ hec suspensio episcopos. c.  periculosum. de sen. excom. lib. vj.
¶ Vigesimoquinto q excōicātur vsur
62
*pantes regalia custodiā ⁊ hmōi de q̇bꝰ s̃. excōmunicati. vij. casu. j.
¶ Vigesimosexto. ꝙ clericus qui eccle
63
*siā ex collatiōe laici tenet si nō resignauerit suspẽdẽdus est ab officio ⁊ benefi cio laicus excōicandus. de iure pa. c. p̃terea. ⁊. c. relatũ iuncto. c. si autẽ vobis. xj. q. iij. ⁊. c. cũ non ab homine de iu.
¶ Vigesimoseptimo ꝙ in choro nō de
64
*bent laici cum clericis stare. de vi. ⁊ ho. cle. c. j. de conse. di. ij. sacerdotum.
¶ Vigesimooctauo ꝙ ecclesia ⁊ ecclesia
65
*stica ornemẽta nō debẽt in vsum secula rium cōuerti. de conse. di. j. ligna ⁊ quin . c. se. de re. do. c. ad hec.
¶ Vigesimonono. ꝙ ludi theatrales cũ
66
*laruis ⁊ siłibus ĩ honestis nō pñt fieri ĩ eccłia. c. cũ decorẽ. de vi. ⁊ ho. cle. secꝰ de honestis q̇ ducũt ad deuotionẽ. ar.  cō secr. di. ij. semel ⁊ di. iiij. q̃ris quasi in fi. ¶ Trigesimo ꝙ ecclesia vtit̃ iure mino
67
*ris ⁊ iure reipublice. ita ꝙ oĩa priuilegia scōcessa reipublice videntur conces sa ecclesijs ẜm gl. in. c. auditis. ⁊ ibi pa. de resti. in integrũ. ⁊ glo. in. c. j. eo. Jtem pōt vt iure imperij ita ꝙ priuilegia attributa imperio intelliguntur attributa ecclesijs. vt ibi alleg.
¶ Qua pena puniant̃ violantes eccłia
68
*sticā ĩmunitatẽ. Rñ. ꝙ diuersa ẜm ꝙ di uersimode violat̃. nā si q̇ violant qͦ ad primũ puniunt̃ nullitate snĩe vt dixi. s̃. Si cōtra ẜm erit solũ mortale pctm̃. Si ↄtra tertiũ: nec mortale pctm̃ est ꝓpter ↄtrariā ↄsuetudinẽ. si ↄtra quartũ vltra mortale nō adiuuant̃ ab eccłia. Si ↄtra q̇ntũ vr̃ mortale. Si cōtra sext ũ peccāt mortaliter ⁊ alia pena de qua dixi. Si ↄ̃ septimũ cōpellunt̃. si ↄ̃ octauum credo teneāt̃ ad restitutionẽ de dāno dato vl tra mortale ꝙ cōmittũt. idẽ dic si ↄ̃. ix. x. xjij. x. ⁊. xiij. ⁊ puniunt̃ pena vt ibi dixi. Si ↄ̃. xiiij. idẽ dic. siłr si ↄtra. xv. dicit Al bri. in aut̃. cassa. C. de sa. san. ec. ꝙ faciẽ tes statuta contra libertatem ecclesiasticam puniuntur pena priuationis iu risditionis ⁊ mille marcarum. rectores statuarij scriptores iudicātes scm talia statuta sunt ip̃o iure infames et eorum sentẽtie nulle ⁊ alij actus legitimi nihil valẽt vt pʒz ĩ corꝑe. vnde hec aut̃. sumitur in originali q multi habent post librũ feudoꝝ: ⁊ est constitutio fede rici iunioris. ⁊ etiā sunt excōicati. vt. s̃. | excōicatio. vij. casu. xxij. Si ↄ̃. xvj. vbi di xi. si ↄ̃. xvij. xviij. ⁊. xix. peccāt mortalit̃. Siłr si ↄ̃. xx. xxj. xxij. si contra. xxiij. vltra mortale tenẽt̃ ad restitutionẽ si ↄ̃. xxiiij. xxv. ⁊. xxvj. pʒz ibi. Si contra. xxvij. male faciũt si ↄmittũt ↄtra. xxviij. est nullitas alienatiōis ⁊ peccāt mortaliter. Siłr si cōtra. xxx. mortale peccatum est.
Jmpedimetum

Jmpedimẽtum

vide. j. matrimonium. iij.
Jmperiu

Jmperiũ

merũ est habere gladij po testatem ad aĩaduertẽduʒz in facinorosos hoĩes q ⁊ potestas appellat̃. Mixtum vero imperiũ in dāda possessiōe cōsistit. vt in. l. imperiũ. ff. de iur. omnium iudicum. ⁊ vide ibi glo.

De notatis in hoc ꝟ. ⁊ an ⁊ quō pre scribat̃ ĩperiũ merũ ⁊ mixtũ no. Bar. in l. j. C. de emā. li. ⁊ ĩ rub. C. q̃ sit lōg. cōsue. ⁊ ĩ. l. j. col. iij. C. de here. vł act. vẽ. ⁊ Alex. in. l. imperium. ff. de iur. om. iu. ꝙ cōsue tudine. vbi quid sit merũ imperium. et quid mixtum. ⁊ quibus competat.
Jmpossibile

Jmpossibile

r aliqñ illud q non comode possumus facere ⁊ sic sumitur in. c. chatanẽsis ecclesie. lxj. dist. ff. de ꝟb. sig. l. nepos proculo ĩpossibile r q non est honestum vt de cōdi. insti. l. filius impossibile dicitur ꝙ non iuste potest fieri. xxiiij. q. ij. sane. el primo. ⁊ est in. ar. ꝙ illud possumus q de iure possumus.
Jmpubes

Jmpubes

r masculus donec cōple nerit. xiiij. annũ femina aũt. xij.  in ista etate hoĩes incipiunt pubescere. l. fi. C. qñ tutor vł cura. ⁊ ĩsti. qui. mo. fi. tu. in ṗn. ⁊ hec verũ qͦ ad tute lam. sʒz quo ad matrimoniũ ↄ̃hendũ tādiu est impubes masculus vel femina diu non est potens ad generandũ vt in. c. puberes. de despon. ĩpub. in text. et in glo.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ signāter. j. ꝟ. j. dic ↄ̃riũ  impubes doli capax pōt in culpari de oĩ delicto preter de delicto carnis. c. j. ⁊ ibi Sicu. de deli. pue. de qͦ in. l. j. §. interdũ. ff. ad sił. Jtẽ de delictis in omittendo. l. excipiuntur eo. titu.
¶ Jmpubes vel furiosus capitalẽ frau
1
*dem. i. penā ꝓpter quā capite puniẽdꝰ est cōiter non pōt. ff. de edi. edic. l. cũ au tem. §. j. facit. C. de fal. mo. l. j. in fi.
¶ Jmpuberes torqueri non debent ter
2
*reri tamen solent ⁊ habena vel ferula ce di. ff. ad senatus cōsul. sil lanianum. l. j. .§. impubere autem.
Jncatatio

Jncātatio

vide sortilegium. Super stitio ⁊. s̃. diuinatio.
Jncarceratio

Jncarceratio

vide. s̃. carcer.
Jncendiarius

Jncendiarius

q̇s dicat̃ ꝓprie. RñHost. ⁊ Gof. ꝙ ille q̇ ciuitat̃ẽ vel castrũ domuʒz segetẽ ⁊ siłia aliena incendit malo studio vt odio vel vindicta vel aĩo iniuriādi vt ĩ. c. pessimā. xxiij. q. viij. xij. q. ij. c. cũ deuotissimā de iniur. si q̇s domũ. secꝰ si incẽderet ex negligẽtia vel casu vel iusto bello  ta lis nō ꝓprie r incẽdiarius. itẽ incẽdiarius ꝓprie r qui malo studio igneʒz fecit apponi aut consiliũ dederit aut auxilium: scienter. vt in. d. c. premissam.
¶ Vtrum tales incendiarij proprie sint
1
*excōicati ipso iure. Rñ. vt. s̃. excommuni catio. v. casu. v.
¶ Qua pena puniunt̃ incendiarij. Rñ.
2
*ꝙ de iure ciuili dicit tex. ĩ. l. qui edes. ff. de incendi. qui edes aceruũ vefrumẽti iuxta domum positũ cōbusserit cōuictus verberatꝰ igni necari iubet̃ si modo sciens prudẽs id commiserit si vero casu. i. negligẽtia aut noxā sarcire iu bet̃ aut si minus idoneꝰ sit leuius casti gat̃ hec ibi. ex quo patet illud q̇ nō pōt soluere inere luat in corpore. ff. de iuris. om. iudi. l. si quid id. §. in seruos ⁊. ff. de in ius vocan. l. fi. ⁊. ff. de penis. l. j. in fi. Quo ꝟo ad ius canonicũ vltra mortale si sciẽter ⁊ volũtarie fecit vel ex lata cul pa tenet̃ ad restitutionem totius dāni dati. c. si egressus cum. c. se. de iniurijs ⁊ ibi cōiter doc. Facit. l. si fortuitu. ff. de ĩcẽdi. Si ꝟo fuit in leui vel leuissima cul pa. sic siłr tenet̃ ad restitutionẽ si modo tenebat̃ de leui vel leuissima. culpa non credo tñ peccauerit mortałr. Si autem nihil omisit de contingentibꝰ nō tenet̃ Qñ aũt quis teneatur de leui vel leuis|sima culpa habes. s̃. culpa. §. iiij. ⁊. v. et aduerte ꝙ tales incendiarij culpabiles nō solũ tenentur de damno incẽdij sed etiam de rebus perditis pro incen dio ar. c. fi. de iniur.
¶ Vtrũ rapiẽs res illoꝝ patiunt̃ q̇ incẽ
3
*diũ teneat̃ ad restitutionẽ. Rñ. ꝙ sic. c. si q̇s domũ de ĩiur. nisi haberent̃ ꝓ de relictis puta  ignis tātũ inualuit ꝙ nullus sine periculo vite potest eis suc currere. ⁊ dominus dimittebat eos pro derelictis: tũc si q̇s eas caperet nō teneret̃ restituere de necessitate. argu. l. si quis merces. ff. pro derelicto.
¶ Vtrũ destruẽs domũvicini timore in
4
*cẽdij ne sua cōburat̃ teneat̃ ad restōnẽ. Rñ. din. ti. de ĩcẽ diarijs ꝙ nō si erat iustus metꝰ puta  iam ignis ꝑuenerat ad domũ vicini vel ꝓbabiłr dubitat̃  tp̃s erat ventosum ⁊ hmōi. l. ij. §. q ait p̃tor. ff. de incẽ. rui. ⁊ nau. vnde dicit tex. in. l. si alius fecerit. §. est ⁊ alia exceptio. ff. q vi. aur clā. nullā iniuriā aut dānũ dare videt̃. q̃ perituris edibus. facit. l. si q̇s fumo. §. q dicit̃. ff. ad. l. aq̇. si aũt nō fuit iustus metus tunc tenetur ad simplum damnum ẜm Ho. addit ta men ho. ꝙ si a vicinitate domus alicuius est dirupta iusto metu incendij ꝙ iudex ex officio ⁊ summa equitate debet facere ꝙ vicini ei satisfaciant quilibet pro parte sua. ar. l. j. §. equissimum. ff. ad. l. rho. de iactu. ⁊. l. interdictũ. ff. q̇ po. in pigno. ha.
Jncertorum

Jncertorum

restitutio. vide infra restiuttio. ij. §. xj. ⁊ se.
Jncestus

Jncestus

est cōsanguineaꝝ vel affiniũ abusus: vnde ĩcestuo si dicunt̃ q̇ cōsanguineis vel affinibus abutuntur. xxxvj. q. j. §. cum ergo.

De notatis in hoc. §. ⁊ ad ampliādũ hic dicta dic ꝙ incestus dicitur coi tus carnalis ĩter affines ⁊ collaterales. insti. de nup §. sʒz et si aduersus. per gl. ⁊ in aut̃. de incest. nup. ꝑ gl. q est verũ siue cum marito siue sine. l. si adulteriũ de adul. ⁊ punitur sicut adulterium. l. si adulterium cum incestu. ⁊ ibi. glo. ff. de adul. vide gl. ĩ aut̃. de ĩcest. nup. in ṗn. ⁊ in auten. incestas. C. eo. ti.
¶ Vtrum incestus sit grauius adulte
1
*rio. Rñ. ꝙ sic. xxxij. q. vij. §. sunt enim. et c. seq. vincitur tamen a peccato contra naturam vt in. d. c. quod incipit adulte rij malum.
¶ Vtrum accedens ad monialem com
2
*mittat incestũ. Rñ. ꝙ sic. xxvij. q. j. virgi nibus  spōsa dei est qui est pater nr̃. xij. q. ij. qui abstulerit nec solum incestũ sed ⁊ adulteriũ  sponsam alterius cor rumpit ⁊ etiam sacrilegium vt in. d. c. virginibus sed tamẽ nō sunt tria peccata sed vnuʒz solũ ẜm Hugo. lʒz sortiat̃ diuersa nomina.
3
*¶ Vtrũ ĩcestuosus possit ↄ̃here. matrimoniũ. Rñ. pa. cũ. c. j. de eo qui cogn. cō san. vxoris sue ꝙ non sed nec etiā exige re potest debitum a propria vrore  priꝰ habuit añ incestũ cōmisit. xxvij. q. ij. qui dormierit. nisi dispensetur cum eo. ⁊ si exigit peccat mortaliter ẜm Vin cen.  facit cōtra preceptum canonis. arg. c. ij. ⁊ de maio. ⁊ obe. sed tu tene vt j. matrimoniũ. iij. ĩpedimẽto. ix. i prin. ¶ Sed q̇d si contrahit de facto. Rñ. pa.
4
*in. c. transmisse de eo qui cogno. cōsan. vxo. sue. ꝙ tenet matrimonium ⁊ redde re tenetur debitum: exigere autem non poterit sine peccato mortali nisi dispen setur cũ eo. Pa. tamẽ in. c. literis de pre sumptionibus. videtur velle ꝙ ista pena. s. ꝙ nō possit contrahere vel exigere incestuosus solum locum habeat quādo constat de incestu qualltercun ar. d. c. literis. ⁊. xxvij. q. j. Si quis sponsaʒz ⁊ placet mihi.
¶ Quis poterit dispensare vt talis con
5
*trahat vel post contractum exigat. Rñ. pa. in. d. c. j. ꝙ si incestus est vere cōmis sus vt puta quia cognouit consanguineam vxoris sue cũ qua iam cōsumma uit matrimonium vel cũ cōsanguincis proprijs quod est vere incestus vt in. d. .§. cum ergo tũc episcopus non poterit dispẽsare nisi ex causa. Puta ratione in uẽtutis ⁊ huiusmodi: quo casu bene po terit. c. si duo. xxxv. q. vj. Jdem tenet et dicit communiter tenere doc. in. c. trās|misse de eo qui cogn. consan. vt etiā exi gere possit. Si vero incestus nō est vere commissusvt puta quia cognouit cō sanguineam sponse nōdum cognite sic episcopus poterit dispẽsare etiam sine causa vt contrahat non tamen cũ spon sa illa de futuro si commixtus est in va se ⁊ ibi consũ mauit cum eius cōsangui nea sed cum alia que sibi nō sit affinis poterit etiā sine dispẽsatione vt est gl. in. c. quidā. xxvij. q. ij. cũ tex. Quidā pre dicta intelligunt de eo solũ qui commi sit incestũ cũ consanguinea vxoris sue sed de alio incestuoso nō habent locuʒz ita ꝙ potest ⁊ cōtrahere sine dispensatione ⁊ exigere debitũ post cōtractũ. sʒz cōtra videtur text. c. si duo. viri. xxxv. q. vj. ⁊. q. iij. c. de incestuosis vbi tex. clarꝰ. ⁊. c. nec eam ⁊. xxij. q. vij. si quis viduaʒz. Et ideo dic ꝙ generaliter omnis incestuosus prohibetur cōtrahere. Nec obstat ꝙ titulꝰ de eo qui cog. consan. vxo. sue solum loquitur de incestu cũ cōsan guinea vxor: quia vnũ ius suppletur ꝑ reliquum. ⁊ de hac materia vide matrimoniũ. iij. impedimento. ix. in princip.
Jnconsideratio

Jnconsideratio

est qñ inter diuer sa q̃ occurrũt non bene iudicatur ⁊ determinat̃ quid est facieñ. et ideo inconsideratio est ex defectu circa actũ iudicij sicut ↄsideratio pertinet ad iudicium rectũ. Quod quidẽ rectũ iudiciũ in hoc cōsistit quando vis cognoscitiua apprehẽdit rẽ aliquā scm ꝙ in se est ꝙ prouenit ex recta dispositiōe virtutis apprehẽsiue sicut pʒz in speculo quod sit bene dispositũ apparẽt imagines recte. Si vero sit male dispositum apparent torte vel obscure. Quod aũt virtus cognoscitiua sit bene disposita ad recipienduʒz res ꝓut sunt contingit radicaliter. ex natura cōsum matiue ex exercitio ⁊ munere gratie et directe quidem ex virtute cognoscitiua ex eo ꝙ non est imbuta prauis opinionibus sed veris et rectis: indirecte vero ex bona dispositione virtutis appetitiue ex qua sequitur ꝙ bene iudicat de appetibilibus. defectus autem recti iudicij ad vitium incōsideratiōis pertinet ex eo ꝙ contẽnit vel negligit attendere ea ex quibus rectũ iudiciuʒz ꝓcedit ⁊ sic incircũspectꝰ est ad nō intuẽdũ circunstantias negocij loci tꝑis persone ⁊ hmōi ⁊ pericula q̃ possunt cō tingere. Et  hoc maxime sacit luxuria propterea ponitur filia eius.
Jnconstantia

Jnconstantia

similiter est filia luxurie que est quādo quis non stat constans in bono propo sito sʒz sine causa rationabili ex aliqua passione precipue ex amore concubine facit contrarium illius quod delibera uerat: ideo sicut precipitatio est ex defe ctu circa actum consilij ⁊ incōsideratio circa actũ iudicij. ita instātia circa actũ p̃cepti defecit:  defecit in precipiẽdo que sunt ↄsiliata ⁊ iudicata ⁊ lʒz ira ⁊ in uidia q̃ impediũt rationẽ ad aliud cau sent inconstantiam tamen luxuria eaʒz extinguit hec ex sancto Tho. ij. ij. q. liiij.
Jndicium

Jndicium

quid est. Rñ. Bal. in. l. ea quidem. C. de accu. indicium plenum est diuinatio rei ꝑ signa sufficiẽtia per q̃ animꝰ in aliquo tan vero quiescit ⁊ plus inuestigare nō cur rat vt. C. de rei vẽ. l. j. indicia. Semiplenum vero indicium est p̃sumptio fortiter mouens animum ad aliquod credẽ dum vel dicendum de quo in. l. cũ probatio. ff. de proba.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ est in arbi trio iudicis que indicia sufficiāt ad tor turam no. Alex. post Bart. in. l. fi. de qō. ꝑ. l. milites. §. oportet. eo. ti. ⁊. l. de mino re. §. tormenta. eo. ti.
¶ Qualiter ꝓbatur indiciũ. Rñ. ꝙ ad
1
*minus per duos testes vt est gl. singularis ⁊ ibi doc. ĩ. l. fi. C. fami. her. ⁊ Bar. in. l. fi. de qō. ⁊ vt preiudicent reo opʒz ci tetur ⁊ iurẽt testes alias nō preiudicat vt no. in. l. si quis. ff. de adul.
¶ Vtrũ vnũ iudiciũ sufficiat. Rñ. ꝙ ⁊ re
2
*gulariter nō sed opʒz sint plura vt not. gl. ⁊ Bar. in. l. j. §. occisorũ. ff. ad silleia. ⁊ Bal. ĩ. l. ↄgruit. ff. de of. p̃si. teneret tñ ꝓ cessꝰ si nō opponeret̃ uis plura nō p̃cessissent indicia sʒz tñ dānari nō posset | ẽt si in tormẽtis est confessus ⁊ post ratificauit vt est tex. cũ gl. ⁊ ibi bar. i. l. pe. de q̃sti. secꝰ si spōte ⁊ sine tortura est cōfessus ẜʒz pe. de an. in cle. j. de homi. suf ficere tñ aliqñ vnũ indiciũ puta vnꝰ testis integer ⁊ bone fame q̇ testificat̃ ꝙ vidit ↄmittere tale maleficiũ tũc potest poni ad torturā ad inquirẽdũ. no. gl. et doc. in. l. si quis. C. ad. l. iul. maie. ⁊ bar. in. l. j. §. ij. ⁊. l. maritꝰ ⁊. l. pe. ff. de q̃sti. itẽ ↄfessio extraiudicialis rei si est hō ma le vite ⁊ cōditionis sufficit vt dicit bar. in. l. fi. ff.  q̃sti. itẽ iuuenis ĩuenit̃ exire  domo pulchre mulieris vel inuentꝰ est cũ ea in locis secretis ⁊ aptis ad for nicādũvt no. ĩ. c. lr̃is de presum. ⁊ hmōi ⁊ ita vr̃ relinquẽdum arbitrio iudicis quando vnum sufficit.
¶ Vtrũ sufficiāt ĩdicia si reo nō det̃ co
3
*pia ⁊ aduocato suo. Rñ. ꝙ nō vt. l. custo dias ⁊ ibi gl. ⁊ bar. ang. ⁊ imo. ff. de pu. iud. limitat ang. in. l. si vacātia. C.  bo nis vacā. nisi qñ iudex ꝓcedit ex mero officio ⁊ nō ad querelā vt no. do. anto. in. c. qualiter ⁊ qñ el. ij. de accu.
¶ Vtrũ fama sit sufficiẽsindiciũ. Rñ. ꝙ
4
*nō vt tʒz bar. in. l. j. §. idẽ cornelio. ff.  q̃ stio. nisi iungat̃ cũ alijs indicijs: fama tñ cũ vno teste in ciuilibꝰ facit plenā ꝓ bationẽ vt in. c. veniẽs el. prĩo de testi. secus in criminalibus.
¶ Vtrũ ꝑticeps crimĩs ĩterrogatus vł
5
*spōte dicẽdo faciat indiciũ ↄtra sociũ. Rñ. ꝙ nō vt no. bar. ĩ. l. j. §. si seruus. ff.  q̃sti. facit q no. gl. ĩ. l. si filiũ. C. de. li. cā siłr nec pr̃ vł filiꝰ aut alij commẽsales de q̇bꝰ ĩ. l. parẽtes ⁊ liberi. C.  tes. faciũt ĩdicũ. vt no. bar. ĩ. d. §. idẽ cornelio ⁊ hec ꝓcedũt qñ nulla alia indicta vrgẽtia ꝓ cedũt ⁊ iō sociꝰ de socio nō ẽ ĩterrogādꝰ l. fi. C. de accu. fallit ĩ assasinis vt no. gl. ĩ. l. nō iō minꝰ. C.  acc. ⁊ ĩ delictis ĩ offẽsaʒz gñ alitatis vt no. Bart. ĩ. l. reperi. ff. de questi. sicut sũt latrones ⁊ hmōi.
Jndignatio

Jndignatio

est filia ire que non va let videre vel audire eũ cui irascit̃ cōit̃ ẽ veniale p̃ctm̃ nisi ꝑ accidẽs. s. rōne scādali vł  denegat lo
1
*q̇ vel respōdere ĩ casu in qͦ tenet̃ de precepto de quo vide. s̃. diligere. .§. iij.
Jndulgentia

Jndulgentia

ẜm Archi. et sequit̃ Ge. in. c. indulgentia de pe. ⁊ re. li. vj. qñ dicit remissionẽ pene. ij. q. iij. in fi. qñ ↄcessionẽ gra tie: vt lit. pẽ. c. fi. de priui. dudũ qñ di spẽsationẽ. lxxvij. d. c. fi. in. fi. de elec. du dũ el. ij. qñ ius cōe. xxxiij. q. ij. interfectores ⁊. xxxv. q. vj. de incestuosis. qñ accipit̃ ꝓ vacare seu operā dare vñ dr̃ indulgere gule noli q̃ vẽrris amica est. Sʒz hic accipio indulgẽtiā pro indulgẽtijs que dantur in ecclesijs ⁊ hmōi que sic diffinitur. indulgentia est quedam remissio pene debite ꝓ peccato post cōtrictioneʒz habitā de eo. hoc colligitur ex no. in. c. q aũt de pe. ⁊. remis.

De hic notatis ⁊ ꝙ indulgentia dʒz stricte interpretari. no. Jnn. ⁊ Ho. in. c. lʒz extra. de trāsac. Bal. in sua marga. l ver. ĩdulgẽtia. ⁊ in. l. humanitatis. C. de impu. ⁊ alijs substi.
¶ Qualis est ista pena q̃ per indulgen
1
*tias remittit̃. Rñ. glo. in. di. ca. quod āt recitat quin ⁊ ego addam duas ⁊ sic fuerunt. vij. opiniones. prima tenet ꝙ solummodo remittitur alia pena quā deus pro supplemento statuit imponẽ dam in alia vita illis qui solummodo fecerũt pnĩam ẜʒz ꝙ canones imponũt sʒz illā quā canones ĩponunt faciendā nullo mō remittit sʒz hec opinio ẽ falsa tũ  contra tex. apertũ in. c. cũ ex eo de pe. ⁊ re. vbi dicitur ꝙ per indulgẽtias penitẽtialis satisfactio eneruatur tuʒz etiā quia presupponit ꝙ canones penitẽtiales necessario sint exequẽ di con tra tex. in. c. deus qui eodẽ titulo. q̇ vult ꝙ penitẽtia hodie per arbitriũ discreti sacerdotis sit moderāda ⁊ sic est arbitraria facit ad hoc capitulũ mensurā de peniten. distin. j. Secunda tenet ꝙ solum remittit penam taxatam a iure seu a canone penitentiali: sed non eam quā diuina iustitia statuit imponẽdaʒz ⁊ hec ẽ falsa: tũ  presupponit vnũ fal suʒz ↄtra euāgeliũ ꝙ eccłia nō possit ab soluere qͦ ad penā cũ ẽt absoluat qͦ ad culpam per virtutẽ sacr̃i ẜm Scot. in | iiij. d. xiiij. etiā quo ad deũ cum dicatur Math. xvj. xxiiij. q. j. quodcũ ligaueris suꝑ terrā ⁊ c. tũ etiā  sic indulgẽtie essent nociue  absoluendo eos a pena huius mundi transmitteret tales ad grauiora tormẽta in purgatorio. ter tia opinio tenet ꝙ remitt ũt penā debi tā pctō ⁊ qͦ ad deũ ⁊ quo ad ecclesiā sʒz cōcedens onerat se ad satisfaciendũ ꝓ illo cui dedit ⁊ hoc similiter falsa tũ  aliquādo sunt tā modica merita cōcedentis ꝙ nō sufficiunt sibi. tũ etiam  nullus cōcedẽs ab hoc se obligare in tẽ dit ⁊ nemo obligatur nisi q̇ animũ obli gādihabuit. l. obligationũ. ff.  ac. ⁊ obli ga. ¶ Quarta opinio tenet ꝙ remittitur solũ illa pena debita peccato ꝓ quo nō satisfecit ex negłia siue qͦ ad eccłiaʒz siue qͦ ad deũ nō āt illa quā cōtemp sit facere seu noluit ⁊ hoc est falsa tũ  re munerare vult negligentiā cōtra. l. nō ff. ex q̇bꝰ ca. ma. nō em̃ negligentibꝰ sub uenitur sʒz necessitate rerũ impeditus hoc ibi tũ etiā  presupponit ꝙ q̇s pos sit ↄtinuare penitentiā ⁊ esse capax indulgẽtie cũ talis in peccato mortali sit q falsuʒz est. Quinta opinio tenet ꝙ re mittitur ẽt pena infernali alł. tex. de pe nitẽ. d. iij. c. vlt. vbi ptʒz ꝙ bona facta in peccato mortali valẽt ad tollerabilius iudicium subeunduʒz sed hoc similiter est falsa tum quia illud. c. non intelligi tur ꝙ talia bona minuant penā inferni debitā peccatis sed  malũ non cōmittẽdo ⁊ faciendo bonũ non augetur tum etiam quia expresse tenet cōtra. c. tres sunt de pe. d. j. ⁊ de cons. di. iiij. oĩs vbi ptʒz ꝙ pena eterna nullo mō pōt re miti nisi per ↄtritionẽ propriam loquẽ do de eo qui peccauit actualiter. s. de adulte. facit. c. maiores  baptismo. ĩ. §. hic vero dicimus. Sexta opinio tenet ꝙ per indulgentias remittitur pena taxata deo ⁊ etiam a sacerdote imposita si modo ipse sacerdos qui eam imposuit hoc sibi concesserit vt eam per tales remissiones vel in partem vel in totũ possit redimere ⁊ hoc siłr nō vr̃ve ra lʒz gl. in. d. c. q āt ⁊ multi canoniste eā tenuerint tũ  videtur artare ptātẽ superioris quasi nō possit remittere pe nam impositā ab inferiori sue cōtra id quod legit̃ ⁊ no. in. c. q suꝑ his. §. rur sus de voto tũ etiā  vr̃ cōtra tex. p̃fati. c. cũ ex eo inverbo eneruat̃. Septimo opinio tenet ꝙ prefate indulgẽtie valẽt ẜm fran. de may. in tractatu de potestate clauiũ primo quo ad augmẽtũ gratie nā ẜm aug. caritas meretur augeri sʒz ꝑ opera meritoria facta ab existẽte in gratia meret̃ augmẽtũ gratie ergo ⁊ c.  nō dat̃ nisi facientibꝰ opera de sui natura meritoria. Secũdo qͦ ad augmẽtũ glorie  cuʒz nullus possit lu crari indulgentiā nisi per fidẽ ⁊ fides sit virtus cui promittitur visio dei ergo ⁊ c. Tertio valẽt quo ad penā debitā in purgatorio  qñ alicui aliquod debitũ est remissum ab eo q̇ hʒz potesta tem perinde est ac si solutũ esset sed sicut ecclesia imponẽdo penitẽtiā remilit penā purgatoriā ergo remittẽdo ꝑ indulgentiā absolui ab ea. Quarto va lẽt quo ad penam impositā a sacerdote ẜʒz partẽ vł totum prout sonat ⁊ hec est vera opi. quā sequũtur Gof. Jo. an. pa. in. d. c. quod āt ⁊ cōiter alij canoniste ⁊ theo. in. iiij. sen. di. xx. ex quo pʒz ꝙ ille cui imposuit sacerdos pnĩam. vij. annoꝝ ieiunādoruʒz accipiendo indulgẽtiā. vij. annoꝝ absolutusest tenet me lius sit eam facere ⁊ hanc propurgato rio reseruare pro residuo si imposita nō fuisse condigna.
¶ Querit̃ quantũ remittitur per indulgentiā de prefata pena vel debita pena in purgatorio vel in hac vita ꝓ pec catis ↄmissis. Rñ. ꝙ diuersa fuit opinio inter. doc. canonistas ⁊ theo. nā q̇dẽ dicũt ꝙ valent ẜm internā suscipiẽtis de uotionẽ ⁊ nō plus ⁊ huius opinionis videtur fuisse ray. sʒz hec est falsa  sequeretur ꝙ sine exteriori operatiōe valerẽt quod est cōtra cōmuniter theo. in iiij. d. xx. vbi volũt ꝙ nisi quis faciat illud pro quo dat̃ indulgentia nullo mo do ipsam cōsequatur quantũcũ habeat bonaʒz voluntatem licet cōsequat̃ | meritum bone volũtatis. Secũda opi nio tenet ꝙ valẽt ẜʒz deuotionis quātitatẽ ⁊ dati seu laboris magnitudinẽvñ licet dicat̃ qui porrexit manꝰ adiutrices tali eccłie habeat de indulgẽtia. xl. dies tñ si vnꝰ dat plus alterovel de ma gis lōginquo venit ad visitandũ eccle siam in qua est ĩdulgẽtia. vij. ānoꝝ par ticipabit magis quā ille q̇ dat minus vel venit de ꝓpe. sʒz hec opinio implicat cōtradictionẽ eo ꝙ nō esset indulgẽtia sʒz cōmutatio aut opʒz dicere ꝙ ec clesia p̃dicaret falsuʒz si nō ābo haberẽt. xl. dies vel. vij. annos ⁊ iō est tertia opinio q̇ tʒz ꝙ tm̃ valet quātũ valeret ei penitẽtia tot dieꝝ vł tot ānoꝝ ab eo fa cta in hacvita ꝓ quot datur indulgẽtia hoc est ꝙ tm̃ minus puniet̃ in purgatorio quātũ si fecissent pniaʒz ꝑtot dies vel ānos quot sonat indulgẽtia. ex quo ↄcludũt ꝙ sicut penitẽtia facta cũ maiori feruore ⁊ austeritate ꝑ ānũ plusva let ceteris paribꝰ  facta cũ minori sic illi q̇ plus dat ⁊ plus laborat correspōdet annus efficatioris penitẽtie ꝙ alij ⁊ iō plus habebit de remissione uis ābo remissionẽ tot ānoꝝ habeāt. ⁊ hec opinio non placet mihi  vr̃ derogare verbis indulgẽtie cũ dicatur ꝙ dat̃ indulgẽtia tot annoꝝ et debeat intelligi de annis vere ⁊ optime penitẽtie fien de  verba ĩ potiori significato sunt in telligẽda ⁊ latissime in beneficio principis de ver. sig. c. olim tibi. quarta opi nio tenet ꝙ quo ad remissionem extensionis pene tantum valent his qui et prope cũ modica eleemosyna sicut qui de longe ⁊ cuʒz multa eleemosyna ẜʒz ꝙ continetur in forma sed qͦ ad remissionem pene intensiue ⁊ quo ad dipositio nem sui ad recipiendum augmentum gratie sunt impares:  qui plus dat ⁊ magis laborat ceteris paribus plꝰ habebit. hec auteʒz opinio nisi velit dicere quod dicit tertia opinio implicat cōtra dicitoneʒz nisi quo ad illaʒz dispositiōeʒz augmẽti gratie  illud est verissimum rō  si nō debeo ferre nisi pnĩaʒz vij. an no. si dimittat̃ mihi extẽsiue siłr intẽsiue remittetur. Quinta opinio est ꝙ tātuʒz valẽt quantũ sonāt ⁊ tantũ multuʒz dāt quantum parum vel modicum la boranti tũ multum  indulgẽtia ẽ quedā liberalitas que non respicit me rita sed largitatẽ concedẽtis: ⁊ hec quā uis sit magis cōmunis opinio non mi hi placet cũ videatur irratiōabilis nec ill Math. xx. quo dicitur. An non licet mihi facere quod volo an oculꝰ tuꝰ ne  est cōtra me quia loquitur ille tex. de dato ex suo proprio nō exalieno. s. sexta opinio est ꝙ nō plus remittunt de pena nisi quātum meretur ille labor vł il la operatio etiā si talis indulgẽtia nō esset aliter videretur ecclesia inducere christianos ad dimittẽdum opera alia satisfactoria ⁊ solũ intẽdere huiusmodi indulgentijs quod esset absurdũ di cere ⁊ iō dicunt ꝙ soluʒz quo ad nomen dat indulgentiam vt christianos potiꝰ inducat ad talia facienda. ⁊ adducũt dictũ Jnno. q̇ dicit ꝙ propter indulgẽtias generales nō minꝰ tenet̃ penitẽtiā agere homo in hac vita. Sed hec opinio est falsissima tũ quia presupponit ecclesiam predicare falsum: ⁊ facere ma lũ sub specie boni q nullo modo licet etiam pro vita alterius saluāda. c. suꝑ. eo. de vsur. tuʒz etam  fundat se super falso intellectu. ad Jnn.  est intelligẽ dus Jnn. de penitentia prout est extin ctiua inclinattōis ad malũ ⁊ preseruatiua non prout delet penam pro pecca to preterito. et ideo est septima opinio quam puto verissimaʒz vcʒz ꝙ indulgẽtia tum ad augmentum gratie ⁊ glo rie tantum valet quantum est interna deuotio suscipientis ⁊ non plus tuʒz vero ad remissionẽ pene debite in pur gatorio vel imposite a sacerdote in penitentia dico ꝙ indulgentia tantum dimittit quantum sonat dummodo secundum. s. Bo. ⁊. s. Tho. in. iiij. di. xx. ho mo faciat quod sibi imponitur secundum ꝙ eum decet facere. vnde si pauper dat vnũ denarium ẜm ꝙ ei conuenit dare sic habebit indulgẽtiam q̃ da tur porrigẽtibus manus adiutrices si|cut diues qui datvnũ ducatum sʒz non ecōtrario  si diues vellet dare vnum denariuʒz non censebitur porrexisse ma nus adiutrices ⁊ sic nō habebit tantũ de indulgẽtia sicut nec rex diceretur au xiliũ dedisse alicui dādo obolũ sʒzʒz ꝙ cōuenit regi datũ. Similiter si propter honorādam ecclesiaʒz datur indulgẽtia visitantibꝰ eque habebit eaʒz qui de ꝓ pe sicut qui de lōge venit dũmodo visi tet sicut ei cōuenit. s. nō furtĩ nō sine so cietate magna si ẽ dñs ⁊ huiusmodi ali ter nō tantũ habebit ⁊ hec opinio saluat ecclesiaʒz vt nō predicet falsa  verā dat indulgentiā vt sonat concludit rationabilitatẽ vt intelligatur ꝙ id q imponitur debet fieri ẜʒz ꝙ conuenit fa ciẽti ⁊ excludit dissipationem thesauri dũ presupponit rationabilẽ largitatẽ in dispẽsatore addit tamẽ. S. Boñ. vbi s̃. ꝙ lʒz homo nō faciat quod ĩiungitur iudulgẽtia ẜʒz q eũ decet ꝙ propterea nō debet dimittere quin faciat ill ẜm ꝙ sibi placet  lʒz nō habeat tatum de illa indulgẽtia tñ plus habebit de remissione pene pro tali facto  nō haberet ꝓ alio simili ceteris paribus fctō vbi non datur talis indulgentia. Jnn. ⁊ ho. tamẽ tenent ꝙ dũmō quis faciat quod imponit̃ eā habebit sed magis placet opinio sancti Bo. nec per hoc se quitur ꝙ hō debeat dimittere alia ope ra meliora vel satisfactoria ⁊hmōi solũ intendere:  licet iste plus dimitāt de pena alie tñ suntmagis meritorie p̃mij essentialis ꝙ est melius ⁊ preseruatiue a recidiuo ⁊ sub iugatiue carnis dñio rōnis. aduerte hic ꝙ aliqñ dicitur damus indulgentiā oĩm peccatorum vel centũ annorum de penitẽtia sibi iniũcta  tũc solum remittitur penitentia imposita a cōfessore ⁊ ideo si moreretur nō stat im euolaret  nō imponitur eq̃ cōiter. aliqñ dicit̃ damꝰ ĩdulgentiā om niũ peccatoruʒzde quibꝰ contriti ⁊ ore confessi sunt ⁊ sic oblita non remittun tur vel ignorata. aliquādo simpliciter dat̃ remissio oĩm pctōꝝ tũc si nullum post ↄmiserit statĩ euolaret ad gloriā si moreret̃ intellige ẽtꝙopi. s. bo. predicta nō intelligit̃ qñ indulgẽtia dat̃ sic. damꝰ indulgẽtiā cuicũ dicẽti decẽ pat̃ nr̃ vł dāti vnũ ducatũ tali loco ⁊ hmōi in talibꝰ nō requirit̃ cōdecentia ꝑsone vel statꝰ sed effectꝰ operis impositi. sʒz intelligit. s. Bo. qñ ĩponit̃ aliquid generaliter  tũc intelligit̃ ꝙ illud dʒz ĩplere ẜm ꝙ faciẽti ↄuenit not. ẽt ꝙ isti annivel dies indulgẽtie nō sunt āni ce li vel purgatorij sʒz anni huiꝰ vite q ẽ dicere ꝙ tm̃ dimittũt de pena tũ si ꝑ ānũ vel per tot dies fecisset pnĩam
¶ Sʒz q̃rovtrũ dies istivł āni ĩdulgẽtie
3
*sint vtiles vel cōtinui. Rñ. ho. ĩ. c. cũ ex eo  pe. ⁊re. ⁊ seq̇t̃ pa. ibidẽ ꝙ dies erũt vtiles ānꝰ ꝟo ↄtinuus. vult dicere. ꝙ si sacerdos imposuit alicui vt ieiunet. xl. dies siue ↄtinue siue interpolate accipiẽdo ĩdulgẽtiā. xl. dieꝝ erit absolutꝰ. Si ꝟo dʒz agere pnĩam ꝑ annũ q̃liscũ sit illa pnĩa puta ieiunādi ꝑ annũ q̃libet septimana bisvł ter ꝙ ista solũmō tollit̃ ꝑ indulgẽtiā āni ita ꝙ ĩdulgẽtia nō diuidit̃ ꝑ dies sʒz valet respectu āni ĩtegri ꝓut pnĩa ẽ ānis. sʒz ego hoc vlti mũ credo verũ qñ indulget̃ ānꝰ de in ĩiũctis penitẽtijs ꝓut aliqñ dr̃ vt ĩ. d. c. cũ ex eo. Secꝰ aũt credo qñ simpliciter dat̃ ānꝰ ĩdulgentie  credo sit vtilis ⁊ sic dimittit de pena debita pctō in foro aĩe siue sit ĩ posita a sacerdote siue a iu re siue a diuina iustitia. ccclxv. dieꝝ si ẽ plẽaria stati euolat si ĩ tali statu moritur nec purgatorium sentit ẜm ho.
¶ Quomō intelliget̃ indulgẽtia. Rñ. ꝙ
4
*certa doctrina nō pōt dari sed inspiciātur eiꝰ verba ⁊ sic ẜm ꝙ sonant intellige. ar. de priuile. c. cũ ⁊ plantare. sub intelliguntur tamen aliqua semper scilicet ꝙ dans habeat potestatem ⁊ suscipiẽs sit debito modo dispositus de qui bus infra dicetur ⁊ tertio ꝙ faciat q in ipsis cōtinetur ẜm ꝙ ei conuenit fa cere. Jteʒz aduerte ꝙ quando datur indulgẽtia sic puta a primis vesperis vs ad secũdas vel vs ad octo dies sic solũ semel habetur. etiam si intrat de cies secꝰ si diceret̃ ꝙ totiẽs quotiẽs q̇s | visitauerit vel quādo est ꝑpetua ẜʒz san ctũ Tho. in. iiij. di. xx. et cal. q̇ allegat. c. ṗmũ de filijs p̃sby. li. vj. ⁊. c. nō pōt. Rñ. lj. de p̃bẽ. li. vj. ⁊ sequit̃ Jo. an. ⁊ Ge. ĩ. d. c. ĩdulgẽtia. Math. tñ vt recitat Car. in cle. j. de ṗuile. tʒz ꝙ etiā habebit totiẽs quotiẽs visitat etiā quando est tꝑalis ⁊ sequit̃ ip̃e Car. ⁊ in cle. ij. de pe. ⁊ re. et credo verius.
¶ Quis pōt dare ĩdulgẽtias. Rñ. ꝙ so
15
*lus papa pōt dare plenarias ⁊ in toto orbe  ip̃e solꝰ est assumptꝰ ĩ plenitudi ne ptātis. d. c. cũ ex eo. ⁊. xxiiij. q. j. quod cũ. Jtẽ legati dñi pape possũt de iure ꝑpetuas ĩdulgẽtias in terminis sue legatiōis sicut ⁊ ꝑpetua statuta de offi. le ga. c. vltimo in tex. ⁊ ĩ gl. itẽ archiep̃i in sua ꝓuincia ⁊ ep̃i in sua diocesi dũmodo nō excedat summā dieꝝ. xl. siue sit ꝓ anniuersario eccłie siue ꝓ q̃cũ alia cā in dedicatiōe ꝟo basilice possunt cōcedere vs ad summā vniꝰ anni ⁊ nō plꝰ siue dedicet̃ ab vno ep̃o aut archiep̃o siue a pluribꝰ vt ĩ. d. c. cũ ex eo. ⁊. c. nr̃o eodẽ ti. hoc no. cardi. in. d. cle. ij. ꝙ si excedāt hũc nũeꝝ nō valẽt. vt ĩ. c. ĩdulgẽtia de pe. ⁊ re. li. vj. q ĩtellige ẜm gl. ibi dẽ quo ad excessum nō quo ad numerũ ↄcessum alij aũt p̃lati ĩferiores siue seculares siue regulares vt abbates⁊ hu iusmodi nō possunt facere aut dare indulgẽtias vt no. gl. ĩ. d. c. nr̃o nisi ex spā li cōcessiōe aut priuilegio vel alia cā legitima: puta p̃scriptiōe ⁊ hmōi id ei cōpetat vt in. c. accedẽtibus de excess. pre la. possunt tũ cōicare bona sui collegij. item sacerdotes in foro pnĩali possunt dare indulgẽtiā illis quos possunt absoluere ita refert dominus Car. in cle. religiosi de priuile. aluariũ hoc tenẽtẽ argumẽto. c. deꝰ q̇ de penitẽ. ⁊ remis. sʒz tu vide gl. ĩ. c. mẽsurā de penitẽ. distin. j. que hoc tenet. hoc idẽ tʒz Pa. in. c. sicut dignum de homici. allegat. capitulum quẽ penitet de pe. di. j. hoc idem tenent Jnnoc. ⁊ ber. in. d. c. quod autem sed de quanto non determinatur nisi quod al uarius dicit q pōt dare indulgentiaʒz annorum vel dierum sicut ei videbitur dũmodo discrete faciat. hoc idẽ tʒz Jnn. vt refert ⁊ sequit̃ Arch. ĩ. d. c. indulgentie. ad iura q̃ vident̃ cōtraria. Rñ. arch. ꝙ est veꝝ de generalibus aut pu blicis remissionibus q̃ facere non possunt vel debẽt intelligi de pnĩa iniũcta a superiore puta ep̃o quā remittere nō potest. xxj. di. inferior. Q limita ẜm quod dixi s̃. confessio. vj. §. iiij.
¶ Quid si p̃fati p̃lati nō sunt sacerdo
6
*tes. Rñ. lau. in cle. si dñi in fi. de reli. et vene. sanctorũ. ꝙ nihilominꝰ pñt dare. ar. d. c. q aũt de elec. trāsmissaʒz lʒz Hos. dicat ꝙ non debent nisi sint p̃sbyteri. ¶ Vtrũ durent post mortẽ cōcedentiũ.
7
*Rñ. ꝙ sic ẜm Jnn. in. c. ꝙ translationeʒz de offic. le. ⁊ est dictũ solẽne facit quod no. lapus in. c. fi. de rescrip. li. vj. ⁊ sequi tur. Ge. ibidem facit q no. gl. ⁊ doctores in. c. cũ ad hoc de clericis non residẽtibꝰ. ⁊ laudumus in cle. fi. de electio. ⁊ facit ad literas ꝙ saluuscōductꝰ nō ex pirat morte cōcedentis. vide gl. singularẽ. in. c. cũ eo. de ele. in. vj. nec ob. l. fi. ff. de penis  loquit̃ in penalibus q bene not. pa. ꝟo. in. c. fi. de offi. lega. idẽ tenet quo ad indulgentiam de qua hic loquor sed de indulgẽtia seu lnĩa vt pu ta eligendi confessorem vel non residẽ di in bñficio nō sʒz tʒz ꝙ expirat morte cōcedẽtis vel finito eius officio nisi sit facta cũ cāe cognitiōe ⁊ ↄsensu sui capĩ tuli  est in p̃iudiciũ eccłie: ⁊ sic tene ꝙ in ↄcessiōe p̃iudicatiua cōcessa per infe riores pape sine cāe cognitiōe expirat: secꝰ esset si cōcederet̃ a papa vel nō eẽt alteri preiudicatiua sic concordat doc. ¶ Quid si tales dātes sint in peccato
8
*mortali. Rñ. ẜm Hu. ꝙ nihilominꝰ valent ꝓpter officiũ diu tollerant̃ ab ec clesia Facit. c. dictum est. j. q. j.
¶ Vñ assumuntur iste indulgẽtie. Rñ. cōis opinio doc. tā theologoꝝ. in. iiij. 
9
*canonicorũ in. d. c. indulgẽtie ⁊ cle. vni ca. de reli. ⁊ ve. sanctoꝝ ⁊ in. d. c. q aũt est. ꝙ sunt ex abundantia meritoꝝ que vltra mensuram demeritorum suorum sancti substinerũt ⁊ xp̃i. Sʒz ego teneo cum Frā. de may. in tractatu de indul|gẽtijs ꝙ cum merita sanctoꝝ sint vltra cōdignũ remunerata a deo ⁊ sic exhau sta ꝙ solũ dant̃ ex merito xp̃i ⁊ passionis eiꝰ cuiꝰ minima gutta sanguinis vel sudoris sufficeret ad expiationẽ oĩʒz peccatoꝝ q̃ vn fuerũt ꝑpetrata aut ꝑ petrabũt̃  eiꝰ respectu nihil sunt oĩa vt ĩ. c. dānamꝰ circa fi. de sum. tri.  vere dolores nr̃os ipse portauit de cele. mis. c. cũ Marthe. cuiꝰ dispẽsatio tradi ta est suꝑ terrā illi q̇ cura hʒz mistici cor poris ⁊ clauẽ totiꝰ ecclesie militātis de trāsla. c. quāto. ⁊. xxiiij. q. j. c. quodcũ. ¶ Sub qua forma sunt cōcedende que
10
*storibus. Rñ. ꝙ secundum formā q̃ scribitur in. d. c. cum ex eo.
¶ Vtrũ p̃fati prelati possint ↄcedere in
11
*dulgẽtias nō suis subditis. Rñ. ꝙ non nisi in duobꝰ casibus. Primus est in. c. nr̃o. de pe. ⁊ re. vbi archiep̃i concedunt simpliciter ꝑ totā ꝓuinciam lʒz nō sint eius subditi nisi in casibus a iure expressis intellige tamẽ ꝙ nō valent nisi existẽtibꝰ de ꝓuincia nō aduenietibus q̇ ibi nō habẽt domiciliũ. Scs casus est quando illi q̇ volũt eas accipere ha bẽt licentiā a ꝓprio ep̃o ẜm aliquos vt no. Jnn. ĩ. c. q aũt de pe. ⁊ remi. alij ꝟo dicũt ꝙ etiā de licẽtia ꝓprij sacerdotis parrochialis possunt ipsas accipere et cũ hoc trā sit ho. Guil. vero ĩ Spe. dicit ꝙ tutiꝰ est ꝙ habeat̃ ↄsensus ep̃i ⁊ ẜm eũdẽ sufficit etiā ↄsensus metropolita ni sui. d. c. nr̃o. Addit etiā Guil. ibidẽ ꝙ ex cā. iusta pōt ep̃s statuẽs ĩ diocesi sua cōcedere vt ĩdulgẽtie sue ꝓsint veniẽti bus de diocesi aliena. facit. d. c. q autẽ nō tamẽ posset cōcedere ꝙ ĩdulgẽtie ab alijs ep̃is ĩ eiꝰ diocesi cōcesse valeāt. ex qͦ pʒz ꝙ illi q̇ habẽt lr̃as diuersoꝝ ep̃oꝝ dātes ĩdulgẽtias faciẽtibꝰ eis eleemosynas nō valẽt nisi quo ad indulgẽtiā ꝓprij ep̃i vel nisi habeāt licẽtiā a proprio ep̃o vel sacerdote vt tales indulgẽtie ei prosint de fo. compe. significasti.
¶ Sed quid si ep̃s cōcedit indulgẽtiā
12
*⁊ archiep̃s siłr tale q̇d faciẽtibus. Rñ. ꝙ oẽs subditi ep̃i habebũt vtrā alij ꝟo habebũt soluʒz archiep̃i ẜm Host. in d. c. cum ex eo.
¶ Pro quibꝰ causis indulgẽtie sunt fiẽ
13
*de. Rñ. scm cōiter doc. ꝙ ꝓ dei laude ⁊ gloria q̃ p̃cipue relucet ĩ sanctis eiꝰ: san cti ꝟo honorant̃ in cōstructiōe ecclesiarũ ⁊ cōmemoratiōe virtutũ ⁊ ideo recte dātibus celebrantibꝰ eoꝝ festa existen tibus predicationibꝰ visitantibus eoꝝ ecclesias ⁊ hmōi. itẽ sco pro cōi vtilita te ⁊ defensione fidei terre sancte ꝓmotione studij ⁊ huiusmodi.
¶ Vtrũ possint dari pro tẽporalibus tā
14
*tũ. Rñ. ꝙ nō simpliciter sed bene pro tẽ poralibꝰ ad spiritualia ordinatis ẜm. S. Bo. vbi. s̃. ⁊ sic non est simonia.
¶ Vtrũ pro spũalibus tantũ. Rñ. ꝙ sic
15
*sicut Jnn. iiij. dedit indulgẽtiam. x. die rum orantibus pro rege frācie ⁊ predicantibus crucem.
¶ Vtrũ pro remissione iniurie. Rñ. S.
16
*Bo. ꝙ non  in datiōe indulgẽtie debet attẽdi. illud ꝙ sit mere voluntatis nō necessitas sit etiā quid taxabile sit etiam aliquo modo penale si recte dātur quorũ primum deficit in proposito. ¶ Quibꝰ ꝓsunt indulgẽtie. Rñ. vt col
17
*ligo ex Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. quod autem de pe. ⁊ re. ⁊ etiā a Tho. in. iiij. di. xx. ꝙ vt valeant requirunt̃ secũdũ aliquos. vij. ¶ Primum ꝙ sit cōtritus et confessus: videt̃ tamẽ satis rationabile ꝙ hoc intelligatur ẜm ecclesie interpretationeʒz vnde ille q̇ fuit cōfessus in pasca ⁊ post cecidit in mortale peccatũ si cōteratur de eo ⁊ deliberet confiteri in quadragesima futura censebitur confessus ⁊ con tritus ⁊ sic habebit indulgentiam ⁊ lʒz hec sit pia opinio quam pa. in. c. omnis vtrius. de pe. ⁊ remis. tāgit ⁊ Jo. an. in d. c. ꝙ autem. ⁊ in gl. in cle. vnica de reli. ⁊ ve. sanctorum ⁊ Card. ibidem tenet tñ tutius est ꝙ confiteatnr maxime cũ vix sciāt seculares vere conteri si confiteri non pōt comode conteratur ⁊ credo eaʒz habebit: non autem existens in mortali. s. non contritus.
¶ Scm ꝙ habeant deuotionem fidei
18
*qua credat tātā potestatẽ esse apud ecclesiā quia lʒz nō habeamus manifesta | testimonia ante tp̃s gregorij: tñ credendũ est ꝙ etiā ante faciebāt lʒz nō ita frequẽter  ante sua tẽpora raro poterant fieri ita solẽnes ⁊ catholici quia erant magis perfecti non ita indigebāt.
¶ Tertium ꝙ sit subditus eius qui fa
19
*cit ẜm ꝙ dictum est. s̃.
¶ Quartũ q faciat illud ꝓ quo dat̃ in
20
*dulgẽtia alias non valet uis habeat bonā voluntatẽ nā ẜm Tho. in. iiij. xx. di. nō instāte cōditione nō pōt q̇s consequi q sub cōditione cōcedit̃ nec ob. ꝙ deꝰ respicit bonā volũtateʒz. xiiij. q. v. si q̇d.  verũ tũ ad augmẽtum gr̃e ⁊ głie sʒz nō qͦ ad accidẽtalia cuiusmodi ẽ remissio pene vʒz tñ ꝑ accidẽs talis bona volũtas  inquātũ augmẽtat gratiā ꝑ ↄñs ⁊ ↄtritionem auget ⁊ ita operatur ad remissionem pene.
¶ Sed q̇d si aliq̇s facit ꝓ eo. Rñ. ꝙ si in
21
*dulgẽtiā ↄcedẽs exprimit valebit. ałs nō valebit si hoc exprimit etiā si illi pro quo facit si mortuus nō ꝑ modũ indulgentie sʒz suffragij. ⁊ hec est cōis opinio theolorum ⁊ etiaʒz tenet Jnno. in. d. c. ꝙ aũt. nec ob. ꝙ dicas papā nō habere au toritatem suꝑ mortuos:  hoc est veruʒz per se directe. sic nō valent mortuis indulgentie sed ꝑ modũ suffragij bñ valent. alij aũt tenẽt vt refert Card. in. d. cle. ij. ꝙ quādo est a papa taliter data ꝙ etiā ꝓ mortuis possit fieri id quod imponitur ꝙ valet ẜm Tho. in. iiij. ⁊ pe. et aug. de ancho. in lib. de potestate pape. ⁊ ad illud q dicitur Matthe. xvj. quod cun ligaueris suꝑ terrā ⁊ c. Rñ. referri ad papā existentẽ suꝑ terrā  cũ mortuꝰ fuerit ampliꝰ ligare vel soluere non pōt: req̇rit̃ tamẽ si dʒz valere ꝓ alio ꝙ tā ille qui accipit  ille pro. quo accipitur sint in statu gratie aliter nō valeret ne per modum indulgentie ne per modum suffragij. Et placet mihi.
¶ Vtrũ religiosus possit facere id pro
22
*qͦ dat̃ indulgẽtia vt eā habeat. Rñ. ꝙ lʒz nō habeat ꝓpriuʒz nec pro sua volũtate possit exire claustrũ suꝑior tñ nō pōt ei dare licẽtiā aliquid dādi vt visitādi loca sancta ⁊ sic eā habebit sicut alij nō tñ debet dimittere religionis obseruātiaʒz ꝓpter ipsas  plus meretur quo ad p̃miũ essentiale religionem seruando  indulgentias capiendo licet minꝰ quo ad dimissionẽ pene.
¶ Vtrũ ille qui dedit indulgentiā si fa
23
*cit illa ꝓ quo dedit habeat eā. Rñ. vin. ĩ d. c. cũ ex eo. Et Guil. in spe. ⁊ Archi. ĩ. d. c. indulgẽtie ꝙ nō. l. vnica. C. ne q̇s in. c. su. ⁊. l. inq̇sitio. C. de solu. theologi. ĩ. iiij. di. xx. dicũt ꝙ lʒz pricipaliter non possit prelatus sibi dare indulgẽtiā tamẽ data alijs etiā sub eadem forma potest ea vti ⁊ sic tene ꝙ valet vt tenet Gaspar in d. c. nostro. ⁊ sequit̃ ge. in. d. c. indulgentie de pe. ⁊ re. lib. vj.
¶ Quintum ꝙ tm̃ det ꝓ quanto nollet
24
*sustinere penā sibi iniunctā: vñ quantũ daret ne haberet ieiunare tot diebꝰ tm̃ dicunt debet dare si vult eam habere: sed hec cōiter nō tenetur a doctoribꝰ vt tenet pa. in. d. c. ꝙ autem sed sufficit faciat ẜm ꝙ ei conuenit vt dixi. s̃.
¶ Sextum ꝙ ille qui eam vult accipere
25
*non possit facere debitā penitentiaʒz vt petm̃ suum requirit:  si posset facere ⁊ non faceret non valeret indulgentia: sʒz hoc falsum est vt. s̃. patuit ⁊ ideo nō requirit necessario ista duo.
¶ Septimũ ꝙ subsit necessitas in cā ꝓ
26
*qua datur sed hoc similiter non est veꝝ  etiā sine necessitate potest dari vt. s̃. patuit: ⁊ sic patet  quatuor tantũmodo sunt necessaria.
¶ De pena religiosoꝝ pronunciantiuʒz
27
*vel predicātiũ indulgẽtias indiscretas habet̃ in clemẽ. religiosi de priuile. vbi patet ꝙ peccāt mortaliter  prohibet̃ eis virtute sancte obedientie sub pena maledictiōis eterne ⁊ dicũtur predicare indulgentias indiscretas ẜm glo. qñ ꝓnũciant indulgẽtias nō ↄcessas. s. q̃s nō hñt Car. in. d. cle. religiosi dicit ꝙ ẽt si sunt ↄcesse eis dũmō sint indiscrete adeo ꝙ eis nō potuer̃t ↄcedi dñr ĩdiscre te ẜm Pau. q̇ dicit ꝙ dñr indiscrete qñ ↄcedẽs excedit quātitatẽ. d. c. cũ ex eo. Jdẽ ẽt dicit ʒzʒze. ꝙ ĩdiscrete dñr qñ ꝓba ri nō pñt. ar. de ꝓba. qm̃ ⁊. c. post cessio | nẽ ⁊ de fide instru. c. ij. sed qũo peccent mortaliter tene ꝙ solum est qñ p̃nũciāt indulgẽtias nō veras aut nō validas.
Jnepta

Jnepta

leticia est filia gule que qñ sit peccatũ vide ludus. §. ij.
Jnfamia

Jnfamia

est lese maiestatis qualitas reprobata tum ad vitaʒz ⁊ mores per. arg. a contrario sensu sicut fama est illese dignitatis status. vita. ⁊ moribus. cōprobatꝰ ⁊ in nullo diminu tus. l. cognitionũ numerꝰ. §. extimatio. ff. de vari. ⁊ extraor. cogni. ⁊ iō infamis r cuius statꝰ vita ⁊ moribꝰ est reproba tus ficut colligit̃. ff. de in ius vo. l. sed et si hac lege. §. pretor. in gl. ⁊. ff. de obseq̇. a lib. l. honori. ⁊. l. licet.

De his notatis ⁊ an ⁊ q̃ infamia re moueat a dignitate no. in. l. infamia. ꝑ Bar. Bald. ⁊ Jaco. rebuffi. C. de decu. li. x. ⁊ in. l. j. ĩ ṗn. ꝑ Jac. rebuffi. ibi ab honoribus ⁊ dignitate. C. de infa. eo. lib. ⁊ Bal. in. l. j. col. x. C. de here. insti. et non pōt excep. infamie opponi ꝑ infamen. vt no. idem Bal. in. l. cum mulier. ff. solu. ma. ⁊ opponit̃ inepte si nō exprimat̃ causa vel si nō r ꝙ habeatur ꝓ ĩfame. no. idẽ Bal. in. l. j. q. ij. C. de testa. ⁊ Bar. in. l. cum lege. ff. eodem.
¶ Quotuplex est infamia. Rñ. triplex. s.
1
*facti hoc ꝓuenit ex cōi hoĩm locutione de qua per bar. in. l. de minore. §. tormẽta. ff. de questionibus. ¶ Secunda iuris. ¶ Tertia canonica.
¶ Qũo incurrit̃ ĩfamia facti. Rñ. ꝙ ali
2
*qñ incurrit̃ a crimine ita ꝙ crimẽ est ꝓ pria cā infamie ⁊ hec repellit a testimonio ĩ causis grauioribꝰ ⁊ ĩ cā criminali sʒz in alijs admittunt̃ ẜʒz ꝙ plus ⁊ minꝰ sunt infamati aliqñ causat̃ ĩfamia facti ab alio: puta  fuit incarceratꝰ vel fuit ꝓpter crimẽ repulsus a testimonio. vt ĩ c. testimoniũ de testibꝰ vel cũ pr̃ ꝑ ꝟba turpia ĩstituit filiũ heredẽ dicẽdo filiũ meũ ꝓ ditorẽ ne ⁊ hmōi ĩstituo heredẽ vel ei lego vt. C. ex. q̇. cau. infa. irro. l. ea que pater. Jteʒz causat̃ ꝑ ꝟba iudicis dicẽtis alicui postulanti calũniaris vel bene faceres si ad frugem melioris vite conuerteres ⁊ hmōi. vt in. l. verbũ. et in. l. interlocutio. C. e. ti. Multis ẽt alijs modis incurrit̃ vñ qñ ap bonos ⁊ gra ues viros ĩfamat̃ ex aliqͦ facto sic ĩcurrit ĩfamiā facti. d. l. lʒz. ⁊. vj. q. j. sũt plurimi. vt no. ĩ. c. lʒz ex quadā de testi. Jnfamiā em̃ nō faciũt dicta paucoꝝ nec mul tarũ leuiũ ꝑsonaꝝ dũmō apud graues ⁊ bonos non sit opinio lesa. ⁊ not. ꝙ hic graues dñr q̇ nō sũt leues puta ẽ hō bo ne fame ⁊ opinionis antiquus sicut bñ meritꝰ r. q̇ nō demeruit. ff.  leg. ij. l. cũ pr̃. §. rogo. ⁊. l. cũ q̇dā. in ṗnc. de scruti. c. vno. Vñ ⁊ senibꝰ maior fides adhibet̃. ff. de fide instru. l. vlt. ⁊ ar. ff. fami. herci. l. si q̃ sũt. vbi heres in maiori ꝑte prepo nit̃ illi qui in minori parte est heres.
¶ Quẽ effectũ operat̃ hec infamia q̃ hʒz
3
*ortũ a crĩe. Rñ. ꝙ prĩo repellit a dignita tibꝰ. c. inter dilectos. de excessi p̃la.  vi libꝰ ⁊ ĩdignis porte dignitatis patere nō debẽt ⁊ de reg. iur. infamibꝰ lib. vj. Jtẽ repellit a testimonio. Jntellige ĩ cā criminali nō aũt ĩ ciuili nisi ẜm q dixi de infamia q̃ hʒz ortũ a crĩe. Secꝰ si esset ĩfamatꝰ  fuit incarceratꝰ ⁊ hmōi vel a testimonio ałs repulsusfuit  nō repel lit. Jta no. Jo. an. ⁊ Pa. ĩ. c. testimoniũ  testi. ⁊ ĩ. c. inq̇sitiōis. §. pe. de accu. Rica. tñ ĩ. iiij. di. xxv. tʒz ꝙ ĩfamia facti ip̃o iure nō ĩterdicit actꝰ legitimos. Alle. c. si q̇s p̃sbyter de purga. ca. sʒz sunt talibꝰ ĩterdicẽda donec purgationẽ canonicā fece rit. c. ex tuaꝝ de pur. c. Jtẽ repellit a pro motiōe ordinũ de accu. Op̃s deꝰ. lxxxj. di. tātis daniel. ⁊ suspẽdit iā ꝓmotũ ẜʒz ꝙ crimẽ ĩpedit ẜʒz Jnn. de postula. p̃la. c. fi. de elec. c. suꝑ eo. de renũ. c. nisi cũ ṗdẽ. Jtẽ ĩdicit q̃relā ĩofficio si testĩ ↄ̃ testa mentũ fratris si infamis heres a fratre fuerit ĩstitutꝰ ⁊ rũpit. C. de ĩoffi. te. l. fra tres. Jtẽ purgationẽ ĩducit si iudici videbit̃. de accu. veniẽtes ⁊ ibi ho. de hoc ⁊ in gl. in. l. nullā. C. ex q̇. ca. ĩfa. ali. irro. ¶ Quō tollitur hec infamia facti. Rñ.
4
*pa. in. c. ex diligenti. de simo. ꝙ tollitur per cōtrarium factum. vt not. Jo. vj. q. j. c. oẽs. in glo. pōt etiam princeps disponere vt talis infamia non habeat effectum. vt not. Pa. in. ca. cum te de sen. et | re iudica.
¶ Quō incurritur infamia iuris. Rñ. ꝙ
5
*per snĩam ⁊ regulare est ꝙ nō incurrat̃ ĩfamia iuris in criminibꝰ publicis nisi ꝑ snĩaʒz. l. j. ff. de his q̇ no. ĩfa. no. Dy. ĩ di. regula infamibꝰ ⁊ pa. ĩ. c. testimoniũ de testibꝰ. ⁊ q̃ sint publica crimina hr̃ĩsti de pu. iudi. ꝑ totum. De quo vide. s̃. Crimẽ §. vij. Jtẽ incurrit̃ infamia iuris ipso facto in casibꝰ ĩ q̇bꝰ iurẽ cauet̃ ꝙ in currat̃ ip̃o fctō vt cũ imꝑator militi aufert ĩsignia vł mittit aliquẽ in exiliũ. l. ꝙ ait. §. ignominlosa. ff. de his q̇ no. ĩfa. itẽ q̇ exercent ĩprobũ fenꝰ exigẽtesvsu ras vsuraꝝ. iij. qō. vij §. porro ⁊ ibi vide bonũ tex. cũ gl. itẽ cũ aliq̇s dep̃hẽdit̃ in adulterio. l. palā. §. q̇ ĩ adulterio. ff.  rit. nu. vel ↄ̃hit sił cũ duabꝰ vel sił hʒz duas spōsas. l. q̇d igit̃. ff. de his qui no. infa.  bigamis nuꝑ a nobis itẽ qui lenociniũ exercuit vel filias vel nepotes ꝓstituerit. l. athletas. §. ait pretor. ff. eodẽ. ⁊ ibi de multis. Jtẽ qui pugnauit cũ fera. ff. de postu. l. j. §. bestias ⁊ multis alijs de quibꝰ vide in. d. §. porro. ⁊ ad. d. l. athle tas. Et no. ꝙ regulariter omnes ĩfames ẜm leges sunt etiā ĩfames ẜm canones. probat hic rex. notatus in. c. omnes ꝟo vj. q. j. not. Jnno. ĩ. c. quałr ⁊ qñ el. ij. de ac. siłr oẽs qui ex culpis suis ad ordĩes nō pñt promoueri vt in. d. c. omnes. est text. ⁊ ibi vide bonam glo. de hoc. ⁊. d. .§. porro.
¶ Vtrũ cōfessio delicti in iudicio reddat aliquem infamẽ infamia iuris. Rñ. bar. ĩ. l. ĩfameʒz. ff. de publicis iudici. pa. in. c. at si clerici. de iud. ꝙ nō  iudiciũ p̃torum vr̃ req̇rere ad hoc vt sit ĩfamis ꝙ sit condemnatus de crimine. l. j. ff. de his qui no. ĩfa. ⁊ĩ cā criminis cōfessꝰ nō hr̃ pro cōdemnato. vt. l. si cōfessus. ff. de custo. ⁊ exhi. re. ⁊ ideo bar. ĩ. l. furti. ff. de hisqui no. ĩfa. dat cautelam vt soluat qñ requiritur snĩa ad ĩfamiam ĩcurren daʒz cōdemnationẽ añ sentẽtiā ⁊ sic euadet. ar. l. si reus. ff. de procura. siłr not. aliam cautelā. s. ꝙ talis nō litiget ꝑ se sed ꝑ ꝓ curatorẽ  lʒz ipse cōdẽnetur ⁊ ꝓcurator procuratorio noĩe tñ in hoc casu nec dominus nec procurator efficietur infamis vt ꝓbatur in. d. l. furti. §. si quis alieno per text. et gloss. et ibi Bart. hic nota. et doct. et nota ꝙ loquitur quando quis conuenitur vt condemnetur actione famosa vel ex crimine ex quo se quitur infamia. prima tamen cautela non valeret vbi infamia irrogatur ipso iure vt. in capitu. testimonium de te stibus quia per solutionem videretur reus confiteri crimen. l. ad solutionem. C. de re iud. et. l. quoniam. ff. de his qui not. infa.
¶ Vtrum prelatus efficiatur infamis
7
*si remoueatur propter doluʒz. Rñ. Pañ. in. c. licet heli. de simo. ⁊ ibi glo. ꝙ sic sicut iura volunt in tutore.
¶ Vtrum ĩfamia iuris tollat executio
8
*nem ordinum. Rñ. Panor. vbi. s̃. ꝙ sic ⁊ etiam exercitiuʒz cuiuscun dignitatis ⁊ adimit honorem quesitum ⁊ querendum. vt dicit tex. in. l. infamia. C. de decur. ⁊ ideo prelatus non expectet sententiam sed resign et sponte a ṗncipio. ⁊ sic euitabit infamiam.
¶ Sed nunquid talis infamia priuat
9
*titulo beneficij ⁊ alijs dignitatibꝰ ipso facto. Rñ. pano. in capitulo querelam de iureiurando. puto ꝙ sic in dignitati bus ⁊ honoribus circa titulos beneficiales. probatur ex textu. l. ij. §. miles. et ff. de his qui notan. infamia. vbi gl. dicit quod sicut ĩfamia priuat ipso facto militem militiavt ibi sic pari ratiōe pri uat militia celesti in alijs dignit atibꝰ ⁊ honoribus. Jtem videtur velle glos. in. l. frustra. C. de re mili. Jn beneficiali bus autem non inuenio tex. dicitpano. in. d. c. querelam hoc dicentem vnde nō debemns imponere hanc penam spirĩ tualẽ in ipsis ex quo iure canonico non cauetur expresse vt in simili dicit gl. in c. fi. de iure pa. Fatetur bene idem pañ. ꝙ collatio facta infami ipso iure ẽ nulla regula infamibus de re. iur. lib. vj. ⁊ l. ij. C. de dignita. Facit cap. inter dilectos de excep. prela.
¶ Vtrũ condẽnatꝰ de falso cōmisso in
10
*officio testificādi ōfficiat̃ infamis. Rñ. ĩ | c. cũ dilectus in fi. de or. cogni. ꝙ sic si di recte fuit ↄdẽnatus secus si directe non fuit actum contra eum sed vt repelleret̃ a testimonio. arg. d. c. cum dilectus et. l. luciꝰ. ff. de his qui no. infa.
¶ Vtrũ snĩa arbitri infamet. Rñ. ꝙ non
11
*sʒz oportet ꝙ sit iudicis ordinarij. l. q̇d er go. §. ex cōpromisso. ff. de his q̇ no. infa. ¶ Quis potest tollere ĩfamiā iuris. Rñ.
12
*pa. in. d. c. cũ te. dicit ꝙ ꝑ solũ principẽ tollitur quo ad eos qui sibi sũt subiecti sʒz nō quo ad subiectos pape. sed ꝑ ip̃m papā solũ vt in. l. j. ff. de postu. ⁊ in. c. cũ te de seu ⁊ re iudi. ⁊ hoc directe sʒz indirecte pōt aliqñ ep̃s vt cũ dispẽsat in casi bus sibi a iure ꝑmissis. vt puta cōdẽna tus de adulterio efficitur infamis ⁊ tamen ep̃s potest dispẽsare suꝑ adulterio et sic consequẽter in infamia sed nō prĩ cipaliter seu directe. ⁊ de hoc vide bar. ĩ. d. l. j. ⁊. l. infamẽ in. fi. ff. de publi. iudi. ¶ Vtrũ papa possit restituere laicũ nō
13
*subditum sue iurisditiōi. Rñ. ꝙ nō. ij. q. iij. §. hinc colligitur. Nisi forte esset si bi necessarius inclinatu ⁊ tunc ipse tā tum posset ⁊ nō alius illos aũt de patri monio suo restituere pōt ⁊ illos qui iuri alioꝝ nō subsunt ⁊ oẽs clericos. vt in c. per venerabilem qui filij sint legitimi notant Bar. Jnno. ⁊ Hosti. in. d. c. cũ re. ¶ Siłr tenent doctores ꝙ etiā collegiũ cardinaliũ pōt sicut ⁊ pa. sʒz Pa. in. d. c. cũ te. tenet contrariũ scilicet ꝙ non pōt. ¶ Vtꝝ reges possint tollere infamiā iu
14
*ris. Rñ. ꝙ nō illi qui subsunt imperato ri ẜm Jnno. sed bñ illi qui nō recogno scunt superiorem secundum dñm Anto nium in. d. ca. cum testa mento.
¶ Vtrũ restitutꝰ ꝑ imꝑatorem. ĩdigeat
15
*alia dispẽsatiōe vt promoueat̃. Rñ. ẜm Pa. in. d. c. cũ te. ꝙ nō dũmodo egerit pe nitẽtiam vel dic ꝙ episcopus poterit di spẽsare respectu crimĩs quod fuit noto rium vt ꝓmoucat̃ ex quo restitutꝰ est ꝑ imperatorẽ vel regem qui non subest imperatori.
¶ Quo incurrit̃ ĩfamia canōica. Rñ. ꝙ
16
*ex quolibet pctō mortali. vt. vj. q. j. infa mes. ⁊ ĩ gl. ĩ sũma. ibi ⁊ ista durat dōec sublatũ sit crimẽ. vt ĩ. d. c. ĩfames ⁊ gl. in c. illi. vj. q. ⁊ iō post pnĩam cessat talis ĩ famia. hec no. Pa. ĩ. c. ex diligẽti.  stmo.
Jnfidelitas

Jnfidelitas

vtrum sit peccatum. Rñ. Asten. ꝙ infidelitas dupliciter potest sumi primo negatiue pure ⁊ hec est ĩ illis qui nihilvn audierũt  fide xp̃i⁊ isto mō nō hʒz rōnẽ culpe sʒz pene  talisignorātia diuinoꝝ est secuta ꝑꝑ pctm̃ primoꝝ parẽtũ: ⁊ sic tales infideles nō dānat̃ ꝑꝑ ĩfidelitatẽ sʒz ꝑꝑ alia pctā q̃ sine fide nō pñt remitti. ⁊ ꝓ hoc facit. Jo. xij. si nō venisseʒz ⁊ lo cutꝰ eis nō fuisseʒz pctm̃ nō haberẽt. scʒz infidelitatis ĩ xp̃m ẜm au. sco mō sum mit̃ infidelitas ↄtrarie. s. inquātũ ↄtra riant̃ ⁊ ↄtẽnũt credereꝙ audiũt ẜm ill Jsaie. l. dñe q̇s credidit auditui nr̃o ⁊ ĩ hoc ꝓprie rō ĩfidelitatis cōplet̃ ⁊ sic est mortale pctm̃ ⁊ grauissimũ ĩquātũ magis elōgat a deo nō tm̃ qͦ ad affectioneʒz sʒz ẽt cognitionẽ ⁊ iō magis puniet̃ q̇libet ĩfidelis ꝓ isto pctō  quicũ alius ꝓ quocũ alio ceteris paribꝰ.

De notatis ĩ hoc. §. ⁊ an ĩfideles sint hostes xp̃ianoꝝ. no. bal. ꝙ sic in. l. fi. C.  cap. ⁊ postli. reuer. ⁊ pñt. c. ĩ ec. no. Ol. cō si. liiij. ⁊ expellit ꝑ suꝑiores de eoꝝ terris. no. idẽ Oldr. ↄsi. lxxvij. ⁊ an subsint pape no. Car. Cle. j. ĩ. ij. op. de testi. ⁊. j. in ver. iudeus.
1
*¶ Vtrũ oẽ q facit ĩfidelis sit pctm̃. Rñ. Astẽ. gl. suꝑ ill ad ro. c. xiiij. ⁊. xxviij. q. j. .§. ex his. Oẽ q nō ẽ ex fide pctm̃ ẽ. dicit ꝙ nō oĩs vita ĩfideliũ pctm̃ est sʒz qñ solũ faciũt aliq opꝰ ex ĩfidelitatevel re latũ ad ip̃am vt qñ saracenus ieiunat vt legẽ machometi seruet hoc mādantẽ: vł iudeꝰ sabbatiʒzat ⁊ hmōi. ⁊ sic mor taliter peccat. ałs secus. quia pñt facere multa q̃ sunt de genere bonoꝝ in quibꝰ nō est pctm̃: an aũt vẽdẽtes eis vel alio titulo ↄcẽdẽtes aliqua quibꝰ vtunt̃ ad eoꝝ ritũ peccẽt mortaliter. dico saluo me liori iudicio ꝙ si quis hoc eis venderet vt tales ritꝰ facerẽt sic peccaret mortali ter  cooꝑaret̃ eorũ pctō. sed vẽdẽs eis simpliciter aliq̃s res sʒz si illi talibꝰ vtā tur ẜm ritꝰ eorum nō credo peccet mor|raliter aliter ecclesia q̃ eos tollerat ⁊ ꝑmittit habitare ĩter xp̃ianos videretur ponete laqueũ dānatiōis xp̃ianus cuʒz sciat ꝙ quasi oĩa vtātur ẜm ali ↄdttio nẽ suaꝝ sectaꝝ sic iudeꝰ carnes palinas cedros ⁊ siłia vtitur ẜm suam legẽ.
¶ Quot sũt species ĩfidelitatis. Rñ. astẽ.
2
*ꝙ si ĩfidelitas attẽdat̃ ẜʒz cooperationẽ ad fidẽ sic sunt tres. Nā pctm̃ ĩfidelitatis ↄsistit in remittẽdo fidei. ⁊sic aut nō dũ suscepte vt in gẽtilibꝰ siue paganis ⁊ sic est ṗma species. Aut fidei suscepte. ⁊ isto mō vel ĩ suscepte ĩ figura vt in iudeis. ⁊ sic est sca species: vel suscepte in manifestatiōe veritatis. vt in hereticis ⁊ sic tertia species si vero attẽdat̃ ĩfidelitas ẜm errores ad diuersos articulos fidei sic nō sũt determinate species infidelitatis cũ possint multiplicari in infinitum.
¶ Que est peior infidelitas. Rñ. astẽ. ꝙ
3
*illa hereticorũ est pessima. vñ ẜe pe. ẜo. Melius eis erat nō cognoscere viā veri tatis  post cognitā retrorsum cōuerti. ¶ Vtrum infideles sint ad fidem cogẽ
4
*di vide quod dixi. s̃. Baptismus. vj. §. xij. ⁊. s̃. Fides. §. ix.
¶ Vtrũ sint in eoꝝ ritibꝰ tollerādi. Rñ.
5
*Astẽ. ꝙ lʒz infideles peccẽt in eoꝝ ritibꝰ tamen pñt tolerari sine pctō ꝓpter duo vel propter bonũ q ꝓuenit ex eis. sicut in rebꝰ iudeoꝝ hoc bonũ habemꝰ ꝙ fides nostra habet ab eis testimoniũ ĩ ta libus ritibus in quibꝰ figurabat̃. vł ẜo pñt tollerari sine pctō ꝑꝑ malũ vitādũ vel scandalũ aut dissidiũ: q prouenire posset vel impedimẽtũ salutis eoꝝ qui sic tollerati paulatim ↄuertunt̃ ad fide ⁊ propter primũ sunt tollerandi iudei. propter secũdũ solũ alij in fideles alias non.
¶ Vtrũ fideles possint cũ infidelibꝰ cō
6
*uersari. Rñ. astẽ. ꝙ si ĩ aliquo cāu eccłia interdiceret ꝓpter aliq pctm̃ eoꝝ indi recte puniẽdũ sic nō liceret. Si aũt eccle sia nō interdiceret tũc distĩgue. aut fide les sunt firmi ⁊ sic nō ꝓhibẽtur ↄuersari cuʒz eis maxĩe si necessitas subest. aut sunt debiles ĩ fide ⁊ simplices de quoꝝ subuersione ꝓbabiliter potest timeri. ⁊ sic ꝓhibendi sunt maxime ne magnaʒz familiaritatem habeāt. ne sine necessitate conuersentur.
¶ Vtrũ infideles qui nō recognoscunt
7
*dñm ecclesie licite possint rebꝰ suis spo liari. Rñ. Host in. c. q suꝑ his devoto. q sic ꝑ ill Mat. vl. data est nihil oĩs potestas in celo ⁊ ĩ terra. quāquā quidẽ trāstulit in vicariũ suũ secus si recogno scũt dñium ecclesie nec sunt infesti xp̃ianis. ꝓ hoc habes text cũ gl. xxiij. q. vij. si de rebꝰ. Jnno. ĩ. d. c. q suꝑ his tʒz q nō possunt nisi sint ĩfesti xp̃ianis vel aliter lĩquũt ĩ. l. nature ⁊ facit ꝓ. e. tex. c. disꝑ. xxxiiij. q. viij. Sʒz mihi magis placet opi nio Host. ⁊ maxĩe ĩ infidelibꝰ occupātibus ꝓuĩciā. Jherosolimitanā q̃ cũ sit cō secrata sanguine xp̃i ⁊ multoꝝ martiꝝ nō debet esse sub dñio ĩfideliũ. ⁊ hoc in tellige q possunt spoliari auctoritate domini pape nō a priuatapersona.
¶ Vtrũ infidelibus sit credendũ in p̃iu
8
*diciũ alioꝝ. Rñ. pa. ĩterĩ de here. q nō. ar. d. c. ṗmi ex quo sunt ĩfideles deo nō presumũtur fideles hominibus ⁊ ideo testes nō admittũtur ↄtra christianos ij. q. vij. nō potest ⁊. c. pagani.
¶ Vtꝝ liceat assumere habitũ ĩfideliũ.
9
*sic se simulare ĩfidelẽ. Rñ. Ro. q si fiat ex rōnabili cā: lʒz sicut fecit sctũs Sebastianꝰ dũmō in tali vestimẽto nō sit ali q signũ vel aliq̇s caracter ṗncipałr cō stitutꝰ ad discernẽdũ ↄfessores alicuiꝰ ĩfidelitatis:  sic nō liceret  per tale signũ mẽtiretur cōtra fidei professionẽ. si ne causa ꝟo rationabili nullo mō lʒz.
¶ Vtrũ dubitare de fide it pctm̃ morta
10
*le. Rñ. q sic  q̇ r dubiꝰ ĩ fide ĩfidelis ẽ. c. j. de here. sʒz tũc dubitat cũ nō magis clĩat ad vnā ꝑtẽ  ad aliā secꝰ si titu bat vel vacillat sʒz tñ nō firmat se nisi su ꝑ fide vera de hoc vide. s̃. hereticus in prin. ⁊ vtrũ sit disputandum de fide vi de. s̃. disputatio. Jnfideles an possint pretio induci ad fidem. vide. j. iudeus .§. xxxiij.
Jnfirmus

Jnfirmus

famulus an debeat haber̃ salariũ vi. s̃. fa. §. ij.
Jngratitudo

Jngratitudo

¶ Vtrum sit peccatuʒz. Rñ. pe. aureo. in iiij. d. xxij. q. j. in fi. ꝙ ingratitudo pōt cadere dupliciter: aut tan circũstantia actus sicut est qñ aliq̇s peccans ex aliquo alio fine hʒz tñ ingratitudinem tan circũstātiā vt est q̇libet qui lʒz rece perit multa bñficia a deo tñ voluntate ductus ↄsentit fornicatiōi. ⁊ isto mō nō est pctm̃ ꝑ se sed circũstantia peccatum aggrauas. Alio mō ↄsiderat̃ ingratitu do per se. sicut qñ nō est alius finis mouens ad tale faciendum nisi quia despi cit bñficia. vel paruipendit. vel non recogitat. ⁊ sic est pecatũ speciale.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ purgat̃ in gratitudo: per superuenienteʒz gratitudinẽvt filius nō possit exheredari. l. fra tres. C. de in off. testa. ⁊ Bar. ĩ. l. liberi. e. ti. cũ ałs sit iusta causa exheredationis vt in autenti. vt cũ de appel. cog. §. cete
38
*rum. ⁊ in auten. lʒz. C. de lib. prete. ⁊ purgatur etiā per ingressuʒz religionis no. Guil. de cun. ⁊ Salyc. in. l. deo nobis. ꝟ. q̃ro quis ante ingressuʒz. C. de epi. ⁊ cle. ⁊ Bar. ĩ aut̃. de mona ĩ prin. ibi. omnem maculam.
¶ Vtruʒz sit mortale pctm̃. Rñ. ẜʒz. Tho.
1
*xxij. ꝙ si ea q̃ pretermittit facere sunt ne cessitas sic est mortale aut ea q̃ cōmittit sunt cōtra id qnecessario dʒz cauere et sic siłr est mortale. vel qñ ex cōtẽptu pre termittit recognitionẽ beneficij vel recompensationẽ alias est veniale.
¶ Vtrum ꝓpter ingratitudinem reuo
2
*cetur donatio vide. s̃. donatio primo .§. xlij.
¶ Vtꝝ ꝓpter rōne ingratitudinis filij
3
*puta quia eũ accusauit: ⁊ ex omni cā ex qua pōt eũ exheredare possit alimenta ei denegare. vide. s̃. exheredatio. §. iij.
¶ Quot modis ↄmittitur ingratitudo
4
*Rñ. ẜʒz. S. Tho. xxij. q. cvij. ꝙ tribus mo dis. ¶ Primo nō recognoscẽdo bñficia dei ⁊ hoĩm vt dʒz propterea dicit señ. ꝙ ingratissimus est qui obliuiscitur bñfi cium. ¶ Sco qñ nō laudat seu non re gratiatur bñfactorẽ. ¶ Tertio quando nō recompẽsat bñficio recepto. s. facien do honorevł seruitiũ bñfactori tꝑe suo. Adde. iij. qñ in mẽtẽ sua cōtemnit bñfi cium receptũ vel ipsum bñfactorẽ qua si ei iniuriam fecerit dādo beneficium. Quinto quando murmurat de benefactore vel bñficio eius eũ vilificans. Sex to qñ facit ĩiuriā vel aliq̇d ĩ ↄtẽptũ illiꝰ bñfactoris reddẽs malũ ꝓ bono.
¶ Vtrũ ingratis sint bñficia subtrahẽ
5
*da. Rñ. ꝙ aut ex bñficio p̃sumitur ꝙ attrahẽtur ad gratitudinem vel minus malum. ⁊sic non sunt subtrahenda: aut ĩducunt̃ ex beneficijs ad peiora vel ad perseruerañ. ĩ maluʒz. ⁊ sic subtrahi de bent. ita no. in. c. nō omnis. v. q. v.
Jniuria

Jniuria

quid est. Rñ. quod quadru pliciter accipit̃. ¶ Primo generaliter. ⁊ sic est omne ꝙ nō fit iure. Facit. c. quid dicā. xxiiij. q. iiij. ¶ Secun do accipitur specialiter⁊ sic est iniq̇tas vel iniustitia iudicātis. q̃ si ius iniquuʒz et iniustũ. ¶ Tertio iniuria dicitur cul pa. vt in. l. aquilia. ¶ Quarto accipitur singulariter ⁊ proprie ⁊ sic fit. aliquādo re. qñ manus violẽter ĩferũtur. ff. eo. l. j. .§. iniuriā. xvij. q. iiij. si q̇s suadente. ali quādo fit verbis cōuitiādo vel cōtume liaʒz dicẽdo. facit. c. olim extra. e. ti. Fit ⁊ tertio modo. s. literis cuʒz vcʒz librum vel chartamvel historiā ad infamiā alicuiꝰ pertinentẽ ↄscripsit cōposuit. vel edidit vł dolo malo fecit vt aliquid hoꝝ fieret puta dimisit scripturā cadere in platea ar. ff. de ver. signi. l. late. nec distiguitur vtrũ nomine suo vel alterius ediderit. vel vtrũ nomẽ expresserit illius quā intendebat infamare vel nō dũmodo ali ter per circũstātias cognosci possit. eo modo tenetur si sine scriptura in notaʒz vel signũ aliq istoꝝ ꝓdidit puta veste lugubri vtitur in iniuriā alicuiꝰ. vł cor nua posuit in porta ⁊ hmōi. ff. de ĩiuri. l. item apud labeonem. §. ait pretor no quid infamādi causa fiat. ⁊. v. q. prima capitu. quidam maligni spiritus. ⁊ de ista quarto modo. d. hic loquor.

De notatis. in hoc §. ⁊ ꝙ iniuria sit quicquid non iurẽ fit. Jteʒz contumelia item damnum. l. j. in princi. ff. de iuiu. et | ꝙ iuiuria illata a parẽtibus ↄtra filios ⁊ descendentes vs ad. vij. gradũ nō p̃sumit̃ illata aĩo iniuriādi ideo non est punibilis. no. Bar. in. l. vt vim. col. ij. de iusti. ⁊ iure. ⁊ gl. in. l. vestẽ. ff. de inur.
¶ Quid de illo q̇ dicit alicui latro fur
1
*homicida ⁊ hmōi cũ dicat verũ. Rñ. ẜm Ho. ꝙ si facit aĩo accusandi vel denunciādi ad puniẽdũ delictũ ⁊ probauerit nō punit̃ nec tenet̃ iniuria. ff. eo. titu. l. eũ qui. in prin. vbi r pctā em̃ nocẽtiuʒz nota esse ⁊ expedire ⁊ oportere. ⁊. C. eo. ti. l. si quidẽ ⁊ idẽ si faciat excipiẽdo vt eũ repellat a testimonio de testi. c. ex ꝑte. vel ab ordine aut beneficio de accusa. c. suꝑ. his.  hec a iure cōcedit̃. ⁊ nemo facit iniuriā qui vtitur iure suo. de elec. c. cũ ecclesia vulterana. si vero dicit ad ĩfamañ. tm̃ ꝙ p̃sumit̃ quādo non hʒz causam iustā dicẽdi tũc iniuriam fa cit ⁊ cōdemnandus est. d. l. si quidẽ. ⁊. l. iij. C. eo. vj. q. j. ex merito. ⁊. c. deteriores. ⁊ no. ho. ⁊ ber. in. c. si culpa. eo. ti.
¶ Quis pōt facere iniuriam. Rñ. ꝙ ille
2
*tm̃ qui ⁊ pati eam pōt. Fallit hoc in furioso ⁊ puero qui non est doli capax cui iniuria fieri pot. ipsi tñ alijs nō possunt facere ⁊ idẽ de dormiẽte. aduerte tamẽ ꝙ nemo iniuriā pōt facere nec tenet̃ de iniuria. nisi q̇ scit se iniuriaʒz facere vel scire debeat etiā si ille cui fit nesciat  si quis ꝑ iocũ ꝑcutiat aut dũ certat. nō tenet̃ iniuriarũ. hec habent̃. ff. e. l. illud ibi etiā dicit̃ nā hi pati iniuriā possunt nō facere cum iniuria affectu faciẽ tis constat. xv. q. j. §. illud.
¶ Cui dat̃ actio ĩiuriaꝝ. Rñ. ꝙ illi q̇ eā
3
*patit̃. ⁊ no. ꝙ neduʒz iniuria fit in ꝑsona propria alicuiꝰ sed etiaʒz ei r fieri si fit in filio vel ei quẽ hʒz in potestate. instit. eo. §. patit̃. dũ tñ iniuriā sciat eum filiũ familias lʒz ignoret cuiꝰ dat̃ etiā actio filiofamilias in noĩe suo. l. filiusfa. ff. de ac. ⁊ ⁊ ob. item in spōsam vel vxorẽ. ⁊ sic datur actio viro ⁊ mulieri ⁊ si sit filiafamalias etiā patri. l. j. §. v. ti. ff. eo. non ta men eam que fit viro iniuriam patitur sponsa vel vxor. quia vxores a viris nō viri defenduntur ab vxore. i. ij. ff. eo. de sponsa. dicitur in. l. Jtem apud labeonem. §. sponsum Jtem datur heredi ob iniuriam factam cadaueri defuncti cuius est heres. Jdem si fama defuncti sit lacessita. d. l. j. §. sʒz si forte cadaueri. Jtẽ dat̃ dño ob atrocẽ factā seruo. d. l. Jteʒz apud labeonẽ. §. pretor ait. ij. ⁊. §. seq. et insti. eo. §. seruus Jtem dat̃ ep̃o pro iniuria facta clericis ⁊ abbati in suis mo nachis vt no. in. c. parochianos. de sen. excommu.
¶ Nunq̇d matrone in veste meretrica
4
*li deprehẽse fiat iniuria si intentet̃. Rñ. ꝙ nō facit. c. in audiẽ. de sen. ex. nō iniu riat̃ matrimonio ẜm ho. ⁊ ber. q̇ ipsum ignorauit. C. de adul. l. si ea. sicut nec mi litie q̇ militẽ ignorat. ff. lo. l. si ignorans secus si in habitu honesto.
¶ Vtrũ iniuriā q̇s possit repellere. Rñ.
5
*ꝙ defendendo solũ sʒz ꝑcutiẽdo fuit diuersa opinio hug. in. §. si vero. 50. di. tenuit ꝙ nō licet. ber. vero ⁊ Lau. in. c. suscepimꝰ. de homi. restringit hoc ad clericos. Sed ego dico scm doctrinā Ale. in. iij. ꝑte summe ꝙ etiā ꝑcutiendo licet necessitate cogẽte si iniuria aliter vitari non pōt ⁊ nedũ laicis sed etiā clericis de quo vide. s̃. clericus. x. ⁊ homicidiũ. iij. ⁊ defensio. §. iij.
¶ Vtrũ iniuriatꝰ teneat̃ eā remittere
6
*Rñ. gl. ĩ. c. si q̇s cōtristatꝰ. xc. di. ꝙ non qͦ ad actionẽ. s. vt satisfactionẽ hẽat. xxiij. q. iiij. si illic. ĩmo dicit ꝙ bñ facit agẽdo vt satisfaciat. xlv. di. ⁊ q̇ emendat. xxiij. q. v. de occidẽdis.  iniuriator tenet̃ ne dum petere veniā sʒz etiam satisfacere de dāno dato ex iniuria si potest aliter nō pōt absolui nisi iniuriatꝰ remisisset actionẽ iniurie liberaliter quo ad ↄsciẽtiā. Sʒz rācorẽ cordis etiā ĩiuriāte nō sa tisfaciẽdo tenet̃ iniuriatꝰ dimittere vt de peni. di. v. c. vlt. ĩmo nũ dʒz admittere eo  nō licet aliquẽ odio habere. xxiij. q. iiij. cũ in. l. xj. q. iij. c. inter verba. ¶ Qũo dimittit̃ seu tollit̃ actio ĩiuria
7
*rũ. Rñ. ꝙ tribꝰ modis. ¶ Primo remissiōe vt per supplicationem aut preces. xxiij. q. iiij. si illic aut per pactum. ff. de pac. l. si tibi decem. §. j. ¶ Secundo ra|mittit̃ dissimulatiōe. ff. de iniur. l. nō solũ. §. j. ⁊ insti. eo. §. vlt. Vñ si iniuria illata ⁊ ꝑ annũ vtilẽ si est ꝑ metũ aut cōtinuũ si alio mō est illata nō agit abolet̃ l. si cũ exceptiōe. §. ĩ cāe. ff. q me. cā ⁊. C. de iniur. ⁊ q no. ĩ gl. l. si nō cōuitij posset tamẽ ĩdirecte agere etiā post annuʒz ꝑ viā exceptiōis: puta si esset excōicatꝰ iniuriator ne absolueret̃ ẜm Ho. ⁊ Pa. ĩ c. ea noscit̃. de sen. excō. ¶ Jtẽ tertio remittit̃ actio iniuriarũ salutatiōe deosculatiōe comestiōe ⁊ hmōi signis. Nā hmōi signa sũt recōciliatiōis sicut subtractio ẽ signũ ĩimicitie. vt no. gl. ĩ. c. cũ Adrianꝰ. lxiij. di. ⁊ ĩ. c. cũ suꝑ abbatia de officio dele. Q intelligo verũ nisi a ṗn cipio ꝓuocasset aduersariũ citare eũ fa ciedo  tũc ꝑ osculũ ⁊ p̃dicta signa nō tolleretur nisi expresse renuncietur vel trāsigatur. ⁊ sic intellige predictā. l. non solũ. §. j. Nō credo etiā ꝙ tollatur actio iniuriarũ si hō exhibet signa que neces sario tenet̃ exhibere inimicis  per illa non r quis reconciliatus. ⁊ ꝓ hoc facit ꝙ no. Bart. in. d. l. si tibi decẽ ꝙ infirmꝰ sacerdoti dicẽdo ꝙ remittit iniuriā sibi illatā intelligit̃ remisisse odiũ ⁊ non satisfactionẽ iniurie q not. Jteʒz tollitur actio iniuriarũ quotienscũ q̇s incitat iudicẽ vt torqueat iniuriantẽ eo ipso ꝙ ipsum torquet aut condẽnat ad vindictam remittitur iniuria. Vnde aliam sa tisfactionẽ ꝓ iniuria petere non poterit vt est bonus tex. ⁊ ibi Bar. in. l. sed et si vnus. §. si ante iudicẽ. ff. de iniur. nisi ꝓ testeris ꝙ ex hoc nō vis tibi p̃iudicari quin pro tuo ĩteresse possis agere actio ne iniuriarũ vt. l. fi. ff. de iniur. Jtem remittit̃ per mortẽ  iniuriarũ actio non transit ad heredem ante litis contesta tionẽ mortẽte iniuriato vt. l. iniuriaruʒz in principio. ff. de iniur. ⁊ hoc oĩa limita ẜm Pa. in. c. olim. de iniur. quo ad actio nem iniuriaꝝ vera sʒz nō quo ad dāna ⁊ expensas  ꝑ hoc tollitur quin agere possit ad restitutionẽ. ar. c. j.  iniurijs ⁊ sic serua in cōscientia ⁊ etiā si iniuriatꝰ nō ageret tenetur ad interesse et dānuʒz q intulit nisi ipse remittere velit vt in d. c. j. no. ẜm Hosti. in sum. ti. de pe. ꝙ si iniuriatus nollet cōponere cũ iniurian te vel nimis grauaret eum tũc iniuriator in cōscientia posset tenere arbitriuʒz iudicis penitentie. ar. c. veniens. de iureiurā. ⁊. c. ij. de arbitris.
¶ Aduerte etiā  si q̇s soluat pecuniā
8
*ꝓ remissiōe iniurie obtinẽda ĩfamis efficit̃ nisi pactũ fiat autoritate iudicis. ff. de his qui no. in fa. l. furti. §. pactꝰ. no. Jo. in. d. c. si illic. Siłr esset ĩfamis si eẽt ↄdẽnatus ꝑ iudicẽ siue ciuiliter siue cri minałr agat̃. ff. de his q̇. no. ĩfa. l. athletas. §. vltimo. ⁊ iō cũ agit̃ ↄ̃aliquẽ cōsti tuat ꝓcuratorẽ vel faciat cōpromissum vt. s̃. dictum est. Jnfamia. §. vj.
¶ Quādo aũt iniuria dicatur enormis
9
*vel atrox. vide enormis.
Jniustitia

Jniustitia

vtrum sit pctm̃ mortale. Rñ. ẜm sctm̃ Tho. ij. ij. q. lxx. ꝙ iniustitia ẽ duplex vna illegalis opposita iustitie legali. ⁊ hec ẜʒz essentiā est vitiũ speciale inquātũ respicit obiectũ speciale. s. bonũ cōe q contẽnit: sed quo ad occasionẽ est vitiuʒz generale  ꝑ contemptũ boni cōmunis pōt hō ad oĩa peccata deduci sic etiā oĩa vitia inquantũ sunt ↄ̃ bonũ cōe rationẽ habẽt iniustitie quasi ab iniustitia. Alia iniu stitia dicitur secundũ inequalitatẽ quā dam ad alterum prout. s. homo vult ha bere plus de bonis. s. diuitijs honoribꝰ ⁊ minus de malis. s. laboribꝰ expensis ⁊ sic habet materiam specialem et est vitium speciale oppositũ particulari iusti tie de qua ĩfra. Justitia facere aũt iniu stũ ex genere suo peccatũ mortale est  ĩfert nocumẽtũ ꝓximo q ẽ cōtra charitatẽ. excusat̃ aũt vt nō sit mortale pctm̃ vel ratiōe ignorātie ẜʒz philo. v. ethicoꝝ. Jtẽ rōne paruitatis vt si q̇s auferat do mũ alicui  deficit a rōne ꝑfecta eiꝰ q est iniustũ facere inquātũ reputari pōt nō esse omnino cōtra volũtatem eiꝰ qui hoc patitur ⁊ hoc probabiliter.

Ad propositum eorum que hic dicuntur ⁊ q iniustitia snĩe non agruat nullitatẽ. l. cũ putarẽ. ff. fa. hercis. nec p̃sumit̃. l. herẽnius. §. canina. ff. de euic.
Jnobedientia

Jnobedientia

vtrum sit pecatum mortale. Rñ. distin guẽdo aut est circa p̃cepta diuina ⁊ sciẽ ter vel ex ignorātia q̃ nō excusat de q̃ supra ignorātia. §. iiij. sic semꝑ est mortale. facit. xij. di. §. porro. ⁊. lxxxj. di. c. si q̇ p̃sbyteri sũt. vbi dicit̃ idolatria. ⁊. xiiij. q. j. q̇sq̇s. si ꝟo fiat cōtra ex ignorātia q̃ excusat sic nō peccat mortaliter. aut ino bediẽtia est circa precepta iuris positiui ⁊ tunc distinguo ꝙ aut talis lex seu p̃ceptũ ꝑ longa tẽpora nō fuit receptũ papa sciete ⁊ trāsgressores nō puniẽte ⁊ sic nō est mortale pctm̃ ĩmo excusant̃. facit q no. pau. in. c. cũ olĩ de cle. ↄing. vbi declarat grecos nō peccare lʒz accipiant vxores clerici eoꝝ ex quo not. ꝙ quando lex generalis recipit̃ in vsum a certo genere ꝑsonarũ ⁊ alio nō: ꝙ nō obseruantes nō peccant saltẽ post longa tꝑa. §. leges. iiij. di. ⁊ q no. doc. in. c. j. de treu. ⁊ pa. nec obstat ꝙ ibi tʒz Host.  loquit̃ qñ talis preuaricatio est peccatũ de sua natura  tũc nō excusat nō receptio secꝰ esset si essent eiusdẽ generis ⁊ maior pars acceptasset  lʒz superior nō puniret tamẽ minor pars nō ex cusaret̃ sʒz haberet locũ multa ꝑ patien tiā tollerant̃ ⁊ c. c. cũ iā duduʒz de p̃ben. Jdem dico si talis lex fuit recepta sʒz ꝑ cōsuetudinem abrogata ꝙ nō peccant ĩobediẽtes vt. s̃. dixi. Consuetudo. §. ix. ⁊. x. aut talis lex nō est abrogata ne per ↄ̃riā cōsuetudinẽ ne ꝑ nō acceptationẽ: ⁊ tũc fuit diuersa opinio inter doc. q̇dā dicũt vt Collectariꝰ ĩ. c. j. de cōsti. ⁊ multi alij: ꝙ talis inobediẽtia nō ẽ mor tale pctm̃ nisi fiat ex cōtemptu: ⁊ hmōi opinionis vr̃ fuisse beatꝰ Ber. li. xj. de p̃cepto ⁊ dispẽ. vbi dicit nō qualiscũ mādati p̃teritio criminalẽ inobediẽtiā facit sʒz repugnare ⁊ nolle obedire Jdẽ in li. viij. dicit si verbũ loco vel tꝑe silẽtij ꝑ obliuionẽ surreptũ fuerit ↄ̃ preceptũ veniā facillime ĩpetrabit:  etiam vix peccatũ reputabit̃. Jdẽ in li. xij. ibi dẽ dicit si iubẽte seniore mihi silẽtium ꝟbũ elabit̃ reũ me esse fateor sʒz venialiter. Si ꝟo ex cōtẽptu sciẽs deliberans spōte in verba ꝓrumpo p̃uaricatorem me cōstituo ⁊ criminaliter: hec ille Alij tenẽt ꝙ p̃dicta opinio est vera nisi fiat ex cōsuetudine cōtra legẽ:  sic etiā esset mortale. ⁊ huius opinionis videtur Ric. de media villa in quoł. j. q. xix. alij ꝟo dicũt cōsideranda verba legis:  si precipit per verba cōia. vt puta statuimus ordinamus: ⁊ similia. sic veruʒz est ꝙ nō est mortalis inobedientia: nisi sit ex cōtẽptu ⁊ q̇d sit contemptus vide. s̃. Contemptus. Si vero lex loquitur per ꝟba preceptiua seu eq̇pollentia. sic est mortalis inobedientia uis nō fiat ex cōtemptu: dummodo scienter ⁊ sine cā rōnabili: ⁊ ꝓ hoc facit. c. ij. de ma. ⁊ obe. ⁊. c. q precipitur. xiiij. q. j. et huius opi nionis videt̃ Pa. in Rub. de obserua. ie iu. alij vero tenent vt sanctus Tho. in iiij. di. xv. ar. iij. q. j ꝙ precepta iuris po sitiui magis obligāt ex intẽtione legislatoris  ex ipsis verbis: ⁊ ideo transgressor talis magis est reputādus qui obuiat intẽtioni legislatoris  qui de uiat in aliquo a legis ordinatione. Jntentioni autem legislatoris obuiat qui ex cōtemptu vel sine aliqua rationabili causa preceptum non seruat. secus in casu in quo probabiliter credi potest si legislator adesset eum obligare nō vel let talis non est reputandus precepti trāsgressor nec peccat mortaliter. ⁊ hec videtur concludere cum opiniōe Rub. que magis mihi videturequa. ⁊ ideo se quẽda. quā etiam sequitur archi. lxxvj. distinc. in c. vtinam. ⁊ Ge. in. c. generali. de elec. lib. vj. Facit pro hac opinione gl. in. c. quisquis. iiij. q. v. ⁊. c. honora tus. lxxxiiij. dist. c. j. ⁊. x. dist. quis auteʒz. ⁊ quod no. Pa. ĩ cle. j. de eta. ⁊ quali. nā durũ valde videtur quod p̃latus inten dat semper inijcere laqueum mortalis peccati in suis p̃ceptis: ⁊ iō soluʒz credo sit in cōtẽptoribus ⁊ illisqui preuarica tionẽ ⁊ inobediẽtiam ducunt in cōsuetudinem: que est quidam contemptus intemperatus: ⁊ quia sic ex toto frustra tur finis legis: sed inobediẽtia que nō ex cōtemptu ne ex consuetudine pro|cedit credo ꝙ sit veniale peccatũ: cum hec nō ex toto frustret finem legis: nec sit totaliter cōtra intẽtionẽ eius. Simi liter dicendum de inobediẽtia prelato rum aut superiorum. Multo magis ex cusatur a mortali qui facit ↄtra ex igno rantia non affectata crassa vel supina. Si vero inobediẽtia sit cōtra consilia: aut lex consilij est perfectionis: vt mat. Vade ⁊ vende omnia. ⁊ sic nō est pecca tum. Et sic intellige gl. in. d. c. generali de elec. li. vj. ⁊ iura que allegat. Si aũt lex est consilij reuerẽtie: quod est quando subditus deberet facere: tamẽ superior nō vult precipere sed potius cōsulere vt abstineat: vt not. glo. in. c. ad au res de tempo. ordina. sic peccat veniali ter: vt nota. Archidia. in capitulo testa mentum. vt distin. ⁊. xxv. dic. §. alias ea demum.

Ad hoc propositum ⁊ ꝙ inobediẽs dicatur qui vnica citatione requisitus non compareat no. Bar. ⁊ doc. l. j. §. j. ff. si quis ius di. non obtem.
¶ Vtrum inobediẽtia statuti penalis
1
*sit peccatũ. Rñ. Henric. de gan. in quolibet. iij. q. xxij. ꝙ aliquando in statuto sunt duo p̃cepta puta cum dicit̃. Statuimus ne quis faciat tale quid et qui fecerit soluat talem penam: ⁊ tunc obli gat ad culpam ⁊ penaʒz. Et sic intellige gl. ⁊ He. in. c. vt animaruʒz periculis de consti. li. vj. ⁊ Jnn. in. c. quod super his de voto. ⁊ Joan. an. in. c. relatuʒz. ne cle. vel mo. ⁊ Ge. in. c. perpetue. de elec. lib. vj. qui dicunt ꝙ statutum penale prece ptiuum: licet cōtineat aliam penā corporalem obligat ad mortale. Aliquādo vero est vnum solum preceptum. puta cum dicitur. Statuimus ꝙ si quis fece rit tale quid soluat talẽ penā ⁊ sic obligat solum ad penā ex forma statuti. Ex intentione vero statuentis obligat ad culpaʒz si passim temerarie aut causa le ui preuaricet. Aduerte etiam ꝙ in conscientia ne in primo casu ne in secundo tenetur ad penam nisi post condemnationem secundum glo. c. fraternitas in fi. xij. q. ij. ⁊ ꝙ licet statutũ non sit preceptiuum ex forma tamẽ obligat ad mortale quando imponit penā mu tilationis vel mortis corporalis.
Jnquietudo

Jnquietudo

mentis est filia auaritie que communiter est veniale peccatum nisi per eam omit tātur necessaria ad salutem.
Jnquisitio

Jnquisitio

est alicuiꝰ criminis ma nifesti saltẽ ꝑ famam ex bono ⁊ equo iudicis competentis canonice facta inuestigatio ẜm Ho.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ inquisitio nō tollitur nec impediatur formari per transactionẽ partiũ super crimine nec etiā per paceʒz inter eos factā. Bar. no. in. l. transigere. ⁊ ibi Saly. C. de trāsa. ⁊ in. l. si maritus §. si negauerit. de adul. ⁊ an ⁊ quando sit permissa. no. Spec. in ti. de inquisi. §. j. ⁊ Bar. in. l. congruit. ff. de offi. preto.
¶ Quotuplex est inquisitio. Rñ. vt col
1
*ligo ex Pa. in. c. qualiter ⁊ quādo el. ij. de accu. ꝙ triplex est. quedā generalissi ma qua inquiritur super statu totiꝰ ꝓuincie vel diocesis et in hac nō est opꝰ ꝙ infamia p̃cedat nec habet locũ dicta diffinitio:  prelatus tenetur eā facere quolibet anno. c. cũ venerabilis de cen si. ⁊. c. romana de censi. lib. vj. Quidam est generalis qua inquirit̃ suꝑ statutũ alicuius ciuitatis castri vel alicuiꝰ loci: ⁊ de hac nō loquitur prefata diffinitio  nō requiritur infamia vt ĩ. c. j. de offi. or. l. cōgruit. ff. de offi. p̃si. Tertia est inquisitio specialis que fit contra certā personā. ⁊ hoc pōt fieri dupliciter. Primo nō ad imponendam penaʒz: sed ad peccatum euitandũ ex debito officij vt puta ꝙ matrimoniũ non contrahatur propter impedimentũ de diuor. c. porro. xxxv. q. vj. si duo. Et idẽ dic quando vult inquirere de aliquo canonico impedimento eadẽ ratione ẜm ho. Jtem ibi agit̃ de restitutiōe vsuraꝝ ⁊ debito res propter iuramentum impediuntur petere. Jtẽ generaliter quādo vult inquirere de aliquo crimine nō ad priuatum comodum sed tantũ ad penitẽtiaʒz peccati. ⁊ tunc non requiritur infamia | precedẽs ẜʒz Jnn. ⁊ sequitur pa. in. d. c. qualiter ⁊ qñ facit. c. cũ dilectꝰ ⁊. c. nihil cũ si. de elec. ⁊. c. fi. de clā.  spō. ⁊ q no. ꝑ Jnno. in. c. j. de excessibꝰ p̃la. Secũdo pōt fieri inquisitio specialis ad penam imponẽdā: ⁊ tũc si fit ad denũciationẽ publici officialis. sic nō opʒz p̃cedat infamia. l. ea quidẽ. C. de acc. c. preterea  testi. cogẽ. sed opʒz sit notoriũ ałs nō cre dit̃ ei de qͦ tñ dic. vt. iiij. q. iiij. §. vlti. ałs ẽt nō precedẽte ĩfamia ꝓcedere nō pōt ĩ inquisitiōe ad penā imponẽdā vf in d. c. qualiter ⁊ qñ ⁊ no. Pa. in. c. ad nr̃aʒz el. ij. de iureiu.
¶ Sed q̃ritur q̃lis infamia dʒz precede
2
*re. Rñ. Pa. ĩ. d. c. qualiter ⁊ qñ. ꝙ si fit in q̇sitio cōtra p̃latũ secularẽ opʒz sit talis ⁊ tāta ꝙ si ne scādalo vel periculo dissi mulari nō possit. vt ĩ. d. c. qualiter ⁊ quā do. Si vero cōtra prelatũ regularẽ puta abbatẽ vel priorẽ conuentualem sic debet seruari dispositio prefati. c. quali ter. Si contra regulares inferiores. sic puto ꝙ nō requirat̃ tāta infamia sʒz solũ fama plublica cũ indicijs vt suspitionibꝰ aliquibꝰ aliter in cā criminali nō credo iudexpossit ꝓcedere adaliquẽ actũvel capture: aut attestatiōis persone tormentorũ: aut inquisitionis infamationis vt no. Jnn. ⁊ Jo. an. in. c. qua liter ⁊ quādo ⁊. d. An. ibidem similiter Ang. in. l. si vacantia. C. de bo. vacan. ⁊ bart. in. l. de minore. §. tormenta. ⁊. l. fi. ff. de questi. Jn alijs aũt a predictis. s. a cap tura: aut restitutiōe ⁊ ceteris predi ctis si nō seruatur ordo ad vnguem nō obest. Pa. tamen tenet in. c. pe. de accu sa. ꝙ etiam sine infamia cōtra claustrales potest fieri inquisitio. Quod veruʒz credo vbi tractaretur de modico preiudicio. Secꝰ si procederetur ad depositionem ab ordine aut incarcerationẽ ⁊ huiusmodi secundum pa. in. d. c. qua liter ⁊ quando. Si vero inquisitio specialis ad penam fiat contra alios a pre dictis claustralibus sic non potest fieri nisi fama publica precedente ⁊ talis fama debet deferri iudici sedenti ꝓ tri bunali ad bancuʒz alias in secreto non valet: ita no. Ange. in. d. l. si vacā tia: et cũ alijs ĩdicijs seu suspitiōibꝰ. aliter nō pōt ꝓceder̃ iudex adaliquẽ actũ vt dixi. ¶ Quomodo ꝓcedet p̃latus in inquisi
3
*tiōe. Rñ. ꝙ ṗmo dʒz descendere ad locũ vbi conuersatur persona ↄtra quā vult inquirere.  ibi veritas meliꝰ inquiri tur. vt ĩ. c. post. ⁊ ꝙ no. in gl. de cle. Et hoc intellige si pōt comode: ałs nō tenetur. Secũdo si inquisitio est generalis dabit iuramentũ clericis si est cōtra ecclesiam suꝑ his que sciũt vel credunt in sua ecclesia reformāda taʒz in capite  in mẽbris: exceptis criminibꝰ occul tis de mera veritate dicẽda vt in. c. q̃lit̃ ⁊ quādo el. ix. in fi. de acc. Nec iuramẽtũ vel interdictum seu excōmunicatio lata ab abbate vel alio cōtra subditos ne reuelẽt inquisitori valet ne ligat eos de offi. or. c. pleri li. vj. Si vero est specialis citabit illũ cōtra quẽ vult inquirere. di. c. qualiter el. ij. §. dʒz ⁊. v. q. ij. si primates. Tertio ꝓcedet ad receptio nẽ dictorum eoꝝ clericoꝝ quos inquirit vel testiũ si qui producũt̃ ab aliquo presentibꝰ tamẽ eis cōtra quos inq̇rit nisi per cōtumaciā se absentent. ⁊ ea q̃ eis obijciũtur ⁊ nomina testiũ sunt eis ex ponenda. Fallit hoc in casu de quo j. Jn quisitio. §. xj. Quarto exceptiones tam contra testes  alios ⁊ replicationes legitimas admittet vt deponendi falsum audatia prohibeat̃ vt in dictis. §. dʒz. ⁊. c. si. primates.
¶ Vtrũ ille cōtra quẽ sit ĩquisitio pos
4
*sit negare infamiā p̃cesiisse. Rñ. ꝙ sic. ⁊ sic oportebitꝙ prĩo iudex hec cognoscat. vñ si infamatus nō inuenitur non poterit iudex ꝓcedere. ałs sic. c. cũ opor teat. de accu. ⁊. d. c. qualiter el. ij. ⁊ lʒz accusator ꝓbet eũ ĩfamatum: nihilominꝰ reꝰ poterit probareꝙ sit bone fame. ar. de pur. cũ in iuuentute. ⁊ potẽtius est priuilegiũ bone fame  infamie ar. c. lcʒz in fi. de accusatio. ⁊ no. ber. in di. ca. qualiter el. secundo.
¶ Vtꝝ ille ↄ̃ quẽ ĩquiritur possit recusa
5
*re iudicẽ si hʒz illũ suspectũ. Rñ. ꝙ. fic. c. cum speciali de appella. vt puta quis | ex odij fomite procedit. vel  est crimi nosusar. iij. q. vij. iudicet ista tñ quo ad omnia nō sunt seruanda ininquisitiōe regulariũ.  facilius ⁊ liberius possũt a suis administratiōibꝰ ammoueri. di. ca. qualiter el. ij. Quod limitat nisi in graui preiudicio infligendo. ar. di. ca. qualiter el. ij. in fi. in verbo facilius et liberius.
¶ Vtrũ inquisitores generales possint
6
*procedere ad inquirẽdũ de veritate cri minũ etiā nō receptis testibus suꝑ ĩfa mia. Rñ. Pa. in. c. cũ dilecti de accu. ꝙ sic satis est ꝙ eis ↄstet de ĩfamia ꝓpter frequẽtẽ clamorẽ: secꝰ est ĩ delegato ad vnā cām tm̃ vt in. c. cũ oporteat de acc. Quis pōt inquirẽ. Rñ. ꝙ q̇libet prela
7
*tus cōtra suũ subditũ ĩmo tenet̃ ne san guis subditoꝝ exquirat̃ in die iudicij  eoꝝ manibus  of. or. c. irrefragabili.  regula. c. vl. Facit. c. lʒz hely.  simo. xxxvij. di. ligant. ⁊. d. c. qualiter el. ij.
¶ Vtrũ mōachi ⁊ religiosi possint pu
8
*tari generales inquisitores a sede apo stolica. Rñ. Pa. in di. c. cũ dilecti. ꝙ nō: nisi sint in dignitate vt in. c. statutũ de rescrip. li. vj. no. ꝙ dicit Pa. in. c. causaʒz el. j. de iudi ꝙ appellatiōe fratrum in statutis ⁊ odiosis nōveniũt mōachi. Jdẽ dic in monialibus vt nō veniāt appel latiōe soroꝝ ⁊ dñr ꝓprie fratres mendicantes similiter ⁊ sorores non mendicātes vero ⁊ habitātes solitarie mona chi vel moniales appellantur.
¶ Vtruʒz ep̃s possit dispensare in crimi
9
*nibꝰ ne p̃latus amoueatur ab offō. Rñ. pa. ĩ di. ca. qualiter ⁊ quando el. ij. ꝙ sic qñ procedit per viā inquisitionis ⁊ facit. c. inquisitōis de acu. circa prĩcipuʒz. vbi dicit ꝙ pōt superior penā moderare nisi tale sit crimen ꝙ impediat ordinis executionem ⁊ bñficij retentionem etiam post peractam pnĩaʒz. ergo vbicũ  ista cessanttũcun graue sit crimẽ etiam matus adulterio porerit nedum ep̃s: sed quilibet superior dispensarevt si re moueatur ab administratiōe. Secus quando procedit ꝑ viam accusatio nis: ⁊ ita ĩtellige. c. at si clerici: de iudi. ¶ Vtrum de iuribus singularium ꝑsonarũ sit precedẽdũ inquirẽdo vł extra
10
*ordinẽ sine instātia patris. Rñ. Pa. ĩ. c. ad nostrā el. ij. de iureiu. ꝙ non sed libello oblato ⁊ seruato ordĩe iuris q ẽt sequit̃ Jo. an. in. c. fi.  fo. cōpe. li. vj. etiā si factũ allegatur notorium. facit. l. ad peremptoriũ. ff. de iudic. ⁊. l. properanduʒz. C. eo. ⁊ aut̃. qui semel. C. quomodo ⁊ quādo iudexvbi patet ꝙ iudex nō de bet citare absentẽ nisi parte petente: et si aliter citat nō valet citatio. vt nota. in. c. j. de iudi. Quod limitat ẜm Bar. ĩ. l. iiij. §. hoc autẽ iudiciũ. ff. de dam. in fe. nisi sit causa miserabiliũ personarũ que se iuuare non possunt.
¶ Quid si testes interrogentur suꝑ oc
11
*cultis criminibꝰ. Rñ. ꝙ nō debent respondere si inquisitio sit generalis nisi de crimine de quo infamia precessit. d. c. qualiter ⁊ quando. el. ij. multo minus si inquisitio sit specialis cōtra aliqueʒz. Si vero infamia precessit cōtra aliquẽ: tũc testes dicẽt suꝑ omnibus que sciũt de eo quod inquiritur veritatẽ etiam si illud quod sciũt sit occultũ. vt si de for nicatiōe agitur ⁊vocatur aliquis qui si mul cũ eo fuit debet dicere secretas circunstantias: etiam eas quas secreto no uit dũmodo sit ĩfamatus de crimine su per quo fit ĩquisitio: puta cum tali muliere commisit fornicationẽ: sʒz si tantuʒz de fornicatione esset infamatus nō expressa aliqua tũc non debet testis reuelare fornicatricẽ occultā. hec no. Jnno. ⁊ Host. in. c. qualiter el. j. Joan. ⁊ Archi. ij. q. v. habet hoc.
¶ Vtrum ille contra quem fit inquisi
12
*tio teneatur dicere veritatem super cer to crimine interrogatus. Rñ. ꝙ sic si fa ma sit contra eum de quo vide. s̃. Confessio delicti. in prin.
¶ Quid est indiciũ ⁊ quomodo per ĩdi
13
*cia potest procedi cōtra aliquem ad in quisitionem. vide. s̃. indicium.
Jn quisitor

Jn quisitor

hereticoruʒz minor ep̃o esse nō potest nisi quadragesimum etatis sue annum attigerit. cle. dolentes de hereticis.

De notatis hic ⁊ ꝙ debeat seruare ordinẽ iudiciorũ ẜm Jnnocẽ. in. c. exhi bita. clerici de qua gl. institu. de pub. iu di in prin. ⁊ ꝙ inquisitor heretice prauitatis pōt punire hereticum ẽt ex sola mẽtis cogitatione lʒz signa heresis non dum ostẽderit. Bal. no. in. l. si quis non dicā. ij. ⁊. vij. col. C. de epi. ⁊ cle. ⁊. pōt ip̃e inq̇sitor criminaliter punire. Jdẽ Bal. in. l. seueriter. C. de excu. tu.
¶ A quibus possint tales ĩq̇sitores ĩsti
1
*tui. Rñ. gl. in. d. cle. dolentes. ꝙ ꝑ mini stros vel prouinciales illoꝝ ordinũ q̇bꝰ a sepe apłica est ↄmissũ. Jtẽ ab ep̃is vel capłis sede vacāte. vt in. d. glo.
¶ Vtrũ p̃fati ĩq̇sitores possint alijs cō
2
*mittere vices suas. Rñ. gl. d. cle. ꝙ sic. ⁊ cōmissa rios quos dāt vocamus vicacarios vel substitutos cle. j. §. porro. §. notarij de hereti.
¶ Vtꝝ inquisitores p̃fati possint se ĩpe
3
*dire de diuinatiōibꝰ aut sortilegijs aut vsuris. Rñ. ꝙ de diuinationibꝰ ⁊ sortilegijs si manifestā sapiũt heresiʒz possũt se intromittere: vt puta  faciũt ma nifestas inuocatiōes demonũ attribuẽ do demonibus aliq diuinũ. Secꝰ si so lum inuocāt ad exercendũ opera q̃ naturaliter possunt:  tũc talis ĩuocatio nō sapit heresim ẜm Oldra. alias non possunt ẽt si sapiunt heresim sʒz nō ma nifeste. similiter nec de vsuris tex. est in c. acccusaius. §. sane de here. lib. vj.
¶ Sed nũquid inquisitores poterunt
4
*ipsi cognoscere an sapiat heresiʒzvł ne. Rñ. ꝙ nō  iurisditio est sibi attributa existẽte cōditione vt no. gl. in. d. c. ac cusatus. ⁊ gl. in. c. j. de offi. dele. li. vj. q̃vi det̃ cōtraria intelligẽda ẽ vera ꝙ ĩquisi tor pōt cogno scere an sapiat māifeste heresiʒz quando certum est ꝙ sapit here sim sed dubitatur an sit manifesta: vel non:  tũc pōt recipere ꝓbationes an sit manifesta. et intelligo manifesta ẜʒz glo. eādẽ qñ illa que notoria sunt. ⁊ ita patentia. ꝙ nulla tergiuersatione celari possũt. de. ꝟb. sig. ex parte. de coha. cle. ⁊ muli. c. fi.
¶ Que ꝓhibẽnt̃ p̃fatis inquisitoribꝰ
5
*Rñ. ꝙ nō extorqueāt pecuniā pretextu officij inquisitionis q̇busuis modis il licitis. Jtẽ ꝙ nec sciẽter acceptẽt bona bona ecclesiaꝝ ob delictũ clericorũ aut fisco applicẽt: ꝙ si cōtra fecerint: tā ip̃i  eoꝝ cōmissarij. ⁊ ẽt ep̃orũ aut capitu lorũ sedevacāte sunt excōicati ip̃o fctō: nec poterũt absolui añ satisfactionẽ pe cunie sic extorte: nisi ĩ mortis articulo. cle. dolẽtes de here. Jtẽ districtius inhibet̃ eis ne abutant̃ quōlibet portatione armoꝝ. Jtẽ ꝙ nō habeāt nisi officia les necessarios. d. cle. dolẽtes. Jtẽ preci pit̃ tā ep̃is  alijs inquisitoribꝰ ꝙ nō imponāt malitiose aut fraudulẽter cri mẽ heresis alicui: aut ꝙ ĩpediat executionẽ officij ĩquisitiōis false. itẽ ꝙ odio gr̃a vel amore lucri: aut comodi tꝑalis obtẽtu cōtra iustitiā ↄ̃ cōsciẽtiā nō omi tāt ꝓcedere vbi est ꝓcedẽdũ: ałs ep̃s ꝑ trienniũ suspẽsus est ab officio ⁊ eius superior hoc faciens. Jnferiores vero ep̃is sunt excōicati excōicatiōe papali. Cle. multoꝝ de here. Q bñ no. cōtra istos inquisitores q̇ citāt aliquos ꝓ he reticis q̇ tñ nō sunt:  sunt excōicati ip so fctō. Jtẽ ꝙ nō pñt de crimine heresis inquirere ↄ̃ ep̃os nisi in lr̃is apłicis expresse vt possint hec facere cōtineatur. vt in. c. inq̇sitores.  hereti. vj. Jtẽ inq̇sitores ordĩs minoꝝ nō pñt se ĩtromittere de ordine p̃dicatoꝝ Nec in quisitores de ordine p̃dicatoꝝ de ordi ne minoꝝ pretextu cuiuscũ heresis: vt in priuilegijs eorum aliter sunt excōicati ipso facto: ⁊ est papalis ꝑ extra uagantẽ Pau. secundi.
¶ Vtrũ inq̇sitores hereticoruʒz possint
6
*ꝓcedere cōtra illosxp̃ianos qui ad ritũ trāseũt iudeoꝝ. Rñ. ꝙ sic. dũmō metu mortis absolute seu p̃cise nō fuerĩt ba ptisati. c. ↄtra xp̃ianos.  here. li. vj.
7
*¶ Vtrũ officiũ inquisitiōis eis ab apo stolica sede cōmissum expiret ꝑ mortẽ romani pōtificis ↄcedẽtis. Rñ. ꝙ nō vt in. c. ne aliqui. de here. li. vj.
¶ Vtũ inq̇sitores possint indicere silen
8
*tiũ omnibꝰ predicatoribꝰ. Rñ. ꝙ nō ni si solum q̃struarijs qñ cōtinget cōgega | tionẽ fierĩ ꝓ negotio fidei vel dictorũ questuariorum predicatio eidem nego cio impedimentum afferret. c. vt offm̃ inquisitionis de he. li. vj.
¶ Vtꝝ inq̇sitores p̃fati possĩt ↄuocare
9
*cleꝝ ⁊ ppłʒz ciuitatũvł castroꝝ aut alio rũ locoꝝ. Rñ. ꝙ sic ꝓut negocio fidei vi derit expedire. Siłr ↄcedit̃ eis vt aduo cāt peritos qͦslibet vt in sentẽtijs hmōi ꝓferẽdis ↄsiliũ p̃beāt: ⁊ ꝙ tales ꝑitos aduocatos vt eis obediāt ĩ p̃fatis ↄsilijs dādis ĩ ꝟtute obediẽtie possint co gere. c. vt ↄmissi. de here. li. vj. Ex qͦ aduerte ꝙ nō pñt p̃cipere sub obediẽtia ⁊ minꝰ sub excōicatiōe clero ⁊ ppłovt va dāt ad eoꝝ p̃dicatiōes ↄ̃ q sepiꝰ faciũt dicti ĩq̇sitores ⁊ nō vʒz. ¶ Vtꝝ ĩq̇sito
10
*res p̃fatipossĩt ꝓceder̃ ↄ̃ aliqͦs sine ep̃o. rñ. ꝙcitare capere ac tute custodire mā cipare: nec nō ĩ vĩculis ac manicis ferreis ponere ⁊ ĩq̇rere ↄ̃ illos qͦs iustitia ꝓ hmōi crimine ↄcedi pōt: sed tradere carceri: ita atroci q̇ magis ẽad penā  custodiā: aut exponere tormẽtis. aut ad snĩaʒz ↄ̃ illos nō pōt ep̃s sine ĩq̇sitorevel ĩq̇sitor sine ep̃o aut delegato capłi sede vacāte si sui adinuicẽ copiā valeāt. hẽre. j. viij. dieꝝ spaciũ post se req̇sierĩt. ⁊ si secꝰ ṗsũptũ fuerit irritũ est ip̃o iure cle. j. de here. ⁊ ibi ponitur de carcere: ⁊ clauibꝰ ⁊ officialibꝰ. ⁊ dic vt ibi.
¶ Qũo ꝓcedẽt ĩq̇sitores p̃fatiↄ̃ aliquẽ.
11
*Rñ. ꝙ si per viā accusatiōis seruent ordinẽ suũ. Si ꝑ inquisitionẽ. faciũt q̃ supra dixi  indicijs ⁊ ĩquisitiōe. Excipit̃ tamẽ ꝙ accusatores vel testes seu depo nẽtes qñ propter potẽtiā personarũ cō tra quas deponũt aut accusant graue periculũ ĩmineret eis si noĩa eorum pu blicarent̃: tũc nō publice sʒz secrete corā diocesano vel eo absente vicario ip stus qñ inquisitores ꝓcedũt vł ep̃s aut eiꝰ vicariꝰ corā ĩq̇sitore si cōmode pōt ⁊ aliq̇bꝰ alijs ꝑsonis ꝓuidis ⁊ honestis iuris ꝑitis totũ ꝓcessuʒz suꝑ qͦ deliberandũ ẽ manifesta. ⁊  ipsoꝝ cōsilio ad snĩam vel cōdẽnationẽ ꝓcedere pñt et plena fid es talibus testibꝰ adhibet̃: lʒz eoꝝ noĩa nō fuerĩt ꝓmulgata: ⁊ possunt precipere inquisitores p̃fatis honestis personis sub pena excōicatiōis quā in currāt ipso facto ne reuelent predicta noĩa ep̃s tñ nō pōt p̃cipere ĩquisitori: nec inquisitor ep̃o. Sʒz papa p̃cipit in virtute obediẽtie vt teueāt secreta. Ces sāte tñ tali ꝑiculo debẽt accusatoꝝ ⁊ te stiũ noĩa publicari. itẽ pñt ꝓcedere sim pliciter de plano ⁊ abs aduocationũ ⁊ iudicioꝝ strepitu ⁊ figura. vt in. c. fi. de here. li. vj. Jtẽ ꝙ ꝓcedendo per viaʒz inquisitiōis excōicati ⁊ participes: vel socij criminis admittũt̃ ad testimoniũ ↄtra hereticos receptatores. defẽsores fautores. ⁊ credẽtes eorũ si ex circũstātijs vera dicere presumātur. c. in fide  here. li. vj. Secus si procedatur ꝑ viam accusatiōis vel exceptionis.  tales nō admittunt̃ ẜm Jo. an. ibidẽ. Jtem religiosi oẽs qui ante religiōis ingressum erāt notarij tũcũ sint in sacris libe re istud officiũ tabellionis possunt exercere quo ad oĩa que ad offm̃ ĩquisitio nis pertinẽt nō obstante aliquo statuto cōtrario. d. c. vtofficium.
12
*¶ Jtẽ nota ꝙ statutũ loci ꝑ q offm̃ ĩq̇sitiōis directe vel indirecte impediret̃ vł quō libet retardaret̃ ipso ĩure est nul lius roboris: ⁊ per censurā ecclesiasticā possũt cogi rectores illoꝝ locoꝝ ip̃a re uocarevel moderare vt nō impediant. c. statutũ de here. li. vj. et etiā possũt ad uocare brachiũseculare ꝑ censurā eccle siasticā cōtra hereticos vt ĩ. d. c. offm̃.
¶ Jtẽ statutũ  duabꝰ dietis. ĩ. c. nōnul
13
*li de rescrip. nō ĩpedit ĩq̇sitiōis offm̃vt ĩ d. c. statutũ. itẽ ẜʒz io. an. pñt ꝓcedere cō tra hereticũ licet alibi cōmiserit crimẽ si in sua inquisitione inuenitur.
Jnsignia.

Jnsignia.

Vtrum possit q̇s sibi assu mere. Rñ. Pa. ĩ. c. dilecta  exce. p̃ł. cōit̃ tenẽtꝙ sic. et arma sicut et nomẽ assumit̃ ad placitũ vt agnoscat̃ ab alio. Jnsti. dele. §. si q̇s ĩ noĩe. ⁊. l. ad recognoscendũ. C. de ingenu. ⁊ manu.
De h notatis ⁊ ꝙ ĩsignia doctoratꝰ vł militie nō p̃t ferr̃ q̇ nōẽ do. vłmiles no. bar. ĩ. tra.  ĩsig. ⁊ armis col. j. ⁊ ibi col. ij. ꝟsi. sʒz q̃rovnꝰ ꝙ vnꝰ ñ possit ferr̃ ĩsignia | alteriꝰ. ⁊ eligunt̃ ad placitũ sicut noĩa dũmodo aliena nō depĩguāt̃. gl. ⁊ doc. in. l. ij. C. vt ne. li. si. iu. auten. impo.
¶ Vtrũ ĩsignia alteriꝰ possit q̇s assume
1
*re. Rñ. pa. ĩ. d. c. dilecta ꝙ sic sicut ⁊ nomẽ ꝙ limitat veꝝ nisi illi cuiꝰ sũt p̃tẽde rẽt aliq dānũ vt puta facinorosus assumẽs arma alteriꝰ posset ille offẽdi lo co facinorosi. ⁊ talis ĩplorare pōt officiũ iudicis. ⁊iudex p̃t ꝓhibere  ad eũ spe ctat quies populoruʒz. l. j. §. quies. ff. de off. prefec. vr. Jdẽ dic vbi interest reipu blice sicut si aliq̇s accipit insignia boni artificis qui non est ita bonus ⁊ ita  cipiunt̃ populi. de hoc habes ꝑ Bar. in tractatu de insignijs et armis.
¶ Vtrũ q̇s possit assummere ĩsignia di
2
*gnitatis. Rñ. ꝙ nō si nō hʒz illā dignita tem ałs est falsarius. l. eos. ⁊ ꝙ ibi not. ff. de falsa. Facit. c. j. de clerici. nō or. mi.
Jnscriptio

Jnscriptio

scm aliquos est qñ accusator ꝓfitet̃ vera q̃ in bello sunt. vel ẜm alios cũ ꝓfitet̃ se velle ꝓseq̇ vs ad finẽ. Sʒz ẜm alios ⁊ veriꝰ ĩscriptio est quādo accusator se obli gat ad penā taliōis. s. similẽ  talio ꝓprie idẽ est ꝙ representatio ad ↄsimile. ⁊ hāc tenet Jo. an. ⁊ gl. ĩ. c. super his de accu. ⁊ probatur ĩ. c. tue. de ꝓcu. ⁊ sequi tur Pa. in. d. c. super his. ⁊ de istis opinionibꝰ dicitur in. l. si cui. in prin. ff. de accusa. l. in causis. C. de accusa.
¶ Vtrũ accusanti sit necessaria inscri
1
*ptio. Rñ. gl. ⁊ doc. in. c. suꝑ his. ꝙ sic nisi in. viij. casibus ⁊ ibi vide. Et lʒz inscri ptio nō fiat. tamẽ deficiẽs dʒz puniri pe na talionis ẜm Accursiũ in. l. ij. C. de fi. instrumen. ⁊. Bar. in. l. sicut predicta.
Jnstitutio

Jnstitutio

seu instituere ẜʒz host. est ecclesie vel ecclesiastici beneficij collatio.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ institutio canonica sola dat iustā cām possidẽdi ⁊ iustũ titulũ in prelatura. vt not. Bal. in. l. iij. C. de emanci. li.
¶ Quis pōt instituere. Rñ. de iure com
1
*muni episcopus. Jtẽ capitulũ sede vacante. de insti. ⁊ si capitulũ li. vj. Jtẽ ille qui habet ex delegatione ep̃i. de insti. ex frequentibus. Jtẽ qui habet hoc de cōsuetudine. c. cũ venissent. de insti. dũmodo sit clericꝰ talis tamẽ ab isto insti tutus nō dʒz administrare nec possessio nẽ ecclesie adipisci nisi de cōsensu diocesani. ⁊ eius autoritate. d. c. ex frequẽtibꝰ. Jtem abbates in ecclesijs sibi sub iectis pleno iure possunt curā ↄmitere sine p̃sentatiōe ep̃o facta. ar. a cōtrario. de p̃ben. c. in lateranensi. de capel. mo. c. presbyterilib. vj. xvj. q. ij. visis.
Jntentio

Jntentio

accipit̃ dupliciter vel ꝓut est motus. vel motiuũ. vo luntatis. vel ꝓut dicit finem intentuʒz. ⁊ isto secundo modo. hic accipio.
¶ Vtrum intentio habitualis sufficiat
1
*ad meritũ bone actionis. Rñ. S. Bo. in ij. di. xlj. que. vl. primi ar. ĩ fi. ꝙ si loqua mur de intentione habituali qua quis refert ad deuʒz in generali oĩa oꝑa diei vel anni sic talis nō sufficit ad meritũ. Sed si loquamur de intentione habituali qua quis refert aliq opꝰ ad deũ in primordio illius operatiōis vel alte rius ad quā illa consequenter se hʒz: ita ꝙ opus sequens directaʒz habet ad opꝰ primum ordinationem vel cōsequẽtiā. sic talis sufficit ad meritũ. Vnde si aliquis intẽdit pro deo dare. c. marchas ⁊ incipit hodie dare vnam cogitando de deo actualiter. postea dat alij: ⁊ nihil de deo cogitat tamen actiones ille sunt ei omnes meritorie ⁊ fructuose ⁊ per hũc modũ est ĩ viris religiosis q̇ in principio ⁊ charitate deuouerũt portare religionis pondus. quicquid. enim faciũt quod ad sue religionis obseruantiam spectat ex prima intẽtione est eis meri torium ad salutem: nisi ꝙ absit contraria intẽtio superueniat. Si autem opꝰ alterius generis inciperet oporteret ꝙ intẽtio renouare tur vt illud opus esset meritorium. vnde si religiosus ad ea q̃ ad religionem non spectant vult se exer cere opʒz ꝙ intẽtionẽ renouet:  illa ha bitualis ad illam nō se extẽdit. ⁊ iō non est ꝑue securitatis⁊ vtilitatis religionẽ ĩtrare. dicit etiā idẽ. S. Bo. ibidẽꝙ intẽ tio habitualis uis de deo nō cogitet | actualitet̃ tñ si ex sola boni oꝑis cōside ratiōe charitas ꝓmpta vel aliq̃ alia vir tus charitate ĩformata ad ip̃ʒz bonũ opꝰ ĩclinat ip̃m est meritoria. sicut vir obediẽs meretur obediẽdo p̃lato p̃cipiẽti sibi etiā si nihil cogitet de deo sed solũ consideret ꝙ est bonum obedire.
¶ Vtrũ opꝰ ab ĩtẽtiōe recipiat titatẽ
2
*siue boni quo ad bona. siue mali qͦ ad mala. Rñ. s. Bo. di. xl. ar. j. q. ij. ꝙ titas bonitatis ⁊ malitie corrñdet titati in tẽtiōis scm q titas intẽtiōis attẽdit̃ tũ ad actũ ĩtẽdẽdi sʒz ĩquātũ attẽdit̃ ex ꝑte intẽti nō semꝑ corrñdet. Vñ gl. suꝑ illud Math. xij. bonus hō ⁊ c. di cit quantũ bonũ intẽdis tm̃ facit. dicit idẽ. S. Bo. ꝙ similiter tātũ ⁊ tũ sunt aduerbia sic dicũt quātitatẽ actus intẽ dendi. ⁊ verũ est generaliter siue respectu maloꝝ vel bonoꝝ:  quātũ actꝰ intendẽdi est magis intẽsus in bonitate vel malitia tātũ oꝑatio exterior est bona vel mala: oẽ em̃ meritũ vel demeritũ ad actũ volũtatis reducit̃. lʒz circunstātie exteriores aliquo modo faciāt advo lũtatis deprauationẽ. Si vero ly. tantũ ⁊ tũ sunt noĩa. tũc dicũt titatem ex parte intẽti: ⁊ sic nō veꝝ generaliter:  nō semꝑ operi exteriꝰ facto mẽsurat̃ intẽtio:  frequẽter homo itẽdit magnũ bonũ ⁊ nō facit. ⁊ minimũ bonũ ex humilitate: ⁊ facit magnum.
¶ Vtrũ opꝰ ab intẽtiōe recipiat quali
3
*tatẽ. s. bonā vel malā. Rñ. S. Bo. vbi. s̃. q. j. ꝙ intẽtio bonavel mala dicit̃ dupli citer. ¶ Primo modo bona dicit̃ in qua est ꝑfecta ⁊ bona ordinatio operis ad fine. ⁊ hoc modo nō tamẽ respicit boni tatẽ finis: sed etiā rectũ ordineʒz eius q̇ est ad fineʒz. Et hoc est q dicit Ber. ad Eugeniũ exponẽs illud. si oculꝰ tuus simplex: ꝙ ad hoc ꝙ oculus sit simplex requirunt̃ duo necessario. s. ꝙ veritas sit in electiōe: ⁊ charitas in intẽtiōe: q est dicere ꝙ amat q est amādũ. ⁊ eligit q est eligẽdũ. mala dicit̃ in qua est ordinatio indirecta: ⁊ sic est verũ generaliter ẜm intentionem qualificat̃ opꝰ exterius. ¶ Secundo modo dicitur intẽtio bona.  q finaliter intẽdit est bo nũ ⁊ isto modo nō qualificat̃:  si q̇sfu rat̃ vt faciat eleemosynā vł mẽtit̃ vt cō uertat aliquẽ. nō dicit̃ bñfacere. sʒz quo ad malitiā nō hʒz instātiam:  malitie intẽtiōis ĩputat̃ oẽ opꝰ factũ q̃lecun sit.  deꝰ cor interrogat principaliter. ⁊ de istis ĩtelligit̃ magis cordis inspector est domins  operis. xv. q. vj. c. j. et illud. reā linguā nō facit nisi rea mẽs. xxij. q. j. c. hoĩes. ⁊. c. se. ⁊ minister legis volũtarie occidẽs malefactorẽ homici da reputat̃. xxiij. q. v. c. cũ homo. ⁊. illud q no. xlj. di. q̇sq̇s. ⁊. xxj. q. iiij. c. omnis iactantia. Non obstat ꝙ non sit in bono.  plura requirunt̃ ad cōstructionẽ  ad destructionem.
¶ Virũ intentio bona abs operibus
4
*valeat ad meritũ. Rñ. S. Bo. vbi. s̃. ꝙ si ille hʒz facultatẽ bñ operādi ⁊ opportunitatẽ operādi: sic nō sufficit intẽtio:  nec bona voluntas debet dici sed semi plena. Si ꝟo facultas non adest tunc bona intẽntio ⁊ bona voluntas sufficit ad meritum vite eterne.
¶ Vtrũ oꝑa exteriora addāt aliquid su
5
*pra meritũ bone volũtatis. Rñ. S. Bo. vbi. s̃. ar. ij. q. j. ꝙ aut lo q̇mur  premio substātiali. ⁊ sic de cōdigno nihil addit opus extrinsecũ:  quātitas meriti pẽsatur ex quantitate radicis. De congruo tamẽ abs dubio opꝰ priuilegiatum addit. s̃. bonam intentioneʒz et vo luntatem pro eo ꝙ volũtas in illo ope re p̃parat̃⁊ disponit̃ ad susceptionẽ ma ioris gratie ꝑ quādigna est maiori retributiōe. Si aũt loquimur de premio accidẽtali: sic opus extrinsecũ addit su pra bonā volũtatem sicut priuilegiatũ ⁊ alia etiā q̃ dispositiue addũt ad rōnẽ meriti:  excitāt actũ volũtatis ad bonũ: ⁊ radicationẽ ⁊ ↄseruationẽ gr̃e. ⁊ il lud martini. pa lmam tamẽ ⁊ c. ĩtelligit̃ nō de palma q̃ est aureola. sʒz de palma q̃ est respectu p̃mij eẽntialis q̃ r aurea. ¶ Vtrum euentus sequẽs addat ad bo
6
*nitatem et malitiam actus exterioris. Rñ. Tho. j. ij. q. xx. ar. v. ꝙ aut est precogitatus. et sic addit. Aut non est preco|gitatꝰ: ⁊ tunc aut ꝑ se sequit̃ vt in pluri bus. ⁊ sic addit. Cōstat em̃ actũ ex gñe sola esse meliorẽ ex quo seq̇ possũt plura bona. ⁊ peiorẽ ex qͦ plura mala. aut se quit̃ ꝑ accidẽs. ⁊ vt ĩ paucioribꝰ ⁊ tunc nō addit. nō em̃ iudicat̃ de re aliqua q est ꝑ accidẽs sed tantũ q est per se.
¶ Vtrũ q̇s ꝑ intentionẽ possit oꝑa sua
7
*vel alioꝝ alteri applicare. Rñ. ẜm Astẽ. ꝙ sic. ⁊ fit tripliciter. ¶ Primo mō in sin gulari. vt cũ ꝓ alio determinare satisfa cit. ⁊ sic q̇libet pōt alteri bona sua cōica re. ¶ Sco mō in speciali. vt cũ q̇s orat ꝓ ↄgregatiōe sua ⁊ suis familiaribꝰ et bñfactoribꝰ ⁊ ad hoc etiā ordinat opera sua satisfactoria. ⁊ sic ille q̇ preest reli gioni pōt illa oꝑa cōicare alij applican do intẽtionẽ eoꝝ q̇ sunt de sua congretiōe ad hũc determinate. ¶ Tertio mō in generali. ⁊ sic qui p̃est ecclesie generaliter pōt oꝑa illa cōicare applicando suā intẽtionẽ ad hũc vel ad illũ. ⁊ ideo q̇ preest eccłie generali pōt cōicare ea q̃ sunt ↄgregationis ⁊ huiꝰ hoĩs. sed non ecōtrario. ṗma cōicatio ⁊ sca nō r indulgẽtia sʒz tm̃ tertia ꝓpter duo. ¶ Primo  ꝑ excōicationes illas primas lʒz absoluat̃ hō a reatu pene quātũ ad deũ nō absoluit̃ tamẽ tũ ad satisfactionẽ ad quā est obligatus ex p̃cepto ecclesie vel cōfessoris sʒz ꝑ tertiā sic vt. s̃. pʒz iudulgẽtia. ¶ Sco  in vna cōgregatio ne nō est sufficientia meritoꝝ vt sibi et alijs valere possint sicut est ĩ eccłia romana p̃cipue ꝓpter meritũ xp̃i: ⁊ ille so lus q̇ ipsi p̃est pōt ꝑ intentionẽ suā applicare oꝑa alioꝝ alijs q̃ dicunt̃ ĩdulgẽtie. alij aũt habẽt ex eiꝰ cōfessione.
¶ Vtrũ actio ꝓcedẽs a volũtate delibe
8
*ratiua si ꝑ ĩtẽtionẽ ad deũ nō ordinata sit mala seu pctm̃. Rñ. vt colligo et. S. Bo. ĩ. ij. dist. xlj. q. j. ar. iij. ꝙ aut hoc ꝓue nit ꝑ inordinatā affectionẽ siue cōuersionẽ ad creaturā ⁊ sic est mala ex ↄuersione. Aut ꝓuenit ꝓpter operātis negli gentiā. ⁊ sic ẽ mala ex omissione. Aut ꝓ pter operātis ĩfirmitatẽ ⁊ miseriā ⁊ hoc neutro mō est mala sʒz indifferẽs: deus em̃ decreuit ꝓpter suam pietatem ⁊ ꝓpter nr̃am infirmitatẽ multas operationes nō imputare nobis ne ad meritum ne ad demeritum. ⁊ cōsequent̃ tales operationes respectu nostri non vident̃ bone moraliter nec male vt cuʒz quis loquit̃ alicui ex naturali pietate vel alium salutat ex vrbanitate. vel facit ex necessitate nature puta comedit vt reficiat̃ ambulat vt recreet̃: nec tamẽ hec refert in deũ tales em̃ actiōes non sunt meritorie.  ad deũ nō referunt̃ di cere ꝙ essent demeritorie durũ videret̃ cũ nō fiāt ꝓpter inordinatā cōuersionẽ ad creaturā. nec omittunt̃ ad deum referri agẽtis negligẽtia sed tm̃ propter quādā infirmitateʒz que est in nobis ex corpore corruptibili aggrauāte animā. Nec obstat his Gre. suꝑ illud Matthe. xiij. de oĩ ꝟbo ocioso ⁊ c. vbi dicit ꝙ ꝟbũ ociosum est q caret ratione iuste neces sitatis vel pie vtilitatis.  vt dicit Ric. in. ij. di. xl. non semper oportet ꝙ actus explicite ad finem q̇ est deus referatur: vt nō sit ociosus. sed ꝙ referat̃ ad bonũ finẽ vel ciuilẽ vel corporis necessitatem aut honestā recreationem. Soluʒz ergo ille dicit̃ ociosus q̇ nō refert̃ ad aliqueʒz bonũ sinẽ. Meritorius autem vite eterne solus est actus qui ordinatur ꝑ intẽ tionem ad deum aut merito condigni si fiat ex charitate: demeritorius. vero si nō referatur in deum ex inordinata cōuersione vel omissione.
¶ Vtrum bonitas actualis voluntatis
9
*addat aliquā bonitatẽ super bonitateʒz ipsius habitꝰ gratie. Rñ. ẜm. Ri. vbi. s̃. ꝙ actualis volũtas elicita a voluntate potẽtie per gratiam addit habitui gra tie bonitatẽ aliquā a deo denumerabilem tum ad premiũ substā tiale ita ꝙ premiũ substantiale habitui gratie et actibus interioribus voluntatis ꝑ gra tie habitũ elicitis correspōdet. vnde ꝓpter tales actus plus habebit de p̃mio substantiali quā si sine ipsis a corpore decessisset.
Jnterdictum

Jnterdictum

Section
dicitur ab interdico interdicis quod idẽ est q ꝓhibeo. et sic ꝑtinet ad interdi|ctuʒz iuris canonici ex quo ĩterdicit̃ administratio aliquoꝝ sacr̃oꝝ. ⁊ celebratio diuinoꝝ vel executio aliquoꝝ spũaliuʒz ẜm Jnn. ⁊ sic. est eccłiastica cẽsura. aliqñ r inter dictũ. i. ĩter duos datũ vel inter duo dicta vt ĩsti. de ĩterdi. ĩ ṗn. ⁊ isto mō accipit̃ in ĩterdictis a lege ciuili siue a p̃tore. ⁊ q̃dā sunt publica ⁊ ista sũt. ix. q̃ dā sũt priuata ⁊ hec sunt. xxviij. de q̇bꝰ vide gl. ⁊ doc. ĩ. c. pastoralis.  cā posses. ⁊ ꝓpri. ⁊ in. c. itẽ cũ quis. de resti. spo. et de istis hic nō intẽdo tractare. sed vide si placet in speculo. e. ti. Sʒz de ĩterdicto primo mō dicto nec etiā intendo dicere de ĩterdicto quo aliq ꝑticulare spũale interdicitur: puta cuʒz q̇s interdicit̃ ab officio vel a bñficio ⁊ hmōi.  de hoc di co. j. suspẽsio. sʒz hic intẽdo solũ tractare de interdicto ex quo in aliqua terra vel eccłia vel alique ꝑsone ĩterdicunt̃ a celebratione diuinoꝝ ꝑceptione secramẽ torũ aliquoꝝ pulsatione campanarũ et ceteris. de quibꝰ. j. dicā interdictum. v.
De notatis ĩ hoc §. ⁊ ꝙ ĩterdictũ ecclesiasticũ de qͦ hic nō sit ꝓprie snĩa no. Bal. ĩ addi. ad Spe. in ti. de sen. §. l. ꝟ. x. ⁊ ibi Spe. §. j. ⁊ Bald. in. l. j. C. de postu. vbi ponit ꝙ ĩterdictũ legati vel gubernatoris ꝓuincie nō est ꝑpetuũ sʒz expirat cũ officio. de materia aũt interdicto rum ecclesiasticoruʒz nihil per legistas. ¶ Quot sunt spẽs interdicti. Rñ. ꝙ due
1
*vna hoĩm alia locoꝝ. Jnterdictũ hoĩm aliud gñale. aliud spāle. aliud singulare generale interdictũ hoĩm est cũ ĩterdicit̃ ppłis regni castri. vel ville aut ciuitatis. ⁊ sic aduerte ꝙ qñ interdicitur ppłs vel vniuersitas vel cōe. ꝙ tũc nec locꝰ nec clerus est interdictus. Jteʒz ẜm cal. nec ꝑsone eccłiastice q̃ ex toto sunt trāslate ĩ ecclesiā:  de ppło nō sũt. xij. q. j. duo sicut qñ ĩterdicit̃ clerꝰ tm̃. nō ẽ ĩterdictꝰ ppłs nec vniuersitas vel cōe.  sunt diuersa clerꝰ ⁊ ppłs. de sen. exc. si snĩa lib. vj. Vñ clerici possũt celebrare sicut prius ẜm Jo. an. in. d. c. si snĩa. s. al ta voce pulsatis cāpanis: ĩterdictis tñ exclusis.  ꝓhibitio. c. q in te. de pe. et re. ⁊. c. nō est vobis. de spō. ⁊ moderatio. c. alma. de sen. exc. lib. vj. Jntelligit̃ quā do locus est interdictus ⁊ non expresso loco in snĩa ĩterdicti nō hʒz locũ cessatio diuinoꝝ ⁊ alia quāuis sit gñale. Cal. ta men ꝙ dʒz seruari moderatio. d. c. alma. Sed nō credo ei. dic ergo ꝙ possunt clerici alta voce celebrare sicut priꝰ ⁊ in ec clesijs suis alta voce. ⁊ ꝙ ĩ isto casu pos sunt admitti oẽs q̇ nō sunt de ppło illo ⁊ nō sunt cā interdicti. tʒz Archi. ĩ. d. c. si snĩa. ⁊ Federi. cōsilio. lxx. Siłr ẜm Cal. illi possunt admitti q̇ de illo erāt ppło sed domiciliũ trāstulerũt. Astẽ. tamẽ li. vij. ti. xvj. tʒz ꝙ nō nisi absoluant̃ ex quo semel fuerũt interdicti sʒz dictũ Cal. est verius ⁊ sequit̃ Ge. in. d. c. si sententia. ⁊ etiam absentes excusant̃ donec sciant c. apostolice. de cle. excō. mi. post sciũt tenentur seruare.
[1]
¶ Vtrũ populus nō interdictus si fiat
2
*de populo taliter ĩterdicto efficiatur in terdictus. Rñ. ẜm Cal. ꝙ sic.
¶ Vtrũ bānitꝰ q̇ est de ppło interdicto
3
*sit ampliꝰ ĩterdictꝰ. Rñ. ꝙ sic si ad tẽpꝰ ẽ bānitꝰ.  adhuc ciuis est ⁊ de ppło. l. relegati. ff. de interdic. ⁊ relegatis.
¶ Sed nũq̇d habitātes in ciuitate qui
4
*nō sunt ne ciues ne de populo illiꝰ ligẽtur interdicto. Rñ. ꝙ nō. d. c. si sentẽ tia. sed ligātur illi qui sunt facti ciues ex gratia licet ibi non habitent.
¶ Vtrum impuberes populi interdicti
5
*sint similit̃. Rñ. Jo. de deo ꝙ si nō sũt do li capaces non sunt interdicti. Secus si sunt doli capaces.
¶ Quid de mulieribꝰ q̃ viris ↄ̃dicũt et
6
*alijs hoĩbus q̇ ꝓ posse resistũt. Rñ. Joā. de deo. ꝙ nihilominꝰ ex quo sunt de illo populo ꝙ sunt interdicte.
¶ Speciale interdictũ hoĩm est cuʒz in
7
*terdicit̃ aliq collegiũ vel vniuersitas ĩ ppło inclusa puta studiũ papie ⁊ hmōi vel capłm. Nā interdicto capło vel collegio vel vniuersitate singule ꝑsone de ipsa sunt interdicte ẜm Jo. an. ⁊ Ge. in d. c. si sententia. ⁊ istud comprehẽdit tā clericos  laicos qui sunt de illo collegio vel vniuersitate.
¶ Sed quid si interdicatur familia ali
8
* |cuĩus nunq̇d clerici de eiꝰ familia erũt ĩterdicti. Rñ. Rodo. ꝙ sic nisi specialiter eximant̃. Vñ aduerte hoc ẜm Arch. ⁊ se q̃t̃ Ge. ĩ. d. c. si snĩa ꝙ ĩterdicto collegio vel vniuersitate cłici q̇ nō sũt de illo col legio vł vniuersitate poter̃t ianuis aꝑtis ⁊ pulsatis cāpanis alta voce celebrare excōicatis ⁊ interdictis exclu. Se cus vbi esset interdictus locus quia nō possunt nisi ẜm ꝙ. j. dicam.
¶ Vtꝝ si ĩterdicant̃ doctores oẽs alicu
9
*ius ciuitatis ĩtelligant̃ ĩterdicti clerici q̇ sunt doctores. Rñ. ꝙ ñ ꝑ gl. ĩ. d. c. si snĩa. Siłr si ĩterdicunt̃ clerici nō veniũt reli giosi nō hñtes dignitatẽ. ⁊ de hocvide. s̃. clericꝰ. e. Ge. tñ ĩ. d. c. si snĩa. dicit ꝙ cle ro ĩterdicto veniũt clerici seculares regulares ↄuersi ⁊ ↄuerse: q̇ ita sunt ad ec clesiā trāslati ꝙ ꝓprie de ppło dici non pñt de quo dicto ego valde dubito ⁊ po tiꝰ credo ↄtrariũ nisi aliud ↄstet de mẽte. ꝑ ea que. s̃. dixi. Clericus primo.
¶ Quid si vnꝰ de ppło ĩterdicto ĩgredit̃
10
*monasteriũ an possi diuĩs ĩteresse sine relaxatiōe ĩterdicti gñał vł spālis. Rñ. Federi. ⁊ fequit̃ Ge. ĩ. di. ca. si snĩa ꝙ sic  desinit esse de populo ergo purgatur eius lepra sine alia relaxatione.
¶ Singulare ĩterdictũ hoĩm r cũ aliq̃
11
*certa ꝑsona interdicit̃ vł ẽt ĩcerta. vt cũ r. q̇ fecerit sic sit ĩterdictꝰ ip̃o fctō. ⁊isti qͦ cũ vadũt sunt sꝑ ĩterdicti. nisi absol uant̃ si ĩterdictũ nō ẽ ad tp̃s. Vñ aduer te ⁊ no. bñ ꝙ tales ĩterdicti siue gñałr si ue spālit̃ vł singularit̃ nō pñt exercere aliquẽ actũ cōcessoꝝ tꝑe interdicti de q̇ bus. j. dicet̃ q̇ pertineāt ad ordines aut ad celebrationẽ diuinoꝝ aliter essent ir regulares vel suspensi scm ꝙ infligitur pena violantibus interdictũ. vt. j. dicetur ⁊ de tali interdicto non loquitur. c. alma.
¶ Vtꝝ ĩterdicti gñałr speciałr vł singu
12
*lariter sint vitādi ab alijs. Rñ. ẜm Hos. Jnno. ⁊ Ber. ꝙ sic ĩ diuĩs officijs qñ ꝓṗo noĩe seu alia certa locutōe ꝑ snĩaʒz sũt de signati alij aũt ñ sũtvitādi nisi a iudice specificent̃: nisi eoꝝ offensa ꝑ quā sũt in terdicti esset multũ notoria ita ꝙ nulla tergiuersatōe posset celari. c. tua nos.  coha. cle. ⁊ muli. Sed tu dicvt. s̃. excom municatio. viij. §. iij.
Jnterdictum. i.

Jnterdictum. i.

locorũ aliud generale vt cum in terdicit̃ regnuʒz vel ꝓuincia vel diocesis. Aliud speciale. vt cũ interdicit̃ ciui tas aliqua castrũ vel villa. Aliud singu lare vt cũ interdicit̃ certa eccłia vel capella vel certe eccłie. ⁊ sic ĩterdicto loco aut generaliter vł specialiter aut singu lariter nō sunt interdicti hoĩes vel cleri ci talis loci. Vñ extra illa loca pñt audi re diuina ⁊ sepeliri si ibi elegerũt sepul turā vel ibi mortui fuerĩt:  nō sunt in terdicti nisi fuerint ĩ culpa ĩterdicti po nẽdi. tex. in. d. c. si sentẽtia no. Pa. d. ca. q in te. ⁊. d. c. nō est vobis Aduerte tñ ꝙ id quod statuit̃ in interdicto genera li locoꝝ hʒz locũ ĩ interdicto specialis lo ci. ⁊ hoc ideo  interdicta ciuitate vel villa intelligit̃ tota interdicta generalĩ ter ⁊ ideo habentes priuilegium ꝙ tꝑe gñalis interdicti possint celebrare sub missa voce intelligit̃ generale interdictũ. quādo etiam aliqua terra est inter dicta quo ad illā terrā. vt dicitur ⁊ not. in. c. cum partibus. de ver. sig. Jnno. tamen ⁊ Hosti. tenent ꝙ interdicta eccle sia aliqua in penā populi licet multi ex eis non delĩquerint sed solũ vel dñs vel vniuersitas ꝙ talis populus etiam qui nō est ĩ culpa nō poterit alibi eligere se pulturam apud ecclesiā nō interdictaʒz nisi ex ṗuilegio speciali hoc habuerit. Sed hoc non credo verũ . c. quod alle gat scilicet vt priuilegia de priuil. loqui tur quādo populus est interdictus.
¶ Quid si iudex dicat interdico regnũ
1
*francie. R. ꝙ interdictuʒz extenditur ad totam terram que adheret ei tẽpore la te snĩe siue rōne dñij siue rōne feudi. de postu. prela. c. j. vel ẜm glo. in. d. c. exten ditur etiam ad terras que adherebant ei prestando auxilium Tempore interdicti: prolati si vero dicat inte rdico terras regis francie tunc se cundum Rodo. non extenditur ad feuda. quia pene sunt restringende. Sed contra | eũ est tex. d. c. j. in verbo terrarũ ipsius. ⁊ iō dic siłr esse interdicta  in feudis habet vtile dñium. ⁊ etiā includunt̃ ter re in quibꝰ solũ hʒzvsũfructũ ẜm Jo. an. ⁊ sequit̃ Ge. in. d. l. si snĩa. Si vero ali terrā haberet ĩ pignus nō esset interdi cta  nō est ipssus quo ad dñiuʒz. secus si diceret ꝙ interdicit omnẽ terrā quaʒz tenet  sic esset interdicta. c. cũ Bertol.  re iudi. q̇s creditor habet possessionẽ veram pignoris. ff. de vsuca. l. serui.
¶ Sed quid si hʒz terrā cōem cuʒz altero
2
*Rñ. Ge. in. d. c. snĩa. ꝙ si est indiuisa nō comprehẽdet̃ ne iustus patiat̃. Secus si est diuisa  pars sua subiacebit.
¶ Vtrũ interdicta ciuitate veniāt eius
3
*suburbia. Rñ. ꝙ. sic ⁊ etiā ↄtinẽtia edificia. Et idẽ dic de interdicto castri vel ville. lʒz ꝓprie nō habeat suburbia. vt in. c. si ciuitas. de sen. excom. li. vj.
¶ Sed q̃ro q̇d r suburblũ aut cōtinẽs
4
*edificium. Jo. de deo dicit ꝙ suburbia intelligũt̃ illa q̇ sunt. j. vltimā portaʒz ⁊ faciunt cũ ciuitate publicas functiōe s ⁊ vocant̃ ad ↄcilia ⁊ cōtiones. vel dic ẜʒz Ge. ꝙ dñr burgi extra ⁊ prope ciuitateʒz in quibus domus sunt cōtigue. Vel dic ꝙ suburbia dñr domus ꝑ qu as est iter rectũ eũdi ad ciuitatẽ vel locũ ⁊ cōtinẽ tia edificia sunt. pulchre domus circa ciuitatẽ nō intra suburbia vbi nō sunt burgi directe introducẽtesad ciuitatẽ. Glo. in. d. capitu. si ciuitas dicit ꝙ arbi trio iudicis est relinquẽdũ q̃ dicant̃ ↄtinẽtia edificia:  non dicit tex. ↄtiguis sed ↄtinẽtibꝰ. legiste vero ĩ. l. ij. ⁊. l. edifi cia ⁊. l. q̇ incōti nẽtibus. ff. de verb. sig. quasi in idem coincidunt. Ego ꝟo quo ad hoc attenderẽ ad rōnẽ legis expressam ⁊ dicerem omnia illa dici cōtinen tia edificia que ita sunt ꝓpe ciuitatem ꝙ in illis celebrando cōtẽneret̃ ecclesia stica censura: puta  quasi ita cōmode eo conuenire possunt sicut si non esset interdictum. sed vbi non contemnitur propter hoc: puta distat per miliare et est valde laboriosum illuc ire nec passim populus potest eo conuenire: tunc non acciperetur sub hac significatiōe. ¶ Vtrum dño vẽ dẽte terrā interdictuʒz
5
*siue generaliter siue specialiter aut sin gulariter alicui dño qui nō est in culpa esset interdictũ. Rñ. ꝙ nō ẜm Ge. in. d. c. si snĩa. quia secũ portat onus suũ.
¶ Vtrũ dño emẽte terrā post lataʒz sen
6
*tentiam interdicti contra omnẽ suā ter ram sit illa terra interdicta. Rñ. ẜm Ge. ĩ. d. c. si sententia. ꝙ non nisi lator inter dicti expressisset nedum terrā habitam sed habendam.
¶ Vtrũ interdicta ecclesia sit interdictũ
7
*cimiteriũ vel eius capella. Rñ. ꝙ sic si capella velcimiterium sunt cōtigua ec clesie alias nō⁊ ideo in nō ↄtiguis posset celebrari. d. c. si ciuitas. §. fi.

Jnterdictum. iij.

tam personarum  locorum quis potest ponere. Rñ. ꝙ oẽs illi qui possunt excōicare vel suspendere ratione iurusditiōis ordinarie vel delegare quā habẽt super illos quos volũt inter dicere. deverb. sig. querẽti. de offic delega. c.  pōtificali li. vj. ⁊ quis pōt excōi care habes. s̃. cōicatio. j. §. iij.
1
*¶ Vtrũ ep̃i possint interdicere ꝑsonas singulares eccłiasticas vł seculares aut eorũ loca vel terras que hñt priuilegiũ ne possint ĩterdici. Rñ. ꝙ sic ⁊ etiā excō municare: nisi talia priuilegia sint con cessa regibus vel reginis aut eoꝝ filijs vel religiosis: nō ratione persone sed or dinuʒzvel locoꝝ vt ĩ. c. ne aliq̇d. de priui. lj. vj. nec etiā pñt interdicere exẽptos ẽt indirecte puta interdicendo ne eisven dant aut cōicent. ⁊ ↄtrafacientes sunt puniẽdi. c. quāto de priuile. rōne tamen delicti ⁊ contractus posset vt. s̃. exemptus. §. viij.
¶ Vtrum canonici ecclesie cathedralis
2
*possint ponere ĩ aliquo loco vel ecclesia interdictũ. Rñ. ꝙ nō sine assensu ep̃i. c. que sunt. de his que fi. a ma. par. c.
¶ Pro qua causa potest poni ĩterdictũ.
3
*Rñ. ꝙ pro subsidio pecuniariovel bito pecunie vel alterius quantitatis. laicꝰ aliquis nō potest ĩterdici nisi ex specia li auctoritate sed is apostolice ⁊ expressa alias non tenet si ponat̃ per extraua | gantem Bonifacij. viij. q̃ incipit. Proui de attendẽtes. Ponẽdum est igit̃ ꝓ cul pa aut dñi aut ppłi ⁊ huiusmodi non singularis alicuiꝰ ꝑsone q̃ offm̃ non ha bet generale vt pʒz in. c. sane. de offic. de le. ⁊ in. c. non est nobis de spon.
¶ Quō dʒz poni. Rñ. ꝙ p̃cedẽte monitio
4
*ne ⁊ in scriptis q̃ scriptura cōtineat cau sam sicut⁊ de excommunicatione dictũ est. s̃. Excommunicatio. ij. §. j. ⁊. ij.
¶ Vtrũ sit aliqua forma verboꝝ ẜuan.
5
*da. Rñ. ꝙ nō necessario sed sufficit dice re nos ꝓpter talẽ cām regnũ vel castrũ vel ecclesiā talẽ suppōimꝰ ĩterdicto et huiusmodi. vt no. ĩ. d. c. sane. ⁊. c. nō est nobis.

Jnterdictum. iiij.

Jn quibus ca sibus incurritur interdictũ. Rñ. ꝙ generale interdictum ⁊ speciale locorũ in nouẽ casibus incurrit̃ ipso iure. ¶ Primus qñ ciuitas in qua morit̃ summꝰ pōtifex nō seruat dispositionẽ. c. vbi ꝑiculũ de elec. li. lib. vj.  tũc ip̃o facto ẽ ĩterdicta vt ibideʒz. ¶ Secũdus qñ ciuitas dat auxiliũ con siliũ vel fauorẽ in secutoribus cardinaliũ aut captoribus: aut percussoribꝰ vel mandatoribꝰ p̃dictoꝝ aut socij talia fa cientiũ vel si infra mẽsem saltẽ tales de linquẽtes nō punierit si potest ipso facto est ĩterdicta. de penis. c. felicis li. vi. excipit̃ Roma. ¶ Tertius qñ collegiuʒz vel vniuersitas ab ecclesijs vel ab eccle siasticis ꝑsonis exigit pedagia guidagia vel alia per se vel per aliũ de rebus suis quas nō causa negociādi defe rũt aut ad huiusmodi soluẽda ↄpellit tũc ipso facto oĩs ciuitas castrum vel villa aut aliꝰ locus dicte vniuersitatis vł col legij subiacet interdicto.  cẽsi. c.  li. vj. ¶ Quartus qñ collegiũ vel vniuersi tas aut archiep̃ivel ep̃i⁊ alij tam superiores  ĩferiores ecclesiastici sustinent penam quā incurrerũt in ↄducẽdo aut locādo domos vsurarijs alienigenis q̃ eis imponit̃ in. c. j. de vsuris li. vj. ꝑ mẽ sem. de qua habes. Vsura. ij. §. xiij. nam post mẽsem terre oẽs ipsorũ sunt interdicte quādiu idẽ vsurarij in eis cōmorantur. vt in. d. c. j. ¶ Quintus quando clerici vel religiosi inducũt aliqueʒz ad vouẽdũ aut promittẽdũ de sepultura si in eoꝝ ecclesiavel cimiterio eũ sepeliāt tunc si. j. decendũ ecclesie vbi de iureve nit sepeliẽdus o ĩa q̃ occasione sepultu re habuerũt nō restituẽt: etiā si nō petā tur ⁊ cadauer si petatur ipso facto eo ruʒz ecclesie ⁊ cimiteria sunt interdicta. c. animarum ꝑiculis de sepul. li. vj. ⁊tā diu durat donec plene satisfecerĩtvt ibi dem. ¶ Sextus qñ ciuitas ↄmittit aliquid in ep̃m suũ vt capiat̃ ꝑcutiat̃ ban niet̃ ipso facto est interdicta cle. si quis suadẽte de penis. Sptimꝰ quilibet locus vel loca in quibus ep̃s detinet̃ ĩuitus sũt interdicta ipso iure. di. cle. si q̇s suadẽte. ¶ Octauꝰ quādo religiosi exẽpti ecclesias et decimas recipiũt a laicis sine cōsensu diocesanoꝝ vel excōicatos admittunt ad diuina seu interdictos nominatim aut instituũt vel desti tuũt inconsultis ep̃is in ecclesijs nō sibi pleno iure subiectis vel quādo hospitalarij ⁊ tẽmplarij plus semel in an no celebrant in ecclesia posita in loco interdicto vel defendunt ne cōfratres exemptorũ seu ipsoruʒz oblati qui in to tum nō se trāstulerunt possint iudicari a locorũ ordinarijs tunc ecclesie eorum ipso facto sunt interdicte ẜm glo. in. c. j. de iureiur. lib. vj. ⁊ archi. in. c. ep̃orum de priuile. lib. vj. ⁊ sequitur. Pa nor. in .c. cum ⁊ plantare de priuile. ⁊facit. c. si quis suadẽte. xvij. q. iiij. uis. glo. ĩ di. c. cum ⁊ plantare ⁊ cōiter doct. ibidẽ teneant ꝙ nō sint ip̃o iure. Sʒz prĩa opi. mihi videtur verior. ¶ Nonus ecclesia dicitur ĩterdicta qñ est poluta humano sanguine vel semine  quo dic vt. s̃. Cōsecratio ecclesie. §. viij. ¶ Decimo incur ritur interdictũ regni castri vel loci qñ dñs eoꝝ ĩpedit ne legatus aut nunciꝰ pape possit exequi suum officium ⁊ tan diu donec persisterit in tali ↄtumacia. capitulo super gentes de offi. le. li. vj. ex trauagans est. Aduerte tamen hic ꝙ lʒz in supradictis casibus aliqua terra vel ciuitas vel ecclesia ipso iure subiciatur | interdicto nō tamẽ tenet̃ quis illud ser uare añ declarationẽ per iudicẽ fiendā: ita ꝙ in ea celebrās ante dictā declara tionẽ non incidit in penas statutas cō tra nō seruātes interdictũ. de quibꝰ in fra dicetur. Jnterdictũ. vij. ⁊ hoc ꝓpter constitutionẽ constañ. concilij. de qua s̃. excōmunicatio. viij. §. ij.
¶ Jn quibus casibus incurritur inter
1
*dictum generale vel speciale personaꝝ ipso iure. Rñ. ꝙ ĩ quatuor casibꝰ. ¶ Pri mus qñ ep̃s cōitas velvniuersitas ĩponit: exigit: vel recipit collectas ab eccle siasticis ⁊ c. de quibꝰ in. c. clericis. de im mu. eccle. li. vj. seu qñ bona deposita ecclesijs arestauerit occupauerit vel arre stari aut occupari fecerit. seu dederit in his auxiltũ consiliũ vel fauorem sciẽter ipso facto est interdicta nec absoluitur nisi de speciali mandato sedis apostoli ce. nō obstantibus quibuscun priuile gijs. vt. d. c. clericis que tamẽ vacat per cle. vnica eodẽ titu. ¶ Secũdus qñ vni uersitas vel collegium permittit in ter ris suisvsurarios alienigenas conduce re domosvel eis locat ad exercẽdũ fenꝰ ipso facto est interdicta. c. j. de vsuris li. vj. ¶ Tertius qñ ꝑsona ecclesiastica re gularis aut secularis tũcũ exẽpta ⁊ euiuscũ ordinis aut status existat sciẽ ter celebrat vel celebrari facit in locis ĩterdictis nisi ẜm ꝑmissionẽ iuris vel ex communicatos publice vel interdictos ad diuina officia vel sacramenta aut se pulturā admittit. tũc ipso facto est ĩter dicta ab ingressu ecclesie. ⁊ tādiu donec satisfecerit ad arbitriũ eius cuiꝰ sentẽtiam contẽpserũt. ca. ep̃oꝝ. de priuile. li. vj. Hodie tũ sepelientes excōicatos pu blice aut noĩatim ĩterdictos sunt excōi cati ip̃o fctō. cle. eos  sepultu. ¶ Quar tus qñ vniuersitas ↄcedit rep̃salias aut cōcessas extẽdit ad ꝑsonas eccłiasticas vel eoꝝ bona nisi. j. inẽseʒz reuocet ip̃o fa cto est interdicta. c. ⁊ si pignoratiōes de iniu. lib. vj. Sunt alij casus ĩterdicti de quibus. j. suspẽsio primo qui potiꝰ suspensiones nominantur  interdictuʒz cum etiam casu tertio precedenti.
Jnterdictum. v.

Jnterdictum. v.

que prohibentur tẽpore interdicti vel in loco interdicto exerceri. Rñ. ꝙ oẽ spirituale. q reducit̃ ad sex. vt clariꝰ intelligat̃ ẜm ꝙ colligo ex Jnno. ⁊ Pa. ⁊ cōiter doc. in. d. c. nō est vobis. ⁊ ca. fi. de exce. prela. ⁊. c. ꝙ in te. de pe. ⁊ re. ⁊. c. fi. de senten. excom. li. vj. Vñ aduerte ⁊ not̃. bene ꝙ quicquid pertinet ad aliq se. infra positorum intelligitur semper prohibitum tempore interdicti. nisi vbi inuenitur in iure specialiter cōcessum. ¶ Et primo ꝓhibet̃ om̃e exercitium de
1
*putatũ certo ordini eccłiastico. Et hoc ꝓcedit siue sint clerici presbyteri siue ĩ feriores. vt no. Pa. ĩ. c. ij. de cle. excō. mi. Et r exercere offm̃ deputatũ certo ordi ni: puta qñ t epistolā: vt subdiaconus euāgeliũ vt diaconꝰ. vel offerẽdo calicẽ vrceos ⁊ hmōi vt lector vel exorcista et hmōi. vł dicẽ do matutinũ ⁊ ali officium vt hedom adariꝰ ⁊ siłia q̃ cōue niũt alicui ordini. Facit. c. si q̇s ep̃s. el. ij. xj. q. iij. vñ talia exercẽtes sũt irregulares ipso fctō. Secꝰ eẽt si exerceret aliq q nō ẽ deputatũ certo ordini eccłiastico si cut cātās rñsoria vł p̃os nō officiando ṗncipałr sʒz tā q̇libʒz aliꝰ laicꝰ. Jtẽ nec auditio diuinoꝝꝑtinet ad certũ ordinẽ ⁊ talia exercẽtes tꝑe interdicti nō erũt irregulares nisi auctoriʒzādo audirent diuina: puta  p̃latꝰ facit celebrare  sic eẽt irregularis secũdum glo. in cle. Archiep̃i. de priuil.
¶ Vtꝝ bñdictio solẽnis ep̃i sit ꝓhibita tali tꝑe. Rñ. ꝙ sic  eā facit rōne ordĩs xcv. di. c. ecce ego. nisi ĩfestiuitatibꝰ de q̇ bꝰ infra nō aũt simplex ꝓhibet̃. nec bñ dictio ꝑe vł baculi ꝑegrĩoꝝ.  nō perti nẽt ad ordinẽ. ⁊ idẽ pōt dici  bñdictio ne vestimẽtoꝝ illoꝝ q̇ volũt intrare mo nasteriũ vel tertiũ ordinẽ btĩ Francisci ꝙ licite p̃t fieri.
¶ Sco ꝓhibet̃ mĩstratio scr̃amẽtoꝝ ex ceptis eo mō qͦ cōcedũt̃  iure de qͦ vi. j. ĩ. c. se. ¶ Tertio ꝓhibet̃ celebratio diuinorum. vt in. c. respōso. de sen. ex. de cle. excō. mini. c. ij. ⁊. iij. Sed quid venit hic nomine diuini officij. dic solummodo | ordinatum in breuiario vel missali. vt j. patet in. c. se. §. j. cum sequentibus.
¶ Quarto ꝓhibetur collatio ordinum
5
*nisi vt. j. dicam in. c. seq.
¶ Quinto prohibetur sepultura eccle
6
*siastica: tamẽ extra cimiteriũ ⁊ ecclesiā lʒz sine officio cũ officio nō aliter clericꝰ incurreret penas positas ↄtra tales de quibus. j. dicetur. in capitulo seq.
¶ Sexto pulsatio campanarum ar. d.
7
*c. alma. Si tamẽ laici pulsarẽt sine eoꝝ cōsensu clerici excusant̃ ẜm Jo. de deo. Hoc intelligo de pulsatiōe pro horisca nonicis:  Aue maria vel campane de festo vel ꝓ alio signo  ꝓ horis nō cre do sint prohibite. Septimo apertio ianue ecclesie tẽpore celebrationis officij: nisi prout infra dicitur in. c. se.
¶ Vtrũ p̃fata ita ꝓhibeant̃ in ecclesijs
8
*exẽptis. sicut ĩ alijs. Rñ. ꝙ sic. vt ĩ. c. autoritate. de priuile. li. vj. ⁊ ita seruabũt si sicut faciũt alie eccłie celebrādo scʒz modificationẽ. c. alma. de sen. exc. li. vj.

Jnterdictum. vj.

Que conceduntur tꝑe interdicti generalis locorum vel specialis vel singularis. Rñ. ꝙ vndecim.
¶ Primũ celebratio officioꝝ diuinoruʒz
1
*⁊ missarũ ĩ ecclesijs ⁊ monasterijs sicut fiebat ante interdictũ cũ ista modificatiōe. tñ. s. submissa voce. Januis clausis cāpanis nō pulsatis excōicatis ⁊ ĩterdi ctis exclusis in. d. c. alma. §. addicimus. aduerte hic ꝙ istud. c. alma loquitur de gñali ⁊ spāli interdicto tam hominum  locoꝝ nō de singulari ĩterdicto alicu ius eccłie ẜm gl. ĩ. d. §. addicimus. et iō ibi non posset celebrari. Quod nota be quia pauci aduertunt.
¶ Sed q̃ro a q̇bus celebrari debẽt p̃fa
2
*ta diuina. Rñ. Arc. in. d. c. alma ꝙ a pro prijs clericis eccłiaꝝ vel monasteriorũ monachis: nisi et ipsi essent interdicti. vt supra interdictum. j. §. xj.
¶ Qui pñt admitti ad ista diuina. Rñ.
3
*ꝙ nullꝰ nisi clerici aut monachi illaꝝ eccłiaꝝ ĩ q̇bꝰ celebrant. vnde aliaꝝ ecclesiarũ clerici vel monasterioꝝ mona chi nō possunt admitti ẜm Ar. ĩ. d. c. al ma. Cal. tamẽ. vt refert Ge. ĩ. d. c. alma tʒz ꝙ post factũ nō eẽnt irregulares: sʒz añ factũ nō auderet cōsulere ꝙ q̇s admitte ret religiososvel clericos extraneos. Fe de. ↄsilio. lxxxvij. dicit ꝙ videt̃ absurdũ tales nō admittere. ⁊ Jo. an. dicit ꝙ est nimis duꝝ tenere ꝙ nō admittant̃. Et credo ꝙ sit veriꝰ ꝙ pñt admitti oẽs clerici aut religiosi aliaꝝ ecclesiaꝝ ⁊ ꝟbũ canonici  clerici eccłiaꝝ restringit distributionẽ nō auditionẽ seu celebratio nẽ quā ꝑmittit sicut priꝰ poterāt ĩteres se ⁊ nũc siłr. Facit ad hoc. d. c. ꝙ ĩ te. Se culares aũt de terris nō interdictis nul lo modo pñt admitti. vt ĩ. d. c. lʒz. ar. c. qm̃ ep̃i de priuilegi. li. vj.  q ꝑ priuilegiũ vni cōcedit̃ alteri denegatũ cōprobat̃. ¶ Vtrũ cũ alicui singulari ꝑsone cōce
4
*dit̃ vt mō premisso. s. ianuis clausis ⁊ c. possit celebrare vel audire diuina tꝑe ĩterdicti eiꝰ familiares q̇ nō dederunt cām ⁊ domestici possint admitti ad audiẽdũ ⁊ celebrādũ sibi officiũ diuinuʒz. Rñ. ꝙ sic. vt in. d. c. lʒz vobis. §. concedit̃. Et q̇d cōprehẽdat̃ sub istis vide. s̃. Familia. nisi ob istā causaʒz in fraudẽ sint assumpti. c. vlt. de verbo. signifi. lib. vj. ¶ Quid si nō sit singularis ꝑsona sʒz
5
*uẽtꝰ aut collegiũ cui cōcedit̃ auditio di uinoꝝ tꝑe interdicti nũq̇d eius familia res domestici similiter sint admittẽdi. Rñ. ꝙ nō vt ĩ. d. ca. lʒz vobis. §. nō sic nisi super hoc habeant priuilegium. vt ibi. ¶ Quid si in ↄuẽtu vel collegio nō sunt
6
*nisi tres quoꝝ duo sunt ĩfirmi nũq̇d ter tius poterit celebrare cũ familiari. Rñ. Host. ĩ. c. ꝙ nōnullis. de priuile. ꝙ sic ne priuilegiũ sit inutile sicut cōcedit̃ singulari ꝑsone. vt in. d. c. lʒz dũmō nō dede rit cām ĩterdicto. vt in. d. c. lʒz. Arch. dubitat sed ego credo verũ dictum Hosti. ¶ Qũo dʒz intelligi priuilegium quo cō
7
*cedit̃ aliquibus religiosis ꝙ tꝑe ĩterdi cti possint reciꝑe ad diuina confratres suos. Rñ. ꝙ dʒz intelligi de illis cōfratri bus q̇ lʒz in seculo remanẽt tamẽ eorum ordini sunt oblati mutato habitu seculari. vel etiā q̇ inter viuos bona sua dederunt eis retento vsufructu ĩ vita sua. | vt ĩ. c. vt priuilegia. §. j. de priuil. ⁊ ĩ. c. cũ ⁊ plātare. §. de cōfraternitatibꝰ ibideʒz. ¶ Quid si ṗuilegiati vt admittant̃ tꝑe
8
*ĩterdicti dederũt cām ĩterdicto vel eoꝝ culpa: dolovł fraude fuit ĩterdicta snĩa ꝓlata: vł ad ꝑpetrādũ delictũ cuiꝰ occa liōe iterdictũ latũ extitit auxiliũ: vel fa uorẽ. Rñ. ꝙ nō obstāte priuilegio nullo modo admitti pñt: vt in. d. c. licet. §. fi.
¶ Que missa pōt celebrari. Rñ. Ge. ĩ. d.
9
*c. alma. recitat ⁊ sequit̃ Jo. an. et Cal. ꝙ etiā peculiaris lʒz Jo. mo. tenuerit ꝙ solum cōuentualis poterat celebrari.
¶ Cōcedit̃ aliq̇bus vt tꝑe generalis vł
10
*spālis ĩterdicti locoꝝ possint celebrare in suis festis ianuis aꝑtis sicut minori bus ⁊ p̃dicatoribꝰ: nũq̇d poterũt tales alios admittere ad celebrādũ. Rñ. Jnn. ⁊ Ho. ĩ. c. vt ṗuilegia.  ṗui. ꝙ si ṗuilegiũ sit eis datũ ꝑsonaliter nō possunt: ⁊ tũc ꝑsonaliter ↄcedit̃ cũ r: ↄcedimꝰ vobis vt possitis celebrare. Si ꝟo ꝑsonaliter nō esset datũ sicut cũ r. ↄcedimꝰ vobis vtĩ vr̃is eccłijs celebret̃: tũc pñt admittere alios ad celebrādũ: ⁊ sic est priuile giũ fratrũ minorum ⁊ predicatorum.
¶ Vtruʒz seculares ⁊ q̇cun alij possint
11
*extra eccłiaʒz p̃dicta diuĩa officia auscultare. Rñ. Ho. ꝙ excōicatis ⁊ ĩterdictis nō lʒz audire diuina. ne lʒz clericis ita alte dicere ꝙ audiantur de foris. Jntellige studiose pñt: em̃ ita alte dicere ꝙ se audiāt in choro adinuicem etiā si sic dicẽ do audirent̃ ab extra. ar. d. c. alma. Siłr non est eis aperienda fenestra vel hostiũ vt videāt eleuationeʒz corporis xp̃i et hmōi: nec pax extra potanda: nec ad offertorium post euāgelium admittẽdi. Ad p̃dicationem tamẽ possunt admitti libere: nec distinguit̃ an dederint cām vel non vel sint excōicati vel nō: vt in. c. respōso. de senten. excom. iuncto. c. episcopus nullum. de conse. dist. j.
¶ Vtrũ dicẽtes officiũ ꝑ viā vel extra ec
12
*clesiā tꝑe ĩterdicti generalis vel spālis locoꝝ frangant interdictũ. Rñ. ꝙ si hoc faciāt studiose vt seculares audiant: sic violāt interdictũ: vt ꝓbat̃. ar. c. fi. de pri ui. li. vj. vbi pʒz ꝙ etiā celebratio diuino rũ extra eccłiam ꝓhibetur tali tꝑe. Secus autẽ si sic dicendo a casu seculares trāseuntes audiant: tũc  q modicuʒz est rō apprehẽdit quasi nihil. ij. phisi. tũ  non contra rationem legis.
¶ Vtrũ liceat clericis vel laicis in loco
13
*interdicto legere euāgeliũ vel psalmos ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ sic sicut ⁊ predicare sicut ante dictum est.
¶ Vtrũ tꝑe generalis vel spālis ĩterdi
14
*cti locoꝝ possunt seculares ⁊ alij orare in ecclesia oratione ṗuata. Rñ. Mona. ꝙ sic.  talis actꝰ nō cōtinet̃ sub aliquo ꝓhibitoꝝ: vt pʒz. s̃. Jtẽ tʒz Rod. ꝙ etiaʒz si sint ipsi orātes interdicti vel illa eccłia possunt orare oratione priuata.
¶ Vtrũ ĩtroductio post ꝑtũ ⁊ bñdictio
15
*nuptialis possit celebrari tempore interdicti. Rñ. Host. tenuit ꝙ non licet.
¶ Scm q ↄcedit̃ est celebratio diui
16
*noꝝ officioꝝ ⁊ missarũ alta voce ⁊ solẽniter. ianuis aꝑtis pulsatis campanis ⁊ oĩbus interdictis admissis solummō excōicatis exclusis. Et hoc solũ cōcedit̃ in festiuitatibꝰ Natalis dñi Pasche et Pẽtecostes: ⁊ Assũptiōis virgĩs głiose. Jta tñ ꝙ illi quoꝝ cā interdictũ est latũ altari nō oppropinquẽt: vt ĩ. d. c. alma. Extẽdit̃ hoc. c. ad festũ corꝑis xp̃i ⁊ eiꝰ octauā ꝑ Martinũ. v. ⁊ Eugeniũ. iiij. in extraua. q̃ incidit. Excellentissimi. Sed aduerte ꝙ ista celebratio si fieret ab interdictis ꝑsonis essent irregulares vt. s̃. pʒz. Siłr si eccła eẽt spāliter ĩterdicta.  d. c. alma intelligitur qñ interdictũ est generale loci vel spāle ẜm glo. ibidem. ¶ Vtrũ habẽtes priuilegiavt in suis fe
17
*stiuitatibꝰ eclebrare possint vel in suo iocũdo aduẽtu vt de tẽplarijs r in. c. vt ṗuilegia. de priui. possint celebrare nō seruata moderatiōe huius. c. alma. Rñ. Jo. an. ⁊ Archi. in. d. c. alma ꝙ non: quia eoꝝ priuilegia per istud. c. reuocantur quo ad hoc. Secꝰ si priuilegia obtinue runt post istud. c. alma.
¶ Quero qua hora dies ĩchoabit̃. Rñ.
18
*Joan. not. in. d. c. alma. ꝙ qñ dies ĩcipit lucescere  dies dicitur a dieʒz. quod ẽ clarum: ⁊ mane ⁊ vesperā cōprehendit. | iuxta illud. Factũ ẽ vesꝑe ⁊ mane dies vnus. de offi. del. c. cōsuluit. ĩ aut̃. de iudi. §. sedebũt. Jo. an. ibidẽ dicit ꝙ ĩcipit ĩ vigilia festi ad vesperas quo ad celebrationẽ officioꝝ. de feri. c. ij. ⁊ ꝙ continuare poterũt vs ad vesperas crastine dicit in cle. siue. Sʒz cōpletoriũ ⁊ reliq̃ post vesperas cātare nō poterũt ẜm for mā p̃dictā. c. alma. ꝑ iura allegata Archi. ꝟo ↄcordat cũ Joā. an. sed addit ꝙ ĩ vesꝑis cōpletoriũ ↄtinet̃. xj. q. iij. siq̇s ep̃s. el. ij. ⁊. xcij. di. c. vl. vbi Laur. Hug. ⁊ Joan. hoc no. ⁊ hoc dicit ꝓbari per. d. c. ij. vbi Alex. dicit ꝙ sicut magnitudo diei exigit tardius terminari ⁊ c. Jtem ꝓbat̃.  p̃dicta cōcessio. c. alma. est gra tiosa ⁊ fauorabilis ⁊ sic est larga interpretatio fiẽda. c. uis de prebẽ. li. vj. et hoc sequit̃. Ge. in. d. c. alma. ⁊ sic hʒz con suetudo. ⁊ sic tene. Vñ Fede. cōsilio. cxj. dicit ꝙ sicut gñaliter permittit̃ celebratio diuinorũ officiorũ sic intelligenda est ꝑmissio generaliter. de quo de cōiugi. lepor. c. ij. de priuileg.  circa maxime cũ hec sit fauorabile. ⁊ ꝑ cōsequens ampliandũ. ⁊ sit priuilegiũ principis. ⁊ sit late interp̃tādũ. ⁊ ideo in istis festi utatibus pōtep̃s altaria ⁊ virgines cō secrare ⁊ vela benedicere. ⁊ illa imponere monialibus: ⁊ calices. ⁊ paramẽta bñdicere ⁊ siłia vt est benedictio abbatisse ⁊ abbatis:  sub diuinorũ est ista veniũt  sacr̃a nō sunt cũ sint tātũ. vij. hec Fede. Similiter pōt sacerdos bene dicere sponsas. aquā hmōi ⁊ aspersionẽ facere. cādelas ⁊ oliuas similiter be nedicere. Jntellige tamen ꝙ fiāt a ꝑsonis nō interdictis:  ꝑtinẽt ad ordinẽ. vt de aqua. de cōse. di. iij. c. aquā. De be nedictiōe paramẽtoꝝ pʒz de cōse. di. j. c. vestimenta. ⁊. c. cōsulto de sacra vnctione. c. vnico in fi. de consecratiōe ecclesie vel alta. c. pen. aliter essent irregulares vt patet. Secꝰ esset de alijs que rōne or dinũ nō cōueniũt vt benedictio mense. gr̃arũ actio post mẽsaʒz ⁊ siłia. Limitarẽ tamẽ bñdictionẽ mẽse ⁊ gr̃aꝝ actiones licere. dũmodo nō fieret ĩ forma officij. An aũt alijs tꝑibꝰ a dictis festiuitatibꝰ hec possit. Rñ. Fede. ibidẽ ꝙ sic ẜm moderationẽ. d. c. alma. ⁊ ẜm ꝙ diui na officia possunt celebrari. alias non. ¶ Tertiũ qↄcedit̃ est pnĩa quorũcũ
19
*tā ĩfirmoꝝ  sanoꝝ dũmodo excōicati nō fuerint. Jntellige si fuerũt excōicati ꝓpter delictũ ꝓpter ꝙ ĩterdictũ est posi tum. nō de excōicatis ex alia cā:  si sic sunt excōicati nō pñt absolui preter in articulo mortis ⁊ exceptis illis quorũ culpa latũ est ĩterdictũ: vel dederũt auxiliũ cōsiliũ vel fanorẽ delicto ꝓpter q latũ est interdictũ: nisi ṗus satisfecerint si possunt: vel de satisfaciẽdo p̃stite rint idoneā cautionẽ: aut si hec nō pos sunt nisi iurauerint ꝙ cũ poterũt satisfaciẽt. ⁊ ad satisfactionẽ faciẽdā ꝑ illos q̇ possunt ⁊ tenent̃ dabũt auxiliũ ↄsiliũ et fauorem ac iuxta possessum laborabunt ad hoc fideliter. vt in. d. c. alma.
¶ Vtrũ absolutio generalis possit fieri tꝑe interdicti. Rñ. Jo. cal. ꝙ sic.  nō est officiũ diuinũ sed hec nō est bona rō  bene ꝑtinet ad ordinẽ. vnde si satisfaciẽs absolutionẽ generalẽ esset interdi ctus efficeret̃ irregularis: sed iō lʒz  sicut penitẽtia oĩbus cōceditur. ita ⁊ absolutio. sine generalis. siue ꝑticularis. ¶ Quartũ q cōcedit̃ est sacr̃m eucharistie q moriẽtibus tātũ permittitur. c. permittimus de sen. excō. ⁊ etiā damna tis ad mortẽ cle. j. de pe. ⁊ re. sed nunq̇d debeat eis deferri cum cāpanella. Rñ. cal. quod sic ẜm morem consuetum.
¶ Vtrũ sanis possit dari. Rñ. ꝙ nō ẽt si
20
*sint sacerdotes nō celebrātes:  q nō est cōcessuʒz intelligit̃ ꝓhibitũ ĩ p̃fatis. ij. q. v. cōsuluisti. nec obstat. c. q ĩ te. de pe. ⁊ re. vbi dicit̃ cōcedi viaticũ cui con ceditur pnia:  veꝝ est ⁊ ꝓprie tũc dici tur viaticum quādo dat̃ mortẽtibꝰ sed quando datur sanis nō proprie dicitur viaticum sed eucharistia. ⁊ ideo sanis siue clericis: vel laicis denegatur. Jntellige in clericis nisi quando celebrāt: quia tunc communicare tenentur Jo. cald. vt refert Ge. ĩ. d. c. arma. dicit ꝙ est durum dicere ꝙ etiaʒz clericis sit interdictum corpus christi. Vnde. Ge. ibidẽ | dicit ꝙ clericis illius ecclesie potest con cedi corpꝰ xp̃i  nō ẽ eis ꝓhibita par ticipatio sacramẽtoꝝ nec officioꝝ diuinoꝝ. vt ĩ. d. c. pʒz.  possunt secrete celebrare. ⁊ sic sumere corpus christi ⁊ hoc magis placet. ⁊ tene quia verius est.
¶ Vtrũ saltẽ debeat dari corpꝰ xp̃i illis
23
*secularibꝰ q̇bꝰ ↄcedit̃ audire diuina ꝑ c. alma. vt dictũ est. Rñ. Arch. ĩ. d. c. ꝙ lʒz aliq̇ dixerint ꝙ sic tñ veriꝰ est ꝙ nō.  ĩ c. si snĩa de sen. ex. li. vj. ponunt̃ vt diuer sa auditio diuinoꝝ ⁊ ꝑceptio sacramen torum. Et ideo tene ꝙ non potest dari. ¶ Vtrũ mulieribꝰ p̃gnātibus ꝓpinq̇s
24
*partui. Rñ. Pa. ĩ. d. c. q in te. fuit diuer sa opinio. sʒz sibi placet vt cōsideret̃ ↄdi tio mulieris ⁊ si iminet ꝑiculũ mortis ꝓbabiliter tunc poterit eis ministrari viaticũ. ⁊ placet ibidẽ in intrātibꝰ mare ⁊ obsessis ẜm predictā distinctioneʒz. ¶ Vtrũ cōcedat̃extrema vnctio. Rñ. ꝙ
25
*nō vt dicit Pa. ĩ. c. rñso. de sen. exc. dñs An. de butrio. ĩ. c. nō ẽ nobis post alios de spō. nec etiā clericis ẜʒz Jo. an. ⁊ Cal. ¶ Sʒz nunquid officiũ recōmẽdatiōis
26
*anime cōcedatur. Rñ. Cal. ꝙ sic quia vi detur annexum sacramẽto penitentie. ¶ Quin tũ q cōcedit̃ est sacramẽtũ ba
27
*ptismi nedũ paruuloꝝ sʒz etiā adultorũ. vt ĩ. c. qm̃ de sen. excō. li. vj. Et cathecismꝰ. ⁊ totũ officiũ baptismi tā accessoriũ ↄcedit̃. ⁊ tʒz Cal. ꝙ si ẽt q̇s baptisa ret in ecclesia interdicta specialiter nō incurreret irregularitatẽ uis si hone ste alibi possit fieri non liceat.
¶ Sextũ cōfectio chrismatis in die io
28
*uis sancta. d. c. qm̃. Jntelligit tñ Archi. ibidẽ ꝙ nō pōt ↄfici alta voce ne cam panis pulsatis sed cũ moderatione. c. alma. i. ianuis clausis ⁊ c.
¶ Septimũ ꝙ concedit̃ est sacramẽtũ
29
*confirmatiōis quod etiam adultis pōt exhiberi dicto capitulo quoniam.
¶ Octauũ quod cōcedit̃ est sacr̃m ma
30
*trimonij q legitime pōt tali tꝑe ↄ̃hi. sed benedictio nuptialis ẜʒz Host. ꝓhibetur. Pa. in. c. nō est nobis vbi de hoc no. de spon. dubitat. sʒz mihi videtur ꝙ cōcesso principali cōcedat̃ ⁊ accessoriũ. c. accessoriũ. de re. iur. li. vj. Attamen se curius est abstinere nisi in diebꝰ in qui bus licet celebrare publice.
¶ Nonũ q cōcedit̃ est sepultura eccle
31
*siastica q̃ solũ clericis ↄcedit̃ q̇ seruaue rũt ĩterdictũ sine pulsatiōe cāpanaꝝ tñ cuʒz solẽnitate ⁊ silẽtio. d. c. q in te. sed hodie etiā credo possint sepeliri cũ offi cio sine nota dicto. ꝑ ar. c. cui lʒz. de reg. iur. li. vj. Scm moderationẽ tamẽ. c. al ma. ẜm Fede. cōsilio. lxx. etiā cũ campanis ⁊ alijs cōsuetis in diebꝰ in. quibus potest publice celebrari.
¶ Sʒz q̇d si eccłia ẽ spāłr interdicta nũ q̇d ibi sepelient̃. Rñ. Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. tā
32
*ta de exce. p̃la. ꝙ scm quosdaʒz nō pñt ibi sepeliri. Host. tñ tʒz ꝙ sic:  q facit ĩterdictũ gñale gñałr facit spāle spā liter. l. si duo. ĩ fi. ff. de admi. tu. Pa. ĩ. c. q ĩ te tʒz ꝙ clerici eccłie spāłr ĩterdicte possunt ibi sepeliri. Alij ꝟo q̇ non sunt clerici talis eccłie spāliter iterdicte debẽt in eccłia alia nō interdicta sepeliri. ¶ Vtrũ penitẽtes ⁊ absoluti sint tumu
33
*landi in ecclesia vel cimiterio similiter sicut clerici. Rñ. doc. ꝙ nō si tñ de facto sepelirent̃ nō sunt exhumandi. Sed si alibi sepeliantur cessante ĩterdicto tũc sunt ad eclesias deferendi.
¶ Vtrũ confratres q̇ ex priuilegio reli
34
*giosoꝝ quoꝝ sunt confrates admittun tur ad diuina possint sepeliri ĩ ecclesia interdicta. Rñ. ꝙ non. licet in alijs libere possint eligere sepeliri. d. c. vt pri uilegia.
¶ Vtrũ sepultura eccłiastica concedat̃
35
*oĩbꝰ in diebus lʒz celebrare solẽniter. vt dictũ est. Rñ. Cal. tenet ꝙ sic: nisi specia liter sint ĩterdicti vel cāʒz dederint ĩterdicto. ⁊ plʒz mihi sua opinio lʒz Jo. an. et Jo. de ligna. ⁊ Ge. ĩ. d. c. alma teneāt ↄ̃riũ quo ad laicos. Fede. etiā tʒz cōsilio cxj. ꝙ clerici officiādo istis festiuitatibꝰ circa sepulturā nō efficiũt̃ irregulares. ¶ Vtrũ priuilegiatꝰ tꝑe interdicti suꝑ
36
*admissione ad diuina ⁊ receptione ad sacramẽta possit sepeliri in cimiterio Rñ. cal. ꝙ sic. ⁊ idẽ vr̃ etiam si solũ esset priuilegiatꝰ suꝑ auditiōe diuinorũ so|ĩum nō facta mentione sacramẽtoꝝ ꝑ regulā cui cōicamꝰ viuo ⁊ ẽt mortuo.
¶ Vtrum mortuaria ⁊ alie oblationes
37
*possint recipi ꝓ defunctis tẽpore inter dicti vel ab ipsis interdictis. Rñ. ꝙ sic. si mortui sunt penitẽtes: ⁊ ꝓeis orādũ est. xj. q. iij. quicũ intra.
¶ Decimũ q ↄcedit̃ ẽ ordinũ collatio
8
*vt no. Jnn. in. d. c. nōest nobis. Videtur tñ velle ꝙ solũ clericis possint dari: sed nō laicis. sed Pa. in. d. c. ⁊ in. c. quod in te dicit ꝙ posset attẽtari ꝙ ex necessita te poterũt etiā laici ordinari ĩ loco ĩterdicto: sicut dictũ est de crismate cũ non fiat baptismus sine eo. di. c. qm̃  ex qͦ cōceduntur aliqua q̃ non nisi per cleri cos possunt cōferri consequenter ꝑmit tũtur: ⁊ ea sine quibꝰ. ar. c. qm̃ de sen. ex cō. lib. vj. Sed sine necessitate nec laici nec clerici possuntordinari ĩ loco inter dicto sed alibi ordinẽtur si ipsi nō sunt interdicti  possunt.
¶ Vndecimũ quod conce ditur sed est
39
*speciale ep̃is ⁊ alijs superioribꝰ vtvbili bet possit cũ altari portali celebrare ⁊ celebrari facere ⁊ audire diuina uis sit interdicta terra ciuitas vel castrum seruato tñ q dictũ ẽ. s. Januis clausis cāpanis nō pulsatis interdictis exclusis vt ĩ. c. fi. de priuile. li. vj. habet̃ ⁊ no. simile priuilegiũ habẽt fratres minores ⁊ p̃dicatores. c.  in his de priuile. ⁊ no. in. d. c. fi. in gl. Secus si esset inter dicta eccłia vel aliquis locus singularis:  nec ep̃s nec fratres predicti possent ibi celebrare vt not. Jo. an. in ca. quesiuit. de cle. nō resi. ⁊ seq̇tur ibi Pa. ¶ Duodecimum quod conceditur im
40
*mo precipitur omnibus obligatis ad dicendum officium: vt illud quotidie ⁊ integre dicant lʒz ip̃i specialiter ⁊ singu lariter sint interdicti sigillatim tamen debent dicere sicut dictum est de excōi catis. s̃. hore. §. v.
Jnterdictum

Jnterdictum

vij. violantes incurrunt pena. vij.
¶ Prima est irregularitas. hanc incur
1
*rit oĩs clericus q̇ lʒz nō sit ip̃e interdictꝰ tñ exercet aliq̇d de putatũcerto ordini ĩ loco ĩt̃dicto: nisi ẜʒz q ꝑmittit̃ a iure. vt s̃. dictũ ẽ. Jntelligit hoc fede. ↄsilio. vij. verũ qñ publice ⁊ palā more solito cele brat sicut dicimꝰ de excoĩcatovł interdi cto sicut priꝰ celebrāte. in cle. pe. de sen. ex. Siłr existẽs interdictꝰ simpłr si exer cet aliq̇d deputatũ certo ordini vbicũ ẽ irregularis. c. is q̇. ⁊. c. is cui de sẽ. ex. li. vj. ⁊. c. cũ eterni.  snĩa ⁊ re iudi. li. vj.
4
*¶ Sca ꝙ supradictꝰ ẽ ĩtelligibilis ita ꝙ nō pōt eligere nec eligi. d. c. is qui.
¶ Tertia ꝙ supradictꝰ sit ĩpostulabilis ita ꝙ nō pōt postulari. c. j.  postu. p̃la.
3
*¶ Quartaꝙ talia ẽ bñ ficijs eccłiasticis spoliādꝰ: ⁊ si mōachꝰ vł moniałẽ. dʒz re
4
*trudi in arciori monasterio ad agendũ penitentiaʒz. c. postulatis. de cle. ex. mi. ¶ Quid si talis celebrat nō ĩ loco ĩt̃dicto nec ip̃e ĩterdictꝰ sʒz tñ ꝑsonis inter
5
*dictis. rñ. ꝙ iō ẽ irregularis est tñ inter dictus ei ingressus ecclesie donec satis faciat ad arbitriũ illiꝰ cuiꝰ snĩaʒz ↄtem psit. c. ep̃oꝝ de ṗuile. li. vj. Siłr ẜʒz Fe. vbi. s̃. Q admittũt̃ laici aliundeveniẽ tes ad dĩnũ in eccłia nō interdicta existẽte ĩloco ĩterdicto gñalitervłs pāliter. ¶ Sʒz q̇d si tales clerici exercẽt ea que nō sunt deputata certo ordini. vt puta
6
*cātare ĩ choro legere psalmos. vł epłam sicut faciũt alij laici. Rñ. ẜʒz Jnn. in. di. c. tāta. ⁊ sequitur Pa. in. c. ij. de cle. excō. mini. ꝙ nō incidũt in prefatas penas. iurisditionalia: tamẽ exercere possunt vñ ⁊ excōicare ⁊ absoluere pñt si ipsi nō sũt interdicti. dicit Pa. in. d. c. ij. ꝙ nō  bẽt absoluere cũ illa solẽnitate. c. a nobis el. ij. de sentẽ. excom. sed ei nō credo quo ad absolutionem:  absolutio ab excōmunicatione siue cum illa solennitate siue sine ea nō pōt ĩpendi ab interdicto. sʒz ille q̇ impẽdit nō sit interdictꝰ tũc absoluere pōt etiā cũ illa solẽ nitate:  cũ absolutio ꝑmittit̃ergo ⁊ so lẽnitas cōsueta. Jnno. tamẽ ⁊ Hosti. et Laudu. ↄcordāt cũ Pa. ⁊ addũt ꝙ efficeretur irregularis q̇ absolueret cũ p̃fa ta solẽ nitate. sed eis non credo ratione p̃dicta. Jtem ẜʒz Guiliel. durādi siłr est irregularis cłicꝰ qui solẽniter in cimite|rio sepelit homineʒz interdictũ. ar. ca. j. de postu. prela. sed ego dico similiter si hominẽ nō interdictũ sepelit in loco in terdicto solẽniter. s. cũ officio. solito. rō  istud ↄpetit certo ordini ẜʒz ꝙ cōmuniter seruat̃. no. etiā aliam penā in cle. eos de sepult. de qua. s̃. excōmunicatio vij. casu. xxxvj.
¶ Quinta pena est clericus q̇ non ser
7
*uat interdictũ loci est suspẽsus ab offō ⁊ bñficio. d. c. tāta. de exce. prela. in tex. ⁊ in gl. ⁊ sequuntur cōiter doc.
¶ Sexta pena est cōtra religiosos qͦscũ
8
*. s. excōicatiōis q̇ nō seruāt interdictũ cũ matricẽ eccłiaʒz loci seruare sciũt: q intelligo de gñali interdicto imposito a sede apłica vel a locoꝝ ordinarijs:  si esset ab eoꝝ legatis sine speciali eoꝝ mādato nō haberet locũ hec pena. Similiter  singulariter ecclesia matrix esset ĩterdicta nō hʒz locũ ĩ cle. ex frequẽ tibꝰ de sen. ex. si vero matrix ecclesia nō ẜuaret p̃dictũ interdictũ gñale solũ in currerẽt penas ⁊ clerici incurrũt. de q̇bus in isto capi. dicitur.
¶ Vtrũ laici non seruātes interdictuʒz
9
*incurrāt ali penā. Rñ. ꝙ nulla inuenit̃ ĩ iure ipsis ĩposita peccarẽt tñ mortaliter si hoc facerẽt in ↄtemptũ eccłie ałs nō nisi in quatuor casibꝰ positis in cle. j. de sepul. ⁊ cle. grauis de sen. ex. de qͦbus habes. s̃. excōicatio. v. casu. xv. ⁊ excōicatio. vij. casu. xxxvj.
¶ Sed nũq̇d laicitenent̃ de ecclesia exi
10
*re si sacerdos recipit interdictũ ad diuina. Rñ. Monal. ꝙ nō ne peccat an diendo sed solus sacerdos.
¶ Vtrũ clericus simplex qui hʒz tm̃ pri
11
*mā tonsurā incidat in penas p̃dictas sicut alij cłici. Rñ. ho. ꝙ sic si in officio suo cantet. s. tan psal. vt in cap. psalmista. xxiij. di.
¶ Vltima ꝙ clericꝰ decedẽs ĩterdictus
12
*ṗuat̃ ecclesiastica sepultura. d. c. is cui.
Jnterdictum

Jnterdictum

viij. quomod orelaxa tur. Rñ. ꝙ aut interdictum fertur ad tempus sicut cũ q̇s in terdicitur vs ad annũ vel donec satis fecerit. vtalis ibi moretur. ⁊ tũc nō requiritur absolutio aliqua post tale q̇d:  anno transacto vel satisfactovel recedẽdo talit̃ interdictũ est amotũ ipso fa cto ⁊ licite post hoc celebrat q̇s. ita no. pa. ĩc. nō ẽ vobis de spō. nec distinguo an fit a iudice vel a iure  in vtro hʒz locũ q dixi. ⁊ ideʒz dic de quacũ alia suspẽsione tā iuris hoĩs. Secꝰ  sentẽtia excommunicationis ad tempus:  requiritur absolutio. ita no. do. in. c. fi. de matri cōtracto. ↄtra inter. ecclesie ⁊ ibi reddũt rationẽ esse  excommunicatio requirit certā formā in absolutione: sed interdicto vel suspensiōe suf ficit cōstet de mẽte iudicis. ⁊ licet alqui dubitẽt de excōmunicatione lata a papa ad tẽpus: tamẽ tene ꝙ requirit̃ absolutio: nisi aperte cōstet papā velle eũ absolutũ esse ẜm do. Anio. ⁊ sequitur pa. in. d. c. fi. si vero interdictũ vel suspẽ sio nō est lata ad tẽpus sed simpliciter tũc requiritur absolutio. ⁊ si est a iure potest absoluere ordinarius vel legatꝰ sedis apostolice: nisi cũ conditor iuris sibi vel alteri reseruauit. ar. c. nuper. §. in sca de sen. ex. Si aũt sit a iudice sic ille qui tulit pōt absoluere vel eiꝰ superior tm̃ ⁊ nō alius. aut de mādato eius qui eam tulit. xxiiij. q. j. si petrus.
¶ Vtrum sit seruāda aliqua forma in
1
*eiꝰ absolutione. Rñ. Host. ꝙ sic dicẽdo reuoco: vel remoueo: vł absoluo ⁊ similia verba debẽt etiam iniungi eis vt sa tisfaciant secunduʒz quod dicitur de ex communicationis absolutione. quia in hoc ambulat pari passu. vide. s̃. absolutio. iij. §. j.
¶ Vtruʒz interdictum possit ad caute
2
*lam relaxari. Rñ. q generale interdictũ nō potest. c. presenti de sen. ex. li. vj. sʒz si interdictũ sit singulare cōtra ꝑsonā sic pōt relaxari ad cautelā. ar. a con trario sensu. d. c. presenti. rō  speciali ter interdicto omnia sacramẽta negan tur donec absoluatur. ⁊ sic idẽ est quod ⁊ de excōmunicatione a qua quis absoluitur sub cōditione. vt in. ca. solet. de sen excō li. vj. hec tʒz Jo. an. ⁊ Bar. ĩ. d. c. p̃senti. Limita hoc si penitet ałs nō  | sic relaxatio daret causam peccādi nisi forte ĩ casu sicut cũ absoluit̃ ĩuitꝰ ab ex cōmunicatiōe  q̃. s̃. absolutio. iij. §. vij. ¶ Vtrũ ep̃avł alius possit suuʒz interdi
3
*ctũ suspẽdere. Rñ. lau. tācre. ⁊ vincẽ. ꝙ sic. vt no. ĩ. c. ad hec el. iij. ⁊. c. directe. ⁊. c. preterea de appel.
¶ Vtrũ per appellationẽ sequẽtẽ suspẽ
4
*dat̃ ĩterdictũ latũ. Rñ. ꝙ nō nisi eiꝰ effectus sit suspẽsus ad tp̃s:  sic pōt appellari a snĩa suspẽsa sicut a cōditiona li. d. c. p̃terea. ⁊ hoc intellige de interdicto vel suspẽsione. Secꝰ in snĩa excōicatiōis cuiꝰ effectus nũ pōt relaxari ni si in toto absoluat̃. c. cũ desideres sen. exc. hoc no. Ho. in. d. c. adhec. hoc intelli ge de interdicto a diuinis et sacr̃is et alijs spũalibꝰ secus esset in interdicto a tꝑalibus vt puta ꝙ non ingrediatur possessi ōeʒz talẽ. ff. de appel. l. cōstitutio nis vñ Jo. an. in. d. c. is cui restrĩgit solũ in mere spiritualibꝰ ꝑ q̃ ligatur aĩa ⁊ ideo ꝑ appellationẽ suspẽditur inter dictũ a beneficio ⁊ suspẽsio. de quo vide. j. suspensio. ij. §. j.
¶ Vtrũ priuilegiũ cōcessum a legato a
5
*latere q̇ interdicti tꝑe valeat celebrare interdictis ⁊ excōicatis exclusis valeat tũ ad snĩas suas ⁊ suorũ successorum ordinariorum. Rñ. ẜʒz Laudu. ꝙ sic nisi specialiter a successore reuocet̃. ⁊ tenet idẽ ꝙ etiā valet quo ad snĩas pape. ar. d. c. dilectus el. ij. de rescri.
¶ Vtrũ papa dante licentiā celebrādi
6
*in ecclesia specialiter interdicta relaxet̃ eo ipso interdictũ. Rñ. ẜʒz ho. in. c. vt pri uilegia ꝙ non.
¶ Vtrum de autoritate ep̃i possit quis
7
*celebrare in ecclesia interdicta. Rñ. ẜm ho. in. d. c. ad hec qm̃ ꝙ nō.  istud ꝑti net ad solũ papā de priuile. c. cũ ⁊ plāta re. Secꝰ esset in cessatiōe a diuinis.  posset ep̃s excipere quos vult ⁊ subijce re ⁊ tp̃s ⁊ modũ determinare ẜm Jnn. in. d. c. vt priuilegia ⁊ idẽ tʒz in eccłia ꝑ eũ interdicta. allegat. di. c. dilectus. sed nō pōt cōcedere vt ꝑsona interdicta vł suspẽsa celebret nisi ꝓ delicto alterius sit suspensa ab eo.
Jnterdictum.

Jnterdictum.

viij. qñ non indiget relaxatione: quia ip so iure non tenetur quis seruare. Rñ. ꝙ in duobus casibus.
¶ Prio qñ fert̃ ↄ̃ ꝑticipātes cũ excōica
1
*tis ĩ casu qͦ minorẽ incurrũt excōicatio nẽ sine canonica monitiōe p̃missa: tũc nullũ est ip̃o iure sicut ⁊ suspẽsio q̃libet. ĩtellige si ferat̃ ab ĩferiora si papa. c. statutũ de sen. ex. li. vj. ⁊ dr̃. canonica monitio ⁊ legitima qñ noĩatĩ admonẽt̃ alias nō. vt in. c. ↄstitutionẽ. e. tit. ⁊ li. ↄ̃ alios ꝟo licet debeat p̃cedere monitio qñ fert̃ ꝓ ↄtumacia. ẜʒz inn. ĩ. d. c. ad hec qm̃ tñ tʒz. similiter si ꝓferat̃sine scriptis uis iudex incurrat penā de q̃ ĩ. c. j. de sen. ex. li. vj. ⁊. s̃. excōicatio. ij. §. ij. sʒz magis breuit̃ dic ꝙ ĩ illis casibꝰ ĩq̇bꝰ sẽ. exc. nō tʒz sic nec interdictũ. de qͦ vide. s̃. Ex cōicatio. iij. ꝑ totũ. Sco qñ interdictũ ẽ latũ ꝑꝑ aliqͦs ⁊ ip̃i nō seruāt eũ. tex. ẽ in. c. petisti de priui. Sʒz aduerte ẜʒz hosti. ibidẽ ꝙ si ciuitas vel eccłia est inter dicta ꝑꝑ aliquẽ. j. ꝑꝑ eoꝝ delictũ tũc lʒz ipsi violẽt alij tñ ẜuare tenent̃. si aũt sit positũ ꝓ eoꝝ q̃rela ad eoꝝ vtilitatẽ tũc si ipsi non seruant nec alij seruare tenẽ tur. ⁊ sic efficitur nullum. di. c. petisti. et sic eum intellige.
¶ Vtrum quando interdictum est nul
2
*lum tamen matrix ecclesia ẜuat teneātur religiosi illud ẜuare. Rñ. ꝙ sic aliter incurrunt penam excom. cle. ex frequẽ tibus de sen. ex. in gl.
Jnteresse

Jnteresse

ʒz bar. ĩ. l. vnica. C. de sen. que pro eo ꝙ ĩter. profer. ꝓprie ⁊ stricte est extimatio alicuiꝰ vti litatis nō habite ꝑꝑ alicuiꝰ factũ iniu stũ vł ↄcessionẽ ĩiustā ⁊ ẽ duplex aliud lucri cessantis. ⁊ hoc ẽ qñ hō ĩpedit̃a lu cro q fecisset si talis pecunia sibi resti tuta fuissʒz vł si talis lesio sibi nō fuisset illata et hmōi. aliud est interesse dāni emergẽtis ⁊ hoc duplex. ali in re ali extra rẽ. Jnteresse dāni emergentis in revel circa rẽ q ẽt dr̃ intrinsecũ ẜʒz bar. vbi. s̃. ⁊ istud est ip̃a res seu eiꝰ extima tio. vł id q ꝓuenit ĩmediate ex ip̃a re. vt fructꝰ ⁊ partꝰ. ⁊ hmōi ponitur exem|plum. vendisti mihi vinũ q valebat xx. ⁊ tibi tradidi pretiũ nec dedisti nũc valet. xl. si traditũfuisset lm̃ habiturus erā. ⁊ de hoc. ff.  acti. emp. ⁊ ven. l. si sterilis. §. cũ ꝑ venditorẽ. Jnteresse extra rẽ vel extrinsecũ est q prouenit nō ex ip̃a re sʒz ꝑꝑ ip̃aʒz rẽ. exẽplũ. vẽdidisti vi nũ nec tradidisti sʒz si trandidisses ex eo potuissem negociari ⁊ lucrari. vẽdidisti granũ ⁊  nō tradidisti serui mei fame perierũt ⁊ istud qñ petat̃ in cōtra ctibꝰ hẽs in. l. Julia. §. j. ff. de ac. emp. ⁊ vẽ. l. eũ vẽditorẽ. C. de ac. emp. ⁊ vend. ⁊ ff. de ver. ob. l. si insulā. ⁊ qñ teneat̃ ĩ cō scĩa hẽsvsura. j. §. xxx. ĩteresse qñ hʒz cer tā titatẽ vel spem duplũ excedere nō pōt. ⁊ qñ excedit duplũ hẽs in. d. l. vnica. in tex. ⁊ in gl. sed qͦ ad cōscientiā ha bes infra vsura. j. §. xxx.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ est triplex interesse. s. cōmune particulare ⁊ singu lare. vt no. gl. Bar. ⁊ doc. ĩ. l. j. ⁊ ibi Bal. post princ. ꝟsi. quero quottuplex sit interesse. ⁊ de sen. q̃ ꝓ eo q interest ꝓfe. ⁊ gl. in. l. j. ff. de ac. emp. ⁊ an sit idẽ ĩteres se ⁊ preciũ rei no. idẽ Bal. ĩ. l. j. in prin. ꝟsi. no. hic exp̃ssum. C. de his qui a non do. manu.
Jnterpretatio

Jnterpretatio

Legis ad quẽ per tinet. Rñ. ꝙ interpretatio legis dĩne vel canonice pertinet ad papā. c. ꝑ venerabilẽ q̇ filij sint legitimi sʒz ĩterp̃tatio legis ciuilis ĩtũ cōcernit clericos similiter ꝑtinet ad papā. vt. c. j. de iura. calũ. Jnquātũ aũt cōcernit laicos ꝑtinet ad imperatorẽ. l. fi. C. de le.  est eiꝰ interpretari cuiꝰ est cōcedere. de re. iur. li. vj. Et hoc ĩtellige veꝝ generaliter sʒz tũ ad vnā causam pōt iudex etiā interpretari. vt no. ĩno. ĩ c. cũ speciali. de po. p̃la. facit. l. vni. C. de ꝓfesso. q̇ in vrbe nisi esset ita arduũ ꝙ firmꝰ intellectus dari nō possit:  tunc recurrendũ est ad principem. l. pe. ⁊ fi. C. de le. hec Pa. in. c. j. de iu. ca.

De hic notatis ⁊ ꝙ nō est facienda interpretatio quādo verba stipulationis sunt clara. l. si mihi ⁊ tibi §. fi. ff. de verb. ob. ⁊ an possit variari. Alex. no. ꝙ nō in. l. qui ex pluribꝰ. ff. de ver. ob. per tex. sing. in. l. quicquid restringẽde. ⁊ ibi doc. eo. ti. ⁊ spectat interpretatio priuilegij. ad principẽ no. ibidẽ. Alex. ĩ. l. ab executore  appel. ⁊ Bal. ĩ. l. ij. C. de sen. ex. per reci.
1
*¶ Vtrũ ĩterpretatio priuilegij ꝑtineat ad principẽ solũ. Rñ. pa. ĩ. c. cũ venisset de iudicijs. ꝙ aut dubiũ est suꝑ potesta te. l. si potuit dare. ⁊ sic nulli inferiori a prĩcipe licet. vt in. c. j. de trāsla p̃la. xvij. q. iiij. §. qui autẽ. ix. q. iij. cuncta ꝑ mũduʒz aut dubiũ est super validitate vel surreptione: ⁊ sic pōt inferior iudex ẜm cōmuniter doc. aut dubitatio est circa verba solũ. ⁊ tunc si casus est clarus et decisibilis de facili. sic pōt inferior cognoscere ad preiudiciũ partium ẜʒz cōmuniter doc. Ratio  inferior interpre tatur legem superioris in preiudiciuʒz partiũ vt no. Jnno. di. c. cum speciali fa cit. c. inter alia. de sen. ex. ⁊. d. l. fi. Si ꝟo casus est dubius sic pertinet ad prĩcipẽ si eiꝰ prensentia de facili pōt haberi ar. d. c. cũ venissent. ⁊. d. c. inter alia. ⁊ in l. ex facto. §. j. ff.  vul. ⁊ pu. substi. ꝙ si  facili. nō potest adiri princeps propter longā distantiam. sic poterit interpretari per rationẽ naturalem ⁊ verisimi lem que pōt notari per expresia verba. ꝓ hoc est casus in. di. l. ex facto. §. ij. vbi iuriscōsultus interpetrat̃ legẽ ex naturali ratione. Jtem ꝙ no. Jnno. in. c. cuʒz speciali facit tex. in. c. cũ persone de pri ui. li. vj. Aut dubiũ versatur circa intẽtionem principis: ⁊ non potest decidi sine magno dubio: ⁊ sic interpetratio ẽ solius principis ad predicta facit text. in. c. venerabilẽ  ele. dicit etiam Spe. in ti. de leg §. tunc ostendendumꝙ epi scopus potest interpretari iurium alle gationes de pigno. significante: ⁊. d. c. venerabilem procedit in arduo negocio vt dictum est.
¶ Vtrũ ĩ ↄ̃ctibꝰ sit interpretatio faciẽ
2
*da vt res potiꝰ valeat  pereat. Rñ. ꝙ sic de fide instru. c. inter dilectos in gl. ⁊. ff. de fi. du. l. quotiẽs ĩ actiōibꝰ. de ꝟ. sig. c. abbate. §. cōtra ꝙ fuit. Si ꝟo res | valeret ẜm intellectũ vtrius: tũc accipiendũ est illud ꝙ est magis verisimile. ff. de re. du. l. cũ in testamẽ to. ⁊. ff. de verb. ob. l. eũ qui. ⁊ ꝙ ↄsueuit. xxviij. di. de siracusane. ⁊ ꝙ magis conuenit iuri de cōsue. cũ dilectꝰ. §. fi. vbi interpretatio sit cōtra eũ qui legẽ potuit apertiꝰ dicere ff. de pac. l. veteribꝰ de preui. c.  in gl. Jnterpretatio in contractibus sit plena. Jn testamentis plenior in bene ficijs quo plenissima. de do. c. cum dilecti. Jnterpretatio locutionum dʒz fieri ẜm personas qui loquuntur vel quibus loquitur. xxvj. di. deinde in glo.
Jnterrogationes

Jnterrogationes

in confessione vtrũ sint faciẽde a cōfessore. Rñ. ꝙ sic ꝑ tex. claꝝ. Aug. de pe. di. vj. c. j. vbi dicit. Diligẽs inquisitor ⁊ subtilis inuesti gator sapienter ⁊ quasi astute interroget a peccatore q forsan ignorat vel pre verecundia velit occultare hec ille. ⁊ no. ꝙ cōfessor tenet̃ sub pena mortalis peccati eas interrogatiōes facere quas cognoscit necessarias cōfitenti ꝓ validitate cōfessionis habẽs ꝓbabilẽ opinionẽ ꝙ cōfitens ex obliuiōe vel ignorātia seu negligentia omittit. ar. c. sit rector. xliij. di. secus esset quādo habẽs ꝓbabilẽ opinionẽ ꝙ cō fi tẽs talia scit ⁊ aduertit  sic pōt crede re eũ vel nō cōmisisse vel alias cōfessum fuisse ⁊ sic nō tenet̃ interrogare nisi for te videret ꝙ ex verecũdia nō auderet dicere. dimittere aũt interrogare ex in aduertẽtia aut obliuione credo sit peccatũ ex negligentia vero dimittere interrogatiōes quas ꝓbabiłr cōscientia sibi dictat faciẽdas de necessitate videt̃ mortale peccatũ ꝑ ea q̃ dicā. j. negligẽtia. §. j. multo magis videt̃ mortale quā do sciẽter ⁊ sine oĩ rōnabili cā volũtarie dimittit tenet̃ em̃ cōfessor circa cōfiten tẽ facere ex p̃cepto charitatis ea q̃ vellet sibi fierẽt rōnabiliier ꝑtinẽtia ad ne cessitatẽ salutis sicut est integre cōfite ri ⁊ in viā salutis dirigere aliter preua ricatur illud preceptũ. Diliges ꝓximũ sicut teipsum. Nō tamẽ debet confessor esse nimis scrupulosus in interrogando oĩa q̃ possibile est cōmiserit peccator sed solũ circa ea dʒz interrogare que pro babiliter credit commisisse.
¶ Quid debet attẽdere ↄfessor circa in
1
*terrogationes. Rñ. ẜm astensem ꝙ tria. ¶ Primũ ꝙ ĩterroget de pctĩs nō de fa bulis vel alijs mũdanis. ¶ Scʒz ꝙ nō interroget nisi de peccatis cōsuetis ⁊ q̃ cōiter sũt nota explicite: q̃rere em̃  pec catis ↄsuetis ⁊ enormibꝰ nisi in gñali ⁊ a lōge ⁊ ꝑ dā circunlocutio nẽ nocet cōfitẽti  sepe dicit q nescit ꝓpterea dicit̃ ꝓuer. xj. q̇ inuestigator est maloꝝ opprimet̃ ab eis. ⁊ ĩ. l. §. qui qōnẽ. ff. de qō. ꝓhibet̃ fieri qō spālis in preiudiciũ alterius. ¶ Tertium est q non descen dat nimis ad particulares circũstātias peccatoꝝ carnaliuʒz  vt dicit Phi. iij. ethi. Delectabilia to magis cōsiderā tur tātomagis sunt apta mouere ⁊ no cet talis interrogatio ⁊ cōfessori. ⁊ cōfitẽti: sufficit em̃ habere vltimā spẽʒz pctĩ in hmōi ⁊ circũstātias q̃ cadũt spāli ꝓhibitiōe ⁊ a longe ⁊ cũ ꝟbis honestis: vnde nulo modo descẽdat ad alia spāliter: puta mulier ↄfitet̃ ꝙ fuit cognita extra vas debitũ non q̃rat postea in qͦ loco vel quẽ ⁊ hmōi sicut faciũt q̇dā q̇ potiꝰ sunt cōtaminatores ꝙ cōfessores q̃ sepissime peccāt mortałr delectādo se de hmōi interrogatiōibꝰ ⁊ ꝓpter delectationem faciendo eas.
¶ Sco de q̇bꝰ sunt interrogatiōes fa
2
*ciende. Rñ. ꝙ sunt faciẽde de peccatis cōibꝰ sicut est trāsgressio decẽ p̃ceptoꝝ: cōmissio septẽ peccatorũ capitaliũ abu sio quin sensuum ⁊ de circũstātijs q̃ mutāt spẽm ⁊ aliquando q̃ aggrauant notabiliter nō oẽs de oĩbus sed de illis que cōiter cōtingunt in tali statu:  de risio esset querere a. femina de militia ⁊ c. vñ vt cōfessor simplex habeat formā interrogādi hic annotabo taleʒz ordinẽ qui erit quasi vna tabula totius istius angelice summe circa ea que pertinẽt ad conscientiam.
¶ Attende ergo cōfessor qui salutifere
3
*vis cōfessiones audire ad infrascripta. pñtato tibi penitẽte debes primo ĩier|rogare eũ de quo loco vel terra est si ali ter eũ nō agnoscis vt ex hoc ĩtelligere possissi habes autoritatẽ ad eũ ↄfiteñ.  si es sacerdos ꝑochialis non habes ptātem nisi suꝑ illos q̇ sunt de ꝑochia tua ẜm ꝙ habes. s̃. cōfessio. iij. §. iij. ⁊. §. ix. ⁊ sex sequẽtibꝰ. Jdẽ dic simiłr de illo cui cōmtssa ẽ audiẽtia cōfessionũ a parochiali sacerdote. Si vero est tibi com missa ab ep̃o talis autoritas vel ab eiꝰ vicario generali ĩ spũalibꝰ vel ab alio habẽte iurisditionẽ q̃si ep̃alẽ tũc si es frater minor vel frater de ordine p̃dicatoꝝ aut eremitaruʒz ⁊ hmōi: ⁊ talẽ autoritatẽ habes ꝑ pñtationẽ factā ẜm formā cle. dudũ de sepul. de quo habes s̃. cōfessio. iij. §. xvj. vel es admissus ac si esset seruata talis forma sic potest au dire ⁊ oẽs de illa diocesi vel iurisditione illiꝰ ⁊ in illa diocesi solũ ⁊ nōextra illā: si ꝟo nō es p̃sentatꝰ ẜm formā dicte cle. nec admissus ac si esset seruata sʒz solũ tibi ↄcessii lnĩam audiẽdi cofessio nes sic potes vbi eiꝰ subditos audire de quo vide in. d. §. xvj. ⁊ sequẽ. Et si inueneris ꝙ habes autoritatẽ eũ cōfitẽdi interroga. ij. de cōditione si aliter eũ nō agnoscis vt perpendere possis si erit capax absolutiōis vel ne. nā si inue neris eũ in tali officio in tali arte quaʒz exercere nō pōt sine mortali tũc indica ei a ṗncipio ne forte eũ audiẽdo ⁊ post ea volẽs eũ absoluere scādaliʒzet̃ de te. posses tamẽ q̇ hʒz aliquid q nō vult di mittere ẜʒz ꝙ tenet̃ admonere ꝙ si vult cōfiteri libẽter audies eũ sʒz absoluere nō posses nisi dimittat ꝙ exercere non pōt sine mortali et qũo lʒz eũ nō absoluas talis cōfessio valet ei ad multa bo na p̃sertim vt deꝰ citiꝰ illuminet eũ ad pnĩam ẜm ꝙ dicit̃ in. c. q quidam de pe. ⁊ re. ⁊ his dictis si voluerit cōfiteri poteris eũ audire ⁊ monita salutis dare ⁊ ali pnĩam sʒz nullo mō absolutionẽ  sic peccares mortałr de quo habes. s̃. cōfessio. j. §. xiiij. ⁊ ↄfessio. vj. §. ij. ⁊. iij. ĩterroga. iij. tũ est q nō fuit ↄfes sus ⁊ qñ cōfessus fuit ⁊ si debita bona volũtate fuit ↄfessus si fecit pnĩam ⁊ si aliq̇d retinuit sciẽter ꝙ nō fuit ↄfessus vt ex istis possis scire de to tꝑe hʒz cō fiteri ⁊ si ↄfessiōes facte sint reiterāde ⁊ quādo hoc sit habes. s̃. ↄfessio. j. §. viij. cũ multis se. ĩterrog. iiij. si adhibuit diligẽtiam vt suoꝝ peccatoꝝ habeat me moriā ⁊ si inueniresq nō puta  opʒz reiterare cōfessiōes de multo tꝑe ⁊ ipse penitens hoc nō cogitabat ⁊ ꝓpterea nullā posuit diligẽtiā suꝑ peccatis cōfessis tũc admonẽdꝰ est vt vadat. ⁊ conet̃ reducere ad memoriā sua pctā discurrẽdo ꝑ statꝰ quos habuit ꝑ officia q̃ exercuit ꝑ societates quas tenuit ꝑ loca in q̇bꝰ habitauit ꝑ exercitia q̃ ope ratꝰ est vt sic integre confiteri valeat. et tā diligẽtiā debeat ponere habes. s̃. cōfes. j. §. xij. Predictis factis ⁊ suẽto ꝙ facta diligẽtia ẜm posse suũ est disposs tus a digne cōfitẽdũ debes eũdẽ penĩ tẽtẽ inducere vt genu flexo dicat humi liter confiteor deo ⁊ c. vs mea culpa si scit eā dicere ⁊ ꝙ stet facie versa lateri cōfessoris si ẽ mulier vel iuuenis et nō ꝑmittas ꝙ aspiciat ĩ faciẽ tuā  mul ti ꝑꝑ hoc corruerũt ⁊ postea bonis verbis ⁊ ꝑsuasionibꝰ induci eum vt dicat pctā sua. Et si scit ordinate dicere noli eũ impedire sʒz solũ vade supplẽdo vbi ip̃e deficit in exprimẽdo circũstantias vel declarando qũo est mortale ⁊ tenet̃ abstinere vel ad restitutionẽ vel est excōicatꝰ ⁊ hmōi. si vides ꝙ ip̃e penitens hoc nō ĩtelligit vel nō ꝑpẽdit vel si nescit ordinate dicere fac vt cōfiteat̃ saltẽ grauiora q̃ magis grauāt eiꝰ cōscĩaʒz vt ex illis possis scire de q̇bꝰ debeas eũ in terrogare: ⁊ dictis aliquibꝰ de grauioribꝰ si vides ꝙ nescit ordinate dicere. Jncipe tu interrogare eũ sicut ĩ ĩfrascri ptis videbis nō tamẽ oẽs de oĩbꝰ vt di xi sʒz tātũ de his q̃ verisimiłr p̃sumitur cōmisisse vel rōne statꝰ vel exercitij aut cōditiōis ꝑsone ⁊ caue ne eũ exasperes ꝓpter aliq peccatũ donec totā cōplerit cōfessionẽ ne forte pre verecũdia nō integre cōfiteatur: sed completa confes sione tũc eum deprehende ⁊ argue ẜm ꝙ videris ei expedire.
¶ Ordo autem interrogandi sit iste cir
4
*ca peccata cognoscenda ⁊ dicenda primo circa decem precepta.
Circa primũ preceptuʒz decalogi q est non habebis deos alienos ⁊ c. exo. xx. ꝙ quidem quō intelligat̃ habes p̃ceptuʒz. §. iij. ex cuius expositiōe sic facies inter rogationes.
Si adorauit aliquā creaturā vel cũ pri mo apꝑet fecit aliquā orationẽ ⁊ hmōi.
Si adorauit diabolum etiam sub ange lo lucis apparẽte quia mortalia sunt. vi de adoratio. s̃. x.
Si inuocauit demones vel fecit aliq pactum cum eis. vide sors. §. iij.
Si vsus est nigromantia aromantia ⁊ huiusmodi vide ibidem.
Si vsus est sortibꝰ vel incātatiōibꝰ ad scieñ. occultavł furta⁊ hmōi vide ibidẽ.
Si voluit scire futura per vanam inspectionem creature. ibidem.
Si qñ obuiauit lepori vel alteri aĩali credidit p̃sagiũ alicuius futuri. ibidẽ.
Si qñ mulier p̃gnās petit ignẽ ⁊ hmōi vtitur ad scieñ. futura. vide ibidem.
Si vsus ẽ lr̃is pũctis astrolabio aꝑtiōe libri hmōi ad scieñ. futura. ibidem.
Si obleruauit omnia vt ĩdiuinaret. ibi dem. §. v.
Si voluit colere deum ẜm ritum iudeo rum vide superstitio. §. j.
Si vsus fuit ligaminibꝰ aut caracteribus ꝓ sauitate dāda. vide suꝑstitio. §. j.
Si fecit anullũ quando legitur passio christi vel caracter in tali die ⁊ huiusmodi. vide ibidem. §. ij.
Si vsus fuit arte notoria vel eā didicit vide ibidem §. iij.
Si vsus est herbis cōtra demones. vide ibidem. §. vj.
Si vsus est breuibus ligādis ad colluʒz vel portandis. ibidem. §. vij.
Si incātauit animalia. ibidem. §. viij.
Si carminauit infirmos. ibidem. §. ix.
Si dixit vel fecit dici missas vel psalmos vt quis moreretur. ibidem. §. x.
Si colligendo herbas obseruauit aliq̃ vana. ibidem. §. xj.
Si aliquid fecit vt sciret infortuniũ ali cuus. ibidem. §. xij.
Si per maleficium destruxit aliud malum. ibidem. §. xiij.
Si credidit feminas ire de nocte. vel cō uerti in catas ⁊ hmōi. ibidẽ. xiiij.
Si hʒz libros de p̃dictis sortilegijs vel suꝑstitiōibꝰ tenet̃ eos cōburere ałs nō est absoluẽdus vt. s̃. Curiositas. §. j.
Si obseruauit diesegyptiacos. vide re stitutio. §. vltimo.
Si dedit poculuʒz vt amaret̃ ab aliqͦ vr̃ mortale  oĩno suꝑstitiōe vtitur.
Si credidit ꝙ ex ↄstellatione cogat̃ q̇s ad bonũ vel ad malũ. vide sors. §. iij.
Si vsus ẽ sacr̃is vel sacr̃ alibꝰ ꝓ danda sanitate ⁊ hmōi. vide sacr̃m. §. vl.
Si acceptauit duellũ vel obtulit vł fuit causa vt fieret. vide duellum.
Si accepit ferrũ cādẽs vel dedit ꝓ manifestāda ꝟitate. vtde purgatio. ĩ prin.
Si est hereticꝰ vel fautor hereticoꝝ. vide hereticus in prin. ⁊ per totum.
Si fuit dubius in fide vide Hereticus in principio. ⁊ Jnfidelitas. §. x.
Si apostatauit a fideviapostata. ĩ ṗn.
Si fecit actum ĩfidelitatis timore mortis ibidem. §. penul.
Si portauit vestes infidelium. ibidem. §. vlti.
Si nimiam practicam habet cũ iudeis. vide iudeus. §. j.
Si balneum intrauit cum iudeis. vide balneum. §. iij.
¶ Circa ẜm pceptũ. Nō assumes nomẽ
5
*⁊ c. quomodo intelligatur habes preceptũ. §. iiij. ex cuius expositione sic formabis interrogationes.
Si vota facta nō impleuit vel deliberauit nō implere cum posset ⁊ teneretur peccauit mortaliter. ⁊ qñ teneat̃ vel nō vide Votum primo per totum ⁊ votum iij. per totum.
Si assentit impedimento non implẽdi votum. vide votum. ij. §. xij.
Si facta vota sine determinatione tem poris. nimis tardauit. Votũ. iij. §. ij.
Si in casu quādo obligat̃ ad vota parẽ tum non ea impleuit. ⁊ quando sit vide votum. iij. §. viij.
Si impetrauit dispẽsationeʒz voti sine causa legitima. vide Votum. iiij. §. decimo ⁊ vndecimo.
Si fecit votum sciẽs ꝙ vouere nō poterat. vide votuʒz. ij. §. ix. ⁊ qui nō possunt. habes ibidem.
Si fecit votũ de re mala fienda que sit mortale pctm̃ peccauit mortaliter vouẽ do. ⁊ tenet̃ facere cōtrariũ. secus esset de re petĩ veniał. ⁊ quō non obligat. vide votum. j. §. v. ⁊ facit ad hoc quod not. in c. periurium. §. j.
Si fecit votũ de re bona sed ꝓpter malum finem. vide votum. j. §. iij.
Si apostatauit ab aliqua religiōe vł or dine. vide Apostasia. §. ij. ⁊ per totum.
Si blasphemauit deũ vel sanctos. vide blasphemia. ⁊ quot modis blaspheme tur ibidem:
Si maledixit deum vel sanctos. vide. Maledictio. §. j.
¶ Si nominauit deum vel sanctos opprobriose vel per mẽbra verecunda aduertẽter peccauit mortaliter etiā si fecit ex loco quia contra preceptum predictũ directe.
Si sacramẽtis ecclesie fecit aliq enorme puta conculcando vel hmōi  mortale est cōtra preceptum predictum.
Si sacr̃a recepit vel administrauit in pctō mortali. mortale pctm̃ est nisi in ca su de quo baptismus. v. §. x.
Si iurauit falsum quod credebat verũ. vide periurium. in princi.
Si iurauit verum cũ tamẽ crederet diceret falsum ibidem.
Si iuraret falsum sciens mendaciũ iurauit ibidem.
Si iurauit aliq malũ se factuꝝ ibidẽ. .§. j. ⁊ iuramentum. iij. §. vij.
Si iurauit in cōi sermone sine debita discretiōe. ibidẽ. §. ij. ⁊ iuramentũ. §. x.
Si iuramẽto affirmauit id de quo dubitabat. vide periurium. §. iij.
Si iurauit per verbũ credo quod tamẽ non credebat. ibidem. §. iiij.
Si credidit cōtrauenire iuramẽto cum tamẽ nō cōtrafaceret. ibidem. §. v.
Si iurauit ex metu falsum. ibidẽ. §. vij.
Si ĩduxit aliquẽ ad iurādũ quẽ sciebat false iuraturũ. vide iuramẽtũ. iij §. xj.
Si iurauit vituperose per deũ vel sanctos. ibidem. §. xij.
Si iurauit nō ẜm intẽtionẽ dātis iura mentũ. vide iuramentũ. iiij. in princi.
Si nō cōpleuerit q sub iuramẽto ꝓmi sit in casu quo tenebat̃. ⁊ qñ hoc sit habes iuramentũ. v. per totũ ⁊ quō ẽ mortale peccatum nō implere q iuramento promisit. habes periurium. §. j.
Si fecit se absolui a iuramẽto sine causa legitima. vide iuramentum. vj. ꝑ totũ. ⁊ de causa legitima que sit ⁊ q̇s pōt absoluere a iuramento.
Si quando tenebatur orare volũtarie se occupauit in his que distrahunt mẽtem. vide Hore. §. xxvij.
Si simulauit sanctitatẽ quā non habe bat. vide simulatio. §. vltimo.
Si adiurauit hoĩes vł demōes aut ałs creaturas. vide adiuratio. per totum.
¶ Circa tertium preceptum. Sabbata
6
*sanctisices eius expositionem habes. j. Preceptum. §. v. ex cuius declaratiōe sic sunt formande interrogationes.
Si existẽs corꝑe sanus ⁊ nō occupatꝰ in spũalibꝰ bonis si erit occiosus. nec aliq̇d oꝑat̃ tꝑe nō festiuo vnde viuat. vel vnde tribuat egẽtibꝰ: quia magnꝰ excessus ociositatis vr̃ mortale peccatum de quo vide preceptum. §. v.
Si ĩ diebꝰ festiuis de p̃cepto nō habuit attritionẽ de pctĩs mortalibꝰ ↄmissis de quibꝰ nō fuit cōtritus. vide ferie. §. xlj.
Si vacauit ludis aut choreis. de qͦ vide chorea per totum. ⁊ ludus. per totum.
Si nō vacauit deo in dictis festis saltẽ in aliqua hora.  mortale vt ferie. §. ix.
Si fecit hastiludia  sunt ꝓhibita qui buscũ diebus sicut torneamenta ẜm Ricar. in. iij. dist. xxxvij. ex cōsimili rōne. vt in. c. j. de tornea.
Si fecit opus manuale vł fecit fieri in p̃dictis festis in casibꝰ nō ↄcessis. vide. Feria q̃ oꝑa licent ⁊ q̃ nō ⁊ que sint festa precepta ⁊ quādo est mortale opus seruile in die festo ⁊ quādo incipit festũ vide ibidem per totum.
Si audiuit missam integram in predictis diebus. vide ibi. §. xlij.
Si exñs ĩ missa occupauit se ĩ vanis vi de hora. §. xxvij. ⁊ ferie. §. xliij.
Si audiens missam in predictis diebꝰ dixit orationes quas. tenebatur dicere ex voto vel penitentia aut rōe ordinis. vide ferie. §. xlvj.
Si audire predicationem cōtẽpsit in fe stis. vide ibideʒz. §. xliiij.
Si nō fecit oblationẽ in missa ad quaʒz tenebatur. vĩde oblatio. §. j.
Si in diebus festiuis de preceↄto com misit aliqua peccata mortalia. vide. j. p̃ ceptum. §. v. ⁊ ferie. §. xxxvj. Et  diffici le est scire dicere que peccata commisit in festis. ⁊ interrogare in quolibet pctō si illud commisit in festo est difficile po test sine alio scrupulo peccatoreʒz inter rogare. sic peccasti mortaliter in festis ⁊ sic dicit ꝙ sic interroga secũdo ĩ quot festiuitatibus. Et si nescit interroga eũ si quasi in omnibusvel in maiori parte ipsarum vel in minori. Et tertio interroga si in eodem festo aliquando bis vel septies ⁊ sepiꝰ. ⁊ sic sufficit quo ad istā circunstantiā abs hoc ꝙ exprimat spe ciem peccati ꝙ cōmisit vel abs hoc ꝙ in quolibet peccato quod confitetur in terroges si fecit in festo quod bene no. ¶ Circa. iiij. p̃receptũ. honora patrẽ ⁊ c.
7
*cuius expositio habetur preceptum. §. viij. ⁊ ex qua interroga. vt infra.
Si non dilexit patrem vel matrem vide filius. §. xxx.
Si non ostẽdit eis signa dilectiōis sed dure se habet cum eis ibidem.
Si dixit eis verba in iuriosa vel verberauit quia videtur mortale per dicta in d. §. xxx.
Si nō obediuit eis. vide ibidẽ.
Si nō subuenit eis indigẽtibus. ibidẽ.
Si nō seruiuit in infirmitatibus eoruʒz vel fecit seruirĩ ibidẽ.
Si maledixit eis vide maledictio. §. j.
Si nō fuit executus eorũ volũtates seu legata facta post eorũ mortẽ. vide executor. §. xxiij. et. xxiiij. ⁊ heres. §. v. vs ad. §. xij. ⁊ legatũ. j. ⁊. ij. ꝑ totũ.
¶ Circa. v. p̃receptũ. nō occides. vide p̃
8
*ceptũ. §. ix. ex quo sic ĩterroga.
Si habuit animũ offendendi proximũ in persona vulnerando. murilādo occi dendo: ⁊ hmōi. vide in. d. §. ix.
Si vulnerauit vel occidit aliqueʒz. vide ibidem.
Si ↄmisit homicidiũ spũale. s. ĩducẽdo aliquẽ ad pctm̃ mortale vł alijs modis de q̇bus habes homicidiũ. iiij. ꝑ totũ
Si procurauit aborsum alicuiꝰ mulie ris. vide aborsum per totũ.
Si incarcerari fecit aliquẽ indebite vi de carcer. §. j. ij. ⁊. iij.
Si pueros tenelos tenuit iuxta se in le cto ⁊ infocauit dormiendo. vide huiusmodi. ij. §. xv.
De multis modis q̇bꝰ sit homicidiũ ⁊ cũ pctō mortali habes hōi. j. ij. ⁊. iij. ptotũ.
Si aspexit spectacula ĩ q̇bꝰ ĩminebat ꝑiculũ ꝓbabile mortis vel mutilatiōis mẽbrorũ vt tormẽta hastiludia ⁊ hmōi peccauit mortaliter in duobus casibꝰ. primo qñ tali animo aspexit ꝙ etiā si p̃ ciperetur ei ne staret ad vidẽdum nihilominus non desisteret. sco qñ eius a spectio est causavt fiātsine q̃ nō fierẽt. Alias ẽveniale pctm̃ de se: nisi forte rōe scandali. vt in clericis religiosis ⁊ huiusmodi.
¶ Circa. vj. p̃ceptũ. non mechaberis vi
9
*de preceptũ. §. x. ex cuiꝰ expositione sic forma interrogationes.
Si fecit fornicationẽ. vi ibidẽ ĩ. d. §. x.
Si cōmisit adulteriũ. ibidẽ.
Si stuprũ ꝑpetrauit. ibidẽ.
Si sacrilegiũ operatus est ibidẽ.
Si incestuosus fuit ibidẽ.
Si fuit sodomita ibidẽ.
Si alio modo per se posuit qualitercũ. vide luxuria. §. ij.
Si volũtarie cogitauit de hmōi peccatis ꝓpter declarationẽ ibidẽ.
Si volũtarie desiderauit aliq ipsorũ ↄmittere ibidẽ. vñ hic aduerte ꝙ totiẽs peccat mortaliter quotiẽs hoc delibera te appetit ꝑpetrare ex diuersis ĩterual lis tꝑis vel bsonaꝝ. puta  nũc dtside rat vnā personaʒz ad malefaciendũ po|stea occupatus in aliquo alio alia cogi tat demũ postea iteruʒz recordat̃ de illa persona ⁊ iterũ eā ↄcupiscit. siłr qñ nũc vnā ꝑsonā ⁊ postea aliā desiderāt: quia ĩ istis casibꝰ sunt diuerse auer siōes: ali que ratione tꝑis alie rōne materie. vñ  in hoc pctō carnis magis sunt ĩuolu ti hoĩes cōiter  in alio. ⁊ multũ ĩmora ri in interrogatione de hmōi est periculosum ⁊ cōfessori ⁊ cōfitẽti. vt dictũ est. Jdeo vt expedire possis q̃ sunt necessaria ꝑtransire talẽ modũ tenebis. Si illa ꝑsona q̃ cōfitet̃ est ꝑsona spũalis vel mulier aut aliq̇s verecundus ⁊ q̇ nō est coniugatus. presertiʒz puella interroga bis eā primo si cōmisit aliq pctm̃ ĩ ho nestatis vel luxurie oꝑe. vel voluntate.
Si nihil dicet ⁊ tñ tibi videbit̃ ꝙ sit ĩuo luta in aliquo. Tũc interrogabis eā de cogitatiōibꝰ. Si delectatꝰ est cogitare de hmōi carnalibꝰ ⁊ inuẽto ꝙ sic declara ei quō est pctm̃ mortale vt habes. s̃. cogitatio. §. ij. ¶ Postea procede ⁊ inter roga si delectata est audire loqui de hu iusmodi: velvidere: vel tāgere se vł aliā ꝑsonā ꝓpter hmōi delectationẽ: ⁊ quotiẽs ⁊ si in diebꝰ festis magis in alijs. Et si inueneris ꝙ talia commisit potes postea interrogare si habuit ali polu tionẽ ꝓpter talia ꝑ se vel cuʒz alia ꝑsona vt sic caute inducas eā ad cōfitendũ q̃ ex verecũdia forte taceret. Si vero ꝑsona q̃ cōfitet̃ interrogata primo genera liter si aliq pctm̃ luxurie cōmisit ⁊ rñdet ꝙ sic: interroga si fuit cũ feminavel femina cũ masculo. ⁊ inuẽtoꝙ sic interroga si erāt soluti vel nō si affines velcō sanguinei. si religiosusvł religiosa⁊ hu iusmodi vt scias si fuit fornicatio vel adulteriũ ⁊ hmōi. ⁊ inuẽto ꝙ hmōi est ĩ uolutus: tunc non oportet interrogare de cogitationibus morosis quia communiter sunt in talibus deliberate in malum si possibilitas adesset. ideo circa tales interrogabis primo de cogitationibus deliberatis in malum istud. ⁊ quia numerum difficile est ⁊ varietatẽ ꝑsonarũ exprimere. sufficit tibi quo ad necessitatem ↄfessionis. vt interroges quantũ perseuerauĩt in talibꝰ cogi tationibus puta a tꝑe quo alias confes sus est q est ānus vel plus. sco inter roga sepe tales cogitationes habuit: puta bis ĩ dievł in hebdomada: aut plꝰ oĩbus cōputatis: vel si forte maiorẽ par tem tẽporis in hmōi occupauit. Tertio interroga si sic in diebꝰ festiuis sicut ĩ alijs circa p̃dictavacauit: vel forte plus in festis. ¶ Quarto interroga si in eccle sijs vel locis sacris eas habuit. ¶ Quĩto interroga si sic desiderauit cōiugatos religiosos consanguineos ⁊ hmōi sicut alios indifferenter. ¶ Sexto interroga si sepius variauit mẽtem de vna ꝑsona ad aliam. ẜm ꝙ occurrebāt memorie vł magis stetit ĩ desiderio cũ vna ꝑsona. Et sic sufficit qͦ ad cogitatiōes licet alio modo numerũ vel tẽpus aut locũ expri mere nesciat. Et idẽ seruandũ est in oĩbus peccatis q̃ sepissime cōmissa sũt p̃sertĩm quo ad q̃tuor ṗma. ¶ Postea in terrogabis eũ si vt suũ posset consequi desideriũ malũ dedit oꝑam inducendo choreas in dādo munera. ĩ faciẽdo matutinas cātādo. sonādo. ꝓuocādo. loq̃n do: ambasiatasmittẽdo lr̃as scribendo ⁊ hmōi ⁊ tũ se occupauit ĩ festiuis ⁊ a to tꝑe ⁊ si diebꝰ p̃cipue festis vel ĩ ec clesijs aut locis religiosis. Vel si fuit ꝑsona cui p̃dicta fiebāt interroga si ↄsen sit vt talia fierẽt vel exibuit se cōspectui talis vel recepit lr̃as aut munera ⁊ tũ tp̃s ꝑseuerauit ⁊ si in festis vel in eccle sijs. nā faciẽtes ⁊ cōsentientes in hmōĩ oẽs mortaliter peccāt. Et si munera sũt que inducāt ad amorẽ carnalẽ cogẽda est vt pauperibus eroget. Si vero talia non sunt nō est cogẽda nisi de bono ↄsi lio si ille donare potuit de qͦ habes donatio primo ꝑ totum. ¶ Postea habes eũ ĩterrogare. de opere luxurie. Et si di cit ꝙ peccauit cũ femina masculus siue femina cũ masculo non habes querere nisi tm̃ primo si erāt soluti vel cōiugati affines vel religiosi ⁊ huiusmodi vt sci as que species sit luxurie de quo habes luxuria. §. ij. secundo interroga si stetit naturaliter in vase debito si dicit | ꝙ nō. Noli q̃rere quō vel in quo loco cor poris cognouit eaʒz quia non expedit: sufficit dicat ꝙ non in vase deb ito sed extra polutus est siue inceperit in vase siue non. Tertio interroga si sic peccādo cũ tali q̃siuit euitare generationem vel stetit tali modo ꝙ non posset fieri. Quarto quotiensvel  tũ ꝑseuerauerit ⁊ si in festis vt in plus vel in ecclesia ⁊ sufficit. Si dicit ꝙ peccauit per se soluẽ do seipsum volũtarie nō oportet quere re de modo sed solũ quotiens vel quan tũ ꝑseuerauit vt supradictũ est de cogi tatiōibꝰ. Et secũ do si desiderauit facere malũ cũ alia ꝑsonaqñ talibus dabat operam ⁊ q̃ sint ille ꝑsone. s. si soluti vel affines ⁊ hmōi. Si dicit ꝙ peccauit cuʒz alio masculo poluẽdo se cuʒz eo nō opʒz querere de loco corporis sʒz de quotiẽs. Festis vel loco sacro aut si ꝑsona erat si sibi consanguinea vel religiosa ⁊ huius modi ⁊ si cũ diuersis ꝑsonis. ⁊ si ↄsensit propter lucrum vel munera consulat vt det pauperibus taliter acqusita.
Si ↄfitet̃ ꝙ peccauit cũ brutis nō opʒz q̃ rere de noĩe bruti vel loco corporis sed de quotiens ⁊ si in festo vel in ecclesia. Et sic pertrāsireq bñ notabis.
Si fuit mediator pctōꝝ carnaliũ nā ta les grauissime deũ offendũtvt ptʒz in. c. noli de pe. di. j. ⁊ tenet̃ quātũ pñt taliter iuductos reducere ad bonũ ⁊ sunt inducendi ad restituendũ q̇cq̇d ꝓpter hoc lucrati sunt.
Si seduxit virginẽ ꝓmittẽdo eā acciꝑe invxorẽ ⁊ hmōivide stuprũ per totũ.
Si habuit polutionẽ dormiẽdo vide po lutio per totum.
Si contraxit cum aliqua clandestinevi de clandestinũ.
¶ Circa. vij. preceptum. non furtuʒz fa
10
*cies cuius expositio habetur preceptũ. .§. xj. vnde sic interroga.
Si fecit furtum proprie dictum ⁊ quid sitvide furtũ in prin. ⁊ quando sit mortale ibidem. §. xxxiiij.
Si cōmisit rapi nā q̃ est qñ violẽter accepit alienũ maiꝰ pctm̃ cōmisit  furās vt in. c. penale est. xiiij. q. v.
Si res naufragantiũ accepit vide nau fragium per totum.
Si pedagia iniusta vel a quibus nō de buit exegit. vide pedagiũ per totũ.
Si exactiones vel talias exegit vide ta lia per totum.
Si bellum iniustuʒz fecit vel in eo fuit. vide bellũ per totum.
Si participauit in dādo dānũ ꝓximo operando mandando cōsulendo cosen tiendo adulādo receptādo defensando comedẽdo emẽdo nō obuiādo ratũ habendo nō manifestādo⁊ huiusmodi. de quibꝰ habes furtum in multis. §. ⁊ restitutio primo per totum.
Si ĩuenit aliquid quod nō restituit. vide inuenta per totum.
Si aliqua p̃scripsit mala fide. vide prescriptio.
Si commisit. vsuraʒzvide Vsura primo per totum.
Si mutuauit pecuniā vel granũ vinũ ⁊ hmōi vt aliquid lucret̃. vide ibidẽ in prin.
Si mutuauit super aliq pignusvt eiꝰ fructus habeat donec pecunia sibi tra datur vide pignus §. xiij.
Si emit aliq̇d ꝓ minori  valeret ꝑꝑ p̃ uentionẽ solutionis. vsura. j. §. lxiij.
Si vẽdidit ꝓ precio cariori ꝓpter dila tionẽ solutionis ibidẽ. §. lviij.
Si fecit cābia sicca ⁊ hmōi illicita. ibidẽ .§. lj. cũ pluribus seq. §.
Si dedit pecuniā ĩ societate nolẽs scire aliq̇d de periculo. vide societas. §. vij.
Si dedit aĩalia ĩ socidā volẽs habere capitale saluũ. vide societas. ij. ꝑ totuʒz.
Si accepit sub vsuris sine necessitate vel ab eo qui nō erat paratus. videvsu ra. ij. §. ij.
Si accepit in dono aliq̇d ab eo q̇ dona re nō poterat. vide donatio. j. §. xxxviij.
Si accepit a personis ecclessasticis alĩ qua bōa eccsesiarũvi alienatio. §. xiiij. ⁊ clericus. xiij. §. ij.
Si incẽdit ecclesias vel fregit loca religiosavide excommunicatio. v. casu. v. ⁊. vj. vel alio modo fuit incẽdiarius. vi de incendiarius.
Si fecit conclusionem comminando ni si mihi dederis ⁊ c. vide cōcussio per to tum.
Si vt haberet aliquid cōsensit in aliq opus pctĩ mortalis vide auaritia. §. ij.
Si per simoniā aliquid acquisiuit vide sim onia ꝑ totum ⁊ dicā circa statꝰ. ¶ Circa. viij. preceptum non dices fal
11
*suʒz testimonium ⁊ c. cuius expositio ha beret preceptũ. §. xij. ex qua potes sic in terrogare.
Si dixif mendatiũ in iudicio vł extra contra doctrinam christiane religionis vel in damnum proximi. vide mẽdaciũ .§. ij. ⁊. iij. ⁊ testis. §. xxx.
Si noluit testimoniuʒz dicere productꝰ in testem vide testis. §. xxvj. ⁊. xxvij.
Si vsus fuit astucia vide astucia. §. j.
Si accepit pecuniam vt non diceret ve ritatem vide testis. §. xxxviij.
¶ Circa. ix. preceptuʒz. non concupisces
12
*domum proximi. ⁊ c. ⁊. x. nō desiderabis vxorem eius qualiter intelligantur ha bes preceptum. §. xiij. Ex quibus potes sic interrogare.
Si voluit habere res proximi sui quali tercun siue cum iniustitia vel cum in iustitia ⁊ deliberate quia peccatũ mortale est contra istud preceptum. secus es set si optaret habere salua iustitia quia sic vel nulluʒz vel veniale esset peccatũ. vide auaritia. §. j.
Si fuit contentus habere amatoresvł amatrices huiusmodi de quibus dicvt s̃. cogitatio.
Si posuit se ad fenestras vt videret̃ dic vt. s̃. hic circa preceptum non mechaberis.
¶ Circa. vij. peccata mortalia primo in
13
*terroga de superbia ⁊ sic forma interrogationes.
Si propter inordinatum amorem excellentie egit aliquid contra diuina prece pta. vide superbia in prin. ⁊. §. j.
Si extimauit habere bonum quod habet a se non a deo vide su perbia. §. ij.
Si bona que habuit credidit a deo sibi data propter sua merita ibidẽ.
Si se iactauit habere bona qua nō ha bebat ibidem.
Si despectis alijs singulariter appetit videri habere quod non habet ibidem. Circa filias superbie interroga prĩo de ambitiōe vide ambitio quid sit in prin.
Si desiderauit bñficia ecclesiastica prĩ cipaliter propter honorẽ vel bonũ tẽpo rale vide ambitio. §. j.
Si appetiuit dignitatẽ sciens se indignum ibidem.
Si quesiuit dignitates ꝑ vias illicitas ibidem.
Si emit officia vide officium §. j.
Si mutuauit super ip̃is officijs ibidẽ. .§. iij.
Si ꝑ partialitateʒz q̃siuit officia vt oĩ modo adiuuet ꝑ parteʒz mortaliter pec cauit ꝓpter inordinationẽ voluntatis. De. ij. filia que r presumptio q̇d sit vi presumptio secundo in prin.
Si posuit se ad faciẽdũ que erāt supra facultateʒz suā. vide presumptio.
Si exercuit officiũ q nesciebat in peri culũ ꝓximi. vide ibidẽ.
Si exposuit se periculis peccatoꝝ mor taliuʒz probabiliter mortaliter peccauit si aduertebat de periculo vt patet ꝑ ea que notaui cogitatio.
Si nimis presu mpsit de dei misericordia. vite presumptio.
De. iij. filia que r curiositas. vi curiositas quid sit inṗncipio. Si stetit ad au diendum peccata que aliquis cōfiteba tur. vide cōfessio. vltimo. §. xvj.
Si voluit adiscere vel videre aut audi re que fieri nō possunt sine mortali pec cato puta fornicationes ⁊ incantatiōes ⁊ huiusmodi. vide curiositas. §. j.
Si voluit adiscere a quibus nō debuit vt demonibus ibidem.
Si voluit experiri que non licẽt vt si in cantationes habẽt effectum mortaliter peccauit ididem.
Si attendẽs curiosis dimittit adiscere vel intendere necessarijs ad saluteʒz est mortale peccatũ. ibidẽ.
De. iiij. filia que est ingratitudo.
Si despexit beneficia dei aut alteriꝰ. vi de ingratitudo. §. iiij.
Si non retribuit benefactori. ibidem.
Si benefactori iniuriatus est. ibidem.
De. v. filia q̇ nuncupat̃ iudiciũ temerarium quid sit. vide iudicium. §. xvij.
Si iudicauit in malum determinati fa ctum alterius. vide presumptio. j.
Si vsurpauit iudicium nō habẽs officiũ. vide iudiciũ. §. xvij. quomodo multipliciter dicitur temerarium.
De. vj. filia q̃ dicitur adulatio.
Si fuit adulator alicuiꝰ de peccato ꝑpetrato. vide adulatio. §. j. ⁊. §. v.
Si adulando prouocanti aliquẽ ad superbiam. vide ibidem.
De. vij. filia superbie q̃ dicit̃ irrisio ⁊ q̇d sit. vide derisio in principio.
Si derisit proximum. vide derisio. §. j.
Si derisit sacramenta vel volentes seruire deo. ibidem.
De. viij. filia que est tentare deũ ⁊ quid sit. vide tentare deum.
Si exposuit periculo ꝓbabili mortis si ne necessitate. vide intimiditas tentare deum.
De. ix. filia q̃ est pertinacia ⁊ quid sit. vi de pertinax.
Si fuit nimis pertinax in suo sensu. vide ibidem.
De vltima filia que est arrogātia. vide arrogantia quid sit.
¶ Circa vanam gloriam que quō aliqñ
14
*est capitale peccatum. aliquando filia superbie. vide vana gloria.
Si voluit laudari de eo quod est cōtra deum. vide ibidem. §. j.
Si pretulit gloriam suam deo ibidem.
Si ordinata ad nostrā salutem retulit ad gloriam propriā ibidem.
Si cōstituit finẽ ĩ laude hominũ ibidẽ.
Circa filias vaneglorie ꝓut est capitale vitiũ interroga primo de ornatu ĩdebito ⁊ quando sit indebitus habes.
Ornatus per totum. ⁊ sic interroga.
Si mala intentione ornauit se ibidem.
Si inhoneste. ibidem.
Si nimis superflue. ibidem.
Si nouas inuẽ tiōes adinuenit. ibidẽ.
De inobedientia que est. ij. filia. vide. in obedientia. per totum.
De inobediẽtia circa precepta ecclesie sic interroga.
Si obseruauit festa precepta ab eccłia ⁊ que sint habes Ferie. §. iij.
Si ieiunauit ĩ. vigilijs preceptis. vide ieiunium. §. vij. que sunt precepta.
Si confessus est semel in anno. Vide cō fessio. ij. §. ij. ⁊. iij.
Si suscepit sacr̃m corporis xp̃i semel in anno. vide eucharistia. iij. in princi. et per totum.
Si audiuit missam in festis preceptis. vide ferie. §. xlij.
Si fecit torneamẽta seu cōsensit vt fierent. vide torneamentum per totum.
Si cōtraxit matrimonium clandestine. vide clandestinum. per totum.
Si fecit aliquod eorum quod prohibet̃ sub pena excōicationis late sentẽtie. de quo vide excōicatio. v. ⁊. vj. ⁊. vij.
Si fuit excōmunicatus ab aliquo.
Si participauit cũ excōmunincatis. vi de excōmunicatio. viij. per totum.
De inobedientia certarum personaruʒz habes Jnfra circa status.
Si fuit inobediẽs suis p̃latis vel dñis. vide obediẽtia ⁊ vide inobedientia.
Si fecit ↄ̃ cōsciẽtiā. vide cōscientiā. §. j.
De iactantia que est tertia filia. vide ia ctantia in principio.
Si iactauit se de aliquo peccato morta li facto. vide ibidem. §. j.
Si iactauit se in vituperiuʒz aliorum. vi de ibidem vel in deceptionem alicuiꝰ. ibidem.
De pertinacia que ponitur ab aliquibus filia superbie habes. s̃. §. xiij.
De hypocrisi. vide simulatio. §. iiij.
Si simulauit santitatẽ ĩ deceptionẽ po puli vel vt assequeretur p̃latiōes ibidẽ.
De discordia que est. vj. filia vane glorie. vide discordia.
Si noluit concordare cũ alijs in his q̃ erāt bona ꝓpter eletionem suā. ibidẽ.
De contentione que est. vij. filia. vide contentio.
Si habuit cōtẽtionem ꝓpter emulatio nem alicuius. ibidem.
Si cōtẽdit disputādo ↄ̃ veritatẽ ibidẽ.
Si cōtendit in iudicio ↄ̃iustitiā ibidẽ.
Si contendit ita in ordinate ꝙ scādalũ facit aliquibus ibidem.
Si subornauit aliquos in electiōe vł te stimonio ⁊ hmōi. vide subornatio.
Si nimis vilipendit se. vide ironia.
De astutia si vsus est simulatiōe. vide astutia.
¶ Circa auaritiā que est capitale pecca
15
*tum. vide auaritia. in prin. quid sit.
Et  consistit in retinendo acquirẽdo ⁊ appetendo sic interroga.
Si retinuit qui restituere tenebat̃. vide restitutio. iij. per totum ⁊ quis tenetur habes restitutio. j.
Si non soluit creditoribus in termino cum posset. vide solutio. §. xxij.
Si retinuit superflua ⁊ nō fecit eleemo syuas. vide auaritia. §. iij.
Si non fecit eleemosynā de arte sua pu ta medicꝰ pauperi ĩfirmo aduocatꝰ cliẽ tulo pauperi. de quo vide aduocatus. §. x. ⁊. Medicus. §. v.
De auaritia in acquirẽ. vide auaritia. §. ij. ⁊ satis patet. s̃. in. vij. precepto.
De auaritia in appetendo habes auaritia. §. j.
Si appetiuit illicitevel illicitavel multũ animo suffocato vide ibidem.
Circa filias auaritie prima est ꝓditio.
Si prodidit castrũ vel terram inimicis vltra mortale tenetur de omni dāno.
Si prodidit res proximi volentibꝰ eas auferre iuiuste vltra mortale similiter tenetur ad restitutionem.
Si hĩta sub sigillo secreto vel cōfessiōis reuelauit. hẽs cōfessio. vl. §. j. ⁊. §. xxiij.
Si aperuit literas alterius sigillatas. vide falsarius. §. ij.
Si secreta domini sui reu elauit in eiꝰ dānũ. vltramortale tenetur ad restitutionẽ. vide feudum. §. xvj.
De fraude q̃ est. ij. filia habes fraus.
Si fecit fraudem legi ibidem. §. ij.
Si fraudauit iustas gabellas vide pedagium. §. vj.
Si vẽdidit vnā rem pro alia puta vinũ limphatum pro puro: corrupta ꝓ sanis: pecus pro castrato ⁊ huiusmodi habes emptio. §. viij.
Si aliquā fraudem fecit in deceptionẽ proximi. vide dolus. §. ix.
De fallatia q̃ est tertia filia. habes falsarius.
Si falsificauit aliquod ĩstrumẽtũ bullam vel librũ vide excōicatio. v. casu. iij. ⁊ falsarius. §. j. cũ sequentibus.
Si destruxit instrumẽta vel scripturas. vide falsarius. §. iij.
Si occultauit scripturas. vi restitutio primo in litera scripturas.
Si falsificauit sigilla prelatorum vide falsarius. §. ij.
Si falsificauit mensuras ibidem. §. xj.
Si monetam ibidem. §. iiij. cum sequẽtibus.
Si ex falsa causa obtinuit aliq beneficiũ ecclesiasticũ vltra mortale tenet̃ renunciare si alias non obtinuisset. vide rescriptum. §. iij.
De inq̇etudine mẽtis qua quis nimis sollicitus est circa tꝑalia. ⁊ tunc est mor tale pctm̃ qñ ꝑ eam quis omittit necessaria ad salutẽ. alias est veniale peccatum. vide inquietudo.
De violẽtia que ẽ. v. filia satis ptʒz ĩ. vij. precepto ⁊ in titulo rapina.
De ĩmisericordia que est. vj. filia q̃ non subuenit quis ĩdigẽti. habes auaritia. §. iij. ⁊ eleemosyna. §. j.
De acceptione personarũ que est. vij. filia habes acceptio personarum.
Si in iudicio accepit ꝑsonā vel ĩ distribuendis officijs vel beneficijs vel eleemosynis. vide ibidem per totum.
Si in electiōibus non eligit magis dignũ. vide electio. §. xxj.
De turpi lucro q est. viij. filia. videtur per lucrũ ⁊ tale est peccatũ quale illud propter quod acqnirit.
De ludo qui ꝓuenit aliqñ ex auaritia. vide ludus per totum.
Si lusit ad pilam vel aliũ ludũ in quo versat̃ ⁊ industria. vide Ludꝰ. §. ij. qñ licet.
Si ludit ad ludũ in quo versatur fortu na. ibidem. §. iiij.
Gi stetit ad inspiciẽdum ludentes. vi|de. ibidem. §. vj.
Prodigalitas est cōtraria auaritie sʒz ta men peccatum. vide prodigalitas.
Si suꝑflue expẽdit res in pōpis equis ⁊ hmōi. notabile excessus videt̃ mortalis vt pʒz ornatꝰ. §. vj. ⁊. ibi vide.
¶ Circa luxuriā q̃ est capitale vitiũ vi
16
*de luxuria ⁊ de hoc habes. s̃. vj. p̃cepto. Circa ꝟo filias luxurie quarũ prĩa est. cecitas mẽtis. de q̃ cecitas mẽtis. ĩ ṗn.
Si ita occupatꝰ fuit ĩ mũdanis mente ꝙ nescit aliq̇d de deo intelligere vel ne cessaria ad salutem. vide ibidem §. j.
De precipitatione que est. ij. filia. vide Precipitatio.
Si fuit preceps in operibꝰ suis contẽ nenꝰ considerare vel in periculum. vide ibidem.
De inconsideratione que est. iij. filia lu xurie. vide inconsideratio.
Si fuit incautꝰ maxime vbi ĩminebat periculũ vel vbi tenebat̃ de leui vel leuissima culpa  licet excuset̃ aliquādo a mortali nō tamẽ ab obligatione resti tutionis vt habes culpa. §. v. ⁊. vj.
De amore sui quo quis querit delitias ⁊ quietem. vide amor sui.
De amore seculi q̇ est. v. filia luxurie ha bes diligere. §. iij.
Si voluit perpetuo stare in mundo. vi de ibidem.
Si dilexit mundum constituens ibi finem vel ad voluptatem. vide ibidem.
De horrore futuri seculi ex quo hō vellet nun mori. vide diligere. §. iij.
De inconstātia que est. vij. filia habes. Jnconstantia.
De odio dei quod est octaua filia luxu tie. habes odium dei.
De stultiloquio aut scurilitate q̃ sunt fi lie luxurie. dic si vsus est ꝟbis libidino sis aut in honestis aut gestibus vel ad prouocandum alios. vel vnde probabi liter habent prouocari ad luxuriaʒz est mortale peccatum. Jdem dic de turpiloquio. vide Scurilitas.
¶ Circa gulam que est aliud capitale
17
*peccatum sunt formande interrogatio nes circa eius species.
Si preuenit horam in comedendo.
Si nimis laute comedit.
Si nimium studium apponit.
Si nimis comedit.
Si cum nimio ardore seu appetitu et quando gula sit mortale peccatum in predictis habes gula.
De eiꝰ filiabꝰ: quarum prima est ebrie tas. vide ebrietas quando est mortale peccatum.
De hebetudine mentis que est. ij. filia. vide hebetudo.
De inepta leticia. scias ꝙ non est mortale peccatũ nisi per ipsam dissolueret̃ quis in ea que sunt mortalis peccati. vt choriʒzando in casu prohibito ⁊ huiusmodi alias est veniale peccatum.
De multiloquio que est. iiij. filia habes Multiloquiuʒz per totum.
De scurilitate que est. v. filia habes.
Scurilitas.
Si fecit actꝰ ita scuriles ꝙ ad ꝓuocan dũ ad luxuriā sũt efficaces vr̃ mortale.
De immundicia que est. vj. filia gule: vide Jmmundicia.
Si comedit vł bibit vt possit luxuriari  est mortale: secꝰ est si satisfaceret vxo ri in redditiōe debiti:  sic nullũ pctm̃: vel veniale qñ hoc fecit vt magis delectaretur cum vxore.
¶ Circa inuidiam que est aliud capita
18
*le peccatũ. vide inuidia ⁊ quomodo est mortale peccatum.
De eius filiabus quarũ prima est odiũ ꝓximi. de qͦ vide odiũ dei ⁊ sic ĩterroga.
Si desiderauit malũ ꝓximi ⁊ to tꝑe ꝑ seuerauit ⁊ si sepe ĩ hmōi occupauit mẽ tem  quotiẽs deliberate desiderauit malum proximi totiẽs mortaliter peccauit si erat notabile malum ⁊ ꝑ diuersa tempora. similiter quādo in eadẽ co gitatione trāsibat nũc de desiderio ma li in rebus ad desideriuʒz mali in perso na vel in filijs: quia sicut sunt diuersa subiecta ita videntur diuersa mortalia peccata.
De tristitia in prosperis que ẽ. ij. filia. si tristatus est de bono notabili proximi deliberate ꝓpter inuidiam est morta|le peccatũ vt p̃latus de maiori prelatio ne. doctor de maiori ↄcursu scholaris de maiori ingenio. Ciuis de maiori hono re. mercator vel artifex de maiori credi tu. spiritualis de maiori fama ⁊ hmōi. vide inuidia.
De letitia in aduersis ꝓximi. Jdẽ dic. vt. s̃. ⁊ vide ibidem.
De susuratione. vide susuratio.
Si quesiuit seminare discordias repor tando malum alteri de altero. ibidem.
De detractatiōe. vide detractatio per totum quomodo est mortale peccatum et quomodo tenetur per totum.
Si dixi malũ de proximo false ibidem.
Si vero dixit sed q̇bꝰ nō debuit. ibidẽ.
Si augmentauit malum ibidem.
Si audiuit libẽter detractiōes. ibidẽ. ¶ Circa iraʒz que est aliud capitale pec
19
*catum. de quo habes Jra.
Si appetiuit vindictā de proximo ibi.
Si noluit loqui cum ꝓximo nec reconciliari. vide diligere deum. §. ij.
De filiabus eius quarum prima est tu mor mẽtis. dic vt. s̃. in prima filia inuidie. §. xviij. ⁊ ĩnfra timor. ⁊ de implicatiōe in hmōi cogitationibus. de vindicta fienda ẜʒz regulā supradictā. ibidẽ.
De secunda filia: scʒz indignatiōe. habes indignatio.
De. iij. filia que est clamor. vide clamor.
De. iiij. filia q̃ est ↄtumelia seu cōuitiuʒz habes. Cōtumelia et Cōuitiũ: aduerte hic ꝙ lʒz quis nō dicat cōuitiũ vel cōtumeliā vt ei auferat honorẽ. sed cā correctionis sed tamen dicit talia que de se notabiliter ledunt. puta mulieri ꝙ est putana ⁊ hmōi ⁊ audiẽtes scādaliʒzant̃ de tali cui dicitur  sic credũt esse non excusaretur a mortali peccato.
De. v. silia que est rixa. habes Rixa.
De maledictiōe que est. vj. filia habes. Maledictio.
De plasphemia dictum est. s̃. §. v.
De bello similiter. §. x.
De seditiōe q̃ ẽ. vj. filia habes seditio.
Si tenet partialitatẽ vel eā sequit̃ paratus qualitercun pro parte est in sta tu damnatiōis nec potest absolui: nisi disponat dimittere.
De murmuratione hẽs murmuratio.
Si murmurauit cōtra deũ deliberate tenens eum iniustum quia mortale.
Si cōtra prelatos ipsos temerarie iudi cando mortale est.
¶ Circa accidiā q̃ est vltimũ capitale
20
*peccatum. vide accidia.
Si dimisit necessaria ꝑꝑ accidiā. ibi. §. j.
Si penituit se bene fecisse. ibidem.
Si incurrit infirmitatem notabilẽ pro pter tediũ est mortale qñ pōt se iuuare. vide accidia. §. j.
De filiabꝰ eius quaꝝ prima est desperatio. vide desperatio.
De sc a q̃ est malitia q̃ est peccatuʒz in spiritũ sanctũ q hʒz sex species. ¶ Prĩa dicit̃ p̃sumptio  mĩa dei sine: meritis. ¶ Sca desperatio qua desꝑat de mĩa dei. ¶ Tertia ĩpugnatio ꝟitatis agnĩ te vt liberius possit peccare. ¶ Quarta inuidẽtia fraterne gratie. ex qua vellet oẽs essent mali ⁊ nullꝰ bonꝰ ne esset sibi cōfusio male viuere. ¶ Quinta obstinatio. ¶ Sexta ĩpnĩa. vide pctm̃. §. iij. De. iij. filia q̃ est pusillauimitas. vide. Pusillanimitas.
Si desijt bona facere. ad q̃ tenebat̃ ex pusillanimitate. vtputa corrigere fratrẽ. vide correctio fraterna. §. j. et siłia.
Si vero dimisit non necessariam est ve niale peccatum.
De. iiij. q̃ est ociositas dictũ est. s̃. in. iij. precepto. ⁊ habes in titu. Ociositas.
De. v. filia que est pigritia seu torpor. vide torpor.
De. vj. q̃ est euagatio mẽtis in illicita. habes euagatio mentis.
De. vij. q̃ ẽ negligẽtia. vide negligẽtia.
Si fuit negligẽs ĩ adiscẽdo necessaria ad salutẽ: in confitendo in suscipiendo sacramẽta. in operibus mĩe exercẽdis q̃ qñ sit mortale peccatũ płʒz negligentia. §. j. aduerte hic  si q̇s ex negligen tia omittit implere vnũ preceptũ. puta de cōfitẽdo semel in anno solũ est vnuʒz pctm̃ mortale. sed si deliberauit sepius nolle ↄfiteri tot sunt peccata mortalia quot sunt deliberatiōes facte per ĩter|ualla temporis. Quod no.
¶ Circa oꝑa mĩe spiritualia que sunt
21
*consule. castiga. dimitte. solare. fer ora.
Si noluit dare ↄsiliũ petẽti in his que pertinẽt ad salutẽ vel in re. vnde notabile dānũ pōt euenire proximo cum tñ posset mortale ẽvel qñhabebat ex offō.
Si nō correxit qͦs debuit ⁊ tenebat̃ ha bes correctio p̃latoꝝ ⁊ Correctio fr̃na.
Si dimifit rancoreʒz contra proximum dictum est. s̃. §. xviij.
Si nō fuit cōsolatus tribulatos posset esse mortale in prelato qñ subditi ex ta li omissione inducũtur in desperationẽ vel aliud malũ. ⁊ ipse bono modo posset salua disciplina.
Si nō orauit pro omnibus posset esse graue in illis quiviuũt de eleemosinis magna negligentia.
¶ Circa oꝑa mĩe corporalia que sũt vi
22
*sito. cibo. poto. redimo. tego. colligo. cō do. q̃ tũc cũ p̃uaricant̃ sunt mortale pec catũ qñ ex eoꝝ omissione notabiłr ledi tur ꝓximꝰ. ⁊ hō pōt bono mō facere pu ta si p̃latꝰ visitaret ĩfirmũ quẽ visitare posset nō desꝑaret sʒz ↄfiteret̃. Eget cibo⁊ potu⁊ hẽs. vltra ↄdecẽtiā tui statꝰ. Et est in captiuitate ⁊ redimere posses de suꝑfluitat ibꝰ tuis. Est nudꝰ ⁊ tu cau dā ducis. Et sine domo et hẽs ampla palatia. ex dictis. s̃. auaricia ⁊ eleemosina potes colligere quando homo tenetur de precepto.
¶ Circa q̇n sensus q̇ sũt vsus gustus
23
*auditꝰ. odoratꝰ. ⁊ tactꝰ. in quibꝰ sepius pōt esse mortale vt si voluit videre que sũt mortalis pctĩ in eo q̇ facit vel indu ctiua ad mortale.  quo hẽs Curiositas Jdẽ dic de auditu. Gustus aũt ⁊ odoratus cōiter sunt venialia. Tactus qñ mortale cũ causa luxurie vel morose de lectationis. vt. s̃. cogitatio.
¶ Circa precepta ecclesie que gñaliter.
24
*tangũt omnes dictũ est. s̃. in. ij. filia in snis glorie. §. xiiij.
¶ Nũc de statibꝰ aliqua particularia
25
*sunt ponẽda in quibꝰ sunt interrogādi vltra ea q̃. s̃. posita sunt contra prece pta ⁊ in peccatis capitalibus. ⁊ primo. ¶ Circa pueros doli capaces sũt inter rogandi de iniectione manuumviolen taꝝ in personā ecclesiasticā. ex qua possent esse excōicati.  quo hẽs. s̃. excōicatio. v. §. j. cũ multis se postea de cōfessio ne ⁊ cōmunione si fecerunt de pnĩa de obediẽtia de mẽdatijs de inhonestate. auditiōe misse de furtis ⁊ similibus in quibus communiter illa etas solet peccare.
¶ Circa christianos in cōmuni. si susce
26
*pit sacramẽta necessitatis. ⁊ que sint. Vide sacramentũ. §. vj.
Si portauit habitũ infideliũvide Apostasia. §. vl.
Si nimiā familiaritatẽ habet cum iu
27
*deis vel cũ infidelibꝰ. vide Judeꝰ. §. j.
Si fecit cōtra ↄscĩam. vide conscĩa. §. j.
Si habuit ratũ aliquod malũ factum nomine suo vide cōsensus. §. iiij.
Si alicui ↄsuluit aliquod peccatuʒz vel malum vide consilium. §. j.
Si contempsit aliquā exhortationẽ superioris. vide contemptus. §. j.
Si qñ tenebatur habuit contritionem de pctĩs vide contritio §. iiij. ⁊. v.
Si correxit quos sciuit velle delinque re vide correctio fraterna. §. j.
Si denunciauit prelatis peccata que sciuit vide denuncatio. §. j.
Si in dubijs tutiorem partem elegit. vide dubium. §. j. ⁊. ij.
Si existens excommunicatus. vel interdictus et monitus a celebrantibus vt exiret ecclesiam noluit exire. vide ex communccatio. v. casu. xv.
Si famaʒz suā neglexit. vide fama. §. j.
Si ĩcarceratꝰ fugit. vide fugere. §. j. ⁊. ij
Si vsus est habitu femineo. Vir existẽs vel econtrario aut religionis. vide habitus. §. vij. ⁊. viij.
Si fuit histrionus. vide histrio. §. j.
Si impressit in terra vel in lapide humi posito signũ crucis. vide imagines §. iiij.
Si fecit aliquod enorme in ecclesia vi de immunitas per totum.
Si sciuit necessaria ad salutem. vide scientia. §. ij.
Si fuit excommunicatus ab aliquo iu dice. vide absolutio. ij. ⁊ excommunicatio prima per totum.
Si iniecit manus violentas in personam ecclesiasticam. vide excommunicatio. v. §. j. cum multis sequenti.
Si nominatim interdictos excommunicatos vel vsurarios sepeliret. vide ex communicatio. vij. casu. xxxvj.
Si contraxerunt matrimonium in casibus consanguinitatisvel affinitatis prohibitis vide excōicatio. vj. casu. xlj. ¶ Circa ambasiatores dominiorũ vel
27
*communitatum.
Si steterunt absentes sine causa vel pro factis suis in expensis dominorum vel communitatum vide absens .§. j.
¶ Circa tutores vel curatores aut ad
28
*ministratores rerum alienarum.
Si infideliter se habuit in commissis fraudando vel dilapidando: aut non bene ministrando vide administratio. Rñ. j.
Si exegit vsuras pro pupillis: aut alio mō fecit pro eis cōtractus illicitos. vide restitutio. j. in litera vsurarius.
¶ Circa coniugatos.
29
*
Si contraxit clandestine. vide clandestinum. vel in gradu ꝓhibito. vide ma trimonium. iij. per totum.
Si consũ mauit ante benedictioneʒz vi de debitum. §. j.
Si negauit debitum petenti vel reddi dit se impotentem. ibidem. §. vj.
Si cognouit causa satiāde libidĩs ibidem. §. xxiij.
Si cognouit habens intentionem ad alteram ibidem. §. xxj.
Si vsus est matrimonio extra vas vel modo indebito ibidem. §. xxv.
Si tempore menstrui. ibidem. §. xxij.
Si in diebus festiuis vel ĩ ecclesia ibi dem. §. xxviij. ⁊. §. vltimo.
Si pregnationis tẽpore ibidẽ. §. xxxiij.
Si per tactus habuit polutionem extra vas. ibidem §. xxvj.
Si exegit vel reddidit debitum adultero vel adultere. ibidem. §. viij.
Si cōtraxit excōicatus vel in pctō mor tali existẽs  peccauit mortaliter contrahẽdo per verba de presenti. vide ma trimonium. ij. §. vlt.
Si non cōtraxit ea intentiōe q̃ debuit vide matrimonium. ij. §. vltimo.
¶ Circa vxores. Si fuit litigiosa in do
30
*mo: ⁊ de reliq̇s. de quibꝰ. s̃. §. xix.
Si habuit dotem de vsuris. vide restitutio primo sub litera vsurarius.
Si fuit inobediens viro vide obedien tia ⁊ inobedientia. per totum.
Si ꝓcurauit sterilitatẽ vel vsa est suꝑstitiosis. vt haberet filios. vide matrimonium. ij. §. xxiij. cum duobus. seq.
Si dedit bonaviri cōtra eius volũtatẽ. vide eleemosyna. §. vij. ⁊ vide furtuʒz. §. xxxiiij. xxxv. ⁊. xlvij.
Si habuit bonā curā de filiabꝰ maxime ⁊ si docuit eas vanitates ⁊ hmōi in q̇bꝰ sunt multa mortalia: non duxit ad missas predicationes: sed choreas pʒz ꝑ supradicta quando est mortale.
Si vsa est ornatu inde bito. vide ornatus per totum.
Si violauit fidem viro vide adulteriũ in principio.
¶ Circa viros si stetit nimis in remo
31
*tis causa cupiditatis cōtra voluntateʒz vxoris vide debitum. §. vj.
Si nō seruauit fidẽ vel hʒz concubinaʒz  nō est absoluẽdus: nisi a se eiciat vide concubinarius. §. j.
¶ Circa pr̃emfamilias. Si alimẽta de
32
*dit q̇bus tenebat̃. vide alimẽta ꝑ totũ
Si soluit decimas debitas. vide decima. §. j. ⁊. ij.
Si fecit eleemosinas. vide eleemo. §. j.
Si ministrauit necessaria familie tam corport  anime docẽdo ⁊ huiusmodi vide familia. §. j. ⁊. filius. §. xxj.
Si nō dotauit seu maritauit filias tẽpore debito. vide dos. §. iiij.
Quomodo tenetur ex facto familie. ha bes domus. §. vltimo.
Si prouocauit familiam suam nimis ex asperādo ⁊ furiose ⁊ ceteris. vi. j. irar ⁊. s̃. §. xix.
Si nō ꝓcurauit vt ↄfiteret̃ semel ĩ āno | et cōmunicaret vr̃ mortale peccatum: ¶ Circa filiosfamilias si furatus ẽ res
33
*patris sui vt expẽderet in superfluis vel ludis aut alijs malis:  ẽ mortale. Secꝰ si accepisset pro faciendis sibi ve stimentis aut calciamentis. aut alijs necessarijs.  sic liceret. ex qͦ pr̃ nō pro uidit vt tenetur et de reliquijs. vt. s̃. §. vij.
¶ Circa doctores ⁊ magistros.
34
*
¶ Si quesiuit magisterium seu doctoratum propter honorem principaliter. vide honor. §. iiij. ⁊ vij.
Si fecit se promoueri ad doctoratũ exi stẽs ineptus ⁊ ignorans videtur mortale per. c. j. ⁊. c. quāto de magistris.
Si legit principaliter propter honorẽ vide honor. §. vij.
Si legit sciẽtias prohibitas vel personis prohibitis vide. Magister. ⁊ q̃ sunt persone prohibite. vide excommunica tio. vij. casu. vj. ⁊. vij.
Si ex pacto receptꝰ est in canonicum vt scholas regatvide magister. §. x.
Si exegit existens salariatꝰ a scholaribus aliq̇d vide ibidẽ. §. xj. ⁊. xij. ⁊. xiij.
Si exegit aliquid pro licẽtia docẽdi dā da. ibidem. §. xv.
Si admisit ignorantes ad doctoratuʒz mortaliter peccauit:  ex tali facto dicit mendacium pern itiosuʒz
Si nō exegit iuramentũ adoctorādo ꝙ non expendet plusquā debet in doctoratione. ibidem. §. vl.
Si exña in mortali notorie docuit publice in theologia  mortaliter peccauit ẜʒz Petrũ. vide Predicare. §. vij.
Si seruauit iuramẽta vniuersitatis vide iuramẽta. vj. §. ij. ⁊. iij.
Si iactauit se de doctrina alios vitupe rādo aliquādo ⁊ in pluribus potest eẽ mortale. vide. s̃. §. xiiij. ⁊. xviij.
Si notabiliter fuit negligẽs circa profectum scholarium videtur mortale. vide negligentia.
Si verberauit aliquẽ crudeliter videt̃ mortale  solũ leuis castigatio eis per missa ẽ. c. cũ volũtate. de snĩa excōicatio nis. ⁊ si erāt clerici esset excōicatus vide excōicatio. v. casu. j. §. x. ⁊. xj.
Si iniusto modo puta detrahendo vel sectas subtraxit scholares alterius do. ctoris quia vltra mortale tenetur ad restitutionem si iam intrauerant ẜm: Jo. de ligna. secus si nōdũ intrauerāt.
Si ĩped iuit ꝑꝑ odiũ vł ꝑtialitatẽ doctorandum. vel in collegio recipiẽduʒz idoneum: quia vltra mortale tenetur ad restitutionem damni.
¶ Circa scholares si seruauit iuramẽta
35
*vniuersitatis vi iuramẽtũ. vj. §. ij. ⁊. iij.
Si fecit sectas pro rectore fiendo multa mortalia ibi adueniunt.
Si elegit rectorẽ insufficientẽ vr̃ mortale ẜm aliquos sed hoc nō determino in vniuersitatibus scholariuʒz.
Si studet in ꝓhibitis scientijs. vide magister ⁊. s̃. excō. vij. casu. vj. ⁊. vij.
Si sepe contẽdit contra veritatẽ ne suc cũbere videat̃ vide. s̃. §. xiiij. ĩ. vij. filia.
Si studet ꝑꝑ malũ finẽ  tale pctm̃ q̃lis finis. vł ꝑꝑ honorẽvide honor. §. vij.
Si studuit curiosa dimittẽdo necessaria ad salutem est mortale pctm̃. vide curiositas.
Si tractauit cũ alqͦ ciue bononiensi de cōductione hospitij alterius scholaris vide excōicatio. vj. casu. iiij.
Circa medicos. si existẽsignorās mes detur. vide medicus in prin. ⁊. §. j.
36
*Si in medẽdo nō fuit secutus traditio nes medicine. sed voluit facere experimẽta ex capite suo in periculũ notabi le proximi ibidem.
Si prolongauit infirmitatem ibidem.
Si cōsuluit aliquid contra salutẽ anime pro sanitate corporis. ibidẽ. §. vij.
Si non admonuit infirmũ efficaciter vt cōfiteretur in principio infirmitatis ibidem. §. viij.
Si pregnanti aliquid dedit vt filius moreretur peccauit mortaliter  non sunt faciẽda mala. vt bona eueniant.
Si dedit medicinā de qua dubitabat an noceret. ibidem. §. ij.
Si nō annunciauit mortem infirmo. ibidem. §. xij.
Si nō debito modo visitauit infirmos | posset aliquando esse mortale.
Si pauperibus noluit mederi gratis. ibidem. §. v.
Si habuit partẽ cum aromatorio ⁊ ꝓpter hoc grauat infirmos emere ab eo cuʒz eorum dāno  sic teneretur eis ad restitutioneʒz ex quo ei so luerunt se cus si ex hoc nullũ habent damnum.
¶ Circa aromatorios. si in cōponẽdis
37
*medicinis nō posuit q̃medicus ordina uit sed vnũ pro alio vel corrupta ⁊ que virtutẽ nō habebant ex vetustate ꝓ bo nis ⁊ hmōi ex quibus sequit̃ vel prolōgatio ĩfirmitatis vł aliud malũ ꝓximo infirmo  vltra mortale tenetur ei ad restitutionem.
Si vẽdidit venena vel q̃ faciũt aborsũ ⁊ hmōi illis de quibus sciebat nō debe re vti ad bonum vide ars. §. ij.
Si sophisticauit aromata ponẽs ĩ speciebꝰ vnũ pro alio vł in sirupis aut in cādelis ⁊ hmōi vide emptio. §. viij.
Si vẽdit diminuto pondere aut falso ⁊ hmōi vide falsarius. §. ij.
¶ Circa mercatores si portauit prohi
38
*bita infidelibus vide. excommunicatio. v. casu. xxj.
Si negociatur propter malum finem vide negocium. §. ij.
Si in loco sacro tenuit mercatuʒz vide immunitas. §. j. ⁊ negocium. §. ij.
Si cariusvẽdidit  emit ĩ eodeʒz loco. vide emp §. x. ⁊. j. negociũ. §. iij.
Si vendẽs ꝓ alijs aliqua vẽdit. ꝓ. xij. ⁊ solũ. x. dat dñis rerũ ibidẽ. §. vl.
Si vẽdiditvnum pro alio vel corrupta pro bonis vide idem. §. viij.
Si vsus est falsis mẽsuris ⁊ huiusmodi vide falsarius. §. xj.
Si vẽdiditrẽ plꝰ iusto p̃cio aut ꝓpter tp̃s solutionis ⁊ hmōi vide emp. §. vij.
Si fecit cābia vide vsurar. j. §. ij. cũ seq.
Si aliquos cōtractus vsurarios. vide vsura. j. per totum.
Si cōposuit cũ alijs vt vẽdant vno pre cio in dānũ reipublice vltra mortale tenet̃ dānificatis vide negociũ. §. ij.
Si expẽdit falsas monetas scienter est mortale ⁊ tenetur ad restitutionẽ licet ipse etiā fuerit deceptus ab alio.
Si bonas monetas radit. vide falsariꝰ §. iiij. cum sequentibus.
Si emitres raptas vel furatas. vide re stitutio in litera emens.
Si ĩ fidełr se habuit ĩ societate quaʒz hʒz cũ aliquo vide societas. j. ⁊. ij. per totũ.
Si vẽdit ĩ festis vł cũ mẽdatijs ꝑiurijs ⁊ alijs illicitis vide negociũ. §. ij.
39
*¶ Circa prosonetas. si mediator fuit cō tractuũ vsurarioꝝ vide restitutio. j. in litera vsurarius.
Si male cōsuluit scienter in aliquo cōtractu vltra mortale tenetur de dāno dato vide dolus §. ix.
Si decepit ĩ precio dās intelligerevni ꝙ vult tantũ ⁊ alteri ꝙ nō pōt habere nisi tm̃vide emptio. §. fvlt.
¶ Circa artifices siecit artem cuius
40
*opus est ad malum vt taxillos ⁊ hmōi. vide ars. §. ij.
Si accepit insignia alteriꝰ mgr̃ivi si. de fraude in arte in mensuris ⁊ hmōi.
71
*¶ Circa lanifices si vẽdit pānum vniꝰ lane ꝓ alia vł tincture vide ẽp. §. viij.
Si soluit laboratoribꝰ de pāno aut vẽ dẽdo vltra iustũ preciũ ⁊ emendo pro viliori vide vsura. j. §. lviij.
Si filatoribus dedit. xiiij. vncias pro li bra tenetur ad restitutionem nisi sic a princi. conuenisset.
Si pannũ nimis traxit vide ẽp. §. viij.
Si non soluit laboratoribus vide solu. §. xxv.
42
*¶ Circa tabernarios. si vẽdidit. vinuʒz limphatũ ꝓ puro. vide emp. §. viij.
Si miscuit in vino nociua ibidem.
Si tenuit meretrices vel lusores omnia peccata ei imputabuntur.
Si sciẽter administrauit ad ebrietateʒz alterius vide ebrietas. §. j.
Si ex culpa sua perdidit sibi tradita ĩ custodia vide custos in princi. ⁊ nauta in principio.
43
*¶ Circa macellarios. sivendidit carnẽ co rruptā ꝓ sana de pecude pro castrato et hmōi vide emptio. §. viij.
¶ Circa pistores si fecit panem nimis ponderosuʒz vel immiscuit aliā farinā | ⁊ huiusmodi vide emptio. §. viij.
¶ Circa sutores. si fecit vestes impudi
45
*cas q̃ nō possunt deferri sine pctō mortali. vide arg. §. ij. ⁊ hoc quādo sit. vide ornatus per totum.
Si male incidit ex culpa sua. vide culpa. §. v. ⁊. vj.
Si furatur de pāno serico ⁊ hmōi. vide furtum per totum.
¶ Circa aurifices. si vẽdidit auꝝ alchi
46
*micum pro vero. vide emptio. §. viij.
Si cudit monetā sine licẽtia principis. vide falsarius. §. iiij. cum seq.
Si radit eam vel facit aquā vñ aliquid imminueret ibidem.
Si emit lapidẽ p̃ciosum ꝓ vili ab illo q̇ ignorabat. vide emptio. §. vij.
¶ Circa alchimicos. si laborauit ĩ dicta
47
*arte. vide alchimia.
¶ Circa datiaros. si exegit datia ĩiusta.
48
*vide pedagium. §. j. cum sequen.
Si exegit a personis eccłiasticis ibidẽ. §. iiij.
Si ĩputauit fraudẽ datij vbi nō erat vl tra mortale tenet̃ ad restōnẽ totiꝰ dāni.
Si fraudauit socios vltra mortale tene tur ad restitutionem.
¶ Circa musicos⁊ histriōes si pulsauit
49
*his q̇ ex libidine choriʒzabant vel illici te. vide chorea.
Si gestus ĩpudicos ꝓuocātes ad peccatum mortale fecit. vide histrio.
¶ Circa laboratores ⁊ rusticos. si nō la
50
*borauit fideliter in notabili excessu esset mortale peccatum.
Si permissit bestias nocere in agris et hmōi tenet̃ ad restōnẽ si fuit in culpa.
Si fraudauit dñm in parte sibi danda tenetur ad restōnẽ nisi dñs in alio gra uasset eum vide furtum. §. xl.
Si non seminauit possessionies vel co luit quas tenebat sicut debuit. vide cul pa. §. v. ⁊. vj.
¶ Circa venatores. si in diebꝰ festis ꝑ
51
*dita missa vel ꝑ totā diẽ se occupauit. vide ferie. §. ix.
Si deditdānũ in agris  tenetur siest notabile ad restitutionem.
¶ Circa locatores. si scient̃ locauit equũ
52
*periculosum aut vas vitiosum. vide lo catio. §. xxiij.
Si cōductor fuit in culpa ꝑditionis rei locate ibidem. xxiiij. §.
Si petijt mercedem quā nō debuit vel soluit minus  debuit. ibidem. §. xxij. et. §. xv.
¶ Circa laborātes in filādo lanā vel
53
*tingẽdo setā ⁊ hmōi q̇ tenent̃ prĩo si fu rant̃ sco si male laborāt vel destruũt. de quo vide locatio. §. xxiij.
¶ Circa reuẽditores reꝝ. si finxerunt ꝙ
54
*nō poterāt vẽdi nisi pro tāto ⁊ tamẽvel erāt qui emerunt vt ꝓ plus vel ipsi pro modico emerunt vt pro pluris vẽderẽt tenentur ad restitutionem quia ꝑ frau dem acquisierunt. Jtem si vendiderũt pro plus  tribuant domino. vide em ptio. §. xxviij.
¶ Circa iudices. si habuit iurisditio
55
*nem ab aliquo non vero dño. vide dñs in principio.
Si dedit iniquā snĩam scienter vel per ignorātiam aut negligẽtiā. vide iudex .§. xxj. cum sequen.
Si existens ignorans non eligit bonũ assessorem. ibidem. §. xxij.
Si elegit assessore ĩ fraudẽ cum nō indigeret. vide iudex. §. xvj.
Si accepit pecuniā vt iudicaret vel nō iudicaret aut vt inique contra iustitiā. vide iudex. §. viij. cũ multis sequẽtibꝰ. ⁊ suspensio j §. xx.
Si nō seruauit ordinẽ iuris vr̃ mortale nisi aliqua cā vrgens ad hoc ĩpelleret.
Si reo dedit dilatiōes indebitas.  vltra mortale tenet̃ parti lese ad restōnẽ.
Si reo fecit interrogatōes ad quas nō tenebatur respōdere. vide confessio. de licti per totum.
Si posuit ad torturaʒz sine legitimis in ditijs. vide tortura. §. j.
Si alle gatiōes friuolas admisit:  vltra mortale tenet̃ leso ad restitutioneʒz.
Si appellationẽ legitimā non admisit vel friuolā admisit  vltra mortale tenet̃ ꝑti lese. ẜm ꝙ dico appellatio. §. xv.
Si pauperibus nōprouidit de aduoca to. vide aduocatus. §. x.
Si penaʒz relaxauit vel auxit sco. vide penam. §. xviij.
Si arestauit aliquem vel bona eius de scripsit vel officiales misit. vt sic pecuniā extorqueret cōtra iustitiā vel aliq̇d aliud ĩuenit ex quo pecunias haberet quia tenetur ad restitutionem.
Si in snĩa apposuit cłam obscurā vt il le ↄ̃ quẽ dabat̃ se posset defendere contra iustitiam.  vltra mortale tenetur ad restitutionem de damno dato parti.
Si partem nō cōdemnauit in expensis cum deberet ⁊ peterent̃  vltra mortale tenetur ad restitutionem parti.
Si vt extorqueret pecunias mō suo fecit ꝙ id q iure ordinario debebat expedire faceret iure delegato.
Si purgauit ꝓuinciaʒz malis hoĩbus. vide iudex. §. vij.
Si iudicauit ẜm allegata cōtra ꝟitatẽ quaʒz sciebat vide iudicare. §. vij.
Si sententiā alicuius cẽsure ecclesiasti ce ꝓtulit sine monitione ⁊ scriptis. vide suspensio. j. §. xvj.
Si iudicare presumpsit non sibi subdi tos nec rōne rei vel delicti. vide iudica re. §. xvij.
Si ꝓtraxit snĩaʒz ĩ lōgũ vt pecunias ex torq̃ret. mortaliter peccauit et tenet̃ ad restitutionẽ nō solum pecunie accepte aperte q̃ iustitiam habebat sed ⁊ ad oẽ datum quod habuit ex tali dilatione.
Si interposuit autoritatẽ in aliquo cō tractu mulieris vel minoris in eorũ dā nũ ꝓpter pecuniā vel amicitiam.  vl tra mortale tenet̃ ad restitutionẽ leso. ¶ Circa officiales dominorum ⁊ cōmu
56
*nitatum.
Si ↄminatus est alicui nisi ei daret ⁊ c. vide concussio.
Si exegit iniusta grauamina de māda to sui superioris:  vltra mortale tenet̃ ad restōnẽ totius exacti: si ille non vult restituere in cuius vtilitatẽ est exactũ.
Si executus est iniquā snĩam. vide iudicare. §. vij.
Si nō obuiauit malis tũ potuit bono modo vide consentire. §. ij.
Si fuit ꝓditor terre vel castri. habes. s̃. Aua ritia. §. xv. in prima filia.
Si fuit officialis tyranni aut iniusti do mini. vide domus in prin.
Si nō accusauit quos tenebatur ex offi cio  si ex iuramẽto tenebat̃ erit mortale peccatum: alias non semper.
Si emit officia vel suꝑ ipsa mutuauit. vide officium.
Si habens soluere de pecunia domini vel cōitatis alijs extorsit tātũ pro duca to existẽs ipse salariatus quia restituere teneiur.
Si quos ĩuenit de nocte dimisit ꝓpter pecuniā ↄ̃ statuta  videtur mortale.
Si seruauit statuta que iurauit in prin cipio officij.
¶ Circa cōsiliarios dominorum vel cō
57
*municatum.
Si existẽs in ↄsilio ↄsensit alicui malo. vide consensus. §. ij. ⁊ consilium. §. j.
Si dedit fraudulentum cōsiliũ ibidẽ.
Si ꝓposuit aliqua in cōsilio in damnũ aliquoꝝ  vltra mortale tenetur adre stitutionem damni totius quando sine eo non fuisset.
Si cōsensit ad aliqua statuta fiẽda que erant iniusta aut cōtra libertatẽ ecclesie. vide ibidẽ ⁊ excōicatio. vij. casu. xij. et casu. xiiij.
Si rescōitatis ꝑmisit dilapidari vel ex inutilibꝰ cōmissionibus aut qualitercun. vide administratio.
¶ Circa arbitros vel arbitratores.
58
*Si ini dedit snĩam sciẽti: vel ex igno rātia. vide iudex. §. xxj. cũ sequẽtibus.
Si ꝑmisit expirare cōpromissum. vide arbiter. §. j.
Si ꝓ spuali dedit tꝑale in recōpẽsatione. vide ibidẽ. §. vij.
Si pro pace abstulit ab vno⁊ dedit alte ri. vide ibidem. §. vj.
¶ Circa accusatores. si accusauit ali
59
*quẽ mala intẽtiōe. vide accusatio. §. vj.
Si accusauit aliquem calumniofe. vide ibidem. §. viij.
Si iurauit nō accusare ibidẽ. §. vj.
Si accepit p̃ciũ vt nō accusaret ibideʒz.
Si accusatus respōdit calumniofe ibidem §. xiij.
Si accusatus tacuit veritatem. ibidem. .§. xxij.
¶ Circa aduocatos. Si inhibitus a iu
60
*re aduocare aduocauit. vide aduocatꝰ. .§. j. cummultis sequentibus.
Si defendit iniustā cām. ibidẽ §. xiij.
Si amisit causam iustā per suā ignorātiam vel negligentiam. ibidẽ. §. xij.
Si immoderatum salarium extorsit. ibi dem. §. xiiij.
Si non aduocauit pro pauperibꝰ. ibidem. §. x.
Si fecit pactum cum cliẽtulo de quota litis. ibidem. §. xiiij.
Si reuelauit aduersario secreta clientu li. vide falsarius. §. ij.
Si causam vsurariā defendit quia vltra mortale tenetur ad restitutionem.
Si frustratorias dilationes quesiuit  tenetur ad restitutionem parti lese.
Si falsas leges vel instr̃a ꝓduxit vel ĩstruxit clientulũ de falsitate dicẽda.
Si qualitercun fuit cā alicuius dāni in hmōi aduocatione:  vltra mortale tenetur de damno parti lese.
Si solummodo attẽdit ad ordinẽ iudiciarium ⁊ non ad merita cause sicut ho die cōmuniter faciunt aduocati. ⁊ tamẽ nō excusant̃ a mortali. ⁊ ab obligatiōe restitutionis damni si defendunt cām iniustā quo ad merita quātũcun quo ad modum procedendi sit inordinata: quia ordo non est inuentus nisi ꝓpter deceptiones euitandas.
¶ Circa ꝓcuratoros. Si defendit cau
61
*sam iniustā mortale est. ⁊ tenetur ad re stitutionem leso.
Si infideliter vel negligẽter se habuit. vide locatio. §. xxiij.
Si in positionibus ponẽdis vel respōdẽdis periurauit vel fuit causa periurij: mortaliter peccauit.
¶ Circa notarios. si ex ignorātia dicta
62
*uit male instr̃a vel testamẽta ꝓpter q proximi dānificati sunt. vide culpa. §. v. ⁊. vj. ⁊. j. tabellio. §. vj.
Si instr̃a q̃ recepit nō posuit in protho collis suis: ex magna negligẽtia vr̃ mor tale pctm̃ in instr̃is ex quibꝰ ex earum perditiōe ꝓximi possent notabiłr ledi.
Si malitiose occultauit vel destruxit in strumẽta. vide falsarius. §. iij.
Si falsauit instrumenta addendo aliquid q non fuit expressuʒz vel alio mō. vide falsarius. in principio.
Si nō bñ ĩformauit in renũciatione ali cuius iuris ponẽda in instrumẽto par tẽ q̃ erat ignara  tenetur ei de dāno eo  est causa deceptionis proximi.
Si fecit instrumenta in fraudẽ vsurarũ. vide restitutio. i. in litera vsurarius.
Si petijt indebitũ salariũ ienetur restĩ tuere. facit ꝙ dico emptio. §. vij.
Si notarius ep̃i petit ab ordinandis sa larium non ẜm instrumentũ sed ẜm q̃li tatẽ ordinis quia est simoniacus quātumcun non sit salariatus. vide simo nia. iij. §. xxij.
Si recepit instrumenta pro testamento renunciatione donatione vel alia obligatione illius qui non erat sane mentis:  vltra mortale tenetur ad restitutionem leso.
Si scripsit dictauit: vel redegit in publi ca forma statuta cōtra ecclesiasticam libertatem vel in fauorem vsurarum. vide excōicatio. vij. casu. xij. et casu. xliij.
Si rogatus ꝓ pauperibus noluit gratis facere  tenetur ẜm ꝙ dico de aduo cato. aduocatus. §. x.
¶ Circa litigātes. si calumniose accusa
63
*uit aliquem. vide accusatio. §. viij.
Si mala intentione. ibidem. §. iiij.
Si accusatꝰ dedit pecuniā accusatori vt desisteret. ibidem. §. xj.
Si calũniose se defendit. ibiddẽ. §. xiij.
Si non respōdit veritatẽ interrogatus quādo tenebatur. vide cōfessio delicti. in principio.
Si litigauit sciens iniustā causam habere. vide litigiosa. §. ij.
Si hñs iustā cām litigauit nō ꝑ media iusta sʒz indebita vt puta cũ mendacijs periurijs et hmōi mortałr peccauit ẜm Tho. ij. ij. q. lxix. nō tamẽ tenet̃ ad restitutionem si aliquid obtinuit ꝑ iniustā snĩam. vide snĩa. §. vij.
Si appellauit causa afferende more. vi|de appellatio. §. xv.
Si ratione studij vel artis fraudulẽter cōuenit aduersarium corā aliquo iudice. vide argumentatio. §. iij.
Si hñs ↄseruatoreʒz ꝓcurauit vt intromitteret se de notorijs. vide conseruator. §. j.
¶ Circa testes. si requisitꝰ ĩ iudicio no
64
*luit dicere veritatẽ. vide testis. §. xxvj.
Si fasum testimoniũ dixit. ibidẽ. §. xxx.
Si dubium pro certo ꝓposuit. vide per iurium. §. iij.
Si pecuniam accepit pro testimonio fe rendo. vide testis. §. xxviij.
¶ Circa tntores vel curatores. si bñ ad
65
*ministrauit in vtilitatibus pupiloꝝ. vi de administratio per totum.
Si ↄsumauit bōa ip̃oꝝ vł sibi approṗa uit  tenet̃ ad restitutionẽ vł pʒz ibidẽ. ¶ Circa executiōes testamentoꝝ vt vl
66
*timarum voluntatum. Si alienauit relictum. vide dos. §. xxvj
Si soluit debita defuncti. vide heres. v. ⁊. vj.
Si legata impleuit vel nimis distulit. vide executio. §. xxiij. ⁊. xxiiij.
¶ Circa curiales. Si fuit adulator vt
67
*obtineret beneficia ⁊ hmōi. vide adula tio per totum.
Si ꝓposuit dñis aliq̃. vñ possent extorq̃re pecunias indebite. vide ↄsiliũ. §. j.
Si bona ↄfiscata inique sibi fecit dona ri quia tenetur restituere
Si fuit leno pro dño mortalia multa in hoc sepe committũtur.
Si totum tempus expendit in occiosita te. vide preceptum. §. v.
Si reportauit mala de alio vt eum poneret ĩ inimicitiā dñi. vide susurratio.
Si delectatus fuit dicere mala de alijs vel audire. vide detractio.
¶ Circa principes ⁊ dños seculares.
68
*
Si habet dominiuʒz ex iusto titulo. vide dominus. in principio.
Si neglexit facere iustitiam petẽtibus quia vltra mortale tenetur eis ad restitutionem damni q passi fuerũt ex hoc. facit ꝙ habes iudex. §. xxj.
Si fecit iustitiā alicui multo magis tenetur. ibidem.
Si quesiuit ponere diuisionẽ in populis vt posset regnare quia mortale est. vide susurratio.
Si imposuit collectas indebitas subdi tis suis. vide talia. in prin. ⁊. §. j.
Si exigi fecit pedagia iniusta. vide pedagium per totum.
Si fuit ambitiosus ad maius dñium ꝓpterea ꝓcurauit bella vel aliud iniustum  vltra mortale tenetur de omni dāno. vide ambitio. §. j.
Si fecit ↄfederationẽ cũ aliqͦ de defẽdẽ do se iuste vel iniuste mortałr peccauit.
Si habuit bellũ iniustũ ⁊ qñ sit iniustũ habes bellũ. §. iiij. ⁊ quō tenet̃. ibidem. j. §. v. ⁊. x. xj.
Si posuit officiales malos. vide dominus. §. iiij. ⁊ administratio. §. ij.
mi vendidit officia. vide officium.
Si ea que erāt cōitatis sibi oppropriauit tenet̃ restituere. vide talia. §. ij. ⁊. x.
mi incarcerari fecit aliquẽ indebite. vi de carcer. §. ij. ⁊. iij.
mi banniuit aliquẽ indebite. vide ban num. §. j.
Ai non permisit testari aliquos. vide ta lia. §. x.
Si coegit nubere filiā alicuꝰ alteri vt ei succedat pōt eẽ mortale ẜm q̃litatẽ rei.
Si fecit fieri torneamẽta vł hastiludia. vł spectacula inhonesta. vide ludꝰ. §. vj.
Si iustitiā vẽdidit. vi iudex. §. xix. ⁊. xx
Si fecit statuta vel leges iniquas. vide lex. §. xxij. ⁊ excōicatio. vij. casu. xij. ⁊ casu xliij.
Si vasallos indebite grauauit vel spoliauit. vide talia per totum.
Si ipse vasallus existẽs fuit infidelis domino suo. vide feudum. §. xvj.
Si tolerauit vsurarios propter lucrum suum. vide vsura. ij. §. xiiij.
Si non purgauit prouinciam malis ho minibus. vide iudex. §. vij.
Si ꝓpter auaritiā cōmutauit penā cor poralẽ in pecuniā.  vltra mortale tenetur lesis si ꝓpter hoc aliqua scelera facilius perpetrantur.
Si nō teuit vias securas. vi rapĩa. §. j.
Si pupillos ⁊ miserabiles ꝑsonas non voluit audtre nō dādo publicas aliqñ audientias  vltra mortale tenet̃ de damno q eis infert̃. vide culpa. §. v.
Si angariauit rusticos ĩ laboribꝰ: ⁊ ma xime in festis. vide Talia ꝑ totũ⁊ ferie. mi tenuit nimias pompas aut expẽsas vide ornatus.
Si nimis occupauit se ĩ ludis ⁊ venatio nibus. vide ludus ⁊ venatio per totuʒz.
Si redit dānum in agris propter venationes. vide venatio. §. ij.
Si non correxit familiā sʒz parũ curauit cos ↄpescere a pctĩs. vide correctio. j. et ij. per totũ. ⁊ quō ten et̃. vide dñs. §. j.
Si fuit excōicatus vel a iudice vel propter aliq infrascriptorũ.
Si inici fecit manꝰ violentas ĩ ꝑsonas ecclesiasticas. vide excōmunica. v. casu j. per totũ.
Si fecit incendi vel frangi ecclesiasvł loca religiosa. ibidẽ casu. v. ⁊. vj.
Si fuit insecutor alicuiꝰ cardinalis vł de familia pape aut cardĩalisvł alicuiꝰ ep̃i. vide excōmũicatio. v. casu. ix. ⁊ casu xiiij.
Si fecit fieri aliquā ĩiuriā illis q̇ tuler̃t aliquas snĩas excōicationis vel interdi cti vel q̇ fuerũt causa vt ponerent̃ vł ob seruarent̃. vide ibide casu. x.
Si fuit fautor hereticoꝝ eoꝝ vel impediuit officiũ inquisitoris. vide hereticꝰ per totũ. ⁊ excōicatio. v. casu. xvij. ⁊ excō municatio. vij. casu. xxviij. ⁊ xxxi.
Ai coegit celebrare tẽpore interdicti. vi de excōmunicatio. v. casu. xv.
Si fuit receptator pyratarumvel cũ eis participauit. vide ibidẽ casu. xviij.
Si imposuit noua pedagiavel exegit ꝓ hibita ibidẽ casu. xix.
Si permissit deferri prohibita infidelibus ibidẽ casu. xxj.
Si impediuit victualia ne ad curiā por Srentur. ibidẽ casu. xij.
i volentes ire romā vł redeũtes cepit ꝑcussit ⁊ hmōi ibi casu. xxiij. ⁊. xxiiij. ⁊ xxv.
Si ĩpediuit ne obediretur litteris apo stolicis. ibidẽ casu. xxvj.
Si vsurpauit iuriditionem ecclsiasticam ibidẽ casu. xxviij. excommunicatio vij. casu. v.
Si romipetas detinuit vel spoliauit ibi dem casu. xxix.
Si inuasit terras ecclesie ibi. casu. xxx.
Si substraxit ab obediẽtia romani pō tificis. ibidẽ casu. xxvij.
Si corpus alicuiꝰ defũcti fecit incidivt alibi sepeliretur ibidem casu. xxxij.
Si tertio admonitꝰ ab ep̃is noluit eis facere iustitiā excōicatio. vij. casu. j.
Si exigi vel exigit fecit pedagia a per sonis eccłiasticis vł alia onera ibidem casu. v.
Si christianos naufragiũ patiẽtes spo liauit bonis ibidẽ casu. x.
Si grauauit ꝑsonas eccłiasticasvł eoꝝ consanguineos  noluerũt eligerequẽ volebat ibidẽ. casu. xiiij.
Si regalia vł custodiā ⁊ hmōi sibi vsur pauit in eccłijs vacātibꝰ ibidẽ casu. xv.
Si extorsit absolutionẽ ab aliqua cẽsura ꝑ metũ ibidẽ casu. xvij.
Si compulit prelatos ecclesiasticos ad submitendum ei bona ecclesiarum ibidem casu. xxxj.
Si interdixit suis subditis ne coquant molāt ⁊ hmōi ꝑsonis ecclesiasticis. ibi dem casu. xxvj.
Si procurauit aliquem occidi facere ꝑ assassinos ibidẽ casu. xxj.
Si concessit represalias ↄtra ecclesiasti cas personas ibidẽ casu. xxxiiij.
Si impediuit visitationes monaiiũ ibi dem casu. xxxix.
Si immunitatem ecclesiasticā violauit capiendo homines in ecclesia. vide im munitas per totum.
Si pñtauit indignos exñs patronꝰ alicuius eccłie. vide iuspatronatꝰ. §. xviij.
Si fecit promoueri indignos ⁊ si pro pe cunia quia vltra mortale est simoniacꝰ. vide simonia. iij. §. j.
Si voluit ꝙ primo beneficia ab ipso pe tantur  a papa mortale est nisi aliqua rationabili cā faceret puta ne indignis darentur ⁊ huiusmodi.
Si fidẽ ẜuauit ꝓmissā vi pactũ. §. iiij.
Si soluit seruitoribus suis ⁊ creditoribus. vide solutio. §. xxv.
¶ Circa ecclesiasticas personas ⁊ ṗmo circa clericos in communi.
Si est irregularis ⁊ qñ vel quō incurrit̃ habes irregularitas primo per totum.
Si est suspensus ⁊ ĩ q̇bus casibus ĩcurrat eā vide suspẽsio ṗmo per totũ.
Si recepit ordines simoniace vł a simo niaco vide simonia. vj. §. ix.
Si recepit ordines in peccato mortali. vide ordo. ij.
Si executꝰ est ea q̃ sunt ordines ĩ pecca to mortali vi clericꝰ. viij. ⁊ eucharistia ij. §. v. ⁊ eucharistia. iij. §. xv. ⁊. xxiiij.
Si existens excommunicatus vel inter dictus aut supẽsus ministrauit vide ir regularitas primo.
Si nō portauit tōsurā vel hĩtũ vi apo stata. §. j. ⁊. ij. ⁊ clericꝰ. iiij. §. j. ij. ⁊. iij.
Sĩ immiscuit se negotijs secularibꝰ vi clericus. ix. §. iij. cum sequen.
Si exercuit ĩhonesta clericatui vide cle ricus. x. per totum.
Si est debite literatus vide clericus. ij. per totũ ⁊ ep̃s. §. xxvj.
Si fuit ordinatus ante etatẽ debitā. vi de etas per totum.
Si dimisit horas canonicas dicere. vi hora. §. iij. cũ. viij. §. sequentibꝰ.
Si dicendo voluntarie se occupauit in aliquo alio ibidẽ. s̃. xxvj.
Si nō bñdixit mẽsaʒz nec gr̃asreddidit post cibũ. vide clericus. xij.
Si exercuit officiũ ordinis siue debitis paramẽtis vel mō vide missa. §. xxxv.
Si celebrauit ĩ ecclesia poluta vide con secratio ecclesie. §. vij.
Si celebrauit tempore ĩterdicti. vide in terdictum. vij. ꝑ totũ.
Si celebrauit ad faciendũ maleficia vi de missa. §. liij.
Si celebrauit non ieiunus. ibidẽ. §. iij. cum duobꝰ sequentibꝰ.
Si in alteri execratovide altare. §. ij.
Si plus semel in die vide Missa. §. iiij.
Si cũ hostia vel vino corruptis vide eucharistia. j §. j. cũ. seq.
Si cũ euagatiōe mẽtis. vi missa. §. xij.
Si nimis raro celebrauit ibi. §. xxxiij.
Si ante diẽ vi eucharistia. iij. §. xxxvj. ⁊ missa. §. xl.
Si existens in aliquo notario delictovi de clericus. viij. §. iiij.
Si habita polutiōe celebrauit eadẽ die vide eucharistia.
Si promisit alicui dicere missas ⁊ non dixit vide missa. §. v. cũ sequẽ.
Si existens bigamus portat tonsuram vide bigamia. §. xij
Si nimiā hʒz ↄuersationẽ cũ mulieribꝰ. vi Clericus. v. §. ij. ⁊ alijs sequẽ.
Si ꝑticipauit cũ excōicatis ĩ diuĩs vi excōicatio. v. casu. iiij. ⁊ excōmunicatio. viij. §. iij.
Si fuit falsarius literatũ apostolicarũ vide excōicatio. v. casu. iij.
Si sepeliuit ĩterdictos excōmunicatos vel vsurarios vi excommunicatio. vij. casu. xxviij. ⁊. xxxvj.
Si vsurarijs māi festis alie nigenis do mos concessit ad fenus exercenduʒz ibi dem casu. xxiij.
¶ Circa beneficiatos vltra predicta in terroget̃ de in frascriptis.
Si obtinuit bñfictũ per simoniā vel ꝑ p̃ces carnales aut ali turpe vi adula tio. §. ij. simonia. iij. ⁊. v. vj. ꝑ totũ.
Si ẽ ĩdignꝰ ꝓpter literaꝝ ĩgnorantiaʒz vł ali canonicũ ĩpedimẽtũ: puta  in famis irregularis corꝑe viciatꝰ ⁊hmōi  sic tenet̃ resignare ĩ manibꝰ valẽtis acciꝑe re signationẽ. de quo vide beneficium §. xliij. ⁊ nisi fuerit cũ eo dispẽsatum vel in casu. vide corpore viciatus. §. iiij.
Si obtinuit bñ ficiũ nō ĩtendẽs clerica ri vide clericꝰ. vij. §. v. ⁊. vj.
Si permutauit beneficia vide ꝑmutatio §. iiij.
Si renunciauit beneficio simoniacevide renunciatio §. ix. ⁊. x. §.
Si facit residentiam bñficio suo vide clericus. vij. in multis.
Si habet plura beneficia quoꝝ vnũ fuf ficeret vide beneficiũ. §. xxxiij.
Si fecit quatuor partes de fructibꝰ be|neficijs vide clericus. iij. §. j.
Si habes patrimoniũ seruauit vtviue ret de ecclesia ibidẽ. §. ij.
Si expedit fructus beneficij invsus in honestos ibidem. §. iiij.
Si male tractauit ecclesiam ⁊ eius edificia vide cleri cus. iij. §. j.
Si vasa ⁊ paramenta ad diuinũ cultuʒz tenet ĩmunda. vite vasa sacra.
Si alienauit bona eccłastica q̃ ẜuādo seruari poterāt sine legitima cā ⁊ cũ de bita solẽnitate. vide alienatio. per totũ.
Si locauit sub ānuo cẽsuvices suas alteri. vide simonia. ⁊. §. xxv. cũ. ij. sequen.
Si induxit advouẽdũvel iurādũ de eligenda sepultura ĩ sua ecclesia. vi excō municatio. v. casu. xiiij.
Si leges vel phisicam audiuit. vide ex cōmunicatio. vij. casu. vij.
Si habentes eligere nō eligerũt melio rem. vide electio. §. xxj.
Si appetunt ep̃atum aut prelationẽ su Speriorẽ. vide ep̃s. §. ij.
Si male administrauit bōa ecclesiasti ca. vide administratio.
¶ Circa prelatos habentes iurisdictio nem maxime ep̃os vltra p̃dicta.
Si electus se fecit cōfirmari. vide confirmatio prelatorũ per totũ.
Si nō correxit publicos criminosos vi de correctio. j. §. iij. ⁊ep̃s ĩ prĩc. ⁊. §. x.
Si posuit ĩdignos ĩ offō vel bñficiovide ep̃s §. xviij. ⁊ admĩstratio. §. ij.
Si fuit nimis pomposus ĩ ornatu ⁊huiusmodi. vide ornatus. ꝑ totũ.
Si indebite dispensauit ĩ votis. habes votũ. iiij. per totũ.
Si alijs. vide dispensatio in prin. cum multis. §.
Si aliquid exigit ꝓ licẽtia ministrādi vel docẽdi. vi magister. §. xv.
Si cōtulit ordines ĩdebite quibꝰ nō de bebat vel quādo vel nō mō quo debebat vide ordo. j. ij. iij. iiij. v. vj. ⁊. vij.
Si non examinauit ordinandos sed ordinauit indignos vide ordo. iij. §. xxiij.
Si sacramẽtũ cōfirmationis nō tenuit notabilis negligentia videt̃ mortalevi de confirmatiōe sacramentũ. §. j.
Si crisma ⁊ oleũ sctm̃ nō ↄsecrauit ĩ cene dñi om̃i anno. vide oleũ. ꝑ totũ.
Si nō fecit consecrationes ecclesiaruʒz altariũ ⁊ vestimẽtorũ quibꝰ debuit est graue peccatũ.
Si non habuit testes sinodales. de qui bus vide ep̃s. §. x.
Si nōvisitauit singulis annis diocesiʒz ibidem. §. xij.
Si nō putauit in ecclesijs cathedrali bus ⁊ ↄuẽtualibꝰ viros ad predicādas ⁊ audiendas ↄfessiōes. vi. §. xiiij.
Si ordinauit ĩ diaconũ vel subdiaconũ q̇ nescit offm̃. vide ibidẽ. §. xv.
Si non est vsus lineis si nō erat religio sus ibidem.
Si nō seruauit nec fecit seruari canones. vide ep̃s. §. xxij.
Si contulit beneficia simoniace. vi simonia. vj. per totũ.
Si plura cōtulit vni. vide beneficiũ. §. xxiiij. ⁊. xxvij.
Si ratione cōsanguinitatis. vide acce ptio personaꝝ. §. iiij. ⁊. §. x.
Si non ꝓuidit de beneficio illis quos ordinauit. vide beneficiũ. §. x.
Si visitādo accepit munera ipsevel ali quis de suis. vide visitationeʒz. §. iij.
Si posuit indebitas collectas. vide taliũ in prin. ⁊. §. j.
Si vsurpauit bona vacantiũ ecclesiaꝝ vide beneficiũ. §. xxxix. ⁊. xl.
Si non soluit debita iuste ↄtracta a suo predccessore. vide dignitas. §. j.
Si questuarios pro lucro permisit ĩ dis creta predicare.  tenẽtur ipsi reddere rōnem dño de oĩ malo ⁊ satisfacere sub ditis de omni damno dato propter hoc c. finali. de miurijs. ⁊ vide simonia. iij. .§. viij.
Si incerta sibi appropriātvide restitutio ⁊. §. xiiij. ⁊. xv.
Si testamenta⁊ legata non fecit imple re. vide executor. §. xj.
Si non tenuit bonum vicarium cuʒz ip se non attendat tenetur de omni dāno
Si iniustam sententiam dedit ⁊ alia su pradicta de iudicibus.
Si excōicando non seruauit debitam formā. vide excōicato. ij. per totũ.
Si in diebꝰ festiuis nō ĩterfuit diuinis. vide hora. §. xxv.
Si exẽptos molestauit indebite morta liter peccauit: si ĩ aliqͦ notabili hoc fecit
Si consecrauit corruptum sciẽter ꝓmo niali. vide consecratio virginũ.
Si visitauit monasteria monialiũ. ⁊ fe cit vt seruet clausuram. vide supra exceptio. §. x.
Si hospitalariosvisitauit ⁊ fecitvt face rent debitũ. vi Hospitale. §. ij. ⁊ vltĩo.
Si dedit malum exempluʒz subditis. vi de exemplum.
Si magistrum tenuit ĩ eccłia. ⁊ facit in alijs teneri ꝓ pauꝑibus⁊ clericis. vide Magister. §. vij. ⁊. s̃. ep̃s. §. xij.
¶ Circa ↄfessores. Si audinit ↄfessiōes
72
*nō hñs autoritatem. ⁊ si vis scire si habes autoritatẽ vi ↄfessor. iij. per totũ.
Si absoluit a q̇bus non potuit. vi q̇d potest confessio. iij. ⁊. v. ⁊ casus ⁊ a quibus excommunicationibꝰ habes. Absolutio. j. §. j. ⁊. iij. iiij. ⁊. v. ⁊ absolutio. ij. in prĩ. ⁊ per totũ. ⁊ de modo absoluẽdi absolutio. iij. per totũ.
Si absouit manifestos vsurarios. vide vsura. ⁊. §. viij.
Si dispẽsauit sĩne autoritate: quia pec cauit mortaliter.
Si nimis festinanter ĩterrogauit vł nō interrogauit. vide hic in prin.
Si ĩterrogauit ꝙ non debuit ex delectatione. vide. s̃. §. j.
Si reuelauit cōfessionẽ. vide confessio vltima per totũ.
Si existens in mortali audiuit cōfessio nẽ. vide clericus. viij. §. j.
mi audiuit cofessiōes principaliter ꝓpter lucrũ. vide simonia primo ꝑ totuʒz ⁊ simonia. ij. §. vj.
Si habet scientiam debitam. vide confessio. iiij §. xxxij.
¶ Circa predicatores
73
*
Si predicauit ĩ mortali peccato: existẽs vide predicare §. vij.
Si hʒz scientiā debitā. ibidẽ. §. vj.
Si predicauit mendacia. vide mẽdaciũ .§. iiij.
Si predicauit propter honorẽ. vide honor. §. vij.
Si ꝓpter lucrũ. vide Simonia ꝑ totũ. ⁊ simonia. ij. §. vj. ⁊ simonia. iij. §. ix.
Si predicauit sine licentia quia morta liter peccauit totiens.
Si predicauit indulgẽtias indiseretas vide religiosus. §. lxv.
¶ Circa inquisitores hereticoꝝ.
74
*Si extorsit pecũias. vide inq̇sitor. §. v.
Si bona eccłiarũ applicauit fisco. ibidẽ
Si abusi sunt armorum multitudine. ibidem.
Si malitiose imposuerunt crimẽ vel im pedimentũ sui officij alicui. ibidem.
Si omiserunt procedere cōtra conscientiam ex amore lucro ⁊ hmōi. ibidẽ.
Si inq̇sitor vnius ordinis p̃rocessit con tra fratrẽ alterius ordinis. ibidẽ.
Si impediuit se de diuinationibus. vi de ibideʒz. §. iiij.
¶ Circareligiosos in cōi.
75
*¶ Si ĩtrauit per simoniā. vide simonia iiij. per totũ.
Si intrauit latiorẽhabens votũ strictio ria. vide religiosus. §. xxxiiij.
Si ñ fuit obediens. vi religiosꝰ. §. xxix.
Si proprietarius fuit. ibidẽ.
Si contra votum castitatis. ibidem.
Si officiũ dixit. vide hora. per totũ.
Si seruauit alia precepta regule vel cō stitutionũ obligātia ad mortale: vi re ligiosus §. xxviij.
Si eligit meliores. vide electio. §. ij.
Si infamauit alias religiones. vide de tractio per totum.
Si voluit ↄsentire electioni. ibidem. §. xxxvj.
Si secrata sui ordĩs reuelauit in scādalum ipsiꝰ peccauit mortałr.  ꝓditorẽ.
Si in visitatione non reuelauit que de bebat. vide denunciatio. §. x.
Si fecit aliquid contro ea que generali ter ꝓhibẽt̃ religiosis. vi religiosꝰ. §. vl.
Si recessit a monasterio sine licẽtia p̃la ti. vide apostata. §. iiij.
Si frequentauit monasteria monialiũ. vide monasterium. §. viij.
¶ Circa monachos. si seruauit q̃ sibi p̃
76
*cipiũtur. ⁊ que sint vltra regulā habes. j. monachus. §. x.
¶ Circa abbates si habuit curā sibi cō
77
*missorum. eos vita ⁊ doctrina instruendo. vide abbas. §. xxiij.
Si dispensauit cum eis sine causa legitima. vide dispensatio. §. vij.
Si ĩposuit monasterijs aut prioratibꝰ nouas pẽsiones vł auxit veteres vł applicauit sue mẽse. vide abbas. §. xxvj.
Si seruauit regulam ⁊ sibi precepta. vt j. monachus.
Si requisiuit apostatas. vide abbas. .§. xviij.
¶ Circa abatissam. si fecit se benedici
78
*vbi est cōsuetudo. vide abbatissa. §. ij.
Si fecit seruari clausuram. vide monia lis. §. iij.
¶ Circa hospitalarios si fecit inuenta
79
*rium. vide hospitale. §. iij. ⁊. iiij.
Si tenuit hospitalitatẽ. ibidẽ. §. vlti.
Si bona hospitalis cōnertit ad alium vsum. vide legatum. ij. §. xj.
Si perierunt ex negligentia sua. vide administratio.
¶ Aduerte  p̃fatas ĩterrogatiōes so
80
*lum posui  circa p̃dicta cōiter est mor tale pctm̃. lʒz aliqñ nō ꝓpter iperfectionẽ actꝰ ⁊ dimisit multas interrogationes circa ea que sunt cōmuniter peccata venialia ⁊ quia non sunt necessario confitenda talia peccata nisi quando dubitat̃ an sint mortalia. item secundo ratione statuti obligātis ad peccata ve nialia cōfitenda: tamẽ tũc sufficeret cōfiteri in genere. itẽ tertio videt̃ ꝙ tenea tur venialia. quādo esset ꝑiculũ ne traherẽt ad mortale. Nā cũ tũc teneat̃ de ipsis penitere multofortius cōfiteri ꝓpter enitañ. mortale ad ꝙ indicunt qñ hoc aduertit. addit̃ ab aliquibus quar tus casus in quo tenet̃ quis ↄfiteri venialia. s. qñ nullum habet mortale. ⁊ in pascha teneat̃ cōfiteri ꝙ tũc cōfiteatur venialia. sʒz  vt dixi qualitercũ quis teneat̃ confiteri venialia sufficit confiteatur illa in genere nisi in casu quādo dubitat an sit mortale: ideo pertranseo et sufficit quo ad venialia confiteat̃ sic. peccaui multis modis cogitatione. delectatiōe omissione dissolutiōe. locutio ne. visu. tactu. gustu. odoratu. ⁊ multis alijs modis de quibus omnibꝰ tā mortalibus  venialibus dico meā culpā. Jtem nō omittat cōfiteri oblita ⁊ ignorata sic. Jtem dico meaʒz culpā de omni bus peccatis meis mortalibꝰ que igno ro aut oblitꝰ sum nec vn legitime cōfessus forte ex mea ignorātia vel negligentia quia valet talis cōfessio vt remit tantur vel reducantur ad cognitionẽ ⁊ nō teneatur reiterare confessiones. quā uis multa fuerit tũc oblitus cōfiteri si modo diligẽtiā scm suam cōditioneʒz fecit. quibꝰ omnibus completis faciat terminare peccatorẽ suam cōfessionem sic dicendo. Jdeo precor beatissimam ⁊ gloriosam virginem mariā omnes san ctos ⁊ te pater orare ꝓ me. Quibꝰ peractis ↄfessor ĩcrepet corrigat ⁊ dulciter admoneat peccatorẽ abstinere a societatibus ⁊ causis peccatorum. Nō tamẽ exigat iuramentũ vel promissionem de aliquo. nisi solũ de his in quibus iura sic voluerũt vt in excommunicatione ⁊ hmōi. postea imponat ei penitẽtiā talẽ uam statim possit complere. ant. residiuationẽ ꝓ sacr̃ali. ⁊ postea aliā quā videat ꝙ peccator verisimiłr faciet. vñ caueat ne imponat pnĩam talẽ quā ve risimiłr nō ĩplebit:  esset potius illuʒz illaqueare  soluere. Esset bene bonuʒz illi notificare quaʒz pnĩam meret̃: vt sic magis timeat postea cōcedere ei illā ĩdulgentiam quā potest: de quo vide in dulgẽtia. §. v. deinde absolue eũ sic. mi sereacur sui omnipotẽs ⁊ c. Jndulgẽtiā ⁊ absolutioneʒz ⁊ c. dominus noster Jesus christus te absoluat ⁊ ego autorita te ipsius absoluo tea vinculo excōmunicatiōis maioris vel minoris ĩquātũ possuʒz ⁊ restituo te sacramẽtis ecclesie iteꝝ absoluo ab omnibꝰ peccatis tuis mortalibꝰ ⁊ venialibus cōfessis oblitis ignoratis ⁊ a circũstantijs eorũ. Jn nomine patris ⁊ filij ⁊ spiritussancti amẽ. Postea imponat ei sic taliter ⁊ ꝙ ĩtelli|gat. Oĩa bona q̃ facies. ⁊ mala q̇ patiẽter substinebis ĩpono tibi remissionem tuoꝝ pctōꝝ vade in pace. Et si haberet casum vel excōicationẽ a qua nō posses absoluere inpone ei ꝙ vadat ad eũ qui eũ pōt absoluere: nec ĩgerat se sacramẽtis donec  eo sit absolutꝰ: nisĩ rōne scādali euitandi si excōicatio est occulta.
Jntestatus

Jntestatus

quis r decedere q̃tuor modis primo si nullum tesim̃ fecit. Sco si fecit sʒz nō iure. Ter tio si fecit iure tñ postea ruptũ est post humi natiuitate vel irritũ factũ est capitis diminutione testatoris. Quarto si nulli sunt heredes ex eo testō vt in aut̃. de here. ab ĩtestato. ĩ ṗn. pñt addi ⁊ dno alij modi ex post facto. primꝰ. s. ꝑ q̃relaʒz expugnato testamẽto. scs ꝑ bonoꝝ pos sessionem contra tabulas. vide Aʒzo. in summa. C. de suis ⁊ legiti. here.

Adde de hic notatis Bar. ĩ. l. j. ⁊ ibi doc. ff. de suis ⁊ legi. Sali. l. cũ antiquio ribus. §. si em̃ ipse ꝟsi. nō omitto tñ legi vnũ cōsi. bar. ⁊ ibi Pan. de ca. q. vij. C. de iure deli. ⁊ insti. de here. q̃ ab intest. defe. in prin. ⁊ an qui mortuꝰ est intestabi lis Bal. ꝙ non proprie in aut̃. preterea. C. vnde vir ⁊ vxor.
Jntimiditas

Jntimiditas

vnde causat̃. Rñ. ẜm sanctum Tho. ij. ij. q. lxvj. ꝙ aliqñ ex defectu amoris proprij: vt cũ quis minus debito amat vitā ꝓpriā ⁊ ea q̃ ordinant̃ ad eam. Aliqñ cau satur ex elatiōe animi de se presumẽtis ⁊ alios cōtenentis. Aliqñ aũt causat̃ ex stoliditate seu stultitia.
¶ Vtrũ sit peccatũ. Rñ. ꝙ sic vndecũ
1
*caulet̃ nisi stoliditas sit ĩuincibilis. ⁊ ẽ rō. iij. ethi. Jntimiditas est ↄ̃ fortitudinẽ ꝑ defectũ nō timẽdi vbi esset timendũ. sicut timor ↄ̃ fortitudinẽ ꝑ excessum timendo vbi non timendum est.
¶ Qñ est peccatũ mortale. Rñ. illa que
2
*cātur ex defectu amoris ⁊ elationis tũc est mortale pctm̃ quādo sine necessitate exponit se ꝑiculo ꝓbabili notabili lesio ni corporis: ⁊ multo magis aĩe: vel non curat de eius notabili lesiōe omittẽdo ꝓuisionẽ debitā facere. Tertia ꝟo que cātur ex stoliditate cōiter est a veniali: nisi ꝓueniat ex lata culpa in q̇bus imi net periculũ probabile notabilis nocu menti. ꝓpterea omittit debitā ꝓuisionẽ nisi vbi stoliditas est inuincibilis.
Jntrusus

Jntrusus

r qui nō canonice sʒz per violẽtiam occupat honores vel bñficia eccłiastica. vñ fur ẽ ⁊ latro ⁊ est ĩ pctō mortali ⁊ tenet̃ restituere oĩa q̃ inde recipit. c. grauis. de re. spo.
De not. hic ⁊ ꝙ ĩtrusus nō r tolera ri in possessione not. Bal. in. l. pe. C. de pig. act. ⁊ qualiter cōueniatur ⁊ qũo cōtra euʒz formet̃ libellꝰ no. Spe. ti. de ele. .§. j. ꝟsi. ↄ̃ ĩtrusum. ⁊ ĩ ti. de eta. ⁊ q̃. ĩ ṗn.
Jnuenta

Jnuenta

Section
an sint restituẽda. Rñ. ꝙ q̃ dā sunt q̃ fuerunt in dñio alicuius ⁊ talia inueniẽs tenet̃ restitue re. ĩmo furtũ cōmittit qui ea aĩo nō resti tuendi accepit. l. falsus. §. qui alienum. ⁊. §. se. ff. de furtis. ⁊. q. v. c. si quid inuenisti. siue talia amiserit dñs ipsarũ ex ruina vel incendio vel naufragio. vt. ff. de incen. rui. na. per totum. Jdem dico de iactatis in mari causa nauis alleuiā de. ff. ad. l. rho. de iac. l. q̇ alleuiande. Et ibi not. in glo. vel qualitercun amisit ⁊ hoc verum nisi haberentur pro derelictis ⁊ tunc credit Fed. consilio. xvij. ꝙ habeātur pro derelictis si dominus tacet: nec per se: nec ꝑ alios semꝑ querit: quia. d. l. q̇ alleuiāde vr̃ statim impone re necessitatẽ perquirẽdi res amissas ⁊ sic ista negligẽtia nō querendi tollit ṗmā p̃sumptionẽ quā facit lex. j. ꝙ nō ha beant̃ ꝓ derelictis nisi ałr cōstet ꝑ qua litatẽ: ⁊ actus de volũtate dñi: cũ nemo p̃sumatur iactare res suas. d. l. falsus. §. si iactantium. ⁊. d. l. qui leuiande quod no. ꝓ limitatione eorum que dico infra naufragium. §. iij. nec talia inuenta qñ non. habentur ꝓ derelictis possunt vsu capi: quia in eis deficit titulus pro derelicto. vt in. l. si quis merces. ff. ꝓ derelicto. Vnde cōsuetudo aliquorum q̇ iactata in mari vel a fluminibus portata occupāt vr̃ expresse reprobata ꝑ dictā. l. q̇ alleuiande. ⁊ ibi gl. no. ⁊ licet loquit̃ de iactatis in mari: tamẽ ideʒz est de ab|tatis a flumine vt sunt ligna ⁊ huiusmodi cũ parũ differant ab illis vt dicit tex. instit. de re. diuisiōe. §. vlt. facit aut̃. nauigia. C. de furtis. Quedam sunt q̃ nun fuerunt in dominio alicuius: vt lapilli ĩ littore maris fere syluestres: et hmōi ⁊ talia fiunt occupantis siue bestie capiant̃ ĩ fundo ꝓprio: siue in alie no: dummodo nō fuerit ꝓhibitꝰ intrare a domino fundi. Siue fuerint ante a vulnerate ab aliquo: dummodo eas nō ꝓsequeret̃. ĩsti. de re. diui. in multis. §. ⁊. ff. de acqui. re. do. l. iij. ⁊. l. naturale nisi secus sit de cōsuetudine:  tũc stabit̃ cōsuetudini. l. ꝙ si nolit. §. q̇ assidua. ff. de edilitio. edic. ẜm gl. ĩ. d. l. naturalẽ. §. illud. Similiter si essent capte in rethe alieno nō credo sint accipietis: ẜm gl. ĩ l. laqueũ. ff. de acqui. re. do. ⁊ insti. de re. di. §. singuloꝝ. lʒz rigor iuris videatur velle ꝙ sint capiẽtis ibidẽ. fere vero syluestres sed domestice fecit sicut pauones: colũbe: apes. in alueo ⁊ hmōi tandiu sunt possidẽtis diu habẽt aĩm re uertendi domũ sed si his ausit: nec horis debitis non impedite reuertuntur fiunt capientis:  cōsuetudo inducit̃ ꝑ binum actuʒz. l. iij. C. de ep̃ali audi. ⁊ sic non dicuntur habere animũ reuertendi. animalia vero naturaliter domestica vt galine: ⁊ hmōi: semper sunt dñi. et capiẽs ea tenet̃ restituere cũ fructibꝰ: puta ouis ⁊ hmōi. §. galinaꝝ ĩsti. de re. diui. ⁊. ff. de acqui. re. do. l. naturaleʒz. §. patronum.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ ĩuẽtor rei vel pecunie non potest retinere salua conscientia sed debet facere proclama. dixi. j. thesaurus. ⁊ tenetur furti nisi re stituat. l. falsus. §. qui alienam. de fur. pōt tamẽ monere dñm. vt recipiat eam. no. Bal. ĩ. l. ij. C. de ser. su. ⁊ in. l. quintꝰ. in fine. C. ad. l. aq̇l. nec pōt petere preciuʒz a dño rei perdite vt per Bar. in. d. .§. qui alienam.
¶ Vtrũ mueniẽs thesaurum teneat̃ re
1
*stituere. Rñ. ꝙ si in suo solo innenit sic suũ erit si ꝟo in alieno solo ⁊ a casu sic medietas erit sua et alia meditas erit dñi soli. Si vero data opera totum erit dñi fundi. Jnst. de re. diui. §. thesauros ⁊. C. de thesau. l. vnica li. vj. nec est verũ quod dicit glo. in. c. si quid. xiiij. q. v. ꝙ inuẽtus in loco sacro vel religioso sit in uentoris sed erit ẜm distinctionem pre dictam vt expresse tenent docto. in. d. §. thesauros.
Additio

Additio

 hodie eccłie ⁊ loca religiosa sunt prelatorũ. Jdẽ dic si ĩuenit ĩ loco publico ⁊ sic ĩtellige. l. iij. ff de iure fisci. ⁊ aduerte hic  ĩ suo nō dicit̃ subuenire vsufructuarius nec ille q̇ hʒz bona hʒz hypothecata nec ma ritus si inuenit in fundo dotali. nisi so lũ q̃ ad maritũ vt teneat in vita vxoris sed dissoluto matrimonio restituere tenetur. vide Bart. in. l. si is qui. §. fi. ff. de acquirẽ. re. do. emphyteota vero qui ha bet vtile dominiuʒz diuidet cũ domino qui hʒz directum dominiũ. vide Bar. in l. in cause in fi. ff. de procurato.
¶ Quid de terra per alluuionem addi
2
*ta terre alterius. Rñ. distinguẽdo  in sula nata in mari est occupātis in medio vero fluminis est communis habẽ tibus predia iuxta flumẽ ex vtra ꝑte. si vero est in medio est illius cuius est proximior. ager vero a flumine diuisꝰ circũdatꝰ remanet cuius erat. Et si flumẽ mutat alueũ: primus alueus efficit̃ eorum qui predia circa eum habent. et secundus alueus est publicꝰ ⁊ si reuertitur ad primũ secundus alueus erit eo rum qui habẽt predia circa eum. Simi liter ager inundatus aqua ipsa recedẽ te remanet eius cuius erat hec. habentur instit. de re. diui. §. insula. ⁊ sic serua nisi consuetudo sit in contrarium vel statutum.
¶ Sʒz quomodo tenet̃ restituere ille q̇
3
*nescit cuiꝰ sit. Rñ. ꝙ si res nō habebat̃ pro derelicta. tenetur facere denunciare publice ⁊ si post nō comparet cuius sit errogabit in pauperes secundũ ho. vel si ipse est pauper retinebit autorita te episcopi vel sui confessoris secundũ Ray. ⁊ orabit pro illo cuius erat. Si ꝟo probabiliter pōt p̃sumere quia dominꝰ | eaʒz habebat ꝓ derelicta sic poterit vsu capere. l. idem quod. ff. pro dereli.
Jnuestitura

Jnuestitura

ꝓprie est possessionis rei traditio: improprie aũt est alicuiꝰ corꝑei loco possessiōis in manibꝰ positio. vnde quādo dominus dat vasallo hastaʒz. vel aliq simile dicẽs se facere inuestiturā. vt in ti. q̇d est inuestitura inuestire dicitur.

De hic notatis. ⁊ qua forma sit petenda no. Bal. in. c. j. §. fi. ⁊ ibi gl. in tit. per quos fiat inuesti. in vsi. feu. et quid operetur facta per anulũ de re vendita vel donata absenti. Bal. in. c. j. quid sit inuesti. ⁊ in rub. C. de cōtrahen. emp. q. xvij. dicit ꝙ si fiat in loco vbi pōt fieri ꝟa traditio ꝙ trāsfert possessionẽ. et idẽ si fiat vnde res ad oculũ possunt vi deri ⁊ ostẽdi. ⁊ hoc de verbali per realẽ autem trāsfertur possessio ẜm Bal. in. l. j. col. ij. C. communia delega.
¶ Vtrũ sit fienda corā testibꝰ. Rñ. ꝙ sic
1
*nō  nō valeat sine testibꝰ ⁊ instr̃o: sed vt ꝟitas ꝓbari possit: ⁊ q̇dẽ si fiet de be ne ficio nouo tũc si pares. i. vasallos hʒz corā tribꝰ vel saltẽ duobus ex eis tenet̃ facere. si ꝟo pares. i. alios vasallos non hʒz faciat corā alijs idoneis testibꝰ. Si aũt inuestiat de veteri bñficio pōt fieri corā q̇buscũ idoneis testibꝰ vt ĩ tit. q̇ testes sunt necessarij: ⁊ etiā si est clericꝰ q̇ inuestiturā facit de rebꝰ ꝓprijs de re bus vero ecclesie admittuntur oẽs testes idonei ẜm Host.
Jnuidia

Jnuidia

ẜm da. li. ij. est dolor de alie nis bonis. sʒz aduerte ꝙ cũ obiectũ tristitie sit malũ ꝓpriũ iō de bo no alteriꝰ pōt esse tristitia ꝓut apprehẽdit̃ vt malũ ꝓpriũ. ⁊ ẜm hoc quadru pliciter. primo modo ĩtũ ex eo nobis aliq periculũ imminet. s. ne ab ea leda mur ⁊ hec tristitia nō sʒz est inuidia. s. effectꝰ timoris: vt dicit Phi. ij. retho. ⁊ pōt esse sine pctō vt dicit Gre. ij. mor. Alio modo apprehenditur inquantum est diminutiuum proprie glorie vel excellentie ⁊ hec tristitia est proprie inuidia ẜm Philo. vbi. s̃. ⁊ ex gñe suo est pec catum mortale Job. v. paruulum occidit ĩuidia. cũ sit ↄ̃ charitatẽ. Sũt tñ pri mi motus inuidie quādo etiā in ꝑfectis ex surreptiōe. qui sunt venialia pec cata ⁊ est simile de inuidia paruuloruʒz in quibus nō vere est vsus rationis et de motu ĩuidie ẜm ꝙ est passio sensualitatis. tertio mō apprehenditur bonũ alterius inquātũ deest nobis q alius habet ⁊ sic tristat̃. ⁊ hec tristitia non est inuidia sʒz ꝓprie dicit̃ ʒzelꝰ ẜm Phi. vbi s̃. Et si est de bonis honestis ẽ laudabi lis ẜm illud. j. cor. xij. Emulamini caris mata meliora. Si autem sit de bonis tẽ poralibus aut de bonis ĩhonestis pōt esse peccatũ: ⁊ sine peccato ⁊ aliquando cũ mortali. puta cũ talia sũt cōtra deũ. quarto modo apprehẽdit bonũ alteriꝰ prout pōt cedere in dānũ multoꝝ ĩiuste ⁊ sic nō est ĩuidia ẜm Gre. nec pctm̃ puta cũ q̇s tristat̃ de ꝓsperitate alicuiꝰ tyrāni  videt ꝙ magis tyranniʒzabit. ¶ Quot sunt eiꝰ filie. Rñ. ẜm Gre. xxxj.
1
*mor. v. s. Odiuʒz susurratio. detractio de q̇bꝰ hẽs in locis suis: exultatio ĩ aduer sis: ⁊ afflictio in prosperis ꝓximi ĩtũ eueniũt ꝓximo ↄ̃ conatũ inuidẽtis: sed quādo tristatur de prosperis ẜm ꝙ habẽt dā gloriā sic ẽ ĩuidia nō eiꝰ filia. Emulatio vero ⁊ inuidia idẽ sunt generaliter: lʒz ꝓprie inuidia attendatur in actu interiori. emulatio vero in actu exteriori. vt dicit glo. super illud. gał. v. emulationes inuidie.
Hypocrisis

Hypocrisis

vide simulati. o
Hypotheca

Hypotheca

q̇d sit ⁊ de ea vide pignus per totum.
Jra

Jra

est quedā passio appetitꝰ sensitiui ꝓprie q̃ dicitur vis irascibilis qua quis vindictā appetit. que quideʒz passio intantum est bona inquantũ re gulatur a ratione. Si vero ordinem rationis excludit est mala. ordo autẽ ratiōis in ira pōt attrendi tum ad duo. primo tum ad appetibile in quod tẽ dit q est vĩdicta vnde si quis appetit ꝙ ẜm ordinem ratiōis vindicta fiat sic dicitur ʒzelus ⁊ est laudabile. Si autem appetat ꝙ fiat vĩdicta q̃litercũ etiaʒz | cōtra ordinem rationis sic est ira ex ge nere suo peccatũ mortale:  contraria tur charitati ⁊ iusticie. posset tamẽ esse peccatũ veniale ꝓpter imper fectioneʒz actus ⁊ hocvel ex parte appetẽtis vt cũ appetitus preuenit iudiciũ ratiōis nec sequit̃ cōsensus ad eũ: vel ex parte appetibilis vt cũ appetit in modico vindicare. q si inferat̃ nō erit mortale vt trahere puerũ ꝑ capillos. ⁊ hmōi. sco attẽdit̃ ordo rōnis in ira tũ ad modũ ira scẽdi vt. s. motus ire no immoderate feruescat interiꝰ vel exterius q̇ ordo si pretermitat̃ nō erit sine peccato: etiā si iustam appeteret vindictam: sed non erit mortale ex gñe suo sʒz posset eẽ mor tale pctm̃ puta si exvehemẽtia ire excedat a dilectione dei vel proximi.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ ira vel ira cũdia facit contractuʒz non valere. l. q calore. ff. de reg. iur. l. iij. ff. de reg. iur. ni si ad pias causas not. Alexā. in. l. quicquid supra alleg. ꝑ tex. c. sunt qui opes. xvij. q. iiij. ⁊ impedit cōfessionẽ no. idẽ Alexā. in. d. l. q calore ⁊ an vinculũ iu ramenti. no. ꝙ sic. l. ij. C. ad legẽ iu. ma. nec purificatũ per iuramentum doc. in c. sicut el. de iureiuran.
¶ Quomodo progredit̃. Rñ. ꝙ tres. ha
1
*bet modos. s. prĩo in corde vindictā ap petendo. de quo Mat. v. q̇ irascitur fr̃i suo. s. per irā mortalẽ. sco in signis ma nifestatur. ⁊ ideo subiungit. qui dixerit fratri suo racha. q est interiectio irascẽtis. tertio in facto nocumẽtũ ĩferendo liuore vindicte. si primus gradus est mortalis: multo magis scs est grauior tertius grauissimus si deterius noceat.
¶ Quot sũt eiꝰ filie. Rñ. Greg. xxx. mor.
2
*ꝙ vj. s. Rixa tumor mẽtis contumelia clamor. indignatio ⁊ blasphemia. Adde vij. s. bellũ. ⁊. viij. s. maledictio. ⁊. ix. s. seditio de quibꝰ in locis suis.
Jrregularitas

Jrregularitas

est impedimentuʒz seu repulsio executionis diuini officij seu sacramenti ex canonica seu constitutione proueniẽs ar. de dẽpo. or. c. vlti. ⁊ dicitur stricte irregularitas quasi extra regularitas: q̃si extra regulas alioꝝ qͦ ad ordinatiōem  requiritur dispẽsatio dicit̃ etiā magis large irregularis q̇ nō pōt ministra re ĩ susceptis: nec ascẽdere ad maiores: hec introducta est a iure positiuo. vt. ij. q. vij. §. itẽ daniel. lʒz in veteri testō fuerit p̃ordinata ĩ ꝑsona daniel. de cōse. d. j. c. j.

De notatis in hoc. §. ⁊ q̇d sit irregularitas no. Bal. in addi. ad spec. i ti. de dispẽsa. §. iiij. ⁊ ibi Spec. vbi etiā ex quibꝰ causis cōtrahat̃: ⁊ an ex causali homicidio. no. Bar. ꝙ nō in. l. illicitas.
Si sicuti. ff. de offi. presi. ⁊ Spec. vbi. s̃. §. iuxta. versi facto autem.
¶ Jrregularitas in quibꝰ casibꝰ incur
1
*ritur ipso iure. Rñ. ꝙ aliqnādo ex delicto aliquādo ex fectu corporis. aliquā de ex de fectu sacramẽti. de q̇bus hẽs ꝑ doc. in. c. nisi cũ. §. personevero. de renũ. sed ꝓ clariori intelligẽtia casus ex qui bus aliquis efficitur irregularis. Hoc ẽ ꝙ non pōt promoueri. vel si ꝓmotus nō potest exercere suum officium explicabo inferius que reducuntur ad viginti tria.
¶ Primo ex homicidio. vel truncatiōe
2
*aut mutilatione membrorum. vt supra homicidium. v.
¶ Sed quid si fuit in leuissima culpa homicidij dando operam rei licite. Responde quod non est irregularis. facit textus in capitulo quesitum. de pe. et re. in verbo verum si per incuriam. et ibi not. pa. et per hoc limita et intellige quod dico supra homicidium. ⁊. §. j. et. j. §. xvij.
¶ Vtrum clericus respondens iudici si
4
*ꝓ tali crimine debetur pena mortis sit irregularis. Respondet. Panor. in capitulo ex literis. de except. prelatorum sic distingnẽdo ẜm Hosti. ꝙ aut crimẽ imminet puniẽdum de presenti. ⁊ sic si ex ↄsilio suo gñali vel speciali sequat̃ homicidiũ est irregularis in. c. si q̇s vidnā. l. d. Si ꝟo ex sua rñ sione nō seq̇tur homicidiñ:  omnino iudex erat dispositꝰ illũ occidere ⁊ iste interrogatus | fuit a quodā alio ⁊ hmōi. sic nō est irregularis. Siłr nō est irregularis: qñ cri mẽ nō ĩminet puniẽdum de pñti uis respōdeat ꝙ meretur mortẽ. Et sic intellige glo. in. d. c. ex literis.
¶ Vtrũ existẽs ĩ bello si aliquis ibi oc
5
*cidat̃ sit irregularis lʒz ip̃e nōocciderit. Rñ. ꝙ si bellũ est iniustũ oẽs irregulares sunt q̇ fuerũt ex parte iniuriantiũ si illuc iuerũt vt bellātibꝰ prestarẽt au xiliũ cōsiliũ. vel fauorẽ. multo magis si vt aduersarios lederẽt ẜm Jnn. ⁊ Ho. in. c. petitio de homi. secus si cā pacificādivł cā iusta iuerũt. ar. a. cōtrario sen su in. c. tũ. l. d. ⁊. c. p̃sbyterũ de hōi. tamen verũ est ẜm Ray. ⁊ ro. ⁊ guil. ꝙ ab ep̃o poterit cũ predictis dispensari.
¶ Vtrũ exñtes ex parte se defendẽtiuʒz
6
*in bello iusto sint irregulares. Rñ. ꝙ sic om̃s q̇ occidũt nisi sit talis necessitas ꝙ ałs propriā vitā euadere nō possint. Alij aũt qui nō occidũt nec mutilāt nō sunt irregulares. lʒz ibi multi occidātur immo licet clericis hortari ad belluʒz si sit contra rẽpublicā: aut fidẽ cat holicā: nō tamẽ arma summerevi de. s̃. bellũ. §. iiij. vnde pa. ĩ. c. peuul. ⁊ vlt de cle. ꝑcu. refert. ⁊ sequitur Host. tenẽteʒz: ꝙ clericus qui prestat opẽ oppressis vł obses sis iniuste ⁊ adiuuat repellẽtes iniuriā proijciendo lapides. ⁊ huiusmodi duʒz modo neminem ipse occiderit ꝙ non est irregularis.
¶ Vtrũ prelati ⁊ alij qui intersunt vin
7
*dicte sanguinis sint irregłares. Rñ. ꝙ nō ẜʒz Astẽ. nisi ad hoc dederit auxiliũ: cōsiliũ vel fauorẽ: vel nisi intersint tan  autoritatẽ prestātes. vt hr̃ ĩ. c. ex lr̃is de exce. prela. Pa. tñ in. dĩ. c. literis. tʒz ꝙ tales p̃lati si habẽt iurisditionẽ tem poralem ibi: ꝙ efficiũtur irregulares: exhibẽdo p̃sentiā vbi vindicta sit sanguinis si mors vel mutilatio sequitur: quia vidẽtur prestare opem l. distin. si quisviduā. secus de prelatis qui nō ha bẽt iurisditionẽ tẽporaleʒz in loco gra uiter tñ peccāt  contra. c. snĩaʒz. ne cle. vel mo. faciunt.
¶ Quid de prelato qui non liberat ho
8
*minẽ ab iniusta morte cum pōt: vł non pascit fame moriẽtẽ cũ possit. Rñ. Astẽ. ꝙ licet mortalissime peccet nō tamẽ est irregularis  lex promotiōis factũ requirit. xv. q. j. si quis nō iratus. sed ego credo potius cōtrarium. s. ꝙ sit irregularis quādo sciẽter ⁊ voluntarie ꝑmittit eum mori: si tamẽ moriatur. ar. c. petrus de homi. ⁊. c. Mattheus  simo.  in isto casu non solum est omissio sed etiam commissio sicut ⁊ in dictis iuribus patet.
¶ Vtrũ verberans aliquẽ causa correctiōis si ex vulnere mortuus sit efficiat̃
9
*irregularis. rñ. ꝙ sic dũmō ex illo vulne re sit mortuus secus si decessisset alia in firmitate ex vulnere nō secuta. c. presby terum. ⁊. c. de cetero. ⁊. c. ad audiẽtiam de homici.
¶ Quid si post cōualuit recidinauit.
10
*Rñ. ꝙ nihilominꝰ irregularis est:  sẽ per causa subfuit  pe. d. iij. si q̇ semel. ⁊ d. c. ad audietiā no. ber. ĩ. d. c. presbiteꝝ quodcredo qñ recidiuũ fuit sine culpa alia. ar. c. preterea de cle. percusio.
¶ Quid de illis qui simul proijciũt lapides ⁊ lapis vniꝰ aliquẽ ĩterficit. Rñ.
11
*ꝙ omnes si ignorāt a quo prosectus sit debẽt abstinere ab offō. ar. c. significasti. el. ij. ẜʒz Gof. facit. c. cōtinẽtia de cle. ꝑcusso. alij cōtradicũt dicẽdo. nemineʒz in dubio repellẽ. ar. d. c. cōtinẽtia ⁊. ca. petitio. de hōi. debet intelligi quādo cō sciẽtia eum remordet. Vnde nemo eorum est repellẽdus nisi se repellat. arg. c. presentiũ  cle. percusso. host. tenet ꝙ relinquẽdi sunt consciẽtie sue: ⁊ ideo si aliquibus ex eis videtur: ꝙ ipsi nemineʒz interfecerunt nō erũt irregulares.
Si vero cōsciẽtia eis dictat ꝙ sic: sic ab stineāt. d. c. significasti. ⁊ hoc tene ĩ pro ijcientibus in isto bello. secus credereʒz si causa ludi. ⁊ non adhibita debita di ligentia.
¶ Quid de clericis qui cũ alijs trahũt ad māganellos. vnde aliquisoecisus ẽ
12
*aut ꝓbabiliter creditur. Rñ. ꝙ irregula res sunt. c. sicut dignũ. de homini. Alij aũt dicũt ꝙ licet clericis tnrrũ vł murũ | impetere: ⁊ machinis impugnare ⁊ suf sodere licet non liceat eis personaliter pugnare vnde si homicidiũ ex hoc facto preter eoꝝ intentioneʒz euenerit nō imputabitur eis sed q sint irregulares videtur tutius etiaʒz in bello iusto.
¶ Quid de illo qui dicit ducẽtibus la
13
*tronẽ: claudite os ne clamet vel videte ne tales liberẽt euʒz. Rñ. ꝙ irregularis est si mors probabiliter fuisset impedi ta. alias non.
¶ Quid de ĩterrogato si talẽ vidit ⁊ ĩdi
14
*cat. vel si nō potest ire nisi per duas vi as dicit ꝙ per istam nō iuit. ⁊ illi eũ in sequẽtes occidunt. Rñ. ꝙ sisciuitvel sci re debuit ꝙ persona talis querebatur ad mortem vel mutilationem irregularis est: secus si probabiliter credidit ꝓpter aliam causam ⁊ eius intẽtio nō tuit corrupta ẜm Rod. ⁊ Guil. duran.
¶ Vtruʒz clericus qui pugnantibus ar
15
*ma ministrauit sit irregularis. Rñ. ꝙ sic si aliquis occidatur. ar. c. sicut dignum de homi. Et appellatiōe armoꝝveniũt etiā fustes ⁊ lapides. ff. de ꝟb. sig. l. ar moruʒz. ẜm tamen Jnn. ⁊ Ho. in. c. snĩaʒz ne. cle. vel mo. nō est irregularis clericus si in bello iusto ministret balistam alicui tantuʒz vt se defendat ⁊ sua. nec credit illuʒz aliquem velle occidere: sed tantũ se defendere ⁊ sua. similiter si lāceam vel ensem ministret tantum vt se defendat ⁊ tamẽ ille occidit. sic videtur dicẽdum etiam vt in primo casu sʒz tutius est dicenduʒz ẜm Host. vbi. s̃. ꝙ in vtro casu sit irregularis:  nō lʒz cleri co ministeriũ ita immediatum in mor tem alicuius prebere de penis ca. ꝙ in dubijs.
¶ Vtrũ clericus qui cũ socio latronem
16
*capit: ⁊ ligat ⁊ postea clerico inscio socius latronem ne fugiat occidit. Rñ. ꝙ irregularis est: quia fines licite defensionis excessit. c. suscepimus in glo. de homi.
¶ Quid de illo qui vadẽs ad spatiatũ
17
*super equum qui ex pctulantia fractis habenis occidit pnerũ. Rñ. ꝙ nō est ir regularis:  nec volũtate nec facto occidit nec rei illicite dabat operā. Facit c. dilectus de homi. dicit tamẽ ibi Ber. ꝙ si de facili frenũ potuit frangi: erit ir regularis. ar. ca. significasti. el. j. de homi. vł si propter eius imperitiā equis lasciuiuit. vt Jnsti. ad. l. aquil. §. ĩpetu quo vel propter eius impotẽtiam similiter si que debuit preuidere ⁊ facere nō preuidit nec fecit. d. §. ĩpetu quo.
¶ Vtruʒz portantes ligna propter ʒzelũ
18
*fidei ad cremādũ hereticos sint irregu lares. Rñ. ẜm Rod. ꝙ si ligna q̃ portauerũt sint cooperata ad mortẽ sunt irregulares: ⁊ a papa solum dispẽsandi. Si autẽ nihil cooperauerunt. puta  iā erat mortuus ante fuissent accẽsa sic nō sunt irregulares vel saltem episcopus potest cũ eis dispensare si autem dubitant sic sine dispensatione pa pe nō debent ministrare: nec promoue antur. c. hi. qui. l. distĩ. ca. ad audientiā de homi.
¶ Vtrum clericus benedicẽs aquā fer
19
*uentem vel ferrũ cādens vel pugiles sit irregularis: Rñ. Ray. ꝙ sic si mors se quatur ⁊ Rod. dicit hoc esse tutius tenere. vide supra etiam de hoc homicidium. j. ⁊. ij.
¶ Sed pro maiori intelligẽtia omniũ predictorũ no. aliquas regulas. ¶ Pri
20
*ma est ꝙ nec iudex aliquis vel magister seu doctor in dubio debet aliquem iudicare irregularem. ar. de pe. di. j. §. pene.
¶ Secũda ꝙ in dubioiquilibet debet se reputare irregularẽ. vt in. d. c. ad au diẽtiam. ⁊ ideo in foro anime: maxime quādo quis non est de hoc in famatus est relinquẽdus conscientie sue. vt ĩ. c. ex literis. de homi. has duas ponit ho. in. d. c. ad audientiā. ¶ Tertia est ꝙ ad hoc vt quis incurrat irregularitatẽ ex homicidio est necesse ꝙ interueniat vł cōsiliũ vel preceptũ: vel factũ: vel defẽsio. vel cooperatio occidentis. hāc ponit Jnn. in. d. c. ad audientiaʒz. ¶ Quar taẽ ꝙ oportet ꝙ causa homicidij vt sit irregularis sit ꝓpĩqua. ff. ad. l. cor. de sic ca. l. nihil interest. secꝰ est de remota cā | tur ab ep̃o excommunicato  executiōe seu occasione. Nō eniʒz ideo quia faber cultellũ facit homicida est. c. tua  homi. j. Rñ. ⁊. d. c. exhibita. Et hoc verũ ẜʒz Ber. de causa remota: nisi animũ nocẽ di habuerit aut minorẽ diligentaʒz habuit  deberet habere vł nō cogitauit que cogitare debebat. ca. presbyterum in fi. de homi.
¶ Quinta regula ꝙ ĩfans occidens nō
21
*est irregularis: nisi sit doli capax cle. fu riosus de homi. not. pa. in. c. j. de delic. pue. ⁊ Jo. an. ibidẽ vbi ponit exemplũ Grego. de puero. v. annorum blasphematore rapto a diabolo. Similiter dic de furioso. facitpro hoc. l. j. C. de fal. mo ne. ¶ Sexta regula ꝙ existẽs solum in culpa leuissima homicidij dando operam rei licite non est irregularis vt. s̃. in. §. iij. dictum est.
¶ Vtruʒz prelatus qui subditum suum
12
*tũcum deliquerit incarcerat cũ tali afflictiōe ꝙ in paucis diebus morit̃ sit irregularis. Rñ. Joan. de lig. ĩ. cle. ij. de pe. ⁊ re. ꝙ sic. ⁊ iō dicit ꝙcarcer nō de bet esse nimis crudelis. nec debet tātũ corũ vita attenuari ꝙ in paucis diebꝰ verisimiliter moriatur: sʒz pane ⁊ aqua sustentari sicut vult. ca. nouimus de. ꝟ. si. sequitur pa. in. c. cum non ab homine de iudi.
¶ Secundo contrahitur irregularitas
22
*accipiẽdo ordines in excōmunicatiōe maiori existendo. vt in. ca. j. de eo qui fur. ⁊ in. c. cũ illorum de senten. excom. Et licet inferior a papa talẽ possit aliquādo absoluere ab excommunicatione in qua erat: nō tamen poterit dispẽsare secũ in tali irregularitate nisi de mādato pape. siue sciẽter in excommu nicatiōe existens ordines accepit: siue ignorāter. s. facti memoriam non habẽs aut ex ignorantia iuris: hoc nō cre dẽs sibi esse prohibitum. vt in. di. c. cuʒz illorum. Si ta men efficiatur talis religiosus post laudabilẽ conuersationem per aliquot tempus in religiōe potest episcopus cũ eo dispensare autoritate apostolica. vt in. ca. fi. de eo qui fur. or Dispẽsat etiam abbas cuʒz monachis ẜm quod dictũ est supra Abbas. et q dixi de excommunicato habet locum ẜm Rayn. in suspẽso vel interdicto vel simpliciter vel a talibꝰ ordinibꝰ si ipsos recipit sic suspensus.
¶ Tertio cōtrahitur irregularitas quā
23
*do aliquis minores ordines ⁊ subdiaconatũ vno die suscipit. c. cum. h. de eo qui fur. vel cũ duos simul sacros ordines recipit. c. fi. de eo q̃ fur. or. siue hoc faciat vno die vero vel fictitio: sicut cuʒz quis continuat ieiuniũ vs ad dominicam quia est vnꝰ dies fictitius de tẽ po. or. c. literas. Sed cũ istis potest episcopus dispensare vt in ordinibus susceptis nō furtiue possint ministrare: dummodo eis non fuerit prohibitũ sic ordinari sub excommunicatiōis late sẽ tẽtie penajquia tũc non posset nisi ẜm quod dixi de excommunicato ordines accipiente. Sed in ordine sic furtiue re cepto vel ad maiores non potest nisi so lus papa dispensare secundum Joan. an. et videtur sequi pa. in. cap. j. de eo qui fur. or. et facit tex. prefati. c. in fi. iũcto. ca. se. ⁊. di. c. literas pro hoc intellige nisi religionem iniuerit: quia potest episcopus autoritate pape dispensare vt dicto capitulo fi. ⁊ etiam abbas capitulo secundo de cle. qui fur. or. su.
¶ Quarto contrahitur irregularitas
24
*per iterationem sacramentorum illorum in quibus imprimitur caracter scienter factam: siue quo ad administrantem siue quo ad suscipientem articulo. xlviij. distinctione capitulo primo ⁊ de consecra. distinctio. v. dictum. Et licet quidam teneant hoc generaliter de omnibus sacramentis in quibus imprimitur caracter tamen Scotus in quarta distinctione quarta que stione vlti. tenet ⁊ bene ꝙ pro iteratione solum baptismi cōtrahitur sed non pro iteratione aliorum sacr̃oꝝ: cũ irre|gularitas sit pena q̃ non debet imponi nisi vbi inuenit̃ de iure exp̃ssum: ⁊ iō cũ nō inueniat̃ nisi de baptismo vt ĩ. c. ij. de apo. iō dic ꝙ sciẽter rebaptisās scʒz Host. si clericꝰ est ẜm canones deponẽdus est. ar. c. q̇bꝰ. ⁊. c. eos de cons. di. iiij. si laicus excōicādus. nec potest ordina ri. Vñ etiā Acolitus q̇ ministeriũ prebuit sciẽter p̃sbytero rebaptisāti si publicũ sit: nō dʒz ad ordines ꝓmoueri ni si religionẽ intret:  tũc pōt ꝑ ep̃m secũ dispẽsari. Si vero sit occultum post pnĩam poterit ꝓmoueri. d. c. ij. lʒz q̇dā et male ẜm Pa. ibidẽ ĩtelligũt illud. c. intelligere ꝙ iste acolitꝰ rebaptisauerit vel fuerit rebaptisatꝰ. si ꝟo rebaptisat q̇s ignoranter ignorantia facti exhibi ta priꝰ diligẽtia debita oino excusat̃. sʒz ex ignorantia iuris non excusat̃.  ẜm Sco. in. iiij. di. vj. est ↄ̃ ius diuinũ: rebaptisatꝰ ꝟo sciẽter est irregularis. ignoranter ꝟo si post sciuit ⁊ ratũ habuit similiter irregularis est. 50. dist. confirmañ. ⁊. j. q. vij. q̇ in qualibet. Si aũt nō ratũ habuit: sʒz tamẽ ignorāter est reba ptisatus ignorātia facti ẜm Host. non est irregularis. sed pōt ꝓmoueri. ẜm ꝟo Gof. indiget dispensatiōe ep̃i. cui non credo. ar. c. placuit. j. q. iiij. nec ob. dictũ c. q̇ bis. ⁊ q ibi no.  ẜm Scotũ istud c. cuʒz accipiat̃ ex pnĩali Theodori ep̃i canturieñ. infligere non potest irregularitatem nisi forte dicatur ꝙ omnia. c. a Gratiano in decreto posita: sunt a pa pa confirmata Sed hoc nō est manifestum. Addo etiam ego ꝙ confirmatio simplex nihil addit. xij. di. preceptis. de confir. vti. vel inuti. cum dilecta cum. c. sequentibus. ⁊ de priui. c. quia intẽtionis. ideo etiam si forent confirmata nō inducerent irregularitatem. Et si dicatur ꝙ licet ille episcopus non potuerit ius cōdere tamen potuit indicare ius conditium. sicut facit ibi cũ dicit ẜm ca nones. Rñ. Sco. ꝙ glosator debuit hũc canonẽ allegare. ⁊ ideo. concludit Sco. ꝙ sicut ignorātia ꝓbabilis excludit cō ferẽtem ab irregularitate. sic ⁊ suscipiẽ tẽ. ignorātia vero iuris rebaptisati nō excusantur a pena irregularitatis.
¶ Sed quid si quis dubitat aut sit baptisatꝰ vel confirmatus. vel ordinatus. Rñ. ꝙ pōt iterari  nō dicit̃ iteratũ q nescit̃ esse factũ de. cōse. di. j. solennitates. ⁊ di. iiij. si nullā. ⁊ de p̃sbytero non ba. veniẽs. intellige si debitā diligẽtiā priꝰ fecit. de cōse. di. iiij. cũ ita. tñ baptisatꝰ his verbis vtit̃. Si tu nō es ba ptisatus ego te baptiso ⁊ c. vt. s̃. baptismus. vij. §. x.
¶ Quid si coacte fuit rebaptisatꝰ. Rñ. ꝙ si coactio fuit absoluta sic excusat̃. si
26
*vero fuit cōditionalis sic nō euadit irregularitatẽ. vt nota. in. d. c. eos de conse. distinct. iiij.
¶ Quinto cōtrahit̃ irregularitas apostatādo a fide catholica sicut fecit Ju
27
*lianus apostata. Vt in. c. Julianus. xj. que. iij. verum est quod si apostatauerunt propter iustum timorem si erant sacerdotes solus papa dispen sabit: Si vero diaconi vel ĩferioris gradus aut laici: episcopus poterit dispensare. Si autem apostatauerunt sine aliquo timore: sed voluntarie: sic nullus nisi pa pa dispensat cum eis. vt. in. c. presbyteros. 50. distinctiōe. immo. Jnn. ĩ. c. j. de aposta. ⁊ Host. dicit q oẽs tales apostate hodie sunt vere heretici. ⁊ ĩ ipsis habent locum omnia iura de hereticis ⁊ pene contra eos statute. de irregularitate apostatarum a religione. vide. su pra apostasia. §. vj.
¶ Sed nunq̇d idem erit de fideli facto heretico. Rñ. ꝙ si clericus erat poterit
28
*post penitentiam et abiurationem in ordine suscepto ministrare sed in susci piendis tam clerici  laici sunt irregu lares vt. j. q. vij. saluberimum. idem dic de eo qui in contemptum ecclesie ab hereticis se fecit ordinari cum quibus solus papa dispensat. j. q. vij. conuenientibus.
¶ Sexto incurritur irregularitas cum
29
*quis incurrit infamiam iuris vel facti de quo. s̃. Jnfamia exẽplũ habes ĩfra sortes. §. iiij. in sortilegio manifesto.
¶ Septimo incurrit̃ cum quis ordina
30
* |cōferre non potest qui eaʒz non hʒz. in. q. j. gratia. ⁊. c. statuimꝰ. ⁊. q. vij. diabertũ.
Si tamẽ hoc fecit ignorāter sic ep̃s dispẽsare potest tā in susceptis  in susci piendis. si vero scienter. solus papa de ep̃o qui resi. epi. c. ij. Jdem dico. de ordinatis schismaticis. vt de schisma. fraternitati. ẜm Ber. ibidẽ. Vñ not. ꝙ licet heretici excommunicati. simoniaci in ordinevel beneficio. schismatici. deposi ti. suspẽsi ĩterdicti. ⁊ degradati. veꝝ cor pus christi cōficiāt ⁊ ordines dent ꝟaciter. si verā formam seruẽt ecclesie. xix. di. ẜm. ⁊. j. q. j. dominus. ⁊. c. ꝙ quidam. ⁊ de cōse. di. iiij. ostenditur. Tamẽ a talibus ordinati executioneʒz nō habẽt ⁊ sic dicuntur irrite tales ordinationes de schima. c. j. ẜm tamẽ distĩctionẽ p̃mis sam dicunt etiam. Go. ⁊ Hosti. ꝙ coacti vt a talibus reciperent ordinẽ ex metu qui potest cadere in cōstantem viꝝ nō indigẽt dispensatione ⁊ magis placet vel episcopus poterit dispẽsare: hodie tamẽ ista habẽt magnam modificatio nem ex cōstitutionẽ concilij cōstātiẽsis. vt. s̃. excōmunicatio. viij. §. iij. ⁊ ideo nō incurritur hec iregularitas nisi quo ad illos quos tenemur euitare ꝑ dictā cōstitutionem: non quo ad alios.
¶ Octauo incurrit̃ cũ quis recipit ordi
31
*nes ab eo qui renunciauit episcopatui sic distinguẽdo: quia si resignauit solũ loco ⁊ nō dignitati.  sic remanet ep̃s. si de licentia ꝓprij ep̃i quis ab eo recepit ordines nō est irregularis. Si vero sine licẽtia ꝓprij prelati sic irregularis est. de or. ab ep̃o qui resi. c. j. Si ꝟo talis ep̃s resignauit nō solũ loco. sed etiā di gnitati: tũc ordinatus a tali cũ licẽtia sui ep̃i in minoribus ordinibus nō est irregularis: sed si sine licentia sui prelati vel maiores ordines a tali susceperit sciẽter vel ex ignorātia crassa sic irregularis est et solus papa dispensat. Si autem ex ignorantia probabili sic etiā irregularis est sed ep̃s potest dispensa re. vt in. d. c. j. Et ex hoc patet ꝙ ep̃atus est ordo in quo imprimitur caracter  vere confert ordines ⁊ caracterẽ ipsoꝝ: quia non reordinant̃ sed dispensatur vt ministrent.
¶ Nono incurritur cuʒz quis recipit or
32
*dines ab alieno episcopo sine licentia sui prelati ẜm aliquos. ⁊ ordinator est suspensus per annum a collatione omnium ordi num. de tempo. or. c. eos. lib. vj. intellige si ordinatus erat clericus aliter non incurritur Jtem intellige de anno continuo ⁊ integro. c. pronida. de electio li. vj. sed ẜm gl. in. d. c. eos. ergo. licet ordinator sit suspensus ordinati tamen sic non sunt ipso iure irregulares: sed sunt suspendendi per. c. ꝙ trāslationem et ibi. Jdem tenet do. Ant. de tempo. or. ⁊ si celebrent ante suspendantur non efficiuntur irregulares. et hoc sequitur Hos. Gual. Guil. ⁊ magis placet: lʒz grauiter peccẽt celebrando an te eorum p̃lati habeant ratam talem ordinationem. vt no. in. d. c. eos. Fallit hoc quādo prelati sunt suspẽsi manifeste ꝓpter alienorum ordinationem:  diu sic sunt suspensi eius subditi pñt de eorũ licentia ab alienis vicinis episcopis ordinari vt ĩ. d. c. eos qui. Et ma nifesti sunt vel per iuris euidentiā  cōuicti vel confessi sunt in iudicio: aut quia manifeste ordinauer sit alienum: ⁊ non solum predicta locũ habẽt in epi scopis. sed in abbatibꝰ ⁊ quibuscũ or dines cōferentibus. Sed quo ad vltra montanos ab ep̃o cismontano ordines suscipienies sine licentia episcopi de cuius diocesi traxerunt origineʒz vel in cuius diocesi beneficiati sunt q̃ constet per patentes literas causam rationabilem continentes quare ipsos nolit vel nō possit ordinare. tene ꝙ sunt suspensi ipso iure tali suspensione: ꝙ si celebrant efficiuntur irregulares: nec poterunt a tali suspensione absolui nisi a papa. vt in. c. j. de tempo. ord. li. vj. sed hec pena habet locũ in quibuscun ordinibꝰ receptis ab episco italico ab vltramonta no quocũ ẜm communẽ opinionem. in. d. c. j. sed non habebit locum in italĩ eo ordinato ab vltramōtano episcopo. vt ibi tenet gl. Similiter non habebit | locum in existẽtibus intra montes si or dinetur ab italico ep̃o. vt ibi no.
¶ Quero quis potest dare p̃dictam licẽ
33
*tiam accipiẽdi ordines ab alieno episcopo. Rñ. ꝙ ep̃s de cuiꝰ diocesi est oriũ dus ordinādus vel ep̃s in cuius diocesi beneficium habet ecclesiasticum vel domiciliũ: licet nō sit oriundus ibi. Jtẽ episcopo agente in remotis potest eum dare eius vicarius generalis in spũali bus. Sed vero vacāte: capitulum. Alij aũt officiales episcopoꝝ ⁊ etiā archidia coni nō possunt. c. signi ficasti. de offi. ar chi. nec quicũ alij inferiores p̃lati religiosi. vel alij nisi sint per papā priuilegiati: vel ẜm Jo. an. nisi habeant hoc ex prescripta consuetudine. Religiosi ta men in prioratibus non exemptis. per suos prelatos deputati priores ⁊ eoruʒz socij possunt dum ibi morantur a locorum ordinarijs ordinari. licet non sint ibidem oriundi. c. cum nullus. de tempo. or. lib. vj.
¶ Vtrum possit absoluere ⁊ dispensare
34
*cũ istis de licẽtia missis ep̃s cui mittũtur sicut posset suus proprius prelatus. Rñ. ꝙ sic quia omia videntur concessa sine quibus ordinatio non potest expediri. c. preterea. de offi. delega.
¶ Decimo incurrit̃ cũ q̇s ordines reci
35
*pit extra tẽpora statuta. di. lxxv. c. vlt. de tempo. or. c. ij. ⁊. c. cũ quidā ⁊. c. consulta tioni Jnno. tñ credit et Host. ꝙ nō sunt ip̃o iure suspẽsi ab ordine suscepto: sed debẽt suspẽdi. arg. c. literas in fi. de tẽp. or. ⁊ sic exponũt dictũ. c. cũ quidā ibi de bes expertes reddere. s. ꝑ sententiā. do. Anto. in. c. lr̃as. de tẽpo. or. tenet ꝙ ordi natus est suspẽsus ipso iure. sʒz ordinan tes sunt suspẽdẽdi. ⁊ hoc est veriꝰ. vt pʒz in. c. ij. de tẽpo. ord. Cōcedit̃ tñ ep̃is dispẽsatio in susceptis vt ministrent. d. c. cōsultationis. sʒz ẜm Rod. nō poterit di spẽsare in suscipiẽdis cũ ibi non dicat̃ nisi de susceptis. Nō tamẽ ille ep̃s q̇ or dinauit poterit dispensare sed eius suc cessor ẜm do. Anto. in. d. c. cōsultationi. ¶ Vndecimo ĩcurritur cũ quis ꝑ saltuʒz
36
*ꝓmotus administrat in ordine suꝑiori ẜm Host. in summa ⁊ solus papa dispẽ sabit ẜʒz Archi. ĩ. c. sollicitudo. iij. di. tʒz ꝙ talis nō est suspensus nisi sicut ille qui est in mortali: sed est suspendẽdus. ⁊ iō si celebrat ante suppleat̃ omissuʒz pec cat mortaliter: sed non efficitur irregularis. ⁊ est verius. vt in. d. c. pater.
¶ Sed nũquid suscipit caracterẽ ordi
37
*nis superioris talis. Rñ. ꝙ sic ẜm cōiter theo. ⁊ est veriꝰ. Fallit hoc in ep̃o q̇ nisi sit sacerdos nō suspicit caracterem ep̃alẽ ẜm Ray. sed veriꝰ credo ꝙ suscipiat caracterẽ: sʒz nō executionẽ si nō est sacerdos. c. ex lr̃is de exce. prela. sʒz si est sacerdos lʒz nō habuerit aliquẽ alioruʒz ordinũ etiā suscipit executioneʒz  pōt cōferre oẽs ordines preter illũ quẽ non habet. j. q. j. gr̃a. ⁊. q. vij. diabertum. licet peccet mortaliter. Etsi daret illũ ordinẽ quem non habet incideret in penā de qua in sequenti. §. dicitur. Et ille non es set ordinatus.
¶ Duodecimo incurritur cuʒz q̇s admi
38
*nistrat in ordine quẽ nō habet. vt in. c. j. ⁊. ij. de cle. non or. mi. Et no. ꝙ p̃dicta pena locũ habet si exercet aliq̇d deputatum certo ordini tā ĩ officio cōstitu tus: puta diaconus legit euangeliũ: vt diaconus. Subdiaconus epłam vt sub diaconus ⁊ hmōi: secus si legeret nō tā  ĩ tali offō: sicut si monialis legit euāgeliũ ĩ matutino. xxvij. q. j. diaconissaʒz in gl. ⁊ clericus deficiẽte subdiacono in solẽnitatibus indutus sine manipulo cātat epistolam. Vt no. in. c. vt q̇s pres byter. de vi. ⁊ ho. cle.  nō est irregularis ẜm ho. ⁊ Jnn. ibidẽ pa. vero in. c. vt quis. de vi. ⁊ honesta. cle. tenet ꝙ nō ef fugit irregularitatem: si cum vestibꝰ sa cris cantat epistolam vel euangelium. Secus si sine vestibus cantat epistolā quia licet facit q no. xcij. dist. nō liceat ⁊ magis placet et hec opi. est verissima si sic indutꝰ administrat calicem diaco no vel presbytero quod est proprium of ficiũ subdiaconi. ⁊ principalis actꝰ ordinis talis: ⁊ opinio Host. ⁊ Jnn. debet intelligi quādo solum cantat epistolaʒz etiam cum dalmatica sed sine manipu|lo. ⁊ sine oblatione calicis diacono: sed vt simplex clericus. Et cum talibus sic administrantibus in ordinibus nō susceptis vt dictum est non licere. Nō dis pensat nisi papa ẜm Hosti. Gof. vt ad maiores ascendat. Sed in susceptis po terit episcopus dispensare. Ber. vero in c. ex literis. de cle. non ordi. mi. tenet q episcopus potest dipensare etiā vt maiores ascendat. Sed tene primum scm Pa. in. c. quanto. de consue. ⁊ in. d. cap. ij. limita etiam predicta vera in exercentibus actum deputatum ordini sacro quia scm Tho. in. iiij. distin. xxiiij. Officia quatuor ordinum minorum exerceri licite possunt a non ordinatis. Jtem ꝙ tale quid exerceat non ex ludo: seu ioco: quia licet peccet mortaliter nō tamen erit irregularis. xv. q. j. illa in fi. quia voluntas ⁊ propositum maleficia distinguunt. c. cum voluntate de sen. ex com. hoc sequitur Hostien. Jtem ꝙ non sit mere laicus: quia secundum decretũ lib. iij. titu. viij. non incurreret irregularitatem mere laicus administraus in aliquo ordine. ⁊ placet uis Cal. in. c. ij. de cle. excom. mi. teneat contrarium. Jtem quod non faciat ignoranter: quia si probabil iter credebat se ordinatũ nō erit irregularis.
¶ Sed pone ꝙ quis in ordinatiōe sua
39
*omisit aliquid quod certum est nō esse de substantia sed tamen debet suppleri. Nunquid si antequam suppleatur administrat in tali ordine erit irregularis. Rñ. ꝙ non. Nam licet non debeat ministrare donec fuerit suppletum q est omissum. vt in. c. j. de sa. non it. Tamen quia ista suspensio non est propter delictum suum. ideo peccat mortaliter ante supplectionem ministrando: sed non est irregularis. Facit ꝙ not. Pa. in c. si celebrat. de cle. excom. mi. de viciato corpore ministrante qui non efficit̃ irregularis ẜm eum. Quidam tamen tenent ꝙ est irregularis: sed non credo ve rum. quia nullo iure probatur.
¶ Tertiodecimo incurritur irregulari
40
*tas quando excommunicatus interdictus. vel suspensus quis existens celebrat: vel facit aliquid attributum certo ordini ecclesiastico etiam minori. pu ta acolitatus exorciste ⁊ huiusmodi secundum communem opinioneʒz. vt no. Hosti. ⁊ Joan. and. ⁊ Pa. ĩ. c. de cle. excō. mi. ⁊ dispensatur solum per papam. vt in. capi. j. de re iudi. lib. vj. ⁊ in capi. j. de senten. excom. lib. vj. Secus si attentat aliquid exercibile etiam per laicos vt quia cantat requiem eternam vel versum psalmi. ⁊ huiusmodi quia licet gra uiter peccet non euitando communionem sibi interdictam: tamen non effici tur irregularis. vt in. c. tanta. de exce. p̃la. nisi quis audiret diuina autoriʒzando. Vt quia episcopus facit corum celebrari. quia tunc irregularis efficit̃. Secus si audiret non autoriʒzando vt vult glos. in cle. ij. de priui. ⁊ pa. in. d. e. illud de cle. excō. mi. Et intelligit Joan. and. qui dicit quod celebrans et cōcelebrās exponit. scilicet autoriʒzando ꝙ efficitur irregularis.
¶ Sed quid si ignorat se excommuni
41
*catum interdictum vel suspensum. Rñ. Rodo. ꝙ si est ignorātia probabilis facti puta quia miserat procuratoreʒz qui tamen procurator non comparuit: et sic fuit excommunicatus: sic excusatur nec efficitur irregularis celebrando an tequam sciat secus si ignorauit crasse: puta: quia citatus noluit comparere: et sic fuit excommunicatus quia nō excusatur ab irregularitate. ⁊ sic intellige capitu. apostolice. de cle. excō. mi. Jdem Rod. dicit de eo qui probabiliter dubitat de excōmunicatione: puta quia cōsciꝰ de culpa quā fecit existimat se fuisse excommunicatum: quia si fuit et celebrauit irregularis est. Jtem dicit Pa. in. d. capit. illud. ꝙ habens notitiā excommunicationis per solam famā nisi non abstinet irregularis est si modo ve rum comperit postea. Sed aduerte secundum glo. in. d. capitu. illud. quod di cta paucorum non faciunt famā de accu. ca. inquisitionis. nec tenetur credere. licet dicatur ei ab aliquibus. xj. q. iij. | non solum ille quod veruʒz est nisi ex cō scientia culpe: vel dictus pluriuʒz insur geret notabile dubium: quia sic non ef fugeret irregularitatem non abstinendo.
¶ Sed quid si iudex dicat suspendo te
42
*ab officio. vel beneficio. Rñ. Pañ. in ca. latores de cleri. excom. mi. Got. in capi. quanto de magistris dicit nonvalere ta lem sententiā ratione ĩcertitudinis. l. iij. C.  sententijs que si. cer. quā. do. An to. dicit aut constat intentione ⁊ sic seruat: aut non cōstat ⁊ sic tutius est abstinere ab vtro tamẽ si non abstinet nō efficitur irregularis. Et hoc tenet. Pan. ibidem dicens. Nam licet sententia in iusta liget: tamen hoc debet intelligive rum quando de ea apparet: sed hic nō apparet an ab officio vel a beneficiovo luerit suspendere. Et ideo non efficitur irregularis ipsam non ser uans.
¶ Vtrum excommunicatus minori ex
43
*communicatione sit ir. egularis si celebrat. Rñ. Pa. ĩ. c. si celebrat  cleri. excō. mi. ꝙ nō quia potest exercere que sunt iurisditionis: et conferre sacramenta. ⁊ collatio tenet ⁊ habet suum effectum tamen peccat mortaliter scienter hoc fa ciendo et sine necessitate. Ratio autem quare nō efficitur irregularis. est quia excommunicatio minor non induclt su spensionem ordinum vel officij. sed tan tum priuat participatione sacramento rum. vt in. d. c. si celebrat.
¶ Vtꝝ oĩs suspensus celebrans sit irre
44
*gularis: vide. j. suspensio.
¶ Xiiij. incurritur irregularitas ratione criminisvt. xxv. dist. cap. primum. ⁊ lxxxiĩij. di. c. quoniam ⁊. j. qōe. vij. si q̇s omnem. sed distingue vt no. in ca. ex te nore de tempo. ordi. ⁊ supra dixi crimen .§. iiij.
¶ Quis autem potest dispensare ĩ hac
46
*irregularitate. vide. supra dispensatio .§. v.
¶ Xv. incurritur irregularitas ex biga
47
*mia vt extra de bigamis per totuʒz ⁊ de hoc ⁊ quis potest dispensare. vide. s̃. bigamia. §. viij. cum sequen.
48
*¶ Xvj. incurritur cum quis ĩ sacris existens cōtrahit matrimonium. dic vt. s̃. bigamia. §. ix.
49
*¶ Xvij. incurritur per solennem penitentiam factam. l. distin. ex penitẽtibꝰ. potest tamẽ episcopus dispẽsare in minoribus ordinibus propter necessitatẽ ecclesie. l. distinctio. placuit. Jn maiorĩ bus autem solus papa. l. distinctio. qui in aliquo. dicit tamen Jnno. ⁊ Hostiẽ. ꝙ hoc non seruat curia. et sic videtur ꝙ hodie non habeat locum hec irregularitas.
50
*¶ Xviij. incurritur cum quis celebrat ĩ loco interdicto: vt in capitulo is qui de sententia. excommunicatio. libr. vj. ⁊ a solo papa dispensatur. de quo supra in terdictum. vij. §. j.
51
*¶ Xix. incurrit̃ vitio adueniente in cor pore siue a proposito siue a casu.  quo dic vt. s̃. corpore viciatus.
52
*¶ Xx. incurritur ratione legitimitatis. vt in capitulo primo  filijs. presbyte. ⁊ in capitulo is quis eodẽ titulo libro sex to. verum est ꝙ in minoribus ordinibꝰ potest episcopus dispensare. sed ad sacros ordines non potest cum eis dispẽ sare nisi papavt ĩ dicto capituloprimo. Sʒz si efficiantur religiosi possunt promoueri de iure communi ad omnes or dines etiam sacros vt in dicto capitulo primo.
¶ Quid si illegitimatio sit secreta: ita
53
*ꝙ solũ ipse illegitimus eam scit. Rñ. se cundum dic. titu. de filij presby. quod peccauit mortaliter si se ordinari fecit. capitulo fina. de tempo. or. nec credo  beat vti susceptis sine dispensatione.
¶ Quomodo quis dicatur illegitimus
54
*vide. s̃. filius per totum.
¶ Xxj. incurritur cum quis adultus vs
55
* ad egritudinem differt baptismum accipere. lvij. distinctio. capitulo si quis. ⁊ hoc verum nisi postea eius studium et fides probabilis fuerit aut hominum raritas exegerit: alias non potest ordinari sine dispẽsatiōe pape. | ar. p̃fati. ca. nec per baptismũ tollit̃ hec irregularit as vt dicit glo. ibidẽ:  ideʒz non potest parere obligationẽ ⁊ libera tionẽ. ff. de sol. l. q̇ hoĩem. §. vl. ⁊ hoc ẽ  eccłia p̃sumit q nō ex volũtate sʒz ex ne cessitate baptiʒz atur. vt in. d. c. si quis.
¶ Xxij. incurrit̃ si religiosus claustrum
56
*egredit̃ ad audiẽdũ leges vel phisicā si añ duos mẽses nō fuerit reuersꝰ ⁊ solꝰ papa dispẽsat ĩ hac. c. vl. ne cle. vł mo.
¶ Xxiij. incurrit irregularitatẽ quilibet
57
*ep̃s presbyter aut diaconus q̇ pretextu iniuste excōicatiōis hʒz recursum ad ĩpe ratorẽ. ⁊ a solo papa dispẽsabitur. xxj. q. vlti. ca. pe. ⁊ in. c. si quis ep̃s. xxiij. q. vlt. ampliatur ad oẽs q̇ sunt sub ecclesiasti ca regula predcā irregularitas: sed nō ipso iure sicut in predictis. de hac mate ria vide infra ordo. iij. per totũ.
Jrregularitas.

Jrregularitas.

quō tollatur. Rñ.  tribus modis primo per baptismum delet̃ oĩs irregulari tas contracta ante baptismũ cum pctō ẜm Arch. xxvj. di. c. inde. ⁊ Pa. ĩ. c. gaudemus de diuor. ⁊ etiā illa q̃ venit ex se quela pctĩ sicut est infamia. Jtẽ oĩs irregularitas homicidij siue fuerit cũ peccato siue nō. Facit ꝓ hoc. c. si q̇s. viduā. l. dist. ⁊. §. j. ⁊. c. si q̇s post. lj. dist. Jrregularitas ꝟo bigamie ꝓpter defectũ sacr̃i nō tollitur. xxvj. di. acutius ⁊. c. deinde ⁊ hec est cōmunior opinio: lʒz alij tenuerĩt ꝙ nulla irregularitas deleat̃ per baptis mũvt dicit Ricar.  media. ĩ. ij. qͦlibet. q. ij. Alij ꝟo tenẽt ꝙ illa irregularitas q̇ ꝓ uenit ĩ homicidio sine pctō nō delet̃. vt nō. pa. ĩ. di. c. gaudemꝰ: sed tu tene quod dixi supra baptismꝰ. vij. §. iij. quia veri or estvt patet ĩ dictis. iuribꝰ.
¶ Sco tollit̃ ꝑ religiōis ingressum vt
1
*no. gl. in. c. ij. de apost. sʒz nō oĩs ẜm predicta gl. sed ea solũ nō ꝓuenit ex delicto ꝓprio vt in. c. j. de fi. presbytero. Jta ꝙ potest ꝓmoueri ad ordines sine dispẽ satiōe: sed nō ad dignit ateʒz vł prelatio nem sine dispẽsatione. vt. c. fi. de fi. p̃sby. ⁊ Host. in. c. ij. de apost. ⁊. si dicit ĩtelligẽdũ auc. de mo. in prin. vbi r quo re ligionis ingressus omnẽ tollit irregularitatem. sed tu dic ẜm Pa. in. d. c. ij. ꝙ non tollit nisi tm̃ illā de qua est in iure exp̃ssum ꝙtollat̃. Jnducit bñ facilioreʒz dispensationem.
¶ Tertio tollit̃ per dispensationẽ pape vñ in omni irregularitate. pōt dispẽsare cũ oĩs irregularitas sit de iure positi uo. ij. q. vij. Jtẽ daniel ⁊ tʒz Jnnoc. de renũ. c. nisi in verbo irregularitas. ⁊ hoc cōiter tñr. Ep̃i aũt quō possunt dispen sare dictũ est ⁊ habes. s̃. dispẽsatio. §. v.
Jrrisio

Jrrisio

vide. s̃. Jnterrogatio in filia bus superbie. ⁊. s̃. derisio.
Jronia

Jronia

Vide ironia per. h.
Jstrio

Jstrio

Vide histrio per. h.
Judeus

Judeus

dicitur ille qui ad literam legem mosaycam sequitur tenẽdo circũcidẽdo. ⁊ alia legalia faciẽ do ad literā iō xp̃iani q̇ nimis adherẽt litere iudicare dicuntur de sacra. vn. c. vnica. §. pe. q facere nō debẽt. v. di. §. j. ⁊. vj. §. vlt. de cel. mis. c. cum matthe. §. ceteruʒz de consti. translatio.

Ad propositũ eorũ que in hoc. §. dicuntur ⁊ ꝙ iudeũ esse est: delictũ non ta men punibile per christianũ. sicut in he retico. gl. ⁊ doc. in. l. multũ. ⁊ ibi Alexā. ff. de verbo. obl. ⁊ Bar. ĩ. l. apud iulianũ .§. j. ff. de leg. j. ⁊ nō potest esse iudex nec notarius vt in aut̃. iusiurandum quod petatur ab his in prin. nec aduocatus. l. fi. ⁊ ibi Bar. C. de postu. licet bene arbi ter. l. iudei. in. fi. C. de iudeis. ⁊ debent iu dei contrahere matrimoniũ ẜm ius no strũ alias filij eorũ nō succedent ẜm Cy. in. l. in celebrandis. C. de emp. ⁊ in. l. ne mo. potest. ⁊ ibi doc. C. de iude. ⁊ contra hẽs cũ christiano obligatur si interueniat iuram̃entũ vt no. Alexā. post Bar. in prima const. ffoꝝ.
¶ Que sunt que prohibetur iude is in
1
*directe ab ecclesia q̇ christiani nō debẽt tollerare. Rñ. xvij. Primo ne habeāt cō munione assiduāt christianoꝝ maxime simpliciũ vñ christiani nō bẽt come de re cuʒz eis nec habitare: nec eos ad sua cōuiusa reciꝑe. xxiiij. q. j. nullus ⁊ c. oẽs | dicit tñ vgo in. d. c. oẽs ꝙ si cibos nō di scernũt licet comedere cũ eis. sed vbi ci bos discernunt nullo modo licet eorum quo aʒzima xp̃ianis est ꝓhibitũ come dere.  est cibꝰ discretꝰ ab eis qui inhibet̃. d. c. oẽs. Et clericus cōtrariũ faciẽs dʒz deponi ⁊ laicus excōicari. d. c. nullꝰ. Rodo. tñ tenet q ĩ necessitate liceret co medere. q verũ credo nō vt aʒzima sed vt panẽ. ⁊ no. ꝙ cōio in mercimonijs cũ iudeis nō ꝓhibet̃ nisi aliqñ in penam vt in. c. post miserabilẽ. de vsu sʒz solũ ni mia familiaritas. vt in. d. c. nullus. ⁊. c. ad hoc de iude. cũ similibus. vnde admũnitus nollẽs abstinere ab eorum ni mia familiaritate peccaret mortaliter. ¶ Sʒz querit̃ vtrũ liceat xp̃ianis eis ser
2
*uire. Rñ. pa. ĩ. d. c. c. ad hoc. Host. voluit ꝙ sic extra domũ sʒz in domo nō. c. iudei eodẽ sʒz pa. ⁊ meliꝰ dicit ꝙ nec extra do mum assidue cũ tex. ibi nō faciat mẽtio nem de domo. ⁊ lō prohibet̃ assidua familiaritas ⁊ cōtinua ↄuersatio tā in do mo quā extra domũ ꝓpterea xp̃iani ĩ fa miliari seu assiduo seruitio iudeoꝝ esse non debẽt. Jntellige qñ ꝑsone iudeorũ intersunt secus eẽt si edificiũ edificent ad vtilitatẽ iudeorum mercede constituta ⁊ huiusmodi vel laborent agros. facit. d. c. nullus.
¶ Vtrũ xp̃ianuspossit habere seruum iudeũ. Rñ. ꝙ sic. vt in. c. ⁊ si iudeos. e. ti.
3
*xxiij. q. viij. c. dispar. non tñ debet cũ eo morari ita ꝙ eum habeat familiarem. xxviij. q. j. sepe. ⁊. c. nullus. ⁊. c. oẽs.
¶ Vtꝝ liceat mulieribus xp̃ianis nutri
4
*re filios iudeoꝝ. Rñ. pa. ĩ. d. c. ad hoc ex glo. ⁊ Jo. an. ⁊. d. Anto. tenet ꝙ nō ne in domo ne extra domũ. Sʒz. d. Car. di cit ꝙ solũ ꝓhibent̃ in domo ꝓpter text. prefati. c. ad hoc qui dicit ĩ domo sʒz ego dico etiam extra domũ nō licere qñ nimia familiaritas ⁊ ↄuersatio ex hoc cō trahitur. alias extra domum non est ꝓhibitum. argu. d. ca. nullus iuncto isto c. ad hec.
¶ Sʒz nōne ep̃s poterit dispẽsare vt ẽt ĩ
5
*domo nutriāt. Rñ. pa. ĩ. d. c. ad hoc ꝙ nō ⁊ ira con suluit dñs cardinalis  ita ꝓ hibitio est in honorem fidei.
¶ Vtꝝ iudeus possit habere xp̃ianum
9
*ascripticiũ vł originariũ. Rñ. ꝙsicvt ĩ. c. multoꝝ. e. ti. sʒz seruũ nullo mōvt ibidẽ. ¶ Sco nō debẽt mederi xp̃ianis. vñ ĩ d. c. nullus. ⁊. c. oẽs ꝓhibet̃ xp̃ianis ne ĩ
7
*suis infirmitatibus iudeos aduocẽt ne ꝙ medicinas ab eis recipiāt dicit tñ gl. in. d. c. nullus q medicinalia pñt xp̃ia ni a iudeis emere ⁊ postea p̃parate ea. sʒz non medicinas preparatas.
¶ Tertio ꝓhibet̃ ne cũ xp̃ianis balne
8
*ent̃ in vno balneo sil. d. c. nullꝰ supradi ctam oĩa prohibent̃ laicis sub excōicatiōis pena clericis ꝟo sub pena deposi tionis. ⁊ sic peccant mortaliter cōtra fa cientes limitarẽ tamẽ de medico veruʒz nisi in casu necessitatis qñ aliũ habere nōposset.  necessitas facit licitũ quod alias nō est. c. ↄsiltũ in. fi. de obser. iesu hoc idẽ tenet Hug. ⁊ siłr est dicendũ qñ licet habeat aliũ medicum sʒz non sufficientem.
¶ Quarto ne iudei ex testamento chri
9
*stiani aliquid capiant. C. de iudeis. l. j. Jtem non potest aliquis. christianꝰ aliquid ↄgregatiōi iudeorũ vel iudeo aut pagano in testimonio relinquere. ⁊ si fe cerit etiā post niortẽ anathema iudicabitur. xxiiij. q. ij. sane el. ij. nisi legaret in tellige extreme necessitati alicuius.
¶ Quĩto ne ꝓcedāt in publico sine ha
10
*bitu distincto. vel sine quo discernant̃ a xp̃ianis vt ĩ. c. ĩ nōnullis eo. li. ⁊ hoc verũ tā ĩ masculis  ĩ feminis ⁊ debet esse parens signũ non suppliciavel mā tello ẜm doc. ĩ. d. c. ĩ nonnullis.
¶ Sexto ꝓhibet̃ eis ne nouas sinago
11
*gas erigāt. vt in. c. ↄsuluit eo. ti. possunt tm̃ anti quas reedificare. vel rumosas resarcire ita tamẽ ꝙ noua edificatio nō perdat anti formā  vbicũ mutat̃ prestina forma vt puta  fit preciosius vel magis amplum tunc dicitur nouuʒz edificium ⁊ cadit sub prohibitione no ui edificij vt probat̃ ex tex. istius. c. con suluit. Facit quod in similiter no. ĩ gl. ĩ c. ad monere. xxxiij. q. ij. ⁊ ĩ. c. presbyter. lxxij. di. que vult ꝙ sanguine lʒz vti illis | diebus quibus vtitur ouis ⁊ caseo licet nō liceat vti carnibus quasi sit mutata forma: ⁊ ꝑ cōsequẽs rei substantia. ⁊ ẽt facit quod no. in. c. causam. de testi. ĩ ꝟbo in tẽmpore ⁊ in glo. in. l. iulianus. §. sed ⁊ si quis. ff. ad exhiben.
¶ Sed quid si antiqua sinagoga ex to
12
*to corruit ⁊ funditus. R. pa. in. d. ca. cōsuluit ꝙ nō poterunt reedificare:  eẽt nouũ facere ex quo funditus est destructa. Facit ad hoc q legit̃ ⁊ no. in. l. ĩter stipulātẽ. §. sacrā. ff. de ꝟb. ob. vi bonā gl. in siłi ĩ. c. iij. de iure pa. Et no. ꝙ si no uas sinagogas erigere p̃sũpserĩt. l. lib. auri sũt puniẽdi. C.  iu. l. hacvictura. ¶ Septĩo nō possunt prefici alicui pu
13
*blico officio ĩter xp̃ianos. nec ad ali di gnitatẽvel ministeriũ. vt in. c. cũ sit. ⁊. c. pe. eodẽ. ⁊. xvij. q. iiij. cōstituit ⁊. d. c. nul lus. vñ in. l. fin. C. de iude. r ꝙ nullũ ho noreʒz: nullā dignitatẽ nullam preeminentiā ĩter xp̃ianos possunt habere. in tellige de nouo. secus etiaʒz in antiqua. quia tolleratur ⁊ per istā. l. infert Bar. ꝙ nō possũt doctorari cũ sit dignitas ⁊ preheminẽtia doctoratus. nec obstat. l. generaliter. §. fi. ff. de decurio. q̃ ꝑmittit iudeo promoueri ad dignitates  intelligitur inter seipsos iudeos nō inter xp̃ianos. vñ infert pa. in. c. ex specialieo dem ti. ꝙ etiā omne cōmertiũ ꝑ q xp̃ianis aliq grauamẽ posset ingeri est ꝓhibitũ iudeis ⁊ paganis. ⁊ iō lʒz vẽdat̃ eis redditꝰ regalis ⁊ possint illud eme re. vt ĩ. d. c. ex speciali. tñ collectio nō po terit ꝑ ipsos fieri sʒz ꝑ xp̃ianos.  sic col ligẽdo posset iudeꝰ cōmittere fraudes. ⁊ tenetur dare pauperibꝰ quicquid lucratus est ex tali officio. vt in. di. c. cũ sit. ⁊ hoc scm pronidentiam episcopi.
¶ Octauo ꝓhibet̃ ne in triduo añ pas
14
*cha ⁊ maxĩe ĩ die veneris sctā hostia vel fenestras aꝑta teneāt aut ĩ publicũ exeant ex eodẽ ti. c.  super his. ⁊ ĩ. c. non nullis.
¶ Nono ne decimas p̃diales retineāt.
15
*sed vt ecclesijs soluāt de deci. c. de terris. ¶ Decĩo ne testimoniũ dicāt ↄ̃ xp̃ianũ.
16
*de testi. iu. ĩmo repellunt̃ ab oĩbꝰ actibꝰ legitimis. ij. q. vij. alieni. ⁊ hocveꝝ nisi i casu heresis si q̇s ad eos reuerteret̃ tũc pro testibꝰ admittuntur. vt in ca. cōtra christianos. de here. lib. vj. sed bene coguntur christianum cōtra eos testimoniuʒz dicentẽ admittere: vt ĩ. d. c. iudei. ¶ Vndecimo non pñt cōuenire xp̃ianũ
17
*ap iudeũ: sʒz bñ ap iudices xp̃ianos: arbitriũ. in cā ciuili tñ pũt eligere iudeũvt. C.  iudeis. l. iudei. snĩa tñ dʒzexe qui ꝑ ordinariũ xp̃ianũ iudicẽ. vt ibi. ¶ Duodecimo ne emāt seruũ xp̃ianũvł
18
*nō xp̃ianũ si mō vult baptisari. c. j. ⁊. ca. vl. eodẽ. ti. vñ si iudeus emit xp̃ianũ ser uum vel qualitercũ acq̇rat statim effĩ citur liber nullo p̃cio dato. xxv. di. māci pia si vero seruũ nō xp̃ianũ emit ꝓ sibi seruiẽdo. tũc volũtate patefacta ꝙvult effici xp̃ianus statim vẽdicat sibi liber tatẽ nullo dato p̃cio. c. fraternitatẽ liij. di. si aũt talẽ nō xp̃ianũ emit nō ꝓ sibi seruiẽdo. sʒz causa mercimonij: tũc si fuit expositꝰ ad vẽdendũ infra tres mẽses q̃ incipiũt currere a die emptōis ẜm Ho. in. d. c. fi. vł ẜm Jo. an. ⁊ Pa. ĩ. c. j. eodem die quo petijt xp̃ianitatẽ tũc nō liberat̃ ab eius seruitute. nisi debet̃ iudeo. xij. solidi ꝓ quolibet bono ẜuo q̇ solidi dñt esse aurei ẜm. Vin. Go. ⁊ Pa. quoꝝ. lxxij. faciũt vnā librā auri. C. de susce. p̃po. ⁊ archa. l. quotiescũ certa sũma solidorũ. ⁊ videt̃ sentire glos. in. l. q̇cun. C. de seruis fugi. ⁊ ꝓ ista opintone facit gl. C. de fal. mo. l. si q̇s nũmos sʒzʒz Ber. ⁊ ho. in. d. c. fi. dabunt̃ de moneta q̃ est invsu in illo loco. ar. ff.  lega. iij. l. nimis. ⁊. ff. de leg. j. l. si seruus pluriũ §. si numerus ⁊ magis placet. ⁊ aduerte ꝙ dicit ꝓ seruo bono ergo defalcabitur si ille nō est ita bonus:  ibi bonꝰ accipit̃ pro optimo ẜm pa. in. d. c. j. si vero non exposuit venalem infra dictos tres menses tunc statim liberatur nullo precio dato. d. c. fina.
¶ Vtrum vernaculus. ĩ. natus ex ancil
19
*la iudei si vult effici christianus libere tur similiter. Rñ. ꝙ sic nullo dato precio l. deo nobis. C. de episcop. ⁊ clericis. §. vltimo.
¶ Sed quid si aliquis talẽ emat q̇ cau
20
*sa mercimonij fuerat emptus a iudeo. Rñ. ꝙ nō efficiet̃ eius seruꝰ sʒz restituet eip̃tiũ. xij. solidoꝝ. ⁊ erit oĩno a seruitute libertatis insti. de nox. ac. §. dominꝰ. ¶ Sed pone ꝙ nō hʒz preciũ. Rñ. ꝙ si sit
21
*ĩ manu iudei. puta  nemo est xp̃ianꝰ q̇ velit eũ emere: tũc nihilominꝰ libera bit̃. ⁊ hostiatim q̃reret p̃ciũ. ff. de manu mis. l. iiij. §. suis autẽ. vel si nullo mō p̃t habere seruiat sibi ꝑ quĩquẽniũ vt no. gl. xxxvj. q. j. de raptoribꝰ. si vero sit ĩ ma nu xp̃iani. tũc si alio mō hr̃e non potest p̃ciũ seruiet ei tantũ ꝙ seruitiũ cōpenset̃ cũ p̃cio: ⁊ sic liberat̃. ff. de ca. ĩ. l. bello hoc verum nisi preciũ fuisset datum ꝓ aĩa ⁊ nō animo repetẽdi. ar. ff. de nego. ge. l. nensenius. et. ff. de reli. ⁊ sump. fu. l. ⁊ si quis. §. idem labeo ait.
¶ Tertiodecimo ne vsuras exigant sed
22
*exactas restituāt. vt in. c. post miserabilẽ. de vsuris pñt ↄpelli ad hoc ꝑ principes ⁊ debẽt. vt in. d. c. q si non faciunt debent cōpelli ꝑ iudicẽ ecclesiasticũ cẽsura ecclesiastica vt dicit Host. ⁊ Jo. an. in nouella in. d. c. post miserabilẽ. Facit c. postulasti. de iudeis. ⁊ q ibi no. vnde principes terrarũ peccāt mortaliter non cogendo eos ad restituendũ vsuras. ⁊ similiter xp̃iani si ipsis non restituentibus mouerent̃ ne cũ eis haberẽt cōmertiũ si post monitionẽ eis factā cō mertiũ cũ eis haberent. vt in. d. c. post miserabilẽ. ⁊. c. quāto. de vsuris.
¶ Quartodecimo ne intẽtet ↄ̃ catholi
23
*cam fidem quic detestabile. sicut est ꝙ nutrices xp̃iane proijciant lac ĩ latrinas post susceperunt corpus xp̃i. vt ĩ c. ⁊ si iudeos eodem ⁊ hmōi.
¶ Quintodecimo ne quẽ q̇ nō est sue
24
*nationis aut secte p̃sumāt circuncidere etiā si sit eoꝝseruꝰ. vt. l. vnica. C. ne xp̃ia nũ mā. ⁊ ibi est eis pena capitalis. i. ꝑpetui exilij qui r capitalis. vt. ff. de penis. l. rei capitalis. aliquando r mors naturalis vt ibidem in princi.
¶ Sextodecimo ne iudeus xp̃ianam in
25
*vxorem accipiat. l. ne quis. C. de iudeis quod si fecerit crimine adulterij punietur vt ibidem.
¶ Decimoseptĩo ne fidẽ catholicā ĩpu
26
*gnet ꝑuerso dogmate alit̃ pena sanguinis punit̃. vt ĩ. d. l. hac victura ĩ oẽ euũ. ¶ Vtrũ eccłia possit punire iudeos et
27
*paganos si delinquũt. Rñ. ꝙ sic si delinquũt ↄ̃ naturalẽ  illaʒz oẽs recipiunt. Jtẽ iudeos si agũt ↄ̃. l. veteris testamẽti ẜm Aug. deam. in lib. de ptāte pape.
¶ Jtẽ no. ẜʒz eũdem ꝙ iudei per papā ⁊
28
*alios ṗncipes q̇bꝰ subdunt̃ debẽt cogi ad laborādũ manibꝰ ꝓprijs: alias fiũt ꝑticipes turpis lucri⁊ pctōꝝ q̃ faciunt: nec obstat. c. sicut de iudeis. vbi dicitur ꝙ nullꝰ exigat coacta seruitia ab ipsis nisi cōsueta  illud intelligit̃ de seruitijs. ad vtilitatem dominorum solum.
¶ Jtem no. ꝙ puniunt̃ pena ignis quā do aliquem ex suis qui vult christianꝰ
29
*esse satis aut alio furoris genere inten tant. vt. l. iudeis. C. de iudeis.
¶ Que ꝓhibent̃ xp̃iani facere cōtra iudeos. Rñ. ꝙ nouẽ. ¶ Prĩo ꝙ violẽter nō
30
*debẽt cogi ad fidẽ. vt ĩ. c. sicut de iudeis de qͦ dic. vt. s̃. baptismꝰ. vj. §. xij. ¶ Secũ do ꝙ nō offendant̃ ne in ꝑsonis ne in bonis sine iudicio terrene ptātis. d. c. sicut iudei. ¶ Tertio ꝙ non ĩpediant̃ obseruare suas cōsuetudines ĩ suis festi uitatibus dũmō nihil faciant in oppro brium xp̃ianorum. xlv. di. q̇ sincera. ⁊. d. ca. sicut iudei. ⁊. l. iudeis. C. de iudeis.
¶ Quarto ꝙ nō exigant̃ coacta seruitia ab eis que nō sunt consueti facere. d. c. sicut. de quo dic. vt. s̃. baptismꝰ. vj. §. xij. ¶ Quinto ꝙ nō fodiātur eorum sepulchra siue corpora humata obtẽtu pecunie nec eorum cimiteria quis mutilet vt inuadat. d. c. sicut. et contra facientes christiani sunt priuandi officio ⁊ beneficio si sunt clerici: si laici excommunicandi vt in. d. c. sicut. ¶ Sexto ꝙ non de bent in sabbatis eorum ad iudiciũ trahi. C. de iudeis. l. die sabbati. ⁊. d. ca. sicut. ¶ Septimo ne impediant̃ sua ꝓut melius poterunt vendere sicut nec christiani. C. de iudeis. l. nemo. ¶ Octauo ꝙ si conuertantur ad fidem non spoliẽ tur bonis iuste acquisitis. Ne debita | successiōe. ⁊ si ablata fuerint precipitur ptātibus eoꝝ locorũ sub pena excōicationis ꝙ ea faciāt restituere. c. iudei. el. ij. eo. ti. ex quo infert Pa. ꝙ nō perdunt agnationẽ suā. vnde debent succedere attinẽtibꝰ suis ⁊ multominus bona legitime acquisita cuiꝰ ↄtrariũ existimāt vulgares q extraneum est. ¶ Nono ꝙ nō prohibeantur cōuerti ad fidem ⁊ ba ptismũ suscipere etiā si sunt serui xp̃ianorum. arg. c. due sunt. xix. q. ij. remanebit tamẽ seruus si prius erat seruus ali cuius xp̃iani: cũ seruitus sit approbata de iure diuino ciuili ⁊ canonico. xij. q. ij. ⁊ si quos vs ad. c. ecclesiarũ dulcius tñ tractandus est  alij serui qui nō sunt xp̃iani. ar. de ma. ⁊ obe. per tuas.
¶ Vtrum eoꝝ filij sint baptisandi ipsis
31
*inuitis. vide. s̃. baptismus. vj. §. xj.
¶ Vtrũ ecclesia peccet permittendo iu
32
*deos ritus suos obseruare. Rñ. ꝙ nō  nō approbat sed ꝑmittit q aũt ꝑmitti mus nolentes p̃cipimus. c. ↄcedimꝰ.  maloꝝ hoĩm volũtatem ad plenũ non possumus ꝓhibere. xxxj. q. j. hac rōne.
¶ Vtrum pecunia ⁊ alijs blandimẽtis
33
*possemus allicere iudeos ⁊ alios ĩfidedeies ad fideʒz. Rñ. gl. ĩ. c. debet hō. xxiij. q. iiij. ꝙ sic. allegat. c. q autẽ. xxiij. q. vij. ⁊. c. qui sinceram. xlv. di. Similiter sub tali conditione potest xp̃ianus aliquā ducere invxorẽ vt fiat xp̃iana. viij. q. j. ca ue. ⁊ sic ĩ spũalibꝰ licite fit pactũ. vbi agi tur de cōuersiōe alicuiꝰ ad fidẽ. ⁊ sic nō obstat. j. q. ij. pio.  aliud ẽvẽdere donũ dei vel aliud spũale. Aliud propter temporalia inducere ad spiritualia:  primum illicitum. de simo. per totum. sed non secundum vt iuribus preallegatis. vñ Siluester dona promisit conuertentibus. vt no. in. d. c. pio. ⁊ capitulum pio. loquitur de dono religionis. q pecunia minime debet vendi. de quo vide simonia. iij. §. vj.
¶ Vtrũ bona vsurarioꝝ iudeorum pos
34
*sint ab aliquo vel dono vel exactiōe vel rōne pene vł quocũ alio titulo iucrati uo vel oneroso acceptari. Rñ. ꝙ sic dum modo nihil ↄ̃ iustitiā fiat: sʒz retineri an possint distingue:  si sunt non soluẽdo restituenda sunt non ipsis sed quibus debẽt ipsi: si vero sunt soluẽdo. dic vt. j. Restitutio. j. in ꝟ. vsurarius. §. xij.
Judex

Judex

quis pōt esse. Rñ. ꝙ q̇libet q̇ nō ꝓhibet̃. ar. c. cum apud. de sponsa. ⁊. l. mutus. ff. de procura.
¶ Sʒz qui sunt qui ꝓhibent̃. Rñ. ꝙ sur
1
*dus mutꝰ ⁊ ꝑpetuo furiosus impubes femine seruus excōicatꝰ. Jtẽ cōsanguinei rei ⁊ inimici actoris vel alia causa suspecti. Jtem imperiti seu illiterati de quibus omitto breuitatis causa.
¶ Vtrum iudex vel prelatus malꝰ pec
2
*cet iudicādo subditos. Rñ. ẜm Alexā. ĩ iij. ꝙ sic mortaliter de quo dic vt supra Correctio. j. §. iiij.
¶ Vtrũ iudex possit iudicare sine acto
3
*re. Rñ. ꝙ ordinarie ꝓcedẽdo nō facit. c. si legitimꝰ. de accu. extra ordinarie aũt sic. vt in inquisitione. ⁊ denunciatione. vt. s̃. Jnquisitio ⁊ denunciatio.
¶ Vtrum iudex possit compellere par
4
*tes ad faciendum compositionem. Rñ. ꝙ si causa est ciuilis ꝙ non: nec etiā ṗnceps ex potestate ordinaria. l. j. ff. de noui ope. nunc. tamen si lis est longa ⁊ intricata multum. ita ꝙ de facili non pōt decidi iudex potest compellere partes adcōcordiā. tex. videt̃ iudicio meo. in. c. placuit. xc. di. dicit etiā Pa. in Rub. detreuga. ⁊ pa. q ad pacem bene potest ⁊ dʒz reducere partes: ⁊ etiā cōpellere tam iudex secularis  ecclesiasticus respectu subditoꝝsuoꝝ. xc. di. si q̇s cōtristatꝰ. c. placuit tenet etiam Bar. in. l. cōgruit ff. de officio. presidis.
¶ Vtrũ iudex possit compellere ne po
5
*tentiores viri cōtumelijs afficiāt viliores. Rñ. ꝙ sic ⁊ tenet̃. l. illicitas. §. ne po tẽtiores. ff. de officio presi.
¶ Vtrum iudex teneatur ⁊ possit cōpel
6
*lere aduersariũ ad prestañ. cautionem de nō offendẽdo nec actorem nec suos quādo talis verisimiliter timens ĩplorat eiꝰ officiũ. Rñ. ꝙ sic. vt in. d. §. ne po tentiores ⁊ ibi ꝑ bar. ⁊ bonus tex. ĩ. l. de nunciamus. C. de his q̇ ad ec. cōfu. ⁊ ibi Cyn. facit tex. in. c. de benedicto. xxxij. | q. j. ⁊. iij. c. literas in fi. de re. spo.
¶ Vtrũ iudex teneatur ex necessitate of
7
*ficij purgare prouinciam malis hominibus. Rñ. ꝙ sic. text. est in. l. iij. ⁊. l. congruit. ff. de offi. presi. propter quod dicit Bal. in. l. gallꝰ. ff. de libe. ⁊ postu. ⁊ Raphael ⁊ Jmo. ꝙ licet statutũ ciuitatis dicat ꝙ potest punire: ꝙ si ꝟbũ pōt: im portat necessitatem. d. l. gallus in prin. Et ideo si non facit tenetur de negligẽ tia. Facit quod no. Bal. ⁊ Ang. in. l. mā cipia. C. de seruis fugi. debet ergo iudex delicta ĩquirere aliter tenebitur in syndicatu⁊ hoc verum in iudice qui ha bet merum imperium. l. imperium. in prin. ⁊ quod ibi no. Bart. ⁊ in. l. iubere cauere. ff. de iur. om. iud. ⁊ ĩ. l. j. ff. de offi cio eius cui manda. est iu.
¶ Vtꝝ iudex possit aliq̇d petere ꝓ labo
8
*re ĩ iudicādo. Rñ. ꝙde iure canonico iu dex ordinariꝰ vel delegatꝰ ecclesiasticꝰ nihil pōt petere. vt ĩ. c. cũ ab oĩ. de vi. et ho. cle. ⁊. c. statutum. de rescrip. li. vj. ⁊ lʒz loquat̃ de delegato tñ idẽ tenet̃ in. d. c. cũ ab oĩ ꝑ Pa. ⁊ Jo. an. ⁊ ceteros de ordi nario. ẽ etiā gl. ĩ. c. nō lʒz. xj. q. iij. de iure ꝟo ciuili ordinariꝰ secularis petit sportulas solũ: nec aliud pōt petere. iij. q. iij. differatur quia sportule sunt munera a lege nō diffinita. vt in aut̃. generałr. C. de epis. ⁊ cle. Delegatꝰ vero etiā a prin cipe nō habet nisi duos aureos in ṗnci pio ⁊ duos in fine quādo causa excedit cẽtũ aureos q si non excedit nihil ha bebit. in aut̃. de iudi. §. ne autem labor no. gl. in. d. c. cũ ab oĩ. Excipiunt̃ esculẽ ta ⁊ poculenta. i. comestibilia et potabi lia si sunt talis qualitatis ꝙ in paucis diebus possint cōsumi ẜm. Arch. ⁊ glo. in. d. c. statutum. ⁊ sint ex mera liberali tate oblata:  sic possunt ab omnibus rectpi. Alia aũt oĩa etiam si sit vnꝰ denarius ꝓhibentur omnes iudices acci pere. vt. ff. de officio presi. l. plebiscito et l. solent. ff. de offi. ꝓcon. no. gl. in. l. iij. C. de ↄdi. ob tur. cāʒz facit. l. j. C. de pe. iud. q̇ ma. iudi. etiā si recipiant vt expediāt causam. ⁊ recipiunt alia p̃ter predicta esculenta ⁊ poculẽta tenentur restituere de necessitate ar. d. c. statutuʒz. ⁊. c. exi ges de cẽsi. li. vj. imo si sit iudex delega tus ecclesiasticus qui talia recipit non potest liberari ex remissione sibi facta a dāte talia nisi restituat ⁊ si restitueret in fraudẽ vt postea ille sibi donaret nō valeret secundũ glos. in. d. c. statutum. Secus autem si sine fraude restitueret ⁊ ille postea liberaliter iterũ donaret se cundũ glo. predictam. sed ego vern cre do si post iudicium finitum sine fraude dat liberaliter aliter non.
¶ Vtrum officiales inferiores ⁊ nuntij
9
*⁊ huiusmodi possint aliquid exigere a litigātibꝰ ⁊ huiusmodi. Rñ. secundum Alex. de ales. in. iij. parte sum. ꝙ sic secũ dum consuetudinem terre. sed per vim vel immoderatam improbitatẽ recipere non possunt. ⁊ hoc quando nō habẽt redditꝰ deputatos. Hos. tamen in sum. tenet ꝙ etiam si habent redditus depu tatos possunt aliquid paruum recipere dummodo non per vim vel improbita tem immoderatam. Assessor vero nō po test si habet salarium deputatuʒz aliter tenetur restituere. ar. c. cum ab omni.
¶ Sed quid si iudex secularis habet ꝓ
10
*ficisci extra domiciliũ. Rñ. ꝙ siue sit iudex ordinarius secularis: siue eius dele gatus potest petere expensas. d. c. statu tum. sicut ⁊ testis cum proficiscitur extra domicilium. iiij. que. iij. §. venturus  nemo cogitur militare suis sumptibus: ea tamẽ moderatione partes enor me damnum patiantur. argu. x. que. iij. illud ⁊ si pauperes litigantes sint tunc debet abstinere etiam a sumptibus iudex delegatus. vt in. d. c. statutum. et or dinarius etiam secularis non debet ha bere sportulas. in aut̃. de man. princi. §. si tibi quo.
¶ Sed nunquid delegatus ordinarij
11
*Ecclesiastici sic habebit expensas cum proficiscitur extra domicilium sicut delegatus principis vel ordinarij secularis. Rñ. quod sic taʒz pro victualibus  pro vecturis equorum et similium nisi esset delegatus ad vniuersitatem causa rum vel ad vnam ⁊ maliciose quia tunc | ordinarius hʒz ꝓuidere de suo. ar. cap. inter cetera de offi. or. ⁊ gl. ĩ. d. c. statutũ. sed glo. in. d. c. cũ ab oĩ. tʒz indistincte ꝙ nō pōt delegatꝰ ordinarij. sed ordinarius debet sibi facere expẽsas. sed opinio prima videtur magis equa.
¶ Vtrũ ordinariꝰ eccłiasticꝰ siłr possit
12
*petere expẽsas qñ ꝓficiscitur extra domũ. Rñ. ꝙ nō nisi cũ ꝓficiscitur pro cōsecratiōe ecclesie vt in. c. cũ sit romana de simo. Et cũ visitat prouinciā suā. de censi. c. cũ apostolus. ⁊. c. exigit eo. li. vj. ¶ Vtrũ iudex ordinariꝰ aut delegatꝰ q̇
13
*recipere possunt expẽsas teneant̃ com putare illas. q̃s domi fecissent. Rñ. gl. te net q sic ĩ. d. c. cũ ab oĩ. sed Pa. in. d. c. cũ ab oĩ. tenet ꝙ non. ⁊ magis est benigna quamuis prima sit tutior.
¶ Quid si delegatus eccłiasticꝰ nō hʒz
14
*redditꝰ vel beneficiũ eccłiasticũ sufficiẽs vnde viuat. Rñ. pa. ĩ. d. c. cũ ab oĩ. ꝙ poterit petere id q pōt petere iudex delegatꝰ ṗncipis secularis vt dixi. s̃. ꝑ ar. a ↄ̃rio sensu: sʒz magis mihi placet ↄ̃ria opinio ꝙ nō possit nisi forte ꝓpter talẽ cām occuparet̃ ab aliquo honesto exercitio de quo viuit tunc tenerẽ opinionem Pa. veram.
¶ Vtrũ ↄsuetudo excuset seu valeat q̃
15
*dant̃ sportule ordinario ⁊ delegato ecclesiastico. Rñ. d. Car. in cle. statutũ de elec. distinguit ꝙ aut p̃cessit exactio. et sic nō valet nec excusat talis consuetudo. aut cōsuetudo non habuit ortũ ab exactiōe ⁊ sic pñt ꝑtes cōpelli ad obseruādum laudabilem cōsuetudinẽ. c. ad apostolicā. de simo. Sʒz hec distinctio qͦ ad primũ est vera  qñ p̃cessit exactio ẽ ↄ̃ honestatẽ ⁊ mẽtẽ istiꝰ. c. cũ ab oĩ. et facit. c. ex multis. j. q. iij. sʒz quo ad ẜʒz nō credo verā:  si nō p̃cessit exactio sic cũ sit ex mera liberalitate donatum nō in ducitur ↄsuetndo: sʒz q̃libet donatio ha buit effectũ suũ iuxta ea q̃ not. in glo. ⁊ Bar. in. l. cũ de in rẽ verso. ff. de vsuris. Facit. l. si certis annis. C. de pac. nec va let. d. c. ad apostolicā.  loquitur qñ ali q̇d fuit datũ in piā cām:  tũc vident̃ voluisse laici ĩducere ↄsuetudinẽ: et tō dico cũ gl. in. d. cle. statutũ de ele. et Jo. an. Pa. ⁊ cōiter doc. in. d. c. cum ab oĩ. ꝙ nō valet talis cōsuetudo ⁊ lʒz cardinalis dicat vbi. s̃. ꝙ nō peccat mortałr recipiendo dũmodo nō immoderate qñ est cōsuetudo  hʒz ꝓ se doctores famosos ꝓ hoc iuxta no. ff. de re iudi. l. cũ pre latis ⁊ de postu. prela. c. vnico li. vj. hoc nō credo veꝝ nisi in eo qui nescit discernere q̃ sit verior opinio ei quis habeat validiores rōnes: nec etiam credo istuʒz excusari a restitutione fienda.
¶ Vtrũ iudex ordinariꝰ vel dlegatꝰ ec
16
*clesiasticꝰ possit a partibus petere salariũ pro assessore. Rñ. ẜm cōiter doc. ĩ. d. c. cũ ab omni. ꝙ nō ordinarius  dʒz sci re canones de q̇bus versat̃ corā se. Et ideo si nescit ⁊ ĩdiget assessore ꝓuideat de suo. Delegatꝰ tamẽ licite petit dum modo fraudulẽter nō faciat: vt puta:  dicit se indigere cum non indigeat. d. c. statutũ. §. assessore. vel ꝑticipare vult in lucro cũ assessore.  sic cũ faciat frau dẽ legi peccaret mortaliter⁊ teneret̃ ad restitutionem partibus.
¶ Vtrũ salariũ possit petere pre nota
17
*rio. Rñ. delegatꝰ pōt. dũmō nō partici pet ipse cũ eo. vt in. d. c. statutum. sed de ordinario dubitat̃.  videtur ꝙ de suo debeat prouidere suis officialibus sed ego credo ꝙ possit petere.
¶ Vtrũ datũ iudici nisi in casu ꝑmisso
18
*possit repeti. Rñ. ꝙ si dedit vt corrũperet iudicẽ sic nō pōt repetere. ⁊ ẜm gl. ĩ c. qui recte iudicat. xj. q. iij. cōiter sic pre sumitur. ideo multi tenẽt ꝙ nō repetit̃ sʒz si dedit vt iustā daret snĩaʒz  ałs no lebat dare vł vt nō daxet ĩiustā ⁊ sic nō liberatur iudex dādo pauperibꝰ  repetere pōt in cōscientia: vbi non stamꝰ presumptiōi sed veritati. j. q. j. iubemꝰ de simo. nemo. xj. q. iij. nō lʒz. Si aũt dedit simpliciter vt iudicet amittit princi palem causam. vt. ff. de cōdi. ob. causaʒz. l. iij. in prin. ⁊ sic nō repetet sicut quando dat vt pro se iudicaret. facit gl. in. d. c. qui recte quod limito veꝝ nisi quādo aliter nolet iudicare. nisi daret  pos set repetere ⁊ sibi teneretur restituere | ¶ Vtrũ cōmittat̃ simonia dādo pecu
26
*niam ꝓ snĩa. Rñ. gl. j. q. iij. vẽdentes. ꝙ nō  in ꝓphanis nō ↄmittit̃ simonia lʒz grauiter peccet: nisi in casu qñ iudex aliter nō vult dare iustam snĩaʒz  tũc nec peccat cũ redimat vexationẽ suā sʒz pōt dici ẜʒz pa. ĩ. d. c. cũ ab oĩ. ꝙ si do pe cuniā vt habeā snĩaʒz ꝓ me q̃volo ↄseq̇ spiritualevel annexũ sibi: ꝙ tũc sit simo nia. Sʒz ego nō admitto hoc in casu pre dicto. s. cũ iudex nō vult sine pecunia iu stā dare snĩam:  cũ redimā vexationẽ meā nō credoꝙsit simonia si mō habeo iam ius in tali re. secus si ꝑ snĩaʒz de no uo acquirerẽ  sic esset vera opi. Pa.
¶ Vtrũ snĩa lata intercedẽte pecunia
20
*sit nulla ip̃o iure. Rñ. gl. in. d. c. cũ ab oĩ ⁊ sequit̃ Pa. ꝙ sic. j. q. vj. §. venales. C. qñ ꝓuo. nō est ne. l. veniales. in tex. ⁊ in gl. snĩa tñ arbitri tʒz: lʒz agẽs ex ea repellat̃ exceptione doli. C. de arbi. l. iij. ⁊ in glo. predicta secus si per gratiā datur  tũc non est nulla ipso iure sʒz datur restitutio. vt in. di. glo.
¶ Vtꝝ iudex teneat̃ ad restōnẽ ꝑtis si
21
*eiꝰ negligẽtia aliq dānũ incurrit. rñ. gl. ĩ. c. qm̃ ↄ̃.  ꝓba. ĩ ꝟbo negligẽtia ꝙ sic ⁊ eā sequũtur do. pa. aũt. ĩ. d. c. qm̃ cō tra ait ꝙ ĩ foro aĩe vera opinio si fuit ĩ dolo vel lata culpa. alias nō. sed de hoc dico latius. s̃. culpa. §. v. ⁊. vj.
¶ Sʒz qñ dr̃ ↄmittere negligẽtiā. rñ. h.
22
*ꝙ tũc qñ negligit terminare cāʒz vel ha bere tabellionẽvł aduertere q̇d scribat̃ vł nō ꝓuidet  aduocatovt tenet̃. vt. s̃. dictũ ẽ. Aduocatꝰ. §. x. vel nō curauit re uoluere libros ⁊ hmōi q̃ suo offō incumbũt multo magis tenetur si ex dolo dat dānũ. vñ si ini snĩaʒz dedit vel aliq̇d ali fecit cōtra ↄscĩam ⁊ cōtra iustitiā ĩ grauamẽ alteriꝰ ꝑtis vltra restitutionẽ ad ĩtereẽ ad quā tenet̃ vt. C.  pena iudi. q̇ ma. iu. l. nouo iure. xj. q. iij. quatuor. xxiij. q. ij. dñs deꝰ. ⁊. q. v. administratores si ẽ eccłiasticꝰ iudex ordinariꝰ vł delegatꝰ si ↄ̃ ↄscĩ am ⁊ ↄ̃ iustitiā hoc fecitip̃o facto ẽ suspẽsus ꝑ annũ ab exe cutione officij vt ĩ. c. cũ eterni. de re iudi. li. vj. si vero dānificau it partẽ ꝑ im prudentiā sic tenet̃ siłr adrestitutionẽ: in culpa. n. fuit cũ se ĩsufficiẽtẽ sciuitvł scire buit. ⁊ tñ cāʒz iudicare p̃sumpsit. ⁊ hoc verũ ĩ ordinario: delegatꝰ aũt q̇  necessitate obediẽtie iudicat. ⁊ bona fi de ⁊ de cōsilio peritoꝝ: lʒz iniuste iudicet nō tenet̃ ad restōnẽ. nec peccat sed eiꝰ assessor tenebit̃. l. ij. ff. ꝙ q̇s iur. si mō eũ elegit q̇ habebatur ꝓ docto ⁊ bo ne opiniōis ⁊ ita credidit eũ doctũ ad hoc ałs nō excusaretur si vellet ꝓcedere ẜm caput suũ vel imperitũ vel malũ scienter eligere assessorẽ ẜm Rod.
¶ Vtrũ iudex incidat in penā statuti
23
*imponẽtis penā nō termināti snĩaʒz in fra certũ diẽ si nō terminat. Rñ. pa. ĩ. c. lʒz de ꝓba. ꝙ sic si fuit requisitꝰ  nō te netur impẽdere offm̃ suũ ad vtilitateʒz priuatā nisi req̇rat̃. vt ĩ. l. iiij. §. hoc aũt ff. de dā. infec. ⁊ ibi Bart.
¶ Vtrũ iudex secularis teneat̃ prestare
24
*brachriũ suũ iudici ecclesiastico. Rñ. ꝙ si eiꝰ subditꝰ resistit sibi de iure vt puta. precepit ei aliq̇d appellauit ad superiorẽ. ep̃s dicit ꝙ nō pōt ⁊petit brachiũ seculare cōtra eũ. tũc dico ꝙ non tenet̃. ita no. pa. ĩ. c. j. de off. or. secus si resistit ei de facto vt ibi no. Jdẽ dic in exẽpto qui allegat exẽptionẽ quā ep̃us nō ad mittit appellat nō tenetur iudex secularis ep̃m iuuare.
¶ Vtrũ iudex post latā snĩam diffiniti
25
*uā possit eā interpretari seu declarare. Rñ. ꝙ nō inferiores nec arbiter. maiores aũt bene pñt declarare sed nō mutare aut corrigere. vide in. c. j. de postulando in glo. ⁊ quod ibi no. ⁊ pa. ibidẽ inter locutoriam vero snĩam potest cor rigere ⁊ reuocare de accusa. c. qualiter ⁊ quando el. j.
¶ Virũ iudex possit penam minuere
26
*vel augere. vide. j pena. §. xviij.
¶ Vtrũ nō cōdẽnans partẽ aduersam in expeñ. teneatur ip̃e de suo restituere
27
*alteri parti Rñ. ꝙ sic. l. sancimꝰ. C.  iud. quod limitat gl. in. c. fi. de rescrip. verũ si fuit petitum alias non.
Judicare.

Judicare.

Lemma
Vtrum liceat ex suspĩtio ne vide. j. presumptio.
¶ Quid ẽ iudicare simpliciter ⁊ pure.
1
*Rñ. non est remouere ordinẽ iuris sed tantũ subtilitatẽ pernitiosam  predi ctaverba importāt ex suo proprio signi ficato idẽ ꝙ sine malitia ⁊ sine plica et inuolutiōe. ad hoc gl. in cle. sepe de ꝟb. sig. in verbo simpliciter ⁊ ordo iudicia riꝰ nō est inuẽtus ad inuoluendũ vt ĩ c. dilecti filij de iud. ⁊ ideo nō remouebit̃ ẜm Pau. in. d. c. dilecti.
¶ Quid si dicatur ꝓcedas sine solenni
2
*tate iuris. Rñ. pa. in. c. dilecti ꝙ cẽsetur sublata solẽnitas iuris ciuilis ⁊ canoni ci sed nō diuini et iurisgentiũ. ⁊ iō duo testes sufficerent lʒz forte plures requirerẽtur. ⁊ similiter etiā si sunt infames:  ĩfamia est de iure positiuoĩ. c. ꝑ tuas de si. nō tamen recipiunt̃ nō citata par te  citatio est species defensiōis que est de iuregentium nec pōt tolli cle. pa storalis. de re iudicata.
¶ Quid si dicat̃ iudices ꝓut volueris.
3
*Rñ. pa. vbi. s̃. ꝙ ĩtelligit̃ solũ dolus exclusus ar. in. l. creditor. §. lucius. ff. mā. ⁊ iō nō pōt tollere ius alterius sine cau sa. sicut nec cōmittẽtes  nemo plꝰ iu ris in aliũ transfert  ipse habeat de dote post diuor. resti. c. nuper ⁊ ꝓpterea dicit Bar. in extrauag. ad repri. ꝙ il le cui committitur vt faciat ꝙ vult vel sicut libuerit: lʒz non teneatur sequi regulas iuris ciuilis remanet tñ ligatus regulis iuris naturalis gentiũ. seu na turalis equitatis. quod idẽ estvt in cle. pastoralis de re. iu. vbi imperator inualide egit.  excessit regulas iur is naturalis.
¶ Quid si dicatur iudices scʒz verita
4
*te ⁊ eq̇tatẽ. Rñ. pa. ĩ. c. literas  iur. coł. q debẽt seruari solẽnitates etiā rigorose iuris positiui. do. an. dicit q rigorosas nō tenet̃ seruare ⁊ placet mihi.
¶ Quid si dicat̃ iudices ꝓut tibi vide
5
*bitur. Rñ. pa. in. c. j. de iu. q dʒz iudicare iudicio intellectus cui cōgruit hoc verbũ videbitur. ita no. Bar. ĩ. l. q̇d tñ. §. si arbiter. ff. de arbit. ⁊idẽ cũ dr̃ reliu qͦ vel cōmitto arbitrio tuo vel prudẽtie tue vł iudicio tuo tũc denotāt arbitriũ boni viri rōne regulati sicut cũ dicit̃: vt visum tibi fuerit vel tibi videbitur. ita no. Pa. ĩ. c. j. de seq̃. pos. similiter hec ver ba si extimaueris si arbitratꝰ fueris. si tibi placuerit. vt probatur in. l. fideicōmissa. §. . ff. de leg. iij. ⁊ ĩ. l. thays. §. sororẽ. ff. de fideicō. li. vbi tex. not. vide tex. cũ gl. ĩ. c. ij. de cor. vicia ⁊ ꝑ Bar. in extrauagāti ad repri. ⁊ pa. ĩ. c. j. de cōsti. Et iō tenetur seq̇ oẽs regulas iuris ciuilis ẜm Bar. ĩ. d. extrauag. alleg. l. j. ff. de arbi. ⁊ ꝓpterea aduerte ꝙ oĩa ꝟba exceptis istis volo libet arbitriũ plenũ vel liberũ vt ibideʒz no. Bar. ĩportat ar
6
*bitrium boni viri.
¶ Quid si dicat sine strepitu ⁊ figura iudicij simpłr ⁊  plano. Rñ. cle. sepe  ꝟb. sig. ⁊ ibivideas qnomodo pōt omittere omnia que nō sunt de iure gentiũ vel naturali.
¶ Vtrũ iudicāduʒz sit ẜm allegata ⁊ ꝓ
7
*bata an ẜmꝙ iudex cognoscitveritatẽ. Rñ. ꝙ diuersoꝝ fuit diuersa opini. Jo. ⁊ Arch. lij. q. vij. iudicet Ber. ⁊ hos. de of fic. or. c. j. Jnn. de cẽsi. c. venerabilis. ho sti. de post. p̃. c. bone el. j. tenẽt ꝙ si agatur ĩ forma iudicij sic iudicabit ẜʒz alle gata ⁊ ꝓbata potius  ẜm veritatẽ. ff. de of. p̃si. l. illicitas. §. j. di. c. iudicet. ij. q. iij. summoꝑe. vj. q. ij. si tm̃ ⁊. c. placuit.  aliud facit vt iudex ali vt hō. vt in d. c. ij.  of. or. xxiij. q. iiij. si eccłia. ⁊ iō iu dicabit ẜʒz cōscientiā quā habet vt iudex nō quā hʒz vt hō. ĩ. d. c. ij. ⁊ de of. de leg. pastoralis. §.  ꝟo facit. c. si oĩa vin dicāda. vj. q. j. hosti. tñ ⁊ Archi. dicũt ꝙ si ĩminet periculũ aĩe vel leditur publi ca vtilitas  tũc iure ⁊ de facto supple re pōt ⁊ dʒz ꝓ periculo aĩe. q possit facit de elec. cũ vobis. §. his igitur. de excep. exceptionẽ ꝓ vtilitate publica. ar. C. de ꝓcu. l. litẽ. ff. de post. l. qͦs ꝓhibet. Hugo. tʒz ꝙ nullo mō dʒz iudicare cōtra veritatẽ sʒz debet delegare causam. ff.  iuris. om. iu. l. p̃tor. Rod. dicit ꝙ si inno centẽ ↄdẽnet ad mortẽ vel mutilationẽ mẽbroꝝ aut ↄdenandũ exponat ẽt ad preceptũ superioris ꝙ peccat mortaliter. Secꝰ aũt esset in alijs penis pecu|pecuniarijs vel causis ciuilibꝰ gl. in. c. pastoralis. de offi. ordi. ⁊ ĩ. c. j. de offi. or. li. vj. ⁊ Ric. in quoł. iij. q. xxv. ⁊ Tho. se cũda sce tenẽt cũ prima opi. sʒz saluo meliori iudicio ego dico ꝙ aut iudex ꝓ cedit in iudicio aut extra iudiciũ. Si ĩ iudicio sit tene ꝙ nullo mō pōt iudica re cōtra veritatẽ quā ꝓ certo scit nisi cũ pctō mortali siue simꝰ in criminalibꝰ siue in ciuilibꝰ. tũ prĩo  est cōtra p̃ ceptũ diuinũ. Exo. xxiij. nō suscipiesvo cẽ mẽdaci ⁊. j. ne ĩ iudicio plurimoꝝ acquiesces snĩe vt a veritate deuies et post ĩnocentẽ⁊ iustũ nō occides: tũ etiā  dicitur in. ca. qui scandaliʒzauerit de regu. iu. vtiliꝰ scādalũ nasci ꝑmittit̃  veritas deferatur. Hec ibi ⁊ in. c. postu latus do. iij. q. vij. dr̃ ꝓ nō ante iudicādũ est  cōsciẽtiā nostrā reuertamur ⁊ q̇d placeat deo siue displiceat debemꝰ dirimere ⁊ in. c. tũc. xj. q. iij. dr̃ tũc vera est absolutio presidẽtis cũ interni se q̇tur arbitriũ iudicis. og a cōtrario nec absolutio ⁊ multominꝰ ↄdẽnatio. Jtẽ l. c. sumoꝑe ibidẽ dicitur ꝙ ẜʒz ꝙ in. l. di uina ⁊ humana ↄstitutũ ẽ dʒz iudicare. ⁊ post nō ex corde nr̃o: sʒz p̃cepto diuino ↄdẽnatiōis snĩam ꝓferamꝰ ⁊ ĩ. c. cũ eter ni  sẽ. ⁊ re iud. li. vj. ibi dr̃ inferendis ffiijs p̃ oculis habeat solũ deũ illiꝰ imi tātes exemplũ q̇ querelas ppłi tabernaculũ ingressus ad dñm referebat: vt ẜʒz eius imperiũ iudicaret. hoc ibi. Ergo nō ẜm falsas allegationes itẽ tex. clarꝰ est in. d. ca. cũ eterni si q̇s inquit Jnn. iiij. aut iudex ecciesiasticus ordinariꝰ aut delegatꝰ fame sue prodigus ⁊ proprij persecutor honoris cōtra con scientiam ⁊ contra iustitiam in graua mẽ alteriꝰ partis in iudicio quic fece rit per gratiā vel per sordes ab executiōe officij per annũ nouerit se suspensum ad extimationẽ litis parti quā leserit nihilominꝰ ↄdẽnandus hoc ibi ec ce ꝙ nō dicit cōtra allegata sʒz cōtra cōscientiā ⁊ per sordes falsorum. Jtem ⁊ alia ratione credo ꝙ nō excuset̃ a mortali  officiũ ius dicentis latissimum ẽ dicit. l. j. ff. de iur. om. iu. Vnde iudex potest vt in pluribꝰ indicare prout sue cōscientie rationali videt̃ vt pʒz in. l. ap pellari. ff. quis ⁊ aquo appellatur ibi ⁊ ꝙ optimũ est statuere facit. ff. de arbi. l. quale vbi dicitur omni modo dicat q sibi videtur itẽ in. c. ad nostrā de cō sue. dicitur post tibi de meritis cōsti terit sententiā ꝓferre vł alias sicut ordo postulat ratiōis autoritate presentiũ non obstante consuetudine cōcedi mus facultatem facit. l. rem nouam. C. de iud. ꝙ iudices iurent omnimodo se cum veritate ⁊ legũ obseruatione iudiciũ disposituros. Jtem. C. de iudi. l. placuit in omnibꝰ rebus precipuam es se iustitie equitatẽ ꝙ stricti iuris ratio nẽ hec ibi facit ad idem. c. fi. de trāsac. Et ideo sepe quando volũt sciunt inue nire colores ꝓ iniustitia defẽsanda ita in isto casu tenentur vt cōtra veritateʒz nō iudicẽt diligentissime facere ꝙ fal sitas detegatur vt. ij. q. j. deus omnipotẽs ⁊ si nullo modo detegere possũt tũc potius debẽt officiũ resignare  cōtra iustitiā sententiare. Facit pro hoc q no. gl. in. c. pastoralis de offi. dele. Vbi dicit merꝰ executor si scit sentẽtiā latā autoritate literaꝝ falsarũ vel per falsa instrumẽta vel per dolũ aduersarij ꝙ non debet exequi eam. Sed remittere superiorem vt ĩ. c. decetero de re iudi. ⁊ c. si quando de offi. dele. C. si ex falsis in strumentis. l. iudicati. ff. de iu. l. si pretor. §. marcellus ⁊ ad tex. ibidem qui di cit ⁊ si sciat illā sententiam iniustam: quod tenetur exequi si non potest aliter absolui a mandato. Rñ. d. glo. ꝙ intelligit de iniustitia solennitatis iuris ⁊ ita exponit iniustitia. i. contra ius li tigantis. Secus si esset iniqua ⁊ dicitur iniqua quando est contra veritatẽ  sic non tenetur obedire vt ibidem allegat. Sed si non habet superiorem cum nulli subsit nisi deo multominus debet contra certam scientiam condẽnare innocentem pro quocun testimonio. propterea dicit. l. absentem. ff. de pe. sanctius est nocentem impunitũ relinquere  innocentem dannare: | de quo nullo mō pōt se intromittere ⁊ sic cōcludo ꝙ cōdemnare aliquẽ nullo mō lʒz iudici ↄtraveritatẽ.  qͦ ip̃e cer tus ẽ absoluere aũt bñ pōt si ꝓbatiōes nō sũt legitime: uis iudex sciat ꝓ cer to eũ culpabilẽ:  iura illud volũt expossevt nemo publicet pctm̃ alteriꝰ q nō pōt probare. vt in. c. si sacerdos  of. ordi. l. illicitas. §. ne licitas si  offi. p̃ si ⁊. ff.  ferijs. iũcta. gl. l. eadẽ or̃one. ĩ fi. ⁊. c. si tm̃ ep̃s. vj. q. ij. ⁊. c. quotiẽs ⁊ ĩ. ca. mẽnā. ij. q. v. ab soluit̃ infamatꝰ ex qͦ  fecerũt accusatores ĩ ꝓbādo. ⁊ hāc opi nionẽ vr̃ tenere Nico.  li. suꝑ exo. xxiij. nec obstat. c. iudicet. iij. q. vij.  nō dicit ẜm allegata. sed dicit iuxta leges et iura ꝓnunciet q ẽ dicere iuxta q sta tuerũt leges ⁊ iura procedat in ꝓcedẽ do ⁊ discutiẽdo: ⁊ det snĩam. q̃ quideʒz volũt vt vnicui reddat̃ q debetur. l. j. ff. de iusti. ⁊ iu. nec etiā ob. c. eoꝝ q̇. ⁊ c. seq. xj. q. iij.  loquũtur quō ĩ examinatione testiũ dʒz pars citari. ⁊ ordo iu ris seruari in eoꝝ discussione nō enim dicit ꝙ det̃ snĩa ẜm eoꝝ dictũ. ĩmo innuit ↄ̃riũ si bñ attẽdat̃. nec etiā obst. c. nos inquā. ij. q. j. cũ deus omnipotens ibidẽ ⁊ aliquibꝰ alijs.  licet dicāt ne minẽ cōdẽnādũ nisi ↄuictũ. nō tñ seq̇t̃ ꝙ oĩs cōuictꝰ sit cōdẽnādus ex quo iudex est certꝰ de falsitate. immo. c. iudicantẽ. iij. q. vlt. demōstrat oppositũ vbi dicitur tādiu actioventiletur quous ad rei veritatem perueniat̃ frequenter etiā interrogare opʒz nec aliquid forte pretermissum remaneat quod annecti conueniat hec ibi. Et ideo dicam cũ de bona fide agitur nō est de apicibꝰ iuris disputādum. ff. man. l. fideiussor. §. quidem actio nec similiter ob. d. l. illici tas.  ibi dicit̃ preses prouincie id sequatur nō simpliciter sed addit ꝙ eum conuenit sequi ex fide eorum que probabuntur ⁊ breuiter nun inuenient ius ꝙ dicat. ꝙ iudex teneatur iudicare ẜm allegata ⁊ probata sed bene ẜm ordineʒz iuris. Et sic intellige ordĩeʒz. s. in ꝓcedẽdo ⁊ examinādo ⁊ ẽt sentẽtiādo Sed ius nō vult ꝙ in sententiādo aliquis puniatur qui est innocẽs ⁊ cōtra veritatẽ vt. s̃. pʒz. ergo nō debet iudicare cōtra veritatẽ quā pro certo scit. Ad id quod dicũt de scādalo iā ptʒz solu. ꝑ c. qui scādaliʒzauerit. ibi vtilius scādalũ ⁊ c. vt. s̃. Similiter. non ob. ꝙ iudicat nō vt hō sedvt iudex.  illud verũ est si essemus extra ea q̃ sunt cōtra legẽ dei q̃ nō sunt peccata sed in preuaricatiōe preceptorũ dei nō hʒz locum illa distin ctio  nō iudex punietur sedhō quanuis fecerit vt iudex. si ꝟo loquamur qñ iudex ꝓcedit extra iudiciũ vt ĩ officijs dādis ⁊ alijs q̃ eiꝰ arbitrio ↄmittũt̃ sic nō hʒz dubiũ q̇n tenet̃ seq̇ ꝓṗā ↄscĩam nō alleg. vt. ff.  iuris. om. iud. l. j. ⁊. ij. in dispẽsationibꝰ vt. j. q. vij. exigũt in criminibꝰ etiā extra ordĩarijs ex cā q̃ sibi vr̃ pōt penas tẽperare. ff. de pe. l. aut fa cta. ⁊. l. capitaliũ. l. d. vt ↄstitueretur.
8
*¶ Quid  officialibꝰ q̇bꝰ mādat̃ execu tio snĩe ĩiuste. rñ. Alex.  ał. ĩ. iij. ꝑte sũ. pe. q̇nto p̃cepto⁊ Ric. ĩ. qͦl. iij. q. xxv. ꝙ si snĩa cōtinet ĩtollerabilẽ errorẽ vł ĩiusti ciā manifestā nō debẽt obedire. ałs nō peccāt exequẽdo. q ego limito qñ nō sunt certi de innocẽtia cōdẽnati.  in dubio excusantur. sed quando sunt cer ti de iniustitia sic credo peccant morta liter obediendo: vt in precedenti. §. di ctum est.
¶ Vtrũ iudex secularis possit iudicare
9
*de his q̃ sũt pctā vt vsura ⁊ hmōi. Rñ. pa. in. c. cũ sit gñale  fo. ↄpe. ꝙ sic dum mō nō disputet̃ vtꝝ sit pctm̃ prĩci pałr vt ptʒz. ff. ⁊. C.  ↄdi. ĩdeb. ꝑ totũ ⁊ꝙ me. cā. ⁊ vi bo. rap. ⁊ de fur. ⁊ siłibꝰ. ⁊ hec ẽ cōis opi. ⁊ hoc est veꝝ  coram eo pōt obijci de iuramento si nō vertit̃ dubiũ de eius validitate. vt in ca. tex. debet xxiij. q. v. Sed si dubitatur vtrũ sit vsu ra vel ne pactũ vel ne tũc iudex secula ris non potest sed ad ecclesiam est recurrenduʒz. c. per venerabilem q̇ fi. sint leg. ⁊ in cle. vnica de vsuris. Et ideo ex dictis ptʒz ꝙ pōt iudex secularis cōpellere ad restitutionem vsuraruʒz  etiā de iure ciuili reprobantur hodie ẜm cōem opi. Fallit hoc in crimĩe heresia | nisi exequẽdo. Excipiunt̃ multi alij ca sus ĩ gl. ⁊ ꝑ doc. ĩ. d. c. cũ sit gñale. Sʒz tu dic ẜm pa. nullũ aliũ esse nisi vt dictũ est cũ agit̃ de dubio. s. vtrũ valeat iura mentũ vel ne ⁊ hmōi.  tũc nō pōt ⁊ sic tene ⁊ vide glo. xxxij. q. v. c. xp̃iana religio. ⁊ ibi per. Archi.
¶ Vtrũ iudex teneat̃ iudicare ẜm statu
10
*ta seu ↄsuetudines loci ĩter illos quorũ vnꝰ ẽ sibi subditꝰ alter nō. Rñ. pa. ĩ. c. ꝙ clericis de fo. cōpe. ꝙ aut statutũ cōcer nit solẽnitatẽ actꝰ exhibẽdi tꝑe ↄ̃ctus ⁊ tũc siue sit statutũ laici siue clerici nō valebit actꝰ nisi illa solẽnitas fuerit ob seruata  subditꝰ nō potuit ↄ̃here cuʒz nō subdito etiā spreta lege sui suꝑioris immo peccauit. c. ij. de maio. ⁊ obe. ⁊. c. req̇sisti. de testat. ⁊ nulla fuit ↄ̃cta obli gatio lege sibi resissẽte ⁊ inhabilitāte cōsensum suũ. l. cũ lex. ff. de fideius. et ꝙ no. in. c. si diligẽti de fo. cōpe. ⁊ in. c. cuʒz cōtingat de iureiu. ⁊ sic ↄ̃ctꝰ nō tenuit cum debeat esse vtrius obligatoriꝰ. l. labeo. ff. de ver. sig. sicut videmus ꝙ do natio facta etiam nō subdito vltra q̇ngentos aureos sine insinuatiōe nō vlʒz. l. sancimus. C. de dona. Et iō iudicabit̃ ẜm hoc statutũ ĩ vtro foro ĩter clericũ ⁊ laicũ. Facit ꝙ determinat Fed. consi. lxxvij. ꝙ cessio actiōis ↄ̃ plebeuʒz facta nobili ab ecclesia nō valet ex quo statu to ꝓhibetur ne nobilis eā possit recipe re. rō  statutũ disponit ĩ casu licito et ĩter subditos ⁊ nō ĩfraudẽ libertatis ec clesiastice. ex quo patet ꝙ laicꝰ tenet̃ in testādo seruare oẽs solennitates legis sue. alias nō valebit tũcũ instituat clericũ nisi hoc fecerit ꝓ aĩa sua:  ĩ ta libꝰ sufficit seruare dispōnem iurisgentiũ. c. relatũ el. j. de testa. ⁊. l. j. C. de sacr. san. ec. Aut statutũ ↄcernit rẽ. exemplũ statuto cauet̃ ne res dotalis sine certa solẽnitate possit alienari nō vʒz aliena tio ipsa nō seruata etiam facta clerico. Nec per hoc dico ꝙ statutũ laicorum li get clericos sʒz tm̃ subditũ ⁊ ĩpedit obli gationẽ oriri. l. nō dubiuʒz. C. de legi. Et iō si clericꝰ vult illaʒz obligare faciat ꝙ seruet seruāda. Aut statutũ cōcernit ꝑsonam vt puta ꝙ debeat aliq̇d facere post ↄ̃ctum perfectum vt apprehende re possessionẽ infra certũ tp̃s aut ꝓbare per tot testes ⁊ hmōi: ⁊ tunc clericus non arctatur re spectu statuti laici etiā litigans in foro seculari nec laicus respectu statuti episcopalis ipsius clerici nec forensis.
Additio

Additio

ꝙ limita veꝝ qñ aliq̇d est explicādũ ꝑ ꝑtẽ extra iudi ciũ  dʒz iudex ecclesiasticꝰ etiā litigā tes ẜʒz suā legẽ iudicare. facit ꝙ not. in l. ij. C. de cōsti. pe. Secꝰ vbi aliq̇d est explicādũ in iudicio  nō pōt iudex ecclesiasticꝰ arctari statuto laicoꝝ. vñ si eoꝝstatuto cauet̃ ꝙ nō possit ꝓbari mu tuũ ꝑ testes si laicꝰ litigat ↄ̃ clericũ in ioro ecclesiastico nō astrĩgitur laicꝰ illi statuto. ad hoc ꝙ no. ĩ. c. ij. de arbi. li. vj. faciũt no. ꝑ Bar. in. l. cũctos populos. C. de sum. tri. vbi dicit ꝙ etiā si tale sta tutũ cōcernẽ s ꝑsonā ĩdirecte tāgit bona  nō ligant̃. Exẽplũ statuto cauet̃ ꝙ primogenitꝰ succedat certe forensis nō ligat̃ etiā si habeat ibi bona. secꝰ si cōcernet ṗncipałr bona: vt si diceret ꝙ bona deferant̃ ad prĩogenitũ facit. l. j. ff. de tuto. ⁊ cu. dā. vbi lʒz p̃ses ꝓuincie possit dare tutorẽ nō tñ eũ q̇nō ẽ eiusdẽ ꝓuĩcie: vel hʒz ibi domciliũ ⁊ sic fuit dis putatũ per do. Lau. in. q. facti cauetur statuto mutie ꝙ si res possessa ab aliqͦ euincatur ab eo ꝙ possessor nō teneat̃ eam sibi restituere nisi dato sibi pretio quo emit. Bononiensis litigat mutine ↄ̃ mutinẽseʒz obtinet snĩaʒz nũq̇d dabit sibi p̃tiũ. certe nō  illud statutũ non porrigit vires ad forẽses lʒz ibi litigẽt. Facit ad hoc ꝙ no. Pet. de anch. ĩ. c. canonum de constit. Ex quo ĩfert pa. vbi. s̃. quod quāuis statuto caueatur quod vsurarius nō teneat̃ restituere pignus etiā si probet quis se esse dominuʒz nisi restituto precio ꝓ quo est pignoratum ꝙ nō extendet̃ ad rem clerici vel. foren sis impignoratā domino inscio: quia si res est clerici nō subijcitur iurisdictiōi laicorum. c. fin. de vita et hone. cle. Si vero laici extranei: ⁊ ibi sit delata furtĩ | ne ⁊ volũtate dñi nō pōt dici de iurisdictiōe statuẽtis sicut diximꝰ de re mo bili q̃ nō est ꝑmāsura in loco. vt no. ĩ. c. fi. de fo. cōpe. facit. l. heres absens. §. nũ quid. ff. de iud. aut statutum dat modũ dicẽdi cām ⁊ tũc si prefigit legẽ iudici. iudex tenet̃ ⁊ sub eo pōt allegari. Exẽplũ. statuto cauet̃ ꝙ iudex sequatur libros mercatoꝝ ⁊ tũc in foro seculari fa cit fidẽ in p̃iudiciciũ subditorũ nō autẽ clericoꝝ vel extraneoꝝ si tñ vult reci pere librũ ꝓ se vigore statutoꝝ tenet̃ re cipere ↄ̃ se. ar. c. cum olim de cẽst. cũ ibi no. Si ꝟo nō p̃figit legẽ iudici sed loq̇ tur gñaliter adhibeat̃ fides libris mer catorũ tunc vbi potest allegari contra subditum statuẽtis nisi in casu qñ non vult suscipere contra se.
¶ Vtrũ iudex ecclesiasticus possit iudi
11
*care laicũ subditũ principis laici vel etiam principes laicos. Rñ. ꝙ sic rōne spũalitatis. puta si cā est spũalis vt de dictis matrimonijs ⁊ hmōi vel ratione peccati cuiuscũ mortalis vt not. in. c. ij. ⁊. c. nouit de iudi. alias non.
¶ Vtrũ laicꝰ possit iudicare ĩ aliquo ca
12
*su clericũ. Rñ. ꝙ siue causa sit spũalis. vt de decimis matrimonijs siue criminalis. vt de heresi vel vsuris ⁊ hmōi siue tꝑalis nō pōt vt. in. d. c. ij. posset tñ autoritate sibi delegata ab ep̃o in causa temporali mere de clerico iudicare. alias non vt. in. d. c. ij. fallit etiā quādo clericus est degradatus ⁊ traditus cu rie seculari quia tunc potest.
Judicium

Judicium

est duplex vnum ordina rium. ẜm legẽ dei aliud temerarium. primum est duplex. s. iudi cium discretionis de quo in. l. cum pre tor. ff. de iudi. iij. q. vij §. tua Vnde dici tur furiosus caret iudicio ⁊ istud conce ditur oĩbꝰ in manifestis ⁊ certis: aliud est cohertiōis ⁊ hoc conceditur aliquā do presatis ⁊ aliquādo alijs ⁊ istud ali qñ dicit̃ extraordinarium. i. delegatuʒz vt no. Ber. Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. qm̃ ⁊ ibi ĩ gl. de ꝓba. Jtẽ extraordinariũ dicit̃ qñ nō ꝓcedit in figura iudicij sed iudex procedit ex officio suo in modũ inq̇sitiōis vel denũciatiōisvt de accusa. c. suꝑ hic. ⁊. c. q̃liter el. ij. Jtẽ ĩ causis electiōis postulatiōis aut ꝓmissiōis suꝑ dignitati bus ꝑsonatibꝰ officijs canonicatibus p̃bẽdis seu q̇buscũ  alijs bñficijs ecclesiasticis aut suꝑdecimis mr̃imonijs et vsuris ĩ q̇bꝰ ꝓcedẽdũ est simpłr ⁊ de plano r extraordinariũ de q̇bꝰ no. ĩ. c. olĩ de accusatio. ꝑ Jnn. ⁊ Ho. ⁊ ĩ. c. statu ta de here. li. vj. ⁊ Jo. mo. ⁊ Jo. an. Jtem pōt dici extraordinariũ qñ iudex eccle siasticꝰ cognoscit de tꝑalibꝰ rebꝰ laicoruʒz rōne peccati anirexi de iudi. nouit.
De notatis in hoc. §. ⁊ quot modis dicat̃ iudiciũ no. ĩsti. q̇bꝰ nō ẽ ꝑmis. fa. testa. §. j. ĩ gl. ⁊. ff. de dolo. l. j. §. j. ĩ gl. ⁊ gl. ĩ. c. forꝰ de ꝟ. sig. ⁊ habuit ortũ in paradiso. ⁊ tā nouo  veteri testō ꝓbatur ⁊ eius ordo. ⁊ vsus vt no. Spec. in proe. ver. ceterũ. ⁊ sed. ꝙ magis assimulant̃ iudicia ↄ̃ctibꝰ  vltimis volũtatibus. no. Bal. ĩ. l. j. ad fi. C. de fal. cā adie. le. ⁊ ĩ. l. oẽm. de iudi. ⁊ cōstat regularitas exactore reo ⁊ iudice. insti. de ĩterdi. §. retimende. ⁊. §. plura.
1
*¶ Quot modis iu diciũ reddit̃ nulluʒz. Rñ. ꝙ tripłr. prĩo rōne iudicis incōpetẽ tis puta  nō hʒz ptātẽ suꝑ eũ quẽ iudi cat vt de tu. c. at si clerici cũ suis conco. ¶ Vtrũ q̇libet laicus possit se subijcere cnilibet iudici q̃ p̃est. Rñ. ꝙ sic si vult. l. j. ff. de iudi. ⁊. l. j. C. de iur. om. iud. ⁊ ĩtelligit̃ velle ⁊ cōsentire quādo scit eũ nō esse suũ iudicẽ ⁊ tamẽ litigat sub eo vt in. l. ij. ff. de iudi. Limita ẜm gl. ĩ. c. si di ligẽti. de fo. cōpe. veꝝ in cā ciuili secꝰ in cā criminali. vide pa. ibi. sʒz q̇d si illi cui vult se subijcere nō hʒz iurisditioneʒz in actu. vide. s̃. confessio. iij §. iiij.
¶ Vtrũ similiter clericꝰ. Rñ. ꝙ non sub
3
*iudice laico etiā ꝓpter tꝑalia bona sua c. si diligẽti de fo. cōpe. nisi agẽdo ↄ̃ lai cũ sub iudice laico cōueniretur etiā de crimine ciuiliter tamẽ:  tunc tenet̃ respondere: vt in glos. de iudi. c. at si clerici. Sed pa. ibidẽ tenet ꝙ etiā sunt solennes doc. qui tenẽt ꝙ nō pōt cōueniri vide ꝑ eũ ibideʒz sed aduerte  in cā spũali seu annexa non habet locum re | cōuẽtio corā seculari iudice. arg. c. tuā. de or. cog. ⁊. c. lator. qui fil. sint leg. ⁊ sic tenent cōmuniter doc. in. d. c. at si clerici. sed in tꝑali credo ꝙ sic.
¶ Vtrũ laicus laicũ suꝑ re ciuili possit
4
*cōuenire sub papa. Rñ. ẜm gl. xj. q. j. in sum. ⁊ pa. in. c. lʒz ex suscepto. de fo. cōpe. ꝙ nō nisi in. xvj. casibus. ¶ Primus qñ hoc habet cōsuetudo vt in. c. si clericus. de fo. compe. ¶ Scs quā do sumus in terris subiectis ecclesie quo ad tẽporalẽ iurisditionẽ. vt in. c. not. ¶ Tertius quādo causa suꝑ qua addit̃ spectat ad ecclesiasticũ de iure: vt in. c. tuam. de or. cog. ⁊. c. cũ sit generale. de for. compet.
¶ Quartus quādo vacat imperium et aditur papa in causa spectante ad imperatorẽ vt in. d. c. lʒz. ¶ Quintꝰ quādo dat̃ negligẽtia principis in iustitia administranda. vt in. d. c. lʒz ⁊. d. c. cum sit. ¶ Sextꝰ qñ impetrat̃ a ꝑsona miserabi li ⁊ oppressa. vt in. ca. ex parte. B. de fo. cōpe. ¶ Septimus quādo iudex secula ris qui nō hʒz in ꝓuincia superiorẽ alle gat̃ suspectꝰ vel nō vult facere iustitiā. vt no. in aut̃. vt dif. iudi. §. j. ⁊. ij. ¶ Octauo in causa recōuẽtionis. iij. q. viij. §. cu ius. in agendo. ¶ Nono ẜm hosti. ĩ cau sis mortuariorũ a defunctis derelictorũ in aut̃. de eccl. ti. §. si autẽ. ¶ Decimo quādo secularis iudex inuocat auxiliũ ecclesie. xxiij. q. v. administratores ẜm Jnno. puta  subditi sunt sibi inobediẽtes. ¶ Xj. rōne administrationis assumpte a laicis ꝙ intellige vt not. in. c. iudicatum. lxxxix. di. ¶ Xij. si ecclesiarũ serui vel homines seruiẽtes indebite a laicis collectāt̃. c. ecclesiaꝝ seruos. xij. q. ij. ⁊ in an. item nulla cōitas. C. de epi. et cle. ¶ Xiij. quādo ĩ ꝓuincia nō est iudex aut superior laico tũc pōt adiri ep̃s vt ẽ casus. in aut̃. vt dif. iudi. §. si vero ↄtige rit. ¶ Xiiij. quādo aliquid est ambiguũ ⁊ vt difficile ĩter iudices variat̃ vt in. c. per venerabilem qui fi. sint leg. ¶ Xv. quādo agit̃ per viam denũciatiōis euāgelice. vt ĩ. c. nouit. de iud. ¶ Xvj. quādo causa prophana est annexa seu coniuncta cũ causa spectāte prĩcipaliter ad ecclesiam. Exemplum ponit glos. de. dote. vt in. c. de prudentia. de dote post diuor. re. ⁊ hoc quando nō agitur principaliter de dote sʒz ex consequentia. ⁊ cir ca predicta vide predictũ pa. in. d. c. licet. cum multis declarationibus.
¶ Secundo redditur nullum iudiciuʒz
5
*ratione persone agentis puta  est mi nor ⁊ agit sine autoritate curatorum. C. de iudi. l. ꝓperandũ in fi. ⁊. C. q̇ de leg. ꝑso. in iud. habeant. l. j. Similiter si est seruus vel monachus ⁊ hmōi item excōmunicatus similes enim nō possunt agere nisi in casibus expressis a iure.
¶ Tertio redditur nullũ ex defectu rei
6
*vtputa  nō potest tractari sub tali iudice sicut iuspatronatus. de iud. c. to. vel res eccłiastica. c. decernimꝰ. de iudi. ¶ Qui sunt qui non possunt vocari ad
7
*iudiciũ. Rñ. ꝙ multi de quibus. ff. de in ius voc. l. ij. ⁊. iij. ⁊ sunt consul prefectꝰ pretor magistratus qui habet imperiũ merum vel mixtum nec episcopus duʒz sacra agit nec ille qui vxorem ducit nec tlla que ducitur in vxorẽ: nec qui funus familiare prosequitur vel iuxta mortuũ facientem obsequia. nec qui ꝓpter religioneʒz loci se mouere nō pōt vt regula ris vel inclusa Ponũtur alibi alij vt sũt infames ⁊ furiosi. ff. de condi. fur. l. ij. ⁊ hoc verũ ꝑ se. sed bene per tutores ⁊ curatores. Jtem nec seruus dominũ. nec libertus patronum infamosis actionibus. nisi venia impetrata in ius vocare potest. de quibus not. in dictis. ll. de in ius voc. ⁊ seq.
¶ Quid si pupillus vocat̃ in iudiciuʒz
8
*⁊ nullus eũ defendit. Rñ. nullũ erit iudicium. ff. de re. iudica. l. contumacia.
¶ Vtrum mulier possit vocari ĩ iudiciũ
9
*Rñ. ꝙ nō ꝑsonaliter nisi in casibus expressis a iure: ⁊ hoc intellige ↄtra eius voluntatẽ. Secus si vellet vt in. c. mulieres.  iud. li. vj. Et sũt isti casus exp̃s si a iure ĩ q̇bꝰ vocat̃. ¶ Primꝰ in causa crĩali. ff. de pub. iud. l. pe. §. ad crimen. ¶ Scs ĩ ferẽdo testimōio ĩ. cā crĩali qñ pōt admitti de qͦ vide. j. test. §. v. ¶ Tertiꝰ qñ est nutrix filioꝝ si nō vult autorẽ | cōstituere. Jnsti. de cura. §. vlt. Vtrũ autẽ mulieres religiose possint si ipse volunt similiter euocari ad iudiciũ. Rñ. ꝙ non pro nulla causa personaliter intellige. vt in. d. c. mulieres.
¶ Quid si citent̃ de facto aliq̃ mulieres
10
*ↄ̃ p̃missa. Rñ. ꝙ irritũ est ipso iure. vt in d. c. mulieres. ĩmo est excōicatꝰ fingens causam vt iudex vadat ad mulierẽ pro ferendo testimonio. sed ex causa vera si earum testimonium est necessarium dʒz iudex ad eas ire. vel si nō decet aliũ mit tere. vt in. d. c. mulieres.
¶ Qualiter ꝑuertit̃ iudiciuʒz. Rñ. q̃tuor
11
*modis. Timore. Cupiditate Odio. et amore. xj. q. iij. quatuor modis.
¶ Qua hora pōt iudiciũ exerceri. Rñ. ꝙ
12
*de nocte nō est honestũ. de offi. dele. cōsuluit tñ iudex ꝓcedit de nocte cũ lumi ne cādele ad litis ↄte. vel snĩe ꝓlationẽ vʒz q agit. lʒz facere nō debeat. dummō aliud nō ĩpediat.  młta ꝓhibent̃ q̃ tñ facta tenẽt de regula. ad apostolicā. de iureiu. quẽadmodũ. §. q si post. de hoc no. in aut̃. de iudicibꝰ. §. sedebunt.
¶ Vtrum tempore vel hora feriata pos
13
*sit. Rñ. ꝙ nō. vide. s̃. ferie. in prin. cum duobus. §. sequen.
¶ Vtrũ iudex possit iudicare vltĩa die
14
*sui officij. Rñ. ꝙ nō. vt ĩ. l. eũ q̇. ff. de. iur. om. iud. tʒz tñ si iudicat vt ĩ. l. meminisse ff. de offi. ꝓcōsulis. ⁊ hoc ĩtellige ĩ ordinario.  delegatꝰ etiā vltima die iudicat. vt ĩ. c. cōsuluit. de offi. dele. Bar. tñ ĩ l. eũ q̇ limitat veꝝ post aduẽtũ successo ris. qm̃. añ licite iudicat. d. l. meminisse. ¶ Quo loco. Rñ. ꝙ ĩ loco sue iurisditio
15
*nis nisi de cōsensu partiũ ⁊ iudicis territorij. ix. q. j. ep̃m cum duobus sequen. c. vide gl. in. c. vt litigātes. de offi. or. li. vj. Fallit etiā hoc in ep̃o expulso. Sʒz q̇ sunt voluntarie iurisditionis possunt vbi exerceri. l. ij. ff. de offi. procon. ⁊. c. nouit. de offic. leg. ⁊ ibi glo.
¶ Quō debet iudicare. Rñ. ꝙ sedere de
16
*bet vt no. in. d. §. sedebunt.
¶ Temerariũ iudiciũ ꝙ vniuersaliter
17
*ꝓhibet̃ dicit̃ sex modis. Primo ex parte iudicātis per vsurpationem officij sibi non impositi. Sco propter indignata tẽ. Ro. xiiij. tu quis es qui iudicas. Ter tio propter ignorantiam ex parte vero rei est. Quarto quādo iudicatur ꝑsona tum ad euentũ futurũ  nemo despe randus est de pe. di. vij. nemo. Quinto quādo iudicatur intẽtio incerta. Sexto quādo iudicat̃ factũ occultũ  de ĩcertis ⁊ occultis temerariũ est iudicare ẜʒz glo. suꝑ illud Mat. vij. et prime ad cor. iiij. ⁊ de reg. iur. c. estote ⁊ ĩ p̃dictis modis cōmuniter est peccatum mortale  contra preceptum christi Matth. vij. no lite iudicare vide preceptum. §. xvij. ⁊. j. Presumptio primo.
Juramentum

Juramentum

Primo est assertio vel negatio de aliquo licito ppłi ⁊ honesto sacre rei attestatione firmata ẜm Gof. Ho. Archi. et in aut̃. de mā. ṗn. §. sed ne. ⁊ no. xxij. q. j. §. j. vnde r iurare  quasi ꝓ iure introductũ est vt q sub inuocatione diui ni testimonij r pro vero habeatur.

Adde hic dictis ⁊ ꝙ iuramentũ est obligatio anime alicuius ad aliq̇d asse rendum vel seruandum deo in testẽ vo cato. vt ꝑ car. cle. j. §. nos. q. j. de iureiu. ⁊ bal. post Cy. ĩ aut̃. sacramẽta puberũ. C. aduersus vẽdi. ⁊ hʒz tres comites scʒz iustitiam veritatem: ⁊ iudicium gl. no. in aut̃. q eis. C. de nup.
¶ Quot mogit iurat̃. Rñ. ꝙ duobꝰ modis. primo solo. sermone sicut in veteri
1
*lege dicebant viuit dñs viuit aĩa mea hoc addat mihi dñs. j. Rñ. xij. xxij. q. j. ⁊ iurabũt in primitiua ecclesia. testis est mihi deꝰ. deũ inuoco in testẽ ꝟitatẽ di co in xp̃o ⁊ nō mẽtior. testis est mihi cō sciẽtia. xxij. q. j. si peccatuʒz. ⁊ sic deus te adiuuet. xxxv. q. vj. de parẽtela. Jtẽ per euangelium christi. per crucẽ per ordinem sacrum per sanctos. vt not. in. c. si aliqua. xxij. q. j.
¶ Sed vtrũ liceat iurare ꝑ creaturas.
2
*Rñ. ẜm scm Bo. ĩ. iij. di. xxxix. ar. ij. q. ij. ꝙ iurare ꝑ creaturas aliquādo fit ꝑ in precationẽ: vt cũ r. ita viuat filiꝰ meꝰ. ⁊. isto modo inuocat̃ creatura testificādum sʒz pignorat̃ ip̃a creatura creatori. | ẜm ꝙ dicit Aug. ⁊ lʒz iurare sic  lʒz oĩs creatura sit creatoris tñ solatiũ eiꝰ nobis a deo ↄcessuʒz est. ⁊ iō tan nostrũ deo oppignorare possumꝰ. Aliqñ iurat̃ per creaturas ⁊ inuocant̃ in testẽ ẜʒz se ⁊ sic nō lʒz iurare.  sic esset credere in eis eẽ aliqd numinis rōne cuius ꝟitas posset dici ⁊ cōfirmari. Et sic intelligit̃ istud mathe. v. nolite iurare ne. ꝑ celũ ⁊ c. ⁊ istud. xxij. q. j. si quis ꝑ capillũ. ⁊. c. cōsidera. Aliquando inuocat̃ creatura ĩ testem inquantuʒz relucet in ea diuine ve ritatis vestigium ⁊ sic iurare ẽ iurare ꝑ deum qui relucet in ea. ⁊ sic lʒz iurare. ⁊ de hoc habes ꝑ Host. Gof. ⁊ Ber. in. c. ⁊ si christus de iureiurā.
¶ Quid de acceptantibus iuramẽtum
3
*idolatrarũ vel cogẽtibꝰ eos iurare per deos suos. Rñ. S. Bona. vbi. s̃. ar. iij. ꝙ in iuramẽto facto ꝑ idolũ est duo ↄsiderare aut idolivenerationẽ ⁊ sic non licʒz nec reciꝑe nec exigere. Aut cōsideratur ꝟbi confirmatio soluʒz ⁊ sic licite exigit̃ maxime pro bono cōi. sicut fecit Jacob ad labam. xxij. q. j. mouet te.
¶ Vtꝝ sit iuramentũ dicere in veritate
4
*dico vobis. Rñ. Pa. ĩ. d. c. ⁊ si christus. ꝙ sic quia interponit deũ qui est veritas ad cōfirmationẽ actꝰ. c. in quadam de celeb. mis. hoc limit o verũ qñ homines sic habent illud pro iuramento. ⁊ ille q̇ iurat sic intendit iurare alias nō credo. de quo dic vt. j. ꝑiuriũ in prin.
¶ Vtꝝ sit necesse dicere iuro. Rñ. Pa. in
5
*d. c. si xp̃s. ꝙ nō. sed sufficit ꝙ ad confirmationẽ veritatis quis interponat deũ implicite vel explicite.
¶ Vtꝝ omnis fidei prestatio sit iuramẽ
6
*tũ. Rñ. pa. in. c. q̃relam de iureiur. ꝙ sic sed nō econtrario  non omne iuramẽ tum est fidei prestatio  tũc dicit̃ quis prestare fidem quando promittit aliquid per fidem meam. vel sic deus meadiuuet ⁊ hmōi. ⁊ sic fidei p̃statio nō in cludit nisi iuramentũ promissoriũ ⁊ nō assertoriũ vel ẜm alios differt a iuramẽ to ꝙ sit ꝑ librum vel rẽ sacraʒz. fidei aũt p̃statio nō fit cũ interuẽtu rei sacre sed meliꝰ dic ꝙ fidei p̃statio ẽ cũ aliq̇d pro mittt̃ ꝑ fidẽ sine ꝟbo iuro iuramẽtũ ꝟo est cũ dicit iuro ꝑ deũ vł ꝑ aliq̇d: vñ lʒz quo ad pctm̃ mortale non sit dr̃ia: quia ẜm Arch. in. c. j. de sepul. li. vj. ⁊ Jnno. ⁊ cōiter doc. ĩ. c. ⁊ si xp̃s de iureiu. sicut iu ramẽtum est dicere iuro tibi ꝑ fidẽ meā vel euangeliũ sic etĩā iuramẽtũ est dice re ꝓmitto tibi ꝑ fidẽ meā siue sub fide mea verum est ꝙ quo ad penam ꝑiurij puta depositiōis in clerico. vt ĩ. c. q̃relā de iureiu. nō incidit q̇s nisi exp̃sseritꝟbũ iuro ẜm aliquos vt ĩfra ꝑiuriũ. §. xj. ⁊ sic ĩtellige iura q̃ ponũt. vt. diuersa iu ramẽtũ. ⁊ fidei p̃stationẽ vt in. c. ꝑuenit de fideius. ⁊ in. c. q̃relā. ne p̃la. vices suas. c. ij. de spon. simplex vero ꝓmissio di citur que nec iuramento nec fidei p̃statione firmatur.
¶ Sco modo iurat̃ cũ internentu ali
7
*cuius sacre rei: sicut cum iurat̃ in manu ep̃i vel sacerdotis aut super euange lia vel corpus christi aut crucẽ ⁊ huiusmodi. vt. lxiij. di. tibi domino.
Juramentum

Juramentum

ij. Quotuplex est. Rñ. ꝙ duplex: aliud iudiciale: aliud extraiudiciale. Judiciale est  defert̃ in iudicio. ⁊ istud aliqñ r iuramẽtũ de calũniā quo quis iu rat se bona fide nō aĩo calũniandi cām mouisse vł rñdere seu aliq̇d aliud ꝓponere: vt. C. de iur. cal. l. ij. §. j. ff. fa. her. l. ĩter coheredes §. q̇ fa. her. Et no ꝙ calũ nia est falsa petitio vel iniusta repulsio facta scienter. ar. eoꝝ que no. ff. ad tur. l. j. §. calũniari. ij. q. iij. §. notandũ. ⁊ istud iuramẽtum nō tm̃ dʒz esse de p̃terito. sʒz etiā de futuro. d. §. qui fa. her. Aliqñ so lũ r iudiciale ⁊ r iurare in liteʒz ex eo ꝙ propter litẽ siue rem in litẽ. in iudicio petitā prestat̃. vñ aliqñ dat̃ a iudice qñ deficientibꝰ ꝓbationibꝰ hñs vnum testẽvł famā ꝓ aliquo compellit eũ iurare suꝑ quo est fama ⁊ r necessarium  pars cui defert nō potest sine causa recusare. vt. in. c. fi. de iureiu. in prĩ. iuncta suꝑscriptiōe. ⁊ in. l. gñałr. C. de non nu. pe. apppellat̃ ẽt decisorũ.  p̃statur ad litis decisioneʒz. vñ r ꝙ maiorẽ hʒz autoritateʒz  res iudicata vt ĩ. l. ij. ff.  | iureiuran. ⁊ istud producit acti. de iur̃ci uili. l. actori. C. de iureiu. aliqñ etiā ist iudiciale dat̃ aꝑte ꝑti ⁊ istud bene pōt recusari. vt in. d. c. fi. Extra iudiciale ꝟo iuramẽtũ appellat̃ volũtariũ:  volun tate ⁊ ex ↄuẽtiōe partiũ suspicit̃⁊ istud aliqñ r assertoriũ qñ asserit̃ aliquid sic esse vel non esse. vt. ĩ. c. si vero. de iureiu. aliqñ r obligatiōis introductoriũvł ꝓ missoriũ: sicut qñ ꝓmitto tibi dare vel facere aliq̇d vt ĩ. c. cũ ↄtingat.  iureiu. aliqñ r ↄfirmatoriũ sicut cũ filia renũciauit bonis paternis ⁊ iuramentũ ĩter pouit tali renũciationi. vt in. c. j.  pac. lib. vj. ⁊ in aut̃. sacramenta puberuʒz. C. si aduersus venditionem.

Juramentum. iij.

de his que con siderāt sunt in omni iuramento. vñ scias ẜm Host. et Gof. ꝙ septẽ sunt attendenda. ⁊ primo.
De hic notatis. ⁊ an iuramẽtũ sar racenoruʒz. per machometũ valeat Ber. post gl. no. ꝙnō in. l. ait pretor. §. iurari ff.  iureiu. ⁊ xxij. q. ij. uis etiā si xp̃ianus iuret ẜʒz bal. in. d. c. §. iurari ⁊ Alexan. ĩ. ij. §. j. ff. de iureiu. Et qualiter iuret iudeus Bar. in. l. iusiurādũ. §. ait p̃ to. ff. de iure. ꝙ ꝑ legẽ moysi vel ꝑ deuʒz. vel suꝑ decẽ precepta legis vł ꝑ deũ pa trem sabaoth vel ꝑ veruʒz patrẽ adonai vel per deũ heloi vt not. in. l. fi q̃. C.  iu de. q̃ probat̃ in. c. mouet. xxij. q. j.
¶ Quis potest iurare ⁊ dico ꝙ oĩs qui
1
*est doli capax. vñ nec pueri q̇ nō sũt do li capaces obligant̃ ex iuramento. xxij. q. v. c. paruuli. nec furiosus. xv. q. prima merito nec etiā admittunt̃ ad iurāduʒz d. c. paruuli.
¶ Scm cui fiendũ est iuramẽtũ. Rñ.
2
*ꝙ ĩ iudicio iudici competẽti: extra iudi cium potest fieri cuicun.
¶ Vtrum clerici pñt iurare. Rñ. ꝙ non
3
*cuicũ laico suꝑ euāgelia xxij. q. v. nullus est hic intellge nisi de lnĩa p̃lati sui vt. ĩ. c. j. de iur. cal. hoc verũ si iurat tā suꝑiori: ⁊ sic intellige dictũ. c. nullꝰ. ałr sic ẽt sine lnĩa. vt ĩ. c. ex rescripto⁊. c. ꝑue nit de iureiu. itẽ nōpōt iurare  calũnia nisi lnĩa sui suꝑioris nisi ille corā quo li tigat sit eiꝰ suꝑior: sʒz habita lnĩa pōt ẽt in manu laici iudici. xxij. q. vij. c. nos itẽ prohibet̃ iurare in actu testificādi sine lnĩa suꝑioris. vt in. c. . xiiij. q. ij. ⁊ ĩtellige in manu laici exceptis ergo tribꝰ casibus p̃dictis pōt iurare licite etiā ĩ manu laici ⁊ sine lnĩa alia. vt ĩ. d. c. ex re scripto. ⁊ peruenit no. pa. ĩ. c. j. de iure. calum.
¶ Tertiũ q̇d p̃t iurari. ꝓ qua re. Rñ. ꝙ
4
*ꝓ om̃i re licita iusta ⁊ honesta. nā ꝓ re turpi illicita vł ĩiusta factũ iuramẽtũ ñ tʒz. ar. c. vl. de pac. ⁊ clarius. j. patebit.
¶ Quartum per quod potest iurari di
5
*ctum est. s̃. iuramentum primo.
¶ Quintũ ad q̇d seu cur. s. ꝓ fine bono
6
*⁊ licito  cuius finis bonꝰ ẽ ipsuʒz quo  bonũ est ar. viij. q. ij. c. artaldus. nam si pro causa mala illicitũ est. vt sunt con iurationes conspirationes ⁊ huiusmodi. ar. d. c. vlti. de pac. de re iudi. c. j.
¶ Vtꝝ iurās sine causa legitima peccet
7
*mortaliter Rñ. ꝙ si iuret quis sine causa necessaria vt ista necessitas cōprehẽdat vtilitatẽ nō solũ proxime sʒz etiā ꝓpriā  aliter nō credit̃ ei sic nō peccat morta liter. Facit. d. §. alias ea demũ. ⁊. c. florẽtinũ. lxxxv. di. ĩ gl. uis sit periculosuʒz vt patet in. c. ita ergo. xxij. q. j. in tex. ⁊in gl. Si vero iuret ꝓ causa illegitima vel inhonesta aut illicita cōiter est peccatũ mortale. xxij. q. iiij §. illicitũ  assũptio est noĩs dei in vanũ ⁊ probat̃ in. c. sicut nostris de iureiu. ⁊ ibi sentit gl. ⁊ Jnno. ⁊ Pa. Facit. c. qui sacramẽto. xxij. q. iiij. Hoc intellige qñ aduertit ⁊ de causa il licita ⁊ de iuramẽto ẜm ꝙ dico periuri um mortale. j. periurium.
¶ Sextũ quō sit iurā dũ. Rñ. ꝙ tres de
8
*bẽt habere cōitates. s. ꝟitate iudiciũ et ĩusticiā. Hyer. iiij. de iureiur. ⁊ si xp̃s. §. iacobus. xxij. q. ij. aĩaduertendũ. Ratio est ẜm sctm̃ Bo. vbi. s̃. ĩ litera  iuramẽ tum comparat̃ ad tria. s. ad re de qua sit ⁊ sic debet̃ veritas que ẽ adequatio rei ad sermonẽ ad iurantẽ. sco cōparatur a quo procedit ⁊ sic debetur iudic iuʒz. s. discretionts tertio comparat̃ ad cām ꝓ q̃ sit ⁊ sic debet̃ iustitia. s. vt cā sit iusta.
¶ Vtꝝ semꝑ sit peccatũ mortale qñ pre dicta ficiũt. Rñ. pa. ĩ. d. c. ⁊ si christꝰ q nō semꝑ sed aliqñ veniale ẜm titate culpevt no. archi. ĩ. d. c. animaduertendum quod melius patebit. j. ꝑiurium in prin. cum quin. §. seq.
¶ Vtrũ iurans sine iudicio discretiōis
10
*peccet mortaliter sicut faciunt illi qui ĩ quolibet verbo iurāt. Rñ. ꝙ cũ iuramẽtum prohibeat̃ nō quia sit malũ sed ꝓpter ꝑiculũ ꝑiurij. Jdeo si talis iurat fal sum nō excusatur a mortali ꝑ ea que di cam. j. periuriũ in prin. ⁊ ẜm illam distinctionem. Si vero iurat verũ sic non erit mortale peccatũ. verũ est ꝙ tenetur abstinere sicut a mortali ꝓpter ꝑiculuʒz quia de tali dicit̃ ecclesiastici. xxxiij. vir multuʒz iurans implebitur iniquitate.
¶ Vtrũ inducẽs aliũ ad iurandũ queʒz scit false iuratuꝝ ve. nō seruaturũ iura
11
*mentũ peccet mortaliter. Rñ. ẜʒz Ric. in iij. di. xxxix. ꝙ aut facitvt ꝑsona publica ad instantiā partis ⁊ ex ordine iuris ⁊ sic nō peccat si vero facit vt ꝑsona publica. tñ ↄtra ordinẽ suis aut vt ꝑsona priuata. sic peccat graniter sʒz dñs Car. in cle. vnica de iureiu. dicit ꝙ talis vĩcit homicidā. xxij. qō. v. si quis ↄuictꝰ ⁊. c. seq. ⁊ sic patet ꝙ est mortale. ⁊ ex hoc cō cludit Pa. ĩ. c. cle. de coha. cleri. ⁊ mul. ꝙ nũ ẽ deferẽdũ iuram̃tũ illi ↄ̃ quẽ ẽ ve hemẽs suspitio  trāsgressiōe ⁊ deferẽs peccat intelllge mortaliter ẜm distin. di cta alł. c. ille. xxij. q. v. ⁊ facit optime tex. d. c. clericis. vbi nō vult clericos cogi iu rare dimitte ↄcubinas q no. ↄ̃ dā es secularibꝰ iuramẽta ⁊ siłibꝰ q̇ nō seruāt ⁊ iō ponāt potiꝰ penā. ⁊ hoc  tale iuramentũ est ↄ̃iusticiā nō credo tñ mor taliter peccare illũ qui dat iuramẽtũ ẽt vt ꝑsona ṗuata illi quẽ scit falsum iura turũ qñ ille est iā dispositus iurare puta  obtulit se iurare qñ hoc facit ex aliqua rōnabili cā ⁊ de isto nō loquitur c. ille sʒz de eo qui inducit nō dispositũ iurare.
¶ Vtꝝ iurās vituperose ꝑ mẽbra inhonesta peccet mortałr. Rñ. ꝙ tales proṗe
12
*sunt blasphemi vt ptʒz in ca. si quis ꝑ ca pillũ ibi alio modo blaphemia ⁊ c. xxij. q. j. ⁊ iō sic peccat mortaliter sicut dictũ est de blaphemia. s̃. in prĩ. nā ꝟbũ aliꝰ facit positionẽ eiusdẽ qualitatis regula ritatis lʒz habeat exceptionẽ aliqñvt in iohāne. ⁊ alij duo latrōes ⁊ no. pa ĩ. c. ac cedens de p̃bẽ ⁊ iō hoc alio mō p̃suppo nit blaphemiā. secus si iurarat ꝑ aliq mẽbrũ honestũ ⁊ cũ reuerẽtia vt puta ꝑ sanctũ caput dei ⁊ raro nō consuetudi nārie ẜm Rodo. sic esset veniale.
¶ Septimo attẽdendũ est in iuramen
13
*to qñ tp̃s nō reddit iuramentũ illicitũ vt qñ iurat̃ ĩ iudicio diebꝰ feriatis nisi ꝓ pace ⁊ alijs pijs causis vt de ferijs. c. conquestus quod aũt fiat a ieiunijs est de honestate. xxij. q. v. honestum.
Juramentum

Juramentum

iiij. quō iuramentũ interpetrandum est Rñ. inno. in. c. veniens de iureiur. ꝙ in iuramento determinato super aliquo singulari sic interpetrat̃ in foro aĩe ẜm intentionẽ iurātis. facit. c. humane au res. xxij. q. v. sed hoc ego limito verũ qñ ille q̇ dat iuramẽtũ seu exigit dolose et iniqua facit sicut cũ vir p̃stat iuramẽtũ vxori suꝑ adulterio. nā cũ talis ini a tali ↄfessionẽ exigat poterit iurare ẜm suam intentionẽ ꝙ est verũ lʒz secundũ intellectum audientis sit falsum secun dum Rodo. quẽ sequit̃ asteñ. lib. j. titu. xviij. ar. vij. Facit ꝙ not. ihe. in. iij. dist. xxxviij. vbi circa litterā dicit Ric. quod obstetrices nũ peccassent lʒz non rñ dissent ad ĩtentionem pharaonis.  non fuit ei data autoritas ad aliq̇d agendũ contra deũ. Siłr qñ quis ex iuramento exigit ab aliquo ꝙ ipse nō pōt sine pctō implere. potest habere intentionẽ cum iurat illud facere. s. tũ poterit sine pec cato. sicut si mulier q̃ habet impedimẽ tum excōicata  nō pōt ꝓbare in mortis articulo cũ oporteat eā iurare de stā do cum viro dʒz intelligere sic. s. tũ po terit sine peccato ⁊ non periurat vt no. ĩ. c. literas de resti. spo. Si autẽ ille qui prestat iuramentũ est in bona fide ⁊ in casu licito prestat tunc habet locum. c. quacun ar. xxij. q. v. quia scienter non | iurat ẜm intẽtiōe in p̃stātis peccat mor taliter ⁊ est ꝑiurus ⁊ etiā credo ꝙ tenea tur sicut ille ĩtellexit implere ar. d. c. qua cũ. nec obstat ꝙ sicut votũ dolosũ nō obligat sic nec iuramẽtũ  votũ sit deo proprie: sed iuramentum fit homini et obligatio contrahit̃ aliter invoto: quia per intẽtionẽ: aliter in iuramento  ꝑ deliberatā verborũ attestationẽ. Si aũt vter fuit in simplicitate. Sedvnꝰ vno modo intelligebat alter alio mō sic iter p̃tat̃ ẜm intẽtionẽ iurantis in foro aĩe. vt no. in. §. ex his oĩbꝰ colligit̃. xxij. qō. v. in foro aũt contentioso stabit̃ verbis vt in. c. ex literis de spon. Si vero verba habẽt duplicẽ intellectũ in stipulatiōi bus ⁊ alijs ↄtractibus cōtra stipulantẽ ⁊ vendẽteʒz interpretabunt̃. l. inter stipulantẽ. §. j. ff. deverb. ob. ⁊. l. labeo. la. j. ff. de ↄtrahẽ. emp. Jn iudicijs. in prin. ĩterpretat̃ pro actore in medio ꝓ vtro in fine ꝓ reo extra de ꝓba. ex literis. vt ecclesia. bñfi. c. vt nostrũ. in delictis aũt contra delinquẽtẽ nisi aliud appareat de presum. c. j. si vero loquamur de iura mento generaliter prestito pro obediẽtia prestanda mādatis sic dicit Jnno. ĩ d. c. veniens. ꝙ interpretet̃ vt nō extẽda tur nisi ad ea de quibus cogitatũ estvł debuit cogitare: vt ĩ. c. quintauallis. de iure iu. de deci. ex multiplici.  rest. spo. audita. xxij. q. ij. nequis. Alij dicunt ꝙ ĩ terpretet̃ generaliter nisi sit cōtra priꝰ iurametũ: vt in. d. c. veniẽs. vł ↄtra ius vt in. d. c. quintauallis vel ↄ̃p̃sumptionem cōmunẽ ꝙ si hoc mādari credidis set nun iurasset. ar. c. petitio  iureiu. ego credo ꝙ in foro anime interpretabi tur secundum intentioneʒz iurātis nisi fuerit dolosa.

Ad propositũ eoꝝ que in hoc. §. no tantur. s.  interpretatiōe iuramenti. et ꝙ impleat̃ ⁊ restingitur ẜm ius vt no. Joan. an. in. d. c. veniens.  iureiu. ĩ nouel. ⁊ Bal. in. l. fi. C. de nō. iniu. pec. vbi etiam ꝙ tacite continet generalẽ intellectum ⁊ cōmunẽ presumptionẽ hoĩm⁊ ita per Jnno. in. c. veniẽs. de iureiurā. ¶ Vtꝝ iuramentũ ꝑrestituʒz in materia iuris restrĩgat̃ ad limites iuris. Rñ. pa. in. c. tua nos. de ecclesijs edificādis ꝙ sic. Jta ꝙ recipit oẽs limitatiōes ⁊restri ctiones quas recipit ius ill. Facit tex. in. l. C. de ↄdi. inde. ⁊ in. l. fi. C. qui satis. co. ⁊ no. per Jnno. ⁊ glo. in. c. per tuas  arbi. vbi dicit ꝙ cũ quis iurat stare sen tentie arbitri sub pena ꝙ nō obligat̃ ni si vel parere sentẽtie vel soluere penam ⁊ ideo si soluit penaʒz sufficit. Similiter si iurauit nō sub pena  tenet̃ vel seruare sententiā vel ad interesse. ff. de ar bi. l. diem. §. fi. quia ĩtelligit̃ ista clausula. Ego parebo sentẽtie vel soluā penā quia iste intellectus est sibi datus a iu re. Pa. in. c. quintauallis de iureiu. dicit verum in sentẽtia arbitri. secus ĩ sentẽtia arbitratoris  in tali snĩa non ẽ talis datus intellectꝰ. Jtẽ pro hoc facit di ctũ Jnno. in. c. cũ oẽs de cōsti. qui dicit ꝙ p̃latꝰ. q̇ iurauit nō alienare bona ecclesie ꝙ potest nihilominꝰ alienare ĩ cā necessaria: vt in. c. fi. de ec. edi. ⁊ etiā vti li cũ in hoc casu necessitas ⁊ vtilitas eq̇ parentur a iure. xij. q. ij. sine exceptiōe ⁊ sic iuramẽtum intelligit̃ de alienatiōe illicita solum. facit. c. petitio de iureiur. vbi iuratꝰ no esse ↄtra aliquẽ intelligit̃ illicite secus legitime etiā pro ꝓpria vti litate. facit etiā. c. ex parte tua de cle. nō resi. vbi iurans residere in ecclesia pōt iuramento nō ob. se absẽtare pro neces sitate vel vtilitate ecclesie. Jtem facit ꝙ no. in. c. prout nobis de dol. vbi ille q̇ iu rauit parere mandatis ecclesie vel iudi ci si se grauatur potest appellare  iuramentũ nō se extẽ dit ad hec qñ est generaliter latũ ⁊ ꝙ no. in. c. ex tenore de sen. excō. vbi tenet idẽ Pa. hoc ibi not. dicit. dictum tamen est verũ ꝑ ea q̃ notantur in. d. ca. veniẽs. ⁊ in. d. capi. quin tauallis. ꝙ etiam ex causa noua superueniente vel si erat prius erat oculta poterit ille qui iurauit rñdere corā aliquo iudice non obstante iuramento generali illum recusare. nec ob. predictis quod iuramentum habet clausulam seuvim clausule. Si non valetquod ago vt ago valeat quantum potest | vt. c. to. ⁊. c. ad nostrā el. iij. de iureiur. no. ĩ. l. cũ pr̃. §. filiꝰ matrẽ. ff. de leg. ij. ⁊ ꝑ bar. ĩ. l. si q̇s ꝓ eo. ff. de fideius. ⁊ ĩ. l. sciẽdũ. ff. de ver. ob. Et iō dʒz aliq̇d oꝑari ꝙ non faceret si p̃dicta essent ꝟa  aliq̇d oꝑat̃: tñ  adijcit vĩculũ ⁊ ligat strictiꝰ ip̃m iurātẽ ⁊ qñ accumulat forũ foro vt ĩ. c. fi. de fo. ↄpe. li. vj. Jn casu aũt vbi nihil oꝑaret̃ vel paꝝ tũc bñ verũ est q hʒz vim illiꝰ cłe sʒz hoc nō est in casibus p̃dictis  strictiꝰ stringit ⁊ ideo sufficit Facit etiā ꝓ p̃dictis ꝙ no. d. Ant. in. c. ex literis el. ij. de spō. ⁊ sequit̃ ibidẽ pa. ꝙ sicut eq̇tas p̃toria facit vt in stipulationibꝰ p̃torijs ꝓmittẽdo simpłr factũ alie nũ ĩ dubio ĩtepretet̃ ꝓmisisse se factuꝝ ⁊ curatnꝝ tũ ĩ eo ẽ vt ĩ. l. quoties ff. de ꝟb. obli. Jta e q̇tas iuris canonici hoc inducit ĩ materia canonica vt pʒz ĩ d. c. ex lr̃is. ⁊ ĩ gl. ibidẽ vbi parẽtes q̇ ꝓ filijs iurāt spōsalia nō peccāt lʒz non sequant̃ nō ex eoꝝ defectu  illud iur̃m intelligit̃ tũ ĩ eis est se facturos. Jteʒz facit q no. pan. in. c. cũ clerici. de ꝟ. sig. vbi dicit ꝙ iuramẽtũ generałr p̃stitum dʒz restringi tũ pōt vt minꝰ obliget iu rantẽ.  vbi tractat de obligatione est faciẽda stricta ĩterpretatio. alł. c. ad nostrā el. iij. de iureiu. ⁊. c. primũ eo. ti. lib. vj. ⁊. l. q̇cquid astringẽde. ff. de ꝟb. obli. Jtẽ ĩ. c. quẽadmodũ dicit idẽ pa. ꝙ iura mẽtum in aliqͦ ↄ̃ctu recipit oẽs ↄditiones ⁊ limitatiōes ⁊ subauditiones q̃s hʒz ille ↄ̃ctꝰ. ⁊ siłr si apponit ĩ alia dispositiōe vł obligatione  regulat̃ ab illa facit ꝓ hoc. l. fi. C. de nō nu. pe. ⁊ no. per Bar. in. l. si societatẽ. §. arbitroꝝ. ff. pro soc. q bñ no.  faciũt ad multa ĩ mate ria iuramenti ⁊ voti vide ad hoc ꝙ. j. d. .§. v. ⁊. vj. Jtem si iuro alicui dare cras pecuniā ĩtelligit̃ nisi fuero ab eo absolutꝰ.  pōt prorogare terminũ ⁊ absoluere vt ĩ. c. j.  iureiu. Jtẽ si iurauit pecu niā tibi reddere ad certũ tp̃s spe future numerationis intelligit̃ si pecuniaʒz mihi mutuaueris. C. de nō nu. pe. l. idubitati. itẽ si iuro tibi dare dotẽ ĩtelligit̃ si nuptie subsequute fuerĩt. ff. de iu. do. l. stipulationẽ. Jteʒz si iuro tibi reddere bladũ vł vinũ ĩtelligit̃ eiusdẽ bōitatis. ff. si cer. pe. l. cũ q̇d. itẽ si q̇s iurauit fctā pace cũ aliquo de nō eũ offendẽdo subcerta pena talis ꝓmissio refert̃ ⁊ restringitur ad offẽsam rōe inimicitie p̃terite nō ad nouā ex post fcō ĩsurgẽtẽ ex noua cā ẜm bar. ĩ. l. aut facta. §. cā. ff. de pe. sequit̃ pa. ibi nihil scribit. sʒz in hoc tʒz. d. Anto. ⁊ Jo. ⁊ imo. pa. ĩ. c. cũ inter. de renũ. Jtẽ si aliq̇s renunciauit cũ iuramẽto iuri q hʒz vel habere sperat in aliq̃ re aut habere pōt nō ĩtelligitur ad ius superueniens ex noua cā vel noua spe vt dicit Pa. in. d. c. cum inter.
¶ Sʒz q̇d si p̃latꝰ iurauit nō alienare bo
2
*na eccłie sine lnĩa pape aut superioris. Rñ. Pa. ĩ. d. tua nos. ꝙ ĩterpretat̃ vt nō possit alienare sine lnĩa:  designatio huiꝰ ꝟbi lnĩa est ꝙ dʒz prĩo peti etiā ĩ ca su licito q̃si p̃latus reseruet ĩ se cognitionẽ. vtrũ casus sit licitꝰ vł nō. ꝓ hoc fa cit ĩ siłi. c. lʒz. de regula. Jtẽ  si ĩtelligeret̃ de illicita solũ sic iur̃m nihil valeret  nec cũ lnĩa suꝑioris p̃t fieri: ergo opʒz intelligat̃ de oĩ licita. cōcor. Jo. an. post Host. ĩ. c. de his q̃ fiũt a p̃latis sʒz bñ nō obstāte iur̃o ĩminẽte necessitate vrgẽti posset alienare si superior nō posset adi ri. ar. optimũ in. l. tutor q̇ reꝑtoriũ. ff. de admi. tuto. vbi ex cā necessitatis pōt totor inuẽtario nō facto administrare bo na pupilli ꝙ ałs necessitate cessante nō pōt. Facit ad hoc no. Joā. xij. q. ij. c. sine exceptiōe ⁊. c. placuit. Hug. ⁊ Arch. in. c. abbatibꝰ. eadẽ. cā ⁊. q. ⁊ Jo. de fantu. in cle. j. de rebꝰ ec. nō alie. vbi dicit in casu illiꝰ cle. alienationẽ posse fieri ĩpune si necessitas nō capit tantā dilationẽ ⁊ te nuit Pau. ĩ disputatiōe q̃ incipit ↄdem natꝰ. Sequit̃. hoc Car. ĩ. d. cle. prima. et Pa. c. fi. de eccle. edi. ꝙ no. ꝓ religiosis habẽtibus prelatos in remotis.
¶ Vtrũ iuramẽtũ illiꝰ qui iurauit ali
3
*quā accipere sit interpretādũ vt possit intrare religionẽ. Rñ. in. c. commissum de spon. ẜm vnam lec. que sibi placet ꝙ sic. ⁊ ideo interp̃tat̃ ꝙ eam accipiet ⁊ ni si ingrediatur religionem nec ob. ꝙ vt ↄ̃hat ibi cōsulit̃. ⁊ postea ingrediat̃  | istud fit ꝓpter vulgi opinionẽ ne appa reat periurus cũ in veritate non sit. Si vero diceres quō inueniat̃ ista interpre tatio. Rñ. ꝙ subintelligit̃ nisi moriatur ⁊ c. vel dic ꝙ habetur in. c. ꝑuenit. el. ij. de iureiurā. vbi r ꝓmissum nō infringit qui in melius commutat.
¶ Vtrũ iuramẽtũ ĩterpretabit̃ vt hẽat
4
*locũ in casu ficro. Rñ. pa. ĩ. c. ex ꝑte el. ij. de cle. nō re. ꝙ si iur̃m nō tẽdit ĩ aliquaʒz lesionẽ illiꝰ q̇ iurauit ⁊ facit ad bonũ illiꝰ cui p̃stitũ est tũc subẽ cā large ĩterpetrādi. vt in. c. ex ꝑte. vbi ille q̇ iurauit residere si se abñtat ꝓ necessitate eccłie hr̃ ꝓ residẽte. Si ꝟo iuramẽti obseruan tia tẽdit ĩ dānũ illiꝰ cui fit lʒz respiciat vtilitatẽ alteriꝰ tm̃: tũc nō verificat̃ ĩ ca su ficto. ꝓbat̃ istud ẜm cōem lecturā ĩ. c. ad nostraʒz. el. j. de iureiu. vbi r ꝙ iuramẽtũ dʒz seruari ĩ casu specifico ⁊ nō ĩ ca sn ficto Nā ibi tenẽt Jnno. ⁊ Jo. an. ꝙ debitor q̇ iurauerat nō molestare credi lotẽ suꝑ pignore donec soluisset sibi debitũ ꝙ nō sufficit ꝙ creditori sit satisfactũ ex fructibꝰ pignoris sed opʒz prĩo ꝙ fiat realis solutio debiti lʒz ficte soluerit ex quo ꝑcepit debitũ ex fructibꝰ pigno ris. Facit. l. lutiꝰ. ff. de cōdi. ⁊ demō. vbi no. ꝙ ↄditio dʒz fieri in forma specifica. bar. tñ ĩ. l. ampliꝰ. ff. rẽ ra. ha. terminat ↄ̃riũ ĩ isto casu:  iussus dare seu soluere implet ↄditionẽ compẽsando. l. si pecuiũ. §. j. ff. de test. lib. Jtẽ ĩpeditꝰ iusta de cā facere ꝙ ꝓmisit: nō est periurus. l. fi. ff. q̇ satis. cog. ⁊. c. signicāte. de pignora. Sʒz si tibi nō soluo  tu mihi nō soluis facto tuo ĩpedior: ego nō ero ꝑiurꝰ. Et hec opinio mihi vr̃ verior  iure nec est ↄ̃ casum. d. c. ad nostram.  iste debi tor certat de dāno vitādo: ⁊ creditor nul lum dānũ hʒz. ⁊ iō habebit locũ fictꝰ intellectꝰ in tali casu. ⁊ sic ꝓcedit opinio Bar. ⁊ dictũ. c. ad nostrā nō ꝓbat cōtrarium  ẜm Jo. an. ibi ex forma iuramẽ ti requirebatur numeratio pecunie.
¶ Vtrũ ĩ oĩ iuramẽto debeāt subaudi
5
*ri multe cōditiōes. Rñ. gl. ĩ. c. quẽadmo dũ. de iureiur. ꝙ in iuramẽto assertorio nulla cōditio subintelligiturt: ĩ iuramẽto ꝟo ꝓmissorio bene multe subintelligunt̃ vt si deo placuerit. xxj. q. ij. beatꝰ. §. j. Jtẽ si placet pape. vt in. c. veniẽtes. de iureiu. ⁊ alie de q̇bus ĩ. d. gl. que melius patebũt in seq. c. Et no. ẜm predictā gl. ꝙ ꝓpter hoc iuramẽtũ nō est cōditionale ⁊ etiā ẜm Pa. ibidem si exprimant̃. vt in. c. significasti. ⁊ q ibi not. de elec. ⁊. ĩ. l. iij. ff. de leg. j. ⁊. l. aliqñ. ff. de cōditio. ⁊ demō. Sed tu dic vt. s̃. Patrimoniũ. iij. impedimẽto. iij. §. j.
¶ Et hec oĩa que de interpretatione iu
6
*ramenti dixi: ĩtellige qñ ille q̇ iurat non hʒz exp̃sse ⁊ specifice aimũ obligādi se suꝑ aliquo determinato ↄ̃ ĩterpretationẽ:  tũc nō valeret ĩterpretatio. vt no. in. c. veniens per pa. de iureiur. ⁊ facit c. iuramen. xxij. q. v. in ar.
¶ Quid si iurat̃ suꝑ re nō subiecta pa
7
*pe. Rñ. Pa. in. c. constitutꝰ. de rescrip. ꝙ in rebꝰ vel iuribus nō subiectis sibi nō subintelligit̃ illa cła. d. c. veniẽtes. iō pa pa nō pōt absoluere a iuramẽto p̃stito suꝑ rebꝰ non spectantibꝰ ad eũ finẽ cā rōnabili. vt no. gl. in. c. quāto. de iureiu. ⁊ Jnno. in. c. cum inter. p. de renun.
Juramentum. v.

Juramentum. v.

de obligatiōe iu ramenti p̃missorij. vtrũ semꝑ sit obligatoriũ. Rñ. vt colligo ex Arch. ĩ. c. si aliq̇d. xxij. q. iiij. ⁊ canonistis in. c. si ꝟo. de iureiur. ⁊ theo. in iij. di. xxxix. ꝙ sic. vt. j. periurium. §. j. Fal lit hoc in. xxvij. casibus sequen.

Adde hic que hic dicunt̃ ⁊ ꝙ iuramentum metu vel minis exo rtũ nō ob. in. c. itẽ sacramẽta. ĩ ṗn. de pa. iura. fir. ⁊ no. in aut̃. item sacr̃a. C. si aduersus vẽ. ligat ad obseruātiaʒz ↄ̃ctus inobe. bal. di. nec obligat latum contra publicam vtilitatem Ba. no. ⁊ doc. in. l. si quis ꝓ eo. de fideius. nec si viā fraudibus. ape rit bar. in. l. illud. C. de sacrosan. ⁊ an ligor in aliā qui ꝓmisit impunitatem de linquenti si exeat locum sacruʒz. ⁊ quod ibi eum restituet. bal. ꝙ non in aut̃. iteʒz sacramenta. C. de pac. per tex. in aut̃. de man. prin. §. sed ne.
¶ Primus qñ iuratur aliquid quod est
1
*pctm̃ mortale:  istud vergit in interitũ | salutis eterne  pena eterna punit̃. c. vnũ orariũ. xxv. di. vñ q̇ iurauit spolia diuidere non tenet̃  dʒz reddere. c. ea te. de iureiur. vel spoliare ꝓximũ nō te net̃ ẜm Jo. an. ĩ. d. c. ea te. ⁊ illud q r xxij. q. iiij. §. ecce. refert̃ ad cōscientiam erroneā quā se credebat teneri ꝓpterea non seruando mortaliter peccat.
¶ Scs qñ q iurat̃ est pctm̃ veniale ĩ
2
*se. ar. c. ij. de pac. li. vj.  siłr ꝟgit in dispẽdiũ ꝓprie salutis:  ꝑ ipsam ĩpedit̃ hō vt nō cito ꝑueniat ad salutẽ eternā. c. q̃lis. xxv. di. ⁊. c. ij. de pac. li. vj. hugo. tʒz ꝙ si seruat tale iuramẽtũ peccat mor tałr.  facit ↄ̃ istud. c. ĩ malis. xxij. q. iiij. Sʒz Rodo. tʒz ꝙ solũ veniałr q veꝝ est quādo simpłr comittit veniale. sʒz si iō cōmitteret  iurauit dic ꝙ mortaliter peccaret  nomẽ dei assumit in malũ. ¶ Tertius qñ iurat̃ aliq̇d q est ↄ̃ cōsi
3
*lia euāgelica: puta ꝙ nō efficiet̃ ep̃s re ligiosus ⁊ hmōi. nec obstat. c. florẽtinũ. lxxxv. di.  nō dicit ꝙ teneat votũ sed peccat mortałr iurādo ↄ̃ scaʒz ꝑtẽ iusti cie: q̃ ẽ facere bonũ sicut si iurasset ↄ̃ pri mam partem que est declinare a malo. ¶ Quartꝰ qñ iuramẽtũ excludit opus
4
*pia ĩtẽtiōe faciẽdo ꝓ deo. vt cũ iurat ꝙ nihil dabit ꝓ deo vel cōsulet ꝓximo vel nō ↄsolabit̃ talẽ. vel nun erit fideiussor vel nũ mutuabit pecuniā ⁊ hmōi.  deus nō acceptat talia iuramẽta cũ dicat ↄ̃riũfaciẽdũ ex charitate fraterna ibi: q̃cũ vultis vt vobis faciant homi nes: ⁊ vos eadem facite illis.
¶ Quintꝰ qñ iurat̃ aliq̇d q ex se est in
5
*differẽs: tñ meliꝰ esset facere ↄ̃riũ  nō facere: vel nō sacere  facere. sicut quā do q̇s iurat ꝙ nō tenebit talẽ in suo ser uitio vel nō loquet̃ cũ tali de tali re. vel nō ibit ad domũ suā. vel nō coquet ad furnũ suũ: q tamẽ melius esset facere cōtrariũ Jntellige istũ casum veꝝ quā do quis solum ex se iurat:  secꝰ esset si cōuenisset cũ ꝓximo ad tale faciendũ ⁊ aliquo bono respectu: ⁊ ita iurasset ei: quia bene esset obligatus.
¶ Sextus est qñ iuramẽtũ est ↄ̃ bonuʒz
6
*publicum sicut qñ q̇s iurauit ꝙ subtra het se ab onere publico. istud no. Pa. ĩ c. ꝑuenit el. j. de iureiur. Facit. c. si diligenti. de. fo. competen.
¶ Septimꝰ quādo iuramentũ vergit ĩ
6
*dispẽdiũ ꝓprie salutis corꝑalis quẽad modũ nō tenet sit vergeret in dispẽdiũ salutis alteriꝰ. xxij. q. iiij. c. j. cũ. iiij. c. se. ita nec in ꝓpriā. c. si nō lʒz. xxiij. q. v. xxij. q. iiij. §. illicitũ. gl. ĩ. d. c. si ꝟo. restringit hoc veꝝ quādo directe secꝰ si occasiona liter: ⁊ ponit exemplũ de illo q̇ iurauit stare rome de mẽse augusti:  lʒz ibi mo riant̃ multi nō tamẽ semꝑ. ⁊ iō tenetur stare. Sed Joā. an. restringit dictũ glo. veꝝ nisi ex imminẽti infirmitate vel cō plexiōe iudicaret̃ sic iurās ex tali mora moriturꝰ. Ex quo colligo ꝙ qñ verisiłr ex qualitatibꝰ p̃sumit̃ de morte hʒz locũ ꝙ nō obligat. Et ꝓpterea Pa. increpat cartusiẽses ⁊ reputat eos nō in bono sta tu ĩ. d. c. si ꝟo. lʒz male iudicet:  sunt in bono statu ⁊ deo seruiẽtes nec exponũt se ꝑiculo mortis corꝑalis: sʒz carnẽ abdicant vt a vitijs aĩus sit liber. Multa alia possent adduci ad ꝓbādũ ꝙ sunt in bono statu sʒz breuitatis cā omitto. idẽ dic ꝙ iuramẽtũ nō obligat qñ cedit in mutilatiōe:  nemo membrorũ suorũ est dñs. l. liber homo la. j. in prin. ff. ad. l. aqui. limita ist. vij. veꝝ nisi mors vel mutilatio esset infligẽda ex iustitia  tũc non posset ↄ̃ iuramentũ fugere.
7
*vt. s̃. carcer. §. iiij. ⁊ supra Fugere. §. j.
¶ Octauus nō obligat iuramentuʒz qñ quis iurat ex calore iracũdie. ẜm Joan. an. ĩ. c. sicut ex literis de iureiurā. sicut in simili dicit gl. singularis in. c. ex lite ris. de diuor. ꝙ cōfessio facta ex calore iracũdie non valet ꝙ limitat. d. An. verum quando calor iracũdie fuit tātus ꝙ deliberate istud iuramentũ nō fecisset. Quia hec voluntas nō est discreta. Facit gl. in. c. duduʒz de conuersi. coniu ga. que dicit ꝙ calor iracundie nō obli gat. ⁊ idem dico quādo iuratur abrupte. facit ꝙ no. Jnno. in. c. literaturā de voto. ⁊ Ricar. di. xxxix. argu. iij. q. ij. suꝑ iij. sententiarum.
¶ Nonus quādo iuramentum est me
8
* | tu extortũ. ĩtellige si aĩʒz obligādi se nō habuit alias bene tenet̃ ẜm cōiter doc. sʒz si nō habuit aĩm obligādi se ꝙ non obliget̃. pʒz ex iā dictis. ⁊ facit gl. ĩ. c. au toritatẽ. xv. q. vj. an aũt peccauit sic iurādo cũ tali aĩo. dicit Pa. in. c. si ꝟo. eo. ti. ꝙ si est hō ꝑfectꝰ peccauit venialiter ałs nō. sʒz ego dico ꝙ nec ꝑfectꝰ nec imꝑ fectꝰ peccauerit ẽt veniałr. Et ꝓ hoc fa cit ꝙ ĩ siłi r ĩ. c. ne q̇s. xxij. q. ij. ĩtellige hoc vt colligit̃ ex. d. c. ne q̇s qñ iurādo habuit aĩm solũ ĩducẽdi iuramẽtũ ad reuerẽtiā dei nō ad obligationẽ suā et in mẽte habuit ali circũstātiā debitā q̃ veꝝ iurabat. puta ꝓmitto ꝙ dabo tibi cẽtũ cũ ista subauditione. s. si sum ti bi obligatꝰ ex debito ⁊ nō aliter lʒz hoc nō exprimat ⁊ hmōi  sic vtit̃ simulatiōe licita q̃ lʒz. vt in. c. vtilẽ. xxij. q. ij. Se cus esset si iurādo credebat se obligatum ex iuramẽto. ⁊ tantũ non intende bat obseruare  sic esset peccatuʒz mor tale vt ĩ. c. q̃relā. de iureiurā. facit. c. ille. xxij. q. v. ⁊ ꝙ no. gl. in. d. c. autoritatem. ¶ Sed q̇d si sumꝰ in dubio an habuit
9
*aĩm obligādi se vel nō. Rñ. Pa. ĩ. d. c. si vero. ꝙ est presumendũ ꝙ non habuit aĩm obligādi. ar. c. suꝑ eo de renun. ⁊. l. cum de indebito. §. j. ff. de proba.
¶ Quero quare magis eccłia obligat
10
*ĩ iuramento etiā metu extorto:  ĩ voto cũ iuramẽtũ ⁊ votũ ambulẽt pari passu. Rñ. pa. in. d. c. si ꝟo ꝙ ex hoc:  iura mẽtũ frequentiꝰ accidit: ⁊ ne det̃ mate ria deierādi. tamẽ tũ ad ꝟitatẽ obligatiōis pari passu obligatiōis vadũt votũ ⁊ iuramẽtũ. vt in. c. debitores no. ĩ. c. j. de iureiu. ⁊ ĩ. c. lʒz. ⁊ in. c. magne de voto. Ex qͦ ĩfert Pa. in. c. veꝝ. de iureiu. cũ gl. ibi. ꝙ nō seruātes iuramẽtũ metu extortũ nō sunt puniendi tan pro directo periurio. Alij tenẽt in. d. c. veꝝ. vt refert Pa. in. d. c. si vero. ꝙ nō peccat mortaliter tale iuramẽtũ nō seruans. sʒz venialiter. facit tex. in. d. c. verũ. qui dicit. ꝙ pro mortali crimine non sunt pu niẽdi. ⁊ no. ꝙ loquit̃ ĩ eo q̇iurauit aĩo obligādi se:  si aĩm nō habuisset non esset dubium. Cōclude ergo sic: ꝙ si ha buit animum obligādi se quādo iura uit ꝙ tenetur seruare: nisi vergat in dispendium proprie salutis: aut alterius cōditiōis de supradictis: sed nō de p̃ce pto ita ꝙ mortaliter peccet. Si vero nō habuit animum obligādi vel sumꝰ in dubio. sic non obligatur ad seruandũ. vt est text. ĩ. c. j. quod metus causa. ⁊ q dicit̃ ĩ. c. si vero. dʒz intelligi ad timorẽ: ne passim q̇s cōtraueniat sed cũ bona maturitate ⁊ licẽtia suꝑioris. Siłr. c. lʒz de iureiu. li. vj. Facit ꝓ hoc  ibi dicit nō vi vel metu extortũ. ⁊ ibi tʒz Archi. et multi ĩ. c. cũ cōtingat eo. tit. veꝝ ꝙ non tenet iuramẽtũ metu extortũ in casu a lege ꝓhibito. Facit aut̃. sacramẽta puberũ. C. si aduer. vẽ. sed si nō est in casu a lege ꝓhibito. sic tenet iuramẽtum ẜʒz Vin. ⁊ sequit̃ Pa. in. d. c. cũ cōtingat uis metu extortũ ẜm tñ ꝙ dixi. s̃. sub pctō veniali. Et hec intellige ĩ iuramẽ to ꝓmissorio ex metu qui pōt cadere in cōstante extorto. ⁊ cōtra iustitiā. quia si esset iuramẽtum assertoriũ non excusaretur ꝓpter metũ si mẽdaciũ iuraret a pctō mortali. xxxij. q. v. ita ⁊ de his q̃ vi vel me. c. sacris. not. gl. in. d. c. autoritatẽ. nec siłr in iuramento ꝓmissorio excu sat leuis metus: nisi vt dictũ est qñ nō habuit animum obligandi se.
¶ Decimꝰ nō obligat iuramẽtũ qñ res
11
*suꝑ qua est iuramẽtũ factũ nō ꝑdurat ĩ eodẽ statu: sed venit ad talẽ statũ ꝙ temerariũ esset tũc taliter iurare: puta q̇s iurauit ꝙ nō efficiet̃ miles vel negotia tor. vel nō recipiet feudũ a tali domino postea venit ad paupertatẽ. ita ꝙ non pōt viuere nisi efficiat̃ miles vel negotiator ⁊ hmōi. rō  si a principio fuisset iste casus ⁊ iurasset iuramentũ fuisset temeraiũ. ⁊ ideo pōt ꝓpria autorita re cōtrauenire. ẜm Arch. in. c. aĩaduertendũ. xxij. q. ij. Facit ꝓ hoc. xxij. q. ij. ne quis. ⁊ dicit gl. in. d. c. quemadmodum semꝑ subintelligi in iuramẽto. s. si res ĩ eodẽ statu ꝓermanebit. Jdẽ de illo q̇ iurauerat reddere gladiũ homini sane mentis quẽ non reddet effecto furioso. xxij. q. ij. ne q̇s. Jtẽ cũ quis iurauit ali| accipere ⁊ illa cōtraxit ꝑ ꝟba de pre senti cũ alio. Siłr qñ q̇s cũ abũdaret ꝓ misit tenere obstagia: nũc non pōt nisi mẽdicet. ⁊ eũ nō ↄuenit mẽdicare non tñr. ar. c. q̃relā. ⁊. ca. breui. e. ti. Secꝰ ẜm Host. si eũ nō decet mẽdicare vł si tꝑe iuramẽti hec ↄditio ĩerat. s. ꝙ oportebat mẽdicare  tñr. Jtẽ qñ q̇s iurauit nō mutare sepulturā vł testm̃.  pōt ex noua cā. j. Sepultura. Facit ꝙ no. Pa. ĩ. c. ꝟitate. iureiur. vbi dicit ꝙ si iurauit respectu dignitatis. vł alterꝰ q̃litatis exñtis ĩ iurātevł in illo cui iurat̃ ꝙ illa deficiẽte nō tñr. puta iuraui tibi qñ eras ep̃s obedire: nũc cũ sis depositus nō teneor. c. venerabilẽ. de elec. vł iura ui tā canonicꝰ vel scholaris ar. d. ca. venerabilẽ ⁊ ca. cũ inter. p. ⁊ q ibi no. de renũ. ⁊ tʒz fede. cōsi. clviij. sʒz istud dictũ suũ limitat Pa. qñ iurauit nō simpłr sʒz vt talis secꝰ simpłr:  sꝑ obligat̃ si verba iuramenti ĩportant. ar. xxxij. q. viij. c. vnico nisi vt dictũ est veniret ad talem statũ in quo si vellet iurare esset temerariũ quod no. bene.
¶ Vndecimꝰ qñ est ↄ̃ bonos mores na
12
*turales vtputa  p̃bet occasionẽ delĩquẽdi vt ĩ. c. quẽadmodũ p̃dicto ⁊ ĩ regła nō ẽ obligatoriũ reg. iu. li. vj. Ex ẽ plum vir iurat nō agerẽ ↄ̃ vxorẽ reruʒz amotarũ:  nō vʒzvt. ff. de pac. do. l. ↄue nire rō  tale iuramẽtũ p̃beret occasio nẽ mulieribꝰ furādi. siłr q̇ iurauit non denũciare aliquẽ nō tñr  est ↄ̃ bonũ aĩe delĩq̃ntis ⁊ caritatis. ij. q. j. si peccaue rit ⁊ de iudi. c. nouit facit. l. si vnꝰ. §. pa cta. ff.  pa. lĩtat tñ ist exẽplũ Host. in d. c. quẽadmodũ veꝝ ꝙ non tenetur ni si qñ vellet denunciare solũ propter co modũ ꝓpriũ  sic nō liceret facit. c. ad nr̃am el. j. de iureiu. sʒz oʒz denũciet vel agat ꝑꝑ bonũ cōe principaliter ⁊ si secundario propter bonum proprium.
¶ Sed quid de accusatione vt. s̃. accu
13
*satio §. vj.
¶ Duodecimꝰ qñ iuramẽtũ ẽ ↄ̃ votũvł
14
*iuramẽtũ vł ꝓmissionẽ priꝰ factā vt in c. sicut ex lr̃is  spō. ⁊. c. quāto  iureiu. ⁊ ĩ. c. ĩtellecto. e. ti. Jntellige si ꝓmissio etiā fuit simplex ẜʒz Ho. pa. ⁊ Jn. ĩ. d. c. si cut uis postea inn. teneat ↄ̃riũ ĩ. c. ve niens de iureiu. sʒz non ẽ veꝝ per. c. iuramenti. xxij. q. v.
¶ Sed querovtrũ actꝰ gestus ↄ̃ primũ
15
*iuramẽtũ sit ip̃o iure nullꝰ. Rñ. pa. in d. c. intellecto ꝙ si actꝰ depẽdet a mera volũ tate iurātis puta  nullo iure ꝓhibetur sic tʒz. Vñ dicit Jnn. ĩ. c. dilecto de prebẽ. ꝙ si q̇s iurauit nō alienare li brũ ⁊ tñ alienauit tʒz alienatio lʒz sit ꝑiurꝰ. Facit. c. vltima volũtas. xiij. q. ij. ĩ gl. vbi tangit̃ ꝙ q̇ iurauit nō mutare te stm̃ si mutat tʒzʒz lʒz sit periuriꝰ nisi in casu  qͦ. s̃ §. xij. Host. in. c. cũ marthe  celebra. mis. tʒz ꝙ nōvʒz scm testm̃. Sed Jo. an. ĩ regula ꝙ semel placuit li. vj. tʒz ꝙ valeat:  nullo iure cauet̃ ꝙ sit nullũ factũ ꝑ q sit cōtra iuramẽtũ q verũ ẽ quādo actꝰ depẽdet a mera facul tate iurātis. Si aũt dispositio actꝰ non depẽdet a mera volũtate iurātis puta  interdicit̃ a lege fauore ipsius iurātis exẽplũ in muliere ⁊ minore q̇ non possũt alienare vel aliũ contractũ face re sine certa solẽnitate ⁊ tũc actꝰ iuratꝰ ↄ̃ ṗmũ iuramẽtũ nōvalet ip̃o iure. ⁊ sic ĩtellige gl. c. lʒz de iureiu. li. vj. rō  actꝰ sine iuramẽto erat ipso iure nullus ob stāte prohibitione legis rōne aũt iura menti substineri non potest quia iam obligauerat se deo ꝑ primũ iuramentũ ⁊ sic ẜm iuramentum fuit illicitum ⁊ idẽ dic quando actus prohibetur ra tiōe publice vtilitatis ⁊iste est casus. d. c. intellecto. Dic ergo ꝙ sic lex seu statu tũ nō resistit actui iurato ꝙ si fiat cōtra riũ nō est ip̃o iure nullꝰ secus si resistit ita tʒz Arch. in. c. si a sede de p̃bẽ. li. vj. Gaspar. de calde. in. c. cũ ↄtingat de iu reiu. ⁊ Spe. de ẽp. ⁊ vẽ q no. ꝓ cautela mulierũ q̃ timẽt ne inducāt̃ ad aliq̃ fa ciẽda in eoꝝ preiudiciũ ꝙ iurẽt prius inmanu alicuiꝰ corā testibꝰ se nolle ta les alienatiōes vel renũciationes facere dũmō qñ contrariũ faciunt inten dāt nō facere contra iuramentũ primũ s. nō effectualiter renunciare sʒz solũver baliter  sic nō erũt periure in cōscĩaʒz | eo ꝙ primũ ĩuramentum intellexerũt effectualiter nō verbaliter solum.
¶ Decimatertia non est obligatorium
17
*amẽtũ qñ ille cui est p̃stitũ frāgit fi dẽ iutāti sʒz no. ẜm pa. in. c. ꝑuenit el. ij. de iureiur. ꝙ qñ due obligatiōes respiciũt se adinuicem puta promisi tibi equũ propter ꝙ alius pto misit mihi cẽ tũ ⁊ sic si ego nō seruo promisium nec ille tenebitur mihi de centũ ⁊ sic intellige ill. Frāgẽt i fidẽ fides frangatur eidẽ. ff. ꝓ socio. l. si cōuenerit ĩ. fi. xxviij. q. ij. si infidelis. ff. de. offi. testa. l. institu ta. C. de pac. l. cũ ꝓponas la. ij. ⁊ sic intelligit dictũ. c. peruenit. ⁊. c. cōstitutus de penis idẽ dico qñ cōditionaliter ꝓmisi puta iuraui ire romā si dederis cẽ tũ si non duas nō teneor  promissio mea nō purificat̃ nisi a tẽpore existẽtis cōditionis. l. cedere diẽ. ff. deverb. sign. Jnsti.  verb. ob. §. ex cōditiōali. j. quā do aũt obligatiōes nō referũtur ad inuicẽ sed ad diuersa. Exẽplũ promisi tibi simpliciter cẽtũ ⁊ nō ex hoc sʒz simpliciter promisisti mihi aliq̇d facere tũc licet ego nō impleā ꝓmissum tamẽ ali ter tenetur  nō promisisti mihi ratio ne promissiōis mee sed simpliciter ⁊ de specie ad speciẽ non fit compensatio vt no. in. c. ij. de deposito hoc tenuit Cy. ĩ d. l. cũ proponas ⁊ sic intellige. c. noli. xxij. q. j. vbi dicitur ꝙ hosti seruanda ẽ fides nec obstat. c. ꝙ deo patri xxxiij. q. v. de voto viri ⁊ mulieris vbi lʒz alter non tenetur seruare  ibi simpliciter quilibet eorũ vouit deo non conditionaliter. ⁊ ei est obligatus.
Additio.

Additio.

Secus si conditionaliter saltem tacite puta quia si de hoc cogitasset nō vouisset  sic nō tenetur per ea q̃ dixi. s̃. iuramentũ. iiij. in prin. ⁊ Jura. vj. §. j. in fine.
¶ Sʒz q̇d si ille cui iuraui nō implet ꝓ
18
*missum ex necessitatealiqua puta quia nō pōt. Rñ. ꝙ nihilominus ego non te neor ad iuramentũ saciũt propter ill:  videtur tacite sub tali conditione iu rasse ⁊ hoc tenec doc. An. ⁊ Pa. in. c. sicut el. iij.  iureiu. ⁊ placet lʒz alij teneāt hoc verũ solũ non teneri qñ ex negligẽ tia alius non attendit vel ex volũtate. ¶ Vtrum ille qui iurauerat seruire sub
19
*certa mercede soluẽda quolibet mense non potuit ĩplere seruitiũ propter defectũ solutiōis puta  nō potuit stare in loco nunquid poterit agere pro interesse suo ex quo per eũ non stetit. Rñ. Albri. in. l. ediles. ff. de edil. edic. ꝙ sic. pro hoc bonus tex. in. l. si in lege. §. colonus. ⁊ in. l. qui operas. ff. loca. secus si non impleuit seruitiũ cum posset quia non habebit salariũ ꝑ predictā. l. ediles. §. j. ⁊ per. l. Julianꝰ. §. offerri. ff. de ac. emp. ⁊ ven.
¶ Vtrũ iurās vel ꝓmittens nō expelle
20
*re inquilinũ possit expellere si nōsoluit pẽsionẽ. Rñ. ꝙ sic ẜʒz Pa. in. c. tua nos  iureiurā. Facit. l. q̃ro. §. inter locatorẽ ff. locati. vbi pʒz ꝙ si ↄductor preterit id ꝙ tenetur ex natura cōtractꝰ non tene ri ei locatorẽ ex promissione locatiōis. Jdẽ dico in pr̃e q̇ ꝓmisit nō exheredare filiũ. Jntelligit̃ nisi crimẽ ingratitudi ↄmiserit. l. q̇dā cu filiũ. ff.  ꝟbo. vbl. et gñali ter ẜm Bar. in. d §. inter locato rẽ Hic. §. facit ad oẽs cōtractꝰ in quibꝰ aliq̇d vltra citro ꝓmittit̃ vt quilibet non teneatur seruare ꝙ ꝓmisit si ꝑ ad uersam partẽ nō seruat̃ id ꝓpter ꝙ sũt ꝓmissa. d. §. offerri Siłrsivir iurauit nō dimittere vxorẽ. Jntelligit̃ nisi faciat cōtra legẽ ↄiugij. vel si ꝓmisit dotẽ pōt dimittẽ si nō soluit. iuxta no. ĩ. c. vr̃as  dote post diuor. res. itẽ si iuraui tenō of fendere intelligit̃. nisi cām offensionis ↄmiserit. l. q̇ seruñ. ff. de ꝟb. ob. Facit ꝙ notat̃ in. l. cũ pr̃. §. libertis. ff.  lega. ij. ⁊ ꝙ no. in. d. c. quẽadmodũ in gl.
¶ Decimaquarta. Qñ mandatũ legis
12
*vł superiorisvult ↄ̃riũ iuramento que iuraui tibi dare. x. Judex precipit ne ti bi dare debeaʒz ex aliqua ltĩa causa nō teneor. ca. significauit de censi. l. fi. ff. qui satisda. c. vel de lege puta fuisti ex communicatus post iuramentum tibi factũ de aliquo tibi dādo nō teneor ni si absoluaris de qͦ tñ dic vt. s̃. Excōicatio viij. §. xij. Jdeo in oĩ iuramẽto. sub | intelligitur. Saluo iure superioris vel alterius ẜm Joan. an. in. d. c. quẽadmo duʒz facit. c. veniens. eo. ti.
¶ Decimaquinta. Qñ iuramẽtum est
22
*in preiudiciũ alteriꝰ puta canonici iu rāt ꝙ si aliq̇s eoꝝ efficiatur ep̃s ẜuabit q̇dā in p̃iudiciũ ep̃alis dignitatis. Nā talis factꝰ ep̃s nō tñr vt ĩ. c. sicut ẽ nr̃is  iureiu. Jdẽ dic si cardinales iurassẽt ĩ p̃iudiciũ sedis apłice ꝙ assũptꝰ ĩ papā nō teneret̃. Siłr cũ vir iurauit non stare cũ ꝓpriavxore. Jntellige ꝑꝑ odiũ  nō tñr ⁊ etiā ꝑꝑ ↄtinẽtiā. Sʒz tũc ad requisitionẽ vxoris tñr reddere sed nō exigere  illud ẽ solũ ĩ preiudiciũ suũ vide ꝙ no. in. c. tua nos de iureiu. in gl. hocvr̃ tenere Host. tā cre. Gof. ⁊ Jo. an. Jdẽ cũ q̇s ꝓmisit tenere secretũ  qñ ẽ alteri nociuũ non tñr quin possit ⁊ de beat reuelare illis cui pñt ꝓdesse ⁊ nō obesse. xxij. q. v. hocvr̃ sentire gl. ĩ. c. ego de iureiu. siłr intelligit̃ ꝙ nō tñr reuelare nisi ꝓducat̃ ĩ testẽ:  ẜʒz Jnn. in. c. qualiter. ⁊ qñ. el. j. de accu. tñr dicere ẽt si cogitasset de hoc qñ iurauit. Facit. c.  pleri  of. or. li. vj. ⁊. c. cōstitutis el. j. de testi. ⁊. c. oliʒz de accu. Jtẽ cũ q̇s exi git iuramẽtũ ab aliquo de veritate dicẽda. Si talis ẽ hō ferꝰ de quo p̃sumitur verisiłr ꝙ ꝓcedet nō seruato ordine iustitie sic nō tenet̃ reuelare ꝙ scit ẽt si posset ꝓbare siłr ⁊ quāuis non sit crudelis sʒz q̇ ꝓcedet ordine debito nō dʒz reuelare eiq̇ nō pōt ꝓbare ar. c. si pec cauerit. ij. q. j. ⁊. ij. q. vij. plerũ hec Ro. illis tm̃ q̇ pñt prod esse sʒz nō obesse teneret̃ si iurauit ar. xxij. q. v. hoc vr̃. ideʒz dic de eo q̇ iurauit nō p̃stare auxiliũ ta li. intelligit̃. s. iniuste ẜʒz Joā. an. alleg. c. petitio  iureiu. ⁊. c. primũ  his q̃ fi. a maio. par. ca. ⁊. c. grauẽ de excessibꝰ p̃ la. ẽt si iurasset  iusto auxilo nō dādo nō obligat̃  iuram̃tũ nō ligat ad illi cita ⁊ cōtra ius. d. c. quāto. eo. tĩ. idẽ dic de illo q̇ positꝰ ĩ dignitate ⁊ alienās bo na iurat nō reuocare ꝙ nō tenet̃ vt ĩ. c. ĩtellecto. eo. ti.  ẽ p̃iudiciũ alteriꝰ. s. di gnitatis. c. cũ ↄtingat ĩ fi. e. ti. c. ij.  pa. li. vj. Et hoc tene ẽt si nō iurasset ṗꝰ nō alienare lʒz gl. sentiat oppesitũ ĩ. d. c. in tellecto ꝑ p̃dicta ⁊ hoc ĩtelligo in nota bili alienatiōe ꝑ quā lediur dignitas notabiliter. Secꝰ esset in re modica  ꝓpriũ ẽ principiũ donare. c. j. de dona. ⁊ in iuramẽto facto a p̃la. de nō alienā do nisi cōsulto papa non dʒz referri ad modicā alienationẽ  iuramẽtũ nō ex tẽditur adverisiłrnō cogitata. c. veniẽs eo. sẽtit Fed. ↄsi. cc. iij. iō iuramẽtũ filio rũ fa. et minorum ⁊ vxorũ ⁊ seruorum non valet in preiudiciũ illoꝝ q̇ eoꝝ cu rā hñt ⁊ ideo pñt ea irritare sicut ⁊ vota ẜm Nic. de ly. suꝑ. ca. xxx. nu. Secus in alijs: puta voto castitatis sicut devo
23
*to habes. j. votũ. ij.
¶ Decimasexta. Qñ iuramẽtũ est cōtra legẽ positiuā vł statutũ ⁊ lʒz fuerĩt mul te opiniōes vt recitat Pa. in. c. cũ cōtingat de iureiu. tñ istud mihi vr̃ verius dicendũ circa istud q aut lex positiua seu statutũ aliq̇d ꝓhibet ꝑꝑ bonos mo res ↄseruādos ⁊ cōtra nōvalet iuramẽ tũ vt in regula nō est obligatoriũ de reg. iur. li. vj. Exemplũ in muliere q̇ viuẽte viro dedit fideʒz adultero de cōtra hẽdo post mortẽ sui viri cũ eo nō valet Et intelligo de bonis moribꝰ naturalĩ bꝰ  sic lex est indispẽsabilis ⁊ inuariabilis. v. di. in prin. ⁊. viij. dis. q̃ cōtra bonos. Secꝰ in bonis moribꝰ ciuilibꝰ  iuramẽtũ cōtra ipsos vʒz. c. significā te de pig. vbi valet iuramẽtũ cōtra pactũ legis cōmissorie aut lex seu statutũ fũdatur suꝑ bono publico prĩcipaliter sic nō tenet iuramẽtũ factũ cōtra.  pa ctis vel iuramẽtis priuatoꝝ ius publi cũ remitti nō potest ad hoc. l. ius publi cũ. ff. de pac. Aut lex seu statutũ nō est fũdatũ in bonis moribꝰ naturalibꝰ nec suꝑ bono publico principaliter. sed in odiũ aliquoꝝ ⁊ sic tenet iuramentum qñ pōt sine dispẽdio salutis implere. lʒz nō sine dispendio reꝝ tẽporaliũ vt ĩ. d. c. significāte ⁊ in. c. debitores de iureiur idẽ scm qñ lex principaliter est sunda ta suꝑ fauore ṗuato lʒz ↄñter ⁊ secũdario suꝑ publica vtilitate ꝙ iurametũ li gat et iste stasus ꝓprie. c. ij.  pac. li. vj. | ⁊ hoc qñ nō cōtinet aliquā turpitudinẽ ↄ̃ bonos mores nāles: nec ex ꝑte iurātis nec ex ꝑte māe sr̃ q̃ p̃stat̃: nec ↄ̃ bonũ publicũ ṗncipałr. ⁊ rō q̃re teneat iu ram̃tũ ĩ istis duobꝰ casibꝰ est  iurādo nō peccauit  talis lex potiꝰẽ ṗuilegia tiua  p̃ceptiua. ⁊ iō eiꝰ ↄ̃riũ nō ẽ ĩ dispẽdiũ salutis et̃ne: sʒz solũ reꝝ tẽpora liũ. aut si peccauit trāsgrediẽdo. tñ pōt ẜuare sine pctō. ⁊ iō tʒz iuramẽntũ. c. ⁊ si xṗs  iureiu. iũcto. §. illicitũ. xxij. q. iiij. secꝰ aũt eẽt qñ est ↄ̃ bonos mores natu rales vel ↄ̃ ius publicum principaliter quia sine pctō seruari non pōt.
¶ Vtꝝ tał ↄ̃ctꝰ factꝰ ↄ̃ legẽ vł statutuʒz
24
*ṗncipłr fũdatũ suꝑ fauore vt odio ṗua to. ita firmet̃ iuram̃to ꝙẽ hẽs obligẽt̃ rñ. ẜʒz pa. ĩ. d. c. cũ ↄtĩgat ꝙ cōis opi. ẽ ꝙ sic iuramẽtũ cōseruatoriũ validat a ctũ ĩualidũ ⁊ ex eo orit̃ actio vt ĩ aut̃. sacr̃a pubeꝝ. C. si aduersꝰ vẽ. limita nisi dolo vivł metu sit iuramẽtũ extortũ vt ĩ ca. ↄtĩgit. e. ti. ⁊. c. lʒz. e. li. vj. ⁊. ĩ. c. ij.  pac. li. vj. ⁊. d. anto. scr̃a pubeꝝ. secꝰ eẽt ĩ iuramẽto ĩtroductorio obligatiōis. puta. iu ro tibi dare cẽtũ nulla cā p̃cedente.  ĩste nō ẽ modꝰ ĩducẽde obligatiōis nisi ĩ liberto vt ĩ. l. vt iureiu. ĩ ṗn. ff.  ope. li. ⁊. l. fi. ff. dli. cā. ⁊ ibi Guil.  cu. ⁊ bar. ĩ. l. iusiurādũ la. ij. ff.  iureiu. ⁊ iō nō li garet hẽdes  iure. ciuili sʒz  iure canōi co si fuit inculpa nō iplẽdi. ⁊ iuramẽtũ erat simplex. puta iurauit dare. x. ⁊ penituit  pctĩs suis credo ꝙ teneat̃ ꝑ id quod dixi. s̃. heres §. v.
¶ Sʒz q̇d si ĩ p̃dicta. l. vł statuto fũdatoi suꝑ bōo ṗuato vł odio dicat̃ nō valere ↄtractũ nũq̇d valebit si iuramẽtũ ĩterponat̃. Rñ. ꝙ sic facit q no. Jnn. ĩ. c. ij. de regula vbi dicit ꝙ ĩ istis spũalibus ius naturale prefertur iuri positiuo.
¶ Quid si addat̃ statuto ꝙ si ẜuatũ nō fuit solẽnitasbita p̃sumit dolũvł aliā illicitā cāʒz. Rñ. ꝙ si ↄstat ↄtractũ eẽveꝝ ⁊ nō fictitiũ aut dolosũ qͦ ad ip̃ʒz mino rẽ ⁊ hmōi ꝓ qͦ fit sic iuramẽtũ ligat tā ĩ foro aĩe vbi credit̃ ꝓ se ⁊ ↄ̃ se. vt ĩ. c. signifi casti el. j. de homi. ⁊ no. ĩ cle. j.  pe nis.  ẽt ĩ foro ↄtẽtioso  cesiat rō statuti. Siꝟo fuerit dolꝰ vł fraus tũc si sta tuto suberat cā presumendi dolũ. vt  cōiter ĩ loco cipiebāt̃ dolose minores tũc saluabit̃ opi. bal. ⁊ bar. ⁊ alioꝝ q̇ tenẽt iuramẽtũ nō valere  nō tollit p̃sũ ptionẽ statuti legitime inductā setus esset si statuto nō suber at causa p̃sumẽ di fraudẽ.  tunc ligat iuramẽtum.
¶ Sed quero ep̃s statuit ꝙ q̇libet cleri
27
*cus absens reuertatur. j. certũ diẽ sub pena excōicationis clerieus de licentia ep̃i iuerat ad studiũ. ⁊ iurauerat credi tori suo nō recedere añ eiꝰ solutionẽ q̃ritur an obliget iuramẽtũ vel p̃ceptuʒz p̃lati seu legis. ⁊ vr̃ ꝙ iuramẽtũ sit nul lũ  cōtra obedientiā superioris non pōt seruari sine interitu salutis. d. c. cũ cōtingat. ⁊. c. ij. de pac. li. vj. sed Pa. ĩ. c. veniẽtes.  iureiu. dicit. ⁊ est dictũ Joā. an. in mercurialibus in regula ĩ malis ꝓmissis li. vj. ꝙ ex quo cũ licentia ep̃i fuit ĩ studio ⁊ ꝓ necessitate studij cōtra xit debitũ vedet̃ se obligasse cũ licẽtia ep̃i.  vno cōcesso cōcedunt̃ oĩa sine q̇bus illud nō habet effectũ. c preterea ⁊ c. prudentiam. de offic. dele. ⁊. l. ad rem mobilẽ. ⁊. l. ad legatum. ff. de procura. ⁊ sic non debet recedere sed seruare iura mentum secus si sine licentia episcopi vel nō pro necessitate studij. sed pro la sciuia  tũc iuramentum non valet cō tra obedientiam superioris. Jdem dico in patre reuocāte filiũ qui predicto mō iurauerat. ⁊ idẽ de quolibet subdito. ⁊ facit ꝓ mercatoribus qui cōtra ꝓhibitionẽ suoꝝ dñoꝝ vadũt ad certa lo ca ꝓhibita ẜʒz ꝙ ꝓ hibere pñt. vt ĩ. l. fi. et ꝙ ibi no. ff. de decre. ab or. faci. ⁊. l. mercatores. C. de cōmer. ⁊ mer. ⁊. l. relegato rũ. ff. de interdi. ⁊ re. ⁊ ꝙ ibi notatur  non poterunt se obligare ad ibi standum. nisi superiores tacite vel expresse consentiantr
¶ Decimus septimus. Nō obligat iu
28
*ramentũ quādo iuramentũ ponit̃ suꝑ cōtractu simulato sʒz distingue secũdũ Pa. ĩ. d. c. cũ ↄtingat ꝙ aut simulatio ẽ  ↄsensu vtrius ꝑtis tā suꝑ ↄ̃ctu ꝙ su ꝑ iuramẽto ⁊ tũc si ex iusta causa puta | iusto timore: vel  ĩdigebat mutuo ↄce pit pignꝰ ĩ forma vẽditiōis vt creditor lucraret̃ fructꝰ ⁊ sic nō obligat iuramẽ tũ.  defuit cōsensus. ⁊ fuit iusta cā simulādi ad hoc. c. j. q metꝰ cā. ⁊. l. fi. C. nō nu. pecu. Si ꝟo ĩiusta cā fit. puta cā fraudādi gabellas vel aliter ad deceptionẽ ꝓximi simulauit vnũ ↄ̃ctũ esse aliũ. ⁊iurauit singula cōtenta in instr̃o vera. tũc eo ip̃o est periurꝰ  simulatio intẽtatiōis ex iniusta cā nō excusat. vt no. in. c. iterrogasti. xxvij. di. sicut ille q̇ p̃ce vel p̃tio deposuit falsum. c. j. de cri. fal. ⁊ volẽs ↄ̃uenire nō debet audiri sʒz si iurasset solũ nō ↄ̃uenire illi ↄ̃ctui quẽ simulabat in deceptionẽ ꝓximi. lʒz grauiter peccauerit iurādo ĩ dānũ ꝓximi. tñ nō obligat̃.  defuit ↄsensus. vñ respectu dei nō exigitur absolutio a iura mẽto. ar. c. tua de spon. sed in foro cōten tio so cōpellit̃ obseruare. nec audit̃ volẽs allegare turpitudinẽ suā. ⁊ hoc verũ inquātũ est solũ in preiuditiũ suũ et nō ĩminet ꝑiculũ aĩe. Aut simulatio solũ erat super cōtractu ex ꝑte vtrius sʒz iuramẽtũ ĩteruenit ne agat cōtra tacite vel expresse. ⁊ ne cōtractus feneratitiꝰ detegeretur.
Additio

Additio

Exẽplũ pignorauit resq̇s ⁊ tamen simulauit vendere vt mutuans faciat fructꝰ suos iurauit non detegere pignoratitium cōtra tractũrsʒz seruare: et tunc iurametũ obli gat: ⁊ perinde est ac si iurasset soluere vsuras. facit q no. Cy. ĩ. l. si ex cautiōe. C. de nō nume. pe. vbi cōcludit ꝙ iurās nō opponere exceptionẽ de non nu. pe. obligat̃ lʒz simplex renuntiatio nō vale ret: in foro tñ aĩe si nō habuit intentionẽ obligandi se nō tenet̃. vt dixi. s̃. Aut simulatio est de vno cōtractu ad alium cōtractũ qui nō pōt seruari sine pctō vt cōtractꝰ simoniacus: lʒz cōcipiatur sub alio cōtractu:  tũc iurās scienter pec cat mortałr ⁊ tenet̃ non seruare. xxij. q. iiij. per totũ. Aut simulatio fuit ꝑte iurātis tātũ suꝑ ↄ̃ctu solũ ab eo simulato. vt  aliud gerebat ĩ corde: aliud in verbis vel vsus est ꝟbis duplicibꝰ cal lide iurādo ⁊ tũc ẜm pa. ĩ. d. c. cũ cōtingat. ĩtelligit̃ ẜm intẽtionẽ recipiẽtis. ⁊ sic deꝰ vr̃ reciꝑe. xxij. q v. quacũ. ⁊. §. ex his oĩbꝰ. ⁊ sic ligat iuramẽtũ ẜm distinctionẽ de q̃. s̃. iuramẽtũ. iiij. in ṗn. ¶ Sʒz ꝙ remediũ erit qñ iuramẽtũ ĩter
29
*uenit ne in ↄ̃ctu simulato vsure petant̃ ex qͦ iurauit nō agere ↄ̃ tacite vel exp̃sse. Rñ. q ad ꝟba iuramẽti est recurrẽdũ ꝙ si ꝟba excludũt actũ ⁊ exceptionẽ tacite vel exp̃sse tũc denunciet ecclesie q̃ poterit eũ absoluere. d. c. quemadmo dũ ꝙ si iurauit nō denũciare non valet iuramẽtũ vt dictũ est. intelligo quādo ṗncipaliter facit ex ʒzelo salutis ꝓximi lʒz scario ꝓpter suā vtilitatẽ.  si prin cipaliter faceret ꝓpter suā vtilitatẽ nō credo tutꝰ sit in conscĩa ex quo iurauit nō denũciare: ⁊ sic intelligo ⁊ limito. c. primum. ⁊. c. debitores de iureiuran.
¶ Decimooctauo nō obligat iuramẽtũ
30
*rōne ĩpossibilitatis vł necessitatis aut magne difficultatis post veniẽtis. Nā de ĩpossibilita te r ĩpossibiliũ nulla ẽ obligatio. ff. de reg. iur. de necessitate ⁊ magna difficultate dicũt doc. ĩ. c. q̃relā. de iureiurā. ⁊ ĩ. c. breui eo. ꝙ excusat a ꝑiurio. rō.  deꝰ respicit aĩʒz nō manũ. xiij. q. v. si q̇d iuenisti. ⁊ facit. l. fi. ff. q̇ satisd. coga. vnde dicit Jnn. in. c. venerabilẽ. de elec. ꝙ vrgẽte necessitate pōt q̇s ꝓpria autoritate frangere iuramẽtũ si nō pōt haberi superior a quo petatur ablolutio. xj. q. iij. intercessor.
¶ Sed q̇d si tꝑe iurameati credebat se
31
*non posse ĩplere vel nō habeat ꝓbabilẽ cām credẽdi ꝙ posset facere. Rñ. hos. ꝙ peccauit mortałr iurando:  defuit in primo veritas in secũdo iudicium. ⁊ sic est periurus secus si ꝓbabiliter cre didit posse facere.
¶ Xix. nō est obligatoriũ iuramẽtũ qñ
32
*quis nō habuit aĩm obligandi se cũ iu rauit. puta quis ex dolo ĩductꝰ iurauit ꝙ oĩno nō iurasset nisi dolꝰ fuisset: etiā si dolus venit reipsa.  nō tenet: facit. l. tres fratres. ff. de pac. ⁊. l. si soror. C. de de colla. ⁊ Fede. consili. cxcv. vbi determinat filiam minorem seductā a fratri | bus q̃ renũciauit bonis paternis: credẽs ꝙ nō valeāt multo plus dos sua. ꝙ nō valet qñ multo plus valẽt:  vbi dolꝰ est ibi excludit̃ volũtas. l. j. ff. de dolo tenet. S. Bo. vbi. s̃. iij. ar. j. ꝙ vniuersaliter nō obligat iuramẽtũ si aĩm obligādi nō habuit: debet tamẽ idẽni tati ꝓximi satisfacere si dolose decepit eũ ẜm Ric. eadẽ di. ar. j. q. ij. ⁊ an peccet mortaliter iurādo. dic vt. s̃. §. ix. facit. c. veniẽns eo. ⁊. c. quintauallis ibidem.
¶ Xx. Non obligat qñ iuramẽtũ com
33
*mutat̃ in meliꝰ. vt in. c. ꝑuenit el. ij. de iureiu. sʒz hoc hʒz duas limitatiōes. primā ꝙ hoc est veꝝ qñ vtrũ nō pōt impleri ẜm. do. Anto. in. d. c. peruenit. Nā tũc qñ iuramẽtũ ẽ ĩpeditiuũ vel turba tiuũ maioris boni licet sit tutũ habere lnĩam a suꝑiore tamẽ nō est necessaria  pōt ↄ̃uenire iuramẽto. allegat. c. cōmissum. de spō. ⁊. c. lʒz de regula. allego. c. scripture. de voto. vbi hoc tʒz. Jnn. aꝑ te facit gl. ĩ. c. mōachũ. xx. q. iiij. ⁊. xxxiij. q. v. noluit. secus esset si bonũ iuratum non esset impeditiuũ maioris boni. sʒz vtrũ posset fieri  sine autoritate superioris nō posset ↄ̃uenire iuramẽto lʒz ep̃s posset dispensare vt ↄ̃ue niat rōne maioris boni ẜm Jnno. in. c. debitores eo. ti. similiter dic si esset dubiũ an esset maius bonuʒz necessario requiri dispẽ sationẽ ep̃i. ar. c. j. devoto. sca limitatio est ꝙ vera est dicta regula qñ iuramen tum nō cōcernit ꝓpriā vtilitatẽ alicuius  si cōcerneret nō esset vera etiam si vnũ sit totaliter impeditiuũ alterius nec ꝓdest in hoc autoritas superioris. Facit ꝙ no. in. c. to eo. ti. ⁊ in. c. cũ ĩter p. de renũ. ⁊ Jo. an. in mercurialibꝰ ĩ re gula ĩ malis. de reg. iur. li. vj. Nā debitor q̇ iurauit vnā reʒz dare nō potest da re meliorem aliam ꝓ illa iuuito creditore. l. ij. §. j. ff. si cer. pe. ⁊ insti. q̇. mo. tol. oblig. ĩ ṗn. nisi velit in ꝓpriā religiōis obseruantiaʒz commutare ⁊ vnũ est im peditiuum alterius ⁊ hoc placet fauore religionis: ⁊ etiam sequitur pa. d. c. peruenit.
¶ Xxj. Non obligat iuramẽtũ ẜm ali
34
*quos qñ id q iurat̃ cōsistit in facto vt teneat̃ p̃cise ad factũ. rō  ẜm aliqͦs de iure ciuili obligatus ad factũ sufficit si soluat ĩteresse vt in. i. stipulatiōes non diuidunt̃. ff. de ꝟbo. obl. ⁊ in. l. si q̇s ab alio in fi. ff. de re iud.  ẜm cōiter doc. tenet̃ vel ad factũ vel ad interesse ⁊ nō precise ad factũ. vt not. Bart. in. d. l. sti pulationes sʒz ego dico ↄ̃riũ. s. ꝙ p̃cise teneat̃ ad factũ de iure diuino ⁊ canonico ⁊ hoc intellige si pōt impleri ⁊ nō sit cōtra bonos mores ⁊ aliq p̃dictorũ in quo nō obligat iuramentum. ⁊ ꝓbat̃ hoc ꝑ. c. primum. ⁊. c. qualiter de pac. ⁊ c. iuramẽti. xxij. q. v. Facit. c. licet. de vo to. ⁊. c. ex lr̃is. ij. de spō. ⁊. c. nouit. de iudi. ⁊ dictũ. c. si xp̃s. ⁊ hoc videt̃ sensisse Bar. vbi. s̃. qui vult ꝙ vbi obligatio de scẽdit a lege cōpellit̃ q̇s p̃cise ad factũ. ar. ĩ. l. q̇ liberos. ff. de ritu nup. cum si. Jdẽ dicit si a testatore: nisi ĩducat̃ spẽs seruitutis ꝑsone vt ĩ. l. titio. §. titio ⁊. ff. de cōdi. ⁊ demō. hec regula esset ꝟa qñ q̇s ꝓmisit factũ alienũ  nō tenet̃ nisi facere quātum in ipso est bona fide de spon. ex lr̃is. nec obstat q dictũ est. s̃. Juramẽtũ. iiij. §. j.  ibi nō tenebat̃ p̃ci se stare snĩe sʒz vel parere vel p̃stare penā. ⁊ hoc etiā nō haberet lecum qñ ꝓmittẽs p̃cise intẽdebat se obligare ad parẽdũ snĩe. vel pōt dici ꝙ veꝝ ẽ ꝙ sufficit psestare interesse sine periurio qñ factũ esset inutile parti si prestaret̃ vel est factũ impossibile  tũc non obliga ret iuramenium suꝑ tali facto p̃stituʒz. ¶ Xxij. Non obligat quādo q̇s iurauit
35
*seruare q nō ẽ: puta iuraui seruare sta tuta intelligit̃ de factis ⁊ si addidit ꝙ ꝑ idẽ iuramẽtũ p̃stitũ obseruabit etiā q̃ fiẽt nō obligat̃ ad illa que fient ratio ne iuramẽti ita ꝙ sit periurꝰ sʒz bñ rōne ꝓmissionis obligabit̃. vt in. c. clericus eo. ti. sed iste casus non est rōne eiꝰ q nō est sed  seruare futura non iurauit sed ꝓmisit solum ꝑ iuramẽiũ priꝰ prestitum nō tamẽ tunc factum: ⁊ ideo si iuraret seruare etiam faciẽda tenere tur aliter esset periurus.
¶ Xxiij. Non obligat iuramentũ p̃sti
36
* |tuʒz circa ea q̃ subdunt̃ potestati alteriꝰ puta vxor q̃ iurauit peregrinationẽ vel abstinentiā. similiter seruus monachꝰ ⁊ hmōi ⁊ ideo nō pñt implere cũ eis ↄ̃dicit̃ a vero dño vel abbate ⁊ de hoc dic vt. j. votũ. ij. facit q. s̃. dixi. §. xxij.
¶ Xxiiij. nō obligat iuramentũ qñ aĩo
37
*euadẽdi solũ q̇s aliq̇d iurat q me. cā ꝑ latũ. xxxj. q. ij. Lothariꝰ in fi. vñ q̇ iurauit redire ad carceres si carcer est iniuriosus nō tenet̃ redire q me. cā. c. j. secꝰ esset si nō esset iniuriosus  tenet̃ etiā si ĩmineret periculũ mortis ẜm gl. ĩ cle. pastoralis. de re iudi. ⁊ Bar. in. l. relega ti. ff. de penis. Et iō istud est verũ quādo vult euadere illud q indebite sustinet ⁊ sic vt euadat iurat nō intedens se obligare: secꝰ esset si intẽdebat se obligare qñ iurauit  tũc dic vt. s̃. §. ix.
¶ Xxv. nō obligat iuramẽtũ quādo iu
38
*ramẽtũ ẽ cōditionale vel ꝓpter cām:  nisi ↄditio extet vel cā non obligat̃. de ↄdi. appo. c. veꝝ. de iureiu. c. ꝑuenit el ij. ⁊ hoc itellige qñ tota obligatio pone bat̃ in ↄditionis euẽtũ. vel ꝓter causaʒz alias teneret̃. vnde iurans ire ad sctm̃ Jacobũ vt fratrẽ suũ videat ⁊ peccata sua redimat. lʒz frater suus decesserit tenet̃ nihilominꝰ ire ꝓpter aliā causam. ¶ Xxvj. Nō obligat qñ singulares fir
39
*māt statuta collegij cũ iuramẽto dictis statutis sublatis ꝑ ipsam vniuersitatẽ vt dicit Joā. an. in. c. j. de his q̃ fi. a ma. par. c.  nō obligat nisi remanẽtibꝰ sta tutis vnde eis sublatis ꝑ vniuersitatẽ tollit̃ iuramẽti vinculũ quasi iuramentũ liget singulos vbi singulares cōtraueniũt. secus si ↄ̃ueniunt collegialiter tollẽdo statutũ. Pa. vero in. c. dilecto. de p̃bẽ. distĩguit ⁊ bene ꝙ aut singulares de collegio iurāt vt singulares. ⁊ sic est ꝟa opinio. Jo. an. exẽplũ statuto cauet̃ ꝙ nullꝰ det vocẽ matriculatꝰ. Jurauerunt singuli seruare statutũ. Similiter ꝙ nullus vadat de nocte statutũ: iurāt seruare statutum: certe  hoc cōcernit obseruātiā singuloꝝ. ideo si collegium tollat statutũ nō peccabũt cōtrauenien tes  iuramẽtũ erat statuto accessoriũ: ⁊ remoto principali remouetur ⁊ accessorium. Si vero iuramentum astringit eos ad obseruantiaʒz vt collegialiter sic sine periurio nō possunt cōtrauenire ẽt collegialiter causa rōnabili non subsistente. exemplũ. vt in. d. c. dilecto. Nam canonici iurantes vt etiā collegialiter nō recipiāt:  non est dubiũ ꝙ vt singu li nō possunt eligere canonicos. Paulꝰ vero in cle. j. de regula. dicit si iurāt statutum seruare ꝙ si collegialiter contra ueniunt nō sunt periurij:  tollunt statutũ: ⁊ per ↄñs iuramentũ. Si vero iurant seruare cōtẽta in statutis specialiter: puta nō ibo de nocte ⁊ hmōi nō habito respectu ad statutũ sic sunt periuri si cōtraueniũt qualitercũ Aduerte ta men ꝙ in casu in quo nō possunt cōtrauenire collegialiter dʒz intelligi nisi per causam cōcernentẽ fauorẽ publicuʒz  sic possent cōtrauenire nō obstante iuramento  istud intelligit̃ exceptuʒz vt no. Pa. in. d. c. dilecto ⁊ ẜm p̃dicta intellige glo. in. c. in his. xj. distin.
¶ Vtrũ successores in aliqͦ collegio vel
40
*vniuersitate in q̃ predecessores fecerāt statuta ⁊ iurauerāt ea seruare teneant̃ sub pena periurij talia statuta seruare. Rñ. ꝙ nō.  obligatio iuramẽti est ꝑso nalis ex parte iurātis: nec extendit̃ ad successores tũ ad ꝑiuriũ: lʒz teneantur ipsum seruare. de solu. c. j. de vsuris. ca. tua. de iureiur. c. veritatis. sʒz ex ꝑte eiꝰ cui iuratur trāsgreditur personā: vnde ꝓmittens obedientiā prelato ⁊ successoribus eius non tenet̃ iterũ promittere successori:  est ei obligatꝰ sicut anteces sori cui ꝓmisit. Fallit ĩ liberto q̇ tenet̃ ⁊ dʒz ꝓfessionẽ facere ĩfra annũ nouo patrono. xij. q. ij. longinquitate. ⁊. c. sepe fit no. Jnno. ⁊ Ber. in. d. c. veritatis.
¶ Vigesimusseptimꝰ. Qñ q̇s iurat ĩ cau
41
*te ⁊ hoc ꝑꝑ aliquā necessitatẽ ĩplere nō p̃t. xxv. dist. §. ałs ea demũ. exẽplũ pone de matre que iurauit filiũ verberare ⁊ hmōi minima  vr̃ veniale tale periuriũ ꝓmissoriũ  nō vr̃ deus acceptare cum maiori obligatione quā natura eo rum importet vt ibi patet.
¶ Vtrũ in depẽdẽtibus ab aĩo alicuiꝰ
42
*vel cōscĩa sit stādũ eius iuramẽto. Rñ. pa. in. c. vidua. de regula. ꝙ sic vt extra de sen. excom. c. si vero. el. ij. de homi. significasti. et. c. vidua. predicto ꝙ videt̃ contrarium.  intelligit̃ quando certa presumptio extrinseca coniecturat animum  tunc non statur in preiudicio alterius alias sic.
Juramentum. vj.

Juramentum. vj.

quo absolutionẽ quis pōt absoluere a iuramento licito tam ex parte iurātis  recipiẽtis. Rñ. pa. ĩ. c. quanto de iureiu. aut iuramẽtũ fuit p̃stitum in materia spectāte principałr ad papaʒz. vtputa cũ canonici iurauerũt nō reciꝑe vltra talẽ numerũ aliquẽ in canonicũ ⁊ hmōi ⁊ sic papa pōt etiā sine cā absoluere:  in tali iuramẽto intelligit̃ excepta autoritas pape. vt in. c. veniẽtes. e. ti. ⁊ hoc voluit Host. in. d. c. quāto. Aut fuit prestitũ ĩ alia materia: ⁊ tũc aut est ad honoreʒz dei ṗncipaliter. ⁊ sic sine cā nullus pōt absoluere nisi solus deus ⁊ sic intellige. Joā. an. post vin. in. c. ij. de spō. Nā papa nō pōt remittere sine cā obligationẽ deo q̃sitā. ij. q. iiij. si manet. xxiij. q. iiij. si his q̇. Ex quo ĩfert ꝙ sicut papa nō pōt aliũ absoluere ĩ hoc casu: sic multominus seip̃m. c. fi. de insti. ⁊. c. ꝑ vr̃as. de iurepa. Aut sub est iusta cā sic tā papa pōt  ep̃s: ⁊ ꝙ ep̃s possit sic no. Jnno. in. c. debitos. de iureiu. Et iō subsistẽte iusta causa poterit ep̃s cōmutare ⁊ interpretari ẜm do. Anto. in. d. c. quāto. ⁊ Spe. in tit. de legato quādo. s. dubitat̃ de eiꝰ validate ⁊ alijs dubijs. ⁊ etiā absoluere ẜm Jnno. quem sequit̃ Pa. in. c. cũ ↄtingat eo. ti. sed est dr̃ia in ter papā ⁊ ep̃m.  ep̃s nō potest nisi re spectu sue diocesis. papa vero respectu totius orbis vel respectu magnarũ per sonarum aut magni dubij est requiren dus: ⁊ sic potest intelligi. c. venerabilẽ. de elec. ar. c. si vero cũ si. e. tit. Alius aũt citra ep̃m. vel q̇ nō hʒz ep̃alẽ iurisditionem nō potest absoluere in iuramento sicut nec in voto dispensare. vt no. in. c. j. de voto. Sʒz que est causa legitima ab soluendi a iuramento p̃stito in materia spectāte ad honoreʒz dei. Rñ. ꝙ propter scādalum euitandũ. vt no. in gl. in. d. c. quāto. ⁊ Jnnoc. in. d. c. venerabilem vel maior vtilitas. vt no. Jnno. in. d. c. debi tores. ⁊ est tex. in. c. peruenit. el. ij. eo. vel fubest alia iusta causa. de quibus. xv. q. vj. nos sanctoꝝ. ⁊. c. autoritateʒz. ⁊ credo ꝙ hoc sit relinquendum arbitrio ipsoꝝ vt ex p̃dictis colligāt quomodo in alijs debeant iudicare. Si vero materia in qua est p̃stitum nō ꝑtinet ad papā nec ad honorem dei. Sed cōmodum hominis: sic papa pōt ex causa absoluere: vt in. c. quāto. de iureiu. ⁊ in. c. ij. de voto. alias non: respectu laicorum sibi in tẽporalibus nō subditorum. vt in cle. pastoralis. de rẽ iudi. ⁊ q no. in. c. q̃ in ecclesiarũ. oe consti. ⁊ in. l. fi. C. si ↄ̃ ius vel vti. pu. Facit q no. j. Obedientia. §. ij. Similiter dic ꝙ potest ep̃s ex causa legitima absoluere a iuramẽto licito. ⁊ di cit̃ causa legitima quādo inest turpitu do ex ꝑte recipientis. vnde dicit pa. ĩ. c. j. de iureiu. ꝙ si notorie constat de turpi receptiōe poterit ep̃s abs hoc ꝙ citet vel cogat suscipientem relaxare ⁊ absol uere: puta cogat eũ q̇s ex metu exegit iu ramentũ suꝑ eo de qͦ alias etiā de iure tenetur vt exemplificat idem Pa. in. c. ad nostram. el. iij. eo. titu.
Additio

Additio

 iniuria sibi irrogat̃ illa quādo cũ iuramẽto ad iuris obseruātiā ꝑ metũ ⁊ ideo ꝓpter ꝑiculũ periurij pōt petere absolutioneʒz. ⁊ sic extẽde. c. si vero eo. ti.

Adde a ꝓpositũ eoꝝ q̃ in hoc. §. di cunt̃. s. de absolutiōe a iuramẽto an qñ ⁊ ꝑ quẽ ⁊ qũo petat̃ ⁊ an possit peti per ꝓcuratorẽ ⁊ an requirat̃ speciale māda tum. ego dixi de hoc. s̃. inver. absolutio. ¶ Vtrũ in omnibus p̃dictis in quibus
1
*dixi iuramẽtum nō obligare possit q̇s propria autoritate ↄ̃uenire. Rñ. vt colli go ex Jnno. in. c. cũ quidam. de iureiur. ꝙ quādo est dubiuʒz an sit obligatoriũ: tunc nemo preter autoritatem superioris potest cōtrauenire: nec iudex secula ris in casu in quo est dubiuʒz inter doc. | an sit obligatoriũvel ne pōt se intromittere sed remitterẽ a d iudicẽ ecclesiasticum ita not. Pa. ĩ. d. c. cũ ↄtingat. Quādo vero nō est dubiũ de iuramenti obli gatiōe tũc si pōt seruari abs dispẽdio salutis dʒz absolutio peti ꝓpter reuerẽtiam sacramẽti. Si vero sit in dispẽdiũ salutis: tũc pōt hō ꝓpria autoritatẽ cōtrauenire. ⁊ no. hoc ꝙ ĩ dispẽdiũ salutis r oẽ illq charitari dei derogatvł eiꝰ perfectiō i vel disponẽtibꝰ ad eā. Videt̃ tñ Pa. ĩ. c. cũ quidẽ de iureiu. tenere nō eẽ necessariā absolutionẽ suꝑioris etiā quando potest seruari sine interitu salutis nisi solum ne notet̃ de trāsgressio ne iuramenti hoc est dicere propter scā datum ⁊ sie credo quādo. s. est claruʒz ꝙ non obliget iuramentũ quod no.
¶ Vtꝝ iuramentũ q ↄcernit fauorẽ iu
2
*rātiũ tm̃ sit remisibile ꝑ eos q̇ iurarũt. Rñ. Jo. an. ĩ. c. ij. de spō. ⁊ Jo. de ligna. ĩ cle. j. devsuris sic ⁊ facit. d. c. ij. Secus si cōcerneret cultũ deivel religionẽvł pie tatem puta iurarũt duo sibi inuiceʒz ꝙ religionẽ intrabũt ꝙ dicet duo psalteria vel ꝙ de lucro eoꝝ dabũt certā par tem pauperibꝰ ⁊ hmōi:  nō pñt sibi re mittere. Siłr nō pñt si sibi iurauerũt id ad q tenebant̃: puta ꝙ nō furtũ faciẽt ꝙ mercatores nō falsificabũt merces ⁊ hmōi. Siłr etiā nō pñt remittere qñ in rāt suꝑ aliquo faciẽdovł nō faciẽdo q nō ꝑtinet ad eũ cui iurat̃ sʒz simpłrputa iuro tibi q nō negociabor vł nō faciā talẽ artẽ si tñ tale iuramẽtũ respiceret in ↄmodũ alteriꝰ puta cōitatis aut alio rũ nō valeret vt dictũ est. Siłr nō tenetur qñ iurādo de aliquo faciẽdo vł nō faciẽdo intẽdebat si ille cui iurabat similiter faceret  sic si ille nō seruat nec iste tenet̃ facit q no. ho. Jnno. ⁊ Ber. ĩ c. ꝑuenit el. ij. ⁊ facit. c. sicut el. iij. de iuiuran.
¶ Vtꝝ vniuersitas q̃ iurat aliq̇d serua
3
*re vel non facere teneat̃ qñ maior pars facit. Rñ. ↄ̃. Rod. ꝙ qñ iurarũt habebāt ali ↄditionẽ in mẽte ẜm illā debent seruare: puta si alijs oẽs vel maior pars seruabit ⁊ ego. si vero nullā cōditio nẽ habebat sed dubitat̃ an fuerit simplex vel sub aliqua ↄditiōẽ tũc si iuramẽtuʒz spectet tātũ ad cōmodũ iurantiũ ⁊ me dietas vł maior pars seruat ⁊ hoc vergat in dānũ seruātium ⁊ lucrum nō ser uantiũ benigne interpretādũ est ꝙ ali quibus nō seruantibꝰ alij nō tenentur seruare. Si vero nullũ icōmodũ partiũ tur seruātes nō est tutũ ↄtrauenire sed denũciet̃ p̃lato vt vł cogat seruare vł si bi inuicẽ remittere. Si vero cōcerneret ↄmodũ alioꝝ a iurantibus non posset nec sibi remittere nec alijs nō seruanti bus non seruare sine periurio si simpli citer iuraret vel sub conditione dimittant incertũ scilicet non seruando ⁊ ser uent quod est certum
¶ Vtrũ licite quis possit petere absolu
4
*tionem a iurameto in casibꝰ vbi tʒz. Rñ. ẜm pa. in. c. cũ ↄtingat eo. ti. ꝙ aut iura mẽtũ cōtinet tur pitudinẽ ex parte suscipiẽtis ⁊ maxime concurrẽte materia turpi suꝑ qua prestatur sed ex partc iu rantis nullum imminet peccatũ sic po test peti absolutio non obstante condi tione aduersarij casus est in. d. c. bito res. ex quo patet ꝙ filiusfami. qui cũ iu ramento renũciauit macedoniano po test petere absolutionẽ in terris vbi cōmuniter hodie filij nō inducunt̃ ad tātum malum ⁊ hoc est tutiꝰ ẜm do. An. in. d. c. cum cōtingat ⁊ placet Pa. uis posset de subtilitate iuris dici ꝙ non te net iuramentum si bene ponderetur. l. j. ff. ad mace. quia emanauit ad compes cendum libidinem peccantium. ⁊ sic ꝓ pter bonũ publicũ corporis ⁊ anime cō tra quod iuramẽtum nullũ est ca. si diligenti de fo. compe. ⁊. c. contingit. el. j.  sen. excom. Jtẽ quia iuramentũ nō solũ est nullũ qñ ↄtinet in se pctm̃ sʒz etiā qñ pōt p̃bere occasionẽ peccādi. c. cũ ab om ni de vita ⁊ hone. cle. ⁊. ⁊. c. nam concupicentiam de consti. ⁊. ca. sicut ex literis de iure u.
Additio

Additio

Aut iuramentum nullam turpitudinem aliam habet nisi: quia est contra legem prestitum ⁊ in hoc distĩgue. Aut ei lex resistit | propter fauorem reipublice principałr et nō est necessaria absolutio  iuramẽ tuʒz nō valuit. d. c. si diligẽti. Aut resistit prĩcipałr ꝓpter fauorẽ iurātis lʒz sca rio in fauorẽ publicũ vt in muliere minore. ⁊ hmōi ⁊ tũc si potest seruari sine dispẽdio salutis absolutio nō pōt peti c. si ꝟo cũ si. e. ti. q intellige veꝝ qñ sine dolo. vi. vel metu sʒz spōte ⁊ sciẽter est iu ratũ. Si vero iuramẽtũ sit in ↄ̃ctu ⁊ dat̃ enormis lesio lʒz iurauerit nō ↄ̃traueni re tamẽ poterit absolutionẽ petere  p̃ sumit̃ dolus. l. oẽs. §. lucius. ff. de his q̃ ĩ frau. cre. l. q̇ testiũ. ff. de proba. ⁊ nihil interest vtrum interueniat dolus a pro posito vł re ip̃a. l. si q̇s cũ ałr. ff. de ver. ob. ⁊ ꝟba iuramẽti debẽt intellige ciui li mō. s. ꝙ nō ↄ̃ueniat nulla rōe vł cā ex ceptis grauibꝰ lesiōibꝰ ar. l. creditor. §. luciꝰ. ff. mād. Jntelligenisi sciẽter iuras. set  cessat dolus ⁊ re ipsa ⁊ ex ꝓposito Et iō nō poterit. Sic etiā nō intellexit enormen lesionẽ lʒz dixerit non ↄ̃uenire ne magne ne parue: vt ponũt no tarij nō propterea prohibet̃ quĩ possit petere absolutionẽ de hoc vide. s̃. arbi ter §. x.
Jurisditio

Jurisditio

secundũ Aʒzo. dicit̃ a ditione quod est potestas ⁊ iuris quasi iusta ⁊ legitima ptās.

De notatis in hoc ⁊quotuplex sit iu risditio no. in aut̃. de defen. ciui. §. opor tet. bal. in. l. j. in prin. C.  emā. lj. Bar. ⁊ doc. in. l. iiij. ff. de iurisdi. oĩm iud. ⁊ ꝙ iu risditiōis appellatiōe venit ordinaria ⁊ delegata ẜm Alex. in ru. ff. de iur. om. iud. post glo. ibi. Et q̇d si vtrũ. ⁊. ij. l. j. eo. ti. notat̃ quid sit iurisditio ꝙ est potestas de iure publico introducta cũ ne cessitate ius dicẽdi ⁊ eq̇tatis statuẽdo. ¶ Jurisdictio sine cohertione nō valet
1
*de officio dele. ca. pastoralis. vn dicit tex. in. l. fi. ff. de officio eius cui man. est iurisditio. sine modica cohertione nulla est iurisdictio.
¶ Jurisditione commissa omnia sine
2
*quibus explicari non posset intelligun tur commissa similiter. ff. de iuris. om. iu di. l. ij.
Jus est

Jus est

ars bonĩ ⁊ equi. ff. de iustitia ⁊ iu. l. j. ius constare non potest nisi sit aliquis iurisperitus ꝑ queʒz possit quotidie in melius perduci. ff. de orig. iur. necessariũ ius diuidit̃ ĩ ius na turale gẽtiuʒz ciuile ⁊ publicum de hoc vide distin. j. ꝑ totum. ⁊. ff. de iustitia ⁊ iure. ꝑ totum. Vtrum facta cōtra ius va leant vide. j. lex. §. xviij.
Juspatronatus

Juspatronatus

est ius honorificum onerosum ⁊ vtile alicui cōpetẽs in ecclesia pro eo ꝙ de diocesani consensu eam construxit fundauit vel donauit ipse vel is a quo causam habuit se cundũ ioan. an. ⁊ pa. in Rub. de iurepa. ⁊. r honorificũ  ha bet honorẽ presentandi rectorẽ quia si ne eius presentatione si ep̃s vel alius p̃ latus instituit ip̃o iure est nulla ꝑ. c. de cernimus. xvj. q. vij. tʒz io. and. in. c. ij. de officio vic. li. vj. nisi qñ patronus fuisset negligẽs in pñtādo  elapso tempore bñ ĩstituit papaꝟo posset sine pũ tatiōe patroni ⁊ simiłr legatus de latere si pa tronus sit ecclesiasticus nō tñ posset p̃dictus legatus si esset secularis vi gl. in cle. ꝑ literas de preben. ⁊ iste est casꝰ c. cũ dilectus de iurepa. onerosum r  patronus tñr defendere ecclesiā ne bona ĩdebite dilapident̃. xvj. qō. vij. filijs vnde pñtatus reddere rationẽ  admi nistratione patrono ĩtellige si patronꝰ est ecclesiasticus nō secularis vt no. ĩ. c. cum ⁊ plantare de priui. ⁊ pa. in. c. ex li teris ⁊. c. cũ ꝓpter. e. ti. nō tñ valde stricte dicẽdo q̇d expẽdat quotidĩe sʒz in ge nere ita no. pa. ĩ. c. ex literis  iure pr̃o. vtile r etiā  si veniret ad inopiā tñr ecclesia ex redditibus vltra nec essaria remanẽtibus alimẽtare patronũ pinguius  alios pauꝑes. c. quicun el. ij. ea. causa. ⁊. c. nobis in fi. de iure pa. et no. ꝙ ius patronatus hñs aliqñ dicit̃ patronus aliquādo aduocatus ⁊ vicedomus custos guardiam habens eius alias presentationis vel processionis secundum Host. in capitulo preterea eodem titulo. et in capitulo in singulis in fine. de statu mo. et ideo suppo|nunt pro eodem.

Adde pro notatis in hoc §. ⁊ ꝙ ius patronatꝰ potest gñaliter alienari: scʒz cũ bonis vel cũ castro. not. Pau. de cast. in. l. j. in fi. ff. de offi. eius cui mā. ẽ iuris. arg. l. quedā. ff. de acqui rerũ do. ⁊ Bar. in. l. hanc legẽ. ff. de cōtrahẽ. emp. ⁊ Ro. sing. suo. l. inci. si vendo. nō tñ venit in gñali cōfiscatiōe bonorũ facta ꝑ iudicẽ laicũ: vt ꝑ Colle. c. fi. ver. q̇d si patronꝰ cōdẽnetur. de iurepa. ⁊ feli. c. to. col. j. versi. vtrũ sentẽtia de iu.
¶ Quibus modis acquirit̃ iuspatrona
1
*tus. Rñ. ꝙ ex tribus. ¶ Primũ  fũda uit ecclesiā. i. fundũ a d edificanduʒz de dit. d. c. nobis ⁊. c. abbatẽ. xviij. q. ij.
¶ Scm est ex cōstitutiōe ecclesie cap.
2
*monasteriũ. xvj. qō. vij. ⁊ hoc intelligesi facit de cōsensu ep̃i cũ alio modo eccle sia fieri non debeat de ↄse. di. j. Nemo de iure primo quoniā ⁊ capitulo nobis fuit. xvj. q. vij. filijs.
¶ Sed q̇d si ad refectionẽ dedit. Rñ. ꝙ
3
*non acqutrit̃ iuspr̃o. ẜm Lau. arg. ff. ne quid in loco pu. l. ij. §. vicinales q veꝝ est qñ nō est oĩno destructa. Secꝰ si fun ditus erat destructa ⁊ de cōsensu reparauit  ꝑinde eẽt ac si de nouo fecĩsset de iude. consuluit ⁊ aut̃ vt nullus fab. oratorij domi. §. j. sʒz primus qui edifica uerat amittat iuspatro. si non dederat fundũ vel ẜm gl. in. c. qm̃ eo. dotẽ etiā si de eadẽ materia sit reparata.
¶ Tertiũ est ex dotatione. d. c. filijs. ⁊. c.
4
*quicũ ibidẽ ⁊ hoc ĩtellige de dote data añ ↄsecrationẽ  post consecrationẽ nō induceret̃  nulla seruitus. rei sacre pōt imponi. ff. de serui. l. seruitutes. l. ij. .§. vlti. ⁊ quod humani iuris desinit eẽ seruitutẽ non recipit. ff. cōia predio. l. ca ueri. Tamẽ Jnno ⁊ Host. tenẽt ꝙ si nō habet dotẽ ⁊ sibi det̃ post consecrationẽ ꝙ acquirit̃ iuspatronatꝰ  sine substā tia rerũ nō posset ecclesie deseruiri. j. q. iij. si q̇s obie cerit ⁊ magis placet ⁊ no. ꝙ nisi det̃ ꝓ dote vł rōne dotis non ha bebit iuspr̃onatꝰ sʒz erit bñfactor ẜʒz pa. in. d. c. qm̃. Limitat ẽt hoc ibi pa. ꝙ ex dotatione post consecrationẽ efficttur patronꝰ. Verũ qñ fundator nō pōt cōpelli ad ipsam dotandā sicut fit ĩ istis capellis q no.
¶ Vtꝝ possint esse plures in dote ↄsti
5
*tuẽda. Rñ. Jnno. ꝙ sic ⁊ q̇libet erit pr̃o nus. vult ẽt gl. lxiij. di. in summa ⁊ sic li mita gl. in. d. c. quicun. q̃ vult ꝙ dās modicam dotẽ nō sit patronus  verũ est qñ vnus solus dat secꝰ si plures sił dant sufficientẽ. Jdẽ dic in fundatiōe ⁊ edificatione ⁊ sic patet ꝙ multi essent patroni puta quia vnus dedit fundũ alter edificauit alter dotauit vel plures edificauerũt vel dotauerũt.
¶ Vtꝝ ius pr̃onatꝰ transeat ad here
6
*des. Rñ. pa. ĩ. c. j. de iurepa. q sic etiā ex traneos ita q si pater insti tuit filiũ in certa re ⁊ extraneũ heredẽ vniuersaleʒz iuspatronatꝰ trāsibit in extraneũ nō in filiũ ⁊ si plures sunt heredes in omnes trāsit vt in. d. c. j. ⁊. cle. fi. e. ti. ⁊ nō solum trāsit ad masculos sed etiā ad feminas heredes. Facit cle. fi.  ↄcessi. p̃bẽ. sentit gl. in. c. qm̃ inuestiturā. xvj. q. vij. ⁊ ideo filius q̇ repudiauit hereditatẽ pr̃nānō erit patronꝰ ẜm Fede. ↄsilio. cj. Et hodie terminatũ ẽ ꝑ. d. cle. fi. ꝙ succedũt nō ꝑ capita sʒz ꝑ stirpes. vñ si plures suc cedũtvni ex duobꝰ pr̃onis ẽt oẽs hñtur loco vniꝰ ⁊ lʒz vnꝰ habeat plus de here ditate  aliꝰ dũmodo non sit heres in certare ↄstitutꝰ equaliter erit pr̃onus. ¶ Vtꝝ iuspatronatꝰ possit diuidi inter
7
*heredes. Rñ. pa. ĩ. d. c. j. q nō qualitercun intelligat̃ ista diuisio cũ ipsum ius sit in corporale pñt bñ cōuenire pa troni vt alternatis vicibꝰ pñtent. d. cle mẽ. fi. Siłr si hñt plures ecclesiaspñt cō uenire vt presentet vnus in vna alter in altera: quia sicut diuisio permittit̃ in tempore ita ⁊ respectu locorũ ⁊ ista nō est diuisio q̃ ꝓhibet̃ in. di. c. j. de iure patrona.
¶ Vtꝝ iuspatronatus possit adiudica ri vni ex heredibꝰ. Rñ. pa. ĩ. c. querimo niā eo. ti. ꝙ nō  si equałr diuidũt nō apparet quare hoc. Si ĩequałr diuidũt ⁊ tũc si dat̃ ꝓ restauratiōe illi qͦ minꝰ hʒz illicitũ est ⁊ simonia cũ. c. p̃terea eo. ti. | ¶ Vtꝝ ius patronatꝰ trāseat cũ vniuer
9
*sitate bonoꝝ. Rñ. ꝙ sic. xvj. q. vij. nemini ⁊. ẽ. t. c. ex lr̃s. ⁊. c. cũ seculuʒz de iurep. ¶ Vtꝝ transeat donatiōe. Rñ. ꝙ sic. c. ex
10
*insinuatiōe ⁊. c. cōsultationibus eo. ita tñ ꝙ si est laicus nō pōt donare cuicun  laico aut clerico recipiẽti noĩe ꝓprio sine licẽtia ep̃i vt in. c. nullus. ⁊ in. c. p̃te rea eo. ti. sicut fit aliq aliud ius spũale. Si ꝟo donaret eccłie aut loco religio so tũc ẜm cōiter doc. pōt sine licẽtia ep̃i vt no. in. d. c. nullus. ⁊. c. ex insinuatiōe. ⁊ ca. illud. ⁊. c. vitico eo. ti. li. vj.
¶ Vtrum possit dari in feudũ. Rñ. ꝙ sic
11
*cum vniuersitate. c. cum seculum eodẽ ti. sed specialiter nō.
¶ Vtꝝ vẽditiōe transferat̃. Rñ. ꝙ si spe
12
*ciałr vẽdat̃ est simonia si emit intẽtiōe vt possit presentare quẽ velit vel priua re ⁊ dʒzspoliare ille q̇ emit ⁊ eccłia dʒz eẽ libera ẜʒz Jnn. Si ꝟo emeret cũ vniu er sitate tꝑaliũ cũ q̇bꝰ trāsit etiā iuspatronatus nō est simonia ẜm Hos. ⁊ cal. vt pʒz ex. c. ex literis eo. ti. quod veꝝ credo cuʒz nō emit principaliter talia bona tꝑalia propter iuspatronatus ↄñdum  si ṗn cipaliter propter hoc emeret esset simo nia. ita no. pa. in. c.  clerici eo. ti. Jtẽ ẜʒz Jo. an. c. vnico. e. li. vj. si dicat̃ vẽdo tibi villam ⁊ iuspatronatus q habeo in ea non valet vẽditio secus si simplicitervẽ dit villam vt in cle. pastoralis de re iu. Et ideo ẽmptor vel feudatarius cũ acquirant directũ vel vtile dñiũ rerũ simi liter acquirunt iuspatronatus licite sicut alios fructus habent. ff. de contrahen. emp. l. in lege. §. dolia.
¶ Vtrꝝ vendẽs oĩa iura q̃ hʒz in talivil la q̃ nō est sua intelligat̃ vendere iuspa
13
*tronatꝰ q ibi hʒz. Rñ. ꝙ non  ad hoc vt trāseat opʒz ꝙ res q̃ vẽdit̃ talis sit ꝙ etiā sine exp̃ssione vniuersitatẽvel iuspatronatus nō contineat sicut se villa vel castrũ q in se ↄtinet honorẽ iurisdi tionẽ districtũ ⁊ iuspatronatꝰ. ff. de ꝟ. sig. l. pupillꝰ. §. territoriũ. sʒz qñ dicit vẽ do tibi oĩa iura resoluit̃ hecvniuersalis in singulares. i. vẽdo tibi hoc ⁊ illud cũ iuspatronatꝰ sic nō possitvẽdi sic in tali vniuersali nō cōprehedit̃ Sʒz si sit aliq vniuersale ꝙ multa iura in se cōtineat vt est hereditas bene transit cũ illo ius patronatus. ff. de pe. he. l. item vidẽdũ. .§. fi. ⁊ duobus sequentibus.
¶ Quid sivendat q̇s palati ũvbi habet
14
*capellā q̃ forte hʒz multa priuilegia et multos redditus transiet iuspa. cũ palatio. Rñ. ꝙ sic. ar. l. si mercedẽ. §. si eum fundũ. ff. de ac. emp.  ad capellā nō ẽ nisi ꝑ palātiũ cōtrariũ: no. Host. ⁊ Jnno. in. c. ex literis eo ti.
¶ Vtrũ possit pignori obligari. Rñ. ve
15
*rior opi. ẽ Jnno. ꝙ nō etiā cũ vniuersitate  cũ creditor nō possit vti pignore sivacaret eccłia nemo posset pñtare. ¶ Sʒz infra tũ tp̃s dʒz pr̃onus pñtare Rñ. ꝙ si est laicus hʒz quatuor mẽses si clericꝰ sex a tꝑe vacatiōis. c. eā te decet eo. ti. ⁊ est tex. in. ca. vnico eo. li. vj.
17
*¶ Sʒz nũquidpoterũtvariare. Rñ. ꝙ sic si est laicꝰ ante ep̃s ↄfirmet vt in ca. quod aũt ⁊. c. cũ aũt. ⁊. ca. pastoralis eo. ti. si est ecclesiasticus patronus non po test variare post presentauit. d. ca. pa storalis cũ. c. predictis eo. ti.
18
*¶ Vtꝝ pñtans indignũ priuet̃ iure pñ tandi. Rñ ꝙ si est clericꝰ q̇ pñtat indignũ priuat̃ ea vice. tex. est in. c. sicut in fi. de sup. negli p̃la. ⁊. c. iij. de ecc. edifi. Si ꝟo ẽ laicꝰ nō ṗuat̃vt elicit̃ subtiliter  of. or. c. cũvos. hoc tʒz Jnn. ⁊ Ho. ⁊ ber. ĩ. d. c. cũ vos. ⁊ Arch. in. c. suscepti de pre ben. li. vj. peccat tamen mortaliter sciẽ ter presentādo indignuʒz  infideliter agit in officio sibi commisso vide admi nistratio.
¶ Vtꝝ q̇s possit pñtare sei psuʒz. Rñ. ꝙ
19
*nō sed bñ filiũ dũmō sit idoneꝰ. facit. c. ꝑ vestras. eo. ti. ⁊ ibi no. ber. Host. ⁊ pa. ponit in. c. ↄsulit. e. ti. Similiter possũt p̃sentare vnũ ex seipsis. Facit. l. vbi ad sunt. ff. de tuto. tʒz glo. in. d. c. consuluit. ¶ Vtꝝ pñtatꝰ a maiori parte pr̃o norũ sit amittendꝰ. Rñ. pa. in. ca. quoniaʒz. e. ti. ꝙ aut presentatio fit ab istis sicut a collegio ⁊ tunc requiritur maior ꝑs respectu totiꝰ capituli secũdũ Jo. an. ⁊ vr̃ tex. ĩ. c. ec. el. j. de ele. aut p̃sentatio fit ab | istis vt a singularibꝰ. vt cōiter fit a laicis ⁊ tũc admittit̃ q̇ p̃sentat̃ a pluribꝰ. verbi gratia sunt sex patroni. tres p̃sen tant̃ admittitur q̇ presentat̃ a tribꝰ vt a pluribus presentatus q bene nota  facit ad multa.
¶ Vtrũ oporteat ꝙ sint simul qñ volũt
21
*p̃sentare. Rñ. pa. in. §. c. qm̃. ꝙ si agũt vt collegium oportet oes vocare. aliter po terũt cōtenti annullare p̃sentationẽ. Si vero agunt vt singuli Fede. cōsi. xcvij. tenet ꝙ nō. Sed bar. in. l. oẽs ppłi. ff. de iusti. ⁊ iure. tʒz ꝙ siue a collegio vt collegium est. siue a pluribus vt singulares cōsensus est explicandus dũmō maior pars preiudicet minori semꝑ debent si mul esse. ꝑ. l. iurisgẽtiũ. ff. de pac. ⁊ hoc ẽ verius quo ad vocationeʒz: quia forte si fuissent p̃sentes induxissent ad consensum alterius. ⁊ pro hoc facit. c. ij. ⁊ quod ibi notatur. de arbi. lib. vj.
¶ Sed q̇d si duo tm̃ sunt patroni ⁊ du
22
*os p̃sentāt. Rñ. Jo. an. ĩ. c. cũ autẽ eo. ti. ꝙ ep̃s poterit quẽ voluerit eorum instituere ⁊ est bona glos. in. c. si plures. xvj. q. vij. hoc tenet Jnn. ĩ. c. j. eo. ⁊ cal. ⁊ car. in. d. c. cum autem. ⁊ pa. in. c. eam te. eo. ti. ⁊ placet. licet ālij. cōtrarium teneant. ¶ Vtrum patronꝰ possit aliq̇d exigere
23
*puta aliquos cereos in cognitiōe iurispatronatus. Rñ. pa. in. c. preterea. eo. ti. ꝙ nō nisi tꝑe fundationis a diocesano istud fuisset sibi reseruatuʒz. nec valet si ip̃e patronꝰ fundādo sibi aliq seruitiũ reseruet nisi ep̃s autoritateʒz prestiterit: vnde si ep̃s autoritatẽ p̃stitisset posset tale ius vẽdere titulo remanente apud eũ. ⁊ hoc credo verum si dedit dotẽ pin guem ⁊ abundantẽ: secus si solũ necessariā ad substẽtationẽ ministroꝝ. quia tũc nullũ seruitiũ poteris sibi retinere. ita no. pa. ĩ. c. j. de cẽ. fallit hoc quādo lo cus religiosus ꝓprijs expensis ecclesiā edificauit  tunc talis locus hʒz i ea oĩa tẽporalia sicut ep̃s spũalia vt de pri uile. c. cũ ⁊ plātare. ⁊ etiā ius presentan di. de supplen. negli. prela. c. sicut.
¶ Vtrũ liceat clerico suscipere ecclesiaʒz
24
*de manu laici patroni. Rñ. pa. in. c. pre terea. el. j. eo. titu. ꝙ nō. ⁊ si facit peccat mortałr. ⁊ lʒz nō sit suspẽsus ⁊ ipso iure. tamen dʒz cōione priuari. Ex quo infert pa. ꝙ si talis impetrat a papa: nō expres so ꝙ prius habuit a laico non valet. ex quo dʒz cōione priuari. vt in. d. c. p̃terea. ⁊. c. postulasti. de rescrip.
¶ Vtrũ laicꝰ edificās capellā in eccłia
25
*⁊ eā dotās acq̇rat solũ sibi iuspa. an ecclesie simul. Rñ. pa. ĩ. c. ad audiẽtiaʒz de ec. ed. ꝙ ecclesie simul.  non potest negari quin ecclesia ponat fundũ ex qua dotatione iuspatronatꝰ acquirit̃. ca. pie mentis. xvj. q. vij. ⁊ ideo simul cōcurret cũ laico in presentatione. Siłr si clericꝰ edificat ex bonis ecclesie capellā nō ip se vel parẽtes eius acquirunt iuspatronatus sed solum ecclesia ex cuiꝰ bonis est edificata.
¶ Vtrũ ex delicto patris publicatis oĩ
26
*bus bonis eiꝰ priuet̃ filius iure patronatꝰ q habebat ptʒz. Rñ. ꝙ si publicatio fit ab imperatore vel iudice seculari nō priuat iure patronatꝰ nec ꝓ aliquo crimine etiā lese maiestatis pōt ĩperator priuare laicũ ip̃o  hʒz ist a papa. Jta no. gl. ⁊ Archi. ĩ c. filius. xvj. q. vij. ĩtellige hoc verũ qñ nō est in aliqua vniuersitate seculari.  si esset ex priuatiōe illius vniuersitatis secularis transiret. ⁊ vide bo. gl. ĩ. c. latis ꝑuersuʒz. lvj. di. q̃ di cit ꝙ licet pr̃ cōmiserit crimẽ lese maiestatis. Ex quo filij efficiunt̃ infames. l. q̇squis. C. ad. l. iuł. maie. vj. q. j. si q̇s cuʒz militibꝰ. Filij tñ clerici nō efficunt̃ infames. ⁊ nō ꝑdũt bñficia. ⁊ sic nec iuspa tronatus etiā filij qui nō sunt clerici ni si cum vniuersitate.
¶ Quid si laicꝰ hʒz iuspatronatus cum
27
*eccłia simul habebit nec sex menses ad pñtādũ. Rñ. ẜʒz Jo. an. ⁊ Arch. ĩ. d. c. vui co. e. ti. lib. vj. ꝙ sic ita ꝙ ratiōe cōionis priuilegiũ ecclesie trāsibit ad laicuʒz ad instar eiꝰ q dicit̃ de eo q̇ hʒz rem cōem cũ pupillo q̇ nō pōt vsucapi vel p̃scribi pupillum. vt in. l. si cōem. ff. quemadm. ser. amit. ita ecclesiaʒz cōsequit̃ q per se cōseq̇ nō posse de cōce. p̃ben. c. pe. idem dic qñ clericꝰ ⁊ laicus hñt pñtare ꝙ hʒz | tp̃s sex mensiũ ẜm pa. in. c. eā te. eo. ti.  maios dignũ trahit ad se minꝰ dignũ c. ꝙ ĩ dubijs. de cōse. ec. vel alta. ⁊ hoc tʒz Jo. an. lʒz host. aliter. Et ĩtellige de pr̃ono eccłiastico q̇ hʒz ius patronatꝰ rōne eccłie:  si haberet rōne patrimonij eẽt idem ꝑ oĩa sicut in laico sic ⁊ in clerico c. cũ dilectꝰ eodẽ. ⁊ gl. in cle. fi. e. ti. not. Pa. ĩ. d. c. eā re. ⁊ ĩ. d. c. cũ aũt q not.
Justitia

Justitia

ẜm ꝙ est habitus virtutis pōt accipi quatuor modis ẜm Ri. in. iij. di. xxxiij. arti. v. q. iij. ¶ Pri mo cōissime. s. ꝓ q̃libet rectitudine animi ⁊ sic q̃libet virtꝰ est iustitia quedā. et sic diffinit̃ ab Ansel. lib. de ꝟitate. c. xij. Justitia est rectitudo volũtatis pro pter se seruata. ¶ Sco ꝓ rectitudine ꝑ quā hō iustificat̃ ĩ cōspectu dei. s. ꝓ cha ritate. ⁊ sic diffinit̃ ab Aug. li. lxxxiij. q. lxj. iustitia q̃ ꝑ cetera diffundit̃ est dilectio dei ⁊ ꝓximi. ¶ Tertio ꝓ q̃libet ꝟtu te ordinata ꝑ iustitiā legalẽ ad bonum cōe ⁊ sic est idẽ cũ qualibet ꝟtute differens tñ ẜm rōnem. ¶ Quarto ꝓ habitu determināte voluntatẽ ad firmiter volendũ seruare rectitudinẽ debitam in operatiōibꝰ q̃ sũt ad alterũ ⁊ hoc dupli citer: aut ad alterũ vt est ꝑsona singula ris. ⁊ sic est iustitia particularis distincta ꝑ essentiā ab alijs virtutibꝰ q̃ sic p̃t diffiniri. iustitia est cōstās ⁊ ꝑpetua volũtas ius suũ vnicui tribuẽs. ff. de iustitia ⁊ iur. l. iustitia. Alio mō ad alteꝝ: q ẽ cōitas ⁊ sic ẽ iustitia legalis. ⁊ hec est oĩ ꝟtuti gñalis inquātũ p̃cipit oĩa exteriora cuiuslibet ꝟtutis ad bonũ cōe referri. ẜꝰ ꝙ vult philo. v. ethi. ix. Est tñ vna virtus spālis distincta in essentia ab alijs ꝟtutibꝰ: vnde nō est generalis alijs ꝑ p̃dicationem. sed per virtutem. ¶ Que sunt ꝑtes eiꝰ subiectiue. Rñ. ẜʒz
1
*Philo. v. ethi. due. s. cōmutatiua q̇ dirigit vnā ṗuatā ꝑsonā ad aliā ĩ his q̃ ↄsi stũt mutuo ĩter duas ꝑsonas adinuicẽ. Alia distributiua q̃ ẽ ordo eiꝰ q ẽ cōe ad singulas ꝑsonas quā dirigit iustitia distributiua cōtũ ẜm ꝓportionalitatẽ.
Justificatio

Justificatio

imperij quatuor requirit. primum motum liberi arbitrij: ↄtritionẽ animi: infusionẽ gratie. ⁊ remissionem culpe.
Loading...