BAlistariorum
ars quomodo prohibetur. vide. s̃. ars. in principio.
Balneum.
Vtrum sit intrandum
die dominica. Rñ. ꝓvoluptate aut luxuria omni tempore pro
hibetur: pro necessitate autem licet vt
est tex. in. c. peruenit de cōse. distin. iij.
De balneo et in quibus locis et
quibus permittatur. not. bar. in. l. cum
supra. C. de remi. le. li. vij. ⁊ bar. cepo. in
tract. serui. vrba. c. xv. ĩ rub. de balneo.
¶ Vtrũ liceat clericisvel religiosis bal
*nea ĩtrare. Rñ. ꝙ sic causa necessitatis.
vt patet ex tex. xxiiij. q. j. omnis qui.
¶ Vtrum liceat balneum intrare cum
*mulieribus. Rñ. ꝙ non. vt est tex. in. c.
non. oportet. lxxxj. di. immo dicit glo.
ibidem. Si vir ingreditur balneum
cum muliere extranea. donatione propter nuptias priuatur et mulier dote.
si cum viro alieno habuerit balneum.
vt. C. de repu. l. vlti. §. inter culpas. immo infamis est qui tenet mulieres custodientes balneatorum vestes. vt. l.
athletas. ff. de his qui not. infami. §.
ait pretor.
¶ Vtrum liceat balneum intrare cum
iudeo. Rñ. ꝙ. non vlli christiano. et si
clericus est debet deponi laicus excom
municari qui cũiudeo sebalneat. xxvij.
q. j. nullus.
Bannum.
Qualiter puniatur banniens episcopumvide. j.
excommunicatio. v. casu. xiij.
¶ Vtrum iniuste banniens aliquem
teneatur ad restitutionẽ de amissis ra
*tione talis bānitiōis. Rñ. ꝙ vltra pecca
tum mortale quod incurrit tenetur ad
restitutione
ʒz ẜ
ʒz Jnno. ĩ. c. fi. de his que
vi me. ve. causa fi. ff. ꝙ me. causa. l. si cũ
exceptiōe §. pedius. quia bānitio eius
fuit amissionis occasio. d. l. si cum. §. in
hac actione Nec ob. ff. eo. l. metũ. la. iij.
in princi. vbi sentiẽs armatos contra
sevenire ⁊ fugiẽs si occupatus fuit fun
dus quem fugiẽdo dimisit non tenentur armati: quia loquitur quando metus fuit vanus: quia forte cōtra eũ non
ibant. sed si promisissentire cōtra eum
et huiusmodi bene tenerẽtur de omni
danno quod iuraret sibi cōtigisse eoꝝ
accusione. arg. dictarũ. l. ⁊. d. c. fi. ⁊. ij. q.
j. in primis. De bānis que debẽt fieri
in matrimonio. vide. j. clandestinũ in
prin. de bannitione que est diffidatio.
vide. j. diffidatio.
¶ Vtrũ bannitus amittat que sunt iu
*ris ciuilis. Rñ. Secundum bar. aut est
bannitus taliter ꝙ potest impune offẽ
di. Et si est bannitus imperij perdit.
Si vero est bannitus alicuius ciuitatis vel regni: sic nō perdit ea que sunt
iuris ciuilis ciuiũ romanorum sed ea
que sunt propria illiꝰ ciuitatis vel regni hoc no. bar. in. l. amissione. ff. de ca
pi. di. ⁊ addit ꝙ ad hoc vt sit talis bannitus duo requiruntur.
¶ Primum ꝙ sit inobediens et aufu
*gerit ab imperio cui subest ⁊ sit exbannitus. ¶ Secundum ꝙ in hostium nu
mero se conferat. et habet eum pro
hoste. Si autem quis esset bannitus.
non tamen haberetur vt hostis. nec
posset offen di impune ex forma statuti: tunc talis non perdit nisi ea que sũt
ciuitatis. Et sic patet quomodo potest
facere testamentum vel succedere: quia
primus non potest. s. bannitus imperij: alius bannitus ciuitatis potest et
multo fortius bannitus qui non potest offendi: sed secundus potest secun
dum ius commune. secus in successiōe
ẜm statuta ciuitatis et sic patet ꝙ bānitus ex debito ex quoveniũt bona pu
blicanda nō equiparatur deportato q̇
nō succedit nec ex testamẽto nec ab in
testato. l. j. C. de here. insti. talis succe
dit ⁊ potest acquirere de nono si remanet liber. ⁊ hoc ẜm dispositione
ʒz iuris
communis: sed non vigore statutoru
ʒz
ciuitatisvel terre de qua est bannitus.
¶ Sed quid valet ei cu
ʒz non possit iu
dicta ciuitate vel terra agere. Rñ. ꝙ po
test cedere alteri iura sua recepto precio. ⁊ nō obstabit cessionario bānitio.
sic no. Bar. in. l. certa forma. C. de iur. fi.
primo quottuplex est.
Rñ. triplexvtdicit āg.
lib. iiij. de vnico baptismo. ⁊ de cōse. di.
iiij. c. baptismi viceʒz. s. fluminis. de hoc
Jo. iij. venit tesus in terrā iudee ⁊ baptisabat ⁊ iste ꝓprie d r̃ baptismꝰ. alij
aũt methaphorice vter ĩstar baptismi habet purificare. et ꝑ ↄñs vicẽ
eius implere.
¶ Scus est baptismꝰ sanguinis. Jo.
xij. Baptismo hoc habeo baptiʒzari. et
iste est baptismꝰ potissimus. de conse.
d. iiij. cathecuminum.
¶ Tertiꝰ est baptismus flaminis siue
spũssctĩ. quo Act. ij. Vos aũt baptiʒza
bimini spũsancto. ⁊ iste ẽ ꝓpositũ suscipiẽdi baptismũ mō debito sidabit̃ facł
tas: vnde istud nō cōgruit nisi adultis
habẽtibꝰ vsum rōnis. d. c. baptismi vicẽ. Jste baptismꝰ ñ eq̇pollet prĩo. nō
remittitur tota pena debita peccatis: si
cut ĩ prĩo: sed plus ⁊ minꝰ ẜm suā deuo
tionẽ. Jtẽ ꝑ istũ ñ ĩprimit̃ caracter. Jtẽ
priuat̃. iste ecclesiastica sepultura sicut
⁊ cathecumini. uis ꝓ eis oret ecclesia Jtẽ in isto requirit̃ cōtritio vt salue
tur: sed nō in prĩo sed solũ attritio.
¶ Scus ꝟo baptismus excedit ṗmuʒz
quo ad premiũ accidẽtale: q est aureola ⁊ etiā essentiale ẜʒz Pe. de pał. in
iiij. plus de gratia cōfert: sicut ẽ ibi
maius opꝰ sʒz nō imprimit̃ caracter per
ip̃m sicut ꝑ primũ. Et iste scus est cō
munis adultis ⁊ paruulis si ꝑuuliinterfic iātur ꝓ xp̃o: puta in detestatio
nẽ fidei xp̃i quā tenẽt parẽtes eius sũt
martyres ẜʒz theologos: ⁊ ẜʒz pe. de pał.
in. iiij. etiā si essent in vẽtre: ⁊ in despectũ christi mater percussa abortiuũ faceret vel interficeretur. Sʒz hic intẽdo tractare de baptismofluminis. ideo
videndum est quid sit baptismus fluminis. Rñ. baptismus est exterior hominis ablutio cum certa forma verborum ẜm Magistrum senten. in. iiij. di.
iij. in quo ẜm Jnno. in rubri. de baptismo sũt tria sicut in sacramẽto altaris.
¶ Vnũ quod est tantum res sacramen
ti. s. gratie infusio: ⁊ peccati remissio.
¶ Scm q ẽ tm̃ sacramẽtũ. s. aqua ab
luẽs ⁊ ablutio passio intelligo cũ bita
forma verboꝝ: aliter nō. j. q. j. detrahe.
¶ Tertiũ q ẽ sacramentũ. ⁊ res. s. caracter. Aqua ergo ꝟbo dñi sanctificata
proprie est sacramentũ sicut species pa
nis ⁊ caracter. secundario sicut verum
corpus christi.
De baptismo ⁊ illiꝰ materia no doc.
in. l. j. ⁊ ꝑ totũ. C. ne sa. bap. ĩteretur. ⁊ in
l. nihil. C. mauu. vindi. q facit ad ver
si. seq. cum seq.
¶ Vtꝝ sit de necessitate. Rñ. ẜm bonauẽ. in. iiij. sẽ. di. iij. ⁊ Ricar. ibidẽ ꝙ post
tẽpus passiōis xp̃i: ex quo euāgeliũ est
*publicatũ. q̇libet etiā sanctificatꝰ ĩvte
ro debitor esse cepit ipsius baptismi ex
quo ad eũ ĩstitutio peruenit. Vnde ad
uerte ꝙ nisi aliquo dictoꝝ baptismorũ
quis suppleat vicẽ baptismi fluminis
dānabitur nisi eo fuerit bapti
ʒzatus. s
ʒz
adultus etiā puniet̃ pena sensus ex ta
li omissione peccat mortaliter nō suscipiẽdo ex quo ad eũ ꝑuenit institutio
s
ʒz paruulus carẽsvsu rōnis solũmodo
puniet̃ pena dāni. S
ʒz aduerte ꝙ non
potest suppleri baptismꝰ fluminis aliquo modo quando habetur oportunitas ipsum capiendi si non capitur.
Baptismus
.ij. Queritur q̃ sit forma baptismi. Rñ.
ẜm doc. in. ca. j. de baptismo ẽ hec. Ego te
baptiʒzo Jn noĩe patris ⁊ filij ⁊spiritus
sancti amen. ponitur etiaʒz de conse. di.
iiij. c. a quodaʒz ⁊. c. multi.
¶ Vtrũ ego sit de substātia. Rñ. Jnno.
in. d. c. j. cũ gl. ꝙ non. ⁊ tex. est in. c. retu
lerant. de conse. di. iiij. quod est baptis
*mus. licet omittatur: ego. ⁊ ri. ĩ. iiij. dist.
iij. ar. ij. q. iij. concordat ꝙ nō est de sub
stantia. Ego.
¶ Quid si dimittatur te. Rñ. Jnn. ĩ. d.
c. j. ꝙ nihil fit. Esset tamen baptismus
si pro isto pronomine te: poneretur no
*men proprium illius quem bapti
ʒzat
ẜm Pe. aureolum. in. iiij. sen. di. iij. q. ij.
peccaret tamen grauiter si sic faceret.
¶ Quid si diceret. Ego te linio ĩ nomine patris ⁊ filij. Rñ. pe. aureol. vbi. s̃.
|
nō esset baptismus: oportet vt expri
mat verbũ denotās ablutionem: sicut
bapti
ʒzo id est abluo te: nō lineo te ⁊ hu
iusmodi: quia nihil faceret.
¶ Quid si vnꝰ bapti
ʒzās diceret. Nos
*te baptisamus. Rñ. sctũs bona. ĩ. iiij. di
stin. v. ꝙ esset baptismus quia cōmuni
ter dicimꝰ nos. Et hoc verum nisi intẽderet alium sensum inducere: quia
tunc non esset baptismus. vnde tenet
Sco. in. iiij. di. vj. ꝙ si plures bapti
ʒzan
do dicerẽt: nos bapti
ʒzamus ⁊ c. ꝙ non
esset baptismus: quia nō representant
xp̃m qui ẽ vnus scm Bon. intẽdit dicere ꝙ est baptismus quando pro nos
intẽdit dicere. Ego sicut faciunt dñi.
¶ Quid si quis diceret in plurali. Ego
*vos bapti
ʒzo. Rñ. pe. au. vbi. s̃. ꝙ solus
debet bapti
ʒzari ⁊ ĩ singulari. Et faciẽs
cōtrariũ grauiter peccat nisi necessitas
sibi esset quia tunc liceret vt fecerunt
apostoli.
¶ Quid si omittatur in. Rñ. Gualdẽsis
*ꝙ non est baptismus.
¶ Vtrum possit dicere. Jn nominibus
*patris ⁊ filij ⁊ c. Rñ pe. au. vbi. s̃. ꝙ nō.
sed in singulari scilicet in nomĩe patris ⁊ c. quod idem est ac si diceret. Jn
virtute sancte trinitatis scilicet patris
et filij ⁊ c.
¶ Quid si dicatur. ego te bapti
ʒzo ĩ no
*mine xp̃i. Rñ. q̇. s̃. ꝙ nō eẽt bapti
ʒzatꝰ l
ʒz
dispẽsatũ fuerit apłis adgłiā noĩs xp̃i
Glo. tñ ĩ. c. a quodā. de cōse. di. iiij. t
ʒz ꝙ
sic bapti
ʒzatus per dictũ. c. Ego credo
in dubio iterum bapti
ʒzandũ sc
ʒz modũ. vt. j. baptismus. iiij. §. x.
¶ Vtꝝ sit bapti
ʒzatꝰ si dicat̃. Jn noĩe tri
*nitatis. Rñ. ꝙ nō. ẜ
ʒz glo. ĩ. d. c. a quodā
facit. c. multi ibidem.
¶ Quid si dicat̃. Jn nomine genitoris
*⁊ geniti ⁊ c. Rñ. qͦ. s̃. ⁊ cōiter theologi ꝙ
nihil fit ista nomi na pr̃is ⁊ filij. magis nom inātur yposteses genitor ⁊
genitꝰ Gof. ⁊ Jo. tenẽt ꝙ sit bapti
ʒzatꝰ.
sed primũ verius. ⁊ ideo in dubio est
bapti
ʒzandus iterum.
¶ Quid si non dicat̃ copulatiua. ⁊ Rñ.
*Jnno. ĩ. d. c. j. ꝙ valeret si poneret̃ lo co
eius nulla ẽ differẽtia inter has co
pulatiuas ⁊ que alias nō valeret.
¶ Sed quero vtrũ sit de necessitate ꝙ
*ꝓferat̃ in latino. Rñ. Aureolꝰ vbi. s̃. ꝙ
sic a latino q̇ scit lr̃as ab eo vero q̇ lati
nꝰ ẽ s
ʒz lr̃as nescit ꝓferant̃ in vulgari. a
greco ĩ greco sermōe Et l
ʒz grecus si ꝓferat ĩ latino ⁊ latinꝰ ĩ greco. aut invul
gari. sit baptismus. tamẽ peccat tu aũt
dic ꝙ d
ʒz ꝓferre in ea lingua ĩ qua melius pōt ꝓferre vł literali vel vulgari.
¶ Vtrũ requirat̃ ↄtinuatio in ꝓlatiōe
*dicte forme. Rñ. Au. vbi. s̃. ꝙ sic nō ĩter
ponẽdo historiā. Et credoꝙ si notabilis eẽt discōtinuatio. nihil fieret secꝰ in
modica discōtinuatiōe. puta tussis vel
silentij: ⁊ huiusmodi que intentionem
non discontinuent.
¶ Vtrum possit fieri trāspositio in di
*ctis verbis. Rñ. Au. vbi. s̃. ꝙ non ⁊ pec
cat grauiter trā sponẽdo l
ʒz bapti
ʒzatus
sit nisi transpositio mutet sensum vt di
cẽdo. Ego te pr̃is ⁊ filij bapti
ʒzo ĩ nomi
ne spiritusancti. vel nisi intendat inducere errorem. nō bapti
ʒzaret.
¶ Quid si proferantur corrupte prefa
*ta. verba. Rñ. au. vbi. s̃. ꝙ si fit ex impo
tentia nō est peccatum. Ex loco est pec
catum graue. tamẽ baptismus est. Ex
mala ꝟo intentione est peccatum grauissimum ⁊ non erit bapti
ʒzatus. ꝙ sit
bapti
ʒzatus ĩ duobꝰ primis casibꝰ. p
ʒz ĩ
d. c. retulerũt. de ↄse. di. iiij. vbi ille dice
bat. Ego te bapti
ʒzo ĩ noĩe patria ⁊ filia
⁊ spũsancta. Rō ẜm gl. ibidẽ error sil
labe nō nocet. vt. ff. ma. te. l. q̇ hẽbat
seruũ maxĩe ĩ fine dictiōnis. Secꝰ eẽt ĩ
ṗncipiovł mediovñ tenet ꝙ qñ aliqua
diminutio. vł corruptio ĩteruenit ĩ forma prefate ꝓlatiōis. nō ex malitia ꝙ si
moritur statim credẽdũ est ꝙ deꝰ sup
pleat ⁊ talis sepeliẽdus ẽ in cimiterio.
Si ꝟo suꝑ vixerit reiterādũ ẽ sub ↄditiōe. nisi ĩ casu qñ certũ est ꝙ nō mutat
aliquid de essentia prefate forme. sicut
est error sillabe solum maxime in fi.
*¶ Vtrũ sit necessaria expressiovocalis.
rñ. sctũs bo. ĩ. iiij. di. iij. ar. i. q. ij. ꝙ sic. vñ
sine ꝟbovocali nulliꝰ est efficatie. facit.
|
c. detrahe. j. q. j.
¶ Vtrũ sit necesse ꝙ ꝓferantur cũ fide.
*Rñ. sctũs bo. vbi. s̃. ar. ij. q. ij. ꝙ nō ba
ptismus nō est sacramentũ singularis
ꝑsone. Jō fides ꝑsone nihil ꝓdest nec
obest. sed est sacramẽtum ecclesie christi. vnde quicquid fit de fide cordis ꝑso
ne bapti
ʒzantis iudicandũ est scm expressionem oris.
¶ Vtrũ grecus qui dicit bapti
ʒzet̃ de
*nomine pr̃is ⁊ filij ⁊ spiritꝰ sancti rite
bapti
ʒzet. Rñ. cōis opi. theoloꝝ in. iiij.
di. est ꝙ sic: in forma baptismi requi
rit̃ prĩo de necessitate vnũ ꝑtinens ad
sanctificationẽ elemẽti quod est inuocatio trinitatis. Aliud ꝑtinens ad determinationẽ intẽtionis ministri. s. expressio actꝰ bapti
ʒzādi. ⁊ circa istud cōcurrũt duo. s. expressio ipsiꝰ actꝰ ⁊ ꝑsone
in quā trāsit actꝰ. Et ista sunt de neces
sitate baptismi s
ʒz modꝰ exprimẽdi est
ex institutione ecclesie. Et iō peccaret
mortaliter latinus sic bapti
ʒzās s
ʒz non
grecꝰ Securiꝰ credo ꝙ iteꝝ bapti
ʒzetur
ꝓpter dubium quia alij contradicunt.
¶ Vtrũ aliq̇d addẽs ad p̃dictā forma
ʒz
*bapti
ʒzet. vt si dico. Ego Petrus sacerdos bapti
ʒzo te: ĩ noĩe pr̃is ⁊ filij ⁊ spũs
sctĩ amẽ. ⁊ sctĩ Jo. baptiste. ⁊ c. Rñ. Jnn.
ĩ. c. j. de bap. ꝙ si tale additũ itẽdat esse
de substātia forme ita ꝙ nō valeret q̃si
volẽs nouũ ritũ adducere nō esset bapti
ʒzatꝰ. Si aũt crederet nō esse de sub
stātia forme s
ʒz ex simplicitate aut ex de
uotiōe aut etiā ex malitia: etiā si diceret in noĩe diaboli aut hereticoꝝ. ego
te bapti
ʒzo in noĩe patris et filij ⁊ spũs
scti amẽ: dũmō hoc nō credat esse de for
ma ⁊ bapti
ʒzare intẽdat: erit bapti
ʒzatꝰ
aut dummō talis additio nō distrahat
intellectũ forme. seu corrũpat: vt puta.
Jn noĩe pr̃is maioris: filij minoris ⁊. c.
ẜm bo. in. iiij. di. iij. ar. ij. q. iij. prime par
tis: quia non esset ba pti
ʒzatus.
Baptismus.
iij. quo ad materiaʒz q̃
est debita materia ba
ptismi. Rñ. au. vbi. s̃. ꝙ ẽ aqua simplex
naturalis potens abluere. Ex quo patet primo ꝙ ĩ nullo alio liquore potest
fieri baptismꝰ nisi ĩ aqua extra de bap.
c. non vt apponeres.
¶ Sco requirit̃ ꝙ pura. vnde nec in
*brodio vel ĩ aqua mixta butiro vel pin
guedine pōt fieri baptismus qñ. s. premixtũ soluit speciẽ aque. sicut sipaꝝ aq̃
multũ vinũ misceatur alias potest.
¶ S
ʒz nũq̇d sallẽdo impediat. Rñ. q̇. s̃.
*ꝙ nō nō aufert speciẽ aq̃ immo ponit̃ in spera aque. Aqua vero teliquata sale nō videt̃ materia debita nisi et
euaporationẽ ⁊ exalatione
ʒz reduceret̃
ad dulcedinem.
¶ Sed nũq̇d quelibet admixtio aque
*facta ĩpediat. Rñ. Ri. ĩ. iiij. di. iij. ar. iij.
q. iij. ꝙ aque mixtio pōt dupliciter fieri. ¶ Vno modo vere ⁊ proprie quando
ex mixtibilibus cōstituit̃ aliq vnũ ꝑ
essentiā ⁊ sic impedit: nō est aqua in
actu. s
ʒz in potẽtia. ¶ Alio modo improprie scm quādā apparentiā ẜm q̃ mĩ
scent̃ illa quoꝝ minime partes ẜm sen
sum sunt iuxta se inuicẽ posite ⁊ actua
liter alterate saluis eoꝝ essentijs q̃ dicit̃ ꝓprie cōfusio: ⁊ sic nō ĩpedit q̇n pos
sit fieri baptismꝰ: quia manet species
aque. Et iō uis aqua maris sit altera
ta ꝓpter admixtionẽ grossoꝝ vaporu
ʒz
terrestriũ adustoꝝ q̃ ꝑmixtio ẜm philo
sophũ. ij. metheoroꝝ ẽ cā saldinis mari: ⁊ aq̃ lisciuij ꝓpter sui collationẽ ꝑ ci
neres: ⁊ alie aque ꝓpter eaꝝ transitũ ꝑ
venas sulphureas: tñ in eis manet
salua species aque pōt fieri baptismꝰ.
Dic ergo ꝙ ad cognoscẽdũ aquā debitā sacr̃o isti attẽdi debẽt. ¶ Primo origo. ⁊ sic saliua: vrina: aq̃ rosea et hmōi
nō sunt materia debita. ¶ Sco ad spe
cie
ʒz aque. s. vt sit liquida. ⁊ tertio vt sa
por alicuius liquoris alterius nō tollat virtutẽ. nā alij sapores reꝝ nō liquidarũ nō ĩmutant speciem aque si manet liquida: sed. bñ sapores rerũ liquidarũ: vtputa vini ⁊ hmōi vnde quādo
plꝰ habet de sapore vini et huiusmodi
quam aque nō potest de ea bapti
ʒzari.
¶ Tertio requiritur ꝙ possit lauare:
*aqua in linteo vel in lana nō est apta
lauare nisi exprimatur extra. Simili|
ter nec glaties. vel nix. vel grando nisi
dissoluatur. nec lutum.
¶ Quarto ꝙ sit materialis nō artificia
*lis. Et iō aqua rosea vel ardẽs nō valet: siłr nec aqua supernatans cruori q̃
dicit̃ fleuma: nec aq̃ quā faciunt alchimiste. Aq̃ tñ q̃ exiuit de latere xp̃i fuisset materia debita vera aqua fuit.
¶ Vtrũ vrina possit esse materia debi
*ta. Rñ. Ri. vbi. s̃. ꝙ nō nec ceruisia debito modo cocta. nec saliua: in eis nō
manet salua species aque.
¶ Vtrũ in aqua palludosa possit fieri.
*Rñ. vbi s̃. ꝙ sic. ibi est species aque.
Jntellige nisi esset ita cōdensa sicut est
aqua in glatie.
Baptismus.
iiij. quo admoduʒz q̇s
modus est tenendus
in baptiʒzando. Rñ. Pe. Au. ꝙ primo dʒz
ablui ab eo q̇ baptiʒzat. non fricari. vel
tingi. vel submergi. Ex qͦ pʒz ꝙ ꝓijciẽs
puerũ in puteũ nō habens funem non
baptiʒzat.
Quantũ ad hunc ver. ⁊ materia de
qua hic tangit̃ hic dicit ver. ij. ꝙ dʒz
immergi dic ꝙ pōt fieri in solo capite
abs eo ꝙ lauet̃ totũ corpus. ar. l. si ex
diuersis. ff. de rele. Bolog. in. l. possidere. ⁊ ibi in add. in ver. quamlibet. ff. de
acqui. pos. vbi tangit̃ de not. j. arte. seq.
cum alijs sequen.
¶ Quid de illo q̇ deponit in canistro ꝑ
*cordā cũ nō. pōt manu ad aqua
ʒz attingere extingens eũ ⁊ extrahens. Rñ. Ri.
vbi. s̃. di. iiij. q. vl. ꝙ sic est bapti
ʒzatus.
¶ Sco d
ʒz immergi vt apꝑeat mortuꝰ
*cũ xp̃o. Vtrũ aũt totũ corpꝰ sit abluẽdũ.
Rñ. Rica. vbi. s̃. ꝙ principaliter caput
seu facies. in ea vigent sensus. postea pectꝰ q̃ est sedes cordis. Tenetur tñ
cōius ꝙ qualitercũ ↄtingat̃ est bapti
ʒzatus. ⁊ ꝙ sufficit aspersio quantũcũ
modica in casu necessitatis.
¶ Tertio d
ʒz talis immersio esse trina
*vbi est cōsuetudo ałs nō: est de neces
sitate sacramẽti sed sufficit vna. de con
se. distin. iiij. de trina.
¶ Vtrũ requirat̃ simultas in ꝓlatione
*verboꝝ ⁊ ablutiōe. Rñ. Landul. in. iiij.
di. vj. q. ij. ꝙ sic quāta req̇uirit̃ in actibꝰ
hũanis. s. quātũ pōt nō pũctuale q̃ eẽ
vix posset vñ ẜm Sco. ⁊ Ricar. i. iiij. di.
iij. sufficit q ꝓlatio ꝟboꝝ ĩcipiat̃ ante
quā ablutio terminetur vel econuerso.
¶ Vtrũ requirat̃ q aqua q̃ q̇s bapti
*
ʒzat sit sctificata a p̃sbytero prio ꝑ orationẽ. Rñ. ẜm sctm̃. Bo. in. iiij. di. iij. q
nō de necessitate s
ʒz de ↄgruo. Jta tñ q
nisi necessitas hoc requireret. peccaret
mortałr sacerdos bapti
ʒzās in aqua nō
sanctificata eo modo quo dictũ est. s. ꝑ
orationem sacerdotis.
¶ Quid si omittāt̃ alie solẽnitates. rñ.
doc. ĩ. c. j. de bap. debent suppleri: l
ʒz nō
*sint necessarie. Aduerte q baptismus
d
ʒz fieri cũ chrismate illiꝰ anni. aliter
punit̃ sacerdos si ↄtra fecerit nisi in ne
cessitate. de cōse. di. iiij. c. si q̇s de alio.
De qua. j. oleum.
¶ Vtrũ adultꝰ bapti
ʒzādus possit cōsti
*tuere ꝓcuratorẽ ad rñdẽdũ ꝓ eo. vt sit
paruulis. Rñ. ꝙ nō text. est in. c. cũ pro
paruulis. ⁊ de conse. di. iiij.
¶ Quid faciẽdũ de eo qui dubitat̃ nō
*fuisse bapti
ʒzatꝰ. Rñdeoꝙ si dubiũ ẽ iu
ris vt puta doctores diuersa opināt̃
vel si dubiũ ẽ facti ꝓbabile. vt puta
ĩuenit̃ puer ꝓiectꝰ. nec apꝑet ꝙ fuerit
bapti
ʒzatꝰ tũc bapti
ʒzādus est isto mō.
Si tu nō es bapti
ʒzatꝰ. ego te bapti
ʒzo.
Jn noĩe patris ⁊ filij ⁊ spũssctĩ: amẽ. Ex
alio aũt dubio nō d
ʒz quis rebapti
ʒzari.
¶ Qñ d
ʒz q̇s bapti
ʒzari. Rñ. ꝙ aut sunt
*ꝑuuli. Et si dico ꝙ stati
ʒz: tũ ꝓpter ꝑiculũ mortis: de cōse. di. iiij. venerabili. tũ
etiā demones nō tantũ pñt suꝑ eos
ẜ
ʒz Dio. c. vltĩo celestis ierachie. Vñ nō
excuso a pctō illos q̇ tm̃ differũt ꝑuulo
rũ baptismũ. Nec credo euadāt pctm̃
mortale illi q̇ tales pueros bapti
ʒzāt in
domo. nō seruata debita solẽnitate qñ
nulla subest necessitas s
ʒz solũ faciũt ꝓpter expectationẽ cōpatrũ. aut ꝓpter
maiorẽ pōpā postea fiẽdā. Et l
ʒz postea
deferāt ad eccłia
ʒz ⁊ suppleant omissa
solẽnitas. nō tñ suscipiẽtes efficiuntur
patrini nō tenẽt ad baptismũ. etia
ʒz
si iterũ bapti
ʒzarent̃: cũ semel sint vere
|
bapti
ʒzati. Si ꝟo sunt adulti sic si non
ĩminet ꝑiculũ mortis ꝑ. viij. mẽses catheti
ʒzati ĩter cathecuminos debent teneri. ⁊ instrui ĩ fide. vel tꝑe arbitrario.
Et sic intellige. c. iudei cũ sequen. de cō
secrati. dist. iiij. Si vero ĩminet ꝑiculũ
mortis. statim sunt bapti
ʒzādi fide eis
exposita de cōsecrati. distĩ. iiij. ne ꝙ absit. Et tp̃s propriũ taliũ adultorum qui
nō sunt in periculo mortis est pascha ⁊
pẽthecostes. de conse. distin. iiij. c. de ca
thecuminis ⁊. d. c. venerabilis.
Baptismus.
v. quo ad ministrum.
Quis ẽ minister baptismi. Rñ. Aureolus vbi supra. distin.
v. q. j. ꝙ est viator quilibet vnus personaliter distinctus: potens contingere ⁊
verba proferre intendens. in habitu fa
cere. quod facit ecclesia. vel de quo presumitur quod intendat. Et sex dicit.
¶ Primo ꝙ sit viator: nec angelus.
vel sctũs est minister baptismi si tamẽ
baptiʒzaret nō esset rebaptiʒzandus.
crederet̃ ꝙ deus dispẽsauerit. dũmodo
esset certꝰ ꝙ esset angelus vel sanctus
paradisi.
¶ Secũdo dicit quilibet scilicet tā fide
*lis quā infidelis. hereticꝰ excōmunica
tus ⁊ huiusmodi. siue vir siue mulier vł
latinus bonus. vel malus. tñ nō debet
bapti
ʒzare nisi sacerdos ⁊ qui nō sit pre
cisus nisi in casu necessitatis. de consecra. distin. iiij. c. in necessitate cum mul
tis. c. xxx. q. iij. suꝑ q̇bꝰ. Aliter peccaret
mortaliter. ar. c. j. de cle. nō or. Aduerte
ꝙ nec presente presbytero clericus sim
plex. nec presente clerico laicus: nec pre
sente viro mulier d
ʒz ba pti
ʒzare. de consecra. dist. iiij. c. mulier. ⁊. c. romanus. et
xxx. q. iij. c. super quibus. Vnde nō sacer
dos bapti
ʒzans sine necessitate efficit̃
irregularis. c. j. de cleri. nō ordi. min. Jn
necessitate vero solum pōt quilibet. s
ʒz
tenet̃ bapti
ʒzare aliter peccaret mortali
ter. ar. c. quicũ. de consecra. distin. iiij.
Et ideo bonum esset ꝙ quilibet adisce
rer formam baptismi.
¶ Tertio dicit vnus: quia non plurres
*vnde si plures dicerent. Nos bapti
ʒzamus. non vere bapti
ʒzarentur. Ricar. ve
ro. in. iiij. distĩ. iij. dicit ꝙ tenet baptismus. Sed primum tutius vt. s̃. dictum
est. Si vero quilibet eoru
ʒz diceret. Ego
te bapti
ʒzo ⁊ c. tũc bene esset baptismꝰ.
¶ Quarto dicit personaliter distinctus
*quia nullus seipsum potest bapti
ʒzare.
c. dubium de baptismo.
¶ Quinto dicit potens contingere. Ex
*quo patet ꝙ in vtero nullus potest bapti
ʒzari. natiuitas secunda presuppo
nit primam. de quo dic vt. j. baptismꝰ.
vj. §. j. ij. ⁊. iij.
¶ Vtrum nō habens manus possit ba
ptiʒzare. Rñ. Aureo. vbi. s̃. ꝙ non.
*¶ Sexto dicit potens verba proferre
quia mutus nō potest bapti
ʒzare. vnde
*uis non habens manus diceret verba: ⁊ mutus habẽs manꝰ ablueret nō
esset bapti
ʒzatꝰ. Pe. de pał. tenet ꝙ esset
bapti
ʒzatus. Sed primum verius. vt. s̃.
baptismus. ij. §. iiij.
¶ Septimo subiungit ꝙ intendat: vel
*saltem appareat ꝙ intendat bapti
ʒzare
non lauare tm̃: vnde ẜm Jnn. in. c. j. de
baptismo. non est necesse quo ad effectum baptismi ꝙ sciat quid sit baptismus: scilicet ꝙ infundatur gratia. vel
ꝙ sit sacramentum nec etiam oportet
ꝙ credat hoc ipsum: immo si contrariũ
credit ⁊ reputat truffam ⁊ deceptione
ʒz
baptismus tamen habet effectum suũ
non requiritur tamen quod bapti
ʒzās
sciat quid sit ecclesia. nec ꝙ gerat ĩ mẽte facere quod facit ecclesie. immo si cō
trarium generet in mente. i. non facere
quod facit ecclesia: sed tamẽ facit. quia
formam seruat nihilominus bapti
ʒzatur dummodo bapti
ʒzare intendat. Vn
de si quis in necessitate vadat ad infidelem ⁊ dicat ei. Bapti
ʒza me docendo
ei formam. Si ille bapti
ʒzat eum scm
intentionem parentis intendens face
re. quod alij bapti
ʒzantes faciunt esse
baptismus. Secus si intenderet solum
lauare. Laudul. tamen in. iij. distinc. v.
q. ij. dicit ꝙ si non intendit facere quod
facit ecclesia quod non est baptismus.
Sed opi. Jnno. mihi placet. uis ista
|
sit magis tuta: sicut furiosus ⁊ amẽs
quia nihil intendere possunt nō bapti
ʒzant. sic videtur ꝙ intentio bapti
ʒzādi
requiratur saltẽ. Et hoc potest dici intendere. quod intendit ecclesia. Et sic
intellexit landul.
¶ Vtrũ requirat̃ intẽtio actualis in ba
*pti
ʒzāte. Rñ. Landul. in. iiij. di. vj. q. iij.
ꝙ nō de necessitate: nec suffict habitua
lis precise. licet possit exire in actu
ʒz:
tamẽ nun erit. Virtualiter autẽ semper est necessaria. Dicitur autẽ virtualis quādo quis habuit actualem inten
tionem nudam ministrādi sacramentum. ⁊ ex illa motus est ad ministrandũ posito ꝙ actualiter nō cogitet cā mi
nistrat. virtualiter tamen manet inten
tio prima. ⁊ hec est que mouet: volũtas per suum imperium mouet potentias inferiores ad actus suos. vt pedẽ
ad ambulādum ⁊ huiusmodi. Cũ ergo
volũtas intẽdit aliquid exequi mouet
potentias ad inferiores ad exequẽdũ.
Et l
ʒz. cesset actualiter intẽtio volũtatis
manet tamẽ executio potẽtie actualis.
exemplũ cum in me sit actualis inteutio eũdi ad ecclesiā impero pedes moueri. ⁊ licet in medio motus esset inten
tio actualis: manet tamẽ motio pedis.
Dicit etiā Ri. ꝙ si bapti
ʒzans nō sit diligens in applicādo intentionẽ suā
ẜm ꝙ decet ad ipsum actum: non excusatur a peccato.
¶ Vtrũ quis debeat potius bapti
ʒzari
*a malo sacerdote bono laico. Rñ. Lā
dul. vbi. s̃. distĩ. vj. q. ij. ꝙ. sic bonitas
ministroꝝ nō tantũ spectat ad sacramẽ
tum autoritas ĩtellige quādo est paratus bapti
ʒzare. alias non vt. j. §. xij.
¶ Vtrũ sacerdos existẽs in mortali pec
*cet mortaliter bapti
ʒzando. Rñ. ẜm ri. ĩ
iiij. di. v. ꝙ sic: nisi conterat̃ de peccato.
vel nisi bapti
ʒzet̃ ĩ articulo necessitatis
quia tunc nō peccat. Limita hoc veru
ʒz
quando de peccato nō aduertit: ne ꝙ
contritionem debeat habere.
¶ Vtrũ nō sacerdos bapti
ʒzās in aqua
*sanctificata ↄferat sacramẽtũ. Rñ. ri. in
iiij. di. v. ar. vlt. q. s. ꝙ sic. sed peccat mor
taliter nisi in necessitate quando alia
ʒz
habere non potest.
¶ Vtrũ baptismus sit suscipiendus ab
*heretico vel excōicato: preciso: supenso
⁊ huiusmodi. Rñ. Jnn. in. c. fraternitati. decle. excō. mi. ꝙ non nisi in necessita
te. Et volũtarie suscipiẽs sine necessita
te ab heretico aut a quocun ab ecclesia p̃cilo: aut suspẽso a iure vel ab hoĩe
nō recipit gr̃am. j. q. j. multe. ⁊. c. seq.
facit cōtra institutionẽ ecclesie: ⁊ sic pec
cat mortaliter. Jn necessitate aũt licet.
xxxij. di. §. verũ. Si vero nō sit precisus
ab ecclesia uis sit ĩ mortali posset q̇s
recipere dummodo eũ non inducat ad
ministradum etiam si alium posset ha
bere concor. ri. vbi. s̃.
¶ Vtrum credens bapti
ʒzare masculu
ʒz
*⁊ bapti
ʒzat feminam vere cōferat sacra
mentum. Rñ. ẜm hosti. ꝙ si simpliciter
bapti
ʒzat est bapti
ʒzata. Similiter si intendit bapti
ʒzare personam cuiuscun
sexus sit. Sed si solu
ʒz intenderet bapti
ʒzare masculum tantum. sic non confert
sacramentum ⁊ non esset bapti
ʒzata.
Baptismus.
vj. quo ad eum q̇ baptisʒzandus est.
¶ Vtrum in vtero matris totaliter exi
*stens nec ex aliquo apparens ab extra
sit bapti
ʒzandus. Rñ. ꝙ nō. c. qui in ma
ternis de conse. dist. iiij.
¶ Vtru
ʒz mater sit aperienda. Rñ. ꝙ nō
*si est viua quia non sunt facienda mala vt eueniant bona. Secus si iam est
mortua.
¶ Sed nunquid si apparet aliquid ex
*tra poterit bapti
ʒzrai. Rñ. aureolus vbi
s̃. ꝙ sic si est pars principalis. Si vero
appareat pes vel manus: tenet ipse ꝙ
non Landul. in. iiij. distĩ. iiij. q. j. tenet
quod si pes vel manus appareat quod
debet bapti
ʒzari tamen natus postea
debet iterum bapti
ʒzari isto modo. Si
tu non es bapti
ʒzatus. ego te bapti
ʒzo.
Jn nomine patris ⁊ c. dominus Card.
in cle. fidei. de sum. tri. tenet ꝙ op
ʒz vt
totus sit natus nisi necessitas imineat.
in tali necessitate id q apparet d
ʒz
bapti
ʒzari ꝓpter occulta
ʒz operationem
|
spũssancti. j. q. j. multi circa mediũ. gl.
in. c. si ad matris. cōse. di. iiij. tenet ꝙ
nō potest bapti
ʒzari per. c. q̇ in maternis ea. di. Ratio qui non est perfecte
natus nō pōt dici hō. l. q certatũ ẽ. C.
de postu. her. insti. vbi op
ʒz sit totus na
tus vt dicat̃ quis posthumꝰ. Alij dicũt
ꝙ si caput apparet debet bapti
ʒzari. l.
cũ ĩ diuersis. ff. de re. ⁊ sum. fu. facit. c. si
bapti
ʒzata. de cōse. di. iiij. multiplex est
alia opi. doc. in hoc sed tu tene opi. Lā
dul. que est securior ⁊ valde pia. quā te
net tho. ⁊ Ricar. in. iiij.
¶ Quid si nascatur cũ pelle secundina
*poterit ne bapti
ʒza. Respon. aure. vbi
supra ꝙ sic.
¶ Vtrum monstrũ sit bapti
ʒzandum ⁊
*quomodo. Rñ. ẜm Landui. ĩ. iiij. di. vj.
q. ij. ꝙ si ꝑpendatur duas habere aĩas
vt puta duo h
ʒz capita: quatuor pedes
duas spinas in dorso ⁊ huiusmodi tũc
bapti
ʒzetur quilibet per se: ⁊ intingat̃
in loco quilibet per se. Si vero dubitat̃
an sint due anime: vt puta quia habet
quatuor manus ⁊ vnum caput vel duas spinas in dorso: tũc credo ꝙ dẽat ba
pti
ʒzari principalis absolute: et alius
postea sub conditione. s. si tu nō es bapti
ʒzatus: ego te bapti
ʒzo ⁊ c. nec bapti
ʒzet intẽtione vaga: sed determinando
se ad vnum alias nihil faciet ẜm Hen
ri. in quolibet.
¶ Vtrũ requirat̃ consensus bapti
ʒzati.
*Rñ. aureo di. iiij. q. j. iiij. sen. ꝙ nō ĩ pue
ro. Jn adulto vero sicverꝰ. vel interpre
tatiuus vnde vi: vel reclamās si bapti
ʒzetur nec recipit primũ effectũ: nec
ẜm baptismi. Sed de habente consensum
inter pretatiuum est dubium: sicut qui
per minas vel penas consentiret. ⁊ licet q̇dā dixerint nō suscipere caracterẽ
baptismi. Alij scientes ꝙ voluntas coacta: volũtas est tenẽt ẜm sctm̃ Bo. in
iiij. di. iiij. ar. ij. q. j. ꝙ suscipit: nisi inten
deret non suscipere sacramentum. sed
solum illudere ⁊ tales penas euadere
tunc non susciperet. similiter Landul. in. iiij. di. iiij. q. j. tenet ꝙ qui dissen
tit in corde necessario est rebapti
ʒzādꝰ.
¶ Vtrũ in adultis requiritur intentio
*vt recipiant baptismũ. Rñ. Ricar. ĩ. iiij.
di. vj. ar. ij. q. iij. ꝙ sic: vel in actu. vel in
habitu. Jn actu in illo q̇ prius hũit in
tẽtionẽ. non recipiẽdi: quia necesse est
vt habeat in actu contrariā. s. recipiẽdi ałs nō expelleret cōtrariā. ⁊ sic non
reciperet sacrẽmẽtũ: similiter quādo ali
quis admonetur vt actu consentiat. re
quiritur consensus actualis: aliter nō
consentiret nec actu nec habitu ha
bitu dispositus dicitur homo quando
si actualiter ⁊ deliberate recogitaret de
illa re actualiter consentiret in illā: ałs
sufficit habitualis sicut si quis cathecuminũ nudũ bapti
ʒzaret actus nō cogitantem de susceptione baptismi: vel
furiosum: siue amentem qui ante amẽtiam habuit intentionem recipiendi:
vel nun habuit contrariam.
¶ Vtrũ reqͦrat̃ fides ĩ adultis. Rñ.
ẜm
*tho. in. iiij. di. vj. ꝙ nō quo ad caracterẽ
suscipiẽdũ. sed bñ quo ad hñdā gr̃am.
¶ Vtrũ requirat̃ rectitudo intẽtionis.
*Rñ. ꝙ nō ad susceptionẽ caracteris vñ
qui recipit baptismũ ꝓpter questũ sicut iudei sepe faciũt. verũ baptismum
recipiunt: licet nō fructuum baptismi.
¶ Vtrũ amentes ⁊ dormiẽtes possint
*bapti
ʒzari. Rñ. ꝙ si ante habuerunt cōsensum ⁊ necessitas immineat possunt
bapti
ʒzari. vt in. d. c. maiores. ĩ fi. Si ve
ro añ amentiā vel dormitionẽ cōtradi
xerunt presumitur ꝙ ꝓpositum duret.
Et iō nō suscipiũt: nec caracterẽ nec ba
ptismũ. vt ibidẽ. Si ꝟo nō discenserũt
tenet aureolus vbi. s̃. ꝙ suscipiũt caracterẽ. Hoc verũ ẜm ricar. vbi. s̃. dũmodo aliqñ cōsenserint de adultis loquẽdo q̇ habuerũt vsum rōnis. secus ĩ illis
q̇ nun vsum rōnis. habuerunt suscipiunt caractere in.
¶ Vtrũ pueri iudeorũ sint bapti
ʒzādi?
Rñ. ꝙ in hoc fuerũt opi. diuerse: q̇busdam dicentibus ꝙ nō inuitis parenti
bus. Sed ego dico cũ Sco. ⁊ Land ul.
in. iiij. di. iiij. ꝙ etiā inuitis parentibꝰ
sunt bapti
ʒz andi: non quidem ꝑ priua
tas ꝑsonas: sed ꝑ principes aut eorum
|
dños ⁊ educādi religiose caute ne occi
dantur a parẽtibꝰ: ⁊ ꝓ hoc facit q no.
oldra. ĩ cōsi. suis. vbi tenet ꝙ iudei sũt
serui facti ꝑ passionẽ xp̃i. ex̃. de iudeis
c. ⁊ si iudeos. ⁊ fuit mādatũ executioni
ꝑ constantinũ vt no. Host. in. c. ↄsuluit.
de iudeis. ⁊ hoc dicit archi. xlv. di. qui
sincera. hoc idẽ tenet Tho. in epistola
ad ducissam lothoringie Na cũ sint ser
ni princeps qui est eorũ dñs pōt eos vẽ
dere. ar. C. si ser. expor. vene. l. j. ⁊. ij ⁊ per
istā rationẽ tenet archi. in. c. fraternita
tem. liiij. di. ꝙ potest eis auferre bona
eorũ cũ nō habeāt ea nisi vt peculium.
allegat. c. iudei. el. ij. de iudeis vbi statuit̃ ꝙ si cōuertant̃ nō auferant̃ eis bo
na. ergo si nō cōuertunt̃ possunt eis au
ferri a contrario sensu. Melius facit. c.
sicut iudei. eo. ti. vbi ꝓhibet̃ ꝙ sine iudicio terrene potestatis nullꝰ eis auferat bona vel offendat. ergo ex causa legitima possent. Preterea sustinent̃ ex
pietate ⁊ gratia. vt dicit̃ ĩ. c. ⁊ si iudeos
de iudeis ergo nō d
ʒz trahi ad necessita
tem. ff. de offi. procon. l. solent. in fi. ⁊ ex
hoc posset sustineri opi. aure. qui cũ lā
dul. ⁊ Sco. ↄcordat ꝙ ĩuitis parẽi ibus
pñt bapti
ʒzari ꝑ dños ⁊ bñ facerẽt.
¶ Vtrũ iudei adulti aut alij adulti sint
*compellendi ad baptismum? Rñ. de iu
deis tenet Sco. vbi. s̃. ꝙ sic ꝑ dominos
eorum pro quo facit tex. in. c. maiores.
de bap. vbi comẽdatur ille tex. qui coegit infideles bapti
ʒzari. Sed contra
est tex. ĩ. c. sicut iudeis de iudeis. ⁊. xlv.
di. de iudeis: qui prohibet compulsionem. Sed ego dico veram opi. Sco. intelligẽdo de cōpulsio ne indirecta hoc
est. Jta sunt enguriandi ⁊ inseruitute
ʒz
redigendi ꝙ eis eueniat voluntas con
uertendi. sicut exponit grego. super illud cōpellit ĩtrare. facit. c. vl. xxiij. q. iij.
cũ glo. ⁊. q. vj. c. iam vero. sed de copulsione directa nō licet quia deus voluntarium vult militem. d. c. de iudeis. siłr
idem dico de alijs infidelibus
¶ Vtrum liceat emere aquā vel labo
*rem ab eo qui non vult aliter bapti
ʒza
re. vide. j. simonia. ij. §. xij.
¶ Quid si nō vult. bapti
ʒzare nisi ↄmit
*tat offerens aliq mortale: puta adulte
rium? Rñ. landul. vbi. s̃. ꝙ si ipse non
potest bapti
ʒzare. puta mancus vel
mutus nullo modo assentiat. fides
offerentis ⁊ operatio ⁊ deuotio baptis
mum flammis impetrabit: credẽdũ
est ꝙ in talibus necessitatibus diuina
pietas supplet.
¶ Vtrũ requiratur contritio de pecca
*tis factis ante baptismũa bapti
ʒzādo.
Rñ. ẜm alex. de ał. in sca sce ꝙ sic de
necessitate de oĩbus mortalibꝰ q̃ recor
datur etiam de venialibus in genere ⁊
forte de venialibꝰ maioribus q̃ recordatur particulariter: aliter nō suscipit
gratiam baptismalem. s. gratiam ⁊ remissionem peccatorum. sed bñ suscipit
effectu
ʒz baptismi qui est res ⁊ sacramẽ
tum. i. caracterem. de cōse. di. iiij. c. ostẽ
ditur. Sco. tñ in. iiij. di. iiij. clarius ex
primendo dicit ꝙ licet nō doleat de ve
niali ꝙ nō tollitur effectus gr̃e baptis
malis: sed tm̃ complementum: non
delet illud veniale: de quo nō dolet: ⁊
sic. dicitur ficte simpliciter: vel ẜm quid
ficte simpliciter accedit ad baptismu
ʒz
ille qui habet in se mortale peccatũ: de
quo non vult pe nitere: sed tñ recedẽte
fictione. hoc est adueniente contrione
habebit effectũ ba ptismi. s. remissionẽ
peccatorũ vt in. d. c. oñdit̃ ĩ fi. Et hoc in
tellige quo ad penā peccatorũ p̃ceden
tiũ baptismũ s
ʒz nō quo ad penā sequẽ
tiũ baptismũ. ⁊ ideo penitẽtia est ei in
iungenda de ꝑpetratis post baptismũ
ẜm sctm̃ bo. ĩ. iiij. di. iiij. ar. ij. q. iij. Ficte
scm quid accedit q̇ nō dolet de venia
li: ⁊ iste non habet complemẽtum. Et
aduerte ꝙ hic non accipio contritionem pro dolore informato a gratia. s
ʒz
pro dolore qui excludit actualiter obicem mortalis peccati in actu. tenetur
etiam talis postea confiteri peccata
ante baptismum commissa vt patet. j.
confes. ij. §. ij.
Baptismus.
vij. quo ad effectũ que
ritur vtrum ꝑ ipsum
auferātur oĩa peccata? Rñ. ꝙ sic. c. rege
|
nerante. ⁊. c. sine penitẽtia. de conse. di.
iiij. Rō baptismus est ad regeneran
dum institutus. Vñ ibi trāsit homo de
ptāte tenebrarũ ĩ adoptionẽ filiorum
dei. ⁊ ibi maxime aperit̃ largitas mise
ricordie dei in primo aduẽtu. ⁊ hoc est
quod Pau. dicit ad Thi. ij. ꝑ lauacru
ʒz
regñationis ⁊ renouationis spiritussancti quẽ effudit in nos habunde.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ tollat̃ oĩs pena?
*Rñ. ꝙ sic pena q̃ retardat ⁊ excludit a
vita eterna. de ↄse. di. iiij. sine penitencia. hoc est pena quā q̇s deberet exsol
uere: aut in hac vita vel in alia ꝓ pctĩs
cōmissis ante vitam eternam intraret alias autem penas nō tollit.
¶ Vtrũ baptismus tollat cōcupiscẽtiā
*Rñ. ꝙ inquātũ h
ʒz rationẽ culpe extinguit̃ ꝑ baptismum: s
ʒz inquantum h
ʒz
rationẽ vitij siue pene nō tollit̃ vt non
sit nisi speciali dono dei et miraculo
fiat sed vt nō obsit bñ fit ex infusione
gratie q̃ ibi fit ex aqua superari pōt. de
conse. di. iij. c. ij.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ tollat̃ irregulari
*tas. Rñ. ꝙ illa q̃ ꝓuenit ex defectu sacramẽti nō tollit̃. vñ bigamus ante ba
ptismũ vel post non pōt ꝓmoueri. siłr
corrupta vel añ vł post nō pōt velari
⁊ de his habet̃. xxvj. di. acutiꝰ. Si vero
ꝓueniat ex pctōsic tollit̃ ẜm cōiter doc.
irregularitas homicidij: sed si homicidiũ fit sine pctō: vt in iudicie ⁊ hmōi.
sic ẜm aliquos irregularitas nō tollit̃
vt no. xxvj. di. c. sed ẜm sco. in. iiij. distĩ.
xxxiij. irregularitas cuiuscũ homicidij tollit̃ qualitercũ sit cōmissu
ʒz. hoc
sequit̃. gl. l. di. c. si q̇s viduā. ⁊. lj. dist. §.
ecce. ⁊ hec est verior opi. alia aũt irregularitas que prouenit ex defectu natalium non tollitur.
¶ Vtrũ tollat infamiā? Rñ. ꝙ sic ẜm gl.
*glo. in. d. c. sine pnĩa. Ratio ꝑ baptis
mum tolluntur peccata ⁊ ea q̃ sequun
tur ex peccatis sub ratione qua sunt
peccata. ⁊ ideo cum infamia consequa
tur peccatum: ⁊ sub ratione peccati:
ideo tollitur.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ conferant̃ hōi gr̃a
*⁊ virtutes? Rñ. ꝙ sic ẜm gl. in. d. c. ij.
¶ Vtrũ effectus baptismi equaliter cō
*ferat̃ oĩbus? Rñ. ẜm scrm̃ Bona. ĩ. iiij.
di. iiij. ar. j. q. iij. prime partis. ꝙ triplex
est effectus baptismi. ¶ Primus caracteris impressio. ¶ Scs gratie ifusio.
¶ Tertius innocẽtie restō. Quantum
ad primũ ⁊ tertiũ equaliter oẽs suscipiunt si nō ficte accedunt. sed quantu
ʒz
ad ẜm nō gratia habet duplicem actũ. s. delere peccatũ: ⁊ sic magis delet
in eo qui magis cōmisit: delet oẽm
culpā. Secũdus actus est habilitare
ad bonum ⁊ in hoc maiorẽ efficatiam
habet in eo qui se magis disponit. Jn
paruulis autẽ equalis est efficatis cōmuniter.
¶ Vtrũ puer cũ aufert̃ ad baptismum
*si occidat̃ saluet̃. Rñ. ꝙ si occiditur ne
bapti
ʒzari possit in odiu
ʒz baptismi seu
xp̃i sic pie credo saluet̃. si vero occidat̃
ex alio respectu: sic damnabitur.
¶ Quid si puer moreretur qñ bapti
*
ʒzans dicit ego te bapti
ʒzo in noĩe pr̃is
ante cōpleat. Rñ. ri. in. iiij. di. iij. ar. ij.
q. iij. pie credẽdum est ꝙoeus supplet.
Vñ ⁊ in cimiterio d
ʒz sepeliri siłr si sacerdos impediret̃ ne totũ cōplere esset
bapti
ʒzādus sic. si nō es bapti
ʒzatus
⁊ c. ¶ Vtrũ baptismus sit reiterandꝰ. Rñ.
*ꝙ nō imo tam ministrās quā suscipiẽs
sciẽter vltimo supplicio plectunt̃. l. ij.
C. ne sa. bap. ite. ⁊ sunt irregularesvt. j.
irregularitas. j. §. xxiiij.
¶ Vtrũ ignorans si facit se bapti
ʒzari
*sine ↄditione sit irregularis si postea ĩ
uenit ꝙ si fuerat bapti
ʒzatus? Rñ. ꝙ ir
regularis est cōse. di. iiij. qui bis.
ẜm cōem intellectũ. Pōt tñ ep̃s dispẽsare
in necessitate magna.
¶ Vtrũ non bapti
ʒzatus credẽs se ba
*pti
ʒzatum saluetur? Rñ. si de p̃sby. non
bap. c. apostolicam.
¶ Vtrum suscipiat caracterẽ ordinum
*si ordinetur. Rñ. quod non. de p̃sb. non
bap. c. j. ⁊. c. veniẽs. si celebrat tñ igno
rans creditur quod cōficiat virtute ecclesie ẜm Jnn. Hoc idẽ tenet tho. ĩ. iiij.
di. xxiiij. ⁊ alb. ĩ summa ↄfe. li. iij. ti. xxij.
|
q. viij. ⁊ placet. virtus spũssancti ve
getans ecclesiam suam supplet potentiam in tali ne ecclesia decipiatur.
Baptismus.
viij. quo ad euʒz qui te
net Queritur quis po
test tenere ad baptismũ. Rñ. q nō pōt
tenere abbas monachꝰ: vel religiosus.
de ↄse. di. iiij. nō lʒz el. j. xvj. q. iiij. placuit
el. ij. tñ si tenent sunt cōpatres.
¶ Vtrũ pater vel mater. Rñ. q non si
*sunt in matrimonio. intellige. xxx. q. j.
ad limina. alias ↄ̃hent cognationẽ spi
ritualẽ: et etiam bapti
ʒzando nisi in ne
cessitate bapti
ʒzarent.
¶ Vtrum nō baptiʒzatus possit tenere
ad baptismũ? Rñ. q nō de cōse. di. iiij.
c. in baptismare. lʒz baptiʒzare possit
baptiʒzās ẽ de necessitate sacramẽti nō
suscipẽs seu tenens ad baptismā et si
tenet non erit cōpater: sed bñ baptiʒzās
cum sit vere paterspũalis. vide. j. matri
monium. iij. impedimento. vij. §. x.
¶ Quot debent tenere ad baptismum
*Rñ. q vnus tm̃. de conse. di. iiij. c. in ca
thecismo. ⁊. c. non plures. sed tñ de con
suetudine non seruatur.
¶ Ad q̇d tenẽtur leuātes de baptismo
*Rñ. ꝙ tenẽt̃ admonere quos tenuerũt
vt castitatẽ custodiāt: iustitiā diligāt ⁊
caritatẽ teneāt: ⁊ añ oĩa simbolũ ⁊ orationẽ dñicā debẽt docere. vt in. c. vos
ante omnia de conse. dist. iiij. ⁊ magister. in. iiij. distin. vj. c. penul. dicit quādo exigitur a patrino diligens cura cir
ca eũ pro quo rñ. Quod limita verum
secundum Tho. qñ parentes notabili
ter negligunt.
Bellum
quidem dupliciter dicit̃. s.
ꝓprie ⁊ improprie. Proprie
autem bellũ est illud autoritate princi
pis superiorem nō recognoscẽtis indi
citur vt est imꝑator ⁊ papa ẜm Hosti.
xxiij. q. j. ff. de capti. l. hostes. ⁊. ff. de ꝟb.
sig. l. hostes. Et ĩ isto bello capti. efficiũ
tur serui ⁊ bona efficiuntur capientiũ:
⁊ sequit̃ tertium ius. s. postliminij. de
quo in. l. postliminium. ⁊. l. si quid bello. ⁊. l. hostes. ff. de capti. ⁊ hoc verum si
bellũ sit iustũ. debẽt tñ bona capta assi
gnare capitaneo. vt distribuat vnicui secundum merita: secundum Bart.
in. d. l. si quid bello licet a principio
efficiantur capientium. Et hoc verum
credo quod dicit Barto. nisi consuetudo haberet ꝙ vn usquis sibi retineret
quod cepit quia tunc non tenetur assignare quia illud intelligitur actum
quod est consuetum. l. quod si nolit. §.
q̇ assidua. ff. de edil. edic. Hodie etiaʒz ex
consuetudine inter christianos non
seruantur iura capitatis ⁊ postliminij quo ad seruitutem cui standum est
vt. l. postliminij ff. de captiui. ⁊ no. Bar
to. in. d. l. hostes. ff. eo. Quid autem sit
postliminium. Rñ. quod est ius amisse rei recipiende ab extraneo in statuʒz
pristinum restituende moribus legibus constitutum dicit tex. in. d. l. post
liminium. Vnde quo ad res bñ est seruandum: vt ille qui aliqua perdidit in
iusto bello quo ad euʒz integre restituā
tur. Et ideo non currit prescriptio con
tra eum secundum gl. in. c. prima accusatione. xvj. q. iij. Arma tamen de rigore non restituuntur. l. ij. ff. de captiuis.
sed secundum consciẽtiam sunt etiam
restituenda.
De materia de qua hic vide plene
Barto. ⁊ docto. in. l. ex hoc iure. ff. de in
sti. ⁊ iur. versi. quero q̃ sunt bella licita.
Alex. in. l. hostes versi. hoc prem isso vi
deamus. ff. de captiui. ⁊ in. l. si quid in
bello. eod. titu. et an bellum q in fide
les fit: sit licitum Bar. quod sic. in. l. j. C.
de paga. ⁊ per quẽ possit indici not. in
d. l. hostes ⁊ in. d. l. ex hoc iure ⁊ quod
potest moneri siue diffida. Bal. in aũt
nulla. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ in. l. ij. versi. nota ꝙ bellum. C. de serui.
¶ An autem hec locum habeāt in bel
*lo iudicio ab hisqui de facto superiorẽ
non recognoscunt: vt est rex francie: his
panie: ⁊ huiusmodi. Rñ. secundum Jn
no. in capi. olim. el. j. de rest. spo. ⁊ Bar
to. in d. l. hostes. ff. de capi. et postliminium reuersis ꝙ sic: quia habent iura
principis.
¶ Bellum aũt ĩproprie est illud quod
* |
nō est indictũ ꝑ principẽ s
ʒz ꝑ inferiores qui recognoscũt superiorẽ ⁊ de hoc
Pau. de iure iuran. c. sicut. el tertio.
¶ Vtrũ bellum in dubio sit presumendũ iustũ. Rñ. Pau. in. d. c sicut ꝙ in bel
lo ĩdicto a ṗncipe summo: ĩ dubio p̃sumit̃ iustũ ⁊ legitimā cām esse in princi
pe. iuxta no. ꝑ legistas in. l. p̃scriptiōe.
⁊ l. fi. C. si cōtra ius vel vti. pub. ⁊ ꝑ Ca
no. in. c. q̃ in ecclesiaruʒz. de cōsti. sed in
bello ĩdicto a recognoscẽte superiorẽ:
in dubio p̃sumit̃ iniustũ ⁊ sic intellige
hosti. ⁊ text. d. c. sicut facit. l. vnica. C. de
gla. ⁊. capitulo primo de pu. c. cuʒz suis
concor.
¶ Quid req̇rit̃ vt sit iustũ. Rñ. pa. vbi
*s̃. ꝙ in bello ꝓprie oportet ꝙ subsit legitima ⁊ naturalis causa: puta quia cō
tumaces ⁊ rebelles sunt imperio vel ec
clesie. Adde. ij. vt nō fiat animo vindicandi sed puniendi delinquentes. Jn
bello autẽ secundo modo dicto quin
requirunt̃ ẜm glo. xxiiij. q. ij. in summa
sc
ʒz ꝑsone vt nō sit ecclesiasticus: cui nō
licet sanguinẽ fundere. xxiij. q. viij. clerici. nisi necessitate ineuitabili. possũt
tamẽ ẜm Tho. ij. ij. q. xl. inducere alios
ad iustum bellum ⁊ eis assistere: vt pugnantibus: subueniant Exhortationibus: absolutionibus: ⁊ alijs spiritua
lis. Non tamẽ debẽt hortari vt interficiāt vel mutilẽt. s
ʒz vt fidẽ ecclesia sticā:
vel patriā liberent. Et l
ʒz aliqui interficiant̃: nō tñ eis imputabit̃ ⁊ multomagis prelati hoc possunt. imo peccarent
si nō facerent. xxiij. q. v. de occidendis.
de homi. postulasti. ⁊. c. tua nos. xxiij. q.
iij. Maximianus. xxiij. q. j. ĩ summa. ⁊. c.
militare. de cle. percu. c. iij. de resti. spo.
c. olim. el. j. Jnnoc. tamen. in. c. quod in
dubijs de penis. limitat predictam et
hortationẽ nō posse fieri quādo sunt in
percustiōibus. sed ante sic. ⁊ mihi placet et est securius. ¶ Sco cā legitima
vt pro defensione sua vel suoꝝ aut paternarum legum. xxiij. qō. viij. si nulla.
¶ Tertio res. s. pro repetitione rerum ⁊
hmōi. d. c. olim. ¶ Quarto animꝰ vt nō
ex odio sed vt habeat debitu
ʒz ⁊ hmōi.
xxiij. q. j. quid culpatur. ⁊. c. militare.
¶ Quinto autoritas superioris. d. c. q̇d
culpat̃ ⁊. l. vnica. C. armorum vsus ĩ suo
prin. lib. xl. Potest etiam fieri autoritate episcopi ẜm Host. in sum. precipue
quando pugnatur pro fide vel contra
eum qui pro peccato mortali excommunicatus non vult parere.
¶ Vtrũ si aliq̇d p̃dictoꝝ defuerit tenea
*tur ad restōne tam dānoꝝ datorum
etiam raptoꝝ bonoꝝ? Rñ. mo. eo. tit. ꝙ
si deficit ẜm vel tertium. Si tamen res
subsit ꝙ. s. pro rebus repetendis factu
ʒz
sit. nō tenet̃ qui mouit bellũ restituere
q ibi cepit. dũmodo nō excedat quod
hr̃e debebat. Et hoc veꝝ in foro pnĩali
vbi habet locũ liq̇di ad nō liquidũ cōpensatio. Sicut si q̇s cōtineat̃ ꝑ furtu
ʒz
accepisse. x. nō coget̃ restituere si d
ʒz habere alia. x. ab eodẽ. Si ꝟo dānificauit
plꝰ aduersariũ: nō credo excusatũ nisi
cōcurrat simul autoritas. nisi ĩ casu qñ
vim vi repellere l
ʒz. sed tenet̃ cōpẽsare
dāna data cũ eo q d
ʒz habere ⁊ si plus
haberet restituat. c. qui habetis. ⁊ in. c.
se. xiiij. q. v. ⁊ in. d. l. hostes. ff. de capiti. ⁊ ẜm quod dico in. §. se.
¶ Vtrũ istis ĩferioribꝰ a ṗncipe liceat
facere bellũ. Rñ. Pa. in. d. c. sicut ꝙ aut
his qui facit bellũ habet iurisditionẽ
super his quibꝰ guerrāfacit. ⁊ illi sunt
contumaces ⁊ rebelles. ⁊ sic potest statuere⁊ concedere ꝙ liceat vnicui res
eorũ inuadere. ⁊ suas facere. ⁊ liberos
hoĩes rebelles capere ⁊ detinere qͦus
dño repñtare potuerint. c. a nobis el. j.
de sen. excō. Si aũt nullā iurisditionẽ
suꝑ eos habẽt nō pñt sine auctoritate
principis. nisi essent inuasi. tũc pñt
se ⁊ sua defendere cũ moderamine in
culpate tutele. ⁊ hoĩem ꝑ cutere ⁊ etia
ʒz
occidere. vt latius dicam. j. Defensio.
Nō pōt tñ aduersariũ capere ⁊ nec inuadẽdo res aduersarij suas facere. Q
intellige nisi in recō pensationẽ dānorum suorum ⁊ in satisfationem expensarum. laborum ⁊ operum etiam ipsu
ʒz
adiuuantium. di. j. ius gentium. xxiij.
q. vij. si de rebus. vel nisi in territorio
|
fuo eos delinquẽtes inueniret itẽ qñ
talis superiorem nō habet coram quo
sua repetere possit: res suas ꝓpria auctoritate repetere posset ⁊ recuꝑare. l.
iudei. ⁊ nullus. C. de iudeis.
¶ Vtrũ subditi teneant̃ ire ad bellũ iu
*stũ dño mandante. Rñ. Pa. d. c. sicut. el.
iij. ꝙ subditoꝝ q̇dam sunt vasalli proprie. vtsunt qui tenẽt feudũ ab eo. Qui
dā vasalli ĩproprie: vt sunt subditi rōne originis vel domicilij nihil tñ ab
eo detinẽt. ⁊ tales ꝓprie nō sunt vasalli l
ʒz ibi habeāt possessiōes nec tenent̃
dño p̃stare fidelitatẽ. Quidā sunt mili
tes veri. vt q̃ iurāt q̇ ponit gl. ĩ. l. pe. ff.
ex q̇. cau. ma. q̃ sunt. j. Miles. Quidam
nō veri miles. s
ʒz tātũ respectu honoris
q̇ ista nō ꝓmittũt. s
ʒz viuũt vt alij ciues
vt ꝑ Cy. in. l. j. C. de. iu. ⁊ fac. igno. istis
p̃missis distinguo. aut dñs vult alios
ꝓ libito volũtatis ĩuadere nō fauore rei
publice. ⁊ nō tenent̃ eũ seq̇ etiā vasalli
proprie. arg. d. c. de forma. xxij. q. v. nisi
aliud habeat ↄsuetudo. vel pactũ. Aut
dñs ĩuadit̃. ⁊ tũc si timor est subitaneꝰ
⁊ ĩprouisus oẽs apti ad pugnā seu custodiā tenent̃ fauore reipublice. Nam
clerici hoc casu tenent̃ ad custodiā. c.
ꝑuenit. ⁊ q ibi notat̃. de ĩmuni. ec. Facit. c. oĩ timore. xxiij. q. viij. Aut nō ẽ tał
timor. et tũc vasalli ꝓprie dicti tenent̃.
ꝑ. d. c. de forma ⁊ milites veri. ꝑ. d. l. pe.
alij ꝟo nō sunt cōpellẽdi dũmodo dñs
sufficiat de ꝑ se ex reditibꝰ qͦs habet a
loco. Nam ꝓpter hoc honorāt dñm in
reditibꝰ: gabellis ⁊ hmōi vt necessitatis tꝑe eos defendat. ar. xxiij. q. v. prĩcipes. ⁊. c. regũ si ꝟo nō sufficit ꝑ se tũc te
nent̃ oẽs pro salute dñi. vt patet ex. c. si
nulla ⁊. d. c. omni timore. xxiij. q. viij.
¶ Vtrũ subditi sequẽtes dñm ĩ iniusto
*bello excusent̃. Rñ. pa. ĩ. d. c. sicut ꝙ ĩno.
dicit ꝙ nō si sciẽter hoc faciũt. nec excu
sant̃ ex timore amittẽdi feudũ. vel alia
bona. xxij. q. v. ita ne. si ꝟo dubitāt. ⁊ in
q̇sierũt quātũ potuerũt ꝑitiores: ⁊ sem
ꝑ dubij remāserũt excusant̃ ꝓpter bonũ obediẽtie. c. q̇d culpatur. xxiij. qō. j.
aliter nō. argu. c. cum inhibitio. de clā.
despō. nō tñ excusantur amici ⁊ cogna
ti ⁊ alij. q̇ volũtarie adiuuāt talẽ in dubio. ĩmo si erat iniustũ de omni damno
dato tenet̃ ad restitutionem.
¶ Vtrũ subditus q̇ in dubio bellādo.
*multa acq̇siuit: teneat̃ ea restituere. cognito q bellũ erat iniustum. Rñ. q sic
oĩa q̃ h
ʒz ⁊ credo q etiā consumpta:
nũ habuit bonā fidẽ ex quo semꝑ du
biꝰ ꝑmāsit. Et de hoc vide. j. p̃scriptio.
.§. iiij. ⁊ scm illam distinctionem dic.
¶ Vtrũ oẽs existentes in bello iniusto
*teneant̃ insolidũ. Rñ. ẜm Mo. ti. re. j. ꝙ
sic de oĩ dāno q suo auxilio ↄsilio fauo
re datũ est: q aliter datũ nō fuisset. ar
gu. xvj. q. iiij. oẽs. ⁊. ij. q. j. notũ. ĩ fi. si ꝟo
ꝓbabiliter credit ꝙ ꝓpter suũ auxiliũ:
ↄsiliũ: vel fauorẽ nō plꝰ fecerint ałs
facturi erāt nō tenet̃ nisi de his q̃ ipse
habuit: vel damnũ dedit: vel ali q̇s de
familia sua directe ⁊ occasionałr. argu.
de sen. ⁊ re. iudi. c. j. de eta. ⁊ quali. or. c.
tuā. ⁊ de hoc vide etiā. j. furtum. §. xvj.
¶ Sed q̃rit̃ q̇d tenet̃ restituere faciens
*bellũ iniustũ. Rñ. Mo. vbi. s̃. ꝙ tenetur
de omnibus dānis. q̃ ipse vel sui intulerunt aduersario vel eius hoĩbus tenetur etiam proprijs hominibꝰ de dānis datis ab aduersarijs.
¶ Vtrũ habẽs iustũ bellũ teneat̃ ĩ ali
*quo de dāno aduersarij. Rñ. mo. vbi. s̃.
ꝙ nō tenet̃ de illis dānis q̃ bona fide ĩ
tulit. a quibꝰ comeste abstinere. nō pote
rat ẜm ↄsuetudinem pugne. Si qua tñ
aĩo crassandi ⁊ maliciose itu lit cu
ʒz ałs
posset abstinere ⁊ sibi cōsulere tunc tenet̃ compẽsare cũ damno sibi dato ⁊ si
excedunt tenet̃ eis satisfacere.
¶ Vtrũ habẽs iustũ bellũ teneat̃ de dā
*na dato subditis aduersarijs. Rñ. q̇. s̃.
ꝙ nō immo licite bona capit. nō solum
aduersarij. sed etia
ʒz seruoꝝ ⁊ subditorũ suoꝝ donec sibi sit satisfactũ. subditi tñ aduersarij qui deũ timentes nolũt
dño suo in bello illicito impendere au
xiliũ vel cōsiliũ nullatenꝰ sunt spolian
di ne pena excedat autores. ar. de his q̃
fi. a ma. par. ca. q̃siuit ⁊. j. q. iiij. c. j. imo.
ẜm. Ric. in. iij. di. xv. qui scienter tali|
bus adinferũt dānũ tenent̃ innocẽtibus restitutionẽ. Verũ credo nisi dñs
eoꝝ direcre vel indirecte ex ꝑsonis vel
rebꝰ eoꝝ iuuaret̃. Multo magis tenet̃
ad restitutionẽ q̇ dānificat non subditos aduersarij innocentes scienter: vt
sunt eccłiastici ⁊ hmōi. Secꝰ aũt esset
a casu dānificare hoc. nō intendes nec
obligatꝰ intẽdere vt puta bellās cō
tra aduersariũ nō valẽs eũ impugnare
incendit ciuitatẽ. ⁊ sic cōburunt̃ ecclesie ⁊ bona ipsiꝰ ⁊ alioꝝ innocẽtiũ nam
tũc nō tenent̃ ⁊ p
ʒz ꝙ ecclesie incastella
te possunt incendi ⁊ bona ibi reposita
ex q̇bꝰ sustẽtabant̃ cōtra hostes in iusto bello possunt capi nō incastelate ve
ro a ꝓposito nec res ecclesie sunt auferende ⁊ cōtrariũ faciẽtes tenent̃ ad restitutionem.
¶ Vtrũ dñi q̇ habuerũt bellũ adinui
*cẽ possunt cōponere simul de damnis.
Rñ. Mona. ij. resti. ꝙ ille q̇ habuit ĩiustũ bellũ nō pōt cōponere in p̃iudiciu
ʒz
hoĩm suoꝝ quin ip̃e teneat̃ eis de dānis q̃ passi sunt nisi ⁊ ip̃i fuerĩt ĩ culpa.
Hoc verũ in foro cōscientie: si ad tale
ʒz
culpā nō venerũt. ex eiꝰ ꝑsuasione ałs
nō facturi. Jlle aũt q̇ habet iustũ bellũ d
ʒz ꝓcurare ꝓ viribꝰ vt satisfiat suis
hominibꝰ. Et si nō potest et ipsi hoĩes
cōtradicũt cōpositioni ẜm Mona. non
pōtde dānis q̃ passi sunt incẽdijs ⁊ ra
pinis cōponere. facit in. ar. l. j. ⁊. l. trāsla
tionis placitũ. et. l. p̃ses. C. de trāsac. c.
fi. de ma. ⁊ obe. Sed ego credo ꝙ ĩ oĩbꝰ
pōt. arg. eoꝝ q̃ notant̃ in. l. fi. C. si cōtra
ius vel vti. pu. ⁊ in. c. q̃ in ecclesiarũ de
cōsti. vbi p
ʒz ꝙ ex rationabili causa pōt
princeps tollere rẽ vniꝰ ⁊ dare alteri. et
nō pōt esse maior rō fauor publicus
carere bello. Et similiter poterũt q̇ habent iura imperialia. Vnde Host. t
ʒz ꝙ
qñ duo milites habuerũt iniustũ bellũ
inuicẽ pace inter eos facta ⁊ dāna remissa ꝙ hec remissio extendit̃ ad oẽs
vtrius partis: licet non consentiāt qñ
pax aliter haberi non posset. allegat. l.
conuentionum. ff. de pact. concordat
Pau. in. c. in nostra. de iniurijs. Aduer
te hic scm eundẽ Pau. vbi. s̃. q noĩe
dāni ꝓprie ⁊ restricte venit diminutio
pr̃imonij ꝑ aliũ facta. l. iij. ff. de dā ĩfe.
Et iō nō veniũt expẽse facte ꝓpria voluntate. etia
ʒz coacta nomine dāni. Q
no. ꝓ statutis ⁊ similibus odiosis. Jtẽ
limita ꝙ predicta remissio non valet
quo ad damna data ecclesijs⁊ ecclesiasticis personis nisi prelati ipsarũ consentiant.
¶ Vtrũ dñs teneatur mandatario de
*dānis: que in bello est passus. Rñ.
ẜm Pau. in. d. c. sicut q sic nisi cā pietatis
humanitatis vel parentele bellũ fecerit vel nisi ex debito teneretur vel nisi
aliquid recipere cōuenerint ꝓ mercede. ⁊ vide de hoc. j. mādatũ. §. v. et hoc
ĩtellige de dānisq̃ verisimiliter potuit
mandans prouidere.
¶ Vtrũ occupata ꝑ ṗnicipes xp̃ĩanos
*q̇ hodie ĩter se bella gerentes ꝓpria te
meritate q vnꝰ q̇ete possedit ab anti
quo aliꝰ violẽter de nouo accipit sint re
stituẽda. Rñ. do. Anto. in. c. q suꝑ his
de voto ẜm Host. q nō videt qũo iuste
teneāt nec qualiter cōfessores eoꝝ pec
cata notoria palpitent. nec qualiter ab eisdẽ elemosinas aut possessiones accipiāt: aut eos absoluant. Vñ ca
ueāt ne caternatim ad inferos vadāt
et alios secũ trahāt. nec credit q ĩ Jtā
lia prescribi talia possint. c. fi. de p̃scri.
Et ideo restituere tenentur.
¶ Vtru
ʒz clericus in bello iusto cũ dño
*suo vadẽs q̇ lucrat aliqua de bonis ad
uersariorum teneat̃ ea restituere. Rñ.
Mona. ti. rest. q si ea rapuit: peccauit
capiẽdo: ⁊ restituere tenet̃ eis a quibꝰ
abstulit illā rẽ capiẽdo nō potuit fa
cere suā: sicut dñs nō potuit ei dare
autoritatem bellandi. sic nec rapiendi
Posset tñ retinere si guerra durāte dñs
vt illā teneat cōsensit. Si vero nō ip se
rapuit. sed sibi ab his quibus licuit ra
pere data sint. rẽ nō restituere tenetur.
Quod verũ credo qñ ex consuetudine
quilibet ꝙ rapuit sibi retinet. alias secus. de iure q̇libet tenet̃ capitaneo
assignare. vt illa distribuat: vt. l. si quid
|
bello. ⁊ ibi. Bar. ff. de cap. ergo sine eiꝰ
autoritate tenere nō poterit facere. c. di
cat. xxiij. q. v. nisi vt dixi cōsuetudo sit
in contrarium.
¶ Vtrũ liceat oĩ tꝑe bellare. Rñ. q in
*bello iusto nō l
ʒz bellare ĩ quadragesima. nec in diebꝰ festiuis nisi necessitas
vrgeat ineuitabilis. textꝰ est cũ gl. ĩ. c.
si nulla. xxiij. q. viij. Jtẽ nec tꝑe treuge.
c. j. de treug. ⁊ pace. Q intellige in pu
gnatore. nō in defensore. vt notat predicta glo.
¶ Vtrũ ĩ bello iusto liceat vti deceptio
ne dolo: vel insidijs ad vincẽdũ inimi
*cos. Rñ. ꝙ sic dũmodo mẽdaciũ nō dicat vel fidẽ ꝓmissam nō frāgat. facit. c.
vtilẽ similationẽ. xxij. q. ij. c. dñs. q. vij. ĩ
summa. xij. q. v. dixit. vide gl. ĩ. c. cupien
tes in ver. malignantium de elec. li. vj.
¶ Vtrũ locas arma. equos ⁊ hmōi eũti ad bellũ repetat si amittant̃ in bello. Rñ. Jnn. ĩ. c. sicut. el. iij. de iuretur. ꝙ
nō sic ea cōduxit. ff. loca. l. itẽ q̃rit̃. §.
si q̇s seruũ facit. l. videamus. §. fi. eod.
¶ Vtrũ cōmodans possit similiter repe
tere. Rñ. Jnno. vbi supra ꝙ non non
*excessit fines cōtractus. ff. cōmo. l. si vt
certo. §. sed interdum.
¶ Vtrũ tenẽte aliquo rẽ meā liceat mi
hi violenter auferre. Rñ. Paul. in. d. c.
*sicut aut incōtinẽti recuperare vult. et
l
ʒz vim vi repellere l
ʒz. de quo. j. Defensio. Aut nō statim ⁊ sic d
ʒz ꝑ iudice
ʒz
eā recuperare si pōt ꝙ si nō pōt. sic in
defectũ iudicis pōt dñs rẽ suā etiā vio
lẽter si aliter nō pōt facere recuꝑare. ar.
nullꝰ. C. de iude. in gl. ⁊. l. ait p̃tor. ff. de
his q̃ ĩ frau. cre. §. si debitorẽ. nota. Jnn.
in. c. olim. el. j. de resti. spol. ⁊ Alex. Ric.
⁊ Sco. in. iiij. distinc. xv. ꝙ si aliter non
possum rem meā habere. licet furto eā
tollere. de quo dic. vt. j. Furtũ. §. xl. Nō
tamen licet per mendacium non licet mentiri pro alterius vita. xx. q. ij. ne
qui. sic limita gl. in. c. cupientes de cle.
lib. vj.
Benedictio.
suꝑ populũ q̃dā solẽnis que fit cum illa so
leunitate. Adiutorium nostrũ ⁊ c. ⁊ hāc
solũ ep̃i possunt facere in tota sua diocesi. ⁊ archiep̃i in tota ꝓuincia cuʒz visitant. ⁊ legati in terminis sue legatos:
⁊ abbates quibus ex priuilegio cōcessum est. vt notatur. xxvj. q. vj. ministrare de cōse. di. j. cum ad celebrandas. de
exces. prela. accedentibus. de priuileg.
abbates lib. vj. Alia simplex. Et hec fit
a sacerdotibus in missa absente episco
po. aut de mandato eius cũ pñs est. xl.
di. deni. xcv. dist. ecce. ego dico.
De vtro benedict. pauca apud le
gistas tangit tamen notando velut hic
Spec. in ti. de elec. §. j. ver. consequẽter.
⁊ ibi Jo. an. in addi. ad eum.
¶ Vtrũ benedictio calicis paramento
*rum huiusmodi pro missis celebrādis
possit fieri a sacerdote. Rñ. doc. ĩ cle. attendentes. de sta. re. tenent ꝙ nō quia
sunt potius ordinis episcopalis ⁊ hoc
ide
ʒz in. d. c. abbates. Sed iudicio meo
nullo iure eorum dictu
ʒz probat̃. Et cre
do ꝙ ĩmo possint benedicere paramẽta tali rōne motus presbyter potest oĩa
facere qui sunt ordinis: nisi sint ordinis episcopalis. vel specialiter interdi
cta. c. uis. xcviij. di. ⁊. d. c. ecce. et. lxiiij.
di. legimꝰ sed benedictio paramentoꝝ
cũ nō sit ordinis ep̃alis p
ʒz competit
abbatibus ex ↄsuetudine vt tenẽt doc.
in. d. c. abbates. ⁊. c. cle. attẽ dẽtes q fie
ri nō posset si esset ordinis ep̃alis. arg.
eoꝝ q̃ no. in. c. pe. de conse. ec. vel al. nec
est etiam eis ꝓhibitum. p
ʒz in hoc. c.
uis prohibetur consecratio sacerdotum diaconorum ⁊ subdiaconorum. cō
secratio virginum: consecratio ecclesie
vel altaris: conficere criminate frontes
baptismatorum signare: publice peni
tentem reconciliari. ⁊ in. c. ministrare.
xxvj. q. vj. additur ꝙ non benedicat pu
blice plebem in ecclesia. Quod intellige vt dixi. s̃. ⁊ in. c. consulto de cōse. di.
j. ꝙ nec corporalia debet consecrare. er
go vestimẽta potest quia in. c. vestimẽta. ⁊ in. c. vasa de cōse. dist. j. nihil. dicit̃
de episcopo. quare credo oĩa que pertinent ad celebrationem missarum que
non fiunt cu
ʒz sacra vnctione: vt est ca|
lix ⁊ patena. ⁊ nō sunt eis spāliter inhi
bita sicut sunt corporalia que ab ep̃o de
bent esse benedicta vt ĩ. d. c. cōsul. ⁊ alia
hmōi possunt bñdicere. ar. d. c. quāuis
⁊. c. ecce. nisi ep̃s esset presens non li
ceret. arg. c. deni. xxj. di.
¶ Vtrũ abbates possint similiter bñdi
*cere Gemi. in. d. c. abbates tenet ꝙ sic
omnia quibus sit verbalis solum bñdictio: ⁊ quādo faciunt ad opus suarũ
ecclesiaru
ʒz. alias non. Sed ego dubito
de benedictiōe corporalium que licet
sit verbalis solũ tamẽ vr̃ episcopis re
seruata. d. c. cōsulto. nisi dicamus dero
gatum contrariā consuetudinem cum
sit potiꝰ episcopis reseruata ratiōe dignitatis ordinis. ⁊ iō abbates possent ex consuetudine arg. d. c. accedẽti
bus. Jdem dic de benedictone calicis
de quo. j. calix. §. j.
¶ Vtrum vestis debeat iterum benedi
*ci quādo repeciatur. Rñ. ꝙ nō nisi quā
do sit talis repeciatio ꝙ sine ip̃a cũ di
cta veste nō posset celebrari puta totiꝰ
māice ⁊ hmōi eũ amittat formam d
ʒz
iterũ bñdici ar. eoꝝ q̃ no. ĩ. c. j. de ↄsec.
eccle. vł. alta. Secus dico si manipulus
Vel de manipulo stola: nōvidet̃ alia
forma. nisi ꝙ vnum ẽ breuius altero q̃
quidem breuitas non mutat formam.
¶ Vtrum sponsa que non est virgo de
*beat benedici. Rñ. ꝙ non. xxxij. di. seriatim immo benedicens secundas nuptias ab officio ⁊ beneficio suspensus
debet mitti ad papam. c. j. de secũ. nup.
¶ Vtrum diaconus possit benedicere
*mẽsam. Rñ. ꝙ non presente presbytero
nisi esset diaconus cardinalis: sed absente presbytero potest ẜm no. in. c. legi
mus. xciij. di.
¶ Vtrum recipere pecuniam pro be
*nedictione nubentiu
ʒz sit simonia. Rñ.
ꝙ sic. tex. est in. capi. cum in ecclesie. de
simo.
¶ Vtrum mulier possit bñdicere. Rñ.
* nō. nisi vt potest quilibet bonus christianus. c. noua. de pe. ⁊ remis. . q̃ sũt
ordinis nō cadũt ĩ mulierẽ. d. c. noua.
¶ Vtrum benedictio mense ⁊ aque sit
*certi ordinis. Rñ. secundu
ʒz Jnn. in. c. j.
de exces. prela. li. vj. ꝙ bñdictio aq̃ sic.
⁊ ideo esset irregularis: excommunicatus vel suspensus ipsam benedicẽdo.
secus de benedictione mense que non
est ordinis.
¶ Vtrum libri ecclesiastici sint benedi
cendi. Rñ secundum glo. in. capi. j. de
pigno. ꝙ non.
Benefacere
ex timore ⁊ nō ex amore non reputatur benefacere. sed pro non facere. xxxiij. que
sti. v. ad finem. xxxij. questi. v. sicut eniʒz
de cōsecra. distincti. v. quicquid. lxxxvj.
distinctio non satis. de regulis iuris
qui ex timore.
Beneficium
est quedam beniuola
actio gaudiũ tribuẽs
capienti in lib. feu. cap. j. ex qui. causis
seu. amit. ⁊ Pa. in. ca. vnico. de como. ⁊
in. c. ad audientiam. de prescri. hec diffinitio comprehendit quodcun ꝙ di
citur beneficium. Sed hic de ecclesiastico solum dicendum est.
De multiplici beneficio ⁊ an illius
appellatione veniat prebenda. nota.
Barto. quod si largo modo. in. l. quia
tale in patre ibi beneficium. ff. solu.
ma. ⁊ an absenti possit conferri. Bald.
ꝙ sic in. l. sanc imus. §. sed ⁊ si quis. C.
de late. libe. tol. computatus in legitima filio clerico. no. guil. de cug. Bartolus. Bald. ⁊ saly. in. l. omnimoda. §.
imputari. C. de inoffi. testa.
¶ Quotuplex est beneficium ecclesia
*sticum. Rñ. ꝙ aliud est reliogiosum aliud seculare. Religiosum aliud simplex vt canonicatus regularis. Aliud
duplex vt abbatia. prioratus: vel alius
habens iurisditionem. Seculare vero. Aliud summum vt papatus. Aliud
maius vt episcopatus. Aliud mediocre seu duplex vt dignitas vel personatus: vel aliud habens curam
animarum. Aliud minus seu simplex.
vt canonia cappellanta aduocatoria et huiusmodi. Aliud non. habens
administrationem: et isto modo dicitur large beneficium. Et est quan|
do q̇s h
ʒz beneficium non in titulu
ʒz vt
sunt capellania ad nutum ammouibiles: sed quando h
ʒz in titulum aliquod
beneficium. cui est assignata dos quātuncum sit simplex dr̃ habere bñficium cum administratione. Secundũ
Ge. in. c. p̃senti. de offi. ordi. lib. vj.
¶ Vtrũ p̃bẽda sit quid spirituale? Rñ.
Pau. in. c. dilecto. de p̃bẽ. ꝙ si est annexa iuri canonie partim ẽ spũale ⁊ ꝑtim
tꝑale. Si ꝟo nō est annexa canonie. vt
puta ecclesia nō sunt p̃bẽde distĩcte
s
ʒz oĩa cōia: ⁊ ꝑ capłm assignat̃ isti vnũ
p̃diũ ĩ p̃bẽda ⁊ alteri aliud. vł q̇d simi
le. Vł etiā si sũt distincte. tñ nō sunt ca
nonicatibꝰ annexe. nō est ibi nume
rus canonicoꝝ. tũc ẽ mere tꝑale ⁊ p̃t cō
cedi etiā laico ad ipsius sustẽtationẽ.
*¶ Vtrũ altaria q̃ dant̃ ĩ titulũ ꝑpetuũ
dicant̃ hñ ficia. Rñ. ẜ
ʒz gl. ĩ. cle. j. de deci
mis. ⁊ sequit̃ Ge. in. c. j. de cōsue. li. vj.
ꝙ sic ⁊ appellatōe officij altaria p̃dicta
intelligũtur. facit. c. ij. de conces. p̃ben.
Secus si nō dantur in titulu
ʒz beneficium non dicuntur proprie.
¶ Aqͦ d
ʒz dari bñficiũ eccłiasticũ. Rñ.
*ꝙ regułr ꝑ ordinariũnisi ex speciali sta
tuto vel consuetudine ad alium pertineat. vt. j. dicam.
¶ Vtrũ capł
ʒz sede vacante possit con
*ferre. Rñ. quod nō illa bñficia q̃ ad ep̃i
collationẽ ꝑtinẽt S
ʒz bñ pōt ↄferre illa
q̃ ad ep̃
ʒz ⁊ ip̃
ʒz capłm cōiter ꝑtinẽt. Similiter alia bñficia pōt cōferre qñ ep̃s
ẽ suspẽsꝰ a collatōe bñficioꝝ etiā si epi
scopus hẽret interesse in tali collatiōe
tan prelatus. ⁊ idẽ pōt ep̃us qñ capi
tulũ esset excōicatũ. seu maior pars ma
iori excōicatiōe vł suspẽsu
ʒz. c. si ad ep̃
ʒz.
ne sede vacā. li. vj. Si ꝟo ꝑtinet ad ep̃
ʒz
collatio cũ cōsilio capituli. vł assẽsu nō
posset capł
ʒz intromittere nisi suspensus esset in mora petẽde relaxationis.
Si ꝟo capłm vel alius de consuetudine vel statuto deberet conferre de consilio ep̃i: defuncto ep̃o vel in remotis
agente. ita ꝙ in breui eius p̃sentia nō
possit haberi. non propterea debet dif
ferri collatio. vt in. d. c. si ad episcopu
ʒz.
¶ Quid de bñficijs vacātibꝰ in curia.
*Rñ. ꝙ oĩa bñficia: dignitates ⁊ ꝑsonatus vacātes ĩ curia romana nō possũt
cōferri nisi ꝑ papā Siłiter bñficia dignitates vel ꝑsonatus curialiũ vł acce
dẽtiũ seu redeũtiũ. de curia si decedũt
in locis vicinis curie ad duas dietas
legales. q̃faciũt. xx. miliaria ꝓdie. l. j. ff.
si quis cau. ⁊ nota. gl. in. c. presẽti. de p̃
bẽ. lib. vj. Vnde si distarẽt per. xij. miliare non includerẽt̃. ff. de ver. sig. l. iij.
limita nisi p̃dicti morarent̃ ĩ loco proprij domicilij: vł ꝓprie domꝰ: tũc nō
reseruatur pape nisi esset talis curialis
q̇ l
ʒz haberet ibi ꝓpriũ domiciliũ tñ ibi
morabatur solũ ꝓpter curiā: tũc reseruantur. Similiter reseruat̃ qñ ẽ curialis qui moritur in loco vnde recedit
curia: vł in itinere dum curiā seq̃retur
quātũcũ vbi decedit sit remotus ab
ipsa curia. Verũ ẽ ꝙ post mẽsem si non
fuerint collata bñficia p̃dictoꝝ ↄferre
possũt illi ad quos ꝑtinet eoꝝ collatio
ꝑ seipsos tm̃ vł ipsis agẽtibus in remotis ꝑ suos vicarios gñales: q̇bus id cō
missu
ʒz fuerit in eoꝝ diocesis existẽtia
nisi essẽt parrochiales eccłie: ⁊ vacarẽt
sede apostolica vacante. vel si ante
papa ea cōferret mortuus ẽ hec notan
tur in. c. l
ʒz. el. j. c. statutum. c. p̃senti. ⁊. c.
fi. apłica. de p̃bẽ. li. vj. Aduerte etiā cir
ca hec ad regulas cācellarie ⁊ reserua
tiōes qui faciunt communiter pontifices in sua creatione. non sem per se
hñt vno mod. Jō non pono hec.
¶ Quid de presẽtatis a patronis sede
*vacante. Rñ. ꝙ capitulum pōt eos ad
mittere ⁊ instituere in bñficijs licet ad
episcopum si viueret pertinuisset. c. ⁊ si
capitulum. de insti. lib. vj.
¶ Quid si ep̃us conferat bñficium ab
*senti. Rñ. ꝙ l
ʒz non fiat suũ donec cōsentiat. tamẽ ep̃s non poterit alteri cōfer
re donec ille recuset: nec valet collatio
si conferat nisi ep̃us assignasset terminum competentem cōsentiendi infra
q non consentit. si tñ post terminũ ite
rũ cōsentire ante alteri esset collatu
ʒz
valeret. c. si tibi absẽti. de prebẽ. lib. vj
|
¶ Vtrũ ep̃s vł alius cui mandabatur
* bñficio ꝓuideri pauꝑi clerico teneat̃
iteꝝ ꝓuidere si ille clericꝰ aliud ẽ cōsecutꝰ. Rñ. ꝙ nō. c. si pauꝑ de prebẽ. li. v j.
¶ Vtrũ ep̃s teneat̃ ordinatis ꝑ ip̃m ꝓ
*uidere de bñficio. Rñ. ꝙ sic si ẽ ĩ sacris
ordinatꝰ. c. cũ ẜ
ʒz. de preben. Jdẽ qñ cō
misit ꝙ ordinet̃ ꝑ aliu
ʒz. c. si ep̃s. de pre
bẽ. li. vj. Et hoc veꝝ nisi habeat suā vł
parternā hereditatẽvnde possit sustẽtari ẜ
ʒz glo. in. d. c. si episcopus.
¶ Vtrum promittẽs alicui ꝓuidere de
*beneficio ecclesiastico non vacante: vł
qualitercun promittat cum potuerit teueatur. Rñ. ꝙ non talis promis
sio est nulla. ca. detestāda. de cōcessio.
preben. li. vj.
¶ Vtrũ recipiẽs bñficiũ ecclesiasticum
*de manu laici cadat in aliquā penam.
Rñ. Jnno. in. c. q̇sq̇s. de elec. ꝙ sic est
ĩtelligibilis ipso iure de iu. pr̃o. preterea tñ ep̃s posset cũ eo dispensare
ẜm eundem. ar. c. nuper. de sen. ex.
¶ Vtrũ quis possit renũciare suo bñ
*ficio vt alij ꝓuideatur. Rñ. pau. ĩ. c. dile
cto. de p̃ben. ꝙ sic. dũmodo in actu. renũciatiōis nō deducat ĩ pactũ. s
ʒz ip̃a
ʒz
renũciationẽ faciat pure ⁊ libere alias
esset simoniacũ. vt vult glo. in. d. c. dile
cto. ⁊ glo. in. c. ex parte. el. j. de offi. dele.
Si tñ in animo gereretvt alteri cōcede
ret̃. nō esset simonia: dummodo pactu
ʒz
non faciat l
ʒz peccet vt est clara. glo. ĩ. c.
ordinationes. j. q. j.
¶ Cui pōt dari bñficium ecclesiasticũ.
*Rñ. ꝙ solis clericis nō cōiugatis ⁊ habentibus etatẽ debitā. ⁊ q̇ sit etas debi
ta. vide. j. Etas. ⁊ quis ordo requiratur
vide. j. clericus. vij. §. v.
¶ Vtrũ clericus cōiugatꝰ possit hr̃e be
*neficia ecclesiastica. Rñ. Pau. ĩ. c. sane.
de cle. coniu. ꝙ nō. S
ʒz nec etiā admini
stratiōes ecclesiasticas. Et ꝑ hoc puto
ꝙ nō possit esse vicariꝰ ep̃i. ꝙ tenẽt doc.
l. c. vno. eo. titu. li. vj. ⁊ in. c. Joānes. Jtẽ
pau. eo. ti. tenẽt ꝙ nec etiā potest dispẽ
sari cũ eis vt habeāt bñficium simplex
lic
ʒz alij ↄ̃: iũ teneāt. ⁊ pōt saluari dictũ
eoꝝ. vtvaleat dispẽsatio si fiat a papa.
⁊ Pau. intelligat nō valere si fiat ab in
ferioribus pape.
¶ Vtrũ filius sacerdotis possit obtine
*re bñficiũ in ecclesia patris. Rñ. q sic
si alias est legitimꝰ. c. ad hec de fi. presby. dũmodo nō ad illas dignitates vł
p̃bẽdas quas imediate pater eius habuit ꝓmoueat̃. c. cōstitutus. de fi. presby. Et noĩe filioꝝ in hocveniũt etiā ne
potes de iure ĩ hereditate succedẽtes.
vt sũt ꝑ rectā lineādescedẽtes nepotes
ar. isti. de hr̃. q̃li. ⁊ di. §. sui ẜm hosti. et
bar. ĩ. c. ad extirpādas de fi. ṗsby. Secꝰ
in collateralibꝰ in q̇bꝰ successio locum
nō h
ʒz ar. de offi. dele. c. ex parte. Jtẽ ẜ
ʒz
host. nepos pōt poni ĩmediate ĩ eccłia
uis auꝰ eiꝰ habuit patre eiꝰ viuẽte:
sed pr̃e mortuo nō pōt. cessat rō in ṗ
mo casu successiōis: sed nō in sco. Jtẽ
aduerte q si pater habuit personatũ
ĩmediate nō poterit filius in eadẽ eccle
sia: hr̃e vicariam vt in. c. michael de fi.
presby. vel eↄ̃rio. si pater habuit vicariam perpetuam filius immediate nō
poterit habere personatum vt in. c. cōstitutus. de fi. presby.
¶ Quis pōt dispensare cũ illegitimis
*vt obtineāt beneficium ecclesiasticum
Rñ. q ep̃s in bñficio simplici cui nō ĩ
minet cura animaꝝ vt in. c. is q̇. de fi.
presby. li. vj. nec distinguo ẜ
ʒz gl. ibidẽ
an sit spuriꝰ adulterinus. vł naturalis
l
ʒz qͦ ad successiōes distinguant̃ ⁊ ĩ difficultate dispẽsādi: ĩ alijs aũt solꝰ papa.
¶ Sed nunquid poterit ep̃s dispensa
*re cum talibꝰ in ꝑsonatu vel dignitate
siue cura. Rñ. gl. in. d. c. is q̇. q non sed
solus papa. et ea
ʒz sequũtur cōiter doct.
etiā si efficeretur religiosus.
¶ Vtrũ ep̃s possit cũ predictis dispẽsa
*re in canonicatu ecclesie cathedralis.
Rñ. ẜm. Archi. in. d. c. is q̇. q sic ex quo
nō inuenitur ꝓhibitũ. Et cũ eo concor
dat Ge. in. d. c. is qui. l
ʒz Jo. mo. ⁊ alij
teneant q non pōt. Q non placet.
¶ Vtrũ episcopus cum predictis pos
*sit dispensare in rectoria. Rñ. q sic in
ommni beneficio dummodo nō in no
men dignitatis vel personatus. vł ha|
beat cura
ʒz aĩaꝝ. Et hoc tene l
ʒz q̇da
ʒz te
neant ↄ̃riũ vt no. Ge. in. d. c. is q̇. Et rō
potissima est ptās dispẽsandi cōces
su alicui: cuiꝰ effectꝰ nō in ip̃m s
ʒz ĩ aliũ
deriuat̃ d
ʒz late ĩterp̃tart. vt no. Joa. an.
ĩ. c. fi. de ver. sig. ⁊ se. Jo. de imo. ⁊ gemi.
in. d. c. is q̇. Et maxĩe qñ interpetratio
fit ↄ̃ ip̃
ʒz cōcedẽtẽ iuxta. no. de ṗuil. c.
circa. Et iō iura q̃vident̃ ↄ̃ria intellige
⁊ limita q loquũtur in dispẽsatiōe ali
cui cōcessa cuius effectus in ipsum deriuatur que stricte interpretanda est.
Quod nota.
¶ Quid si bñficiũ simplex habeatcurā
*animaꝝ annexā. nũq̇d ep̃s poterit dis
pẽsare cũ predictis. Rñ. ẜ
ʒz Archi. in. d.
c. is q̇ q sic. talis nō dr̃ hr̃e curā ani
maꝝ. vt ꝓbat tex. in. c. suꝑ eo. de prebẽ.
li. vj. Nā vt ibi p
ʒz pōt q̇s hr̃e prebẽdā
⁊ dignitatẽ: cui annexa ẽ parrochialis
eccłia. ⁊ tñ nō posset quis hr̃e simul di
gnitatẽ ⁊ eccłiā curatā. c. de multa. de
prebẽ. Lapꝰ abbas limitat hoc verũ qñ
eccłia curata h
ʒz vicariũ alium ab isto.
ałs nō. alij doc. ĩdistincte tenẽt q nullo mō ep̃s pōt dispẽsare. vide Gemi. in
d. c. is q̇ mihi placet prima. opi. cu pre
*dicta limitatione domini lapi.
¶ Pone q in eccłia est statutũ iuratũ
⁊ ꝑ papā approbatũ ꝙ nullus illegitimꝰ ibi ꝓmoueat̃ an ep̃s possit dispẽsa
re. Rñ. Jo. mo. ⁊ sequit̃ ge. i. d. c. is q̇. q
nō. ex quo tale statutu est iuratũ vel cō
firmatũ. Secꝰ esset si solũ esset statutũ
non iuratũ vel cōfirmatũ. tũc posset
ep̃s dispẽsare ↄ̃ ꝓpriũ statutum. iuxta
no. de elec. c. sed canũ. lib. vj. Limita p̃
dicta oĩa q ep̃s pōt dispẽsare cũ illegitimo ĩ bñficio simplici. veꝝ nisi ali
ipedimẽtũ canoni cũ obstet illegitimitas ⁊ suꝑ q̃ ep̃s non possit dispensare vt in. d. c. is qui.
¶ Vtrũ dispensatus vt ꝓmoueatur ad
*ordines sacros ꝑ papā. per hoc videatur talis illegitimꝰ dispẽsatꝰ vt possit
obtinere bñficiũ cũ cura. Rñ. ꝙ non
dispẽsatio nō trahit̃ ad cōsecutiua eiꝰ
suꝑ qͦ dispẽsat̃ qñ dispensatio imṗmit
effectũ validũ suꝑ actu in qͦ dispensat̃
abs eo ꝙ extendatur ad illud consecutiuũ ẜm Gemi. in dicto. c. is qui.
¶ Vtrũ ṗfatus illegitimꝰ dispensatꝰ
vt possit obtinere bñficiũ ecclesiasticũ
*possit post ṗmũ postea aliud obtinere
ꝟtute dispẽsatiōts. Rñ. Ge. ĩ. d. c. is q̇ ꝙ
pausus hoc distinguit ꝙ aut dispẽsatio fuit facta suꝑ certo bññcio. ⁊ tũc si
fuit ĩ culpavt ill nō hẽret. sic aliud nō
poterit here. Si ꝟo no fuit ĩ culpa: vel
dispẽsatio suꝑ in certo bñficio tuit. sic
poterit post primũ ali here. Et pl
ʒz ini
hi l
ʒz Ge. ibi videat̃ tenere opi. do. Lapi. qui aliter distinguit. Sed mihi non
pl
ʒz. Vide eum ibi si placet.
¶ Vtrũ p̃fats dispensatꝰ vt possit hẽ
*re bñficiũ curatũ possit ꝑ hoc obtinere
dignitatẽ. Rñ. Ge. in. c. n. de fi. pres. ꝙ
nō ista ponuntur vt diuersa in. d. c.
fi. ergo vno concesso non veniet aliud.
Vnde in dispensatiōe nō ꝓcedit argu
mẽtũ a maiori nec a siłi vt ibi no. Ge.
¶ Vtrũ illegitimꝰ vel irregularis dis
*pesatꝰ ĩ ordine ⁊ bñficio at ꝓmotus
possit postea ĩpetrare dispensationem
super pluralitate nō facia mẽtione de
defectu illegitimitatis vel irregularitatis. Rñ. ẜm Gemi. in. d. c. fi. ꝙ nō. tex.
est in. d. c. fi.
¶ Vtrum ep̃s possit dispensare cum p̃
*dictis illegitimis vt possint plura bñ
ficia simplicia retinere simul. Rñ. Ge.
vbi. s̃. ꝙ nō facit. c. is cui primo. Rñ. de
p̃bẽ. li. vj. vbi qñ cōcedit̃ alicuivt possit
beneficiũ alteri cōferre intelligitur de
vno non de pluribus.
¶ Vtrum ep̃s possit dispensare cum il
*legitimis vt habeāt simplex beneficiũ
seu p̃bẽda
ʒz in ecclesijs suoꝝ patrum q̇
sunt sacerdotes. Rñ. ꝙ non ipsis viuẽtibus. c. cum decorẽ. de fi. pres. Multominus in canonicatu. c cu ad abolendam. de. fi. p̃sby. Sed ipsis mortuis sic
dummodo non dispenset super benefi
cio seu prebenda quam eius pater tenebat ĩmediate. secꝰ si mediate. Gofre.
tñ tenet ꝙ nũ canonicatũ in eadẽ ecclesia poterit hẽre. ex dispẽsatione ep̃i.
S
ʒz cōtrariũ credo verius. vt no. in. d. c.
|
¶ Pone papa dispensauit cu
ʒz illegiti
*mo. vt possit ꝓmoueri ad bñficiũ etiā
curā habẽs nun q̇d ꝑ istā dispẽsationẽ
poterit ꝓmoueri ad bñficiũ cui p̃ficiẽdus est ꝑ electionẽ eligẽdꝰ. Rñ. ẜm Ge.
in. d. c. is q̇. ꝙ sic. qm̃ qñ viciũ tollit̃ ex
toto vt in casu p̃dicto pōt eligi vt in. c.
cũ vitomense. de elec. etiā si esset dubiũ
an verba dispensationis tollant ex toto vicium. ⁊ hoc tene. licet alij dicant ꝙ
non potest eligi.
¶ Jnfra q tp̃s d
ʒz bñficiũ vacās cōce
*di. Rñ. ꝙ in cathedrali ⁊ regulari eccle
sia vacāte p̃lato infra tres mẽses elige
re tenẽt̃. c. ne ꝓ defectu de ele. nisi eẽnt
ṗuilegiati vt minores. Alia aũt bñficia
ecclesiastica infra sex mẽses. c. nulla. de
cōces p̃bẽ. Alias collatio seu ꝓuisio de
uoluit̃ ad eũ q̇ ꝓximo preesse dignoscit̃
nisi in casu in quo ꝓuisio ꝑtinet ad ca
pitulũ deuoluit̃ ad ep̃m. ⁊ ecōtrario. et
post ad metropolitanum ⁊ post ad papam. Hoc est verũ nisi legitimo impedimento essent impediti ⁊ incipit currere dictũ tp̃s a die sciẽtie nō vacationis. c. diuersitatẽ de ↄces. p̃bẽ. Et intelligit̃ legitimũ impedimẽtũ peregrinatio vel suspẽsio etiā ex culpa nisi eẽt
in mora petende absolutiōis. d. c. diuersitatẽ. Et si bñficia ꝑtinerẽt ad regu
lares exẽptos ep̃i ꝓuidebũt nō obstāte exẽptiōe cle. quia regulares. de sup.
neg. prela.
¶ Vtrũ prefatũ tp̃s habeat locũ in ha
*bẽte instituere pñtatũ ꝑ patrouũ. Rñ.
dñi de rota tenẽt q nō. . d. c. nulla nō
extẽdit̃ ad eũ q̇ h
ʒz instituere: sed ad eũ
qui habet conferre.
¶ Vtrũ liceat alicui sibi ꝓcurare bene
*ficiũ. Rñ. Tho. ⁊ ray. q beneficium cũ
cura animaru
ʒz nō licet. idonee non
potest administrare sine gr̃a seu carita
te. quam nullus se habere scire potest.
Secꝰ esset de alijs bñficijs. possunt
ꝓcurari. aug. de ancho. lib. de potestate
pape t
ʒz generałr nō posse sine pctō. q
veru
ʒz credo qñ principaliter ꝓcurat. vt
habeat beneficium. secus qñ principaliter procuraret vt posset prodesse.
¶ Vtrũ occupās bñficiũ viuẽtis sciẽter
*faciẽs se ĩstitui sit infamis. Rñ. pa. ĩ. c. j.
de cōces. prebẽ. ꝙ sic. iij. q. ij. audiuimꝰ.
⁊ solus papa dispẽsat cũ eo: sicut cũ illo q̇ viuẽte vxorẽ aliā accepit vt. in. c. fi.
de eo q̇ dux. in vx. quā pol. ꝑ adul. ex q̇
concludit pa. ibidẽ ꝙ l
ʒz cũ vacaret fece
rit se institui vel sibi cōferri a papa nō
habita mentiōe de occupatione postea
nō valet: ⁊ est subrepticia: nō sic faci
liter obtinuisset facit. c. postulasti. de re
scri. Similiter dicit de eis qui de facto
occupant vel per brachiũ seculare se in
vacātibꝰ bñficijs intrudũt si nō faciũt
mẽtionẽ in impetratiōe de tali occupa
tiōe: omne id ex quo nō ita faciliter
obtineret̃ tacitā inducit surreptione
ʒz
per. d. c. postulasti. cum si.
¶ Quot bñficia pōt q̇s habere. Rñ.
ẜm pau. in. c. cōquerẽte. de cle. nō resi. ꝙ ha
*bẽs beneficiũ tũcũ simplex q ꝑ se
sufficit ad vitā beneficiati nō pōt ali
tenere sine peccato mortali ẜm gl. in. c.
dudũ el. ij. de elec. glo. pe. quod limitat
idẽ pau. si ꝓpter se solũ h
ʒz. secus vero
si collata sibi essent nō rōne sui. s
ʒz propter vtilitatẽ beneficiorũ. vt: est hō
industriosus ⁊ bone conscientie vt no.
in. c. cum iam dudum. de preben.
¶ Vtrũ habẽs plura qñ vnũ sufficit ex
cusetur per dispẽsationẽ. Rñ. gl. p̃dicta
*ꝙ sic. s
ʒz pau. ĩ. c. dudũ. dicit ꝙ h
ʒz ꝓ ĩdubitato ꝙ non sit tutus quo ad ecclesiā
triumphantẽ: etiam dispẽsatus per pa
pam quando dispẽsatus est ꝓpter se ⁊
ad suā vtilitatẽ. quia in hoc casu nō so
lũ alterat̃ iuris positiui dispositio: sed
etiā xp̃i patrimoniũ iniuste dispergit̃.
cũ ergo papa nō possit sine cā alienare bona ecclesie sine graui peccato: vt
dicit archi. xij. q. ij. non liceat pape. ergo multominus potest dare licentiam
alteri ipsum dispergẽ di vt in. c. nuper.
de resti. do. post dist. ⁊ sic conuincit̃ ratio inno. in. c. cũ ad monasteriũ de sta.
mona. hic non solũ violatur ius positiuum sed potius diuinũ. hoc idẽ t
ʒz
Host. in. d. c. dubiũ quẽ sequit̃ Jo. an. di
cit etiam tho. in. ix. quoli. q. v. ꝙ habere
|
plures p̃bendas absolute cōsiderandũ
est q̇d de se inordinatũ vtpote quis
nō potest in diuersis ecclesijs deseruire quibꝰ quasi ꝓ stipẽdio p̃bende sunt
ordinate vt ministrantibꝰ in eis dent̃.
Est etiā diminutio diuini cultꝰ: vnde
vnꝰ loco pluriũ cōstituit̃. Est etiā ĩeq̃litas vñ vnꝰ h
ʒz multa bñficia: ⁊ aliꝰ nō
pōt habere vnũ. Continet ⁊ aliqñ defraudationẽ volũtatũ testatorũ qui vt
certus numerus seruientiũ deputaret̃
talia cōtulerunt. ⁊ multa alia. ⁊ nisi aliqua circunstantia superueniat q̃ remoueat totaliter in ordinationẽ eiꝰ nun
erit sine peccato: sicut nec homicidium
pōt fieri etiā cũ dispẽsatiōe nisi habeat
circunstantiā q̃ remoueat eius inordinationẽ. Aduerte tñ ẜm Goffre. ꝙ ẽ triplex circũstātia que pōt remouere talẽ
inordinationẽ ita ꝙ dispensatio sit legi
tima ⁊ tutus dispensatus. ¶ Prima necessitas puta plures non inueniunt̃
idonei. ¶ Secũda vtilitas ecclesiarũ ⁊
eoꝝ quibꝰ p̃sunt. ¶ Tertia p̃rogatiua
meritoꝝ. Nec v
ʒz ↄsuetudo ẜm pa. ĩ. d. c.
dudũ. ⁊ iura siue gl. q̃ dicũt valere ĩtellige ꝓ necessitate vel vtilitate bñficioꝝ
vel p̃rogatiua meritoꝝ puta plꝰ valet absens aliꝰ pñs vel ꝓ potẽtia retinẽdi plura bñficia simplicia. s
ʒz nō vt
fructꝰ lucrifaciat sibi ad vtilitatẽ ṗuatam. vel ad augẽdũ patrimoniũ. vel vt
lautius viuat vel vt facilius ad ep̃atũ
vel maiorẽ dignitatẽ possit ascendere:
cũ tali intentiōe etiā vnũ beneficiu
ʒz
hab ere de se est inordinatũ. est ↄtra
omnem rōnẽ vt in. c. rō nulla. cũ ibi no
tatis de preben. ⁊ cōtra officiũ pietatis
xvj. q. j. c. fin. vide etiam de hoc. j. clericus. ij. iij.
¶ Vtrũ habens bñficiũ cũ cura si reci
*piat. ẜm cũ cura ipso iure sit priuatus
primo. Rñ. ꝙ sic statim adepta pacifica
possessiōe. c. de multa de p̃ben. vel qñ ꝑ
eũ stetit quominꝰ haberet. c. licet el. ij.
de p̃bẽ. li. vj. Et nisi primũ resignet in
manu ordinarij vel cui cōpetit ipso iure est priuatus etiā secũdo. ⁊ inhabilis
ad quodcũ beneficiũ et etiā ordines
sacros. ⁊ ad papā pertinet dispensatio
ꝑ extraua. Jo. xxij. que incipit. Execrabilis. Et ideo nō poterit absoluere sub
ditos rōne primi beneficij. Fallit hoc ĩ
vij. casibus. ¶ Primus qñ ẜm annectit̃
primo. c. super eo. de preben. lib. vj.
¶ Scs casus qñ expẽ dit de bonis ꝓprijs in vtilitatẽ primi beneficij: ⁊ ip̃m
retinet donec sit sibi satisfactũ ẜm An.
de bu. ꝑ. c. q̇cun. xij. q. iiij. Et sufficit ꝙ
talis expẽsa sit vtiliter cepta: lʒz postea
a casu sit totũ ꝑditũ. ẜm Jo. an. in. c. ex
ꝑte. de cōsti. puta domũ factā ignis
postea cōbussit.
¶ Tertius casus quando acceptat calore iracundie ẜm Jo. an. de li. ⁊. d. Ant.
et facit glo. in. c. ex literis de diuor. que
vult ꝙ confessio ex iracundia facta nō
preiudicet.
¶ Quartꝰ casus qñacceptat ad tp̃s. pu
ta donec aliter fuerit bñficio prouisum
ẜm Pe. de anc. in. c. j. de consue. libr. vj.
Quintus casus qñ commutauit vnum
bñficiũ in aliud habẽs alia bñficia cu
rata: dũmodo possessioneʒz ipsiꝰ bñficij
in q cōmutauit. sed si adeptꝰ est ipsaʒz
possessionẽ vltimi vacāt prima oĩa que
ex dispensatione tenebat nō fuerit uactus. tex. est in cle. si plures. de preben.
Sextus casus qñ per dispensationẽ vt
in. d. c. dudum. Septimus casus in ep̃a
tu qui nō vacant priora beneficia. nisi
post cōsecrationẽ ẜm gl. in. d. c. de multa. ⁊ Jmo. in cle. gratie de rescri. Jdem
dic de quocun alio beneficio ecclesia
stico ꝙ quis nō potest cum alio tenere
nisi dispensetur cum eo ⁊ quis possit di
spensare. j. dicam. §. xxxviij.
¶ Vtrũ habẽs bñficiũ in comendā te
*neat̃ seruare ecclesiā ĩ statu suo. Rñ. pa.
ĩ. c. de monachis de prebẽ. ꝙsic. nec pōt
aliquid de statu ecclesie minuere sed
de suꝑfluo pōt sibi ꝓuidere alias non.
¶ Quis pōt dispensare vt q̇s. habeat
*plura beneficia legitima cā interueniẽ
te. Rñ. ꝙ ĩ pluribꝰ simplicibꝰ vel ĩ vno
curare. ⁊ alio simplici pōt ep̃s dispensa
re vt in diuersis ecclesijs habeat. s
ʒz in
vna ecclesia potest si sunt simplitia.
ẜm |
gl. ĩ. c. literas vr̃as. de cōces. pre. Jo. an.
dicit veru
ʒz si sunt diformia. vñ dicit ꝙ
pōt dispẽsare. vt q̇s habeat dignitate
ʒz
⁊ canonicatũ in eadẽ ecclesia facit. c. j.
cu
ʒz gl. de cōsue. lib. vj. Fede. consi. cxv.
t
ʒz ꝙ pōt dispensare ep̃s vt q̇s habeat
canonicatũ ⁊ altare seu bñficiũ alicuiꝰ
capelle. in eadẽ ecclesia. Et hoc sequit̃.
Pa. in. d. c. literas. Jn duobꝰ aũt cōformibꝰ non pōt. puta vt q̇s habeat duos
canonicatꝰ in eadẽ eccłia. Et dicit. Pa.
vbi. s̃. ꝙ hoc sequunt̃ cōiter doct. Et iō
duo altaria in eadẽ ecclesia nō possunt
in titulũ haberi ex dispẽsatiōe ep̃i
ẜm Guil. de montelau. Et videt̃ sequi. Ge.
vbi. s̃. ⁊ placet altaria q̇ dant̃ in titu
lũ ꝑpetuũ dicũtur bñficia ẜm gl. ĩ cle. j.
de deci. Et sequit̃ Ge. in. c. j. de cōsue. li.
vj. Altaria vero q̃ nō dant̃ ĩ titulũ bene
possunt haberi ex dispẽsatione ep̃i. Jn
ꝑsonatibꝰ ꝟo vel dignitatibꝰ. vel admi
nistrationibꝰ: aut officijs ꝑpetuis quo
cũ noĩe censeant̃ nō pōt nisi solꝰ Papa dispẽsare. vt in. d. c. j. s. in eadẽ ecclesia. vel in diuersis. vt in. c. de multa. de
prebẽ. licet tex. videat̃ solũ de eadẽ ecclesia ꝓhibere. Sed doc. in dictis. c. dicũt etiā locũ habere in diuersis. s. eccle
fijs. ꝑ. c. quia nōnulli. de cle. nō resi. q
nō licet. Jnno. dicat cōtrarium. in. d. c.
de multa. s. ꝙ ep̃s pōt dispẽsare in pluribus ecclesijs dũmodo curam animarum non habeant.
¶ Quid fiendũ de fructibus bñficiorũ
*vide. j. clericꝰ. iij. q. xiij. per totum.
¶ Vtrũ fructus beneficij vacantis sint
*seruādi successori. Rñ. ꝙ sic vel in vtili
tatẽ ecclesie expendendi. alias cōtrafacientes si sunt capitula: cōuẽtus collegia vel singulares ꝑsone in cathedrali
bus ecclesijs ⁊ regularibꝰ. vel collegiatis sunt suspẽsi ipso facto ab officio et
beneficio. donec plene restituerint q̇dq̇d ꝑceperint nō obstātibꝰ priuilegijs:
vel cōsuetudinibꝰ vel statutis etiā iuramẽto vel sedis apostolice autoritate
firmatis. c. quia sepe. de elec. lib. vt.
¶ Quid de prelatis q̃ bona ecclesiaru
ʒz
dignitatũ prioratuũ ⁊ ꝑsonatuũ vacā
*ciũ sibi subiectaꝝ vel q̃ ꝑtinẽt ad corũ
custodiā occupāt. Rñ. ꝙ nisi speciali ṗuilegio. vel consuetudine p̃scripta: vel
alia rōnabili cā hoc faciũt ep̃i ⁊ suꝑiores sunt suspẽsi ab ingressu eccłie. ⁊ alij
ab officijs ⁊ beneficijs donec satisfacerint. Jdẽ dic de alijs ꝑsonis ecclesiasticis ad quoꝝcollationẽ p̃sentationẽ seu
custodiā pertinẽt dignitates. personatus prioratus vel ecclesie vacantes. vt
in. c. presenti. de offi. ordi. lib. vj. Et hec
prohibitio loquit̃ de bonis aliaꝝ eccle
siarũ ab his de quibus. s̃. in. §. precedẽ
ti. ⁊ in. d. c. quia sepe.
¶ Vtrũ fructus bñficioꝝ possint loca
*ri. vide. s̃. Alienatio. in prin. ⁊. §. xviij.
¶ Quid de distributionibus quotidia
*nis vide. j. clericis. xiij. §. iij.
¶ Quid de iniuste possidẽtibꝰ benefi
*cia eccłiastica. Rñ. q resignare tenent̃
in manu illiꝰ q̇ pōt acciꝑe resignationẽ
vel si esset ĩ articulo mortis alicui alteri
recipiẽti eā noĩe illiꝰ cui est faciẽda
ẜm Jnno. ⁊ etiā tenet̃ fructꝰ pceptos restituere. renũ. c. post trāslationẽ. §. rursꝰ.
Et dicit. Archi. q si aliq̇s minus cano
nice obtinet bñficiũ. s. simoniace: vel ꝑ
fraudẽ: aut surreptionẽaliquā ĩꝑpetuũ
nō prescribit. c. postulasti. de cle. ex. mi.
Verũ est q dicit hoc q vite necessaria
stricte poteris retinere de cōsilio cōfessoris ita q solum nō egeat ⁊ alios fructus in eccłie vtilitatẽ ↄuertat. restituere tenet̃. c. dilecto de p̃bẽ. aliter non
pōt absolui nisi obtineat dispẽsationẽ
ab eo q̇ pōt: nec in futuro aĩe tenẽtur ei
subditi obedire: vel soluere aliquid qñ
sciũt ꝓcerto nec pōt eosdẽ subditos ab
soluere: vel ligare: de quo tamẽ dic. ⁊ li
mita: vt. j. Confessio quarto. §. xij.
¶ Vtrũ filiꝰ priuet̃ bñficio ecclesiastico ꝓpter crimẽ lese maiestatis ↄmissum
a patre. Rñ. gl. ĩ. c. satis ꝑuersu
ʒz. lvj. di.
q. nō. Jtẽ dicit nec propter crimẽ lese
maiestatis diuine. vt puta heriticꝰ.
vel scismaticus. c. quicũ de here. lib.
vj. de scisma. c. vnico. lib. vj. vbi licet ꝓhibeant admittit ad beneficia ecclesiastica talium filij tamẽ non dicit̃ q
|
habitis priuentur. quod no.
Bigamia
est triplex ẜm glo. eo. tit.
c. j. ¶ Prima dicitur vera. ¶ Secunda similitudinaria. ¶ Ter
tia interpretatiua.
De bigamia ⁊ ad quos ordines im
pediat ꝓmoueri: ⁊ an impediat quem
esse monachũ. not. Bal. in. l. q̇ sub pretextu. ꝟsi. hic cadit quedam q̃stio. C. de
sa. san. ec. not. Firmanus in suo trac. de
ep̃o. ij. ti. ⁊ idẽ Bal. in aũt habita. ad fi.
ꝟsi. idẽ dico de clerico. C. ne fi. ꝓ patre.
not. ꝙ non pōt esse rector vniuersitatis
scholariũ. ⁊ caret bigamus oĩ priuilegio clericali dicitur secularis ⁊ de foro seculari vt no. Spe. tit. de cleri. cōiuga. versi. bigami autem.
¶ Quot modis cōtrahit̃ bigamia vera
*Rñ. ẜm Ric. in. iiij. di. xxvij. ar. iiij. q. j. et
gl. vbi. s̃. vno modo qñ habuit plures
legitimas vxores. xxvj. dist. acutiꝰ et. c.
seq. Jntellige si ambas cognouit. alias
secus ar. in. c. debitum de biga.
¶ Quot modis cōtrahit̃ bigamia ĩter
*pretatiua. Rñ. ꝙ ẜm glo. in. d. c. j. ꝙ duo
bus modis. ¶ Primus quādo cōtraxit
cum corrupta. xxxiij. di. maritum. ⁊. q. a
nobis. eo. ti. Jntellige si cognouit eam
alias nō. d. c. debitũ. ¶ Scs qñ reddit
debitũ vxori adultere. xxxiiij. di. c. si cuius. ⁊. seq. etiā si ad p̃ceptũ ecclesie red
dere ẜm cōmuniorẽ opi. ⁊ etiā si ignora
bat ea
ʒz adulteratā ẜm Pau. in. c. si vir.
de adulte. allegat de biga. c. ij.
¶ Sed nunq̇d accipiens virginẽ qua
ʒz
*nō cognouit: ⁊ ea mortua. accipit sca
ʒz
virginem quam cognoscit vel a contra
rio primam cognouit. sed non secundam efficitur bigamus. Rñ. Mo. titu.
eodem. ꝙ non. Similiter si ducit inulie
rem virginem ab aliquo desponsatam
sed non cognitam premortuo sponso
non est bigamus dist. xxxiij. c. si. ⁊. d. c.
debitum.
¶ Quid si credebat virginẽ tẽpore cō
*sũmationis matrimonij. ⁊ post cognouit corruptā. Rñ. ꝙ bigamꝰ est. xxxiiij.
di. c. si cuius. cu
ʒz. c. seq. nec excusat error
vel ignorantia ẜm. Goffr.
¶ Vtrũ defiorās virginẽ ⁊ postea acci
*piẽs eũ vxorem si bigamus. Rñ. glo. et
Pau. in. c. sane. de cle. cōiu. ꝙ nō. ⁊ licet
Mo. vbi. s̃. dicat ꝙ celebrior opi. teneat
cōtrariũ ego credo veriorẽ opi. q non
sit bigamus l
ʒz aucten. quō opo. opi.
§. j. velit ꝙ vxorem habuerit virginem
tamẽ si attendamus ad veritatẽ q̃ opi.
p̃ferẽda est. c. nuꝑ a nobis de biga. viij.
di. veritate. lxxxj. di. quicũ. et q̇ fi. sint
le. ꝑ tuas. C. plus vale. ꝙ agi. l. j. ij. ⁊. iij.
non diuisit carnẽ suā. Nec ob. opi. preferatur veritati sponsa. iuuenis. iij. q.
vu. §. tria. ff. de offi. pretor. l. barbarius.
C. de testa. l. j. xxij. q. ij. hoĩes. ff. ad mace. l. iij. ⁊ in. d. c. nuꝑ a nobis. respondet Jnno. in. d. c. nuꝑ ꝙ casualia sunt.
Prefertur em̃ aliqñ opinio veritati fauore contrahentium ⁊ odio decipiẽtiũ
vt. d. l. iij. ad mace. vel fauore prolis. c.
cum inter q̇ fil. sint leg. aut testamento
rum. d. c. l. j. vel aliqua communis opi.
prefertur veritati. d. l. barbariꝰ. ⁊ in. d.
c. nuper a nobis. vbi factũ attendit q
non excedit casum suum.
¶ Quid si vnā vxorẽ habuit et cogno
*uit añ baptismũ ⁊ aliā post. Rñ. q bigamus est. xxviij. q. vl. c. op
ʒz. ⁊. c. acutiꝰ.
licet Jo. cōtrariũ dixerit ⁊ male.
¶ Quot modis cōtrahat̃ bigamia simi
*litudinaria. Rñ. ꝙ. iiij. modis. ¶ Primus cũ q̇s ↄtrahit cũ deo ꝑ votũ solen
ne postea ↄ̃hit matrimonium de facto.
xxvij. q. j. quotquot ⁊de bigamis. c. a no
bis. ¶ Scs qñ q̇s diuersis tẽporibus
habuit plures vxores vnā de iure alterā de facto ⁊ cognouit ambas. d. c. nuꝑ.
¶ Tertiꝰ si simul duas habuit vxores
vnam de iure altera
ʒz de facto vel ambas de facto ⁊ cognouit ambas. d. c. nu
per. ¶ Quartus modus si existẽs in sacris contrahit. vt in. d. c. nuper.
¶ Sed quis dispẽsare potest cum biga
*mis vere. Rñ. ꝙ quidā dixerũt ꝙ nemo
pōt. tu dic cũ Ricar. vbi. s̃. ꝙ papa solꝰ
pōt. xxxiiij. distin. lector. in gl. vbi luciꝰ
dispẽsauit cũ panormitano archiep̃o q̇
fuit bigamꝰ. Alius inferior nō pōt etiā
in minoribꝰ. no. in. c. vnico. de biga. li.
|
vj. Jde
ʒz de bigamis interpetratiue.
sic in ipsis est defectus sacramenti. sicut in bigamis vere secundũ glo. in. d.
c. j. de biga.
¶ Nunquid in bigamis stmilitudina
*rie possit ep̃s dispẽsare. Respondeo
ẜm Pau. in. d. c. de diacono ⁊. c. seq. q̇ cle. vł
vo. ꝙ si clericꝰ in sacris cōtraxit cũ cor
rupta solus papa dispensauit. d. c. nuꝑ
Si ꝟo clericus de iure cōtraxit cũ vna
puta ante esset in sacris ⁊ de facto cũ
altera sc
ʒz post ordinationẽ ⁊ ambas co
gnouit solus papa poterit dispensare.
d. c. nuper. Et similiter in nō clericis q̇
isto modo bigamiā ↄtraxerint. Quidā
voluerũt restringere hoc verũ si sciens
impedimetũ accepit de facto eā. Secꝰ
si ignorabat: tñ cōiter tenetur ꝙ siue
sciẽs siue ignorās de impedimẽto secũ
dā acceperit ⁊ cognouit tex. ad animũ cũ opere secuto attẽdit: sic in ipsis ẽ defectꝰ sacramẽti sicut ĩ bigamis
vere ẜm gl. in. d. c. j. ⁊ in. d. c. nuper.
ẜm Ge. in. c. vnico de big. li. vj. Si ꝟo existẽs in sacris. uis cōtraxerit cũ virgi
ne nec aliā habuerit vxorẽ ante ĩ laica
li habitu vel in minoribꝰ poterit ep̃s
dispẽsare. vt ministret. tex. est in. c. diuersis. de cle. cōiug. ⁊ in. c. j. qui cle. vel
vo. cum glo. ibidem ⁊ etiā vt ꝓmouea
tur ad vlteriora. c. sane de cle. cōiu. ⁊ ad
d. c. nuper. q videt̃ contra. dicit ꝙ ĩtelligit de eo q̇ ante sacros ordines alia
ʒz
habuit: ⁊ post ĩ sacris aliā accepit Ad
c. ꝟo. ij. qui cle. velvo. dicit quod loquit̃
in illo quem non penitet vere vel estsu
spicio de recidiuo ꝙ tũc nisi ingrediat̃
religionẽ nō pōt. Similiter quādo imminet scandalum. vt. in. d. c. nota.
¶ Vtrum bigamus bigamia vera
ẜm
*primũ modũ sit priuatꝰ priui legio cle
ricali. Rñ. ꝙ nō sed solum illi q̇ sunt in
minoribus ordinibus. sed qui sunt ĩ sa
cris bene gaudent ẜm Ge. in. c. vnico.
de biga. Rō ẜm eũ: ille q̇ est in mino
ribꝰ taliter ↄ̃hendo pōt viuere ⁊ d
ʒz vt
laicus. Jlle vero qui est in sacris non
pōt redire ad seculũ vt no. de aposta. c.
tue in gl. fi. ẜm Jo. de san. Et ideo licet
sit priuatus habilitate ordinum. nō tñ
priuilegio clericali. Similiter religiosus religiōis approbate gaudet. ita ꝙ
talis percutiẽs esset excommunicatus
licet tex. priuet eum priuilegio clericali nō tamẽ priuilegio monachali vel
religionis ⁊ tex. in. d. c. vnico restringit̃
vt loquatur de existentibus in minoribus ordinibus. ⁊ nō de monachis. vel
existẽt ibus in sacris. ⁊ hec verior ẽ opi
nio quam sequunt̃ Archi. gl. in. c. quisquis. lxxxiiij. di. Guil. gar. Jo. mo. ⁊ Jo.
cal. licet Bona gratia. in. c. de biga. eo.
titu. teneat ꝙ sacerdos qui cōtraxit cũ
vidua vel duo matrimonia successiue
et postea cōmmisit homicidium poterit puniri per iudicem secularem per
d. c. vnicum.
¶ Vtrũ bigamus interpretatiue simi
*liter sit priuatus omni priuilegio sicut
bigamus vere. Rñ. Ge. vbi. s̃. ꝙ fic. Jdẽ
tenet gl. in. d. c. vnico. Nec ob. ꝙ in seq.
.§. dicam de casu vero ad casum fictu
ʒz.
quia in isto interpetratiuo idẽ est quo
ad omnẽ modum sicut in vero quia sic
est in eis defectus sacramẽti sicut inve
ris bigamis. vt no. gl. i. c. j. de big. ⁊ pa
tet in. c. debitum. eo. tit. vbi dixit ꝙ diuisit carnem suam facit etiam. d. c. quis
quis. lxxxiiij. dist.
¶ Vtrum similitudinarie bigamus sit
*priuatus siłr priuilegio clericali. Rñ.
Ge. vbi. s̃. ꝙ non nisi quo ad executionẽ ordinũ. ⁊ ex hoc infert idẽ Ge. ꝙ cōstitutio penalis non extendit̃ de casu
ꝟo ad casum fictũ. qñ casus sictus nō
singit̃ idem esse quo ad oẽm effectum
quẽ habet casus verus sicut est ĩ ꝓposi
to vt p
ʒz in. c. nuꝑ a nobis de big. Jntellige ergo tex. d. c. vnici. de bigamo ꝟo ⁊
interpetratiue. ⁊ q̇ nō est in sacris vel
religiosus q̇ est nudatꝰ omni priuilegio clericali. ⁊ astrictus seculari foro ⁊
ei sub excōicationis pena p̃cipit̃ vt nō
deferat tonsuram vel habitum clerica
lem. d. c. vnico. ⁊ si portat peccat morta
liter. vt. j. lex. §. iij.
Bisextus
dicitur. quia ꝑ duos dies
stamus suꝑ sextum kał.
|
Martũ. ⁊ no. quod vigilia sancti Mathie semper debet esse die immediate
precedenti festo eiusdem nisi veniret
festũ die lune tunc fieret die sabbati. Et ẜm consuetudinem romane ecclesie tꝑe bisextus secunda die fit festũ
sancti Mathie hec notant̃ in. c. quesiuit. de ver. signi.
¶ Vtrũ suspẽsus ꝑ annũ possit celebra
*re tempore bisextus vltima die āni bisextilis? Rñ. glo. in. d. c. quesiuit q sic.
sicut libertas promissa seruiẽti ꝑannũ
acquiritur si seruit. ccclxv. diebus. ff. de
sta. lib. l. cum haberes. §. stichus si heredi meo.
Blasfemia
importare vr̃ quādam
derogationẽ excellẽtis
bonitatis alicuius ⁊ p̃cipue diuine.
Quicun ergo negat: aliq̇d de deo q
sibi conuenit vel asserit aliq̇d de eo q
ei nō cōuenit diuine derogat bonitati.
q̇ deꝰ ẽ ipsa bonitatis essentia ẜm Dio.
de di. no. Q quidẽ cōtingere pōt vel
ẜm intellectũ tm̃: vel ẜm intellectum ⁊
affetũ. Et vtro modohmōi derogatio
si sit tm̃ in corde est blasfemia cordis.
Si ꝟo ĩ ore est blasfemia oris q̃ blasfemia oris opponit̃ cōfessionis fidei et
caritati diuine. ⁊ si ex gñe suo est pctm̃
mortale semꝑ nisi q̇s aliqñ exsurreptio
ne in verba blasfemie procũberet ita
q hoc ꝙ diceret nō aduerteret. tunc
solũ venialiter peccaret nec haberet ꝓ
prie rōnem blasfemie hec ex Alex. secũ
da secunde. titu. de blasfemia. ⁊ Tho.
ij. ij. q. xiij. ar. j.
De blasphemia ⁊ an sit verbũ iniuriosum no. Bar. ĩ. l. itẽ apud labeonẽ
§. ait pretor. col. ij. ver. sed quero vtrum
blasfemia. ff. de iniur. ⁊ ibi Alex. in §.
ait pretor. vbi per illum tex. no. q sic. ⁊
est maledictum non maleficuũ. Jdeo
duplicatur pena vigore statuti loquen
tis de maleficijs vt consuluit Bart. lʒz
Bal. cōtra in. l. fi. C. vtrum. bo. cap. bar.
⁊ Alex. in. l. itẽ apud. §. ait pretor. col. ij.
ver. quero vtrum inter blasphemare. ff.
de iniur. ⁊ q̃ sit eius pena no. Alex. in. l.
damni. de dan. infec.
¶ Quot sũt spẽs blasfemie. Rñ. ẜm am
*bro. sunt due. Prĩa est cũ deo attribuit
quod ei nō cōuenit. Sca cum ab eo re
mouet̃ q ei cōuenit. adde tertiā
ẜm Tho. vbi. s̃. cũ creature attribuit̃ q cō
uenit creatori soli. S
ʒz ꝓprie loquendo
nō sunt diuerse spẽs: negotio ⁊ affir
matio nō diuersificant habitꝰ spẽ: ꝑ
eādẽ snĩam innotescit falsitas affirma
tionũ ⁊ negationum.
¶ Vtrũ pctm̃ blasfemie sit remissibile
*Rñ. q si blasfemia sit ex coactione vel
deceptiōe vel infirmitate sic h
ʒz cām an
nexā ꝓuocatiuā diuine mĩe ad remissionẽ. Et sic intellige illud Matt. xij.
Om̃e pctm̃ ⁊ blasfemia ex. s. ĩfirmitate
vel coactione remittit̃. Si aũt blasfemia cōmittat̃ certa malitia. tũc r irremissibilis. nō nō possit remitti: s
ʒz
nō h
ʒz secũ cām motiuā ad remissionẽ
⁊ sic ĩtellige illud Mat. xij. spũs autẽ
blasfemie. s. illate ex certa malitia non
remittet̃. i. vix siue difficulter remittit̃:
non h
ʒz excusationem.
¶ Blasfemia ꝟo sctōrũ ↄñr redũdat in
*deũ. dũ vel illis attribuũt quod Deus
ex sua gr̃a declarauit nolle in eis esse
⁊ vel remanẽt q declarauit in eis esse
eodem modo est peccatum sicut blasfemia dei.
¶ Vtrũ blasfemās possit absolui a ꝓ
*prio sacerdote. Rñ. Pa. in. c. statuimus.
de male. q nō publice blasfemans. s
ʒz
ep̃s sacit glo. in. c. ij. de pe. ⁊ re. li. vj. Se
cus si occulte. ẜm Host. tũc nō ꝑtinet
ad ep̃m. Ego ꝟo intelligo q est casus
ep̃i bñ blassemia est publica nō simpli
citer. s
ʒz. qñ ꝓpter publicatā defert̃ ad
ep̃m. Vñ dicit Gof. ⁊ Host. q q̃ dicunt̃
in. d. c. statuimꝰ. de pena tꝑali vel pecuniaria intelligunt̃ sedente iudice ꝓ
tribunali. Jn iudicio aũt anime p̃sbyter discretus molliendo rigorem dispẽsare poterit rigorẽ ex causa circa penā
spiritualem superiorẽ. xxvj. q. vij. penitentibus. hec Hosti.
¶ Sed qñ dicitur publica. Rñ. Pau. et
*Host. in. d. c. statuimus quod publica
dicitur est notoria iuris puta coniũctꝰ
|
vel cōfessus in iudicio vel notoria facti
puta quia publice pluribus astantibꝰ
blasfemiā. ĩtulit facit. c. fi. de coha. cle.
⁊ mul. Et breuiter qñ probari pōt ⁊ ad
ep̃mdefertur dicitur publica. ar. l. palā
ff. de verb. signi.
¶ Quid si calore iracundie vel ebrieta
*tis q̇s blasfemat. Rñ. Pa. ĩ. d. c. statuimus. doc. cōiter recitant dictũ abbatis
dic ẽtis q l
ʒz peccet grauiter tñ nō punietur pena. d. c. statuimus quia nescit
quodammodo quid facit. sicut nec con
fessio sic facta preiudicat vt no. gl. in. c.
ex literis de diuor ⁊ pl
ʒz Pau. in ebrio.
arg. l. omne debitum. §. qui se vulnerauit. ff. de re mil. Sed ĩ accenso calore ire
dicit forte nō procedere. nisi calor esset
ex iusta causa ꝓuocatus ar. l. si adulte
riũ. §. imperatores. ff. de adul. secus qñ
ex iniusta causa puta in ludo amisit
arg. c. inebriabunt. xv. q. j. sed ego dico
quod tam ex ebrietate ex ira blasfemans non excusatur a mortali si aduer
tit quod dicit ⁊ significationem verbo
rum vt patet ex dictis quo vero ad pe
nam. d. c. statuimus credo omnino excusari propter verbum in eo positum:
scilicet presumpserit relaxare: sed quo
ad aliam penam extra ordinariam bene attendendum est an fuerit in culpa
ebrietatis vel ire vt maior imponatur.
⁊ si non fuit vt culpa minor detur.
¶ Que est pena prefati. c. statui mus?
*Rñ. quod. vij. dominicis stet preforibꝰ
ecclesie dum aguntur missarum solem
nia. et vltimo die sine pallio. ⁊ calciamentis. et ligatus corriga. in collo. Jtẽ
in. vij. sextis feris prefatarum domini
carum ieiunet in pane ⁊ aqua ⁊ non in
ter ecclesiam. Jtem quod in quolibet
prefatorum dierum tres si poterit. vel
duos aut saltem vnum pauperem refi
ciat ⁊ si non potest in aliam penam
commutetur. Jtem si est diues. xl. solidos soluat. vel. xxx. vel. xx. vel saltem. v.
vsualis monete quam pemtẽtia
ʒz si no
luerit sacere interdicatur ei ingressus
ecclesie ⁊ in obitu careat ecclesiastica
sepultura.