Lemma
EBrietas

EBrietas

est priuatio vsus intellectus facta ad aliq tp̃s ex immoderato potu vini vel cuiuscũ alte rius rei potabilis.

Adde de his ⁊ ꝙ ebrius pro dilecto corporaliter non possit puniri. Barto. no. in. l. respiciendum. §. delinquunt. et ibi Alexan. post eum. ff. de pe. Salic. in l. j. C. de sicca. not. in. l. diuus. ff. de offic. presi. non tamen omnino excusat̃vt ibi quod est verum in nimia. non autẽ in parua. vt per Bal. in. l. data opera. C. q̇ accu. nō pos. facit. l. omne delictũ. §. pe. de re. mili.
¶ Vtrum ebrietas sit peccatum morta
1
*le. Rñ. vt colligo ex Alexan. in sca sce ⁊. glo. xxv. dist. §. alia ea demum. ⁊ doct. ibidem ꝙ aut raro contingit aut assidue. si raro sic distinguo quod aut in ebrians se cognoscit vini potentiam et suam cōplexionem dispositam ad ebrie tatem. ⁊ tamen magis vult ebrietatem incurrere quā a potu abstinere ⁊ sic est peccatum mortale. Aut inebrians se nescit vini potentiam ⁊ ignorat ꝙ ex ta li potu possit inebriari vel non aduertit ⁊ sic est nullum peccatum vel venia le ẜm excessum in potu et negligentiaʒz in aduertẽdo. si vero assidua sit ebrietas sic est mortale pctm̃ nō propter iterationem actus quia multiplicatio actuum venialiũ non auget in infinitum sed quia non potest esse ꝙ hō assidue inebrietur quin sciens ⁊ volens ebrietem incurrat. aut salteʒz nō omittat diligentiā  debet adhibere de necessitate ne inebrietur cũ habeat tẽpus deliberatiōis reprimendi motus veniales ne procedant in regnũ peccati. Jlle vero q̇ procurat vt q̇s inebrietur cōiter mortaliter peccat siue sequat̃ ebrietas siue nō siue sit peccatuʒz mortale in co q̇ inebriatur siue nō quia cōsentit in dam num notabile proximi.
¶ Vtrũ ꝓpter sauitatẽ liceat inebriari.
2
*Rñ. ꝙ nō sine pctō mortali. tam in ope rāte quā in patiẽte scienter: verũ est ꝙ ẜm sctm̃ Tho. ij. ij. q. cl. cibꝰ vel potꝰ q̇ esset suꝑflnꝰ sano nō erit suꝑflnꝰ infirmo: puta  datur ei causa medicine ad prouocanduʒz vomitum ⁊ sine peccato quando talis infirmitas id requirit sʒz non vs ad ebrietatctũ.
¶ Vtrũ ebrietas excuset a pctō. Rñ. ꝙ
3
*excuset a tāto: sʒz nō a toto. Jntellige qͦ ad penam: sed quo ad culpā excusat a toto ꝙ fecit in ebrietate ex quo est sine vsu totali rationis. et facit ꝙ not. xv. q. j. in. c. sane. ⁊. c. si quis insaniens. Quo vero ad penam Pa. in. c. quia diuersita tem. de cōces. p̃ben. tenet ꝙ nō imputa tur nisi id quod ex culpa immediate procedit non quod mediate. ⁊ facit q not. in tex. ⁊ in gl. xxiij. q. v. de occidendis. ⁊ in. c. licet. de testi. vnde dicit ꝙ lʒz quis excommunicetur propter suā culpam nō tamen imputatur postea ei ꝙ beneficium nō cōtulit infra tempꝰ debitum nisi fuerit in mora petẽde absolutionis  culpa nō est cā immediata sed excomunicatio q̃ est pena sic in pro posito lʒz sumptio potus superflui fuerit culpa⁊ cā ĩmediata priuatiōis vsus rōnis nō tñ est cā ĩmediata homicidij vel alteriꝰ ꝙ facit. ⁊ ideo nō erit irregularis ẜm istā opi. Ric. tñ in. iiij. dist. xv. tʒz ꝙ erit irregularis: ⁊ ꝙ ei ĩputant̃ ad penam omnia que sequuntur sed mihi placet magis opi. Pau. ⁊ ꝓ eo ẽ tex. cũ gl. in. c. de cetero. de homi. nisi volũtarie ĩebriari voluisset. vt postea nesciẽs occideret:  sic ei imputaretur sicut tenet gl. ĩ. d. c. de cetero. etiā quodcũ ꝙ secutũ est quāuis mediate processisset. ¶ Vtrũ ebrietas largo modo dicta qua
4
*quis nō totaliter priuat̃ vsu rōnis sʒz be ne alteratur: scit tñ ꝙ facit siłr sit pctm̃ mortale: ⁊ excuset. Rñ. abs dubio non excusat a malo ꝙ ꝑpetrat̃ ex qͦ scit ꝙ fa cit: nec etiaʒz credo talẽ excusari a pctō mortali qui scienter tm̃ biberet ꝙ taleʒz grauedinẽ incurreret. tũ ꝓpter ꝑiculũ ebrietatis tũ  sine notabili lesione ra tiōis hoc fieri nō pōt. Jn eo autem cui hoc accidit inaduertenter siue raro siue etiā frequẽter nō credo sit mortale pec catum  nō facit a ꝓposito ⁊ scienter:  nō ita tenetur talem alterationẽ vitare sicut ebrietatem que priuat vsu ra tionis totaliter.
¶ Vtrũ teneāt gesta per talem ebriuʒz.
5
*Rñ. ꝙ non qñ ꝓprie est ebrius sʒz quādo non est proprie ebrius sed conforta tus: ⁊ scit q facit tunc tenent licet in multis succurratur ei vt in iuramento ⁊ confessione ⁊ similibus per misericor diam iuris: vt. s̃. dixi Blasphemia.
ECclesia

ECclesia

sumitur multipliciter: vt. lxviij. dis. c. quorum vices. ⁊. vij. q. j. sci re debes ⁊ ne prelati vices. c. vlti. de verbo. signi. c. causam. ⁊. c. cum clerici in. gl. ⁊ ibi vide.

De contentis in hoc. §. ⁊ quot modis dicatur ecclesia no. Bal. in sua mar ga. in versi. mortuus. versi. j. glo. ordi. in. c. cum clerici. de verbo. signi. ⁊ an ꝙ veniat appellatione pauperum. Bald. not. quod sic in. l. omnes. in princi. C. de epis. cle. ⁊ in. l. si quis ad declinandam col. v. eo. titu.
¶ Ecclesia vniuersalis q̃ est collectio fi
1
*deliũ nō pōt errare in fide seu eius arti culo. ne in his q̃ ad bonos mores necessarios ad salutẽ pertinent.  christꝰ ꝓ ea orauit vt nō deficeret fides eius: ⁊ sic intellige. xxiiij. qō. j. a recta. Jn alijs aũt bene pōt errare:  sequitur opinio nem que pōt falli. ⁊ sic intellige. c. a nobis. el. ij. de senten. excōmu.
¶ Ecclesia romana ibi est vbi sunt bo
2
*ni. vt dicit gl. ĩ. c. quāuis. xxj. di. ⁊ sic pa tet ꝙ tempore mortis christi remāsit in sola virgine maria.
¶ Ecclesia an dicatur illa que nō est cō
3
*secrata. Rñ. Pa. ĩ rubri. de cōse. eccle. vel alta. ꝙ non ꝓprie: sed basilica idest domus regis. alle. gl. cũ tex. ĩ. c. j. de re. do. ⁊ facit ad statuta. vt delictum cōmissuʒz in ecclesia nō cōsecrata nō sit cōmissum in ecclesia lʒz improprie accipiatur vnũ ꝓ altero. Jteʒz equiuoce dicitur ecclesia oratorium lʒz ꝓprie oratorium sit locus aptus ad oranduʒz quẽ quis in domo sua edificare potest.
¶ Ecclesia matrix. aliquādo est cathe
4
*dralis: vt in. c. venerabilẽ. de verb. sig. aliqñ est baptismalis seu parochialis. vt in. c. ex trāsmissa. de p̃scrip. ⁊ in. c. ad audientiam. el. j. de ecclesijs edifi. not. do. Cardi. in cle. ne romani. de elec.
¶ Ecclesia materialis cuius autorita
5
*te dʒz fundari. Rñ. ꝙ autoritate ep̃i diocesani: vt ĩ aut̃. de ec. ti. §. siquis aũt. et de cōse. di. j. c. nemo. el. j. ⁊ hoc veꝝ in lo cis nō exẽptis. Jn exemptis ꝟo nullus pōt edificare sine licẽtia sedis apostolice: vt in. c. autoritate. de priuil. libr. vj. ⁊ sic intellige. c. de locorum. cum. c. seq. de conse. di. j.
¶ Vtrum debeat ecclesia edificari sine
6
*dote. Rñ. ꝙ eccłie mendicantiũ sic. alie ꝟo nō nisi in monasterijs q̃ habẽt redditꝰ: vt no. ĩ. c. j. de censi. ⁊ dos est mansus terre q̇ multipliciter dicitur: vt no. gl. in. c. ẜm canonicam. xxiij. q. viij. ⁊ in d. c. j. no. Pa. ꝙ accipitur hic ꝓ dote necessaria ꝓ sustẽtatiōe ministri qui man sus debet esse liber ab omni seruitute tẽporali: vt in dictis iuribꝰ. ⁊ no. Jnno. ⁊ Host. ⁊ Jo. an. in. d. c. j.
¶ Quis tenet̃ ad ecclesie reparationẽ.
7
*Rñ. Pau. ĩ. c. j. de eccle. edi. ꝙ de iure te net̃ p̃latꝰ dare quartā partẽ redditus si spāles nō sunt ad hoc deputati: vel si cōsuetudo nō trāstulit onus fabrice in populo: nec valet cō suetudo in contra riũ: vt. c. cognouimus. xij. q. ij. ⁊ in. d. c. j. quod intellige quādo superest aliq̇d detractis necessarijs sibi: ałs nō tenet̃ ẜm eũdẽ Pau. in. c. de his qui. de eccle. edifi. ⁊ q dico de p̃lato ĩtelligo de omnibꝰ bñ ficiatis ĩ ea. vt. d. c. j. ⁊. c. de his. Si vero cōsuetudo trāstulit onus fabri ce in seculares tenent̃ ipsi. ar. c. ad apo stolicā. de simo. quod limito nisi eccłia habundaret ⁊ ipsi seculares in magna egestate essent. arg. c. aurum cum similibus. xij. q. ij.
¶ A quo debet cōsecrari ⁊ de recōcilia
8
*tione eius vide. s̃. cōsecratio ecclesie. de eius immunitaie: vide. j. immunitas. ¶ Vtrũ oblatiōes q̃ fiũt capelle cedāt
9
*eccłie parrochiali ĩfra quā est sita. Rñ. pa. ⁊ do. Ant. in. c. pastoralis. de his. q̃ fi. a p̃la. ꝙ sic ꝑ locũ a spāli. in. c. ad audientiā prĩo. de eccle. edifi. Jn fert etiā do. Ant. ibidẽ. ꝙ oblatio que fit imagini picte in muro alicuius parochie cedit ecclesie parochiali. facit gl. in. l. sta tue. ff. de vsufruc. ⁊ Ang. in sua disputa tiōe que incipit. Jn refulgenti palatio. hoc limito verũ quādo fit intuitu eccle sie parochialis: ałs. nō. de quo. j. votũ. in. §. xxvj. Jdẽ do. Anto. no. suꝑ. Rñ. de parrochijs. ꝙ oblatiōes q̃ fiũt celebran ti in alteriꝰ ecclesia sunt rectoris illiꝰ ec clesie nisi sit episcopꝰ in ꝓpria diocesi vel archiepiscopus in tota ꝓuincia dũ visitat  tũc ep̃o vel archiepiscopo cedũt:  tota diocesis censet̃ parrochia. de rapto. c. j. de parro. c. suꝑ eo. ⁊ ꝓuincia est parrochia archiep̃i. c. romana. §. fi. de censi. lib. vj.
¶ Ecclesia nō ↄsecrrata an gaudeat eo
01
*dẽ priuilegio quo cōsecrata. Rñ. pa. ĩ. c. fi. de cōse. eccle. vel alta. ꝙ sic: qñ autori tate ep̃i est edificata: multa ꝓ hoc allegantur in gl. ibidem.
¶ Ecclesie parrochialis collatio ip̃o fa cto ẽ nulla si fiat ei qui nō attigit. xxv.
11
*annũ. Jtẽ collata ei qui nō est sacerdos si infra annũ a tꝑe cōcelsiōis et adepte possessiōis nō fuerit sacerdos ordinatꝰ vacat: licet altera cōferri nō possit nisi cōpleto anno trāsacto. de quo dic vt. s̃. clericus. vij. §. v.
¶ Ecclesie parrochiali presentatꝰ pōt admitti quāuis nō sit in sacris. dũmō
12
*infra tempus debitum possit ordinari in sacerdotẽ. c. si is. de testi. li. vj. sed sine presentatione institui non pōt nisi dispensatiue ẜm Joā. an. in. c. preterea. de eta. ⁊ quali. or.
ELectio

ELectio

est alicuius ꝑsone idonee ad dignitatẽ vel fraternā societatem seruata forma cāonice facta vocatio. hoc colligit̃ ex. c. cũ in cũctis. ⁊. c. cũ ecclesia vulterana. ⁊. c.  ꝓpter. de elec. ⁊. c. cum olim. de arbi.
De notatis in hoc. §. ⁊ quotiẽs fieri possit electio no. Bar. in. l. eũ q̇ certarũ. col. iij. de ver. ob. Jo. de por. ĩ. l. si insulā ⁊ in. l. quicquid astringẽde. eo. ti. ꝙ bis ⁊ nō pluries. idẽ no. Jo. de pra. in. l. si is qui in fi. ff. de ꝓcu. ⁊ in. l. hmōi. §. stichũ de leg. j.
¶ Ad quẽ pertinet electio. Rñ. de iure
1
* | cōi spectat ad collegiũ. Nā quelibet cō gregatio debet sibi de iure cōi eligere prelatũ: nisi cōsuetudo sit in cōtrariuʒz. de ele. q. j. xvj. q. vl. ↄgregatio. xviij. q. ij. abbatẽ. ⁊. c. seq. vñ ad eā spectat etiaʒz si duo soluʒz vel tres fuerint. de ese. c. j. de cōsue. c. cũ dilectꝰ. immo vt tenet gl. in c. ij. de postu. prela. Jnn. ⁊ Host. ⁊ cōiter doc. Jus vniuersitatis pōt remanere ĩ vno solo oĩbꝰ alijs mortuis vel priuatis suspẽsis vel excōicatis text. est in. l. sicut. §. sed ⁊ si vniuersitas. ff. q cuius. vni. cum gl. ⁊ Bar. vnde in isto casu po testas eligendi pertinet etiam ad pau ciores qñ maior pars est in habilis ad eligendũ puta excōicati vel suspensi et sic minor pars representat totũ collegium cũ inhabiles nō comprehendan tur in numero. facit. c. illa de elec. bona gl. in cle. quod circa. de elec. Jste tamen solus nō posset se eligere quia notaret̃ ambitiosus. c. ꝑ vestras de iure patro. pertinet etiā aliqñ ex cōsuetudine vel priuilegio ad alios  de collegio. c. cumana. de elec.
¶ Vtrũ potestas eligẽdi deuoluat̃ ad
2
*alios de collegio qñ alij sunt priuandi potestate eligendi ꝓ ea vice. Rñ. gl. in d. c. ij. ꝙ non ante priuentur.
¶ Quid si nō vocẽtur alij qui sunt pri
3
*uati vel inhabiles ad eligẽdũ. Rñ. pa. in. d. c. ij. ꝙ tenet electio ⁊ alia capitula ria. licet nundum sit discussum an sint priuati quia sufficit ꝙ postea possunt conuinci.
¶ Vtrum conuersi sint de capitulo et
4
*habeant vocẽ in electione prelati. Rñ. Ludo. de ro. in suis notandis tʒz ꝙ nō. allegat. c. ex. eo. de ele. li. vj. nisi antiqua cōsuetudine hoc haberent ẜm Jnn. in c. ij. de insti. idẽ tenet Fe. consi. cvij. per tex. ⁊ si xp̃s de iureiu. in ver. vos ⁊ conuersi quod esset frustratorium monasterij vestri.
¶ Vtrum elector possit vnum vel plu
5
*res procuratores instituere ad eligendum. Rñ. ꝙ sic. si ipse sit habẽs et iusto impedimento detinet̃. sed oportet ꝙ si plures procuratores instituit ꝙ quilibet sit insolidum aliter non admittetur. ⁊ simul concurrant potior erit conditio preoccupantis. Si vero nullꝰ eorum preoccupat tunc capłm admittet quẽ voluerit vel si maior pars capłi nō cōcordat admittet̃ q̇ prior est institutꝰ. Jtẽ opʒz ꝙ ꝓcurator sit de collegio et si nullus vellet esse nō posset extraneum capło nolẽte deputare. ne ꝑ lr̃as votum suũ exprimere. Jtẽ tertio opʒz ꝙ ꝓcurator institutꝰ nō eligat vnũ suo nomine ⁊ alteꝝ nomine ꝓcuratorio.  ni hil valeret nisi dñs speciale mādatum dedisset de aliquo nominādo: quia tũc illuʒz nomine dñi ⁊ alteꝝ suo noĩe pote rit nominare. c. si quis de elect. libr. vj. ¶ Vtrũ illi qui non sunt professi tacite
6
*vel exp̃sse in locis regularibus sint ad mittẽdi. Rñ. ꝙ nōvt pʒz in. d. c. ex eo. nec illi q̇ ꝑ eoꝝ regulā vel cōstitutiōes ꝓhi bentur sicut minores.
¶ Vtrũ illi qui nō sunt subdiaconi ha
7
*beāt vocẽ in capło in cathedralibꝰ collegiatis secularibꝰ vel regularibꝰ eccle sijs. Rñ. ꝙ nō ẽt si ab alijs libere conce datur cle. vt hi q̇ de eta. ⁊ quali. Quidā tñ limitant quo ad illos qui nolũt ordi nari laici. ꝓfessi tamẽ cũ clericis admit ti debent de inre cōi. vt ĩ. c. messana. de elec. nō laici conuersi nisi vbi habet cō suetudo ꝙ admittantur. vt no. gl. ĩ verbo electionibus. in. d. c. ex eo. vt ĩ. d cle. vt hi. quia dictum. c. ex co excludit solũ laicos conuersos. laici vero professione et habitu nullo modo etiā ex cōsuetudi ne possunt habere voceʒz. d. c. messanas eo. titu.
¶ Quis nō pōt eligere. Rñ. ẜm Jnn. et
8
*Pa. ĩ. d. c. ij. de postu. młti priuant̃ pote state eligendi. ¶ Primo excōmunicati maiori excōicatione. c. constitutus de appel. Secꝰ de minori. de cle. excō. mi. c. vl. ¶ Sco suspensi ab officio de con sue. c. cũ dilectꝰ. ¶ Tertio ĩterdicti. de elec. c. cũ inter. Rñ. Quarto quibꝰ inter dictũ ẽ eligere sine suꝑioris lnĩa de elec. c. fi. ¶ Quinto qui sciẽter celebrauerunt in loco interdicto nisi suꝑ hoc sint priuilegiati de sen. ex. c. is q̇ li. vj. ¶ Sexto | ĩlli qui in ea vacatiōe elegerũt scienter indignũ. c. cũ in cũctis. ⁊. c. innotuit in fi de elec. Et idẽ si peccauerũt ĩ postulando. c. scriptũ. eo. ti.  ꝓ ea vice sunt priuati potestate eligẽdi si facta nomi natiōe secuta fuit postulatio vł electio. Secus si nō sit secuta.  nō sunt priua ti. c. perpetuo. e. li. vj. ⁊. vij.
¶ Septimo pupili. c. ex eo. e. ti. li. vj.
¶ Octauo laici cōuersi. ¶ Nono non ꝓ fessi. ¶ Decimo nō subdiaconi de quibus dic vt. s̃. dictũ est. ¶ Vndecimo illi qui per laicalẽ abusuʒz elegerunt eo. ti. c. quisquis. ¶ Duodecimo nō eligẽtes intra tepus debitum. vt. j. dicam.
¶ Quādo debet fieri electio. Rñ. ꝙ ĩ ca
9
*thedralibꝰ vel regularibꝰ ecclesijs ĩfra tres meses ałr deuoluit̃ ad superiorem ꝓximũ qui superior si ĩfra prefatũ terminũ nō elegerit uoluit̃ ad aliũ suꝑio rẽ. ⁊ sic vs ad papā vt. c. ne ꝓ defectu de elec. nisi iusto ĩpedimẽto fuerint im pediti. deinde tenent̃ electores pñtare electionẽ electo ⁊ petere cōsensuʒz eius j. octo dies post como poter̃t alioq̇n sũt supẽsi ꝑ tres ānos ab oĩbꝰ bñficijs ipsiꝰ eccłie. c. cupientes. §. ceteꝝ. li. vj. e. ti. in alijs vero ecclesijs debet prouide ri. j. sex menses aliter ad proximũ superiorẽ deuoluit̃ vt in. c. de multa de preben. ⁊ in. c. nulla de cōces. preben.
¶ Vtrũ possit fieri electio ante sepultu
10
*rā p̃decessoris. tex. in. c. bone memorie el. ij. eo. ti. tenet ꝙ nō si tamen fieretva leret. ẜm glo. ibidem.
¶ Jn qͦ loco dʒz fieri electio. Rñ. ꝙ pōt
11
*fieri in quocũ loco honesto maxĩe ẜʒz cōsuetudinẽ vt in. c. causis eodẽ dũmō nō sit locus clandestinꝰ  electiōes q̃ fiunt in cameris ꝑ occulta cōuẽticula reprobant̃. lxxix. dis. c. ij. ⁊. c. si transitꝰ. ꝓpterea electiones ep̃o ꝝ solent fieri in ecclesijs. c. ꝙ sicut eo. ti.
¶ Vtrũ ĩ loco ĩterdicto facta valeat. rñ.
12
*Pau. in. c. j. de postu. p̃la. ꝙ licet archi. in. c. in. noĩe. xxiij. d. teneat q nonvlʒz. Hug. vercel. ⁊ Jo. an. ⁊ cōiter do. post eũ tenẽt ꝙ vlʒz postulatio ⁊ electio  sunt quidā cōtractus. ⁊ ꝓbat̃ per tex. d. ca. j. fallit hoc in electione pape vt in. c. vbi periculuʒz de elec. li. vj. eo. ti.
¶ Qui sunt vocādi ad electionẽ. Rñ. ꝙ oẽs q̇ sunt pñtes ad qͦs pertinet eligere etiā absentes sunt vocādi. ẜʒz ꝙ cōsue tudo se hʒz. c. corā. e. ti.  lʒz de iure absẽ tes sint vocādi vt ĩ. c.  ꝑꝑ. e. ti. tñ ↄsue tudo pōt introducere vt nō vocẽt̃ ⁊ valeat electio vt no. pa. ĩ. d. c. coram ⁊ in. c. cumana. eo. titu.
¶ Qũo sũt vocādi. Rñ. ꝙ vł ꝟbo vł scri
13
*pto vł ↄsueto signo cāpane ⁊ hmōi ẜm consuetudinem.
¶ Vtruʒz possit statui terminus minor
14
*triũ mẽsiũ ĩ qͦ si nō ↄueniāt licite ꝓcedat̃ ad electionẽ. Rñ. ẜʒz Host. ꝙ si due ꝑtes pñtes sũt ⁊ cā coartatiōis assigne tur sic pōt  tũc pōt abñs saltẽ vni de collegio ↄmitterevices suas. c.  ꝓpter e. ti. Si ꝟo due ꝑtes abñtes sint vel nō sit cā coartatiōis sic nō pōt sʒz dʒz expectari vs circa finẽ triũ mẽsium. ⁊ sic in tellige doc. ⁊ cōcor. in. c. cũ inter vniuer sas ⁊. c. cum nobis eo. tit.
¶ Vtrũ pulsata cāpana si minor pars
15
*sit q̃ cōuenit possit fieri electio Rñ. pa. in. c. in causis eo. ti. ꝙ ĩ negocũs q̃ possũt expediri ꝑ pñtes ꝙ est regulare iux ta no. ꝑ gl. ĩ. c. ij. de testi. li. vj. sufficitvo catio ꝑ sonũ cāpane dũmō talis fit cā pana ꝙ ipsiꝰ sonꝰ possit ꝑuenire ad in telligentiā existẽtiũ. in loco. Sʒz ĩ nego cijs in quibꝰ absentes sunt vocādi nō sufficit vocatio per sonũ campane sed abñtes debẽt vocari ꝑ nunciũ vel ꝑ literas vt in. d. c. cũ inter ⁊. c.  ꝓpter. e. ti. ⁊ ita vr̃ sentire Jnn. ĩ. d. c. in causis. ⁊ in. c. ij. de no. ope. nũc. Sed  Bar. in. l. omnes populi. ff. de iusti. ⁊ iur. tenet  tũcun pulletur cāpana nisi conueni ant due partes vniuersitatis salteʒz nō vlʒz ꝙ fit. l. nominationẽ. C. de decur. et ĩ. l. nulli. ff. ꝙ cuius. vni. ⁊. l. fi. C. de pre. decuri ⁊ sic cōmuniter transeunt legiste. Tu tamẽ dicas ꝙ opi. legistarũ est ꝟa qñ cāpana pulsatur ab eo q̇ nō hʒz potestatẽ. puta ꝑ aliquẽ de vniuersitate  minor pars de duobꝰ vniuersitatis nō hʒz autoritatẽ cōuocādi vniuersita|tem vel quādo pulsando nō intelligit̃ ꝓuocatiōe ad tale quid ꝑagendũ sʒz in differẽter pulsat̃. secus qñ pulsat̃ ꝑ eũ ad quem ꝑtinet aduocare. ⁊ tali mō ꝙ oẽs sciunt se vocatos. Et sic intellige ⁊ limita. l. nominationẽ. ⁊ predictā. l. nul li. l. aũt fi. predicta nihil ad ꝓpositũ  dicit q decretũ nō dʒz ex tabella recita ri. Jntelligo ibi tabella. i. tabellionẽ  istud nō est delegabile. ⁊ sic non facit ad ꝓpositũ. lʒz bar. exponat tabella pro instrumẽ to pulsatili. sʒz nō bñ ⁊ sic tene q vʒz quando sunt pñtes ⁊ quādo pulsat̃ ꝑ eum q̇ pōt vocare. ⁊ tali modo ꝙ intelligant se vocatos. ⁊ sic concorda dicta canonistarũ. ĩ. d. c ij. ⁊. ĩ. c. j.  ma. ⁊ obe. ⁊ in. d. c. ĩ. causis. si tamẽ cōsuetudo essetvt nihil fieret nisi sint due ꝑtes illam serua. de hoc vide. j. statutum. §. xij. ⁊. xiij.
¶ Quid si aliquis sit in ciuitate vł mo
17
*nasterio infirmꝰ. Rñ. ẜʒz Ho. ꝙ scrutato res debẽt ire ad eũ ⁊ inquirere votum eius sicut vota pñtiũ.  pñs est qui in ortis ẽ. ff.  ꝓcu. l. j. iũcta. l. v. nec erit ne cesse ip̃ʒz in collatiōe. aut alijs q̇ sequũtur requirere. sʒz sufficit cōsensus ĩ scrutinio habitus ⁊ cōcor. Jnn. Posset etiā talis procuratorẽ cōstituere vnuʒz  col legio cũ isto impedimento detineatur vt. s̃. dicium est.
¶ Vtrũ vno electoꝝ cōtẽpto necvocato
18
*sit irritā da electio. Rñ. ꝙ sic si ipse vult pōt etiā ratā habere si vult. c. sicut. e. ti. ¶ Vtrum elector possit renũciare voci
19
*sue. Rñ. ꝙ sic  q̇libet pōt renũciare iu ri suo. C. de pac. l. si quis in ↄscribẽdo. Sitamẽ accedat admittendus est in oĩ bus que circa ipsam electionẽ faciẽda restant. c. eccłia vestra eodem. j. Rñ.
¶ Quis dʒz eligi. Rñ. ꝙ melior nō sim
20
*płr. sʒz q̇ melior erit tali prelatiōi. Vnde Hiero. viij. q. j. licet q̇ p̃stantior est ex oĩ populo q̇ dotior. q̇ sanctior qui etaʒz in omni virtute eminentior ille eligatur lxiij. di. c. metropolitano. r optimꝰ dʒz eligi ĩtellige ẜm iudiciũ ↄscĩe eligẽtis.
21
*¶ Vtrum peccet mortaliter q̇ nō eligit meliorẽ illi p̃lationi ẜʒz iudiciũ sue con scientie. Rñ. Hcnri.  Gan. ĩ. iiij. quoł. xxx. dicit ꝙ si duo bona preponant̃ vni si cetera sunt paria puta eque precepta eque facilia ⁊ hmōi tenet̃ sub pctō mor tali eligere meliꝰ bonũ. rō  eligendo minꝰ bonũ cōtẽnit bonũ vbi hʒz ratiōe ꝑfecti. s. maius. ⁊ sic prefert i sua electio ne defectũ boni ipsi bono. ex quo duo sequuntur absurda.
¶ Primum quod statuit sibi in bono illo minori finem boni in eo ꝙ excludit maius seu ꝙ amplius est in maiori. cōtra ꝙ dicit glo. suꝑ illud. ad phił. Nō ꝙ iam acceperiʒz aut ꝑfectus sim. Nemo inquit fideliũ. ⁊ si multum profecerit dicat sufficit mihi qui enim hoc dicit exijt de via ante finem.
¶ Secundũ absurduʒz est ꝙ ↄtẽnendo ill bonũ q est amplius in maiori bono. cũ non fit in eo nisi rō boni cōtẽnit in eo bonũ  bonũ. quare cũ ratio boni ↄtẽni nō possit nisi ↄtẽnendo primũ ⁊ summũ bonũ.  omne bonũ ẽ aliqua ratio primi boni. ergo eligẽdo minꝰ bo nũ cōtẽnt primũ bonum non solũ indirecte sicut q̇libet alius pctōr qui vellet si esset possibile summũ bonũ ⁊ etiā ill delectabile. Et ꝓpterea ne delecta tionẽ amittat ↄtẽnit summũ bonũ. iste vero. nō sic sed absolute nō vult sibi ill bonũ adesse. ⁊ ita ne bonũ simpłr  bonũ: sed  hoc. ⁊ sic simpłr ↄtẽnit absolute bonũ simpłr nolens in bono proficere ꝙ est a bono deficere ẜʒz Ber. ⁊ ẜʒz gl. ad phłi. iij. Ad ea vero que sunt priora extendẽs dicit adfutura merita. quibus si cessaret perderet ⁊ preterita. Secus si ex carnali affectiōe  talis af fectio mutat rōnẽ ↄtẽpus. quontaʒz iste a qui prefert mnus bonũ sine affectiōe nō cōtẽnit nisi bonũ  bonum: ꝙ non vult ⁊ ita directe ⁊ ex malitia. Jlle ꝟo q̇ ex affectione prefert nō cōtẽnit bonum  bonũ.  benevellet habere maiꝰ bo nũ. tñ propter affectionẽ prefert minꝰ bonum ⁊ contẽnit ĩdirecte maiꝰ bonũ ⁊ sic ẜʒz exigentiā illius affectionis ⁊ li bidinis ĩ ea poterit eẽ ↄtẽptꝰ venialis hec ille. Ex hoc qͦ collige ꝙ q̇ eq̃ faciłr | potest eligere meliorẽ ad illaʒz p̃lationẽ seu officiũ si solũmō. ideo nō elegit meliorẽ  nō vult ꝙ peccat mortaliter in quacun electione si ꝟo ideo nō elegit meliorẽ ẜʒz iudiciũ sue cōscientie ex aliqua affectiōe puta  est sibi inimicus ille melior vel  minus idoneus ẽ sibi ⁊ beniuolus ⁊ hmōi: ⁊ tũc distinguẽ dũ est an electio sit  maiori dignitate pu ta papatu ep̃atu: ⁊ idẽ de omnibꝰ curā aĩarũ habẽtibꝰ ⁊ sic peccat mortalit̃ ar. c. nihil de elec. si vero fit de alijs electio nibꝰ erit peccatũ veniale. dũmō sit dignus hoc est nō habeat aliquod canonicuʒz impedimentũ. his videtur ↄcor dare Tho. vj. quoł. q. vj. licet obscure  ibi dictis opʒz addere q̃ dicit  acceptio ne ꝑsouarũ nec ob. q dicit̃ in. c. cũ oliʒz c. cũ dilecti. ⁊. c. cum inter canonicos. et ibi gl. e. ti. ꝙ sufficit sit dignꝰ . rñ. Th. vbi. s̃. ꝙ ista intelligũtur quo ad foruʒz cōtentiosum in quo nō reprobatur electio dũmodo sit dignꝰ. Si aũt eligit in dignũ in ecclesiasticis sic est mortale. Jn tẽporalibꝰ vero non credo mortale nisi in maioribꝰ dignitatibꝰ puta dñio in alijs aũt officijs nō nisi sit talis q̃ ele gitur ꝙ ex eius electiōe sit secuturũ ali quod notabile danduʒz in illis quibus habet exercere tale officium vt  tabellio qui nescit dictare instrumẽta vel iu dex qui nescit dare sententiaʒz ⁊ hmōi. ¶ Vtrũ eligẽtes incognitũ saluẽt con
22
*scientiā. Rñ. pa. ĩ. c. bone memorie el. ij. de posthu. p̃la. ꝙ nō ꝑ tex. ibidẽ q̇ vult vt plenā habeāt notitiam. Limito hoc vel per se vel per eos cũ quibus cōuersatus est. c. scriptum est eodem.
¶ Que sũt canonica impedimẽta. Rñ.
23
*reducunt̃ ad. viij.
¶ Primum si est malus et male vite. vnde Dio. in epła ad demophilũ monachum. Qui non est gratie illuminatus non est iste sacerdos. sed inimicus dolosus delusor sui ipsius ⁊ lupus con tra dominicũ populũ pelle ouina armatꝰ hec ille. ⁊ ex hoc dicit Tho. vbi. s̃. ꝙ exñs in peccato mortali est indignꝰ ad prelaturā ecclesiasticā ⁊ officiũ spirituale exequẽdũ. ¶ Scʒz si est excommunicatꝰ maiori excōmunicatiōe. c. cōstitutis el. j. de app. ¶ Tertiũ si est excō municatꝰ minori excōmunicatiōe. c. fi. de cle. excōmuni. ¶ Quartũ si est suspẽ sus vel ĩterdictꝰ aut ĩterdictũ nō serua uit. c. j.  posthu. p̃la. c. cũ dilectꝰ  ↄsue. ¶ Quintũ si nō est legitime natus eta tis debite ⁊ literature cōueniẽtis vt in c. cũ in cũctis eo. ti. vel habet aliquod de alijs impedimẽtis circa ordināduʒz de quibus vide. j. ordo. iij. ¶ Sextuʒz si semel propter viciũ persone fuit reprobatus. ca. super eo. eo. titu. Secus si cas sata fuit electio propter vitiosum processum. c. innotuit. eo. titu.
¶ Septimũ si est ep̃s  non potest eligi ad aliā dignitatẽ sʒz debet postulari. c. fi. de post. p̃l. ¶ Octauũ in aliqua reli gione nō pōt eligi expresse nō ꝓfessus ĩ ea. c. nullꝰ. e. ti. li. vj. ⁊ cle. cũ rōni. e. ti. ĩ ep̃ʒz tñ pōt eligi nouitius. d. c. nullus.
¶ Vtruʒz electio de tali habente aliq
24
*predictorũ impedimẽtorũ sit nulla ip̃o iure Rñ. ꝙ sic excepto in habẽte primũ ĩpedimentũ ⁊ tertiũ  est cassanda. vt patet in. d. c. fi. de cle. ex. mi. ⁊ electores sunt priuati ipsa vice electiōe ⁊ suspẽsi triennio ab ecclesiasticis beneficijs ip so facto vt in. d. c. cum in cunctis.
¶ Quomodo dʒz fieri electio. Rñ. ꝙ tres
25
*sunt forme a iure nobis tradite. vt ĩ. d. c.  ꝑꝑ. e. ti. ⁊ iō electio q̃ nō fit ẜʒz vnaʒz ipsarũ est nulla ipso iure. vt ibidem.
¶ Prima dr̃ forma scrutini ĩ qua requi
26
*rũt̃ ista de necessitate. aliter esset nulla electio. ¶ Primũ ꝙ oẽs q̇ debẽt esse et volunt congregentur pnĩaliter simul. ¶ Scʒz ꝙ ab ipsis assumantur tres de collegio ⁊ deputẽt̃ ad seruādavota oĩʒz  collegio. ⁊ nō sint nec plures nec pau ciores ẜʒz cōmunẽ opi. Posset tamen te neri opi. Vincẽ. ⁊ Tācre. ĩ. d. c.  ꝓpter qñ i collegio essent pauci q sufficerẽt duo ⁊ quādo nō essent diuisi duo sufficeret vnus vocatis testibus ẜʒz Jnno. ⁊ plʒz Pau. in. d. c.  ꝓpter tenẽt ẽt aliq̇ ꝙ si p̃dicti tres nō essent decollegio eli gentiũ nō esset inualida electio: sʒz cōis | opi. tʒz ꝙ opʒz sint de collegio ałr sit nul la ⁊ ↄuenit magis lr̃e. ¶ Tertiũ ꝙ isti tres exq̇rāt vota singuloꝝ ĩ secreto. s. ab alijs de collegio  bñ possent esse alij testes q̇ nō sũt de collegio dũmō nō sint tales q̇ possẽt timorẽ ĩcurrere eligẽtibꝰ:  tũc possẽt refutari sicut ⁊ scrutatores si tales essent vł aliq̇s ip̃oꝝ. ⁊ esset iusta cā appellādi ẜʒz pa. ĩ. d. c.  ꝑꝑ. ¶ Quar tũ ꝙ ista ĩq̇sitio fiat sigillatĩ nō bini vł trini sunt vocādi. ¶ Quintũ ꝙ vota oĩʒz exq̇rant̃  si vnꝰ ↄtẽneret̃ nō valeret. ¶ Sextũ ꝙ scribāt vel ꝑ seip̃os vł ꝑ tabellionẽ vota oĩʒz. ¶ Septimuʒz ꝙ mox post fuerĩt inscriptis redactavota oĩʒz publicẽt̃ ĩ cōi ibi dicit gl. mox. s. ĩ ↄtinẽti nullo actu ↄ̃rio ĩt̃misso post vota scru tata ⁊ scripta ⁊ vno ↄtextu. ¶ Octauuʒz ꝙ facta publicatiōe fiat collatio nũeri ad numeꝝ meriti ⁊ ʒzeli ad meritũ ⁊ ʒzelũ. ¶ Nonũ ꝙ facta collatione fiat electio ꝑ vnũ de capło noĩe capłi ⁊ ꝑ ꝟba singularisnumeri. vt ĩ. c. sicut. e. ti. li. vj. dicat sic. Ego. N. noĩe meo ⁊ oĩm vr̃ʒz q̇ mecũ in ip̃ʒz ↄsensistis eligo. N. ĩ ep̃ʒz ⁊ c. vel si ipse eligens nō ↄsensit dicat noĩe oĩʒz vr̃ʒz q̇ in ip̃ʒz ⁊ c. ¶ De cimũ ꝙ electio fiat de eo in quẽ maior ⁊ sanior ꝑs totiꝰ capłi ↄsensit ⁊ sanior ꝑs p̃sumit̃ sꝑ ma ior ꝑs. c. dudũ. e. ti. ⁊ ĩ. c. eccłia vr̃a. e. ti. dr̃vbi maiorẽ numerꝰ. ʒzelꝰ maior p̃sumit̃. ¶ Vndecimuʒz ꝙ dicta electio solẽ niter ⁊ publice denuncietur.
¶ Duodecimũ ꝙ ẜuet̃ ordo oĩʒz p̃dictorũ successiue sicutenumeraui. ałr si p̃po steret̃ nihil valet. Adducũt aliq̇ multa alia q̃ dicũt fore de substātia huius for me. sʒz cōiter nō tenet̃ nisi  supradictis. Ex q̇bꝰ pʒz ꝙ difficilis est ista forma in qua multi ⁊ docti deficiũt ignorantes practicā. vt dicit gl. ĩ. c. cũ expediat lib. vj. e. ti. Dico ẽt ꝙ est periculosa religiosis. ⁊ illis q̇ viuũt simul  cũ intelligũt aliquos non dedisse voces mō quo voluissent cōcipiunt aliqui passiones ⁊ se pissime eligẽtes aliquo humano respectu nō eligunt ẜʒz iudicium conscientie Vnde tex. in. c. vbi periculuʒz in. §. ceterũ de elec. li. vj. dicit cum arbitrium vel in ordinatus captiuat affectꝰ vel ad cer tuʒz aliquid obligationis cuius neces sitas adicit cessat electio dum libertas adimit̃ eligẽdi hoc ibi. ⁊ ꝓpterea ẽ alia forma securior ⁊ expeditior q̃ sequitur. ¶ Secũda forma dr̃ forma ↄpromissivt
27
*d. c.  propter. s. cōmittendo aliquibus iuris idoneis potestate eligendi. Jsta aũt ↄmissio siue istud cōpromissum po test fieri dupliciter. ¶ Prĩo limitate. scʒz vt cōpromissarij teneātur eligere illuʒz in queʒz maior pars totius capłi. scruta tis votis oĩʒz de capło sigillatim ⁊ secre te ab ipsis ↄsenserit. ⁊ ista ẽ forma de q̃ in. c. cũ dilecti. eo. ti. ⁊ in. c. cũ expediat. eo. ti. li. vj. ⁊ ista est melior omnibꝰ formis:  electores nō abdicāt a se ptātẽ nominatiōis. ⁊ ad istam formā non requi ritur denecessitate nisi ṗmo ꝙ ↄpro mittẽtes sint simul cōgregati ⁊ omnes qui debẽt ⁊ volunt interesse. ¶ Secundũ ꝙ ↄpromittāt in vnũ vel duos tres aut quot volũt siue sint de collegio vel nō dũmō sint clerici non laici. c. cũ con tingat. de arbi. ¶ Tertiuʒz ꝙ cōpromissarius vel cōpromissarij scrutent̃ vota singulo rũ secrete ⁊ sigillatim. ¶ Quartũ ꝙ eligat illum in quem maior pars totius capłi consensit dicendo. Ego. N. compromissarius de consensu ⁊ voluntate compromissariorum meorum si habet alios virtute compromissi in nos fctĩ eligo in ep̃m. N. in quem maior pars totius capłi consensit. Et si in prima scrutatione non cōsensit maior pars totius capłi replicare debet tam in ista quam in prima forma scrutinij donec consentiant in aliquem. ca. eum terra. eo. et si dubitaret aliq̇ de fraude compromissarij possent eligẽtes quilibet ipsoꝝ sigillatiʒz facere fieri tres vel duas cedulas in quarũ qualibet esset scriptũ nomen alicuius qui est in opinione eligendi. ⁊ ipsss acceptis a ↄpromissario ponat vnam de predictis cedulis in qua sit scriptuʒz nomen illius quẽ vult noĩare ĩ aliq̃ scatula q̃ sit corā ↄpromissario quibꝰ a quolibet sic posi tis tũc ↄpromissarius corā om̃ibus ex|trahat oẽs dictas cedulas ⁊ postea eligat illũ ĩ quẽ maior ꝑs totiꝰ capłi ↄsen sit ⁊ sic cōpromissarius nō poterit scire q̇s dedit vocẽ isti vel illi nec fraudẽ fa cere. Et ad seruādā istā formā sicut et primũ sufficit ꝙ maior ꝑs totiꝰ capłi cō sentiat ẜm lapũ quẽ sequit̃ Ge. in. d. c. cũ expediat.  nulli fit p̃iudiciũ. cũ q̇li bet noĩet quẽ vult fit sco cōpromissuʒz simpłr scʒz. vt cōpromissarij eligāt quẽ volũt. ⁊ isto mō nō pōt fieri nisi oẽs cōsentiāt ałs vno ↄ̃dicẽte nō valeret. ꝙ si oẽs cōsentiũt nō req̇rit̃ nisi vt eligant sic. Ego. N. cōpromissarius de cōsensu cōpromissarioꝝ meoꝝ ꝟtute cōpromissi in nos facti eligo in ep̃m. N. ⁊ si p̃dicti nō eligerit vel maior pars ip̃oꝝ elegerit indignũ sciẽter electio deuoluit̃ ad capitulum ꝙ in eos compromisit.
¶ Tertia forma dicit̃ forma cōis ĩ spi
28
*ratiōis ad istā formā req̇rit̃ prĩo ꝙ oẽs ↄueniāt in vnā ꝑsonā  si vnꝰ nō ↄue niret nō esset ꝑ inspirationẽ. ij. ꝙ fuerit factā sine vicio symonie vel alicuiꝰ tra ctatꝰ spālis ĩ quo noĩet̃ certa ꝑsona sʒz tractatꝰ generalis ꝓ bono p̃lato ĩ gene re bene cōcedit̃ ẜm Jo. an. sed nō spiritualis  sic esset ꝑsuasio nō inspiratio. ¶ Vtrũ supradicte forme sint seruāde
29
*in oĩ electiōe. Rñ. Pau. in. d. c.  ꝓpter ꝙ nō. sʒz solũ habẽt locũ in electiōibus ep̃oꝝ. ⁊ alioꝝ p̃latoꝝ eccłiaꝝ collegiata rũ q̃ habẽt gñalẽ iurisdictionẽ. q pʒz ꝑ c. ne ꝓ defectu eo. vbi p̃latos appellat cathedraliũ ⁊ regulariũ eccłiaꝝ in electiōibꝰ aũt alioꝝ beneficiatoꝝ a supradictis. sufficiũt singulares cōsensus illoꝝ de capło dũmō p̃stent̃ in capitulo nec ẽ necesse seruare ali formā istaꝝ. sed electꝰ simpłr a maiori ꝑte ⁊ saniori habebit ius. vt in glo. c. si cui. eo. li. vj. ¶ Vtrũ electꝰ teneat̃ ↄsentire. Rñ. ge. ĩ
30
*c. si electio. eo. li. vj. refert Arc. dicẽtẽ ꝙ sic alias peccat mortaliter. si putat se di gnũ ad prelaturam ⁊ illaʒz sibi oblataʒz nō acceptat. viij. q. j. in scripturis quod credit veꝝ Jo. an. quādo nō est eq̃. idoneꝰ ꝑ quẽ illi eccłie possit ↄsuli. ego ꝟo dico cũ Ric. in. iiij. quoł. q. xxj. ꝙ in tribus casibus tenet̃ cōsentire sub pena mortalis peccati. ¶ Primo quādo a su periore ꝑ obĩam cogeret̃ de renũ. c. nisi cũ p̃dẽ. ¶ Sco quādo ẜm iudiciũ sue cōscĩe videt̃ sibi verisimiliter ꝙ nō est q̇ velit ⁊ possit salutẽ aĩaꝝ ꝓcurare quā ipse posset ⁊ hic videt ꝓbabiliter eccłie imminere notabile dispẽdiũ ⁊ ꝑiculuʒz nisi assentiat. d. c. in scripturis. ⁊. c. oliʒz eadẽ cā. ij. q. Fallit hic in irreligioso q̇ si ↄsentiret electiōi de se facte extra suũ monasteriũ sine lnĩa sui suꝑioris petita ⁊ obtẽta ip̃o iure electio esset nulla: quā lnĩam solꝰ p̃latus sine cōsensu capituli sui potest dare. c. si religiosus de ele. li. vj. Similiter fallit ĩ predicatoribus minoribꝰ ⁊ alijs mẽdicātibꝰ q̇ etiā de lnĩa suoꝝ p̃latoꝝ electiōi postulatio ni ꝓuisiōi seu vocatiōi extra administrationẽ sui ordinis in discordia celebrate cōsentire nō possunt aliter est irri tũ ⁊ inane. c. quorũdā. eo. li. vj. ¶ Tertio peccat mortałr quādo ꝑ viā illicitā refugit. puta abscindẽdo se. nisi ex spā li instĩctu spũssancti. Si aũt nō cogit̃ ꝑ obĩam nec imminet ꝓbabile periculũ ecclesie si refugit ꝓpter pigritiam per viam licitam peccat venialiter. Si vero per humilitatem reputans se indignum sic meretur.
¶ Jnfra quod tp̃s tenetur cōsentire ele
54
*ctꝰ. Rñ. j. mensem a die presentationis electiōis. aliter est nulla ipso iure. nisi suꝑioris requiratur assensus. c.  sit de elec. lib. vj. Quid st electio tenuit de iu re naturali puta  ĩteruenit cōsensus eligẽtiũ sed nō tenuit de iure  obmis sa fuerunt substantialia iuris. Rñ. ẜm Jnn. quẽ sequunt̃ cōiter doc. in. c. ꝙ sicut de elec. ꝙ electꝰ si est confirmatus est verꝰ p̃latꝰ ⁊ non tenetur resignare.
Eleemosyna

Eleemosyna

secundũ sanctũ Bona. in. iiij. di. xv. parte secunda articulo. j. que. iiij. accipitur communissime secundum quod comprehẽdit omne opus misericordie impẽsum siue proximo siue sibi iuxta illud eccłiastici. xxx. Miserere aĩe tue cōmuniter secundum ꝙ importat oẽ pie | tatis opꝰ impẽsum ꝓximo corꝑale siue spũale ꝓprie ꝟo ẜm ꝙ importat opus pietatis impẽsum ꝓximo ad reuelādā ĩdigẽtiā corꝑalẽ⁊ dicit̃ ab eleo ꝙ ẽ ꝟbũ grecum quod idem est q misereor cuius imperatiuus est eleysō. j. miserere a quo eleos. j. misericordia. et ideo debet dici eleemosyna. non ełea vel ełia.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ valet ĩ redẽ ptionẽ pctōrum no. Bart. ĩ. l. j. in. iij. q. vj. q. principalis. C. de sac. san. eccle. et q̇bꝰ fieri debeat no. iu. l. priuilegia eo. ti. ⁊ de quibus bonis no. Bar. ĩ. l. fi. ff. re rũ. amo. ⁊ flo. in. l. mulier. ff. ad. l. acqui. ¶ Vtrũ elemosyna cadat sub p̃cepto.
1
*Rñ. ẜʒz Ri. ĩ. iiij. di. xv. ar. ij. q. ij. ꝙ sic sub p̃cepto legis nature prĩa Jo. ij. q̇ habue rit substātiā huiꝰ mũdi ⁊ viderit fratrẽ suũ necessitatẽ habere ⁊ clauserit visce ra sua ab eo qũo charitas dei manet in eo. ⁊ legis diuĩe. Mat. xxv. Esuriui ⁊ nō dedistis mihi māducare ⁊ legis canonice. lxxxvj. di. nō satis ⁊. vij. q. j. oĩs. sed  p̃ceptũ ẽ affirmatiuũ nō obligat nisi ꝓ loco ⁊ tꝑe. ⁊ iō ↄsiderāda est facultas hñtis⁊ ĩopia ĩdigẽtis. si em̃hō hʒz aliq̇d q nō sit necessariũ substẽtatiōi sue nature nec illoꝝ q̇bꝰ tenet̃ ꝓuidere sicut sunt vxor filij serui ancille pr̃ ⁊ hmōi ⁊ sit tanta necessitas ꝙ immineāt signa ꝓbabilia extreme necessitatis ĩ pauꝑe tũc tenet̃ de p̃cepto. Si ꝟo hʒz aliq̇d suꝑ fluũ nō solũ substẽtatiōi nature. sʒz etiā ↄueniẽtie sui statutꝰ tenet̃ de illo facere eleemosynā etiā si nō ĩuenirẽt̃ tales q̇ eẽnt necessitate p̃stita. Et si plures occurrẽt q̇bꝰ oĩbꝰ nō posset subuenire tenet̃ ceteris ꝑibꝰ illi q̇ magis indiget. Si ꝟo nō hʒz vltra cōuẽtiā sui statꝰ nec est q̇ sit in extrema necessitate nō tenetur de p̃cepto concor. Tho. ij. ij. q. xxxij. ¶ Quid dʒz p̃poni ĩ eleemosyna. Rñ. ꝙ
2
*ip̃emet deĩde sui deĩde noti. demũboni deĩde extranei de quo vide textũ pulchrũ in. c. nō satis. lxxxvj. di. ⁊ tex. cum gl. in. c. quiescamꝰ. xlj. di. q̃ q̇dẽ iura ĩtellige ceteris ꝑibꝰ vt diciũ ẽ  posset esse extraneꝰ ĩ tā arta necessitate ꝙ deberet p̃poni noto ⁊ cōiũcto q̇ nō est ĩ tali sed pater malꝰ debet p̃poni cuicũ bono in equali necessitate ꝓpter p̃ceptũ dei. ¶ Vtrũ deputatꝰ executor ad distribuẽ
3
*dũ certa bona pauperibꝰ possit distribuere ĩter suos ↄsanguineos. Rñ. Pa. in. c. j. de coha. cle. ⁊ mulie. ꝙ sic nā cleri cus pōt in pauperes cōsanguineos de rebꝰ ecclesie dare q̇ est distributor. vt in d. c. j. ⁊. xvj. q. j. c. si sic ⁊ p̃latus. ar. in. l. si mandauero §. si tibi cẽtũ. ff. mādati. Si bi aũt nō pōt distribuere. vt. in. d §. si ti bi centum.
¶ Vtrũ ei q̇ pōt laborare sit dāda elee
4
*mosyna. Rñ. ꝙ non ar. §. j. lxxxij. di. ij. c. ep̃s ꝙ veꝝ ĩtellige qñ ꝑ laborẽ sibi pōt ꝓuidere. ⁊ sic limita. l. vnicā. C. de men di. va. de quo. s̃. colonus.
¶ Vtrũ sit dāda peccatoribꝰ. Rñ. q sic
5
*vt ĩ. d. c. q̇escamꝰ ⁊. j. q. ij.  pio nisi qñ ꝓpter securitatẽ cibi negligeret iusticiā.  tũc subtrahẽdꝰ est. v. q. v. nō oĩs. ¶ Quis pōt facere eleemosynā. Rñ. ꝙ
6
*q̇libet q̇ pōt donare. de q̇bꝰ dictũ est. s̃. donatio prĩo. ⁊ etiā q̇ aliq̇d nō pñt donare sicut monachi filij ⁊ hmōi q̇ sũt ĩ ptāte alteriꝰ vt serui. q̇ in quatuor casi bus possunt facere eleemosinā. ¶ Primus existẽti in magna necessitate possunt facere eleemosynā quando nō est tp̃s vt possint habere recursum ad superiorem. vt no. Pa. in. c. si quis de furtis et not. glo. in. c. non dicatis. xij. q. j. ¶ Scs qñ p̃dicti de licẽtia suoꝝ suꝑio rũ ꝑegrinant̃ vel sunt ĩ scholis  pñt facere eleemosynas q̃s alij honeste pe regrini ⁊ scholares cōiter faciũt. ar. l. vl. C. ad mace. ⁊. l. silongiꝰ. ff. de iud. ⁊. l. ij. ff. de iur. oĩm iudi. ⁊. c. p̃terea de officio dele. Facit gl. ĩ cle. ij. §. pe. de vita ⁊ ho. cle. ¶ Tertiꝰ quādo vidẽt aliquẽ in extrema necessitate etiā ↄ̃ suꝑioꝝ ꝓhibitionẽ possunt ei eleemosynā dare. quia tũc oĩa sunt cōia iure diuino ĩmo tenẽt̃ ẜʒz Ri. vbi. s̃. q. vj. ⁊ gl. xij. q. j. in. c. nō di catis. ¶ Quartꝰ possunt de volũtate ex pressa vel presumpta vt puta  administranẽ a suis superioribus cōmissam: ar. si. de dona. l. filiusfamilias. §. j. ¶ Quid deyxore nũq̇d pōt. Rñ. ꝙ si ha
7
* | bet bona ꝑafrenalia nulli dubiũ est ꝙ pōt  sua sunt de q̇bꝰ dic vt. j. ꝑafrena lia. Si ꝟo nihil hʒz p̃ter doteʒz nō pōt fa cere eleemosynā. xxxiij. q. v. ꝙ don. nisi ĩ viij. casibus. primus. scs. tertiꝰ. ⁊ quar tus. sunt de quibus. s̃. in precedenti di xi. ꝙ filij possunt. ¶ Quintus si cōsuetu do loci ita hʒz ꝙ vxores de pane ⁊ vino ⁊ hmōi faciant eleemosynas  cōsuetu do dat iurisditionẽ. ⁊ lʒz viri aliquando ꝓhibeant debet sibi formare cōscientiā ẜm Rodo. ⁊ Ja. de lau. ĩ summa ꝙ ideo faciũt ne nimis dent sʒz tẽperate. ¶ Se xtus quādo vtiliter gerit negociũ viri. puta  videt virũ crudelẽ ⁊ sceleratũ. ⁊ vt deus suspendat irā vel eũ illuminet dat moderatas eleemosynas occulte. ẜm Rod. Nam propter eleemosynas deus suspẽdit flagella. vt. xvj. q. j. reuer timini ⁊ ideo bñ facit mulier dādo eleemosynas occulte sine scandalo viri vt deꝰ eũ adiuuet. Facit. l. soluẽdo. ff. de ne ge. ge. cũ si. ⁊ meliꝰ exẽplũ ebigail primi Re. xxv. q̃ liberauit virũ a morte pro pter panes datos dauid cōtra volũtatẽ viri sui. ¶ Septimꝰ si vir assignauit sibi certũ q̇d ꝓ victu ⁊ ip̃a abstinet vt ĩde eleemosynā faciat quia suum videt̃. ¶ Octauꝰ si mulier ẽ lucrosa puta  ex hibita gubernatiōe domꝰ ⁊ familie lucrat̃ ⁊ oꝑibus suis. nec ĩtelligo deducẽdas expẽsas victꝰ  vir tenet̃ eā alimẽ tare ꝓpter dotẽ vt dictũ est. s̃. Dos ⁊ ẽt ꝓpt̃ obsequia ab vxore exhibita de hoc tñ vide. j. Vxor. §. ij. ⁊ q possit de lucro facere eleemosynā tʒz sctũs Tho. ⁊ Ri. ĩ iiij. di. xv. ⁊ cōiter summiste sequuntur hoc cũ theologis vt Ja. de lau. ĩ summa Distingue tñ sic q aut lucrũ ẽ necessariũ sustẽtatiōi sue ⁊ viri. ⁊ sic nō pōt facere eleemosynā:  magis tenet̃ sibi et viro  alteri. Si ꝟo lucrũ superhabun dat sic potest ⁊ idem dic de parafrenali bus. vide. j. Vxor. §. ij.
¶ De quibꝰ dʒz vel potest fieri eleemo
8
*synā. Rñ. vt colligit̃ ex canonistis. j. q. j. in. c. nō est putanda. ⁊. xiiij. q. v. in glo. ⁊ per theologos in. iiij. di. xv. quod potest fieri de omni re que est propria ipsius dantis ⁊ que nō est obligata restitutioni alicui certe persone siue licite si acq̇sita siue turpiter. Quando aũt sit restitutioni obligata. vide. j. restō primo et vsura ⁊ ĩ multis alijs ti. Limita etiā in rebus ꝓprijs. ẜm Ri. s̃. q. v. dũmodo nō sint necessaria ad sustentationẽ nature sue ⁊ suorum  ordine charitatis magis dʒz se diligere  alium nisi esset talis ꝑsona de cuiꝰ morte immineret no tabile nocumentũ reipuplice ⁊ ꝓfectui aĩarũ  tũc esset perfectionis non necessitatis de tali dare eleemosynam.
¶ Quot sũt gña eleemosynaꝝ. Rñ. tria
9
*vt r ĩ. c. tria ⁊. c. due. xlv. di. ¶ Primum corporale. ⁊ hoc ↄsistit in oꝑibꝰ misericordie corꝑalis q̃ sũt pascere esurienteʒz potare sitiẽtẽ vestire nudũ hospitem re colligere ĩfirmũ visitare redimere captiuũ mortuũ sepelire. vñ ꝟsus visito. poto. cibo. redimo. tego. colligo. condo. ¶ Scm ⁊ tertiũ genus est spũale. s. remittere iniuriā ⁊ corri gere delinquẽtẽ vt ĩ. d. c. tria. adunt̃ alia q̇n. s. cōsulere dubitātẽ. ↄsolari tristẽ supportare onerosos docere ignorātes orare ꝓ oĩbꝰ de q̇bꝰ. j. Mĩa. §. j. Et q̃ sint digniores. vide. Ri. vbi. s̃. q. iiij. ⁊. q̃. Satisfactio §. ix. ¶ Aduerte ꝙ dare eleemosynā intẽtio
10
*ne subleuādi necessitatẽ ꝓximi est opꝰ mise ricordie. sed dare intẽtione recom pẽsandi ꝓ debito diuĩe offense sic ẽ opꝰ iustitie. ⁊ sic est satisfactoria ꝓprie. ⁊ ꝑtinet ad meritũ dimissiōis pene. sʒz primo modo pertinet ad meritum vite ẜm Jaco. de lau. in summa.
¶ Vtrũ pauꝑibꝰ cōpetat aliq̃ actio cō
11
*tra diuites vt eis subueniant. Rñ. Pa. ĩ c. si q̇s de fur. ꝙ nō sʒz bene pñt ĩplorare officiuʒz iudicis seu suꝑioris vt eos cogat ⁊ eccłia pōt eos cogere. vt no. gl. ĩ. c. sicut hi. xlvij. di. ⁊ ar. in. c. nullꝰ laicꝰ. de iu. pat. ꝙ limita verum quādo sunt in tali necessitate ⁊ diuites ĩ tali habũdātia ꝙ tenent̃ eis facere eleemosynā de precepto alias non.
¶ Vtrũ q̇s possit furaui vt faciat elee
12
*mosynā. Rñ. ꝙ nō  nō sũt faciẽda ma la vt veniant bona. xiiij. q. v. forte.
EMancipatio

EMancipatio

est relaxa tio patrie potestatis corā iudice cōpe tẽte volũtate pr̃is ⁊ volũtate filij cōcurrẽte. ⁊ ĩ vtrius pñtia dicta ex eo ꝙ extra manũ. j. ptāte pr̃is ponit̃ filiꝰ elicit̃ hoc. ex. l. nō nuda. C. de emā. li. quod ibi no. ⁊ insti. quibꝰ modis ius pa. po. sol. §. preterea.

De emācipatione ⁊ ↄtẽtis in hoc. §. ⁊ de q̇bꝰ fiat no. Bal. ĩ. l. vt liberis. C. de colla. Bar. in. l. quedā cũ filiũ ꝙ fit de fi lio nō de extraneo. ⁊ ĩ aut̃. de successiōe. C. de suis ⁊ legi. vbi an tollat agnationem ⁊ in. l. j. §. diui. lo. ij. ff. ad sylle.
¶ Quis potest emancipari. Rñ. infans
1
*de speciali licentia principis.
¶ Vtrũ teneat̃ pr̃ emācipare filiũ. Rñ.
2
*nō regularit̃  prĩa ptās ĩextimabilis est. ff. de le. j. l. filiusfami. §. vt q̇s heredẽ. Similiter nec filius pōt ↄpelli vt emācipet̃ a patre. limita nisi ex cā. ẜm Bar. ĩ. l. quidā cũ filiũ. ff. de ver. ob. lʒz aliter dicat glo. insti. q̇. mo. ius pa. po. sol. §. fi. nā in his q̃ sunt volũtarie iurisditiōis nō potest quid fieri altero inuito. vt in aut̃. quibus mo. natura. effi. sui. §. si vero Fallit hoc primo sipater male afficit filiũ verberibꝰ ↄ̃ pietatẽ. Jtẽ si cōpellit eũ peccare corpus suũ. Jtẽ si filiꝰ est arrogatꝰ ĩpubes ⁊ pubes factꝰ ꝓbat non sibi expedire esse arrogatũ. Jtẽ si pater agnouit sibi relictũ legatum vt emāciparet filiũ  in istis casibus tenet̃ pater eũ emācipare. vt no. Aʒzo in summa C. de emancipa. lib.
¶ Vtrum datum a patre filio pro p̃mio
3
*emā cipationis ẜm cōsuetudinẽ vt. l. vt liberis. C. de col. bo. sit cōicandum cum alijs fratribus. Rñ. ꝙ sic sed cum alijs non computabitur in legitima nisi pater hoc dicat expresse vt. l. si quando. C. de inof. testa.
Emphiteosis

Emphiteosis

dicitur ab em. i. in et sitos. i. fides ⁊ thesis ld est positio:  res fidei accipiẽtis cōmittit̃ vel r melioratiōis ↄ̃ctꝰ siue datio ad liuellũ. ⁊ est mediꝰ ↄ̃ctꝰ. inter locationẽ ⁊ venditionẽ de quo vide gl. in c. potuit de locato. Vnde emphiteotica rius vel emphiteota est qui accipit rem immobilẽ perpetuo ⁊ hercditario iure colẽdā. vel meliorādā. vel ad tp̃s puta scam vel tertiā generationẽ vt in aut̃. de non alie. §. emphiteosim. Et quomō cōtrahit̃ no. in. l. j. C. de iure emphiteo.
De cōtẽtis in hoc. §. ⁊ q̇d sit emphiteosis ⁊ vñ dicatur not. Bal. in. l. liber. col. pe. C. de ope. liber. ⁊ in rub. C. de iure emphi. Bal. in. l. ij. C. de rescin. vẽdi. ⁊ in quo differt a locatiōe no. in. l. j. ⁊. ij. ff. si ager. vect. ⁊ in. l. si vt certo. §. si duobꝰ. ff. commoda.
¶ Vtrũ ↄ̃ctus emphiteoticus differat a
1
*ↄ̃ctu cẽsuali. Rñ. ꝙ sic  ꝑ ↄ̃ctũ emphiteoticũ transit solũ vtile dñium. vt in. l. j. §. qui in perpetuũ. ff. si ager vecti. Sed per cẽsualẽ trāsfert̃ nō solũ vtile. sed ẽt directũ ⁊ fit qñ dicit̃ cōcedo tibi talẽ reʒz ⁊ trāsfero in te q̇cq̇d iuris habeo in ea ⁊ soluit̃ annuatim certus cẽsus. tex. est singularis. in. c. cōstitutꝰ iũcta gl. de reli. do. ⁊ etiā si dicat̃ ↄcedo tibi talẽ rẽ in ẽphiteosim ꝑpetuā trāsferẽdo in te q̇cq̇d iuris habeo in illa pro certa annua pẽsione erit ↄ̃ctꝰ cẽsualis casus est singularis in. d. c. cōstitutꝰ. ⁊ illa verba in emphiteosim impropriant̃ vt ĩ. l. si vno in prin. ff. locati. ⁊ in isto cōtractu nō ha bet locum pena. c. potuit de locato. ⁊. l. ij. C. de iure emphi.
¶ Vtrũ accipiẽs emphiteosim vs ad
2
*tertiā generationẽ necdicit inclusiue vł alia eq̇polẽtiali. vs ĩtelligat̃ exclusiue Rñ. ꝙ si vs ponit̃ a lege suꝑ gradu. sic stat ĩclusiue. vt insti. de succe. agna. §. fi. no. C. vnde legitimi. l. certum. ⁊ in. c. nō debet de cōsan. ⁊ affi. Sed si ponitur ab homine in ↄ̃ctu obligatorio tũc ponit̃ exclusiue. l. veteribꝰ. ff. de pactis. Sʒz q̇dā intelligũt hoc in eo ꝙ augeret obligationem. sʒz in casu nr̃o non auget. sed facit eam transmisibilem. ⁊ ideo includit ẜʒz Calde. ⁊ placet Bal. tamẽ ĩ. l. meminisse. ff. de offi. procōsul. dicit in re ec clesie si dicatur vs ad tertiam generationeʒz stabit inclusiue. Si vero vs ad quartā stabit exclusiue quia vltra ter|tiā generationẽ nō pōt fieri ĩuestitura. vt in. d. §. emphyteosim sed de hoc vide Ang. de are. insti. de loca. §. adeo autẽ. ¶ Sed nunq̇d stipes cōputabit̃. Rñ. ꝙ
3
*nō  accipiens nō est generatio suipsiꝰ ⁊ in gradibꝰ stipes nō cōputat̃ ĩ numero. ff. de gradibꝰ. l. iurisconsultus. sicut vnꝰ nō est numerꝰ. sed principiũ nume ri Bar. tenet q cōputatur nisi dicat̃ sic vs in ipsius tertiam generationem.
¶ Vtrũ emphyteosis q̃ fit de generatio
4
*ne in generationẽ assimilet̃ inuestiture feudali. Rñ. ꝙ sic. vt no. bar. in. l. si mihi ⁊ titio. ff. de ver. ob. ⁊ text. cũ Bal. in. c. j. de vasallo decrepite etatis.
¶ Vtrũ ius emphyteoticũ transeat ad
5
*extraneos hr̃ des. Rñ. q fuerũt opi. sʒz mihi plʒz opi. Jo. de imo. ĩ. c. fi.  locato. dicẽtis ꝙ sic ẽt in re ecclesiastica dũmo do sit data cũ illa solẽnitate. c. j. de reb. eccl. nō alie. li. vj. ⁊. c. sine exceptiōe. xij. q. ij. de q̃ vides alienatio. §. ij. iij. ⁊. iiij.
¶ Vtrũ pater q̇ accepit emphyteosim ꝓ
6
*se ⁊ suis filijs possit illā p̃legare vni filiorũ. Rñ. bal. in. c. j. in ti. an agnatus in vj. col. tenet q sic emphyteosim. sʒz nō feudũ. ⁊ multi alij Ang. vero cōsi. xviij. tʒz q nō  ius est quesitũ filijs nisi alte ri filioꝝ tantũdẽ de alijs bonis prelegasset allegat. l. j. §. asstgnare. ff. de assi. lib. iuncta. l. si cũ dotẽ. §. si pater. ff. solu. ma. vbi pater p̃t diminuere ius filie ex prĩa ꝓmissiōe qua. s. dotẽ dedit marito ⁊ postea exegit insciuʒz filia dummodo tantũdẽ eidẽ relĩquat tum diminuit ⁊ sic cōcorda dicta ductorum.
¶ Vtꝝ veniāt filie qñ accepitꝓ se ⁊ suis
7
*filij. Rñ. ẜm Jo. de imo. in. c. fi. de loca. ꝙ nō ꝑ singulare dictũ Arch. ĩ. c. si q̇s suadente. xvij. q. iiij. vbi voluit q in materia cōtractuũ masculinũ nō cōcipiat fe mininũ ꝑ. l. veteribꝰ. ff. de pac. hoc. ideʒz tʒz. Guil. de suʒza. q̇ fuit doctor. Archi. ĩ le gibus. ⁊ Ray. de forli. in. l. tres fratres. ff. de pac. ⁊ Lu. de ro. consi. xxxiiij.
¶ Vtrum emphyteota possit dimittere
8
*rẽ emphyteoticā et se liberare qñ vult. Rñ. lʒz aliq̇ distinxerũt an sit obligatus rōne rei. ⁊ sic possit an rōne ꝑsone. ⁊ nō possit vt dicit do. Odoar. Tñ Ja. est cōtra tenẽs q nullo mō pōt ⁊ idẽ Pa. ĩ. c. iudicatũ de immu. ec.  q a principio est volũtatis ex postfacto est necessitatis. l. sicut. C. de act. ⁊ ob. Jtẽ  persona liter est obligatus ad pensionẽ. l. j. ⁊. ij. C. de iure cmphy. ergo tenet̃ ꝑsonaliter cũ oẽs actiones sint ꝑsonales instit. de ac. §. appellamꝰ. ⁊ sic dimittẽdo rẽ obligaretur ad pensionẽ  ꝑsonales actiones sunt affixe ossibus nostris. l. q̇s ergo. ff. de pecu.
¶ Vtrũ possit aliũ emphyteotā facere
9
*vel alteri locare. Rñ. ꝙ sic insti. locati. §. adeo  nō est ꝓprie alienatio vera. con trariũ tʒz Spe. ti. de lo. §. nũc ꝟ. cxxv. sed tu cōcorda ꝙ si tałr vult dare ĩ ẽphyteo sim. ꝙ ipse sit liber a p̃statione canonis nō pōt aliter sic locare tñ etiā ad longũ tp̃s potest scm Spec. vbi. s̃. ver. cxxiij.
¶ Vtrũ emphyteota cuiuscun etiā ec clesie possit donare aut legare meliora
10
*tiones q̃s fecit in re emphyteotica vel ipsam rem emphyieoticā sine alia solẽ nitate. Rñ. gl. in. c. fi. de lo. ꝙ sic ⁊ cōiter sequunt̃ doc. Bar. tenet verũ in emphy teota fisci. sʒz nō in emphyteota priuati in. l. fi. C. de iur. emphy. ꝑ le. ij. C. eo. Sed Bal. ĩ. l. vsufructu. ff. sol. ma. reprehẽdit Bart. ⁊ dicit eũ male intellexisse. di. l. j. quia loquit̃ quando alienat proprietatẽ ⁊ sic ius dñij. sed qñ alienat donādo vel legādo saluo iure dñico semꝑ tenet donatio vel legatum vnde dicit Pa. in d. c. fi. de locato. quod vbicũ prohibet̃ vẽditio facta commemoratione de pre cio. vt in. d. c. fi. ⁊. d. l. fi. non ĩntelligit̃ de alia alienationis specie. vt in. l. fi. C. de pred. curi. ⁊ decu. ⁊ per hoc infert quod etiam permutare pōt ⁊ sic limita. l. statuliberi. §. quintus. ff. de sta. liber. ⁊ q not. in. l. ij. C. de vsuca. pro empto. vbi te netur q nomine emptionis et venditionis intelligitur oĩs contractus. Per quẽ dominium rei transfertur. Tutius tamẽ estvt nō permutet sine cōsensu do mini propter doctores multos q̇ tenẽt q non pōt permutare. in. d. l. fina. ⁊ in d. c. potuit pignori tamẽ obligare pōt | l. tutor. §. fi. ff. de pig. act. lʒz sit tutius facere cum cōsensu domini secundũ spec. ¶ Vtrũ possit vẽdere rẽ emphyteoticā ecclesie vel meliorationes predictas. Rñ. pa. ĩ. c. fi. de loca. ꝙ sic dũmodo hāc solẽnitatem seruet. ¶ Primo q requirat prelatũ vel rectorem ecclesie qui r ecclesia. vt. vij. q. j. scire. ¶ Secundo denunciet preciũ quod offertur vere. leg. fi. C. de iure emphit. ¶ Tertio q ecclesia nō rñ dente labantur duo mẽses hec probant̃ in. d. c. fi. ¶ Quarto q nō ven dat ꝓhibitis ꝑsonis q̃s ponit gl. ibidẽ ⁊ sunt oẽs persone que nō sunt faciles cōueniri sicut capitanei ⁊ hmōi. ex quibus preiudicium posset pati ecclesiavt ff. qui satis. co. l. ij. ¶ Quinto q nō ven dat nisi vtile dñiũ sibi cōpetẽs ⁊ melioratiōes quas in re fecit. ¶ Sexto ꝙ priꝰ nō ceciderit a iure suo puta nō soluẽdo canonẽ  in. l. nemo. ff. de regu. iur. r. Nemo plus iuris in aliũ trāsferre pōt quam habet.
¶ Vtrũ p̃dicta debeat obseruare super
12
*ficiarius ecclesie qñ vult vẽdere qui est dñs superficiei qui super solo alicuius edificat domũ donando sibi cẽsum par nũ. Rñ. Bar. in. l. j. §. pe. ff. de superfi. q sic per. l. ij. C. ne rei diuine vel temploꝝ. Sed do. Card. est cōtra Ang. vero dicit ibidẽ dictũ Bar. equũ. Sed iure nō pro bari ⁊ ideo ante factũ sequendum post factũ Car. not. ẜm Bal. in aut̃. q̇ res. C. de sac. san. eccle. q qui cadit a solo cadit a superficie. arg. d. l. j.
¶ Vtrũ prefata solẽnitas sit seruanda
13
*in emphiteota ṗuati seu secularis. Rñ. q non nisi soluʒz vt requiratur dñs an emere velit meliorationes ⁊ nō vendat talibus personis quibus dñs cōmode nō possit habere ius suũ vt potentioribus et huiusmodi alias caderet a iure suo. vt in. l. fi. C. de iure emphi. ⁊ not. gl. in. d. c. fi. de loca.
¶ Vtrũ frater fratri possit alienare sine
14
*prefata solẽnitate. Rñ. Bal. in. l. voluntas. C. de fideicō. q sic qñ duo fratres habent emphyteosim paternā ecclesie etiā q vnus pōt iura sua alienare alte ri sine cōsensu ecclesie.
¶ Vtrum possit dari in dotem vide. s̃.
15
*dos. §. vij.
¶ Vtrũ debeat fieri remissio canonis. i.
16
*annue vel regularis solutiōis propter guerrā. Rñ. q lʒz sit diuersa opi. tu dic q si quātitas canōis est ita magna q si res locaret̃ de anno in annũ nō plus perciperet̃ tũc ꝓcedat opi. ꝙ fiat remis sio nō solũ ꝓpter guerrā. imo etiā propter aliā sterilitatẽ vt dicit Bal. ĩ. l. j. C. de iure emphy. ⁊ ita dicit Barto. q nō est ꝓprie cōtractus emphiteoticus. tũc qñ datur tanta quātitas sicut ꝓ locatio ne. Si vero est modicus vt cōiter fit tũc nō fiet remissio ar. l. si merces. §. vis ma ior ⁊. l. ex cōducto §. j. ⁊. l. si vno. ff. loca. nisi substātia rei penitus ledat̃ vel nisi fundus captus ab hostibus desperaret̃ posse rehaberi  tunc fiet remissio vide glo. in. d. c. fi. ⁊. l. j. C. de iu. emphi. Et idẽ dic de augmẽto rei q nō auget̃ pẽsio in casu in quo nō minuunt̃ ꝓpter eius lesionẽ ẜm Bar. in. l. j. C. eo. titulo.
17
*¶ Vtrũ fundo inũdato a flumine liberet̃ emphiteota a canone. Rñ. pa. in. d. c. fi. q sic  r deperditꝰ. l. iij. §. labeo. cũ si. ff. de acqui. pos. Jtẽ fundus mũda tus et occupatus ab hostibus equiꝑat̃ l. cũ vnꝰ. §. fi. ff. de bo. aut̃. iudi. pos. Q verũ credo qñ nō est spes recuperationis. ĩtellige si in totũ partit vel vltra di midiā. secus si sola medietas perijt:  nō liberat̃. ar. l. etiā partis. ff. devsufru. ⁊. l. qua de tota. ff. de rei vẽ. licet alij velint q. vij. partes perierint si dʒz libera ri. sed magis plʒz q dixi  ĩ dubio par tis appellatione intelligit̃ dimidia dicta. l. etiam partis.
¶ Vtrũ destructa re emphiteotica ver
18
*bi gr̃a domo ex igne fortuito si reparet̃ teneat̃ emphiteota ꝑseuerare. Rñ. scm Ric. de ma. in. l. j. C. de iu. em phy. q nō  illud r nouũ. facit q dicit bar. in. l. dāni. §. si is q̇. ff. de dā. infec. vbi vult ꝙ siq̇s obligauit se alicui hñti domuʒz in villa dare de aqua recẽti ĩ estate destructa domodestruit̃ obligatio lʒz postea re ficiat̃. Facit etiā q voluit Bar. in. l. de | pupillo. §. si quis riuos. ff. de no. oper. nun. vbi dicit q q̇ reficit de nouo facit lege. inter stipulantem. §. factam. ff. de ver. obl. Jtẽ voluit Ang. in. l. j. §. si quis edificiũ. ff. de no. ope. nun. ⁊ Bal. in. l. si vt ꝓponis. C. de nup. vbi dicit. Dictat cōstitutio ecclesie q nemo faciat fortili ciũ nouum incōsulto papa an filij possint reficere destructũ castrũ propter re bellionẽ pairis ⁊ dicit ꝙ nō ita facit. l. cum alijs. C. de cura. furio. vbi si furiosns efficit̃ sane mẽtis expirat curatoris officiũ nec reuiuiscit si postea redit in furiā sed debet sibi dari nouus. Jtẽ facit ꝙ no. doc. de. ecclesia reparata an sit eadẽ vt no. in. c. de fabrica de cōsec. di. j. in. c. proposuisti. ⁊. c. ligneis. de conse. eccle. vel alta. ⁊ in. d. §. sacrā. ⁊ ẜm istud limita omnia ista.
¶ Vtrũ emphyteota nō soluẽs canonẽ
19
*cadat a iure suo. Rñ. q si ꝑ triẽniũ nō soluit a iure cadit si est ṗuati. vt. l. ij. C. de iure emphy. si ꝟo est eccłie ꝑ biẽniũ nō soluẽs cadit ipso facto nisi celeriter soluat vt ĩ. d. c. fi. ⁊ nō r celeriter soluere. ẜm bal. in addi. spe. ti. de loca. si expectat libellũ vel requisitionẽ ẜm glo. no. in. d. c. fi. ista celeritas erit ĩ arbitrio iudicis vt cōsiderata paupertate ⁊ alijs iudicet q est valde equũ  cũ illa mo re purgat opere celeritatẽ predictā nō habeat locũ in emphyteota priuati ẜm Jo. de imo. in. l. insulā. ff. de ver. obli. et Ang. sʒz solũ ecclesie q̃ mitiꝰ agit ꝓpterea merito arbitriũ boni viri magis est sequendum in hac celeritate.
¶ Vtrũ emphyteota nō soluẽs ꝑ bien
20
*niũ vel triẽniũ cadat a iure suo. si dñs tenebat̃ sibi intāta titate vel maiori. Rñ. Paul. in. c. bona fides de deposito ꝙ nō  exceptio cōpensationis quo ad euitandā penā debẽtis soluere fit ipso iure vt est tex. no. iũcta glo. in. l. si cōstat C. de compen. vbi doc. sic determinant. ¶ Vtrũ dñs recipiendo canonẽ ab em
21
*phyteota q̇ cecidit a iure suo ꝓpter nō solutionẽ p̃iudicet sibi. Rñ. pa. in. c. fi. de loca. aut eũ expulit prĩo ⁊ petit pẽsio nẽ p̃teriti tꝑis ⁊ sic nō p̃iudicat sibi aut nō expulit ⁊ tũc aut recipit canonẽ pro tꝑe post morā cōtractā. ⁊ sic preiudicat sibi:  vr̃ per actũ contrariũ renũciasse iuri suo. c. solicitudinẽ  ap. aut recipit canonẽ pro preterito cuʒz protestatione ꝙ nō intẽdit sibi p̃iudiciale ⁊ sic nō pre iudicat aut nō fecit ꝓtestatio nẽ: sʒz simpliciter recepit⁊ in hoc fuerũt opi. Sed de subtilitate iuris dicendũ ꝙ nō p̃iudicat.  in dubio non videt̃ quis velle renũciare iuri suo. vt in. c. super hoc de renũ. ff. de ꝓbat. l. cũ de indebito. Facit gl. in. l. cũ quid. ff. si cer. pe. qui dicit ꝙ si trado magnā titatẽ pecunie dicendo tolle nō p̃sumit donatio simpłr ex hoc sed mutuũ vel depositũ. nisi. aliud appareat respectu persone. Sic in proposito. ⁊ licet gl. dicat verũ esse q recipiẽ do canonẽ p̃iudicat in priuato nō in ec clesia que habet capłm: tñ pau. vbi. s̃. dicit q nō dicit verũ  solꝰ prelatꝰ in acquirẽdo preiudicare pōt ⁊ deteriorẽ facere vide gl. xvij. q. iiij. §. pe. sẽtit Jn. in. c. ij. de dona. ⁊ doc. in. c. qm̃ de deci. ⁊ iō solus prelatꝰ recipiẽdo canonẽ sine cōsensu capituli p̃iudicat eccłie. Sʒz ad uerte hoc q Pa. ĩ. c. vt suꝑ. de re. ec. nō alie. limitat Fede. consi. clxxxiiij. qui te net ꝙ res emphyteotica reddita ad ecclesiā ꝓpter nō solutionẽ pensionis po test iterũ dari ei qui cecidit a iure suo si ne aliqua solẽnitate ⁊ causis requisitis in alienatiōe rei ecclesiastice a prelato ecclesie: sic dicẽs hoc verum. vbi prima causa cōcessionis duraret. puta  erat castrũ in feuduʒz q propter custodiam erat potiꝰ dānosum ecclesie ⁊ hmōi:  nō est noua alienatio: sʒz executio ordinationis antiq̃. sed vbi prima causa cō cessiōis cessaret. puta  ager datus ad extollendũ tractu tẽporis excultus reuertitur ad ecclesiā tũc: dari nō poterit in emphyteosim vel fendum sine debita solẽnitate ⁊ causis requisitis in alienatiōe rei eccłiastice. Et ẜm hoc videret̃ vera opinio gl. p̃dicte. Sed ꝙ nō possit dari de nouo ei qui cecidit a iure suo ꝓ pter nō solutionẽ pẽsionis qñ cessat cā ꝓpter quā fuit data ĩ emphiteosim sine | solẽnitatibus ⁊ causis req̇sitis in alienatione rei ecclesiastici nō credo Pau. qñ fit ei qui cecidit vel eius heiedibus  videt̃ tex. d. c. fi. cōtra eũ ⁊ cōsuetudo sed bene esset verũ qñ alteri  ei q̇ ceci dit vel eius heredibꝰ vellet dari vel qñ iam ecclesia per aliq tẽpus pacificam habuit possessionẽ talis rei. Et sic concorda opiniones.
¶ Queritur in quot casibus emphyteo ta cadit a iure suo. Rñ. quod in quin casibus.
¶ Primꝰ qñ negat pensionẽ dño petẽti
22
*eam ⁊ negat se emphyteotaʒz illius ẜm pet. helie. in trac. de cōtractu emphyteotico. Rō  magis debet operari contumacia expresta  tacita. l. si ita exp̃ssuʒz ff. de cōdi. ⁊ demō. sed emphyteota nō soluẽte er triẽniũ canonem res cadit in cōmissum. vt. j. dicet̃:  tacite negat dominium recognoscere ergo multofortius vbi expresse negat.
¶ Scs casus est qñ vendit sine dñi vo
23
*lũtate rem emphiteoticā ẜm eũdeʒz pe: vbi. s̃. Q limita ẜm spec. in tit. de loc. ⁊ bar. ĩ. l. sequit̃. §. itẽ labeo. ff. de vsuca. Jmo. ⁊ Cano. in. c. potuit de locaverũ si res sit tradita  si nō ẽ tradita licet vẽ dita nō cadit in cōmissuʒz etiā si eẽt tra dita tñ hac lege vt si dñs vellet emere pro tm̃dem illi emptor restitueret eam:  sic nō cadit vt not. Ange. in. l: volun tas. C. de fideicom.
¶ Quid si vẽdidit ⁊ tradidit fimpłr sʒz
24
*postea redemit. Rñ. nihilominꝰ cecidit a iure suo  ꝑ alienationẽ ius est quesitum dño ⁊ ideo sine facto suo non pōt auferri ab eodem.
¶ Sʒz pone ꝙ sunt duo dñi rei emphy
25
*teotice ⁊ vẽdidit rẽ de cōsensu vniꝰ tm̃ ⁊ nō alteriꝰ. Rñ. ꝙ cadit solũ ꝓ parte illius  nō plus puniri debet  delique rit. l. heres. ff. de his qui. vt indig.
¶ Tertiꝰ casus est qñ res emphyteoti
26
*ca est data pro se et suis filijs nepotibꝰ ⁊ heredibꝰ. tũc si filiꝰ vel nepos refutat hereditatẽ cadit  eā nō pōt habere vt no. bar. in. l. vt turisiurādi. §. si liberi. ff. de ope. lib. secꝰ si nō poneret̃ verbum ⁊ heredibꝰ  sic refutata hereditate nō caderet  cōfessio in primo casu requirit vtrũ vt. s. fit filiꝰ vel nepos ⁊ heres vt in aut̃. de nō ali. §. emphyt̃eosi ⁊ ideo feuda q̃ trāseunt ad filios vt filios ita si heredes sint dicunt̃ venire hereditatis petitione. vt in. l. itẽ vidẽdum est. ff. de pet. here.
¶ Quartꝰ casus est qñ q̇s accepit em
27
*phyteosim ꝓ se ⁊ suis filijs ⁊ moriturũ nec filijs legitimis relictis solũ natura libꝰ  reuertit̃ ad dñm q limito scm Bar. in. l. ex facto. §. si quis rogatus. ff. ad tre. verum qñ emphyteosis est data ab ecclesia:  presumendum est q de illegitimis non cogitauit. sed qñ data est a priuato emphyteosis sic veniet ad illegitimos in tali casu. Et sic intellige limita Specu.
¶ Quintꝰ casus est qñ emphyteota nō
28
*soluit canonem de quo dic. vt. s̃. §. xix.
¶ Quid si sunt plures heredes et oẽs p̃ter vnũ soluerũt pẽsionẽ. Rñ. gl. in. d.
29
*c. fi. ꝙ nō cadũt si soluerũt totā. secus si non totā quia caderent omnes et ideo soluāt totam ⁊ postea agant contra nō soluentem.
¶ Vtrũ heres ignorās rẽ emphyteoti
30
*cā ⁊ nō soluẽs cadat. Rñ. gl. in. l. ij. C. de iur. emphy. ⁊ bar. ibidẽ ⁊ gl. ⁊ Dy. in. l. cũ filius §. in hanc. ff. de ver. ob. q cadit sed restituitur de equitate idem dic de minore q̇ nō soluit per. l. fi. C. in qui. cau. in integ. resti. non est neces.
¶ Quid si dñs sit mortuus ⁊ hereditas
31
*iacet per triennium in quo emphyteota non soluit. Rñ. q non poterit expelli ne cadit vt patet per predicta. Additio hoc tʒz Alb. in. l. iiij. ff. de dā. in fe: ⁊ bal. in. l. ij. C. e. ẜm Jo. an. in addi. ad spe. vbi. s̃. cũ ipso spe. tenet q cadit nisi deponat in extra formā. l. ij. C. e. ⁊. l. ac ceptam. C. de vsur. ⁊ hoc tutius.
¶ Vtrum filia priuetur emphyteosi qñ instituta est in certa re heres ⁊ iussa est esse contentam q non possit de bonis
32
*suis plus petere. Rñ. bar. in. d. §. si liberi q non quia. d. verba debent intelligi ꝙ nō possit peti plus iure heredita|rio sed non iure emphiteotico vel vt pa tronus ⁊ posito ꝙ pater ex dispositione sua posset filiaʒz priuare ab emphiteosi tamẽ illa verba non important. Jdẽ dic ꝙ per talia verba non priuatur q̇n possit petere dotẽ maternā ẜm eundẽ bar. etiam si bona sibi a patre relicta sint vl tra legitimā  bona intelligunt̃ dedu cto ere alieno ⁊ es alienum est dos ⁊ similiter res emphiteotica.
¶ Vtrũ tutor pupilli qui habet emphi
33
*teosim ab eo non soluẽdo ꝑ quinquenniũ cadat. Rñ. ꝙ sic  iste tutor debuit exigere a seipso. l. si pupilli. ff. de nego. gest. ẜm petrum vbi. s̃.
¶ Vtrum laudemium sit soluendũ quā
34
*do res emphiteotica transit ad alium emphiteotam. Rñ. ꝙ sic ⁊ non debet exercere quinquagesimā parteʒz precij rei emphiteotice. l. fi. C. de iure emphi. sed de consuetudine est. xxx. pars ẜm Host. qua seruanda est. Fallit hoc ẜʒz pet. vbi s̃. in quatuor casibus in quibus non debetur.
¶ Primus quando heres ratione here
35
*ditatis emphiteosim adijt ẜm Pet. vbi s̃. quia dñs propter laborẽ habet laude mium quia laborat mittẽdo nouũ emphiteotam in possessionẽ sʒz in additione hereditatis non requirit̃ talis labor cũ heres possit adire propria autoritate vt in aut̃. de here. ⁊ fal. §. in omnibus. Quidaʒz tenẽt cōtrarium ꝑ. l. fi. C. de iu. emphi. vbi pʒz ꝙ cũ quis de nouo adipi scit̃ possessionẽ rei emphiteotice tenet̃ ad laudemium sʒz in additione hereditatis ẽ sic. l. cũ hr̃des. in prin. ff. de acq̇. possessione ergo debet̃. Jtẽ pʒz  ꝑ alienationẽ debet̃ laudemiũ sʒz additio hr̃ditatis ẽ alienatio  ꝑ eā trāsfert̃ dñiũ ergo debet̃. Sed primũ credo veriꝰ nisi consuetudo sit in contrarium.
¶ Sed q̇d si emphiteota donauit rem
36
*emphiteoticā. Rñ. pe. qui. s̃. ꝙ debetur laudemiũ  magis fauẽdũ ẽ illi qui rẽ habuit titulo oneroso sicut q̇ emit  q̇ titulo lucratiuo. Et ideo sicut primꝰ dʒz. sic ⁊ iste ⁊ ꝙ primꝰ debeat hr̃e in. l. fi. C. de iure. emphi. Jtẽ  legatũ ⁊ donatio equiparantur sed ex legato debet̃. l. his qui. ff. de leg. iij. ergo ⁊ donatarius nec obstat quod emphiteota. potest donare sine voluntate domini quia hoc conces so non sequitur ꝙ non debeatur laudemium. contrarium tenet Spec. ti. de locato. s. ꝙ non tenetur.
¶ Secundus casus est quando res em
37
*phiteotica fuit vendita ⁊ tradita post retradita fuit ex antiqua causa secus si fuisset retradita ex noua quia isto retra ditio esset similis priori traditio in qua fuit vendita. Jtem ad multitudinẽ traditionum sequitur multitudo laudemiorum. l. quicun. C. de ser. fug. Jntellige ex noua causa. secus in antiqua  non videtur alia traditio sed prima.
¶ Tertius casus est quando plures ha
38
*bentes rem emphiteoticam communẽ diuidunt eam inter se quia cum hoc possint facere domino irrequisito vt no. Bar. in. l. voluntas. C. de fideicom. Ratio quia causa propter quam prohibetur alienari in extraneum est quia extraneus non habet necesse recognoscere dominum vt no. in. d. l. fi. que causa cessat quando vendit alteri emphiteote socio suo. ⁊ ideo non debet̃ laudemiũ ẜm Guil. ⁊ bar. ꝑ. l. per diuersas. C. mā. quia ista est alienatio necessaria. Alij te nent ꝙ debetur quia ante diuisionem nullus est dominus istius partis magis  illius sed post diuisionem quilibet est dñs partis sue. ff. de lega. ij. l. me uius. §. duorum ergo videtur alienatio sed tu tene primam opi. Bar. quam no. in. l. ⁊ ideo. ff. de condi. fur. nisi consuetudo fit in contrarium.
¶ Quartꝰ casus qñ q̇s vẽdit sed re inte
39
*gra dicessum est a vẽditiōe  dñs non hʒz mittere nouũ ẽphiteotā in possessio nẽ. Sʒz tñ pe. vbi. s̃. t ꝙ debet̃.  ꝑ euʒz nō stetit ideo ꝑinde est ac si misisset. q credo verũ de rigote iuris. Secus de eq̇ tate Additio adde. v. casum quādo alie natio est necessaria vt puta quia pater dotat filiam nō hñs aliā ẜm bar. in. l. ⁊ ideo. ff. de ↄdi. fur. nā solũ soluit̃ laudemium qñ alienatio est voluntaria.
¶ Vtrũ emphiteota cadẽs a iure suo ꝑ
40
*dat meliorationes quas fecit in re. Rñ. pau. in. d. c. fi. ꝙ sic. x. q. ij. hoc ius. ⁊ ĩ. d. l. ij. C. de iure emphi.
¶ Vtrũ emphiteota cadat ex deteriora
41
*tione rei facta ab ipso. Rñ. pe. vbi. s̃. ꝙ sic per tex. aut̃. q̇ rẽ. C. de sac. san. ec.  cā fina. cessante cessat effectus. l. adigere. ff. de iure pat. §. uis sed cā finalis est melioratio vt. l. fi. C. de iu. emphi. iō cadit  frangenti fidẽ fides frangatur ei deʒz additio limitat Bal. hoc in. d. aut̃. verũ si deterioratio sit notabilis titatis ⁊. ij. q. sit ad perpetuam deterioratio nem fundi vt esset in vinea q̇ nō putat̃. vel quando arbores inciduntur. secus si solum ad deteriorationem fructuum vt si ager nō collatur ⁊. iij. ꝙ talis deterioratio procedat ex dolo vel lata culpa vel leui alias non.
¶ Vtrũ dñs possit ꝓpterea autoritate
42
*expellere emphiteotā. Rñ. pa. in. d. c. fi. dicit Cy. post Accur. ꝙ non potest quia emphiteota hʒz ius in re vt in. l. j. ff. si ager. vecti. ⁊ ideo ꝓpria autoritate non debet expelli facit. l. creditores. C. de pi gno. hec opi. est tutior.
¶ Vtrum res ecclesie possit dari in em
43
*phiteosim. Rñ. vt. s̃. alienatio in prin.
Emptio

Emptio

⁊ vẽditio est alienatio quedam que dñium ⁊ possessio rei vendite transfertur per traditioneʒz ipsius domini vel si non est dominus vsucapiendi conditio in ementem pro ipsa soluto precio.

De contentis in hoc. §. ⁊ in quo dif ferat emptio a permutatione not. Bar. in. l. j. ⁊. ij. C. de rerum permuta. ⁊ quia requiritur merces ⁊ precium ad valeat pro vno nummo facta no. Bar. ꝙ sic in l. nō ideo. C. de here. insti. ⁊ an vbicũ fit mentio precij vel estimationis presu matur emptio not. Bald. ꝙ sic in. l. ex cō uentione. C. de pac. ĩ. l. causa dotẽ. C. de iure dot. q est verum si constet. de verbo emit. vel vendit vt ibi.
¶ An autem veniat sub nomine vendi
1
*tionis omnis alienatio Bal. in. l. volun tas. C. de fideic. tenet ꝙ nō licet in principio iuris ciuilis veniret vt patet ꝑ. l. statuliberi. §. quintꝰ. ff. de sta. li. vide ꝙ dixi. s̃. emphiteosim §. x. aduerte hic ꝙ emptio ⁊ vẽditio tribꝰ modis ꝑficit̃ vt no. gl. insti. de emp. ⁊ vẽ. in ṗnc. ¶ Prĩo quo ad hoc vt nō possit discedi ab altera partiũ sit per cōuẽtionem etiam con ditionalẽ. ¶ Secundo quātum ad peri culum q transit ad emptorem fit pure vt. j. §. ix. ¶ Tertio quo ad translationẽ dominij vel vsucapiendi conditionem fit tradendo rem venditam. §. vendite. insti. de rerum diui. l. clauibus. ff. de cō trahen. emptio.
¶ Emptio ⁊ vẽditio nō aliter facit rem
2
*emptoris nisi vt p̃cium solutũ sit aut sa tis eo noĩe factũ vel ałr fidẽ de p̃cio ha buerit venditor ⁊ tradat̃ res vt. l. quod vendidit. ff. de ↄ̃hen. emp. nec pōt esse emptio sine precio. s. pecunie numerate vt insti. de emp. ⁊ vẽ. §. item preciũ. vbi aliud ꝓ alio dat̃ ꝑmutatio est nō vẽditio. ff. de contrahen. emp. l. j.
¶ Sed nunq̇d tradẽdo rẽ venditor vi
3
*deat̃ fidem habere de p̃cio. Rñ. gl. ĩ. d. l. q vendidi ꝙ sic nisi forte emptor dice bat pecuniā habere ad manꝰ cũ nō haberet ⁊ sic tradidit vt. ff. de pig. act. l. fi. qñ. Similiter hʒz fidem de p̃cio si dedit diem solutionis emptori. ar. l. ad solutionem. C. de re iudi.
¶ Vtrũ q̇libet qui pōt vẽdere possit fi
4
*dẽ habere de p̃cio vt tradẽdo rem emptori trāfferat in eum dñium. Rñ. ꝙ nō ꝓcurator fisci ecclesie ⁊ minoris vt not. bar. in. l. a diuo pio. §. sʒz si emptor. ff. de re iudi. ⁊ Cy. ĩ. l. in ciuile. C. de rei ven. ⁊ est tex. iuncta gl. in. l. si procurator fisci. ff. de iure fisci. not. Pau. in. c. cum olim el. j. de offic. delega.
¶ Vtrum vendẽs possessionẽ vel domũ
5
*⁊ hmōi ⁊ quia emptor non hʒz p̃ciũ tradit eam cum pacto ꝙ donec sibi soluerit precium vult sibi soluat pensionem debitā de ea re sed precio soluto nihil ampliꝰ vult licite possit facere. Rñ. ꝙ sic tex. ⁊ in. l. curabit. C. de ac. empt. ⁊ vẽ. et ẜm Aʒzo. in gl. Bal. ⁊ Bar. ibidem. ⁊ Sa li. ⁊ Ang. in. l. iulianus. ff. de act. emp. ⁊ | Jo. de anna. in. c. conquestus de vsur. lʒz etiā de iure canonũ. ⁊ factt gl. in. c. con questꝰ. quā cōiter sequunt̃ doc. de vsur. nec ob. ꝙ loquit̃ de eo q̇ est ĩ mora post terminum  sic in mora pōt cōstitui a ṗncipio ⁊ lʒz aliqui theologi ⁊ legiste vt butri. ĩ. d. l. curabit dicāt vsurarium qñ solũ ꝑcipit fructũ  nō soluit secus qñ de pecunia sua lucratus fuisset vel ex ea aliquam vtilitatẽ fecisset  tunc hʒz locuʒz prima opi. tñ mihi vr̃ ꝙ simplici ter prima opi. sit vera  nihil iniustuʒz facio si nolo tibi dare possessionẽ meaʒz vt fructus tuos facias nisi dederis mi hi precium etiam si illud volebam seruare in capsa.
¶ Que non possunt vendi. Rñ. multa.
6
*¶ Primo spũalia ⁊ de hoc vide. j. simo nia. ¶ Sco liber homo dic vt. j. seruitus. §. primo. ¶ Tertio illa quoꝝ vsus est solũ malus vt. s̃. ars. ¶ Quarto res aliena de quo vide in gl. l. rẽ alienā. ff. de ↄ̃hẽ. emp. qũo aũt teneat̃ q̇ emit vi de. j. restitutio primo in verbo emens. ¶ Quinto res pupilli nō pñt emi a tutore. l. cũ ipse. C. de ↄ̃hen. emp. ⁊ vẽ. hec no. l. si in emptione. ff. de cōtrahẽ. emp. ¶ Quo p̃cio possunt vẽdi vel emi res.
7
*Rñ. ꝙ lʒz varie fuerint opi. tam legistarũ in. l. j. C. de epis. audi.  cano. in. c. j. ⁊. c. cum dilecti de emp. ⁊ vendi. tamen saluo meliori iudicio ẜm ꝙ colligo ex dictis Sco. in. iiij. di. xv. dico ꝙ res tan tum vendi. potest tum emptorem inuenit ex ecōtrario emi pōt tum vendi torem inuenit dummodo hec quatuor concurrant. ¶ Primũ scientia. s. ꝙ nulla sit deceptio ex parte alteriꝰ sed quilibet ipsorũ agnoscat rẽ ⁊ eius qualitatem ⁊ valorẽ. Facit gl. pe. ĩ. l. mortis cā capłi. ff. de dona. cā mor. ¶ Scm liber tas volũtatis. s. ꝙ nō faciat ex tali neces sitate que excludat rōnẽ volũtarij qũo aũt possit ꝑpendi ꝙ nō stat voluntarie ↄsidera si talis res ꝑtinet ad necessitatẽ vite sicut sunt granũ medicine vinũ vestes domus ⁊ hmōi sine q̇bꝰ viuere q̇s nō pōt.  talia nō pñt vẽdi. ad libi tũ sʒz iustũ p̃ciũ dʒz taxari attẽdit̃ etiā ꝙ nō fit libera volũtate qñ quis vendere vel emere vult tali p̃cio propter euitan dũ notabile ⁊ enorme dānum. nam qñ quis nisi vẽderet tali pretio vel emeret esset incursurus puta amissionẽ maioris ꝑtis. suoruʒz bonoꝝ vel notabiliorẽ certe ista necessitas ⁊ omnis timor q̃ ca dit incōstanteʒz excludit libertatem vo lũtatis ẜm no. in. c. cũ locũ despō. et in c. abbas q me. cā. Secꝰ in minori metu nā dicit Saly. in aut̃. ad hec. C. de vsu. q est cōtra caritatem addere afflictionem afflicto. quod non licet. l. diuꝰ. ff. de of. presi. ¶ Tertiũ ꝙ sit prudẽs  magna mentis leuitas redderet cōtra ctũ illicitũ. ¶ Quartum ꝙ ille qui vendit vel emit plus debito possit donare ar. c. ij. de dona. si vero hec quatuor non concurrunt tunc nō licet emere vel ven dere nisi iusto pretio ⁊ scienter notabiliter plus vendens vel minus emens peccat mortaliter ⁊ tenetur ad restitutionem q quidem p̃tium debet attendi ẜm cōem estimationẽ vt dicit. l. pretia. ff. ad. l. fal. no. gl. in. c. hoc ius. x. q. ij. ⁊ eam sequunt̃ cōiter doc. Qũo aũt ista extimatio debet fieri qñ non est cōitas talis commertij dico ꝙ pensatis rarita te laboribꝰ ⁊ ꝑiculis iudicio boni mer catoris determinabitur  alia regula nō potest dari ⁊ hoc in re mobili. Jn im mobili vero extimatur ẜm fructus. ẜm gl. ⁊ Bar. in. l. ij. C. de rescin. ven. quẽ se quuntur communiter doc. ⁊ tali pretio deberet vẽdi ⁊ emi de hoc vide. j. Extimatio. §. j. cũ seq. Si tamen predicta cō currāt crede siłr vt mobiles emi posse ⁊ vendi. ⁊ no. ꝙ quo ad valorem attẽ di debet tẽpus cōtractus emptiōis vt in d. c. cum dilecti. ⁊. d. l. ij. C. de rescin. vẽ. nisi sit dubiuʒz an tꝑe solutionis sit plꝰ valitura ẜm ꝙ dicam. j. vsura. j. §. xxxiij. aduerte tamẽ predicta non habere locum quando plus venditur ratione tẽ poris quia precium nō soluitur  licet foret sciens ⁊ volẽs tamen non excusa ret vsurā vt plenius. j. vsura. j. §. lviij. di cit̃ vide etiā q dico. s̃. dolꝰ. §. ix. Limita etiā p̃dicta nisi in casu de quo. j. §. x | ¶ Vtrũ vẽditor teneat̃ dicere defectus
8
*secretos emẽti. Rñ. vt colligo ex dictis ꝑ Ange. in leg. si quis cum aliter. ff. de ver. ob. ⁊ Pau. in. c. iniustũ de reꝝ permu. cum distinctiōe ꝙ aut si sciret. nullo modo emeret puta quia equus habet defectum talẽ ꝙ potius staret sine equo ⁊ tunc nullo modo licet celare. Si vero emeret licet nō ita libenter tunc si nullũ periculũ immineat vel dānũ em ptori ⁊ res nō vendatur vltra iustũ pre ciũ attento defectu la tẽte. ⁊ emptor sit industrius nō tenet̃ ei reuelare nec pec cat nō reuelādo quādo solũ facit vt iustũ habeat preciũ ⁊ q dico de defectu intellige de mistura alterius rei vt pu ta vino liphato speciebus quibꝰ immi scetur aliud  extimet̃ si aũt imminet periculũ vel dānũ emptori seu alteri te net̃ manifestare aliter teneret̃ ad resti tutionẽ dāni si accideret ar. l. in rebus .§. itẽ qui sciẽs. ff. cōmo. ⁊. l. iulianus. ff. de acti. emp. aduerte tamẽ ꝙ si vendẽs intẽdit vendere vnā rẽ. ⁊ emens inten dit emere aliā in substantia non valet venditio vt si vendens intendit vnum agrum vendere ⁊ emens aliũ emere. l. in venditionibꝰ. ff. de cōtrahẽ. em. Jdẽ dic in materia vt si vẽdat̃ auricalcum pro auro. d. l. in venditiōibus. Jdẽ dic in qualitate substātiali puta in domo q̃ est cōbusta. l. qui tñ. ff. de contrahen. emp. Secus in qualitate accidẽtali vt puta in agro sterili quem credit vberẽ. xxix. q. j. §. his ita respondet̃. Fraudās ꝟo ĩ titate puta in falsa mẽsuratiōe vt faciunt tabernarij qui non implent mensuras vel in numeratione ⁊ huius modi lʒz teneat venditio tamen tenetur restituere nec consuetudo excusat eum. ¶ Vtrũ liceat vendere rem ẜm ꝙ ven
9
*dens eam sibi existimat vtilem uis emens nō libere emat. Rñ. ꝙ sic si ex ta li venditione tale dānũ incurrat tuʒz plus vendit vel quando talem affectio nem ad rem habet  potius vellet eaʒz sibi dimitti ꝙ tali precio emi nisi fit in tali habundantia ꝙ gratis teneat̃ pro ximo subuenire ↄcor. Tho. ij. ij. q. lxxvij. sed nō liceret vendere tātũ plus tum erit vtilis emẽti.  sic herba medicina lis valeret. c. ducatos ẜm scho. vbi. s̃.
¶ Vtrũ liceat carius vendere rem que
10
*immutata vẽdit̃ ĩ eodẽ loco quā sit em pta vide. j. negocium. §. iij.
¶ Ad quẽ ꝑtinet periculũ rei vẽdite si
11
*aliud in pacto specialiter non est dedu ctum Rñ. vt colligo exaʒzo. ⁊ gof. ꝙ aut vẽditio est cōditionalis ⁊ tũc ante euẽtũ cōditiōis periculũ perẽptiōis pertinet advẽditorẽ sʒz deterioratiōis ad em ptorẽ vt in. l. necessario sciẽdũ. §. si pendẽte. ff. de ꝑic. ⁊ cō. rei vẽ. similiter si vẽ ditio fit in scriptis ꝙ donec scriptura ꝑficiat̃ periculũ est venditoris. l. cōtra ctus. C. de fi. instr. limito hoc veꝝ quan do cōuenerũt vt nō valeat ante scriptura sit facta. secus si simpliciter sit fa ctus cōtractus postea faciũt scripturā Jdẽ dic quādo venditio fit in genere puta asini  genꝰ nō pōt perire. l. ĩ rōne. §. veꝝ ẽ aũt. ff. ad. l. fal. sʒz secꝰ eẽt qñ genꝰ eẽt determinatũ puta ad asinos quos habeo ꝟbi gratia vẽdo tibi vnũ de seruis meis vel asinis ⁊ hmōi. si oĩs pereũt vẽditor est liberatꝰ sicut in lega to. d. l. in rōne. §. incerti. hosti. tamen vi det̃ tenere ꝙ emptor poterit repetere p̃ciũ quasi sine cā sit apud venditorẽ. se cus in legato  p̃ciũ rei legate nō est le gatũ⁊ ideo si perijt res legata aliud nō debet̃ sʒz mihi videt̃ ꝙ nec etiā p̃ciũ po terit emptor repetere in casu isto nec ex cipere vt nō soluat nisi vẽditor fuisset ĩ mora  p̃ciũ nō est nisi cũ causa. s. emptionis ⁊ idẽ dico sicut quādo aliquid alternatiue emit̃ puta ticiꝰ aut Seius si ticius perijt peribit vẽditori ⁊ seius erit in obligatione soluʒz si vero ambo sic venditor liber erit ⁊ peribit seiꝰ em ptori q̇ solus remanserat facit. l. si ĩ em ptione. §. pe. ff. de cōtrahen. em. aut vẽditio fit pure. i. sine cōditiōe ⁊ sine scriptis ⁊ de re certa siue in specie ⁊ tũc ẜʒz gl. in. l. j. ff. de peri. ⁊ co. re. ven. dic ꝙ in vino ⁊ ceteris q̃ degustationem requirunt etiam ante degustationem periculum est emptoris. Si vero venditur | nō in specie sed ad mensuraʒz periculũ est vẽditoris donec fit mensuratũ ⁊ ibi multas diuersitates poteris videre sʒz istud sufficit tibi confessori. Similiter si non exigit degustatione periculũ ẽ em ptoris excepto casu publicatiōis quia si publicet̃ ante traditionẽ vł post ꝓpt̃ maleficiũ venditoris periculũ erit ipsiꝰ vẽditoris. l. fundus. ff. loc. ⁊ ibi gl. simi liter per peccatũ. Morā dolũ vel culpā periculũ est vẽditoris puta  pactum fuit vt teneret̃. Jteʒz si fuit ĩ mora tradẽ di rẽ si vero tā emptor  venditor fuerunt ĩ mora posterior mora p̃ponderat prime ⁊ illi nocebit qͦ ad periculũ. Limita nisi posterioris more primꝰ moro sus fuerit causa  sic nō nocebit posteriori casus est iũcta gl. ĩ. l. si ꝑ emptoreʒz in fi. de act. emp. ⁊ ven. q no. idẽ dic si vẽditor fuit in dolo vel culpa lata seu leui ꝑditiōis rei vẽdite ꝙ periculum erit suũ sicut in cōmodato ⁊ deposito. Et idẽ dic de deterioratione seu melio ratiōe rei vendite q pertinet ad ẽptorẽ quando res est vendito in specie ẜm legistas sine numero ẜʒz logicos q idẽ est secus in fructibꝰ rei vẽdite qui pertinẽt ad vẽditorẽ donet perfecta sit vẽ ditio nisi vẽditor sit in culpa. d. l. curabit nec ob. l. tructꝰ post. ⁊. l. pe. C. de ac. emp. ⁊ ven. quia loquũtur in ꝑfecta vẽditione quam voco perfectam quo ad hoc quando precium est solutum vt ha bita fides de precio vt not. in glo. l. j. C. de ꝑi. ⁊ cō rei ven. lʒz alias sit perfecta quando res est tradita. ff. de act. emp. ⁊ ven. l. si quis alienam rem.
¶ Vtrum emptũ de aliena pecunia sit
12
*emẽtis. Rñ. ꝙ sic si noĩe suo emit. l. si ex ea. C. de rei vẽ. fallit in ẽpto ex pecunia ecclesie. xij. q. iij. c. j. ⁊. ij. ⁊. q. v. fixuʒz. Q adeo est verum  si clericus habẽs pe cuniā de p̃benda emerit predium amplius non poterit illũ dare intuitu pie tatis lʒz pecuniam potuisset dare  sta tim prediũ fit ecclessie siue emerit noĩe eccłe sĩue suo siue alieno. ca. j. de pecu. cle. ⁊ c. inquirẽdum. Similiter dic ĩ em pto de pecunia pupilli vel minoris a tutore vel procuratore  minor sibi vẽ dicare pōt. l. ij. quādo ex fact. tuto. Jdẽ dic de ẽpto expecunia militis. C. de rei vẽ. l. fi. vt ꝓponis. Siłr dic ĩ ẽpto a ma rito vł vxore de pecunia sibi ab altero eoꝝ donata si efficiatur nō soluẽdo qui donũ accepit. l. vxor marito. ff. de dona. ĩter vi. ⁊ vx. hec limita qñ pecunia non fuit alteri mixta  si fuisset mixta trāsi ret ĩ dominiũ etiā furis. l. si alieni nũmi. ff. de solutio. ⁊ sic non esset ecclesie vel prefatorum.
¶ Qũo pōt pr̃ vendere filium ⁊ qũo li
13
*ber hō pōt vẽdi vide. j. seruitus. §. j.
¶ Quid si res vẽdat̃ duobꝰ. Rñ. ꝙ po
14
*tior est secũdus si res tradat̃ sibi vłpri mus si ṗmo sibi detur ⁊ idẽ in donatio ne. l. quotiẽs. C. de reivẽdi. nisi primus emisset nomine ecclesie speciale est in hoc vt dominiũ acquiratur sine traditione ar. c. ex literis de consue. ⁊ expres se. C. de sa. san. eccle. l. vt inter diuinum publicũ etiā si secũdus emisset ⁊ ipse nomine eccłie quia preferretur ṗmus ff. de procu. l. in cause sed vẽditior tenet̃ crimine falsi. vt patet. ff. ad. l. corne. de fal. l. q̇ duobꝰ. Si vero ꝑmutauit aut al teri in solutũ dederit vel aliter distraxerit post eaʒz obligauerat tenetur cri mine stelionatus vt. l. ij. ff. de cri. steł.
¶ Vtrũ vẽdẽs vinũ q̇ nihil dixit de ex
15
*peditiōe vasoꝝ possit illud euacuare ĩ terra si emptor nō euacuat. Rñ. ꝙ sic si vindemia superueniat vel si vẽditor est mercator qui solet vẽdere ⁊ emere. ff. de ꝑi. ⁊ co. re. vẽ. l. j. §. pe. ẜʒz. gofre. vnde tu dic ẜʒz host. ꝙ si indiget vasis ⁊ eo āmo nito nō vult potest coram testibus vinũ mẽsurare ⁊ effundere. Quod limito nisi emptor sit in tali necessitate ꝙ vẽditor teneat̃ ei subuenire ex debito.
¶ Vtrũ vẽditor teneat̃ de euictiōe em
16
*ptori. Rñ. ẜm gl. ⁊ Pau. in. c. si vẽditori de emp. ⁊ vẽ. ꝙ sic: nisi in tribꝰ casibꝰ. ¶ Primus si in principio litis vel ad mnus post litem contestatam non denunciauit venditori vt eum de fenderet vt. C. de euic. l. emptor fundi. ⁊. l. auctore et. ff. eo. l. si rem. §. fi.
¶ Sed quid si sciebat litẽ motam venditor. Rñ. bar. ĩ. l. denũciasse. ff.  adul. videt̃ sentire ꝙ etiaʒz teneatur denunciare. Rō ẜʒz eũ  quando denunciatio requiritur ad aliquod faciendumvt in casu isto tunc nō sufficit sibi scientia so la vt. d. l. denunciasse. Secus esset quā do denũciatio requiritur ad simpliceʒz scientiā habendam  vcʒz vt regula q̇ certus est de reg. iur. li. vj. ⁊. l. j. ff. de act. emp. ⁊ vẽ gl. tamẽ ⁊ Cy. in. d. l. emptor ⁊ Dy. in dicta regula qui certus tenẽt ꝙ nō tenetur denunciare ⁊ multi alij tamẽ tutius est ꝙ denunciet ꝑ. l. si cōtrouersia in ver. autori. hr̃ diue eius enun cia. C. de eui. ⁊ sic denũciatio importat nō simpliciter iudicare sʒz per officialẽ facere ei notuʒz sitem motam vt veniat ad defendendum.
¶ Secundus casus quando emptor ci
18
*tatus cōtumaciter abfuit tempore sentẽtie  vr̃ cōdẽnatꝰ ꝓpter suā cōtuma ciaʒz. d. l. ẽptor. ⁊. ff. de euic. l. si ideo. j. respōso. Jdẽ si venditore absente non ap pellauit a snĩa. l. herẽnius. ff. de euic.
¶ Tertius qñ per iniuriā sentẽtia lata
19
*fuit ↄtra emptorem. d. l. emptor  iniu ria q̃ fit emptori non contingit venditorẽ. l. si ꝑ imprudẽtiā in prin. ff.  euic. Jdeʒz dic si per vio entiā extraiudiciali ter auferat̃. d. l. si per ⁊. §. de euic. l. fi. ẽt si notarius posuit ꝙ obligat se defendere de iure ⁊ de facto  ill de facto ĩtelligitur si lis moueatur de facto non de iure ẜm panor. vbi. s̃. quiaviolentia extraiudicialis nō venit ẜm naturam ↄ̃ctus de quo dic vt no. per Bar. in. l. sti pulatio ista. ff. de verb. ob.
¶ Addo quartũ casuʒz qñ ẽptor cōpro
20
*misit ⁊ cōtrariā sententiā reportauit. l. si dictũ. §. si in arbitriũ ↄpromisero. ff.  eui. ĩtellige hoc veꝝ si volũtarie ↄpromisit  secus si coactus. s. vel a statuto ꝙ sic vult vt inter consanguineos ↄpro mittat̃ ⁊ hoĩ denunciauit venditori ẜʒz bar. in. d. §. si in arbitrum. ⁊ bal. in. l. j. C. de peri. et co. rei. ven. ¶ Quintus casus qñ emptor potuit vsucapere ⁊ non vsucepit. di. l. si dictum. §. si cum posset. ¶ Sextus casus si rẽ alienam scienter emit nisi de euictione specialiter sibi ca uerit. l. si fundũ. C. de euic. ¶ Septimꝰ si aliquid casuale cōtingat. C. eo. de leg. l. fi. de re. eccle. nō alie. c. ad nostram.
¶ Octauus si vẽdidit nō sua voluntate sʒz necessitate vt in gl. j. l. emptore de eui. vide alios casus ꝑ host. ĩ sum. e. ti. ¶ Quid si fecit pactũ vẽditor ꝙ nōvult
12
*teneri de euictiōe. Rñ. nihilominꝰ tene bitur ad preciũ re euic. l. exempto. ĩ fi. ff. de ac. emp. q limitat Lud.  ro. ĩ no. qñ pactũ fit ĩ genere. s. a quocũ euin catur secꝰ si specificat̃ ꝑsona vel cāvna:  tũc etiā nō tenebit̃ ad p̃ciũ casus ẽ. ĩ l. q̇ libertatis ĩ ṗn. ff.  eui. ⁊ ibi gl.  hoc. ¶ Sed tum tenet̃ vẽditor emptori re empta euicta in casibꝰ in quibꝰ tenet̃ 
22
*euictiōe. Rñ. ꝙ in simpluʒz tm̃ ⁊ si fuit ĩ vendẽdo tenet̃ etiā ad interesse in foro tamen cōtentioso in rebus preciosis ar bitrio iudicis cogitur duplum promit tere aliter cōdemnabitur in duplũ precij cōuẽti. ff. de euic. l. ij. ⁊. l. emptori.
¶ Vtrũ venditor teneat̃ ad oẽs expen
23
*sas quas emptor fecit in iudicio  euʒz nō defenditv ẽditor post sibi hoc denũciauit. Rñ. pau vbi. s̃. ꝙ sic siue obtinuerit siue nō vt ĩ. l. j. C.  euic. ⁊. l. vẽditores. ff. de ꝟ. ob. ⁊ vtrobi per bar. secus si non denunciasset venditori litem motam.
¶ Vtrũ emens domũ ꝓ centũ in q̃ post
24
*ea inuenit thesaurũ valentem ducenta teneat̃. Rñ. lud.  Ro. tenet ꝙ sic ⁊ dicit se cōsuluisse ⁊ obtinuisse in curia ꝙ in hoc habet locũ remediũ. c. cũ cā  ẽp. ⁊ vẽ. l. ꝙ rescĩdatur ↄ̃ctus vel restituatur plus sʒz ↄ̃triũ de iure ẽ veriꝰ. s. ꝙ non te neat̃ rō  thesaurꝰ est res mobilis abscōdita ab ignotis dñis tꝑe vetustiore vt. l. vnica. C.  thesauris. ergo dominꝰ nullꝰ erat ipsiꝰ vt casus ẽ ĩ. d. l. j. ⁊. l. nũ. §. thesaurꝰ. ff.  acq̇. re. do. Sic ergo remanebimꝰ in dispōne iuris ↄmunis vt fit dñi soli si data opera vel a casu in uenit in suo vel si data opera in alieno solo erit dñi soli si ꝟo a casu erit medie tas dñi soli alia ĩuẽtoris vt ĩ. d. l. vnica | cũ ergo iste emptor sit dñs soli erit suꝰ de hoc casus est in. l. a tutore iũcta glo. ff. rei vẽ. vbi pecunia inuẽta per modũ thesauri cedit emptori. Secus si nō eẽt per modũ thesaurivt mutata ab aliquo in muro vt dicit tex. in. d. §. thesaurus  tũc nō esset emptoris nec ob. ꝙ vẽdi tor nō vendit thesaurũ  concedo: sed stamus in dispositiōe iuris cōmunis vt cedat dño soli. ⁊ hoc habeo ꝓ indubita to si emptor nihil sciebat  thesauro sʒz si sciebat ⁊ propterea emit tũc videt̃ du biũ. Nicolaus tñ de lira suꝑ Mathei. xiij. ĩ illa parabola de thesauro. ⁊. s. th. sca secũde. q. lxvj. ar. v. vidẽtur tenere ꝙ licite ematur ⁊ de subtilitate iuris ẽ veꝝ ꝙ pōt licite fieri sʒz de equitate videret̃ ꝙ aliquā partẽ deberet dare vẽditori. vide de hoc si placet quod not. in. l. si quis cum aliter. ff. de. ver. ob. sed quo ad conscientiam ex quo sciebat vr̃ inuenisse et si a casu sic medietas erit sua si vero a proposito sic totum cedet domino soli. vt. di. l. vnica.
¶ Cũ hoc sit ꝙ iura nō cogāt rescinde
25
*re cōtractũ emptionis vel supplere iu stũ p̃ciũ: nisi qñ deceptio est vltra vł citra dimidiā iusti precijvt. s̃. dolus. §. ix. cui datur electio tũc. Rñ. ꝙ qñ est vltra dimidiā electio eritvẽditoris ẜʒz Aʒzo. ꝑ arg. a cōtrario qñ est citra dimidiā tũc est emptoris vt no. Berna. in. c. cũ dile cti. ⁊. c. cũ causa de em. ⁊ no. Pa. in. d. c. cũ dilecti ꝙ si periret res empta minꝰ dimidia periret emptori  cũ duo sunt in obligatiōe alter natiue vno perẽpto remanet aliud. l. plerũ. ff. de iure do. ⁊ l. stichũ. ff. de ver. ob. Et idẽ dic quādo est plus vẽdita ꝙ periret vẽditori ꝑ eā dẽ rationẽ tñ predicti non tenẽtur nisi ad restituẽdum id plus quo vẽdidit vł supplere illud minus quo emitvs ad iustũ preciũ ⁊ poterit agere deceptus vs ad. xxx. annos siue agat̃ cōditione ex. l. ij. C. de rei vẽ. q̃ ↄditiones cũ sint ꝑ sonales sũt ꝑpetue. Siue agat̃ ex eo cō tractu. s. ex vẽdito. vt no. Pano. ⁊ Jnn. ĩ d. c. cũ cā. Sivero ageret̃ officio iudicis vt volunt aliq̇ sic non posset agere nisi vs ad quattuor ānos  vs ad illud tẽpus dat̃ restō in integ. l. vl. C.  ĩ ĩteg. resti. pa. tñ vbi. s̃. vult ꝙ etiā si agatur offō iudicis det̃ vs ad. xxx. an.
¶ Vtrum mercator q̇ scit plures alios
26
*post se venire teneatur minus vẽdere  sit cōmunis existimatio vel dicere ꝙ plures veniũt. Rñ. Tho. secunda secũde. q. lxvij. ꝙ non nisi deperfectione.
¶ Quid de mercatoribꝰ q̇ inter se cōue
27
*niũt ⁊ vnus solꝰ vẽdat. Rñ. ꝙ si hoc faciũt in lesionẽ reipublice sunt dānādi perpetuo exilio ⁊ bonis spoliādi. vt. C. de mono. l. vnica. Secus si facerẽt propter aliquẽ finẽ honestũ:  liceret ista materia habes. s̃. dolus. §. ix. ⁊. j. negociando ⁊. s̃. arg. §. j.
¶ Vtrũ ille cui datũ est aliq̇d ad vẽden
28
*dũ ꝓ. x. ⁊ vẽdidit ꝓ. xij. teneat illa duo restttuere dño rei. rñ. ꝙ nō  si illa duo sunt vltra iustũ preciũ tenetur restitue re emẽti ẜʒz ea q̃ dixit. s̃. §. vij. sivero nō excessit iustuʒz preciũ sed sua ind ustria habuit sic sibi acquirit. nec ob. ꝙ datur ei certa merces ꝓ labore:  illa datur vt inueniat emptorẽ ꝓ. x. ⁊ sic nō tenet̃ necessario restituere. secus si daret̃ sibi simpliciter vt vẽderet:  tenet̃ vẽdere meliori p̃cio qͦ pōt ⁊ totũ dare domĩo ex quo mercedem habet pro labore.
¶ Quid de vendente possessionem vel
25
*emente infra tales confines que est plus vel minus  sit dictum vide. s̃. donatio. §. xl.
¶ Querit̃ de. q. qͦtidiana vtrũ valeat vẽ
30
*ditio seu aliꝰ cōtractus collatꝰ in alteriꝰ arbitriũ. Rñ. ꝙ si ẽ incerta ꝑsona cu ius arbitrio cōmittit̃ nō valet. l. si mer ces. §. j. ff. loc. nisi ĩ casu qñ simpliciter fuit cōmissuʒzĩ arbitriũ boni viri.  tũc ĩtelligitur ĩ arbitriũ iudicis. l. vir bonꝰ ff. iudi. sol. ⁊ sic vr̃ cōmissuʒz ĩ certā ꝑsonā. Si ꝟo ꝑsona cui cōmittit̃ est certa. tũc lʒz varia sit opi. in. l. vẽdẽtis ⁊ emẽtis. C. de cōtrahẽ. ẽp. tñ. hic ẜʒz do. Lucā de grassis in. l. si q̇s arbitratu. ff. dever. ob. ꝙ siue substātialia cōtractꝰ vt puta preciũ in vẽditio ne ⁊ similia. Siue accidẽtalia puta vẽditur seruussi rōnes | reddiderit ⁊ hmōi cōmittantur in arbi trium certe ꝑsonevcʒz ↄtractus si illevo luerit arbitrari nā sicut substantialevl time volũtatis pōt̃ ferri ĩ arbitriũ here dis. l. si sic. ff. de leg. j. ita ĩ ↄ̃ctibꝰ. l. si ser uuʒz filij. §. eũ qui. ff. de lega. j. ⁊ pro hoc vr̃ casus in. l. si libertus iurauerit. ff. de ope. lib. vbi vlʒz ꝓmissio liberti facta de oꝑibꝰ ad arbitriũ pr̃oni. ⁊ si male arbi tratꝰ fuerit pōt cogivt arbitret̃ sicut bo nus vir sic ĩ. ꝓposito q̇ si arbitrari nolue rit vel nō pōt sic nō valebit. §. p̃cium in sti.  ẽp. ⁊ vẽ. si vero mortuꝰ fuerit alter cōtrahẽtium si fuit cōmissum suꝑ contractu ꝑficiendo non poterit arbitrari. Si ꝟo suꝑ cōtractu ꝑfecto sic non expirat eius arbitriuʒz. sed sicut contractus trāsit ad heredẽ. ita obligatio de stādo arbitrio dicte ꝑsone ẜm Ber. ĩ. d. l. si q̇s arbitratu.
¶ Qũo aũt cōtractus ẽ ptiōis ⁊ vendi tionis rescindatur ꝓpter doluʒz hẽs. s̃. dolus §. ix. vel propter minoritatẽ p̃cij qñ est citra dimidiā iusti p̃cij: vel ꝓpter alias causas vide Hosti. in sum. eo. ti. ⁊ Aʒzo. in sũ. C. de rescin. vẽ.  parũ ad cō fessores. sed sufficit quod dictuʒz est.
¶ Emunitas vide ĩfra immunitas.
ENormis

ENormis

iniuria quando dicatur. Rñ. c. cũ illorũ de senten. excō. exẽplifi cat si mẽbrũ mutiletur si effu sio sanguinis fit. Et ĩtelligũt doct. ibidem quando effusio est in abundātia: ⁊ de mẽbro de quo sanguis de facili nō exijt. Jtẽ si in ep̃m aut in abbatẽ vel p̃latum seu superiorẽ sit iniecta manus insti. de iniur. §. atrox dicitur si quis vulneretur. Jntellige si vulnus eget medicamine cyrugie vel emplastroruʒz seu aliorũ medicinalium secundum Mona. Jteʒz si quis fustibꝰ ceditur si in theatro vel foro aut in conspectu iudicis verberetur. Jtem ẜm alios si in ec clesia vel cimiterio aut dormitorio verberetur arg. de sentẽ. excom. c. cum pro causa. xvij. q. iiij. quisquis. ⁊. §. qui autẽ Jtem si sacerdoti induto vestibus sacer dotalibus. C. de iniur. l. atroceʒz. Sʒz breuiter dic ꝙ iniuria dicitur enormis.
¶ Primo ex persona ⁊ in iure nō habe mus expressuʒz nisi ꝙ dictuʒz est. in. d. c. cum illorũ. ⁊ in. d. l. atrocẽ ⁊ insti. de in iur. §. atrox. ⁊. ff. eo. ti. l. pretor. §. atrocẽ. vbi dicitur de magistratu parẽte ⁊ patrono: ep̃o prelato. ⁊ sacerdoti induto. vt. s̃. dictũ est. ¶ Secũdo ex loco vt puta si in cōspectu p̃toris fiat seu prelati vt ĩ. d. l. pretor ⁊ in theatro vel foro vt ĩ d. §. atrox. ⁊. l. sʒz est questionis in prin. ff. de iniur. ¶ Tertio ex tempore: ⁊ hoc est arbitrariuʒz. vt puta ludi vel magne festiuitatis. ¶ Quarto ex re puta exvul nere vnde dicit. l. vulneris magnitudo atrocitatem facit ⁊ nō nũ locus vulneris: veluti oculo ꝑcusso. hec ibi. ff. de iniur. ita incipit.
¶ Quinto ex modo. vñ dicit pa. in ca. cum illoꝝ. de sen. excō. ꝙ ꝑcussio in ecclesia vel in platea ⁊ excessus notorius dicitur enormis. d. §. atrox. ⁊ quod episcopus non potest eum absoluere ex ta libus iniurijs notorijs factis ecclesiasticis personis.
¶ Sʒz q̇s habebit arbitrari an fit enor
1
*mis iniuria. Rñ. ꝙ ille q̇ habet absolue re ⁊ ligare an sit sue iurisditiōis: vt puta possit euʒz absoluere vel ne ar. c. suꝑ lr̃is dẽ rescrip. ⁊. l. si q̇s ex aliena. ff. de iud. Sed caueat vbi ius determinauit atrocẽ ne ipse velit leuẽ arbitrari  nō absolueret sed deciperet. secus vbi ius non determinat.
EPiscopus

EPiscopus

grecelatĩe spe culator inter petratur: vt dicitur. xxj. dist. c. cleros. ⁊. viij. q. j. qui episco patu speculare enim debet mores ⁊ vi tā populi sibi subiecti ⁊ intẽdere ad eo rũ salutẽ vnde episcopus hec negligẽs est ĩ peccato mortali ⁊ dicitur canis im pudicus. ij. q. vij. qui nec ⁊ debet lectiōi ⁊ orationi vacare vt in. c. ep̃i ibidẽ. nec dʒz hẽre familiaritatẽ praui hominisvt ĩ. c. ꝑuenit eadẽ cā ⁊ qōne ĩmo p̃sbhyte ros: diacones: clericos boni testimonij dʒz penes se habere vt in. d. c. ep̃i ⁊. c. cũ pastoris et de conse. di. j. ca. ep̃us deo. |
Adde de ↄtẽtis in hoc. §. ⁊ ꝙ ep̃s di cat̃ p̃ses ciuitatis no. ĩ. l. illicitas. §. qui vniuersas. ff. de offi. pre. Bald. in. l. siue pars in fi. C. de dila. vbi dicit ꝙ dicitur maioribꝰ magnatibꝰ ciuitatis. ⁊ dicit̃ ꝑsona illustris no. Bar. in. l. oẽs ppłi in iiij. q. j. q. patri. ff. de iust. ⁊ iure. imo pōt dici serenissimus vt no. gl. ⁊ Car. in cle men. in pleris. de elect.
¶ Vtrũ ṗncipaliꝰ debeat ĩtẽdere multi
1
*plicatiōi tꝑaliũ. Rñ. ẜm Tho. ĩ quollibellis. ꝙ nō. sʒz eiꝰ ꝓpria ⁊ p̃cipua cura dʒz esse circa custodiā gregis sibi ↄmissi orādo: p̃dicādo: sacr̃a dispensando: ⁊ sua iuxta q res extigit erogando. Pōt tamẽ intẽdere multiplicatiōi tꝑalium ad vtilitatẽ eccłie quādo oportunitas adest: ⁊ fieri possit sine dāno spũaliũ no tabili alias no. Alex. aũt. ij. ij. ti. de aua ritia dicit ꝙ ep̃s nō pōt congregare ad sui tuitionẽ siue ecclesie sicut rex potest sʒz debet cōuertere res ecclesie in vsum eccłie q facit pauperibus dando. Rō est  rex ad hoc cōstitutus est vt subdi tos in pace teneat ⁊ defendat ab aduer sarijs ⁊ ideo pōt ad hoc cōgregare. non sic episcopꝰ sed vt faciat bonũ ecclesie. q facit dādo pauperibꝰ. facit. xij. q. ij. auruʒz. vñ tʒz Tho. ij. ij. q. clxxxv. quod si bona ecclesiastica nō dispensat in pios vsus. sed notabiliter deficit peccat mor tałr. Secus si ĩ modico deficiat. Addit tñ ꝙ si necessitas nō imminet pro pauperibus ꝙ potest reseruare in futurum vel emere possessiōes vt tꝑe necessitatis ꝓuidere possit. Bona. vero patrimonialia potest tenere ad libitum.
¶ Vtrũ liceat appetere ep̃atum. Rñ. ꝙ
2
*nō. viij. q. j. q̇ ep̃atũ ibi dicit̃ locꝰ suꝑior sine quo ppłs regi nō pōt. ⁊ si ita retineat̃ at administretur vt decet: tñ indecẽter appetit̃ quā obrem otiũ sanctũ querit̃ gratia ꝟitatis negociũ iustũ suscipit necessitas caritatis quā sarcinā si nullꝰ ĩponit ꝑcipiẽde at intuende veritati vacādũ est. Si aũt imponit̃ su scipiẽda est ꝓpter caritatis necessitatẽ Sʒz nec sic oĩo veritatis delectatio dese reda: sed subtrahatur illa suanitas: vt nō opprimat̃ iusta necessitas. hec Aug. ex quo post ꝙ appetit̃ illicite: ⁊ quādo sit mortale vide. s̃. ambitio prĩo ⁊ oblatus recusat̃ cũ pctō mortali si est dignꝰ ⁊ eque dignus non est cui debeat dari Facit similiter ad hoc. c. ĩ scripturis ea causa. ⁊. q. vide. s̃. electio. §. xxx.
¶ Quā iurisditionẽ habeat vide de off.
3
*or. ꝑ totũ  ad confessores nō pertinet. ¶ Vtrũ ep̃s possit cōcedere autoritatẽ
4
*nō ep̃is quā ipse hʒz. Rñ. Pa. in. c. accedẽ tibus de exces. p̃la. ꝙ nō ea que spectant ad ordinẽ ep̃alem sicut ordinare chrismare: cōsecrare: ⁊ similia q̃ no. in. c. uis. lxviij. di. ⁊ in. c. aqua. de cōse. ecc. vel alta. Ea vero q̃ spectāt ad dignitatẽ ep̃aleʒz bene pōt sicut cognoscere de cā mr̃imoniali iniũgere publicam pnĩaʒz cōcedere indulgẽtiam iudicare de clerĩ cis ⁊ hmōi vt. xvj. q. ij. visis preter insignia vt vsus mitrie ⁊ pōtificalium que solus papa ↄcedit arg. c. vt apostolice. de priui. li. vj. ea etiam q̃ sunt iurisditio nis pōt cōcedere uis nudum sit cōsecratꝰ nec sacerdos ẜm eũdẽ Pa. vbi. s̃. post Jo. an. ⁊. cal. vt ibi no. pa.
¶ Jn quibꝰ pōt ep̃s dispẽsare. vide. s̃.
5
*Dispensatio §. v.
¶ Vtrũ ep̃s cadat in penam suspensio
6
*nis aut ĩterdicti. Rñ. ꝙ nō ex nulla ↄsti tutiōe nisi in ipsade ipsis ep̃ali fiat spe cialis mẽtio. Simiłr nec eorũ superiores. vt ĩ. c.  periculosum de sen. ex. lib. vj. Jdem dic de suspẽsiōe a beneficio a iure posita vt in. c. si cōpromissarius §. hmōi de elec. li. vj. Secꝰ de excōicatiōe. vt no. in. d. c. quia periculosum.
¶ Vtrũ ep̃s possit dispẽsare in plurali
7
*tate bñficioꝝ. vide. s̃. bñficiũ. §. xxxviij. ¶ Vtrũ executiōe deuoluta ad ep̃m ꝓ
8
*pter negligẽtiā executoris teneat̃ ep̃s seruare formā quaʒz tenebant̃ executores. Rñ. Bar. ĩ. l. si puellā. C. si. man. ita fu. ali. ꝙ sic ⁊ facit tex. ĩ. cle. j. de supplt̃. negli. prela. ⁊ q no. Jo. an. ab. in. c. publicato. de elec.
¶ Vtrũ mortuo ep̃o expiret officiũ vica
9
*rij. Rñ. Pa. in. c. j. ne se. va. ꝙ sic. vt not. glo. in cle. fi. de procura. Jdem videtur | de officio prioris constituti ab abbate mortuo abbate. ar. ex no. in. d. cle. fi. secus si cōstitutus esset ab abbate cũ capitulo ar. c. ij. de statu. regu.
¶ Ep̃s in sinodo dʒz cōstituere aliquos
10
*idoneos viros ꝑ totā diocesiʒz quos dʒz iuramẽto astringere ad denũciādũ sibi vel ꝑ eũ misso q̇cq̇d ꝑpẽderint fieri cōtra volũtatẽ dei ⁊ totā christianitatẽ ꝙ ꝑtineat ad iurisditionẽ ecclesiasticā vt habetur in. c. ep̃s in sinodo. xxxv. q. vj. et tales appellantur testes sinodales. ¶ Ep̃s pōt cogere religiosos mẽdican
11
*tes vt vadāt ad ꝓcessiōes. c. nimis pra ua. de exces. prela. Ex quo dicũt doc. ꝙ ex quo prohibetur eis ne ex leui. causa cōpellant eos ire ad ꝓ cessiones sequit̃ ꝙ ex magna ⁊ graui cā possũt vt puta nouo ĩtroitu ep̃i vel legati vel immẽte peste aut alio flagello. vel in gñalibus lectanijs q̃ sunt tres dies rogationum hoc no. Pa. ĩ. c. dilectꝰ de of. or. ꝙ est ve rũ nisi speciale priuilegium habeant. ¶ Ep̃s in ecclesijs baptismalibꝰ dʒz or
12
*dinare magistros q̇doceāt pueros in studijs lr̃aꝝ liberaliũ artiũ assidue vbi necessitas occurreret. xxxvij. di. de quibusdam.
¶ Ep̃s singulis annis sinoduʒz teneat
13
*ad monẽdo clericos ↄstitutiōes legẽdo ⁊ laicis p̃dicādo. vt. j. q. j. placuit itẽ sin gulis annis si pōt visitet oẽs ecclesias monasteria. ⁊ hospitalia sibi subiecta.
¶ Ep̃s tenet̃ deputare ĩ ecclesijs cathe
14
*dralibꝰ ⁊ alijs cōuẽtualibꝰ viros idoneos ad p̃dicādũ ⁊ cōfessiōes audiendũ aliter peccat mortałr. siłr quādo ip̃e nō pōt ꝓpter amplitudinẽ diocesis vel alia occupatiōe tenet̃ habere viros po tẽtes in oꝑe ⁊ sermone q̇ visitẽt qui doceāt vice eoꝝ plebes sibi cōmissas⁊ eis prouideāt de sustẽtatione. vt in. c. inter cetera. de offi. ordi.
¶ Ep̃s dʒz quos vult ordinare inquire
15
*re primo de etate debita ad illum ordi nẽ. dic vt. j. etas ⁊ de literatura. Naʒz or dinās subdiaconũ vł diaconũ q̇ nescit officiũ videt̃ peccare mortałr  p̃bet et cām peccādi mortałr. Quātũ ꝟo ad illos quos ꝓmouet ad curā aĩarũ habeāt scĩam necessariā de quo. s̃. ↄfessio. iiij. §. iij. alias peccat mortaliter. Jtẽ nō ꝑmittat ꝙ notariꝰ petat salariũ ĩ scribẽ do ordinādos.  ꝓhibitũ est. j. q. ij. sicut ep̃m. intellige ẜm gl. ibidẽ quando est salariatꝰ ałs pōt acciꝑe aliq̇d. dummodo ep̃s nō participet in lucro lʒz con trarium teneat glo. ibidem.
¶ Ep̃s pōt q̃rere de titulo beneficij sui
16
*subditi si nō cōsensit in eũ vt voluit Fe der. consilio. xcviij. ⁊ idẽ dic de quocũ alio cuius interest.
¶ Ep̃s eccłiastica officia nō dʒz ↄmitte
17
*re ꝓpinquis nec administrationẽ rerũ eccłiasticaꝝ. vt in. c. iudicatũ est nobis lxxxix. di. cũ. c. se sʒz iconomꝰ dʒz esse cleri cus houeste vite vt ꝓbat̃ ea. di. ꝑ totũ. ¶ Ep̃s in cōferẽda beneficia dʒz attẽde
18
*re vt det dignis aliter peccat mortaliter. ẜm Tho. ⁊ Alber. in. iiij. facit quod not. lxj. di. c. in sacerdotibus.
¶ Ep̃s in publico dʒz lineis vti: nisi sit
19
*religiosus super indumẽtis. vt in. c. cle rici officia de vi. ⁊ hone. cle.
¶ Ep̃s tẽpore interdicti pōt celebrare.
20
*⁊ celebrari facere vbicũ ⁊ audire diui na vt in. c. fi. de priui. li. vj. Q limita. vt in. c. ꝙ nōnullis. de priui. interdictis exclusis. submissa voce ianuis clausis. et campanis nō pulsatis. ⁊ ip̃e spāliter non sit interdictus. vel nō fuerit causa ipsius interdicti.
¶ Ep̃s pōt vbicũ cum altari portati
21
*li celebrare ⁊ celebrari facere. d. c. fin.
¶ Ep̃s nō seruans canones vel nō fa
22
*ciens seruari est periurus. no. Pa. in. c. ego de iurein. allegat gl. i. c. sacerdotes. el. j. ij. q. vij. q̃ dicit. ꝙ a p̃lato nō seruāte canones potest recedi sicut ab excōicato receditur ⁊ p̃ciso. Q intelligit di ctus Pa. verũ quādo ex cōtemptu non seruat nec seruari facit alias secus.
¶ Vtrum episcopus pro persecutione
23
*sui corporis possit fugere. Rñ. ẜm sanctuʒz Tho. ij. ij. q. clxxxv. ar. v. ꝙ vbi sub ditorum saluus exigit persone presentiaʒz non potest fugere propter aliquod damnum tẽporale vel corporale. immo | tenet̃ sicut bonꝰ pastor aĩaʒz ponere pro ouibus suisvbi ꝟo sufficiẽter in absen tia ꝑ aliũ posset saluti subditoꝝ ꝓuide ri. tũc licite posset fugere: nec est mercẽ nariꝰ tũc. Hoc idẽ pʒz ĩ. c. scitaris. vij. q. j. vidẽ Jnno. in. c. nisi de renũ. ⁊ gl. in. §. hoc etiā tũc obseruandũ. vij. q. j.
¶ Ep̃alis dignitas liberat a cōditione
24
*seruili ⁊ ascriptitia. liiij. di. si seruꝰ scien te el. ij. ⁊ etiā a curiali ẜm canones vt te net gl. in. d. c. si seruus.
¶ Ep̃s si hʒz iurisdictionẽ tꝑalẽ in aliqͦ
25
*loco dʒz constituere iudicẽ laicũ q̇ in cā p̃cipue criminali faciat iusticiaʒz ⁊ pōt etiā in spāli suꝑ aliqͦ maleficio delegare vt faciat iusticiā. ⁊ nō efficit̃ irregularis dũmō ꝑ suā rñsionẽ ne directe vel indirecte indicet iudici ꝙ debat penaʒz sanguinis irrogare. sʒz solũ in genere ꝙ faciat iusticiam. ⁊ ꝙ si dubitat cōsulat ꝑuos iudex aliter esset irregularis. c. li teris de exces. p̃la. Tenet tñ Ro. ꝙ etiaʒz pōt dicere ꝙ puniat rerũ ẜʒz ꝙ ius vult dummodo nō exprimat de morte vel de mutilatione vt etiam no. Hug. di. iij. c. oĩs aũt lex presens tamẽ nō dʒz esse vindicte sanguinis. vt in. d. c. ex literis.
¶ Vtrũ ep̃s peccet mortaliter rñdendo
26
*in ordinatione sua cũ interrogat̃ vtruʒz sciat nouũ ⁊ vetus testm̃. ꝙ scit. Rñ. ẜm Ri. in quoł. iij. q. xxiiij. ꝙ sic si ẽ ita igna rus ꝙ nesciat in generali mandata dei articulos fidei virtutes: ⁊ vitia etiam sa cramẽta.  tũc mẽtit̃ ꝑnitiose. Si vero nō est ita ignarus q̇n sciat vetꝰ ⁊ nouũ testm̃ tũ ad ea q̃ necessariũ est scire p̃lato ⁊ sine quoꝝ scĩa nō pōt conuenienter exeq̇ offm̃ suũ tũc nō credit ꝙ peccet mortaliter licet in alijs sit indoctus  videt̃ ꝙ cōsuetudo sic solum velit.
¶ Vtrũ religiosus ꝓmotus in episcopũ
27
*teneat̃ ad obseruātias regulares. Rñ. q sic. vide. j. monachus. §. vij. religiosus. §. xxxiij.
ERrare

ERrare

est aliud ꝓ alio pu tare. Vñ Aug. xxxviij. disti. in. c. uis inquit. Quisquis se extimat scire ꝙ nescit ꝓ ꝟo q̇ppe approbat falsum ꝙ erroris est ꝓpriũ. ad idẽ. xxij. q. ij. in quibus. Et ideo in. d. c. uis dicitur ꝙ non est consequens vt cōtinuo erret quisquis aliquid nescit.
¶ Vtrũ error sit pctm̃. Rñ. ꝙ in his que
1
*non pertinent ad regnuʒz dei capesceñ. vel non: sic non est pctm̃ aut si est mini mum est vt in. d. c. in quibus.
¶ Errantes nō vident̃ consentire. l. ni
2
*hil consensui. ff. de reg. iu. rō hr̃. j. matri moniũ. iij. impedimento. iiij. in prin.
¶ Error iuris an excuset a dolo ⁊ conse
3
*quẽter a pena q̃ debet̃ ꝓpter dolũ. Rñ. ꝙ sic vide. s̃. dolus. §. j.
¶ Error cōis aliqñ facit ius. ar. xcv. dis.
4
*c. ecce ego quasi in fi. ⁊ in. l. barbariꝰ. ff. de offic. preto.
¶ Errorẽ suuʒz quilibet debet corrigere
5
*xxxv. q. ix. §.  ergo. ⁊. §. seq.
¶ Error qñ dicat̃ intollerabilis. Rñ. qñ
6
*aliquid communiter vel in suo genere est peccatum vt in. c. venerabilibus. §. potest de sen. exc. lib. vj. Vel si cōtineat aliquod impossibile vt in glo. c. ꝑ tuas de sen. excom. vel contra ius vel legem vel excommunicet quia bonũ facit puta eleemosynam vide in. d. glo.
Erubescentia

Erubescentia

de bono est peccatũ ⁊ filia accidie ⁊ contingit quadrupliciter. ¶ Primo cũ erubescit de defectu natura vt puta  est claudus ⁊ hmōi: ⁊ hec est peccatũ si est nimia. lvj. di. nasci. ⁊. c. nun erubesca mus. ¶ Secundo cum erubescit dicere veritatem. vt predicare testificari: corrigere. Et hec aliquando est mortalis si non facit quando tenetur de precepto. ¶ Tertio cum erubescit cōfiteri mortalia peccata ⁊ si omittit propter hoc mor talis est. ¶ Quarto cum erubescit ieiunare orare. ⁊ huiusmodi. ne dicaiur san ctus. ⁊ hoc est peccatum veniale quando omittit non necessaria secus quādo necessaria. quia mortale.
ETas

ETas

determinata requiri tur in multis necessaria iure ita ꝙ non tenet gestum ante.

Adde de his notatis et | quotuplex sit etas gl. ĩ. l. hereditatũ. ff. ad. l. fal. Cy. ⁊ docto. in. l. si infanti. C. de iure deli. Flo. in. l. inuiti. ff. de te. ⁊ Bal. in. l. fi. §. si aũt. C. de bo. q̃ lib. ⁊ ꝑ quẽ debeat ꝓbari. no. gl. Bart. Bal. ⁊ alij in. l. si minorẽ. C. de in integ. resti.
¶ Et. j. in spōsalibꝰ. vij. annoꝝ cōpleto
1
*rũ. vt in. c. vnico. de despō. impu. li. vj.
¶ Jn matrimonio ꝟo. vij. annoꝝ in fe
2
*mina. ⁊. xiiij. ĩ masculo: nisi malitia sup pleat etatẽ. ꝙ tũc est qñ sunt potẽtes ad coeundum simul. vt no. in. d. c. vnico.
¶ Jn voto religiōis seu ꝓfessiōe fiẽda
3
*req̇rit̃. xij. in muliere. xiiij. in masculo cō pletꝰ vt hr̃  muliere ĩ. c. cũ viꝝ de regu la. ⁊ in. c. puelle. xx. q. j. ⁊ in. c. puella. xx. q. ij. de masculo. ĩ. c. significatũ de regula. ⁊ in. c. j. de regula. li. vj. Fallit in. casu de quo. j. Nouicius. §. ij.
¶ Jn ordinibꝰ capiẽdis ṗme tōsure est
4
*vij. annoꝝ ↄpletoꝝ vt in. c. in singulis. lxxvij. di. ⁊ etiā triũ minoꝝ ordinũ vt in d. c. in singulis. ⁊ quicũ cōferrẽt ante p̃dictā etatẽ nisi religionẽ ĩtraret suspẽ sus est ip̃o facto ꝑ annũ a collatiōe eius dẽ ordinis de tẽ. or. c. nullꝰ li. vj. Acollitatꝰ post. xij. annũ vt in. d. c. ĩ singulis. Subdiaconatꝰ ẽ. xviij. annꝰ inchoatꝰ. Diaconatꝰ ꝟo. xx. Presbyteratꝰ. xxv. vt in cle. gñalẽ.  eta. ⁊ quali. or. Si tñ ordi net̃. añ dictā etatẽ q̇s suscipit q̇dẽ caracterẽ ordinis: sʒz non executionẽ vs ad cōpletũ tp̃s. vt in. d. c. cle. generalẽ. nec ep̃s pōt dispẽsare vt ibi no. in glo.
¶ Jn bñficijs regularibꝰ in abbatissa.
5
*xxx. ānoꝝ. cōpletoꝝ. siłr ⁊ ĩ priorissa seu mr̃e vłministra. que hʒz regere mōasteriũvt ĩ. c. ĩdẽnẽtatibꝰ de elec. li. vj. Jn ab bate. xxv. ānoꝝ ĩceptoꝝ. ꝑ. c. cũ ĩ cũctis. l §. ĩferiora de elec. vbi. regułr ad libʒz dignitatẽ obtinẽdā req̇rit̃ illud tp̃s lʒz nō de abbate sit aliq̇d speciałr exp̃ssuʒz. Jn prioratu collegiato. i. ꝙ hẽat sub se collegiũ. xxv. annoꝝ ĩceptoꝝ ar. cle. ne ĩ agro. §. ceteꝝ de sta. regu. Jn ṗoratu ꝟo ne ↄuẽtuali si hʒz curā aĩaꝝ quā hẽat ꝑse exercere req̇rit̃. xxv. annoꝝ. ĩceptoruʒz  opʒz sit sacerdos. Secꝰ si nō hʒz ꝑ se ex ercere sũc sufficit etas. xx. annoꝝ cōpletoꝝ. d. §. ceteꝝ. Jn prioratu aũt q̇ nō hʒz curā aĩarũ req̇rit̃ etas. xiiij. annoꝝ ↄpletoꝝ.  opʒz sit ꝓfessus. c. nullꝰ. de elec. li. vj. Et ita tʒz Pa. ĩ. c. suꝑ in ordinata. de p̃b. lʒz Fed. dicat sufficere etatẽ. vij. āno rũ cui nō credo.  opʒz sit ꝓfessus ĩ religione. vt dictũ ẽ in bñficijs secularibꝰ q̃ habẽt dignitatẽ. in ep̃o. xxx. annoꝝ cō pletoꝝ. c. cũ in cũctis. de elec. Jnferiora ꝟo ep̃atu requirũt ꝙ attigerit. xxv. annũ. d. c. cũ in cũctis. §. inferiora. Et si eccle sia curata cōferat̃ ei q̇ nō attigit. xxv. annũ ipso iure vacat nec ep̃s pōt dispẽ sare. c. lʒz. canō. de elec. lib. vj. Sʒz bñ ep̃s pōt dispẽsare in digitatibꝰ vel ꝑsonatibus curā aĩaꝝ nō habẽtibꝰ vt. xx. anno cōpleto habeāt. c. ꝑmittimꝰ de eta. ⁊ q̃l. li. vj. Jn bñficijs vero simplicibus sunt opiniōes sʒz mihi placet opi. Calde. quā sequit̃ Pau. in. c. suꝑ ĩordinata de p̃bẽ. ꝙ si bñficium sonat in nomẽ rectorie vt puta  est eccłia vel capella ꝑ se stans hñs ad regimẽ clericum. tunc requirat̃ etas. xiij. annorũ ↄpletoꝝ. vt in. c. ĩdeco rũ. de eta. ⁊ qualita.  q̇ nescit se regere nec ecclesiā. Si ꝟo nō sonat rectoriā sʒz est beneficiũ in ecclesia tũc si req̇rit maturitatẽ consilij vt in canonicatu eccłie cathedralis. Host. ⁊ Ar. tenẽt q requiritur etas. xxiij. annorũ  non pōt iura sapientiũ tractare sicut dicimus in milite volẽte testari ante illā etatẽ. in. l. li cet. C. de test. mili. si ꝟo nō requirit maturitatẽ cōsilij. tũc. vij. annoꝝ est etas. ⁊ ista sunt beneficia in multis ecclesijs pro clericis pueris.
¶ Jn electionibus monialiuʒz requirit̃
9
*etas. xij. annoꝝ completoꝝ. aliter nulla admittit̃ ad eligẽdũ. vt in. c. indẽnitati bus de elec. li. vj. Jn iuramẽto ⁊ testimonio requirit̃ pubertas. vt not. in. c. paruuli. xxij. q. v. ⁊ in. c. testes. iiij. q. iij.
¶ Jn testamẽtis ⁊ multis alijs q̃ omit
7
*to: quia ad nos nihil requiritur pubertas: in electione sepulture requiritur ꝙ ad annos pubertatis perueniat. ar. c. lʒz de sepu l. lib. vj.
¶ Qũo cognoscet̃ qñ requirit̃ etas cōpleta quando de mẽte ignoratur statu|entisvel disponẽtis. Respōdit Bar. ĩ. l. si cui. ff. de leg. j. q qñ etas profertur in genitiuo requirit̃ ꝙ cōpleta sit in ablatiuo cũ p̃positione insufficit sit inchoata. sine prepositione requiritur cōpleta cle. j. de se. poss. Jn accusatiuo cũ verbo significante rem perfectā vt prepositio per vel cũ futuro cōiunctiui requiritur completa. l. nō putabā. ⁊. l. si in annos. ff. de condi. ⁊ demō. sine tali verbo si de fauore agit̃. sufficit. ĩchoasset si de odio requiritur cōpletus. l. ad rempublicā. ff. de mu. ⁊ hone. Jn accusatiuo cũ prepositione ad sufficit inchoari. l. filiuʒz. ff. ad trebellianum.
Euagatio

Euagatio

mẽtis est filia accidie: ꝓpter tedium boni operis euagat̃ varia cogitādo vt ipsum tediũ euitet ⁊ hec inducit ad multiloquiuʒz ⁊ vaniloquium ⁊ audiendũ noua: ⁊ facit instabilẽ in loco q̃ tũc sunt mortalia cũ sit p̃dicta cōtra aliquod preceptũ alias veniale. hec ex sancto Tho. ij. ij. q. xxxv. Jn oratione autem an sit peccatũ. vide oratio. §. x.
Euangelium

Euangelium

legens sacerdos vtit̃ si olla sicut diaconꝰ. xxiij. di. ecclesiastica. Euangeliũ nō sedendo vł genu fiexo. sed stando audire debemus. de conse. di. j. apostolica.

Denotatis in hoc versic. ⁊ an liber euangelioꝝ debeat manibus tāgi per iurātes. vide Bar. Bal. ⁊ doc. in aut̃. sacramenta puberum. C. si aduer. vendic.
Eucharistia

Eucharistia

id est bona gr̃a ab eo ꝙ est bonũ ⁊ caris gra tia ⁊ sic noĩatur ẜm q cōtinet realiter xp̃m qui est plenus gratia scmvero q est fignũ rememoratiuuʒz passionis xp̃i que fuit sacramentũ verũ r sacrificiuʒz ẜm aũt q est signũ demonstratiuũ vni tatis ecclesie cui hoĩes aggregant̃ per ipsam r cōio prout vero est prefiguratiuuʒz diuine fruitiōis que est in patria dicit̃ viaticũ  prebet nobis viā perue niẽdi ad illā vel  dat̃ trāseũribus de hac vita ad ipsum xp̃m vnũ tñ est sacra mentũ in quo sunt tria. s. spẽs visibilis corpꝰ xp̃iverũ ⁊ corpus xp̃i mysticũ: scʒz eccłia ⁊ ẜm q dicit Hug. ¶ Primuʒz est signũ sci ⁊ tertij. ¶ Scm ẽ res ⁊ signũ ⁊ cā tertij. ¶ Tertiũ est res secũdi ⁊ veri tas primi. de quo de cele. miss. in. c. cum Marthe. §. distinguendum. est.

De materia in hoc. §. ⁊ seq. vẽtilata nihil per legistas. ideo remissiones. ll. non requiras in eis.
¶ Que ẽ materia debita huiꝰ sacr̃i. Rñ.
1
*ꝙ pāis triticeꝰ ⁊ vinũ vitis. vsꝰem̃ huiꝰ sacr̃i ẽ refectio q̃ ad sui ĩtegritatẽ cibũ ⁊ potũ req̇rit. Significatio ẽt eiꝰẽ duplex Vna passio xp̃i i qua sanguis fuit separatꝰ corꝑe. Alia ẽ cibatio corporis ⁊ aĩe ⁊ ꝓpterea ꝑꝑ conuenietiā vsus ⁊ signi ficationis duplex materia exigebatur. ¶ Vtrũ possit confici de pane fratris et
2
*spelte vel silignis. Rñ. lʒz aliqui dixerĩt q sic. tu tñ tene q non pōt confici nisi ex pane triticeo. l. frumẽti scm Sco. in iiij. di. xj. ⁊ cōiter theo.
¶ Vtruʒz in pasta facta de tritico possit
3
*confici. Rñ. ẜm Sco. vbi. s̃. q non.
¶ Vtrũ possit cōfici in pane corrupto.
4
*Rñ. q nō qñ tāta ẽ corruptio qpanis species soluunt̃ sicut qñ cōtinuitas sol uitur ⁊ sapor ⁊ color⁊ alia accedẽtia mu tant̃ secꝰ si esset aliqua disposstio solum ad corruptionẽ quā declarat aliqua im mutato saporis  sic pōt confici.
¶ Vtrũ in amido possit confici. Rñ. sco.
5
*vbi. s̃. multo probabiliꝰ est ꝙ non ideo peccat ⁊ iudicio meo grauiter q̇ ex tali materia cōficit sciẽter siue q̃ p̃parat ille aũt q̇ cōficit ignorāter lʒz nō cōsecret tñ nō est idolatra ẜm Sc. vbi. s̃. nec idolas trare facit  tũ in se est materiā esse idoneā ⁊ ab alijs adorādam supponit. ¶ Vtrũ possit cōfici in pane fermẽtato.
6
*Rñ. ẜm Sco. in. iiij. di. xj. ꝙ sic ⁊ tex. est ĩ c. lr̃as de ce. mis. ⁊ ĩ. c. ĩ sacr̃o. de ↄse. di. j. sʒz grauiter peccat latinꝰ si celebrat ĩ fer mẽtato ⁊ vt dicit Sc. forte ẽt grecꝰ grauiter peccat ꝓpter multa q̃ adducit. ibi dẽ sʒz maxie  xp̃s in aʒzimo cōsecrauit. ¶ Vtruʒz possit confici in pane facto de
7
*aqua rosea vel endiuie ⁊ hmōi. Rñ. qui dam theologi in. iiij. distin. xj. tenẽt q non potcst confici de pane facto ex quo | cũ alio liquore. sʒz oportet sit factꝰ de aquavera alit̃ vere panis nō esset. Alij aũt theologi tenẽt ꝙ potest cōfici. quia aqua ipsa nō requiritur vt maneati spẽ propria immo mutat̃ in materiam aliā sʒz ego. credo ꝙ nō pōt  tp̃s cōfecit in pane fctō ex aqua naturali. ⁊ sic serua. ¶ Vtrũ si grana alterius generis admi
8
*sceantur cũ tritico possit cōfici. Rñ. ẜm cōmuniter theologos in. iiij. di. xj. ꝙ si admixtio sit predominās vel equalis est virtꝰ in vtro misciliũ ꝙ nō pōt con fici  mutatur spẽs et cognoscitur ex colore precipue ⁊ sapore. Accidẽtia em̃ magnā partẽ cōferũt ad cognoscendũ q quid est primo de aĩa secꝰ si nō est eq̃ lis cōmixtio: quia cōfisci potest.
¶ Circa materiam vini queritur vtrũ
9
*possit cōfisci de alio vino  de vino vitis. Rñ. ẜm cōiter doc. in. iiij. distin. xj. ꝙ nō ⁊ ratio potissima quia sic xp̃s instituit luce. xxij.
¶ Vtrũ possit cōfici in aceto. Rñ. Jnn.
10
*de officio misse. dicit ꝙ sic: sed ẜm theo logos maxime. Ri. in. iiij. di. xj. dic ꝙ nō pōt  vinũ ⁊ acetũ ⁊ differũt ẜm philo sophũ. viij. methaphisice sicut vinum ⁊ mortuũ. Jn vino tñ ẜm Ri. vbi. s̃. ⁊ cōiter alios quod accepit ad accedinẽ ma nente tñ adhuc forma substātiali vini potest confici. Jdem dic quando putre scit perfecta putrefactione que redire nō potest ad cōplexionẽ vini ꝙ nō pōt confisci. si vero sit in via ad corruptionem pōt cōfici siłr si vino sit cũ sapore vinoso sapor aromaticꝰ vel pōticus vel accerbus ex minꝰ ꝑfecta digestione vi ni potest cōfici.
¶ Vtrũ in agresto possit ↄfici. Rñ. ꝙ nō
11
* nihil recipit spẽm nisi sit ĩtermino sue generatiōis. ⁊ ideo nō est vinũ.
¶ Vtrũ ĩ musto possit cōfici. Rñ. ꝙ sic si
12
*est expressum extra vnā. sʒz nō ĩ eo quod adhuc cōtinet̃ in vna matura ar. de cō se. di. ij. c. didicimus. ⁊. c. seq. ⁊ hec estve rior opi. quia sic non est sub spẽ potabi li sed potius edibili.
¶ Vtrũ possit cōfisci ĩ pusca seu ĩ aqua
13
*vinata seu in aqua superfusa suꝑ aceruos vuarũ post vinũ est expressũ aut in aqua rubea ĩ qua lotus est pānus vi no rubeo tinxtꝰ. Rñ. scm cōiter doc. q nō qñ tollit virtutẽ vini aqua addita fa cit de conse. di. ij. c. cũ oẽ. ⁊ de cele. mis. c. pernitiosus.
¶ Quid si aqua equaliter misceat̃ vi
14
*no. Rñ. Ri. vbi. s̃. q aut fit ẜm titatẽ equalẽ molis: aut ẜm proportionẽ equa lem virtutis. ¶ Primo modo nō tollit spẽm vini  est magis actiuũ  aqua nec tñ vinũ posset cito in sui naturam aquā cōuertere ⁊ ideo sola vini substātia trāsubstantiaret̃ in sanguine. ¶ Se cũdo mō generat̃ tertia natura ex duobus q̃ nec est vinũ nec aqua: sed nō statiʒz  natura nō operat̃ in instāti uis earũ termini sint in instāti. ⁊ ideotā cito posset sacerdos cōficere post talẽ appositlonẽ q illud q fuit ibi vinũ cum adhuc nō esset trāsmutatũ ad cōpositio nẽ nature tertie cōuerteretur in sangui nẽ xp̃i. Si tñ ante proferret verba cōsecrationis esset tertia naiura cōstituta nō postet cōfici sanguis xp̃i  spẽs cōponentiũ ex quibus per essentiā cōstituit̃ vnũ in cōposito nō remanẽt ẜm essentias nisi sorte diminuere vel ẜm q̇d q dico ꝓpter opi. illoꝝ q̇ dicũt eas ma nere incōpletas. Aduerte q licet vt di xi possit cōfici in materia panis vel vini qñ admixtio vel corruptio non tollit virtute ipsoꝝ tñ peccat q̇ sine necessita te cōficit preter in pane triticeo puro ⁊ incorrupto siłr ĩ vino nō acetoso ⁊ pu rificato propter irreuerentiā sacramẽti ẜm oẽs doc. in. iiij. di. xj.
¶ Vtrũ dẽat aqua admisceri ĩ vino ca
15
*licis. Rñ. q sic. c. lr̃as de celeb. mis. ⁊ de cōse. dist. ij. in. c. j. ⁊. c. oẽ crimen ⁊ quare hoc vide ibidẽ. ⁊ in. c. cũ marthe. de celebra. missa.
¶ Sʒz nunq̇d sufficit q fuerit apposita
16
*in dolio. Rñ. scũs Bo. ĩ. iiij. di. xj. ꝙ nō sʒz tũc debet apponi qñ sacramenta misteria inchoant̃ etiā si alias fuisset posita. ¶ Quid si omittat̃. Rñ. ꝙ nihilominꝰ cō
17
*ficit de ↄse. di. ij. scriptura sʒz peccat mor taliter qui sciẽter eā nō apponit. arg. c. | literas de cel. mis. quivero omittit ex ne gligẽtia ex hoc q habuit diligentiā se miplenā peccat venialiter sed grauiter  tũ istud sacramẽtũ precessit alia sa cramẽta ⁊ oꝑa tm̃ ĩ quo magis  ĩ alijs negocijs prepōderat negligẽtia ẜm san ctũ Bo. iiij. di. xj. Si aũt omisit ex negli gẽtia eo q nullā diligentia adhibuit mortaliter peccauit ẜm Alex.
¶ Que aqua debet apponi. Rñ. q sola
18
*aqua naturalis. c. in quadam de celebr. missarum.
¶ Jn ta titate. Rñ. q licet aliq̇ ca
19
*noniste aliter dicāt tu dic ꝙ modica aq̃ dʒz apponi maxime si vinũ est debile vt sic cōuertat̃ in vinũ ẜm ꝓbabiliorẽ opi nionẽ q eẽ nō posset nisi esset modica appositio. ałr si apponeret̃ in tāta titate ꝙ soluerentur spes vini non confi ceretur vt dictum est.
¶ Quid fiendũ in illis partibus vbi vi
20
*num haberi nō pōt. Rñ. q papa pōt di spensarevt sine sanguine corpus xp̃i cō fiecrent ne propter defectũ sacramenti incurrerent maximũ damnũ cũ corpus nō sit sine sanguine in hostia. ⁊ ideo pa pam addeant.
¶ Circa formā huiꝰ sacramenti querit̃
21
*q̃ sit forma trāsubstātiatiōis ꝓanis. Rñ. q est ista. Hoc est em̃ corpꝰ meũ facit. c. cũ marthe. §. credimꝰ de cel. missarũ. ¶ Vtrũ hec ↄiũctio. em̃ sit de substātia
22
*forme. Rñ. q nō sʒz ponit̃. ibi ad denotā dũ ordinẽ ↄsecratiois ad vsuʒz materie cōsecrate. q̇ tñ nō est de necessitate sacramẽti vñ nec cōiunctio siłr. sciẽter tñ omitti nō dʒz vbi vsus ecclesie illiꝰ antiquus hʒz. Scʒz vero Sco. in. iiij. di. viij. ly. em̃ ibi ponit̃ ad cōiũgẽdũ ne. s. ꝟba forme sine p̃cedẽtibꝰ ꝓferant̃. Jō credo mortaliter peccarẽt q̇ scienter omitterẽt tā in cōsecratiōe panis  vini  ita ha bet vsus generalis ecclesie romane.
¶ Quid demōstrat si hoc pronomẽ de
23
*mōstratiuũ. Rñ. mihi plʒz opinio Ri. de sctō victore li. de tri. q ibi si demōstratio mixta. s. ꝑtim ad sensuʒz ⁊ ꝑtim ad itellectũ sub hoc sensu illud i ꝙ hoc trās labit̃ est corpus meũ:  sicut ista p̃positio esset ꝟa ⁊ magis ꝓpria si demōstrā do cibũ diceret hoc est corpus meũ. s. il lud in q iste cibꝰ est trāsmutādus est corpꝰ meũ qñvirtute eiꝰ in ꝓlatiōis ter mino ille cibꝰ fieret corpꝰ meũ. Sic i ꝓ posito.  ibi virtute verborũ in cōplemento ⁊ termino ipsius orationis panis sit verũ corpus xp̃i alij tñ aliter dñt vide in. iiij. snĩarum di. viij.
24
*¶ Vtrũ presbyter dicẽs solũmō prefata verba suꝑ pane cōsecret. Rñ. scm Sc. in. iiij. di. viij. q nō ratio  dicẽdo hoc est corpus meũ nō refert̃ ad corpus xp̃i ⁊ ideo lʒz nō sint alia verba de substātia forme  predicta tñ de necessitate req̇rit̃ vt exprimant̃ aliqua verba ex q̇bus prefata forma solũmodo determinetur ad corpus xp̃i sic fit cũ r. fiat dilectissimi dñi nostri iesu xp̃i qui pridie. ⁊ c. ałr nihil fieret et hoc tenet uis quidam teneant cōtrarium ⁊ male.
¶ Vtrũ sacerdos possit tũcũ mate
25
*riā panis virtute p̃fatoꝝ ꝟboꝝ trāsub stātiare ĩ corpꝰ xp̃i ẜm. Rñ. Ale. ĩ. iiij. tra ctatu de eucharistia ꝙ nō sʒz solũmō illā titatẽ qua rōnabiłr pōt summi a fide libꝰ:  sicut intẽtio dñi dātis formā cũ ficiẽdi fuit vt sumeret̃ q patet cũ dicit accipite ⁊ comedite sic est ĩtẽtio eccłie ⁊ debet esse cuiuslibet sacerdos cōficiendi. vt sumat̃ in vsum sacramẽti ĩplicite vł explicite ⁊ iō si ĩtẽdere ↄsecrare totũ pane qui est in foro  nō ↄformare intẽtionẽ snā intẽtiōi eccłie. sic nō ↄficeret nō ex defectu ꝟtutis ꝟboꝝ q̃ vna vice posset ↄficere tot hostias ꝙ sufficerẽt to ti mũdo si eẽt necessitas eccłie sʒz ꝓpter defectũ intẽtionis illiꝰ q̇ hoc sacr̃m ĩstituit q̇ nō intẽdit ĩ ludibrio vel stultitia fiat ↄsecratio sʒz ꝓ vtilitate eccłie generalis vel particularis ⁊ sic patet ꝙ młto ominus cōsecrat q̇ conficit ad irrisionẽ beneficia ⁊ hmōi. ⁊ lʒz Tho. in. iiij. dist. xj. teneat q imo. cōficit nō cures. sʒz tene. ꝙ. s̃. dixivt tenet. C. Bo. in. iiij. di. x. ⁊ pe. ea. di. ⁊ multi alij uis ẽt opi. Tho. possit sustineri ẜm ꝙ etiā Ri. ea. di. sustinet si intelligat̃ ꝙ cōficiẽs itẽ dat pri mo cōficere licet consequent̃ ad venefi|cia: sed prima magisvidetur rōnabilis ⁊ ideo tene eam.
¶ Vtrũ sacerdos virtute verboꝝ prefa
26
*torũ possit vnā parrẽ ipsiꝰ hostie conse crare sine alia hostia cōtinua remanen te. Rñ. ẜm Ri. in. iiij. di. x. q sic si intẽde ret determinate ad alterā parteʒz puta. dexterā vel a tali signo citra.  verba nō operāt̃ nisi suꝑ illā materiā ad quā p̃cise p̃fert̃ intẽtio consecrātis secꝰ esset si intẽtio cōsecrātis nō esset determina ta magis ad vnā partẽ  ad aliā sʒz in vago:  tũc si nō intẽderet nisi medieta tẽ cōsecrare solũ nulla pars esset ↄsecra ta  reales operatiōes nō sunt circa sin gularia vaga. sʒz circa determinata ⁊ iō oportet ꝙ intẽtio ad quā sequit̃ realis determinatio aliq determtnatũ ⁊ determinate respiciat et ex p̃dictis soluit̃ alia q̃stio de sacerdote. q̇ hʒz. xx. hostias ⁊ ex illis nō intẽdit cōsecrare nisi. xviij. q nullā cōsecrat nisi intẽtio sua se determinet determinate ad q̃s vult. xviij. Secus si credens q sint solũ. xx. ⁊ sunt xxij. tñ intẽdit cōsecrare quicquid est añ ipsum sic oẽs sunt consecrate. Jtẽ patet q hostie in altari ex obliuione reserua te ⁊ gutavini in pede calicis ⁊ hmōi nō consecrant̃. qm̃ ad eas non refert̃ inten tio conficientis.
¶ Quid si sacerdos acceptis pluribus
27
*hostijs cōsecrādis qñ venit ad actũ ↄse crationis nō aduertit nisi ad eā hʒz in manu. Rñ. s. Frā. de May. in. iiij. di. xij. quidā dicũt q nō sunt alie cōsecrate: sʒz tu dic cũ Sc. ꝙ oẽs sunt cōsecrate:  nō requirit̃ de necessitate intẽtio actualis: sed virtualis q̃ fuit qñ prefatas hostias accepit. vc eas consecraret.
¶ Circa formā vini cōsecrādi querit̃ q̃
28
*sit. Rñ. q hoc. s. Hic est em̃ calix sanguinis mei noui ⁊ eterni testĩ q̇ ꝓ vobis et ꝓ multis effundet̃ in remissione pctōꝝ hec quotiẽscũ feceritis in mei memoria facietis vt ĩ. d. §. ex eo no. vñ. S. Bo. in. iiij. di. viij. ⁊ multi doct. ibidẽ tenent q solũ de substantia forme p̃dicte sunt ista ꝟba. hic est calix sanguĩs mei. alia ꝟo sequẽtia nō sunt de substātia. sʒz ꝑtinet ad ornatũ ⁊ ad oñdẽdũ vsũvłdigni tatẽ ibi accipite ⁊ bibite ⁊ c. aut effectuʒz vt ibi noui ⁊ eterni ⁊ c. Alij tenẽt vt sanctus Tho. ĩ. iij. q. lxviij. oĩa sunt de substātia forme vs hec quotiẽscũ ⁊ c. sed Sc. ea. di. viij. dicit ꝙ cũ nō sit nobis tra ditũꝓ certo an ad formā substātialẽ ꝑti neāt aliqua ꝟba post ly. sanguĩs mei iō ꝑiculosum est asserere q p̃cise sit in illis verbis ex quo sufficiẽs autoritas nō hʒz ⁊ ideo oĩa dic vs ad hec quotiẽscũ ⁊ c. ac si essent de substantia forme lʒz cōiter doc. concordẽt cum beato. Bo.
¶ Nota q que dixi. s̃. in consecratione
29
*panis debẽt siłr dici de vini ↄsecratiōe. ¶ Siłr deprolatione verboꝝ aut corrupta. aut diminuta. aut addita. dic vt. s̃.
30
*dictũ est de baptismo Baptismus. ij. §. xv. cum duobus seq.
¶ Circa ↄuersionẽ q̃ fit in hoc sacramẽ to ꝑ virtutẽ verboꝝ prefatoꝝ est firmi
31
*ter tenẽdũ q substātia panis ẜm totā suā materiā ⁊ formā existẽs actu transubstantiat̃ in totũ corpus xp̃i actu exi stẽs. ita ꝙ materiā ⁊ forma in formā. s. corporeā trāsubstātiat solis accidẽtibꝰ remanẽtibꝰ ẜm. s. Bo. ⁊ Ri. ⁊ Pe. in. iiij. di. xj. ⁊. S. Tho. ĩ. iij. q. lxxv. Sʒzʒz Sco. in. iiij. di. xj. ibi nō est. cōuersio substātie in substātiā tũ ad eẽ substātiale. simpłr: sʒz tũ ad esse hic  corpori xp̃i nō acquirit̃ simpłr esse sʒz esse hoc. s. sub spẽ panis. vñ acq̇rit nouā pñtiā nō admittẽdo antiquā panis vero desinit eẽ ibi nō acquirẽdo aliquam pñtiaʒz alibi. vñ lʒz illa decisio panis ẜm se cōsiderata sit anihilatio ipsa tñ cōuersio nullo mō est anihilatio  eiꝰ terminꝰ nō est nihil: sʒz noua pñtia corporis xp̃i sub spẽ panis. hec Sco. ⁊ idẽ dico de substātia vini q transubstantiat̃ in sanguinẽ xp̃i ita q panis in corpus ⁊ vinũ in sanguinẽ pu rum virtute verboꝝ transubstantiatur nō in aliquid aliud. sed  corpus non est sine sanguine ⁊ ceteris humoribus suis: nec sanguis sine corpore ⁊ venis ⁊ neruis suis ideo in hostia est corpꝰ xp̃i per trāsubstātiationẽ ⁊ sanguis eiꝰ per permixtionẽ permixtꝰ em̃ ⁊ diffusus est | ĩncorpore et ideo vbicun est corpꝰ xp̃i ibi est sanguis eius. Anima vero ibi ra tione coniunctionis cũ corpore cui inseparabiliter est coniuncta. Quantitas autẽ ⁊ alia accidẽtia sunt ibi ratione in separationis a corpore Diuinitas ꝟo ratione vnionis diuine cum humana natura. Similĩter in calice vinum tran substantiatur in sanguinem solum vir tute transubstantiationis. sʒz quia sanguis nō est ibi effusus. sʒz in venis ideo est ibi etiā corpꝰ xp̃i ꝑ cōcomitantiam ⁊ cetera vt dictũ est in corpore. ⁊ ad hoc facit. c. firmiter. §. vnam de sum. tri. ⁊ fi. ca. et. c. in qnadam de ce. mis. et hec oĩa fiunt in instāti completa oratione verborum dei virtute assistẽte virtuti forme p̃fate est etiā totũ corpꝰ xp̃i ita in to ta hostia ꝙ est etiā ĩ qualibet eiꝰ parte in qua saluat̃ rō totiꝰ cũ em̃ sit totũ hōgeneũ nō ẽ maior ratio ꝙ vna ꝑs cōuer tat̃ in vnā ꝑtẽ  in aliā ita tenet̃ cōiter est etiā corpꝰ xp̃i sub hostia tũ sʒz non mō quātitatiuo. quia licet sit ibi corpus tũ nō tñ cōparat̃ ad species vt tum sicut uis sit ibi clarũ nō tamẽ vtitur claritate sua illuminādo medtũ ita nis sit tus nō vtit̃ titate sua occupā do locũ. sicut deus pōt facere vt hoc sit ignis nō exercẽdo cōbustiōis actũ. Est etiā corpus xp̃i sub hoc sacramẽto: seu sub spẽ nō localiter proprie loquẽdo.  esse localiter proprie esse dimẽsiue siue cōmẽsuratiue est tamẽ corpus xp̃i in lo co spẽi. Et ex hoc sequitur ꝙ corpꝰ chri sti est in pluribꝰ locis simul ẜm esse sacramẽtale.  vere ⁊ realiter cōtinet̃ sub diuersis spẽbus quẽ sunt in diuersis al taribus. est etiā in hoc sacr̃o corpus xp̃i immobile localiter ⁊ per se loquẽdo lʒz sit mobile ꝑ accidẽs. s. ad modũ hostie sicut anima mouetur ad motũ corporis vnde per accidẽs mouetur ad motum hostie ⁊ quiescit ad quietatẽ alie hostie. Jtẽ mouerit sursum ⁊ deorsum simul et semel ad motum diuersarũ hostiarum: hec ex Ric. in. iiij. distin. x.
¶ Sed nuuquid vertitur corpus chri
32
*sti versa hostia sicut mota mouet̃. Rñ. Ric. vbi. s̃. ꝙ non quia licet partes ordinem habeant in ipso corpore absolu te non tamen per comparationem ad speciem. Vnde non potest dici quod pe des habeat in vna parte hostie caput in alia ⁊ sic de ceteris membris.  omnes partes sunt simul sub qualibet par te hostie.
¶ Vtrum fracta hostia vel passa aliq̇d
33
*corpus christi patiatur. sicut mota mouetur. Rñ. ꝙ non  mutatio ⁊ passio in nouaret in christo aliquid absolutum sed motus localis nihil ẜm Pe. dist. x.
¶ Est etiaʒz corpus christi penitus in
34
*uisibile oculo corporali ẜʒz Rs. ⁊ Sco. di. x. quia nō pōt videri nec ꝑ naturaʒz nec ꝑ gloriam. nec ꝑ miraculũ oculo corporali. sicut nec existentia substantie spiri tualis in loco ad cuiꝰ instar corpꝰ chri sti est sub sacramẽto intum est ibi pre sens ⁊ ꝑ se ratione substātie titas nō est ibi nisi per cōcomitantiam. vnde ẜʒz Ri. vbi. s̃. si aliquando apparet ibi spe ties paruuli vel frustrum carnis nō est corpus xp̃i. Maiores enim sunt dimensiones corporis christi  ille que ibi ap parẽt ⁊ si ibi vere apparet corpus chri sti nō apꝑet vt sub sacramẽto. vnde dicit sic ibidẽ ꝙ illa apparentia paruuli que aliquādo ibi visa est. vel describit̃ in imaginatiōe vel in sensu communi vidẽtis. vel etiā si est reałr extra nō cre do ꝙ ille dimẽsiones fundetur in dimẽ siōibꝰ speciei panis. lʒz tũc appareātvñ species sacramẽti sub qua cōtinet̃ corpus xp̃i late sub illa figura q̃ apparet: nulla imutatione facta circa ipsam. ⁊ cō fundit̃ tātũ ip̃a spẽs q̇busdā accidẽtibus carnis vel pueri q̇ nō sũt ꝓprie accidẽtia corporis christi. vel liniamẽta. ¶ Est tñ corpꝰ xp̃i visibile sub sacramẽ
35
*to ẜʒz Sco. vbi. s̃. ꝑ natnrā oĩ intellectui nō alligato sensibꝰ ĩ ĩtelligẽdo. siue an geli siue aĩe seꝑate. Ri. tñ vbi. s̃. tʒz ꝙ nō ꝑ naturā. sʒz tātũ ꝑ gloriā non solum in verbo. sed etiam in proprio genere.
¶ Est ẽt corpꝰ xp̃i sub hoc sacr̃o in tāgi
6
*bile ĩmediate ab alio. sicut nec substan tia spũa lis tangit̃ a logo. vñ tũcũ | aliq̇s speciẽ penetrare xp̃i corpꝰ tangere non posset. ẜm Rica. vbi. s̃.
¶ Sunt aũt in hoc sacr̃o accidẽtia sine
37
*subiecto ṗmo. s. sine substātia ꝟtute diuina. Jtẽ sicut species sacramẽtales retinẽt esse ꝙ habebant prius ex virtute diuina sic ⁊ agere. Vnde possunt exteriosa corpora ⁊ sensus immutare nō pos sunt tamẽ alia nō sacr̃m cōuertere ꝙ nō fit sine ꝟbo vnde aqua modica posita in sacr̃o calicis lʒz ẜm aliquos conuerta tur in vinum ⁊ hoc virtute specierũ illarum. nō tamẽ in vinum ꝙ sit vinũ ẜm speciẽ. sʒz est vinum ẜm materiam tātũ sicut caro ẜm spẽm cōuertit̃ in carnẽ ẜʒz materiā. vel dic ꝙ ibi forma substātialis aq̃ nō soluit̃ sʒz alterat̃  mutat̃ color sapor ⁊ odor ⁊ sensus ꝑcipit proprie tates vini. ⁊ ideo tum ad sensum con uertitur in vinũ nun tñ in sacr̃m hoc ex sancto Bonauen. in. iiij. di. xij.
¶ Quid cũ accidẽtia sub q̇bꝰ est corpꝰ xp̃i in sacr̃o corrũpant̃. Rñ. ꝙ accidẽtia
38
*illa. aliqñ immutant̃ ex ꝑte titatis sicut cũ diuidit̃ panis vel vinũ ĩ multas partes ⁊ tũc si in ipsis ꝑtibꝰ nō pōt saluari natura panis vel vini desinit corpus xp̃i sub ip̃is esse. Siłr dic de ĩmuta tiōe ex ꝑte q̃litatis vt cũ ita ĩmutat̃ color sapor ⁊ odor ⁊ alie q̃litates panis ⁊ vini ꝙ nłlo mō p̃t ↄpati natura panis ⁊ vini. ꝙ nō manet corpus xp̃i sub sacr̃o secus si corruptio accidẽtium vel qualitatis. aut titatis non sufficit ad corruptionem panis ⁊ vini.  si non desinit esse ibi corpus xp̃i. vel sanguis sub sacramẽto. Aduerte tñ circa corruptionem que est respectu admixtionis alte rius liquoris  si est vinũ ⁊ additur in maiori titate vel equali. sic soluit totaliter ⁊ tollit cōtinuitatẽ speciei cũ ad oẽs eiꝰ dimensiones ꝑueniat: ⁊ sic incipit quo ad actũ esse aliud nouũ vinũ ⁊ sanguis ibi desinit esse sanguinis xp̃i credo tñ ꝙ si additũ nō sit notabiłr excedẽs ꝓpter dubiũ sit tutiꝰ vti toto illo liquore tā sacr̃o. si ꝟo additũ si mino ris titatis sic non desinit esse ibi sanguis xp̃i nisi sub illis ꝑtibꝰ ad q̃s ꝑtinẽtvinũ additũ q̃ cũ discerni nō possint siłr toto illo liquore debemus vti tan sacr̃o. ⁊ idẽ dic de alio liquore additio. ¶ Vtrũ desinẽte esse eucharistia sub il
39
*lis accidẽtibꝰ redeat substātia ↄposita. Rñ. ẜʒz. Sco. ĩ. iiij. di. xij. post reprobatio nẽ multoꝝ modoꝝ dictoꝝ ꝙ sic reddit substātia ↄposita cui talia accidẽtia cō ueniũt quā ẽt afficiũt ⁊ hoc ĩ ĩstāti corruptionis ⁊ imediate a deo. ¶ Prĩa ꝑs huiꝰ snĩe ꝓbat̃.  deꝰ statuit illas spẽs manere sine subiecto tm̃ in eucharistia ergo statuit ꝙ nō stāte eucharistia non sũt accidẽtia sine subiecto: ⁊ ꝑ ↄñs ĩ instātia illiꝰ corruptiōis sit aliq̃ substantia. ¶ Sca ꝑs ꝓbat̃.  si redijt aliqua substātia nō ẽ alia  illa q̃ pōt illis accidẽtibꝰ affici.  alia substātia nō esset eoꝝ capax. ¶ Tertia ꝑs. s. ꝙ nō reddit nisi imediate a deo pʒz  nullum aliud agẽs hoc agere posset hec Scot.
¶ Vtrũ spẽs sacramẽtales possint nu
40
*trire. Rñ. vt pʒz ex supradictis sicui possunt cōuerti in cineres vel in vermes ⁊ hmōi sic per eandem rationem possunt conuerti in corpus humanum.
Eucharistia

Eucharistia

Sco circa ministrum querit̃ q̇s pōt coficere istud sacr̃m. Rñ. ꝙ solus presbyter pōt consecrare corpus ⁊ sanguineʒz domini nostri iesu xp̃i. xxv. di. p̃lectis ⁊ de sum. tri. ⁊ fi. cat. firmiter. §. vna hoc sequũtur Theo. in. iiij. di. xiij.
¶ Quid si q̇s credat se p̃sbyterũ esse cũ
1
*non celebret. Rñ. gl. in. c. apłicā. de p̃sb. non bap. ꝙ conficit in ꝟitate. Sʒz tu dic vt. s̃. baptismus. vij. §. vlti.
¶ Vtrũ q̇libet p̃sbyter possit hoc sacr̃m
2
*cōficere. Rñ. ẜm Ri. in. c. iiij. di. xiij. ꝙ de iure nō pōt: nec irregularis nec interdi ctus aut suspẽsus ab excōicatione eorũ q̃ sũt ordinis. nec simoniacꝰ scismaticꝰ. excōicatꝰ aut degradatus siue depositus vel quilibet publicꝰ ⁊ notoriꝰ peccator. sed de facto si supra debitam materiam proferat verba cũ intẽtione debita vere cōficit tumcun sit nepharius  caracter suꝑ quẽ fundatur pote stas conficiendi est indelebilis. lʒz mor|taliter peccet conficiendo.
¶ Vtrũ plures p̃sbyteri possint eādẽ
3
*hostiā cōsecrare. Rñ. lʒz diuersa sit opi. in. iiij. di. xiij. ego teneo ꝙ nō  q̇ priꝰ ꝓtulit ꝟba ille cōsecrauit alij nihil faciũt. Et iō credo in ordinatione presbyterorũ sit meliꝰ nō dicere  dicere verba cōsecrationis nisi dubitaret̃ de ep̃o ꝙ nollet consecrare.
¶ Vtrum corpore viciatus p̃sbyter pos
4
*sit conficere. Rñ. vt. s̃. corpore viciatus per totum.
¶ Quid de p̃sbytero q̇ post ĩdutꝰ est
5
*recolit se de aliqͦ mortali. Rñ. ꝙ si tenet̃ celebrare ⁊ habet copiam idonei cōfessoris tenet̃ cōfiteri. si ꝟo nō hʒz cōterat̃ cũ ꝓposito cōfitendi ꝙ sufficit nec pec cat si cũ verecũdia accedit. si vero nō te net̃ celebrare tunc nō dʒz celebrare nisi priꝰ cōterat̃ ⁊ ↄfiteat̃  ad hec tenet̃ ẜʒz sanctũ Bo. in. iiij. di. xiij. in. q. circa lr̃aʒz ⁊ gl. in. c. de homine de ce. mis. ⁊ alia gl. in. c. nihil. vij. q. j. arg. de sen. ex. c. de cetero. ⁊. xxvj. q. vj. q̇ recedũt. ⁊ hoc idem tenet do. Ant. in. d. c. de hoĩe. Sʒz alij te nent ↄ̃rium  sufficit cōfiteat̃ semel in anno. ⁊ pa. ĩ. d. c. de homine dicit esse ve rius. lʒz primũ tucius. Sʒz tu dic ẜm cōmunẽ opi. theologoꝝ ꝙ primum veriꝰ Tñ Ri. in. iiij. dist. ix. distinguit ꝙ si nō imminet scādalum vel persone aut populi aut non incepit missam si est sacer dos sumens corpus xp̃i tũcun con tritus sed nō cōfessus dũmodo habeat copiā idonei cōfessoris tp̃s ⁊ loquelam ad cōfitendũ ꝙ peccat mortałr: ⁊ sic dʒz dici ꝙ non dʒz celebrare vel cōicare. Si ꝟo aliq triũ p̃dictorũ ĩminet. s. vel scādalũ ꝑsone vel populi nisi celebret vel  iam incepit missam. sic sufficit cōtri tio. Et sic potest intelligi ꝙ tũc pōt cele brare ar. c. de cetero ⁊. c. a nobis el. ij. de sen. ex. ⁊. c. qui recedunt. xxvj. q. vj. adde tamen ẜm Ric. in. iiij. di. xvij. ꝙ quāuis habebat idoneũ confessorẽ: sed tamen expectat aliũ cui deuotius ⁊ securiꝰ cō fiteat̃: ꝙ tũc abs cōfessione ⁊ sine peccato pōt sumere eucharistiā cum contri tiōe sola q limito dũmodo sit ↄfessus semel in anno. Jtem  tenet̃ celebrare vel cōicare ałs nō credo si potest desiste re sine scādalo populi vel persone quia prius debet confiteri.
¶ Quid si celebrādo recoleret se come
6
*disset vel bibisset. Rñ. ꝙ in difficultatibus semper accipiendum est ꝙ minus habet de periculo ma ius aũt periculũ est ꝙ ↄ̃ sacramenti ecclesie ꝑfectioneʒz. quia hoc est sacrilegium  ꝙ est pertinens ad qualitatem sumentis. Et ideo si p̃sbyter post cōsecrationẽ inceptā me minit se comedisse nihilominꝰ dʒz ꝑficere. sacr̃ʒz. Jdẽ si meminit se excōicatũ. vel in mortali cũ cōtritione tñ debita ⁊ sic nō peccat. sed fructuose sumit. Et in hec cōcor. cōiter doc. Si vero meminit ante ↄsecrationẽ Tho. ĩ. iij. q. lxxxiij. tenet ꝙ tutius est dimittere missam ince ptam: nisi scandalũ graue immineret. Sed. S. Bona. in. iiij. di. xiij. tʒz ꝙ sine peccato pōt inchoatam ꝑficere cũ proposito ↄfitẽdi ⁊ cũ ↄtritiōe totũ supple tur nec videtur ibi esse contemptꝰ. Jdẽ dicit etiam. S. Bo. ibidẽ de eo qui meminit se irregularẽ  ꝓhibitio propter irregularitatẽ non extẽdit se ad eũ qui accessit sine cōscĩa irregularitatis ⁊ inchoauit missam. Vñ ꝓpter renerẽtiā sa cr̃i ⁊ scādalũ ppłi dicũt ꝙ si dolet⁊ libẽ ter faceret ꝙ in se est a dño esset dispẽsatũ ꝓ tũc. Jdẽ dicerẽ etiā quādo nō in cepit si nō pōt desistere sine scādalo nec in hoc casu incurrit irregularitatẽ ar. c. clerici. ⁊. c. latores. ⁊. c. fraternitati q̃ req̃rũt temeritatẽ  clerico. excōi. mini. ꝑ totum. Nec ob. c. apostolice. c. x.  ibi sunt in culpa nō intelligẽdo ꝙ debẽt. Sʒz hic iste est ĩ necessitate. Et hoc credo veꝝ nisi foret scādalum phariseorũ vel quis acciperet scādalũ ꝓ aliqua ad miratione:  tunc nō liceret sine nota irregularitatis.
¶ Quid de eo q̇ incepta missa hʒz ↄ̃sctẽ
7
*tiā ꝙ nō. sit presbyter. Rñ. s. Bo. vbi. s̃. ꝙ ante consecrationẽ debet dimittere missam infirmitatem fingendo aut cōscientiam deponere.
¶ Sʒz quid lacit sacerdos qui ꝑpendit
8
* | nō esse aquā in calice. Rñ. ꝙ si hoc aduertitāte cōsecratio nẽ eā apponat sed post cōsecrationẽ nullo mō  nō est de necessitate sacr̃i. vt. s̃. dictũ est ⁊ de hac materia vide. j. missa.

Eucharistia. iij.

circa sumptionem eiꝰ quis tenet̃ sumere. Rñ. ꝙ prĩo quilibet sacerdos cuʒz celebrat. de cōse. d. ij. relatũ  sacramen tũ in sumptiōe cōplemẽtũ sue significa tionis accipit ⁊ si deficeret alius debet supplere pro eo qui sit ieiunus si iā ho stiā saltẽ consecrauerat. vij. q. j. nihil. si vero dubitat̃ an cōpleuerit cōsecrationẽ hostie. tũc ẜm Jnno. in. c. p̃sbyter de sa. iter. vel nō. incipieñ. est ibi addẽdo. s. dñs noster iesus xp̃s p̃die  ⁊ c.  nō dicit̃ reiteratũ ꝙ nescitur factũ. c. apostolicā de p̃sby. nō bap. Si autem certũ est ꝙ nō inceperat verba consecrationis tũc nō est necesse supplere si tamen quis vellet supplere posset. sʒz nō deberet reincipere si iam signa super hostiā fecerat sed prosequendum est vbi deficit ẜm ala. ⁊ plʒz ałs incipieñ. est a capi te. ⁊ si pluries celebrat in die semꝑ debet sumere comissa purificatiōe in pre cedentibus missis. ¶ Secur do tenetur quilibet xp̃ianus cum ad annos discretionis peruenit vt in. c. omnis de pe. et re. de quo dic vt. j. §. xj. nisi ex rationabili causa de consi. proprij sacerdotis ad tempꝰ duxerit abstinẽdum. ¶ Ter tio tenet̃ quilibet ĩ articulo mortis cōstitutus ꝓpterea appellatur viaticum Vnde credo peccat mortaliter qui in ta li articulo cōtemnit sumere corpus xp̃i ¶ Quarto rōne statuti. ¶ Quinto ratione officij sicut sacerdos qui tenet̃ ce lebrare saltẽ in magnis festiuitatibus fit. j. missa. §. xliij.
¶ Quot modis sumitur. Rñ. ꝙ tribus
1
*modis aliquando sumitur solũ spũali ter aliquando solũ sacramentaliter ali quādo. sacramentałr ⁊ spũaliter simul. ¶ Quid est māducare spũaliter. Rñ. ẜʒz
2
*s. bo. in. iiij. di. ix. ꝙ māducatio spũale. trāslata ẽ a corꝑalibꝰ. ⁊ iō sicut in māducatiōe corꝑali sunt duo ṗncipałr. s. masticatio ⁊ incorporatio sic ⁊ in spũali sunt duo suo mō. s. spũalis masticatio que est recogitatio ꝑ fidem. s. carnis xp̃i pro nobis exposite in preciũ in cru ce ad redimẽdũ ⁊ spũale incorporatio ꝑ caritatem. s. dum recogitans ei queʒz recogitat iungitur ardore caritatis. et ita incorporatur.
¶ Qñ dicit̃ quis solũ māducare spũali
3
*ter ⁊ nō sacramẽtaliter. Rñ. ꝙ tũc quādo sacr̃ʒz est in voto effectꝰ eiꝰ percipit̃.  sicut q̇dā ante baptiʒzent̃ ex desiderio baptiʒzari percipiũt effectũ ipsiꝰ. sic ⁊ in hoc sacramẽto nec frustra indu citur postea sacr̃m  pleniꝰ inducit effectũ ip̃a susceptio sacr̃ale  solũ desideriũ ẜm. S. Tho. ĩ. iij. ꝑ. q. lxix. vel me lius. S. Bo. in. ij. di. xl.  nō esset vera voluntas nisi deduceretur in opus cũ adest facultas.
¶ Quid est māducare sacr̃ałr solũ. Rñ.
4
*ẜm. s. Bo. ĩ. iiij. di. ix. ꝙ est māducare sacr̃m: vt sacr̃ ʒz. ad hoc aũt vt māducet sa cr̃ʒz vt sacr̃ʒz necessaria ẽ ĩtẽtio: ⁊ ĩtẽtiōis regulatio. Jntẽtio in est necessaria  si quis iret ad mẽsam ⁊ intẽderet corpꝰ reficere: ⁊ aliq̇s ꝓ pane cōi sacr̃m sicut panẽ offerret ⁊ ipse oĩno intẽderet cibũ sumere nō dicerẽ eũ sacr̃ałr māducare. necessariũ est etiā vt hutꝰ intẽtio dirigat̃ ẜm fidẽ q̃ est in ipso vel in altero.  oportet credat ꝙ sub illa specie aliq spũale lateat q sumere intẽdat. vel opʒz ꝙ saltẽ sumere intẽdat ꝙ alios credere existimat lʒz ipse nō credat. ⁊ sic pʒz ꝓ to q̇s dicat sa cr̃alit̃ māducare. . s. ꝙ sacr̃m ꝟe existat ibi ⁊ ipse q̇ māducat illud vt sacr̃m sumere intẽdat siue  credit esse veꝝ sacramẽtũ. siue  existimat alios credere. hec. S. Bo. vbi s̃. adde ꝙtũc solũ sacramẽtaliter sumit quādo ꝓpter aliq impedimentũ ꝙ in ipso summẽte est vel mala eiꝰ dispositionẽ caret effectu ⁊ fructu ipsiʒz sacr̃i q̇ est spũalis māducatio hoc est spiritua liter incorporari corpori mistico per fidem et caritatem. vel magis incorporari per augmentum fidei et caritatis que manducatio non cōuenit indigne | suscipiendus.
¶ Vtrũ vere in hoc sacramẽto christus
5
*māducet̃. Rñ. ẜʒz Ric. in. iiij. distin. ix. ꝙ est in sumptione huiꝰ sacramẽti quedā māducatio carnalis. qua comestũ masticatur ⁊ in stomacho trahit̃. ⁊ postea digeritur ⁊ vltimo in substātia mandu cātis conuertit̃ ⁊ sic vere manducat̃ illa species sub qua realiter cōtinet̃ veꝝ corpus xp̃i. Est ⁊ alia māducatio sacra mẽtalis qua corpꝰ xp̃iverũ realiter sub illis speciebus panis ↄtẽtum sumitur sʒz sic sumptũ corporałr nō masticat̃: et si species sic in ore masticent̃ ꝙ ꝑ digestionẽ ibi factā nō corrũpatur ĩ eis forma ꝓpria: sed descẽdant in formā propriā in stomachũ descẽdit ⁊ corpꝰ chri sti in stomachũ ꝑ descẽsum speciei sub qua cōtinetur. ⁊ tā diu ibi manet corpꝰ xp̃i  diu in eadeʒz specie forma ꝓpria specierũ saluatur. si aũt species panis tādiu in ore masticet̃ ꝙ ꝑ digestionẽ in ore factā corrũpat̃ forma ꝓpria in eis ⁊ nō descẽdat in stomachũ tũc nec corpus xp̃i descẽdit in stomachũ. ⁊ sic intelligit̃  ill de cōse. di. ij. c. tribꝰ in gl. ĩ. c. fi. cũ dicitur  cito species dẽtibꝰ at teritur taʒz cito in celũ rapit̃ corpꝰ xp̃i. Adde tamẽ scm sanctũ Bo. in. iiij. di. ix. ꝙ cũ corpꝰ xp̃i maneat sub illis speciebus diu illa species sit habilis ad refectionẽ humanā  ad hoc est statuta ⁊ ad hoc ordinat̃ ⁊ ad hoc habeat cũ est extra stomachũ ⁊ ĩ stomaco  ibi re ficit. ⁊ tā diu corpꝰ xp̃i moret̃ dōec refectiōis oꝑtio ↄpleatur. Jdeo si quis euo mat illas euomit corpꝰ xp̃i. ⁊ si species possunt discerni ab alijs debẽt sumi cũ reuerẽtia ⁊ cremari: ⁊ cineres iuxta altare recũdi. vt in. c. si per negligẽtiā. de cōse. di. ij. Si aũt species ille trāseāt ꝑ stomacũ ĩdigeste ꝑꝑ aliquā infirmitatem. tũc sunt extra proprietatẽ refectio nis. ⁊ iō sivadāt in secessum nō ẽ ibi cor pus dñi. ⁊ hāc opinionẽ sanctus Bo. vbi. s̃. dicit probabilẽ. ⁊ placet cũ qua conuenit Ricar. vbi. s̃.
¶ Quis pōt idonee suscipere sacramẽ
6
*tũ eucharistie. Rñ. Pe. aur. in. iiij. d. ix. q̇. ij. ꝙ idoneus susceptor est homo via tor adultus. fidelis mẽte p̃ditus. Jeiu nꝰ deuotꝰ apparitiōe miraculosa nō ꝓ hibitus sine cōsciẽtia peccati mortalis legitime cōfessus in cōuersatiōe crimine non notatꝰ corpore mũdus a ministro idoneo tꝑe debito. ⁊ recta intẽtiōe sumptꝰ. vbi. xv. notanda cōmemorat.
¶ Primo dicit hō.  sʒz angeli beati mā ducẽt xp̃ʒz in specie in tum eivniũtur in fruitiōe caritatis ꝑfecte ⁊ visiōe ma nifesta nō tñ cōtingit eis spũaliter mā ducare hoc sacramẽtum ꝙ est per fideʒz credere in christum cum voluntate sumendi hoc sacramentum.
¶ Vtrũ brutum possit sumere corpus
7
*xp̃i sacr̃aliter. Rñ. vt. s̃. patuit ꝙ non.
¶ Sʒz nunq̇d si mus comedit illas spe
8
*cies trāsibit corpꝰ xp̃i in eiꝰ vẽtrẽ. Rñ. sa. B. in. iiij. d. xiij. q̇dā dixerũt ꝙ sic ꝑ rationẽ supradictā. Sʒz alijs videtur ꝙ nō.  xp̃s nō ẽ sub illo sacr̃o nisi eatenꝰ quatenꝰ ẽ ordinabilis ad vsum humanũ. s. ad manducationẽ: sʒz sicut  ci to muerodit. ita ⁊ tā cito inhabile facit ⁊ sacr̃m esse desinit. Et hoc ẽ opi. cōmunior ẜʒz. S. Bo. ⁊ magis pia. ⁊ sic ptʒz q solis hominibꝰ debet dari non brutis. vł q̇buscũ etiā āgelis:  illusio esset. ¶ Secũdo dicit viator:  nulli mortuo
10
*debet dari ⁊ si petunt illusio est.
¶ Tertio dicit adultus: quia licet greci antiquitus pueris darent vt de conse. distin. ij. paruulli tamen sacramentaliter sumere non possunt quia non vtuntur sacramento vt sacramentum. sed vt communi cibo propter carentiā discretionis.
¶ Sʒz qñ est etas debita. Rñ. aureolus
11
*vbi. s̃. ꝙ relĩquẽdũ ẽ arbitrio boniviri. Et ideo dico ꝙ tũc est etas debita quā do pueri hñt vsũ rōnis ꝙ pñt ↄcipere uotionẽ hꝰ sacr̃i ⁊ discernere ⁊ dijudi care corpus xp̃i ⁊ reuereri ab alio cibo saltẽ ex alioꝝ ĩstructiōe ꝙ pōt eẽ ĩ. x. vel saltẽ in. xij. anno. vñ si apparerẽt in eis tunc signa discretiōis ⁊ reuerẽtie possunt sumere ẜʒz Tho. ĩ. iiij. d. ix. ĩmo. debẽt saltẽ semel in āno sumere vñ tenẽt̃ | ad hoc eos inducere q̇ eoꝝ habẽt curā. ¶ Quarto dicit fidelis.  nulli infideli
13
*debet dari. ĩmo nec infidelis pōt sume re sacr̃łr ẽt nisi habeat ĩtẽtionẽ sumẽdi ip̃m vt sacr̃m ecclesie. lʒz ipse nō credat. ¶ Sed nunquid cathecuminis debeat
14
*dari. Rñ. aure. vbi. s̃. ꝙ non  nō sunt de familia xp̃i per baptismum.
¶ Quinto dicit mẽte p̃ditus. vñ demo
15
*niacis ⁊ amẽtibꝰ nō debet dari. distinguit tñ aure. vbi. s̃. aut talis amẽs nun  habuit vsum rōnis. ⁊ tali nō dʒz dari aut aliqñ habuit vsuʒz rōnis. ⁊ tũc subdistinguit. ꝙ aut ostẽdit signa deuotio nis extra ⁊ sic pōt cōmunicari aut nō p̃ tẽdit signa deuotionis. ⁊ tunc recurrẽduʒz est ad tẽpus preteritũ  si ante in saniā petijt ⁊deuotionẽ ad ipsũ habuit pōt dari ⁊ debet in articulo mortis: si nō timetur de periculo euomẽdi. vł alteriꝰ irreuerẽtie vt habetur. in. c. his q̇ xxvj. q. vj. si ꝟo nullā deuotionẽ ad ip̃m habuit tꝑe sanitatis nec eũ petijtbito tẽpore nullo mō eis dʒz dari. Jdẽ dic. de moniacis ẜʒz p̃fatā distinctionẽ ẜʒz Th. in. iiij. di. ix. in. iij. p. q. lxxx. amẽtibꝰ veroqui habẽt dilucida interualla potest dari tunc qñ habẽt vsum rationĩs ẜm aure predictũ vbi. s̃. Multo fortius pōt dari illis q̇ largo modo dicunt̃ amẽtes s. ꝙ habẽt debilẽ vsum rationis dummodo possint aliquam deuotionẽ huius sacramẽti concipere.
¶ Sexto dicit ieiunꝰ nam quicũ ali
16
*quod comestibile vł potabile post me diā noctẽ sumpsit nullo mō pōt cōmunicare siue digesserit siue nō de cōse. d. ij. c. liquido. vij. q. j. nihil de cel. mis. ca. ex parte. Excipitur casus infirmitatis: quia si de eorũ periculo mortis dubita tur etiam post cibum sunt communicā di ne sine ↄmunione decedant de conse di. ij. presbyter nec ob. c. sacramẽta de cōsec. dj. j. quia obrogatum ẽ ⁊ de hoc vide. infra missa. §. iij. q. v. vj. ⁊. xiiij. cum tribus se.
¶ Septimo dicit deuotꝰ. Nā sicut qui
17
*cibũ corporalẽ nō pōt digerere vel masticare nō est aptꝰ māducare ipsum sic qui deuotionem non habet non est di gnus cōmunicare de ↄse. di. ij. c. illo ⁊. c. tribꝰ gradibꝰ. vñ. S. Bo. in. j. d. xij. maioreʒz inquit efficatiā recipit hō in vna missa vel mā ducare cũ bona preparatione  in multis si se non preparet di ligenter.
¶ Octauo dicit apparitione miraculo
18
*sa nō ꝓhibitꝰ. Nam si apparet ĩ forma pueri vel hmōi nō dʒz sumere sʒz p̃fatũ Aureo. vbi. s̃.  nō apparet sub specie cōueniẽti humane refectioni dicit tñ. s. Tho. in. iij. par. q. lxxxij. ꝙ consulẽdum esset presbytero ꝙ iterato corpꝰ ⁊ sanguinẽ dñi consecraret ⁊ sumeret sʒz ego nō credo  que fiunt miraculose non sunt sub legibꝰ. l. nā ad ea. ff.  le. ⁊ etiā  ꝟisiłr posset ẽt in alia cōsecratiōe sic apparere. ⁊ sic esset ꝓcessus ĩ infinitũ. ¶ Nono dicit sine ↄsciẽtia pctĩ mortał.
19
*Nā suscipiẽs cũ cōscientia peccati mor talis peccat mortałr ẜʒz Aureo. vbi. s̃. et cōiter oẽs sʒz si consciẽtiā non habet de mortali peccato nō peccat mortalit̃ ẜm Aure. vbi. s̃. nisi sit ignorātia crassa vł affectata  debitam diligẽtiam de cōmissis nō adhibuit Landul. ĩ. iiij. dist. ix. dicit ꝙ diligẽtia debita est quādo fa cit illa que prudẽs facit de re quam vel let studiosissime examinare ⁊ Sc. ĩ. iiij. di. dicit ꝙ tene tur q̇s se examinare ẜm diligẽtiam nr̃e fragilitati possibilem. Addi tñ Aur. ꝙ qñ q̇s dolet  preteritis peccatis mortalibus cummissis. ⁊ habet propositum non peccandi deuotione ad sacramentum ꝙ potest p̃sumere ꝙ non sit in mortali.
¶ Vtrum p̃sbyter peccet mortaliter dā
20
*do ei quẽ scit in pctō mortali cōstitutũ. Rñ. ẜʒz Ric. in. iiij. d. ix. ꝙ si talis nō petit sibi dari sic peccat sibi dādo. si vero petit ⁊ tũc distingue aut est notoriꝰ pec cator. ⁊ sic peccat si ei dat  hʒz contra ipsum legittimā exceptioneʒz. Aut nō ẽ notorius uis possit probari per duos testes vł tres ⁊ si petit inocculto debet ei denegare  hʒz legitimā excep tionẽ ↄ̃ eum ⁊ moneat ne petat in publicovt hr̃ de conse. d. ij. ne prohibeat quod pe|tit si vero petit publice tunc si est sacer dos extraneus nō debet sibi dare  legitimā habet cām de cōse. di. ij. tribꝰ si aũt est sacerdos ꝓprius parochialis sic bet sibi dare  nullaʒz hʒz exceptionẽ quā ĩ publico possit obicere  of. iu. or. c. si sacerdos. Nec ob. ꝙ sit maius peccatum sumere cũ peccato mortali  ĩfamari  sacerdoti ministrāti corpus xp̃i peius est peccare mortaliter ĩf amā do iniuste peccatorẽ occultum  ꝙ ille mortaliter peccet  nullus dʒz mortale cōmittere vt aliũ a mortali liberet. Pec cator tamẽ occultus ẜm sctm̃ Tho. iij. q. lxxx. potiꝰ dʒz eligere infamari  indigne ad mensam xp̃i accedere. Quod credo verũ qñ q̇s indigne accedit. s. cuʒz mala voluntate puta  nō penitet de peccatis secus esset de indigne sumẽte  non est cōfessus. de quo dic vt. s̃. eucharistia. ij. §. v. ⁊. j. §. xxiiij.
¶ Sed nunquid esset minꝰ malũ dare
20
*tali hostiā nō cōsecratā vel nō cōsecrare ⁊ sic sumere. Rñ. ꝙ nō vt pʒz ĩ. c. de ho mine de cele. mis. Jō dr̃prorsus quideʒz falsa remedia sunt abiciẽda q̃ sunt veris periculis grauiora ibidem.
¶ Quid si solũ sit suspectus de crimine
21
*mortali. Rñ: ꝙ si suspitio sitviolẽta ⁊ no toria dicẽdũ est sicut de eo queʒz scio in mortali ẜm ꝙ. s̃. dictuʒz est ałs nō elicitur. ij. q. j. c. ij. ⁊. iij. in gl. ⁊. xxxij. q. j. dixit dominus.
¶ Vtrũ exñs in peccato mortali peccet
22
*vidẽdo corpꝰ xp̃i. Rñ. ꝙ nō dũmō cũ hu militate ⁊ reuerẽtia videat. Siłr nō pec cat tāgẽs ex necessitate puta  cecidit ĩ terrā ⁊ hmōi ẜʒz. S. Boñ. ⁊ sctm̃ Tho. in. iiij. di. ix.
¶ Quid de illo q̇ lʒz nō sit vere in pecca
23
*to mortali tñ ẜʒz ↄ scĩaʒz scrupulosam se existimat eẽ. Rñ. ꝙ peccat mortaliter ni si eam deponat  cquid fit ↄ̃ ↄsciẽtiā edificat ad gehennā. vñ nisi sit ex ꝓba bili cōiectura debet deponi vt in. c. inq̇ sitiōi de sen. ex.  vt dicit̃ in. c. nō soluʒz de reg. lib. vj. decet ⁊ expedit vt cōscientie puritati nō desit iudicium rationis nedũ spiritualis profectus querit̃ salutis dispendium incurratur hec ibi. ¶ Decimo addit legitime confesius  tumcũ doloret de peccato cōmissio nō sufficeret vt digne sumat. sʒz opʒz legitime cōfiteatur aliter peccat mortaliter nisi vt est dictũ. s̃. eucharistia. ij. §. v. Tenet tñ Aur. vbi. s̃. ꝙ sacerdos par rochialis qui nō hʒz alium sacerdotem ⁊ religiosus in via cũ socio nō sacerdo te ꝙ possunt celebrare cũ cōtritione et cũ proposito confitendi ex quo non ha bet cui cōfiteatur  religiosus nō pōt extra suum ordinẽ cōfiteri in religione minorũ. Quod limito tamen veruʒz qñ sine alioꝝ admiratione desistere nō po test aut  tenetur celebrare. Jdẽ dicas de eo qui volẽs communicare coraʒz sacerdote celebrāte recolit aliquod mortale nō confessum legitime ꝙ pōt communicare cum contritione ⁊ proposito confitẽdi qñ sine admiratione ⁊ aliq̃li nota nō posset desistere quin cōmunicaret nec habet aut tẽpus aut sacerdotem cum quo confiteri posiit.
¶ Vndecimo dicit in cōuersatione cri
25
*mine nō notatꝰ. vnde histrionibꝰ ⁊ hu iusmodi: nō debet dari de conse. d. ij. ꝓ dilectiōe dicitur putoneo maiestati di uine nec euāgelice discipline congruere tā turpi ⁊ infami cōtagione fedetur vnde ẜm gl. ibidẽ nec talibus nec cuicũ infami notorie manifeste danda est eucharistia. Si tamẽ reuertatur ad dñm eis cōio ⁊ recōciliatio nō negatur vt ibidẽ dr̃ in. c. se. Nō est tamẽ intelligendum sic vt statim debeat ei dari eucharistia sicut fit a multis et male sed propter reuerentiam sacramenti debet differri vs post peractam peniten tiam quam publice debet facere nisi ar ticulus necessitatis vel pietatis aliqñ in casu aliter fieri persuadeat.
¶ Vtrũ sit dāda euchraristia suspendẽ
26
*dis vel decapitandis pro suis maleficijs. Rñ. ꝙ sic si peniteant ⁊ pure confiteātur vel cupiant confiteri si possent  nec eucharistia nec sepulturā est eis deneganda ⁊ missa pro eis potest celebrari ⁊ oblatiōes offerri. xxvj. q. vij. ca. | j. ⁊ vl. d. l. penitentes ⁊. xiij. q. ij. ꝓ obetintibꝰ immo hodie in cle. j. de pe. ⁊ re. precipitur offālibus ꝙ eis administra re permittant si petunt.
¶ Quid de excommunicatis ĩterdictis
27
*scismaticis et hmōi. Rñ. ꝙ nullo modo debet eis dari. Addit corpore mundus s. ab ea immundicia que toli potest ałr nō tollẽdo ẜʒz Aureo. vbi. s̃. peccat grauiter cuʒz tali immundicia sumẽdo eucharistiam. Sʒz immundicia q̇ toli non potest puta lepra fluxus sanguinis vł seminis ⁊ alia infirmitas non impedit sumptionem eucharistie sed bene celebrationeʒz misse ẜm ꝙ dictum est. s̃. cor pore viciatus.
¶ Vtrum nocturna polutio ĩpediat sũ
28
*ptionẽ huius sacramẽti. Rñ. vt colligo ex. s. Bo. in. iiij. di. xij. ⁊ Aureo. vbi. s̃. et est cōmunis opi. ꝙ aut polutio ꝓuenit ex cā peccati mortalis certa vel probabili puta ex crapula vel morosa cogita tione ⁊ huiusmodi ⁊ sic necessario tene tur abstinere aliterpeccaret mortaliter vt colligitur in. c. non est. vj. di. ⁊ est ar. in. c. quisq̇s. xiiij. q. j. quia licet ipsa pollutio ẜm se non possit esse peccatũ mor tale habet tamen peccatuʒz mortale an nexum ratione sue cause. Jstud ego limito verum nisi priusꝙ summat aut ce lebret conteratur de peccato ⁊ confitea tur quia si conteritur ⁊ confessus est de peccato ⁊ necessitas vel scandalum cogat ad celebrandum vel sumenduʒz nō peccabit. Sine necessitate tamen non credo etiam confessus possit sine pecca to sumere vel celebrare sed bñ sine mor tali peccato ẜm Jo. de saxo. im summa ⁊ Pe. de pał. in. iiij. Aut pollutio proue nit a causa que est peccatumveniale ta men probabiliter ⁊ sic non impedit ne cessario sed de congruo nisi portior cā vrgeat ẜʒz Ri. in. iiij. ⁊ ẜʒz Tho. in. iij. par te. q. lxxx. peccat venialiter si sine cā ne cessaria cōicetvel celebret nisi in duobꝰ casibus ẜm predictũ Jo. ¶ Primꝰ quā do est dies festus in quo est consuetuʒz communicare. ¶ Secũdus quādo immineret scandalum nisi celebraret puta quia alius non est vel est prelatus q̇ consueuit celebrare ⁊ huiusmodi. Similiter dico de illa que prouenit ex illu sione diabolica ⁊ hec ꝓpter duo. ¶ Pri mum propter immunditiam corporis. ¶ Secundum propter euagationẽ mẽ tis siue ĩeptitudinem. Jdem dic quando prouenit ex causa que nullũ est pec catum ꝙ de congruo debet abstinere. Jn hoc casu sanctus Boñ. vbi. s̃. ⁊ bene distinguit dicẽs ꝙ aut sentit inqui nationẽ illā nomin asse mul tum aĩaʒz ⁊ sic ↄsulẽdũ ẽ ꝙ aut reuerẽtiā sacr̃o ⁊ ab stineāt. Si aũt sentiat magis expeditā naturā. ⁊ vlteriꝰ denotio vel solẽnitas vel ali q multũ recōpẽset puta ca ritas alteriꝰ q̇ cogeret̃ celebrare in meo tali vel cōpassio aĩaꝝ ⁊ hmōi ad sumen dũvel celebrandum trahat tũc arbitror dicit ip̃ʒz sine remorsu conscĩe accedere posse. Aut pollutio ꝓuenit ex diabolica tẽtatione vt puta qñ cũ maiori deuotio ne disponit celebrare aut rōne solẽnitatis ⁊ hmōi citius polluit̃ sicut de illo le gitur in collationibꝰ patrũ q̇ sẽꝑ hanc patiebat̃ in festis qñ erat cōicaturꝰ cui decretũ fuit vt sꝑ cōicaret ⁊ sic cessauit talis illusio: ⁊ sic nō dʒz abstinere.
¶ Sʒz ꝑ tum tp̃s dʒz abstinere. Rñ. ꝙ
29
*ꝑ. xxiiij. horas ẜʒz Albe. ⁊ sanctuʒz Tho. Sed Pe. de pał. limitat verũ cum accidit citra mediā noctẽ sed si ante mediam noctẽ accideret abstinere nō tenet̃ nisi qñ ꝓuenit ex cā mortalis peccati.
¶ Quid de coitu cōiugali. Rñ. credo di stinguendũ forevt de pollutiōe noctur
30
*na nisi ꝙ potest esse ꝙ exigẽs peccaret mortaliter ⁊ tamẽ reddẽs inuitꝰ nō pec caret ⁊ sic solũ in exigẽte caderet prohi bitio nō in reddẽte ⁊. c. oĩs hō de cōsec. d. ij. ⁊. xxiij. q. iiij. sciatis debet intelligi de consilio in coitu in quo nō est pecca tuʒz vel saltem solum veniale. Credo ta men ꝙ exigẽs non digne suscipiat sed per. xxiiij horas ad minus debet abstinere de bono ↄsilio non de precepto vt no. in gl. in. d. c. om̃is. ⁊ sequitur pe. de pał. ⁊ tho. in. iij. parte. q. lxxx.
¶ Vtrũ mẽstruata vel mulier post par
31
* |tũ immediate dʒz abstinere. Rñ. ꝙ non de necessitate si tamẽ ex reuerẽtia absti net nō peccat di. v. c. ad eius ⁊ de puri. post par. c. vno dũmodo cōicet ẜm insti tutionẽ ecclesie ĩ. c. omnis. de peni. ⁊ re. ¶ Vtrũ somniũ homicidij vel alterius
32
*pctĩ mortalis ĩpediat sumptionẽ hmōi sacr̃i. Rñ. ꝙ hmōi somnia nō inducunt pollutionẽ corꝑis nec tātā distractionẽ mẽtis sicut somniũ fornicatiōis ꝓpter intẽtionẽ delectationis ⁊ ideo nō impe dit. Si tamen somniuʒz homicidij ꝓueniat ex cā que est mortale peccatũ impedit sumptionẽ sacr̃i rōne sue cause ẜm sanctũ Tho. in. iij. parte. q. lxxx. intellige nisi prius conterat̃ ⁊ cōfiteatur. ¶ Tertiodecĩo dicit a ministro idoneo.
3
*s. ascer dote de conse. dist. ij. ꝑuenit. naʒz nullus tāgere dʒz etiā diaconus nisi in necessitate vt si casu caderet ĩ terrā vel aliquo alio casu. lxiij. di. diaconos. Veꝝ est ꝙ diaconꝰ cũ p̃sbyter est fessus. vel alias impotẽs ⁊ necessitas cogit de ius su p̃sbyteri pōt dispẽsare vel etiaʒz sine iussu qñ iussus expectari nō pōt vt not. Hug. in. d. c. diaconos aliq̇ etiam tenẽt vt no. Pa. in. c. to de consue. ꝙ etiam laicꝰ pōt administrare tꝑe necessitatis articuli mortis quādo nec sacerdos vel diaconꝰ adest alle. §. veꝝ. xxij. di. Jtem alij tenẽt ꝙ in tali necessitate mortis lʒz ꝑ se eucharistiā assumere nec ob. ca. fi. xxiiij. q. j.  loquitur de hereticis a q̇bꝰ non lʒz accipere sed tamẽ Pa. tʒz ↄ̃riũ. s. ꝙ non lʒz nisi sacerdoti administrare et credo sit securior opi.  in tali necessita te cōstituto dicitur crede ⁊ māducasti. ¶ Sʒz an debeat a ꝓprio sacerdote solũ
34
*sumi. Rñ. ꝙ pōt sumi a proprio ep̃o et archip̃sbytero de offi. archi. c. iij. ⁊ a ꝓprio sacerdote ⁊ ab habẽte licentiā ab eis caueat religiosus  si mĩstrat excōi cationẽ incurrit vt dicit. j. excommuni catio. v. casu. xij.
¶ Decimo quarto. dicit tꝑe debito:  qͦ
35
*ad celebrationẽ misse req̇rit̃ dies ⁊ non nox. vt. j. missa. §. xlj. Quo vero ad alios cōicare volẽtes non inueni quin possit oĩ hora recipi dũmodo sint teiuni veꝝ est ꝙ mane diei est congruentior hora. ¶ Jtem ꝙ nō omittat̃ q̇n sumat̃ saltem
36
*semel in anno ĩ pascha  ad hoc tenet̃ q̇libet fidelis post ad annos discretiōis ꝑuẽit nisi ex aliq̃ rōnabili ad tp̃s de ↄsilio ꝓprij ↄfessoris duxerit abstinẽdũ vt in. d. c. oĩs ałr peccat mortałr q aũt q̇dā voluerũt ĩtelligere p̃cise de die pasce nō bene senserũt. vnde papa eugeniꝰ declarauit ad remouẽdas ambiguitates ꝙ sufficit ꝙ suscipiat in die iouis sancta ⁊ vlteriꝰ vs ad dñicā post pasca ĩmediate sequẽtẽ ĩclusiue quādo magis sue deuotioni videbit̃ expedire ⁊ sic satisfacit p̃cepto credo ꝙ magis ar tant̃ quo ad pueros sub pena mortalis pctĩ habẽtes curā pueroꝝ vt ad hoc sa cr̃m eos inducant tꝑe pasce  ipse cuʒz ignorātia eos excuset saltẽ vs ad tꝑa. xviij. an. vel circa itẽ tꝑe debito. s. vt solũ semel in die cōicet ẜm sanctũ Tho. ĩ iiij. di. xij. ar. de ↄse. di. j. sufficit pluries aũt nō licet nisi vt dicit̃. j. de sacer. in ti. missa. §. xlv. Jteʒz dic tꝑe debito vt. s. nō vadat statim ad sumendũ post cōfes sus q̇ ĩ multis fuit pctĩs ⁊ magnis sed dʒz pluries cōfiteri priꝰ ⁊ orationibꝰ ⁊ ie iunijs se odoriferũ reddere ar. de pe. di. j. non sufficit. ⁊. c. in actione.
¶ Sed nũq̇d vr̃ rōnabilis cā abstinẽ
37
*di cũ q̇s dicit se odiũ habere ↄ̃ aliquẽ. Rñ. ꝙ nō nec aliud pctm̃ mortale  te netur desistere ⁊ cōteri ⁊ cōflteri excōica re aliter nō cōicās saltẽ semel in anno excōicādus est de cōse. di. ij. si q̇s intrat ⁊. d. c. omnis.
¶ Vtrũ liceat quotidie sumere. Rñ. ẜm sanctuʒz bo. in. iiij. di. xij. ꝙ tum est ex
38
*parte sacr̃i cuius virtus est hoibus salutaris vtile est hoĩbꝰ ip̃m quotidie su scipere facit. c. si quotiẽscũ de cōse. di. ij. sed ex parte sumentis in quo requiri tur vt cũ magna deuotiōe ⁊ reuerentia ad hoc sacr̃m accedat aliquando expedit quotidie sumere ⁊ laudabiłr quādo quotidie se p̃paratũ ĩuenit⁊ hoc voluit dicere Aug. de cōse. di. ij. c. nō iste. sic vi ue ĩq̇t vt merearis quotidie acciꝑe. Sʒz  multotiẽs in pluribꝰ hoĩbus huius | deuotiōis impedimẽta occurrũt ꝓpter ĩdispositionẽ corꝑis vel anime non est vtile oĩbꝰ ad hoc sacramentũ quotidie accedere sed tātũ quādo se p̃paratũ in uenit quia maiorẽ efficaciaʒz recipit ho mo in vna missa vel māducatione cuʒz bona p̃paratiōe  ĩ multis si se nō preparat diligẽter. Et ideo si quis cognoscat experimẽtaliter ꝙ ex frequẽti sum ptiōe huiꝰ sacr̃i feruor caritatis augea tur ĩ eo ⁊ reuerẽtia ad sacr̃ʒz nō minuit̃ quotidie dʒz cōicare vel saltẽ frequẽter. Si aũt sentiat ꝑ multā frequẽtationeʒz ꝙ reuerẽtia minuit̃ ⁊ feruor nō crescit dʒz ĩterdũ abstinere vt postea cum maiori reuerentia ⁊ deuotione accedat.
¶ Decimoquinto. dicit recta intẽtione
39
*s. vt ꝑ ip̃ʒz vniamur xp̃o ꝑ caritatis amo rẽ ⁊ muniamur ↄ̃ diaboli tentationes. ¶ Vtrũ debeat dari ad accipiẽdũ aliq
40
*experimẽtũ. Rñ. ꝙ nō. ij. q. v. ↄsuluisti ⁊ de pur. c. ex tuaꝝ. Nec ob. c. sepe cōtingit. ij. q. v.  illud abrogatum est vnde nec ꝓpter purgationẽ infamie vel propter aliud temporale dʒz dari vel sumi. ¶ Addo. xvj. in sumptiōe ẜm Durañ.
41
*vt. s. sumat̃ discrete ⁊ leuiter dẽtibus an terioribus terat̃ ⁊ lingua moliatur ne aliqua pars eius dantibus inhereat.
¶ Addo ⁊. xvij. ẜʒz cũdẽ Durañ. s. vt nō
42
*statim post cōionẽ expuat ꝓpter reuerentiā sacr̃i ne si aliqua ꝑs sacr̃i inhesisset dẽtibꝰ expui ↄtingeret. Jtẽ vt nō statim vadant ad manducādũ aliũ cibũ. Vñ dʒz esse aliqua mora ⁊ tāta ꝙ ille spẽs sint consumpte vel alterate ꝓpter reuerẽtiā sacr̃i. Vnde dʒz salteʒz aliquas oratiōes priuatas dicere ante aliquẽ cibũ sumat nō requiritur tamẽ tale spacium sicut dicitur in. c. tribus de conse. di. ij. quia illud abrogatum est.
¶ Quid si euomat̃. Rñ. ꝙ si ꝑ ebrietatẽ
43
*vel voracitatẽ euomerit laicus. xl. dies dʒz penitẽ. c. si quis ꝑ ebrietatẽ de cōse. di. ij. clerici vel religiosi ꝑ. lxx. ep̃i ꝟo ꝑ xc. si vero ꝑ infirmitatẽ euomerit ꝑ. lxx. dies penitere dʒz. d. c. si quis ꝑ ebrietatẽ. ¶ Vtrũ actꝰ ↄiugalis sit ꝓhibitꝰ post cōionẽ. Rñ. ꝙ nō quo ad reddẽtẽ  tenet̃ ad hoc sʒz quo ad exigẽtẽ est ꝓhibitũ eodẽ die nō tamẽ peccat mortaliter si exigit sed soluʒz venialiter ẜm Alber.

Eucharistia. iiij.

circa efficaciā sacramenti huius quero quis sit eius effectꝰ. Rñ. ẜm sctm̃ Bo. ĩ. iiij. di. xij. ⁊ cōiter alios ꝙ prĩo cōfert̃ gratia cũ virtute caritatis omnem em̃ effectũ quẽ facit cibꝰ ⁊ potus tuʒz ad vitā corporalẽ facit hoc sacramentũ ad vitā spiritualẽ Jo. vj. Caro mea ve re est cibꝰ. Vnde reficit spiritualiter q sine gratia esse nō pōt ⁊ confert̃ gratia cum virtute caritatis quia iste panis non est simpliciter panis sʒz cōiunctus cũ diuinitate ⁊ ideo est sicut carbo igni vnitus ⁊ amor non est ociosus. Jdeo ꝑ hoc sacramentũ tũ est de sui virtute nō tantũ habitꝰ gr̃e ⁊ virtutis cōfertur sed etiā excitat̃ in actũ Et ideo anima spũaliter reficitur. Et hoc delectatur. et quodāmodo inebriat̃ a dulcedine bonitatis diuine. ¶ Secũdo virtutes augent̃ sicut ꝑ cibũ corpus augmẽtatur. ¶ Tertio peccata venialia remittũtur sicut ꝑ cibum corpus restaurat̃ q quo tidie deperdit̃. Vñ remittuntur peccata venialia q̃ minuũt caritatẽ⁊ plura ⁊ pauciora ẜm ꝙ hō magis vel minus se disponit. ¶ Quarto remittit̃ etiam mor tale quādo existẽs ĩ mortali nō habet cōsciẽtiā ipsius nec affectũ. Vnde reue rẽter accedẽs uis ante de eo nō fuerit cōtritus cōsequitur gr̃aʒz caritatis q̃ contritionẽ ꝑficit ⁊ remissionẽ peccati. ĩmo nedũ valet sumẽti sed etiā offerenti ⁊ illis ꝓ quibꝰ offert̃ ad remissionem pene debite suis peccatis ẜm deuotionem maiorem vel minoreʒz. Aduerte ta mẽ hic ẜm Pe. in. iiij. di. ix. ꝙ si quis fecit debitā diligẽtiā uis sit in mortali ignorās nō peccet lʒz meretur ⁊ ei valet ad remissionẽ peccatoꝝ. si vero fecit diligẽtiam nō debitam sed ẜm suā fragilitatem tuʒz potuit sic nō meret̃ nec etiam peccat. si aũt non adhibuit diligentiā possibilẽ humane fragilitati. sʒz fuit negligẽs in discutiendo: ⁊ sic peccat mortaliter sumendo si est in morta|li uis ignorans q limitat Ri. in. iiij. di. ix. qñ si adhibusset diligentiā ẜm hu manā fragilitatem peccati mortalis re cordatus fuisset. ¶ Quinto p̃seruat̃ hō a pctĩs  spiritualit̃ roborat̃. vñ Jnn. inquit. Eucharistia liberat a malo ↄseruat in bono delet venialia ⁊ cauet mor talia huiꝰ etiā virtute sacr̃i ꝟtutes augentur oĩm gratiarũ fructus exuberat. ¶ Vtrũ in omnibus habeat efficaciam
1
*suā. Rñ. ꝙ non sed opʒz. ¶ Primo istum cibũ ab alijs discernere ꝑ fidẽ. ¶ Secũdo hospitiuʒz p̃parare ꝑ sui probationẽ. ¶ Tertio in hospitio preparato recipe re cum honore ⁊ deuotione primũ ⁊ secundũ no. j. Corin. xj. non dijudicans ⁊ ꝓbet autẽ. ⁊  multi hoc non faciũt iō imbecilles infirmi ⁊ dormiũt multi.
¶ Vtrũ incurrat culpā mortalẽ qui nō
2
*recipit effectũ huiꝰ sacramenti. Rñ. san ctus Bo. in. iiij. d. xij. ꝙ lʒz vir iustꝰ ex q̃dam corruptione vel distractione nō p̃parando se debite nullā vel modicā re portet efficatiā nō tamen incurrit culpam mortalẽ secus autem de illo q̇ non suscipit effectũ huius sacramenti  in digne accedit. s. existẽs in mortali ⁊ huiusmodi  sic mortaliter peccat.
¶ Vtrum istud sacramentum habeat
3
*efficaciam in aliquo qui est in peccato mortali. Rñ. sanctꝰ Bo. vbi. s̃. ꝙ lʒz non sit artanda dei largitas quin aliquādo faciat ⁊ possit facere oĩs culpe remissio nem tamẽ ẜm forũ cōe ⁊ generalem rationem institutionis huius sacr̃i.  sic datũ est ĩ cibum illis q̇ sunt de corpore mistico xp̃i ⁊ oẽs tales habẽt charitatẽ ideo non habet efficatiam in eo qui est in peccato mortali sed in solis istis.
¶ Vtrum venialia peccata impediant
4
*effectum huius sacramẽti. Rñ. ẜʒz Tho. in. iij. dist. q. lxxix. ꝙ non loquẽdo de ve nialibꝰ ꝓut sũt p̃terita. Sʒz ꝓut sunt in actu non impediũt ex toto sed in parte. Nam sicut dictũ est effectus huius sacramẽti est non solũ adeptio habitualis gratie ⁊ charitatis. sed etiā quedam refectio actualis spiritualis dulcedinis que quidaʒz impedit̃ si aliquis accedat ad hoc sacramentũ mente distracta per peccata venialia. nō autẽ totaliter aug mentũ spũalis gratie ⁊ charitatis.
¶ Vtrum habeat maiorem efficatiam
5
*in sumptione plurium hostiaruʒz simul  in vna. Rñ. ẜm Tho. vbi. s̃. ꝙ non  licet sacerdos in vna missa cōsecret plu res hostias non tamẽ multiplicatur effectus huius sacramenti quia non est nisi vnum nec est plus virtutis in mul tis hostijs cōsecratis  in vna sub omnibus ⁊ vna sit totus xp̃s. Jdeo sumẽs plures hostias simul non percipit maiorem effectuʒz in pluribus vero missis multiplicatur sacrificij oblatio ꝙ ideo multiplicat̃ effectꝰ sacramenti.
Eunuchus

Eunuchus

an possit ordinari vide supra corpore viciatus. §. j.
¶ An debeat portare puluerem. Rñ. q
1
*non. lv. distin. eunuchus.
EXactio

EXactio

nō est vbi q̇s spōte soluit. vide glos. et Car. ĩ cle. pñti  cẽsi. ⁊ ibi dicit paulꝰ ꝙ exigere ⁊ extorq̃re dicit violẽtiā vt. ff. de lega. iij. l. fideicōmissa. §. si rẽ suā dicit tñ ꝙ si precessit extorsio licet sequat̃ voluntaria solutio ꝙ satis ẽ exactio facit simi le q no. Hosti. in. c. p̃terea. el. ij. de iure pa. ⁊ de pe. c. cōstitutꝰ. Exactio aliquan do dicitur talia de qua habes. j. talia.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ exigere sit ab inuito extorquere in iudicio not. ĩ. l. fideicōmissa. §. si re. de leg. iij. ⁊ in. l. non solum. ⁊ ibi gl. ff. sol. ma. ⁊ in. l. falsus. C. de fur. licet etiam quando extra iudicialiter vt ꝑ glo. ⁊ doct. in. l. si plures. §. assidue. ff. de admi. tuto.
Exaltatio

Exaltatio

filia superbie vide infra superbia. §. ij.
Examinatio

Examinatio

que debet fieri in ordi nādisvide. j. ordo. vij. ⁊ in cōfirmādis vide. s̃. confirmatio.
Excepta

Excepta

intelligit̃ ĩ generali sermo ne ꝑsona loquẽs de iureiuran. capi. petitio. in glo. cũ allegatis.
Exceptio

Exceptio

firmat regulam vide supra alienatio.
Excōicatio= eo.

Excommunicatio. j.

quid ẽ. Rñ. ẜm Pa. suꝑ Rubrica eiusdẽ tituli excōmunicatio ẽ censura a canone vel a iudice ecclesiastica prolato priuans cōmunione sacra mentorum ⁊ quando hominũ. Facit ad hoc. xj. q. iij. c. audi.

Denotatis ĩ hoc. §. ⁊ q̇d sit excōicatio no. Bal. in. l. j. in. j. q. C. de here. insti. ꝙ est separatio a gremio ecclesie nec est pena capitalis sed medicinalis. vt per Bar. in. l. fi. C. si a nō cōpe. iudi. ⁊ Bal. ĩ l. j. col. x. C. de here. insti. ⁊ trahit secum executionẽ ⁊ per glo. Bar. ⁊ doct. in. d. l. fi. ⁊ in. l. si quis ticio. §. irritum. ff. de iniusti. rup. ⁊ irri. test. ⁊ quare ⁊ a quibus inferatur no. idem Bal. in prealleg. l. j. q. x. C. de hore. insti.
¶ Quotuplex est excōmunicatio. Rñ. ꝙ
1
*duplex vna r maior ⁊ hoc priuat a sacramẽtis ⁊ cōsortio hoĩm ⁊ ab ingressu eccłie ⁊ multis alijs de q̇bꝰ no. ĩ. c. a no bis el. ij. ⁊. c. si vere eo. ti. xj. q. iij. in multis. c. Et hec dicitur anathema vt. xj. q. iij. §. euidẽter. ¶ Alia r minor ⁊ hec separat a sacr̃is tm̃ vt in. d. §. euidenter. Jntellige ꝑcipiendis nō ministrandis c. si celebrat de cle. excō. mi. ⁊ etiā ab ele ctione passiua. vnde reddit ipsum excō municatũ inhabilẽ ad quodcũ bñficiũ eccłiasticũ ↄsequẽdũ vt no. in. c. si ce lebrat de cle. exc. mi. vñ dicit Jnn. ibidẽ ꝙ nec dignitatẽ aliquā conseq̇ pōt nisi priꝰ absoluat̃: etiā si eligẽtes hoc ignorant vt tʒz gl. ibidem ⁊ cōmuniter doc.
¶ Quot modis infligit̃ excōicatio. Rñ.
2
*ꝙ tā maior  minor infligit̃ duobꝰ mo dis. ¶ Aliquādo a iure cōi seu municipali vel statuto ⁊ hec dicit̃ excōicatio a iure de qua. j. excōicatio. v. et. vj. et. vij. ¶ Aliqñ infligit̃ a iudice potestatẽ habẽte. ⁊ hec r ab hoĩe vel a iudice de qui bus dicitur vt no. in. c. nuper. eo. titu.
¶ Quis pōt excōicare. Rñ. ꝙ excōicare
3
*excōicatiōe maiori ꝓprie spectat ad officiũ ep̃ale vt pʒz ĩ. c. corripiant̃. xxiiij. q. iij. . r. Mucro ep̃i in. c. visis. xvj. q. ij. Jtẽ ẜm gl. in. c. nemo ep̃s. ij. q. j. ⁊ ĩ. c. cũ in cunctis de elec. de iure. cōmuni possunt oẽs ecclesiarũ p̃lati vt in. c. cum ab ecclesiarũ. de of. or. vbi de hoc plene no. ⁊ voco p̃latum ⁊ iudicẽ ordinarium super plebẽ suam hic quẽcun secunduʒz glo. in. d. c. cum ab ecclesiarũ qui prefici tur collegio vel vniuersitati ecclesiastice ab eo qui habet administrationẽ cũ iurisdictione vt puta ab episcopo vel qui est electus ad collegio. siue vniuersitate licʒz subsit alteri puta episcopo vt extra de elec. c. j. xciij. di. legimus hoc ve rum nisi ep̃i prescripsissent ne possent excōmunicare vel nisi vellent excōmunicare cũ illa solẽnitate de qua in. c. debent. xj. q. iij. s. cum. xij. sacerdotibus cir cunstantibus habẽtibꝰ candelas accẽsas in manibus quia solum episcopi ta li modo excōmunicare possunt etiam excōicare illi quibꝰ ex cōsuetndine. vel indulgentia cōpetit vt capituluʒz vt de rescrip. ex parte decani. Hosti. etiā vult ꝙ in notorijs que nō indigẽt indagine iudiciali: possunt excōicare etiā sacerdo tes parochiales p̃missa tñ monitiōe ꝙ posset tollerari vbi ex cōsuetudine haberẽt vł ep̃i ꝓhibitio nō obstaret alias nō nec. c. cum inhibitio. de clan. despō. ꝙ allegat Ho. probat hoc pōt etiaʒz dici ꝙ qui pōt facere statutum potest excom municare intelligo in ecclesiasticis ẽt si nō sit sacerdos. excōicatiōe minori po test excōmunicari quis siue simpliciter de pe. dis. j. in actiōe siue ad tp̃s. lxxxvj. di. tāta ⁊ ab illis qui possunt excommu nicare maiori vt in. d. c. cum ab ecclesia rum no.
¶ Vtrum p̃lati excōmunicati interdicti
4
*suspẽsi a iurisdictione intrusi. ⁊ huiusmodi possint excōmunicare. Rñ. ꝙ non xxiiij. q. j. audiuimus. c.  de cōces. prebẽ. cũ similibꝰ ⁊ q̇ non seruauit interdi ctum. c. fi. de cōces. p̃bẽ. de quo tamẽ dic vt. j. excōicatio. iij. §. ij.
¶ Vtrũ ille p̃latꝰ q̇ tm̃ hʒz tꝑalẽ iurisdi
5
*ctionem possit excōicare. Rñ. ꝙ non ar. de offi. ordi. c. dilectus.
¶ Vtrũ sola cōsuetudo reddat aliquem
6
*excōicatũ. Rñ. ẜʒz Ho. ꝙ sic qñ ẽ approbata ꝑ papā vel per aliũ p̃latũ quo ad | suos subditos  perinde est ac si esset statutũ alias nō tumcun sit longa. ¶ Qui pñt excōicari. Rñ. ꝙ vniuersitas
7
*⁊ collegiũ ꝓhibent̃ excōicari ne contingat innoxios ligari. c. romana. §. in vni uersitatẽ. de sen. ex. li. vj. si tñ excōicaret̃ teneret snĩa vt ibidẽ not. glo.
¶ Vtrum excōmunicatus possit excōi
8
*cari. Rñ. q sic pro eadẽ causa ⁊ pro diuersis⁊ ab eodem iudice ⁊ a diuersis. c. engeltrudā. iij. q. iiij. c. excellẽtissimꝰ. xj. q. iij. ⁊ de hoc vide glo. in. c. officij. e. tit. ¶ Vtrũ ep̃s vel alius prelatꝰ possit ex
9
*cōicare non suum subditũ. Rñ. secundũ cōiter doc. q nō dummodo ratione delicti vel cōtractus seu rei de qua agitur nō sit essectus de eiꝰ iurisditione. vt no. in. c. j. de priui. lib. vj. imo plus dico q proprius prelatus nō pōt ratā habere scm Jnno. ⁊ alios in. c. prudentiā. de offi. deleg. etiā si sit lata in eiꝰ territorio quia q nullũ fuit nō potest ratificari ⁊ excōicatio aut est nulla aut statiʒz ligat. vt no. in. c. pastoralis de ap. nisi feratur sub conditione.
¶ Qui ligant̃ snĩjs excōicatĩonis quo
10
*rũcun prelatoꝝ prolatis ꝑ modũ statuti. Rñ. vt colligo ex Pa. in. c. a nobis. el. j. de sen. exc. ⁊ Ge. in. d. c. vt animarũ ⁊ distinguo sic ꝙ aut sit contra statutuʒz ab existẽtibꝰ in territorio statuẽtis siue sint subditi siue forenses ⁊ sciunt statu tũ ⁊ sic sunt excōicati. Limitat hoc Jnno. vt refert Pa. in. d. c. a nobis verũ qñ statutũ est aptũ cōpre hẽdere tā subditos  nō subditos. Sivero sunt ignorā tes sic nō ligant̃ nisi ignorātia sit crassa vel supina. Si vero fit contra statutũ extra diocesim statuẽtis sic nō ligant̃ fo rẽses subditi vero statuẽtis ligantur in quatuor casibꝰ. ¶ Primo si statutũ agit originare causam in territorio ꝓprio ex facto negatiuo cōmisso in limitibꝰ alte riꝰ territorij. Exẽplũ puta statuto caue tur ꝙ quicũ fecerit vbicũ furtũ nisi infra mẽsem a die cōmissi criminis com pareat corā iudice delicti vł corā nobis sit excōicatus iste faciẽs furtũ ligat̃ nō rōne furti nō fiẽdi  est factũ negatiuũ in territorio alieno sʒz ex ea parte:  nō cōparuit q cōparere est factũ affirmatiuũ contrariũ faciendũ in limitibꝰ ter ritorij statuẽtis. Ratio  per edictũ ad hec potuit arrari. vt in. c. ex tue de cleri. nō resi. facit q no. de rap. c. j. ⁊. c. romana. §. contrahẽtes. de foro compet. li. vj. ¶ Secũdo ligant̃ qñ statutũ principaliter cōcernit rem subiectā statuentis. puta ep̃s excōicat per statutũ clericos nō residẽtes ligant̃ clerici etiam extra diocesim residẽtes ratione rei qua sub iecti sunt ep̃o quesita est in eius diocesi de fo. cōpe. c. fi. etiaʒz si persona fit extra diocessimvt probat̃ in. d. §. contrahẽtes ⁊ per hoc q hic sequitur. ¶ Tertio vbi quis tenet̃ ad aliq faciẽdũ ⁊ illud nō facit factũ videt̃ vbi illud facere debebat. vt. ff. de re iu. l. non facit ⁊ de vsu. c. j. li. vj. ⁊ q no. gl. magnā in. c. j. vt li. nō cōte. ¶ Quarto ligant̃ qñ factũ est prin cipatum in territorio licet fit completũ alibi facit ꝙ not. Jo. and. in. c. j. de priuile. lib. vj. de sagitante in loco non exẽ pto cum ipse sit exemptus vt efficiatur subditus vtrius iudicis ⁊ per hoc pa tet ꝙ religiosus facieus contra statutũ q excommnnicat quemcũ qui assentit prelationi extra ordinem nisi prius restitutis libris est excommunicatus si assentit quia originatio facti fit a subie ctione prelati statuentis licet efficiatur exemptus ab eo prestitum post cōsensum ⁊ sic determināt dñi de ro. per no. per Jnno. in. c. preterea requisiti fuimꝰ de ap. ⁊ de illo qui excōmunicauit si ele gerit ⁊ ideo limita tex. d. c. vt animaruʒz q statuto nō ligantur extra territoriũ delinquẽtes qñ delinquẽs⁊ res circa  delinquit̃ ⁊ etiam ipsum delictum sunt totaliter extra prouinciā seu territoriũ statuentis.
¶ Qui ligant̃ qñ snĩa profert̃ nō ꝑ viā.
11
*statuti snĩe hoĩs. Rñ. ẜm Pau. ⁊ Ge. vbĩ s̃. Aut profert̃ generaliter pro p̃terita. culpa. ⁊ sic nō ligat eũ q̇ eā ↄmisit extra territoriũ snĩantis sʒz bene ligat subditũ qui eaʒz cōmisit in territorio uis sit extra territorium tꝑe snĩe. Sed eũ q̇ nō | est subditꝰ seu de territorio lʒz ibi deliquerit: siue ꝓferat̃ generaliter siue speliter ↄtra eũ nō ligat eũ extra territoriũ existẽtẽ. nisi fuerit citatiōe preuẽtus an te recederet vel nisi ad requisitioneʒz iudex proprius sub quo degit ipsum ci taret ꝓut tenet̃ requisituũ vt iret ad respondendũ  si nō faceret: posset excōi cari. Aut profert̃ spāliter ꝓ p̃terita culpa ⁊ sic ligat subditũ q̇ delinquit extra territortũ ⁊ ibi existentẽ. Ratio  cũ co ram vtro ordinario possit cōueniri de fo. cō. c. fi. Ergo pōt cogi per ordinariũ ad cōparendũ ⁊ sinō cōparet excōicari pōt ⁊ licet nũcius exequat̃ citationẽ extra territoriũ propriũ tñ citatio decernitur facta in proprio territorio ipsius iudicis quo ad oẽs effectꝰ nisi ante talẽ citationẽ alibi caperet domiciliũ: quia tũc nō posset citari nec cōsequẽter excōi cari: tā cōtumax ẜm cōem opi. lʒz Pa. in cle. pastora. de re iud. teneat q etiaʒz subditis extra territoriũ citari nō possit. Aut snĩa profert̃ generaliter vel spe cialiter ꝓ culpa futura. et sic eq̇pararet̃ statuto quo ad subditos solummodo in hoc. vt nō liget ignorātes nec extra tertoriũ delinquẽtes. Quo vero ad forẽses postea delinquẽtes nullo modo cōparat̃ statutor nec ligant̃  cũ sumat snĩa vires incōtinẽti contra quos profert̃ sic nō pōt cōprehẽdere nisi subditos scm cōiter legistas in. l. cũctos ppłos. C. de sũ. tri. Et aduerte q ista snĩa ꝓ futuris culpis nō pōt ferri nisi mora in exhibẽ da satistactiōe vel culpa seu offensa pre cesserit. aut alia rōnabilis cā q̃ in ipsis sentẽtijs exprimẽda est. vt ĩ. c. romana. .§. caueāt. eo. tit. li. vj. si tñ ferat̃ tenet: lʒz sit iniusta vt ibiden tenet Ge.
¶ Vtrũ archiep̃s ĩ diocesi sui suffraga
12
*nei delinquẽs liget̃ statuto ep̃i excōicātis taliter delinquẽtes. ⁊ siłiter ep̃s q̇ fe cit statutum si facit ↄtra. Rñ. ꝙ diuersa fuit opi. vt patet per Arch. ⁊ Ge. in. d. c. vt animarum tñ mihi plʒz opi. Jo. de lig na. in trac. de cẽsura ecclesiastica ꝙ aut statutũ dicit ꝙ q̇libet exercẽs iurisditio nẽ in tali loco ⁊ tꝑe. vel celebrās in pōtificalibus sit excōicatus. ⁊ tũc facientes contrariũ no ligant̃  sic ep̃s vt ep̃s et archiep̃s vt archiep̃s faciũt cōtra et nō pñt ligari. Et sic intelligit opi. dicẽtiũ q non ligant̃. Aut dicit statutũ ꝙ faciẽs furtũ vł aliud maleficiũ sit excōica tus ⁊ sic ligant̃:  nō committũt vt ep̃s vel archiep̃s sed vt priuatus. Et sic intellige dicentes q ligant̃. Destruat er go statutũ si non vult ligari absolui tñ poterit a suo confessore.
¶ Quid si archiep̃s participat ĩ crimĩe
13
*excōicati ab ep̃o suo suffraganeo. Rñ. ꝙ ligatur sententia iuris: ⁊ erit absoluendus ab ep̃o suo suffraganeo. c. nuper de senten. excom.
¶ Vtrũ inferiores prelati. ab epis ha
14
*beāt territoriũ. Rñ. ẜm Jo. an. in. c. cum contingat de fo. cōpe. ⁊ sequit̃ Ge. in. d. c. vt ammarũ ꝙ non. Limita nisi essent exẽpti cũ suis subditis scm Jo. de san cto Georgio.
¶ Qũo ligant̃ subditi religiosorum ex
15
*emptorũ extra loca deliquẽtes. Rñ. Ge. in. d. c. vt animarũ ꝙ eo mō quo ligant̃ subditi ep̃oꝝ extra diocesim:  subiecte ecclesie sunt eis ꝓ territorlo. vt sunt iudices personarum. ⁊ nō loci simpliciter dic. vt. j. sententia. §. v.
¶ An loca exempta sint de territorio vi
16
*de. j. statutum. §. ij.
¶ Vtrũ ignorātes ligent̃ statuto excōi
17
*cāte factũ dānatũ. puta falsificantẽ instr̃avide. j. excōicatio. vij. casu vl. §. ij.
¶ Vtrũ excōicatio ex iniusta causa vel
18
*falsa liget. Rñ. q nō tũ ad deũ. xj. q. iij. §. ex his sed quo ad ecclesiā si est ab eo qui iurisdictionẽ habet super euʒz sic ligat sed debet eā reuocare vel absolue re qñ cognoscit errorẽ suũ vel iusticiaʒz. non obstāte contradictione aduersarij: sed caueat iudex ne pretẽdat errorẽ vel iniustitiā in pteiudiciũ altẽrius partis indebite. c. sacro. de sen. excom. Et propterea caueat ille qui se tenet excōicatum iniuste vel ex falsa cā ne excōicatio nem contemnat  contẽnendo eā peccaret mortaliter ⁊ posset excōicari. xi. q. iij. §. cũ ergo: nisi in casibus de quibꝰ. j. | excommunicatio. iij.
¶ Vtrũ excōicās aliquẽ cōditionaliter
19
*puta si nō soluerit titio hinc ad pascha liget eũ si non soluit:  non potuit vide pena. §. xiij.
¶ Vtrũ snĩa excōicationis edita in fa
20
*uorẽ alicuius liget si ille cuius fauore agit̃ consentit vt nō faciat q ei precipi tur puta mandat̃ titio sub excōicationis late snĩe pena vt soluat sempronio centũ infra pascha sempronius est con tentus prorogare terminũ vs ad penthecostẽ. erit ne excōicatus titius non soluẽs infra pascha. Rñ. q nō ẜm Pe. in. c. j. de loca. facit. c. preterea. de appel. Bar. in. l. j. §. ⁊ post operũ. ff. de no. ope. nun. ⁊ Jo. an. in. c. quicũ. de sen. exc. li. vj. Ego addo notabile dictũ bal. ĩ. l. ma ximũ vitiũ. C. de libe. prete. vbi dicit sta tuto cauet̃ q frater excludat sororem a successione patris. Mortuus est pater. filius hʒz multos creditores qui vult ad mittere sororẽ suā ad successionẽ. ⁊ sic re nũciauit statuto. an creditores. possint impedire renunciationẽ tā in fraudẽ creditoꝝ fiat ⁊ determinat ꝙ nō. Et sic tenet etiā de alijs penis. Jntellige tñ si cōsensus prestatur ante cōmissaʒz penā  post penā inflictā cōsensus superueniens nō tolleret eā. faciũt not. ꝑ Bart. in. j. §. sed si filius. ff. de lega. iij.
¶ Sed pone ꝙ ꝓrogato termino titius
21
*nō soluit ettā in termino prorogato erit ne excōicatus. Rñ. ꝙ nō si ꝓrogatio fit si ne autoritate iudicis. Secꝰ si fieret cuʒz autoritate iudicis prorogātis mādatũ ꝙ erat vt solueret in pascha vtsoluat in pẽthecoste sub eadẽ pena:  sic ligaret̃ aliter nō:  ẜm Bald. in. l. tale pactũ. ff. de pac. excōicatio nō potest nasci ex pa cto sed ex sententia.
¶ Quare debet q̇s excōicari. Rñ. q so
22
*lum pro peccato mortali cui est annexa contumacia: puta  monitus nō vult resipiscere. vt est tex. in. c. nemo episcoporũ. xj. q. iij. Nec mirũ: quia nulla maior pena in ecclesia. vt in. c. corripiātur. xxiiij. q. iij. vnde dicit Pau. in. c. ꝑ venerabilem. qui filij sint legi. ꝙ vbicũ in iure ecclesiastico reperitur pena mortis pro excommunicatione debet exponi. vt in. d. c. per venerabilem probat̃. propterea dicit tex. in. c. cum medicinalis. de sen. excommunic. lib. vj. quod iudex in ea proferenda debet se ostẽdere prosequi. quod corrigentis est ⁊ medentis. hec ibi.

Excommunicatio. ij.

quomodo debet q̇s excommunicari.
¶ Vtrum requirat̃ monitio precedens
1
*Rñ. ꝙ sic triplex: vel vna pro tribꝰ corā ꝑsonis idoneis facta cũ interuallo dierũ nisi necessitas aliud suadeat. vt not. gl. in. c. statuimꝰ. eo. ti. li. vj. Aliter excōi cans sine monitiōe per mẽsem vnũ est interdictus ab ingressu ecclesie ipso facto. vt in. c. sa. ro. eo. ti. nisi sit ep̃s vel superior in. c. quia periculosum. e. ti. li. vj. Aduerte tñ hic q qñ prelatus precipit sub excōicationis late snĩe pena subdito nec faciat tale crimẽ. tũc nō requirit̃ alia monitio sed faciẽs cōtra statim excommunicatus est cũ habet annexam cōtumaciā scm Jo. de ligna. in tractatu. de censura.
¶ Vtrũ debeat ꝓferri in scriptis. Rñ. ꝙ
2
*sic ⁊ causam excōicatiōis expresse cōscri bere propter quā profert. Et exemplum hmōi scripture requisitus tenet̃ tradere infra mẽseʒz excōicator quilibet aliter per mẽsem vnũ ab ingressu ecclesie ⁊ di uinis officijs est suspensus si est inferior ep̃o. vt in. c. cum medicinalis. eo. ti. lib. vj. Similiter in snĩa suspensionis ⁊ interdicti est seruandum sub eadẽ pena vt ibidem.
¶ Vtrũ in hāc penā cadāt prelati reli
3
*giosoꝝ si hoc nō seruāt. Rñ. Lap. vt refert Ge. in. d. c. cũ medicinalis q nō eo ꝙ cōtinue habeant monere ⁊ corrigere subditos ⁊ sic oporteret semꝑ habere ca lamũ. Ego aũt credo verũ. ¶ Primo qñ periculũ esset in mora vt nō posset seruare predicta. q etiā tenet Jo. an. ibidem ⁊ gloss. in versi. temerarius. ¶ Secundo quando statuta sui ordinis aliā formā traderẽt ⁊ illā seruarẽt licet non | istā  no. in. c. qnalis ⁊ qñ el. ij. in fi. de ac. ordo iuris non seruat̃ in regularioꝰ. ¶ Tertio crederẽ excusari si ex ignoran tia cōtrafacerẽt  faciłr religiosi ignorāt iura. vt in. c. vniẽs. de simo. ałs non credo excusari. ⁊ sic limita Jo. an. ibidẽ qui tenet ꝙ ligantur ista pena si nō seruant predicta.
¶ Vtrũ sit certa forma verboꝝ determi
4
*nata. Rñ. q nō oportet tñ ꝙ vtat̃ talibꝰ verbis q̃ exprimāt cōsensum iudicis de presenti excōicātis sicut in simili dicit̃. de spō. c. si ĩter virũ. ⁊ de spō. duo. c. j. ar. a cōtrario sensu in. c. audi. q. iij. nō autẽ de preteritovel futuro. Vnde si dicat de nunciamus talẽ excōmunicatuʒz quẽ tñ prius nō excōicauit nō erit excōicatus. Similiter. si dicat volo sit excōicatꝰ vnꝰ de istis duobus neuter erit excōicatus. Et licet q̇dā. dicāt ꝙ si intẽtio sit excōicandi. qualitercun loquat̃ erit excōicatus nō credo sed tene q dixi  in ex cōicatione requirit̃ vltra intẽtionẽ expressio certa q etiā tenet Hos. Et facit q no. in. c. cũ desideres. e. ti. ⁊ no. Jnn. in. c. cũ olim el. j. de priui. Et idẽ dicendũ de absolutione ex quibus collige ꝙ excōicādus. Primo debet moneri. Secũdo dʒz subesse causa iusta. Tertio ani mus bonus iudicis. Quarto verba con grua. Et quinto ꝙ proferat̃ in scriptis. Et sexto ꝙ exẽplũ in scripture si requiratur detur infra mensem.
¶ Vtrũ excōicatio maior possit ferri ad
5
*tẽpus. Rñ. q sic. ẜm. d. Ant. ⁊ etiā eius absolutio vt recitat Pau. ĩ. c. veniẽs el. ij. de resti. vbi dicit ꝙ pōt absolui vt testimoniũ. det. ⁊ postea se reincidat. sʒz su spendi nō pōt: sed oportet q aut totaliter liget: aut totaliter tollat̃ ẜm gloss. in. c. pñti. de sen. excō. li. vj. pōt bñ ferri cōditionaliter ⁊ deficiẽte cōditione nō ligabit. sed absolutio nō pōt fieri cōditionaliter. q intellige de cōditione ꝓpria q̃ suspẽdit actũ: sed de conditione p̃terita q̃ ꝓprie nō est cōditio bñ pōt fie rł vt puta si fecisti: sic ego te absoluo sicut dicimus. Si tu nō es baptiʒzatꝰ ego te baptiʒzo.
¶ Quid si dicat habeo te ꝓ excōicato.
6
*Rñ. q excōicatus erit. vt patet per ea q̃ dixi. s̃. ciuis. §. j.
¶ Ex q̇bꝰ verbis cognoscit̃ qũo excōica
7
*tio sit late snĩevel ferẽde. Rñ. ẜm pa. ĩ. c. si diligẽti dẽ fo. cōpe. ꝙ qñ profert̃ snĩa in iure ꝑ participiũ p̃teriti tꝑis vtputa excōicatꝰ sit vel interdictꝰ tũc ipso iure regulariter ligat. c. cupiẽtes in. §. ceteꝝ. ⁊ ibi tenet gl. in ver. suspẽsos. de elec. li. vj. faciat. c. ij. de testi. cog. ⁊ gl. hoc tenet in. c. quicũ. de her̃. li. vj. ⁊ gl. in. l. in cri minali. C. de iuri. om. iu. ⁊ hoc verũ nisi alio iure appareat ꝙ sint ferẽde snĩe. vt no. in. c. ij. de fo. cōpe. inver. sit seq̃stratꝰ. ⁊. xxx. di. ꝑ totũ vbi r anathema sit. s. ꝑ snĩam ferẽdā. Si vero verba nō sunt re spectu p̃teriti tꝑis tũc si sunt declaratoria sic ipso iure ligāt vt si dicat decerni mus excōicationi subiacere ⁊ hmōi vel viribꝰ carere pro hoc tex. cũ gl. in. c. nouit. de his q̃ fiũt a prela. Si autẽ verba sunt dispositiua. tũc si sonāt in futuruʒz vt priuet̃ excōicet̃ ⁊ hmōi sic est canon ferẽde snĩe nisi addat̃ aliq verbum q ostendat ꝙ ipso facto. vide bonā glo. in regula penis. lib. vj. Jtẽ tenet̃ cōiter de hoc verbo subiacet ꝙ sit late snĩe lʒz sonet in futurũ. Similiter verbũ habeat̃ vt no. in. c. vnico de iniur. li. vj. ⁊ probat̃ in. c. si quis suadẽte. xvij. q. iiij. Et sic intellige q dicitur in rubro. C. commina tiones vel epistolas.
¶ Vtrum̃ cũ r siue a iure siue ab hoĩe
8
*precipito sub pena excōicationis sit lata snĩa: ita q contrafaciẽs incidat ipso facto. Rñ. q nō nisi aliud appareat ex cōiecturis ita cōcludit glo. notabilis q̇ cōiter tenet̃ in. c. vnico. de saggita. et in c. ij. de simo. et in. c. ij. de matrimo. cōtra interdi. eccle. cōtra nec approbo distinctionẽ Host. Hug. q̇ volũt q si profert̃ a iure sit late snie alleg. xx. di. ꝑ totũ sed parũ faciũt. Si aũt profert̃ ab hoĩe tũc nō sit late snĩe. seo primũ tene.
¶ Vtꝝ vbicũ fit mẽtio de excōicatiōe
9
*ĩtelligat̃ de maiori. Rñ. ꝙ si ꝓfert̃ a iudi ce est certũ ꝙ sic si aliud nō exprimat̃ ꝑ tex. ĩ. c. pe. de sen. ex. Jdẽ possʒz dici qñ ꝓ|fert̃ a iure ⁊ ista est rō.  verba debent ĩtelligi ẜʒz cōem cōsuetudinẽ vt ĩ. c. ex literis despon. ⁊. l. labeo. ff. de suꝑ. leg. vn de  cōmunis vsus habet vt accipiat̃ pro maiori si faciendum est.

Excōmunicatio. iij.

in quibus ca sibus excom municatio ab homine lata non tenet: nec est timenda. Rñ. ꝙ in. xv. ẜm cōiter doc. in. c. solet. ⁊. c. presenti. eo. lib. vj.

Ad hoc ꝓpositũ ꝙ excōmunicatio a iudice incompetenti lata sit nulla. not. Bar. ⁊ Bald. in. l. j. C. si a nō cōpe iudi. ⁊ Ang. in aut̃. de epis. ⁊ cle. §. nullũ. colla. ix. ⁊ Bal. in. l. ij. C. de ord. cog. ⁊ in sua marg. in ver. possessio. ⁊ in Spe. in ti. de prescrip. ver. item verum. vbi no. ꝙ excō municandi ius potest vere quẽcũ cle ricum prescribi.
¶ Primus quādo est a nō suo iudice de
1
*consue. c. ad nostram cũ suis concor. in glo. ⁊ hoc verum nisi ex certa sciẽtia q̇s consensisset in eum tan in iudicẽ pro prium. ff. de iuris. om. iudi. l. si per errorẽ ⁊. ff. de iudi. l. ij.
¶ Scs quādo est a suo iudice: sʒz excōi
2
*cato: ⁊ licet aliqui teneāt ꝙ quādo excō municatio est occulta ꝓ ratione publici officij tenet tu tamen tene ꝙ non valet vt est tex. in. c. audiuimus. ⁊. c. aperte. xxiiij. q. j. ⁊ tenet glo. in. §. j. xxiiij. q. j. verum est ꝙ excōmunicatus ab excōica to occulto dʒz in aperto celebrare vel im miscere se diuinis: quia si non posset ꝓ bare eum excōicatum scandaliʒzaret po pulum. Pa. in. c. veritatis de dolo ⁊ con tu. tenet post factum istam opi. sed ante factum dicit. tenendum ꝙ valeat sed non credo nisi vt dixi quo ad hoc vt nō celebret in publico. Nisi possit probare ꝙ sit excommunicatus. Jtem dic si est a suo iudice sed intruso. xij. q. ij. alienatio nes vel suspẽso seu interdicto a iurisditione. de cōces. preb. quia cum ibi no.
¶ Tertius casus qñ ille p̃latus q̇ eā tu
3
*lit violauit interdictum hoĩs. c. tāta de exces. p̃la. ⁊ hoc veꝝ nisi fuisset absolutꝰ a dicta violatione  tũc teneret snĩa ex cōicatiōis ab eo lata post absolutionẽ. ¶ Quartus quando q̇s excōicat subdi
4
*tum cōtra priuilegij sui tenorẽ de priui le. c. cum capella ⁊. c. quanto.
¶ Quintꝰ quādo p̃lati excōicāt subdi
5
*tos q̇ nolũt eos ꝓcurare vltra euictiōis ꝑsonarum numerũ taxatũ in. c. cũ apostolus de censi. dũ co visitāt vt in. c. cũ ad quorundam de exces. prela.
¶ Sextꝰ quādo fertur a delegato impe
6
*trato ab excōicato in casu nō ꝑmisso vt de rescrip. c. j. li. vj. Nā solũ p̃t ĩpetrare excōicatus rescriptũ suꝑ articulo excōicatiōis vł appellatiōis. ałs nō vt ibidẽ ¶ Septimus quādo fert̃ ↄtra insinuā
7
*tes vel exponẽtes superioribꝰ aut apostolice sedis legatis vel inq̇sitoribꝰ sta tum ecclesiarũ monasteriorũ. sed locoꝝ suoꝝ ꝑsonarum rerum ipsorum vt in. c.  pleri de offi. or. lib. vj.
¶ Octauꝰ qñ delegatꝰ excōicat cōtra in
8
*tentionẽ delegantis de p̃ben. c. vlti.
¶ Nonꝰ qñ excōicat̃ q̇s post appellatio
9
*nẽ legitimā vt ĩ. c. solet ⁊ ĩ. c. venera bili bꝰ. e. li. vj. ⁊. c. ꝑ tuas. e. fallit hoc vt not. Pa. ĩ. c. venerabili. de censi. qñ prelatus ꝓcedit extra iudicialiter vt pars ad cōseruationem iurium suorum. quia sicut pōt se defendere gladio materiali sic ⁊ spũali nec tenet̃ admittere ꝓbatiōes in contrarium vel appellationem. vt in. c. dilecto. e. li. vj. ꝙ limito verum qñ est in possessione. vel saltem nō cōstat ꝙ non sit in possessione. Secꝰ esset qñ cōstaret eũ nō esse in possessione. vt puta  con stat monasteriũ esse exẽplũ ⁊ ↄstat ep̃m nō esse ĩ possessiōe ip̃ʒz visitādi.  tũc si excōicaret pꝰ appellationẽ nō teneret.
¶ Vtrũ appellatio post excōicationẽ in
10
*flictā ipsam suspẽdat. Rñ. ẜm Pa. ĩ. c. ꝑ tuas. e. ti. ꝙ nō sed solum defert iurisdi ctionem ad superiorẽ. vt patet in. c. pastoralis ⁊ ꝙ ibi no. de appel.
¶ Vtrũ allegās sentẽtiā nullā. ⁊ nō pe
11
*tẽs absolutionẽ ad cautelā sit audi ẽdꝰ Rñ. Pa. in. d. c. ꝑ tuas. ꝙ sic ⁊ licet in. d. c. per tuas. nō ponantur. nisi duo casus in quibus dʒz q̇s audiri tñ hoc ĩtelligit̃ gratia exempli ⁊ ꝓpterea ĩ oĩ casu in qͦ quis dicit snĩam nullā dʒz audiri ĩ iudi | cio volẽs hoc ꝓbare uis nō petat ab solutionẽ ẜm communiter doct. in. d. c. per tuas. in. d. c. solet. Additio. sʒz ĩ alijs qui in iudicio vt actor attentat debet euitari extra iudicium vero nullo modo dʒz euitari. d. c. solet. Secus de allegā te sentẽtiam iniustam. quia non audit̃ ante absolutionem.
¶ Decimo qñ ↄtinet ĩtollerabilẽ errorẽ
12
*vt in. c. ꝑ tuas. c. ⁊ dictis. c. solet ⁊ venerabilibꝰ. Et r intollerabilis error qñ aliquid sub vi p̃cepti continetur in sen tẽtia ꝙ cōiter vel in suo genere est pctm̃ veluti si excōicat.  eleemosynā paupe ri tribuit. vel  faciebat aliq̇d q in se bonum est. aut  nō operabatur illud ꝙ ex suo actu illicitum est ⁊ prauuʒz vt r in. c. venerabilibus. Addit gl. in. d. c. per tuas ꝙ est intollerabilis error quādo p̃cipit impossibile. Jtẽ qñ ꝓnunciat exp̃sse ↄ̃ ius scriptũ vt puta  dicit pro nuncio excōicationẽ valere uis sit lata post legitimā. appellationẽ. Sed hic aduerte  aliqñ error ẽ expressus ⁊ tũc claꝝ est ꝙ nō ligat per tex. p̃dictos Aut nō est exp̃ssus. ⁊ sic glo. in. d. c. per tuas. tenet ꝙ ligat. sed Pa. in. d. cum apłus. tenet veram gl. quando non constat no torie de errore: sʒz quādo notorie constat vt puta  voluit eũ procurare vltra nu merũ debitum excōicat ꝙ nō ligat cle. pastoralis. §. pisana. de re iudic. vt no. ꝑ Jnn. in. c. fraternitatis de frig. ⁊ ma. pla cet mihi ista opi.
¶ Quid si continet errorẽ facti puta 
13
*dicit excōico te  fecisti furtũ cum non fecerit. Rñ. gl. in. d. c. ꝑ tuas ꝙ ligat. sed ego credo glo. veram nisi notorie cōstaret de errore facti  sic non ligaret.
¶ Xj. quando sententia profertur gene
14
*raliter ↄ̃ nō faciẽtes puta restitutioneʒz vel nō soluẽtes ⁊ aliquisjnō facit quia nō pōt  sic nō ligatur ẜm Fede. consi. xciij. Rō ẜm Pa. in. c. p. ⁊. g. de offi. dele.  verba similia debent intelligi ciuili modo argu. l. fi. cui. ff. de serui. vide pena. §. xiij.
¶ Duodecimo quādo snĩa excōicatiōis
15
*ponit̃ vt aliquid faciat q̇s. in certo termino ⁊ terminꝰ prorogatur ab illo cui debebat facere de quo vide. s̃. excommunicatio. j. §. xx.
¶ Xiij. qñ iudex ferens snĩam non intẽ
1
*dit ligare  excōicatio assumit vires ab intẽtione excōicatotis ẜm pe. in. ca. ex parte el. j. de offi. or. facit q not. glo. in. c. ij. de resti. cog. ⁊ in. c. P. ⁊. G. de off. dele. ⁊ in capitu. j. de iudi. ⁊ ideo quando iudex generalis excōicat non reuelā tes vel qui fecerunt aliquid si intendit aliquos eximere ab hoc non ligātur ꝙ no. additio. Similiter quādo sit ad instantiam alterius solum nō ligat vltra intẽtionem requirentis  officium iudicis requisitum nō excedit intentionẽ requirẽtis. c. bone memorie. el. j. de postu. prela.
¶ Xiiij. qñ aliq̇s inferior a papa excōi
17
*cat aliquẽ cũ participātibus cum eo in casibꝰ in quibꝰ minor excōicatio in cur ritur. Nā ↄ̃ tales participātes ipso iure est nulla: nisi fuerint nominatiʒz mo niti tribꝰ vicibꝰ vel vna pro tribꝰ cũ ali quoꝝ dieꝝ interuallo ne cum tali excōi cato ꝑticipẽt. c. statuimus iuncto. c. cōstitutionẽ. eo. li. vj. ⁊sine dicta monitiōe excōicās est interdictꝰ ꝑ mensem ipso facto ab ingressu ecclesie. c. sacro. eo. ti. ⁊ no. d. c. statuimꝰ. Secus est de papa q̇ potest excōicare aliquẽ cum ꝑticipātibus: ⁊ sic ligarent̃ eadem snia. ⁊ ab ip̃o solo essent absoluẽdi. c. quod in dubijs eo. similiter ẜm Jo. an. ⁊ Abb. ⁊ sequit̃ pa. in. d. c. q in dubijs. si quis iudex ex cōicaret p̃dictos ꝑticipantes cũ aliquo excōicato ab alio nō a se teneret excōica tio uis nō essent moniti. Et sic ĩ istis duobus casibus timenda esset ałs nō. ¶ Xv. quādo excōicatio fert̃ sub condi
18
*tione: ⁊ ante cōditiōis euentũ morit̃ ex cōicator  sic expirat ⁊ non ligat post mortẽ eiꝰ ẜm Pa. in. c. cũ ad hoc de cle. nō resi. ⁊ quelibet etiam alia sentenria expirat ex quo non habuit effectum in vita sententiatis. facit. l. fi. ff. de pe. additio. limit a nisi imponeret per viā sta tuti ẜm eũdem Pa. m. d. c. irrefragabili in. §. ceterũ de offi. or.  sic ligaret ⁊ si|militer dicit Ge. in. d. c. vt aiarũ ꝙ subditus qui efficit̃ fori alterius pendente conditione non ligatur ẜm Archi. sed ẜm Jo. an. ligatur nisi appellauerit de foro competenti. c. pe. de offic. delega. c. gratum ⁊. c. relatũ ⁊ idẽ Jnn. tʒz ⁊ veriꝰ. ¶ Jn oĩbus predictis casibus snĩa ex
19
*communicatiōis nullo modo est timẽda nec quo ad deum. nec quo ad ecclesiam quando notorie cōstat de aliquo ipsoꝝ. sʒz quādo nō cōstaret: tũc quo ad ecclesiā esset timenda: ⁊ ipsam cōtẽnẽs peccaret mortaliter. ⁊ posset excommunicari ⁊ sic intelligẽdum est capituluʒz primum. xj. q. iij. vbi dicitur sententia pastoris siue iusta siue iniusta fuerit ti menda est.
¶ Ex p̃dictis pʒz decisio notabiłr ⁊ qͦti
20
*diane qōnis. Ep̃s excōicat oẽs q̇ sciunt quis accepit aliquid si non reuelāt an teneant̃. Et dic ꝙ si ałr nō exprimit nō tenent̃ nisi sitiẽtes ⁊ q̇ ꝓbare possunt vt s̃. denũciatio. §. xiij. Si aũt exprimeret in snĩa ꝙ siue probare possit siue nō. ꝙ teneant̃ denũciare sic cōtinet erroreʒz in tollerabilẽ et nō valet nisi adderet ꝙ q̇ non potest probare teneatur sibi dicere tan patri ⁊ ꝓuisori vt secrete ꝓuidere possit ⁊ tũc tenerent̃ ei dicere ẜm distin ctionẽ quaʒz habes. s̃. denunciatio. §. x. Jtẽ alterius q̃stionis. Ep̃s excommuni cat oẽs nō audiẽtes missam in parochiali ecclesia festis  si aliud non addit solũ erũt excōicati q̇ sine rationabi li causa eā non audiũt aut in casu a iu re vel gñali ↄsuetudine ꝑmisso. Et iō il li qui propter aliquam infirmitatẽ non audiunt ⁊ huiusmodi non erũt excommunicati. Similiter qui audiunt in ec clesia minorum ⁊ predicatorũ. Si vero in lnĩa adderet siue ex rationabili cā di mittant siue non siue in casu permisso a iure vel a consuetudine siue non. sic continet intollerabilẽ errorem ⁊ non li gat  sicut episcopus attentādo ↄ̃ tus nihil facit. c. vides. x. dist. ⁊quod no. ĩ. l. non dubiũ. C. de legi. Jta etiam attẽta tum ↄ̃ consuetudinẽ generalẽ totiꝰ orbis est nullum vt ĩ. c. his ⁊. c. catholica. xj. d. q esset si posset ꝓhibere ne audirent in ecclesijs minorũ ⁊ p̃dicatorum ⁊ huiusmodi idem dic quando mādat ne quis laboret in festis ẜm predictam di. Jtem quando precipit alicui vt soluat in tali termino titio centum ẜm pre fatam di. ⁊ faciunt ad predicta quod dicam. j. pena. §. xiij. vbi plene. videbis pre hac materia et similium questionem.

Excōicatio. iiij.

in quibus casibꝰ incurritur minor excommunicatio ipso iure. Ad quod di cendum est ꝙ lʒz plures casus numeren tur in iure nihilominus oẽs reducũtur ad istos duos. ¶ Quoꝝ primꝰ est pecca tum mortale. Nam quotiẽscun quis peccat mortałr est excōicatus minori ex cōicatione ipso facto vt patet ĩ. c. audi. xl. q. iij. vñ si celebrat vel recipit eccłiastica sacr̃a nisi priꝰ cōterat̃ de pctō peccat mortałr. c. fi. de cle. excō. mi. Q limi ta. vt. s̃. baptismus. v. §. x. ⁊ hec excōmu nicatio minor est solum quo ad deuʒz si pctm̃ est occultuʒz vt in. d. c. audi. Si ve ro est notorium sic excommunicatꝰ est etiā quo ad ecclesiā vt in. c. vestra. de co ha. cle. ⁊ mu. de qͦ dic. vt. s̃. clericꝰ. viij. §. iiij. ⁊ ad istum casuʒz reducitur illud q habetur. in. c. miror. xvij. q. iiij. ⁊. in. c. tā ta de simo. ⁊. in. c. si quis deinceps. xvij. q. vij. cum si. ¶ Secundus casus est cũ quis participat cũ excommunicato ma iori excommunicatiōe: in locutiōc: oratiōe: salutatione: comestione ⁊ similibꝰ de quibꝰ dic vt. j. excommunicatio. viij. per totum.
Excoicatio. v.

Excōicatio. v.

Section
de casibus in quibquis incurrit ipso facto excommunicationem maiorem ⁊ a qua non pōt absolui nisi a sede apostolica.
1
¶ Primus casus est in. c. si quis suadẽte. xvij. q. iiij. iuncto. c. non dubiũ et. c. veniens. ⁊. c. ad eminentiam. et. c. cum illorum. ⁊. c. de monialibus. eo. ti. cum. c. religioso. eo. tit. lib. vj. vbi excōmunicātur quicun suadente diabolo in clericum vel monachum vel monialem canonicā aut cuiuslibet religionis | conuersum vel conuersam aut nouiciũ quẽlibet cuiuslibet religionis violentas manus iniecerint pro cuius casus declaratione queruntur. j. scripta.

Facit. ad ea q̃ in hoc. §. ⁊ prece. dicit̃ ⁊ quod no. Spe. in ti. de poste. §. vij. ver si. quid si pono. ⁊seq. ⁊ ĩ ti. de noto. cri. §. iij. ver. fama Bal. no. in. l. per diuersas. q. xij. C. mand. ⁊ in aut̃. contra rogatus. C. ad trebel.
¶ Quādo dicat̃ inijcere suadẽte diabo
1
*ĩo. Rñ. ꝙ qñ dolose facit. nā dolꝰ req̇rit̃ vt excōicatio hoc incurrat̃ vt no. Joan. an. in. c. to ĩ nouella de sen. excō. ⁊ est tex. apertus in. c. j. ⁊ in. c. cum volũtate eo. ti. ex quo pʒz ꝙ percutiens clericum in. viij. casibus non excommunicatus. ¶ Primo si indeliberate sicut facit lu
2
*dens percussus aliquādo sine delibera tiōe repercutit: vt in. d. c. j. ẜm Mon.  hec est cōditio ludi. vt percussus graui ter repercutiat ne videatur inferiori ip so ludo.
¶ Sco si ex ludo ⁊ ioco intellige leui
3
*ter ⁊ in derisionem vt in. d. c. j.
¶ Tertio si causa correctionis vt in. d.
4
*c. cum volũtate. intellige de his quibꝰ est ꝑmissum sicut sunt p̃lati q̇ ꝑ seip̃os clericosvel religiosos ꝟberare possunt exceptis ep̃is quibus non licet aliquẽ percutere vt in. c. nō liceat. lxxxvj. di. sʒz per alium faciant vt. v. q. v. illi q̇ nō tñ per laicũ si clericus est qui verberandꝰ est vt in. c. vniuersitatis eo. ti.
¶ Quid si sit prelatus sʒz non illius cle
5
*rici quẽ verberat. Rñ. ꝙ est excōicatus.  ẜm pa. in. c. vt fame eodẽ opʒz sit suꝰ prelatus. ⁊ secundo ꝙ ad eũ spectat cor rectio quia non sufficit habeat autoritatem in ciuilibus. sicut rector vniuersitatis habet aliter istis duobus cōcurrentibus erit excommunicatus.
¶ Vtrum verberantes ex mandato pre
6
*latorũ excusentur. Rñ. ꝙ si est inferior episcopo prelatus debet ip̃e verberare nisi causa vrgeat aliter est excommuni catus tam precipiens  obediens si ꝑ aliũ facit vt in. d. c. vniuersitatis. Si ve ro est episcopus vel si non est episcopꝰ et eā vrgeat excusat̃ verberās de eorũ mandato vt in. c. ex tenore eodẽ dũmodo sit clericꝰ monachus vel cōuersus si verberare vult clericũ monachũ vel cō uersum quia licet per laicũ possit capi clericus ex necessitate vel monachꝰ vt cōuersus vt in. c. vt fame eodem tamen verberari nō licet aliquo modo nisi cā subsistẽte. aliter excōicatꝰ esset vt in. d. c. vniuersitatis ⁊ hoc capio laicũ ꝓ seculari ꝓprie vt ĩ. d. c. vniuersitatis ⁊ sic cō suetudo interpretat̃. d. c. vniuersitatis vt pro causa rationabili: ⁊ ꝑ conuersos seu laicos religiosos possit de mādato prelatorum verberari.
¶ Vtrũ prelatꝰ vel alius de eiꝰ māda
7
*to detinens clericũ sit excōicatꝰ. Rñ. ꝙ nō nisi modũ excedat. vtputa cũ clericꝰ quiete se capi ⁊ duci ꝑmittit ⁊ capiens calce vel pugno impingit vt dicit Jo. an. in. c. si clericos eo. li. vj. vel nisi cleri cus fideiussorem de parendo daret. quia tunc non potest detineri nisi excessus enormitas vel alia rationabilis causa aliud suaderet vt in. d. c. si clericos.
¶ Vtrum prelatus verberās clericum
8
*ex odio nō causa correctiōis sit excommunicatus. Rñ. ꝙ sic ar. d. c. cũ volũtate. Sed not. secũdum Mona. ti. excōica tio ꝙ nō requirit̃ ꝙ prelatus verberās cogitet de correctione. sʒz sufficit in per sona que habet autoritatẽ a iure verbe randi ⁊ causa subsit ꝓpter quā debeat puniri. vnde ꝑcutere ex correctione est ꝑ cutere pro culpa digna correctione q̃ snĩa ⁊ si sit benigna securiꝰ tñ est ẜʒz eũ dem vt saltem habitu cogitet de correctione quia licet tunc moueatur ex ira nō erit excommunicatus. sed lōge melius est vt differat donec ira quiescat. vt dicitur in. c. illa prepositorũ ⁊. c. ira. ⁊. c. cũ apud. xj. q. iij.
¶ Vtrum magister possit similiter cau
9
*sa discipline verberare. Rñ. ꝙ sic. c. j. et c. ex tenore ⁊. c. cum voluntate. §. fin. eo. titu. nec distinguitur an clericus sit in sacris aut in minoribus sicut nec in prelato. in. d. c.
¶ Vtrum pater vel dñs familie vel pro
10
*pinquus similiter possit. Rñ. ꝙ sic si sũt in minoribꝰ. clerici. d. c. cum voluntatẽ. facit. l. si filiꝰ. C. de pa. pote. ⁊. l. vnica. C. de emẽda. ꝓpĩ. xlv. dist. c. disciplina ad fi. Tenet tamẽ Jo. de ligna. Pe. de pe. ⁊ Pau. ꝙetiā si paterfami. verberaret exi stẽtem in sacris cā correctionis nō erit excōmunicatus ⁊ plʒz post factum licet ante factũ teneā cum pa. in. d. c. cuʒz vo luntate ꝙ incidat. nec ob. dicto p̃fatoꝝ doctoꝝ rō gl. in. d. c. cũ voluntate  vt dicit Pa. ibidẽ ⁊ in. c. constitutus. de in integ. resti sola dignitas ep̃alis nō sacer ordo liberat a pr̃ia potestate ar. c. ꝑ venerabilem qui fil. sint legi.
¶ Similiter pōt p̃sbyter vel q̇libet aliꝰ
11
*rōne officij ꝙ hʒz ĩ ecclesia  cui officiũ cōmittit̃. ⁊ oĩa sine quibꝰ offm̃ exequi nō pōt ar. c. j. de offi. deleg. ⁊ si talis clericus ꝑturbat officiũ in ecclesia lʒz habens officiũ non habeat magisterium super eum potest tamen eum expellere ⁊ verberare: vt no. Jnn. ⁊ Hosti. in. c. ve niens eodem ti. Pa. etiam ibideʒz dicit ꝙ etiam si non habet prelationẽ excusatur in tali casu ꝑcutiendo. Similiter possunt facere senes clerici cā deuotio nis in pueros clericos ⁊ iuniores ĩ minoribus ordinibus constitutos vt ĩ. d. c. cum voluntate. §. fi. ⁊ hec intellige de leui percussione nō graui qui tamẽ om nes supradicti si excederent modũ dũ modo nō ex ꝓposito nō erunt excōmunicati vt no. Ber. ⁊ Hosti. in. d. c. cuʒz vo luntate.
¶ Quarto ratione cohertionis pōt de
12
*tineri sine excommunicatione. puta cō tinuat actum malũ nec potest compesci aliter ẜʒz. Jnn. in. c. si vero el. j. eo. ti.  iudex potest eum capere ⁊ quilibet aliꝰ ⁊ ligare. dũmodo  primũ restituat pre lato suo: simili mō pōt ẜʒz Pa. in. d. ca. si vero familia potestatis inueniẽs clericũ de nocte  pōt timere ne velit facere aliq malũ  est ↄ̃ eũ presumptio. c. cōsuluit de offi. deleg. Jtẽ quando capi tur propter malum q egit. vt ducatur ad prelatũ suum vt puniatur ⁊ dubita tur de fugaleius ẜʒz pa. in. c. cum nō ho mine de iudi. facit ĩ ar. C. de decurio. l. generali idẽ dic si creditor timeret  fu ga clerici debitoris ẜʒz Jnn. ⁊ pa. in. ca. vt fame. e. ti. facit. l. ait pretor. ff. de his que infra. cre. Jtem potest si fecit aliq delictum detineri per. xx. horas ad vocandum testes ne fit locus inficiationi facit. l. capite quinto. ff. de adulte. et in autẽ. vt. li. ma. ⁊ auie. §. is quo.
¶ Quinto ratione defensionis taʒz sue
13
* suoꝝ seu etiā alioꝝ lʒz detinere euʒz ⁊ ad iudicẽ ꝓpriũ ducere ẜʒz pa. in. d. c. cũ nō ab hoĩe ⁊ etiā percutere mutilare ⁊ occidere cũ moderamine inculpate tutele. immo dicit glo. in. §. j. xxiij. q. viij. ꝙ nec etiā peccat sequitur pa. in. c. oliʒz el j. de resti. spo. nec solũ pro defentiōe ꝑsone: sʒz etiā rerũ lʒz ꝑcutere vt. d. c. olim ⁊. c. dilecto de sen. ex. li. vj. ⁊ in. l. furẽ. ff.  sic. c. non tamen occiderevel mutilare licet quando ablatum est recuperabile per iudicem ẜʒz bar. in. l. furem. quia sic incurre ret excommunicationem secus si esset irrecuperabile ablatum vt in. d. c. olim. ⁊ in. d. c. dilectus. et no. in. d. l. fu rem ⁊ de hac materia vide. s̃. defensio. Jdem dic de auxiliatoribus talium ad uerte hoc ꝙ lʒz non sit excōmunicatus faciens violentiam clerico pro recupe ratiōe rerũ sibi ablatarum tñ si hoc facit ex interuallo post clericus peruenit ad locũ destinatũ ⁊ adeptus est pos sessionẽ perfectā rerũ ablatarũ incidit in excōmunicationẽ ẜʒz pe. de ↄsu. eccle siasticis. qñ dicatur ex interuallo vide s̃. defensio.
¶ Sed pone ꝙ excedat modũ percuti
14
*ens clicũ cā defensionis. Rñ. ẜʒz pa. ĩ. d. c. olim ꝙ ꝓpter hoc nō erit excōicatꝰ dũ modo ex proposito non faciat quia vt dixi requiretur dolus vt incidat in excommunicationem facit gl. in. c. significasti el. ij. de homi. ⁊. l. si explagijs. §. tabernarius. ff. ad. l. aqui. vide bonaʒz gl. in. d. ca. cum volũtate ⁊ in prin. xxiij. q. j. Secus si ex ꝓposito ⁊ dicitur excedere qñ nō seruat moderamen ĩculpate tutele  quo habes. s̃. defẽsio. §. iiij. | ¶ Sed pone ꝙ fugiẽdo potest euade
15
*re sed nō fugit ⁊ sic percutit inuasorem Rñ. ẜm Bar. in. l. j. C. vñ vi. ⁊ sequit̃ pa. in. c. olim el. j. de resti. spo. ꝙ licite pōt ꝑ cutere  fuga est quedā iniuria. l. item ap la beonẽ. ff. de iniur. ⁊ dicit Cy. ĩ. d. .§. tabernariꝰ ꝙ fuga reddit quẽ viliore hoc limito veꝝ qñ esset talis ꝙ fuga eẽt et cōfusio. cũ ergo iniuria corporalis fit maior  iactura reꝝ. l. in seruoꝝ ff. de penis ⁊ pro iactura rerũ liceat per cutere vt dictũ est ergo a fortiori ꝓ iniuria corporali sed tamen non euitaret irregularitatem si occideret cle. si furio sus de homici.
¶ Sexto ratione turpis operatiōis cũ
16
*vxore matre sorore vel filia a clerico facte. nā sic cũ talibus ꝑsonis inueniẽs eũ sine excōmunicatiōe percutit nec di stinguo inter leuẽ ⁊ atrocẽ percussionẽ cũ ius nō distinguat vt in. c. sivero el. j. eo. §. vl. cũ etiā lex ꝑmittat occidere vt ff. de adul. l. ꝙ lex ait. §. ꝙ ait. Peccat tñ graniter si mutilat vł occidit vt no. ĩ. d. c. Si vero excōicatus vero non est licet aliqui dixerũt ꝙ sic. Ego tamẽ  difficile est iustũ temperare dolorẽ. vt. C. de adul. l. gracus tenerem ꝙ esset excommunicatus occidendo vel mutilando quando maturo consilio ⁊ pensato ani mo id faceret non ex calore ire subito quia tunc cessaret ratio qua canon excusat ab excommunicatione et lex ab occisione alias nō fit excōmunicatus.
¶ Quid si inuenit nō cũ predictis per
17
*sonis aut aliqua earuʒz sed cum aliqua alia ↄsanguinea. Rñ. ẜʒz tex. d. c. si vero ꝙ erit excōicatꝰ ꝑcutiẽs  p̃fata cōcessio nō extẽdit̃ ad ałs ꝑsonas. Hosti. tamẽ extendit filiā ad neptẽ ⁊ vxorẽ ⁊ ad sponsā vt ĩ aut. vt lic. matri ⁊ auie. §.  ꝟo et Jnn. matrem ad ascendentes ⁊ fi liam ad descendentes ṗma tamen opi nio tutior est vt nō extẽdat̃ ar. optimuʒz in. l. pure ⁊ ꝙ ibi no. ff. de adul. vbi nomine patris cui licet filiā in adulterio occidere non veniunt ascendentes.
¶ Quid si non inuenit in actu coitus
18
*cum predictis ꝑsonis sed ĩ oculis amplexibus ⁊ hmōi signis ꝓpinquis coltus vel explẽdi vł expleti. Rñ. Mo. vbi. s̃. ꝙ si hmōi fiāt ĩ loco suspecto nō erit excōicatꝰ verberās eum. Secus si ĩ pu blico. oscularetur ẜʒz morem patrie.
¶ Vtrũ post expletũ opus nepharium
19
*cũ aliq̃ prefataꝝ exinteruallo ꝑcutiẽs sit excōicatꝰ. Rñ. Di. li. iij. ti. ij. ꝙ sic nisi forte ter monuisset eũ vt in aut. vt lice. ma. et auie. §. is qͦ ⁊. C. de adul. aut. si q̇s ei vbi pʒz ꝙ si ter corā restibꝰ monuit suspectũ ⁊ postea inuenit ↄfabulari cũ vxore pōt euʒz occidere credo tñ ꝙ fit ẽt excōmunicatus si monuit ter dũmō nō iueniat eum in actu aut ꝓpin q̇tatibꝰ arg. d. c. si vero posset tñ eũ capere post taleʒz monitionẽ inueniẽs eũ colloquẽ tem ⁊ iudici pñtare argumentum in. l. capite quinto. ff. de adul.
¶ Quid si ꝓcurat vt clericꝰ vocetur ab
20
*vxore ad turpitudinẽ ⁊ sic eũverberat. Rñ. Mona. vbi. s̃. q excōmunicatꝰ est tam ipse  vxor  in dolo sunt.
¶ Vtrũ mulier petita de turpitudine a
21
*cłico licite eũ percutiat. Rñ. Mō. vbi. s̃. ꝙ sic si eā inuitā tāgebat vel vi corꝑalẽ in ferebat dũmodo faciat cuʒz moderamĩe inculpate tutele secus si eam non tangebat sed solum ꝟbis eam impetebat ꝙ verum credo qñ solũ verbis potuit eũ repellere ałs licite euʒz percutit nec ⁊ excōicata est si ʒzelo castitatis accẽ sa modum excederet non ex proposito sed subito improuise ar. eoꝝ que notan tur. in gl. in prin. xxiij. q. j.
22
*¶ Septimo rōne ꝑditionis priuilegij clericalis ꝙ q̇dẽ ꝑditur multis mōis ali qñ rōne ihonestatis de quo vide. s̃. cle ricꝰ. ix. §. iij. cũ sequentibus et clericus x. §. j. aliqñ rōne bigamie de quo. s̃. bigamia. §. x. cũ sequẽtibꝰ aliqñ ꝓpter q̃li tatẽ ꝑsone sicut clerici cōiugati sĩ nō de ferũt habitũ ⁊ tōsurā sine aliqua monitione oẽ ṗuilegiũ ꝑdũt ẜʒz Jo. an. mo. et arch. in. c. Joānes de cle. cōiug. tex. est ĩ c. vnico. de cle. ↄiu. li. vj.
¶ Sʒz nũq̇d si isti reassumũt habituʒz et
23
*tōsura gaudeātṗuilegio. Rñ. Joā. mo. ⁊ arch. ⁊ Jo.  li. ꝙ sic ꝑ Cle. ṗmā  vita ⁊ | honestate cle. alij dicũt ꝙ nũ sʒz ṗmo verius aduerte tñ hic ꝙ est duplex ṗui legũ ẜm Pau. in. c. j. de aposta. s. fori vt tm̃ cōueniant̃ sub iudice ecclesiastico. Ali canonis si quis suadẽte de qͦ hic. ¶ Primũ. cũ maiori difficultate ꝑditur quā ẜʒz  nec ex sola dimissione habitꝰ aut imixtione enormiũ ⁊ hmōi ꝑdit̃ vt in. c. si iudex. eo. li. vj. sʒz bñ qñ scʒz vt dictum est.
¶ Aliqñ ꝓpter depositionẽvt puta  ẽ
24
*degradatus actualiter de quovide. s̃.  gradatio aliquādo propter heresiʒz  hereticus ꝑdit oẽ priuilegiũ. c. excōmu nicamus de here ita tʒz Jnn. in. c. si vere ⁊ sequitur Pa. in. c. cōtingit el. j. e. ti. ali qñ propter excōmunicationẽ ẜm aliqͦs cōmunior tñ opinio est ꝙ ꝑcutiẽs excō municatũ clericuʒz est excōmunicatꝰ  nō amittit priuilegium ẜʒz Jo. ⁊ Vicen. Go fr. Jnn. Jo. an. no.  hoc i. c. si q̇s deĩ ceps. xvij. q. iiij. ⁊ in. c. excōmunicatorũ xxiij. q. v.
¶ Septimo ratione ignoratiōis puta
25
* comā nutriebat nec aliq̇dapparebat de cłicatu ⁊ sic credebat laicũ vt in. c. si vero el. ij. e. ti. vel si habebat habitũ nō eum videbat  de nocte erat  ẜʒz Ho. ⁊ Jnn. in. c. cũ nō ab hoĩe de iudi. ⁊. d. c. sivero opʒz ergo intẽdat ꝑcutere clericũ vel intendere debeat vt sit excōicatus. ¶ Si ꝟoviderit ei tōsurā lʒz non crederet clericũ esset excōicatus percutiens.  credere debebat. Jntelligesi ille erat clericus  aliter nō esset excōicatꝰ etiā si clericũ credidisset qui clericus nō est per. di. ca. Si vero ẜm Ber. ⁊ Jnno. nec etiam irregularis est ẜm Feder. consi. xiij. si in tali dubio celebrasset vt sequi tur Pa. in. d. ca. si vero.
¶ Octauo rōne q̃lificatiōis facti. nam oʒz ad hoc vt q̇s ĩcidat ĩ excōicationẽ ꝑ
26
*cutiẽdo cłicũ ꝙ peccet mortaliter quādo ergo ĩiectio manuũ ẽ tałr q̃lificata ꝙ peccatũ mortale nō ẽ excōicatio nō ĩcurrit̃: sicut ꝓbat̃ ĩ puero q̇ nō ẽ doli ca pax q̇ ꝑcutiẽdo nō ĩcidit vt ĩ. c. j. e. ti. ꝑꝑ ꝙ teneo cũ Pe. de ꝑusio ꝙ fugiẽs ĩimicos si equũ vł gladiũ violẽter de manu cłici accipiat vt se defendat nō ĩcidat ĩ excōicationẽ uis Ber. bri. ⁊ tācre. teneāt ↄ̃riũ. Sʒz veriꝰ est dictũ Petri ꝑ rōnẽ suam q̇ dicit sic nullꝰ sapiẽs diceret hũc peccasse mortaliter. Et cuʒz excōicatio nō inferat̃ nisi ꝓ mortali. xj. q. iij. Nemo ep̃oꝝ. ergo nō erit excōicatus. ꝙ no. bñ ꝓ multis. Jdẽ dic si quis violẽter includit cłicũ ne ab ĩimicts le dat̃  si sit violẽtia nō tñ ĩest dolꝰ ẜm Jnn. ĩ. d. c. nuper. duo eĩ req̇rũt̃. s. aĩus dolosus ⁊ opꝰ ẜm no. Jo. an. ĩ. c. ꝑpetue de ele. li. vj. Siłr socius uis turbatus cłicũ ĩpellit nō ex deliberatiōe sed ex su bito motu nō erit excōicatus vt tʒz Ric. in. iiij. d. xviij. facit tex. ĩ. ij §. notādũ. ij. q. iij. in ↄsultꝰ calonia calũnie vitio caret ⁊ ob hoc nullā penā erogari opʒz ⁊ ꝓpterea r. Si q̇s suadẽte dyabolo q ꝓprie no. dolũ ⁊ mortale peccatum.
¶ Nũc restat videre quis dicat̃ clericꝰ:
27
*vł monachus. Rñ. ꝙ noĩe clerici hic cō p̃hẽdituroĩs hñs aliquẽ ordinẽ ẽt ṗmā tōsurā solũ vt de eta. ⁊ q̃l. c. cũ ↄtingat ⁊ no. di. Pe.  anc. ĩ. c. j. de cle. ↄiuga. li. vj. noĩe monachoꝝ vłmonialiũ veniunt hic oẽs ꝓfessi cũ regulā appproba tā ⁊ noĩe nouicio ꝑueniũt ingressi religiōeʒz approbatāvt ꝓbẽt si ĩ ea manere debẽt noĩe ꝟo cōuersoꝝ ⁊ ↄuersarũ hic veniũt oẽs q̇ mutato habitu se ⁊sua ali cui de religionibꝰ approbatis dedicauerũtꝑpetuo: siue sint masculi: siue sint femine ⁊ lʒz gl. ĩ. c. q̇sq̇s. xvij. q. iiij. teneat ꝙ ↄuersi ⁊ penitẽtes gaudeāt ṗuile gio cłicali ⁊ ꝑ hoc inferatur ab aliq̇bꝰ ꝙ mulier ĩclusa vt totaliter vacet deo ⁊ heremite q̇ ↄtemptis mōdanis. vt deo vacẽt deserta loca inhabitāt ⁊ conuersi ecclesiarũ seculariũ q̇ se ⁊ sua dedicarũt deo ⁊ incedunt tonsurati vel muta uerũt habitum ⁊ intersunt cōmuniter horis diuinis ⁊ hmōi similes sicut sũt fratres ⁊ sorores tertij ordinis scti Frā cisci q̇viuũt in ↄgregatione sicut ceteri religiosi ꝙ gaudẽt isto priuilegio ita ꝙ verberās eos sit excōicatꝰ j. Hoc tñ ego nō teneo post factũ sʒz bñ añ factũ tũ  nō sunt religiosi ꝓprie eo q tria vota | nō promittũt vni de religionibꝰ approbatis: ⁊ cras possunt eẽ mere seculares si volũt tñ etiā ꝙ nec sũt ↄuersi religio nis approbate ⁊ tex. in. d. c. nō dubiũ et alibi nō loq̇tur simpliciter de cōuersis. sʒz de ↄuersis religiōis multominꝰ here mite q̇ cā q̃stus vt sunt cōiter nr̃i tꝑis sibi formāt habitũ. ⁊ illi ↄuersi ecclesia rũ qͦ sibi ꝓprietatẽ suoꝝ retinent ⁊ fr̃es tertij ordinis p̃fati q̇ in domibꝰ ꝓprijs cũ vxoribꝰ ⁊ filijs viuũt gaudẽt isto pri uilegio ar. c. duo sũt. xij. q. j. ⁊ ꝙ no. ho. ⁊ communiter doc. ĩ. d. ca. non dubium ⁊ Car. in cle. j. de deci.
¶ Postremũ sciendũ est q̇d est inicere
28
*manꝰ violẽtas ⁊ dic ꝙ est oĩs violẽtia q̃ fit ꝑsone. vñ ẜm pa. ĩ. c. nuꝑ. e. ti. canō d. c. si quis suadẽte ponderat pōtiꝰ effectũ violẽtie  ip̃m modũ inferẽdi violẽtiā ⁊ hoc pʒz in. d. c. nuꝑ. vbi detinẽs clericũ ĩ custodia publ. c. vel priuata vł in domo aliqua: uis manus nō inici at est excōicatus ex qͦ libere non potest ire. Jdẽ iniuriosa manꝰ iniectio abs violẽtia in clericũ facta inducit hāc excōmunicationẽ. vt ĩ. c. cōtingit el. j. e. ti. Ex quo pʒz ꝙ nō solũ q̇ eũ ꝑcutit etiam volũtariũ est excōicatus sʒz etiā si cleri cus seipsuʒz ꝑcurrit ex ira vel odio sicut faciũt q̇ tedio vite vel alia desperatio ne ducti seipsos interficiũt vel mutilāt vt tenẽt cōiter doc. ĩ. d. c. cōtingit. Simi liter q̇ spuit vel aquā aut ali effundit̃ suꝑ eũ vel ponit custodes vt capiāt eũ si exierit de domo. Similiter visis fiat rebꝰ sibi inherentibꝰ vt puta equo cui insedet vel q̇d aliud ꝙ tenet eripit̃ vio lẽter aut scindit̃ siue frāgiturvt tʒz Car. in cle. j. de penis. nisi sit res quā ꝓpria autoritate capere pōt  tũc nō incidit. ¶ Sʒz quid si solo metu ĩducat. vt ei ali
9
*quid det. Rñ. dir. li. iij. ti. ij. ꝙ nō ẽ excōi catus. Siłr q̇ eũ in aliqua domo obseruāt solũ vt ei verecũdiā aliquā faciāt. nec etiā q̇ cũ dormit vel nō sentit furti ue ʒzonā vel bursaʒz vel q̇d simile aufert  in hmōi violẽtia ꝑsone nō fit. vel rebꝰ sibi coherẽtibus cōcor. Car. in. cle. j. de pen. Jtẽ nec est excōmunicatus q̇ lʒz habeat animũ ledẽdi. nō tamẽ eum tāgit licet vibret ensem suꝑ caput eiꝰ vel si tāgit ei vim nō infert nec lesionẽ.  verba sunt cũ effectu accipienda. c. relatũ de cle. nō resi. nec obest conatꝰ sine effectu  spō. c. iuuenis. ⁊. c. adolescẽs. ¶ Vtrum persequẽs clericũ vt ꝑcutiar
30
*ipse fugiẽs cadit ⁊ ledit̃ sit excōicatus. Rñ. Rod. ꝙ nō nisi quasi coactꝰ vt euadat se precipitet vel in aliud ꝑiculũ se ĩgerat sed ego credo ꝙ sit tutius dicere q sit excōmunicatus  satis manũ im ponit ⁊ est securius hoc tenere.
¶ Mandans etiā dicitur micere manꝰ
31
* vt dicitur ĩ. c. mulieres. e. ti. isvere cō mittit cuius mādato vel autoritate fit ⁊ ideo est excōicatus si mādatarius cle ricũ ꝑcussit. vt in. d. c. mulieres.
¶ Quid si mādatorio reuocauit māda
32
*tũ. sʒz añ veniret ad notitiā mandata rij ꝑcussit. Rñ. lʒz Jnn. teneat nō esse excōicatũ ẜm Ber. ⁊ Ho. vt refert dir. vbi. s̃. nisi ĩtegra reuocauerit mādatariũ. ⁊ eũ certi ficauerit suꝑ hoc erit excōicatꝰ ar. l. si in mādasiẽ. ff. mā. de ꝓcu. ex nisi nuationẽ de rescri. ex parte decani. hoc etiā tʒz Jo. lxiij. d. tibi domino.
¶ Quid si post mādatũ mortuꝰ est mā
33
*dator re integra. Rñ. ẜʒz dere. vbi. s̃. q lʒz mādatariꝰ postea ꝑcusserit nō erit tñ mādator excōicatꝰ.  suꝑstes tm̃ ligat̃. xxiiij. q. j. quodcũ. lʒz si notorium sit de mādato ⁊ signa pnĩe nō oñderit nō sit sepeliẽdus in sacr̃o nec ecclesia orabit pro eo ratione pctĩ notorij vt tʒz Ho. et Ber. ⁊ Jnn. Pa. autẽ in. c. cũ a nobis. el. ij. eo. ti. vr̃ tenere ꝙ nisi mādatariꝰ habuerit notitiam de eius morte erit excōicatꝰ etiā si penituerit in morte ⁊ est tutius licet de rigore iuris non sit excō municatꝰ. cum in veritate mandatum reuocatum fuerit morte vt notat idem Pau. in. d. c. mulieres.
¶ Quid si nō mādauit. sed dixit aliqua
34
*verba dolose. vt ĩducat ad percutiendũ Rñ. ꝙ si talia sunt verba q̃ cooperent̃ mādatovł cōsilio. puta dicit faceret mi hi singularẽ ↄsolationẽ. vł sẽꝑ vellẽ ei bonuʒz q̇ ꝑcuteret nulli dubiũ ꝙ si seq̇t̃ | ꝑcussio ex hoc erit excōicatus. vt. in. d. c. mulieres no.  nō refert quid ex equi polentibus fiat. vnde vt refert Bar. in l. si qui mihi bona. §. iussuʒz. ff. de acqui. here. ꝙ dominꝰ verberatus a quodam dixit coram famulis suis nisi aliud de tali audiero ante domũ reuertar ero male contentus. ꝓpter ꝙ famulus interfecit percussorem fuit punitus ipse dominus de homicidio ⁊ ꝓpterea dicit Pa. in. c. ex literis de exces. prela. ꝙ non refert an directe vel indirecte aliquid consulatur vt ꝓbatur. in. d. c. ex literis in episcopo qui dixit omnes dicunt ꝙ maluʒz est si euaserit cui homicidiũ im putatur ⁊ facit ad hoc. l. certuʒz. ff. si cer. pe. ⁊. l. cum quid. eo. ti. facit ꝙ not. Bal. ⁊ Ang. Raph. ⁊ Jmo. in. l. quid ergo. §. pe. ff. dele. j. qui volunt ꝙ instigans et sollicitans aliquem vt percutiat sit excommunicatus si sequatur. percussio. Secus aũt si nō sunt talia verba quia non erit excommunicatus.
¶ Cooperans auxilio vel cōsilio nō so
35
*lũ excōicatꝰ sʒz etiā ꝓhibere valẽs si nō obuiat ne verberet̃. c. te. eo. ti. q ĩdubitatũ est ẜm oẽs. in eo sub cuiꝰ ptāte est verberās. in alijs aũt q̇ nō habẽt ex officio si nō ꝓhibẽt dolose. similiter est dubitatũ ꝙ sunt excōicati. Si ꝟo hoc nō facit dolose. sʒz  nō vult se immisce re rumoribus vel ex timore vel negligẽ tia nō ꝓhibet tenẽt cōiter doc. ꝙ nō est excōicatus in. d. c. ꝙte vbi Jo. an. in no uella dicit notabile verbum. in hũc inquit vel alium canonẽ nullꝰ ĩcidit nisi sit indolo. arg. ff. de adul. l. pe. ff. de sic. c. l. j. Jdem Jo. de ligna.
¶ Sʒz q̇d de clerico q̇ volũtarie subicit
36
*se verberibꝰ an ip̃e sit excōicatꝰ. Rñ. ꝙ nō vt tʒz Pa. ĩ. c. cōtingit. el. j. nec obstat  nō obuiat  nō facit dolose. sed in sa tisfactionẽ ⁊ vt maiꝰ forte malũ euitet nec etiā obstat ꝙ participat in crimine  ẜm Jo. an. in. c. delictũ de reg. iu. lib. vj. in mercurialibꝰ. talis verberās vno impetu plures ictus dat ⁊ est solũ excōi catus vna excōicatiōe.  pro vno facto habetur. hoc idem no. Bario. in. l. nũ ff. de priua. de lic. ⁊ ꝙ sit verior opinio patet in. d. c. ↄtingit vbi dicit tex. excōicandum talem clericum.
¶ Ratũ habẽs ꝙ aliq̇s noĩe suo iniecit
37
*manꝰ violẽtas in clericũ est excōicatꝰ  ratihabitio mādato cōparat̃. secꝰ si nō sit factũ noĩe eiꝰ  lʒz ratum habeat non tamen est excōicatus uis peccet mortaliter de sentẽ. ex. c. cũ quis lib. vj. ¶ Querit̃ vtrũ p̃fati iniciẽtes manꝰ in
8
*eccłiasticam ꝑsonam sit semper a sede apłica absoluẽdi. Rñ. ꝙ distinguẽdũ ẽ ĩter iniuriā leuẽ mediocrẽ ⁊ euormẽ vt ꝓ iniuria leui quilibet ep̃s possit absol uere iure suo autoritate. c. ꝑuenit. eo. ti. ꝓ iniuria ꝟo mediocri non pōt ep̃s ab soluere nisi ṗuilegiatos. ⁊ qui sint not. ĩ c. si ꝟo el. j. eo. ti. ⁊ in. c. qm̃ de vi. ho. cle. vbi hoc est priuilegium clericoꝝ cōiter viuẽtium ⁊ claustraliũ. Jn iniuria autẽ enormi regłr nullus pōt absoluere citra sedẽ apostolicā vt in. d. c. si quis suaden te. vel legatorũ eiꝰ de quo vide legatus. §. iiij. nisi in casibꝰ de q̇bus. j. §. xlviij.
¶ Sʒz nunquid inferior ep̃o q̇ hʒz quasi
39
*ep̃alem iurisdictionẽ poterit absoluere sicut ep̃s pōt ĩ iniuria leui vł mediocri. Rñ. ꝙ cōiter tenet̃ ꝙ non  dictũ. c. per uenit loquit̃ de ep̃o non de inferiori.  dicit fraternitati. nā inferiores dicunt̃ filij. vt ĩ. c.  graui  cri. falsi. Fallit hoc in habẽtibus autoritatẽ ep̃alẽ a papa quia possunt sicut episcopi quoscũ in foro pnĩali absoluere. Siłr fallit in p̃latis religiosoꝝ quorũcun qui si sint sacerdotes pñt absoluere sibi subditos se adinuicẽ ꝑcutiẽtes. dummodo iniuria nō sit enormis. vt in. c. cũ illoꝝ. e. ti. ⁊ ex tẽditur istud priuilegium ad magistrũ ⁊ fratres hospitalis hierosolimitani vt in. c. canonica eo. tit. qui pñt absolut a suo priore si p̃sbyter est. ⁊ dicitur ille p̃latus qui non hʒz suꝑ se maiorẽ in cōuẽ tu. nō aũt ille prior triũ vł quatuorq̇ in stituit̃ ⁊ amouet̃ ad arbitriũ superiorũ nisi suꝑ hoc habeāt ṗuilegiũ spāle. pōt tamẽ ep̃s cōmittere hāc autoritatẽ ab soluẽdi inferiori vt no. in. c. fi. de offi. ordi. ⁊ similiter prelati religiosorũ cuʒz il|lud competat eis ex priuilegio rōne di gnitatis vt in. c. eis quibꝰ de offi. or. in tex. ⁊ in gl. ⁊. c. fi. de offi. deleg. loquitur quādo cōmissio fit rōne ꝑsone q bene no. pro limitatione. d. c. fi.
¶ Sʒz q̇d si p̃latus p̃dictoꝝ religiosoꝝ
40
*nō est sacerdos vel ẽ excōmunicatꝰ vel mortuꝰ vel aliter impeditꝰ. Rñ. ẜʒz Ho. ꝙ in defectũ ipsiꝰ semꝑ est ad ep̃m pro priũ recurreñ. vt pʒz ĩ. c. monachi. ⁊. c. cũ illoꝝ ⁊. c. canonica. eo. ti. ⁊ cōcor. cũ hoc fe. in quodā cōsilio. ⁊ Ge. in. d. c. religio so ꝓpter rōnẽ ne euagādi ⁊ c. Sed Pa. in. d. c. monachi tʒz ↄ̃riũ in religiosis exẽ ptis ⁊ dicit similiter in ↄ̃riũ facere nota. ꝑ Joā. an. in regula sciẽti de re. iu. in mercurialibus. Et hoc credo veriꝰ per c. pen. de offi. or. ⁊ tex. iuncta gl. notabi li. in cle. pe. de sen. ex. Jbunt ergo ad pa pam de quo vide. j. exemptus. §. vj.
¶ Quis absoluet abbatẽ excōicatũ pro
41
*iniectione. Rñ. Pa. ĩ. c. vniuersitatis ꝙ ep̃s vt ĩ. c. monachi. nisi iniuria sit enor mis. vel nisi sit exemptus.
¶ Vtrũ si regularis ꝑcutiat regularem
42
*alteriꝰ claustri: p̃latꝰ ꝑcutientis possit absoluere. Rñ. ẜm pa. ĩ. d. c. cũ illoꝝ cũ ho. ⁊ ber. ꝙ dʒz aduocari p̃latꝰ ꝑcussum nō vt absoluat sed vt iniuriā remittat. aliter absolui nō dʒz ⁊ istud veriꝰ. lʒz do. Ant. teneat ꝙ ambo debẽt absoluere. vel committere vnꝰ alteri vices suas.
43
*¶ Vtrũ regulares extra claustrũ se per cutientes possint siłr absolui. Rñ. ꝙ lʒz. ho. dicat ꝙ nō ego teneo cũ pa. in. c. cuʒz illorũ ꝙ eoꝝ p̃latus poterit eos absoluere . d. c. cuʒz illorum. ⁊. c. canonica lo quunt̃ ĩdistincte. nec repetũt ĩ claustro.
44
*¶ Sʒz q̇d si regularis ꝑcusserit clericuʒz secularẽ sue vel alteriꝰ diocesis. Rñ. ꝙ ꝓpriꝰ ep̃s absoluet eũ ĩ eo casu in quo posset clericũ suũ si percussisset alium absoluere. vt in. c. religioso. eo. ti. li. vj. ⁊ nō proprius prelatꝰ suus nisi sit exẽptus taliter etiā rōne delicti nō possit conueniri nisi sub suo prelato quia absoluetur suo prelato de consensu episcopi.
¶ Querit̃ q̇d tenẽdũ sit demonialibꝰ
45
*q̃ se inuicẽ ꝑcutiũt. Rñ. ꝙ absoluẽt̃ a ep̃o in cuiꝰ diocesi sunt earũ monasteria. ⁊ hoc nō solũ nō exẽpte sʒz ẽt exẽpte ita tenẽt cōiter doc. ⁊ gl. in. c. demonia libꝰ. eo. ti. nisi aliud habeāt priuilegiũ.
46
*¶ Quid de sororibꝰ sctẽ Clare. ⁊ sancti. Dñici. Rñ. pa. in. d. c. de monialibꝰ dubitat an possint absolui a suisp̃latis sʒz hodie claꝝ ẽ ꝑ priuilegia ip̃aꝝ ꝙ pñt. ¶ Vtrũ nouicius q̇ iniecit manꝰ violẽ
47
*tas ante nouiciatũ possit absolui a suo p̃lato. Rñ. ẜm Jo. an. ĩ. c. cũ illorũ extra de sen. exc. ⁊ Ge. ĩ. d. c. religiosoꝙ abbas nō pōt absoluere nouiciũ tꝑe nouicia tus nisi sit expresse vel tacite ꝓfessus. ⁊ lʒz Jnno. ⁊ Hosti. in. d. c. monachi. ⁊ Archi. in. d. c. religioso videant̃ tenere cōtrariũ. s. ꝙ possit. tamẽ eos limita qñ ꝑcussio fuit facta tempore nouiciatꝰ nō ante nisi sint priulegiati.
¶ Quid si nouitiꝰ ꝑcutiẽs in nouiciatu⁊ absolutꝰ egrediat̃. Rñ. ꝙ si egredia
48
*tur nisi se representet primũ comode poterit ei q̇ de iure eũ absoluere poterat ĩcidet ĩ eadẽ vt in. c. eos. eo. ti. li. vj. hec oĩa locũ habẽt quādo ĩiuria est leuis. vel quādo est mediocris vel grauis nō quādo iniuria est enormis  a papa solũ vel ab eiꝰ legato possunt absolui vt in. c. ad eminẽtiā. eo. ti. iũcto. c. cũ illoꝝ. eo. ti. quādo aũt iniuria dicit̃ enormis vide. s̃. enormis qñ ꝟo grauis vel leuis aut mediocris relinquitur ar bitrio iudicis ẜm pa. in. c. ꝑuenit. eo. ti.
49
*¶ Querit̃ in q̇bus casibus exp̃sse cōceditur ep̃is vt ab enormi vel graui in iu ria absoluant. Rñ. ꝙ in. vij. casibus.
¶ Prĩo in articulo vel periculo mortis
50
*cōstituto vt in. d. c. si q̇s suadente. ⁊. d. c. nō dubium. ⁊. c. ea noscit̃. §. fi. ⁊. c. ꝙ de his eo. ti. nec solũ ep̃s sʒz quilibet sacerdos ẜm modũ de qͦ. xvj. absolutio. iij. §. s̃. ⁊ quis dicatur in periculo. mortis. vide mors. §. vj.
¶ Scs ĩ habẽte legitimũ ĩpedimẽtũ ꝓpter q nō possit adire papā vel aliũ
51
*qui potestatẽ habeat absoluẽdi vt ĩ. c. de cetero ⁊ in. c. q de his eo. ⁊ in. c. eos eo. lib. vj. ⁊ q̇d sit legitimũ impedimen | tũ. Rñ. ꝙ est oẽ q arbitrio boni viri rō nabiliter impedit vt puta  hʒz capita les inimicitias. d. c. de cetero etiā ex cul pa sua. l. nec timore. ff. q me. ca. despō. veniẽs vel est infirmus vt ĩ. c. ꝙ de his eo. licet nō sit ꝑiculũ mortis vel est pau per nō mẽdicās qui viuit ex artificio ꝙ nō pōt in via exercere vel si mẽdicans sibi vel vxori vel alteri subueniebat q alibi non posset secus ĩmẽdicante qui solũ sibi hʒz ꝓuidere  si eundo ⁊ mẽdi cando posset necessario ĩuenire nō posset absolui vt no. Pa. in. c. ea noscit̃. e. vł est multũ senex in. d. c. uis ⁊ hmōi im ponet̃ tamẽ eis vt cessante impedimen to se representẽt exceptis senibus  senectꝰ nun deficiet ⁊ lʒz videant̃ fortes tamẽ  periculũ est absoluẽtur ẜm Jnno. ⁊ ho. in. d. c. uis de istis impeditis dic. vt. s̃. absolutio. iij. §. xvj. cum seq.
¶ Tertiꝰ in nobilibꝰ magne potẽtie q̇
25
*no pssunt terras suas relinquere prius tamẽ ante absoluant̃ intimāda ẽ eorũ cōditio summo pōtifici ⁊ ẜm eius cō silium absoluentur nisi sit periculuʒz in mora. c. mulieres. §. j. eo. titu.
¶ Quartꝰ in mulieribus cuiuscun cō
53
*ditionis sint. d. c. mulieres ⁊ qualitercũ  percusserint etiam attrociter.
¶ Quĩtꝰ in his q̇ sui iuris nō sunt sicut
45
*sunt filij fa. serui ⁊ hmōi etiaʒz si filiꝰ hʒz ⁊ ipse familiā. Et hoc ĩtellige in iniuria mediocri simpłr in enormi vero nō possũt absolui nisi fecerint in fraudẽ vel ni si quādo dñs vel pr̃familias nō existẽs in culpa ex eorũ absentia graues damnũ incurreret  tũc possũt etiā ab enor mi absolui nisi sit scandalum. vt no. iin c. relatum. eo. titu. Nec disti nguo in filiusfamilias ẜm Pa. in. d. c. relatum et placet  sufficit ꝙ non sint sui iuris.
¶ Sed an hoc idẽ erit inviro q̇ in frau
55
*dẽ vxoris fecit vel in liberto. Rñ. gl. ĩ. d. c. relatũ ꝙ nō q: cũ hoc edictum sit prohibitorũ nō extenditur nisi ad expresse exceptos ar. c. cum illorum eo. ti. ⁊ not. Pan. in. c. relatum Hostiẽ. tamẽ ibideʒz tʒz ꝙ idẽ tʒz ꝙ idẽ erit iudiciũ sicut de su pradictis quia tales persone non sunt sui iuris vt placet mihi. d. c. mulieres quando patronus vel vxor graue dam num pateretur: propter eoruʒz absentiā ar. d. c. relatum Cum autem efficiuntur predicti sui iuris vel liberi tenentur se presentare apostolice sedi.
¶ Sextus in iuuenibus nec distinguo
56
*an sint sui iuris vel nō siue sint diuites vel non quia simpliciter non tenent̃ ire  eorũ itineratio periculosa est vt no. Pan. in. d. c. ea nascitur impedimento tñ iuuentutis sublato tenentur se presentare pape vt no. in. d. c. uis.
¶ Septimus in hostiario vel officiali q̇
57
*pretextu officij arcendo turbam percus sit clericum vt not. in. c. Si vero. j. eodẽ ti. Hoc intellige verũ in mediocri non aũt in graui ꝑcussione vt not. ibideʒz et hoc accipio grauem pro enormi medio crẽ pro graui nam ẜm Monal. ĩter enor mẽ ⁊ leuem est media que grauis dicit̃ que vt dixi arbitrio iudicis extimabit̃ ex qualitatibus ⁊ circunstātijs. ff. de. ꝟ. ob. l. continuꝰ ⁊ de voto. c. ꝙ super his aduerte etiā hinc. ꝙ si officialis laicus aliter  arcendo turbam inijcit manũ in Clericũ ꝙ nō potest absolui nisi a pa pa qualitercũ leuiter percusserit quia iniuria est grauis quia vsurpat sibi iurisdictionẽ in clericum ita no. pa. in. d. c. si vero ⁊ ibi tex. apertꝰ quod veruʒz in telligo quādo hoc facit tan officialis Secus si percusserit tan persona ṗua ta  nisi esset iniuria grauis non esset mittendus ad papam.
¶ Octauus pueri ĩpuberes q̇ doli capa
58
*ces ꝑcusserũt vt in. c. j. eo. ti. siue añ pubertatem petāt absolutionẽ siue post. c. fi. e. ti. nec tenent̃ se pñtare cessante pue ritia. d. c. fi. ⁊. c. uis  nihil dicit̃ de iu ramento ⁊. c. uis excipit pueros vnde dicit pa. d. c. fi. ꝙ beneficiũ semel indultum minori ex quo cepit habere locum nō extinguit̃ per superuenientiam etatis Quod no.
Casus.

Casus.

ij. est in. c. querenti. de offi. deleg. contra in obedientem sen tentie delegati vltra annum de quo dic vt. s̃. absolutio sco in princi.
Casus.

Casus.

iij. est in. c. dura de crimĩe fal. vbi excōicati ex generali snĩa suoꝝ diocesanoꝝ habẽtes lr̃as apłicas falsas nisi. j. xx. dies post cognouerĩt se hr̃e literas falsas illas destruxerint aut resignauerint illis nō possunt absolui post lapsuʒz dictoꝝ. xx. dieꝝ nisi a sede apłica vel de eiꝰ speciali mādato aliq̇ tamẽ tenẽt ꝙ isti. xx. dies incipiũt currere a die notitie. s. ꝙ habẽt p̃dictas lr̃as falsas vt ho. sʒz pa. in. c. ad falsario rũ dura. tenet ꝙ incipiũt currere a die excōicatiōis ꝓlate ꝑ ordinarios contra tales ita ꝙ nisi illa ꝑcesserit nō erũt excōicati. ⁊ hoc credo verius saltẽ post fa ctũ ⁊ hac etiā snĩa ligant̃ si excommunicatio p̃cesserit uis ipsis literis falsis non fuerint vsi.
¶ Quid de falsarijs lr̃aꝝ apłicaꝝ. Rñ.
1
*ꝙ oẽs tā clerici  laici q̇ per se vel per aliũ viciũ falsitatis exercuer int cũ fau toribꝰ ⁊ defensoribꝰ suis sunt excōicati ipso facto ⁊ hodie ꝑ ꝓcessum annualẽ factũ ĩ die cene dñi nō possunt absolui citra sedẽ apłicā nec nō falsarij suppli cationũ gr̃am vel iustitiā cōcernẽtiũ ꝑ pontificẽ vel vice cāʒzelariũ aut regẽteʒz officium canʒzelarie signatarum.
¶ Vtrũ vtentes lr̃is apostolicis falsis
2
*sis sint excōicati ipso iure. Rñ. ꝙ sic si sunt laici tamẽ poterunt absolui a suis ordinarijs vt pʒz ꝑ. c. ad falsariorum de cri. fal. clerici ꝟo non sunt excōicati ẜm pa. in. d. c. ad falsariorum uis Host. teneat contrarium.
¶ Vtrũ corrigẽtes literas pape sint ex
3
*cōicati. Rñ. ẜm ho. vt recitat Pa. in. c. ex literis de fide instru. ꝙ sic etiaʒz si vnā figurā siue literā vt etiā dimidiā abraserint deleuerint aut cāʒzelauerĩt addi derint vel diminuerĩt cōpleuerint vel mutauerint sine lnĩa illiꝰ. ad quẽ spectat post lr̃a ẽ bullata vel signata nec possũt absolui citia sedẽ apłicā posset tamẽ ĩpetrās totā lr̃aʒz lacerare seu bul lā si illa nō vult vti ex quo pʒz ꝙ ẽt simplex notariꝰ q̇ lr̃as apłicas scripsit non pōt illas corrigere post sunt bullate vel signate sine licẽtia officialis ad hoc deputati hoc tñ ⁊ bñ limitat Ric. ĩ. iiij. di. x. ar. xij. q. iiij. verum si talis abrasio correctio seu mutatio faciat vt bulla q̃ ante erat inualida efficiat̃ valida vel si erat vtilis fit magis vtilis.
¶ Vtrũ impetrans literas domini pa
4
*pe tacita veritate vel suggesta falsitate sit excōicatꝰ. Rñ. Ri. vbi. s̃. q. iij. ꝙ licet sit falsarius tamẽ est falsarius literarũ domini pape quia veras literas impetrat ⁊ ideo non est excommunicatus.
¶ Vtrum recipientes literas apostoli
5
*cas existẽtes ipsi in curia de manu alte rius  pape vel officialiũ ad hoc deputatorũ sint excōicati. Rñ. ꝙ sic si sunt laici vt in. d. c. dura. attamẽ ẜm Jo. an. ⁊ Pe. de anchar. ĩ. d. c. dura. quia quotidie fit contra non ligat.
Casus.

Casus.

iiij. est in. c. significauit eo. ti. vbi excommunicantur clerici qui participant in diuinis officijs tam in ecclesia  alibi sponte ⁊ sciẽter cũ ex cōmunicato a papa sentẽtialiter vel iu dicialiter ẜm communem lecturā licet gj. ibideʒz aliter sentiat ex quo collige ꝙ quin requiruntur vt ista excommuni catio incurratur. ¶ Primo ꝙ sint clerici. ¶ Secũdo ꝙ sciẽter. ¶ Tertio ꝙ spō te. ¶ Quarto ꝙ in diuinis participent. ¶ Et quinto ꝙ ille cum quo participāt sit excommunicatꝰ a papa iudicialiter ⁊ isti nō possunt absolui nisi a papa. vt in. d. c. significauit.
Casus.

Casus.

v. est in. c. tua nos. eo. titu. vbi oẽs incendiarij proprie dicti post fuerint publice excommunicati ⁊ denunciati non possunt absolui citra sedem apostolicam.
Casus.

Casus.

vj. in. c. cōquesti. eo. ti. vbi effractores cum spoliatione ecclesiarum post fuerint denũciati non pōt absolui nisi a sede apłica. Pro cuiꝰ casus ⁊ precedẽtis maiori euidẽtia est sciẽdum ꝙ incẽdiarij ⁊ effractores eccle siarum cum spoliatione sunt excommu nicati ipso iure sed incendiarij alioruʒz locorũ nō nisi excommunicent̃ vel per statuta vel alio modo. Ante tamẽ denũ ciationẽ nō sunt mittẽdi ad sedem apo | stolicā. Sed si aliqui prediciorũ renun cientur excōicati publice tũc nō pñt ab solui nisi a papa. Scm cōem et veram opi. in. d. c. tuā nos. ⁊. c. conquesti.
¶ Qui dñr incẽdiarij proprievide. j. in
1
*cendiarius in principio.
¶ Qui aũt dicant̃ effractores. Rñ. ꝙ sũt
2
*illi qui dolo malo aut per iniuriā violẽ ter pariẽtẽ fodiũt aut vitreā fenestram frangũt seu sarraturā vel hostia vel car dines seu vectes: dũ tenẽt hostia firmata aut ipsuʒz tectũ ecclesie ẜm ar. alij aut qui faciũt enormia in ecclesia vt rapiẽdo corpus xp̃i: ⁊ hmōi frangẽdo calices ⁊ similia nō sunt effractores ꝓprie nec excōicati ip̃o iure ẜm Ho. ⁊ Jo. de li. nec etiam si excōicarent̃: ⁊ denunciarentur essent mittẽdi ad papā sʒz possent ab illo qui eos excōmunicauit absosui. opʒz ergo ꝙ spoliatio fiat cũ effractiōe. vnde sola effractio ꝑ se nec sola spoliatio facit aliquẽ incidere in hũc casum vt denũciatus sit mittẽdus ad papā q not.  pauci aduertũt sed sic est vt in. d. c. cō questi.
¶ Sed nunq̇d hic noĩe ecclesiaꝝ veniāt
3
*monasteria: ⁊ loca pia. Rñ. secundũ Pa. in. d. c. tua nos ꝙ sic per text. liiij. dist. §. hac autoritate no. gl. in. c. grādi de sup. ne. prel. li. vj. ⁊ in. c. fi. de sen. ex. ratio est  ista excōicatio principaliter est in fa uorẽ ecclesiaruʒz ⁊ ideo latissime accipit̃ respectu ipsarum licet alias nōveniant monasteria. ne pia loca noĩe ecclesie:  in iure ponunt̃ vt diuersavt patet in c. sciāt cũcti. de ele. li. vj. ⁊ in. c. grādi. de suc. neg. prela. in glo. li. vj. Addit etiam Pa. in. c. fi. de ecclesijs edi. ꝙ ecclesie nō consecrate ⁊ hospitalia veniũt hic noĩe ecclesiarũ. Jntellige si autoritate episco pi aut pape sunt edificata aliter nō essent loca religiosa. vt no. in. c. ad hec. de relig. domi.
¶ Vtrũ effractor cũ spoliatione domus
4
*exstentis in spacio priuilegiato ecclesie sit excōicatus ⁊ post denunciationẽ ha beat ire ad papā. Rñ. q nō  talis do mus non dicitur locus religiosus nisi sit ecclesie vel clericorũ. vt in. c. quisq̇s. xvij. q. iiij. ⁊ effractores locoꝝ nō religio sorũ etiā post denunciationẽ non sunt mittẽdi ad papam. vt patet in. d. c. conquesti. ⁊ allegatis ibi in glos. Jntelligo hic non q sint ecclesie vel clericorum quo ad dominum sed tali modo quod dicantur loca religiosa.
¶ Sed qñ dicunt̃ tales publice denun
5
*ciati. Rñ. ꝙ qũocũ publice denũcient̃ siue noĩatim in genere puta denunciamus excōicatos oẽs qui fecerũt tale in cendiũ: vel effractionẽ talis ecclesie: seu loci religiosi: ⁊ hmōi. vt patet in. d. c. tua nos. quod non distinguit aliter.
¶ Vtrũ incẽdiarij sinr absoluendi etiā
6
*ante denunciationẽ ante satissecerĩt danũ passus. Rñ. q nō vt no. in. c. pessi mam. xiij. q. vltima.
Casus

Casus

sequẽtes vs ad casuʒz. xj. sunt in. vj. li. decretalium.
Casus.

Casus.

vij. est ĩ. c. fundamẽta de elec. vbi excōicantur. ¶ Primo oẽs cuiuscun notabilis priminentie dtgnitatem potestatis vel excellentie sit quocũ noĩe cẽseantur et frater filius vel nepos aliquorũ predictoꝝ qui sine licentia sedis apostolice noĩationi electioni vel assumptioni in senatorem ca pitaneum patriciũ aut rectorẽ ad regimen vrbis rome assentiũt vel se intromittũt per se vel per aliũ excipiuntur romani ex ipsa vrbe naturaliter oriũdi vel ibi in cole seu cōtinui habitatores qui licet sint predictorũ fratres filij vel nepotes aut sub communitatus vel ba ronie nomine extra territorium vrbis iurisdittonẽ perpetuam vel tẽporalem obtineant pñt tñ in senatores. Romanos assumi ad vnum annũvel breuius tp̃s dũmodo nō habeāt extra territoriũ talẽ potestatẽ ꝙ possent euacuare ratio nẽ cōstitutionis predicte. ¶ Jtẽ. ij. excōi cant̃ quicũ alij a p̃dictis q̇ asentiunt ad p̃dictũ regimẽ vltra annũ sine snĩa sedis apłice. ¶ Jtẽ. iij. excōicant̃ intẽdẽ tes vł obediẽtes eisdẽ sic assũptis. ¶ Jtẽ iiij. excōicāt̃ q̇ ip̃os noĩauerũt elegerũt vel assumpserunt. ¶ Jtẽ. v. excōicantur dātes auxiliũ cōsiliũ vel fauorem publi | ce vel occulte tā noĩatoribus ⁊ assumptoribꝰ:  noĩatis ⁊ assumptis nec oẽs predicti possunt absolui nisi a papa.
Casus.

Casus.

viij. est in. c. clericis de immu. eccle. sed  hodie non ligat ꝑ cle. vnicā eo. ti. ideo pertranseo.
Casus.

Casus.

ix. est in. c. felicis de pe. vbi ex cōicant̃. ¶ Primo oẽs insecutores cardinaliũ romane ecclesie hostiliter. ¶ Jtem. ij. percussores ⁊ captores. ¶ Jtẽ. iij. socij talia faciẽtiũ vel mādan tiũ. ¶ Jtẽ. iiij. qui factũ ratũ hũerint vł cōsiliũ dederit aut fauorẽ. ¶ Jtẽ. v. q̇ ta les postea receptauerint vel defensaue rint sciẽter. Jtẽ. vj. excōicant̃ prĩcipes: senatores: cōsules potestates rectores si ue alij dñi ⁊ eoꝝ officiales qui. j. mẽsem a die noticie habite de predicto delicto nō puniũt predictos reos ẜm tenorẽ. d. c. felicis nec pñt absolui nisi a papa exceptis istis vltimis. s. princeps ⁊ c. q̇ po terũt absolui a suis ordinarijs. Simili pena sunt plectẽdi qui predicta faciũt clericis vel religiosis familie pape vel cardinaliũ. Aduerte hic ꝙ insecutio su mitur in malā partẽ ⁊ capere intelligit̃ cu effectu.  si nō capiat̃ sed fiat insultus ad domũ vt ei fiat iniuria vel si obsideut vel claudũt in domo non vt eos ibi custodiant sed vt eis inferũt vcrecũ diā non habebit locũ pena ista. ẜm q not. Jnno. in. c. nuper. eodem titu.
Casus.

Casus.

x. est in. c. quicun. eo. tit. vbi excommunicant̃ oẽs dātes li centiā alicui occidẽdi capiẽdi seu alias in personis aut bonis suis vel suorum grauandi eos qui snĩas excōicationis vel interdicti tulerũt contra quemcũ siue eos occasione quoruʒz sunt prolate vel obseruantes tales sententias seu ta liter excōicatis nolẽtes cōicare nisi licẽtiam ipsam si fuit ad personas grauan das reuocauerint ante in aliquo sit processum vel si dicta licẽtia fuit ad bona eorũ capiẽda. nisi. j. octo dierum spa tium restitutionem fecerint fieri vel satisfactionem ⁊ licentiam reuocauerint. ¶ Jtem. ij. excōmunicantur omnes qui predicta licentia data vti ausi fuerint. ¶ Jtem. iij. qui aliquid premissoruʒz ad que committenda dari licentia prohibetur commiserint suo inotu nisi vt dictum est re integra si ad personas et si ad bona. j. viij. dierũ spatiũ restituerint vel satiffecerint. Jn qua excommunica tione omnes p̃dicti si per spaciũ duorũ mensiũ manserint nō nisi per sedẽ apostolicam poterunt absolui.
¶ Querit idem archi. quid veniat noĩe
1
*suorũ. ⁊ Rñ. q veniũt oẽs qui sunt sub potestate eorũ. vt insti. de his qui sunt sui vel alie. iu. ꝑ totũ. Jtẽ q veniũt cōsanguinei. vt in. c. sciāt cũcti. de elect. in vj. Jtẽ domestici. vt. C. de his qui ad ec. confu. l. presenti. §. sane ⁊ qui dicant̃ do mestici familiares vide familiaris.
¶ Jtem grauiter dicunt̃ qui prohibent
2
*ne eis coquatur molatur vendat̃ ⁊ huiusmodi.
Casus

Casus

sequentes sunt in cle. vs ad calum. xvij.
Casus.

Casus.

xj. est in cle. multoꝝ. de hereti. vbi excōicantur oẽs inquisito res heretice prauitatis inferiores ep̃is qui odio gratia vel amore lucri aut cōmodi temporalis obtentu cōtra iustitiā ⁊ conscientiam suam omiserint contra quempiā procedere vbi fuerat procedẽ dum pro heresi.
¶ Jtẽ. ij. excōicantur predicti si obtentu eodẽ prauitatẽ ipsam heresis: vel impe dimẽti sui officij alicui imponẽdo presumpserint aliquẽ quo quomodo vexare non pñt absolui nisi a papa nisi in mortis articulo p̃missa satisfactione in tellige si pōt fieri aliter non valeret absolutiovnde aduerte ẜm Car. in cle. pre dicta ꝙ ad ĩncurrendā istā penā oportet fiat contra iustitiam ⁊ conscientiam copulatiue. Jtem no. q quo quomodo vexent aliquem siue incitationibus fideiussionibus ⁊ similibus incurrũt istā penam. ẜm Pau.
¶ Quid stomittũt ex timore vel ad eui
1
*tandum scandalum. Rñ. glo. quod non incidunt in hanc penam.
Casus.

Casus.

xij. est in cle. religiosi de priui. vbi primo excommunicantur | oẽs religiosi qui clericis aut laicis sacramentũ vnctionis extreme vel eucha ristie ministrare p̃sumũt. vel solẽniʒzāt matrimonia sine licẽtia speciali presby teri parochialis itẽ si predicti absoluũt excōicatos a canōe preter in casibus a iure expressisvel per priuilegia sedis apostolice cōcessa eisdẽ. vel si absoluũt a sentẽtijs ꝓmulgatis ꝑ statuta sinodalia vel ꝓuincialia seu a pena ⁊ a cul pa nec pñt absolui nisi a papa.
¶ Queritur an ligent̃ oẽs religiosi. Rñ.
1
*ẜm Car. ibidẽ ꝙ nō sʒz solũ religiosi reli gionis approbare.  alij nō sunt ꝓprie religiosi vt in. c. vno de voto. lib. vj. ⁊ lʒz quidam istud restringāt ad religiosos exẽptus vt pe. de sta. tñ cōiter tenet̃ q habeat locũ etiā in nō exẽptis ⁊ in religiosis p̃fectis eccłie parochiali. si alijs  suis parochianis ministrāt ẜm gl. in cle. j. de deci. ⁊ Pau. ibidem.
¶ Quid si nouicius faciat aliq̇d predi
2
*ctoꝝ. Rñ. ẜm Car. q ligat̃. ar. c. religio so. de sen. excō. in. vj.
¶ Vtrũ religiosi cōuersi siłr. Rñ. Car. ꝙ
3
*pet. de anc. tenet ꝙ nō ligant̃ sicut nec moniales ex quo ordinẽ nō hñt. sʒz ʒzen. tenet q ligant̃. ⁊ videtur verius.
¶ Vtrũ religiosi ministrātes alijs reli
4
*giosis sacramẽta predicta ligentur pre fata pena. Rñ. Cardi. ꝙ pe. de sta. dicit quendā cardinalem consuluisse q nō sed la. tenet q verbum clericis intelligitur tam de regularibus  de secularibus sed verbũ laicis etiā cōprehẽdit religiosos vel monachos laicos sʒz primum credoverius per ea que dixi. s̃. cle ricus primo.
¶ Vtrũ tꝑe mortis possintministrare eu
5
*charistiā licite. Rñ. Car. pa. ⁊ la. q non sed Jo. ⁊ ar. xxvj. q. vj. si presbyter. in. et ho. in. c. oĩs de pe. ⁊ re. tenẽt q sic vt recitat dir. li. j. ti. xv. alias. lix. ⁊ hoc credo verum si alius sacerdos non pōt haberi qui ministret.
¶ Vtrũ rector ecclesie q̇ nō est sacerdos
6
*vel vicarius rectoris possit dare licẽtiā dictis religiosis ministrādi predicta sa cramenta. Rñ. cardi. q sic ⁊ sic serua li cet alij teneāt cōtra siłr. pa. tenet ꝙ ep̃s ⁊ archipresbyter ciuitatis possint predi ctā licẽtiā dare ⁊ ʒzen. ⁊ ster. idẽ tenẽt de vicario ep̃i in spiritualibus vel delega to aut eius penitẽtiario tutius est tñ se cundum Pau. nō recedere a litera non tñ est necessarium.
¶ Quid ẽ solẽn iʒzare matrimoniũ. Rñ.
7
*Car. in. d. cl. j. q ʒzẽ. dicit ꝙ cōprehẽdit̃ oĩs solẽnitas q̃ obseruat̃ iuxta ritum ec clesiaꝝ regionis de spō. c. j. siue fiat bñdictio solennis siue dicat̃ missa spālis suꝑ contrahẽtes ⁊ hmōi inducere autẽ fedus matrimonij vel ꝓnũciare verba inter contrahentes nō est eis ꝓhibitũ ẜm ʒzen. ⁊ Ste.
¶ Vtrũ verbũ excōicatos a canōe intel
8
*ligat̃ soluʒz de maiori excōicatione. Rñ. Car. vbi. s̃. ꝙ sic ẜm Lau. ⁊ nō de mĩori facit. c. si quẽ. ⁊. c. nuper. de sen. exc. Jdẽ tenet Lap. ⁊ facit. c. ṗmũ de rescri. li. vj. Gemi. aũt in. c. vnico de his que vi. lib. vj. dicit q etiā intelligit̃ de minori:  lex penalis ꝓhibẽs absolutionẽ ab excōicatione includit etiā minoris absolutionẽ pro hoc est gl. in cle. j. de priuil. Jtẽ vbicũ fit mẽtio de excōicatione ⁊ materia in qua profert̃ est proportiona bilis etiaʒz minori de vtra intelligit̃. vt no. gl. pe. in. c. presidẽtes. de here. in vj. ⁊ licet hec opinio sit tutior. tñ prima
9
*mihi videtur verior.
¶ Querit̃ de quo canone ĩtelligit̃. Rñ. Card. vbi. s̃. Pa. ⁊ Lau. q intelligit̃ de quocũ a papa promulgato:  ille ꝓprie per excellẽtiā r canon licet aliqñ improprie accipiat̃ ꝓ illo ep̃i. vt. iij. di. §. porro.
10
*¶ Quid si supradicti absoluũt excōicatos per snĩam hoĩs etiā pape. Rñ. glo. Lau. Pa. ⁊ ʒzẽ. ibidẽ tenẽt ꝙ nō ligant̃ prefata pena  si voluisset intelligi expressisset ar. c. ad audientiam. de deci.
¶ Vtrũ noĩe snĩe hic veniat excōicatio
11
*solũ. Rñ. gl. ⁊ Pa. ibidẽ ꝙ ẽt venit suspẽ sio ⁊ interdictũ. sed Car. dicit ꝙ verius estꝙ solũ intelligitur de snĩa excōicatio nisꝙ bñ ꝓbat lr̃a ꝑ alternatiuā . s̃. dĩ cit de his q̇ absoluunt excōicatos a ca|none ⁊ postea subicit vel a sentẽtijs per statuta. ⁊ sic restringit̃ verbũ sententijs perverbũ excōicatos. ar. de rescri. c. ij. re quiris.
¶ Quid de snĩjs latis per statuta lega
12
*torũ de quibus habes de officio le. c. fi. Rñ. ẜm La. ⁊ seq̇t̃ Car. q idẽ ẽ sicut de statutis sinodalibus vel prouincialibꝰ. ¶ Vtrũ religiosi p̃dicti absoluẽtes a pe
13
*na tm̃ ligent̃ p̃dicta cẽsura. Rñ. ẜm ʒzẽ. quẽ seq̇t̃ Car. q nō  lr̃a loquit̃ copula tiue a pena ⁊ a copula. c. ij. de rescrip.
¶ Quid si predicti religiosi absoluũt a
14
*pctō ⁊ nō ab excōicatione  quis incur rit pro peccato. Rñ. ʒzẽ. ⁊ Car. tenẽt ꝙ nō incidũt in penā ⁊ placet ne fiat extẽsio. ¶ Vtrũ religiosus ignorās penā hāc ⁊
15
*administrās sacramẽtũ eucharistie vel extreme vnctionis sine licẽtia rectoris parochialis nō tñ in contẽptũ ipsiꝰ incurrāt hāc penā. Rñ. Car. se ↄsuluisse ꝑ literā. d. cle. q̃ dicit p̃sumpserint q not. dolũ ⁊ temeritatẽ ministrātis q nō ligatur ⁊ plʒz mihi per ea que dixi. s̃. dolꝰ. .§. v. ⁊. j. excōicatio. vij. casu vlt. §. ij.
¶ Vtrũ recipiẽtes prefata sacramẽta a
16
*dictis religiosis sine licẽtia suoꝝ rectoꝝ parochialiũ sint excōicati. Rñ. q nō. j. vice vt patebit. j. Excōicatio. viij. §. j.
¶ Vtrũ sit credẽdũ dicẽti se habere licẽ
17
*tiam. Rñ. glo. q sic ⁊ concor. Lau. Pa. ⁊ Ste.  nemo videtur immemor ꝓprie salutis. j. q. vij. sancimus.
¶ Quid de mercenarijs scolaribus et
18
*hmōi. Rñ. gl. q sufficit licẽtia sacerdotis parochialis in cuius parochia inhabi tant. nisi causa recreatiōis vel alia tꝑali statiʒz reuersuri ad ꝓpria aduenissent quia sic non sufficeret.
Casus.

Casus.

xiij. est in cle. j. de pe. vbi excōmunicant̃ quilibet qui in iniuriose vel temere ꝑcusserit ceperit aut bānierit aliquẽ ep̃m seu q̇ predicta mā dauerit vel facta ab alijs rata habuerit vel sociꝰ fuerit in his faciẽdis aut cōsiliũ aut fauorẽ dederit vel defensauerit. eosdẽ nec pōt absolui preter in articu lo mortis nisi a papa ⁊ cũ absoluendus fuerit in articulo mortis nō valet absol ui nisi priꝰ caueat idonee ꝙ parebit pe ne imponẽde ⁊ penitentiā dño auxiliā te faciet. Jtẽ sco excōicant̃ oẽs officiales quocun noĩe censeant̃ q̇ in aliquo predictoꝝ fuerint culpabiles nec valẽt absolui nisi vt predictum est.
¶ Sed quid si episcopus nondum erat
1
*consecratus. Rñ. glo. quod non erit lot cus isti pene quia non est episcopus. de cele. mis. cle. ij. secus de eo qui renuncia uit episcopatus quia habebit locum in eo illa pena.
¶ An habebat locũ p̃dicta pena in ĩclu
2
*sione facta ep̃o ad verecũdiā. Rñ. Car. ꝙ nō  hic capere accipit̃ pro detinere sicut ⁊in. c. felicis. de pe. li. vj. accipitur vt supradictum est.
Casus.

Casus.

xiiij. est in cle. cupientes in. §. fi. de pe. vbi excōicant̃ oẽs relgiosi ⁊ clerici seculares q̇ inducunt ad vouendũ iurādũ ⁊ c. de eligẽda sepultu ra apud ecclesias ipsoꝝ de quo dic vt. j. sepultura §. xxxv.
Casus.

Casus.

xv. est in cle. grauis. de sen. ex. vbi excōicant̃ oẽs dñi tꝑales etĩā si sunt ep̃i qui in terris seu locis eo rũ interdicto suppositis cogũt qũolibet diuina officia celebrare aut q̇ voce preconia seu per cāpanarũ pulsationẽ ad officiũ eadẽ audiẽda aliquospresertim excōicationis aut interdicti snĩa innodatos euocant. vel q̇ excōicatis publice autinterdictis prohibẽt ne de ecclesijs exeāt dũ missarũ solẽnia agunt̃ a celebrantibus moniti generaliter. vel spāli ter vt exeant. Jtẽ sco si excōicati publi ce ⁊ interdicti ipsis sunt ecclesijs post fuerint noĩatim moniti a celebrātibus vt exeāt remanere p̃sumpserint snĩam excōicationis incurrũt a qua solũ a papa pñt absolui. Et sic collige ꝙ hec pena est cōtra cogẽtes euocātes ꝓhibẽtes ⁊ remanẽtes. Jtẽ aduerte q verbũ qũo libet cōprehẽdit oẽm modũ cōpulsiōis realẽ vel ꝑsonalẽ directũ vel indirectũ vt puta cōsanguineos vel ipsos in ꝑsonis aut rebꝰ grauādo: vt no. gl. ĩ. d. cle. ¶ Quid si euocarent non excōmunica
1
*tos vel nō interdictos. Rñ. Cardi. post | Pau. ibidẽ ꝙ incidũt in predictam penam cum locus sit interdictus. ⁊ dictio presertim stat pro maxime.
¶ Vtrũ hec pena habeat locũ in cessa
2
*tione a diuinis posita in dictis terris. Rñ. ꝙ sic  quādo cessatio a diuinis ẽ generalis habet valet interdicti vt in cle. j. eo. ti. §. in cessationibus secꝰ si cessatio esset specialis.
¶ Quid intelligit̃ hic noĩe diuina offi
3
*cia. Rñ. Car. post pa. ibidẽ ꝙ restringit̃ solũ ad missas. ⁊ ideo si aduocarent ad alia officia preter missas nō haberet lo cum hec pena.
¶ Quid si predicti precipiāt nō subdi
4
*tis suis vel predicta nō faciāt in terris ipsorum sed in alienis. Rñ. ibidẽ Car. ꝙ non habet locum hec pena.
¶ Vtrũ p̃dicti aduocātes secrete p nun
5
*ciũ ad diuina ligent̃ prefata pena. Rñ. Car. ibidẽ post Pa. ⁊ ʒzẽ. ꝙ nō nisi voce preconia. vel voce tube. aut cornu vel ꝑ campanarum pulsationem aduocent. ¶ Quid si cōpellũt interdictos in loco
9
*nō interdicto. Rñ. Pa. ibidem ꝙ nō hʒz locum hec pena.
¶ De quo interdicto intelligitur. Rñ.
7
*gl. ibidẽ ꝙ. tā de interdicto a iure quaʒz ab homine.
Casus.

Casus.

xvj. est ĩ cle. cũ ex eo. eo. ti. vbi excommunicant̃ fratres minores recipiẽtes tꝑe interdicti illos de tertio ordine ad diuina. Sʒz quia hodie vacat ꝑ priuilegiũ domini Sixti quarti pertranseo quia non ligati.
Casus.

Casus.

sequẽtes sunt per processum curie annualem factũ die cerne domini vs ad casum. xxxij.
Casus.

Casus.

xvij. est cōtra hereticos gaʒza ros patarinos. ⁊ alios quocun nomine censeantur ac cōtra omnes fautores receptatores. ⁊ defensores eorundem.
Casus.

Casus.

xviij. est cōtra pyratas cursarios. ⁊latrũculos maritimos ac omnes receptatores eorundem cum dantibus eis auxilium consilium vel fauorem. Et dicit̃ pyrata quicũ ĩ ma ri depredatur nisi habeat bellum cōtra eos quos depredatur ꝙ no. quia pauci aduertũt credentes ꝙ nisi quis indife renter depredetur in mari. non sit pyra ta ⁊ non incidit in hanc penam sed fal sum est.
Casus.

Casus.

xix. est ↄ̃ oẽs q̇ in terris suis noua pedagia imponũt. vel ꝓhibita exigũt. sed a sponte soluẽtibꝰ pedagia recipiẽsnō incurrit excōmuni cationem ẜm gl. ⁊ Pa. in cle. quoniā de immu. ec. quia exigere est ab inuito extorquere.
Casus.

Casus.

xx. est cōtra oẽs falsarios bullaꝝ apłicaꝝ de quo dictũ ẽ. s̃. casus. iij.
Casus.

Casus.

xxj. est ↄ̃ illos q̇ equos arma: ferrũ: ligamina ⁊ alia ꝓhibita deferrũt sarracenis: turcis⁊ alijs xp̃i noĩs inimicis q̇bꝰ xp̃ianos oppugnāt ꝓ cuiꝰ ĩtelligẽtia querunt̃ infrascripta. ¶ Quid venit hic ĩ noĩe armoꝝ. Rñ. gl.
1
*in. c. ita quorādā de iudeis ꝙ etiam fustes ⁊ lapides pro machinis ventũt sʒz non lapides pro edificijs fiẽdis in. l. ij. C. q̃ res expor. nō de. r ꝙ lorice scuta ar chus: sagite. spate: gladij: ⁊tella noĩe ar morũ veniũt. Ego vero dico ꝙ llia que cōiter sunt pro vsu offendẽdi vel defen dẽdi se ⁊ nō ꝓ alio vsu veniũt noĩe armoꝝ. Jlla ꝟo quibꝰ possumꝰ vti pro ar mis ⁊ ꝓ alio vsu puta ꝓ ĩstrumẽto dicunt̃ arma ex intentione vtẽdi his pro armis defensiōis vel offensiōis ałs nō vt no. in cle. ne ĩ agro de stat. mona. Et ideo gladius ad incidendũ panem nō venit nomine armoꝝ ẜm Pa. in. c. cleri ci. el. primo. de. vi. ⁊ ho. cle.
¶ Quid venit noĩe ferri hic. §. ꝙ accipit̃ hic ferrũ pro ferro infecto. vel facto sub
2
*quacũ for. vt in. l. ij. C. que res expor. nō de. ꝙ tamẽ limito ꝑ rōnẽ expressam in. d. l. ij. de ferro per ꝙ possent pugnare vel se munire.  brochete et similia non credo sint sub ipso comprehensa. ¶ Quid intelligit̃ sub nominelignami num. Rñ. ꝙ intelligit̃ qcun lignũ ꝑ ꝙ naues galeas aut alias machinas possent facere ad ĩpugnādũ vel defendendũ se a christianis secus de alijs iu | guaminibus quibꝰ non possunt vti ad offendendum vel defendendum.
¶ Quid ĩtelligit̃ nomine ꝓhibitorum.
4
*Rñ. ꝙ sunt omnia quibus possunt christiani impugnari vel ipsi infideles ne impugnẽ tur a xp̃ianis muniri que om ni tꝑe ꝓhibent̃. Siłr quādocũ victua lia vel mercimonia tꝑe guerre cũ eis ha bite ab aliq̇bus xp̃ianis legitime. Tꝑe ꝟo pacis mercimonia q̃cũ ⁊ victualia nō sũt: ꝓhibita eis deferri nisi in dispẽdiũ xp̃ianoꝝ fieret puta  timentes de guerro muniũt se vel vt inuadāt xp̃iaos. tʒz tñ Jnn. ⁊ Ho. ĩ. c. significauit de iudeis ꝙ ꝓ redimẽdis captiuis tẽpore guerre arma ẽt sine pena excōicationis pñt deferri ꝙ añ factũ non tenerẽ sʒz bñ post factũ de alijs ꝟo mercimonijs nō ẽ dubiũ ĩter doc. ꝓpter p̃dictum. c. signifi cauit ꝙ ꝓ redemptione captiuoruʒz pñt deferri etiam tempore guerre.
¶ Quid si tꝑe pacis deferātur arma et
5
*alia ꝓhibita nō tñ ea intẽtione vt ĩpugnẽ tur xp̃iani. Rñ. ꝙ nihilominꝰ ligan tur si sũt talia q̇bꝰ pñt ĩpugnari ẜm gl. Jo. an. ⁊ do. An. ac. Pa. ĩ. d. c. ita quorun dā q̇dā tñ tenẽt ꝙ nō ligāt̃ nisi ea intẽ tiōe deferā vt xp̃ini impugnentur. vel ne possint infideles impugnari cōuenit satis hec opi. cũ tex. ĩ. d. c. qͦrundā lʒz ṗma opi. sit tutior maxime ante factũ.
¶ Vtrum deferẽtes prohibita infideli
6
*bus ⁊ penitẽtibꝰ postea ea reportātes ⁊ nō dimittẽtes infidelibus ligantur. Rñ. ꝙ nō  verba cũ effectuʒz sunt accipiẽda. Jtẽ dic de deferẽtibus arma pro sui tuitioue ad terras infidelium ꝙ nō ligātur nisi postea ea ipsis vẽderẽt  sic ligātur. Si autẽ statim vẽdita recuperarẽt nihilomus ligarẽtur. Jdeʒz dic de permutatione.
¶ Quādo r tp̃s guerre. Rñ. ꝙ dicit̃ qñ
7
*aliq̇s ṗnceps xp̃ianus autoritate ṗncipis vel papa facit cũ eis belluʒz quo ad illum dñm puta. Soldanũ vel turchuʒz nō quo ad alios dominos ĩfideles. nisi essent tali in subsidium.
¶ Aduerte hĩc ꝙ lʒz Nicolaus Bonifa
8
*cius ⁊ Clemẽs multos ligauerint circa predictarnm tamẽ quia hodie vacant pertrāseo solũmodo remanẽt excommu nicati vltra predictos exercẽs regimeʒz in galeis aut nauibus infidelium in. c. ita quorũdam. sed non est papalis sed ordinarius poterit absoluere veruʒz est ꝙ tam isti  supra scripti non debent absolui. nisi quicquid acquisierint ex ta li commerito dānato expendant in sub sidium xp̃ianorum ⁊ vltra tantumdem de suo si possunt.
¶ Quid de dātibꝰ cordā vel anchorā
9
*hmōi vt possint negociari cũ infidelibꝰ tꝑe pacis. Rñ. ꝙ requiritur lnĩa ap łica  per talia possũt xp̃iani impugnari.
¶ Vtrũ portātes clauos ꝑuos ⁊ cultel
10
*los ꝓ pane incidẽdo sint excōicati. Rñ. ꝙ nō  nō cōprehendunt̃ suo noĩe armoꝝ vel ferri vel aliorũ ꝓhibitorum.
¶ Vtrũ portantes fertũ arma ⁊ alia ꝓ
11
*hibita de vna terra sarracenoꝝ. ad aliā vel sarracenos cum armis suis. vt puta de marica in alexādriā sint excōicanti. Rñ. ꝙ nō nisi hoc fiat in dispẽdiũ xp̃ianorũ sicut declarauit Gre. ix. in extraua ganti que incipit postulastis.
Casus.

Casus.

xxij. est ↄtra impedientes seu inuadẽtes victualia: vel alia ad vsum romane curie necessaria addu centes seu ne ad ipsam adducant̃ vł de ferant̃ impedientes aut perturbantes ⁊ contra defensores talia facientium.
Casus.

Casus.

xxiij. est cōtra oẽs q̇ illos q̇ ad sedẽ apłicam veniunt ⁊ recedũt ab eadẽ temeritate propria capiũt spoliāt ⁊ detinẽt aut ex ꝓposito deliberato verberare mutilare vel interficere p̃sumunt ⁊ cōtra omnes qui talia fieri faciunt vel mandat.
Casus.

Casus.

xxiiij. est cōtra illos q̇ iurisditionẽ ordinariam vel delegatam nō habẽtes morātes in eadẽ curia temeritate ꝓpria capiunt spoliāt. ⁊ detinẽt aut ex ꝓposito deliberato ⁊ ꝟberare mutilare vel interficere p̃sumunt ⁊ qui talis fieri faciunt seu mandant.
Casus.

Casus.

xxv. est ↄ̃ oẽs illos qui per se vel ꝑ alium seu ałs quascun personas seu lares vel ecclesiasticas | ad romanā curiā suꝑ eorũ casus ⁊ negocijs recurrẽtes illa ĩ ea ꝓsequẽtes aut ꝓcurātesvel ꝓcuratores ipsoꝝ vel aduocatos seu iudices suꝑ dictis causis deputatos occasiōe causaꝝ vł nego cioꝝ hmōi ꝟberāt mutilāt vel occidũt aut bonis spoliāt ⁊ cōtra dantes auxilium consiliuʒz vel fauorẽ in predictis.
Casus.

Casus.

xxvj. est ↄ̃ oẽs illos qui ne pa reat̃ lr̃is aut mādatisapłicis ⁊ legatorũ. ⁊ nũciorum ⁊ indiciũ delegatorum eorũdẽ gr̃am vel iusticiam cō cernẽtiũ decretis suꝑ eis ⁊ re iudicata seu ꝓcessibus executorialibus non habito prius eoꝝ beneplacito ⁊ assensu ne vel tabelliōes ⁊ notarij snꝑ hmōi lr̃is ⁊ ꝓcessibus executorialibus instru mẽta seu acta ↄficere aut cōfecta ꝑti cu ius interest tradere sub grauissimis pe nis prohibere. statuere. seu mandare presumunt. ⁊ contra dantes auxiliũ cōsilium. vel fauorem.
Casus.

Casus.

xxvij. est ↄ̃ oẽs q̇ se ab obediẽ tia romani pontificis pertinaciter subtrahere vel qũolibet recede re p̃sumũt ⁊ cōtra dantes auxiliũ consi lium vel fauorem predictis.
Casus.

Casus.

xxviij. est ↄ̃ oẽs q̇ iurisdictionẽ ad eccłiasticas ꝑsonas ꝑti nẽtẽ vsurpāt ꝑ se vel ꝑ aliũ leu alios di recte vel indirecte aut in eisdẽ consiliũ auxiliũ vel fauorẽ p̃stare nō verentur.
Casus.

Casus.

xxix. est ↄ̃ oẽs mutilātes vulnerātes interficiẽtes seu capiẽtes ⁊ detinentes seu depredātes ro mipetas ⁊ peregrinos ad vrbẽ cā pere grinatiōis ⁊ deuotionis accedẽtes ⁊ in ea morātes. vel recedẽtes ab ipsa cũ oĩbus in his dantibus consiliũ auxiliũ. vel fauorem.
Casus.

Casus.

xxx. est ↄ̃ oẽs illos qui per se vel ꝑ alium directe vel indirecte sub quocun titulo vel colore occupant detinent vel hostiliter discurrunt seu inuadunt in totum seu in par tem almam vrbem aut alias ciuitates vel terras ⁊ loca et iura ad romanam ecclesiam spectantia cum adherentibus fautoribus ⁊ defensoribus eorum seu dantibus auxilium consilium vel fauo rem in eisdem.
Casus.

Casus.

xxxj. est ↄ̃ qͦscũ p̃sumentes absoluere quemlibet ꝑ dictũ ꝓcessum excōicatũ nisi in articulo mor tis prestita priꝰ stādo sancte matris ecclesie mandatis satisfactiōe vel sufficiẽ ti cautione. etiam pretextu cuiuscun priuilegij. vel cōcessiōis apostolice nō faciẽtis plenā ⁊ expressaʒz de p̃dicta ꝓhibitiōe mẽtionẽilnec absolutio aliter ĩpẽsa valet. Et lʒz Paulus secũdꝰ plures alios casus posuerit quos ĩ nulla cōcessione volebat intelligi nisi specialiter exprimerentur. Tamẽ Sixtꝰ quar tus solummodo ad predictos supra expressos se restrinxit. ⁊ iō casus pauli in dicto processu omitto.
¶ Aduerte etiā ꝙ p̃fatus Sixtꝰ in ex
1
*trauaganti. q̇ incipit ⁊ dñici gre. excōicat oẽs absoluẽtes quacun p̃dictarũ excōicatorũ ꝓcessum factarũ vel dispẽsantes ĩ voto vltramarino sanctoꝝ Pe tri. ⁊ Pauli sancti Jacobi ⁊ castitatis ex quacun cōcessione ab ipso Sixto habita: nisi de. d. extrauagāti de verbo ad verbum in ipsa cōcessione fiat mentio. Et bene aduertāt confessores quo ad illos q̃ cōsessionalia habuerũt ab ipso exceptis illis cōfessionalibus que data fuerũt tempore cruciate mihi commisse quia quo ad illa nō valet dicta extra uagans sicut patet in bulla predicte crucitate. Et ego auribus proprijs ab ipso audiui.
¶ Sunt ⁊ alij casus ꝑ extrauagātes in
2
*q̇bus snĩa excōicatiōis infligit̃ ipso fa cto ⁊ nō pōtimpẽdi absolutio nisi ꝑ sedẽ apostolicā ⁊  multe sunt reuocate. aliq̃ nō sunt in vsu solũmodo ponam q̃ cōiter habent̃ in vsu. ⁊ sunt sequentes vs ad excommunicatio. vj.
Casus.

Casus.

xxxij. est sub Rica. de sepul. et est bonifacij. viij. vbi excōicātur oẽs exẽterātes vel ĩfrustra ĩcidẽtes aut in acq̇s coquentes vt carnẽ ab osst bus euellāt corꝑa defunctorũ vt alibitumulanda deferāt vbi no. quod ab in currendam predictam penam oportet | tumulāda deferāt vbi no. ꝙ ad incurrẽ dā predictā penā oportet tria ↄcurrāt. ¶ Primũ ꝙ ille mortus circa cuius cadauer volũt facere predicta sit mortuꝰ in terra vbi viget cultꝰ cusinꝰ  si esset mortuus in terra infideĩiũ nō cadarent in penā faciẽdo predicta. ¶ Scm ꝙ p̃ dicta faciant cadaueri mortuo. ¶ Tertium ꝙ faciant animo vt alibi tumulādum deferant quia si facerẽt ex odio vł ꝓpter cyrugtam non inciderent in penam predictam.
Casus.

Casus.

xxxiij. ponitur de regularibꝰ vbi maritinꝰ excōicatiomnes religiosos mendicantes euntes ad ordines seu monasteria non mendicantium vt ibi sint fratres etiā sub pretextu cuisuis licẽtie etiā apostolice genera lis. Jtẽ secundo excōmunicat ipsos recipientes. Sed hec pena extenditur ad euntes ad ordinem cartusieñ.
Casus.

Casus.

xxxiiij. ponit̃ de symonia vbi Paulus secundus excōmuni cat omnes quacũ dignitate preditos qui quomodolibet dando vel recipiendo symoniam commiserint aut qui fue runt mediatores vt ipsa fiat in ordine vel beneficio.
Casus.

Casus.

xxxv. est sub Ric. de sententia excōicatiōis de quo Jo. an. in c. nemo de symo. facit mẽtionẽ ↄ̃ dantes aliq̇d ꝓ gr̃a obtinẽda ap sedẽ apłi cā quā ꝑtrāseo  reuocata ẽ ꝑ cle. v. vt dicit Jo. cal. ⁊ recitat Jo. de lig. ibideʒz.
Casus.

Casus.

xxxvj. ponit̃ sub Ricar. de pri uil. vbi excōicantur qui libellos famosos: aut cāthileās vłrithimos faciũt detinẽt vel publicam in infaniā status ordinum minorum predicatorũ et est Alex. iiij. que incipit Ex alto.
Casus.

Casus.

xxxvij. est dicta extrauaganti vbi excommunicantur predicantes docentes vel defensantes ꝙ pre fatorum ordinum fratres nō sunt in sta tu perfectionis ⁊ ꝙ non licet eis de eleemosynis viuere. Aut ꝙ nō possunt pre dicare: siue confessiones audire de licẽ tia romani pon. seu aliorum prelatorũ ordinariorum sine consensu curatorũ.
Casus.

Casus.

xxxviij. est ibidem cōtra faciẽtes violentiam damnabilem in locis predictorum ordinum ⁊ tā isti quam dicti. in. xxxvj. ⁊ xxxvij. casu prece dẽti nō possunt absolui nisi a sede apostolica aut a conseruatoribus dictorum ordinum preter in articulo mortis.
Casus.

Casus.

xxxix. est contra omnes intrātes monasteria sancte Clare et ordinis predicatorum qui ipso facto sunt excommunicati si intrant preter in casibus per eorum regulam ⁊ statuta concessis.

Excommunicatio. vj.

de casibus excommu nicationẽ qui reseruantur in iure episcopi solum qui sunt duo. ¶ Primus est in. c. peruenit. eo. tit. de quo dic vt. s̃. ex communicatio. v. casu. j. .§. xxxvij. ¶ Se cundus casus in cle. cum ex eo. titu. con tra fratres minores recipientes ad diuina tempore interdicti fratres tertij ordinis sed quia hodie vacat per priuilegiũ domini Sixti quarti ideo pertranseo.

Excommunicatio. vij.

Section
de casibꝰ excommu nicationum reseruatis a iure alicui ⁊ a quibꝰ potest absoluere q̇libet ordinariꝰ vt patet. s̃. absolutio. j. §. ij.

Not. Bald. de cōtentis ĩ sua marg. in ver. absolutio ver. ix. Bart. ĩ. l. q̇ liber tis. §. hec verba. col. j. versi. per hāc legẽ ⁊ ibi Pau.  cast. ⁊ Alex. col. iiij. ꝟ. extra gl. tetigit. ff. de vulg. ⁊ pupil. ⁊ in. l. si de cem de ver. obliga.
Casus.

Casus.

primus est in. c. administratores. xxiij. q. v. vbi excommu nicātur omnes principes ⁊ officiales q̃ tertio admoniti ab episcopis vel ecclesiasticis prelatis excusant eis facere iu stitiam super eorum causis.
Casus.

Casus.

iij. est in. c. licet de elec. vbi excommunicatur ille qui electꝰ a paucioribus  a duabꝰ partibꝰ cardinalium in summũ pontificem assentit electioni de se facte. ¶ Secundo excommunicantur omnes qui talem recipiunt pro papa.
Casus

Casus

iij. est in. c. qm̃ de of. or. ↄ̃ illũ qui se ingerit in ecclesiam in qua est ep̃s se pro ep̃o gerens sine con sensu illius episcopi.
Casus

Casus

iiij. est in. c. j. de loca. vbi excōmunicantur magistri: ⁊ scola res bononie cōducentes hospitia domorũ alioꝝ magistroꝝ ⁊ scolariũ in le sionẽ vel impedimentũ inhabitatiuuʒz nisi priꝰ tẽpus cōductiōis sit elapsum vel nisi de cōsensu ipsoꝝ magistrorum vel scolariũ inquilinoꝝ⁊ no. ꝙ nomine magistrorũ veniũt doctores sʒz nomine scolariũ nō veniũt existẽtes in studijs pro scolaribus vt sunt chartharij ⁊ scriptores ẜm Joā. an. ⁊ Gofr. uis predicti gaudeāt priuilegio scolariũ vt no. ĩ aut̃. habita. C. ne. fil. ꝓ pa. ⁊hoc tenet  uis Jn. ⁊ la. teneāt ꝙ etiam ligantur.
¶ Vtrum locatores ligent̃ prefata pena. Rñ. gl. ĩ. d. c. j. tenet ꝙ nō Bar. ĩ. l. fi. C. de acceptil. ⁊. in multis alijs locis et Ge. in. c. ij. de ↄfes. li. vj. ⁊ in. c. cupiẽtes de elec. li. vj. tʒz ꝙ ligātur. sed tu dic ẜm Pa. in. d. c. j. ꝙ vbi ꝑ se esset eadẽ rō ĩ cor relatiuis sic esset vera secũda opi. sʒz in casu nostro nō est eadẽ rō ⁊ ideo est verior opi. gl.  locator certat de dāno vitādo. sed cōductor certat de lucro vł comodo ⁊ in odium alioꝝ aliquando facit. c. super eo. de vsu. vbi pena nō extẽditur ad mutuo accipientẽ  nō est ea dẽ ratio ⁊ cle. j. de cōsan. ⁊ af. Jdẽ dic in statuto ꝙ imponit penā vendenti frumentum ꝙ non extendatur ad ementem facit ꝙ dico. j. lex. §. vj. ⁊. j. pena. §. v. posset tamen locator incurrere predicram penam ex participatione nam conductor ipsam incurrit tractando de conductione ⁊ ideo si post tractatum in alio tempore venit ad locationem erit locator excommunicatus per. ca. nuper. eo. ti.
¶ Vtrũ debeāt p̃dicti expectare tp̃s si nitũ locationis. Rñ. Jo. an. tenet ꝙ nō
2
*sed solum tempus cōductionis fiende sed Pa. tenet ꝙ tutius est expectet ⁊ vi detur magis conuenire tex. d. c. primi. ¶ Vtrum ista excommunicatio sit tātũ
3
*localis. Rñ. cōmuniter tenetur ꝙ sic sed Ho. tenet ꝙ sit generalis ad omnia stu dia que sunt sub dominio pape ⁊ gl. in l. ne cui. C. loc. et istud est tutiꝰ per ꝓlogum in verbo doctoribꝰ ⁊ scholaribus Bononie cōmorantibꝰ  cōprehendũtur etiam alibi existentes.
Calus

Calus

v. est in. c. non minus iuncto. c. aduersus de immu. ecclesi. vbi excommunicatur primo omnes officia les laici quorũcũ locoꝝ qui angarias ⁊ exactiōes in debitas ecclesijs ⁊ ecclesiasticis personis imponunt. ¶ Secun do excōmunicant̃ predicti qui iurisditionẽ prelatorũ ⁊ autoritatẽ  habẽt in suis hominibus euacuant. Nam tam isti  primi si moniti cōpetent̃ nō desistant ipso facto tā ipsi  fautores eorũ sunt excommunicati nec debẽt absolui donec satisfecerint competenter.
1
*¶ Tertio excōmunicantur successores predictorũ officialiũ nisi. j. mensem excessum suorũ predecessorũ purgauerint et satisfecerint.
¶ Pro quorũ intelligentia est aduertẽdũ ẜm Pau. ĩ. d. c. aduersus ꝙ successor nō est excōicatus ipso facto nisi p̃de cossor dereliquerit p̃textu officij ad cōmodũ ipsius officij vel vniuersitatis secus si deliquit ad comodũ ꝓpriũvel ad libidinẽ suā satisfaciendā nā tunc ipse reꝰ solus tenet̃ ⁊ ipse vel eius heres conue niri debẽt iuxta illud ꝙ legitur ⁊ no. in l. j. ⁊. ij. ff. ad. l. iul. repe. in. c. j. de solu.
¶ Queritur an prefatns officialis te
2
*neatur satisfacere de suo etiam si nihil habuit si cōmunitas in cuius vtilitatẽ est versum extortum non vult satisfacere. Rñ. ẜm Pa. in. d. c. aduersus q sic per argumentum predicti: c. ⁊ per no. ꝑ Jnn. in. c. sicut dignũ de homi. aduerie tamen ẜm Gof. ꝙ cōmunitas in cuius vtilitatẽ est versum si est effecta locupletior tenetur satisfacerefacit. l. iulianus. ff. de ac. emptio.
¶ Sed pone ꝙ officialis seu rector non cōsenfit sed restitit ꝙ tñ posuit nũquid erit excōicatꝰ si nō dimisit offm̃. Rñ. ẜm Jnno. in. c. nouerit. de sen. excō. Joā. au. | in. di. c. aduersus. ꝙ sic ⁊ eum videntur sequi cōiter doc.
Additio

Additio

Pau. aũt in di. c. aduersus dicit ꝙ hec opinoniẽ valde rigorosa ⁊ ꝙ forte cōtrariũ possʒz teneri ꝙ ego credo post factuʒz licet ante factum tenerem primam.
¶ Quid de successore q̇ nō negligit in
4
*ducerevniuersitatẽ vt satisfaciat sʒz eaʒz inducit pro posse ⁊ tñ nihil facit. Rñ. ꝙ tenetur dimittere officium vt si cōitas cogatur ex necessitate officialis satisfa cere ⁊ hoc est tutius ẜʒz cōiter doc.
¶ Vtruʒz dātes cōsiliũ p̃dictis siue oẽs
5
*cōsiliarij talis vniuersitatis teneantur Rñ. ẜm Pa. in. d. c. aduersus ꝙ si dederũt cōsilia ad hec grauamina ĩferẽda ⁊ moniti nō reuocauerint indubio sũt ex cōmunicati vt in. d. c. aduersus ⁊ in. ca. nouerĩt. de sen. exc. ⁊ tenet̃ q̇libet ip̃oꝝ insolidũ ad satisfaciendũ ẜm Jnn. ĩ. d. c. sicut dignũ si vero tacuerũt ita ꝙ nō cōsuiuerũt nec pro nec cōtra tunc dic ꝙ inuoluũtur pena ⁊ pctō cũ his. q̇ exp̃sse cōsenserunt vt no. Jnn. in ca. j.  his que siunt a ma. par. c. de quo vide. s̃. cō sentire. §. ij. Si autẽ expresse contradixerũt. sed nō dimiserunt officium an in uoluantur peccato ⁊ pena Jnno. in di. c. nouerit recitat opi. cōtrarias. tamen ego tenerem ꝙ lʒz nō dimiserint officiũ no teneantur ꝑ no. ꝑ Jnn. in di. c. j. nisi essent tales ꝙ ex cessatiōe consiliationis ĩducerẽt cōitatem ad desistenduʒz. ¶ Vtrum predicta pena habeat locuʒz
6
*in quocũ successore officialis excōica ti ꝑ qcũ delictũ. Rñ. ẜʒz Jnn.  nō sʒz solũ habet locũ ĩ successore excōicati ex causis p̃dictis vel ałr qualitercũ pro pter libertatem ecclesie violataʒz vel ni si ẜm hosti. successor foueret factum dā natuʒz propter quod predecessor fuit ex communicatus puta quia tenet clericum positum in carcere a predecessore suo vel quid simile facit. ca. si concubine de sen. exc.
¶ Vtrum iudex secularis compellens
7
*clericum vel etiā secularem personam que alias est de foro ecclesiastico etiā si ne districtione persone fit excōicatua. Rñ. ẜm Pa. in. d. c. aduersus ꝙ si moni tus non desistat excōicatus est ipso facto.  turbat iurisditionẽ ecclesiasticaʒz vt est tex. ĩ. d. c. nō minus ⁊ tenet Host. et Jo. an hodie autẽ ꝑ processum curie sunt excōicati excōmunicatione papali. vt. s̃. excōicatio. v. casu. xxxiij.
8
*¶ Sed q̃ sũt ꝑsone q̃ nō pñt iudicari a seculari indice. Rñ. ꝙ sunt. ¶ Prĩo oẽs illi q̇ gandẽt priuilegio canonis si q̇s suadẽte de quibus vixi. s̃. excōicatio. v. casu. i. excepti clericis coniugatis de q̇ bus dic vt. s̃. clericus. vl §. pe. ¶ Secũdo sunt persone oẽs astricte ꝑpetuo ser uitio ecclesie vel predictis qui gaudẽt predicto priuilegio siquis suadente: vt no. pa. in. c. nullus de fo. cōpe. ⁊ Fe. fa cit. c. ꝑ exceptionẽ de ṗui. li. vj. in ver. ꝑ petuo secus si nō sunt ꝑpetuo oblati ⁊ sic limita gl. ĩ. c. clericũ el. j. xj. q. j. Tertio sũt oẽs de familia ep̃i ẜm cōeʒz opi. no. Pau. in. d. c. nullus. ¶ Quarto vxor clerici q̇ defert tonsurā ⁊ habitũ ⁊ non est bigamꝰ tex. est in. l. fi. C. de incoł mu neres inquit tex. honore maritorũ cingimus ⁊ genere nobilitamus ⁊ forũ ex eorũ ꝑsona statuimus hec ibi. ¶ Quin to rectores hospitaliũ priorũ si sunt ꝑpetuo obligati ẜʒz eundẽ pa. in. d. c. nul lus alias non.
¶ Sexto fratres tertij ordĩs sancti Frā cisci ⁊ sorores ẜm Bar. in. l. j. ff. de pe. ⁊ l. sꝑ. ff. de iure ĩmu. ⁊ do. ant. in. d. c. nul lus ⁊ hodie nō ẽ dubiũ vt ptʒz ex ṗuile glo dñi. Sixti quarti q  bulla aurea iesuate aut heremite ẜm cōem opi. nō pertinent ad forum ecclesiasticũ: quia res possunt esse seculares.
Casus

Casus

vj. est in. c. nō magno ne cle. vł mo. ↄ̃ qͦscũ religiosos tacite vel expresse ꝓfessos. audientes leges phisicam nisi infra spacium duorum mensium ad claustrum redierint adde quod dicam. j. casu. xxvij.
Casus

Casus

vij. est in. c. fi. ne cl. vel mo. vbi excommunicatio contra religiosos de qua in precedenti casu exten ditur ad archi. decanos plebanos pre|positos cātores ⁊ alios clericos perso natuʒz habẽtes ⁊ oẽs sacerdotes nisi in fra spaciũ duorũ mensiũ destiterit audire li. vel phisicā ꝓ cuius casus ⁊ precedẽtis declaratione.
¶ Queritur quando incipiunt currere
1
*predicti duo mẽses. Rñ. ẜʒz pa. in. d. c. ꝙ qͦ ad religiosos incipiũt a die exitꝰ mo nasterij. vt predictas sciẽtias audirẽt. Jn decanis vero ⁊ alijs de quibꝰ ĩ. vij. casu incipiũt ẜʒz pa. a die exitus proṗo rũ larium cum effectu auditionis prefatarum scientiarum.
¶ Quid si nō exeũt proprios lares nec
2
*religiosi monasteria sed in domibus ꝓ prijs aut monasterijs audiũt sciẽtias predictas. Rñ. ẜʒz pa. ĩ. d. c. fi. ⁊ est cōmunior opi. ꝙ nō erũt excōmunic ati. ⁊ sic tene uis quidā teneant ꝙ nihilominus sunt excōmunicati.
¶ Vtrũ religiosi qui. exeunt monaste
3
*ria ex aliqua alia rationabili cā: ⁊ sic au diũt predictas scientias ligentur pena predicta. Rñ. ẜʒz pa. in. d. c. fi. ꝙ nō  vt ligentur dicta pena requiritur vt exeāt monasteriũ ⁊ secũdo vt exeant ista ĩten tione. s. studẽdi in predictis scientijs. ⁊ tertio ꝙ stẽt per duos mẽses extra monasteriũ: siue audiant siue non ex quo pʒz ꝙ si exiret extra mōasteriũ ex aliqua ratlonabili cā nōvt audiret p̃dictas sci entias: ⁊ extali rōnabili cā ꝑseuerās ex tra mōnasteriũ vltra duos menses. Jn terim audiret predictas scientias nō es set excōmunicatus. secus si solũ staret ⁊ principaliter extra monasteriũ vt au diret: quia tunc tp̃s duorũ mensium in ciperet a die cessatiōis cāe propter quā exiuit: ⁊ dispositionis standi extra vt audiat.
¶ Quid si religiosus exiuit vt audiret
4
*p̃dictas scientias: postea mutato ꝓposito audit theologā. Rñ. Jnn. tʒz ꝙ ninihilo minus ligat̃. Sʒz pa. in. d. c. fi. tenet ꝙ nō ẽ necesse vt reuertatur ad mo nasterium nec incurrit penā: sed cautius est vt faciat ꝙ abbas significet ei ꝙ studeat theologie. ⁊ sic cẽsetur reuer sus ad claustrũ ⁊ hoc erit magis tutũ. ¶ Vtrũ religiosus legẽs p̃dictas scientias ĩ suo monasterio ligetur p̃dicta pe na. Rñ. mihi plʒz opi. Pa. in. d. c. fi. ꝙ nō ligatur nec. similiter decani ⁊ alij.  q̇bꝰ in. vij. casu.
¶ Sed nunquid peccāt p̃fati studẽtes in camera ꝓpria vel in monasterio ĩ le gibus. Rñ. Pa. in. d. c. fi. ꝙ nō. si hoc faciunt ad finem intelligendi melius canones. secus st prĩcipaliter studerẽt propter ipsam sciẽtiā ciuilẽ. Jtẽ dic de p̃dictis tenẽtibꝰ libros p̃dicte scientie.
Casus

Casus

viij. est in. c. clericis ne cle. vel mo. vbi excōmunicātur om̃s sacerdotes q̇ post monitionẽ officiũ vicecomitis aut p̃positi secularis habuerint ⁊ ↄmuniter doc. in. d. c. clericis dicũt cōprehẽdi nomine sacerdotum oẽs existẽtes in sacris. ⁊ sic tene.
Casus

Casus

ix. est ĩ. c. j. de sci. vbi excōmunicant̃ oẽs imittentes ordina tionibꝰ vel alienatiōibus factis a scis maticis. de quo vide scisma. §. ij. ⁊. iij.
Casus

Casus

x. est in ca. excōi. de rapto. vbi excōicant̃ om̃es qui xp̃ianos naufragiũ patiẽtes dānata cupiditate spoliāt rebus suis: nisi ablata restituāt  ṗ mũ poter̃t ẜʒz Pa. in. d. c. ⁊ vr̃ ẽt tenere sic gl. ibidẽ ⁊ ẽ tutius ẜʒz aũt Joā. an. requiritur monitio vt restituant ałr ante monitionẽ nō erunt excōmunicati. sed non placet.
Casus

Casus

xj. est in. c. ad falsariorũ de crĩ mine falsi de qno habes. s̃. ex communicatio. v. casu. iij.
Casus

Casus

xij. est ĩ. c. nouerit fraternitas tua de sen. ex. vbi excōmunicantur.
¶ Primo omnes illi qui statuta edita ⁊ consuetudines introductas contra ecclesie libertatem fecerint seruari.
¶ Secundo excōmunicant̃ oẽs q̇ eadẽ statuta nō fecerint deleri  primũ sciuerint ꝙ limito veꝝ si habẽt potestatẽ delẽdi. ¶ Tertio excōmunicant̃ statutarij predicti. ¶ Quarto scriptores p̃dĩ ctorum statutoꝝ ¶ Quinto ptātes ↄsu les: rectores ⁊ cōsiliarij locoꝝ vbi p̃dicta statuta edita fuerint. ¶ Sexto q̇cũ| iudicāt ẜm predicta statuta. ¶ Septimo qui iudicata redigũt in publicā formam.
¶ Quid dr̃ ↄ̃ eccłiasticā libertatẽ. Rñ.
1
*ẜʒz Pa. in. d. c. nouerit ꝙ est omne illud ꝙ statuit ↄ̃ ṗuilegiũ datum vł eccłie a deo vt illud qcũ ligaueris suꝑ terrā xxiiij. q. j. vel a papa vt puta ꝙ ad pias cās legata valeāt corā duobꝰ testibꝰ et hmōi. vł ab ĩperatore vt ꝟbi gr̃a ꝙ nul lus iudicet cłicos ⁊ ecclesiasticas ꝑsonas: nisi eoꝝ p̃latus ⁊ similia. secꝰ si ta le statutũ esset ↄ̃ ṗuilegiũ datuʒz alicui ꝑticulari eccłie  nō eẽnt excōicati ẜm cōiter doc. Adde tñ ẜʒz Bar. ĩ. auc. cassa. C. de sa. sā. ec. ꝙ statutũ qͦ cłici efficerẽt̃ timidiores ⁊ laici audatiores essẽt ↄ̃ libertatem ecclesiasticā. vt ꝟbi gratia si statueretur ꝙ qui percutit cłicum soluat. x. q̇ ꝟo laicũ. xx.
¶ Sed q̇d si ponat̃ in finẽ statutoꝝ ꝙ
2
*si essent aliq̃ ↄ̃libertatẽ ecclesie habeāt̃ ꝓ nō scriptis. Rñ. ẜʒz pa. ĩ. d. c. nouerĩt ⁊ bar. in. d. aũt. cassa ꝙ nō sufficit ad eui tandā excōicationẽ predictam. sed opʒz ꝙ deleri faciant.
¶ Vtrũ sciẽtes statuta sʒz ignorātes eẽ
3
*ↄ̃ libertatẽ ecclesie ligẽtur. Rñ. Jnn. tʒz q nō ligant̃. Jo. de lig. tʒz ꝙ nō sunt au diẽdi sʒz tu tene opi. Jnn. q̃ est verior.
¶ Vtrũ ↄsiliariꝰ aut officialis q̇ nō con
4
*sentit: sed ↄ̃dixit talibꝰ statutis fiendis nec ea seruari fecit sit excōmunicatꝰ nō dimisit officiũ. Rñ. ẜʒz Ho. in sum. ti. de sen. excō. ꝙ sic. Sed ego dico ẜʒz ꝙ. s̃. ca su. v §. v. in fi.
¶ Qñ ligant̃. s̃. dicti. Rñ. pa. in. d. c. no
5
*uerit ꝙ statuẽtes dictātes scribẽtes aut seruare faciẽtes. statim ligant̃ officiales vero ⁊ ↄsiliarij tũc ligant̃ quādo ea sciẽtes seruauerũt: vel vt seruarẽt̃ operā dederũt aut cũ possent ea deleri nō fecerũt aut officio nō renunciauerũt in tellige tñ ꝙ dʒz dari eis aliquod tẽpus ad delendũ vel renũciandũ  nō ĩcōtinẽ ti post scĩam tenent̃ currere. ar. ĩ. l. ratũ. ⁊. in. l. q dicimus. ff. de sol.
Casus

Casus

sequẽtes vs ad casum. xxxv. sunt in. vj. decretalium.
Casus

Casus

xiij. est ĩ. c. vbi periculũ de ele ctione vbi excommunicātur omnes. Primo q̇ mittũt scripturaʒz vel nũciũ vel secrete loquit̃ cardinalibus vel alicui eoꝝ existentibus in conclaui ꝓ electione pape vbi no. ꝙ missio aut locutio opʒz ꝙ sic secreta ẜʒz Archi. ⁊ Ge. ibidẽ aliter nō esset excōmunicatus ꝓpter q dicit Ge. ꝙ qñ statutũ enumerat plura ꝓhibita ⁊ vltimo ꝓhibito q̃li tatẽ aliquā restrictiuā adiũgit illa q̃litas restringẽs refertur ad oia nũerata. Jtẽ secũdo excōicant̃ oẽs dñi rectores alij officiales cuiuscun dignitatis aut cōditiōis existāt q̇ diligẽter nō obseruāt: aut fraudẽ circa ea cōmittũt q̃ si bi precipiũtur obseruāda in morte pōtificis moriẽtis ĩ eoꝝ terra. vt hr̃ in. d. c. vbi periculũ q intellige ẜm Ge. ibidẽ verũ nisi tales officiales impedirẽt̃ de iure vel de facto ad talia seruāda:  sic non ligatentur.
Casus

Casus

xiiij. est in ca. sciant cuncti de elec. vbi excommunicantur oẽs qui ꝑ se vel ꝑ alios spoliando seu a lias iniuste ꝑseq ẽdo grauare presum pserint in bñficijs seu alijs bonis suis clericosvel quaslibet ꝑsonas eccłiasticas aut eoꝝ cōsanguineos vel ecclesias mōasteria seu loca cetera ex eo ꝙ tales ꝑsone ecclesia stice ad quos spectat electio noluerũt vel nolũt eligere euʒz pro qͦ rogabant̃. ⁊ no. ẜʒz Arch. ⁊ sequit̃ Ge. ibidẽ ꝙ ꝑ ꝟbum spoliando intelligit̃ siue auferāt latenter siue vastent quocũ mō: siue inuadāt imobilia: siue ra piāt immobilia per vim ⁊ publice: siue fraudent per dolum.
¶ Queritur an predicta pena habeat
1
*locum si grauant affines. Rñ. secundũ Ge. ibidem ꝙ non.
¶ Vs ad quā gradũ intelligũtur isti
2
*ↄsanguinei. Rñ. ẜʒz Ge. ibidẽ ꝙ vs ad vij. gradum.
¶ Vtrũ hec pena hẽat locũ in pñtatio
3
*ne postulatiōe vel cōfirmatiōe. Rñ. ẜm gl. ĩ. d. c. ꝙ sic dũmō habeat fieri a clericovł ꝑsona ecclesiastica. secus si patro nus esset laicus. idẽ dicit Ge. ibidẽ in | conferente ⁊ postulāte. ex quo collige ꝙ constitutio penalis quatenus cōcernit fauorem eccłie est extẽdẽda ad aliũ casum  expressum dũmodo casus ad quem fit extensio cōcernat fauorem ecclesie facit quod. s̃. dixi excōicatio. v. ca su. vj. §. iij.
¶ Vtrũ mādatariꝰ sit excōicatꝰ. Rñ. ẜm
4
*Pe. de anch. quẽ sequit̃ Ge. ibidẽ ꝙ aut mādatariꝰ scit qualitatem facti  scit hoc fieri in cōtẽptũ eligere debentis ⁊ tũc est excommunicatus. Et sic limita et intellige gl. ibidem. Si vero ignorat qualitatem facti tunc  nō facit in cōtemptum canonis non erit excommunicatus. facit. c. si vero de sen. excom. et placet hec opi. Jo. de imo. sed punietur alia pena.
Casus.

Casus.

xv. est in. c. gñalis. de ele. vbi excōicant̃ primo illi qui rega lia. i. collectam que fit noĩe regis vel im peratoris seu vectigalia concessa eccle sijs a rege: aut custodiā seu guardiam sicut in ecclesia ꝑmensi vbi laici debẽt custodire donec eccłie sit prouisum vel aduocationis seu defen sionis titulum ꝙ idẽ  aduocatꝰ dicit̃ defensor in ecclesijs monasterijs. aut alijs pijs locis vacātibꝰ de nouo vsurpādo bona eccle starũ monasteri orũ aut locorum ipsorũ occupare presumunt cuiuscun sint di gnitatis vbi no. ẜm Ge. ibidem ꝙ duo requiruntur vt sint excōicati. ¶ Primũ ꝙ predicta iura de nouo vsurpent. ⁊ di cunt̃ de nono si a. xl. an. citra ẜm Gar. per. c. fi. de cōsue. ¶ Scm ꝙ virtute illius vsurpationis bona vacantiũ predictorum occupent aliter non sunt excommunicati ⁊ addit Ga. ꝙ nō soluʒz si supra noĩata iura sed etiam quodcũ aliud per ꝙ occupẽt bona p̃dicta vsurpent incidunt in penam predictam secũdo excommunicant̃ clerici p̃dictarũ ecclesiaꝝ monachi monasterioꝝ ⁊ ꝑsone cetere locorũ eorũdẽ qui p̃dicta fieri ꝓcurāt. ĩtellige ẜʒz Jo. an. si ꝓcurāt oꝑe consilio persuasione: aut cooperatione.
Casus.

Casus.

xvj. est in. c. indemnitatibus de ele. vbi excommunicaijtur deputati vel vocati ad dirigendas mo niales in electionibus qui se non absti nent ab his per que inter eas super faciendis electioibus ipsis oriri posset discordia vel exorta nutriri vbi dicit Ge. quod non euocatus ad electionem vel vocatus ad alia quam ad dirigẽdā electionem non incurrit hanc penam sed nutrit discordiam ⁊ non solum ista pena habet locum in electionibus monialium sed etiā in his q̇ nō renũciant proprijs sed viuũt sicut canonici secula res in secularibus ecclesijs.
Casus.

Casus.

xvij. est in. c. hac cōstitutione de offi. dele. vbi excōicat̃ quilibet procurans. vt cōseruator sibi datꝰ se intromittat de alijs quam de manife stis iniurijs. de quo dic. vt. s̃. conseruator. §. j.
¶ Est ⁊ alius casus in. c. cuʒz gentes de offi. le. ꝙ. c. communiter non habetur: sed extrauagans de quo dic vt. j. legatꝰ. .§. vltimo.
Casus.

Casus.

xviij. est in. c. vnico de his que vi metusue causa fi. vbi excōi cant̃ illi q̇ absolutionẽ vel reuocationẽ quā cun a snĩa excōicatiōis suspẽsionis vel interdicti extorsernit ⁊ vim aut metum ꝙ intellige ẜm gl. ⁊ arch. ibidẽ si absolutio seu reuocatio sit facta  si iudex noluisset absoluere vel reuocare nō haberet locũ predicta pena ⁊ si via aut metus sit illatus.
¶ Quid si sententia erat iniusta. Rñ. ꝙ
1
*nihilominus ligabuntur predicta pena si per vim vel metum obtinuerunt reuocationẽ. ar. xj. q. iij. c. j. ⁊ siue faciat per se siue ꝑ alium. c. mulieres de senten. excom.
¶ Quid si obtineret̃ talis absolutio. ꝑ
2
*vanum metũ de quo timere nō debeat. Rñ. ẜm Gar. ibidem ⁊ Arch. ꝙ nō ligabunt̃ quia proprie non appellatur metus talis timor. l. metum cum. l. seq. et. l. non timorem. ff. ꝙ me causa.
¶ Vtrum habeat locum predicta pena in absolutione a minori excommunica
3
*tione sic obtenta. Rñ. ꝙ non argu. c. si quem de sen. excom.
Casus.

Casus.

xix. est ĩ. c. mulieres de iu. vbi excōicatur q̇ fingit cāʒz vel fa cit fraudem vt iudex ꝑsonaliter vadat vel mittat ad muliereʒz pro testimonio ipsius capiẽdo vbi dicit gl. ꝙ iudex vt posset visitare dominā faciebat eā nominare in testẽ si tamẽ nō iret ad eā lʒz fingat̃ cā non incurreret̃ ista pena ẜm Jo. an. ibidem.
Casus.

Casus.

xx. est ĩ. c. apostolice. de re. iu. ꝙ quia vacat omitto.
Casus.

Casus.

xxj. est in. c. hoc consultissimo de re. ec. non alie. vbi communicantur omnes. compellentes cuiuscun conditionis sint prelatos vel ecclesiasticas personas ad submittendũ ecclesias: subijciendo bona immobilia vel supponendum iura ecclesiaruʒz laicis vel recognoscendum seu profitendum se tenere ab illis tan a superioribus vel ad statuẽdũ eos tan patro nos vel aduocatos ecclesiarũ seu bono rum ipsarum imperpetuuʒz seu ad non modicũ tp̃s sine capituli cōsensu ⁊ licẽ tia speciali apostolice sedis. vbi no. ẜm gl. ibidẽ ꝙ vt incurrat̃ ista pena. requi ritur. ¶ Primo ꝙ sint bona immobilia vel iura que in immobilibus computantur. ¶ Secundo ꝙ supponantur tā sint sua vel recognoscātur ab eis. ¶ Tertio ꝙ non sit ad modicum tempus quia si fieret ad modicuʒz tempus ex aliqua iusta causa cum consensu capituli nō incurreret̃ hec pena. ¶ Quar to ꝙ fiat sine licentia capituli et pape. Secũdo excommunicantur oẽs laici q̇ ex licentia pape ⁊ cōsensu capituli con tractus inierũt de ecclesiasticis immobilibus vel inient in futurũ si aliquid plus importat nā ↄ̃ctuʒz ipsoꝝ vel pa ctũ in eis factũ vsuparũt vel egerunt si moniti legitime nō desistunt ab hmōi vsurpatione restituendo etiam taliter vsurpata vbi dicit Archi. ꝙ si est cōtractus emphiteoticus accipiant q est a iure permissum ⁊ nō vltra ⁊ sic de alijs ↄ̃ctibꝰ initis. Jtẽ dicit ꝙ nō sufficit ab stimere a tali vsurpatione ad euitādũ penaʒz p̃dictā nisi vsurpata restituant̃.
Casus.

Casus.

xxij. est ĩ. c. vnico de relig. do. vbi excommunicantur nouũ ordinem aut religionem inuenientes vel habitũ noue religiōis assumentes intellige. s. vt cum alijs simul viuant alijs seorsuʒz assumere non prohibetur. ¶ Secũdo excommunicantur omnes fratres mendicantiũ ordinum post cōcilium lugdunẽse institutoꝝ qui aliq̇d in proprio habere non possunt ex eorũ regula si aliquem recipiunt ad ꝓfessio nem siue si domos vel loca eorum alie nant sine licentia sedis apostolice speciali aut etiam ẜm Arch. si alienant bo na mobilia. Excipiunt̃ ab ista pena fra tres minores ⁊ p̃dicatoreo ⁊ heremitarum sancti. Aug. ⁊ carmelitarum vt in d. c. concilium autem predictuʒz celebra tuʒz fuit ab Jnno. iij. anno. do. M. ccxv.
Casus.

Casus.

xxiij. est in. c.  de cen. vbi excōicant̃ quicun ꝑ se vel ꝑ alios suo noĩe vel alieno ab ecclesijs vel ecclesiasticis ꝑsonis exigunt pedagia vel guidagia ꝓ rebus suis ꝓprijs quas deferũt vel deferri faciunt nō cā negociationis. Jntelire si sunt ꝑsone singulares q̇ hoc faciũt secꝰ si esset vni nersitas vel collegium quia nō excommunicant̃ sed subijcitur ecclesiastico interdicto. Quid autem sit negociatio ꝓprie vide. s̃. clericus. ix. §. ij. hodie tñ papalis est vt. s̃. dictum est excommu nicatio. v. casu. xix.
Casus.

Casus.

xxiiij. ẽ ĩ. c. clericis. de ĩmu. ec. Sed  per cle. vnicam eo. tit. est reuocatus pertranseo.
Casus.

Casus.

xxv. est in. c. quoniā de immu. eccle. vbi excōicantur oẽs qui impetratores literaꝝ apostolicaruʒz vel alios ad forum ecclesiasticũ recurrẽtes super causis que ad idẽ forũ de iure vel antiqua cōsuetudine pertinere noscun tur cōpellunt seu cōpelli ꝓeurāt aut ꝑ se vel per alium impedimentum nec coram iudicibus ecclesiasticis delegatis seu ordinarijs possunt iusticiā obtinere vel querela de dictis causis coraʒz eis proponere iudices ecclesiasticos vel impetrantes aut litigantes seu liti | gare volẽtes aut ꝓpinquos ipsoruʒz seu res illoꝝ aut eccłiaꝝ suaꝝ etiā ꝑ captio nem modi sue alijs q̇buscũ aggrauāt cũ dantibus cōsiliũ auxiliũ vel fauoreʒz ad predicta nec tales debẽt absolui nisi prius integre satisfecerint taʒz iudici cuius iurisdictionẽ ꝑturbarũt  parti perturbate de iniuria dānis expẽsis et interesse partim papalis est vt pʒz. s̃. excōmunicatio. v. casu. xxv.
Casus.

Casus.

xxvj. est in. c. eos in mu. ec. vbi excōicant̃ oẽs seculare dñium hñtes q̇ suis subditis ĩterdicũt ne p̃latis aut clericis seu ꝑsonis eccłiasticis q̃ cun vẽdāt aut emāt aliq̃d ab eisdem nec ip̃is bladũ molāt coquāt panẽ aut alia obseq̇a exhibere p̃sumāt vbi nō. ẜʒz Ge. ibidẽ ꝙ p̃dicta pena locũ hʒz solũ in illis q̇ habẽt dñium ⁊ non in alijs ⁊ qñ p̃dicta interdicunt suis subditis secus si p̃dicta interdicunt nō suis subditis. ¶ Quid si fiat tale p̃ceptũ vł statutũ ne
1
*q̇s possit vẽdere vł alienare nō subditis vel illis q̇ nō portāt onera cōis. Rñ. ẜm Ge. ĩ. d. c. eos ꝙ nō ligant̃ p̃dicta pẽa  nō est ↄ̃ libertatẽ ecclesiasticā ex qua nō fit mẽtio de ecclesijs vel eccłiasticis ꝑso nis nisi ill ĩtelligeret̃ de ipsis vñ pōt iudex eccłiasticꝰ ip̃os ↄpellere vt decla rent q habẽt locuʒz quo ad laicos non quo ad ecclesiasticas personas.
Casus.

Casus.

xxvij. est in. c. vt periculosa. ne cler. vel mo. li. vj. vbi excommunicantur tria genera personarum.
¶ Primo oẽs religiosi tacite vel exp̃sse professi aliquā religionem approbataʒz temere habitũ sue religionis dimitten tes vbi no. ꝙ ad incurrendum hanc pe nam duo requiruntur. ¶ Primũ dimittāt extra monasteriũ egrediẽdo  si in telligeretur ꝙ essent excōicati dimitten do in monasterio existẽdo sequerentur duo incōuenientia. ¶ Primo ꝙ tex. fuis set suꝑfluꝰ dicendo in scholis vel alibi suffecisset eniʒz dicere vbilibet ꝙ esse nō debet vt dicit glo. in rub. ff. ꝙ me. cau.
¶ Secundo sequeret̃ ꝙ religiosus dormiẽs sine habitu esset excommunicatꝰ quia temere dimittit ↄ̃. c. vidua. xx. q. j. ⁊ ↄ̃. c. sanctimonialis. xxiij. dist. ad hoc de vi. ⁊ ho. cle. c. fi. in fi. q̃ iura volũt ꝙ sem ꝑ habitu vti debet q esset valde amarum verbũ si ligarẽtur sine habitu dormiendo quod non est credendũ ẜm Jo. an. in. d. c. vt periculosa in nouella. ⁊ iō dic ꝙ oportet dimittant habitũ ⁊ sint ĩ scholisalibi extra monasteriũ  sic euagādi habẽt materiā vt vult rō. d. c. ałs uis dimittāt in monasterio nec extra egrediuntur nō credo ligẽtur:  cessat rō. l. s. materia euagādi. ¶ Scʒz ꝙ requi rit̃ vt incurrat̃ hec pena est vt dimittāt temere. s. sine rōnabili causa seu licitare religiose  lʒz extra monasteriũ apꝑeāt sine habitu ⁊ eũ dimittant tñ si hoc faciũt lex cā licita religioso quā ĩplere nō pñt comode cũ habitu puta ꝓpter balnea vel piscationem licite fiendā nō ligant̃ ꝓpter verbum tenere ⁊ no. in glo. ibidem ⁊ in. c. j. de sen. excom. lib. vj.
¶ Sed q̇d si religiosus deferat habitũ
1
*sʒz occulte puta sub vestibus laicalibus sine rōnabili cā ⁊ extra monasteriũ. Rñ. Jo. an. in. c. deꝰ q̇. de vi. ⁊ ho. cler. ⁊ gl. in cle. ij. e. tit. vident̃ tenere ꝙ sit excōicatꝰ. Pau. autem in. d. c. deus. tʒz ꝙ non ⁊ ego post factũ siłr teneo  constitutio pena lis nō dʒz extẽdi ad casũ nō hñtẽ oĩodā rōnem vt no. Jo. an. in regula odia de reg. iu. ĩ. vj. in mercurialibꝰ lʒz añ factũ sit tenenda opi. Jo. an. ⁊ glo.
¶ Quid si assumit habitũ alterius reli
2
*gionis. Rñ. ꝙ mihi placet op. Ge. ibidẽ ꝙ nō ĩcurrit p̃dictam penam. Et ita cō soluit Lap. allegatione. xxxiiij. nec ob. verbũ sue religionis  vna est religio generaliter sumpta quo ad tria vota.
¶ Secũdo excōmunicatur omnes reli
3
*giosi qui accedunt ad queuis studia literarũ intellige extra claustrum nisi a suo prelato cum cōsilio maioris partis sui cōuẽtus sibi eundi ad studium lnĩa primitus sit concessa.
¶ Nunq̇d ligabitur abbas sine p̃fata
4
*lnĩa vadens. Rñ. Ge. ibidem ꝙ non.
¶ Tertio excōicant̃ oẽs doc. siue magr̃i
5
*qui religiosos habitu suo dimisso leges vel phisicā docẽt vel in scholis suis pre | sumunt retinere.
Casus.

Casus.

xxviij. est in. c. quicun de he re. vbi excōmunicantur oẽs q̇ presumpserint ecclesiastice sepulture tradere hereticos credentes receptatores defensores vel fautores eoꝝ sciẽter nec debet absolui nisi ꝓprijs manibus publice extumulent huiusmodi corpora dānatorum.
¶ Quid ẽ tradere ecclesiastica sepultu
1
*re. Rñ. ẜm Arch. ꝙ est taltũ cadauera in cimiterio ecclesie tumulare vel etiā alibi ad modũ christianorum cum psal. et ora. ad sepulturā deducere. xiij. q. ij. qui diuina ⁊. c. quesi tum.
¶ Qui autem dicātur fautores recepta
2
*tores ⁊ huiusmodi vide. j. hereticus. §. ij. cum. iiij. sequen.
Casus.

Casus.

xxix. est in. c. vt inquisitiōis de here. vbi excommunicant̃ po testates domini tẽporales rectores vel eorum officiales seu baliui qui de crimi ne heresis cognoscunt vel indicant siue si captos ꝓ eodẽ crimine abs ep̃orum vel inquisitorum licentia a carcere libe rant vel executionẽ pro huiusmodi crimine eis a diocesano vel inquisitoribꝰ iniũctam non implent prout ad eorum spectat officium. Jtem si directe vel indirecte presumũt sententiam diocesanorum vel inquisitorũ aut processn impedire vel si diocesano vel inquisitoribus presumpserint se opponere in his que ad prefatum fidei negociũ incumbũt aut aliter impedire cũ omnibꝰ dātibꝰ eis in p̃dictis auxiliũ cōsilium vel fauorẽ limitat tñ Mat. ibidem verum si facit animo impediẽdi. Secus si impediret animo offendendi quia est inimicus suus quia sic non esset excommnni catus licet impediret.
Casus.

Casus.

xxx. est in. c. vnico de scisma. et quia vacat hodie omitto.
Casus.

Casus.

xxxj. est in. c. j. de homi. vbi excommunicātur omnes qui ꝑ assassinos aliquem interficiunt de quo dic vt. s̃. assassinus. §. j.
Casus.

Casus.

xxxij. est in. c. j. de vsu. vbi excommunicantur omnes persone singulares ecclesiastice episcopis inferiores que vsurarijs alienigenis cō cedunt domos ad fenus exercendum vel non expellunt de terris suis. j. tres menses de quo vide. j. vsura. ij. §. xiij.
¶ Quis dicitur oriũdus. Rñ. q is qui
1
*ortus est ibi vel in vico ciuitatis illius ff. ad muni. l. qui ex vico vel etiam si pa ter eius inde ordinem duxit. ff. eo. titu. l. assumptio. §. filius.
¶ Quid si vsurarius nō sit de terra oriũ
2
*dus sed de dominio sub cuius est et re. Rñ. ẜm Card. ⁊ fran. ibidem non habet locum hec pena.
¶ An predicta pena comprehendebat
3
*conducentes iudeos. Rñ. Cardi. in cle. j. de vsu. Ge. in. c. vsuraruʒz de vsu. in. vj. et Pa. et Bald. in quodam consilio q incipit. Jnter iudeos et Lau. de Rod. in suo tractatu de contractibus tenent q sic. Et sic tene: lʒz aliqui teneant ↄtra rium vt. j. vsura. ij. §. xiiij.
Casus.

Casus.

xxxiij. est ĩ. c. vnico de iniuri. vbi excommunicātur concedentes represalias contra personas ec clesiasticas vel eorum bona vel si generaliter concessas pretextu cuiusuis con suetudinis ad easdem referunt seu extendunt nisi. j. mensem a die concessionis reuocẽt. intellige si sunt persone sin gulares. Jtẽ not. ẜm Arch. ibidem ꝙ cō cedere pertinet ad concedentes ⁊ extẽdere ad alios quibus tales represalie sunt concesse.
¶ Quid si ante mensem processerunt ad actuum. Rñ. glo. et Ge. ibidem quod sunt excommunicati quia prohibent actum et precepit reuocationem infra mensem.
Casus.

Casus.

xxxiiij. est in. c. felicis de pe. de quo habes. s̃. excommunicatio. v. casu. ix.
Casus

Casus

sequẽtes vs ad casum. xlvj. sunt in clementinis.
Casus.

Casus.

xxxv. est in cle. vnica de seque. pos. vbi excommunicant̃ omnes qui sequestrationem que debet fie ri per ordinarium loci de beneficio non possesso pacifice ꝑ triẽniũ integrũ post | snĩam diffinitiuā cōtra possessorẽ ap sedẽ apostolicā dũtaxat in petitoriovel possessorio ꝓmulgatā impedire vel fru ctus sequestratos qui supersunt oneribus tenẽtis sequestratũ beneficiũ occupare presumpserit a qua nō absoluant̃ nisi vsurpata restituant ⁊ impedimentum remoueant.
¶ Quid si sequester cōuertit fructus in
1
*vtilitatẽ bñ ficij. Rñ. glo. Pau. ⁊ ʒzẽ. ꝙ nō potest propter verbum restituat.
Casus.

Casus.

xxxvj. est in cle. j. de sepul. vbi excōicant̃ oẽs q̇ interdicti tꝑe in casibus nō concessis a iure vel excōi catos publice. s. maiori excōicatione nō minori ẜm Jnnoc. in. c. sacris. de sepul. aut nominatim interdictos intellige a diuinis ⁊ participatiōe sacramentorũ ẜm pa.  interdicti a iurisditione vł ab aliquo officio nō priuant̃ sepultura vel vsurarios manifestos sciẽter sepelire p̃sumũt in cimiterijs nec debent absolui nisi prius satisfecerint illis quibus est iniuria facta ad arbitrium diocesani.
¶ Vtrũ ad incurrẽdũ. predictā penā re
1
*quirat̃ ꝙ locus sit benedictꝰ. Rñ. scm Car. ibidẽ q sic  nō r cimiteriũ nisi per benedictionẽ ar. c. nemo de cōse. di. j. ⁊ hoc verius licet aliqui teneant contrarium quorũ opiñ. potest esse vera qñ locus diu haberet̃ pro benedicto licet in veritate non esset.
¶ Quis r publice excōicatꝰ. Rñ. ẜʒz gl.
2
*in. c. exceptionẽ de excep. ꝙ si agitur de pena incurrẽda respectu cōicantiũ ipsi excōicato intelligit̃ si iudex tulit snĩam ĩ loco vbi publice iudicare cōsueuit pñ tibus officialibꝰ suis ⁊ partibꝰ vel alte ra abñte ꝑ cōtumaciā ałs secꝰ sʒz glo. in d. cle. j. vult q ex q̃litate fori ⁊ ex multi tudine astātiũ vel paucitate dicat̃ publicũ vł nō publicũ vñ ẜm eādẽ gl. sepe liẽs occulte excōicatũ licet sciat nō inci dit in penā Pa. in. d. c. exceptionẽ limitat hoc verũ qñ nō esset excōicatꝰ ẜʒz mo dũ quẽ dicit gl. in. d. c. exceptionẽ aut si esset tñ sepeliẽs ignorabat ⁊ magis plʒz q vero ad excōicatũ r publice excōica tus ex quo a iudice fuit excōicatꝰ ipso pñ te vel cōtumaciter abñte lʒz nō fuerit denunciatus ẜm Pa. in. d. c. excep.
¶ Quis dicat̃ nominatim interdictus
3
*vel excōicatus vide nominatim.
¶ Quid si vsurariꝰ manifestꝰ fecit cau
4
*tionẽ. Rñ. car. ĩ. d. cle. q poterit sepeliri licite ⁊ ita tenet gl. ⁊ Math. ibidem.
¶ Vtrũ hec pena liget solũ humo vł tu
5
*mulo imponẽtes. an concomitātes vel portātes seu officiātes. Rñ. Pa. tenet ꝙ solũ tumulo imponentes. Ste. tenet q oẽs etiā cōcomitātes gl. dicit casum du biũ ego credo nisi fiat fraudulenter q solũ est excōicatus imponẽs in cumulo cũ mādantibꝰ ⁊ autoritatẽ prestantibꝰ simul cũ prelatis dolose nō prohibenti bus sed permittẽtibus sepelire ⁊ officiā tibus ẜm morem sepulture.
Casus.

Casus.

xxxvij. est in cle. j. de deci. vbĩ excōicant̃ oẽs religiosi administrationẽ vel bñficia nō hñtes qui no naliũ aut ałs cimas ecclesijs debitas ⁊ ad eos nō spectātes sibi appropriare presumũt seu qui de aĩalibus familiaꝝ aut pastorũ suorũ vel aliorũ etiā aĩaliũ immiscẽtiũ eoꝝ gregibꝰ aut qui de aĩalibus q̃ in fraudẽ ecclesiarũ emunt empta vẽditoribus vel alijs ab ipsis tenẽda tradũt seu q̇ de terris q̃s tradunt alijs excolẽdas decimas soluere nō per mittũt aut ꝓhibẽt si post req̇sitionẽ factā ab eis quoꝝ interest non destitit. j. mẽsem vel si de his qui cōtra premissa vsurpare vel retinere p̃sumpser̃t. j. duos mẽses ecclesijs dānificatis emẽdam nō fecerint cōpetentẽ nec debent absolui nisi añ satisfactionẽ cōdignā fecerint. ¶ Quid de decimis debitis priuato ex ṗuilegio vel feudo. Rñ. gl. ibidẽ. nō esse locum isti pene.
¶ Quid si predicti licet nō prohibeant
2
*alijs tñ ipsi nō soluũt decĩas cũ debeāt Rñ. gl. ibidẽ Pa. ⁊ ʒzen. ꝙ nō erũt excōicati aliter peroris essent cōditiōis  lai ci non soluentes decimas.
Casus.

Casus.

xxxvij. est in clem̃. j. de sta. mo. vbi excōmunicant̃ duo genera personarũ. ¶ Primo oẽs monachi et canonici regulares administrationem | aliquā nō hñtes q̇ sine licẽtia spāli suo rũ prelatorũ se trāsferũt ad curias ṗnci pũ vt dānũ aliq suis prelatis aut mo nasterijs inferāt. Vbi no. ẜm gl. ⁊ Car. ibidẽ q ad incurrẽdũ hāc penam duo requirunt̃. ¶ Primo q intrauerint curiā:  ex solo exitu claustri ob hāc cām nō ligarent̃. ¶ Scm q requirit̃ est vt causa dānificādi monasteriũ vel prela tũ euriā iutrauerint vnde licet dānũ nō intulerint vt puta  penituit eos tñ ex quo ꝓpter hāc causam curiā intrauerũt ligant̃ sententiaʒz vero habere vel non habere non puto ponderandũ vt dicit glo. ibidem.
¶ Quid est administratio. Rñ. Car. in
1
*d. cle. ⁊ Lau. q ꝓ administratione debemus intelligere perceptionẽ tꝑ aliuʒz fructuũ nō aũt spũaliũ officioꝝ. ¶ Jteʒz secũdo excōicant̃ monachi q̇ sine licen tia obtẽta abbatũ suoꝝ tenẽt arma ĩtra septa monasterioꝝ vbi dicit Car. q septa est clausura monasterij  non licet egredi nisi de licentia.
¶ Quid si talis est abbas qui parit cō
2
*tumeliā creatori vel iniũgit monachis ĩtollerabilia vel eos prosequit̃ odio ca pitali poterũt ne mōachi sine licẽtia ar ma sumere. Si alijs remedijs non possunt sibi ꝓuidere. Rñ. Car. ibidẽ ꝙ sine p̃dicta pena possunt assumere. xj. q. iij. c. Julianus.
¶ Quid si tenẽt arma in aliquo mona
3
*sterio nō in suo. Rñ. q nō erũt excōmunicati ⁊ no. q nomine armorũ intelliguntur ea que cōiter sunt ad inuadendum vel defendendum. Si vero essent talia quibꝰ possent vti vt armis vel vt instrumẽtis sicut baculꝰ. lapis furcha ⁊ huiusmodi tunc talia summunt signi ficatum ab intentione deferentis. Jteʒz ho. q prefati casus non habẽt locũ in alijs monachis nisi in nigris.
Casus.

Casus.

xxxix. est in cle. attendẽtes. de sta. mo. vbi excommunicant̃ impediẽtes visitatores monialiũ quarumcun ⁊ etiā canonicarum regulariũ in his que pertinent ad officiũ visitationis earũdẽ: vbi no. ẜm Car. ibideʒz ꝙ ad ĩcurrẽdũ p̃dictā penā opʒz. ¶ Pri mo q impedimentũ effectualiter prestetur. ¶ Secũdo q admonitio vt desistant sit eis facta per visitantẽ. ¶ Tertio q monitio nō precedat impedimẽtum. alias nō ligarentur ista pena. ⁊ di cit sufficere vnicam monitionem etiam generaliter factam dummodo fiat a vi sitante.
Casus.

Casus.

xl. est in cle. j. de rel. do. vbi excōtcant̃ oẽs statũ biguinarũ assumentes vel assumptum sectantes. ¶ Sco excōicant̃ religiosi q̇ dictas biguinas fouent in eoꝝ statu seu vt assumāt dictũ biguibatũ dāt eis cōsiliũ fauorẽ vel auxiliuʒz directe vel indirecte.
Casus.

Casus.

xlj. est in cle. vnica. de cōsan. ⁊ af. vbi excōicant̃ oẽs scienter cōtrahẽtes matrimoniũ in gradibꝰ cōsanguinitatis vel affinitatis ꝓhibitis. itẽ sco cōtrahẽtes cũ monialibus. itẽ tertio religiosi vel moniales aut clerici in sacris cōstituti cōtrahẽtes matrimoniũ cum quibuscun.
¶ Quid si ignorauit qñ cōtraxit sed po
1
*stea soluit gradũ ꝓhibitũ. Rñ. cũ glo. et Car. in. d. cle. q nō ligat̃ ista pena nisi cōtrahat de nouo tũcun cohabitet licet peccet mortaliter.
¶ Vtrũ cōtrahẽs cũ impubere sibi con
2
*sanguineavel affine liget̃ p̃dicta pena. Rñ. Car. ⁊ Lau. ibidẽ ꝙ nō ligat̃  spō salia potiꝰ isti iuris iterpretatiōe cōtra hũt  matrimoniũ. c. vnico. de despon. impu. li. vj. ⁊ cōtrahẽtes spōsalia nō ligant̃ predicta pena vt tʒz gl. Ste. ⁊ Pa. ibidẽ q intellige nisi ꝑ copulā carnalem efficiant matrimonium.
¶ Vtrũ contrahẽs cũ furiosa. sibi affine
3
*ligetur predicta pena. Rñ. quod non.
¶ Quid si solũ cōtraxit ꝑ verba de pre
4
*senti sed nō cōsumauit. Rñ. gl. ꝙ nihilo minus ligatur.
¶ Quis dicat̃ religiosus vt incidat in
5
*istā penā. Rñ. gl. ꝙ q̇libet tacite vł exp̃s se ꝓfessus aliquā religionẽ approbatā.
Casus.

Casus.

xlij. est in cle. nolẽtes de heri. vbi excōicant̃ oẽs inquisitores seu cōmissarij suꝑ heresi deputati q̇ | pretextu officij inq̇sitiōis quocũ mō illicito pecuniam extorquẽt ab aliqui bua Jtem. ij. si sciẽter predicti acceptent bona ecclesiarũ. Jtẽ. iij. si fisco etiā eccle sie ob clericoꝝ delictũ applicẽt bona ec clesiarũ vbi dicit Car. ꝙ hec pena non cōprehẽdit ep̃os ⁊ est verior opi. lʒz aliqui contradicāt. Jtẽ dicit ꝙ noĩe pecunie intelligit̃ quodcũ extimabile facit. l. j. ⁊. ij. C. de consti. pecu. ⁊. j. q. iij. per totũ. Jtẽ dicit ꝙ solũ habet locũ ista pe na qñ pretextu officij hoc faciũt. Et aduerte q predicti nō pñt absolui p̃ter in mortis articulo nisi prius satisfecerint de pecunia sic extorta nec priuilegium aut pactũ vel remissio valet contra hoc vt in. d. cle.
Casus.

Casus.

xliij. est in cle. vnica. de vsur. vbi excōicant̃ potestates capitanei rectores. ↄsules iudices cōsilia rij aut alij quiuis officiales quarũcũ cōitatũ q̇ faciunt statuta scribũt vel dictant ꝙ vsure soluātur aut ꝙ solute nō restituantur cũ repetũtur. Jtem. ij. qui sciẽter iudicare ẜm illa statuta presumpserĩt. Jtẽ. iij. si p̃dicta statuta hactenꝰ edita de libris cōitatũ ipsarũ nō deleuerint si hñt potestatẽ suꝑ hoc. j. tres men ses ĩtellige tā de ptāte iuris  facti. ẜm gl. ⁊ Car. ibidẽ. Jtẽ. iiij. quicũ p̃dicto rũ presumẽtes obseruare predicta statuta seu cōsuetudines effectũ eoꝝ habẽ tes quo qũo. Sed alij a predictis seruātes talia statuta nō sunt excōicati scm Car. ibidẽ. Jtẽ no. ꝙ is qui scribitvel di ctat vt incidat ĩ penā prcdictā opʒz hec faciat tā officialis ẜm Pau. aliter nō ligaretur. Similiter nō ligatur scribẽs snĩam conformem statuto. nisi poneret̃ tenor statuti in sententia.
¶ Quid si faciũt statutũ propter vsura rios reprimẽdos vt nō exigāt nisi tan
1
*tum. Rñ. glo. ⁊ Car. quod nō ligantur. ¶ Quid  dñis q̇ cũ iudeis vsuras exer cẽtibus pctā faciunt. Rñ. Car. ibidẽ q
2
*sic sunt excommunicati ẜm Lau. maxime si vsure exigātur a christianis sicut quādo faciunt pacta cum xp̃ianis vsurarijs.
Casus.

Casus.

xliiij. est in cle. cupientes. de pe. vbi excōicant̃ oẽs religiosi mendicātes q̇ loca de nouo accipiũt ad habit andũ. Jtẽ. ij. p̃dicti q̇ accepta loca hucus mutāt vel trāsferũt ĩ alios quo uis titulo de quo dic. vt. j. loca. Aduerte tñ ꝙ licet sit nouũ ꝙ fuit ⁊ postea reficit̃ vt no. xviij. q. ij. de monachis tñ secũdũ Car. hic nō prohibent̃ loca destructa re ficere limitat Pau. verum nisi ipsa loca desierint esse de eoruʒz dñio ⁊ postea ex nouo iure acquirunt.
1
*¶ An aũt p̃dicti mẽdicātes possint augmẽtare loca iā capta. Rñ. lap. cōsilio. clxxxviij. q sic sine p̃dicta pena facit. c. fi. de cōces p̃bẽ. li. vj. ⁊. c. cōsuluit de iu. ⁊ cle. j. de sup. neg. prela.  aliud est de nouo capere aliud augmẽtare preterea hic nō accipit̃ locꝰ vt in. l. locꝰ. ff. dever. sig. sed capit̃ pro alio loco diuerso pluraliter vñ ꝓpter augmẽtationẽ nō dñr habere duo loca. Jtẽ. iij. ibidẽ excōicant̃ oẽs religiosi q̇ aliqua ꝓferre p̃sumũt in sermonibꝰ suis vel alibi ista intẽtiōe vt a decimarũ debitaꝝ ecclesijs solutione retrahāt audiẽtes vñ tria requirunt̃ vt incidāt in predictā penā. ¶ Primũ q dicāt intẽtione retrahẽdi. ¶ Scm q decime a q̇bꝰ retrahere intẽdũt sint debite. ¶ Tertiũ q dicāt ꝑsonis audiẽti bus q̃ ex debito debeant soluere dictas decimas. Jtẽ. iiij. ibidẽ excōicant̃ oẽs re ligiosi q̇ predicare presumpserint negli gẽtia nō purgata de cōscientia faciẽda circa decimas nō soluentibus cōfitenti bus vt soluāt. Pro qͦ est sciendũ ꝙ in. d. cle. precipit̃ sub interminatione maledictiōis eterne ꝙ in prima dñica. quar ta ⁊ vltima quadragesime ⁊ in festis ascẽ sionis dñice pẽthe. natiuitatis beati Joannis baptiste assumptionis ⁊ nati uitatis btẽ virginis Marie predicādo populis si a prelatis ecclesiarũ aut eorũ vicarijs vel loca tenẽtibus eorũdem fuerint requisiti audientes expresse de solutione decimarũ informẽt. Jtẽ. ij. pre cipit̃ predictis religiosis ꝙ requisiti a predictis cōscĩam faciāt illis quorũ cōfessiones audiũt ꝙ decimas soluere nō | omittāt ꝙ si post talẽ requisitionẽ sciẽter post posuerint cōfitentibꝰ conscĩam facere de hmōi soluẽdis decimis tādiu ab officio p̃dicatiōis ip̃o facto sũt suspẽ si donec cōfitẽtibus ipsis nō fecerint cōscientiā si hoc ip̃m sibi dicẽdi cōmode sacultatẽ hũerint ⁊ iō hoc non faciendo predicādo interim sũt excōicati ipso fa cto. debet ergo ꝙ cōsciẽtiā faciāt sibi cō fitẽtibus si cōmode pñt ante predicẽt aliter non euitant predictam penam.
Casus.

Casus.

xlv. est in cle. j. de sent. ex. vbi excōicant̃ omnes religiosi cuiuscũ ordinis ⁊ conditionis existẽtis qui interdictũ impositũ a sede apostoli ca vel a locorũ ordinarijs ꝙ mater eccle sia seruat nō seruauerint. Jdẽ dic de ces sationbꝰ genaralibꝰ a diuinis ⁊ ligat hec pena etiā si interdictũ sit nullũ.
Casus.

Casus.

xlvj. q̇ aliquando est papalis aliqñ ep̃alis aliqñ nō. no. in c. eos de sen. excō. li. vj. vbi illi q̇ a snĩa canonis vel hoĩs propter mortis periculũ vel aliud impedimẽtũ fuerũt absoluti ab alio  ab eo a qͦ de iure erant absoluẽdi si liberati a tali impedimẽto  cito comode poterũt contẽpserint se presentare illi qui legitime debebat eũ absoluere ⁊ satisfacere ꝓut ab eodẽ eis iniunget̃ ipso facto snĩam excōicatiōis incurrũt ⁊ ab eo solo poterunt absolui a quo a prima excōicatione erāt absoluẽdi. ideʒz dic de illis q̇ cum absoluunt̃ a papa vel legatis ipsiꝰ a quibuscun sñijs iniungit̃ eis vtse ordinarijs aut alijs q̇buscun representẽt ꝓ susceptio ne pnĩe vel pro satisfactione impendẽda his quibus iniuriā fecerant si nō fa ciũt  primũ cōmode poterũt eādẽ sen tentiam ipso farto incurrunt de quo vide. s̃. absoło. iij. §. xvj. Et aduerte hoc ꝙ Jo. an. dicit ꝙ istud habet locuʒz tam in lnĩa iuris ꝓ hominis et ita sequunt̃ do mini de rota.
Casus.

Casus.

xlvij. qui est aliqñ papalis ali qñ ep̃alis aliqñ nō est in. c. nu per. ⁊ in. c. si concubine de sententia excommu. contra. participantes cum excō municatis de quo dic vt. j. excommuni catio. viij. §. j.
Casus

Casus

alius. est per extrauagantem pauli sci positā sub Rubrica de re. ec. nō ali. vbi excōicant̃ alienātes res ecclesiasticas siue faciẽtes pcm̃ per ꝙ ipsorũ dñium trāsferat̃ ac oẽs concedẽtes ypothecātes infeudātes vel ĩ em phyteosim cōcedentes. aut locātes nisi in casibus a iure concessis exceptis fru ctibus ⁊ bonis q̃ seruando seruari non pñt. Jtẽ. ij. excommunicantur q taliter alienata recipiunt.
¶ Sunt ⁊ multi alij casus excōicationũ
1
*tā papales  per statuta ordinarioruʒz in eorum diocesibus promulgati quos omitto breuitatis causa ⁊ etiā propter ea que inferam in sequenti questione. ¶ Pro de claratione oĩm predictorũ casuum tā in isto. c.  in duobus precedẽ tibus queruntur infrascripta.
¶ Vtrũ ignorātes p̃dictas snĩas excōi
2
*cationũ ligent̃ quo ad deũ ⁊ cōscientiā faciẽdo vel omittẽdo id ꝓpter q snĩa excōicationis ĩponit̃. Rñ. aut ignorātia est affectata crassa vel suppia ⁊ sic ligarent̃ ẜm cōiter doc. per tex. clarũ in. c. vt aĩarũ periculis de cōsti. li. vj. Aut igno rātia nō est affectata nec crassa aut suppina. Et sic quo ad forũ cōsciẽtie ex no. in. c. cognoscẽtes de cōsti. ⁊ ĩ. c. a nobis. el. j. de sen. excō. ⁊ in. d. c. vt aĩarũ distin guo aut id ꝙ cōmittit̃ vel omittit̃ ꝑꝑ ꝙ excōicatio infligit̃ nō est ꝓhibitũ vel cō ceptũ a lege diuina sed solũ a iure posi tiuo vł ꝑ statutũ ⁊ tũc talis ignorās nō ligat̃ snĩa excōicatiōis  ad eā incurrẽ dā req̇rit̃ dolus verꝰ vel p̃sumptꝰ sicut est lata cłpa. l. ꝙ nerua. ff. depositi. hoc tenet Jo. an. ĩ. c. te. e. ti. ĩ nouellavbi di cit notabile verbũ no. ꝙ ĩ hũc vł quẽcũ  canonẽ nullꝰ ĩcidit nisi sit ĩ dolo. hoc idẽ tenerevr̃ Jnn. ĩ. c. cũ medicinalis. e. ti. li. vj. ⁊ facit ꝙ no. Bar. ĩ. l. quicũ. C. de ser. fug. vbi dicit ꝙ vbicũ loq̇mur de pena capitali vel corporali subintelligit̃ dolꝰ. de hoc vi. j. pena. §. vi. ergo a fortiori subĩtelligit̃ ĩ excōicatōe q̃ punit aĩaʒz. Cũ ergo talis nō sit ĩ doloꝟo. vtpʒz s̃. dolꝰ. §. j. nec presumpto  nō ignorat | crasse nec suppine ꝙ est lata culpa ergo nō ligabit̃ snĩa excōicatiōis. facit ꝙ no. Jnn. ĩ. c. nouerit. e. ti. vbi dicit ꝙ faciẽs statutũ ↄ̃ eccłiasticā libertatẽ ignorās fore ↄ̃ eccłiasticā libertatẽ nō ligat̃ snĩa excōicatio. Jtẽ hoc pʒz ꝑ ea q̃ no. ĩ. l. q̇ ↄ̃ ⁊ in. l. si q̇s ĩcesti. ⁊ in aut̃. incestas. C. de ince. ⁊ inuti. nup. vbi pʒz ꝙ ignorātia iu ris excusat a pena ĩposita veritatis nu ptias ↄ̃hẽti. facit si adulteriũ cũ ĩcestu. .§. j. ff.  adul. aut id q ↄmittit̃ vł omittit̃ ꝓpter q excōicatio infligit̃ est contra legẽ diuinā ⁊ cōmittẽs scit fore contra legẽ dei. lʒz ignoret esse ꝓhibitũ per cōe vel ꝑ decretales aut statuta q̇cun ⁊ in hoc est diuersitas inter doct. Nam gl. in. d. c. a nobis. ⁊ Bar. in. l. cũctos po pulos. C. : sum. tri. ⁊ fi. ca. vr̃ tenere ꝙ li gat̃  est in dolo faciẽdo rẽ quaʒz scit sibi esse ꝓhibitā ꝓ quibꝰ facit. l. nec exẽplũ. C. ad. l. cor. de fal. ⁊. c. cũ illoꝝ in. fi. eo. ti. huiꝰ opi. vr̃ etiā scho. ĩ. iiij. dist. q. viij. ↄ̃riũ tʒz Jo. an. in. d. c. vt aĩaꝝ et quo ad excōicationem. d. Ant. ⁊ pa. in. d. c. a nobis ⁊ Ge. in. d. c. vt aĩaꝝ. Sed ꝓ concordia sic distĩgno aut loquimur de excōicatiōibꝰ q̃ infligunt̃ iure cōi aut ꝑ extrauagātes vel statuta quecũ super facto dānato a lege diuina q̃ communi ter in diocesibus publica it̃ ⁊ sciunt̃ vt est illa de nō ↄ̃hẽdo gradu ꝓhibito de nō verberando clericum ⁊ similibus et sic ligat̃  ẽ lata culpa ignorare ꝙ omnes sue ↄditiōis sciũt  si est homo bo ni sensus nō ignoraret talia si faceret q̃ cōiter homines sue cōditiōis faciũt. s. si iret ad ecclesias ⁊ ad p̃dicatiōes ⁊ similia ipsa nō ignoraret. Cũ ergo talis nō sit extra culpā ignorātie sic nō euitabit penā. ⁊ sic intelligo ⁊ limito glo. ⁊ Bar. tenẽtes ꝙ ligant̃. aut loq̇mur de excōicationibꝰ iuris cōmunis ⁊ extrauagātiuʒz vel statutoꝝ quoruncũ suꝑ facto damnato a lege diuina que cōiter non publicant̃ in diocesibus nec sciunt̃. Et sic cũ talis ignorās sit extra oẽm culpā ignorantie nō ligabit̃ pena excōmunicationis nisi sit ꝑsona cui ⁊ osficio igno rare sit ꝓhibitũ. ⁊ sic intellige ⁊ limita Jo. an. ⁊. d. Anto. cũ ceteris qui tenẽt ꝙ nō ligatur snĩa excōmunicatiōis ratio est quia titas pene debet proportionari titati culpe. c. felicis de pe. li. vj. Sed talis peccās. solũ offendit legem diuinam cōtra quā se scit facere nō autem offendit cōditorẽ canonis cũ ipsuʒz canonẽ ignoret ⁊ sine omni culpa ergo solum debet puniri pena legis diuine quā p̃uaricatur nō pena excommunica tiōis q̃ nō ligat nisi rōne ↄtẽtꝰ regłr vt in. c. sacro eo. ⁊. c. nemo ep̃oꝝ. xj. q. iij. cũ sitibꝰ qui ↄtẽtꝰ nō est ĩ casu nr̃o quo ad canonẽ vł statutũ ꝙ ignorat  vbi dat̃ ignorātia cessat ↄtẽptus ẜm. d. an. in. d. c. a nobis facit. c. fi. q̇ mr̃i. acci. po. itẽ ꝙ no. Jnn. ⁊ doc. ĩ. c. si vero el. ij. eo. vbi pʒz ꝙ ꝑcutiẽs clericũ ignorās clericum esse nō est excōicatus lʒz faciat factũ dānatũ l. diuina  nō cōtẽnit canonẽ cũ ignoret clericũ esse ⁊ sic nō ligat̃ nec ob. ꝙ se pe in excōicationibꝰ r ꝙ sufficiat affixio in valuis. S. Petri rome  id dʒz in telligi quo ad p̃sumptionẽ fori ↄtẽtiosi vel quo ad illos q̇ sunt in culpa vt non possint publicari in eoꝝ terris aliter se queret̃ ꝙ quilibet teneret̃ hr̃e ꝓcuratorẽ in curia vel studere iuri canonico ꝙ est imposibile multis.
¶ Vtrũ mādās fieri aliq̇d q prohibet̃
4
*aliqua p̃fataꝝ excōmunicationũ sit ip̃o facto excōicatꝰ. Rñ. ẜm distinctionẽ de qua. j. mādatum. §. j.
¶ Sʒz q̇d sit ꝙ mādauit nō habuit offi
5
*ciũ. Rñ. ꝙ nō est excōicatꝰ in nullo casu p̃dictoꝝ nisi solũ in illo de quo. s̃. in ca su. xxxj. s. in. c. j. de homi. ĩ alijs aũt casibus vt incidat in excōicationẽ nō sufficit ꝙ solum mādauerit sʒz opʒz effectus mādati sequat̃ vt no. in. c. felicis de penis li. vj. per Gof. ⁊ alibi per doc.
¶ Vtrum ratum habens maleficiũ q
6
*aliqua predsctarum excōmunicationũ prohibetur ligetur similiter cũ faciẽte. Rñ. ꝙ ligatur si tamẽ interueniant que requirũtur vt ratihabitio habeat locũ que vide. s̃. cōsentire. §. iiij.
¶ Vtrũ ↄsulẽtes vel fauorẽ dātes indu
7
*cẽtes alios ad aliq p̃dictoꝝ faciendũ | siłr sint excōicati. Rñ. ꝙ non nisi vbi ex primit̃ etiā ꝙ dātes ↄsiliũ auxiliũ vłfa uorẽ excepto si darent cōsilium auxiliũ vel fauorẽ ad factũ dānatuʒz post ille cui dāt ↄsiliũ auxiliũ vel fauorẽ iam est ligatus  sic ligarẽtur eadẽ pena ⁊ ab eodẽ essent absoluẽdi vt ĩ. c. nuꝑ. de sẽ. excō. ⁊. j. excōicatio. viij. §. j.
¶ Quero de quo cōsilio ĩtelligit qñ ex
8
*cōcōicatio infligitur cum dantibus cō siliũ. Rñ. vt colligo ex Card. in cle. si q̇s de penis ꝙ intelligitur de fraudulento cōsilio non de nudo ꝙ nihil addicit ad peccatũ vt no. in. d. c. nuꝑ. in gl. ij. ⁊ ĩ. c. sicut dignũ de hoĩ. dicit Pa. ꝙ consiliũ prestatur suadendo rogando mandan do instruendo vel vtilitatem idem secuturam ostẽdẽdo vt no. ĩ. c. ad audientiam de homi. item pau. ꝙ ex nudo con silio regulariter q̇s nō tenet̃ vt ĩsti. mā dati. §. tua tm̃ gratia. Et r nudũ consi lium vel simplex fauor illiꝰ q̇ ad maleficium faciẽdũ nihil addicit puta  sic oĩno faceret ⁊ cũ tanto aĩo sed vbi q̇s magis efficacit̃ inducit̃ lʒz alias esset fa cturꝰ tũc nō est nudũ ↄsiliũ nec simplex fauor vt elitio ex gl. in. d. c. felicis. Jteʒz no. ẜm Pau. in. d. c. selicis ꝙ ad incurrẽ dam penā excōicationis oportet ↄsiliũ fanor vł auxiliũ sint circa factũ dānatũ per q ĩcurrit excōicatio  si esset circa alia non haberet locum.
¶ Quis dicatur defensor vel receptator
9
*habẽs. j. Hereticꝰ. §. xxiij. cũ sequẽtibus ⁊ ẜm p̃dictā declarationẽ ligabũtur in quocun de ipsis fit mentio spālis.
¶ Quis dicatur socius. Rñ. gl. Cardi. ⁊
10
*pau. in. d. c. felicis ꝙ est ille q̇ aliq̇d quo operat̃ ad actuʒz dānatũ vnde no. ꝙ qñ sũt plures ad delinquẽdũ ⁊ nullꝰ est ṗn cipalis tũc dñr agẽtes. Sʒz qñ vnꝰ ẽ ṗn cipalis ⁊ alius cooperās tũc stricte dici tur socius in cẽsuris lʒz large sociꝰ crimi minis dicat̃ tripliciter. s. concomitās fa nẽs ⁊ nō corripiens vt. xvj. q. iiij. ita pla ne. lxxxvj. d. faciẽtis ⁊ ĩ. d. c. sicut dignũ. .§. ij. ⁊ tales regulariter non puniatur eadem pena.
¶ Queritur quia in pleris casibus ex
11
*communicationum predictorum dicitur ꝙ non sunt absoluendi nisi prius sa tisfecerint vel aliud fecerint. Vtrum te neat absolutio ante satisfactionem ⁊ im pletionem illorum que mandantur in dictis casibus. Rñ. ⁊ pro regula est tenẽ dum ꝙ vbicun ius vtitur isto verbo pōt negatiue ꝙ tũc absolutio impensa cōtra id q sic imponit̃ est nulla vt patet per glo. in regula prima de re. iu. li. vj. Jdem dic quādo canon vtitur verbo non valeāt ⁊ tales casus sunt. xj. ⁊. xiij. ⁊ xvij. ⁊ oẽs casus sequentes vs ad casum. xxxj. ĩclusiue. s̃. excōicatio. v. ⁊. xvij. ⁊. xiij. s̃. excōicatio. vij. vbi autem canon vtitur ꝟbo. nullactenꝰ. tunc ẜm ʒzen. in cle. vnica de seque. non vʒz sʒz ẜm Cardi. ibidem valet. Sed ego dico ꝙ vbi ałs absolutio alicui pertinet de iure tũc tenet absolutio si omittatur ꝙ p̃cepit canon fiendum tumcun vtatur yerbo nullactenus aut verbo nō mereatur vel nō obsoluat̃ sed vbi absolutio de iu re nō cōpetit tali puta quia conditor ca nonis sibi vel alteri reseruauit ⁊ solum cōcedit in aliquo casu ꝟbi gr̃a ĩ articulo mortis ⁊ hmōi sub aliq̃ forma fit sub quibuscun verbis velit tũc non valet absolutio nisi seruata modificatiōe seu forma in ipso canon expressa. facit glos. in cle. j. de iure pa. in verbo inhibẽtes. ꝙ no. bene.

Excōicatio. viij.

de participantibꝰ cũ excōicatis maiori excōicatione ⁊  diuersimode participatur diuersas inferā qōnes ꝑ q̃s ĩtelligere q̇s poterit qñ ꝑticipādo liga tur maiori excōicatiōe vł minori aut qñ licite ⁊ sine peccato participat.
¶ Vtrum ꝑticipans cuʒz excōmunicatis
1
*in crimine incurrat aliquam censuram Rñ. ꝙ aut excōmunicatꝰ cũ quo partici pat ex excōicatus cũ dātibus ei auxiliũ cōsilium vel fauorem ⁊ tunc si ꝑticipat in eodem delicto siue ante sit excōica tus siue post. s. dando auxilium cōsiliũ vel fauorem ad ipsum faciendũ vel cōtinuadum sic ligatur eadẽ sententia ex cōicatiōis ⁊ ab eodẽ solo pōt absolui a | quo pōt excōicatꝰ cũ quo sic ꝑticipauit aut talis nō est excōicatꝰ cũ dantibꝰ ei auxilium cōsiliũ vel fauorẽ ⁊ tũc si ꝑticipat cũ eo dādo auxiliũ cōsiliũ vel fauorem in facto dānato ante ille ↄmiserit factum ꝓpter q excōicatus est sic solum peccat mortaliter. si aũt participat post ille commiserit factum dānatum. ⁊ est excōicatus sic ligatur eadẽ excōicatione. ⁊ ab eodem poterit absol ui a quo potest excōicatꝰ cum quo participauit. ⁊ sic intellige. c. nuper. et. c. si concubine. de sen. excom.
¶ Quid si participat non in eodem de
2
*licto propter q excōicatus est ille cum quo participat. sʒz in alio peccato mortali. Rñ. ꝙ peccat mortaliter ⁊ solũ est excōicatꝰ minori excōmunicatiōe: nisi talis fuisset excōicatus a papa cuʒz par ticipātibus ei in casibus nō cōcessis:  sic ligaretur eadẽ snĩa si aũt esset excommunicatus cum participantibus ab inferioribus a papa dic vt. s̃. excom municatio. iij. §. xvij.
¶ Vtruʒz partic ipans in diuinis liget̃
3
*eadem censura. Rñ. ꝙ aut talis cũ quo participat fuit excōmunicatꝰ sentẽtialiter. Et nominatiʒz a papa: ⁊ sic si sunt clerici. dic vt. s̃. excōicatio. v. casu. iiij. si vero nō sunt clerici dic ꝙ peccāt morta liter. ⁊ sunt excōicati solum excōicatione minori ar. c. significante eo. titu. ẜm communem opi. doc. in. c. sacris q me. causa. Aut est excōmunicatꝰ a quocũ inferiori a papa ⁊ denũciatus: ⁊ sic clerici participantes in diuinis peccant mortaliter: ⁊ est eis ĩterdictꝰ ingressus ecclesie. vt habes. j. suspensio. j. §. xxiiij. Laici vero solũ peccāt mortaliter. Aut est excōicatus generaliter a papa vel a quocun alio prelato seu a canone vel per statutũ. ⁊ sic tā clerici  alij nō pec cant nec sunt excommunicati etiam mi nori excommunicatiōe: nisi fit talis excommunicatus pro sacrilega iniectione manuũ in personam ecclesiasticam: ita notorie ꝙ nulla possit tergiuersatio ne celari ⁊ hoc per extrauagantẽ factā in consilio Constātiensi sub. Martino v. ⁊ vt dicit Archi. Flo. ĩ summa sua habuit ipse a duobꝰ notabilibus fide dignis q̇ fuerunt pñtes ꝙ fuit acceptata in. d. cōsilio ab omnibus ⁊ est perpetua fuit etiam vt ego habui a fide dignis cōfirmata ⁊ approbata in cōsilio cōstātiẽ. si cuiꝰ tenor talis est. Ad euitandũ scādala ⁊ multa pericula q̃ cōscientũs timoratis cōtingere possunt christi fidelibus tenore presentium misericordi ter indulgemꝰ quod nemo deinceps a cōmunione alicuius sacramentorũ administratione vel receptione aut alijs qui buscun diuinis intus ⁊ extra pre textu cuiuscun censure aut sententie ecclesiastice a iure vel ab homine gñaliter ꝓmulgate teneatur abstinere vel aliquem vitare aut interdictũ ecclesiasticum obseruare: nisi snĩa vel censura huiusmodi fuerit illata contra personam collegium vniuersitatem ecclesiam communitatem vel locum certum a iudice publicata vel denunciata spiritualiter et expresse constitutionibus apostolicis ⁊ alijs in cōtrariũ facientibus nō obstantibus quibuscũ: saluo si quem pro sacrilega manuũ iniectione in clericum sententiā latam a cano ne adeo notorie cōstiterit incidisse q factum non possit aliqualiter tergiuersatione celari nec aliquo suffragio excusari. nam a communione illius: licet denunciatus non fuerit volumua abstinere iuxta canonicas sanctiōes. hec. d. extrauagans.
¶ Vtrum participātes cum predictis
4
*excommunicatis nominatim denũciatis a quocũ prelato in alijs quā in cri minibus ⁊ diuinis peccent mortaliter Rñ. Pau. in. d. c. sacris recitat diuersis opi. ⁊ dicit ꝙ communis opi. est q solũ peccat venialiter ⁊ est excommunicatus minori excommunicatione nisi in sex casibus. ¶ Quorum primus est quā do commununicat in cōtemptũ clauũ. ¶ Secundus contra preceptum superioris. ar. c. ij. de maio. ⁊ obe. ¶ Tertiꝰ quando in diuinis. ¶ Quartus quando ĩ crimine mortali. ¶ Quintꝰ quādo | est excōicatus cũ participantibus sibi. ¶ Sextus si cōio sit nimis frequẽs. Et licet predicta opi. sit satis rōnabilis: tñ magis mihi placet opi. sctĩ Bo. in. iiij. di. xviij. q. pe. q̇ tenet ꝙ solũ peccat mor taliter in duobꝰ casibꝰ cōicans in actu exteriori alijs a crimĩe ⁊ a diuinis. s. qñ cōicat in cōtẽptũ snĩe late. aut sco qñ credit ꝓbabiłr ꝙ ex tali cōione snĩa ve nit in ↄtẽptũ. Sʒz si ꝓbabiliter extimat ꝙ snĩa nō magis cōtẽnet̃ ex sua cōione ⁊ cũ timore hoc facit. ex quadā affabili tate: aut pusillanimitate ⁊ hmōi: ⁊ sic so lũ peccat venialiter ⁊ ligatur minori ex cōicatione. cũ qua snĩa ↄcor. Tho. ĩ. iiij. ea. di. q. ij. ar. iiij. et Pe. ea. di. Jntellige p̃dicta si cōicat in ꝓhibitis q̃ sunt vltra crimẽ ⁊ diui na ista q̃ cōtinentur in isto versu. Os: orare: vale: cōio: mẽsa ne gat̃. Os. i. locutio quā Guido ⁊ Hugo. ĩ c. quoniaʒz multos. xj. q. iij. extẽdũt etiā ad literas recipiendas vel mittendas ⁊ nuncios ⁊ munera. Assurgere aũt vel ei reuerentiā facere aut inclinare se sa lutandi vel mouere labijs dummodo nihil dicat non inducunt minorem excōicationẽ ẜm Ro. cũ pene sint restringẽde ꝑ regulā odia. de re. iur. ĩ. vj. Orare ꝑ hoc prohibetur nō solũ participatio in diuinis ⁊ sacramentis: sed ⁊ etiā ne q̇s oret in ecclesia vel extra simul cũ excōicato. Dicit tamẽ Jnn. ĩ. d. c. nuper. ꝙ si excōicatus sit in ecclesia vel in alio loco nō cā orandi sed ꝓ alio negocio ꝙ non ꝓhibetur quis ibi orare cũ in oratione sibi nō cōmunicet: ⁊ placet mihi. lʒz Hosti. ibidẽ teneat contrartũ. vel per hec ꝓhibet̃ salutatio quelibet fienda excōicato: sed loco eius dʒz dicere deus emẽdet vos: vel si scribit loco salutatio nis dicat spiritũ sanioris ↄsilij ⁊ hmōi.  sic nō est ipsum salutare modo quo ꝓhibetur. Cōio per hoc ꝓhibet̃ ne q̇s facto cōicet excōicato: puta cooperādo in aliquo exercitio vel habitādo in domo cum excōicato. dicit tamẽ Jnno. in d. c. nulier. ꝙ si ego ⁊ excommunicatus sumꝰ in aliqua domo: ego pro meis ne gocijs ⁊ ipse pro suis: ꝙ non dicor cōicare ei: sed quādo ego ⁊ ipse simul pro eodẽ negocio cohabitamꝰ. similiter dicit ꝙ si ego ⁊ ipse haberemus vnā solā camerā cōem ꝙ liceret mihi in ea cuʒz eodẽ excōicato iacere comedere ⁊ hmōi dũmō nō cōicent ei in eadẽ mẽsa: nec ĩ eodẽ lecto aut locutione vel oratione. Mẽsa per hoc ꝓhibet̃ comestio vel po tatio cũ excōicato. ⁊ de his oĩbus habe tur. xj. q. iij. c. sicut ⁊ in tribus. c. se. ⁊ no. in. d. c. nuper.
¶ Sunt multe ꝑsone que licite cōicare
5
*possunt cũ excōicato. de q̇bꝰ. xj. q. iij. c. qm̃ multos q̃ cōpr ehendunt̃ his ꝟsibꝰ Vtile lex: humile: res ignorata necesse hoc anathẽa q̇dẽ faciũt ne possit obeẽ. ¶ Vtile. s. cũ q̇s ꝑticipat ꝓ sua vtilitate
6
*puta petẽdo ab eo debitũ quo ei tenet̃ extra. e. c. si ꝟe. ⁊ etiā in iudicio ꝓpter hoc pōt eũ cōuenire. Jtẽ ꝓpter vtilitatẽ aĩe excōicati: valet eũ corrigendo vel inducendo ad pnĩam. licet etiā ĩterponat alia ꝟba vt magis efficaciter possit eũ inducere. c. cũ excōicato. xj. q. iij. facit c. cũ volũtate. eo. ti. ꝓterea ad p̃dicationẽ admittunt̃. de cōse. di. j. c. ep̃s. facit. c. rñso nr̃o. e. ti. excusantur etiā propter hoc qui. causa predicatiōis vel cōfessio nis habitāt ĩter eos ⁊ eleemosynas recipiũt ab eis quādo alias id facere bo no mō nō possunt eis nō cohabitādo. d. c. volũtate. Jtẽ licite possunt participare cũ excōicato ꝓ salute aĩe mee ⁊ pro vtilitate tẽporali: puta querẽdo ab eo consiliũ: cũ alios peritos habere non possum. Dicit tamen Ray. ꝙ in hoc nō sunt multum laxande habene: sʒz discre te ⁊ cũ intentione solum vtilitatis predicte cōsequende ⁊ non alio modo. Et tandiu possunt participare pro salute aĩaꝝ ipsoꝝ excōicatorũ quandiu spem de eorum correctione ꝓbabiliter habẽt ⁊ non plus.
¶ Lex. s. matrimonij propterea vxor co
7
*habitādo viro ⁊ obediẽdo uis sit excōicatus nō peccat nisi excōicatio esset inflicta propter tale matrimonium.
¶ Sʒz nũquid licitũ sic sit viro cōicare
8
*cũ vxore excōmunicata. Rñ. quidam d | cũt ꝙ non. sed iu tene ꝙ siłr licite communicare pōt  ad ĩparia nō iudicāt̃ vir. ⁊ vxor. c. gaudemꝰ de diuor. verũ est ꝙ si vir cũ debeat esse caput mulieris xxxiij. q. v. hec imago nō inducit vxoreʒz ad petẽdā absolutionẽ ẜm ꝙ debet et tenet̃ peccat mortalit̃. ij. q. vij. c. neglige re. ⁊ eẽt excōicatꝰ mĩori excōicatiōe. secꝰ qñ nō pōt caʒz cogere ⁊ suscepit necessaria ab ea vel efficeretur peior.
¶ Sed q̇d si vir vocat ad mẽsam excō
9
*municatũ: nũquid mulier poterit licite cũ eis come dere. Rñ. ꝙ nō sed comedat in alia mensa diuersa ab illa.
¶ Hũile sub hoc excusantur filij ẜui et
10
*ācille. Rod. tñ intelligit  filijs q̇ sũt in patria ptāte. secus de emācipatis  te nẽtur euitare eum nisi ipsi cōmensales eius essent: ⁊ ab eo necessaria haberẽt  sic excusarẽtur. Jdẽ dicit. Hu. de patre respectu filij ꝙ tenet̃ vitare filiũ excōmunicatũ nisi ab eo recipiat alimẽta ⁊ idẽ te net Jnno. ꝙ limitandum puto quādo non facile potest aliunde neces saria habere.
¶ Excusantur etiā serui: ancille: rustici
11
*seruiẽtes ⁊ oẽs alij subditi de familia excōmunicati q̇ nō adeo curiales sunt vt eorum cōsilio scelera ꝑpetrent̃: tales ei ꝑsone ex quo erāt añ snĩam latā ad familiare obsequiũ exhibendũ astricti excusantur cōicādo ẽt post snĩaʒz. c. ĩter alia eo. ti. Jdẽ intelligas de nutricibꝰ ⁊ illis qui cōtraxerũt societatẽ vel alio modo per aliquẽ contractum eis erant obligati. Q limitat Hosti. ⁊ Ber. quādo sine eorũ incōmodo nō possunt abstinere similiter conductor mer cenarij facere potest uis postea excommunicetur. Jdem dic de vasallibus ⁊ haben tibus emphyteosim ab eis ꝙ possunt eis reddere pensiones. et alia ad que obligantur secundum veriorem opinionem.
¶ Sed quid dicemus de illo q̇ vel ex cō
12
*tractu vel ex iuramẽto tenetur aliquid soluere vel dare alicui incerto termino q̇ postea excōicatur. Rñ ꝙ suꝑ hoc fuit diuersa opi. ĩter doc. sʒz mihi placet opi. Host. ꝙ si talis obligatꝰ pōt desistere a tali solutione vł datiōe sine suo ĩcōmo do vel dāno ꝙ nō tenet̃: nec dʒz. cũ excōi cato ꝑticipare dādovł soluẽdo q ꝓmiserat  ĩ oĩ iuramẽto vł obligatiōe sub ĩtelligit̃ ista cła. s. si talis ꝑmāserit cui liceat cōicare ar. xxij. q. ij. ne q̇s. nec pec cat nō adĩplẽdo q ꝓmiserat si facit ex ʒzelo ecclesiastice discipline. secꝰ si face ret solũ ex cupiditate auaricie.  si pec
13
*caret qͦ ad deũ. ¶ Quid si q̇s ↄ̃hat cũ ex cōicato: nũ q̇d excusabit̃ ꝑticipādo postea. Rñ. ꝙ si hoc facit ex magna sua ne cessitate: puta  nō pōt ałr viuere bono mō sic excusat̃ ꝑ. c. si vere. e. ti. si autẽ nō fuit ↄpulsus a tali necessitate sic nō excusabit̃ ꝑticipando cũ eo si mō ↄ̃xit sciẽs eũ excōicatum. hec eliciuntur ex dictis doc. in. c. nos sanctoruʒz. xv. q. vj. ⁊ in ca. veritatis de do. et contu. in. di. ca. si vere.
14
*¶ Res ignorata. s. qñignorādo eũ excōi catũ ꝑticipat. q ĩtellige veꝝ nisi ignorātia sit crassa vł affectata ⁊ sic nō excu
15
*saret̃. ¶ Sʒz q̇d si audiuit  aliqͦ ꝙ sit ex cōfcatꝰ nũq̇d tenet̃ eũvitare. Rñ. ꝙ aut ꝓbabiliter credit. eũ excōicatũ puta ꝙ hoc hũit aꝑsonis grauibꝰ ⁊ fidedignis ⁊ sic tenet̃. si āt nō credit ꝓbabiliter ex cōmun icatũ nō debet eũvitare. sʒz depo nat ↄsciẽtiā. s. ꝙ nō sit excōicatꝰ  mul ti multa loquũt̃ ⁊ q̇ cito credit leuis est corde q si nō pōt eā deponere tenet̃ eũ vitare ar. c. inquisitioni eo. titu.
16
*¶ Vtrũ semel excōicatꝰ sit sẽꝑ vitādus. Rñ. ꝙ sic nisi cōstet  absolutiōe ꝑ regu lā semel malꝰ. de reg. iur ĩ. vi. ⁊ ẽ bonꝰ tex. ꝓ hoc ĩ. c. ꝓposuit de cle. exc. mi. ꝙ limito qͦ ad cōsciẽtiā veꝝ nisi esset talis ꝑsona de qua ꝓbabiliter posset cre di dicto suo affirmāti se esse solutũ. ar. c. ex parte de offi. ordi.
17
*¶ Necesse ꝓpter necessitatem commu nicās excōmunicato excusatur. vnde si necessi tas est absoluta q̃ dicitur vis sic clarũ est ꝙ excusat per eo. sacris. deihis que vi. vel me.
18
*¶ Sʒz q̇d de necessitate conditionata q̃ est metus. Rñ. ꝙ aut metus est talis q̇ | caderet in cōstantẽ viꝝ. ⁊ sic ex tali me tn participās etiā ĩ diuinis nō peccat nec minorẽ excōmunicationẽ incurrit nisi participet in crimine: vel nisi causa excōi cationis esset ꝓ fide defensanda. ratio  ex quo quis nō tenet̃ obedi re p̃lato preci piẽti ꝙ se exponat morti vel cruciatui ⁊ hmōi nisi ꝓ fide ⁊ cōmu ni salute. qñ ałs nō pōt defensarivt ptʒz s̃. caritas. §. v. ⁊. j. religiosus. §. xxx. Sic nullus tenet̃ euitare excōmunicatos qñ id facere nō pōt sine tali periculo:  p̃ceptuʒz de excōmuni catis vitandis cũ sit iuris positiui nō pōt ad hoc lig are aliquẽ. si autẽ metus nō sit talis sic ꝑti cipās ex tali metu nō euitat minorem excōmunicationẽ. ⁊ ẜm hoc intellige. d. c. sacris. dũ dicit ꝙ ꝓ nullo metu dʒz q̇s pctm̃ mortale ĩcurrere.  presupponit talẽ facere cōtra p̃ceptum. quod seruare tenetur. vł dic ꝙ loquit̃ de participa tiōe ĩ crimine vel de metu q̇ nō caderet in cōstantẽ ⁊ ẜm p̃dictā distinctionem cōcordāt doc. q̇ suntvarij. in. d. c. sacris.  ad eam nō aduertunt.
¶ Qui de necessitate victus. ⁊ hmōi nũ
16
*q̇d talia possint peti ab excōicato. Rñ. ꝙ sic ẜʒz cōmuniter doc. in. d. c. si vere et in. c. ĩter alia. e. ti. vñ breuiter cōcludẽdo dico ꝙ qñ cōico excōmunicato nō in eius fauorẽ aut ↄmodũ: sed ꝓ euitādo dāno mei patrimonij vel subleuanda mea necessitate nō ĩcido ĩ minorẽ excō municacionẽ dũmō nō participẽ in cri mine. aut in diuinis extra casum iusti metus. ar. eoꝝ que no. in. d. c. nos p̃decessorũ. ⁊. c. veritatis.
¶ Quomodo debeo euitare excōicatuʒz
20
*Rñ. ꝙ aut ẽ occultus ⁊ sic debeo eũ eui tare ĩ occulto puta exeũdo ecclesiā fingẽdo aliā cām ⁊ hmōi. ⁊ taliter ꝙ non prodā eũ ar. c. si tm̃. vj. q. ij. ⁊. c. cum non ab hoĩe. e. ti. Et voco hic occultũ excōinicatũ illũ q̇ cōiter habetur pronō excōi cato. lʒz aliq̇ pauci sciẽt: ⁊ nisi sit eius p̃latus q̇ cũ eo cōicat:  talis p̃latus te netur eũ monere vt ecclesiam exeat ⁊ si nōvult si pōt ꝓbare dʒzeũ publice incre pare. Si vero est publice excōicatꝰ: puta  cōiter scitur: sic opʒz eũ publice eui tare vnde si intrat ecclesiam cā orandi vel audiendi diuina debet eum publi ce monerevt exeat ꝙ si noluerit pōt ad prece ptum sacerdotis violenter eici si modo non immineat periculum effusionis sanguinis vel saltem debent de ecclesia ipsi exire.
¶ Quid faciet sacerdos si ĩcepta missa
21
*perpẽdit ibi excōicatũ esse. Rñ. ꝙ si est occultꝰ nō dʒz dimittere offm̃. ij. q. j. nihil limita nisi sit p̃latus suus ⁊ possit hoc ꝓbare  tũc faciet vt dictũ est ĩ. §. p̃cedẽti si vero est publice excōicatus. Sic publice moneat eũvt exeat. ꝙ si nō vult exire ⁊ sacerdos nōdũ ĩchoauit ca nonẽ dʒz dimittere missā ar. c. oĩs. xxiiij. q. j. ⁊ hic noĩe cononis intelligo a Te. igit̃ ⁊ vltra ẜʒz ar. ĩ. c. de hymnis de ↄlc. d. ij. quāuis do. Alex. Vin. ĩ. c. cum marte. de cele. mis. recitet Host. Jnn. ⁊ Pa. tenere ꝙ canō imcipit a verbis cōsecra tionis. si vero ĩchoauit prosequat̃ vs ad sumptionẽ sacramẽti qua facta iteꝝ moneat eum vt exeat ꝙ si non vult exi re dimittat post communionem ⁊ in sa cristia eam dicat.
¶ Vtrũ ꝑticipās cũ excōicato etiaʒz ab
22
*ĩferiori suo vł a se liget̃ minori excōica tiōe. Rñ. ẜʒz Pan. ĩ. c. cũ desideres. eo. ti. ꝙ sic si est ĩferior a papa ⁊ addit ꝙ et si vellet euʒz habere pro absoluto nihilominus ligaretur  nō potest eum tali modo absoluere.
¶ Vtrũ excōicati transeat in tertiā ꝑso
23
*naʒz. Rñ. ꝙ nō nisi qñ participātes ligā tur etiā maiori excōmunicatione.
Excommunicatio.

Excommunicatio.

vltimo de ma lis que inducit maior excō municatio vt ostendatur quantuʒz est timẽda. Vbi sciendum ꝙ xxj. malum inducit.

Ad propositũ eoꝝ q̃ in hoc. §. dñr ⁊ ꝙ excōicatio cōtra pplm afficiat ẽt posteros no. Dy. Bar. ⁊ Ang. in. l. si grege de leg. j. Bar. ĩ. l. ĩter stipulātẽ. §. sacraʒz ff. deꝟ. obl. doc. ⁊ Pe.  su. ĩ. l. ꝓponebat̃ de iudi. ⁊ bar. ĩ. l. q ĩ rerũ. §. j. lega. ij. ⁊ an p̃sumat̃ excōicatio. no. Bar. in aut. | si dicatur. C. de testi. ꝙ nō nisi in eo qui asserit se absolutũ de quo per eundẽ in l. decem. de verb. obli.
¶ Primo priuat ꝑticipatione alioꝝ. nā
1
*excōicatꝰ tenet̃ euitare alios ẜʒz Pa. ĩ. c. nulli  sen. ex. ⁊ cōtẽnẽdo euit are alios totiẽs peccat mortali ter. facit. c. illud  cle. excō. mi. ⁊. c. sicut. ij. q. vij. vnde licet excōicato possint causa hũanitatis ĩ sub stẽtationẽ actionẽvite etiā nō expectata extrema necessitate necessaria vite ministrari vt alimẽta vestes ⁊ hospitiuʒzʒz gl. in. c. quoniā. xj. q. iij. tñ vtensilia ⁊ alia instrumenta sine quibꝰ viuere pōt nō sunt ei ministranda. Solũ modo er go in casu in quo hō exp̃cepto caritatis tenet̃ cōicari cũ eo pōt ẜm Tho.
¶ Secũdo excludit hominẽ a sacr̃is ec
2
*clesie. iij. q. iiij. engeltrudam.
¶ Tertio priuat suffragio ecclesie quod
3
*suffragiũ ẜʒz theo. in. iiij. d. xxij. valet ad quatuor vʒz ad augmentũ gratie quam habẽt ad merendā gr̃am quam nō habẽt ad ꝓtectionẽ dei habẽdā ⁊ ad defẽ sionẽ ab hostibꝰ ꝓmerẽdam. ⁊ ꝓpterea dr̃ tradi sathane ĩ. c. audi. xj. q. iij. vnde sacerdos excōi catꝰ nō pōt dicere. Dñs vobiscũ in officio. ar. c. nihil. xj. q. iij.
¶ Quarto nō pōt ĩteresse diuinis offi
4
*cijs aut cũ alijs orare ĩ ecclesia: ałs pec cat mortaliter nec dʒzextra ita prope sta re ꝙ audiat. de peni. ⁊ remis. c. q in te. posset tñ solus in ecclesia orare.
¶ Quinto excludit a regno celoruʒz. xx
5
*iiij. q. j. quodcũ. ⁊. xj. q. iij. c. nichil.
¶ Sexto si ingerit se diuinis existens ĩ aliquo ordine irregularis efficitur. vt
6
*j. irregularitas. j. §. xl. cum sequen.
¶ Septimo. efficitur infamis. vj. q. j. in fames. Bal. tamẽ hoc refert ad excōmu
7
*nicationem notoriam.
¶ Octauo nullũ bñ ficiũ ecclesiasticum
8
*potest acquirere. c. postulasti de cle. ex. mi. ⁊ in. c. bene in fi. de eta ⁊ qualit.
¶ Nono nō pōt eligere de appel. ↄsti.
9
*¶ Decimo si sit excōmunicatus recipit bñ ficiũ lʒz absoluatur postea ⁊ ei ↄceda
10
*tur fructꝰ āteriores restituere tenet̃. ca. sacro. e. ti. ⁊. c. pastoralis in fi. de appel. ¶ Vndecimo ab officio et beneficio est
11
*suspensus. d. c. pastoralis in fi.
¶ Duodecimo obligati ei ex debito fi
12
*delitatis sicut suntvasalli nō tenẽtur ei quādiu durat excōmunicatio ẜʒz Pau. ĩ d. c. veritatis.
¶ Terciodecimo non potest contrahe
13
*re matr imoniũ sine peccato mortali licet teneat.
14
*¶ Quartodecimo non valent litere im petrate a papa per eũ super alio articu lo. c. ipso iure de rescrip. lib. vj.
¶ Quintodecimo nullus potest pro eo
15
*orare intellige solenniter.
¶ Sextodecimo nō pōt constitui ꝓcu
16
*rator: de ꝓba. post cessionẽ nec ꝓcurato rem cōstituere. ca. fin. de ꝓcur. ꝙ limita verũ vt actor. secus vt reus ad defendẽ dum se. c. intelleximus. de iudi.
¶ Decimoseptimo ꝙ stās excōmunica
17
*tus ꝑ annũ pōt priuari oĩbꝰ beneficijs si q̃ hʒz. xj. q. iij. rursus. ⁊. c. quicũ quod limitat gl. in. c. cũ ↄtumacia. de here. li. vj. ⁊ Jnn. in. d. c. cũ bone. do. Ant. in. c. j. de iudi. verũ si excōmunicatꝰ fuit ꝓ cau sa criminali: secus si ꝓ ciuili:  si stetil set per mille annos non posset priuari glo. est singularis in. c. contingit. de do lo ⁊ contumacia.
¶ Decimooctauo ꝙ debet soluere ꝓ sin gulo dievnũ grossuʒzante absoluatur
18
*ẜm statutum aliquoꝝ ep̃oꝝ quod quidem licet videatur simonia cum per. c. ad nostraʒz. ⁊. c. nemo desimo. tñ Host. ⁊ Jo. and. in. c. ad aures desimo. determinant contrariũ ⁊ ꝙ licitum est: ꝙ intelligo verum si sit in penam ⁊ vt citius querat absolutionem.
¶ Decimonono nō valent contractꝰ fa cit ꝑ excōicatũ ratione publici officij si
16
*erat publice excōicatꝰ actꝰ vñ publici ⁊ ciuiles nō tenent puta  tutor existẽs ĩ ter ponit autoritateʒz alienādi seu susce pit ꝓcuratoris officiũ vel administrationẽ bonoꝝ ecclesie: aut ĩstrumẽta con ficit siue vt arbit̃ laudũ ꝓtulit:  tales sunt actus publici. Si vero promissum fuit in eum vt in arbitratorẽ ita ꝙ arbitramẽtũ accipiāt effectum ex cōsensu | partiũ vt est qñ reducit partes ad concordiā bñ tenet nō exvi sue snĩe: sed cō sensus partiũ. Gesta aũt ꝑ occulte ercō municatũ ĩ tꝑalibꝰ rōne publici officij bñ tenẽt si mō offm̃ est publicũ autoritate ⁊ vtilitate. secꝰ si fuisset publicũ au toritate: sed vtilitate priuatũ ẜʒz Pa. in c. post cessionẽ de proba.  si erat excōi catus tꝑe assumptionis officij non va let gñaliter vt puta  fuit cōstitutꝰ ꝓcu rator q̇ erat excōicatꝰ secꝰ si post consti tutionẽ fuit excōicatꝰ.  tenẽt nisi exci piat̃ ẜm Pa. in. d. c. post cessionẽ quo ta mẽ ad actꝰ spũales si sunt tales in q̇bꝰ ĩprimit̃ caracter sic tenẽt vt collatio ordinũ ⁊ hmōi. lʒz indigeat dispẽsatione tałr ordĩatus. vt. j. irregularitas. j. §. iij. alij. aũt actus spũales in q̇bꝰ nō imprimit̃ caracter. vt collatio bñficij ⁊ hmōi tenẽt qñ nō ẽ publice excōicatꝰ rōne pu blici officij. l. barbariꝰ. ff.  offi p̃to. sunt tñ retractādi si is ĩ cuiꝰ fauorẽ sũt facti sciebat eũ excōicatũ: sʒz dubitat̃ de ex cōi catione an teneat rōne pulici officij lata ab excōicato occulto Pa. in. d. c. ꝟitatis de do. ⁊ ↄtu. tenet post factũ ad penā irregularitatis euitādam ꝙ nō valeat: ⁊ placet. Electio ẽt lʒz vide at̃ qͦ ad caplʒz ꝑtinere ad offm̃ publicũ: tñ qͦ ad singłares nō ẽ offm̃ publicũ: sʒz est q̇dā fr̃nitas ⁊ iō ñ tʒz facta ab excōicato etiā occulto. Alij āt cōtractꝰ suꝑ tꝑalibꝰ ini ti nō rōne publici sʒz priuati vt emptio vẽditio. ⁊ c. cōiter tenet̃ ꝙ tenẽt̃ vt no. pa. ĩ. c. sivere. e. ti. ⁊ ĩ. d. c. veritatis uis multi doc. teneāt fore nullos ↄ̃ctus.
¶ Vigesimo nō pōt testamentũ facere
20
*ẜʒz aliquos cōius tñ tenet̃ ꝙ pōt testari. vt not. Albri. in. l. j. C. de here. insti. et Car. in. c. . de vsu. li. vj. ⁊ Pau. in. c. ad probandum. de re iudi.  equipara tur relegato.
¶ Vltimo priuat̃ ecclesiastica sepultura. quia cui nō cōicamus viuo nec mor tuo cōicare debemꝰ. c. sacris.  sepul. q limita nisi absoluatur. vide multa alia si placet. in dicto capitulo ad probandum ⁊ in cap. veritatis. ⁊ in. ca. si vere notata. a doc.
Excusatur.

Excusatur.

quis a peccato ex deceʒz. ¶ Primo ex alienatione mentis illicitum agens quam alienationẽ adducit qñ facti qualitas si cut Loth. qñ voluit filias prostituerevt liberaret quos susceperat. vt dicit Au. in. c. q ait. xiiij. di. Aliquādo furor siue insania. Aliqñ ebrietas. Vñ qñ ex toto q̇s est extra seipsum excusatur a toto vt ptʒz in. c. aliquos scimus. ⁊. c. illa cauen da. xv. q. j. ⁊ in. c. ĩebriauerũt. ibidẽ patet ꝙ est puniẽdus ꝓ ebrietate sʒz nō ꝓ ↄmissio in ipsa. ⁊ sic videtur tenere gl. ibidẽ de qͦ vide. s̃. ebrietas. §. iij. ¶ Secũdo ex coactione. Jntellige absoluta. facit. c. nō ẽ. xv. q. j. ⁊. 50. di. c. p̃sbyteros. ¶ Tertio ex ignorātia siue errore. Jntellige vt dicam. j. ignorantia. §. iij. facit pro hoc. xv. q. vj. si a sacerdotibus xxxiiij. q. ij. in lectum.
¶ Quarto excusat ↄsuetudo.  qͦ. s̃. Cōsuetudo. §. ix. ¶ Quĩto necessitas. de cō tra. dist. v. discipłos. ¶ Sexto pietas. vt pʒz. c. ↄq̃stꝰ. de fer. ¶ Septĩo locatio⁊ ludꝰ. vt ĩ. c. j. de sen. ex. ⁊. xv. q. j. ill relatũ. dũmō nō sit noxiꝰ . ff. ad. l. acq̇. l. nā lu dꝰ noxtꝰ ĩ culpa. ẽ. ¶ Viij. qñ fecit diligẽtiā bitā vt ĩ. c. Joā. ⁊. ĩ. c. q̇dẽ vt asse ris. de homi. ¶ Nono ĩdeliberatio mẽtis. xxiij. q. iiij. nabuchodonfor. ¶ Deci mo ex obediẽtia superioris. xiiij. q. v. c. dicit dñs. xj. q. iij. q̇d ergo. xxiij. q. j. q̇d culpat̃. Jntellige si nō sunt ↄtra legẽ su perioris vt. xj. q. iij. si dñs. ⁊. c. fequẽti.
¶ Vtrũ clericus cui ep̃s p̃cipitvt vadat romā possit se excusare  alij sũt melio res ⁊ magis apti. Rñ. gl. in. d. c. quid og ⁊. xxiij. q. j. c. fi. ꝙ nō  in legationibus ordo nō est seruandus. ff. de. legatis. l. sciẽdũ. §. pe. Jtẽ quia Jo. vlt. respondit dominꝰ Petro: q̇d ad te: tu me sequere.
Executor

Executor

ꝓprie dr̃ qui reʒz iudicatā ducit ad effectum. vt dicit glo. in capitulo super questionum de offi. delega. de quo habetur secunda. q. vj. ca. ei q̇ appellat. ꝟ. ab executore. ⁊ in c. nouit  ap. ⁊ multis alijslocis q̇ aliqñ dicitur merus executor. qñ cā est cogni ta a superiore ⁊ mera executio sibi mā|datur vnde ab isto appellari nō pōt tā de iure can onico quā ciuili. vt de re iu dicata. c. q ad cōsultationẽ. ⁊ dicto. ꝟ. ab executore. ⁊. C. quorum appel. nō re. l. ab executiōe nisi executor snĩe modũ excedat. vt dicit textꝰ ĩ. d. l. Aut nisi male interpretetur snĩam ⁊ huiusmodi de quibus per gl. in. d. c. q ad cōsultationẽ. Aliquādo ꝟo dicit̃ mixtꝰ ⁊ est quādo aliq̇d a superiore mādat̃ exequẽdũ simpłr. Vnde talis dʒz admittere rōnabiles exceptiones c. ex ꝑte el secũdo de offi. delegati. ⁊. c. eā te decet de etate et qualita. ⁊ in. c. cũ a deo. de rescri. Et hoc veꝝ nisi cōstet ꝙ superior ex certa scien tia sic velit. vt no. gl. in. d. c. ex parte. Et ab isto executore mixto pōt appellari si aggrauat vel iniuriat̃. vt. C. de ap. l. si quis procuratione.

Ad ꝓpositum eoꝝ q̇ hic dicũtur de executore snĩe vide Bal. in. l. si p̃tor in prin. de iud. ⁊ ĩ. l. executore de exe. rei iu di. ⁊ Bar. in. l. a diuo pio. ff. de re iudica ta. ⁊ in. l. ꝓcuratotẽ. ff. de ꝓcura. vbi no. ꝙ executor snĩe nō pōt de eiꝰ iniquitate cognoscere de executoribus aũt testa mẽtorũ qui ⁊ a quibus cōstituant̃ ⁊ ad q̇d no. Bal. ĩ. l. id q pauperibus. C. de episco. ⁊ cle. ⁊ ĩ. l. captatorias in. ij. q. C. de testa. mili.
¶ Quis pōt eẽ executor in causis eccle
1
*siasticis. Rñ. merꝰ executor pōt eẽ quilibet clericꝰ Mixtꝰ vero nō nisi in digni tate cōstitutus aut ꝑsonatum habens. Vel canonicus eccłie cathedralis si cō missio sit ei: autoritate literaruʒz aposto licarum vel legatorum: aut delegatorũ apostolicorum. Secus si ab alijs quia tunc quilibet clericus pōt esse. vt patet per not. in capitulo statutum. de rescri ptis. li. vj.
¶ Executores testamẽtorum: siue fidei
2
*commissarij q̇ possunt dari. Rñ. ꝙ siue testator sit clericꝰ. siue laicus pōt deputare executores tā laicos  clericos seculares. ⁊ etiā religiosos quoscun dũ modo religiosi a suis suꝑioribus obtineāt licẽtiā exequẽdi exceptis fratribꝰ minoribus quibus est ꝓ hibitũ in cle. exiui. in. §. ꝓinde vir sanctus de ꝟbo. si gni. fallit hoc scm Bart. in minori ca. li. iij. c. j. qñ distributio dʒz fieri in fratres ip̃os vel moniales sancte clare sub iectas cure ipsorũ herede volũtarie sol uente quia sic frater minor pōt esse exe cutor. ⁊ quod taʒz clericꝰ religiosus quā laicus possit esse executor not. in. cap. religiosus de testa. li. vj. ⁊ per docto. in capiiu. tua nobis ⁊ ibi Pau. in. c. Joan nes. de testa. etiam si sit minor. xxv. an. secundum glo. in. d. c. religiosus ⁊ hoc de consuetudine. Et sequitur Albri. in l. nulli. licere. C. de epis. ⁊ cle. dummodo adultus sit. Jteʒz non admittit̃ seruus: nec surdus multus ꝓdigus furiosus  uis aliquid tenuerint ꝙ etiā seruus ⁊ pupillus possit esse. vt ibi not. Albri. sʒz est verius ꝙ non.
¶ Vtrum femina possit deputari glos.
3
*Jo. an. ĩ. d. c. religiosus tʒz ꝙ cōsuetudo q̃ est optima ĩterpres legũ hʒz ꝙ sic. pa. in. d. c. tua nobis dicit ꝙ alias fuit con sultum ꝙ non pōt. Sed Bal. tʒz cũ Jo. an. ⁊ placet  mulier non comparet vt procuratrix. sed intẽtat actionem noĩe proprio. de quo per eũdem Bald. in. l. id quod pauperibus. ⁊ in. l. si quis ad declinandam. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ sic non ob. l. ne sciẽtia. ff. de procur. ⁊. l. alienam. C. eo. ⁊. l. ij. ff. de reg. iur. ⁊. iij. q. vij. .§. tria. quia vt dixi non vt procuratrix comparet.
¶ Vtrum possit deputari mixtim. s. se
4
*cularis ⁊ religiosus simul vel clericus. Rñ. ꝙ sic ẜʒz Joan. an. in. d. c. Joannes. ¶ Vtrũ cum simpłr deputant̃ tres vel
5
*q̃tuor executores. vno mortuo alij possint procedere. Rñ. ꝙ sic vel etiā si viue ret et nollet exequi possent ipsi exequĩ nisi testator aliud expresserit. vt est tex. in. d. c. religiosus.
¶ Quid si vnus executorũ viuit: sʒz est ĩ re motis. Rñ. ꝙ nihilominꝰ ceteri exe quẽtur vt. in. d. c. religiosus. immo ẜm gl. ibidẽ nō est necesse vocet̃ tunc sicut ⁊ ĩ electiōe vt in. c.  ꝓpter. ⁊ ĩ. c. cũ ĩter vniuersas de elec. secꝰ si nō multum di staret:  tũc vocandus esset. ⁊ si in ter|mino assignato nō venerit ꝓcedẽt cete ri. ⁊ hoc intellige quādo simpłr sunt de putati. Secus si cũ aliqua limitatione. puta ꝙ vnꝰ sine alio nō possit et hmōi.  tũc seruandũ est q testator statuit. vt in. d. c. religiosus.
¶ Vtrũ officiũ p̃fati executoris trāseat
7
*in heredibꝰ. Rñ. gl. ĩ. d. c. religiosus. ꝙ nō nisi testator exp̃sserit. Et hoc tene ꝑ dictũ tex. lʒz aliqui tenuerĩt ꝙ trāseat ꝑ l. cũ vnꝰ ⁊. l. a filio in ṗn. ⁊. l. alimẽta in ṗn. ff. de ali. ⁊ ci. le. alij ꝟo ꝙ re integra nō trāsibit: sed nō integra sic. vt de ele. c. in causis. ⁊. l. mandatum. C. manda.
¶ Quid si sit deputatꝰ executor abbas
8
*sancti ꝓculi an eo mortuo successor eiꝰ exequetur. Rñ. gl. in. d. c. religiosus ꝙ si abbas mortuus erat ꝓpinquus testatori nō trāsibit ad successorẽ.  videtur electa ꝑsona ex affectiōe. siue nomẽ eiꝰ fuerit expressuʒz vel nō facit ad hoc. xij. q. iij. pontifices. de test. req̇sisti si aũt nō erat ꝓpinquus tũc si nomẽ erat exp̃ssũ nō transibit. si vero nō erat expressum transibit de off. del. quoniaʒz requisisti. ¶ Querit̃ an teneat̃ deputatꝰ executor
9
*acceptare. Rñ. Pa. in. d. c. ioānes q nō nisi tacite acceptasset vel expresse  nō posset renũciare ⁊ dicit̃ tacite acceptare quādo aliq̇d fecit ꝙ ꝑtinet ad hoc ⁊ hmōi. Jtẽ si sciẽter recepit literas q̇bus sibi officiũ deferebat̃. ar. l. j. §. j. ff. de ꝓcu. aut si ipse cōsensit quādo testator ad illud officiũ eũ deputabat ad hoc. l. vxo ri §. j. ff. ad. l. cor. de fal. facit. l. ex snĩa. ff. de te. tu. Posset tamẽ ep̃s in legatis ad pias causas citra acceptionẽ cō pellere si nō vt executorẽ saltẽ vt delegatumisicut in qualibet alia delegatione vt. C. q̇ pro sua iurisd. l. vnica ⁊. c. pastoralis. de of. deleg.
¶ Qñ tenent̃ executores exeq̇. Rñ. Pa.
10
*in. c. nos q̇dẽ. de test. ꝙ aut testator ꝓui dit sibi de tꝑe ⁊ illud serua vnũ tamen sem ꝑ no. ꝙ lʒz testator mandet aliquid fieri. j. certũ tp̃s cōputādũ a die mortis intelligit̃ ⁊ supplet̃ a die scientie ⁊ adi te hereditatis vt ꝓbat tex. ĩ. l. statulibe ros. §. si q̇s heredi. ff. de statuli. facit iuncta gl. in. l. fi. §. si aũt dubiꝰ. C. de iu. deli. Si vero testator nō ꝓuidit sibi de tẽ pore tũc Pa. dicit in. c. si heredes de testa. ꝙ si res legata est in patrimonio te statoris potest solui sine mora. Nā dominium illico adita hereditate transit in legatariũ vt ĩ. l. si tibi homo. §. cũ ser uus ⁊ ꝙ ibi no. ff. dele. j. ⁊. l. cũ res in prĩ. ibidem dicitur ꝙ si non nec soluatur si ne mora heredes cōdẽnant̃ ad prestan dum vsurā ⁊ oẽm vtilitatem. Jdẽ etiaʒz si esset pecunia legata vt in. l. si domus .§. ĩ pecunia. ff. de le. j. vbi dicit̃ ꝙ ad solutionẽ tp̃s modicũ dandum est. sʒz gl. ibidẽ illud breue tp̃s dicit fore. x. dies a p̃cepto iudicis vel saltem arbitrariũ pẽsata qualitate ⁊ titate hereditatis et si nō habet debet reperire vndecũ. l. si pecunia. ff. de le. ij. Et hoc tene qͦ ad obligationem quo aũt ad penam. s. vt cogantur soluere cũ omni emolumẽto ⁊ interesse dic ꝙ in legatis ad pias cau sas est tp̃s. vj. mensiuʒz vt in aut. de ecc. tit. §. si aũt legatum. Jdẽ dicerẽ in legatis ad nō pias causas ꝑ arg. a maiori ĩ d. §. si aũt legatum ⁊ hoc a die insinuationis testiũ ⁊ ꝙ si ꝑ annũ a die monitiōis ꝑ iudicẽ sibi facte nō implet. quecun relicta priuatur tota hereditate ⁊ veniet ad substitutos vel si nō sunt ve niet ordine seruato coheredibꝰ abeũti bus vel generali fidei cōmissario ⁊ ceteris ẜm ꝙ hr̃ in aut̃. amplius. C. de fidei cō. licet posset iudex cogere etiaʒz ante prefatum tempus executores vel heredes alio remedio.
¶ Vtrum executore non exequente de
11
*uoluat̃ ad ep̃m executio. Rñ. pa. in. d. c. nos quidẽ ꝙ si p̃cessit duplex monitio post negligẽtiam debẽtis exequi statiʒz in legatis ad pias causas deuoluitur nec requiritur aliud tp̃s vt videt̃ innuere tex. in aut̃. de ecc. ti. §. si aũt. q̇ hoc iussi sunt. Et sic intelligerẽ no. ꝑ Bart. d. aut̃. amplius Si sola vnica monitio precessit expectatur annus ante deuoluatur ad episcopum: sed aduerte ꝙ hodie episcopi per statuta disponũt vt currat annus a die mortis admo|nẽdo generałr quoscũ ⁊ sic post annũ deuoluet̃ ĩtelligẽdo a die mortis ⁊ scĩe ⁊ adite hr̃ditatis vt. s̃. dixi. limitat Ric. in. iiij. di. xlv. hoc verũ si hʒz bona ĩprom ptu de quibꝰ possit infra annuʒz legata implere alias nō deuoluitur ad episco pum quod no.
¶ Querit̃ quidā reliq̇t cẽtũ pauꝑibus
12
*declarādis ꝑ semproniũ an elapso anno declarationẽ nō facto ep̃s possit eligere pauꝑes vigore statuti p̃fati in p̃ce dẽti. q. Rñ. bar. in. l. cũ quidā ita. ff.  le. ij. ⁊ sequit̃ Pa. in. d. c. nos q̇da ꝙ non  statutũ loquit̃ de executore ⁊ in eo habe ret locũ vt nō posset amplius se intromittere. ar. c. literas de sup. ne. p̃la. sʒz ha bẽs declarare nō est executor sicut dicimus differẽtiā ĩter iudicẽ qui declarat ⁊ executor. C. de exe. re. iud. l. executoreʒz ꝙ no.  ꝓbat ꝙ frater minor qui nō po test esse executor bñ pōt esse declarator ⁊ similiter cōsultor cũ nullo iure prohibeatur de quo dic vt. j. §. xxvj.
¶ Vtrũ p̃fata deuolutio habeat locũ tā
13
*in legatis ad pias causas  non pias. Rñ. pa. in. c. si heredes de test. ꝙ in lega tis ad pias causas nō ẽ dubiũ. Jn alijs aũt est diuersitas ĩter doc. sʒz ipse Pau. sic ↄcordat ꝙ aut ep̃s vult se impedire ante heres sit priuatus hereditate. s. añ lapsum anni ⁊ sic pōt se impedire et compellete. Siłr si heres incidit ĩ penā priuatiōis sʒz de facto eā possidet  ne mo eam petit nā tũc cessat ratio. d. aut̃. amplius que vult hereditas cũ onere exequẽdi trāseat ad aliũ ⁊ habebit locũ d. c. si heredes ꝙ loquit̃ generaliter nec ob. ꝙ non dʒz ep̃s ĩpẽdere officiũ suũ nō imploratũ ad vtilitatẽ priuatũ ↄ̃ determinata ĩ. c. bone memorie el. j. de postu. p̃la.  ꝓ quo impẽdit ẽ miserabilis per sona ⁊ ideo potest: vt ibi no. quia defun ctus est destitutus oĩ auxilio ⁊ ideo me rito etiā nō imploratus pōt iudex impẽ dere officiũ suum. Aut vult se impedire po ꝑuenit ad alios hereditas ꝓpter priuationẽ primoꝝ⁊ sic nō pōt respectu executiōis sʒz bñ respectu cōpulsionis fiende heredi nouo vt exequatur  tũc habebit locum. d. aut̃. amplius ⁊ sic cōcord. d. c. si heredes cũ. d. aut̃ ampliꝰ.
¶ Quid si testator expresse ꝓhibuit ne
14
*ep̃s impediat. Rñ. Pa. ĩ. c. tua nobis. de testa. ꝙ quo ad compulsionem executorum non valet quia sicut ipse si viueret nō posset se eximere a foro episcopi. ita nec executores subtrahere potuit vt pa tet. in. d. c. tua nobis. Quo vero ad deuolutionem executionis dicit ideʒz pa. ibidem quod si testator prouiditde alio executore in casu negligentie primi ille exequitur non ep̃s ar. in. l. nulli ⁊ in l. si quis ad declinandā. C. de epis. ⁊ cle. aut solũ ꝓhibuit ep̃is exe. qui non ꝓui so sibi de alio executore tunc in legatis ad pias causas nihilominus exequet̃ non obstante prohibitione. tex. bonꝰ ẽ in aut̃. de ec. §. si quis autem pro redemptione cum duobꝰ. §. se. ⁊ in. d. c. tua no bis. in alijs autem non.
¶ Vtrum executor habeat actionẽ con
15
*tra heredẽ. Rñ. Pa. in. c. Joannes de re sti. ꝙ aut est purus executor ⁊ sic nec de iure ciuili nec canonico habet. sed pōt implorare officium iudicis contra deti nẽtes bona defuncti ar. in. l. hereditas in fi. ff. de peti. he. ⁊ in. l. quintꝰ. ff. de an. le. ⁊ hoc voluit Dy. in. l. lutius §. meuia duos. ff. ad treb. ⁊ Bar. in. l. siquis titio ff. de le. ij. glo. in. d. §. meuia limitant ve rum nisi in legatis ad pias causas  tunc dicit habere actionem contra heredes allegat. l. nulli. C. de episco. ⁊ cle. Jdẽ tenet glo. in. d. l. titio. Si vero non est purus executor: sʒz legatariꝰ sicut qñ verba dispositionis conferuntur in eũ tacite vel expresse exẽplum dicit testōr reliquo titio cẽtũ ⁊ volo vt illa restituat seio tunc poterit agere contra detinentẽ bona tan legatarius ⁊ est vtile  si deficeret fidei commissaria accresceret sibi ⁊ non heredi. vt in. d. l. si quis titio. Jdẽ erit vbi tacite confertur in eum de positio puta quia est particeps illiꝰ delicti ẜm glo. in. d. §. meuia ⁊ in glos. d. l. si quis titio. ⁊ ibi vide.
¶ Vtrum executor possit vẽdere bona
16
*defuncti pro executione vltime volũta|tis. Rñ. Pa. in. d. c. Joannes ꝙ si est exe cutor vłis puta. quia oĩa sunt distribuẽ da pauperibus sic poterit. l. d. si q̇s ad declinādam. Si vero est ꝑticularis nō potest nisi testator exp̃sse cōcesserit vt ĩ l. alio herede. ff. de ali. ⁊ ci. le. sicut cōmuniter hodie est in testĩs dat̃ libera vẽdẽ di autoritas ipsis pro executiōe vltime volũtatis ⁊ quid portẽt dicta verba vide bar. in. d. l. alio ⁊ cautela est ꝙ adda tur sic dās eis generale mādatum cũ li bera administratione agẽdi exigẽdi di strahendi ⁊ c.
¶ Vtrũ cũ testator relinq̇t. c. ꝓ restituẽ
17
*dis male ablatis ⁊ non reperiũtur male ablata vs ad illam summā residuũ sit distribuẽdum. Rñ. Pa. in. d. c. tua no bis Jac. de are. in trac. executionis vt re fert ⁊ sequitur Bal. in. d. l. si quis ad de clinandam distinguit ꝙ aut testator ꝓhibuit in alium vsum conuerti. ⁊ sic cedet heredi residuum quẽadmodũ quādo deficit aliud legatum vt. d. l. si quis ticio. ⁊ exp̃ssio cause limitat legatuʒz. vt in. l. fi. ff. de au. ⁊ arg. le. aut simpliciter disposuit. ⁊ tunc debet dictum residuũ dari pauperibus. vt in. l. legatum. ff. de vsu. ⁊ vsufru. le. quia sicut destinatuʒz in vnum pium vsum si nō potest debet cō nerti in alium pium. vt in. c. nos quidẽ de testa. ⁊ facit in ar. d. l. legatum. sit et hic ⁊ hoc puto verissimum. ꝙ tenet etiā Joan. an. in addi. spe. in titu. de instru. edi. §. nunc vero aliqua. ver. ⁊ scias ⁊ ma xime ẜm Pau. vbi. s̃. quia ex quo expres sit certam titatem presumendum est illam deberi licet nō appareant credito res. Et idem dicit fore seruādũ in cautione quam factum vsurarij vt etiā no. in. c. . de vsu. li. vj. Cōsulo tamẽ hoc fiẽdum de consilio episcopi vel heredis ⁊ istud sequẽdũ ĩ cōsciẽtiā. uis alij di stinguāt si executor est nudus minister ⁊ sic reddet heredi. d. l. si q̇s titio ⁊. l. codicillis in princ. e. ti. si vero nō est nudꝰ executor tũc residuum erit ipsius executoris posset hec opi. in consciẽtia proce dere quādo legasset dicto executori cuʒz expressiōe creditorum ẜm ꝙ in libro suo inueniet ⁊ huiusmodi. quia tũc residuũ summe videretur voluisse legare executori vt. l. pater. §. tusculanus. ⁊. dele. iij. ⁊. l. filio. §. matri. ff. de adi. lega.
¶ Vtrum executor cui testator dedit ali
18
*quid ad distribuẽdũ ibi ei videbitur ⁊ placuerit teneat̃ illud distribuere in pi os vsus. Rñ. ꝙ sic aliud nō apparet de mẽte testatoris facit. c. cũ tibi.  test. Sʒz melius verbũ videbitur ⁊ verbum placuerit ꝙ refertur ad arbitrium boni viri. ff. de fideicō. li. l. thais. §. sorore sua. et l. fideicommis. libertas. la. ij. Bonꝰ autẽ vir arbitrabitur magis ad salutem ani me testatoris dispẽsandum  alias. de foro compe. c. cōquestus ⁊ ad salutẽ ma gis facit vt inter pauperes dispẽsetur. l. id q pauperibꝰ ⁊. l. nulli ⁊. l. si q̇s ad declinādam. C. de epis. ⁊ cle. nec impedi tur dispositio testatoris. licet nō sint expresse ꝑsone quibꝰ debeat fierivt in dictis legibus. Jtẽ  debemus ĩterpreta ri voluntatem testatoris in melioreʒz ⁊ fauorabiliorẽ causam ꝓpter regulaʒz  in testamẽtis sit melior interpretatio. c. cũ dilecti de do. ff. de re. iu. l. in testĩs. ff. de vi. tri. oleo le. l. iij. cũ ergo nulla sit melior  vt in pauperes christi dispẽse tur. ita fiet aliter si nō fiet ep̃s reuocare poterit ⁊ debet executionẽ. Pe. tamẽ de peru. trac.  can. por. episcopi. c. ix. tenet ꝙ medietas dʒz dari pauperibus ⁊ medietas pijs locis. nihil tamẽ allegat. ⁊ ẽ satis equa.
¶ Vtrum executor etiam cum consensu
19
*episcopi possit immutare vsum destina tum per testatorem meliorẽ vide. j. lega tum. ij. §. xj.
¶ Vtrũ religiosus exẽptꝰ deputatꝰ exe
20
*cutor si in exequẽdo deliq̇t possit puniri ab ordinario. Rñ. ꝙ sic. tex. ẽ incle. vni ca dicit. est vbi etiā eis religiose ĩponit̃ vt reddāt rationẽ de executiōe ordinarijs ⁊ similiter ordinarijs vt exigāt limitat ri. in. iiij. di. xlv. ar. v. q. ij. verũ in religiosis qui habẽt exceptionẽ cōmunẽ qui tamẽ possent cōueniri ratiōe cōtra ctus vel delicti seu rei vt in. c. j. de ṗuil. li. vj. Secus ĩ alijs q̇ etiā ex p̃dictis cō|ueniri non possunt  nō postunt tales puniri ab ordinarijs. ⁊ placet.
¶ Vtrũ prelatus religiosi qui dedit le
21
*gitimam acceptādi executionẽ religioso possit eā reuocare re etiā nō integra. Rñ. glo. in. d. c. cl. vnica. ꝙ sic cũ religiosus non habeat velle nec nolle ⁊ executio fit per collegā aut si alius deputatꝰ non est per episcopum.
¶ Vtrũ executor possit distribuere in fi
22
*lios vel consanguineos proprios vide s̃. eleemosyna §. iij.
¶ Vtrũ dilatio executioni pie preiudi
23
*cet aĩe testatoris. Rñ. ẜm ri. vbi. s̃. q. iiij. q sic cuiꝰ ratio est duplex. ¶ Prima  ecclesia ⁊ pauperes nō excitant̃ ad orādum sicut facerẽt si eis daret̃ legatũ ac celeratio aũt feruẽtiũ orationũ pro aĩa defuncti multũ vʒz ad eiꝰ alleuiationẽ ⁊ celeriorem expeditionem.
¶ Secunda ratio  sicut anima in cha ritate decedẽs ⁊ aliquid purgabile secum portans in hac vita meruit vt elemosyne si pro ea dentur prosint non ad augumentum gratie sed ad alleuiationem ⁊ breuiationẽ pene ⁊ ideo to citius impletur tanto citius alleuiatur ⁊ ecōuerso. to tardius impletur tāto tardius liberat̃ non tñ propter hoc si nun implerent̃ perpetuo staret in penis: sed solũ multo tardiꝰ liberaret̃. Ex quo patet q grauissime peccāt ⁊ magnam proditionẽ faciũt qui  citius possunt non exequunt̃. vnde vocant̃ necatores egentium in. c. qui oblationes. el. j. cum duobus. c. se. xxiij. q. ij. ⁊ in. c. q̇ oblationes el. ij. ⁊ dicuntur venire ad exinanitioneʒz fidei ⁊ q habẽdi sunt sicut q̇ nō credunt iudicium dei. Jdem dicendum de restitutione quam statuerũt fieri vn de in cronicis minorum legitur q qui dam impediebatur intrare paradisum quous facta fuit restitutio quia nisi fiet luet in penis facit ad hoc. c. in literis. de rap.
¶ Sed nunq̇d excusant̃ prefati execu
24
*tores si propterea tardāt vt res defuncti melius vẽdant̃. Rñ. ẜm sctm̃ Tho. in quoł. ꝙ mora modici tꝑis nō videt̃ esse magnũ periculũ. Vñ si executor ꝑ modicũ tp̃s differat vt rebus defuncti me lius vẽditis ampliores elemosynas facere possit licite facit. Quod intelligove rum qñ tm̃ est augmẽtũ q p̃ualet tarditati puta  eleemosyna illa quā habuisset de illis rebus cito vẽditis ⁊ tp̃s tardationis in quo penā sustinuit non iudicant̃ tm̃ satisfactoria tũ est eleemosyna q̇ elicit̃ ex tardatione ałs non liceret  nō est fiendũ malũ mihi ꝓ bo no alterius. Et hoc patet ex eo q subiungit. Si vero inquit sctũs Tho. per multũ tp̃s differat. vt ĩ modico ampliores eleemosynas faciat nō excusatur a culpa  forte defunctꝰ a purgatorio liberatur interim ⁊ sic frustrat̃ remedio quo multuʒz indigebat. Faciat ergo q magis rationabiliter videtur expedire anime defuncti.
25
*¶ Quid si q̇s deputauit execurorem cũ ista cōditione. vt exequat̃ cũ consilio ta lis. Rñ. q aut dixit cũ cōsilio ⁊ sic execu tor licet teneatur petere cōsiliũ tñ non tenet̃ sequi. Si vero dixit q exequatur ẜm consiliũ sic tenet̃ sequi ip̃m vt tenet Albe. in. l. nulli. Cde epi. ⁊ cle. vide. s̃. cō silium. §. iiij.
¶ Quid si sit frater minor ille cuius cō
26
*silio exeq̇ debet. Rñ. q diuersa est opi. inter doc. Sed tu dic ꝙ frater: minor licet nō possit esse executor pōt tñ esse cōsultor  executor oportet ꝙ sit cōtracta tor pecuniarũ ⁊ vẽditor rerũ ⁊ huiusmo di que nullo modo cōueniũt fratri minori sed dare consiliũ in nullo derogat sue professioni. Et sic per hoc euacuat̃ ratio Ge. in. c. fi. de te. li. vj. qui tenet q nō pōt esse cōsiliarius tali modo ꝙ aliter nō possit fieri dispẽsatio nisi ẜm suũ cōsiliũ. Et sic ẜm predicta limita naʒz si testator reliquit citāda pauperibus de declarādis per fratrem minorẽ hoc nō derogat sue pro fessioni ⁊ licet de hoc ꝑ Bar. expresse in trac. minoricarum.
Exemptus

Exemptus

dicitur qui non subest iurisditioni ordinarij. vt patet et notat in capitulo cum perso ne. de priuilegijs libro sexto. solus er|go papa vel legatus de latere p̃t cogno scere de cāis cōtra exẽptum vt no in ca. q trāslattonẽ de offi. leg. Secꝰ in alijs legatisvt sibi vñ eximere ꝓprie est apo stolice sedis. xvj. q. j. fr̃. vj. q. iij. nũc. ꝟo. not. Jo. an. in gl. d. c. j. de priuil. li. vj.

Ad proposstũ eorum hic dicunt̃ ⁊ an exẽpti delinquẽtes in loco nō exẽpto puniant̃ ⁊ per quẽ not. Bal. in. l. C. vbi sena. vel cla. ⁊ ĩ stilo parla. Pari. iij. arresto. lxiij. ⁊ non veniunt in generali sermone. vt per Bal. in. l. j. colũ. pe. C. de fur. per. l. legatoꝝ §. si plures. ff. de leg. ij. ⁊ an exemptus a iurisditione ordina rij censeat̃ exẽptus quo ad delictũ. not. Bar. q nō nec quo ad cōtractũ in. l. beneficium. de cōsti. patri. ⁊ an debeat citatus cōparere ostẽsurus priuilegium exẽptionis Bal. ꝙ non in. l. generaliter col. ij. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ Ro. idem in. l. ex quacũ. ff. si quis in ius voc. non ierit. ¶ Quot modis dat̃ exẽptio. Rñ. vt not.
1
*Pa. ĩ. c. tuaꝝ. de priuil. ꝙ duobꝰ modis. ¶ Primo rōne loci. puta monasterij vel ecclesie ⁊ hmōi ⁊ in istis habet locum. c. j. de priuil. li. vj. q ratione delicti commissi extra locũ exemptũ vel ratione cō tractus alibi initi vel rōne rei alibi site pñt coram ordinario conueniri et ab eo puniri ⁊ exẽpta ecclesia vel monasteriũ intelligent̃ exẽpti etiā ipsius monachi vel canonici clerici etiā ⁊ cōuersi perpe tuo oblati nō aũt eiusdẽ ecclesie presbyter q̇ parochianorũ curā habet quo ad ea que ad eandẽ curā pertinent nec ipsi parochiani. vt in. c. per exẽptionaʒz. de priui. li. vj. Eximit̃ etiā exempto mo nasterio ẜm glo. in. d. c. ecclesia ⁊ ipsius cimiteriũ ⁊ domus ⁊ theatrũ cũ ortis ⁊ areis q̃ sunt iuxta ecclesiā. ar. xij. q. j. necessaria. ⁊. c. nulla. xvij. q. iiij. diffiniuit. Jdẽ dic in dormitorio ⁊ domibus clericorum que sunt iuxta ecclesiam cum eo rum ortis arg. d. c. necessaria ⁊ diffinit. ¶ Secundo datur exẽptio ratione persone ⁊ non loci. vt in priuilegio concesso capellanis ⁊ familiaribus pape ⁊ de talibus nō habet locum. d. c. j. quia nec etiārōne delicti pñt puniri ab ordinarijs aliter eorum priuilegiũ esset inutile ꝙ esse nō debet. vt in. c. si papa. de pri ui. li. vj. ex quibus omnibus cōclude ꝙ exẽptus rōne alicuius loci vel rei nō cẽ setur exẽptus rōne alterius rei vel loci. Vnde priuilegiũ cōcessum personis respectu certi loci non extẽdit. vltra locuʒz vnde censet̃ priuilegiũ potius reale  personale. vt no. Pa. in. c. cũ capella. de priuile. Secusin exemptione respectu persone. vt patet aduerte ꝙ si canonici alicuius ecclesie eximātur ipsi soli sunt exempti nō autem ecclesia vel alij eius clerici. Si autem clerici cuiusuis ecclesie eximantur tunc tam canonici  alij clerici sunt exempti. non autem ecclesia nisi aliud exprimatur vt in. d. c. per exẽptionem nec etiā conuersi vel oblati vt dicit glo. ibidem.
¶ Quibꝰ verbis probat̃ exẽptio. Rñ. q multipliciter vt probat̃ in. d. c. si papa
2
*puta si dicat̃ ĩ priuilegio a papa vel sen tentiando ecclesiā iuris beati Petri exi stere siue ad ius ⁊ proprietatẽ romane ecclesie pertinere. vel ad romanā ecclesiam specialiter aut sine medio ⁊ simpli citer pertinere vel si dicat ꝙ ecclesia sit libera seu ꝙ potiat̃ romane eccłie liber tate siue ꝙ ep̃s non audeat illic cathedrā collocare seu aliq imperiũ exercere vel potestatem aut q eximit a ptāte ep̃i. Jtẽ si recipiātur in proprios subiectos per hmōi ⁊ similia cognoscitur exẽ ptio. vt ibi patet secus si reperient̃ sub defensiōevt in. c. ex parte. el. ij. de priui. vel in proprios filios  non essent exẽpti vt ibi r ⁊ ibi vide ⁊ q ibi not.
¶ Vtrũ exẽptus teneat̃ citatus ab ordi
3
*nario cōparere. Rñ. Pa. ĩ. c. cũ ordinẽ de rescrip. ꝙ aut est notorie exemptus ⁊ tā diu tolleratus priuilegio exẽptionis sicut sunt mẽdicates ⁊ sic nō tenetur nec valebit snĩa super principali  est a nō suo iudice ne tan cōtra cōtumaceʒz. Ad hoc tex. in. l. non videt̃ la. j. ff. de iur. ⁊ bonꝰ text. in cle. pastoralis. §. pisana. ⁊ ibi bona glo. ff. de re iud. ⁊ glo. in. c. veniens de accu. ⁊. ij. q. iij. si ep̃s ⁊ ꝑ Jnno. in. c. ij. de dila. ⁊ Bar. in. l. ij. ff. si q̇s ĩ ius | vo. non ie. licet in alijs terminis. Si ve ro nō cōstat ita notorie tũc tenetur cōparere ⁊ allegare priuilegium. ⁊ in loco cōgruo ⁊ securo infra terminũ competentem ordinario ostẽdere ẜm q r in c. cum persone de priuil. lib. vj.
¶ Vtrũ pẽdẽte lite suꝑ validitate pri
4
*uilegij seu an fuerit cōcessumvel nō debeat quis priuari vel interdici vsu pos sessionis vel quasi etiam si possessio sit cōtra ius. Rñ. Pau. in. c. j. vt li. pen. inn. ꝙ nō. tex. est in. d. c. cũ persone in. §. ꝙ si tales. cũ §. se. ⁊ hoc idẽ tenẽt ibi doc. vbi dicit Jo. mo. vt ibi no. Ge. ꝙ pẽdente li te non est turbandus in possessione sua etiā si possideat cōtra ius cōe dũmodo ex aliqua probatione licet nō sufficiẽti ad finalẽ intẽtũ ipse iustificet possessionẽ ⁊ ita videt̃ sonare ibi tex. vnde Joā. an. in gl. vlt. ibidẽ dicit no. tus fauor priuilegio debet̃ est enim ex se priuilegiũ fauorabile sʒz prescriptio odiosa de deci. c. ex parte. ⁊. c. tua de reg. iur. odia. hec Joan. andree.
¶ Quid si exẽptus litigat coram ordi
5
*nario. ⁊ nō allegat exceptionẽ an perdat eaʒz. ꝑ hoc. Rñ. Pa. in. c. j. de sen. ⁊ re iu. ꝙ nō nec tenet snĩa. Nec ob. taciturnitas  etiam si voluisset non potuisset in illum consentire vt in iudicem. de arbi. cum tempore ⁊ hoc tenet Jo. an. in regula. scienti lib. vj. in mercurialibus facit q no. in. l. j. C. vbi de cri. agi oportet. Ratio est ẜm Pa. in. d. c. cum tempo re. quia exemptus non potest renuncia re exceptioni quia tangitur. nedum fauor exẽpti sed etiā superioris qui ipsuʒz exemit vt in. c. ad apostolicā de regula. ⁊ in. l. si quis in cōscribendo. C. de episc. ⁊ cleri. albri. tñ in. d. l. si quis tenet quod exẽptus pōt renunciare priuilegio exce ptionis per. d. l. si quis. Et ad leges con trarias respondit quod loquuntur de priuilegio iuris communis introducto in fauorem ordinis clericalis cui renũciari non pōt sed suo priuilegio speciali bene potest ⁊ verius credo quādo ipse impetrauit. Et prima opin. est vera qñ superior proprio motu aliquem exemit quod not. bene.
¶ Vtrum exem ptus possit absolui ab
6
*episcopo ab excommunicatiōe inflicta a canone quam sibi conditor canonis non reseruanit. Rñ. Pa. in. c. significasti de fo. compe. Fed. cōsi. xiiij. ⁊ Jo. de lig. in cle. ne in agro de sta. regul. tenentq sic. sed Jo. an. in regula scienti prealle. dicit quod non Pau. hic sequitur quia non est sue iurisdictionis nec potest se submittere sine licẽtia pape ratione dicta in precedenti. q. in fi. excipere tñ videtur Joan. an. in. c. religioso de sentẽ. excommunica. lib. vj. excommunicatos pro iniectione manuũ violenta per rationẽ tex. ibidẽ. s. ne detur materia euagandi cum tñ cōtrarium teneat in cle. cum ex eo. de sen. ex. in glo. fina. Et propterea teneo quod nec in illo casu. c. religioso nec in alio exemptus possit absolui ab ep̃o nisi vbi specialiter ei committitur a papa. ⁊. d. c. religioso loquit̃ de non exẽptis quos antea nō poterat absoluere propter. c. cum illoruʒz de sen. excōi. ⁊ hoc tene  si de exẽptis intellexisset sic dixisset sicut dicit. in. d. cle. cuʒz ex eo in fine.
¶ Quid pōt exercere archiepiscopꝰ vel
7
*episcopus in loco exẽpto vide. s̃. archiepiscopus. §. iij.
¶ Vtrum exemptus ratione loci si deli
8
*querit alibi vel cōtrahat aut res ipsa cō sistat possit in loco domicilij conueniri aut puniri per ordinariũ. Rñ. q nō nec habet potestatem remittendi eum si cōueniat̃. vt in. d. c. j. de priui. li. vj. Simili ter si delictũ vel contractus vel res ipsa litigiosa sit in loco exẽpto nō poterit se impedire intelligitur ergo. d. c. j. q ratione delicti vel contractus pñt per ordinarios cōueniri. s. si ĩueniant̃ extra lo cum exemptũ vel remittent̃ vt no. in. d. c. j. Sunt tñ quidā exempti ratione loco rum ⁊ persone qui etiam ratione delicti aut contractus vel rei nullo modo pñt cōueniri vt fratres minores predicatores ⁊ cistercieñ. ⁊ multi alij.
¶ Vtrũ delinquẽs in loco exẽpto. liget̃
9
*statuto ep̃i. vide. j. statutum. §. ij.
¶ Vtrũ cũ statuto ep̃i cauetur ne quis
10
*accedat ad q̃libet monasteria monialiũ sub pena excōicationis quam incurrat ip̃o facto sint excōicati q̇ accedũt ad mo nasteria et cepta monaliũ. Rñ. q sic. si sine snĩa illius ad quẽ ꝑtinet accedunt. Ratio  sine p̃fata licetia accessus est prohibitꝰ. vt in. c. periculoso de sta. mo. lib. vj. Et ideo si ep̃i vt compescāt tales accessus addũt penā licite faciũt⁊ ideo ligant̃ nec dicẽdũ q delictũ committa tur in loco exẽpto solũ sed etiam in nō exẽpto vcʒz cũ accedunt ante peruene rint. Jtẽ patet per hoc q not. Bar. in. l. relegatoꝝ. ff. de interdic. qui dicit quod ciuitas propter cōmodum ciuitatis vel odium eorũ ad quos non vult vadāt: ꝓ hibere pōt ciuibus suis nevadāt ad ta lem terram. hic not. Pa. in. c. postulasti. de fo. compe. ergo similiter in casu predicto. Et hoc tʒz do. Phi. de peru. in. c. vt animarũ. de consti. li. vj. secus si prohiberent ne quoquo modo sine eoꝝ licentia quis accederet quia nisi presidẽtes monasterijs essent culpabiles in admit tendo non valeret eorum statutum cuʒz essent contra ius cōe. vt in. d. c. periculo so contra ꝙ ep̃s non pōt statuere nisiex iuxta causa vt tʒz Bal. in. l. oẽs populi. ff. de iust. ⁊ iu. ⁊ do. Anto. in. c. vestra. de loca. pñt imo obligāt̃ ṗmates archiep̃i ⁊ ep̃i vniuersi sub pena eterne maledictionis in propria diocesi monasteria exẽpta qͦ immediate subsunt romane ec clesie autoritate apostolica cogerevt ser uẽt clausuram. vt in. d. c. periculose simi liter debent ea visitare eadẽ autoritate singulis annis. vt in cle. attendẽtes. de sta. re. ⁊ hoc de p̃cepto scm glo. ibidem propter ver. debeant quod est p̃ceptiuũ vt in. c. oblate. de app. ⁊ in. c. vt fame. de sen. ex. lʒz in. c. j. de despon. impu. sapiat honestatem.
¶ Vtrum exẽpti possint originalia vel
11
*capellas in locis non exẽptis edificare. Rñ. q nō nec in sic cōstructis celebrare vel celebrari facere nisi de legitima diocesani loci. vt in. c. autoritate de priui. lib. vj. Jntellige nisi ex licẽtia pape hoc fa cerẽt aliter diocesani eos cōpesce re possunt. vt in. d. c. autoritate. Et intellige de oratorijs publicis quia in priua tis possunt. vt no. glo. ibidẽ. Hec intelligo in publicis factis oratorijs q non possunt celebrare verum qñ episcopi prohibitionẽ fecissent ne in eis celebra retur alias quando communiter in eis celebraretur si fiat de cōsensu illius qui curam eorum habet sufficit sine alia licentia episcopi.
¶ Vtrum in locis exẽptis p̃dicta in pre
12
*cedenti. q. facere possint. Rñ. q nō nisi licentiamvel priuilegiũ sedi apostolice habeant speciale. vt in. d. c. autoriate. §. inhibemus.
¶ Vtrũ causas ⁊ lites suoꝝ hoĩm ac li
13
*beroꝝ seu censualiũ possint exẽpti assu mere. Rñ. ꝙ nō vt in. d. c. auↄ̃tate. §. cās.
Exemplum

Exemplum

malum dantes precipue prelati. ⁊ q̇ habẽt alios regere mortaliter peccant ⁊ vt di citur. xj. q. iij. precipue tot mortibꝰdigni sunt quot perditionis exẽpla ad alios trāsmittunt ar. lxxxj. di. nemo. xciij. dist. peruenit ad nos in fi. ij. q. vij. paulꝰ. ⁊. c. cũ pastoris. xvij. q. j. q̇ bona. de hac materia no. j. scandalum.
Exequie

Exequie

Pompatice curatio funeris conditio sepulture potius sunt viuorum solatia  mortuorũ subsidia. xiij. qō. ij. c. anime. §. curato. Hic tex. in. c. nō extimemꝰ ea.  dicit corpori humano quicquid impendit̃ nō est pre sidiũ salutis sed humanitatis officium ẜm affectuʒz qui nemo carnẽ suam odio hʒz. Vñ dʒz vt diu potest pro carne pro ximi curam gerat cum ille inde recesserit qui gerebat hec ibi. Et de hocvide. j. sepultura.
Exheredatio

Exheredatio

Section
filiorũ hodie nō potest fieri nisi pater ha beat iustam causam quam debet descri bere in testamento. vt. C. de inoffi. testa. aut̃. sed hodie.

Not. de hic positis Bart. in. l. si pater. ⁊ ibi Bal. q. vj. C. de institu. ⁊ substi. Bar. in. l. liberi. de inoffi. testa. ⁊ in aut̃. non licet. et ibi docto. C. de liber. prete. | et in corꝑe. ⁊ an exheredatus compute tur in numero filiorum in ratione legitime computande. Bal. ꝙ non in. l. pater filium. ad fi. C. de inof. test.
¶ Sed que sunt iuste cause. Rñ. xiij. que
1
*ponũt in aut̃. vt cuʒz de ap. co. §. causas. ¶ Prima si filius parẽtibus manus in tulerit. ¶ Sca si grauẽ iniuriā eis fecerit. ¶ Tertia si eos criminaliter accu sauerit de causa q̃ nō sit aduersus principẽ vel rẽpublicam. ¶ Quarta si cũ ma leficijs conuertatur. ¶ Quinta si maleficus efficiat̃. ¶ Sexta si vite parẽtum insidiatur. ¶ Septima si cum nouerca sua aut ↄcubina patris se immiscuerit. ¶ Octaua si pro ꝑsona ipsius vel debito eius incarcerati inquātũ pōt fideiubere noluerit. Et hec octaua causa intelligitur soluʒz de masculis. ¶ Nona si prohibuerit eos facere testm̃. ¶ Decima si cōtra parẽtum voluntatẽ ĩter arenarios et mimos perseuerauerit cum pater illius ꝓfessionis nō fuerit. ¶ De decima si filia vitam luxuriosam elege rit cum parẽtes eā vellent ꝓ posse nubere ⁊ dotare nisi neglexerint eā nube re vs ad. xxv. annũ. ¶ Duodecĩa si parẽtibus furiosis debitam curā non impẽderit. ¶ Tertiadecima si de carcere parẽtes deducere neglexerit. ¶ Adde. xiiij. si voluntatẽ vltimā executioni demādare noluerit vt. s̃. executor. §. x. ⁊. j. testamentum. §. xij. ¶ Et. xv. si filius est hereticus cũ pater sit catholicus vt. d. .§. causas.
¶ Siłr filius potest patrẽ exheredare.
2
*¶ Primo si de crimine eum accusauerit excepto crimine lese maiestatis. ¶ Secũdo si vite filij insidiatꝰ fuerit. ¶ Ter tio si vxor sue vel cōcubine se cōmiscue rit. ¶ Quarto si testari ĩ quo poterat ꝓhibuit. ¶ Quinto si nō egit curam eius cuʒz esset furiosus. ¶ Sexto si captus a sarracenis nō redemit ⁊ si moritur inte statꝰ ibi nō succedet sed ecclesia ⁊ dabũ tur bona eius pro redẽptione captiuorum vt in. d. aut̃. cum de ap. eo.
¶ Vtrũ in istis casibꝰ ĩ quibꝰ pōt exhe
3
*redare possit alimẽta similiter denegare. Rñ. Joan. an. ⁊ Pa. sequitur in. c. q̇utauallis de iureiu. vbi etiam in glo. po nuntur predicti casus ꝙ ⁊ idem tenet Barto. in. l. diuus adrianus. ff. de parici. per. l. si quis a liberis. ff. de lib. ag. et idem tʒz Pa. in. c. ex literarũ de eo q̇ du. in ma. quam po. per adul. de patre ĩgra to contra filiũ que limita nisi ipsos peniteat. pro quo facit gl. ĩ. l. fi. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ tex. in. c. non liceat. xix. q. iij. vbi dicitur ꝙ per religionis ingressuʒz purgatur omnis ĩgratitudo ⁊ ꝙ no. Spec. in titu. qui fi. sunt le. ver. quid si filia et sequit̃ Pa. vbi. s̃. qui dicit ꝙ si filia fornicatrix vult penitere de peccato pater tenetur eam alere ar. c. seruuʒz. l. d. ⁊ per consequens dicit Pa. vbi. s̃. ꝙ etiam tenetur eam dotare: quia eam dotis non minus est fauorabilis  causa alimen torũ vt no. Cy. in. l. non omni. C. de admi. tu. Bar. ĩ aut̃. ex complexu. C. de ince. inuti. nup.
¶ Vtrũ liceat exheredare filium vt he
4
*redẽ faciat ecclesiam. Rñ. Aug. in. c. qui cũ. xvij. q. iiij. quicũ exheredato filio heredẽ vult facere ecclesiā querat aliuʒz qui suscipiat non augustinum.
¶ Vtrum frater exheredet̃ a fratre. Rñ.
5
*ꝙ sic in tribus casibꝰ. ¶ Primus si insidiatꝰ est vice ipsius. ¶ Scs si de crimi ne inscripsit cōtra eum. ¶ Tertius si in bonis eiꝰ notabiliter le sit. Et hoc etiā habet locum quando morit̃ ab intestato frater vt non succedat ei frater vt in aut̃. de nup. §. ingratitudinem.
Additio

Additio

ꝙ limita verum si ignorauit quia si sciuisset ingratitudinem videretur remisisse non deter minando ꝙ nō succedat vt in. l. fi. in fi. C. de reuo. dona. iuncta. l. conficiunt̃. in prin. ff. de tu. eod.
¶ Vtrum vir vxorem ⁊ econtra vxor vi
6
*rum possit exheredare. Rñ. ꝙ sic vt not. in. d. §. causas.
Exorbitantia

Exorbitantia

a iure communi non debent trahi ad sequelam de reg. iur. lib. vj. que a iure cōmuni exorbitant nequa ad conscientiam sunt trahenda.
Exorciste

Exorciste

ex greco in latinũ adiurā tes siue increpātes vocan tur dicit tex. ĩ. c. clericos circa fi. xxj. dist.
Spe. aliter in ti. de his qui alie. no. in iudi. ĩter. Jtem r incontator vt not. ĩ l. j. §. medicus. ff. de var. cog.
¶ Quid ꝑtinet ad eorũ officiũ. Rñ. tex.
1
*ĩ. c. perlectis. xxv. di. ad exorcistam perti net exorcismos memoriter tenere manus suꝑ energuminos. s. lunaticos et obsessos a demonibꝰ ⁊ cathecuminos ĩ exorciʒzando imponere hec ibi.
¶ Cũ ordinat̃ dʒz acciꝑe de manu ep̃i li
2
*bellum in quo exorcismi sunt scripti cũ istis verbis accipe ⁊ cōmẽda memorie ⁊ c. vt in. c. exorcista. xxiij. di.
Exorcismus

Exorcismus

est adiuratio ↄtra dia bolum vt de conse. di. iiij. in. c. ante. xx. dies.
¶ Quid vʒz exorcismus ante baptismũ.
1
*Rñ. Ri. in. iiij. di. vj. ar. vlt. q. j. per ipsuʒz virtute diuina artatur potestas diaboli ne possit de cetero tantum tum ceteris paribus posset si non esset exorcisʒza tus ⁊ maxime ĩpediendo ne baptismuʒz suscipiat. facit ad hoc. c. sicut nostris de conse. di. iiij.
¶ Quid si aliq̇s baptiʒzetur sine exorcis
2
*mo. Rñ. Ri. vbi. s̃. ꝙ dʒz post baptismuʒz exorciʒzari. facit. d. c. sicut nostris. Rō  licet im baptiʒzato paruulo nō sit pecca tũ in eo remanet actuałr fomes peccati. Et ideo etiā post baptismi habet effi caciam reprimendi diabolum.
¶ Per quem debet quis exorciʒzari. Rñ.
3
*ꝙ per sacerdotem de conse. di. iiij. sacerdotes. ⁊ de hoc vide. s̃. Cathecismus.  idem est.
Expense

Expense

Section
tam in cibarijs  ĩ vestibꝰ debẽt fieri ẜm dignitatem illius cui sunt prestande et facultates illius qui dʒz prestare. hoc colligit̃ in. l. habitatio. ff. de ven. in pos. mis. ⁊ in. l. sʒz ⁊ si quidem. §. j. in ver. vestiri. ff. de vsufru. Et ꝓpterea dicit Bal in. d. §. j. ꝙ ab bas debet melius vestiri  monachus magr̃ ĩ theologia  alij fratres. doctor  scholaris. Et idẽ dic de cibarijs ꝑ ele gantem. doc. bal. in. l. j. C. de epi. audi.

De notatis in hoc §. ⁊ de expẽsis in rem ⁊ in ꝑsonā ⁊ qualiter illoꝝ ꝓbatio fiat no. Bar. in. l. non ignorat. C. de fru. ⁊ lit. expen. ⁊ in. l. cum seruus. de verb. obl. Bart. ⁊ Sali. in. l. in restituenda. C. de per. her.
1
*¶ Vtrũ ille qui aliũ vulnerauit teneatur ad expẽsas. Rñ. ꝙ sic ad oẽs quas ꝓ curatiōe fecit vt. ff. si qua. pau. fe. di. l. ex hac. ⁊. ff. de his qui dele. vel effu. l. vltima vide glo. in. c. si q̇s mẽbrorum. xxiij. q. vlti. ⁊ in. c. j. de iniurijs.
¶ Vtrum in extimandis facultatibꝰ sit
2
*habẽda rō expensarũ. Rñ. ꝙ sic. vt not. glo. in. c. qm̃. de vi. ⁊ ho. cle. vnde illi fru ctus extimandi sunt qui super sunt deductis expẽsis. C. de fruc. ⁊ lit. ex. ex. l. j.
¶ Vtrũ expẽse facte in re aliena sint attendende. Rñ. ꝙ aut erat possessor ma
3
*le fidei ⁊ sic de rigore iuris non poterit hr̃e nisi solum necessarias vt puta illas quas facit gratia fructuũ querẽdo ↄgre gandorum aut cōseruandorum ⁊ hmōi necessarias que etiam a malefidei possessore deducũtur. vt. in. l. si a dño vel a patre. §. fructꝰ. ff. de peti. here. ⁊. l. plane. in fi. ibidẽ. ⁊ ĩ. d. l. j. ałs si q̃s fecit amittit. vt. l. ex argento. ff. de cōdi. ⁊ insti. de re. di. §. ex diuerso.
Additio

Additio

vtiles ꝟo ⁊ volũtarias solũ poterit auferre. quādo sine lesione prioris statꝰ rei id fieri pōt. l. do mũ. C. de rei vendi. Sed in foro ↄsciẽtie ẜm Mo. ti. Vsura. v. poterit etiam repetere eas quas fecit ad conseruationem rei vt pascẽdo equũ ⁊ hmōi vel ad opor tunam meliorationem. vt curando aĩal morbosum nutriendo porcum ⁊ hmōi ⁊ placet ꝑ rationẽ dictaꝝ. ll. Similiter dic de eo q̇ scripsit vel pinxit ĩ te aliena seu edificauit ꝙ ĩ ↄscĩa poterit petere ⁊ ille in cuius re expẽsas fecit tenetur et non inquantũ expensa vʒz sed solum inquātum sibi dicta res est plꝰ vtilis arbitrio boni vir. Si autem erat possessor bone fidei sic poterit oẽs expensas quas fecit tollere si sine lesione rei potest fieri. l. iulianus. la. iij. ff. de rei vẽ. vel si nō possunt tolli: dominꝰ rei soluet eas. l. ĩ fun|do. eo. ti. aut vẽdere ei rẽ in qua expensasfecit . ff. de pet. he. l. si q̇d possessor .§. sicut añ dicitur ꝙ q̇s nō debet culpa ri de administratiōe rei. quẽ tʒz vt suam bonafide. Jdẽ dic quādo fecit credens vtiliter gerere negociũ ꝓximi sui. ff. de ne. ge. per totum.
¶ Expẽse nō veniũt noĩe damnorũ vel
4
*interesse:  expẽsa est quā q̇s facit eun do redeũdo vel maiorẽ familiā. tenẽdo aut aduocatus soluẽdo. ⁊ hmōi damna vero vel interesse sunt in re vel circa rẽ. ⁊ ideo qui remittit vnũ nō videt̃ remittere aliud vt de iniurijs. c. in nostra in tex. ⁊ in glo.
¶ Expense dicunt̃ necessarie q̇ si facte
5
*nō fuissent ꝑisset: aut facte fuissent dete riores circa quā sunt facte: vtiles sunt q̃ rẽ meliorẽ faciũt ⁊ deteriorẽ fieri nō si nũt. Volũtarie ꝟo si q̇ rẽ tātũ ornant. sʒz fructũ nō augẽt. l. ĩpẽsas. ff. de. ver. si. Qũo aũt debeantur qñ sunt facte in re aliena: sciẽter ⁊ bona fide. vt puta in re locata. habes. j. locatio. §. xxj. ⁊. s̃. comodatuʒz. §. xiij. ⁊. s̃. Dos. §. xv. ⁊. j. Peculiũ. .§. xxij. ⁊ edificans in prin.
Experientia

Experientia

facit artem. Jn experientia casuʒz. i. metaphisice. vnde in. c.  sit. de elec. li. vj. in prin. dicitur magistra rerũ ⁊. ff. de le. iij. l. legatis. §. ornatricibus dicit̃ ꝙ prebet cuilibet artificio nutrimentũ ⁊ in. c. vt cōstituerent̃. l. di. dicitur cogunt̃ enim multas inuenire medicinas multoꝝ ex perimenta morborum.
Expositio

Expositio

sacre scripture ⁊ canonũ ex causa ꝑsona. loco. ⁊ tẽpore debet fieri vt. xxix. di. c. sciendum. ⁊. c. se quorũ modi.  medulitus nō indagantur in erroris laberintum nonnulli intrudendo impinguntur cũ ante iudicant  intelligāt ante inculpāt  iterādo lecta perquirāt hec Jsi. ⁊ habetur in. d. c. sciendum.

Ego dixi de notatis in hoc. §. j. ĩ ver si. interpretatio.
¶ Vtrum liceat varijs modis sacrā scri
1
*pturā vel iura exponere. Rñ. gl. in. c. q̇d hoc. est. l. distin. ꝙ aduocatus potest va rijs modis iura exponere. Quod limita veꝝ qñ eadẽ rō legi hec requirit. aliter nō excusant̃  vt dicit̃ in. c. ĩtelligẽtia de versi. intelligẽtia dictoꝝ excusis est assummenda dicẽdi.  nō sermoni res: sed rei dʒz sermo esse subiectus. ⁊. ĩ. c. in his. eo. ti. dicitur. verba intentioni debent deseruire. cũ suis cōcor. ibi not. in gl. Jdẽ dic de sacra scriptura q̃ exponit̃ iiij. modis. ¶ Primo hʒz historiā. historia est rei geste narratio. ab histrion. ꝙ est videre vel cognoscere.  apud vete res nemo scribebat historiaʒz nisi inter fuisset. ¶ Secũdo allegorice a leon q est aliud ⁊ gore q est dicere vel locutio et est quando per vnum factum datur intelligi aliquod quod est credendum. ¶ Tertio. anagorice ab ana. quod est sursum. ⁊ goge quod est ductio. ⁊ est qñ per vnum factum datur intelligi desiderādum. scilicet gloria. ¶ Quarto tro pologice. a tropos quod est conuersio ⁊ logos quod est sermo ⁊ est quando ꝑ vnum sactum datur intelligi faciẽduʒz. Et propterea dicit Hie. in. c. si heresis. lxxiiij. q. iij. qui aliter scripturā intelligit  sensus spiritus sancti flagitata quo scriptura est licet ab ecclesia ante recesserit tamen hereticus potest appel lari. ⁊ de carnis operibus omne eligẽs que peiora sunt. hec ille. facit ad hoc. c. relatum. xxvij. distin. Quod bene not.
Expositus

Expositus

filius infans a patre siue ab alio eo sciente vel ratum habente eo ipso liberatur a patria potestate. Jdem in seruo ⁊ liber to expositis qui liberantur a dominica potestate. Jdem in languidis cuiuscũquam etatis sint expositis. vel si alimenta negari contingerit im pie. vt in c. vnico. de infa. expo. si vero eo ignorante vel inuito sit expositus poterit eum repetere. sed retinet expensas. j. x. dies post epistolam contestationis factam. vt ibidem nota. et in. c. final. lxxxvij. di.

Ad propositum eorũ q̃ in hoc. §. dicuntur et ꝙ expositi ad hospitale sunt de foro vbi est hospitale Ang. not. in. l. | heres absens. §. i. ff. de iudi. ⁊ no. in. l. j. ff. ad munici. ⁊ illis succedit hospitale et vltĩo fiscꝰ. Bal. no. ĩ. l. si qua illustris. C. ad orfi. sed exponẽs partium in loco vt moriatur. l. corne. de sicca. Bar. not. in. l. necare. ff. de li. agno.
¶ Vtrũ recoligẽs taleʒz expo sitũ acqui
1
*rat aliquod ius in eo. Rñ. ꝙ non. vt in dictis iuribus.
¶ Vtrũ expẽsas factas possit repetere
2
*Rñ. ꝙ si sunt alimẽta vel causa alimẽtorũ facte nō repetet. nisi in duobꝰ casi bus ẜm gl. in. d. c. fi. ¶ Primus si prote status est ꝙ volebat repetere. vt. ff. de ne. ge. l. nẽsenius. Hoc limito nisi esset persona q̃ ad hoc teneretur. sicut eccłia que tenetur alere pauperes quia quali tercũ protestatur nō repetet. v. c. sacro rũ. xij. q. ij. ⁊. l. alimẽta. C. de ne. ge. ⁊ q ibi no. Limito sco ꝙ in cōsciẽtia pote rit repetere ꝑsona que ad hoc nō tenebatur licet nō fecerit ꝓtestationẽ qñ a principio habuit aĩm repetẽdi. ar. eorũ q̃ no. j. Lex. §. iiij. ¶ Scs casus est qñ expositꝰ ⁊ collectꝰ nō vult ducere filiaʒz collectoris in vxorẽ. C. de nu. l. patrem. Si vero sunt alia ab alimentis que expendit puta in erudiendo puero in ali qua arte ⁊ hmōi repetere poterit. C. de infa. ex. l. j.
¶ Sed nunq̇d excusentur predicti ex
3
*ponentes si ex necessitate. puta  eos alere nō poterāt exposuerũt. Rñ. gl. in d. c. fi. ꝙ nō.  debuit eũ mittere ĩ xenonẽ. s. hospitale. vt. C. de ca. tol. l. vnica. §. sʒz scimꝰ. ꝙ si talis locus nō erat tũc videtur gl. dicere ꝙ excusat̃ de filio sʒz de seruo nō ꝑ. d. l. vnicā. ⁊ in ant̃. de nupt. §. ⁊ multo potius. sʒz ego credo verum quo ad penā p̃dictā in. §. j. sed nō quo ad deũ  tũ ĩ ipso est occidit nisi forte expositio tali modo fieret ꝙ nullum periculum exposito immineret.
Expressio

Expressio

qñ nocet. vñ. l. nō nũ. ff. de cōdi. ⁊ de. dicit. Nō nun cōtingit vt quedā nominatim expressa officiāt uis omissa tacite intelligi potuissent nec essent obfutura. inde dictũ est expressa nocent. nō exp̃ssa. non nocent. hec ibi. facit ad hoc. l. si q̇s. ff. de here. insti. ⁊ gl. in. c. cōsulti. de proc. ff. de re. iu. expressa.
Extimatio

Extimatio

rei qñ debeat fieri. Rñ: ꝙ tꝑe ↄ̃ctꝰ. vt. in. c. cũ di lecti de emp. ⁊ vẽ. ĩ. l. ij. C. de rescin. vẽ.
Ad hoc ꝓpositũ ꝑ quẽ debeāt eligi estimatores. Bar. no. in. l. hac edictali. .§. his illud. C. de secũ. nup. ꝙ ꝑ partes Jtẽ a iudice suꝑ valore rei cũ iuramẽto⁊ timẽdo cũ q̃litate fructuũ. s. ꝑtibus discordātibꝰ nō aliter vt ꝑ Bal. in. l. pe. col. ij. C. de rescin. vẽ. ⁊ debẽt oẽ ad minus duo vt in aut̃. de nō alie. §. q aut̃. ¶ Quātũ fieri debeat. Rñ. gl. in aut̃. de
1
*ali. ⁊ emphi. §. sanctissimas ꝙ dʒz fieri ẜm redditꝰ quos res extimāda affert. facit tex. ibidem. ⁊ in aut̃. de ecc. tit. §. si auteʒz annale. ⁊ tex. in. l. si quos. C. de rescin. ven.
¶ Quałr fiet ẜm redditꝰ. Rñ. ꝙ tm̃ dʒz
2
*valere res quot fructꝰ ꝓducit in annis xx. vt in aut̃ de nō alie. §.  vero leonis vel si est res q̃ debet̃ eccłie ĩ. xxxv. annis vt in. d. §. si aũt annale. vbi est text. de xxxv. annis. ⁊ ibi nota.
¶ Quid si res est non fructuosa. Rñ. ꝙ extimabit̃ ẜʒz ꝙ cōiter appreciat̃. l. p̃cia
3
*ĩ prin. ff. ad leg. fal. ⁊ hoc hʒz locũ hodie cōiter in oĩbus rebꝰ ⁊ ꝙ dicitur res tm̃ valet quātũvendi pōt ꝑ. l. j. §. si heres. ff. ad treb. ⁊. l. querebatur. ff. ad leg. fal. ⁊. l. si q̇s vxori. §. vlt. ff. de fur. dʒz intelligl verum non habito respectu affectio nem singularium personarum sed com munium vt in. d. l. precia nisi affectio es set rationabilis respectu extimantis. de quo dic vt. s̃. emptio. §. vij. ⁊. ix.
¶ Vtrum extimatio faciat venditionẽ.
4
*Rñ. ꝙ sic in duobus casibus. ¶ Primꝰ cum eo animo fit extimatio vt ipsa p̃ste tur. secus si fiat vt appareat ti res sit facta deterior vt. l. si inter virũ. C. de iu. do. quod tunc apparet quādo in pacto est vt transacto certo tempore res q̃ extimata data est reddat̃.  tunc nō facit vẽditionẽ. vt. d. l. si ĩter. ¶ Scs casus ẽ qñ res simpliciter dat̃ extimata in ↄtra ctu de cuiꝰ natura est vt trāsferat̃ dñiũ | vt ĩ. l. quotiẽs ⁊. l. plerũ. ff. de iure do. ⁊. l. extimatio. ff. so. ma. Exemplum mu lier dedit rẽ extimatā. c. viro suo censebitur vir emisse. fallit hoc quādo natura cōtractus repugnatvt faciat vẽditio nẽ. vt in. l. seruos. ff. fa. her. Exemplum ego ⁊ tu sumus heredes ⁊ facimus extimationẽ de hereditate tunc non facit venditionem.
¶ Vtrũ extimatio faciat transire peri
5
*culũ in accipiẽtẽ vide. s̃. casus. §. vj.
Extrema

Extrema

vnctio. vide. j. vnctio extrema.
Loading...