Lemma
OBedientia

OBedientia

q̃ est hoĩs ad deũ sic diffini tur ab Anselmo. obedientia est affectio volũtatis cōiũcte deo sicut ecōtrario. Jnobediẽ tia est affectio volũtatis diabolo instru mẽtaliter copulate.  sicut homo ꝑ instrumẽtũ operat̃ sic diabolꝰ ꝑ inobedrẽ tiā separat hoĩem a deo. Ge. iij. et. ij. q. iij. §. euidẽter. Obediẽtia q̃ est hoĩs ad hoiem est debita reuerẽtia minoris ad maiorem.

De hic notatis ⁊ ꝙ obedire ꝓprie no r q̇ seruat p̃ceptũ negatiuũ. Bald. no. in. l. ij. col. xvij. C. de ser. ⁊ aqua. ⁊ ĩ. l. liberti. col. j. C. de ope. libe. ⁊ tenet̃ q̇ pre stitit obedientiā ad mādatũ. Jdẽ bal. in. l. liberti. col. iij. eo. ti. ⁊ an coacta obe diẽtia sit obediẽtia. bal. ꝙ nō nisi debita in. l. j. q. ix. C. q̇ admitti. ⁊ in. l. cũ aliq̇s. C. de iure deli. vbi dicit ꝙ obediẽs per vim non perdit ius contradicendi vbi non tenetur obedire.
¶ Vtrũ q̇s teneat̃ obedire in oĩbꝰ suis
1
*maioribꝰ. Rñ. ꝙ triplex est suꝑloritas. Prĩa ẽ in spũalibꝰ. sca est in tꝑalibns quo ad regimẽ reipublice. Tertia est ĩ tꝑalibꝰ quo ad regimen ꝓprie familie. Et ideo ẜm alex. in. iij. ꝑte summe ĩ tertio p̃cepto obediẽtia limitat̃ ẜm gradũ suꝑioritatis. Jlli em̃ q̇ p̃est spiritualibꝰ obediẽdum est in spũalibꝰ necessarijs ad salutẽ vł ad hoc ꝑtinẽtibꝰ sicut Pape ep̃o ⁊ ceteris p̃latis ecclesiasticis ab his q̇ subijciunt̃ iurisditiōi eoꝝ. Dñis ⁊ principibꝰ  p̃sunt tꝑalibus ad rem publicā ꝑtinẽtibus sic eis in hoc ẽ obe diendũ ab eorũ subditis. Si modo po testas eorum nō sit vsurpata ẜm Ri. in ij. dist. vltima. Quia si est vsurpata nō tenetur nisi propter scādalũ. Et aduerte ꝙ ecclesiastici nō sunt subditi dñorũ temporalium. ⁊ ideo nō possunt eis ali quid p̃cipere de ↄstōn. cap. ecclesia. Pa trui autẽ carnali cum preest cure rei fa miliaris debet̃ ei obediẽtia a filijs in his q̃ ꝑtinẽt ad dispositionem rei fami | liaris. Vnde talibus in prefatis nō obe diẽtes sciẽter ⁊ sine rationabili causa ⁊ in re alicuius ĩportantie aut ex cōtẽptu peccāt mortaliter. Nisi foret illud quod precipitur cōtra preceptũ dei. vel in salutis dispendium. autↄ̃ preceptũ suꝑioris ad ipsum precipitem. Jn alijs aũt que ad eoꝝ superioritatẽ nō pertinẽt nō est necessari obedire. Eliciunt̃ ista a. c. si quis de maio. ⁊ obedi. in gl. ⁊. ix. q. ṗma ĩciendũ. xj. q. iij. si dñs. ⁊ similibus. Dicit tñ Tho. ij. ij. q. cxiiij. ꝙ in his q̃ ꝑ tinent ad interiorẽ motum voluntatis nō tenetur homo homini obedire ꝙ limita verũ nisi opus extrĩsecũ nō posset perfecte ꝑfici sine applicatiōe animi.  tunc non haberet veritateʒz. sed tenetur obededire applicando animũ ad perfi cendũ quod precipitur.
¶ Vtrũ pape sit obediendũ ĩ oĩbꝰ. Rñ.
2
*pa. in. c. inquisitioni de sen. excō. ꝙ si p̃ceptũ sapit pctm̃ tũc nō est ei obediẽdũ ꝙ intellige etiā de veniali. xj. q. iij. quid ergo. Si vero preceptũ non sapit pecca tũ tũc ab ecclesiasticis personis est sibi obediẽ dũ. lʒz videat̃ duꝝ. xix. d. ĩ. mẽoria Nisi qñ ex obediẽtia presumeret̃ status ecclesie ꝑturbari vehementer vel aliud malũ futurũ seu scādalũ. Nā tũc etiā si p̃ciperet̃ sub pena ecxōicatiōis late sen tentie nō est eiobediẽdũ vt no. Pañ. ĩ. c. si qñ ⁊ in. c. cũ adeo de rescrip. ex quo in fert. pa. in. d. c. si qñ. ꝙ qñ mandat aliq̇d ex cuius excutiōe p̃sumit scādalũ futu rũ iu ciuitate nō est ei obediẽdũ.  hoc fit autoritate legis vt ĩ. d. c. si qñ. ⁊ ĩ aut̃. vt nulli iudicũ. Sʒz dʒz rescribere pape. Limita sco ꝙ nō tenẽt̃ obedire ẜʒz pa. in. c. cũ olim de cle. ↄiu. qñ papa cũ ma iori ꝑte ↄcilij indiceret cōtinentiā certo generi personarũ post promotionẽ eis resistentibus.  cōtinẽtia persuaderi pōt ĩperari nō pōt. xxx. q. j. integritas Et sic potest dici ꝙ nec papa potest indicere eis vitā strictiorẽ cōtra eoꝝ velle lxxiiij. di. gesta. ⁊ ꝙ ibi no. ⁊ in regula ꝙ omnes tāgit de re. iur. lib. vj. Jtem si pa pa credat mandatũ iustũ ⁊ iuste facere sed tñ subdito cōstat mādatũ in se con tinere pctm̃ nō est exequẽdum vt in ca. literas de resti. spo. a secularibꝰ aũt est obediẽdũ pape ĩ spũalibꝰ ⁊ eccłiasticis q̃ pertinẽt ad salutẽ ⁊ bonoꝝ moꝝ ⁊ ne cessarioꝝ cōseruationẽ. in tꝑalibꝰ ꝟo nō tenent̃ ei obedire nisi sint ei subiectivel rōe cause vel rōe ꝑsone. vñ si p̃ciperet se culari nulla rōne sibi subdito ꝙ det sibi bona sua nō tenetur obedire. Jdẽ dic  ep̃is ⁊ alijs p̃latis spũalibus quo ad tẽ poralia ⁊ similiter de p̃latis secularibꝰ quo ad spiritualia ⁊ hoc sequitur Jnn. in. d. c. inquisitioni.
¶ Vtrũ subditi seculares teneant̃ obe
3
*dire dñis suis volẽtibꝰ eos subijcere al teriꝰ dñio. Rñ. ꝙ nō quia nō potest hoc facere sine eoꝝ volũtate. c. dilecti.  ma. ⁊ obe. ⁊. c. fi. eo.
¶ Vtꝝ in omni obediẽtia sint intelligẽ
4
*de alique ↄditiōes. Rñ. gl. in. c. ij. de voto. ꝙ sic. i. si possibilitas adest. facit. ca. q̃relam. ⁊. c. breuiter de iureiur. ⁊. l. pau lus ff. que sen. sine ap. re. Jtem admittit omnem rationabilem causam. vt notat Pa. in. c. magne  voto. facit. c. si quādo de rescri. ⁊. c. ex parte. de of. dele. ⁊ ꝙ no. Archi. in. c. vtinā. lxxvj. di.
¶ Vtrũ ↄtra obedientiam currat p̃scri
5
*ptio. Rñ. ꝙ nō quia semꝑ est ĩ mala fide l. j. C. de ser. fugi. ⁊. c. fi. de regula. ⁊ in gl. c. sicut nobis. de regula.
¶ Vtꝝ subditꝰ dubitās ne id ꝙ precipi
6
*tur sit ↄ̃ deũ vel nō teneat̃ obedire. Rñ. ꝙ sic ĩmo excusaturvt in. c. q̇d culpatur. xxij. q. j. Nisi sit de his in quibꝰ ignorā tia nō excusat. c. ad aures. de tem. or. im mo bonũ sine quo pōt esse salꝰ dʒz dimit ti. propter obediẽtiaʒz. xj. q. iij. q̇d ergo debet tñ subditꝰ tũ pōt in tali dubio inquirere.
¶ Vtrũ sacerdos teneat̃ denũciare excō
7
*municatũ quẽ scit ĩnocẽtẽ ad preceptũ episcopi. Rñ. ẜm tho. in quoł. ꝙ si soluʒz mādet denunciationẽ obediat. Sivero mādet excōicationẽ dicit ꝙ si ꝓbare nō potest eiꝰ innocẽtiamꝙ debet obedire. Sʒz ego dico ꝙ nullo modo dʒz obedire: quia habet excusationẽ paratā dicendo ꝙ aut cōmittat cause cognitionẽ. aut ip | se excōicet si nō vult comittere ⁊ ip̃e denunciabit aliter nō debet cōtra cōscientiam obedire. vide. s̃. iudicare. §. vij.
¶ Vtꝝ obĩa in his q̃ quis ꝑ se vult sint
8
*meritoria. Rñ. ꝙ sic si fiũt prĩcipaliter ꝓ pter obĩam. Secus fiũt principaliter  placẽt ita no. viij. q. j. sciendum ⁊ illud Gre. ẜm hanc distin. est intelligenduʒz. ¶ Vtrũ clericus teneat̃ obedire ep̃o p̃
9
*cipiẽti sibi ꝙ det libros suos alteri vł ꝙ resignet bñficiũ. Rñ. ẜʒz Ray. ꝙ nō  nō pertinet ad ep̃m hoc p̃cipere. vij. q. j.  frater ꝙ intelligo qñ sine causa hoc p̃cipit. Sʒz cũ causa p̃cipiẽdo sic tenetur pu ta  clericus est ineptꝰ ⁊ vult dare idoneo ꝓpter bonũ ecclesie. ar. c. cũ apostolus. §. ꝓhibemus de cẽsi. xvj. q. j. p̃dica tor ⁊ de magistris. c. suꝑ specula: dũmo do libri ⁊ tales res sint de bonis eccłia sticis nō ꝓprijs  sic nō tenet̃. c. requisi sti de testa. de iurepa. cũ dilectus.
¶ Vtꝝ monachus religiosus nō exem
10
*ptus magis teneat̃ obedire ep̃o quā suo prelato. Rñ. ꝙ nō. lviij. d. c. j. ⁊. ij. ⁊ in. xij. q. j. nō dicatis de obediẽtia religiosorũ vide religiosus. de hac materiavide. s̃. inobedientia.
Oblatio

Oblatio

vt dicatur ⁊ sit: tria requirũ tur. Primũ ex parte offeren tis. s. vt sit christianus ab infidelibꝰ ecclesia nō recipit oblationem sed extima tionẽ oblationũ ꝓ interesse vt in. c. to de vsu. Scm ex parte eius cui offert̃ vt sit ecclesie  ꝙ sit ṗuate ꝑsone nō oblatio sʒz donatio est. Tertiũ ex parte rei do nate vt. s. sit licite acquisita  illicite ac quisita nō recipiunt̃ pro oblatiōe. ca.  in omnibus de suc. c. ex trāsmissa de de ci. ⁊ glo. in sum. xiiij. q. v. hec Pa. in cap. causa. de ver. sig.

De materia haꝝ oblationũ ⁊ ꝙ ille que fiũt imagini beate marie debentur loco vbi est imago. ẜm Aug. sin. in aut̃. de sancti. epis. §. iconomos. colla. v. ⁊ in sua. q. in. c. in fulgẽti palacio. flor. ĩ. l. sta tu. ff. de vsuf. ⁊ feli. in. c. dilectus in prin. de offi. ordi. vbi cal. j. versi. ⁊ scias. ꝙ ob uentiones decidit. q. de qua. j. ver. fin. ⁊ per Alexand. in. l. si quis posthumos in prin. ff. de libe. ⁊ posthu.
¶ Vtrũ oblatiōes sint de precepto. Rñ. ꝙ oblatio accipitur largo modo ꝓ om
1
*ni ꝙ offertur ecclesie siue invita siue in morte. Facit. c. in nostra de sepultu. siue sint mobilia siue immobilia. xij. q. j. vidẽtes ⁊ hec nō sunt de precepto nisi qñ a defunctis sũt legate. xiij. q. ij. qui obla tiones. Nam tũc peccāt mortaliter nō soluẽtes. Aut qñ quis se obligauit quo modo vel quando aliq̇s populus habe ret ex consuetudine facere aliquā obla tionem ecclesie puta semel in āno in ta lidie quia sic tenerẽtur  vt dicit bar. in. l. priuilegia. C. de sac. san. eccle. ⁊ recitat pa. ĩ. c. abolẽde de sepul. ea que ab antiquo solita sũt ecclesijs. ⁊ ministris tribui nōvalẽt aliquo modo immutari. Accipitur secũdo oblatio proprie ⁊ stricte ẜm communẽvsum loquẽdi ⁊ ẽ obla tio que fit sacerdoti in missa ⁊ hec est  precepto in precipuis festis ẜm hostiẽ. alłat. c. omnis christianus de conse. d. j. pa. vero in. d. c. causa. dicit hoc verũ vbi sacerdos indigeret alias autem dicit re linquendũ cōsuetudini quia nō reperi tur iure cautuʒz ꝙ talibus diebus ex ne cessitate fiāt tales oblationes. archi. ꝟo in. d. cap. omnis xp̃ianus ⁊ gl. ⁊ Lau. ⁊ hug. ⁊ Ray. tenẽt ꝙ nō sunt de p̃cepto ⁊ ẜm Hug. illud quod dicitur nō appa rebis in cōspectu modo vacuus fuit ce remoniole ⁊ iura que videntur innuere ꝙ sint de precepto intelligi debent de alijs obligationibꝰ legatis ecclesijs vel ex voto debitis Ego autem istud credo verius quod nō sint de precepto etiam ratione cōsuetudinis  nemo of fert nisi cui placet ⁊ sic consuetudo nō potest introduci vt supra cōsulo. §. xx. Solummodo ergo erunt de precepto ratione paupertatis sacerdotis quando parrochiani sui sunt diuites ⁊ abun dant quia tunc possunt cogi ab episco po per subtractionem diuinorum. arg. j. cor. xix. sed si sunt eque pauperes sicut sacerdos sic non tenetur ẜm Jnno. ⁊ glo. ⁊ Ray. Sʒz dicam illud. xcj. dis. cle ricus inquit. victum ⁊. vestitũ suo artifi|cio vel agricultura sine officij sui detrimento preparet. Laudabile tamen cōsi lium estvt semꝑ offerat in precipuis fe stis aliquid in missa ⁊ sic intellige di. c. omnis ⁊ similia. ⁊ hec est cōis opi. doc. ¶ Cuius erũt oblationes que fiunt vel
2
*ĩ eccłia capella vel imagini vel celebrā ti vide. s̃. ecclesia. §. xix.
¶ Quorum oblationes ꝓhibentur reci
3
*pi. Rñ. gl. ĩ. c. obligatiōes. xc. d. ꝙ primo personarum desidẽtium. sco opprimẽtium pauperuʒz. tertio sacrilegoꝝ. quar to qui extrahit seruũ violenter de eccle sia confugientem ad ipsam. quĩto rapto rum. sexto vsurariorum. septimo meretricum aliorum vero nō sunt respuende quia est penale vt ibi dicit gl.
¶ Vtrũ sacerdos possit recipere obla
4
*tiōes que ei offerũtur pro missis dicen dis quas penitẽti ĩiũxit ĩ penitẽtia vt facere dici. Rñ. ꝙ potest. sʒz species mali est ⁊ ideo si potest p̃sumere ꝙ penitens aliquod scādalũ ex hoc cōcipiat vel ali quis alius debet recipere ⁊ ad aliũ mit tere. c. cum ab omni. de vi. ⁊ ho. cle.
¶ Pone ꝙ sit ↄsuetudo in aliqua eccle
5
*sia ꝙ p̃positus habeat oblatiōes q̃ fiũt in dñica ⁊ sacrista illa que fiunt in festo sancti Laurẽtij venit. d. festum in dñica quis habebit. Rñ. Bar. in. l. procōsul. ff. de offi. ꝓcō. ꝙ erũt p̃positi ꝑ dictā legẽ  ĩspicitur potiꝰ q est naturale  acci dentale.
Obligatio

Obligatio

est iuris vinculũ quo ne cessario astringit̃ ad ali quid dañ. vel facieñ. vt insti.  ob. ĩ prin.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ obligatio dicitur ius ad rem dñiuʒz vero ius in re. no Bal. in. l. error. C. ad leg. fal. ⁊ quotuplex sit obligatio nota omnino Alexā. in. l. j. ff. de act. ⁊ obli.
¶ Obligatio sine cōsensu nulla est. l. j.
1
*ff. de pac. ⁊ nemo obligatur nisi qui ant mum obligandi se habeat. ff. de acti. et oblig. l. obligationũ la. j. facit glo. in. c. ij. de voto.
¶ Quotuplex ẽ obligatio. Rñ. ꝙ triplex
2
*Prima dicitur naturalis tantũ que in e continet naturalem equitatẽ. hec con trahitur per vinculum naturale. s. consensum ⁊ potest fieri ĩter omnes homines rationis capaces sʒz in foro contentioso hec ineficax est ad ageñ. licet in fo ro conscientie liget. vt. j. pactũ. §. iiij. Se cunda dicitur ciuilis tantum que est cũ quis ciuili iure tantum est astrictijs sʒz naturalis eq̇tas dissuadet euʒz teneri si cut cum quis spe future numerationis facit instrumentum in quo cōfitetur se recepisse centum. que tamen non recepit: hec non obligat in foro conscientie nisi intum a prelato cogeretur. ẜm Jn no. in. c. quia pleri de immu. ecc. Ter tia dicitur naturalis ⁊ ciuilis simul que est cum quis cũ solẽnitate iuris potẽs se obligare obligat se ad aliquid ꝙ na turalis equitas vult eũ obseruare ⁊ de istis habere insti. de ob. per totuʒz ⁊ hoc obligat in vtro foro ẜm oẽs doct.
¶ Quot modis contrahitur tertia obli
3
*gatio. Rñ. ꝙ. iiij. modis. Primo ex cōtra ctu vt emptione venditione locatione ⁊ huiusmodi. Secundo ex quasi contra ctu scilicet cum quis gerit negotium al terius sine mādato eius. Tertio ex ma leficio vt ex furto rapina ⁊ huiusmodi. Quarto ex quasi maleficio scʒz cũ q̇s nō directe seu dolose deliq̇t sʒz q̃si  fuit in culpa vt cũ eius domo aliq̇d est effosuʒz ꝙ alteri nocuit. Jn stituta sub diuersis Rubricis. Jtẽ ↄtrahit̃. iiij. modis. Prĩo ore vt ĩ mutuo comodato deposito ⁊huiusmodi. Secũdoverbis in stipulādo. Tertio literis vt quādo in literis confitetur se recepisse aliquid ꝙ tamẽ nō re cepit. Quarto solo cōsensu vt in societa te. mandato emptione vẽditione vel lo catione. Jn his non requiri tur scriptu ptura nec presentia sed sufficit eos q̇ cō trahant consentire per se vel per nuncium vel per epistolam. Secus in alijs quia vltra cōsensum requiritur vel lite ra res vel verba. hec habentur diffuse insti. qui mo. re contrahitur obligatio. ⁊ sub alijs rubricis.
¶ Vtꝝ in gñali obligatione veniant q̃ specialiter quis nō fuissʒz ꝓmissurꝰ. Rñ ẜm Bar. ĩ. l. j. C. q̃ res pi. ob. po. ꝙ nō. vñ | dicit ꝙ si quis obligauit oĩa bona sua nō intelligit obligare ea q̃ nullo modo specialiter esset obligaturus: puta pan nos: lectos ⁊ alia supellectilia sine quibus viuere nō possumus.
¶ Vtrũ papa possit absoluere ab obli
5
*gatione qua quis alteri tenetur. vi. s̃. iuramentum. vj. in princi.
¶ Vtrum obligatio seł extincta possit
6
*instaurari. Rñ. ꝙ nō. tex. ĩ. l. cũ ex cā. C. de remis. pig. sed opʒz alia fiat si dʒz inesse.
¶ Vtrꝝ oblatio dissoluat̃ adueniẽte ter
7
*mio. Rñ. pañ. in. c. sicut ex literis. de spō. capiendo mẽtẽ Gof. q̃ placet. d. Anto. ⁊ est amica veritati ꝙ aut terminus appo nitur ad solicitādũ impedimẽtum obli gationis ⁊ tũc lapsus termini non libe rat ab obligatiōe. arg. l. oblationũ. la. ij. .§. placet. ff. de act. ⁊ obli. ⁊ arg. c. cũ dile cti de dolo ⁊ ↄtu. ⁊. l. celsus. ff. de arbi. et tunc ponit̃ ad solicitādũ impedimẽtũ qñ apponit̃ terminꝰ ↄ̃ctui iaʒz perfecto: puta ↄ̃xit quis sponsalia ⁊ postea ꝓmit tit ꝙ. j. certũ tp̃s ducet eā non dissoluit̃ elapso termino aut terminꝰ apponitur ad finiẽdā seu limitādam oblationẽ ⁊ tũc lapsus termini liberat ad obligatio ne si ꝑ ꝓmissorẽ nō stetit quin impleret in termino: ⁊ isto mō r appositꝰ quādo apponit̃ ad solicitandum principium contractus: puta promisimꝰ adinuicẽ tali tempore conuenire ad contrahẽda sponsalia elapsa die liber est quem non stetit.
¶ Vtrũ obligatꝰ statiʒz teneat̃. Rñ. pa.
8
*in. c. lʒz heli. de si. ꝙ aut dies est apposita obligationi ⁊ sic sunt eiusdẽ fori reꝰ ⁊ auctor tenet̃ reus sine interpellatiōe offerre ⁊ ire ad domũ eius  dies ĩter pallat ab hoĩe. c. potuit de locat. ⁊. l. ma gna. C. de ↄ̃hen. ⁊ cō. stip. Si nō sũt eius dem fori nō tenet̃ reꝰ sponte ire ad foꝝ alterius vel ad domũ. sʒz dicat in domo sua paratus sum soluere si sit q̇ recipiat ⁊ sufficit iuxta no. ĩ. l. Jtẽ illa. ff. de cōsti. pe. ⁊ ibi Bar. ⁊ Alb. in. l. iubemus. C. de epi. ⁊ cle. Quod no. ꝓ limitatione. c. po tuit de loca Jntellige nisi aliud sit specialiter in pacto. Aut dies nō est apposi ta ⁊ sic requiritur monitio. vt ĩ. l. si ex le gati causa. ff. de verb. ob. ⁊ vide. s̃. mora .§. j. ⁊. j. Solutio. §. xix.
¶ Vtruʒz obligatus legere duobus an
9
*nis ⁊ impeditus ex aliqua causa non fecit teneatur legere alijs duobus post illos sequẽtibus. Rñ. Pa. ĩ. c. significaue runt. de iud. ꝙ nō  etiā sine culpa sua currit tp̃s nec poterit petere salariuʒz ꝓ tꝑe sequẽti: que ratio quia alie sunt ope re illoꝝ duoꝝ sequentiũ. ⁊ alie precedẽ tium  opere ꝑsonales mutātur ex cur su tẽporis. vt in. l. si nō sortẽ. §. libertꝰ. ff. de cōdi. indebi. ad idẽ facit. l. si vsusfru ctus in biẽnium. ff. de vsufru. leg. vbi fi nito tẽpore finit̃ ius. ⁊ hoc voluit bar. in dictis terminis in. l. ⁊ iō hesitatur. ff. de ver. obli. Secus dicit vbi factũ ad ꝙ quistenetur nō diuersificatur ex tꝑe: quia tũc elapso tꝑe ad quod tenetur in tegratur tẽpus vt in. d. l. ⁊ ideo.
¶ Vtrũ pactũ seu promissio obliget qñ
10
*turpitudo tm̃ versat̃ ex parte recipiẽtis obligationẽ. Rñ. Pa. in. ca. debitores de iureiur. ꝙ non. patet ibi  promissio de soluẽdis vsuris nō obligat quia si obli garet etiā naturaliter soluʒz cogeret̃ sol uere ratiōe pac. vt in. c. j. de pac. sicut co gitur qñ interuenit iuramẽtũ. Ratio  cuʒz lex resistit etiā alteri ↄ̃hẽti nō nasci tur obligatio etiā naturalis. vt in. l. cuʒz lex. fi. de fideiusso. ⁊ ibi plene per Bartol.
¶ Sed quare obligatur magis ex iura
11
*mento  ex promissione: cũ deus nō fa ciat dr̃iam inter iuramentũ ⁊ simpliceʒz loquelaʒz. vt in. c. iuramẽti. xxij. q. v. Rñ. Pa. in. c. debitores. ꝙ ideo est quia sim plex promissio est nulla. ⁊ ideo habetur pro non facta propter turpitudine recipientis secus in iuramẽto.  cui fit scilicet deo nō turpiter accipit nec iurans peccauit. Promissio enim dirigitur in hominem. Juramentum autem in deum.
¶ Vtꝝ administrator nō habẽs expres
12
*sum mandatũ ad penā apponẽdaʒz vel ambassiator possint obligare ↄstituẽtes ad penā quam apponunt pro obserua | tione eius ꝙ ꝓmittunt. Rñ. pa. in. c. ij. de p̃ca. ꝙ sic facit. l. bene a ʒzenone. C. de qua. prescri. ⁊. l. si procurator cesaris ff de iure fis. ⁊. d. c. ij. vbi p̃latꝰ pōt appo nere penam ⁊ obligare se ⁊ successores. Dummodo cōtractus sit rationabilis. ⁊. c. dilecti. in fi. de arbi. ⁊ ꝙ scribitur in c. nulli. de re. ec. nō alie. vbi rector eccle sie potest obligare sine consensu episco pi omnia bona ecclesie generaliter pro obseruatione cōtractus alicuius quia solum sibi prohibetur specialis hypotheca q limita verum nisi contractus nō teneret. aut esset nullus. quia cōtra ius  pena tollitur. Secus si esset nullus  preter ius:  teneret pene appositio. d. c. dilecti. vide gl. in. c. accessoriũ. lib. vj. ⁊ tex. cum gl. in. c. significantibꝰ. de offi. dele. Limita sco nisi pena esset preter naturam contractus. vt in. d. l. si procurator vbi non tenet̃ fiscus ad duplum vel triplum licet procurator obligauerit se si euiceretur res quam vendit. Secus quādo pro obseruantia con tractus apponitur vt in dicta. l. bene a ʒzenone.
¶ Vtrum pater obliget̃ ex contractu fi
13
*lij. Rñ. Jo. de pla. insti. ꝙ cuʒz eo. §. in rẽ. ꝙ si versum est in vtilitatem patris pu ta quia mutuo accepit pecuniā vt se ve stiret ẜm cōuenientiā suam ⁊ huiusmodi et sic tenet̃. l. iiij. §. labeo idẽ. ff. de in rem verso. ⁊. d. §. in rem. Sivero non est versum in vtilitatem patris sed potius mutuo accepit vt faceret pōpas vel luderet ⁊ hmōi. sic non tenetur nec pater pro filio: nec dominus pro seruo. l. iiij. §. sed si sic accepit. fi. de in rem verso. nisi eius iussu fecisset. l. j. ff. ꝙ iussu. Si tamẽ haberet pompas tenetur restituere cre ditori. l. iij. §. sed si rem. ff. de in rem ver so. Similiter tenet̃ pater si habet peculium filij deducto tamẽ prius ꝙ ipse pa ter ĩ. d. peculio debet habere. l. sed si dāni. §. fi. ff. de peculio. Jdẽ dic de mercatoribus qui preponunt institores ꝙ tenentur de contractibus factis nomine ipsorum. ff. de instito. per totum  vidẽ tur cōtrahere cũ preponẽte qui contrahũt cum preposito. l. si institorẽ. ff. si cer. pe. Jdẽ in exercitore nauis. l. in prin. ff. de exer. ac.
¶ Vtrum ille pro quo quis agit eiꝰ ne
14
*gotia vtiliter obliget̃ eidẽ. Rñ. ꝙ sic ar. l. cum pecuniam. ff. de neg. ge. ⁊ q not. gl. cum tex. in. l. que vtiliter. ff. e. ⁊. i. sed si ideo. ff. sol. ma.
Obses

Obses

potest dari liber homo ꝓ pace seruāda: non pro pecunia. de iureiur. c. ex rescripto. ar. ad idem. ff. de te. l. obsides. ff. de iure fisci. l. diuꝰ. Et illud quod dicitur ꝙ liber homo nō po test obligari. extra. de pigno. cap. j. et. C. que res pigno. ob. po. l. qui filios intelligitur ꝙ nō potest obligari vt in eo sit ius pignoris sed tantũ ius retentionis ita tenet glo. in. c. vt pridem. §. item eisdem. xxiij. qō. vltima. ⁊ in. c. exposita. de arbi. Jtem homo redemptus ex captiui tate tenetur seruire per quinquennium nisi soluat pretiũ. C. de postliminio. reuer. l. vltima. Jtem sicut pater pōt vendere filium propter famem: sic ⁊ obliga re. C. de patri. qui fi. distra. l. ij.

Ego dixi de hic notatis. s̃. inver. ho mo ⁊ ꝙ obses soluens pro alio repetit. nec in. l. nam ⁊ seruius in princip. ⁊ ibi Barto. ff. de nego. gest. quod est verum si promiserit pro alio fugientevt per gl. et Barto. ibi dantur obsides pro publi ca ⁊ non pro priuata causa Bald. no. in l. obses. C. de actio. ⁊ obli. ⁊ Jnn. c. ex rescripto. de iureiur.
Obstinatio.

Obstinatio.

est quedam pertinatia ⁊ ideo dic vt infra pertinax.
Occasionem

Occasionem

prebens alteri peccādi vtrum peccet. Respon. Landul. in. iiij. dist. v. questio. vl. in fine. quod duplex est occasio. Quedam actiua scilicet cum quis est quasi coadiutor in peccato vel aliquid tale fa cit quod facere non debet. vnde alius accipit exemplum et occasionem male operandi sicut qui in quadragesima sine necessitate comedit carnes et alijs dat occasionem male operandi. Et istud est peccatum: et tale ouale il|lud cuius est occasio: quedā est occasio passiua. qñ. s. quis facit q facere debʒz. ⁊ ex hoc accipit alter occasionẽ peccādi ⁊ talis non peccat.  facit q facere dʒz. q limita vt. j. scandalũ. §. iij. ⁊. iiij. vide de hoc etiam. s̃. causa. §. vj.
Occultum

Occultum

r duplicitur ẜʒz Pau. in c. ex lr̃aꝝ.  tẽp. ord. ṗmo ꝓut distinguit cōtra ꝓbabile. Alio mō ꝓut distinguit̃ ↄtra notoriũ. Et tunc licet aliqui sciant tamẽ notoriũ nō est qñ aliqua tergiuersatione celari potest.
Odium

Odium

dei est filia luxurie sʒz odium ꝓximi est filia ĩuidie vel ire.
De his dictis ⁊ ꝙ odia sunt restrin geda. l. si ĩpetratione. fi. de pe. l. cũ q̃daʒz ⁊ ibi Bar. de li. ⁊ post. ⁊. l. arrianus. ff. de act. ⁊ obli. nisi in casu. l. ij. ⁊ ibi barto. ff. de his qui no. infa.
¶ Vtrum sit pctm̃ mortale. Rñ. Odium
1
*dei maximũ peccatorũ ẽ.  vnũ quod q est ꝓpter se est potius eo q est propter aliud in odio dei voluntas aduertit̃ a deo ẜm se. Jn alijs vero pctis non auertitur a deo ẜm se. sed scm aliud in quātũ appetit aliq̇d inordinate q habet aduersionẽ annexā a deo. Et ẽ odiũ ꝓximi ꝙ cum apponatur charitati est pctm̃ mortale de se. Et tunc opponitur qñ vel nō facit proximo q tenet̃ de necessitate vel appetit facere vel facit pro ximo aliq notabile malũ. vñ ṗme Jo. ij. Qui odit fratrẽ suũ homicida ẽ. Per accidẽtia tñ ⁊ ꝑ ĩperfectionẽ actus pōt esse veniale puta cũ non est in deliberatione volũtatis. sed in primo motu solũ. Jtẽ qñ malũ q ꝓximo desiderat est modicũ nec notabile malũ vellet haberet. Jtẽ quādo odit pctm̃ ꝓximi non na turā. ẜm Tho. xxij. q. xxxiiij. Jtem quādo malũ nō vt malũ vellet proximo. sed sub rōne boni puta ʒzelo iustitie vel ad bonũ seu correctionem illius cui vellet ⁊ hmōi.  tunc ꝓprie nō habet rōnem hodie. ⁊ uis illa que cōmittunt̃ exterius tum ad lesionẽ ꝓximi sint grauiora tamẽ tum ad voluntatis deordinationem proximi est pctm̃ grauissimum eorum peccatorum que sunt contra proximum. Et oritur ex inuidia directe ẜm Greg. xxxj. mo. Dispositiue vero ex ira. Rica. tamen. in. ij. sententiarũ refert quosdam tenere quod potius ori tur ex ira licet aliquod odium ex inuidia oriatur.
Officium

Officium

diuinum vide. s̃. hore.
¶ Officum ad q tenetur exequens nō
1
*meretur premiũ necessario promissum generaliter facienti. Vnde tuʒz ꝓmittit̃ aliquid generaliter capiendi bānituʒz. nō debetur famulo potestatis capientis.  ad hoc tenebatur ex officio suo. fa cit. l. congrui. ff. de offi. presi. ⁊. c. j. de offficio. or. no. Pa. in. c. ecclesijs. de censi.
¶ Vtrum pro habendo officio tempora
2
*li possit aliquid dari. Rñ. Ge. in. c. ꝓ hu mani. de homi. lib. vj. tenet ꝙ sic. si duo concurrant Primum ꝙ publice det nō occulte. quia clandestine dare reproba tur. ff. de pol. l. j. et. ij. ff. de admi. tuto. l. non existimo Nec ob. l. vnica. C. ad. l. iul. de ambi. que prohibet aliquem ad officium promoueñ. precio vel ambitio ne sed ꝓbate vite. quia ẜm glo. in. l. bar barius. ff. de offi. preto. loquitur quādo secrete datur. Sco si cupit prodesse et nō preesse. Adde tertium si est idoneus alias non. facit. viij. q. j. qui episcopatũ secꝰ in officio ecclesiastico. vide de hoc s̃. dignitas. §. ij.
¶ Vtrũ officialis possit aliquid recipe
3
*re qñ gratis tenetur impendere officiũ. Rñ. ꝙ non vt ĩ. l. fi. C. ad. l. iul. de nepo. vbi ꝓhibet̃ aliquid recipere cũ quis est in administratione etiam post depositum officium pro aliquo prestito beneficio tempore administratiōis. de quo vide. s̃. Judex. §. viij. cum seq.
¶ Vtrum liceat mutuare semper officia
4
*dominis. Rñ. ẜm sanctũ Tho. in episto la ad ducissam barbantie q si ex pacto mutuũ det̃ vt officiũ recipiat̃ sic vsura est.  pro mutuo accipitur officij potestatẽ. hoc ego limitarem in officijs secularibus que non dantur gratis sed vẽduntur. Secꝰ esset in officijs que debẽt gratis dari quia si nō esset vsura ex par | te dantis mutuum. cũ nihil accipiat ꝙ pecunia extimandum sit licet ex officio cōsequenter aduenit lucruʒz quia illud lucrum aduenit ratione labori. sed potius est iniustitia ex parte nolentis ali ter dare talia officia ĩ spũalibꝰ aũt offi cijs induceret simonia.
Oleum

Oleum

sanctum dicitur triplex. ꝙ ꝑ episcopos in die cene consecratur. Primum principale dicitur cris ma sanctũ quod de oleo ⁊ balsamo fit: ⁊ cum isto benedicuntur fontes baptismales calix ⁊ patena. ecclesia ⁊ altare ⁊ puer baptisatus in vertice et fronte. et episcopi quando consecrantur in manibus ⁊ in capite ⁊ omnes fideles cum crismantur ⁊ istud est annuatim conse crandum et innouañ. c. si quis de alio. de ↄse. di. iiij. et grauiter punitur sacerdos qui in baptismo vtitur de alio  de nouo vt in. d. c. si quis. Secundum oleum sanctum est cathecuminorum. ⁊ dicitur oleum. benedictum siue sanctum et isto iunguntur baptisandi inter scapulas et in pectore et manus sacerdotis cum ordinatur. Jtem principes ⁊ reges in brachio ⁊ humero. Jteʒz ecclesia ⁊ altare ante crismationeʒz. Tertium oleum sanctum est quo iungũtur infirmi in articulo mortis. de quo ĩfra vnctio.
¶ Vtrum alio tempore possit cōfici pre
1
*fatũ oleũ  in die cene. Rñ. ꝙ primum nō. de conse. di. iiij. omni tẽpore de sen. exc. quoniam. li. vj. de alijs duobus nō inuenitur prohibitum.
¶ Vtrum oleum non sacrum additum
2
*sacro efficiatur sacrũ. Rñ. vt. s̃. aqua be nedicta ꝙ sic.
Opinio

Opinio

est assensus intellectus ad aliquid non quia sufficienter moueatur ab obiecto ꝓprio sed per quandam rationabilem electionem vo luntarie declimans in vnam partẽ ma gis quam in aliam cum dubitatione ta mẽ in formidine alterius partis: ita ta men ꝙ ad illam pariem quaʒz formidat habetur ratio expressa concludens for midatur tamen propter debilitateʒz ra tionis alterius partis. Fides vero est cum certitudine abs tali formidine. Scientia autem est ascensus intellectꝰ moti ab obictio per seipsum cogniti sicut in principijs primis vel ꝑ aliud sicut in conclusionibus quarum est sciẽ tia Hec. S. Thomas. xxij. questione pri ma ar. iiij. dubium vero est motus indifferens in vtran partem cōtradictio nis de quo. s̃. dubiũ. Scrupulus est cũ intellectus ex leuibus coniecturis seu medijs ⁊ multũ debilibus mouetur ad vnam partem ⁊ hoc etiaʒz dicitur suspicio ⁊ pusilanimitas spiritꝰ. q̃ repellẽda est vt dicitur. vj. q. j. Oues ĩ fi. Omnis enim suspitio potius abijciẽda est quā acceptanda Et de his habes per Cal. in cle. ne romani. de electio. ⁊ in. c. literas de presumpti.

De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ opinio vel opinari est credere ex verisimilibus cō iecturis id quod verum est vt ꝑ Bal. ĩ l. cum antiquioribꝰ. iij. q. C. de iure deli. et est dubitare nisi subdatur ratio vi sus Bal. in. l. fi. xv. opposit. C. de edic. di ui adri. tol. ⁊ reprobat̃ opinio grossorũ hominum sed nō simplicitas vt ꝑ eundem in. l. fin. ij. oppo. C. de here. instit. ¶ Cui opini. est adherendum in varie tate. Rñ. distinguẽdo. Aut vna opinio num habet pro se legem vel antiquam consuetudinem approbatam: et alia non. et sic illa preferenda quia minime mutanda sunt que certam sententiam semper habuerunt. l. minime. ff. de legi. Aut non est lex nec consuetudo pro aliqua ipsarũ vel est pro vtra: et tunc debent concordari vt dicatur in vno casu vnam obtinere et aliam in alio si fieri potest. vt in capitulo literas de resti. spo. xxv. questio. ij. §. his ita respondetur de cogna. spi. capitulo pri mo Conueniens enim est iura iuribꝰ concordare. dicit text. in. capitulo cum expediat de elec. libr. vj. ⁊. l. vnica. C. de in officio. donati. et. l. precipimus in fi. C. de ap. et soluitur aliquando contrarietas ꝑ aliud ⁊ simpliciter. vt. xij. q. ij. sine exceptione. de his que fi. a pre. c. cũ | apostolica. Aliquādo ꝑ aliter de ele. c. ꝙ sicut ⁊. c. publicato. Aliquādo ꝑ ẜm vt de elec. cumana ⁊. c. cũ in iure. Si ve ro nō possunt cōcordari tũc cōis opi. se quẽda est  in cā dubij ꝓ multitudine est presumedum. ita tʒz gl. in. c. fi. de pe. di. j. Bart. in. l. precibus. C. de impu. et alijs sub. ⁊ gl. in. l. omnis diffinitio. ff. de reg. iu. ⁊ in cle. j. in fi. de sum. tri. dicunt doc. ꝙ in dubijs ⁊ decisiuis adherendum est correctio doctorum quia cō munis opinio doctorum inducit probabilẽ errorẽ. vide text. iuncta glo. in. c. vnico. de postu. pre. li. vj. facit text. in. l. lj. ff. de iuris. ⁊ fac. ign. not. Bar. in. l. de eo. C. de pe. iudi. qui. mat. indi. ꝙ limita secundum. Ge. in. c. j. de sum. tri. lib. vj. verũ nisi vera ⁊ certa ratio contraria assignetur vt puta ẜm Jo. an. in. c. j. de consti.  notorie dicit male vel quia ra tionabiliter pōt cōuinci. nam vt dicit pa. in. c. tua nos. de vsuris licite iudica tur ↄ̃ cōem opi. doctoꝝ ⁊ etiā gl. quādo iure nō ꝓbat̃ vel ꝑ rōnẽ cui non possit respōderi. ita etiam no. d. Ant. ĩ. d. c. tua nos. ⁊ facit tex. ĩ. l. j. §. cũ hec materia. C. de vete. iur. enuc. ibi non oẽs in oĩa sʒz certi per certa vel meliores vel deteriores inueniuntur. sʒz ne ex multitudine auctorum ꝙ melius ⁊ equius est iudicato cum possit vnius ⁊ forte deterioris snĩa multos ĩ aliqua ꝑte superare. hec ibi. Si aũt nō apparet q̃ sit cōis tũc p̃ponẽda est illa q̃ validioribus rō nibus firmat̃. ar. insti. de emp. ⁊ ven. §. itẽ pretiũ. C. de edi. diui. adri. tol. l. edicto. Facit. c. domino sancto. §. ecce intum. l. distin. ⁊ maxime si talis opinio sit subtiltor vt dicit tex. in. c. capellanꝰ de ferijs. Aut vna opin. nititur rigori scripto ⁊ alia equitati scripte ⁊ sic ista preponitur. c. vnico. de re. permu. li. vj. ⁊. l. placuit. C. de iud. ⁊ per Cy. in. l. j. C. de legi. Fallit in odium iudeorum con tra quos rigor prefert̃ equitati. c. ij. de iude. Jn alijs autem opinio benignior debet obseruari. l. benignus. ff. de leg. Facit. c. fina. de transac. tenet hoc pa. in d. cle. ne romani ĩ princi. Et benignior dicitur illa que fauet iuramento testamẽto libertati matrimonio religioni ⁊ sacramento. facit. c. ij. de cog. spi. l. sunt persone. ff. de reli. ⁊ sumpt. funer. Simi liter illa que soluit  que ligat regula odia li. vj. l. arrianꝰ. ff. de act. ⁊ obl. Aut sunt antiqui docto. ⁊ sic moderni non eis preponuntur nisi nou ratiōibus ⁊ causis ad aliud sentiendũ inducant̃. Nam aliquādo intellectus iuntoris ꝑspicacior est  senis dicit tex. in. l. gallꝰ ff de libe. ⁊ posthu. lxiij. di. §. veruʒz. Aut sunt theologi ⁊ canoniste vel legiste et tunc in mareria iuris diuini veteris vel noui testamenti prefertur Theolo gus. Jn materia vero iuris positiui Ca nonista in materia Canonistali. legista in materia legali preponitur. Aut sunt quatuor doctores ecclesie qui sibi contradicunt tunc in subtilitatibus ⁊ que stionibus prefertur Augustinus. Jn translationibus vero hieronymus. Jn sermonibus Ambrosius. Jn moralibꝰ Gregorius. xx. distinctione. §. j. facit ꝙ no. gl. in. c. sicut. xv. dis. Aut diuersitas est inter papam ⁊ concilium et tunc in concernentibus fidem concilium preponitur. quia orbis maiorem vrbe. Jn alijs aũt papa est preponendus. vt ĩ. c. sunt quidā. xx. q. j. ⁊ di. xviij. Anastasiꝰ. ⁊ intellige papā preferendum omnibꝰ qñ tāpapa. sic determinat aut statuit c. de libellis. xx. di. Secus si arbitraret̃ sicut doctor  nō preiudicaret opinionibus alioꝝ. vt no. Jnn. in. c. literas de resti. spolia. dicit tamen Pañ. ĩ. c. tua de decimis ꝙ quando dictum alicuiꝰ sancti iuuat̃ autoritate iuris diuini potiꝰ est standũ ei  interpretationi pape vt dicit gl. xx. d. c. j. cũ hoc potius spectet ad ecclesiam vniuersalẽ  ad priuataʒz ꝑsonā. Quod quidẽ dictũ est mirabile ⁊ valde dubito cũ ad papā ꝑtineat ius diuinũ interpretari vt. s̃. dictũ est. Sʒz potest dici ꝙ verũ dicit glossa prefata quando papa diceret contra autoritatem iuris diuini expresse. sed quādo in terpretā do vel declarando dicit sic pre ponitur omnibus. Et sic intellige gl. in | ca. hec est fides. xxiiij. q. j.
¶ Vtrum sequens opi. docto. non subti
2
*liter inuestigataʒz que post moduʒz apparet falsa excusetur a peccato. Rñ. pa. in. c. capellanus de fer. ꝙ sic diu non apparuit falsa. facit glo. iũcto tex. in. c. vnico  post. prel. li. vj. ⁊ i. c. fi.  spō. du. ⁊ in. c. cũ venerabilis de cōsu. fal. regula ⁊ ꝙ ibi no. ff.  iur. ⁊ fac. ign. ⁊ ꝙ no. Jnn. ĩ. c. ꝑ tuas el. ij.  simo. ⁊ glo. Gof. ⁊ Tācr. in. d. c. cappellanꝰ no. Old. in. d. l. quesitũ. §. j. ff. de fun. ĩstr.  le. ꝙ sequẽs opi sui doc. excusat̃ ab impẽsione expẽ sarũ  probabiliter quis sequitur opi. sui doc. l. dicere. §. vnde videndũ. ff. de arb. Jstud tamen limita verum in his quādo sunt cōtra dei precepta ⁊. l. natu ralẽ insertam mentibus hominũ. quo rũ ignorantia nemineʒz excusat de quo dic. vt. s̃. ignorātia. nec ob. predictis illud. c. iuuenis de spō. vbi dicit̃ ꝙ in du bijs tutior pars ẽ eligẽda. ⁊ eccłiastici. iij. q̇ amat periculũ peribit in illo. Ergo videt̃ se exponere periculo q̇ in vniuersitate opinionũ nō eligit tutiorem. quia hoc verũ esset quando proprie du bium est sed quādo est opinio secus est quia nec tũc sumus in dubio nec conse quẽter exponit se quis periculo ꝙ bene no. Jtem nec ob. etiā illud. Aug. de pe. di. vij. si quisvbi dicit dimitte incertũ ⁊ tene certũ:  alia est certitudo in mora libus alia in naturalibus ꝓpterea dicit philo. primo ethicorũ ꝙ disciplinā ti est in vnaqua re certitudineʒz querere iuxta exigentiaʒz materie eque em̃ vitiosum est persuadẽtem querere mathemeticum ⁊ mortalem demonstran tem. Non enim cōsurgit certitudo mo ralis ex euidentia demonstrationis. sʒz ex probabilibus comecturis grossis ⁊ singularibus magis ad vnam partem  ad aliam se habentibus. Dicitur au tem probabile ꝙ pluribus et maxime in sapientibus apparet verum nam si Joachim non fuit hereticus licet teneret falsum contra fidem vt patet in ca. damnamus de sum. tri. ⁊ fi. cat.  ab ec clesia talis articulus nondum erat dānatus multo magis excusatur quis sequendo opinionem doc. quando talis opinio ab ecclesia non est reprobata cũ tali voluntate ꝙ si non crederet veram non ei adhereret certe in isto nō potest esse contemptus ⁊ sic nec peccatũ mor tale. et ergo tenet certum sibi certitudi ne morali et dimittit dubium sibi. scili cet opi. contrariam.
Oratio

Oratio

ẜm. S. Bo. in. iiij. di. xv. parte. ij. ar. j. q. iiij. accipitur com munissime ẜm quod comprehendit om nem actum bonum sicut accipit glo. j. ad Thesa. v. Non cessat orare qui non cessat benefacere accipitur secundo cōmuniter ẜm ꝙ comprehendit omnem actum contemplatiue relatum ad deũ. Accipitur etiā proprie oratio ẜm ꝙ est ascensus mẽtis in deum ad aliquid de gustandum vel impetrans. vel exsoluendum. Et isto modo accepta diuersi mode diffiniturvt patet ꝑ Host. in sum ma ti. de penis. et Joan. and. in clemẽ. vnica de reli. ⁊ ve. san. Vnde secundum Augustinum in lib. de verbis domini. Oratio est quedam petitio ⁊ alibi dicit. Oratio est pius mentis affectus directus in deum ⁊ plerũ ne pigritetur in voceʒz prorum pens. Facit ad hoc de conse. dist. prima. c. quando autem vel ẜm Damas. lib. xxiij. oratio est ascensus mentis in deuʒz vel petitio decentium. facit. c. fina. xx. distin. Vel oratio scm Ray. est cōgeries vocum ad aliquid im petrandũ in deum tendentium vel ẜʒz Hug. de sancto victore. oratio est denotio quedā ex compunctione procedens He enim descriptiones orationi conue niũt ẜm diuersos eius effectus et propterea oratio aliquando dicitur oratio nomine proprio: ⁊ hoc fit quando mẽs nostra ascendit in deum vel per quam aliquid deo vouetur vł offertur et sic ei cōpetit diffinitio. ij. Augu. ⁊ prima Da masceni. Aliquādo dicitur obsecratio qua quis pro commissis veniaʒz deprecatur ⁊ alia expedientia ad saluteʒz petit et sic et cōuenit prima diffinitio. Au gustini ⁊ ẜa Damasce. ⁊ alia Rayn. di | citur. iij. postulatio. ⁊ hoc est quādo q̇s cōstitutus in feruore spũs ⁊ charitatis fraterne etiā ꝓ salute orat ⁊ petit. quar to dicitur gratiarũ actio per quā q̇s re colẽdo beneficia dei tā preterita  pre sentia ⁊ futura totus in deũ attractus quodā spiritu cōpunctionis regratian do deo totus fit illi deuotꝰ ⁊ sic ei cōpe tit diffinitio Hugo. Et  istis dr̃ prime ad Thimo. ij.
¶ Vtrũ oratio sit virtus latrie. Rñ. ẜm
2
*Ric. in. iiij. di. xv. ar. iiij. q. ij. ꝙ sic intũ quis orat deũ vt sibi exhibeat hono rẽ in recognitionẽ sũmi dñij. Cum latria nō sit aliud nisi exhibitio honoris testificātis in eo cui exhibet̃ summum dñ ium. Jntum ꝟo quis orat deũ vt ꝑ hoc satisfaciat de pctis suis vel alioꝝ sic est actꝰ penitẽtie nec mirũ  ĩ gene re actuũ morũ ideʒz actꝰ ex fine sortit̃ di uersas species vt ptʒz in. v. Ethic. c. iiij. vbi mechās ꝓpter lucrũ ẽ auarus ⁊ ꝓpter cōcupiscentiam est luxuriosus.
¶ Quis est orādus vtꝝ solus deꝰ. Rñ.
3
*ẜm Ric. vbi. s̃. q. iij. ꝙ dupliciter q̇s po test porrigere alteri p̃ces. aut vt tā ꝑ ipsum ĩplende. Aut vt tan per eiꝰ ĩpe trationẽ adĩpleant̃. Primo mō solꝰ deꝰ est orādus:  illa bona q̃ principaliter sunt petẽda. s. gr̃a ⁊ salus: vel q̃ nobis deseruiũt ad eoꝝ acquisitionem a solo deo dant̃ nec ab alio dari pñt tali mō s. ad acquisitionẽ glorie ⁊ gratie. Secũ do modo orandi sunt sancti q̇ a deo im petrant exauditionẽ or̃onis nr̃e. vnde Apoc. viij. d cit̃. Ascendit fumꝰ aroma tũ de or̃onibꝰ sanctoꝝ de manu angeli corā deo. Maxĩe gloriosa virgo maria suꝑ ceteros ẽ orāda isto sco mō  plꝰ valet  ceteri om̃s ceteris paribus Et ꝓpterea cũ oramus deũ vł xp̃ʒz dicimꝰ miserere. vel da nobis sʒz cũ oramꝰ sctōs dicimus orate pro nobis.
Sed q̃ro nũquid sancti vidẽt oratiōes nr̃as. Rñ. sʒz Ric. vbi. s̃. ꝙ lʒz aĩe sanctorũ naturali cognitione nō cognoscant oĩa q̃ fiũt in hac vita ⁊ maxime ĩteriores motꝰ cordis.  solus deꝰ serutatur corda de simo. c. tua in fi. tñ ĩ ꝟbo vidẽt ea q̃ decet eos de nostris actibꝰ cogno scere: de quoꝝ qualitate sũt illi actꝰ q̇bꝰ eos oramus orādo  ad eorũ gloriam pertinet ꝙ ad eos habeamꝰ necesse re currere. ⁊ ꝙ ipsi prebeāt nobis auxiliũ ad salutem.
¶ Quomodo debet fieri or̃o. Rñ. vt col
4
*ligo ex Ric. vbi. s̃. q. vj. ⁊. vij. ⁊ tho. secũ da sce. q. lxxxiij. ho. ⁊ Jo. an. vbi. s̃. ꝙ dʒz fieri cũ. vij. cōditionibꝰ seu socijs. ⁊ primo cũ humilitate. Judith. ix. Humi lium ⁊ mansuetoruʒz semꝑ tibi placuit deprecatio ecclesiastici. xxxv. oratio hũi liātis ⁊ se ⁊ c. psal. exaudistiorationẽ hu milium hec humilitas duo dʒz habere. Primo diffidẽtiā proprie virtutis. hoc est reputes te indignum exauditione. Secũdo confidentiā de dei mĩane desperes: sicut ecclesia facit que semꝑ ĩ fi ne orationis. dicit ꝑ dñm nostrũ Jesuʒz ⁊ c. q. d. O dñe nō ad me aspicies sʒz ad mĩaʒz saluatoris ad aduocatā mariā sic vide ꝙ in letanijs dicitur per passionẽ per crucem ⁊ c.
¶ Secũdo cum bona dispositione seu
5
*cōtritione suorum pecca torum:  cuʒz his qui displicet ad intercedẽdum mititur irati animus potius ad deteriora prouocatur dicit Gre. iij. q. vij. in graui bus ⁊. xlix. di. c. vl.
¶ Vtrũ oratio peccatoris exaudiatur
6
*Rñ. vt colligo. ex Ric. ⁊. S. Th. vbi. s̃. ꝙ aut peccator aliqua petit vt peccator. i. ẜm desiderium peccati ⁊ tũc nō exaudi tur ex misericordia sed bene quādo ad vindictā dũ ꝑmittitur āplius ruere in peccatis. Vnde Aug. Quedam negat deus propitius que concedit iratus et sic intelligitur ill prouer. xviij. Qui declinat aurem suam ne audiat legem oratio eius execrabilis erit: aut peccator orat ex desiderio bono nature et sic dens exaudit non quasi ex iustitia. quia talis non meretur sed ex misericordia si tamen alie conditiōes concurrant.
¶ Sed quid si orat pro alio nũquid ex
7
*audiet̃. Rñ. ꝙ aut orat vt minister eccle ste ⁊ sic exauditur. j. q. j. c. dictũ est. Aut | orat vt priuata persona. ⁊ sic nō exaudi tur peccator pro alio orās. Et sic intelli ge. c. si quis inquit ⁊. c. ip̃i sacerdotes et c. sacrosancta ⁊. c. necesse. j. q. j. Verũ est ꝙ si ille qui inducit peccatorem ad orā dũ ꝓ se sit bonus tũc peccator exaudie tur nō pro suo sʒz pro merito poscentis d. c. dictũ est. Sed aduerte ꝙ hic ⁊ in. §. precedẽti accipitur peccator ille qui est in mortali nec de eo est attritus vel cōtritus  lʒz quis esset ĩ peccato tamẽ de eo dolet ⁊ proponit abstinere ⁊ satisfacere tũc nō habet locum istud sed illud ꝙ dicit Aug. suꝑ Joā. omeł. xliiij. si em̃ peccatores deus nō exaudiret frustra ille peccator publicanus oculos ĩ terra dimittẽs ⁊ pectus percutiẽs diceret do mine propicius esto mihi peccatori cu ius ↄtrariũ ibi ptʒz descendit iustifica tus. ⁊ ideo tales exaudiuntur.
¶ Tertio debet esse oratio associata cũ
8
*breuiloquio. Mat. vj. cũ oraueritis nolite multũ loqui. Facit de cōse. di. v. ca. nō mediocriter. Sed contrariũ christꝰ Luce. xviij. dicit semper: oportet orare ⁊ nũ deficere. Jtẽ Luc. vj. dicitur ꝙ ꝑnoctauit orādo. ⁊ Luc. xxij. dicitur ꝙ ꝓ lixiꝰ orauit. Facit. lxxvj. di. c. nosce. Ad q diceñ. ꝙ or̃o nō solum ẜm suam cau saʒz q̃ ẽ desideriũ charitatis. sed etiā ẜʒz se ip̃am pōt esse diuturna. Et q ego di co ꝙ debet esse breuis. hoc intelligo ta liter ne ĩmorā tibus nobis aliud cordi nostro inserat inimicus. et iō sancti pa tres aliquantulũ orabant. ⁊ postea ali quid operis faciebāt. deinde ad oratio nẽ redibant. sic ⁊ nos non ita debemꝰ prolongare orationeʒz ꝙ in ipsa replea mur vagatiōibus sed potius eam breuem facere vt cum feruore eam expleamus. et hoc est quod dicit Aug. ad pro bandum multum loqui in orando est rẽ necessariam in superfluis agere ver bis. Cum plerun hoc negociuʒz plus gemitibus  sermonibꝰ agatur. Et hic loquitur de oratione voluntaria. nō de illa que est de necessitate vt officiuʒz cle ricis ⁊ huiusmodi.
¶ Vtrũ oratio debeat esse vocalis. Rñ.
9
*ẜm Ric. vbi. s̃. q. iij. ꝙ duplex est oratio Quedaʒz cōmunis. s. que per ministros ecclesie in persona totius ppłi deo offer tur. ⁊ talis debet ĩnotescere populo pro quo offertur. vt excitetur ad deuotionẽ ⁊ ne possit suspicari in ministris eccłie illius orationis omissio. ⁊ iō talis dʒz eẽ vocalis. Alia est or̃o singularis persone. s. que offertur ab hoĩe intũ est singularis ꝑsona siue pro se siue oret pro alio ⁊ talis oratio uis nō sit necessariũ ꝙ sit cũ sensibilivoce. nisi. adhoc ho mo sit obligatus ex voto tñ qñ expedit ad meritũ vt mẽtali adiũgatur vocalis: vt ꝑ vocalẽ feruor cordis ampliꝰ excitetur. Ex quadā. n. naturalivnione aĩe ad corpꝰ. motuscorporis diuersimo de affectiōes aĩe excitāt ⁊ ĩmutant. Sĩ tñ in casu nostro vocalis or̃o retineret interiorem feruorem. tunc non esset vo caliter orañ. oratiōe singulari qñ etiā excessu feruoris mentis ꝓrũpit homo ĩ vocalem orationem. Potest etiam fieri vocalis oratio ad redditionem debiti vt vcʒz homo ẜm totũ ꝙ habet deo seruiat. Et illud. Math. vj. orantes nolite multũ loqui. Jntelligendũ est ẜʒz Aug. ad probañ. ꝙ non est loqueñ. multum s. vt multa locutio sit efficax ad exaudi tionem qua eloquẽtiores erimus: quia deus prĩcipaliter ad intentionem aspi cit. Propterea subiunxit Au. ibidẽ nō deest multa precatio si feruens perseuerat intentio.
¶ Quarto req̇rit ꝙ oratio fiat cũ bona
10
*intẽtiōe ⁊ feruenter. Sed hic queritur. Vtruʒz oratio vocalis sine mentali attẽ tione sit efficax. Rñ. ẜm Ric. vbi. s̃. q. vj. ꝙ triplex est efficacia oratiōis. Prĩa est in merẽdo seu satisfaciendo. Secunda est impetrādo Tertia est orantem spiritualiter ⁊ sensibiliter reficiẽdo. Vnde nullā istarum habet vocalis oratio ni si eam cōcomitetur concors meditatio. Moralis enim est nō actus exterior nisi per comparationẽ ad actus rationis interioreʒz. Aduerte tamẽ ꝙ intentio de bita ⁊ actualis si adsit in prĩcipio voca lis oratiōis. lʒz postea mens euaget̃. nisi | talis euagatio interũpat primam intentioneʒz: per contrariam intentationẽ sic est meritoria ⁊ ĩpetratiua oratio vocalis sine attẽtione ꝑ virtutem ṗme intẽtionis sicut cũ quis ꝑ bonam intẽtionẽ incipit ꝑegrinari vel eleemosynā dare totũ sequens est meritoriumvirtu te intẽtionis. prime uis cesset sua intentio actualis. Sʒz talis oratio sine attentione non. hʒz tertiā efficaciam. scilʒz spiritualiter reficiẽdi orantẽ nisi diu caʒz cōcomittatur attentio actualis. Et sic intelligitur illud prime cor. xiiij. Si orem lingua ⁊ spiritus meus non orat mens mea sine fructu est. scʒz spiritualis refectionis.
¶ Sed qñ dicetur ꝑ euagationẽ inter
1
*uenire cōtrariā intẽtionẽ. Rñ. licet Ricar. non declaret. Dic q tunc quando homo volũ tarie alia cogitat non perti nẽtia ad orationeʒz. ⁊ de hoc vide. s̃. ho re. §. xxvj. Et quomodo est pctm̃. Vñ dicit Cipria. de oratiōe dominica. Quomō audiri te a deo postulas. cum ip̃e te nō audias. Et Ber. causamur nobis  esse gratiā. sʒz iustus ip̃a gratia ↄqueritur nō nullos deesse sibi. ⁊ Cassianꝰ nũ  orat quisq̇s etiā flexis genibꝰ sivaga tiōe distrahit̃. Propterea dicit Cipri. ni hil aliud cogitet animꝰ  id solũ ꝙ p̃catur. Facit de conse. dis. j. c. qñ auteʒz. ⁊ dist. v. nũ. Et est etiam aduertenduʒz ꝙ triplex potest applicari intẽtio orationi vocali. s. aut applicādo eā ad ver ba que dicuntur Aut ad illud ꝙ petit̃. Aut ad illum cui oratio porrigitur et quocũ istoꝝ modorum ad sit intentio non est inefficax or̃o ad satisfaciendũ. Et ego dico nec ad impetrandũ vel re ficiendum. Sed secunda intentio melior est  prima. Et tertia  secunda. Vnde Hug. de virtute orādi. Puta inquit oratio est qñ abundātia deuotionis ita mẽs accenditur vt cũ se ad deũ postulandũ ↄuertitur pre amoris eius magnitudine etiā petitiōis sue obliui scat̃. Nā aliqñ nimia attẽtio ad verba posset esse ĩpeditiua oratiōis scʒz qñ hō vult nimia ĩ particulari cogitare dever bis.  ẜm philo. ij. thopi. Nō possumꝰ multa cogitare sił. vñ sufficit ꝙ ṗma in tẽtio sit talis ꝙ sufficit ad integrā ĩfor mationẽ verboꝝ. Et iō Hugo. vbi. s̃. di cit. Oratio ꝑfectior esse omnino neq̇t si eā meditatio nō cōcomittet̃ aut precedat. his oĩbus cōcor. Tho. vbi. s̃.  hoc vide hore. §. xxvj.
¶ Quĩto requirit oratio ꝙ vtilia ad sa
12
*lutem petat. ⁊ sic est petere iuste.
¶ Vtruʒz sit aliquod determinate petẽ
13
*dũ ĩ oratione. Rñ. ẜʒz Ric. vbi. s̃. qō. iiij. Quedam sunt quibꝰ non possumꝰ ma le vti. sicut virtutes gratia. ⁊ gloria ⁊ ta lia determĩate petẽda sunt in oratione. Quedā sunt q̇bus possumus vti bene ⁊ male sicut hr̃e diuitias. filios ⁊ vxorẽ. ⁊ hmōi. ⁊ talia nō sunt determinate petẽda in oratione sed sub cōditiōe. s. si deꝰ p̃uidet illa ad salutẽ nostrāvtilia. Quedā sunt q̇bꝰ vti bñ nō possumus si cut peccatis ⁊ hmōi malis. ⁊ talia non sũt a deo petenda in oratione.
¶ Sed cur aliquid petimus cum deus
14
*sciat quo indigemꝰ. Rñ. ẜʒz ꝙ dicit aug. in epistola ad ꝓbā. Jlle q̇ nouit q̇d nobis necessariũ sit prius petimus non volũtatẽ nostram vult sibi ꝑ petitionẽ nostram innotescere  eā nō pōt igno rare. sed vult exercere in oĩbꝰ desideriũ nostruʒz quo possumus capere quod ip se preparat dare. hinc ⁊ Gre. xxiij. q. iiij. Obtineri inquit nequa possunt que p̃destinata non fuerũt. sʒz ea q̃ sancti vi ri orādo efficiunt ita predestinata sunt vt precibus obtineantur. ergo nō oramus vt deus aliquid sciat vel vt eũ im mutemus sed vt obtineamus quod vo luit precibus obtineamus.
¶ Sexto ꝙ ↄstāter funditꝰ ĩ fide petat.
15
*vñ Ja. j. postulet aũt ĩ fidenihil hesitās ¶ Septimo ꝙ petat perseueranter.
16
*¶ Vtꝝ or̃o sit sꝑ meritoria. Rñ. ẜʒz Ric.
17
*vbi. s̃. ꝙ nō.  merito debet̃ merces ẜʒz iustitiā. Et iō oratio facta in pctō mor tali nō est meritoria ꝓprie loquẽdo de merito. Addo ẽt quod nō est meritoria quāuis nō fiat in peccato mortali. si nō adsit bita attẽtio. saltẽ actualis ĩ ṗnci | pio ẜm communem opi. theolo. ĩ ij. dis. xlij. Si tñ talis attẽtio adest erit merito ria: nisi ĩterum patur. vel nisi in oratione necessaria puta in officio respectu clericorum sit notabilis negligẽtia in reprimendo vagationes quia sic esset peccatum de quo. s̃. hore. §. xxvij.
¶ Ad q̇d valet oratio siue de eius effe
18
*ctu. Rñ. ꝙ valet ad vincendas tẽtationes. Vnde hiero. super Mat. xiiij. in tẽ tationem intrat q̇ orare negligit. Sco ad augumẽtanda merita. Tertio valet ad impetrādum postulata. vt patet ex supradictis. Quarto vʒz ad vincendos hostes. xxxvj. d. c. vlt. de moyse qui orās vincebat hostes. Quinto ad secretoruʒz diuinorum reuelationẽ. viij. q. j. si ergo. Sexto ad celestiũ degustationẽ. Vnde sine ipsa non gustantur diuina.
¶ Vtrũ semꝑ exaudiatur. Rñ. ẜm Ric.
19
*vbi. s̃. q. vij. ꝙ si fit ꝓ se ⁊ debito mō sem per exaudit̃ sʒz nō semꝑ statim sed pro illo tꝑe quo diuina mĩa cōspicit exauditionem vtiliorem esse omnibus pensatis. aut fit ꝓ alijs ⁊ sic nō semꝑ exauditur. Vnde augu. omel. c. ij. super Jo. dicit exaudiunt̃ oẽs sancti ꝓ ipsis non aũt pro oĩbus exaudiunt̃: subdit tamẽ to digniores fuerint orātes ꝓ popu lo tāto faciliꝰ in necessitatibus ꝓ q̇bꝰ clamāt exaudiũtur hoc enim non ꝓue nit ex defectu oratiōis vt nō exaudiat̃ pro alio orās debito modo sʒz ꝓpter in dispositioneʒz illius pro quo oratur.  obstinatus forte est vnde Rabanꝰ suꝑ Mat. xxj. Quotiẽscũ orantes non exaudimur. ideo fit  cōtra auxilium no stre salutis petimꝰ vel  eoꝝ pro q̇bꝰ petimꝰ ꝑuersitas ne ĩpetremꝰ obsistit vel in futurũ petionis differtur effectꝰ vt desideria crescant ⁊ perfectius gaudia capiant que requirunt. hec ille.
¶ Vtꝝ or atio sit in p̃cepto ita ꝙ q̇libet
20
*teneat̃. Rñ. ẜm Vldericũ q sic ad orationem mentalẽ. Et ego dico ꝙ etiā ad vocalẽ tenent̃ imperfecti ⁊ communes hoĩes:  mentalẽ orationẽ nō possent habere sine vocali. Et ꝙ oratio sit de p̃cepto oĩbus. Probo rōne sic. homo tenetur de iure naturali ad omnia illa q̃ recta rō dictat nō posse sine ipsis salutẽ cōsequi pʒz ea necessitate qua q̇s vult aliq̇d ea necessitate vult illud sine quo tale quid nō potest habere secũdũ phi. Finis imponit necessitatẽ his q̃ sunt ad fi. l. oratio. ff. de spon. sed homo non potest salutem cōsequi sine oratione. er go ad eam tenetur de necessitate et ꝙ homo nō possit saluari sine oratiōe pʒz. Nā ẜʒz apostolũ. ij. ad coꝝ. iij. Nō sumꝰ sufficiẽtes a nobis etiā bonũ cogitare. ergo multo minus operari nisi ex gratia dei nobis donetur posse ꝙ quidem nō donat regulariter adultis nisi petāt ꝑargumẽtũ a ↄ̃rio. Jo. vj. petite et accipietis. Facit. xij. q. iiij. c. obtineri. er go cum sine bona operatione nullus possit saluari  habitabit ĩ tabernacu lo dei qui operatur iustitiam secũdum psal. ⁊ bona operatio non possit esse sine oratiōe. Ergo ꝓpositũ. Confirmatur Exodi. xx. Memento. vt diem sabbati sanctifices ꝙ sine oratiōe fieri non potest. Jtẽ Luce. xviij. oportet semꝑ orare xx. suꝑ quo Chrys. dicit oportet necessitatẽ dicit. Coroboratur exemplo in pra ctica qua communiter homines non ti ment deuʒz quia non habent orationẽ. Econtrario si est aliquis timor dei ĩue nies in habẽte gratiam orationis. Me rito ergo dicit Hiero. vbi. s̃. Jn tẽtatione ĩtrat qui orare negligit. Et suꝑ ill Mat. xvij. Hoc genꝰ demoniorum non eijcitur nisi in oratiōe ⁊ ieiunio. Nō sa nat oculum quod non sanat calcancũ. Jeiunio sanant̃ pestes corporis. oratio ne vero pestes mẽtis. Sʒz aduer. quod istud preceptum de oratiōe est affirmatiuum quod solum obligat pro semper aliquos plus aliquos minus. Quāto enim quil est debilior tāto magis in diger auxilio orationis. Et ideo certa meta vel hora nō est determinata. sed tātum quilibet precepto tenetur quan tum iudicium sue ratiōis dictat sibi fo re necessarium orare vt a peccatis desistat ⁊ in bono perseueret. Clerici tamẽ ⁊ religiosi habent determinatum mo|dũ⁊ tp̃s oronis de quo. s̃. Honore. Siłr illi quibꝰ in pnĩa ꝑ cōfessorẽ est ĩiũctũ vel qui ex voto haberent. Alij aũt non vident̃ habere determinatuʒz tempus. Nisi ꝙ ẜm. S. Tho. in. iiij. di. xv. Seculares tenentur diebus festiuis diuinis officijs interesse vt ministris pro populo orantibus suam intentionem cōforment.
¶ Que oratio ẽ efficatior. Rñ. ẜʒz Rica.
12
*vbi. s̃. q. viij. ꝙ oratio dominica. Quod ostẽdit. Primo autoritatis dignitas:  xp̃s eā fecit ⁊ discipulos docuit Math. vj. Sco sentẽtiosa eiꝰ breuitas. Tertio petitoriũ vtilitas. Nam omnia que desiderare debemꝰ ⁊ petere in hac cōtinentur. Vnde Aug. ad ꝓbā. Licet alia verba dicamꝰ orādo nihil aliud tamẽ dicimꝰ  quod in ista oratione positũ est si recte ⁊ cōgruẽter oremus. Vñ aduerte ꝙ eo ordine posita sunt quo desiderare ⁊ petere debemꝰ. Exhibet̃. Prĩo reuerẽtia illi cui porrigenda est oratio. Cum dicitur. Pater noster qui es in ce lis: quo captat beniuolẽtiam dei orās. Secũdo  finis magis desideratur  qui sunt ad fi. Jō primo petunt̃ que re spiciunt finẽ  q̃ sunt ad fi. Respiciens finem sunt due petitiones. Pri ma est sanctificetur nomen tuum. Hoc est ẜm Au. li. ij. de sermone domini in monte cum dicimus nos admonemus desiderare. vt nomen eius ꝙ super est sanctũ etiam apud homines sanctum habeatur hoc est non contẽnatur quod non deo sed hominibus prodest. Secunda est. adueniat regnum tuum. Vnde ẜm Aug. vbi. s̃. in hoc excitamus desiderium nostrum vt illud regnum vt nobis veniat. ⁊ in eo regnare mereamur. Vnde per primā petimus vt deus ab hominibus glorificet̃: per secũdā vt ad dei glortam veniamus petitiōes respi cientes que sunt ad finẽ. Quedam sunt respectu boni q̃ sunt due. prĩa est. Fiat volũtas tua sicut in celo ⁊ in terra. Jn qua scm Aug. vbi. s̃. petitur meritum quo beatitudinem mereamur quod cō sistit ĩ obediẽdo mādatis dei. ⁊ iō sicut ab angelis in celis fit dei volũtas. sic ⁊ a nobis in terris per veram obedientiam. Secunda est. Panem nostrum quoti. da. no. ho. Jn qua petitur victus quotidianus ad substẽtationem neces sarius. vel victus an ime. i. eucharistie sacramentum tan instrumentuʒz quo possumus nos iuuare. Quedam petitio est respectu mali culpe. ⁊ hec est dimitte. n. d. n. s. et. n. d. de. nostris. Vnde aug. vbi. s̃. debita peccata dici manifestum est. ⁊ in hoc admonemus nos q̇d facere debeamus vt remissionem peccatorum habeamus ẜm Au. ad probā. vt ibi. Si. ⁊ nos. d. de. nostris Quedaʒz est que respicit mala inclinātia nos ad peccatũ que est. Et ne nos indu. in ten. quod non ita intelligitur vt nō permitat nos temptari quia quādo homo in tentatiōe probatur ad bona ⁊ humiliatur ad deum. Sed sic intelligitur vt non deserti diuino adiutorio alicui ten tatiōi vel consentiamus decepti vel ce damus afflicti. ẜm Aug. ad probā. ⁊ iō aliud est tẽtari. aliud est in tẽtationem induci. Quedam respiciunt malũ pene que est. Sed libera nos a malo. Jn qua admonemus nos ẜm Aug. vbi. s̃. Non dum nos esse in illo bono vbi nullũ pa tiemur malũ. Vnde de hac oratione dicit Jnsido. j. lib. de sum. bono. c. xxij. Fidei symbolum et dominica oratio pro tota lege paruulis ecclesie ad celorũ re gna sufficit. Et Aug. ĩ ench. c. v. De quo tidianis ⁊ breuibus leuibus peccatis sine quibus vita nō ducitur quotidiana oratio fidelium satisfacit. Eorũ eniʒz est dicere Pater noster ⁊ c.
Oratorium

Oratorium

priuatum quilibet in domo ꝓpria habere po test sʒz non debet habere formam ecclesie. nec ibi aliquis debet celebrare nisi sit priuilegiatus vel de licentia episco pi aliter debet deponi celebrans de conse. di. j. vnicui. ⁊. capi. clericos. ⁊. c. si quis.
¶ Qua immunitate gaudet: vide ĩmu
1
*nitas. §. xxvj. ⁊ in quo differt ab eccłia. vide. s̃. ecclesia. §. iij.
Ordo. cccxxxix.
Ordo

Ordo

primo ẜm Hug. de sancto vic. est signaculum quoddā in quo spiritualis potestas ⁊ officiũ tradit̃ ordinato. ⁊ scm. S. Bo. in. iiij. dist. xxxiij. signaculũ hic stat pro signaculo in ani mam diuinitus impresso.

De notatis in hoc. §. cũ seq. ⁊ ꝑ illorũ discursum nihil ꝑ legistas:  materia tota est canonica ⁊ spiritualis.
¶ Quot sunt ordines. Rñ ꝙ sunt. vij. vt
1
*habet̃ ꝑ magistrũ in. iiij. dis. xxiiij. c. j. s. Hostiariatus. Lectoratus. Exorcistatꝰ. Acolitatus. Subdiaconatus. Diacona tus. Presbyteratus. Prima tonsura em̃ non est proprie ordo sed dispositio ad ordines ẜm Ricar. eadem distin. Facit xxiij. di. de psalmistatu. qui psalmistatꝰ idem est ꝙ prima tonsura ⁊. in hoc concordaut cōmuniter theologi. Sʒz canoniste tenẽt ꝙ sũt nouem ordines ẜm no nẽ ierarchias. s. prima tonsura seu psal mistat̃. ⁊ ordo ep̃alis. Et ꝙ prima tonsu ra sit ordo est tex. in. c. cum contingat. ⁊ ibi do. Ant. ⁊ Cano. de eta. ⁊ quali. ordi. Similiter ꝙ ep̃atus sit ordo ⁊ ꝙ imprimatur caracter iudicio meo. Facit incō uincibiliter text. in. c. j. de ordinatis ab episcopo qui ep̃i. re. vbi patet ꝙ licet re signauerit nihilominus confert ordines. licet nō executionem ꝙ non posset si caracterẽ indelebilem nō impresisset ordo ep̃alis. ⁊ sic ẜm canonistas erunt nouem ordines. ⁊ de eorum officijs vide in suis titulis.
¶ Vtrũ in oĩ ordine imprimat̃ caracter.
2
*Rñ. ẜm Ricar. vbi. s̃. ꝙ sic. ⁊ quid sit vide. s̃. caracter.
¶ Sed nunq̇d p̃exigit̃ caracter baptis
3
*mi. Rñ. ꝙ sic de necessitate. c. veniẽs. de p̃s. nō bap. Secus de sacramẽto ↄfirma tionis  nō cōfirmatus si ordinet̃ recipit caracterem ordinis.
¶ Jn quo actu imprimit̃ caracter in qͦli
4
*bet ordine. Rñ. ẜm Ricar. vbi. s̃. pro generali regula tenẽdũ est ꝙ in susceptione illius exterioris signi imprimit̃ caracter in quolibet ordine in quo signo ṗn cipalis potestas quā respicit ille ordo si gnificat̃ expressius ad quā cōcurrũt ali cuius instrumenti traditio ⁊ verbi exp̃s sio quo verbo expressiꝰ determinat̃ instrumẽti significatio. ⁊ iō  ṗncipalia ptās quā respicit ordo hostiarij exp̃ssiꝰ significat̃ in clauuiũ ecclesie datiōe  ĩ aliquo alio q circa ipsum fiat. Et pote stas lectoris in hoc ꝙ ab ep̃o sibi tradĩ tur codex lectionum diuinarũ. Et pote stas exorciste per hoc ꝙ de manu ep̃i re cipit librũ exorcismorũ. iō in eoꝝ datiōe imprimit̃. Et ptās acoliti ẜm sctm̃ Bo. Ric. ⁊ Pe. ⁊ alios respicit principaliter portare cereros. ⁊ iō iprimit̃ ꝑ hoc ꝙ ac cipit cādelabrũ de manu ep̃i. Alij dicũt vt Tho. ꝙ imprimit̃ ꝑ hoc ꝙ tradit̃ vrceolus.  principaliꝰ per id significat̃ eius potestas. Sed verius est primũ vt pʒz. xxj. di. cleros vel dic quod vtrũ dʒz accipere. vt in. c. acolitus. xxiij. dis. ⁊ ĩ. c. perlectis. xxv. dist.
¶ Sed queritur an requirat̃ ꝙ talia in
5
*strumenta accipiā de manu ep̃i. Rñ. q nō de necessitate ẜm Ric. in istis ordinĩ bus minoribus: sʒz sufficit post sũt ab ep̃o instructi q̃liter in officio suo debẽt agere instrumentũ accipiant ab Archĩ diacono de mādato ep̃i et voluntate in cuius acceptiōe imprimitur caracter  instrumẽti traditio principalius est ab ep̃o  ab archidiacono. Et ꝓ ista opi. ẽ tex. in. c. acolitꝰ. xxiij. di. in maioribꝰ bñ opʒz ꝙ manu ep̃i. xxxiij. di. diaconus.
¶ Potestas subdiaconi pʒz ꝑ hoc ꝙ acci
6
*pit de manu ep̃i patenam ⁊ calicẽ vacuum. ideo in hoc imprimitur. caracter:  principalis actus eiꝰ est vasa dominici corporis ⁊ oblatiōes offerre diacono. Et legere epistolam est secundarius actus nō principalis propterea legitur etiam a nō subdiacono. Potestas diaconi nō pōt exprimi ium ad eius prĩcipalem actum qui est potestas portan di corpus christi in patena ⁊ dispẽsandi corpus christi. ⁊ ideo exprimitur quā tum ad eius actum secundarium in tra ditiōe libri euangeliorũ. in qua imprimitur caracter ẜm Ricar. ⁊ Tho. alij dicũt ꝙ imprimit̃ caracter in manus ep̃i positione. vt sanctus Bona. ⁊ Pet. ⁊ ꝓ | hac opi. facit. xxiij. di. c. diaconus. iũcto d. c. cleros. Potestas sacerdotis ↄfertur qñ ab ep̃o dicit̃ accipite spiritũ sanctũ. quoꝝ ⁊ c. ⁊ huius opi. est sanctꝰ Bona. ⁊ Pe. Alij dicunt vt Sco. in. iiij. dis xxiiij. ꝙ ibi sunt due forme partiales. Jn q̃rum altera cōfert̃ potestas conficiendi eucharistiam in reliqua potestas absol uendi in p̃sentia. ⁊ istis ↄiungunt̃ due materie. hoc ẽ duo signa visibilia. Propria forme prime est traditio calicis et patene cum hostia ⁊ vino ⁊ verbis acci pe potestatẽ celebrandi ⁊ c. Sce forme est impositio manus ep̃i super caput cũ verbis accipe spiritũ sanctũ. ⁊ vt sic ep̃s cōcorditer agat summo ep̃o xp̃o. q̇ priꝰ contulit potestatem apostolis cōficiendi  absoluendi. hec ille. Et hoc credo verius quo ad primam materiā correspondentẽ prime forme. Sed quo ad se cundā materiam correspondentẽ secun de forme q̃ est manus impositio ep̃i cũ illis verbis accipite. Non credo quia tex. in. c. vlti. de sacra. non iteran. innuit ꝙ manus impositio nō est de substantia forme.  si omissa fuerit non dʒz reiterari sed suppleri. nec similiter p̃dicta verba accipite.  sunt quedam pastora lia que ipsa nō habent. sed habent alia verba imponit̃ manus. Episcopatꝰ ve ro ordo quo ad characterẽ suscipit̃ ĩ vn ctiōe capitis ex chrismate. sʒz hoc nō est verũ. ꝑ. c. vnicũ in princ. de sacra vncti. vbi dicit supplendũ q est omissuʒz. Jm primit̃ ergo ex impositione manuũ epi scopoꝝ super caput eius vt potest elici ex. c. ep̃s iuncta glo xxiij. di. Nec ob. ca. vlti. de sacra. nō iterā.  loquit̃ de impo sitiōe q̃ fit diacono ⁊ sacerdoti que nō ẽ de essentia. Psalmistatus seu prima tōsura que cōfertur cum ei capilli abscinduntur.
¶ Que sunt necessaria in quolibet ordi
8
*ne. Rñ. ꝙ vt colligo ĩ diuersitate doc. diceñ. est ꝙ oĩa statuta in pastorali debẽt ĩtelligi ita necessaria ꝙ si aliquid omittat̃. nihil fiat. ⁊ necessario totũ sit iterā. nisi omissa sint de illis de quibꝰ in iure est expressuʒz ꝙ nō sunt de necessitate. vt vnctio. vt ĩ. d. c. vnico. de sacra vncti. Et manus impositio in ordinatione diaco ni vel presbyteri. d. c. vlt. de sacra. nō ite ran. Et q̃dā orationes alie ab illis q̃ di cunt̃ qñ aliqua istrumẽta tradunt̃. Et q̃ dā alia forte minima q̃ ex se patẽt non esse de substātia ordinis. sicut ꝙ sit genuflexus. ⁊ similia q̃ magis sunt ad deuotionem excitandā. Jtẽ tp̃s de tempo. or. e. sane. Jtẽ etas. dis. lxxvij. subdiaconus. Jtẽ ꝙ ab episcopo ꝓprio recipiat. ⁊ non simul plures accipiat de sacra. nō iterean. c. j. ⁊ vlti. Jtẽ ꝙ a latino vel gre co ep̃o recipiat̃ de tempo. or. c. ꝙ transia tioni. Jtem missa in minoribus ordinibus. ⁊ huiusmodi.
¶ Sʒz nũq̇d tactꝰ corꝑalis instrumenti
9
*sit de substātia ordĩs. tho. ĩ. iiij. di. xxiiij. tenere vr̃ ꝙ sic. ⁊ veriꝰ credo uis alij dicāt ꝙ solũ porrectio ĩstrumẽti ⁊ manꝰ extẽsio sit de substātia. ar. l. q mō. ff. de acquir. pos.  in sacramẽtis requirit̃ ta ctus corporalis. vt pʒz ĩ baptismovnctio ne ⁊ huiusmodi. ⁊ hoc ptʒz in pastorali. Secus dicũt quidā de impositione ma nuũ.  nō requiritur tactus. Sed Gof. et Hosti. tenent ꝙ similiter est necessarius per. c. fi. de sacra. nō iteran. Ego teneo ꝙ licet in impositione manuum nō tangat ꝙ nō sit aliquid supplendũ. Et similiter in instrumẽtis in quibus character ex eorum traditione nō imprimitur. sed sufficit porrectio licet sit melius tangere secus in traditione instrumen torum ex qua character imprimitur
¶ Sed nunquid oportet tangat amba
10
*bus manibus. Jtem omnia puta patenam simul cuʒz calice ⁊ huiusmodi. Rñ. ꝙ nō credo. sed sufficit solum tāgat mo dicum quid alicuius rei que nullũ ĩter mediuʒz discōtinuās habeat ad totum. ar. c. vnici. de cōsec. eccle. lib. vj.
¶ Vtrũ sufficiat traditio euangelioꝝ ꝓ
11
*libro exorcismoꝝ. vel superpelliciũ pro dalmatica. ⁊ hmōĩ. Rñ. q nō nisi in eodẽ libro continerent̃ oĩa simul. si tũc ha beret intentionẽ tradendi illum libruʒz qui pertinet ad illum ordinem.
¶ Quid si ep̃s facit actꝰ ⁊ aliꝰ dicit ver
12
* | ba vel ecōtrario. Rñ. nihilvalet  sacra mẽta suntvnitatis q̇ diuidi nō possunt. de cōse. di. ij.  passus. ⁊. xxxiij. q. j. loqui tur. Fallit hoc in minoribus ordinibus vt dictum est.
¶ Vtrũ requirat̃ necessario exp̃ssio ver
13
*borũ cũ traditione instrumenti. Rñ. ẜm Jnn. ĩ. c. p̃sbyter. de sa. nō ite. ꝙ sic ita ꝙ si pars illiꝰ orationis sit dimissa a capite est inchoāda ⁊ bene  materia cuius libet sacramẽti est instrumẽti traditio. forma vero est expressio verborum.
¶ Quid si aliquid sit omissum. Rñ. ꝙ si
14
*omissum sit de necessitate seu substātia ordinis sic totũ est iterādũ. Si vero nō sit nisi de bñ esse. vt eẽ. vt ca que nō sunt de necessitate. sic in alia ordinatione est suppleñ. Et ab eodẽ qui priꝰ ordinauerat si pōt ⁊ nō ab alio. ẜm Jnn. vbi. s̃. ni si qñ primꝰ nō pōt ꝑficere. nec ante suppletionẽ pōt exeq̇ ea q̃ sũt illiꝰ ordinis. ar. lij. di. solicitudo. hec ex Jnn. ⁊ Host. ⁊. Gof. ĩ. d. c. p̃sbyter nec poterit talis sup pletio fieri nisi tꝑe debito ad ordinatio nes tenẽdas. ar. prefati. c. solicitudo.
¶ Sed qũo supplebitur qñ aliquid est
15
*omissum. Rñ. si erat de substātia vel du bium an sit de substantia ẜm Jnn. vbi s̃. totum replicabitur. Si vero certũ est ꝙ nō erat de substantia tũc inductꝰ qñ ordines dant̃ veniet ⁊ accipiet quod est omissuʒz solũ. Propterea q̇ nō habuit im positionẽ manuũ ẜm Host. solummodo eam accipiet. ẜm eũ nō est de substātia vt dictũ est. Et si q̇s presbyter in sua ordinatione habuisset impositionem ma nuũ. sed non fuissent dicta predicta ver ba. accipe spiritum sanctum ⁊ c. sed alia secundũ aliqua pastoralia episcoporuʒz tunc nihil iterañ. est vel suppleñ.
¶ Vtrum in collatione ordinum confe
16
*rat̃ gratia gratũ faciens. Rñ. Ri. in. iiij. di. xxiiij. ꝙ sic si suscipiatur digne.
¶ Vtrũ caracter vniꝰ ordinis de necessi
17
*tate p̃supponat caracterẽ alterius ordi nis. Rñ. ꝙ nō ẜʒz cōiter do. ĩ. iiij. di. xxiiij. Sed quo ad executionem sic. de quo dic vt. s̃. Jrregularitas primo. §. xxxvj.
¶ Vtrum ordo liberet a fortuna seruili
18
*Rñ. ꝙ sic. episco patus ⁊ sacerdotium siue sit seruilis vel ascriptitia vel curilis. xlv. di. seruus si sciente.
Ordo

Ordo

ij. a quo pōt dari. Rñ. ẜm Host. in. c. cum contingat. de eta. et qua. ⁊ sequit̃ Pa. in. c. to. de consue. ꝙ prima tonsura que clericus dicitur vel psalmistatus quod idem sunt potest da ri a quocun sacerdote parochiali suis subiectis. Ei istud tenet Hug. Ray. Jo. Jnn. ⁊ etiā Archi. in. c. nullus ep̃s. de tẽ po. or. li. vj Gof. tenet ꝙ nō pōt. Et sic vĩ det̃ habere vsus eccłie romane. Ego cũ Jo. an. in. d. c. cũ cōtingat. dicoꝙ si hʒz su pra laicũ quasi ep̃alem iurisditionẽ pōt c. abbates. de priui. li. vj. si nōhʒz sic non pōt. ⁊ hoc sequit̃. d. Ant. in. d. c. cũ cōtingat. Abbas ꝟo si est presbyter. ⁊ ab ep̃o bñdictꝰ vel recusatꝰ benedici pōt dare tres ordines minores. s. Clericatũ siue primā tonsurā. Hostiariatũ. ⁊ Lectoratũ in suo monasterio ⁊ suis monachis. seu illis q̇ vt efficiāt̃ monachi. ill acces serũt. Et etiā secularibꝰ oĩbꝰ suꝑ quibꝰ hʒz quasi ep̃alem iurisditionẽ. lxxj. dis. c. j. et. ij. Et etiā in alio monasterio potest eos cōferre si est inuitatꝰ ab eoꝝ abbate ⁊ illud monasteriũ sit exemptũ. Alias nō. ar. lxix. di. c. j. tʒz tñ Jo. lxix. dis. §. j. ⁊. c. j. ꝙ hodie abbas prefatꝰ pōt etiā dare alios duos minores. s. Exorcistatũ ⁊ Ac colitatũ ⁊ hoc sequit̃ Host. ⁊. d. Anto. in d. c. cũ contingat de hoc nota. in. c. abba tes de priuileg. libr. vj. Episcopus vero potest dare oẽs ordines oĩbꝰ de sua dio cesi oriũdis aut qui in sua diocesi habẽt domicilium vel bñficiũ. Aut de licentia episcopi cuius est a subditis ordinādꝰ vel capĩtuli sede vacante. Vel vicarij ge neralis episcopo in remotis agẽte. Vel sui p̃lati si sunt religiosi exẽpti. hec not. in. c. nullus. de temp. or. li. vj.

Ad profitũ earũ que hic notantur ⁊ an possent moyses ⁊ Aaron si viuerent hodie ordinare aliquem. no. Spe. ꝙ nō in ti. de eta. ⁊ quali. in prin.
¶ Sed quid si sacerdos vel episcopus aut abbas ordinat aliquem nō sibi sub ditum vt supra dictum est. Rñ. secundũ | Jnno. in. c. j. de supplẽ. negli. prela. ꝙ ni hilominus caracter confert̃. ar. ix. qō. ij. lugduñ. De pena ꝟo taʒzordinātis  or dinati. vide. s̃. Jrregularitas. j. §. xxxij. ¶ Vtruʒz papa possit dare licentiā non
2
*ep̃o cōferendi ordines sacros. Rñ. Jnn. in. c. quanto de consu. ꝙ sic dũmodo ille cui datur talis licẽtia habeat ip̃os ordi nes quos alteri vult dare alias nō.
¶ Vtrum ep̃s qui resignauit episcopa
3
*tui. vel degradatus. hereticus aut excōi catus est conferre possit ordines. Rñ. ẜʒz Ricar. vbi. s̃. di. ij. ꝙ si fuit legitime epis copus ordinatus ⁊ cōfert ordines. ⁊ ca racter imprimitur. Sed nō excutio. ⁊ de hoc vide. s̃. irregularitas. j. §. xxx. ⁊. xxxj. mortaliter tñ peccāt sciẽter in talibꝰ or dinẽ suscipiẽtes ẜm eundẽ ricar. vbi. s̃. Et similiter supradicti ordinātes nisi ĩ casu de quo. s̃. Jrregularitas. j. §. xxxj.
Ordo

Ordo

iij. quibus potest dari. Rñ. ꝙ oĩ bus masculis qui a iure nō pro hibentur ordinari. Mulieribꝰ autẽ nul lo modo potest dari ⁊ si de facto det̃ nihil fit  caracterẽ nō suscipiũt vt notat Ricar. in. iiij. di. xxxv. iiij. q. j. Nec ob. c. presbyter ⁊. c. mulieres. xxxij. dist. in qui bus vocatur prebytera ⁊. c. diaconissam xxvij. q. j. ⁊. c. sacratas. xxiij. dist.  nō est ab ordine sʒz a p̃latiōe r abbatissa dia conissa ⁊ a viro presbytero dicit̃ p̃sbyte ra vel a viduitate ⁊ sacrate dicunt̃ a vo to ex quo se deo ↄsecrarũt. Quidā tamẽ dicũt ꝙ nec etiā illi q̇ nō hñt vsum ratio nis sunt capaces vt no. Ric. vbi. s̃. q. ij. Sed de hoc valde dubitarem si daret̃ an susciperet caracterẽ. ⁊ potius tenerẽ ꝙ sic. ar. c. christianꝰ ⁊. c syluester. xj. q. j. ⁊ quod notatur in. c. nullus in ver. ĩfā ti. de tempo. ordi. lib. vj.
¶ Sʒz qui sũt q̇ ꝓhibẽtur ordinari. Rñ.
1
*primo illi qui nō habent debitam etatem que sit respectu cuiuslʒz ordĩs. vide s̃. etas.
¶ Sco illiterati. vt in. c. nullus ep̃s de
2
*tem. or. li. vj. Vtrũ aũt suscipiet caracte rem si ordinetur. dic ꝙ sic. ar. c. veniẽs de presby. nō bap. Et de hocvide clericꝰ ij. §. j. ⁊. ij.
¶ Tertio criminosi vnde existentes in
3
*mortali nō dñt ꝓmoueri. de tẽ. or. ca. ex tuarũ tenore. d. ca. ad aures. ⁊ si notoria sunt crimina mortalia peccaret mortali ter eos ordinās. alias. nōvt no. in. c. que situʒz de tem. or. Jpse tñ qui suscipit pec cat mortaliter siue sit publicũ siue secre tum. Et quotiẽscun exhibet sevt mini ster ecclesie peccat mortaliter. ⁊ totiens quotiens hmōi actũ facit. Vñ qui tāgit res sacras q̃si ex officio suo peccat mortaliter. secus si ex necessitate ⁊ sicut qui libet laicus facere pōt ẜm Tho. ĩ. iiij. di. xxiiij. facit ad hoc. c. multi. xl. di.
¶ Sed nunquid sufficit cōtritio. Rñ. lʒz sit diuersa opinio nihilominus ego cre
4
*do verius fore ꝙ sufficit excepto quādo vult dicere missam. de quo dicvt. s̃. Eucharistia. ij. §. v.
¶ Quarto bigami. vt in. c. acutiꝰ. xxvj.
5
*di. ⁊ de bigamis per totum. de quo vi s̃. bigamia.
¶ Quinto solẽniter penitentes. l. dist. c.
6
*ex penitentibus. ⁊. xxxvj. di. illiteratos de quo vide penitentia. §. v.
¶ Sexto neophiti. xlviij. d §. prohiben
7
*tur. ⁊. c. qm̃ ⁊ rō ponit̃ ibidem. c. sicut.
¶ Septimo curiales q̇ ꝓpter aliquod
8
*offm̃ curie sũt obligatio. lj. di. c. j. ij. ⁊. iij. liij. d. legem. absoluti vero a curia non prohibentur. lxj. d. osius. nisi alias sint infames vel irregulares vt in dictis iu ribus.
¶ Octauo. ratiocinijs obligati. de qui
9
*bus dic vt. j. rōcinia. §. j.
¶ Nono. serui de istis dic vt. j. seruitus
10
*.§. iij. ⁊. iiij.
¶ Decimo. Corporevitiati habes  hoc
11
*s̃. corpore viciatus. §. j.
¶ Vndecimo illegitime nati. ⁊ quis di
12
*catur illegitimus. vide filius.
¶ Vtrũ illegitimus intrās religionem
13
*possit ꝓmoueri. Rñ. ꝙ sic de iure cōi ẜm Host. ⁊. Ber. in. c. j. de fi. presby. sed ad p̃ lationẽ non potest sine dispensatiōe pa pe de fi. presby. c. is qui li. vj.
¶ Quid si non intrat religionem. vide.
14
*s̃. irregularitas. j. §. iij.
¶ Vtrũ dispẽsatio cũ illegitimo vt cleri
15
* | catũ vel ad ordines ꝓmoueat̃ debeat ĩtelligi de oĩbꝰ ordĩbꝰ. vide. s̃. cle. j. §. iiij. ¶ Duodecĩo. Peregini ⁊ ignoti ordina
16
*ri nō dñt. Peregrini sunt q̇ nō sunt oriũ di de ep̃atu. vł nōhñt ibi domiciliũ aut bñficiũ vt in. c. cũ nullꝰ. de eta. ⁊ q̃. ordi. li. vj Jgnoti sunt quoꝝ origo ⁊ vita ⁊ re gularitas nō est nota ep̃o. xxiiij. d. c. ep̃s ⁊. ij. q. vij. quereñ. nam ꝑegrini ordinari nō debẽt. nisi habeāt lr̃as autẽticas vt j. ꝑegrinꝰ. §. iij. similiter ignoti nisi priꝰ examinatione breuia cognoscantur.
¶ Decimotertio. Jnfames ⁊ de hoc vi
17
*s̃. infamia.
¶ Decimo quarto. Oẽs irregulares ⁊ q̇
18
*sint vide. s̃. irregularitas
¶ Decimoquinto. Oẽs suspensi aut in
19
*terdicti vel excōicati ⁊ de istis habes. s̃. Jnterdictũ. iiij. §. j. ⁊. j. suspẽsio. j.
¶ Decĩosexto Oẽs ordinati ĩ diaconos
20
*vł subdiaconos a papa nō pñt sine eiꝰ licẽtia ab alio ordĩari ad suꝑiores ordines. c. cũ ĩ distribuẽdis.  tẽ. or. ⁊ in. c. fili um. j. q. j.
¶ Decimoseptĩo Hermafroditꝰ. xxxvj.
21
*illiteratos di. xliiij. c. fi. ⁊ si ordinet̃ non suscipit caracterẽ. nisi preualeat sexꝰ virilis ẜm glo. in. §. hermafroditus. iiij. q. iij. si equalis esset non susciperet ẜm ro. ¶ Decimo octauo Coniugati nisivelint
22
*religionẽ intrare vel ad sacros ordines promoueri. c. fi. de tem. or. lib. vj. de quo dic vt matrimoniũ. iiij. §. viij.
¶ Sed q̇d si ep̃s ordinat aliquẽ prefa
23
*toꝝ. Rñ. ꝙ mortaliter peccat ẜm Tho. ĩ iiij. d. xxiiij. nisi cũ eis dispẽsaretĩ casibꝰ in q̇bꝰ pōt. Et vltra hoc si ordinat infan tẽ nisi religionẽ ĩtraret aut ↄiugatũ nisi velit ad sacros ordines ꝓmoueri vł reli gionẽ intrare vel illiteratũ suspẽsus est per annũ a collatiōe clericalis tonsure. vt no. ĩ. c. eos ⁊. c. nullus de tẽ. or. lib. vj. ¶ Vtrũ prelatus possit cogere clericuʒz
24
*ad ordines suscipiendos. Rñ. ẜm cōiter doc. ĩ. c. q̃ris de eta. ⁊ q̃lita. ꝙ si habet bñ ficiũ pōt cogere. nisi legitime excuset̃ de quo vide ibidẽ. Si vero nō habet bñficiũ ecclesiasticũ nō potest cogere ⁊ ordi nans inuitũ qui nō est bñficiatus ẽ suspensus a celebratiōe misse per annũ ⁊ debet deponi. lxxiiij. d. c. j. ⁊. ij.
¶ Vtꝝ coacte ordinatus suscipiat cara
25
*cterẽ. Rñ. ꝙ si coactio sit ↄditionalis pu ta vt euadat mortẽ sic suscipit. ar. c. vbi ista didicisti. lxxiij. d. ⁊. ca.  iudeis. lxv. d. ⁊. c. ꝙ quidā. j. q. j. quiavolũtas coacta voluntas est. xv. q. j. merito sʒz si coactio sit absoluta puta  per vim ordinatur sic nō suscipit caracterẽ. facit. c. maiores in fi. de baptis.
26
*¶ Sed runq̇d talis ordinatꝰ metu cōditionali teneat̃ ↄtinere. Rñ. ꝙ nō si me tus talis fuit qui potuit cadere in cōstā tem vtrum per qua perlatũ. de his q̃ vi. me. ⁊ in. c. ad aures  etat. ⁊ quali. or.  integritas est res voti non precepti. ca. integritas. xxxij. q. j.
Ordo

Ordo

iiij. quo tẽpore dʒz dari. Rñ. ꝙ ṗ ma tonsura potest dari oĩ tem pore ẜm Host. ⁊ sequit̃. D. Anto. ĩ. c. ↄsul tatiōi. de tẽ. ordi. Minores ordines pōt ep̃s q̇libet in diebus dñicis dare vnivł duobus ⁊ nō pluribꝰ ẜm ho. ĩ. c. de eo  tem. or. vbi tex. est sed Jnno. ⁊ Gof. ibi tenent ꝙ etiam pluribus  duobus po test dare dũmodo non videatur ordina tionẽ generalẽ facere. Sʒz opi. Ho. cum inhereat litere est tutior  in re dubia tutiꝰ est seruire verbis edicti. l. j. §. si his ff de exer. ac. Papa cōiter subdiaconatũ in oĩbus dñicis diebus ⁊ alijs festis p̃cipuis di. lxxv. c. vlt. ⁊ Host. dicit in. d. c. de eo ꝙ oẽs ordĩes ⁊ oĩ tẽpore potest cō ferre papa. ar. c. ad honorem de auto. ⁊ vsupalij.
¶ Sed nũquid pōt ep̃s dare quatuor
1
*ordines minores in alijs festis  de q̇ bus in. c. fi. de ferijs. Rñ. do. an. in. d. c.  eo recitat quosdā tenere ꝙ sic ⁊ quosdā ꝙ nō sed solũ in illis festis in quibꝰ vir gines cōsecrari possunt ⁊ Ho. dicit hoc esse tutius tex. tñ dicit in. d. capi. de eo dñicis ⁊ alijs duobus festiuis.
¶ Vtrũ abbates similiter possint dare quatuor ordines predictis diebus dominicis vel festiuis sicut ep̃i. do. anto. ĩ d. c. de eo. ⁊ in cap. cum cōtingat. de eta. ⁊ quali. tʒz ꝙ sic immo secundum Host. | videtur q potius his diebus debeant dare quā in quatuor temporibus ne vi deantur generalẽ ordinationẽ facere et placet. Alij ordines debent dari ab episcopis tantũ in sex tẽporibus anni. i. in sabbatis quatuor temporũ anni. Et in sabbato medie hebdomade q̃dragesime. in quo cantatur oẽs sitientes. Et in sabbato sancto. lxxv. distin. per totum. ⁊ de temp. ordi. per totum.
¶ Sed nũquid tẽpus est de substantia
3
*ordinum. Rñ. ꝙ non. c. sane. de temp. or. ¶ Que pena cōferẽtis ⁊ suscipiẽtis or
4
*dines extra prefata tꝑa. ⁊ q̇s poterit dispensare vide. s̃. ir regularitas. j §. xxxv. ¶ Vtrum possint cōferri post prandiũ.
5
*Rñ. q non: tamẽ si conferuntur tenent ẜm Hug. lxxv. di. ordinationes. ⁊ Ber. ⁊ Lau. Joā. ⁊ Gof. in. d. c. de eo. Ray. vero ponit ieiuniũ ordinantis ⁊ ordinati inter illa que sunt in dubio an sint de sub stantiavel ne ⁊ propterea tenet quod to tum sit reiterandum quia non dicitur reiteratum quod nescitur factum. c. veniens. de presby. non baptis. contrariuʒz tamen credo verius in minoribus ordi nibus per not. in. c. literas. de tempo. or di. ⁊. lxxv. dist. quod a patribus in quibus missa non est de necessitate. sed in maioribus dicerem cum Ray. cum missa sit de substantia. vt not. do. Ant. in. d. c. literas.
Ordo

Ordo

v. vbi debet conferri. Rñ. quod in ecclesia episcopali. ar. lxxvij. di. c. j. sed de consuetudine dant vbi volunt. lxxv. dis. in palea.
Ordo

Ordo

vj. quo ordine dʒz accipi. Rñ. q gradatim incipiẽdo ab infimo ascendendo vs ad supremum. s. prima tonsura seu psalmistatus hostiariatus lectoratus exorcistatꝰ acolitatꝰ. subdiaconatus diaconatus presbyteratus et ep̃atus. lix. di. fi officia. lxxvij. dist. c. j.
¶ Quid si quisvno vel pluribꝰ permissis ad superiorem ordinet vide. s̃. Jrregularitas. §. xxxvj.
¶ Quot ordines possunt simul confer
2
*ri. Rñ. Jnn. Host. in. c. de eo. de temp. ordi. tenent q prima tonsura et quatuor minores nō possunt dari vna die per. c. literas. ⁊ per. c. dilectus. eo. titu. ⁊ in isto c. de eo nihil dicit̃ de psalmistatu. ⁊ hoc sequitur. d. Ant. in. d. c. de eo. gl. tamẽ in d. c. de eo tenet ꝙ omnes minores simul vna die possunt cōferri. ⁊ Gof. facit pro ea. tex. in. d. c. de eo vbi dicit minores or dines. xix. dist. Si Romanorũ. Ego seruarem consuetudinẽ in hoc sed vbi non apparet de consuetudine tunc tenerem opinionem Hostiẽ. ⁊ Jnno. que videtur verior . d. c. de eo. superius expresserat solũ de quatuor minoribus ⁊ postea ad ditur minores: ⁊ ideo ista indefinita restringenda est ad. s̃. expressa. sacit. l. pōponius. in prin. ff. de procur. vnꝰ autẽ sa cer ordo cũ predictis minoribꝰ. vel duo sacri ordines eadẽ dievni perfone cōfer ri nō possunt nec in hoc dispẽsari potest nisi per papā. vt no. Jnno. ⁊ Hosti. in. c. dilectus. de temp. or. sed cōferri debent singuli per se ⁊ per certa interstitia temporũ. lxxvij. di. in singulis. ⁊. c. quicun vnde licet aliquis ordinator cōtinuaret ieiunium vs ad dominicā de mane: et ordinādus non tamẽ posset qui in sabbato vnũ susceperat aliũ die dominico recipere  censet̃ pro eodẽdie. c. literas. de tẽp. ordi. Fallit hoc ẜm Ber. in ep̃o q̇ in sabbato pōt in sacerdotẽ ordinari et in dominico in episcopum consecrari.
¶ Que pena cōferentis ordines contra
3
*prefatā formā. s. duos sacros vno die vł minores cũ vno sacro. Rñ. ẜm Ber. in. c. dilectus de tẽp. or. ꝙ suspensus est a po testate ordinandi donec per papā cũ eo dispenset̃. Sed. d. Ant. in. c. literas. eod. ti. dicit ꝙ nō est suspensus sed suspendẽ dus ab ordinibus dādis sic collatis sed ordinatusbene est suspensus ipso facto ⁊ a solo papa potest absolui vt. dicit. c. li teras. in fi. de quo vide. s̃ irregnlaritas. j. §. xiij.
Ordo

Ordo

vij. quomodo dʒz conferri. Rñ. ꝙ primo debet precedere seruitium siue examinatio per Archidiaconum de iure communi de officio. Archi dia. ad hoc. ⁊. c. vt nostrum. ⁊ de elect. c. nihil est. §. episcopi. scilicet devita mino | ribus ⁊ qualitatibꝰ ⁊ ceteris que requi runtur in ordinato. s. ꝙ nullum impedi mentũ de. s̃. scriptis habeat. Jteʒz ꝙ sit sobrius nō ebriosus. xv. di. ⁊ xxxiiij. per totum. Jtẽ prudẽs. xv. di. vs ad. xl. di. Jtem ornatꝰ virturibus. xl. dist. vs ad xlij. Jtem castus. xliij. distin. §. pudicus xxvj. di. vsad. xxxv. Jtẽ hospitalis. lxij. di. ⁊. lxxxvj. di. per totum nō litigiosus. xlvj. di. xc. di. lxxxviij. di. lxxxvj. dis. peruenit nō cupidus. xlvij. ⁊. d. c. peruenit. Jtem domui sue bene presidẽs. lxvj. di. §. necesse. lxxxvj. dist. lxxxix. di. xcij. dist. Jtem ieiunus. lxxv. dist. ꝙ a patribus. ¶ Secũdo debet missa celebrari ab eo qui vult ordinare. Vnde aliqui vt ray. tenent ꝙ si missa omittatur nihil fit sʒz totum iteran. est. Hugo tamen. ⁊ Joan. lxxv. di. in. c. ordinationes. el. j. ⁊ ber. in c. ꝙ sicut. de elec. tenent ꝙ non est de ne cessitate ꝙ credo verũ in minoribus secus in sacris: quia est de substantia. vt s̃. ordo. iiij §. v. Fallit in prima tonsura que communiter hodie sine missa dat̃ et si vnus dicit missam alius consecret nihilominus tenet ordo vt dicit Ber. ⁊ Hugo vbi. s̃. licet fieri non debeat. Q limito verum in minoribus se sed non in sacris. ¶ Tertio debent habere ordi nādi indumenta pertinentia ad ordinem quem volunt suscipere. ¶ Quarto ꝙ ordinans in quocun ordine seruet ritũ pastoralis maxime circa porrectiouem instrumentorum in quibus character confertur dicẽdo verba conuenien tia ⁊ faciendo vt ordinādi tangant cor porali tactu pro maiori cautela ⁊ nihil omittat de ordinatis in pastorali.  vt dixi excepto loco ⁊ tempore etate vnctio ne impositione manuum tactu corpora li ieiunium. missa in minoribus. et q sit proprius episcopus vel non ⁊ oratio nibus aliquibus que non dicuntur cũ aliquorum corporalium traditione om nia alia ab istis creduntur ita de neces sitate ꝙ si aliquid omittatur communiter tenetur q nihil fit. ⁊ totum est iteranduʒz ẜm aliquos licet vt dixi teneāt theologi ꝙ in aliq̇bꝰ cōfertur character ⁊ sic ẜm eos si alio omitterentur essent solum supplenda sed  hoc non habe mus exp̃ssum teneñ est securũ vt dixi.
¶ Sed nunquid cum quis interrogat̃
1
*⁊ examinatur tenetur dicere peccatum suum. Rñ. ẜm Jnno in. c. inquisitionis de accu q nō nisi etiam post penitẽtiā impediat executionem ordinis vel ẜm Hostiẽ. potest respondere si aliq horũ commissi egi pententiam nec indigeo dispensatione.
¶ Vtrũ ep̃s possit suo subdito sine cau
2
*sa legitĩa denegare collationẽ ordinis. Rñ. ꝙ aut est regularis ⁊ sic nō tenet̃ ei cōferre ĩmo suus p̃latus pōt hoc sibi de negare nec ↄ̃ sui p̃lati voluntatẽ pōt ꝓ moueri ⁊ sic loquit̃. c. ad aures de tẽpo. or. Aut est secularis ⁊ sic nō tenet̃ ep̃s. Aut est in dignitate ⁊ beneficio ⁊ sic nō pōt ep̃s ei denegare ⁊ sic loquitur. ca. ex tuarum tenore de tempo. or.
¶ Vtrũ ordinās indignũ sciẽter peccet
3
*mortaliter. Rñ. ẜm Astẽ. lib. v. titu v. q sic quia infideliter agit cum domino q̇ eum dispensatorem constituit.
Ornatus

Ornatus

que requirũtur vt sit sine peccato. Rñ. ꝙ sex ⁊ intelligo tam de ornatu vestimentorum ⁊ corporis virorum ⁊ mulierum  de ornatu domorum ⁊ supellectilium.

Ad propositum eorum que dicũtur ⁊ an ornatus mulierũ sit permissus no. Bar. cepo. in. l. mulieris. ĩ ṗn. q. xij. ff. de verb. signi. ⁊ omnino ꝑ abba. in. c. j. ne cle. vel mo. ⁊ que dicātur ornameta mu liebria not. in. l. argẽto. §. ornamẽta. et .§. mundus. ff. de auro ⁊ ar. leg.
¶ Primũ recta ĩtẽtio. s. vt nō fiat ꝑ suꝑ
1
*biam vel libidinẽ sed ex legitima causa nā vt dici Chiyi. ĩ. c. sicut. xxij. q. v. Si cut enim peccatum opus sine volũtate non fiat ita institia ex opere non cōsumatur nisi voluntas affuerit. Nam vir orans se vel mulier vt non appareat in cōtemptum honestis ꝑsonis vel vt pla ceat vir vxori sue ⁊ vxor viro⁊ huiusmo di ex tali intentiōe licitꝰ est q̇libet orna tus si mō alie adsint ↄditiōes de q̇bꝰ. j. Si āt fiat ꝑꝑ ĩtẽtionẽ sic talẽ erit pecca | tum quale est pctm̃ intẽtio. Vnde Aug. de sermone dñi ĩ mōte exponẽdo illud cum ieiunatis nolite fieri sicut xpocrite ⁊ c. Jn hoc aũt inq̇t. c. maxime aduerten dum est: nō in solo nitore rerum corpora lium at ponpa. sed etiam in ipsis sor dibus ⁊ lutuosis esse posse iactātiam ⁊ eo periculosiorẽ quo sub noĩe seruitutis dei decipit. hec ille. ex quo pʒz ꝙ ⁊ superabundantia ⁊ defectꝰ ⁊ etiā mediocritas ornatꝰ ex intẽtione mala semper mala est discutiat̃ ergo prima intẽtio or natus ⁊ si sit ad prouocañ. alios ad libidinẽ sic est mortale peccatũ  nō solum cōcupiscere: sed velle cōcupisci extra sta tum matrimonij dānabile est ẜm aug. similiter si fit ꝓpter elationẽ vanā gloriam ⁊ superbiā que sit mortalis ⁊ quā do sit. vide Superbia ⁊ Vanagloria.
¶ Sed nũquid mulier ĩnupta possit se
2
*ornare vt placeat alicui viro. Rñ. ꝙ lʒz q̇dā indistincte teneant ꝙ nō per dictũ apłi prime cor. vij. cuʒz dicit mulier que nupta est ⁊ c. Tu tñ tene illud nupta ac cipi tũ vel ad rem vel intentionẽ. Et iō illa mulier q̃ ĩtẽdit nubere vt placeat alicui ꝓ vxore si se ornat non habet pra uam intentionẽ. sed bene illa que cum nō intẽdat nubere vel nō potest cũ aliquo querit ei placere ⁊ ĩ hoc cōcor. doct. cōmuniter Alex. ⁊. s. Tho. ij. ij. q. clxix. fa cit. c. nō satis. lxxxvj. di. ⁊ do. Luc. xj. Si occulꝰ tuꝰ simplex fuerit ⁊ c. i. si intẽtio tua recta vel nequam fuerit opus indifferens erit rectum vel nequam.
¶ Scm ꝙ requiritur in ornatu est ho
3
*nestas. nihil em̃ in honestuʒz potest esse licituʒz. Vñ sicut sine iniustitia nemo in greditur regnũ dei ita sine honestate q̃ est vna de partibus eius essentialibꝰ. l. iustitia. §. iuris p̃cepta. ff.  iusti. ⁊ iur. ⁊ ꝓpterea Pa. ad Gal. v. ponit ĩpudicitiā vnũ de excludẽtibus a regno dei. Directe autem habet in honestatẽ ille ornatus ex quo mulieres vel viri ostẽdũt loca impudica. ⁊ licet viri nō ostendāt nu de sufficit ad impudicitiā taliter eoruʒz formas ostẽdere ꝙ ẜm rationem rectaʒz impudicitiā ostẽdũt. Sicut faciunt qui vestimenta ita breuia portāt ꝙ omnia signa virilis membri apparent. Similiter continet impudiciam ꝙ mulieres taliter vestimenta apperiant ꝙ pectus ⁊ mamillas ostendant. Vnde tales non audeo excusare a mortali quando nota biliter in hoc excedunt. Excusarem bene viros quando tali habitu vterentur ex aliqua necessitate puta equitando ⁊ coram talibus qui non habent prouocari ad lasciuiā sicut cũ iuuenes ludũt in diploide simul ⁊ hmōi ⁊ ideʒz dico de mulieribꝰ in domo corā viris suis aut alijs mulieribꝰ ałr nō. Nec valet ꝙ sic ẽ cōsuetũ  corruptela est. l. ꝙ nō rōne. ff. de le. que potiꝰ auget peccatum. c. fi. de ↄsue. Similiter ẜm aliquos videtur impudicũ. ꝙ mulier habeat caput discoopertũ. Sed aug. ĩ epistola ad possidiuʒz videtur tenere ꝙ hoc sit verũ quo ad decentiā nō necessitatẽ. Jnquit em̃ capillos nudare feminas q̃s et caput velare Apostolus iubet nec maritatas decet hec ille. Et gl. suꝑ illud prime cor. xj. Mulier velatũ habere debet caput dicit ꝙ alique excusantur a peccato qñ hoc nō faciunt ex vanitate. sed propter contrariam consuetudineʒz ⁊ sic tene ꝙ cum hoc de se nō sit impudicum excusat consuetudo. ⁊ hoc sequitur. S. Tho mas. vbi. s̃.
¶ Sed nunq̇d fucātes se seu coloran
4
*tes se aut alia figmẽta adhibẽtes vtpu ta adulterinos ciues ⁊ hmōi faciant ↄ̃ honestatẽ tałr ꝙ peccẽt mortaliter. Rñ. circa hoc est diuersa opin. inter doc. S. Tho. vbi. s̃. tʒz ꝙ hmōi fictiōes non pñt esse sine peccato non tamen semper est mortale. Sed solum qñ fit propter lasciuiā vel in dei contemptum. Alex. ĩ. iiij. ꝑte summe recitat quosdā tenere ꝙ si ta lia fiant ad occultādũ defectum. puta morpheam in facie vel nuditatem capi tis.  nō videtur peccatuʒz mortale. Si vero fiant ad fingendaʒz pulchritudinẽ maiorem sic fore mortale peccatũ. ipse vero Ale. dicit ꝙ licet hec opi. sit humanior tamẽ tutius sibi videtur dicere ꝙ omnino sit peccatum mortale ad quod | facit dictũ Cipriani de habituvirginũ q̇ ait. Manus deo in ferunt quando illud q ille formauit reformare ↄtẽdũt. impugnatio est ista diuini operis p̃ua ricatio veritatis deum videre nō poteris quādo oculi tibi nō sunt quos deꝰ fecit. sʒz quos dyabolus infecit de inimi co tuo tincta cũ illo pariter arsura hec ille. Et dictũ Hyero. ad Mauriiij filiaʒz crimẽ ẽ post crismatis sanctificationẽ cuiuslibet pigmẽti succo vł puluere sor didari. ⁊ dictum Aug. de cōse. distin. v. c. fucare vbi ostendit ꝙ est adulterine fallacie ⁊ inhonestatis. Ego vero in oc cultātibus defectuʒz tenerem opini. S. Tho. Jn alijs autem que talibus vtun tur ad fingendam maiorem pulchritu dineʒz recitarem eis opiniones p̃dictas ⁊ inducerem pro posse ad dimittẽdum ostendens periculum ꝙ si pur vellẽt te nere opini. S. Tho. non negarẽ eis ab solutionẽ sed me exonerarẽ ⁊ suꝑ ipsos vel ipsas relinquerem.
¶ Tertiũ ꝙ requiritur in ornatu est cō
5
*ueniẽtia persone naʒz religiosus debet habere habitum religiosum aliter esset excommunicatꝰ. vt. s̃. excommunicatio vij. casu. xxvij. Clericis aliquibus nō lʒz vti. vt. s̃. Clericꝰ. iiij. Vnde tenet Vlde. ꝙ si religiosi vel religiose ferrẽt habitũ nō cōuenientem sue professioni ꝙ peccāt mortalirer si nō in modico excedāt. Jdem dic de muliere que vtitur habitu virili vel econtrario. s. ꝙ peccat mor taliter quia facit contra preceptuʒz deu terono. xxij. ⁊ videtur sequi. San. Tho. vbi. s̃. quia dicit ꝙ specialiter est prohi bitum. Addit tamen ꝙ posset quis tali habitu vti sine peccato propter aliquam necessitatem vel causamvt occul taret: se ab hostibus. vel quia aliud nō habet vestimẽtum. ⁊ huiusmodi. Facit ad hoc. c. clerici officia. de vi. ⁊ ho. cle. ⁊ quod ibi not.
¶ Quartum ꝙ requiritur in ornatu est
6
*parsimonia ⁊ moderatio. scʒz ne sit suꝑfluus vel quo ad multitudinẽ ⁊ diuersitatẽ vt in multis vestibꝰ iocalibus ⁊ hmōi vel quo ad preciositatem vel quo ad curiositatem. Nā vsus suꝑfluus est omnino viciosus vnde ad Gal. v. Jnter alia que excludunt a regno dei cũ fuisset dictum de fornicatiōe ponitur Luxuriavbi dicit gl. quelibet superfluitas intellige no. excedens. vt sit mortalis. Vñ Tho. vbi. s̃. dicit ꝙ faciẽtes ornamẽta suꝑflua ⁊ curiosa peccāt qñ suꝑfluitas est notabiliter excessiua nō est dubiũ inter doc. quin sit mortalis. sed difficultas est in cognoscendo quando dicatur no. excessiua. Vnde pro hoc in telligendo mihi videtur dicendum ꝙ ornatus dicitur superfluus qñ excedit ↄditionẽ statꝰ persone ad quā cōditionẽ cognoscendam. Tria sunt tempora consideranda tan tria specula ex qui bus intelliget̃ qñ dicatur superfluus. Primũ tp̃s p̃teritũ. s. qualiter ꝑuenisti ad talẽ cōditionẽ puta dominuʒz nobilitatẽ ⁊ diuitias. Si q̇ppe per rapinas vsuras falsos contractus ex quibꝰ resti tutiōi teneris obnoxiꝰ ad talem condi tionem peruenisti vti nō poteris multitudine diuersitate preciositate vel cu riositate q̃ alij vtunt̃ cōiter existentes in tali ↄditiōe ⁊ statu sine peccato mor tali. Nā rebꝰ obnoxijs restitutioni nō licet vti sine peccato mortali ad statuʒz vel pompā de resti. spo. c. sepe. ↄtingit. ⁊ hoc est q dicit Jsa. ix. c. Vestimentũ admixtũ sanguine cibi erit ignis. ⁊ Jero. ij. c. Jn alijs tuis inuẽtꝰ est sanguis animarũ pauperũ. Et quāuis super in certis restituẽdis possit prelatꝰ ecclesia sticꝰ dispẽsare vt q̇s de eis viuat ẜm q̃litatẽ cōditiōis naturalis alicuius. Si tamẽ hoc facit ad superfluitatẽ ⁊ statũ solũ est in statu dānationis tā dispensans  dispensatus facit ꝙ no. in. c. du dum el. ij. de elec. ⁊. in. c. ⁊ si illi. xij. q. ij. Solũmodo eis dispẽsare lʒz de incertis vt viuere possint ẜm eoꝝ cōditionẽ  ille qui est cōsuetꝰ vti cibis delicatis. vel vestitꝰ nō posset sic grossis vti sicut qͦ ad hoc est assuetus. ⁊ iō oportet multum temperate hoc faciant. Si vero ad talẽ cōditionẽ peruenisti non per talia q̃ necessario sit restituenda sic credo et | si nō sis naturaliter nobilis poteris te ornare ẜʒz illũ statũ ita ꝙ ex hoc nō erit iudicādꝰ tuus ornatus notabiliter suerfluus. Scm dicit̃ tp̃s presens scʒz si ornatꝰ talis cōuenit tue conditioni. Maiori em̃ dignitati cōuenit maior or natus. d. c. clerici officia. Et iō vt scias q̇d tibi cōueniat. attẽde q cum nulla sit maior dignitas  diuina. ⁊ tamẽ in ip̃o cultu diuino dʒz ornatus esse tẽperatus vt pʒz in. c. gloria ep̃i. xij. q. ij. a for tiori ornatus prelatorũ ecclesiasticorũ. Jdẽ dic ꝙ ornatus Jmperatoris q̇ oẽs mũdanos supereminet in. l. cuʒz multa in fi. C. de bo. que libe. debet esse tẽpera tus. Ceteroꝝ vero tāto magis tẽ peratꝰ dʒz esse quanto inferiores sunt ab ipsa imperatoris dignitate. Et quāuis ita sit de iure nihilominꝰ ↄiuetudo hodie attendenda est  vt dicit Aug. xlj. dis. c. j. Quisquis rebus pretereũtibus strictius vtitur  se habeant mores eorũ cum quibus viuit aut intẽperatus aut superstitiosus ẽ. q̇squis ꝟo sic eis vtit̃ vt metas cōsuetudinis bonorum inter quos cōuersat̃ excedat aut aliquid significat dicit glo. puta infirmitatẽ ⁊ le gitimā cām aut flagitiosus est in omnibꝰ autem talibus non vsus rerũ. sed liquido inculpāda est. Quid igit̃ locis tꝑibus ⁊ ꝑsonis cōueniat diligẽter attẽdẽdũ est nec temere flagitia reprehẽ damꝰ hec ille. Vñ si vis agnoscere si ex cedis cōsidera cōitatẽ bonorum inter quos viuis. qui sunt equalis dignitatis nobilitatis diuitiaꝝ abũdātie ⁊ no tāter dixi communitatẽ bonoꝝ nō aliquorum. Et si ẜm eoꝝ cōsuetudinẽ vte ris preciosis vel multitudine aut curio sitate nō iudicabo excessuʒz. Nisi occur ret tibi casus in quo aliqui proximi essent in extrema necessitate  tũc dicas ẜm Amb. in. ca. sicut hi. xlvij. d. Plus sufficiat sumptui. s. necessitatis ⁊ fami lie violenter obtentum est.
¶ Sʒz nunq̇d ille q̇ est equalis in diuitijs nobilibꝰ possit ornare se ẜm ꝙ cōiter nobiles faciunt lʒz ip̃e sit ex infimogñe. Rñ. ꝙ sic. Nisi quo ad deaurata q̃ de iure cōueniũt doc. ⁊ militibus rō  notabilitas hodie nō attribuit̃ ẜʒz virtutẽ sʒz ẜm pompā ⁊ opinionẽ. fallit etiā qñ hoc ad cōparationẽ p̃latoꝝ domino rũ ⁊ officialiũ q̇bꝰ lʒz aliq̇s esset ipsis di tior nō liceret se ornare ẜm ꝙ tales p̃la ti vel dñi vel officiales cōiter faciunt. Cōclude ergo ꝙ si q̇s vtit̃ ornatu p̃cioso vel multiplici aut curioso ẜm ↄditio nẽ statꝰ presentis. vt cōiter faciũt ĩ pre senti tempore boni diuites vł nobiles sibi equales non peccāt.
¶ Tertiũ tp̃s cōsiderādũ est tp̃s futu
8
*rũ hoc est ꝙ consideret si in tali ornatu poterit se tenere taliter ꝙ in futurũ nō habeat cōmittere aliqua peccata mortalia. Nā si est necesse aliqua mortalia committere. vt in tali ornatu se teneat sicut illi qui ꝓpter talia habent necesse in partibus remotis ad negociādũ morari dimissis vxoribus sibi propter eoꝝ ĩbecillitates multa mortalia committũt ⁊ hmōi. Nā tũc talis ornatꝰ est superfluus ⁊ illicitꝰ. ẜm ergo predicta tria tꝑa potes cognoscere quādo hʒz su perfluitatem ⁊ uis sit difficilimũ cognoscere qñ habeat notabilẽ suꝑfluits tẽ q̃ fit pctm̃ mortale nisi ẜʒz primũ tp̃s ⁊ tertiũ. Tñ detestādi sunt vt in pluribus habẽt de suꝑfluo ⁊ sic de peccato vtpote q̇ sunt occasio multoꝝ peccatorum Nam primo inducũt ad lasciuiā secundo impediũt multa matrimonia ⁊ tertio p̃bent materiam inordinate cu piditatis. Jdeo psał. xxx. Odisti obseruantes vanitates superuacue.
¶ Quintũ ꝙ req̇rit ornatꝰ vt sit licitus
9
*est vt nō apponat̃ circa eũ nimia solici tudo ẜm. n. S. Tho. vbi. s̃. Nimia soli citudo circa ornatũ etiā si nō sit deordinatio ex ꝑte finis reddit eũ illicituʒz. Et  ista solicitudo nimia nō sitmot talis nisi qñ ꝓpter ip̃am dimitteret ne cessaria ad salutẽ: nihilominꝰ salteʒz est veniale peccatum.
¶ Sextũ ꝙ requirit̃ vt ornatꝰ sit licitꝰ
10
*est vt non sit scandalosus ꝓximo. dicit Alex. de ale. in. ij. ij. q. clij. ꝙ lʒz se ornare p̃ciosis vestibꝰ ẜm nobilitatẽ ꝑsone. et | cōsuetudinem terre ⁊ dignitateʒz officij ita tñ ꝙ absit libido in volũtate ⁊ scandalũ in exteriori opere nec miruʒz. quia Mat. xviij. ve hōi illi per quẽ scādaluʒz venit. Aduerte tñ ꝙ licet aliquis ꝓuocet̃ ad cōcupiscentiā ꝓ pter ornatũ alte riꝰ si ille q̇ ornat se hoc nō ĩtẽdit. nec est excessus ĩ ornatu expositꝰ scādalũ passiuũ ⁊ occasio accepta. Sʒz qñ est ĩ ornatu excessus p̃sertim incitatiuus ad libidinẽ vt in mulieribꝰ ĩueniẽtibꝰ nouas ĩuẽtiōes seu vanitates ⁊. credũt ꝓbabi liter ꝙ aliq̇ ꝓuocant̃ ad libidinẽ nō ex cusātur a mortalisi  hoc nō curāt sʒz po tius volũt portare. Si ꝟo nō credunt ꝓ babiliter ꝙ prebeāt occasionẽ ruine al teri sic difficilimũ est determinare de mortali lʒz aliqualiter excedāt. Veꝝ est ꝙ periculosus est excessus in ornatu ꝓuocatio ad libidinẽ vt in mulieribꝰ faciẽtibꝰ faʒzos nouas quas singulariter diabolꝰ ꝓuocat od ornañ. se magis  viros.  magis sunt efficaces ad illaq̃andũ aĩas. Et iō lʒz nō possit snĩa dari de mortali ꝓ to excessu nihilominus semper inducẽde sunt ad dimissioneʒz propter periculũ. ꝑꝑ q cōminatur eis dñs per illa. iij. c. Jn illa inq̇t die. s. iudi cij auferet dñs ornamẽtũ calciamẽtoꝝ ⁊ torques. s. collaria ⁊ monilia ⁊ armilas. s. ornamẽta brachiorũ vt maniche rechamate vel longe mitras. s. machanones vel lunetas discriminalia. i. pectines ad pectinādum caput: vel cerru ctos sperilidas. i. ornatus taloꝝ in fine vestis vt sunt caude vel fimbrie murenulas. i. cathenas paruas circa colluʒz. olfatoriola in aures gẽmas in frōte pẽ dentes ⁊ mutatoria. i. diuersas vestes ⁊ lintheamina vt faciunt romane supra vestes. acus ⁊ specula syndones et camissias vias. i. bindolos pro capillis colligẽdis ⁊ theristra. i. vestes estiuas. vt sunt iornee. aeria ꝙ est estas ⁊ erit ꝓ suaui odore fetor. ꝓ ʒzona funiculꝰ: pro crispāti crine caluiciũ ⁊ pro fascia pe ctorali ciliciũ hec ibi. Sis og prudens. O confessor vt non precipites snĩaʒzvbi non est precipitanda ⁊ cautus vt non relaxes ꝙ sꝑ est restringẽdũ  cũ com muniter ĩ ornatu non sint ↄditiōes. s̃. posite fit ↄñr in ip̃o peccatũ. Ergo ta liter ornātes se dāt operā rei illicite. et ꝓpterea iuridiceĩputat̃ eis malũ. quod ꝓbabiłr ex eis euenit lasciuia. facit ca. eũ q̇. ⁊. c. uis. l. di. ⁊ q no. in. c. sicut di gnũ de ho. iō detestandũ. ꝓpter q me rito saluator Luc. xvj. expressit ꝙ diues dānatus induebatur purpura ⁊ bisso.
Ociositas

Ociositas

est cũ quis quiete necessaria saluti corporis accepta vacat ab aliquo opere spirituali vel corporali ⁊. hec filia accidie. ⁊ quā do sit pctm̃ mortale. vide. s̃. accidia. §. j. ⁊. ij. ⁊ preceptum §. v.
Loading...