SAcerdos
nomen est ↄpo
sitũ ex greco ⁊
latino quasi sacrũ dans. xxj.
di. cleros. Eiꝰ offm̃ est sacramẽtũ corꝑis ⁊ sāguinis dñi
cōficere oratiōes dicere ⁊ bñdicere dona
dei vt ĩ. c. perlectis. xxv. di.
De no. in hoc. §. ⁊ ꝙ sacerdos nullo tempore prescribat sacerdotiũ nota.
bal. in. j. q. iiij. C. de eman. li. ⁊ ꝙ sacerdo
tium liberat a patria ptāte bal. no. in. l.
apud hostes col. fi. ver. ⁊ quero. de suis
⁊ le.
¶ Vtꝝ appellatione sacerdotis veniat
*solũ presbyter. Rñ. ꝙ ĩ materia fauorabi
li nomĩe sacerdotisvenit presbyter dia
conus ⁊ subdiaconꝰ facit tex. in. c. j. xv.
q. v. Secus in materia odiosa quia solũ
venit p̃sbyter facit. c. si quis. de coha.
cle. ⁊ mu. ⁊ ibi Pa. hoc no.
¶ Sacerdos parochialis d
ʒz visitare ĩ
*firmos spe. ca. j. de cel. mis. Jtẽ d
ʒz stare
ieiunꝰ vs ad horā ↄgruā celebrādi ⁊ si
celebrat nō d
ʒz sumere purificationẽ pro
pter necessitatẽ nisi habeat aliũ ꝑ quẽ
possit supplere vt no. Pa. c. j.
¶ Vtrũ possit ministrare sacramẽta pe
*regrinis⁊ hospitibus confluẽtibus ad
ecclesiam sua
ʒz. rñ. Pa. in. d. c. j. ꝙ sic. vn
morientes ibi sine electiōe sepulture se
peliuntur ibidem. Aut si alibi elegerũt
debetur eis quarta portio.
¶ Vtrum sacerdos volens sucipere eu
*charistie sacr̃m puta infirmus vł ałs
impeditus a celebratiōe debeat habere
orariũ siue stolā. rñ. ꝙ sic ⁊ita circa collũ
⁊ super vtrũ humerũ ꝙ signu
ʒz crucis
preparet in suo pectore sic etiā qñ vult
celebrare vt in. c. ecclesiastica. xxiij. dist.
tex. aperte clamat.
¶ Sed nunquid cũ facit offm̃ diacona
* |
tusvtet̃ stola sicut cũ celebrat. Rñ. ꝙ nō.
ar. c. precipimꝰ. ⁊ quod ibi not. xciij. di.
sed vtetur sicut diaconus vti d
ʒz. s. ꝙ ha
beat stolā suꝑ humerũ sinistru
ʒz taliter
ꝙ veniat āte ⁊ retro sub brachio dextro
⁊ humerũ dextrũ cũ eius brachio sit liberum administeriu
ʒz sacerdotale. xxv.
di. vnum orariũ. glo. tñ. d. c. ecclesiastica dicit ꝙ potiꝰ est sequẽda cōsuetudo
per. c. scit facta. xij. d. ⁊ istud tene. Sed si
consuetudo nō appareat dic ꝙ non vte
tur nisi vt diaconus. tandiu quis ha
bet priuilegium diu locum tenet priuilegiati. l. vlti. C. de test. mi. ⁊. c. genera
liter. xvj. q. j. d. c. precipimus.
¶ Vtꝝ in pctō mortali possit exequ i of
*ficiũ suũ. Rñ. ꝙ nō sine peccato mortali.
xv. q. vlti. ca. vl. lxviij. dist. c. j.
Sacramentum
est secunduʒz Hug.
de sancto victore
li. vj. de. Sacramentis parte. ix. c. ij. Ma
teriale elementum extrinsecus oculis
suppositũ ex instinctione figurans ex si
militudine reprẽsentās ⁊ ex sanctificatione aliquā gratiā inuisibilem conferens Et elementum sumit̃ pro quacũ
re sensibili. Sicut oculus ꝓ omni sẽsu.
Similitudo vero pro rep̃sentatione secundum quandā proportionabilitatẽ
scʒz. vt sicut se hʒz aqua ad lauādũ sordes
corporales sic gr̃a ad spũales ⁊ cōpetit
hec diffinitio sacramẽtis noue legis ĩ q̇
bus sunt tria. s. naturalis similitudo ex
qua hñt aptitudinẽ repñ tādi actualis
ĩstitutio oculis vel expressa ex qua hñt
determinatā ordinationẽ respectu huiꝰ
significati ⁊ spũalis sācti ficatio ex qua
habẽtvirtutẽ efficiẽdi illud significatũ.
Ad ꝓpositũ eoꝝ q̃ hic notant ⁊ ꝙ sa
na res nō sit sola destinatiōe sʒz solũ per
pontifices vt no. Bal. cōtra glo. in. l. nō
dum. C. de fur: per. l. in tantum. §. facta
ff. de re. diui.
¶ Jn quo ↄsistũt sacr̃a. Rñ. magr̃ snĩaꝝ
*in. iiij. dis. j. ꝙ in duobꝰ. s. ĩverbis ⁊ in re
bus ita ꝙ sub verbis cōprehẽdat̃ inten
tio ꝓferẽtis ⁊ sub rebus factũ seu facta.
¶ Que sunt necessaria in om̃i sacramẽ
*to. Rñ. ꝙ. iiij. Primũ elemẽtũ sine bita
materia. Secundum formaverborum.
Tertium minister debitus. Quartũ in
tentio ministrantis ⁊ de istis habes. s̃.
Baptismus ⁊ in alijs locis suis.
¶ Sacrm̃ tm̃ r puta in baptismo ablu
*tio sub forma ꝟborũ in eucharistia ip̃a
hostia cōsecrata ⁊ hmōi res sacr̃i in ba
ptismo ⁊ alijs in q̇bꝰ imprimit̃ est caracter. Jn q̇bꝰ ꝟo nō ĩprimit̃ est q̇dā orna
tus aĩe. Jn scr̃o aũt corporis xp̃i est ip̃
ʒz
corpꝰ xp̃ivere sub illa spẽ cōtentũ et est
corpꝰ misticũ. sctā ecclesia q̃ tñ in ipso
nō ↄtinet̃ s
ʒz signat̃. Est etiā quoddam
q est res ⁊ nō facr̃m. ⁊ istud est gratia
gratũ faciens siue effectꝰ sacramẽtoꝝ.
¶ Quod sũt sacramẽta noue legis. Rñ.
*ꝙ. vij. s. baptismus cōfirmatio eucharistia. penitentia extrema vnctio. ordo et
matrimoniũ. Jn quibus aũt imprimat̃
caracter. vide. s̃. caracter.
¶ Vtꝝ aqua bñdicta sit sacramentum.
*Rñ. Ric. in. iiij. di. j. ꝙ nō ꝑ eiꝰ asꝑsio
nem remittunt̃ pctā per modũ meriti
intum. s. excitat motum caritatis seu
feruorem voluntatis ꝑ quẽ fit remissio
non autem tan per vim sacramenti.
¶ Quot sũt sacramẽta necessitatis. Rñ.
*v. sc
ʒz baptismus confirmatio. pnĩa post
pctm̃ mortale commissu
ʒz eucharistia ⁊
extrema vnctio. vt no. j. q. j. §. s
ʒz nondũ.
⁊ in. c. veniẽs de trāsact. in glo. que ideo
dicunt̃ necessaria sine ipsis non pōt
quis saluari. si ex ↄtẽptu omittunt̃ ⁊ ha
beri pñt. de primo habes de ↄse. dis. iiij.
.§. j. de sco ibidẽ ĩ. c. nullꝰ ministroru
ʒz
⁊. di. v. c. ieiunij. . iij. depe. d. j. quasi per
totũ de. iiij. de cōse. d. ij. oĩs honio. de. v.
xxvj. q. vij. ab infirmis alia duo sc
ʒz matrimonium ⁊ ordo dicuntur sacr̃a volũ
taria. quia sine ipsis potest homo salua
ri si ea nō vult.
¶ Quō sunt dāda. Rñ. ꝙ eo modo quo
*dicitur ĩ suis locis cũ quodlib
ʒz habeat
suum modum. Jn vno tñ oĩa cōueniũt.
ꝙ ĩ signo crucis oĩa sacr̃a sunt dāda ar.
c. non obseruatis. xxvj. q. vij.
¶ A quo sunt suscipiẽda. Rñ. ꝙ baptismus potest suscipi in necessitate ĩ om̃i
*bus vt. s̃. baptismꝰ. v. Alia aũt excepto
|
matrimoniũ non nisi a sacerdotibus ⁊
de hoc dicvt in suis locis.
¶ Vtꝝ possint recipi ab q̃ eo est in pec
*cato mortali. Rñ. vt. s̃. clericus. viij. §. ij.
¶ Quibus debẽt dari. Rñ. ꝙ diuersis.
*diuersimode ẜ
ʒz ꝙ sacr̃a sunt qno vide
in locis suis vnũ tñ notādum est ꝙ nul
lus exñs in pctō mortali pōt aliquod sa
cramẽtũ suscipere quin peccet mortałr.
xl. di. multi. xxiij. di. ill. xj. q. iij. audi. sicut nec aliquis minister pōtea ministra
re ĩ peccato mortali quin peccet mort aliter nisi ẜm aliquos illa administraret
vt laycꝰ in necessitate. puta quia baptisat quod habeo valde dubium.
¶ Que sacramenta possunt intrari. Rñ.
*oĩa illa in quibus nō imprimit̃ caracter
xxxij. q. vij. licite ⁊. j. q. j. q quidā.
¶ Quid cũ dubitat̃ an quis receꝑit ali
*quod sacramẽtũ puta baptismũ ⁊ hmōi
Rñ. ꝙ si dubiũ est ꝓbabile vel verisimi
lis resultat ↄiectura reiterañ. ẽ ẜm ꝙ di
xi. s̃. baptismꝰ. vij. §. ix. non r iteratũ
q nescitur factũ de ↄse. di. iiij. si nulla.
⁊ de p̃sby. non bap. c. veniens.
¶ Vtꝝ sacr̃a vel sacr̃alia sicut est oleum
*sctm̃ aqua baptismalis ⁊ hmōi possint
recipi ꝓ sanitate acquirendavel ex alio
sine ꝙ eo propter que sunt ĩstituta. Rñ.
ꝙ non sine pctō mortali si tatis sit finis
prĩcipalis. vti sacr̃is ad aliũ finẽ ad
eũ ꝓ quo ordinata sunt. est ipsis abuti.
Excipit tñ Pe. de pał. ĩ. iiij. scr̃m mr̃imo
nij. q ẜm eũ q̇s ↄ̃hẽdo ex alio fine puta
ꝓpter diuitias ⁊ hmōi no peccat morta
liter vt. s̃. habes matrimoniũ. ij. §. xxv.
Secus si vteret̃ quis talibꝰ sacr̃is principaliter ex fine suo secundario propter
sanitatem acquirendam sicut fecit Con
stantinus imperator. quia sic non pecca
ret.
Sacrilegium
est sacre rei violatio
vsurpatio ⁊ accipitur
hic violatio pro quacun irreuerentia
aut dehoneratione ⁊ r ẜm Jnn. quasi
sacrilegiũ vel ẜm Lau. quasi sacrilegis
lesio. ⁊ de hoc habes gl. xvij. q. iiij. in. c. sa
crilegium.
De hic notatis ⁊ ꝙ sacrilegium est
violatio vel vsurpatio rei sacre. l. si nondum. ⁊ ibi Bal. versi. quero quot req̇rāt.
C. de fur. ⁊ Barto. ĩ. l. sacrilegij. la. ij. ff. ad
l. iul. pecu. ⁊ in. l. diuus. eo. titu.
¶ Quot modis cōmittit̃ sacrilegiũ. Rñ.
*ꝙ tribus modis. Primo rōne ꝑsone. sicut cũ quis ledit ꝑsonā ecclesiasticam.
xvj. q. iiij. q̇squis. Sco ratiōe loci sicut
cũ violat̃ immunttas ecclesie vel cimiterij ⁊ ibidẽ. c. si q̇s. el. j. cũ multis. c. seq.
Terttio ratione rei ⁊ istud fit tripliciter
s. auferẽdo sacꝝ de sacro. s. loco vł nō sacrum de sacro vel sacrum de nō sacro vt
no. in. d. gl. ⁊ hic loquor de sacrilegio ꝓ
prie. Nā large cōmittit̃ multis modisvt
no. in di. gl. ⁊ ibi vide nihil ad nos.
¶ Aduerte ẽt ꝙ om̃e pctm̃ q cōmittit
*persona ecclesiastica materialiter ⁊ q̃si
per antecedẽs r sacrilegiũ. Vnde dicit
Hiero. ꝙ nuge in ore sacerdotis sunt sa
crilegiũ vel blasfemia. Sed formaliter
⁊ proprie sacrilegiũ est illud pctm̃ q ꝑ
sona facta sacra agit ↄ̃ eius sanctitate
ʒz
directe. vt si virgo deo sacra fornicetur ⁊
hmōi. Large etiā sacrilegiũ est cũ rem
ecclesie quis indebite vsurpat. xvij. qō.
iiij §. qui autem.
¶ Que pena sacrilegoꝝ hẽs in. l. si quis
*in hoc. C. de epi. ⁊ cle. ⁊. xvij. q. iiij. ꝑ totũ
⁊ ibi vide. nihil ad nos sed ad forum
cōtẽtiosum solũ. Sed quo ad ↄscĩam est
excōicatio de qua vide. s̃. excōicatio. v.
casu. j. ⁊. vj. ⁊. ix. ⁊. xiij. ⁊. xxviij. ⁊ excommunicatio. vij. in multis casibus.
Sacrista
siue custos ecclesie habet
pul sare campanas ad horas iubẽte archidiacono. Jtẽ custodire
palas seu lĩteamĩa aliaris. ⁊ omnia vtẽ
silia ecclesie. Jtẽ lāpades curare nec supramodũ lucendo oleũ depereat aut mi
nus lucendo obscurior sit ecclesia. Jteʒz
prouidere de incẽso luminaribꝰ pane ⁊
vino pro celebrando. Jtem oblationes
⁊ decimas secundum iussum archidiaconi inter fratres diuidere. Hec no. in. c.
perlectis q̃si in fi. xxv. ⁊ de officio custo.
per totum.
¶ Quis d
ʒz deputari sacrista. Rñ. quod
*aliquis de sanctioribus ecclesie vt in. c.
|
ij. de officio custo.
¶ Ex qua culpa tenetur si quid pereat
vide. s̃. custos.
Sagitarius
dicitur qui artem balistarioruʒz exercet ⁊ vtrũ
liceat vide. s̃. ars.
Salarium
An debeatur famulo infirmanti aut similibus.
vide. s̃. familla. §. ij.
Sanctus
quis debeat haberi. vide
s̃. canoniʒzato ⁊ reliquie.
Saracenus
dicitur qui deos deas
colit. immo demones
nec nouum aut vetus testamentuʒz reci
pit hoꝝ templa. precipiunt̃ claudi sub
pena mortis ⁊ amissione bonorũ. C. de
pag. ⁊ sara. tẽplis eoꝝ. l. j. ⁊. ij. ⁊ quasi ꝑ
omnia quo ad ꝓbatiōes iudeis compa
rant̃. C. e. l. vt phanos. ⁊ extra de iude. ⁊
sara. quasi ꝑ totum. Et ideo vide. s̃. iudeus qui phibẽtur christianis erga ip
sos excipit̃ tñ casꝰ. cũ saracenis christianꝰ comedere nec habitare prohibetur. xj. qō. iij. ad mensam sed bene cũ iudeis. xviij. q. j. oẽs. magis sunt nobis
ꝓuer. si iudei ⁊ incibis nos cōtennũt tñ
Lau. ⁊ Jo. ⁊ multi sequaces tenẽt ꝙ cuʒz
saracenis etiā nō licet ↄmedere. etiā
ipsi in multis iudaiʒzant quod verũ cre
do quādo in cibis talia obseruāt. alias
nō. Jtem quia iudeis permittitur eorũ
signagoga. Sed sarracenis nullo modo
ꝑmittit̃ inter xp̃ianos publicaʒz inuocationem facere mach ometi ne peregri
natio ad aliquẽ suoꝝ sicut ad sctm̃. Et q̇
cun eoꝝ dñs xp̃ianus q̇ hoc eis ꝑmittit peccat mortaliter facitↄ̃ preceptũ.
cle. vnice de iudeis. Jtem cum iudeis
possunt christiani habere commertiuʒz
sed cum infidelibus seu sara cenis extat
hodie prohibitio sub pena excōicatiōis
papalis quā incurrunt ipso facto qui tẽ
pote guerre cum eis habent commertium vel qui deferunt eis prohibita. de
quo. vide supra excommunicatio. v. casu. xxj.
De saracenis ⁊ an iurent ꝑ macho
metũ. gl. ĩ. l. nō erit. in prĩ. ꝟsic. suꝑstitio
nem. ff. de iure. ⁊ Bar. in. l. ait p̃tor. §. iu
rari. eolti. c. dixi. s̃. in. §. iuramentum.
¶ Vtꝝ xp̃ani possint furari quos deti
*nent i eoꝝ seruitio. Rñ. ꝙ sic quia nullo
modo licite possunt tenere eos.
Satisfactio
dicitur dupliciter. vno
modo reconciliatio ⁊ sic
oẽs partes pnĩe ordinant̃ ad reconciliationẽ q̃libet earũ satisfactio dici po
test. Alio modo r solutio pene debite ⁊
sic est pars vna pnĩe que est assumptio
siue adimpletio pnĩe iniũcte vel debite
⁊ nihilominus tñ etiā partibꝰ alijs penitentie. cōuenit ꝑ accidẽs vt cōtritioni
rōne doloris ↄiuncti q̇ est in parte sensibili ⁊ cōfessioni rōe erubescẽtie. Hec. S.
Bo. in. iiij. distin. xvj. circa literam.
¶ Satisfactio ẜm culpā p̃teritā ⁊ iniu
*rie illate recōpẽsatio ẜm equitatẽ iusticie ẜm ꝟo culpā futurā est pctōꝝ causas
excedere ⁊ eoꝝ suggestionibus aditum
nō prebere de pe. di. iij. c. satisfactio.
¶ Vtrũ deo quis possit satisfacere pro
*pctō. Rñ. ꝙ cũ ipsius adiutorio valet cũ
merito passiōis xp̃i cuius homo per veram fidem efficitur particeps sic potest
alias nō vt no. Rica. in. iiij. di. v.
¶ Vtꝝ vnus hō possit ꝓ alio satisfacere.
*Rñ. ꝙ accipiẽdo satisfactionẽ ꝓ preser
uatiōe ⁊ cautella culpe future sic nō pōt
quis ieiunādo non affligit corpus al
terius vt viuat caste nisi intum per
bonũ exemplũ alicit eũ ad similia facienda siue intum pōt alteri mereri au
gmẽtũ gratie ꝑ talia vt sic faciliꝰ euitet
pctm̃. Si vero accipiat̃ satisfactio ꝓ recōpensatiōe iniurie illate sic vnꝰ potest
ꝓ alio satisfacere homini. Deo vero etiā
potest si mō ille qui cōmissit pctm̃ sit cō
tritus de eo alias nō. ꝓ pnĩa vero iniun
cta nō pōt vnus pro alio satisfacere nisi
interueniat autoritas cōfessoris qui in
illa potest dispẽsarevel nisi interueniat
casus ꝙ ille cui imposita est nunquam
cam poterit in hoc mundo implere
posset tunc per alium fieri. Hec habentur ex dictis Ricar. ⁊. S. Bon. in quarta
dist. xx.
¶ Sed nũquid ille cuius satisfatione
ʒz
*alter in se suscepit moriendo stati
ʒz euo|
labit. Rñ. ꝙ nō s
ʒz op
ʒz ꝙ primo ille q̇ eā
suscepit impleat nemo paradisum ĩgreditur nisi sit extra oẽ debitum ita ꝙ
nec ipse nec alius pro eo sit debitor
ẜm S. Bo. in. iiij. di. xx.
¶ Vtrum talis ꝓ alio satisfaciẽs satisfa
*ciat etiā ꝓ seip̃o. Rñ. diuersorũ fuit opi.
sed mihi pl
ʒz opi. quā Ric. ĩ. iiij. di. xx. refert ꝙ etiā est satisfactoriũ ꝓ seipso non
ex debito s
ʒz ꝑ diuinā misericordiā que
magis charitatẽ attẽdit opꝰ. xiiij. q.
v. si q̇d. Vel dic ꝙ ꝓ alio sit satisfactoriũ
ꝑ modũ solutionis pene. ꝓ seipsis vero
est satisfactoriũ ꝑ modũ meriti de congruo. dicit em̃ S. Bo. ĩ. iiij. di. xv. ꝙ l
ʒz de
rigore iustitie nō sit satisfactoriũ id q
facere q̇s ad q alias tenet̃ tñ credit q
diuine misericordie benignitas tanta
est ꝙ acceptat totũ ⁊ quasi ꝓ nihilo sal
uat nos ⁊ de hoc. j. suffragium. §. ij.
¶ Vtrũ satisfactio facta in pctō morta
*li valeat. Rñ. aut loquimur de ea q̃ fuit
imposita a cōfessore penitẽti ⁊ postea re
cidiuāti añ illiꝰ ↄplemẽtũ ⁊ sic dic vt. s̃.
pnĩa. §. xiiij. Aut loquimur de alia quacũ volũtarie assumpta. ⁊ sic dico ꝙ nō
v
ʒz quo ad diminutione
ʒz pene debite ꝓ
pctō nisi ꝑ accidẽs vt puta citiꝰ ↄuer
tet̃ ⁊ verā aget pnĩam. sed tum ad cul
pam futuram euitandā valet.
¶ Que sunt ꝑtes satisfactiōis. Rñ. tres
*s. oratio Jeiuniũ eleemosyna. Sũt tamẽ
alie secũdarie vt vigilie ꝑegrinationes
discipline ⁊ hmōi vñ oĩa oꝑa afflictionis ad ieiunium reducunt̃ oĩa oꝑa mĩe
ad eleemosynam. omnia opera spũalia
ad orationem. Hec ex. S. Bo. in. iiij. dis.
xv. parte. j. ar. j. q. iiij.
¶ Vtrũ flagella missa a deo vel ab ho
*minibꝰ etiā ꝓ pctĩs nr̃is sint satisfactoria. Rñ. ꝙ sic intũ cadũt sub volũtate
patienter ipsa acceptāte ⁊ patienter su
stinere volente dũmodo alias. sit ĩ charitate. ⁊ de hoc vide. s̃. Mors.
¶ Vtrũ aliqua p̃dictoꝝ triũ partium sa
*tisfactionis sit magis satisfactoria. Rñ.
ꝙ eleemosyna in se includit ꝟtutẽ or̃onis ⁊ ieiunij ꝓpter duo. Primo cōsti
tuit eũ cui dat̃ debitorem ad orādũ ꝓro
eo q̇ dedit. Sco eleemosyna data ꝓ
pter deũ est quasi quedā oblatio deo fa
cta que oblatio deo facta h
ʒz vim oratio
nis. et similiter bonoꝝ exteriorum subtractio ꝑ eleemosynā facta cōtinet virtualiter ieiuniũ in quo macerat̃ corpꝰ.
Similiter or̃o ꝟtute cōtinet ieiunium.
intẽtio interius ad deũ debilitatem
corporis parit ↄpletius tñ eleemosyna
h
ʒz vim satisfactionis or̃o ⁊ ieiuniu
ʒz.
ꝓpterea r. j. Thimo. iiij. corꝑalis q̇dẽ
exercitatio ad modicu
ʒz vtilis est. Dicit
glo. oĩs summa discipline xp̃iane est in
misericordia ⁊ pietate. Si tamẽ genera
raliter loquamur pōt dici ꝙ in satisfactione sunt trĩa. s. vitatio culpe augmẽtatio gr̃e ⁊ solutio pene ⁊ hoc tertiũ infi
mum in satisfactione. Ad primũ v
ʒz or̃o.
Ad ẜm v
ʒz eleemosyna quis sibi facit
amicos de mamona iniquitatis q̇ impetrāt gr̃am. Ad tertiũ valet ieiuniu
ʒz.
Hec ex Ricar. in. iiij. di. xv. ar. ij. q. iij.
*¶ Vtrũ restō rei aliene sit pars satisfactionis. Rñ. ꝙ ꝓprie non d
ʒz p̃cedere
oẽm ꝑtẽ. pnĩa cũ dicat cessationẽ ab in
iuria de qͦ vide. s̃. Restitutio. ij. ĩ ṗnc S
ʒz
large accipiẽdo restitutionem ꝓut dicit
oẽ illud q ad debitam satisfactionem
exigitur sic est pars satisfactionis.
Scandalum
est dictum vel factum
minus rectum p̃bens
alteri occasionẽ ruine ita not. Cardi. in
Cle. j. de officio ord. ẜm Lau. ⁊ scandalũ grece q latine r ruina vel offensio
vel impactio pedis. ⁊ elicit̃ a Hiero. suꝑ illud Mat. xv. Scis pharisei audito hoc ꝟbo scādali
ʒzati sunt. Vnde sicut
quādo aliquid ponit̃ in via corporali ꝑ
q ĩpingẽs disponit̃ ad ruinā. sic ĩ via
spũali q̇cũ ꝑ factũ suũ seu dictum minus rectũ. i. vel malũ scm se vel habẽs
speciẽ mali disponit aliquẽ ad casu
ʒz in
aliquod peccatũ ꝓprie scādalũ ei facit.
Hosti. in summa ti. de renũ. dicit graue
scādalũ r quādo ex dicto vel facto alij
trahunt̃ in cōsensu
ʒz mortalis peccati. ⁊
ꝓpterea gl. de renũ. ĩ. c. ij. nisi in ver. pro
graui dicit ꝙ nō est curandũ de scādalo nisi sit graue de no. ope. nun. capi. ij.
|
⁊ de vo. c. magne. de reg. iur. qui scādali
ʒzanerit ꝙ no.
De notatis in hoc. §. ⁊ q scādalum
facit fieri q ałs non fieret. not. specu.
in ti. de ĩquisi. §. qñ autẽ. ver. vtrũ autẽ.
⁊ Alex. consi. j. volu. ij.
¶ Quotuplex est scandalũ. Rñ. duplex
*scilicet actiuũ ⁊ passiuũ sicut dupliciter
pōt q̇s esse causa peccandi alteri. Vno
mō ꝑ se puta qñ quis aliq malum facit ꝓpter illud intẽdẽs alium deducere in pctm̃ aut si nō intendit tñ factum
est tale ꝙ de sui rōne h
ʒz vt sit ĩductiuu
ʒz
ad peccādũ ⁊ sic istud dicit̃ scādalũ actiuũ altero mō quis ꝑ accidens pōt esse
causa peccādi alteri puta p̃ter intentionem scandali dādi id facit. ⁊ ex cōdi
tione operis nō est vt quis scandali
ʒzet̃.
Si tamẽ alius male dispositꝰ est aut ex
inuidia quā habet aliũ aut alio modo
ideo scādali
ʒzatur ⁊ talis nō dat occasio
nẽ quātũ in se est tali scandalo: ꝓpterea
vacat̃ scandalu
ʒz passiuum sine actiuo.
quādo etiā scādalu
ʒz actiuum simul ⁊
passiuũ in altero qui dat ⁊ passiuũ cum
ille qui accipit peccat. Aliqñ est actiuũ
sine passiuo. puta cum aliquis inducit
aliquẽ ad peccandũ. sed ille nō peccat.
Hec ex Alexā. ij. ij. ti. de scandalo ⁊ Ric.
in. iiij. distin. xxxviij.
¶ Vtrũ scandalum sit spāle pctm̃ mor
*tale. Rñ. ꝙ aut scādalũ passiuũ est tm̃ ĩ
pactio ad veniale pctm̃. puta cũ aliq̇s
ex dicto alterius mouet̃ ad pctm̃ venia
le ⁊ sic est veniale pctm̃ aut est cũ impa
ctiōe ad mortale peccatum. ⁊ sic non est
mortale nō tamẽ aliud pctm̃ spāle ab il
lo ꝙ cōmittitur. quia sumere occasione
ʒz
pctĩ ex dicto vel facto alteriꝰ nō ↄstituit
spālẽ rōnem peccati nō ĩportat deformitatẽ spāli virtuti oppositam s
ʒz solu
ʒz
peccatum q cōmittit̃. Si aũt loquimur
de scādalo actiuo ⁊ si sit per accidẽs sic
nō est spāle pctm̃. ꝙ est ꝑ accidẽs nō
cōstituit spẽm tñ qñ potest esse pctm̃
veniale vt qñ actũ cōmittit veniał pctĩ
vel actũ qui de se nō est malũ sed solum
habet spẽm mali cũ aliq̃ leui iductione.
qñ est mortale siue cōmittit actum
mortalis peccati siue quia contẽnit salutem ꝓximi vt ꝓ ea seruāda nō pretermittat aliquis facere q sibi libuerit.
facit. c. cauendũ. x. q. iij. ⁊. d. §. ꝓ graui. j.
q. j. hij qͦscũ. Si ꝟo sit scandalũ actuũ
per se. puta quia intẽdit ducere ad peccatum ⁊ siquidem intendit ĩducere ad
peccatu
ʒz mortale sic peccat mortaliter.
Siłr si intẽdat inducere ad pctm̃ venia
le per actum peccati mortalis. Si autẽ
intendit inducere ad peccatu
ʒz veniale
etiam ꝑ actum pctĩ venialis: sic veniale
peccatũ ⁊ isto mō scandalu
ʒz actiuũ per
se est speciale pctm̃. ex intentione finis sortitur peccatũ rōne spālis peccati
⁊ opponitur directe correctioni fraterne. ꝓpter hoc ꝙ intendit̃ spāle proximi
nocumẽtũ. hec oĩa ex Alex. ⁊ ri. vbi. s̃. ⁊
Tho. ij. ij. q. xliij. ⁊ ad ill Mat. xviij. ne
cesse est vt veniant scandala ⁊ c. veꝝ est
necesse nisi hoĩes vitam mutent.
*¶ Vtrũ aliq̇steneat̃ dimittere aliq bo
nũ opꝰ ne ꝓximꝰ scādaliset̃. Rñ. ẜm Rica. vbi. s̃. ar. j. q. ij. ꝙ aut bona oꝑa sunt
necessaria ad salutẽ vt sunt p̃ceptataut
sũt suꝑrogatiōis vt consilioꝝ oꝑa aut ĩ
genere ĩdifferẽtia vt comdere carnes.
bibere vinũ. retinere tꝑalia debita repe
tere. ⁊ hmōi. Oꝑa em̃ prima nō sunt pro
quocũ scandalo omittẽda. nullus
d
ʒz velle dānatio nẽ suam ꝓ euitāda illa pximi sui. Facit. c. ij. no. oꝑ. nũ. ⁊. xij.
dist. illa. xj. q. iij. inter ꝟba. xxiij. q. iij. §. j.
añ fi. Hic aduerte ẜ
ʒz Jnn. vt recitat Pa.
de renũ. in. c. nisi cũ. §. ꝓ graui quo ꝙ ĩ
p̃ceptis iuris naturalis ⁊ euāgelici ẽ ve
rũ hoc s
ʒz veritas iuris positiui ex cā est
tẽperāda relaxanda ⁊ ↄ̃riũ statuendu
ʒz
propter scandalum. vt no. de conces. pre
bẽ. c. ꝓposuit de voto. c. primo. Secunda etiam opera nō sunt omittenda pro
pter scandalum proximi proueniẽs exmalitia ꝑ hoc volentibꝰ malitiose ĩpedire bōa oꝑa daret̃ materia ⁊ occasio
malignādi. Si ꝟo scandalũ ꝓuenit ex
infirmitate ꝓximi vł ignorātia sic sunt
ad tp̃s intermittenda. quous. s. adhibeat̃ sufficiẽs diligẽtia ad hec. vt ignorās instruat̃. ⁊ infirmꝰ aliquo modo cō
|
fortetur vt nō de bono oꝑe scandalum
sibi sumat. nec talis retardatio merito
preiudicat. non minuit de ꝑfectione
charitatis: sed magis disponit ad augmentu
ʒz non tamẽ oĩno sunt talia pre
termittenda ꝓpter scandalum ꝓximi.
Tertia etiā oꝑa. s. indifferentia quoru
ʒz
omissio alteri non prei udicat. nisi ipsi
omittenti ⁊ etiā in tẽpo ralibus tantu
ʒz
sic sunt omittenda de precepto quādo
ꝓbabiliter ꝓximꝰ scādalisabitur ex infirmitate scādalo mortalis peccati. S
ʒz
si venialis erit de ↄsilio. Si aũt scādali
satur ex malicia vt puta ostẽsum est
sibi ꝙ nō debet scādalisari. ⁊ modo debito sua sunt vt nō scādaliset̃. ⁊ tamen
vult scandalisari sic ꝓuenit ex malicia. ⁊ tunc nullum opus est pretermittẽ
dũ ꝓpter scandalum ex malicia proueniẽs. Alex. vero in tertia parte summe.
c. de preceptia pnĩe t
ʒz ꝙ si sim infirmꝰ
⁊ timeo casum meũ ex nō repetitione re
rũ meaꝝ potius teneor vitare scandalũ
meum ꝓximi. Similiter si sum perfectus ⁊ repetam debito modo licet sicut
preponderat bonũ cōmune bono spāli sic p̃ponderat scādalũ cōitatis ⁊ pluriũ. s. dissipatio pacis ⁊ vtilitatis cōis ⁊
incẽtinũ delinquẽdi. q̃ oĩa acciderent. ⁊
si nō liceret sua repetere ꝓpter scandalũ ꝓximi sui singulare. Aduerte tñ hic
ꝙ l
ʒz de iure ciuili nō sit curādũ de scādalo q pōt cōtingere circa ꝑsonā detẽ
toris iniuste rẽ meā immo liceat talem
occidere quādo aliter nō potest recupe
rari. vt no. Bar. ĩ. l. furẽ. ff. de sicca. tamẽ
de iure canonico ⁊ in cōscĩa ẜm Pa. ĩ. c.
nihil de prescrip. nō cōsulerẽ bono viro
ꝓ repetitiōe rerum tẽporalium aliquid
facere quo verisiłr valde seua ⁊ horribi
lia deberent euenire facit. c. suscepimꝰ
de homi. ⁊ in. c. ij. de noui. ope. nun. et
c. si vero. el. j. de sentẽ. excom. ⁊ quod ibi
no. Jnno. Si tamen faceret non credo
mortaliter peccaret quando scandalu
ʒz
prouenit ex malitia.
¶ S
ʒz nũquid quodlibet bonum sit fa
*ciendũ ne proximꝰ scandaliset̃. Rñ. vt
colligo ex doctrina Alex. in. ij. ij. trac. de
scandalo Aut bonũ ꝙ expetit ꝓximus
rōnabiłr petit. puta pauꝑ petit vesti
mẽtũ ⁊ hmōi ⁊ tũc si ad hoc teneor ałs
de p̃cepto casus est clarꝰ si nō teneor de
precepto sic debeo ei illud manifestare
qũo nō teneor. ⁊ qũo rōnabiłr illud nō
facio. ⁊ tũc sufficit ⁊ si scādalisat̃ sibi im
putet scādalũ est phariseoꝝ q̇ scāda
lisabant̃. quia discipuli nō lauabāt ma
nus ⁊ tamẽ cũ dñs satisfecisset scādalũ
accipiẽtibꝰ dixit sinite illos ⁊ c. Ma. xv.
Si ꝟo non rōnabiłr tale opꝰ omitto fic
ne ꝓximꝰ scādaliset̃ de mortali teneor
illud tacere. facit. c. ij. noui oꝑ. nũ. aut
ꝙ petit irrōnabiłr expetit. ⁊ sic non teneor. s
ʒz sufficit satisfacere pro posse ne
scādaliset̃ ex ignorātia vel infirmitate
⁊ si nō acceptat iā scādalũ ẽ phariseoꝝ
⁊ sic ẜm Aug. exponit̃ illud oĩ petẽti te
tribue. s. vel tũ ad ꝟbũ rōnabiłr te ex
cusando vel tum ad factũ quādo rōnabiłr teneris. ⁊ sic p
ʒz qũo d
ʒz intelligi
illud facilius scandalum nasci ꝑmittit̃
ꝟitas deferat̃. s. veritas vite q̇ comprehẽdit omnia p̃cepta ⁊ cōsimilia veritas doctrine ad p̃dicādũ ⁊ ꝟitas fuis
se ad puniẽdu
ʒz. loquit̃ eo modo quo
supra dixi. ⁊ adde ꝙ ea que sunt de iure
positiuo p̃cepta sunt p̃termittẽda quādo quis scandalisat̃ ex infirmitate vel
ignorātia non tamẽ simpłr s
ʒz ad tp̃s vt
dixi de cōsilijs suꝑ rogatiouis. Jdẽ dic
de punitione malorum.
*¶ Quid de fama vtꝝ sit defensanda ne
alij scandalisentur dic. vt. s̃. fama. §. j.
Scientia
aliqñ habetur ꝑ causam ⁊
hoc ꝓprie est scire ⁊ de hoc
loquitur ph. in libro poste. ⁊. vj. ethi. facit. l. scire. ff. de legi. ⁊. c. intelligentia de
ver. si. aliquādo sciẽtia habet̃ ꝑ aliquẽ
se nsum corporeũ. vt quia scio ꝙ habes
caputiũ ĩ capite. video. scio ꝙ dixisti
tale verbũ audiui. Scio ꝙ tale quid
est dulce gustaui est durũ vel molle.
palpaui. ⁊ talis sciẽtia requiritur in
teste. ff. deite. l. testium fides. ⁊. iij. ⁊. q. ix.
testes. Crudelitas t
ʒz mediũ inter scientiā ⁊ nescientiam. nec in totali ignorantia cadit credulitas nec in sciẽtia vt
|
nota. ff. de iur. fac. igno. super Rub. et
Bar. in. l. admonẽdi. ff. de iureiur. ⁊ q
no. glo. in. c. ij. de test. li. vj.
¶ Cui scientie est in sistendũ. Rñ. ꝙ clerici ⁊ ecclesiastice persone debent insistere illi scientie que est necessaria circa
suũ officium. Religiosi vero que sibi est
precepta vel prohibita. vel de iure ant
per regulam. Curam animarum habẽtes aut cōfessores circa casus consciẽtie
debent insistere. ⁊ sic de ceteris. Clerici
tamen ⁊ religiosi possunt intẽdere sciẽtijs triuialibus que ideo triuiales dicuntur quasi triuiũ. triplex est via ad
idem. s. eloquẽtiā que sunt. grāmatica
dialetica ⁊ rhetorica. Et sic ĩtellige. c. j.
⁊. c. quia nō nulli. de magistris non tñ
ad voluptatẽ. sʒz vt sciant discernere ve
rum a falso. xxvij. dist. §. cur ergo. multo
magis in sacra scriptura theologia ⁊ iu
re canonico necnon in philo. naturali ⁊ morali. xxxvij. di. turbat. ⁊. c. q̇ de mẽ
sa ⁊. c. si quid viri. ⁊. c. relatum in fin. Jn
scientijs vero quadriuialibus. s. arisme
tica. musica. geometria. et astrologia
nō credo debeāt intẽdere. excepta musi
ca. tales sciẽtie lʒz in se contineant ve
ritatem ẜm Hie. non tamen ducunt ad
pietatem. xxxvij. di. si quis grāmaticaʒz.
immo. habẽt maxime astrologia multũ
curiositatis ⁊ aliquando noxie vanitatis. Leges aũt ⁊ phisicam possunt simi
liter audire nisi sint religiosi vel sacerdotes. vel habẽtes ꝑsonatus. seu digni
tatẽ. seu curā animarũ. vt. s̃. excōicatio.
vij. casu. vj. ⁊. vij. Sunt tamẽ inexcusabiles apud deũ q̇ p̃fatis sciẽtijs intendẽtes que eis sunt necessaria vel ad eo
rum officium ignorant. xxxviij. dist. que
ea. Et que scientia requiratur. dic ꝙ spe
cialiter a quocũ exigitur illoꝝ preceptorũ ⁊ prohibitionũ cognitio que ad
eũ ꝑtinet vel ratione officij aut status
aut alio modo. christiani autem cōiter
tenẽtur scire que pertinẽt ad fidẽ quedā explicite ⁊ quedam implicite vt. s̃.
Fides. §. vj. Et propterea Aug. ĩ. c. vos
ante omnia de cōsec. distin. iiij. dicit. ꝙ
patrini debent docere quos tenuerunt
in baptismo symbolum ⁊ oratĩoneʒz dominicā. Vnde ex dictis in. d. §. vj. pʒz ꝙ
parentes q̇ non docent filios ⁊ filias se
signare dicẽdo. Jn noĩe patris ⁊ filij et
spiritus sancti. Amen. ⁊ Credo paruuʒz
⁊ decẽ precepta legis. ⁊ pater nr̃ viden
tur peccare mortaliter qñ omittunt tex
negligẽtia. eos docere vel doceri facere si possunt simiłr nō excusant̃ a morta
li qui nesciẽtes talia nō adiscũt si possunt cũ sint necessaria ad salutẽ. Aduer
te tamen ꝙ quis possit scire precepta.
puta si ĩterrogat̃. adorare deos alienos
est cōtra preceptũ. respondere sic ⁊ idẽ
de alijs. Vñ tali sufficit licet nesciat ordinate dicere. Et idẽ posset dici de aliquo q̇ nescit. Credo paruũ. tñ si interro
garet̃ deꝰ est vnꝰ. Respōderet ꝙ sic ⁊ ꝙ
creauit oĩa. iesus xp̃s est eiꝰ filius ⁊ sic
de ceteris. Rñderet ꝙ sic. ꝙ sufficeret si
bi lʒz nesciret prefatũ Credo. Et idẽ dicerẽ de pater noster. q quādo quis scit
ꝙ est orādũ ⁊ petẽda salus ⁊ gratia ⁊ re
missio peccatoꝝ ⁊ hmōi lʒz nesciret dice
re pater noster ꝙ excusaret̃. lʒz cōsulẽdũ
sit omnibus. vt potius tā pater noster
Credo adiscant.
¶ Que sciẽtie possunt doceri alijs a pre
*dictis vide. s̃. magister. §. iij.
Schisma
ꝓprie ⁊ stricte ẽ illicita diuisio per inobedientiā ab
vnitate ecclesie facta. xxiiij. q. iij. inter
schisma extra schisma. ad succidẽdos.
li. vj. Et hoc est aliquādo cũ heresi. vt ĩ
grecis q̇ ab vnitate ecclesie se separaue
rũt. Aliquādo schisma est sine heresi sicut sunt illi qui credũt romanā eccłiā
nec aliā volũt cōstituere sed eā credunt
esse apud se. vt cōtingit quādo duo vel
plures cōtendũt de papatu. Aliquādo
Schisma accipit̃ large. s. cũ qui ꝓpriũ
ep̃m eijciũt sedem episcopalẽ sibi vsurpantes ⁊ presbyteros sibi ordinantes.
Schisma. iij. accipitur largissime ⁊ sic
schismatici sũt oẽs q̇ sunt in pctō morta
li. sunt extra charitatẽ. c. audi. j. q. iij.
Hoc no. Jnn. in. c. j. eo. ti. ⁊ sequit̃ Pan.
in. d. Rica. eo. ti.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ schismaticꝰ
|
nō potest testari no. Bart. in. l. fi. col. ij. ĩ
prin. ꝟ. secũda cōclusio. est. C. si a nō cōpe. iudi. ⁊ ꝙ nō pōt eligi in papā vł ep̃
ʒz
nec eligere: vt per. bald. in trac. scis. quẽ
posuit in rubrica. C. si quis aliquẽ test.
prohi.
¶ Vtrũ oẽs scismatici sint excōicati. rñ.
*Pa. in. d. Ric. ꝙ proprie scismatici cum
heresi. clarũ est ꝙ sic. c. excōicamꝰ de he
re. Sed sine heresi scismatici ꝓprie non
sunt excōicati vigore. c. j. eo. ti. s
ʒz vigore
c. licet de elec. vbi dr̃ ꝙ gerẽs se pro papa cum nō sit oĩbus sibi adherẽtibus
excōicationi subiaceāt. ⁊ sic sunt excōmunicati ip̃o iure. Limita tñ Pa. in. d.
Ric. verũ in casu vbi nō cadit ꝓbabilis
error vł ignorātia. Vbi aũt qō foret du
bia. ⁊ maxime si cōstiterit in facto ĩtrin
cato ⁊ lōgeuo ꝓut euenit in scismate p̃
terito. tũc putarẽ oẽs euitare excōicatio
nem ⁊ pctm̃. l. regula. ⁊. l. ij. ff. de iur. et
fac. igno. ⁊ in. c. apłice de cle. excō. mini.
⁊ in. c. vt animarũ de cōst. li. vj. dũ tñ in
voluntate habeāt semper adherere ve
ro pape qñ per ecclesiamvel alio modo
cōstaret de veritate. Schismatici vero
large non sunt excōicati nisi per violẽ
tiam factam ep̃o ⁊ hmōi. alias non nec
schismatici largissime.
¶ Vtrum emens rem ecclesiasticā aut
*alio mō acquirẽs. eā scismaticis ꝓprie
sit excōicatus. Rñ. ꝙ sic vt in. c. j. eode
ʒz
uis alias occupās rem ecclesie nō sit
excōicatus. c. ↄquestus. de foro compe.
¶ Vtrũ tenens beneficiũ ecclesiasticu
ʒz
*a scismatico sibi ↄcessu
ʒz. vel consentiẽs
ordinatiōi facte per eundẽ sit excōicatus. Rñ. ꝙ sic vt in. d. c. j. Sed hoc intel
ge in ordinatiōe quo ad executionẽ
ẜm gl. ⁊ Pa. in. di. c. j. ordo bene cōfertur
si forma seruet̃ s
ʒz non executio si scienter tali recipiat̃. si vero ignorāter Jnn.
tenet ꝙ etiā executio ↄfertur. s
ʒz Ho. t
ʒz
ꝙ verũ est ꝙ executio ↄfertur diu ẽ oc
cultus. s
ʒz post fuerit patefactus req̇ritur dispensatio. istud est tutius.
¶ S
ʒz quis dispẽsabit cũ tali. Rñ. Pa. ĩ
*c. fi. ꝙ in episcopatu solꝰ papa. c. diligentia. de ele. Multo magis si dignitas sit ẽpta. vt in. c. cũ venerabili de cōsuet. Jn alijs vero ordinibꝰ distingue.
Aut recessit sciẽter vel ex ignorātia cras
sa aut supina a tali scismatico. ⁊ sic solꝰ
papa. Aut ex ignorantia ꝓbabili. et sic
ep̃s dispẽsare pōt vt in siłi dr̃ ĩ. c. j. ⁊. ij.
de ordine ab episc. qui re. nō tñ ab illo
ep̃o qui eu
ʒz ordinauit uis postea redierit ad vnitatẽ vt no. gl. in. d. c. fi.
¶ Vtrum cōtractꝰ alienationis factꝰ in
*vtilitatẽ ecclesie teneat. Rñ. ꝙ sic. vt t
ʒz
gl. in. d. c. j. ałs non.
Scriptura
aliqñ dr̃ a pocha vł a po
dixia ⁊ hec fit inter partes. Aliquādo dr̃ epła ⁊ hec est q̃ mittitur ad absenteʒz ⁊ cōiter dr̃ lr̃a missiua:
Aliqñ dr̃ liber rōnũ ⁊ hic est quẽ ↄmuniter solẽt facere e xercẽtes talẽ artem
seu boni ⁊ curiosi pr̃esfami. Aliqñ dicit̃
publica ⁊ h ẽ q̃ fit a publica ꝑsona. scʒz
notario cũ publicis solẽnitatibꝰ req̇sitis aliqñ dr̃ autẽtica ⁊ hec est illa q̃ ad
sui validitatẽ non requirit aliud. Qũo
aũt faciat fidẽ. Vide doc. maxime pa.
in. c. scripta de fi. instru. ⁊ in. c. j. e. ti. ⁊ in
c. post cessionẽ de probati. ⁊ ibi dicit̃ ꝙ
scriptura sigillata aliquo sigillo auten
tico cuʒz subscriptione duorum vel triũ
plenam fidem facit. aduerte ꝙ vbi ius
scripturā exigit si non extant probabit
qui stat pro solennitate ẜʒz Jnn. in. c. in
notuit de eo qui su. or. iu. etiō clericus
probare habet ꝙ sit clericus si scripturā nō habet. no. Pa. in. c quoniam contra de probati.
De contentis in hoc §. vide notata in. §. litera. vbi multa que hic conueniunt dixi.
¶ Vtrũ sit danda fides scripture antiqͦ
rũ. Rñ. Pa. ĩ. c. cũ causam de ꝓba. ꝙ sic
⁊ no. Bar. ĩ. l. j. ff. si cer. pe. no. glo. ĩ. c. ĩter
dilectos de fi. instru. Quod limitaverũ
quādo non tractatur de magno dāno.
Jdẽ dic de scriptura in lapide. ⁊ diffusse. vide pa. vbi. s̃. de hoc.
Scurrilitas.
differt a stultiloquio
ẜ
ʒz Alex. secunda sce
ti. eo. scurrilitas refert̃ ad lasciuiā af
fectiōis. stultiloq̇um ꝟo ad ĩdiscretiōe
ʒz
|
rōnis: possunt tñ coĩncidere ⁊ inuicẽ cō
uenire ⁊ semper est peccatũ ꝓprie acceptũ ⁊ filia luxurie. Sumit̃ tñ aliqñ ꝓvr
banitate sermonis ⁊ hoc ĩproprie. ⁊ tũc
si adsit finis debitusvt cōseruatio ami
citie bone vel remotio tristice vel accidie nō est peccatũ: dũmodo nō fiat per
verba turpia. Si aũt fiat per verba turpiavel inutilia ⁊ tantũ risum inordina
tũ ꝓuocātia peccatũ est: ⁊ sic ad ephe.
v. Nō nominet̃ in vobis turpitudo aut
stultilo quu
ʒz aut scurilitas que ad rem
nō pertinet. i. nullius vtilitatis. Et ma
gis peccant q̇ tales audiẽdo sustinent
cumsint autores. sceleris.
Secretum
qñ quis dʒz reuelare. vide cōfessio delicti. in prĩ.
⁊ confessio vlti. ⁊ familia. §. vij. ⁊. viij.
Seditio
est tumultus ad pugnā vt
dicit glo. ij. Cor. xij. differt a
bello ⁊ rixa. ista important mutuam
impugnationẽ in actu. Sʒz seditio pōt
dici siue hmōi impugnatio sit in actu
siue sit p̃paratio ad talẽ pugnaʒz. Jtem
bellum ꝓprie est ↄ̃ hostes extraneos
quasi mlutudinis ad multitudinẽ. Rixa aũt est vnius ad alterũ vel paucorũ
ad paucos: sʒz seditio proprie est inter
partes multitudinis vniꝰ inter se diffi
detes: vt cũ vna pars ciuitatis excitat̃
ad tumultũ ↄ̃ aliam differt tñ a scisma:
scisma contra vnitatem spiritualem
hec contra temporalem.
¶ Vtrum seditio sit peccatum mortale.
Rñ. ꝙ sic exgenere suo. vt p
ʒz. ij. Cor. xij.
*⁊ nedum in eis qui seditionem procutant s
ʒz ẽt in sequacibus talium ⁊ tenẽtur de omni damno inde secuto. Jdem
dico de tenentibus parcialitatem. concor. Tho. sca secunde. q. xlij.
¶ Viꝝ perturbās regnũ tirāni sit sedi
*tiosus. Rñ. ꝙ nō tale regnũ non ordi
nat̃ ad bonũ cōe s
ʒz ad bonũ ṗuatũvt di
cit phil. iij. pol. ⁊. viij. ethi. ⁊ iō nō h
ʒz ra
tionẽ seditiōis talis ꝑturbatio imo est
laudādus q̃ multitudinẽ liberat a tirā
nica ptāte. nisi forte qñ sic inordinate
ꝑtutbaret̃ ꝙ multitudosubiecta maiꝰ
trimentũ pateret̃ ex ꝑturbatione cōsequẽti ex tirannica dominatiōe. Jdẽ
dic de oi resistente seditionis.
Sensualitas
inordinata qñ est si
ne oĩ culpa. etiā ali
qñ vitari non pōt ⁊ tunc est qñ voluntas non est cā illius deordinationis
nec ↄmittendo nec omittẽdo nec antecedenter nec comittant vt cũ corpꝰ calefacit sine aliqua apprehẽsione mẽtis
⁊ hmōi. Qñ est cũ pctō veniali. ⁊ tũc
est qñ talis inordinatio insurgtt in sen
sualitatẽ ꝑ negligẽtiā volũtatis. Qñ
est cũ pctō mortali qñ. s. est ↄ̃ actũ ꝓhibitũ vt insurgens ex voluntatis ĩperio
deliberato vt retẽta ⁊ acceptata sicut ẽ
in cogitatiōe morosa. ⁊ fortius ĩ deliberata hec ex Ric. in secũdo sententiarũ.
¶ Quis est processus tentatiōis ⁊ dele
*ctatiōis qui ĩcipit a sensualitate. Rñ. ꝙ
iste. Nā prĩo delectabile offertur siue
ꝑcipit̃. secũdodelectatio a duertit̃. Ter
tio in id ad quod delectatio trahit con
sentit̃. Primũ est sensualitatis. secũdu
ʒz
inferiores rōnis partis q̃ h
ʒz dijudicare
interiores motꝰ q nō est partis sensitiue diffinire ꝟo an delectatio sit āplectẽ davel refutanda est superioris ꝑtis
rationis. Cōtingit aũt delectari ad apprehensione
ʒz delectabilis: ante aduer
sionẽ delectatiōis ⁊ hec est sensualitatis ⁊ est pctm̃ veniale vł nullũ vt dixi.
Sententia
ꝓprie ẜm Goff. ⁊ tan. est
iudicialis diffinitio que
ↄtrouersijs finem ĩponit pronũciatiōe
cōpetẽtis iudicis ↄdennatione
ʒz vel ab
solutione
ʒz ↄtinens. ff. de sen. ⁊ re iudic.
l. j. extra. eo. c. ij. Ex q̃ p
ʒz ꝙ excōicatio et
interdictũ ĩproprie dr̃ snĩa excōicatio proprie nō est snĩa. snĩa fine
ʒz ĩpo
nit vt. xj. q. iij. summopere ⁊ no. gl. ij. q.
vj. biduũ. sed non excōicatio. sed est pena. xj. q. iij. nemo. xxiiij. q. iij. corripiantur de sen. excom. sacro. Ge. in. c. vt aĩaꝝ
de cōsti. li. vj. concludit ꝙ ꝓprie nō est
snĩa. ⁊ in statutis vbi fit mentio de snĩa
nōveniret excommunicatio. est em̃ snĩa
interlocutoria cum oĩs vox iudicis ad
cām faciens possit dici snĩa. facit gl. in
auten. de litig. §. si oẽm et glos. ij. qō. vj.
|
.§. diffinitiua. ⁊ ideo perviam iudicialẽ
non pōt ferri die feriata.
¶ Quotuplex est sentẽtia. Rñ. duplex
*Prĩa dr̃. interlocutoria. Sca diffinitina. Jnterlocutoria snĩa ẽ iudicialis de
claratio super aliquo summarie ius tri
buẽs inter ꝑtes dicta a mō proferendi
quasi loquẽdo inter ꝑtes sine aliqua
solẽuitate fert̃ de sen. ⁊ re iu. c. ꝙ ad cōsulationẽ. ij. q. j. ĩ summa. ⁊ est semiplena snĩa q̇ fertur inter principiũ cause ⁊
finẽ. nō suꝑ principali. s
ʒz suꝑ incidenti
bus q̃stionibꝰ vel emer gẽtibꝰ. de app.
c. significātibꝰ ⁊ de testi. significauit el.
j. ⁊ de offi. deleg. c. cũ olim. ⁊ ꝙ nō sit ple
na diffinitio p
ʒz. ff. de arbi. l. qualẽ. Vñ
q̃ eam tulit pōt reuocare etiā post decẽ
niũ siue sit iudex ordinariꝰ. ff. de sent. ⁊
re iu. l. q iussit. siue sit . legatꝰ de app.
c. cũ cessante. ẽt si fuerit appellatũ
ẜm Arch. vbi. s̃. ⁊ cōiter doc. ĩ. d. c. cũ cessan
te Et hoc veru
ʒz nisi appellationi detu
lisset vt in. c. cũ appellationibꝰ. de ap.
li. vj. vel nisi pars fecisset expẽsas ad ꝓ
senq̃n. appellationẽ. ff. de cōdi. ob. cām
l. si pecuniā in princ. si tñ vellet sibi de
eis satisfacere posset reuocare appel.
c. interposita. §. ill deni. Siłr dic de
arbitrio iuris a quo pōt appellari. d. l.
qualẽ. Dicit ẽt glo. in aut̃. de here. ⁊ fal
ci. §. illud. in ver. de cetero ꝙ quodlibet
p̃ceptũ factũ per iudicem vel eiꝰ nuncium dr̃ snĩa ĩterlocutoria. Diffinitiua
snĩa dr̃. per eā principalis qō diffinit̃
extra de sen. ⁊ re iud. c. ij. ff. eo. l. j. cui per
eundẽ iudicẽ non potest aliquid addi
vel minui. nec mutari detrahi aut reuo
cari post lata ẽ. d. l. qualẽ nec adelega
to functꝰ est officio suo de offi. deleg.
in lr̃is nec ab ordinario nisi sit ↄtra ius
constitutionis. de sen. et re iud. c. cũ inter nisi ꝑ bñficiũ restitutionis extra eo.
ca. cũ bertol. fallit hoc in. vj. casibus in
quibus ordinarius pōt. Primo. si nulla est vel anullāda ꝓpter errorẽ facti re
tractare pōt. xxxv. q. ix §. j. ẜ
ʒz Jo. C. qũo
⁊ qñ index. l. si p̃ses ⁊. l. si vt ꝓponis. itẽ
secũdo pōt iudex ordinariꝰ retractare
in multa q̃ ꝑꝑ in opiam est remittenda
C. mō mulc. l. fi. in. fi. ff. de of. p̃si. l. illici
tas. §. fi. Jtẽ. iij. in fructibꝰ et expensis
⁊ alijs accessorijs ↄsimilibꝰ in quibus
eadẽ die pōt suppleri nō tñ minui. sic ĩ
telligitur. ff. sen. ⁊ re. iu. l. paulꝰ rñdit.
Jtẽ. iiij. si aliq̇s absens ↄdemnatus veniat adhuc iudice ꝓ tribunali sedente.
ff. de resti. ĩ integ. l. diuus. ⁊. d. c. cũ Ber
to. §. postmodum. Jte
ʒz. v. rōne publice
vtilitatis. tex. est. ff. de decre. ab or. fa. l.
q semel. Jtẽ. vj. vbicũ vertit̃ ꝑiculũ
aĩe ⁊ de errore fit fides de sen. ⁊ re iu. c.
inter ceteras de ↄsue. c. ff. de prescrip. c.
quoniā princeps tñ pōt semper qñ voluerit reuocare mutare. ⁊ corrigere de
resti. in integ. c. ex litteris.
¶ Vtrũ in oĩ snĩa sit ordo iuris seruādꝰ
*Rñ. ꝙ sic ⁊ diffinitiua si sit lata cōtra or
dinẽ substātialẽ iudiciorũ vt ẽ citatio.
inducie. litis ↄtestatio ⁊ testiũ receptio
nulla est ip̃o iure. intelligo si petantur
inducie. xvij. q. iiij. vxor. Si vero contra
ordinẽ qui nō est de substātia t
ʒz. ⁊ hoc
in. d. c. biduũ. Jnterlocutoria ꝟo bñ t
ʒz
l
ʒz peccet ḡuiter q̇ tulit sine ordĩe iuris
ipsam ⁊ aliqñ est suspensus vt in snĩa
excōmunicatiōis in. c. j. de sen. ex. li. vj.
¶ Qualis d
ʒz eẽ snĩa diffmitiua. Rñ. ab
*solutoriavł ↄdẽnatoria. d. §. diffinitiua.
C. de sen. ⁊ ĩterlo. om. iudi. l. iiij. certa vt
ff. desen. ⁊ re iu. l. j. ĩ sum. puta vt. ff. quā
do app. sit. l. j. §. biduũ. ⁊. d. c. biduũ. Ad
uerte tñ ꝙ qñ cōditio est intrinseca. pu
ta cōdẽno reũ si actor ꝓbaueritꝙ t
ʒz ĩ. d.
c. biduum. ⁊ ibi glo. ⁊ Bar. in. l. a dino
pio. §. in venditione. ff. de re iudi. Secus si conditio esset extrinseca vt condemno te si papa venerit ⁊ vide glo. et
Bald. in. l. cum iudex. C de sen. ⁊ inter
lo. om. iudi. et iusta debet esse super om
nia.
¶ A qͦ pōt dari. Rñ. ab eo qui habet iu
*risditionẽ ordinariā vel delegatā vel
per compromissum.
¶ Qũo debet dari snĩa diffinitiua. Rñ.
*sedẽdo nō ĩ pedibꝰ stādo. ałs est nulla
c. ⁊ si snĩa. §. fi. e. ti. li. vj. Jtẽ partibꝰ pñtibꝰ vel cōtumacibꝰ in scriptis recitare
ałs eā solũ in scriptis dando sine reci|
ratione est nulla. C. de sentẽ. ex ꝑic. reci. l. j. siłr si nō recitet in scriptis. l. vl. C.
de sen. ex pe. reci. ⁊. d. c. si snĩa. fallit ĩ bre
uibꝰ ⁊ causis villiũ personaꝝ. C. de sent.
ex ꝑi. re. aut̃. nisi. itẽ ĩ cā matrimoniali.
Jtẽ qñ de partiũ cōsensu ꝓcedit. no. ij.
q. j. c. in primis ꝑ archi. ⁊ Jo. Jrẽ ipsi q̇
dat snĩa
ʒz debet ip̃e legere seu recitare
nisi sit ep̃s aut aliꝰ illustris. d. c. si snĩa.
⁊. C. sen. exꝑi. reci. l. ij. ⁊ ij. q. vj. anterio
rũ. §. ille in fi. multa essent vidẽda. sed
nihil ad nos omitto breuitatis cā.
S
ʒz tu vide si pl
ʒz Ho. in summa eo. tit.
Directio iuris. ⁊ spec. qũo ĩ multis casi
bus est nulla quomodo ānullāda quomodo exequẽda. ⁊ quomodo transit in
rem iudicatam.
¶ Vtrũ religiosi ligẽtur sententijs suo
*rũ platoꝝ extra locũeoꝝ. Rñ Jmo. ĩ cle.
dudum de sepul. ꝙ nō ⁊ vr̃ sequi opin.
Laudi. ⁊ Hostiẽ. in. c. cũ illoꝝ de sen. ex.
Car. vero in. d. cle. dudũ. dicit hoc dictũ
ꝓcedere quo ad ↄtẽtiosam iurisditionẽ nō pōt ponere sedẽ quis ĩ alieno
territorio de offi. ordi. c. cũ ep̃s lib. vj. s
ʒz
respectu snĩe volũtarie iurisditionis ⁊
ad quas non procedit in forma iudicij
verior est snĩa alioꝝ q̇ tenent ꝙ ligantur de offi. leg. nouit ⁊ pl
ʒz mihi ⁊ etia
ʒz
quo ad cōtentiosam iurisditionem in
monasterio suo vt dicit Pa. in. c. cu
ʒz
contingat. de fo. cōp. Monachꝰ vbicũ
est semper de iurisditiōe abbatis quẽ
vice dei suꝑ caput suũ imposuit. xix. q.
iij. Statuimꝰ de elec. c. si religiosus lib.
vj. ⁊ fictione iuris semper est in claustro vt no. Jnno. ⁊ Abb. in. di. c. cum illorum ⁊ Arch. in. c. vt periculosa. ne cle.
vel mo. lib. vj. facit quod s̃. dixi excōica
tio. ij. §. x. ⁊. xj.
¶ Vtrũ sententia duret post mortẽ sen
*tentiātis. Rñ. Pa. ĩ. c. a nobis el. j. de sẽ.
exc. ꝙ aut h
ʒz causa
ʒzsuccessiuā siue ẽ ad
effectũ producẽdũ puta interdicit alicui artẽ suā seu officiũ ⁊ tunc si est cum
cause cognitiōe lata durat. vt in. l. j. C.
de postu. ⁊ sic ĩtellige. l. j. §. s
ʒz vrbem. ff.
de offi. p̃fec. vrba. vbi pt
ʒz q p̃fectꝰ pōt
in ꝑpetuũ aliquẽ ṗuare offō aduocatio
nis. l
ʒz ip̃e sit tꝑalis. Si vero non est lata cũ cāe cognitione ⁊ sic nō durat ⁊ sic
loquit̃. l. fi. ff. de pe. Si aũt snĩa est qͦ ad
effectũ ꝓductũ. puta vinculũ iniecit
tꝑe ꝓlatiōis. ⁊ sic durat etiā post mortẽ.
Exẽplu
in excōicatiōe vel publicatiōe
bonoꝝ nisi absoluat̃ sꝑerit excōicatꝰ
vt in. c. vnico. de maio. ⁊ obe. li. vj. facit
c. pastoralis. §. j. de offi. or. Quomō etiā
snĩa extẽdat effectum extra territorium
habes. s̃. pena. §. xxiij.
¶ Vtrũ ille ꝓ quo data est iniusta snĩa
*post cognitā iniusticiā teneat̃ restitue
re q̇cq̇d habuit. Rñ. Pa. in. c. j. de cōces.
p̃bẽ. ꝙ si est declaratiua sic tenet̃ ałr nō
saluabit̃. talis snĩa nō aufert directũ
dñium vt no. ĩ. l. iulianus. ff. de cōdi. in
debi. nec alt̃i accrescit ius. vt no. Jn. ĩ. c.
pleri de ĩmu. ec. tm̃ eĩdeclarauit ad
eũ ꝑtinere. l. sicut. §. s
ʒz si q̃rit̃. ff. si serui.
vẽ. c. forus de ver. si. Et r declaratiua
sꝑ qñ iudex inter ligātes snĩat ad istũ
vel ad illũ ꝑtinere. siue dari debere. Si
aũt snĩa ẽ priuatiua puta cũ aliq̇s priuat̃ beneficio eccłiastico: ⁊ cōcedit̃ alte
ri. talis cui cōcessu
ʒz fuit nō tenet̃ restituere l
ʒz cognoscat postea iniustā snĩa
ʒz
fuisse. ex quo nō appellauit vr̃ renũciasse ⁊ iō cũ vacaret potuit isti cōcedi.
Vide ꝓ hoc bonā gl. insti. de offi. iudi. ĩ
fi. ⁊ per Cy. in. l. j. C. cōia vtrius iudi. ⁊
per Bart. in. l. pōpo. ff. de acq̇r. here. ⁊ ꝑ
Jo. cal. ĩ. c. ꝓposuit. de ↄces. p̃ben. Quod
quidẽ limito nisi talis fuerit in cā iusti
cie. Jtem secundo nisi sint alta a beneficijs ecclesiasticis. vt puta res temporales alterius quia sic in foro aĩe teneretur. vt nota. Jnno. in. d. c. quia pleri
nisi post snĩam tempore debito bona fi
de prescripsisset.
Sepultura
est possessio siue terra
vbi aliquis sepeliendꝰ
est vel dicitur locus concauus in loco
ecclesiastico vel cimiterio factus ĩ quo
corpus catholici conquiescit. Vnde si
talis possessio seu terra seu quodlibet
aliudvas pro sepeliẽdo sit per ep̃m seu
de eius autoritate ad sepulturam deputatũ sic est locus religiosus siue ibi
|
sit aliq̇s sepultꝰ siue nō ⁊ vẽdi non pōt
de sepul. c. abolẽde ⁊. xij. q. ij. q̃sta est. ⁊. c.
post ⁊. c. ꝑcipiẽdũ. Si aũt autoritate
ep̃i talis terra seu locus nō est ad sepul
turā deputatꝰ. l
ʒz ibi sit aliquis sepultꝰ
nō ꝓpterea est religiosus ẜm canones
vt no. Jnn. i. d. c. abolẽde. facit. c. ad hec
de relig. do. ⁊ q supra dixi. Religiosus
locus. Vendi tamẽ nō pōt vt in. d. c. que
sta. ⁊ post. licet aliud sit ẜm leges
religiosus dicit̃. ff. de reli. ⁊ sump. fu. l.
ij. Aliqñ dicit̃ sepultura terra deputanda seu locus deputandus sepulture et
hoc vendi potest. xij. q. ij. aurum.
De hic notatis et ꝙ sepultura pōt
esse vbi domini est terra ⁊ plenitudo eius. xiij. q. v. vbicun no. in. c. sacrũ
de sepul. flo. ĩ rubr. ff. de reli. ⁊ sump. fu.
et Bar. cepo. de ser. vr. pred. c. fi. ĩ fi. ⁊ nō
debet denegari reis criminis mortuis
lite pendente. l. j. §. quotiẽs ⁊ ibi Jo. de
ĩmo. ff. de iniur. quod verũ est ẜm Bal.
in. l. j. col. j. ver. sicut primo igit̃ pars. C.
ex delic. defunc. cum licentia iudicis cō
demnantis.
¶ Sepultura aliquando accipitur pro
*officio ꝙ impenditur sepeliẽdis ⁊ talis
sepultura vendi non potest clericis qui
habent beneficium ratione cuius tenẽ
tur: puta quia sacerdos parochialis et
huiusmodi. immo simoniam committe
rent si venderent. j. q. j. dictum. xxx. q. ij.
precipiendum ⁊ in. c. ecclesiastico. ⁊ de
simo. cũ in eccłie. licet clerici petere non
possint laici tamẽ tenent̃ ad laudabilẽ
consuetudine
ʒz seruandam ⁊ videtur ꝙ
nisi seruent peccent mortaliter. argu. c.
ad apostolicam. de simo. ⁊ ita credo nisi ex aliqua rationabili causa desistant.
alij autem clerici qui ad tale officiũ nō
tenentur ratione beneficij potuerũt vẽ
dere non quidem officium. sed labore
ʒz
fuum nō tenentur de suo facere hoc
ar. c. charitatẽ. xij. q. ij. de p̃scri. cũ ex offi
cij. ⁊. d. c. abolende.
¶ Vbi debet esse locus sepulture. Rñ.
*secundum Jnn. ĩ. d. c. abolẽde. ꝙ apud
ecclesiam consecratam. quia cum conse
crari debeat vt ĩ. c. sicut. xvij. q. iiij. Jdeo
ad locum non consecratum non potest
accedere. de consec. ec. vel alta. c. eccłia
ʒz
li. vj. pōt tamẽ etiam esse remotus propter fetorem.
¶ Quis h
ʒz ius funerādi. Rñ. ẜm Jnn.
*ĩ. c. j. de sepul. ꝙ nō oĩs eccłia s
ʒz solũ illa
q̃ h
ʒz pplm vel cui ex priuilegio est con
cessum. ⁊ hoc de iure canonico. Sed de
iure ciuili cōpetit oĩbꝰ q̇bꝰ inest ius in
ferẽdi mortuos vt. ff. de mor. ĩfe. ꝑ totũ.
Aduerte hic ꝙ pactũ factũ cũ rectore ec
clesie circa se pulturā nō recipiendā v
ʒz
ẽt factũ ab his q̇bꝰ a sede apłica conce
dit̃ libera sepultura. c. pactũ. pac. li. vj.
¶ Vtrũ habẽtes ius funerādi possint
*ĩtrare alteriꝰ parochiā ⁊ ꝑ se acciꝑe funus. ⁊ alia consueta facere. Rñ. ꝙ si habẽt ex priuilegio pape vt habeāt liberā
sepulturā. sicut sunt minores ⁊ p̃dicato
res. vt cle. dudum de sepul. sic possunt
etiā nō obstāte ↄ̃dictiōe ep̃i vel curati.
⁊ etiā nō obst. statuto q excōicat intrā
tes alienā parochiā vt not. Old. consil.
ccxxiij. ⁊ sequit̃ Ge. in. c. vt aĩaꝝ. de con
sti. li. vj. ⁊ do. Car. in. d. cle. dudũ. Jo. de
lig. ibidẽ. ⁊ patet in. c. cũ liberũ. ⁊. c. pre
sentia. de sepul. Ratio cōcessa. libera
sepultura cōcessum est ĩter eũdi ad capiẽdũ funꝰ. sicut in siłi dicit lex qñ con
cedit̃ haustꝰ aque videt̃ cōcessu
ʒz iter ad
illud. ff. de serui. ru. p̃di. l. iij. §. pe. ⁊ vlti.
⁊ facit q dixi. s̃. Libere. Si ꝟo nō ↄce
dit̃ libera sepultura. s
ʒz tñ sepultura. sic
domi. Ant. t
ʒz ꝙ etiam possunt. Ri. de se
nis t
ʒz ꝙ nō. S
ʒz istud Ge. in. d. c. vt aĩarũ. dicit ꝓcedere vbi cōcedit solum q
possint recipere eligẽtes sepelire apud
eos. S
ʒz ego teneo q nō possunt sine li
cẽtia curati vel ep̃i nisi habeāt liberam
sepulturā. de duabꝰ seruitutibꝰ vna
sublata remanet altera dicit gl. magna
in. c. omnis vtrius sexus. de pe. ⁊ re.
¶ Quis potest eligere sepulturam. Rñ.
*quod omnis fidelis. ⁊ qui habet libeꝝ
arbitrium ⁊ etatem legitimam. scilicet
quod sit pubes quāuis sit in potestate
patris. tamen potest eligere sine cōsensu patris. c. licet in ṗncipio. de sepultu.
li. vj. Jmpubes vero. ⁊ qui non est com|
pos sue mentis eĩigere nō pōt. ar. c. vlti.
desuc. ab intesta.
¶ Vtrũ religiosus possit eligere sepul
*turā. Rñ. ꝙ nō. nisi qñ extra monasteriũ
morit̃. ad q cōmode deferri nō posset.
tũc pōt eligere sepulturā vbi placet.
c. religiosi. eo. ti. li. vj.
¶ Vtrũ seruꝰ similiter possit. Rñ. ẜ
ʒz do.
*Pe. de ꝑu. in tractatu de quarta canoni
ca portione eccłie ꝑrochialis ꝙ sic si est
pubes. Si vero est impubes cliget dñs
Jta no. Jo. in. c. de vxore eodem.
¶ Vtrũ q̇s possit eligere sibi sepulturā
*in loco minꝰ religioso sit locꝰ vbi de
iure deberet sepeliri. Rñ. olĩ fuit diuersitas: hodie clarum est ꝙ sic per. c. eum
quis. eo. lib. vj.
¶ Vtrũ pr̃ possit eligere pro filio impu
*bere cũ ipse impubes eligere nō possit.
Rñ. dñs Pe. supradictꝰ vbi. s̃. ꝙ sic ↄsue
tudine sic disponente. vt in. c. l
ʒz. ⁊ idem
credit Ge. in. d. c. licet de matre sicut de
patre. qñ sic habet cōsuetudo. Et hoc so
lum pro filio legitimo naturali nō aũt
ꝓ spurio vel naturali tātũ: appellatiōe. filioꝝ nō veniũt naturales tantu
ʒz
vel spuri. l. gñaliter. C. de insti. ⁊ substi.
⁊ in Cle. prĩa de bap. s
ʒz pro adoptiuis
vel arrogatis bene potest.
¶ Vtrũ auus possit eligere pro nepote
*im pubere. Rñ. idẽ Petrus vbi. s̃. ꝙ nō
in materia odiosa appellatione filio
rũ nō cōtinent̃ nepotes. aliter enim filij
aliter nepotes appellātur. Secꝰ appellatiōe liberoꝝ. vt ĩ. l. q̇d si nepotes. ff. de
testa. tute. multominꝰ frater aut alius
collateralis.
¶ Vtrũ pr̃ possit eligere pro filio adul
*to seu pubere. Rñ. idem ibidẽ ꝙ nō
d. c. licet. solum ꝓ impubere cōcedit ele
ctionem sepulture.
¶ Vtrum decapitandus ⁊ huiusmodi
*possint eligere sepulturā. Rñ. qui. s̃. ibi
dem: ꝙ si sententia est data nec appellatione suspensa non potest nullā vl
timā volũtatẽ potest dimittere. l. eiꝰ. ff.
de test. qui etiam non potest pro anima
aliquid relinquere vt no. Jo. an. in addi. ad Specu. in tit. de instru. editione.
pōt tñ oĩa sacramẽta petere. ⁊ recipere.
Cle. j. de pe. ⁊ re. Si vero snĩa nō est data vel est appellatiōe suspẽsa sic potest
eligere.
¶ Vbi d
ʒz q̇s sepeliri qñ nō eligit sepul
*turā. Rñ. dñs Pe. prelatꝰ vidi. s̃. ꝑ mul
tos casus quos ego reduco ad vndeci
ʒz
vt totalis habeat̃ ĩtelligẽtia circa hec.
¶ Primꝰ est de ꝑochianis q̇ debent se
*peliri nō ĩ ꝑochia s
ʒz mecclesia vbi sunt
maiores sui. ita dicit gl. c. j. eo. lib. vj. fa
cit. c. primo de sepul. ⁊ est casus in. c. is
qui eo. ti. lib. vj. ⁊ ibi hoc t
ʒz archi. ⁊ Jo.
¶ Sed quero qui dicant̃ maiores. Rñ.
*Jdẽ Pet. vbi. s̃. ꝙ in isto casu intelligit̃
pater ⁊ auus. text. est. in. c. ebron. xiij. q.
ij. iuncto. c. j. de sepul. ⁊ ideo l
ʒz ꝓauus ⁊
attauus essent alibi nō tñ ibi sepeliet̃
s
ʒz vbi pr̃ ⁊ auus. s
ʒz si pr̃ esset sepultꝰ in
vno loco. ⁊ auus ⁊ alij maiores in alio
nō sepeliet̃ filiꝰ cũ pr̃e sed cũ auo ⁊ ceteris maioribꝰ ẜm Jo. an. ꝑ. c. ij. in prin. ⁊
c. fraternitatẽ. de sepul. ⁊ ꝑ. c. cũ q̇ de sepul. li. vj. l
ʒz alij ↄ̃riũ teneāt ꝓpter tex. cō
trarios. xiij. q. ij. sed primũ videt̃ veriꝰ.
¶ Scs est qñ nō apꝑet vbi sint sepul
*chra maioꝝ. tũc sepeliet̃ ĩ eccłia vbi
audiuit diuina et percepit eccłiastica
sacr̃a. d. c. j. ⁊ ibi ꝑ Jnno. ⁊ est casus ĩ. d.
c. is qui. ⁊ in. c. nostra eo.
¶ Tertiꝰ est quando quis nō h
ʒz sepul
*chra maioꝝ. ⁊ĩ vna ecclesia audiuit di
uina ⁊ in alia ꝑcepit sacr̃a. vel est parochianꝰ duaꝝ ecclesiaꝝ ⁊ tũc si vtra ec
clesia h
ʒz ius funerādi. tũc locꝰ est p̃uen
tioni de rescri. c. duobꝰ li. vj. s
ʒz obuẽtio
nes quare diuident̃. c. cũ q̇s eo. lib. vj.
Et si nō est p̃uẽtio sed contẽdũt. diocesanus concordabit partes.
¶ Quartꝰ est quādo eccłia ẽ ĩterdicta.
*vel cimiteriũ vbi de iure deberet sepeli
ri. ⁊ tũc si est ecclesia sepulchri maioru
ʒz
suoꝝ sepeliet̃ in ꝑrochia. Si ꝟo est ꝑrochia sepelietur in ecclesia cathedrali. et
si oẽs iste essent ĩterdicte cũ nullus ibi
debeat sepeliti. c. vt priuilegia de ṗuil.
⁊. c. si ecclesia. de priuil. li. vj. ⁊. c. fi. de se
pul. lib. vj. tunc sepelietur in monasterio ꝓpinquo. scm archi. c. j. eo. li. vj. et
|
Jo. an. in nouel. ibide
ʒz vel vbi debebat
soluere decimas ẜm p̃dictos.
¶ Quintꝰ casus est de peregrinis ⁊ ad
*uenis q̇ sepelient̃ in parochia vbi moriunt̃ si nō scit̃ vbi sint sepulchra maiorũ suorũ vel si scit̃ ⁊ nō possunt cōmode
deferri. Jnno. Host. tenẽt in. c. j. eo ꝙ in
ecclesia cathedrali. Alij aũt ꝙ vtra ec
clesia habet ius ⁊ locus est p̃uẽtioni. Et
istud verius credo. Jdẽ dic de dānatis
ad mortem quando sepeliri permittun
tur q de peregrinis.
¶ Sextꝰ casus est de filio pubere. ⁊ de
*bet sepeliri apud maiores. vt in primo
casu vel si est ẜm secundũ vel tertiũ casum. illud serua.
¶ Septimꝰ casus de filijs illegitimis
*si sũt naturales tm̃ sepeliunt̃ cũ pr̃e nisi pr̃ fuisset ĩ dignitate. l. ex facto. §. si q̇s
rogatꝰ. ff. ad treb. ⁊ q no. ĩ. d. l. gñaliter.
Si aũt sunt spurij non sepelient̃ cũ pr̃e
nec filij noĩandi sunt. aut̃. ex cōplexu.
C. de iuce. ⁊ ĩuti. nup. nec etiam si legiti
ment̃ a ṗncipe nisi ad petitionẽ pr̃is et
eo viuente fecisset facit q no. in aut̃. q̇.
mo. na. effi. sui. Sepelient̃ ergo tales in
sepulchro matris ꝓbat̃. ff. ad muni. l. j.
nisi sit illustris femina. Si vero sint filij
adoptiui vel arrogati. si viuente patre
adoptāte moriunt̃ in eius sepulchro se
pelient̃ secus si mortuo tunc sepeliũtur cum patre naturali ẜm no. ꝙ no. ple
ne in. c. vnico. de cogna. lega.
¶ Octauus casus de vxore. ⁊ dic ꝙ si est
*carnaliter cognita vel ad domũ viri du
cta. tũc sepelit̃ in sepulchro viri. iam
cōsecuta est domicilium mariti ꝑ cōductionem. l. cum quadam puella. ff. de iu
risdic. om. iu. vel effecta vna caro cu
ʒz
viro. d. c. ebron. alias non.
¶ Quid si sit cognita ⁊ tñ ꝓpter adulte
*rium. separata. Rñ. ꝙ nō sepeliet̃ cũ viro non est amplius de domo viri nisi
sit reconciliata.
¶ Sed q̇d si mortuo viro recessit de do
*mo mariti. Rñ. ꝙ licet fuerint opi. tamẽ
mihi placet opi. archi. ⁊ Jo. in. c. is q̇. §.
mulier. e. li. vj. ꝙ sepeliet̃ ĩ sepulchro vi
ri licet ad aliud domiciliũ se transferat. tñ retinet domiciliũ mariti vt. l. filij.
§. vidua. ff. ad munici. vel dic q locus
erit p̃uẽtioni. Et q̇d de illa que habuit
plures viros dic ꝙ vltimus cōsiderat̃t
vna caro est cum eo.
¶ S
ʒz pone ꝙ vir habeat in vna eccłia
*sepulchra maioꝝ suoru
ʒz ⁊ in alia elegit
sepulturā ⁊ sepultꝰ est ibi vbi sepeliet̃
vxor eiꝰ. Rñ. ꝙ in ecclesia vbi maritus
actualiter ẽ sepultꝰ. d. c. ebrō. Q intellĩ
ge qñ maritꝰ fuit ibi legitime sepultus
si fuisset excōicatus vel interdictus
nō sepeliet̃ ibi. siłr ĩtellige si cōmode p̃t
illuc deferri ałs nō. arg. d c. religiosi.
¶ Nonꝰ casus de nouitijs religiosis q̇
*si nō erant obligati religioni in genere
debẽt sepeliri in eccłia vbi de iure ↄuenit. nō ĩ monasterio. vt dicit Arc. ĩ. c. cu
ʒz
q̇s eo. li. vj. secꝰ si erat obligatꝰ religiōi
in gñe. ⁊ idẽ dic de illis q̇ nō sunt plene
translati. vt habẽt sua in proprio.
¶ Decimꝰ casus est de p̃latis ecclesiaꝝ
*nā regulariter debent sepeliri in ecclia
vbi hñt p̃laturā ⁊ si in duabꝰ locus est
preuẽtioni vel dic si morit̃ in vna earu
ʒz
ibi erit sepeliendus ẜm Arch. in. d. c. cũ
quis. Alij aũt clerici debẽt sepeliri in ec
clesia vbi sunt clerici seu beneficiati.
¶ Vndecimꝰ casus ẽ de illo q̇ h
ʒz domi
*ciliũ in ciuitate vel in villa ⁊ trāsfert se
ad villā ruralẽ recreatiōis causa. vel vt
rura collat ⁊ ibi morit̃. nō sepelit̃ ĩ ec
clesia naturali. s
ʒz in sepulchro maioru
ʒz
suoꝝ. ẜm ꝙ dixi in tribꝰ casibꝰ. primus
si cōmode ad eũ pōt portari. d. c. religio
so vt no. Arch. ⁊ Jo. in. d. c. is qui.
¶ Qui sunt q̇ priuant̃ eccłiastica sepul
*tura. Rñ. ꝙ. xij. differentijs personarum
interdicitur ecclesiastica sepultura. Pri
mo excommunicatis. Cle. j. de sepul. et
de pena contra facientiũ habes. s̃. Excommunicatio. vij. casu. xxxv. ⁊ hoc verum nisi absoluant̃. Secũdo māifestis
vsurarijs. d. cle. j. ⁊. c. de vsu. li. vj. ha
bes. s̃. d. casu. xxxv. hoc verum nisi peni
teant ⁊ faciant cautionem. Tertio qui
in torneamentis moriuntur. ca. j. de torneamẽ. Quarto raptoribus qui pertinaciter cũ possint ĩ vita nō satisfactũ. ⁊ in
|
morte non possunt. c. ij. de rap. Quinto
blasphematoribus dei ⁊ sanctorum. ca.
ij. de maled. Hoc verum si illam penitẽ
tiam sibi impositam contẽnunt. Sexto
qui nō cōmunicāt semel in anno nec cō
fitent̃. ca. omnis vtrius. de pe. ⁊ re. nisi
signa contritionis ostendant. Septimo
qui morit̃ in pctō mortali notorie. c. cu
ʒz
grauia. xiij. q. ij. Octauo nominatim interdictis. d. cle. j. ⁊ hoc sub excōicatiōis
pena. Alij aũt interdicti similiter priuā
tur vt in. d. casu. xxxv. Nono illi cui est
interdictus ĩgressus ecclesia. c. his. qui
de sen. excō. lib. vj. Decimo illi qui sacer
dotem tutorẽ filijs suis ĩstituit. lxxxviij.
dist. ne apud gl. ibi cōtrarium tenet.
Vndecimo iudeis vel paganis de cōse.
di. j. ecclesiam. ⁊. c. se. Duodecim corporalibus extanti. vel diuisis. vt. s̃. excom
municatio. v. casu. xxxij.
¶ Quid si tales de facto sepuliuntur in
*ecclesia vel cimiterio. Rñ. ꝙ si possũt di
scerni exhumādi sunt alias. c. nō sacris
eo. ti. ⁊ ecclesia cimiterium recōciliañ. c.
consuluisti. de conse. ecclesie vel alt.
¶ Quid de puero extracto de vẽtre ma
*tris mortuo. Rñ. ꝙ nō d
ʒz sepeliri cũ ma
tre. sed extra cimiteriũ. secus si nō esset
cōtractꝰ ẜm ho. fetus est pars vẽtris
de cōse. di. iiij. Si qua intellige si mortuus est si viueret deberet scindi ma
ter iā mortua ⁊ extrahi ⁊ baptisari sed
matre viua nō posset extrahi sine pctō
mortali ꝑ scisurā. qua mater moriatur.
¶ Qua pena puniẽdi sunt q̇ ad sepultu
rā recipiũt aliquẽ ĩ casu nō cōcesso. Rñ.
*tñr ad restitutionẽ corꝑis si petat̃. Jte
ʒz
oĩm q̃ occasiōe illiꝰ receperũt. c. fraternitatem. ⁊. c. ex ꝑte. el. j. ⁊. c. cũ libeꝝ. eo.
ti. ⁊ alijs penis. vt. s̃. dictum est excōica
tio. vij. casu. xxxv.
¶ Quid si sacerdos parochialis corpꝰ
*eius qui alibi eligit sepulturam violẽter rapuerit vel funꝰ ante deueniret
ad manus eorum quibus debebat spoliauit. Rñ. ẜm Host. ⁊ Jo. in. c. cum liberum ⁊ Jo. in. ca. ceriificari. eo. ti. ⁊ Old.
cōsil. ccxxiiij. ꝙ tenet̃ restituere cquid
accepit ⁊ ipsum corpus. Et vltra hoc ꝑdit quartam canonieā ad similitudiuẽ
heredis res hereditarias subtrahentis
qui in eis quartam trebellianicā ꝑdit
⁊ ius institutiōis debitũ q alias erat
detracturus. l. paulꝰ rñdit. ff. ad. l. falci.
⁊. l. rescriptũ. ff. de his q̇. vt indi. prohibere videt̃ inferre in sepulchru
ʒz. siue
in locũ inferre ꝓhibeat siue in itinere.
lj. §. prohiberi. ff. de mor. infe. do. Pe. in
tractatu vbi. s̃. tenet quo ad canonica
ʒz
partem cōtrarium delictum p̃sbyteri
non debet nocere ecclesie de ord. cog. c.
ij. xvj. q. vj. si ep̃m. ⁊ ꝙ no. in regula relictum li. vj. ⁊ glo. in. l. si quis in tantam.
C. vnde vi. Sed ego teneo cum Host. et
Jo. si tale quid fiat a p̃lato p̃latus so
lus bene potest p̃iudicare ecclesie in ac
quirẽdis. xvj. q. vj. §. si sicut seruus dño
preiudicat in acquirẽdis. l. fi. C. de acq̇.
pos. secus in acquisitis.
¶ Vtru
ʒz p̃textu debiti sepultura possit
*impediri. Rñ. ꝙ nōnec p̃textu cuiuscũ
alterius obligatiōis. l. cum sit iniustũ:
C. de sepul. viol. nec d
ʒz ĩferri molestia.
j. x. dies ab obitu alias pro tũc est inutile quicquid fit. vt ĩ aut̃. s
ʒz nec ante. C.
de sepul. vi. q̇ vero ad domũ morientis.
accedit ⁊ ip̃m vel alios molestat vel rebus eius insignia ponit ipso iure cadit
ab actiōe ⁊ in tantũdẽ heredibus iniu
rati cōdemnat̃ ⁊ publicat̃ tertia ꝑs bonoꝝ suoꝝ ⁊ est infamis. ⁊ idẽ in eo qui
circa funꝰ peccat in aut̃. itẽ qui domũ.
C. de sepul. vio.
¶ Vtrũ inducẽtes ad iurañ. voueñ. vel
*fide interposita seu alias ad promitten
dũ de sepultura eligẽda peccent. Rñ. ꝙ
clerici ⁊ religiosi cuiuscun status aut
cōditiōis existāt q̇ ad voueñ. vel iuran
dũ seu alias ꝓmitteñ. aliquem inducũt
vt ap eoꝝ eccłias eligāt sepulturā vł
iā electā vlteriꝰ nō muttẽt sunt excōica
ti excōicatiōe papali a q̃ p̃ter in mor
tis articulo nō possunt absolui citra pa
pam. Cle. cupiẽtes de pe. Si vero nō in
ducunt ad voueñ. vel promitteñ. sed solum vt simpliciter eligāt siue si ĩducũt
ad voueñ. ⁊ promitteñ. nō tamen vt eligant apud suas ecclesias non incurrũt
|
ĩstam penā nec etiā credo peccent si mō
dolose nō faciũt. Quod no. pe. de anc. ⁊
Jo. mo. in. d. Cle. cupientes.
¶ Sed nunq̇d ligantur ista pena si hoc
*faciant indirecte. Rñ. ꝙ siue directe vł ĩ
directe publice vł occulte per se vel per
alium hec faciunt ligantur ẜm
ʒzẽ
ʒze. ⁊ re
fert Car. in. d. cle.
¶ Vtrũ sola inductio iudicat hanc pe
*nam. Rñ. ꝙ nō nisi habeat effectum sc
ʒz
ꝙ ille faciat ad ꝙ alter inducebat scm
do. Car. in. d. Cle. cupiẽtes. Facit ꝙ no.
Arch. xvij. q. j. §. si ergo. ⁊ Jo. an. in. c. mu
lieres de iudi. li. vj.
¶ Vtrũ prefati clerici aut religiosi q̃ ta
*le votũ vel promissionẽ fecerunt fieri te
neant̃ restituere corpꝰ illiꝰ q̇ talẽ ꝓmis
sionẽ fecit si ap eos est sepultũ. Rñ. ꝙ
sic si petatur ⁊ oĩa que occasiōe funeris
habuerũt. ⁊ hoc. j. decẽniũ quod currit
quo ad restitutionẽ corporis a die petitionis: sed quo ad restitutionẽ alioꝝ sta
tim currit a die repetitionis. ẜm Jo. an.
in. c. j. sep. li. vj p̃fatũ. c. addit an. c. ple
ri . de pac. Q si nō faciũt ipso transa
cto cẽnio eoꝝ ecclesie ⁊ cimiteria eccle
siastico tandiu sunt interdicto supposita donec plene restituerint prefatavt in
di. c. j. Limita hoc verũ nisi esset ecclesia
in qua de iure esset sepeliẽdus. nō teneretur restituere. nec corpus nec aliud
ẜm veriorem opi. vt no. Ge. in. d. c. j.
¶ Sed nunquid illi qui tale votum fe
*cerunt seu promissionem poterũt alibi
eligere sepulturā. Rñ. ꝙ non sed sepeli
entur ap ecclesias ad quas de iure ali
as essent deferendi. vt in. d. c. j.
¶ Quid de illo qui nō suasione aliquo
*rum sed motu proprio fecit votumvł iu
ramentum de sepultura electa non mu
tanda. Rñ. secundum ho. ꝙ siue causa
mutare non poterit. ⁊ sic intellige. ca. si
vero de iureiu. Jn quo dicitur ꝙ nemo
potest venire contra proprium iuramẽtum si vero noua causa post iuramentum est orta de q̃ nō cogitauit quando
intrauit fic poterit sepulturā mutare et
sic intelligit ⁊ limitat opi. legistarũ q̇ta
men tale pactũ non tenere seu iuramẽtum. C. de le. l. non du. in fi. ff. de pact. le.
iuris gentium. §. si paciscar.
¶ Vtꝝ illi qui hñt capellas a religiosis
*seu p̃latis ↄcessas sibi in quibus fecerũt
sepulchrũ ꝓ se ⁊ suis domo possĩt eis
inuitis ipsis priuari seu alijs in ipsis se
pulcris ↄ̃ eoꝝ volũtẽ imponi. Rñ. doct.
Pe. vbi. s̃. ꝙ nō quia talis capella ad se
pulcrũ reputatur tā hospitiũ. xiij. q. j.
ebron. sed de iure est ꝙ in fundo in quo
quis habet vsum nō potest dña inhabi
tare initio vsuario. ff. de vsu. ⁊ habi. leg.
l. si heres. §. fi. ⁊. l. se. ⁊ vide quod no. A
ʒzo
in sum. ĩsti. de vsu. ⁊ ha §. si vero vsus. ⁊
.§. illud not. Si tamen essent extincti: ⁊
eorum domus per mortem ⁊ bene possent alijs cōcedi quia mortuo vsuario il
le vsus reddit ad propretariu
ʒz libere. l.
pe. C. de vsufru.
Additio
ego vero credo ꝙ de iure
canonico p̃latꝰ ex iusta cā
possit ẽt ipsis ĩuitis aliũ immittere. vt
etiā tʒz Ludouicꝰ de roma ĩ suis no. ⁊ di
ctũ Pe. ꝓcedit de iure ciuilivł qñ ꝓpt̃
hoc ipsi impedirẽtur immittere suos.
¶ Vtꝝ possit fieri pactio suꝑ electione
*sepulture. Rñ. ẜ
ʒz host. quicq̇d tꝑale dat̃
vł ꝓmittit̃. vt talis electio fiat simonia
est. j. q. j. pios de pact. c. fi.
¶ Quid de his qui hñt sepulturas in q̇
*bus nō ponit̃ nisi cōfrater vel canonicꝰ
Rñ. si faciũt pctm̃ aut ẽ taxa ꝓ toextra
neus debeat ibi sepeliri ꝙ simonia ẽ de
simo. c. audiuimus. ⁊. c. sicut nec ꝓ ter
ra nec ꝓ officio aliq̇d recipi d
ʒz.
¶ Quid de illo q̇ mādat corpussuũ nō
*ber̃ sepeliri. Rñ. ꝙ nō d
ʒz sepeliri. ff. de
cōdi. insti. l. quidam. ⁊ not. xxj. di. §. nec
autem in glo.
¶ Cuius expensis fiet sepultura. Rñ. ꝙ
*si est vxor q̃ h
ʒz dotem ⁊ alia bona si hec
oĩa remanẽt apud maritum ipse tñr fa
cere expẽsas oẽs. si vero solũ dos apud
eũ remaneret. ⁊ alia bona ad alios irẽt
sic quilibet pro rata sua puta si dos sunt
cẽtũ alia bona. cc. tenebit̃ ꝓ tertia parte
⁊ alij ad quos dicta bona veniunt pro
alijs duabꝰ. Si vero dotẽ ẽt restituit sic
tenentur heredes vxoris. l. celsus. ⁊ le.
|
nec dotẽ nec alia bona sic tenet̃vir face
re eas. l. j. ⁊. l. si q̇s. ff. de re. ⁊ sũ. fune. Si
aũt sũt alij ab vxore. sic tñr hr̃i. aut pr̃ re
sprctu filij aut dñs respectu ẜui. d. l. si q̇s
¶ Vtꝝ valeat statutũ factũ a laycis. ꝙ
*nō valeat nisi tm̃ expendi in sepulrura.
Rñ. ꝙ nō ẜ
ʒz Ludo. de ro. licet nō sit fa
ctũ suꝑ spũalibus. est tñ suꝑ cōnexis eis
dem. ar. l. ꝙ si nolit in fi. ff. de edi. edic. in
c. cum laycis de re. eccle. nō alie. Quod
limita. vt. s̃. immunitas. §. xlvij.
Seruitꝰ
est multiplex Prĩa est serui
tus dei. Sca est seruitus
pctĩ de q̇bus. s̃. Preceptũ. §. v. Tertia
seruitꝰ ẽ qua hō seruit homĩ ⁊ sic diffini
tur. ẜuitꝰ est institutio iuris gẽtiuʒz qua
quis dñio alieno ↄ̃ naturā subicit̃. inst.
de iure ꝑso. §. seruitus. di. j. ca iusgẽtiũ.
xij. q. ij. c. cũ redẽptor. Est alia seruitꝰ lar
go mō dicta q̃ ẽ illa de ascripticijs q̃ debetur a ꝑsona rei. Est ⁊ alia seruitꝰ realis q̃ est illa q̃ debet̃ a re rei sicut est ser
uitus vrbana ⁊ rusticana nō debet̃ ꝑ
sone sʒz predio. vt ĩ. l. si vnꝰ ex socijs. ff. de
serui. rust. p̃d. Vñ nota ꝙ vrbana predia
dicũtur oĩa edificia causa habitandi fa
cta ⁊ stabuli illis cōtigui. siue sint in ciuitate vel villa vbicũ. ff. de ꝟ. si. l. vrba
na predia. ff. cōia. tam vrba. ru. pre l. j.
Rustica vero predia dicunt̃ oĩa prediasi
ne domo ad habitanduʒz licet habeant
tectum ꝓ fructibꝰ colligẽdis vel stabulum ꝓ equis vel iumẽtis separatum ab
om̃i edificio habitatiōis vt. l. hoc iure.
ff. qui. mo. pig. vł ypo. taci. ↄ̃hi. ⁊ secũdũ
hoc seruitꝰ r vrbana vel rustica de qui
bus habes in. c. eccłia de ↄsti. Est alia q̃
r mixta. q̃ ideo mixta r nō est mere
personalis que debet̃ a ꝑsona persone.
nec est mere realis q̃ debeat̃ a re rei. sed
est mixta eo ꝙ debetur a re persone. que
etiā ꝑsonalis appellatur. vt. l. j. ff. de ser
ni. cũ ꝑsona semꝑ finitur. vt. l. iij. §. j.
ff. qui. mo. vsufruc. amit. que etiā realis
r tā ius reale vẽdicatur sed nō rei
vẽdicatiōe in corꝑale est sed quasi vẽ
dicat̃ cũ agit iniuriaꝝ si ꝓhibetur ire. ⁊
hmōi. vt. l. vti frui. §. vtꝝ āt. ff. sivsufruc.
pe. vt no. Cy. in Rub. C. de vsufru. spẽs
huiꝰ sunt tres. s. vsꝰ habitatio ⁊vsusfru
ctus ⁊ de istis non loquor hic sed soluʒz
de ista tertia qua persona est serua ꝑsone de qua loquor in infrascriptis.
De nota. in hoc. §. ⁊ ꝙ seruitus non
cōputat̃ in bonis. gl. in. l. j. in ꝟ. ex bōis
⁊ ibi Bar. ⁊ doc. ff. de vsufruc. leg. Bart.
in. l. pe. C. si res alie. pig. data sit. est tota in toto ⁊ in qualibet ꝑte. l. si cui. ⁊ ibi
Bart. ff. de ser. ⁊ tota retinetur per vsum
patris. l. si eo. §. j. si ẜ. vẽdi. ⁊. l. j. ⁊ ibi bar
to. in ṗn. ff. quemad. ser. amit.
¶ Quō efficitur quis seruꝰ. Rñ. ꝙ qua
*drupliciter. Primo ex natiuitate vt cum
quis nascit̃ de serua. Hodie tamẽ de cō
suetudine non seruatur. ⁊ vide. s̃. filius
.§. xx. De iure etiā nō esset seruꝰ si in aliqͦ
tꝑe quo mater cũ habuit ĩ vẽtre fuisset
libera vel ĩ partuvt insti. de ingen uis.
.§. sufficit. Notāt Ber. Jnn. ⁊ Host. in. c.
fi. de seruis. nō ordinandis. Sco efficit̃
seruus ex bello. de quo dicvt. s̃. Bellũ in
prin. Tertio ex delicto vt cũ libertꝰ rōe
ingratitudinis reducit̃ in seruitutẽ. l. si
manumissus. C. de liber. ⁊ eo libe. vł cu
ʒz
alio mō a lege ꝑ pctm̃ imponitur vt a ra
ptore puelle. xxxvj. q. j. de rap. vel in idẽ
ferentibus prohibita saracenis qui effi
ciunt̃ ẜm capiẽtiũ vt pt
ʒz ꝑ extrauagan
tes multoꝝ pontificũ. ⁊ de iudeis. c. ita
quorũdā. ⁊. c. ad liberandā. Quarto ex ꝓ
pria voluntate sicut cũ maior. xx. an. cũ
intentione participandi de precio q
quidem in veritate participat sciens se
esse libertum consentit alicui venditori
qui similiter sit eũ liberũ esse vt ipsum
vendat. Nam istis cōcurrẽtibꝰ efficitur
seruus. vt no. in. l. j. ff. qui. ad liber. ꝓ cla.
nō licet. l. liberis. ff. de lib. causa si aliq̇d
p̃dictorum deficiat nō valet ⁊ si nihilde
ficiat de predictis non tñr dominus q̇
eum emit recipere precium si non vult
⁊ si manumittatur erit libertus nō inge
nuus. l. liber homo. ff. de sta. ho. vi pre
dictis habes insti. de iure personaru
ʒz.
Fallit hoc in filio quem pater necessita
te famis vrgente potest vendere non ta
men mater ⁊ talis filius venditus ingenuitatẽ recipit quādocũ precium
|
emptori restituet ipsevel alius quicun pro eo. vt in. l. j. ⁊. ij. ĩ tex. ⁊ gl. C. de patribus qui fi. dist. Addo. v. modũ ex quo
quis efficit̃ seruꝰ de qͦ habes. s̃. colonꝰ.
s. de illis qui fingunt se inualidos ⁊ mẽ
dicent.
¶ Quō serui efficiunt̃ liberi. Rñ. ꝙ mul
*tis modis. s. ↄuincẽdo ĩ iudicio reũ necis
dñi sui. Jtẽ accusādo falsariũ monete.
Jtẽ raptorẽ virginis dissimulatiōe p̃teritũ. Jtẽ desertorẽ militie q̇bꝰ habes ĩ
l. j. C. pro qui. ca. serui. ꝓ premio lib. ar. ⁊
fortiꝰ in ↄscĩa credo ꝙ possĩt fugere ancilla. qñ dñs cogit eā ad peccatũ fornicationis ⁊ sic stare vt libera Facit autoritas Pa. j. ad cor. vj. fugite fornicationi.
Facit regula ꝙ nō est de re. iur. ⁊ priuile
gium meretur amittere qui cōcessa abu
titur potestate de iure etia
ʒz potest ĩplorare officiũ ep̃i. vt cōpellat dñm eā manumittere. ⁊ potest cōpelli. l. si lenones
C. de epi. au. Multi sunt alij casꝰ quos
amito nō sunt in vsu efiiciunt̃ etiā ex
manumissiōe De quo vi. s̃. Manumis
sio. Jtem expositione serui languidivel
denegatione alimentoꝝ facta a dño. Vi
de. s̃. Expositus. Jtẽ ex emptiōe facta a
iudeo de seruo xp̃iano. vide. s̃. iudeus.
¶ Vtrum seruus possit ordinari. Rñ. ꝙ
*non nisi plene liberati sit restitutus de
quo habes plene. liiij. di. per totũ.
¶ Quid si seruus ordinet̃. Rñ. ꝙ si ordi
*natur dño sciẽte nō ↄ̃dicẽte. eo ipso efficitur ingenuꝰ ⁊ liber ad quoscũ ordines sit promotus. liiij. di. c. si seruus sciẽ
te. si ꝟo dño ignorāte ⁊ pñtatore ⁊ ordi
natore sic si fuit ꝓmotꝰ ad minores redigitur ĩ ṗstinā seruitutẽ. liiij. di. nulli.
Si vero fuit promotꝰ ad sacros ordĩes
s. subdiaconatũ ⁊ diaconatũ dabit vica
riũ vel preciũ ⁊ remanebit liber. liiij. di.
ex antiquis. quod si non habetvel nō po
test debet de poni ⁊ restitui dño. vi gl.
in. c. ij. de ser. non or. Si vero ad sacerdo
tium sic seruiet in his que ordinem suũ
decent aliter nō ⁊ hoc verũ si dñs repetet eum. j. annum a die scientie ẜm Ho.
uis alij dicant a die ordinatiōis quia
post annum nō potest repetere. liiij. di.
si seruus. Jdẽ tenet Ray. de originarijs
ascripticis ⁊ colōis proprie dictis ꝙ nō
possunt promoueri ⁊ promoti restituũ
tur. vt. s̃. de seruis.
¶ Vtrum talis depositus gaudeat pri
*uilegio clericali. Rñ. ꝙ nō nisi tantũ ꝙ
verberari non potest. vt no. glos. in. c. ij.
liiij. dist. alias verberans ipsum esset ex
cōmunicatus. ẜm Jnno.
¶ Sed nunquid tenetur continere ta
*lis. Rñ. ꝙ sic vt not. Jn. liiij. di. c. nulli.
¶ Vtrũ seruus possit contrahere matri
*monium alius a predictis ordinatis.
vide. s̃. matrimonium. iij. impedimento. iiij. §. iiij.
¶ Vtrum tempore persecutionis liceat
*christianis se subijcere seruituti ĩfideliũ
cum pacto ꝙ ritus christianorum nō di
mittent. Rñ. Jnn. de renuncia. c. nisi cu
ʒz
pridem: ꝙ sic.
*¶ Qui sine cā seruũocciderit nō minus
puniet̃ q̇ alienũ seruũ occiderit. l. j. ĩ
fi. de his q̇ sunt sui vel alie. iuris.
Sigillum
q̇s potest habere. Rñ. vt
not. in. ca. dilecta de exces.
prelat. ⁊ dic vt supra de insignijs asumendis. ⁊ secundum eam distictionem
s̃. insignia.
Simonia
primo quid est. Rñ. ꝙ est
spiritualium vel spiritua
libus annexorum aut a spiritualibus
dependentium vel consequentium vel
ad spiritualia antecedentur ordinātiũ
precedẽte peccato omissionis promissionis conditionis modi seruitij precũ
vel cuius vis temporalitatis receptio
siue donatio. hanc descriptionẽ elictio
ex dictis doctoꝝ que clarius. j. patebit.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ symonia ẽ
crimen publicũ ⁊ equiparatur crimini
lese maiestatis. Bal. no. in. l. si quẽquaʒz
in. j. nota. C. de epis. ⁊ cle. fa. gl. in §. per
cōtrarium insti. de here. que ab intest.
defe. in verb. post mortẽ. et Alexan. in
l. j. ff. de pub. iudi.
¶ Quero quid in predicta descriptiōe
intelligatur nomine spiritualiũ. rñ. vt
colligo ex Pa. in. c. cōsulere. de simo. et
alijs doct. maxime Rica. in. iiij. di. xxv.
|
arti. iij. q. ij. ⁊ Asten. li. vi. tit. lv. Spũale
dr̃ dupliciter in proposito. Primo per cō
parationẽ ad spiritum humanum. Spi
rituale ṗmo mō dictum tripłr accipit̃. s.
primo ꝑ essentiā vt gr̃a ⁊ virtutes gratuite ⁊ istud spũale nec de iure nec de
facto pōt vẽdi. nō cadit in cōuẽtionẽ
⁊ de his hẽs. j. q. j. c. j. ⁊ ibi glo. Secũdo
accipit̃ ꝑ causalitatẽ ⁊ dispositione
ʒz vt
sunt sacr̃a q̃ sunt quodāmō cā gr̃e ⁊ vir
tutũ. ꝑ ea cōsequimur gr̃a
ʒz ⁊ virtutes
⁊ ista cũ sint corporalia cadũt in pactũ
sed nō sine simoniavt in. c. non satis.
⁊ c. cũ in ecclesie. eo. Tertio accipit̃ spũale ṗ
mo modo dictum per effectum. vt sunt
ea que conueniũt alicui ex aliquo dono
vel officio spũali. Vt propheti
ʒzare miracula facere. diuinũ officiũ celebrare. ⁊ta
lia spũalia non possunt vendi redimivł
resignari ꝓ pecunia. c. querelā. eo. j. q. j.
nullꝰ ep̃s. el. ij. nisi ẜ
ʒz ꝙ. j. dicā. Spũale
vero ẜo modo dictũ per cōparationem
ad spm̃ humanũ dr̃ dupliciter. Primo
per essentiā vt sunt scĩe oẽs que per inuestigationẽ humanā ⁊ doctrinā acqui
runtur. ⁊ hec nec de sure nec de factovẽ
di pñt vt p
ʒz ꝓuerb. xvij. quid inq̇t ꝓdest
stulto hr̃e diuitias cũ nō possit emere
sapientiā. Secũdo dr̃ spũale per cāmvt
doctrina predictarũ snĩaꝝ q̃ de iure ⁊ fa
cto vendi pōt aliquādo. aliqñ vero non
sine simonia vt patebit. j.
¶ Quid dicitur annexum spũali prĩmo
*modo dictũ sc
ʒz per cōparationẽ ad spiritũ sanctũ. Rñ. ꝙ omne illud. ĩ quo spirituale ministerium vt vasa sacra eccle
sia cimiterium ⁊ reliquie sanctorum ve
stis sacerdotalis vt sacra res ⁊ huiusmo
di.
¶ Quid dicit̃ dependere vel consequi a
*spirituali primo modo. Rñ. quod omne
illud quod ex spirituali depẽdet siue cō
sequitur. vt habere ecclesiam vel dignitatem ecclesiasticā canonicam. Vel prebendam siue aliud beneficium ecclesia
sticumvel ius percipiendi decimas pri
mitias vel oblationes. Et quicquid cōpetit clericis ratione ordinis vt pulsare
campanas claudere hostia ecclesie ⁊ similia. hec omnia ordini clericalĩ sunt
annexa. solis clericis conueniunt. et
istud annexũ vel dependẽs non potest
vendi. c. ad aures. c. ad nostrā. eo. ti. aliter cōmittitur simonia ⁊ propterea pro
curatores reꝝ ecclesiasticarũ vt preposi
tus hiconomus ⁊ vicedominus qui est
qui preest rebus ep̃i. ⁊ siłr defensoresvt
aduocatus vniuersitatis ecclesie sindicꝰ
s. qui preest causis eccłie. ⁊ castaldꝰ siue
maior dñs qui. s. habet curā reꝝ exteriorum ep̃i ⁊ iudex ep̃i. ⁊ siłr subiecti regu
le vt archidiaconus archip̃sbyter cano
nicus monachus ⁊ quilibet ecclesiastico mancipatꝰ offō. tales si per pecuniā
ordinant̃ simoniaci iudicantur secũdũ
Hug. ⁊ Archi. i. q. iij. saluator. Sed ray.
limitat verum qñ talis administratio
habet ānnexũ aliq̇d spiritualitatis.
¶ Quid dr̃ ad spũale primo modo acce
*ptũ antecedẽter ordinari. Rñ. ꝙ ius pa
tronatꝰ quod est ptās pñtandi ad offi
ciũ ecclesiasticũ quod quidẽ siłrvẽdi nō
pōt sine simonia. vt in. c. j. de iure patro.
sed transit cũ vniuersitate temporalivt
in. c. literis. de iure patro.
¶ Quid dr̃ annexũ spũali ẜo modo ac
*ceptũ. s. ꝑ cōparationẽ ad spm̃ humanũ
vel dependẽs. Rñ. ꝙ sunt scole libri ⁊ hu
iusmodi ⁊ talia vendi pñt de iure nisi ec
clesia locum scolariũ assignasset docto.
¶ Vtrum sola voluntas vendendi vel
*emẽdi spiritualia facit aliquẽ simonia
cum. Rñ. Tanc. ⁊ Ber. c. vlt. e. ti. tenẽt ꝙ
nō. pro eis facit. c. tua nos in fi. ⁊. d. c. fi.
eo. ti. ⁊. c. vt nostrũvt ecclesiastica benefi
cia. sed ego distinguo cum Hosti. quod
quo ad deum ⁊ peccatum mortale sola
voluntate committitur. vnde cum quis
dicit missam audit confessiones exhibet sacr̃a ⁊ huiusmodi ṗncipaliter hac
intentione vt propter id recipiat pecuniā vel aliud tẽporale peccat mortaliter
⁊ simoniacus est quo ad deum similiter
qui hac intentione dat. Secus si daret
pro sustentatione ministri principaliter
vel ob reuerentiā sacr̃i vel ad ẜuandu
ʒz
laudabile
ʒz consuetudinẽ sic l
ʒz. j. q. ij.
sicut ep̃m. facit. c. qui ꝑ pecuniam. j. q. l.
|
sed quo ad ecclesiā non vt in. c. tua nos
eo. ⁊ ideo sola pnĩa sine alia restitutiōe
delet̃ vt ĩ. c. fi. eo. Q quidẽ limitat Hosti. ibidẽ veꝝ in casu quo simonia est so
lum de iure positiuo. immo tenet ꝙ nec
etiā peccat. s
ʒz vbi simonia est de iure di
uino sic t
ʒz ꝙ talis ita d
ʒz induci ad resti
tuendum q̇cq̇d accepit sicut ⁊ vsurariꝰ
mẽtalis ⁊ placet Pa. in. d. c. fi. Sed hoc
nō teneo quo ad pctm̃ sine dubio pec
cat mortaliter si habet voluntatẽ delibe
ratā ad dādũ spũalia ꝓ tꝑalibꝰ. est bene verũ ꝙ nisi sequat̃ effectꝰ. s. datio spi
ritualis ꝓ tꝑali nun erit simoniacus
vt no. ĩ. c. nẽo. eo. Quo aũt ad restitutionem dic. vt. j. simonia. vij. inṗn. Quo ad
alias penas ĩpositas a iure cōtra simoniacos firmiter tene ꝙ requirit̃ pactio.
ideo in diffinitiōe dixi p̃cedẽte pctō.
¶ S
ʒz q̇d si ne ministrās spũale. ne
*accipiẽs aliq̇d dat vel accipit vel paciscit̃ de dādo vel accipiẽdo s
ʒz ipsis igno
rātibus amicus accipientis spũale dat
aliq̇d cũ pacto cōsiliario ministrātis ad
ministrañ. inducat. Rñ. ꝙ l
ʒz dās spũale. ⁊ recipiens nō sint simoniaci ex quo
nō sciunt aliq̇d tñ tam amicus p̃dictus
cōsiliarius simoniaci sunt. j. q. statuimus. ⁊. c. si qui a simoniacis.
Simonia. ij.
Jn quibꝰ casibꝰ pactio
promissionis omissionis conditionis modi seruitij p̃cum ⁊
hmōi tꝑaliũ ꝓ re spirituali vel annexo
seu dependenti a spũali non inducit si
moniā. Rñ. ꝙ. xvij. casibus.
De hic notatis ⁊ ꝙ si p̃latus donat
aliquid suo promotori post suā promotionem ꝙ committit simoniā Bal. not.
plene in. l. ab anastasio. col. ij. versi. dein
de inducas. C. manda.
¶ Primo qñ possessio dat̃ cũ pctō vt in
*eo cōstruat̃ ecclesia vt in. c. olim cām. de
rest. spo. Vñ etiā pōt dari lnĩa construẽ
di ip̃am ecclesiā sub certo pctō vt in. c.
to. de censi. ⁊ in. c. insinuatiōe eodem.
talia pacta reputant̃ spũalia sicut et
in. c. significatum. de p̃ben. vbi dat̃ prebenda cum pacto q quotidie celebret
in tali ecclesia. ⁊ ꝙ non possit eā dimittere ⁊ l
ʒz quia in traditione rei sue quilibet pōt ꝙ sibi placuerit apponere pactũ
c. verum. de condi. appo.
¶ Vtrũ laicus dādo rẽ tꝑalem ecclesie
*possit apponere ↄditionẽ spiritualẽ pu
ta ꝙ fiat anniuersarium vel dicant̃ tot
misse vide. j. simonia. iij. §. xj.
¶ Vtrũ offerẽs bona sua ecclesie vt effi
*ciat̃ canonicus ⁊ ex illis bonis post mo
dũ ĩstituat̃ sibi p̃bẽda sit simoniac. Rñ.
ꝙ sic. tex. est in. c. tua nos eo. secꝰ si pure
⁊ liberaliter donasset. ⁊ post humiliter
peteret admitti in canonicũ ⁊ retinere
p̃dicta in p̃bendam ⁊ clerici pure cōsen
tirent quia tunc liceret.
¶ Quid de eo q̇ cōstituit de bonis suis
*p̃bendā ĩ aliqua eccłia sibi retinẽdo po
testatẽ ↄferẽdi eam alicui alteri. Rñ. q
pōt sine simonia retinere sibi ius patro
natꝰ vel in ꝑpetuũ vel ad tp̃s. s
ʒz nō valet nisi fiat de cōsensu ep̃i ⁊ fratrũ eius
si qui sunt ibi in constitutione eius.
¶ Pone ꝙ statuto cauet̃ ꝙ nouiter rece
*ptus in canonicũ vel monachũ teneat̃
soluere certũ q̇d. Querit̃ vtrum sit simo
nia post receptionẽ illud soluere. rñ. pa.
in. c. dilectus. el. ij. eo. ꝙ sic ex quo p̃cessit taxatio. talis solutio vr̃ facta virtute illiꝰ taxatiōis ⁊ nō libere. facit tex.
p̃fati. c. dilectꝰ. ⁊. c. ex multis. j. q. iij. ⁊. c.
veniens. eo. ti. Q limitāt verũ aliq̇ qñ
tale solutum cedit in vtilitatem priuatam aut canonicorum secus si solueret̃
ꝓ fabrica ecclesie vel alijs ad diuinum
cultũ ꝑtinentibus ẜm Host. ar. de cōsti.
c. cũ oẽs ⁊. c. ex ꝑte. Nā laudabilis ↄsue
tudo d
ʒz seruari. c. ad apostolica
ʒz. eo. ⁊. c.
significatũ. de p̃bẽ. nō tñ d
ʒz retineri pre
benda loco pignoris. ar. d. c. significatũ
vel etiā pōt retineri si cōsuetudo sit q
nō assignet̃ prebẽda quous tale quid
soluerit. Jn hoc em̃ casu fit permutatio
spũalis ad spũale q licet de re. ꝑmu. c.
ad questiones. Pa. tñ in. c. iacobus eo.
t
ʒz. ꝙ si statutũ imponit tale onꝰ recipiā
do vel recepto de nouo vt teneat̃ soluere certũ q̇d etiam ecclesie vel ad cultum
dei quod non valet sine simonia. ⁊ facit
d. capitu. ex multis cum alijs. Si vero
|
statutũ ĩponit onus p̃bende sic v
ʒz in fa
uorẽ cultꝰ diuini. ar. ca. significatũ de p̃
bẽ. ⁊. c. vnico. vt eccle. bñ sic. ⁊ ar. ĩ. c. si ꝓ
pter tua debita de rescri. li. vj. ⁊ hec magis placet sed nec ṗmā opi. condẽno.
¶ Scs est cu
ʒz aliq̇d ꝓ oĩbꝰ spũalibus
*alicui p̃sbytero datur q̇ ad ea ałs nō tenet̃. xj. q. ij. charitatẽ. Aduerte tñ ꝙ ĩ hoc
fuerũt opi. vt refert Pa. ĩ. c. significatũ.
de p̃bẽ. magis ista opi. placet Pa. ⁊ gl. ĩ
d. c. significatũ. ⁊ Ric. ĩ. iiij. di. xxv. articu
lo. iij. q. j. ⁊ Host. ⁊ Gof. ⁊ Jnn. ĩ c. qm̃. ne
p̃la. vices suas. q̇ t
ʒz ꝙ licite pōt aliq̇d re
ciꝑe sacerdos pro missis celebrandis ⁊
alijs spũalibꝰ administrādis dũmō nō
intẽdat vẽdere spũale seu reciꝑe pecuniā ꝓ spũalibꝰ s
ʒz potiꝰ ꝓ seruitio ⁊ recō
pẽsatiōe laboꝝ dānoꝝ q̃ sustinet trahẽdo ibi morā ꝓ sua sustẽtatione. Et ꝙ ad
ea exhibẽda nō sit ex officio obligatꝰ
si intẽderet reciꝑe ꝓ spũali esset symonia. c. iudices. j. q. j. Siłr esset symonia
si sacerdos parochialis a suis subdttis
hec exigeret ad hoc tenet̃ q̇ nec ẽt pro
sumptu aliq̇d p̃t acciꝑe ab eissine symo
nia ꝓ quocũ spũali. c. vẽdẽtes. j. q. iij.
ab alijs aũt bñ pōt. Verum est ꝙ Gof. ⁊
Ray. dicũt ꝙ si talis sacerdos q̇ etiā nō
obligat̃ ex officio h
ʒz sumptus necessarios aliũde q d
ʒz gratis cātare q si fa
cit ꝓ pecunia aut erit symonia aut aua
ritia sed cũ symonia nō possit esse cũ nō
ĩtẽdat vẽdere spũale: ⁊ nẽo teneat̃ suis
stipẽdijs militare. c. cũ sit eo. ergo ibi vr̃
turpe lucrũ vt p
ʒz ĩ. d. c. iudices. ⁊ ar. xij.
q. j. Jlli q̇ vel ad minus h
ʒz spẽm mali.
Tu ꝟo tene ꝙ tria cōcurrere debent vt
liceat. Primñ q nō capiat nisi ꝓ sumptu vel labore. Sc
ʒz q nō sit ex officio
obligatꝰ ministrare. Tertiũ q nō habeat aliunde sumptus necessarios.
¶ Sed si sacerdos parochialis non h
ʒz
*sumptꝰ necessarios nunq̇d poterit siue
symonia exigere aliq̇d ꝓ spũalibꝰ. Rñ.
ẜm Pa. ĩ. c. Suā. eo ꝙ si pōt aliunde sibi
honeste victum querere puta scribẽdo
⁊ hmōi sic nō pōt exigere. sed laborare
debet manibꝰ. xcj. di. c. clericꝰ. Si ꝟo nō
potest tunc ep̃s debet sibi ꝓuidere vel
populus potest compelli ad p̃standum
sibi necessaria ꝓ victu ⁊ facit glos. bona
in. c. omnis xp̃ianus. de conse. distinc. j.
que dicit ꝙ potest subtrahere sacramen
ta populo nisi oblationem faciat ⁊
ẜm hanc dist. intellige glo. ⁊ tex. in. c. p̃cipimus. xxj. q. ij. ⁊ ẜm predicta limita quia
vnum sine reliquo non procedit. j. q. iij.
si quis obiecerit.
*¶ Tertiꝰ est qñ dat̃ aliquid ꝓ vita eter
na vel remissione suoꝝ pctōrũ ẜm istud
danieł. iiij. pctā tua eleemosynis redime. de testa. c. fi. xxxiij. q. ij. anime. lxxxij.
di. p̃sbyter. ĩ gl. Rō p̃dicta ꝓponunt̃
nobis venalia a deo ꝓ moneta dilectio
nis ⁊ oꝑibus charitatis eleemosyna
nō est p̃tiũ vite eterne nisi intũ imperat̃ a charitate nō sic alia spũalia q̃ con
feruntur per ministros ecclesie.
¶ Vtrũ faciẽs votũ deo vt obtineat q̇d
*temporale sit simoniacus. vide. j. votu
ʒz
primo. §. ix.
¶ Quartꝰ est quādo dat̃ aliq̇d pro redi
*mẽda vexatione q̃ sibi fit in re spirituali. c. dilectꝰ el. j. eo. Quod limito verũ qñ
certus est de iniustitia q̃ sibi fit. secus es
set in dubio non liceret. Vnde si ep̃s
me iniuste excōicet possum sibi dare pe
cuniam vt snĩam reuocet ⁊ me absoluat
ẜm glo. in. c. ad aures. ⁊ Jnno. ibidẽ tenet cōtrarium scilicet ꝙ nō possit sine sy
monia. Sed Jo. an. ibidẽ ⁊ sequit̃ pa. di
cit ꝙ si tali imminet aliq graue preiu
diciũ ex dilatata absolutiōe puta quia
debebat eligere vel eligi vel currit sibi
p̃scriptio ⁊ huiusmodi sic vera est opi.
gl. tunc redimit vexationem suā. d. c.
dilectus. Si nō subest sibi aliquod p̃iu
dicium ex dilatiōe absolutiōis tunc est
vera opi. Jnno. ⁊ ideo habeat recursum
ad superiorẽ. ar. c. nullꝰ. de iurepa. Jdẽ
dic de suspẽsione vel interdicto.
¶ Vtrũ possit aliquid dari cōtradicen
*ti mihi de iure vel de facto ne cōsequar
aliq spiritua Rñ. pa. ĩ. c. mattheus eo.
ꝙ nō licet pro iure querendo sine symonia. ar. c. significasti de ele. Nec etia
ʒz ꝓ
possessiōe habenda post ius quesitum
ẜm Jnn. ĩ. c. ad aures. de symo. gl. xvj. q.
|
vij. decimas sed ꝓ iure que sito sic. vt in
d. c. dilectꝰ. Vbi Pa. etiā addit limitādo predicta ꝙ si ꝓpter potẽtiā aduersarij non posset apud superiorem de faci
li consequi possessionem tunc vt euitet
magnum incommodum posset aliquid
dare sine symonia sicut dictu
ʒz est de ab
solutione ab excōicatiōe. Si vero iniuste possidet non potest aliq̇d dare sine
symonta vt nō vexet̃. Siłr ne ep̃s eũ iu
ste deponat. vel ne accuset̃ iuste vel illi
qui p̃tẽdit ius in beneficio tunc non
esset redimere vexationem vt. not. in. c.
nemo. eo. ti. Hic aduerte ꝙ reddẽs spirituale q vsurpat solũ ex pecunia. licet
dās possit sine symonia redimere tamẽ
a quo redimitur est symoniacꝰ secundũ
Hostien.
¶ Vtrũ possit sine symonia aliq̇d dari
*presbytero pro baptismo q̇ nō vult aliter baptilare. Rñ. Pau. ĩ. c. cum in eccle
sia. eo. ti. ꝙ in adulto nō propter con
tritionẽ pōt saluari. ar. c. debitũ ⁊ quod
ibi notat̃ de baptismo ⁊ ĩ. c. de p̃sby. nō
bap. S
ʒz ꝓ ĩfante sũt opi. Aliq̃. vt Tho.
ij. ij. ⁊ pe. de traren. ⁊ Pet. de pal. in. iiij.
⁊ gl. in. c. baptisandis. j. q. j. dicũt ꝙ nō
l
ʒz non sunt facienda mala vt veniāt
bona. xiiij. di. c. quod ait Loth. ⁊ ibi gl.
⁊. xlvj. dist. sicut. Sed pau. vbi. s̃. ⁊ Ricar. ⁊ Lan. in. iiij. di. xxv. reputant verũ
in adulto bona volũtas ei sufficit in
tali casu. Sed quādo quis habet pueꝝ
⁊ nō reperit̃ alius qui possit baptisare
vel sciat vt puta quia est mutus vel nō
habet manus ille qui querit ꝙ baptise
tur nec aliu
ʒz habet ꝙ tunc licite dat
nō emit spũale. nec hoc debet intendere s
ʒz remouere vexationẽ ⁊ impedimẽtũ ⁊ d
ʒz intẽdere emere tꝑale. s. aquā solum ⁊ hoc tene.
¶ Vtrũ licite detur pecunia pagano vt
*se baptisare ꝑmittat. Rñ. in gl. j. q. ij. in
c. pio recitant̃ opi. sed tene opi. Pa. in
c. cum in ecclesie eo qui dicit ꝙ si ꝓpter
paupertatẽ timeret venire ad fi. tunc li
cet ei aliquid dare vt veniat. Si ꝟo nō
habet volũtatẽ veniẽdi nisi ꝓpter cupiditatẽ tunc nō l
ʒz baptismus ei parũ
prodesset. xv. q. j. non est. ĩmo peccat
abutit̃ bono. ⁊ siłr dātes. ar. xxiij. q. v. ad
finẽ nisi ꝓbbabiliter p̃sumeret ꝙ postea mutabit voluntatem.
¶ Quid si ecclesia mea vel prebẽda me
remoto alteri est assignata. Rñ. si ꝓ pre
*cio eā recupero vel redimo. symonia est
siue iuste siue iniuste sim ammotus. Se
cus ante priuationẽ si iuste tenebāt
sic est redimere vexationem meam con
cordat Jnn. in. c. ad aures eo. ⁊ Pau. in
c. matheꝰ eo. ti. Jntellige quādo remotus est a prelato superiori. secus si ex
pelletur ab aliquo tyrāno. nā tunc etiā
post remotionem posset dare.
*¶ Vtrum sit symonia si pecunia datur
episcopo vt nō cōferat symoniace. Rñ.
pau. in. d. c. cum in eccłie ꝙ sic ex parte
recipientis sed non ex parte dantis.
¶ Vtrum capitulum dans aliquid ali
*cui qui electionẽ impedit de quo ↄstat
ꝙ in electiōe nullũ ius habet vt desistat
sit symoniacu
ʒz. Rñ. ꝙ non si impediret
ne simpliciter electio fieret sed si impediret ne iste vel ille eligeret̃ sic non pos
set si ille cuius electionem impediret
ẜm Rodo.
¶ Quintꝰ casus est qñ ꝓcuratio datur
*ep̃o ꝓ visitatiōe ↄsecratiōe eccłie de cẽsi. c. cũ apłs. ⁊ de symo. c. cũ sit romana
de p̃scr. c. cũ ex officij. ⁊. x. q. iij. relatũ. ⁊ l
ʒz
doc. diuersimode velint assignare rōnẽ
tu tamen dic ꝙ hoc fit legis autoritate
⁊ ideo non peccatur. xxiij. q. iiij. qui pec
cat. Aduerte tamen ꝙ tunc licite potest
dari quando est procuratio moderata
de qua vide. j. visitatio. §. iij. aliter non
*liceret.
¶ Sextꝰ casus est qñ exigit̃ in pactum
exp̃sse q a iure ꝑmittit̃ vt dictuʒz est in
p̃cedẽti. §. vel quod inerat. vt in. c. olim
el. j. de resti. spo. ⁊ ibi pa. Jdeo vt dicit
idem Pau. in. c. j. de eo qui mit. in pos.
lʒz spiritualia non accipiant extimationẽ tamen interesse ex eis ꝓueniens
bñ pōt esse extimabile ⁊ suꝑ eo tanquā
super tꝑali ꝓcedit vt dicit gl. in. c. corā
de offi. deleg.
¶ Vtrum vicarius recipiendo salariu
ʒz
* |
sit simonĩacus. Rñ. pa. in. c. j. ne prela.
vi. su. ꝙ nō quia locat operas suas sicut
nec assessor vt in. c. statutũ de rescrip. li.
vj. nec aduocatus. xiiij. q. v. non sane.
¶ Septimꝰ casus est quādo q exigit̃
*per modũ insinuationis exigitur vt si
dicatur volenti intrare religionẽ quod
aliq̇d secũ aportet vnde possit viuere.
Quod verum credo ẜm Pan. in. c. nō sa
tis eo. dummodo nō deducat̃ in pactũ.
⁊ ita concordat Jnn. in. c. tua. eo. ti. qui
videtur tenere ꝙ non l
ʒz dicere si vis vi
uere mecum porta tecũ. ⁊ gl. in. d. c. non
satis q̃ dicit ꝙ licet sic dicere. de quo ta
men dic. vt. j. simoniac. iiij.
¶ Octauus casus est qñ subest cōsuetu
*do vt aliquid pro spiritualibus exigat̃
de quo tamẽ dic vt. s̃. cōsuetudo. §. xij.
Aduerte etiā ꝙ illud h
ʒz locu
ʒz vbi a laicis debet̃ aliq̇d clericis s
ʒz vbi cōsuetudo est vt a clericis aliq̇d exigat̃ tũc dic
ẜm. pa. in. c. iacobꝰ. e. ꝙ ad priuatũ com
modũ clericoꝝ nō v
ʒz s
ʒz bene in fauorẽ
diuini cultꝰ si nō p̃cessit exactio ante sa
cramẽtorũ exhibitionẽ. ⁊ ꝓpterea dicit
Jnn. ⁊ Joā. de lig. in. d. c. ad apostolica
ʒz
ꝙ cōsuetudo que dat aliquid ante receptionẽ sacramentorũ est corrupta nec
valet tũcũ lōga. ⁊ quādo nō precessit ex actio. quare valeat in laicis ⁊ non
clericis. Ratio diuersitatis est quia laici videntur se obligasse sub nomine cu
iusdam oblationis facit quod no. in. c.
nouum genus de deci.
¶ Nonus casus est quando quis cau
*sa permutationis aliquid dat in recom
pensationem maioris beneficij de quo
dic vt. s̃. permutatio. §. vj. Et aduerte ꝙ
tractatus permutationis inter partes
super beneficijs nō inducit simoniam
vt. s̃. permutatio. §. iiij. immo vt dicit
Car. in cle. vnica. de re. permut. in renũ
ciatione exprimi potest ꝙ causa permu
tationis renunciat sine simonia quia a
iure permittitur de elec. significasti. de
rerum permu. c. vniuersorum ⁊. c. vnico
de rerũ permu. lib. vj. ⁊. d. c. cle. vnica.
¶ Decimꝰ casus est qñ vasa sacra ven
*dunt̃ q̃ l
ʒz sint annexa spũali tñ vendi
pñt sine simonia non habito respectu
ad formā cōsecrationis ẜm Ri. in qͦl. ij.
q. xxj. ita tamẽ ꝙ alteri ecclesie in eadẽ
forma vendantur. sed persone seculari
non licet vende re nisi redacta in pristi
nam massam. ⁊ idem dico de vestibꝰ sacris ꝙ alteri ecclesie vendi possunt.
¶ Sed nunquid l
ʒz aliquid exigere pro
*chrismate habito respectu ad liquore
ʒz.
Rñ. Pa. ĩ. c. ea q̃ de auaricia. eo. tit. ꝙ nō
sine simonia: chrisma ĩtũ sacr̃m est
nō solũ est spũale. s
ʒz etiā intũ liquorẽ
q̇d spũale. j. q. j. placuit. el. ij. siłr nec pro
pane bñdicto vel candelis benedictis.
¶ Vndecimus casus est qñ vendit̃ de
*pendẽs siue ↄñs ad id quod dependet
a spirituali ẜm Ri. vbi. s̃. sicut est perce
ptio decimaꝝ ⁊ fructus beneficioꝝ panis oblatꝰ vel cera granum ⁊ hmōi que
offeruntur in ecclesia. Nam ius percipiendi spũale est ⁊ vendi non potest s
ʒz
bene fructꝰ. ⁊ ideo dicit pa. in. c. j. ne p̃.
vi. su. ꝙ prelatus bene pōt vẽdere obuẽtiōes iurisditiōis tan fructus
ẜm gl. ibidẽ: s
ʒz tene ẜm Jnno. non debet vẽ
di exercenti illā iurisditionẽ ⁊ bene
ꝓpter cōnexitatẽ vident̃ vendere ip̃am
iurisditione
ʒz. j. q. iij. c. si quis obiecerit.
Siłr alij fructus ecclesie ẜm Host. vẽdi
possunt cũ sint corporales. ĩtellige verũ
a bñficiato diu ipse viuit non a p̃lato q̇ habet ius ↄferendi arg. c. vnico. §.
fi. vt eccl. benefi. ⁊ siłr dicit idẽ pa. in. c.
fi. ne. p̃. vi. su. ꝙ pñt locari laico obuentiones eccłie. dũmō ponat clericũ loco
sui ꝓ recolligẽdis nec presumptuose ad
altare accedat vbi fiũt oblationes. arg.
c. j. ⁊. ij. ne cler. vel mo.
¶ Vtrũ dās pecuniā ꝓ administratiōe
*reꝝ eccłiasticaꝝ cōmittat simoniā. Rñ.
pa. in. c. cōsulere eo. ꝙ sic. ⁊ ibi tex. hoc li
mito ẜm glo. in. c. saluator. j. q. iij. qñ ta
lis administratio h
ʒz aliq spũale annexũ ałs nō temporalẽ iurisditionem
posset dare sub pensiōe annua. ⁊ idem
dic. s. simoniacũ si dat̃ ꝓ administratio
ne pauperũ ⁊ hospitaliũ. j. q. vij. si quis
omnem in glo. ⁊ in aut̃. de san. epis. §. s
ʒz
ne ẜm Petrũ de Perusi. tracta. de ca|
nonica portiōe ep̃i. c. iiij. siue hospitalia
sint autoritate ep̃i constructa siue non.
secꝰ si dat vt recipiat̃ ad seruieñ. solũ si
ne aliquo iure cōsequendo. ⁊ sic intellige. c. vnicũ vt eccle. bñfi. ꝙ ecclesia. i. p̃latura sub anno cẽsu ↄcedi nō pōt. de si
mo. c. nō satis. xxj. q. ij. p̃cipimus. Vnde
emẽs preposituram ⁊ canomicatũ vice
dominũ aduocationẽ. castaldatum et
hmōi simoniacꝰ est. j. q. j. si quis ep̃s. ẜ
ʒz
tamẽ limitationẽ predictam.
¶ Vtrũ dās aliquid vt seruat tan vi
*carius in ecclesia sit simoniacꝰ. Rñ. pa.
in. c. ad nostrā. eoꝙ sic vide bonũ tex. cũ
gl. in. c. licet de penis.
¶ Vtrũ vendẽs villā ⁊ ius patronatus
*q h
ʒz in ea sit simoniacꝰ. Rñ. pa. in. c. q̃
relā simo. ꝙ sic copulatiua facitve
nire copulatũ principaliter. ⁊ nō acces
sione. Secus si dicatur vẽdo villam cũ
iure patronatus ⁊ sic intellige Jo. an. ĩ
c. j. de iure pa. li. vj. Ego vero quo ad cō
scientiā recurrerem ad intẽtionẽ si ha
buit. s. animũ vẽdendi ius patronatus
specialiter ⁊ sic fit simoniacꝰ q p
ʒz qñ
plus vendit villam alias non.
¶ Vndecimus casus est qñ ep̃s recipit
*clericũ adseruitiũ spũale ⁊ tꝑale p̃stañ.
sibi cũ ꝓmissione ꝙ annuatĩ soluet sibi
certũ salariũ donec sibi ꝓuiderit de be
neficio. Nā licet hoc ẜm Ho. dũmodo
spāliter nō se obligauerit ad seruitiu
ʒz
tẽporale p̃stā. nec cōmittit̃simonia post
modum remittendo salariũ cũ confert̃
bñficium quia salarium erat sub condi
tione ⁊ facta collatione beneficij expirat cōditio insti. de ver. ob. §. nō omnis.
Secus si promissio salarij fuisset pura
⁊ perpetua. c. veniens eo. ti. Quod qui
dẽ pa. in. c. cum essent eo. credit verum
ꝙ licet qñ prelatus non inducitur prin
cipaliter propter seruitium. sed ille
meretur si aliter causa finalis sit seruitium non licet. arg. ca. graue. de prebẽ.
secus si sit cā impulsiua.
¶ Quid de illo q̇ recipit promisiionem
*bñficij prestandi ꝓ voce electionis dāda. Rñ. simoniacꝰ ẽ. c. de hoc eo. ti. Jte
ʒz
dic si recipit pro elecciōe nō ĩpedienda
sĩue ante siue post. dũmō nōdũ sit ius
acquisitũ in ea electiōe. nā acquisito iu
re. licet redimere suam vexationem. vt
s̃. iiij. casu.
¶ Tertiusdecimꝰ casus est qñ pecunia
*dat̃ ꝓ tẽporali iurisditiōe hñda. ẜ⁊ pa. ĩ
c. j. ne p̃la. vic. su. s
ʒz tñ l
ʒz nō sit simonia
ẽ graue peccatũ. facitad hoc. c. nẽo. ⁊ q
ibi no. eo. ti. ⁊. j. q. j. in sum. ⁊ gl. j. ĩ. c. qm̃
ne p̃la. vi. su. q̃ tenet ꝙ est simonia. d
ʒz
intelligi vera ẜm Pa. ĩ. d. ca. qm̃ quādo
tẽporalis iurisditio h
ʒz dependentiam
ab offō ecclesiastico ꝑ talẽ cōnexitatẽ
cōmittit̃ simonia. d. c. cōsulere. eo. ti. sed
qñ nō habet dependẽtiā ab offō ecclesiastico nō est simonia s
ʒz turpe lucrũ et
ↄtra legẽ ẜ
ʒz pa. in. d. c. j. vt ĩ aut̃. vt iud.
sine quoquo suf. ⁊ in aut̃. de man. prin.
.§. ill. ho. tñ t
ʒz ꝙ sit simonia dare pecu
niā vt promoueat̃ quis in imperatorẽ
vel regẽ ptātẽ vel rectorẽ alicuiꝰ ciuita
tis iurisditio ẽ spũalis. j. qō. iij. ex młtis. Vñ vẽdere gastaldionatũ vel yconomatũ ẽ simoniacũ. j. q. j. si quis ep̃us
⁊. j. q. iij. Saluator. Oĩs enim potestas
a deo est. ⁊ iō spũalis vr̃. Sed credo sit
verior opi. pa. ĩmo. Ge. t
ʒz ꝙ etiā l
ʒz dare
aliquid pro habẽdo offō temporali. de
quo vide supra officiũ. §. j. ⁊ dic vt ibi.
*¶ Quartusdecimꝰ casus est qñ spũale
pro spirituali exigitur puta vnꝰ d
ʒz dicere primam missam alter secundam. ⁊
ↄueniũt adinuice
ʒz ꝙ vnus dicat missā
ꝓ alio ⁊ econuerso. Tho. vero tenet ꝙ si
interueniat pactũ erit viciosum nisi be
neficio vel personatui sit annexum tale
onus vt puta prebende. s. ꝙ qui eam ha
buerit dicat missam beata virgine. vt
extra de prebẽ. ca. significatũ. Similiter
vr̃ tenere Rica. in. iiij. di. xxv. arti. iij. q. j.
dicens ꝙ si duo sunt bapti
ʒz audi ⁊ vnꝰ
dicat bapti
ʒzabo te tali pacto quod baptises me. ꝙ est simoniacũ. Ratio in
talibꝰ nulla pactio vel cōuentio d
ʒz ĩter
uenire. c. tua nobis eo. tit. ⁊ hoc propter
duo. Primo res a non dño emit̃ sicut
a ministro sacr̃orum qui nō est dñs. Se
cũdo est cōtra rōnẽ gratie ꝙ vẽdatur
sed tu aduerte ꝙ qñvnꝰ renet̃ dicere pri
|
mā missam ⁊ cōuenit cũ eo q̇ tenet̃ dice
re scam pro secũda dicenda vt alius
dicat primā ꝙ li. ꝓ. nō denotat apprecia
tionẽ s
ʒz adminiculationẽ cũ ille nō pos
sit dicere missam ꝓ alio nisi dicat ꝓ eo.
⁊ iō licet sed ĩ casu p̃dictoꝝ doc. li. ꝓ. dicit appreciationẽ. ⁊ iō illicitũ ẽ pactum
sed bñ posset dicere ẜm p̃dictos do. ho
die ego dico ꝓ te. vel te bapti
ʒzo. ⁊ rogo
vt cras dicas pro me. vel bapti
ʒzes me
post ea ⁊ hmōi sine pactione.
¶ Quintusdecimꝰ casus qñ datur ra
*tione prouocationis ad orandum sicut
quando dat̃ eleemosyna religiosis pau
peribus vt prouocentur orare ⁊ missas
dicere. pro eis de quo dicvt infra. simo
nia. iij. §. ix.
¶ Sextusdecimꝰ ratione punitionis si
*cut in absolutione excōicationis exigit̃
pecunia nō pro absolutiōe eẽt simonia. s
ʒz ꝓ punitione pctĩ. c. ad aures eo.
cōcor. Rica. vbi. s̃. ⁊ addit caueat absol
uẽs ne in hoc magis intendat deserui
re cupiditati correctioni.
¶ Decimusseptimꝰ rōne liberalitatis
* gratis datur ⁊ gratis accipit̃ nō rōne alicuiꝰ spũalis. j. q. j. q̇cq̇d s
ʒz tñ nota
bilitas in tali dato facit presumpta
ʒz si
moniam. vt. c. ⁊ si qōnes eo. ti.
Simonia.
iij. circa bñficia dignitates officia ⁊ prĩo circa ele
ctionẽ seu promotionẽ queritur
De notatis hic ⁊ ꝙ simōia in curia
romana cessat. Bar. no. in. l. j. in prin. ff.
ad le. iul. de ambi. ⁊ Fely. c. cũ venissẽt
col. j. ꝟsi. intum abbas. de symo.
¶ Vtrũ reges ⁊ principes ⁊ alij recipiẽ
*tes pecuniā vt cōsentiant electioni seu
promotioni ad aliquā dignitatẽ vel p̃laturā sint simoniaci. Rñ. Pau. in. c. de
hoc. e. ꝙ sic ⁊ tenent̃ restituere illi eccłie
cuiꝰ prelatura agebatur. l
ʒz non esset
de bonis ecclesie. vt pt
ʒz in eo. c. de hoc.
¶ Quid de canonico q̇ cōuenit cũ alijs
*canonicis. vt ↄplaceāt sibi de aliquo ca
nonico recipiẽdo ⁊ postea ipse eis com
placebit de alio. Rñ. ꝙ simonia est. ca.
pio. j. q. ij.
¶ Quid si dicat aliquis eoꝝ nun cō
*sentiāt. ꝙ aliq̇s fiat canonicꝰ nisi mihi
cōsentiatis de meo. Rñ. ẜm Ray. Simo
niacus est. Si tñ cōsuetudo esset ꝙ qñ
vnus fuit exauditꝰ invna ꝙ alter post
ea exaudiatur in alia posset tũc talem
cōsuetudinẽ rogare seruādam. ar. lxiij.
d. igitur de consti. c. cum omnes.
¶ Vtrũ ↄmittat simoniā facit pctm̃ cũ
*illo q̇ bñ ficiũ ↄfert vt retineat aliquam
portionẽ ex redditibꝰ bñficij. rñ. pa. ĩ. c.
j. vt eccłia bñ. ꝙ sic. no. tñ ꝙ ep̃us ex iusta cā ⁊ necessaria pōt statuerevt reddi
tus certi tꝑis bñficij vacātis deputen
tur ad certũ vsum laudabilẽ facit. c. vl.
de ver. sig. Jtẽ pro solutiōe suoꝝ debet̃
intelligi si ↄtractoꝝ nomine ecclesie se
cus si cōtraxisset nomine priuatovt no.
gl. in. c. j. de sol. facit. c. si propter tua de
rescrip. lib. vj.
¶ Vtrũ ꝓmouẽdus in rectorẽ alicuius
*ecclesie ⁊ paciscas vt soluat pẽsionem
maiorẽ collatori sit simōiacꝰ. Rñ. pa. ĩ. c.
cũ clerici de pac. ꝙ sic. siłr etiā si promo
uẽdus propria autoritate obliget se ad
pensionẽ ⁊ non tenet collatio ẜm pau.
ibidem l
ʒz Jo. an. teneat ꝙ tenet.
¶ Circa officia q̃ritur de p̃sbytero q̇ vẽ
*dit offm̃ portādi aquā benedictā per
suam parochiā. Rñ. ẜm Ro. ꝙ licite po
test fieri si vẽdit emolumẽta sibi ex cō
suetudine ꝓueire cōsueta. Si autem
vẽdit tale officiũ non est simonia. sed
turpe lucrũ. Si aũt vendit aquā bñdictā vel panẽ bñdictũ sic ẽ simonia
ẜm Alexā. ⁊ Ro. in receptione talium cō
fert remissio venialiũ peccatorum.
¶ Quid si quis vẽdat officiũ clauden
*di hostia vel pulsandi campanas. ⁊ hu
iusmodi. Rñ. ẜm Rod. ꝙ simonia cꝰ est
sumpto nomine simonie large sicut talia officia sunt spũalia large. Si tamẽ
datum sitalicui tale offm̃ gratis ⁊ ↄsue
tudo sit loci ꝙ possit ponere aliũ loco
sui ⁊ locare ⁊ vendere ad vitam ipsius
dantis non esset simonia ẜm Ro. Sed
tu aduerte quia. j. q. ij. ca. j. dr̃ ꝙ non est
sacri muneris offm̃ claudere hostia ecclesie sed tm̃ sibi annexum vel vnitum.
Et dicit glos. ibi q tunc est simonia
|
emere aliquam administrationem. vel
officiũ ecclesie qñ est annexũ alicui spi
rituali vel consueuit per clericum exerceri solu
ʒz. ⁊ sic tene ꝙ est simonia vendere officiũ. secus vendere redditus.
¶ Quid de dātibꝰ aliquid vt possint ĩ
*parochia vel ep̃atu q̃rere vel questuare
Rñ. ẜm tho. ĩ quol. ꝙ sacerdotes prelati
recipiẽtes simoniaci sunt cũ persuasio
sacerdotis spũalis sit ⁊ ei credatur p̃
lati aut p̃sbyteri sũt ⁊ sic est simōia respectu prelati vel p̃sbyteri cōcedentis
respectu vero dātis sacrilegiũ est quia
ibi est de fraudatio eleemosinaꝝ cōtra
intẽtionẽ dātiũ ⁊ tenet̃ vterad restitu
tionẽ si tales q̃stores sũt scelerati vt sũt
chiaratani. s
ʒz q̇ ad restitutione
ʒz dic. vt
Restitutio primo inverbo turpiter §. j.
¶ Vtrũ liceat darevł accipere pecuniā
*ꝓ or̃one p̃dicatiōe dei laude vł processione. Rñ. ẜm Ric. vbi. s̃. ⁊ Astẽ. li. vj. ti.
vlt. ꝙ nō. Hec ti. ⁊ siła dicũt̃ spũalia ĩtũ ex gratia ꝓcedũt ⁊ ad gr̃am disponũt q̃ tñ ꝑ hominũ mĩsteriũ exhibẽtur.
⁊ iō vẽdere in his ꝙ est spũale simonia
est. Et iō q̇ predicat pricipaliter vt lau
dem vel fauorẽ cōsequatur humanũ vł
lucrũ simōiacꝰ est saltẽ mẽtalis. j. q. iij.
nō solũ. Aduerte tñ ꝙ dantes eleemosinas pauperibꝰ aut religiosis vt impetrent orationis suffragiũ nō dāt qua
si intendant emere or̃ones s
ʒz quasi per
gratuitam beneficient iam eos prouocare adotañ. pro se gratis ⁊ ex charitate. ⁊ sic nō peccāt.
¶ Quid de statuẽtibꝰ ĩ aliqua eccłia ꝙ
*ꝓcessio nō fiat in alio funere nisi tāta
ʒz
pecuniā legasset eccłie. Rñ. ẜ
ʒz ray. ⁊ th.
ꝙ simoniaci sũt. ar. de iureiu. c. sicut el
j. ⁊. ij. secus si statueret̃ ꝙ legātibus talẽ summā fieret talis honor vel ꝓcessio
ar. extra eo. c. cũ sit. Rō diuersitatis ẽ
in prĩo est exactio p̃supponit ꝙ ꝓ mino
ri non fiat in secũdo h
ʒz spẽm gratuite
recōpensationis non negat̃ ne etia
ʒz
fiat pro non legantibus. ar. de iureiur.
c. sicut. el. j. ⁊. ij.
¶ Vtrũ liceat dare pecuniā ꝓ āniuersa
*rio celebrādo ⁊ hmōi. rñ. Ri. in. iiij. dis.
xxv. ꝙ nō l
ʒz ꝓ hoc pcm̃ facere de dāda
pecunia s
ʒz si ex deuotiōe detur ecclesia
debet celebrare Jnn. ꝟo in. c. qm̃ enormis ne. p̃. vi. su. dicit ꝙ nōsolũ l
ʒz s
ʒz etiā
ẽ meritoriũ aliquos redditꝰ cōstituere
in ecclesia vt ibi fiat anniuersariũ ꝓ ali
qͦ s
ʒz hoc cōstitui non pōt ꝑ donatorẽ:
nō l
ʒz ei cōditiones spũales apponere.
s
ʒz tm̃ tẽporales vt redẽptione captiuorũ. xij. q. ij. aurũ sed pōt constitui ꝑ illos
qui hñt āniuersariũ facere extra de pre
bẽ. c. significatũ. Ho. in. d. c. qm̃ tenet ꝙ
pōt imponi tale onꝰ redditibꝰ sed dicit
tutiꝰ fore relinquere sic relĩquo tali ecclesie annuatim. x. li. super tali possessio
ne diuidendas inter eos solũmodo qui
meo anniuersario intererit. et rogo vt
fiat omni anno.
¶ Vtrũ canonicꝰ vadẽs ad horas cano
*nicas principaliter ꝓ denarijs horarijs
sit simoniacus. Rñ. Ho. in. c. olim de. ꝟ.
sig. ⁊ seq̇tur Jo. an. de cle. nō re. c. vnico
lib. vj. l
ʒz ꝙ nō est vera simonia. nulla
expressa pactio intercedit s
ʒz ꝙ grauiter
peccat ⁊ mẽtalẽ simoniācōmittit s
ʒz ꝑ so
lā pnĩam satisfacit. c. tua nos de simo.
¶ Quid si clericꝰ ꝓp̃cio vigilet ad defũ
*ctũ ⁊ dicat psalteriũ. Rñ. Ho. ꝙ si fecit
pcm̃ ꝓ eo legere psalteriũ ꝙ simonia
est. Si aũt ꝙ vigilaret nō est simonia l
ʒz
scit tacite ꝙ debeat legere psalteriũ. ar.
de preben. c. significatũ. sic vẽdit laborem quẽ non tenetur ĩpendere.
¶ Quid si maior crux nō portetur nisi
*ꝓ certo p̃cior Rñ. Ho. ꝙ ẽ signũ auaritie
⁊ ĩducit viciũ simonie. c. audiuimꝰ eo.
Similiter est simonia quādo taxat̃ pro
ta pecunia q̇s ponat̃ in tali sepultura cũ ibi sint plures ẜm Hosti.
¶ Vtrũ pactũ de lecto redimeñ. ante
*corpus ad ecclesiā deferat̃ sit simonia
Rñ. ꝙ nō lectꝰ ⁊ hmōi ẽ q̇d tẽporale
⁊ iō pōt vẽdi redimi ⁊ hmōi. si tñ clerici nolẽt sepelire nisi prius ĩposito p̃cio
de eo redimẽdo sic vr̃ simonia cum fiat
pcm̃ de tꝑali ad spũale ẜm Ho. facit. c.
vl. de re permu. siłr ↄmittit̃ simonia si
cłici nollẽt sepelir̃ nisi fieret eis cautio
ab heredibꝰ defũcti de receptione eoꝝ
|
q̃ cũ funere portātur ⁊ siłr qñ nolũt sepelire sine pecunia. ca. q̃sta est. xiij. q. ij.
¶ Vtrũ sit simonia ꝓ matrimonio dare
*pecuniā. Rñ. ẜ
ʒz Ri. ĩ. iij. di. xv. art. iij. q.
j. ꝙ ꝓut matrimoniũ ẽ sacr̃
ʒz cadens in
dispẽsationem ĩstrōꝝ ecclesie sicvẽdi nō
pōt ⁊ iō simoniacꝰ est q̇ ꝓ bñditiōe nubentiũ pecuniā exaciā accipit. c. cũ ĩ ec
clesie eo. ꝓut vero matrimonium offm̃
nature sic l
ʒz dare ⁊ accipere preciu
ʒz sicut ⁊ pro alijs officijs ciuilibus et corporalibus.
¶ Sed q̇d si nolit bene dicere nisi data
*pecunia. rñ. Alexā. ꝙ d
ʒz recurrere ad su
periorẽ qui sivoluerit cogerc prefbyteꝝ
vt bñdicat gratis tutius est abstinere
peccādi occasionẽ dare. Pa. tamẽ in
c. dilectꝰ el. ij. e. ti. ꝙ l
ʒz ĩ sacr̃is voluntarijs nō l
ʒz aliq̇d dare ꝓ eis hñdis. s
ʒz in
necessarijs. et sic videret̃ tenẽdo opi. ꝙ
non possum ↄsumare matrimoniũ sine
bñditione vbi cōsuetũ est ꝙ licite dare
pōt cũ intẽtione dandi pro redimenda
*vexatione nō emẽdi benedictionem.
¶ Quid de sacerdote q̇ nō vult dare licẽtiā ꝑochiāo alteri cōfitẽdi nisi data
pecunia. Rñ. Ro. ꝙ simoniacꝰ ẽ. Jdẽ dic
lnĩa cōicādi aut bñdicẽdi spōsas. Ad
uerte tñ ꝙ si nō intẽderet licẽtiā cōfitẽ
di cōicandivł bñdicẽdi spōsas. ⁊ hmōi
vẽdere sʒz sibi ꝓuidere sub obuẽtiōibꝰ
⁊ oblatiōibus q̃ eũ contingerent ⁊ non
plus non esset simoniacus. ẜʒz Rod.
¶ Vtꝝ sit simonia ex pcō dare aliquid
*pro calcibꝰ vestibus ⁊ lintheaminibus
bñdicẽdis. Rñ. Ray. t
ʒz ꝙ nō nō ĩuenitur nisi ĩcrifmate baptismo cōiōe eucaristia balsamo sepultura ⁊ basilica
dicāda. j. q j. diuina. c. placuit. c. vt vnꝰ
quis extra. e. ti. cũ in ecclesie. s
ʒz tu dic
ꝟsus Gof. ⁊ Ho. ꝙ est simonia. c. ad nostrā eo. Jdẽ dic ꝓ benedictione abbatũ
vel abbatissaꝝ velatiōe virginũ aqua
bñdicta ⁊ hmōi ẜm pe. de pal.
¶ Vtꝝ archiaconꝰ q̇ h
ʒz examinare pro
*mouẽdosvł ille q̇ rñdet ĩ scrutinio ordi
nādi ẜ
ʒz formā. c. ij de scru. vł ille mĩster
q̇ legit euāgeliũ cũ sit ordĩatio sit simo
niacꝰ si aliq̇d recipitab ordinādis. Rñ.
ꝙ sic ẜ
ʒz dominũ. Anto. in. c. pe. extra. e
¶ Vtrũ pretendens scĩtatẽ quā non h
ʒz
*vt ꝓmoueat̃ ad ordines vel beneficia
sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ nō sed d
ʒz agere pe
nitentiam. c. mandato extra eo.
¶ Vtrũ notariꝰ sine simonia possit ali
*quid recipere ꝓ scriptura facta de ordi
natiōe. Rñ. Lau. ⁊ sequit̃ ber. brix. in. c.
sicut ep̃
ʒz. j. q. ij. ꝙ nō nec ꝓ labore nec ꝓ
charta. sed ep̃s d
ʒz sibi ꝓcurare. Pa. ꝟo
ĩ. c. j. de simonia t
ʒz cũ glo. ibidẽ ⁊ cōiter
doc. ꝙ veꝝ est in notario q̇ h
ʒz fasarium
de publico fecꝰ est in illo q̇ nō h
ʒz salariũ recipere pōt ꝓ suo labore solũ cō
siderat q̃litatẽ negocij nō ordinis sicut
faciũt q̇ ꝓ cłicatu tm̃ ꝓ diaconatu plus
⁊ hmōi sic est simonia. ar. x. q. ij. p̃carie. Jdẽ dic ꝙ ẽ simonia exigere aliq̇d
ꝓ sigillo nisi expensas cere ⁊ sigillatio
nis clericorum ad hoc deputatorũ intellige super re spũali ⁊ in iurisditione
eccłiastica cũ nihil aliud sit nisi quedā
testificatio iudicis super illud.
¶ Vtꝝ recipiẽs aliquā ꝓmissionẽ spiri
*tualitatis. puta beneficij ⁊ hmōi ꝓ aliquo negocio ꝓmouendo apud sedem
apostolicam sit simoniacus. Rñ. pa. in
c. cum essent eo. ꝙ sic vt ibi.
¶ Vtrũ statutũ in fundatiōe alicuiꝰ ec
*clesie factũ qͦ cauet̃. ꝙ q̇sq̇s tm̃ ĩ reddi
tibꝰ annuatim dederit in ꝑpetuũ recipiat̃ ꝓ canonico ⁊ hẽat ꝙ dederit ꝓ pre
bẽda sit simoniacũ. Rñ. Ro. ꝙ si tale sta
tutũ fiat ad tp̃s ⁊ principaliter intẽtiōe
augẽdi dei cultũ: ⁊ q dans principali
ter ꝑꝑ deuotionẽ det ⁊ sit dignꝰ tollera
ri pōt. ⁊ ide dic de mōasterijs de nouo
fũdatis ⁊ egenis. s. q q̇sq̇s daret tātũ
reciperet̃ ad illud monasteriũ vs ad
certũ numerum. ar. c. tua nos extra. eo.
¶ Vtrũ aliq̇s dignꝰ ordiari vel bñficia
*ri dās ex pacto. vel exactꝰ ianitorivt eũ
ad ep̃
ʒz ꝑmittat ĩtrare ad peteñ. bñficiũ
vel ordinẽ vel electiōis ↄsuma tionẽ sit
simoniacꝰ. Rñ. ẜ
ʒz Ro. ꝙ nō si nō dat in
tẽtione corrupta. s. vt ꝑ ĩtercessionẽ eiꝰ
cui dat̃ cōsequat̃ intẽtũ. si cũ tali intentione daret esset simoniacus.
¶ Vtrum aliquis possit ĩduci. vt intret
* |
religionẽ ꝓpter pecuniā dādā. Rñ. nō.
c. dilectꝰ el. ij. eo. ti. S
ʒz vt q̇s cōuertatur
ad fidẽ dicit gl. iu. d. c. dilectꝰ ꝙ potest
dari. Hosti. addit id posse dici in sacramẽtis necessarijs sed nō in volũtarijs.
q limitat Pau. in. d. c. dilectꝰ. ꝙ ex pacto vt cōuertatur vel intret religionem
vel recipiat sacramẽta nō l
ʒz. sed bene si
ne pacto vt alliciat̃ ad p̃dicta capiẽda.
¶ Quid de fraternitatibꝰ ita constitu
*tis ꝙ nullꝰ recipiatur ad eas nisi ꝓmittat vel iuret ꝙ annuatim soluet. x. deñ.
Rñ. ray. ꝙ si fiat ꝓpter cām honestam.
puta pauperibus alẽdis captiuis redi
mẽdis. Et hmōi nō ẽ ibi simonia ĩ no li
cite sũt ⁊ q̇ eas spicit anathemati
ʒzādꝰ
ẽ. xlij. di. si q̇s despicit. ⁊ ar. xvj. q. xvij. sa
ne. Rod. tñ dicit ꝙ si statutũ est sub forma negatiua nō l
ʒz excludit pietate
ʒz
s
ʒz sub forma affirmatiua. l
ʒz. s. vt q̇squis
fuerit receptꝰ de tātum s
ʒz nō placet ꝙ
fiat iuramẽtũ ꝓpter periculũ periurij.
¶ Vtꝝ ꝓ iustitia faciẽda dare pecuniā
*vel eq̇pollẽs sit simonia. Ric. ĩ. iiij. dist.
xxv. ar. iij. q. iij. t
ʒz ꝙ sic loquẽdo de iusti
tia eccłiastica vt qñ dat̃ ep̃o vel alijs ꝓ
redeñ. iure suꝑ spũalibꝰ. ĩ qͦ cōcor. gl. in
c. vẽdẽtes. j. q. iij. Jdẽ t
ʒz Rod. etiā super
tꝑalibꝰ si sit ꝑsona eccłiastica q̃ d
ʒz reddere ius rōne iurisditiōis eccliastice. se
cus esset si esset iudex secularis seu laicus l
ʒz ałs grauiter peccet. Alex. de al. ta
mẽ t
ʒz q etiā in iudice seculari vẽdere
iudiciũ iustũ sit simonia. quia hoc est
actus virtutis ⁊ ita quo ad aliquid est
spũale sed ꝓ aduocatiōe aut ꝓcuratione etiā in cā spũali l
ʒz aliq̇d accipere sine simonia s
ʒz gl. in. d. c. vẽdẽtes ⁊ Ric.
vbi. s̃. ⁊ forte verius tenẽt cōtrariũ ⁊ q
est solũ graue peccatũ accipere pro iustitia in rebus tꝑalibꝰ ⁊ ei q̇ est iudex.
¶ Vtrũ sit simoniacũ occultare peccatũ
*alicuius ꝓ pecunia quādo ad eius offi
cium pertinet illud reuelare. Rñ. quod
sic. c. nemo eo. immo etiam occultare respectu persone cōsanguinitatis vel affi
nitatis vt ibi dicitur. sed Rica. vbi. s̃. limitat verũ si talia respiciũt cām spũal
em ałs non. sed est graue peccatum.
¶ Vtrũ testificari pro pecunia sit simo
*nia. Rñ. Ric. vbi. s̃. t
ʒz ꝙ sic cā spũali ali
ter nō licet sit graue pctm̃. Alex. ꝟodicit
ꝙ in causis eccłiasticis ⁊ a ꝑsonis eccle
siasticis si testimoniũ vẽdat̃ simonia
est. Jn alijs grauiter peccatur.
¶ S
ʒz nũq̇d aduocatꝰ similiter cōmitit
*simoniā si pro pecunia patrocinat̃. Rñ.
ꝙ nō patrocinũ ⁊ cōsiliũ adminiculat̃ exteriꝰ cause. s
ʒz testimoniũ ẽ de substātia cause. ⁊ iō testes cogunt̃. nō aduo
cari ẜm Alex.
¶ De simonia magistroꝝ. vide. s̃. Ma
*gister §. x. cum seq.
¶ De simonia sepulture. vide. s̃. sepul
*tura in prin. ⁊. §. j. ⁊. xliij. ⁊. xliiij.
¶ Vtrum patronꝰ siue habẽs ius p̃sen
*tādi q̇ aliq̇d recipit ꝓ p̃sentādo sit simo
niacꝰ. Rñ. Pa. ĩ. c. veniens el. j. de test. ꝙ
sic. tex. bonꝰ de transact. §. preterea quā
*do inter.
¶ Circa ꝑmutatione
ʒz. vide. s̃. permuta
*tio. §. iij. ⁊. iiij. ⁊. vj.
¶ Circa transactionem. vide. j. Transa
*ctio. §. iiij.
¶ Circa renũciationẽ ⁊ remissionẽ vltra
id ꝙ habes. s̃. renũciatio. Quero Vtruʒz
renũciās lr̃is suꝑ beneficio eccłiastico
obtinẽdo sit simoniacus. Rñ. Pa. ĩ. c. ad
audiẽtiā de rescrip. ꝙ sic si sit ex pacto
de aliqͦ tꝑali recipiedo siue ꝓ certa pen
siōe recipiẽda. gl. in. d. c. ad audiẽtiā tʒz
ꝙ est simonia in eo q̇ cōsequntꝰ. est beneficiũ. sʒz in eo q̇ nōdũ cosequntꝰ est be
neficiũ ꝙ nō sit simonia. Sed tu tene ꝙ
est simonia etiā in hoc casu si det̃ aliq̇d
ex pactiōe ꝑtis secꝰ si ex officio iudicis
vel mediātibꝰ bonis viris renunciatio
ex vna ꝑte pure fiat ⁊ ex altera ꝑte aliq̇d tꝑale det̃. vt colliget̃ in. c. sane de renũ. ⁊ de pac. c. cũ ṗdẽ. Siłr nō est simonia si renũciet talibꝰ literis ex eo quod
dat̃ sibi spũale puta bñficiũ ẜm Jnn. ⁊
Hos. de rescri. c. ad audientiā q limita
cum sit permutatio si cōcurrāt q̃. s̃. dixi
permutatio. §. iij.
*¶ Vtrũ dās aliq̇d tꝑale p̃lato ne remoueat eum a prioratu vel beneficio sit simoniacꝰ. Rñ. Rodo. q sic si necessitas
|
vel vtilitas fit ꝙ ammoueat̃. alias non
dummodo intẽtio nō sit corrupta. Siłr
simoniacus est qui dat spũale vt obtineat debitũ tꝑale ꝙ suũ est ẜm Tho. in
iiij. di. xxv. de quo ego dubito ꝑ ea q̃ dixi. s̃. simonia. ij. §. xvij. et. xviij. ⁊ potius
credo ꝙ non sit simonia. ar. c. j. de vsu.
¶ Vtrũ renũciās bñficio vt alteri certe ꝑsone det̃ sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ nō nisi
in pactũ deducat̃. c. delictũ de preben.
Nā habere spem de hoc nō est simonia
c. cum pridẽ de pac. j. q. j. ordinationes.
¶ Vtrũ remittẽs debitũ tꝑale ꝓ spũali
*cōsequẽdo sit simoniacus. Rñ. Pa. in. c.
veniẽs el. j. de test. ꝙ sic quia remittere
idem est ꝙ donare vt in glo. predicti. c.
⁊ in. l. q̇netiā. ff. de calũ. Limitat tñ gl.
⁊ in. d. c. verum quādo ex tali remissiōe
aliq comodũ applicat̃ ꝑti. Addit Pa.
ibdẽ aliā limitationẽ. s. quod est verum
ꝙ remittere est dare quando debitũ est
liquidum. sed quādo debitũ est dubiũ
tũc r potius facere donare vt r in
trāsactione in. l. siue apud. C. de transa.
¶ Vtrũ ꝓmittens nihil petere ab ordi
*natore vel presentatore vs ad tot annos sit simoniacus. Rñ. Pan. in. c. per
tuas. el. iij. ꝙ sic: quia ex quo ordinato tenetur assignare isti post ordinationem portionem que consideratis fructi
bus est q̇d tꝑale talis remittit tꝑale ꝓ
spũali consequendo ⁊ ideo simonia est.
¶ Vtrũ dās pecuniā vt q̇s nō ordinet̃
*vel eligatur vel electio non confirmet̃
aut eccłie nō cōsecrent̃ ⁊ hmōi sit simoniacus. Rñ. ꝙ sic extra. eo. ti. nemo. Jdẽ
dic quādo ꝑ gratiā ↄsanguinitatis vel
affinitatis. vł penitẽtie nō recōciliat. do
minꝰ penitẽtẽ absoluit vel pctm̃ celat.
vt in. d. c. nemo. Dicit tamẽ Jnn. ibidẽ
ꝙ veꝝ est similitudinarie r simoniacꝰ
talis ꝑ gr̃am sic faciẽs: sic punit̃. i. ac
si simoniacus esset. pan. ⁊ gl. ĩ. d. c. nemo
t
ʒz ꝙ est simonia ⁊ est verius.
¶ Vtrũ corrũpens iudicem vel testem
*in causa spũali ꝓpter pecunia
ʒz sit simo
niacꝰ. Rñ. pa. in. c. tua nos. e. tit. cũ Hos.
ꝙ sic ꝑ dā cōnexitatẽ quā habẽt cum
spũalibꝰ vel ẽ q̃si simonia ar. d. c. nemo
Secus in causa mere temporali.
¶ Vtrũ aliq̇d accipere ꝓ inuestitura ec
*clesiarum sit simonia. Rñ. ꝙ sic. tex. in. c.
in tātũ eo. ⁊ ibi dici. Pa. ꝙ nō tātũ ꝓ in
uestitura iuris. s
ʒz etiā facit. s. ꝓ ĩductio
ne in corporalẽ possessionẽ etram si ibi
sic consuetudo.
¶ Quid de dātibus primos fructus be
*neficij in curia ⁊ soluentibꝰ taxā bulla
rũ ⁊ ceteroꝝ ẜm stylum curie. Rñ. ꝙ nō
sunt credendi simoniaci quia talia nō
soluunt̃ pro spiritualibꝰ sed pro sustentatione curie ⁊ officialium. ⁊ sic tene
illa de volũtate pape sunt ordinata. S
ʒz
secus iudico in curijs episcopoꝝ ⁊ aliorũ prelatorum habẽtibus vndeviuant.
ẜm decẽtiā nō ẜm pōpā. simoniacu
ʒz
est tales taxas facere ꝓ dispẽsationibꝰ
absolutiōibus ⁊ hmōi. j. q. iij. ex multis.
Secus si ꝓpter victus decentiam. qua
ʒz
alias non habent si hoc non fecerint.
Simonia. iiij.
circa ingressum religionis. Vtrũ intrās
monasteriũ cũ pcō de dandis tꝑalibꝰ
sit simoniacꝰ. Rñ. ꝙ sic. c. ĩtātũ. c. veniẽs
e. dicit tamẽ Hos. ⁊ Gof. Ray. ⁊ Ber. ⁊
in. c. qm̃ simoniaca est ꝙ si monasteriũ
esset tenue ꝙ possent dicere volẽti ĩtrare. Si vis viuere mecũ porta tecum.
licet te libẽter recipere vellemus tamen
bona nostra nō sufficiũt. S
ʒz tu tene in
cōsciẽtia opin. Tho. in summa qui dicit ꝙ pro ingressu monasterij non l
ʒz ali
quid recipere vel exigere quasi p̃ctũ. s
ʒz
pro victu persone recipiẽde l
ʒz aliquid
recipere si non sufficiant opes ad hoc
monasterij. Similiter etia
ʒz licitum est
ꝓpter deuotionẽ quā q̇s ostẽdit mona
sterio largas eleemosinas faciẽdo eidẽ
ꝙ faciliꝰ recipiat̃ sicut licitũ est ecōuer
so ꝓuocare aliquẽ per tꝑalia beneficia
ad deuotionẽ monasterij licet nō sit lici
tum aliquid ex pacto dare vel recipere
vt recipiat̃. c. pio. j. q. ij. Rodoff. etia
ʒz
tenet ꝙ quando monasteriu
ʒz est tenue
⁊ indigẽs ꝙ nō est simoniacum pacisci
in talibus dummodo nō fiat ꝓ spũalibus cōferẽdis sed pro ẽxpẽsis faciẽdis
vel recompensandis. vnde t
ʒz ꝙ licet ex
|
prĩmere noĩa ⁊ titatẽ numerus ⁊ pl
ʒz
mihi qͦ ad cōsciẽtiā. ad. c. q̃ vident̃ ↄ̃ria
⁊ maxime. di. c. qm̃ simoniaco. dic ꝙ loquũt̃ quo ad foꝝ ↄtẽtiosu
ʒz ꝓpter fraudes ⁊ ideo fundāt se suꝑ p̃sumptiōe q̃
cessat in foro aĩevel loquunt̃. vt nihil ꝓ
ingressu. sed nō loquunt̃ quin pro releuatione sumptus qñ monasteriũ aliter
non potest.
Simonia. v.
Circa ea que prohibẽ
iur dari vel deduci in
pactum pro aliquo spũali vel annexo
vel ab eo depẽdente Et primo.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ an sit simonia
soluere notario ꝓ scripturabal. ꝙ nō in
sua mar. in versi. soluere. in. fi. ⁊ an com
mittat̃ in matrimonio interuẽtu pecunie bal. ꝙ nō in ru C. de spō. no. in. l. ticio. §. j. ff. de cōdi. ⁊ demō. ⁊ Bar. ĩ. l. ille
aũt. in vlti. oppo. ff. de here. insti.
¶ Vtru
ʒz solũ sit simonia qñ interuenit
*pcm̃ de pecunia. Rñ. ꝙ nō s
ʒz dic ꝙ triplex est munꝰ ꝙ inducit simoniā ĩ spũa
libus si deducat̃ in pcm̃. Primũ ẽ munus a manu vt est pecunia capiẽdo ꝓut accipit̃. j. q. iij. totũ ꝓ oĩ re temporali. Scm munus est a lingua. Tertiu
ʒz
ab obsequio vt. j. q. j. sũt nulli. Additur
ab aliquibꝰ. Quartũ munꝰ sanguinis
ꝙ est cũ quis cōfert ecclesiā vel prebẽdam alicui intuitu ↄsanguinitatis vel
amicitie. Nam ẜm gl. in cap. vt ecclesia
benefi. sed solum cōfert. ꝓpter consanguinitatem vel amicitiam ⁊ alias non
conferret simoniacus est. Sed alex. de
ale. sca sce. ⁊ Tho. sca sce. ⁊ in. iiij.
⁊ in quo limitant verũ qñ intendit ex
hoc aliq bonum redũdans in seipso:
vt puta magnificet̃ vel nobilitet̃. vel
vt faciat sibi aliquā recompẽsationẽ ⁊
hmōi. Secus si solum intẽdens bonu
ʒz
tꝑale illius cui datur ⁊ non alterius
tunc l
ʒz sit graue peccatum nō tñ simonia est in hoc. iiij. munere. nihil datur vel recipitur ⁊ magis placet De
hoc tñ. vide Pan. in ca. tuam de eta. et
qual. or. ⁊. j. q. j. c. si quis. ⁊. c. sunt nōnul
li. Posset tñ dici etiā tũc esse simoniacus qñ p̃latus aliq bñficiũ eccłiasticũ
daret alicui cũ pcō vel intẽtiōe. vt ipse
suis consanguineis prouideret.
¶ S
ʒz nũq̇d qcũ munꝰ a manu indu
*cit simoniam in spũalibus. Rñ ꝙ sic si
pcm̃ p̃cessit. Si vero nō p̃cessit tũc si fit
adeo paruum ꝙ nō debeat iducere pro
mouẽtis aĩm inspectis cā tꝑe ⁊ qualita
te ꝑsonarum sic nō facit simoniam. c. si
qōnes. e. ti. Valde. n. ĩhumanũ est a ne
mine velle recipere. sed vilissimũ est oĩa
ab oĩbꝰ. ff. de offō ꝓcō. l. solent. §. vlti. et
hoc verũ quo ad eccłiam. s
ʒz quo ad deũ
quicquid dat̃ vel recipit̃ corrupta intẽtiōe tũcũ minimũ ꝓ spũali simonia
cum est. sed sola pnĩa siue resignatione
beneficij purgat̃. ⁊ sic intellige. c. nemo
eo. ẜm Gof. aduerte tamen ꝙ qñ datur
aliquid sine pcō nō vt nō debitũ sed vt
dari consuetũ nō est simonia. ẜm Rod.
¶ Quid si id ꝙ datur sit de rebus eccle
*sie. Rñ. ꝙ nihilominus simonia erit ẜ
ʒz
sanctum Tho.
¶ Quid si nō det̃ munus a manu. s
ʒz a
*lingua ꝓ spũali habẽdo. Rñ. simonia ẽ
Aduerie tamẽ ꝙ munꝰ a lingua aliqñ
r ipsa laus ꝑtinẽs ad fauorẽ humanũ
q̃ sub p̃cio cadit aliquādo p̃ces ex q̇bꝰ
fauor humanꝰ acquirit̃ vel ↄtrariũvita
tur. ⁊ iō si q̇s principaliter ad hoc intẽ
dit simoniā cōmittit: ⁊ principałr r in
tẽdere qñ ꝓ indigno admittẽdo datur
vel recipitur. S
ʒz circa dignũ distĩguit
Gof. ⁊ Host. ꝙ aut ꝓmouet̃ quis precibus suis ⁊ sic si petit p̃lationem que da
tur ꝑ electionẽ tunc est simonia. j. q. vj.
sicut is qui. Si aũt nō dat̃ ꝑ electione
ʒz
si sit simplex beneficiũ sic l
ʒz si indiget.
Si nō est simplex s
ʒz habens dignitatẽ
vel curam aiarum sic non l
ʒz. ar. j. q j. or
dinationes. ⁊. viij. q. j. in scripruris. ⁊ est
simoniacꝰ ẜm Vgo. Ray. Hostiẽ. Tho.
secũda secũde. ⁊ directo li. iij. eo ipso
ꝙ petit̃ indignꝰ ẽ. S
ʒz Rodoff. credit ꝙ
l
ʒz ĩ dignitate ⁊ cura. Facit. c. tua nos. e.
ti. Quod ego credo verum si indiget pu
ta. non h
ʒz aliunde. vnde viuat alias
non. c. ad aures. e. ti. si modo dignus est
⁊ intendat ꝓdesse ⁊ non preesse. Si vero ꝓmouet̃ precibus alienis si ꝓ indi|
gno. sic ẜm oẽs simonia est. j. q. j. de ordi
nationibus. Si vero pro digno tunc si
sunt spirituales nō est simonia. j. q. j. la
torem. Si vero preces sunt carnales. et
dicuntur carnales quādo illi qui precā
tur attendunt ad parentelam principa
liter vel amicitiam rogantium ⁊ prelatus propter ipsas principaliter mouet̃
sic est simonia. quia preces succedũt lo
co precij. d. c. ordinationes et. sunt non
nulli. j. q. j. Si vero prelatus principali
ter nō sequitur preces sed merita. seu
dignus est non simonia. c. quibusdā. j.
q. j. ⁊ ar. c. tuam. eo. ti. tenent etiam Pa.
in. c. tua nos. e. ti. ꝙ humiles p̃ces emis
se a digno nō inducunt simoniam nec
etiam aliquod peccatum. vt ex dictis. c.
tua nos ⁊. c. latorẽ patet. immo fortius
tenet pa. ibidẽ ꝙ donans aliquid cardi
nalibꝰ vel p̃latis ⁊ rogās pro aliquo be
neficio dummodo nō ducat̃ principali
intẽtiōe vt ꝑ talia feruitia ⁊ p̃ces adipiscat̃ spũale. uis secundario habeā
talẽ spẽ ꝙ extra oẽm noxā indicat̃ iu
ste ista possunt fieri sine spe primaria.
vt. d. Jnn. ⁊ Hos. fa. c. q̇d ꝓderit. lxj. di.
j. q. j. sunt nōnulli ⁊ ĩ. c. tua. de et. ⁊ qua.
*¶ Circa munꝰ ab obsequio q̃ro vtrum
seruiẽs alicui p̃lato vt cōsequat̃ beneficiũ spũale vel monasterio vt recipiat̃ ⁊
hmōi sit simoniacꝰ. Rñ. pa. in. c. cum essent. eo. ti. gl. ibi t
ʒz ꝙ nō quādo sine oi
pactiōe seruit ⁊ intẽtiōe secũdaria p̃dicta habẽdi nō primaria si modo sit idoneꝰ nec p̃latꝰ aut monasterium directe
ꝓpter hoc seruitiũ intẽdat ei de benefi
cio ꝓuidere vel reciꝑe: si sic esset mu
nus ab obsequio ⁊ simonia quādo ṗncipaliter ⁊ directe. d. c. ordinatiōes. Jō
dic ꝙ si in seruitio interuenit pactum
semꝑ est simonia. c. cum essent. eo. ti. Si
nō interuenit pactũ si seruiat ṗncipałr
gratis l
ʒz scario. vt habeat aliq spũale nō est simonia ẜm Gof. ⁊ sic cōcor. iu
ra q̃ vident̃ ↄ̃ria. Ho. tamẽ etiā tenuit
ꝙ si seruitium corporale sit honestum ⁊
dignus dignum obsequium prestat ꝙ
licite pōt etiā seruire principaliter dũmodo pactũ nō interueniat vt si quis
episcopo seruiat romam eundo eius ne
gocia procurando a contrario sensu in
c. sunt nonnulli. j. q. i. Sed in seruitio
indigno vel pro indigno sic erit simonia. similiter dic ꝙ in seruitio spũali ꝙ
si pactũ interuenit simonia est nisi tali
beneficio sit annexũ illud onꝰ. vñ no. ꝙ
nō solũ p̃dicta ĩducũt simoniā in dāti
bus seu paciscẽtibꝰ sed etiā in cōsentiẽ
tibꝰ siue mediatoribꝰ ⁊ c. c. ꝑ inq̇sitionẽ
de ele. ⁊. c. ij. de cōfes. necnō in paciscẽti
bus aliq̇d dare vel facere ministrātibꝰ
sed etiā ministris seu familiaribus ad
ministrātis. sicut dicimus in Je
ʒzi. qui
fuit seruus Helisei. j. q. j. in summa. dicit tamen Ri. ꝙ l
ʒz ep̃s fecerit pactũ vel
promissionẽ pro aliquo beneficio dādo
⁊ postea oblitꝰ talis pacti pure ↄfert ꝙ
nō est simoniacꝰ quo ad ecclesiam: nec
etiam ille qui recepit tale beneficiu
ʒz si
hoc pactum ignorabat ⁊ ideo nō tenet̃
resignare ꝙ bene po.
¶ Vtrũ autoritas pape excuset a simo
*nia. rñ. pa. in. c. j. eo. ti. Dicũt doct. ꝙ in
curia romana titulus de simonia non
habet locũ sicut nec lex iulia de abitu
in curia principis. glo. vero ⁊ ho. ĩ. c. ex
parte. eo. titu. dicit ⁊ sequit̃ pa. in. d. c. j.
verum in his que sunt simoniaca de iu
re positiuo solum. sed non in his q̃ sunt
simoniaca de iu. diuino. ⁊ iō t
ʒz pa. ibidẽ ꝙ cũ tit. beneficij habentis administrationẽ ordinis vel executionẽ clauiũ
sit de iure diuino sicut ipsa executio cla
uium ꝙ papa talem ti. vẽdẽs est simoniacꝰ sicut ille qui emit nec valet excusare eius autoritas. habes bonam glo.
in. c. licet de pen. ⁊ tex. est cum gl. ĩ. c. ex
diligenti de simo. uis. d. car. teneat ꝙ
omnis tit. beneficij sit de iure positiuo
⁊ sic ẜm eum excusaret eius dispẽsatio.
sed tu tene cu
ʒz pa. secus in alijs nō habentibus exe cutionem clauium.
¶ Sed nunq̇d eo ipso videat̃ dispensa
*re ex quo scit ex certa scientia ⁊ tollerat.
Rñ. Jo. de lign. e. ti. c. j. dicit ꝙ sic ita ꝙ
nō cōmittit simoniā ꝙ ego credo verũ
qñ simonia cōmittit̃. vt cũ papa vt puta q̇s habuit bñficiũ mediāte pecunia
|
a papa hoc sciente. ⁊ ad hoc ↄsentientẽ.
tũc scia principis purgat hoc vitiũ ⁊
ita talis nō incurreret penas iuris siue
simonia sit de iure diuino siue positiuo nec teneretur resignare si simonia ẽ
de iure positiuo. S
ʒz de datis alijs a papa licet ip̃e sciat ꝙ dñi ⁊ curiales exigũt
⁊ tolleret non ꝓpter hoc dispẽsare vide
tur ⁊ ideo in penis inuoluuntur. Facit
s̃. dispẽsatio. §. xij.
Simonia
vj. quo ad penā. Sciendũ
ꝙ est quadruplex. prima
est suspensio. Queritur vtrum omnis si
moniacus in ordine recipiendo vt suspẽsus ipso iure. iñ. vt colligo ex Jnn. ⁊
pa. in. c. tanta. ⁊. c. per tuas. el. ij. e. ti. q
sic ⁊ quo ad se ⁊ quo ad alios ⁊ nō soluʒz
quo ad ordinẽ sic susceptũ sed ab oĩbus
alijs ordinibꝰ etiā licite receptis ⁊ ꝑ ↄñs
est remotꝰ ab administratione tẽꝑ aliũ
bñficioꝝ suoꝝ. facit gl. j. q. j. recipiunt̃ ⁊
vide gl. in cle. cupientes de pen. nec po
test dispensari cũ eo nisi per papam. j. q.
j. gratia.
Ad ꝓpositũ eoꝝ que hic dicunt̃ ⁊ ꝙ
simonia pud canonistas idẽ est ꝙ ambitus apud legistas Bar. no. ĩ. l. j. C. ad
legẽ iuli. de ābi. ⁊ vitiat promissionẽ ep̃i
ad episcopatũ ⁊ obligat etiā ↄsẽtiẽtes.
l. si quem. ⁊ ibi Bal. C. de episc. ⁊ cle. ⁊
in aut̃. quō opor. epis. §. j.
¶ Vtꝝ simoniacus in ordine dādo siłr
*sit suspẽsus. Rñ. Gof. t
ʒz ꝙ sic ꝑ trienniũ
sed Jnn. in. c. pe. e. ti. ⁊ pa. in. d. c. ꝑ tuas
tenẽt ꝙ ꝑpetuo sit suspẽsus. ⁊ vr̃ veriꝰ ꝓ
hoc tex. iuncta gl. iu. c. si quis a simonia
cis. j. q. j. ⁊. §. verum. xxxij. dist.
¶ Vtꝝ simoniacus in bñficio fit suspen
*sus. Rñ. Pa. in dictis. ca. vbi. s̃. ꝙ sic. s
ʒz si
est occultus est suspensus quo ad se nō
quo ad alios. s
ʒz suspendẽ dus. ar. j. q. iij.
c. j. ⁊. ij. vnde si renunciat bñficio taliter
acquisito potest vti ordine suo post per
actam pnĩam ⁊ alijs bñficijs licite habi
tis. s
ʒz bñficio illo retẽto in quo simonia
est cōmissa nō potest agere pnĩam vt in
c. inquisitiōis de accu. Si vero est mani
festus sic est suspẽsus qͦ ad se ⁊ alios ipso iure. d. §. veꝝ. vñ uis renunciet bñfi
cio iterũ indiget dispẽsatiōe sicut q̇lib
ʒz
notoriꝰ crĩosus. vt in. c. si. de tẽp. ord. sed
ep̃s pōt dispẽsare dũmō non sit ille cũ q̇
commisit simoniā vt not. j. q. v. p̃sentiũ.
⁊ aduerte ꝙ tunc r occultus ẜ
ʒz Rodo.
qñ nō constat ꝑ snĩam vel cōfessionẽ in
iure factā nec per rei euidentiam q̃ nul
la possit tergiuersatione celari. Limita
tñ predicta oĩa qñ simonia est cōmissa
eo sciẽte. Secus si ignorante puta ꝑ pa
trem vel amicos. tunc non est suspen
sus quo ad alios. nec quo ad se nisi in or
dine ⁊ beneficio sic habito. non autẽ in
alijs ordinibꝰ susceptis aut beneficijs
habitis vel habendis. ca. de simoniace
eo. ti. vbi hoc voluit Jnno.
¶ Sed q̃ro q̇s pōt dispensare in simo
*niaco in ordine vel bñficio. Rñ. gl. ⁊ cal.
in. c. post trāslationẽ de renũ. ⁊. d. ant. ⁊
pa. in. d. c. de simonia. post multa tenet
ꝙ in simoniaco in ordine solꝰ papa qñ
sciẽter. Sed qñ eo ignorante cōmissa est
simonia tũc ep̃s pōt dispensare. j. qō. v.
pñtiũ. ⁊ etiā pōt ep̃s dispẽsare cũ tali li
cet qñ hoc sciuit non renũciauit. l
ʒz mini
strauit ĩ ordĩe suscepto. aut ad alios ascẽ
dit ẜm Rod. Jn simoniaco vero in bene
ficio scienter solus papa potest dispẽsa
re ẜ
ʒz Ber. Ray. ⁊ Goff. sine in illo benefi
cio siue in alio quocũ ẜm gl. ⁊ Jo. an.
in. d. c. de simoniace. Sed Host. tenet ꝙ
potest ep̃s dispōlare in simplici bñficio
solũ. Pa. vero in. d. c. j. de simoniace. eo.
ti. t
ʒz ꝙ pōt ẽt dispẽsare ĩ curato vt illud
habeat ĩ ała eccłia ẽt cũ executōe ordinũ
si mō spōte renũciat s
ʒz ad ill bñficiũ ĩ q̇
fuit simonia ↄmissavt ill habeat nō p̃t
nisi per papam fieri. Jtẽ in ecclesia empta nō p̃t ex dispensatione episcopi habere nisi simplex beneficium. ⁊ cũ executōe minorũ ordinũ solũ. Si vero expectat sententiam condemnatoriam tunc
vllo modo episcopus potest dispensare
in illa nec in alia vt habeat quodcũ
beneficium. Jn eo vero qui ignoranter
est promotus ad beneficiu
ʒz non potest
nisi solꝰ papa vt illud habeat. s
ʒz ĩ alijs
potest episcopus vt no. ĩ. d. c. pñtiũ. ⁊ q
no. in. c. sunt ⁊. c. nobis. eo. ti. Sed Tau
|
cre. in. c. sicut nobis. eo. ti. t
ʒz ꝙ ẽt in bñ fi
cio illo ĩ quo fuit ꝓmotꝰ pōt ep̃s dispen
sare si ip̃e ep̃s nō est in culpa ⁊ placet.
S¶ ed nunq̇d idẽ sit iudiciũ de media
*toribus quo ad suspensione
ʒz ⁊ quo ad
dispẽsationẽ. Rñ. ꝙ sic ꝑ regulā accessorium. de reg. iur. li. vj.
¶ Vtꝝ ep̃s possit dispensare cum symo
*niaco circa offā mortuoꝝ bñdictiōes nu
bentiũ. sepulturas crisma bñdictiōesva
soꝝ. ⁊ hmōi. Rñ. Hos. ꝙ sic post peractā
pnĩa
ʒz nō prohibet̃. ar. c. nuper de sen
ten. excō. nec obstat. c. Erga j. q. j. loq̇
tur de simoniaco in dignitate.
¶ Quid de prelato q̇ ꝓmisit bñficiũ ali
*cui pro pecunia ⁊ re integra rauocat pa
ctionẽ. Rñ. ẜ
ʒz Ri. qͦ s̃. talis peccanit gra
uiter faciẽdo pcm̃ tñ ad effectũ pacti
nō ꝓcessit nō incurrit penas suspensionis ⁊ irregularitatis.
¶ Vtrũ ordinatus ab ep̃o quẽ audiuit
*simoniacu
ʒz possit ministrare. Rñ. ꝙ pōt
iu suscepto ministrare. s
ʒz nō poterit alios ab eodẽ recipere nisi deponat ↄscĩa
ʒz
c. ꝑ tuas el. ij. e. ti. Vbi not. Host. v. nota
bilia. Primũ q ex varijs dictis in alterius p̃iudiciũ nō est ↄscĩa formāda. Secũdum ꝙ sic formata est ad ↄsiliũ p̃lati
deponẽda. Tertiũ ꝙ si deponi nō pōt ẽ
oĩbꝰ modis seq̃nda. Quartũ ꝙ est virtꝰ
cui de ↄscĩa scrupulosa fit bona ⁊ in me
lius informat̃ ⁊ ecōtrario est debilitas
animi ⁊ nimia simplicitas. Quintu
ʒz ꝙ
in differentibus potest vnus quis prout sibi placuerit cōsciẽtiā informare ꝙ
bene not. ⁊ ideo talis debet ministrare
⁊ ↄscĩam deponere.
¶ Secunda pena contra simoniacos ẽ
*depositio ⁊ infamia ⁊ hec imponit̃ si de
hoc in iudicio constiterit. v. q. iij. sane de
accus. inquisitionis.
¶ Tertia pena est excōicatio papalis.
*Nā Martinꝰ in ↄsilio ↄstantiensi in ex
trauagāti q̃ incipit multe ita inquit. sa
cro approbāte ↄsilio declaramꝰ ꝙ ordinati simoniace ab executiōe suoꝝ ordinũ sint ipso iure suspẽsi. Electōes āt po
stulatiōes ↄfirmatiōes ⁊ qua suis ꝓuisiōes simoniace eccłiaꝝ monasterioꝝ di
gnitatũ ꝑsonatuũ officioꝝ ⁊ bñficioru
ʒz
quorũcũ deinceps facte nulle sint ip̃o
iure nullũ ꝑ illas ius cui acquirat̃
nec promitti ↄfirmat aut ꝓuisi faciant
fructus suos ad alioꝝ restitutionẽ tā
iniuste ablatoꝝ teneant̃ statuẽtes insu
per ꝙ dans ⁊ recipiẽs ipso facto snĩam
excōicatiōis ĩcurrat etiā a pōtificali aut
cardinalatꝰ reful geat dignitate. Jn alia
extrauagāti fctā an. ij. sui pōtificatꝰ mā
tue data q̃ incipit dānabilẽ ↄfirmat oẽs
excōicatiōes suspẽsiōes priuatiōes ⁊ in
terdicta ⁊ alias cẽsuras latas a sũmis
pōtificibꝰ ↄ̃ simoniacos quas vult ĩcurrere ipso facto oẽm simoniacũ occultu
ʒz
vel manifestũ vbicũ simoniā cōmiserit cuiuscũ statꝰ etiā si ep̃atus aut car
dinalatꝰ vel quauis alia ecclesiastica vł
tꝑali p̃fulgeat dignitate dictaꝝ excōicationũ suspẽsionũ ⁊ penarũ absolutionẽ
sibi resernās nisi in mortis articulo nec
vult ꝙ virtute ↄcessionis indulti aut cu
iuscũ facultatis absoluẽdi ↄcesse vł cō
cedẽde a sede apłica possint absolui nisi specialiter de pctō simonie autoritatẽ
absoluẽdi ↄtineāt. Hoc idẽ. Eugeniꝰ ĩ
alia extrauagāti q̃ incipit cũ detestabile. data rome apud. S. Grisogonũ anno
sui pōtificatꝰ. v. Pau. ij. in ꝓcessu quẽ in
die iouis sancta fecit excōicat oẽs simo
niacos tā in ordine etiā in bñficio et
ab solutiōem reẜuat sibi ⁊ successori. eiꝰ
p̃ter in morte nec vult sicut ⁊ Martinus possint absolui ex quacũ ↄcessiōe
nisi faciāt mẽtionẽ simonia. Jdẽ fecit
Sixtꝰ. iiij. ⁊ sic tene ꝙ oẽs simoniaci ĩ er
dine ⁊ bñficio solum sunt excōicati. Alij
ꝟo simoniaci nō. s
ʒz ipso facto cadũt ĩ pe
nas ↄ̃ ipsos latas a iure de q̇bꝰ dictũ est
hic. s̃. Ne te moueat. ca. reperiunt̃. j. q. j.
similiter. c. quicũ ibidẽ. ⁊ ca. placuit.
ibidẽ siłr. ⁊. c. ex multis. ij. q. ij. l
ʒz sub
anathema ꝓhibeāt tñ loquũtur solũ de
ordine ⁊ bñficio ⁊ sic in nullo iure inue
nitur sub pena excōicatiōis prohibita
omni simonia nisi vt dixi in ordine ⁊ be
neficio. Et ideo illi soli sunt excommunicati.
¶ Quarta pena simoniacoꝝ est ꝙ pre
* |
cipitur sub pena excōicatiōis late sentẽ
tie omnibus cuiuscun dignitatis aut
status ꝙ si sunt presentes in romana cu
ria reuelare teneant̃ pape vel eius apo
stolice sed in camerario aut suo vice ge
renti in vnius vł duoꝝ testiũ presentis
infra duos dies naturales post sciuerint aut ad eorũ noticiam peruenerint
aliquem commisisse simonia
ʒz a qua nō
nisi per romanum pontificẽ possunt pre
ter in mortis articulo absolui. ⁊ hoc ꝑ
predictam extrauagantem Marani dā
nabilẽ. Cui eugeniꝰ in dicta extrauagā
ti. Cum detestabile. addit quod nō solũ
qui sciunt aliquẽ simoniam cōmisissevł
procurasse. sed etiā qui sciũt illos q̇ fue
rũt mediatores teneant̃ reuelare pape
vel eiꝰ camerario. vel cui ipse duxerit cō
mittẽdũ per se vel ꝑ alios citius ⁊ ꝙ
non possint absolui donec reuelauerĩt.
quod intelligo si comode pñt⁊ si sciunt
veraciter nō per suspitiones aliter non
credo incurrere dictā excōicationem.
Credo etiā hodie nō ligare cũ sit abrogata ꝑ nō vsum. Aduerte tñ ẜ
ʒz asteñ. li.
vj. ti. lv. ꝙ qñ simonia est solũ mẽtalis
sine omni pactione ꝙ non ligatur talis
aliqua predictarum penaru
ʒz quod no.
Simonia
vij. quo ad restitutionem
Queritur vtrum datum si
moniace sit restituendum. Rñ. ẜm Pa. ĩ
c. tua nos. e. ti ꝙ aut datũ ẽ sine pactiōe
sed cũ sola intẽtione habẽdi spiritualia
⁊ tunc dicunt aliqui quos sequitur Jn
no. ⁊ Host. ꝙ si talis simonia est de iure
positiuo sic restitutio non est necessaria
ad salutẽ. Si vero est de iure diuino. sic
necessario est restitueñ. acceptũ. Alij vt
Jo. an. ⁊ sequitur pa. tenent indistincte
ꝙ nō est restitueñ. de necessitate. ꝑ. d. c.
fi. vbi est tex. apertus. Sed quia dictum
ca. fi. loquitur in simonia que est de iure positiuo. ideo dico ꝙ in tali casu non
est necessaria. Et que si ratio. licet Joan.
and. ⁊ Hosti. multas adducant tamen
nulla efficax est secundum hec solum.
quia ius sic declarauit secundum ipsuʒz
non extẽdenda ad simoniam que est de
iure diuino ⁊ ideo necessario restitueñ.
⁊ sic tene ẜm distinctionẽ vsurarũ mentalis de qua restitutio. j. in litera vsura
rius ĩ principio. Si vero datũ sit mediā
te pactiōe sic abs dubio de necessitate
restitueñ. est ẜm cōiter doct.
¶ Cui d
ʒz restitui acceptũ simoniace ꝓ
*ingressu monasterij vel ecclesie. rñ. Pa. ĩ
ca. de hoc eo. ti. Si loquimur de ecclesia
seculari tunc si ille qui dedit non habet
vnde viuat restituetur ei. ar. c. veniẽs. e.
ti. Si vero habet vnde viuat tunc si oẽs
de ecclesia relinquerunt d
ʒz dari ecclesie
⁊ crimino si expelli. Si aũt nō expellantur d
ʒz dari fisco pape ẜm Ho. qui distribuat ĩ pias causas. Turpia lucra a fisco
extorquentur. l. fiscus in questionem. ff.
de iur. fis. Si vero nō oẽs delinquerunt.
sed solus prelatus vel particularis. tũc
dabitur ecclesie ĩ cuius ignominia erat
datum. Si loquimur de ecclesia regula
ri. Si oẽs deliquer unt datur ei qui de
dit vt intret ẜ
ʒz monasteriũ. vt in. d. c. ve
niens cũ nō possit stare in monasterio.
vt ĩ. c. qm̃. e. ti. Si vero particulares de
liquerunt tũc pecunia dabit̃ sco mona
sterio quo ad vsumfructũ tm̃ ⁊ mortuo
ingresso redibit ad primu
ʒz monasteriũ
⁊ sic intellige glo. in. d. ca. de hoc ⁊ cōcor
dat cũ predictis Hos. ⁊. d. Anton.
¶ Quid fieñ. cũ cōmode non potest ap
*plicari vbi vel in cuius contumelia
ʒz est
data pecunia. puta in remotis ꝑtibꝰ
est vel videretur incōueniẽs eā ibi dari
cum ecclesia sit quasi de relicta ⁊ huius
modi. rñ. ꝙ pauperibus dabitur.
¶ Vtꝝ recipiẽs beneficiũ simoniace te
*neatur ill resignare. rñ. ꝙ sic ⁊ restitue
re oẽs fructus ꝑceptos ex eo. ⁊ qui recipi potuerunt a diligẽti possessore. ca. si
res. xiiij. q. vj. de resti. spo. c. grauis intellige qñ scienter simoniace habuit vł
uis ignoranter tamen postea sciuit de
perceptis post scĩam tm̃ tenetur nō au
tem in bona fide nisi extantes vel intum factꝰ est locupletior. l. certũ. C. de
rei ven.
¶ Cui deb
ʒz restitu datũ pro ordine ha
*bendo. rñ. videtur ꝙ ecclesie cathedrali
in cuius imuriam videtur datũ. si non
|
est ordinatus ad titulũ alicuiꝰ ecclesie
sed si est ordinatus ad titulu
ʒz alicuius
beneficij. vel ecclesie ille dabitur. secun
dum Vlde. ⁊ Rodo.
¶ Quid si pecunia ex pacto sit data pa
*pe. Rñ. Pa. in. c. j. e. ti. ꝙ nihilominꝰ nō
poterit retinere tale bñficiũ etiam in ca
su in quo papa nō cōmitteret simoniā.
sicut in simili disputat Jo. an. in regula
cui licet de re. iu. li. vj. in merc. de ludẽte
cum ep̃o ad a
ʒzardũ qui ep̃s fecerat statutum excōicans ludentes. licet episcopus nō liget̃ tali statuto ligat̃ tamen
ille qui secũ ludit. Sic ĩ ꝓposito papa
recipiendo pecuniā nō suspẽdit cōstitu
tionẽ de simonia ⁊ plene disputauit idẽ
pa. in. c. expiande. in. §. qui veꝝ de p̃bẽ.
Sed ↄ̃riā dixi. Simonia. v. §. v. ⁊ ẽ ꝟius
Nec ob. similitudo de ludẽte cũ ep̃o.
episcopus nō potest facere ꝙ stante sta
tuto suo contranemẽs nō ligetur. Sed
bene papa pōt. Et ideo tene ꝙ dixi. s̃.
ꝙ non est simonia. ⁊ sic beneficium poterit retinere.
Simplicitas
est duplex ẜm pa. in
di. ca. dilecti de iudi.
quedaʒz contraria discretiōi ⁊ hec reprobatur. xxxix. di. c. petrus diaconꝰ ⁊. xvj.
q. j. si cupis quedam cōtraria dolositati. ⁊ hec amplectanda de q̃ in euangelio
estote simplices sicut columbe⁊ bonus
tex. cũ glos. in. c. veritatis de iureiu. ⁊. vj.
q. j. ex merito. ⁊ hec est illa de qua dicit
tex. insti. de legati. agno. succ. §. q ad fe
minas simplicitatem amicam legibus
amplexantes ⁊ c.
De simplicitate ⁊ ꝙ presumatur in
rustico ⁊ in muliere ⁊ minore not. Bal.
in rubri. C. de re. per. ver. item queritur
⁊ aliquid in. j. lege in princip. C. ne fi. ꝓ
patre.
Simulatio
idẽ est ꝙ ypocrisis. Vnde dicit Jsidor. lib. ethi.
ꝙ hypocrita grecelatine r simulator.
vel dic ꝙ se habent sicut superius ⁊ in
ferius. omnis ypocrisis. simulatio est
sed nō oĩs simulatio est ypocrisis. sʒz tātum illa qua quis cuʒz sit malus intus se
bonũ simulat ⁊ palā ostendit vt bonus
videatur per gloriam humanaʒz. vt dicit
glo. Math. v. ⁊ est filia inanis glorie secundũ Gre. xxxj. mor.
De notatis in hoc. §. ⁊ quotuplex
sit simulatio. no. bal. in. l. cũ pñtibus. C.
de proba. ⁊ qualiter probetur. ⁊ Bal. in
nota. iij. versicu. quero qualiter. C. plus
va. quo agitur.
¶ Vtꝝ oĩs simulatio sit pctm̃. Rñ. vt col
*ligo ex. S bona. in. iij. di. xxxviij. ⁊ alex.
de ales. ij. ij. ti. de ypocrisi. quod est triplex simul atio. Prima est cautelle ⁊ hec
licet vt probatur in. c. vtilem. ⁊. c. ꝙ ait ⁊
in. §. qñ. xxij. q. ij. Nam dolũ nō cōmit
tit qui fraudem excludit. l. cum patet. §.
plane. ff. de leg. ij. ar. c. prelatũ quod me.
causa. c. carismꝰ de ↄue. ↄiu. puta vt euitet aliquod malũ fingit aliq̇d. Sco simulatio est instructionis. ⁊ hec non est
pctm̃. ⁊ hec fuit in xp̃o qñ fixit se longiꝰ
ire Luc. vlti. in quo innuit exhibeñ. hos
pitium peregrinis ex quo coegerunt eũ
manere. ex quo meruerũt eum cognoscere. Et ideo ille religiosus qui maiorẽ
sanctitatẽ quā h
ʒz simulat vt ꝓximi edi
ficent̃. ⁊ ad bonũ incitent̃ nō peccat. sed
potiꝰ meretur. vt patet ꝑ Gre. xxxj. mor.
Tertia simulatio est duplicitatis. ⁊ h
ʒz
rōnem mẽdacij ⁊ semꝑ est pctm̃. vt pro
prie est ĩ ypocritis. Addita lex quartā. sc
ʒz
significatiōis sicut Jacob se simulauit
esau. ⁊ hec nō est pctm̃. Sicut etiā quis
in rep̃sẽtatiōe ministerij passiōis rp̃i fin
xit se iudeũ vel christum vel pilatum ⁊
huiusmodi.
¶ Vtꝝ aliq̇s possit ei simulare malum.
*Rñ. ẜ
ʒz alex. in. ij. ij. ꝙ nō. aut est hoc ꝑ
oꝑa mala siue vere siue apparẽter ⁊ sic
efficit̃ talis quale est ill opus. aut hoc
fingit ꝑ opera bona vere ⁊ apparẽt̃. ⁊ sic
nun potest ex hoc apparere malus.
¶ Vtꝝ gerens habitũ sctĩtatis. vel reli
*giōis qui tñ nō h
ʒz meritũ sit ypocrita.
Rñ. ꝙ si ex in firmitate post assũptionẽ
talis habitꝰ cadit a ꝑfectione nō est hypocrita. quia nō tenetur reuelare suum
peccatum nisi loco ⁊ tempore debito. vñ
non tenetur deponere habitum secũdũ
Gre. xxxj. mor. si autẽ ex malitia a perfe|
ctione. deponit sic est hypocrita.
¶ Vtrũ hypocrisis sit pctm̃ mortale. rñ.
*vt colligo ex. S. Bo. ⁊ Ale. vbi. s̃. ⁊ sctō
Tho. ĩ quol. ꝙ in hypocrisi duo sũt. s. de
fectꝰ sanctitatis ⁊ simulatio eius. Si er
go intentio hypocrite refert̃ ad vtrũ.
s. quia non vult habere sanctitatem nec
currat. sed tantum vult sanctus apparere sic est peccatũ mortale ⁊ sumitur in
sacra scriptura Job. xiij. Non veniet in
conspectu eius oĩs hypocrita. ⁊ Matt.
xxiij. Ve vobis hypocrite. Si autẽ accipiat̃ hypocrita nō ꝓ qualitate vite ma
le. s
ʒz ꝓ simulatiōe sic aliqñ ẽ pctm̃ mor
tale. puta si hoc facit ex fine q̇ est contra
charitatẽ dei vel ꝓximi puta. Simulat
se sanctũ vt possit seminare heresim. vel
consequatur dignitatem eccesiasticam
vel q̃cũ alia bona in quibus cōstituit
finẽ. Si aut finis non sit ↄ̃ charitatem.
sic erit pctm̃ veniale. solũ delectat̃ in
laude. ẜm phil. iiij. ethi. magis dicit̃
vanus malus. Sed si finis sit bonus
puta ad laude
ʒz dei ⁊ salutẽ animarum
vt proximi edificent̃ sic meritorium est.
si tñ nō cōtẽnat bonā vitā dicit tñ Aureo. in. iiij. di. xvj. q. j. ꝙ si ex hypocrisi se
quit̃ oppositum honoris dei ⁊ proximi
salutis ꝙ est peccatum mortale. Simili
ter qñ solũ facit vt possit habere vana
ʒz
gloriam ⁊ huiusmodi ꝙ limito verũ in
vana gloria que sit mortalis alias erit
veniale solum.
Sobrietas
dicitur mensura debita
circa ea que sunt necessaria ad vitam vnde sobrius quasi sobriā
idest mẽsura seruans ⁊ nomine sobrietatis tẽperantia significa. hoc exigitur
in oĩbus. sed maxime in ministris eccle
sie. xxxv. di. ꝑ totũ. xlj. di. ꝑ totũ. de vi. et
ho. cle. c. clerici a crapula. j. thi. iij. Jtem
in regibꝰ ⁊ principibꝰ ꝓuer. xxxj. Noli
regibus dare vinuʒz. Quomodo peccat̃
mortaliter cōtra ipsam. vide Ebrietas.
gula. ⁊ ornatus.
Societas. j.
ẜm Marchum tullium
⁊ no. Aʒzo. in summa titulo pro socio est duorum pluriũve con
uentio contracta ob comodiorem vsum
⁊ vberiorem questum facere. ad hoc. l. si
non fuerit. §. pleri. ff. pro so. vnde con
trahitur solo consensu. vnde si meus so
cius aliquem admiserit quem meum so
cium esse noluerit ei solũ socius est non
mihi. ff. pro so. l. qui admittitur. ⁊ contrahitur ad tempus ⁊ in perpetuum. i.
dum viuent socij ⁊ sub conditione vt. ff.
pro soc. l. j. ⁊. C. eo. l. pe. sine fine vero cōtrahi. non potest. l. nullam. ff. eo.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ societas est
quando lucra ⁊ damna communicantur. Bald. in. l. vnius. in princ. ff. pro so.
⁊ an dicatur quando res datur alicui
ad meliorandum vt meliorata diuidatur. Barto. quod sic dummodo mihi do
minium totum non transferatur sed in
parte. ibi not. in. l. si tibi aree. ff. de prescrip. ver.
¶ Qui pñt cōtrahere societatẽ. Rñ. ꝙ il
*le ꝑsone que pñt se obligare ⁊ ↄ̃here. de
quibꝰ multos casus habes. s̃. Donatio
j. per totum.
¶ Qũo pōt ↄ̃hi societas. Rñ. dicit tex. ĩ
*l. societatem. ff. ꝓ so. societatem coire et
re ⁊ verbis ⁊ per nuncium posse nos du
bium non est.
¶ Circa quid potest contrahi societas.
*Rñ. ꝙ circa oĩa bona. itẽ circa aliquam
negociationem. Jtem circa vnam rem.
ff. eo. l. societas t
ʒz in re turpi ⁊ flagitiosa contrahi nō potest. ff. e. l. ne pretermittendum est.
¶ Est vnus qui ponit pecuniā ĩ manu
*mercatoris seu artificis ⁊ mercator seu
artifex ponit industriam suam seu exer
citiũ circa talem pecuniam. seu aliquis
ponit pecuniam ⁊ operā ⁊ alter operā
solum vel pecuniā solu
ʒz vel ambo pecu
niā ⁊ operas vt ĩde ex tali negociatiōe
⁊ arte habeat lucrũ vtrum liceat. Rñ. ꝙ
sic ẜm Ang. de perusio ĩ trac. de societa
te. ⁊ hoc tā de iure ciuili canonico
opera alicuius sepe valet ꝓ pecunia. l.
j. C. pro so. Jnsti. eo. §. ij. no. glo. in. c. pleri. xiiij. q. iij. Et hoc dummodo duo cō
currant. Primũ q ars ⁊ negociatio sit
licita. c. ꝑ vr̃as. de do. ĩter vi. ⁊ vx. Sc
ʒz
q equitas seruet̃ omnibus secundũ
|
Gof. dāna debẽt esse cōia in oĩbꝰ. vt in
d. gl. c. pleri. ⁊. d. l. j. C. eo. ⁊ ẜ
ʒz ĩdustriā
ꝑiculũ hmōi ita vt q̇ plus posuit pecunie vel oꝑe plus habeat de lucro. d. l. si
nō fuerint ĩ prin. ⁊ ad arbititũ boni viri ꝙ in hac actiōe sequẽ. est. l. ĩ ꝓposita.
ff. ꝓ socio. Alias cũ ista equitas nō sernat̃ nō poterit esse iusta nec licita. cũ
societas sit fraternitas. l. veꝝ in ṗn. ff. ꝓ
soci. p
ʒz ꝙ erit imqua ⁊ leonina. d. l. si nō
fuerit ĩ fi. ꝙ bñ no. ꝙ tota ista materia.
Et rō q̃re licite accipit̃ de lucro ĩ societa
te ⁊ nō in mutuo est in mutuo transfert̃ dñiũ pecunie in accipientẽ. Jn societate ꝟo nō dicit tex. in. l. si tibi aree
mee. ff. de p̃scrip. versi. nemo societatem
cōtrahẽdo rei dñs esse desinit.
¶ Sed nũquid rōne pacti erit licitũ q
*quis habeat caput fractum ⁊ aliꝰ sanũ
s. ꝙ q̇ habeat de lucro ⁊ nihil de damno
vel magis de lucro importer id ꝙ po
niti societate ⁊ minus de dāno ⁊ hmōi.
Rñ. q̇dā dixerũt ꝙ sic saltẽ de iure ciui.
cōtractꝰ ex cōuentiōe legẽ accipiũt. c.
ↄ̃ctꝰ de re. iu. li. vj. sed tu tene cũ A
ʒzo. et
Accur. in. d. l. si nō fuerint. d. Anto. in. c.
fi. de vsu. ⁊ ang. vbi. s̃. ⁊ ẜm theologos ⁊
veritatẽ ꝙ nullo mō l
ʒz vt dixi societas
est q̃dā fraternitas ⁊ tale pactũ est ↄ̃ eiꝰ
naturā iō nō v
ʒz. l. cũ p̃cario. ff. de p̃car. ⁊
c. fi. de preca. Et iō cōscĩa tenet̃ restitue
re vel satisfacere oẽ ꝙ indebite habuit
vel i qͦ ꝓximũ grauauit ⁊ ex hoc pacto.
¶ Vtrũ ponẽti operas tm̃ liceat facere
pactũ ꝙ. s. im̃ vult certũ ꝓ oꝑa sua ⁊ de
*dāno nihil vult sentire. Rñ. ꝙ sic.
ẜm Ang. vbi. s̃. nō est iste ↄ̃ctꝰ societatis. s
ʒz
locatiōis operarũ suaꝝ. ⁊ hoc verũ. nisi
dānum cōtingeret ex dolo suo vł culpa
sic nō liceret. l. item q̃rit̃. in prin. ⁊. l. si
merces. §. qui colũnā. ff. pro so.
¶ Vtrũ tradens cẽtũ ducatos in societatecũ pcō ꝙ vult sentire ip̃m capitale
saluũ nec de eo vult sentire aliq dānũ
*s
ʒz de lucro vult ẜm discretionẽ socij tu
ʒz sibi placuerit dare licite saciat. Rñ.
ꝙ nō sed est vsurariꝰ. c. ↄsuluit. ⁊. c. fi. de
v. u. Et ꝓpterea ẜm Bal. in. l. j. q. ix. ff. ꝓ
soc. talis quicquid accipit de lucro extenuat sortẽ quia tenet̃ cōpensare vel si
vtrũ habuit tenetur restituere lucrũ.
aduerte tamen ꝙ si quis nolet periculo capitalis se exponere ⁊ inueniret aliquem qui eum ve let assecurare pro ali
quo sibi dato non esset vsura se liberare
a pericula per talẽ assecurationẽ licet ꝓ
lucro accipiat de capitali sic assecurato
ꝙ quidem lucrum parit negociatio talis capitalis dati in so cietatem. Et idẽ
dicerem quando socius accipiens ip̃m
capitale ↄueniret libere cũ socio dante
capitale de dādo sibi tale modicum de
lucro ꝙ ꝟisimiliter q̇libet aliꝰ sic faceret
si dāna capitale retineret totum lucru
ʒz
aliquod ꝙ deberet habere ex tali societate eo ꝙ cũ assecuret ꝓ principali. ĩmo
si nihil esset lucri solueret nihilominus
assecurationẽ. vtpote quādo nogociatio est talis qualitatis q assecurationẽ
inueniret soluendo tria vel quatuor ꝓ
centenario. Et tamẽ cōmuniter ꝓ lucro
societatis esset recepturus. vj vel. viij. ⁊
aliquando plus ⁊ sic cōueniret cum socio q solum daret sibi. iij. vel quatuor
pro lucro ⁊ eu
ʒz de capitali assecuraret. ⁊
sic intelligo illud q t
ʒz Ja. an. in. c. per
vestras de do. inter vi. ⁊ vxo. in dote data mercatori. de quo habes. s̃. Dos. §. xj.
Ratio in isto casu pecunia posita in
societate bene stat ꝑiculo ponentis. licet illud periculũ redimat p̃cio q licet.
Et ideo non est priuilegiũ dotis. lici
ce potest fieri in quocũ capitali sic da
to dummodo concurrent duo. Primum
ꝙ sociꝰ accipiens libere hoc velit facere
nō solũ accipiẽdo tale capitale s
ʒz etia
ʒz
si non acciperet ꝓ tali mō assecuraret.
Scm ꝙ tm̃ plus possit verisimiliter lu
crari de tali societate vltra ꝑtẽ suā tũ
est illud ꝙ solueret pro tali assecuratiōe
cuicun cōiter. Tutiꝰ tamẽ esset si ↄue
niret cum socio de soluẽdo sibi tantum
ꝓ assecuratione capitalis. quātum q̇libet aliꝰ acciperet si vellet assecurare ⁊ ĩ
diuidẽdo lucro priꝰ solueret cōuentũ ꝓ
assecuratione. ⁊ ꝙ suꝑesset de lucro sibi
contingẽte illud retineret. Nec ob. c. na
uigāti. de vsu. ibi aliter non mutaret
|
nisi. periculum ⁊ lucru
ʒz pro periculo re
ciperet.
¶ Vtrũ vidua seu q̇libet aliꝰ q̃ dat mer
*catori in societate cẽtũ cũ pacto ꝙ ip̃m
capitale sit saluũ cũ intẽtione tamẽ retinẽdi in se periculũ ipsiꝰ capitalis. sed
solũ facit tale pcm̃ ne decipiat̃ a mercatore vt nō capitale ꝑeat ip̃i mercatori
si sine sua culpa periret licite sine vsura
hoc faciat. Rñ. ꝙ l
ʒz vsura ĩ hoc ↄ̃ctu nō
tamẽ s
ʒz ꝟa societas tamẽ peccat morta
liter ꝓpter mẽdatiũ ꝑnitiosum ꝙ dicit
in sui infamiā. xxij. q. j. c. j. ⁊. iō tenet̃ no
tā facere ĩtẽtionẽ suā ne fo. te etiā morte p̃uẽta heredes vellẽt ĩ suo robore cōtractũ ꝑmanere nō tenet̃ restituere lucrũ ꝙ habuit ẜm. S. Bernadinũ ĩ suis
ↄ̃ctibꝰ ⁊ bene ꝑ. l. j. ⁊ totũ ti. C. plꝰ va.
ꝙ agi. iste ↄ̃ctꝰ est ꝟa societas in re: ⁊ iō
nō restituet l
ʒz alij dicāt ↄ̃riũ q̇ possent
saluari quādo ex hoc aliq dānũ passus est mercator ꝓpter timorẽ periculi
vel quādo ex notificatiōe sue volũtatis
nō cessat scādalũ ꝙ ꝓximo dedit. tũc
credo tenet̃ restituere eo ꝙ fama rebus
est preponenda. vj. q. j. deteriores.
¶ Vtrũ ponẽs cẽtũ apud mercatorem
*ita ꝙ medietas vel. iij. pars aut. iiij. vel
aliq̃ ꝑs ipsoꝝ cẽtũ stet periculo mercatoris sit vsurariꝰ. rñ. ꝙ in hoc fuit diuer
sa opi. doc. quibusdā dicẽtibꝰ ꝙ sic. vt
S. Bernadinꝰ ⁊ multi alij quibusdā ꝙ
nō. licite hoc pōt fieri vt gl. in. c. pleri. xiiij. ⁊ multi alij q̇dẽ diuersitas eue
nit ex diuersa opi. dubietatis sequẽtis
¶ Vtrũ dānũ debeat esse cōe si capita
*le ꝑdat̃ an solũ illiꝰ q̇ eũ posuit q̇busdā
dicẽtibus ꝙ debet esse cōe. vt Ja. de ar.
ꝑ. l. si id ꝙ §. itẽ celsus ⁊. l. cum duobus
.§. quidam sagariā. ff. ꝓ so. quibusdam
dicentibus ꝙ quatenꝰ est commune lu
crũ ipsiꝰ capitalis eatenus ⁊ dānũ ꝑ. l.
si non fuerit. §. j. ff. pro so. ⁊ ꝑ. l. manifestissimi iuris est. §. sed cũ in scam a cō
trario sensu. C. de fur. Quibusdā alijs
dicentibꝰ ꝙ solũ perire debet danti vt
glo. ĩ. d §. j. Ratio sic capitali nihil
lucrat̃ socius sed tantum debet redire
ad eu
ʒz qui dedit si inuenit̃ saluũ ĩ fine
societatis. ita nihil d
ʒz habere de dāno
ipsiꝰ. Sed tu dic cōcordādo op. ꝙ si nul
lũ sit pcm̃. vel alia cōsuetudo tunc dic
vel ẜm Pe. vt refert Cy. in. l. j. C. ꝓ so. ꝙ
periculũ capitalis si pereat rōne societatis ad oꝑas exhibitas sit cōe si post
aliquas exhibitas etiam aliq̇d sentiat
de dāno. sed si post oẽs operas exhibitas ꝑdat̃ soli illud ⁊ sufficit alteri perdi
tio suaꝝ oꝑaꝝ q̃ equissima est p̃sertim
in conscientia vel ẜm Bal. in. l. j. C. pro
soc. siue aũt operas siue post q perdat̃
solũ ponẽti ꝙ forte verius est de iure
sic non erat habiturus de lucro ipsius
capitalis. sed solũ de lucro ꝙ debebat̃
sue industrie. ita nullũ debet pati dānũ
de ipso. ⁊ sic tenẽdo istam opi. Pe. vel
Bal. non licet facere pactum. q periculum capitalis sit alteriꝰ quam illius q̇
posuit. Rō ĩ fine societatis si nihil esset nisi capitale totũ rehabebit. ⁊ ideo
cũ sociꝰ nō habeat de lucro ipsiꝰ capita
lis nō d
ʒz habere de dāno. Si ꝟo pactũ
fieret ꝙ periculũ capitalis sit cōe q l
ʒz
vt vult gl. p̃dicta vel sic haberet consue
tudo: tũc scias q eatenꝰ capitale ip̃m
esset diuideñ. l fine societatis si nihil in
ueniet̃ de lucro q̃tenꝰ erat pcm̃. vel cōsuetudo de ꝑiculo ⁊ iō . s. Ber. p̃dictꝰ
⁊ multi alij tenuerũt q ĩ fine societatis etiā si nihil de lucro sit capitale inte
grũ d
ʒz redire ad dātẽ. ꝓpterea tenẽt nō
licere facere pcm̃ de aliq̃ parte ipsius
capitalis periculi ⁊ sic tene. Sed si ip̃m
capitale erit diuideñ. in fine societatis
si nihil ĩueniretur de lucro ẜm q pct̃
sunt. vel est cōsuetudo de ꝑiculo sic est
vera opi. d. gl. quā sequit̃ ang. vbi. s̃. s.
q l
ʒz tale pactũ. alias nō. Et si pactum
nullũ esset factũ de dāno sed solũ de lu
cro intelliget̃ de damno sicut de lucro
q ipse dās non intẽdebat aliquid sen
tire de damno capitalis ⁊ in fine simpli
citer ipsum habere sic esset vsurariꝰ mẽ
talis ⁊ eo modo teneret̃ restituere sicut
vsurariꝰ mẽtalis. de qͦ. s̃. Restitutio primo in verbo vsurarius.
¶ Vtrum liceat facere pactum. quod
vnus habeat duas partes lucri et vnā
* |
dāni vel duas dāni. ⁊ vnā lucri ⁊ hmōi
Rñ. ꝙ in cōsciẽtia oẽ pactũ. q nō facit
deteriorẽ ꝑtẽ alteriꝰ arbitrio boni viri
ita ꝙ q̇ plus posuit plꝰ habeat licitum
erit ꝙ ⁊ sequitur Ang. vbi. s̃. alias nō.
¶ Vtrũ imponẽs oꝑam in societatem.
*s. nauigādo eq̇tādo ⁊ hmōi teneat̃ sum
ptibꝰ suis ponere. Rñ. ẜm Bald ⁊ Jac.
de are. ⁊ Cy. in. l. j. C. ꝓ so. ꝙ nō quando
ꝓficiscit̃ cā societatis lucrũ ĩtelligit̃
deductis expensis. l. illud. C. de codi. l.
mutuus. ff. ꝓ soc. q limitat Bal. vbi. s̃.
veꝝ exceptis expensis q̃s domi fecisset
ille nō debẽt fieri de corpore societatis. ar. l. sed si ex lege. §. ꝙ aũt. ff. de peti.
her. Ang. vero vbi. s̃. dicit hoc veꝝ nisi
cōsuetudo aliter haberet. q̃ si esset debe
ret seruari. nisi contineret iniquitatem
aptam videt̃ actũ ꝙ est cōsuetũ l. ꝙ
si nolit. §. qui assidua. ff. de edi. edic.
¶ Quomodo tenent̃ socij ex disparibꝰ
*partibus qui fundũ vel apothecā con
duxerũt. rñ. ẜm Bald. in. l. j. C. pro soc. ⁊
Ang. vbi. s̃. ꝙ locāti tenent̃ pro equali
bus partibꝰ. ĩter se ꝟo tenent̃ ꝓ rata so
cietatis. vnde etia
ʒz supellectilia ⁊ vasa
debent diuidi ẜm ꝑtes quibus diuide
tur societas.
¶ Vtrũ ille qui semel posuit capitale ĩ
*societate ⁊ ꝑditũ est ante finitũ tp̃s societatis teneatur iterum aliud ponere.
Rñ. ẜm gl. in. d. l. si non fuerit. §. j. ⁊ in
l. j. C. pro soc. ⁊ Ang. vbi. s̃. ꝙ nō siue pe
riculum commune fuerit siue non.
¶ Vtrũ dānũ ꝑsone illius q̇ ponit ope
*ras in societatẽ debeat cōicare ad inui
cẽ puta cũ socius resisteret volentibus
sibi auferre pecuniā vulneratꝰ est ⁊ fe
cit multas expẽsasad curañ. se ⁊ hmōi.
rñ. ꝙ sic qñ euenit ꝓpter societatẽ vt ex
presse vult. l. cũ duobus. §. q̇dā sagariā
negociationẽ vt dicit tex. coierũt alter
ex his ad cōparādas merces ꝓfectꝰ in
latrones incidit suā pecuniā ꝑdidit
serui eiꝰ vulnerati sunt res proprias
ꝑdidit dicit Julianꝰ dānũ eẽ cōe. Jō
actiōe ꝓ socio dāni ꝑtẽ dimidiā agnoscere debere tā pecunie reꝝ ceterarũ
q̃s secũ nō tulisset sociꝰ. nisi ad merces
cōi noĩe cōparādas ꝓficisceret̃. sed ⁊ si
q̇d ĩ medicos ĩpẽsu
ʒz ẽ ꝓ ꝑte sociũ agno
scere debere rectissime Julianus ꝓbat
hec ibi. ff. ꝓ soc. Nec ob. l. sociũ. §. sociꝰ.
ff. ꝓ so. illud intelligit̃ qñ culpa socij
id cōtingit ẜm gl. ibidẽ tũc nō tenet̃.
Aduerte ẜm Bal. ĩ. l. j. C. ꝓ soc. ꝙ dānũ
oẽ extrĩsecũ ꝙ rōne societatis euenit d
ʒz
eẽ cōe. puta debita ⁊ credita ẜ
ʒz dānũ iu
trĩsecũ. s. ĩpsiꝰ capitał nō nisivt dixi §. x.
¶ De q̃ culpa tenet̃ socius alteri socio.
*rñ. ꝙ si ↄ̃ctꝰ est solũ societatis tenet̃ de
dolo lata ⁊ leui culpa non leuissima
sufficit talẽ diligẽtiā adhibeat in rebꝰ
cōibꝰ sicut ĩ ꝓprijs. vt. l. cũ duobꝰ. ff. ꝓ
soc. Vnde uis aliq̇s exp̃sse periculũ ĩ
se suscepisset nō tñ intelliget̃ de illo ꝙ
euenit culpa socij. l. pluri. C. de nauti.
fen. Qñ ꝟo cũ societate ẽ ↄ̃ctꝰ locatiōis
vel aliꝰ cōtractꝰ qũo teneat̃ ⁊ ex qua cul
pa habes. s̃. Comodatum. §. xj. ⁊ Locatio. §. xxiij.
¶ Qũo d
ʒz diuidi societas si nihil inter
*ip̃os ẽ cōuẽtũ exp̃sse vel tacite: puta
nulla ẽ cōsuetudo. de hoc rñ. ẜm Bal. ĩ
l. j. C. ꝓ soc. q. ij. ⁊ Ang. vbi. s̃. ꝙ si alt̃ po
suit cẽtũ ⁊ alter oꝑas ⁊ de lucro habent
ducẽta extrahet prĩo q̇ posuit cẽtũ sua
cẽtũ ⁊ sic de quocũ alio q̇ alq̇d posuit
q̃ extracta reliq̃ ducẽta q̃ sunt de lucro
diuident̃ ĩter se oẽs ita tamẽ ꝙ q̇ plus
posuit ĩ societate puta oꝑas ⁊ pecuniā
vel duas ꝑtes pecunie respectu illiꝰ q̇
solũ vnā ꝑtẽ posuit nō respectu eius q̇
oꝑas posuit. oꝑa v
ʒz tātũ sicut pecunia q̃ ponit̃ habebit plꝰ de lucro vt. d.
l. si nō fuerint ĩ ṗn. ⁊. l. q̇d em̃. ff. ꝓ socio.
⁊ hoc arbitrio boni viri. ⁊ id q q̇dā dixerũt ꝙ sic q̇ posuit cẽtũ ꝓ prĩo extrahit
cẽtũ. sic ⁊ ille q̇ posuit oꝑas d
ʒz extrahe
re alia cẽtũ ꝓ oꝑa sua nō v
ʒz nec de iure
diuino ciuili vel canonico oꝑa hoĩs
nihil est aliud offm̃ diuinu
ʒz vt. l. j. ff.
de ope. libe. ĩmo oꝑa hoĩs dicit̃ fructus
eiꝰ esse vt. l. iij. ⁊ seq. ff. de oꝑ. ser. Et iō il
le q̇ posuit oꝑas tm̃ nō r posuisse aliq̇d cōsistens in sorte vel capitali. sed solum fructũ sue ꝑsone q̇ fructus aut vsus
fructꝰ sue ꝑsone corrñdent fructui aut
|
cōmoditati illorũ centũ ꝓ qͦ bñfacit. d.
l. cũ duobꝰ. §. si incoeũda. Preciũ inq̇t ẽ
velamẽtum artis. Et sic intellige illud
q sepe oꝑa alicuiꝰ ꝓ pecunia vl
ʒz. vt in
sti. ꝓ so. §. ij. i. ꝓ cōmoditate ⁊ vsufructu
seu interusorio dicte pecunie. Et iō si
alter solum posuit oꝑas ⁊ alter centum
solum ⁊ lucrũ sunt ducenta ille qui posuit oꝑas habebit centum solum ⁊ ille
qui posuit centum habebit illa centu
ʒz
⁊ postea alia centum de lucro.
¶ Quātu
ʒz durat societaa. Rñ. tex. in. d.
*l. societatem dissociamur renũciatione
morte capitis diminutiōe ĩtellige ꝓut ẽ
mors ciuilis ẜm gl. ibidẽ ⁊ egestate di
cit gl. incidẽte vt si q̇s ex socijs bonis
cesserit vt ĩsti. e. §. itẽ vel fuerũt publica
te. vt in. l. actiōe. §. publicatiōe. ff. ꝓ soc.
Adde ꝙ dissoluit̃ ẜm ꝙ ↄuenerũt ĩ tꝑe
duratiōis illo finito. Jtẽ ex cōsuetudine si nihil actũ ẽ de tꝑe. d. §. q̇ assidua.
¶ De societate ĩter fr̃es ⁊ alios qũo taci
*te ↄ̃hit̃ habes. s̃. peculiu
ʒz §. xxvj. cũ se.
Societas. ij.
circa aĩaliaque dicitur
socidum alalium contrahitur. vj. modis.
¶ Primo mō qñ aĩalia exp̃sse tradũtur
gr̃a societatis ↄ̃hẽdi vt dicit glo. in. l. si
*pascẽda pecora. C. pac. Vel qñ l
ʒz exp̃s
se nō dicat̃ ꝙ gr̃a societatis tradũt̃: tñ
tacite dant̃ gr̃a societatis sc
ʒz qñ dāt̃ vt
sint cōia. ⁊ sic ↄ̃hitur societas vt. l. si tibi aree mee. ff. p̃scri. ꝟ. et facit q no.
bal. ĩ. d. l. si pascẽda. Et hoc mō aliqñ
ↄ̃hitur in aĩalibꝰ grossioris gñis aliqñ
ĩ minutis. Jō prĩo ꝓponā quot modis
eĩalia grossa dāt̃ gr̃a societatisexp̃sse
vel tacite. Et aduerte q aĩalia grossa
dicũt̃ quoꝝ fructꝰ regułr nō ascẽdit ad
valorẽ mr̃is in anno: vt sũt boues eq̇
muli. ⁊ hmōi. Jsta altqñ dant̃ extimata
aliqñ inextimata: aliqñ cũ terra: aliqñ
sine cōmunione terre q fieri pōt. vt in
d. l. cum duobus. §. incoeunda.
¶ Qñ dant̃ extimata ⁊ sine terra tũc ꝑi
*culũ casus fortuiti est cōe inter socios
vt r ĩ. d. l. cũ duobꝰ. §. dāna. nec mirũ
extimatio hoc casu facit emptionẽ. l.
extimate. ff. sol. ma. et sic ꝓ parte dñiu
ʒz
remanet apud tradentẽ. ⁊ tacite ꝓ alia
ꝑte rōne cōionis in illũ cui cōicant̃. ⁊ si
ne traditiōe trāsfert̃. l. j. §. j societate. ff.
ꝓ socio. ⁊ perinde est ac. si ille q̇ dat mutuasset p̃ciũ medietatis socio. ⁊ ipse po
suisset aliā medietatẽ ⁊ cōiter ab ipsis
duobꝰ essent empta: ⁊ sic in societatem
posita. Et iō q̇libet de periculo tenet̃ ꝓ
dimidio nisi culpa vel dolo alteriꝰ cue
niret. Nā tũc solꝰ culpabilis. esset. d §.
dāna. Bal. tamẽ ĩ. l. j. C. ꝓ so. distinguit
ꝙ. s. Aut pereunt casu fortuito. ⁊ sic erit
cōe. Aut perẽptio venit ex natura rei. et
tũc dicit ꝑiculũ solũ esse dātis. sic ẽt
penes eũ fuissent moritura nec est veꝝ
ẜ
ʒz eũ ꝙ ista extimatio faciat vẽditionẽ
vt. d. §. dāna. ⁊ in. l. iij. ff. locati. et. l. cum
manu sata. ff. de ↄ̃hẽ. emp. vbi r nemo
eā rẽ vẽdidisse de cuiꝰ dñio id agit̃ ne
emptorẽ transeat s
ʒz hic aut locatio aut
aliud genꝰ ↄ̃ctꝰ hec ibi. S
ʒz saluo melio
ri iudicio hoc nō teneo cũ melioramen
ta etiā naturalia in hoc casu cōicent̃. vt
d. l. si nō fuerint sic cōuenit vt pericula
siłr etiā naturalia diuidant̃ siue cōicen
tur. necv
ʒz ꝙ adducit ꝙ extimatio nō fa
cit vẽditionẽ ĩ isto casu. ĩmo facit vt p
ʒz
ꝑ. d. l. iij. ff. loca. Et iō tene ꝙ ꝑiculũ etiā
naturale erit cōe. vt tenent multi doct.
maxime. Ang. vbi. s̃. Q tamen limito
veꝝ nisi exp̃sse aliud sit cōuẽtũ ⁊ sic ĩtelligit̃ ille. §. nemo ĩ. d. l. cũ manu sata. vł
nisi de ↄsuetudine aliud sit: ĩtelligit̃
actũ q est cōsuetũ. l. ꝙ si nolit. §. q̇ assidua. ff. de edi. edi. Et ideo si pactũ sit ꝙ
periculũ capitalis nō sit cōe nō erit lici
tus iste ↄ̃ctꝰ ĩ foro aĩe. nisi recipiẽs vel
aliꝰ q̇ in vno alleuiatur in alio equiualenti grauaretur. l. ẜm naturā. ff. de reg.
iuris. Pactũ vero circa fructus vel circa tempus oportet contineat equalitatem arbitrio boni viri. Vnde nō videt̃
iustum q fructus in hoc casu debeant
per mediũ partiri. Si alter ipsorum po
nit operas: ipsas operas plusquam
alius socius ponit. cũ tantũdem in societatem posuerit. Et propterea debet
attendi si opere possunt fieri per minores ⁊ pupillos et hmōi quorum opere
|
nō sunt in magna extimatione. licet ali
que sint. vt. d. l. fi. ff. de li. causa. vel si re
cōpẽsantur ꝑ lacticiuia ⁊ hmōi ⁊ de pa
lea seu feno quod dat ad comedẽdũ. et
sic attẽdere. ꝙ q̇libet ipsoꝝ equałr tm̃
posuit ĩ societatẽ ⁊ vltra. vide q vltra
pōit alius puta rusticus operas ⁊ sic
nisi recōpensaretur in alio debet habe
re plus de fructibꝰ. aliter esset vsura cũ
ex mutuo interpetrato plus grauaret̃
c. consuluit. c. in ciuitate. de vsuris.
¶ Quando autem dant̃ inextimata. et
*sine terra. ⁊ tũc si nullum pactum fit de
capitali aut fructibꝰ vel tꝑe suntquedā
extrauagātia ⁊ iura posita inter extra
ordinaria capitula feud oꝝ ĩ fi. decime
colłonis sic dicẽtia. Jlle qui accipit iumentũ vel vacā debet tenere per. v. annos. ⁊ oẽs poledri velvituli debent esse
cōes. ⁊ quicquid poledri quesierũt tꝑe
triturationis. Jumentũverovł vaca da
ta debet eẽ illius q̇ eũ vel ea
ʒz posuit in
fine societatis: nisi ille q̇ accepit ad societatẽ tertia
ʒz parte
ʒz precij dederit socio ponẽti: si dedit tertiā partem tũc
in fine ipsu
ʒz iumentũvelvaca erit cōe.
Tu tamẽ attendẽs in cōscientia ad ar
bitriũ boni viri. vt equalitas seruetur.
ita quod qui plus ponit plus habeat.
vt. s̃. dictum est. Si vero pactum sit factum cum pluribus modis contractus
concipi possint cũ plurasint negocia
vocabula. l. natura. ff. de prescrip. ver.
Attendendũ est ꝙ cōtineat equalitatẽ
arbitrio boni viri ꝑ regulā in. d. l. si nō
fuerint ⁊. l. ꝓposita. ff. ꝓ socio. Aduerte
tñ ꝙ qñ aĩal dat̃ inextimatũ nō potest
pactũ geri licite ꝙ periculũ sit alterius
eius q̇ ipsum dedit. Hoc etiam tenet
Bal. in. d. l. si pascenda. Nam cũ dictu
ʒz
aĩal positũ ĩ societate ĩ sine debeat esse
ponentis. si pactum fieret ꝙ ꝑiculũ ad
ipsum ponentem non spectaret eẽt imquũ. ⁊ si ipse ꝑdit aial ⁊ sociꝰ ꝑdit operas. Nec obstat q. s̃. dixi de capitali
pecunie. non v
ʒz siłitudo. Rō pecu
nia sił ip̃o vsu cōsumit̃. ⁊ sic in ip̃a socie
tate totałr exercet̃. S
ʒz secus ẽ ĩ aĩalibꝰ
q̃ nō sic ↄsumuntur sed qñ meliorantur. Vñ sicut melioramẽtũ pertinet ad
dantem sic ⁊ periculũ pertinere debet.
d. l. ẜm naturā. si tñ dās in aliquo plus
grauaret̃. puta recipiẽs nollet teneri ĩfine de dāno ipsius aĩalis q euenit
culpa sua. s
ʒz solũ in parte cũ teneat̃ in
totũ. l. cũ duobꝰ. §. ĩ coeũda. ⁊. §. dāna.
ff. ꝓ socio. sic posset ĩ alio aleutari qͦ ad
periculũ ipsius aĩalis per regulā ĩ. d. l.
ẜ
ʒz naturā. et ex p̃dictis pt
ʒz ꝙ ille q̇ dat
aĩalia inextimata cũ pacto: ꝙ de ṗmis
fructibꝰ capitale suu
ʒz detrahat: lit
cite
facit ⁊ tenet̃ restituere q̇cq̇d accepit in
grauamẽ alteriꝰ socij. Nā socium ĩ hoc
grauat ꝙ operas ⁊ expẽsas q̃s fecit si
statũ exiracto valore capitalis periret
ip̃m capitale amitteret. ⁊ sic ip̃e esset in
tuto ⁊ alter sociꝰ in periculo. s
ʒz pone ꝙ
nō ꝑit. sed cum tempore młtũ lucratꝰ ẽ
alter socius ad quam restitutionem te
nebitur predictus. Rñ. ꝙ ad tm̃ tum
arbitrio boni viri extimabitur periculum perditionis operarum ⁊ expensarũ quas perdere poterat.
¶ Qñ ꝟo dātur aĩalia grossioris gene
*ris cũ terra vt puta cōico sociovnũ par
boum cũ certa qualitate terre quā ara
re debeat. et tũc si extimata tradidi ꝑi
culũ totu
ʒz ad me ꝑtinebit. Si vero extimata periculũ erit cōe. di. §. dānanisi
dolus vel culpa alteriꝰ ꝓmiserit vt ibi
dr̃. Silr fructꝰ terre erit cōis qñ extiata
sũt tradita: Rō vnꝰ pōit ꝑtẽ bous
. ⁊
terrā. ałr partẽ bou
ʒz quā vr̃ emisse rōne extiatiōis ⁊ operas. ⁊ equitas vłt vt
eq̃łr ꝑtiatur fructꝰ: nō aũt erũt cōes fru
ctus qñ p̃dicta aĩalia dāt̃ in extĩata. rō
alter solũ pōit operas ⁊ alter aĩalia
⁊ terrā. Q veꝝ ĩtelligo nisi forte indu
stria socij tm̃ extĩaret̃ aut plus. Et iō ar
bitrio boni viri iudicādũ erit: vt equalitas seruetur. d. l. proposita.
¶ De aĩalibꝰ minuiis aut ouibꝰ: porcis
*capris ⁊ hmōi. aduerte ꝙ ĩuenit̃ ĩ extra
uagātibꝰ positis in fine decĩe colłonis
feudoꝝ ꝙ talia aĩalia dñt dari ad tres
ānos ⁊ ĩ vnoqͦ anno d
ʒz dari ꝓ capra
duodecĩ formaticos optimos ⁊ ꝓ pecu
desex nec tm̃ grossos tũ facerẽt. xx. pe
|
nec tātum paruos tum facit vna mu
gitura vniꝰ pecudis. sed mediocres ar
bitrio boni viri. Jn fi. ꝟo capra vł ouis
data añ oĩa erit ipsius tradẽtis nisi ille qui accepit soluisset tertiā partẽ p̃cij
ipsius sic erit cōis. capreti ꝟo ⁊ agni
⁊ lana erũt cōes. ĩ porcis ꝟo oĩ āno sũt
percipiẽdi porcelli. nisi ille q̇ accepitvo
luerit tenere eos vs ad ties annos. ⁊
ĩ fi. triũ ānorũ oĩ a partiri debẽt per me
diũ ⁊ ẽt porcelli nati de porcellis. Si tñ
ↄsuetudo vel pcm̃ aliud eẽt vel extima
ta data essent dic ẜm ꝙ dictum est de
animalibus grossioribꝰ vt omnino seruetur equalitas ⁊ iniustitia nulla fiat
alteri ab altero.
¶ Secundo mō ↄtrahit̃ focietas sic. dā
*tur aĩalia s
ʒz nō cōicant̃ nec eorũ dñiu
ʒz
trāsfertur sed solũ custodie alteriꝰ com
mittũtur aliquo dato vł recepto p̃cio. ⁊
tũc ꝓprie ↄtractꝰ locatiōis est ⁊ cōductionis. l. ij. ff. loca. Si aũt non interuenit p̃cium. s
ʒz tradens dicta aĩalia recipit aliq̇d vt puta ꝓ bobꝰ vt arẽtvel pro
pecudibꝰ vt stercori
ʒzẽt ⁊ hmōi. Aut reci
pit ille cui tradũt̃ ꝓ mercede. custodie
vel oꝑa aĩaliũ vt stercori
ʒzatio ꝓ mercede cōpẽsetur. q̇ oẽs tres modiↄsiderari
pñt vt ĩ siłi in seruo dicit tex. in. l. j. §. si
q̇s seruũ. ff. depo. sic erit ↄtractꝰ ĩnoĩatꝰ
⁊ regulabit̃ ẜm ↄ̃ctũ locatiōis cui magis assimilat̃ vt in. d §. seruũ ⁊. l. naturalis. in prin. ff. de prescrip. ꝟ. cuiꝰ natu
ra ẽ vt fructꝰ ⁊ periculũ ꝑtineat ad dñ
ʒz
rei locate. l. itẽ si p̃cio §. j. ⁊. ij. ff. locati. ⁊
de eo habes. s̃. locatio.
¶ Tertio mō dant̃ aĩalia ⁊ in totũ trās
*ferũt̃ in accipiẽtẽcũ pacto q teneat ea
ad meliorādũ ⁊ sic meliorata cōicẽtur
⁊ sic dr̃ ↄ̃ctus innominatꝰ vt dicit tex.
in. l. si tibi aree me. ꝟ. s
ʒz si puerũ. ff. p̃scri. ver. Vñ p̃ciũ dictorũ animaliũ si vẽ
dāt̃ d
ʒz eẽ cōe. vt. d. l. si tibi aree me. ⁊ siłr
fructꝰ ibi ꝑ. l. si pascẽda. C. de pac. ⁊ siłr
ꝑiculũ d
ʒz eẽ cōe sicut ⁊ vtilitas. l. mutiꝰ
ff. ꝓ soc. aduerre tñ hoc ↄ̃ctꝰ magis assi
milat̃ ↄtractui societatis ꝙ locationis.
Jō pñt circa hoc ĩtelligi q̃ dixi. s̃. ĩ ṗmo
calu qñ dātur inextimata vł extimata.
si vero moltora mẽtũ nō seqnat̃. credo
ꝙ integra ad dñ
ʒz tradentẽ sint restituẽ
da quasi cā data ⁊ cā nō secuta. ff. cōdi. cā data. ⁊ cā non secuta per totum.
*¶ Quarto mō dāt̃ aĩalia vt cooperiautur vł vt cooperiāt. puta thaurꝰ vłvaca
⁊ hmōi ⁊ ẽ ↄtractꝰ ĩnoĩatꝰ ⁊ iō ad arbitriũ boni viri reducet̃ ne cũ altena iactura quis lucretur. l. nā hoc natura. ff.
de condi. inde.
¶ Quĩto mō dāt̃ aĩalia aliqñ extimata
*tałr ꝙ comodũ ⁊ ĩcomodũ sit recipiẽtis
⁊ sic resultat cōtractꝰ emptiōis ⁊ vẽditiōis. ar. l. extimate. ff. so. ma. iō si aliq̇d
accipietvltra preciũ rōne tꝑis eẽtvsura
c. cōsuluit ⁊. c. ĩ ciuitate. de vsu. nisi emptor aĩaliũ ꝑceptis fructibꝰ morā traheret in soluẽdo preciũ tũc ꝓ inter
eẽ posset petere ꝑtẽ fructuũ. l. curabit.
C. de act. em. ⁊ vẽ. ⁊ t
ʒz gl. cōmuniter do
ctores. c. conquestus. de vsuris.
*¶ Sexto mō sunt data aĩalia nec appa
ret an cā societatis vel qũo mortuis prĩ
cipalibꝰ ⁊ tũc ẜm ꝙ ↄsuetũ est talia da
ri sic extimabit̃. d. §. q̇ assidua vel si de
ↄsuetudine nō apparet p̃sumet̃ ↄtractꝰ
ĩnoĩatꝰ. ij. ff. de prescrip. ver. ⁊ sic cẽsebitur cōtractꝰ societatis ⁊ per oĩa fiet de
fructibꝰ ⁊ reliq̇s sicut ius societatis exi
git vel saltẽ fiet receptori aĩaliũ debita
ↄpẽsatio ẜm exigentia
ʒz sumptuũ et laboris sui. ⁊ hoc actiōemādati. ex qͦ ꝑ im
positionem dñi pascẽda suscepit. l. j. ff.
mā. vel saltẽ actiōe ĩ fcm̃ siue p̃scrip. ꝟ.
d. l. ij. ex p̃dictis igit̃pt
ʒz qũo societas sit
licita vel illicita ⁊ q̇d diceñ. de multis
casibꝰ cũ infinitis modis possint ↄcipi
vt ĩ. d. l. natura. ff. p̃s. ꝟ. Et ꝓpterea at
tẽde ꝙ ĩ ↄ̃ctu societatis aliqñ interuenit rō mutui iterpretati. puta qñ dāt̃ ex
tiata aĩalia vel exigit̃ ꝙ sint ad periculũ accipiẽtis ↄtra naturā societatis. et
tũc si grauat̃ in aliquo accipiẽs ꝓpter
hoc erit vsura. Siłr aliqñ cu
ʒz societate
ↄcurrit ↄ̃ctꝰ locatiōis ⁊ ꝓpt̃ea eq̇tas at
tẽdat̃. ⁊ ꝙ ↄuenit tał ↄtractꝰ vt sic scias
discernere qñ ẽ iniustitia vel iniquitas.
Sodomia
est turpitudo in masculũ facta. xxxij. q. vij. vsus
|
⁊ est grauĩus pctm̃ adulterio. vt in di.
c. vsus ⁊ grauiꝰ cum matre ibide
ʒz. c.
adulterij. Vñ clericꝰ d
ʒz deponi ⁊ ĩ mona
sterio detrudi ad agendā pnĩa
ʒz. Laicꝰ
excōicari ⁊ penitꝰ reddi alienꝰ a cōione
fidelium. c. clerici. de exces. p̃la. ẜ
ʒz ll. d
ʒz
igne crem ari ⁊ ĩ aut̃. vt nō lux. cōtra na
turā. vnde dicitur ꝙ ꝓpter impios actꝰ
sodomitarũ fames ⁊ terremotꝰ ⁊ pestilentie fiunt. ⁊ ciuitates cũ hominibus
pariter pereunt.
Solicitudo
Vtrũ sit peccatum. Rñ.
ꝙ si loquimur de solicitudĩe tẽporaliũ sic triplex ẽ. Vna ẽ āxie
tatis ⁊ auaricie. ⁊ hoc pctm̃ sꝑ mortale
pctm̃ ꝟoest exfi. puta ↄstituitur finis
in ipsis querẽdis pati oĩa facere ꝑꝑ ipsa habẽda. Vñ aug. ĩ li. de operibꝰ monachoꝝ cũ dicit dñs nolite soliciti esse
⁊ c. hoc dicit vt nō ista intueamur ⁊ ꝑꝑ
ista faciamꝰ q̇cq̇d ĩ euangelij p̃dicatiōe
fieri iubet̃. Alio mō ẽ mortale pctm̃ ex
mō qñ tm̃ in hmōi anxiat̃ ꝙ omittit ne
cessaria ad salutẽ ⁊. suffocat mẽtẽ ĩ tali
bꝰ ⁊ de hac loq̇t̃ Gre. xlix. d. c. hinc em̃ in
ꝟbo gibbꝰ. Alia solicitudo dicit̃ dubie
tatss ⁊ diffidẽtie. cũ homo timet ne tẽpo
ralia sibi deficiāt. ⁊ iō anxiat̃ ꝓ ip̃is nō
tñ aliquid faceret cōtra dei precepta vł
omitteret ⁊ ista est pctm̃ veniale. ter
tia necessitatis ⁊ ꝓuidentie. ⁊ hec non
estpctm̃ immo bona ⁊ laudabilis. vnde
glo. Math. v. Non labor ⁊ prouidentia
damnatur sed solicitudo mẽtem suffocans. ⁊ de hac tertia loquitur. c. diuine.
lxxxvij. di. solicitudovero spũalium ꝑ se
est bona ⁊ ad hāc xp̃s inducit nos. math. vj. Primum querite regnum dei
⁊ c. Posset esse pctm̃ per accidẽs qñ hō tm̃
intenderet spũalibus ꝙ omitteret ꝓui
sionem hu manā debitaʒz esset tenta
re deum contra illud Math. iiij. Nō tẽtabis dominum deum tuum.
Solutio
est eius quod debet̃ redditio. ĩsti. q̇mo. tol. obli. ĩprĩ. sʒz
large soło est ab obligatione liberatio.
qͦcũ mō. ff. . sol. l. solonis. Nā qualitercũ satisfactum sit creditori ad voluntatẽ suā ꝓ soluto habet̃ lcʒz solutum
nō sit. ff. de pig. act. l. si rẽ alienā. §. oĩs.
hĩc no. Gof. ⁊ Host. in sum. eo. ti. §. j.
De noiatis in hoc. §. ⁊ ꝙ solutio est
facti nō iuris no. in. l. consilio. §. fi. ff. de
cura. furio. iō soluẽs ĩndebitu
ʒz scienter
donare videtur bar. no. ĩ. l. j. C. ad. l. fal.
¶ Quod sũt spẽs sołonis. Rñ. due vna
naturalis siue vera q̃ ẽ ꝑ redditionẽ eiꝰ
*q bet̃. Alia ciuił siue imagĩaria. ⁊ hec
fit multis mōis. s. ꝑ nouationẽ q̃ est qñ
extinguit̃ prior obło ⁊ ĩ aliā obligatio
nẽ ciuilẽ vel naturalẽ trāsfert̃. ff. de noua. l. j. Aut ꝑ delegationẽ q̃ ẽ qñaliũ reũ
vice sua creditori vł cui ip̃e iusserit dat.
ff. de accep. l. j. Aut ꝑ obligationẽ factā
tꝑe⁊ loco ↄgruo. C. sol. l. obsignatōe. ff.
e. l. si soluturꝰ ⁊. l. q̇decẽ in prin. ff. de pi
gn. l. creditor. Nō tñ ꝓdest obło si nōↄsi
gnetur. C. de vsu. l. ij. ⁊. l. acceptā. Jtẽ o
ʒz
ꝙ fiat cui debetur vel eo absente iudici ⁊ si iudex deficiat honestis personis. C. de vsu. l. si creditrici de offi. ordi.
c. pastorał. in fi. Jte
ʒz ꝙ res deposita du
ret si ĩ vsus suos conuertat nō est tutus offerẽs. l. debitor. ff. de vsur. ⁊ si sic
posita res amittat̃ nihilominus debitor est liberatꝰ. ff. de arbi. l. arbiter la. ij.
ff. depo. l. j. §. si pecuniā ĩ sacculo. ⁊ hoc
veꝝ in obligatiōe quātitatis. si obli
gatio esset in specie. sola obligatio sufficeret. ff. eo. l. hominem. §. j.
¶ Vtrũ soło debiti in titate exñtis sit
*faciẽda ẜ
ʒz pecunie valorẽ currentẽ tꝑe
solutionis vel ẜm ꝙ valebat tꝑe ↄ̃ctus
Rñ. ꝙ in quacũ dispositiōe cōtractuũ
sit debitũ soło semꝑ d
ʒz fieri ẜ
ʒz monetā
q̃ currebat tꝑe cōtractꝰ debiti ⁊ si nō reperitur ẽ reprobata vel diminuta in
pōdere puta tonsa vł ꝑ lōgũ vsũ effecta grossa argẽtũ ĩ suꝑficie corruit ex
lōgo vsuvel alio mō perpetuo est altera
ta tũc d
ʒz solui ipsiꝰ extimatio ẜm quod
cōiter tenetur ꝑ legistas et canonistas
in. l. paulus. ałas ĩcipit creditorẽ. ff. de
sol. ⁊ in. l. ĩminoꝝ. C. in qui. cau. in. ĩteg.
resti. nō est nece. ⁊ per cano. in capitu.
to. de iureiu. ⁊ in. c. olim de censi. ⁊ l
ʒz
Bar. in. d. l. paulus limitet istud veru
ʒz
quādo talis diminutio ↄtĩgit ĩ moneta
|
grossa ⁊ nō ĩmĩnuta. tñ do. Anto. ĩ. d. c.
quāto. ⁊ sequit̃ Pa. ibidẽ t
ʒz ita hr̃e locũ in moneta parua sicut in magna qñ
deterioratio directe ↄtingit ipsa
ʒz pecu
niā. puta. duo antiqua nō valent nisi
vnũ de nouis. voluit etiā Cy. ⁊ Pe. ĩ. d.
l. in minoꝝ ⁊ Hosti. in. d. c. quāto. ꝙ qñ
solũ pecunia est reprobata nō deteriorata ꝙ de ea pōt fieri solutio ex quo cur
rebat tꝑe cōtractus. S
ʒz spe. eo. tit. ⁊ ibi
Jo. an. ⁊ Pan. in. d. c. to tenent non
pōt ⁊ est cōis opi. magis moueta cōsiderat̃ rōne cursus quā respeciu mate
rie vt videt̃ tex. ĩ. d. c. olim. facit etiā. c.
eijciens. lxxxviij. di. si ꝟo alteratio non
esset ꝑpetua s
ʒz ad tp̃s vt cōtingit ꝙ flo
renus hodie magis valeat cras. ita
ꝙ crescit vel descrescit ẜm tꝑa cōiter te
net̃ talẽ variatione
ʒz nō debere attẽdi.
ar. l. p̃cia. ff. ad. l. falci. sicut enim creditor vellet sibi vt solueret̃ si plꝰ valeret.
ita d
ʒz recipere si minus valet cũ speret̃
augmentũ. sic voluit Bar. in. d. l. paulꝰ
⁊ alij in. d. l. minoꝝ. Q mihi vr̃ equu
ʒz
nisi quando nō esset spes ꝙ de ꝓximo
deberet habere augmentũ. sic videt̃
ꝙ debeat solui ẜm extimationẽ tꝑis cō
tractꝰ posset esse ꝙ nũ cresceret. ar.
in. l. iurisperitos in prin. ff. de excu. tu. ⁊
quod no. gl. in cle. ij. de rescrip. Jac. de
are. ⁊ Bar. in. d. l. paulus. ⁊ Host. ĩ. d. c.
quāto tenẽt ꝙ si ẽ alterata respectu cur
sus nō respectu materie ⁊ ꝑpetuo puta
ṗnceps nō vult expẽdat̃ nisi ꝓ tāto
vt forte recolligat ⁊ cudi faciat. ꝙ nihilominꝰ de ea pōt fieri solutio si debitor
nō fuit in mora. S
ʒz Oldra. ⁊ Frede. in
d. l. ĩ minoꝝ. ⁊ do. An. ĩ. d. c. quāto. tenẽt
ꝙ d
ʒz solui ad extimationẽ antiq̃ currẽtis tꝑe ↄ̃ctꝰ. eadẽ rō q̃ est de toto ⁊ de
parte argu. l. q̇ de tota. ff. de rei ven. ⁊. c.
pastoralis. §. Jtẽ cũ totũ de offi. delega.
⁊ vr̃ ꝓbari in. d. l. olĩ. ⁊ vr̃ magis equũ.
Et sic cōclude ꝙ siue sit reprobata ĩ totũ siue alterata in ꝑte in ꝑpetuũ respectu cursus l
ʒz non respectu materie siue
deteriorata respectu materie ꝙ nō pōt
fieri de ea solutio s
ʒz debet solui extima
tio ẜ
ʒz tp̃s ↄ̃ctꝰ ⁊ hoc siue solutio sit fien
da rōne ↄ̃ctꝰ siue ex cōdẽnatiōe iudicis
de cōdẽnatione aũt que fit rōne statutĩ
Spe. t
ʒz ꝙ debet solui de moneta currẽte. S
ʒz pa. in. d. c. quāto vr̃ tenere q de
moneta currẽte tꝑe facti statuti. Ego te
neo cũ spec. in penis mitior sit inter
pretatio. c. odia de re. iu. li. vj. de solu. ve
ro q̃ debet fieri ex mādato ṗncipis vel
alicuiꝰ dñi seu ex eiꝰ gr̃a dicit do. ant. ĩ
d. c. quāto ꝙ si dñs ignorabat valorem
monete sic fiet ẜm cursum currẽtis
ẜm gl. ⁊ Lau. ĩ cle. ij. de dec. si ꝟo sciebat eiꝰ
valorẽ sic fiet eiꝰ solutio ẜm extimationẽ tꝑis ipsiꝰ mādati seu gr̃e facte. ar. d.
c. oli
ʒz. ⁊. l. fi. ff. de au. ⁊ arg. le. si vero solu
tio est respectu legati sic fiet ẜm extima
tionẽ tꝑis testĩ cōditi licet testōr postea multũ suꝑuixerit in tātũ ꝙ sit muta
ta. ita cōsuluit Oldr. ⁊ facit tex. ĩ. l. vxorẽ
.§. testō. ff. de leg. iij. ⁊. d. l. fi. ⁊ sequit̃ do.
pe. de anch. in. d. c. olim ⁊ Jo. an. in addi. ad Spe. e. ti. ⁊ pa. ĩ. d. c. quanto. ide
ʒz
dicit Old. in p̃cepto arbitroꝝ idẽ dicit
pa. vbi. s̃. ĩ p̃cepto iudicis cōdẽnātis ĩ
certa quātitate ⁊ hic no. sepe ĩ practi
ca. Limita tamẽ p̃dicta in debito cōtra
cto ex mutuo ẜm distinctionem quam
ponam. j. vsura. j. §. xxxvj.
*¶ Quis tenet̃ soluere. Rñ. ꝙ ille q̇ ẽ ob
ligatus siue sit principalis debitor siue
fideiussor.
¶ Vtrũ q̇libet possit ꝓ alio soluere. Rñ.
*ꝙ sic etiam si debitor hoc ignorat ⁊ nō
velit. ff. eodẽ. l. soluere. ff. de neg. ge. sol
nẽdo ⁊ tenet̃ talis satisfacere p̃fato soluẽti ꝓ eo si modo sua intererat vt solue
*ret. l. cum pecuniam. ff. de nego. gestis.
¶ Vtrũ tutor ⁊ curator vel aliꝰ admini
strationem habens teneatur soluere de
bitum illius cuius curam gerit. Rñ. q
sic. l. quotiens. §. sicut aute
ʒz. ff. de admi
ni. tutorum.
¶ Vtrũ heres teneat̃ soluere debita de
*functi. Rñ. ꝙ sic ĩ totũ. s
ʒz in cōscĩa quan
tũ se extẽdit facultas hereditatis. vt. s̃.
heres. §. vj. secꝰ si esset legatariꝰ. tũc
nō tenet̃ nisi quando hereditas est nō
soluendo. quia tunc ea precedit legata
vt. s̃. restitutio. ij. §. xvij.
¶ Vtrũ successor p̃latus teneat̃ soluere
*p̃decessoris sui debita. Rñ. ꝙ sic si ꝓ ne
cessitate sue persone. vel necessitate seu
vtilitate ecclesie sunt facta extra eo. c. j.
Alias nō tenet̃ eccłia nec successor eiꝰ.
x. q. ij. c. hoc ius. de fideius. c. q q̇busdā.
Jtem credo de successore in dominio tẽ
porali laicali.
¶ Cui d
ʒz fieri solutio. Rñ. ꝙ creditori
*vel eius successori cui cōpetit actio obli
gatiōis si tñ sit compos mẽtis. ⁊ maior
xxv. annis. vel alteri de mandato ipsiꝰ.
etiā si creditor sit accusatus ad morte
ʒz.
ff. eo. l. reo. ⁊. C. c. l. nihil interesse. potest
etiā fieri eius socio si vtri eoꝝ est obli
gatꝰ ĩsolidũ. ff. de pactis. l. si vnꝰ i ṗnc.
⁊. ff. de duo. re. ↄsti. l. ij. ⁊. iij. ⁊ no ĩ. c. eā te
de iureiur. Aut etiam procuratori eius
uis sit reuocatꝰ ⁊ ignoret̃ reuocatio.
l. eiꝰ i ṗn. ff. si cer. pe. Aduerte tamẽ hic.
si quis solueret filiofamilias sine cō
sensu patris. vel minori sine cōsensu tu
toris vel curatoris nō satisfaceret. l. j. ⁊
per totũ. ff. ad mace. ⁊. l. pupillus. ff. de
actio. ⁊ obl. Nisi solutũ sit cōuersum in
vtilitatẽ patris vel minoris. l. j. ⁊. ij. C.
si aduers. credi. ⁊. l. ꝙ si forte. §. fin. ⁊. l. in
pupillo. ff. de solutio.
¶ Debitor nō habẽs pecuniā ad soluẽ
*dũ pōt offerre rẽ meliorẽ ⁊ tenet̃ creditor accipere. aut̃. hoc nisi. C. de. so. Eccle
sia ꝟo nō tenet̃ offerre meliorẽ sed aliā
vt aut̃. hoc ius. C. de sacro. san. eccle.
¶ Quis est p̃ponẽdus in solutione. vi
*de restitutio. ij. §. xvj.
¶ Vtrũ possit q̇s repetere pecuniā ha
*bitā ex vẽditiōe rei sue in subsidiũ. Rñ.
Lud. ĩ no. ꝙ sic vt est casus ĩ. l. ĩ ciuile.
C. de rei vẽdi. ⁊. l. si eũ seruũ. ff. si cer. pe.
⁊. l. fi. ff. de neg. ge. Sic ⁊ ecōtra pōt age
re ad rẽ emptā ex sua pecunia in subsidiũ. l
ʒz nō sit mihi obligata. Et ꝙ possit
agere est gl. ĩ. l. ꝓculꝰ. ff. de iure. do. ⁊ ca
sus ĩ. l. vxor marito. ff. de do. inter vi. et
vxo. Jtẽ p̃ponit̃ ille q̇ pecuniā dedit ne
gociatori faciẽti diuersa negocia in ea
negociatione ⁊ alijs q̇ eidẽ dederũt in
alijs negociationibus. text. in. l. ꝓcuratoris. §. si plures. ff. de tribu. ẜm Jo. pla
giensem ⁊ Lud. de roma. in nota.
¶ Vtrũ excōicatio sit facienda. Rñ. ꝙ si
*fit t
ʒz: tamẽ nō d
ʒz fieri etiā si ex iuramen
to tenebatur. vt. s̃. excōicatio. viij. §. xij.
¶ Vtrũ liceat soluere creditori credito
*ris mei. Rñ. Bar. ĩ. l. solutũ. §. solutā. ff.
de pign. act. distinguit ꝙ si creditor cre
ditoris mei h
ʒz bōa obligata: puta cō
duxi domũ ab eo q̇ eā ab alio cōduxerat sic liberor ipso iure etiam creditore
meo ĩuito. l. vtrũ p̃sente. ff. de ↄsti. pe. cũ
possent ab eo cōpelli. l. nomen. C. q̃ res
pi. obl. po. Siłr quādo talis factus est
creditor ꝓpter me. puta. creditor meꝰ
gerẽdo negocia mea accepit mutuo ab
eo vt in. l. si liber homo. ff. de nego. ge.
Si vero cā sit oĩno seꝑata a mea si sit
eo volẽte indubie liberor. l. inuito. ff. de
solu. ⁊. l. pe. ⁊. fi. ff. de ne. ge. aut eo igno
rāte ⁊ cōtingit liberatio ope exceptiōis.
l. si oꝑa. ff. de doli exce. gl. iñ t
ʒz ĩdistĩcte
ꝙ liberat̃ insti. q̇. mo. tol. obl. in prin. et
d. l. pe. S
ʒz tu tene cũ Bar. qͦ ad forũ ↄtẽ
tio sũ qͦ ad ↄscĩa
ʒz tene gl. creditor libe
rat̃ ex tali solutione etiā si erat inuitꝰ.
d. l. soluendo. ⁊ ideo satisfactum est ei.
¶ Vtrũ recipiẽs sciẽter solutionẽ ale
*ri debitā cōmittat furtũ. Rñ. gl. in. c. cũ
te. de iureiur. ꝙ sic nisi creditor ratũ ha
buerit. alle. l. falsus. §. l. ff. de fur. q ve
rum est secundum. Pan. ibidem si sine
iusta causa recipit. Secus si ex iusta cā
puta credebat ad eũ pertinere. vel
erat gestor negociorum creditoris.
¶ Qũo d
ʒz fieri solutio. Rñ. ꝙ d
ʒz fieri de
*illo q est in obligatiōe vnũ pro alio
solui nō pōt creditore nō cōsentiẽte. insti. q̇. mo. tol. ob. §. j. fallit hoc ĩ eccłia de
bitrice. d. aut̃. hoc ius. Jtẽ ĩ eo q̇ d
ʒz aurũ in cuiꝰ substātia aurũ nō inuenit̃. C.
de sol. aut̃. hoc nisi debitor. ⁊. ff. de le. j. l.
si domꝰ. §. q̇ ↄfitet̃ Jtẽ ĩ eo q̇ h
ʒz seruũ cu
ius vult soluere precium quia dicit eu
ʒz
suum cognatum. Jtem in noxali actio
ne. ff. de re iu. l. miles. §. j. ⁊. ij. Jtẽ de pecunia vide pecunia. §. ij. S
ʒz quādo nō
h
ʒz q debet soluere. ⁊ sunt distrahenda
bona sua pro solutiōe tunc primo incipiendum est a mobilibus ⁊ si nō suffi|
ciũt ad immobilia ⁊ postea ad iura ⁊ si
nō inueniũt emptorẽ det̃ insolutũ credi
tori. vide in. l. a diuo pio. ff. de re iu.
¶ Quid de eo q̇ tenet̃ sub alternatiōe.
*Rñ. ꝙ regulare est ꝙ in alternatiuis ele
ctio est debitoris vt in. l. plerũ in fi. ff.
de iure do. cũ cōcor. positis in glo.
¶ Vtrum debitor teneat̃ ire vel mittere
*ad domum creditoris. Rñ. vt. s̃. obliga
tio. §. viij.
¶ Quid si creditor esset in mora ⁊ vellet
*purgare. Rñ. ꝙ tenebitur ire ad eiꝰ domũ. l. cum quid. C. de conditio. inser.
¶ Quid si obligatio sit solũ ad hoc si vo
*lo acq̇rere. Rñ. ꝙ teneor adire domũ cre
ditoris ⁊ soluere etiā sine monitiōe
ẜm Bar. in. l. itẽ illa. ff. de ↄsti. pecunia. siue
cōmodũ sit ꝑsonale relĩquit̃ libertas
seruo si soluit decẽ. ⁊ hmōi siue sit cōmo
dũ bursale puta alicui legant̃ iocalia si
soluerit vestẽ. d. l. cu
ʒz q̇dam. aduerte tñ
in casibꝰ istis vbi q̇s tenet̃ ad domũ
creditoris ire sufficit q̃rere eũ apud vici
nos ⁊ notos ⁊ in locis in q̇bus est solitꝰ
cōuersari nō ꝑ loca clandestina. ar. ij. q.
vj. c. biduũ. ⁊ voluit Bar. ĩ. l. p̃dicta ite
ʒz
illa ⁊ pa. sequit̃. in. c. significāte. de pig.
¶ Vtrũ mittẽs debitũ ꝑ nũciũ infideli
*ter se habẽtẽ excuset̃. rñ. pa. in. d. c. signi
ficāte. Aut species erat debita ⁊ ipsa re
mittebat ꝑ nũciũ q̇ putabat̃ fidelis ⁊ sic
ꝑiculũ ꝑtinet ad creditorẽ. Rō casus
fortuitꝰ nō ĩputat̃ ex qͦ culpa nō p̃cessit
c. vnico. de cōmoda. aut erat titas debita q̃ mittebat̃ ⁊ sic perijt ꝑiculo debitoris. Rō. eo ip̃o ꝙ pecuniā mihi mu
tuasti meā fecisti. l. ij. ff. si cer. pe. ⁊ iō ꝑijt
mihi añ veniat ad manꝰ creditoris si
ꝑut adhuc dñs. no. bar. ĩ. l. eũ q̇. ff. cōmo. s
ʒz penā si erat appposita nō ĩcurrit.
¶ Quid de eo q̇ soluit ĩdebitũ an possit
*repetere. Rñ. pa. ĩ. c. fi. de sol. distĩguit ꝙ
aut est indebitũ ciuiłr s
ʒz naturałr debi
tũ. ⁊ sic gl. ĩ. d. c. fi. distinguit ꝙ si soluit
ꝑ errorẽ iuris nō pōt repetere. si aũt per
errorẽ facti poterit vt puta heres soluit
legata integra credẽs nō posse retinere
falcidiā errat iure nā naturałr erat debitũ s
ʒz nō ciuiliter ⁊ nō repetet. Si aũt
sciebat sibi competere falcidia
ʒz sed cre
didit ĩtellige ꝓbabiliter vt in. c. apłice
de cle. exc. mi. ⁊ in. c. ij. de cōsti. li. vj. s. he
reditatẽ sufficere cũ tñ nō sufficeret hoc
errat ĩ facto⁊ repetet. l. error. C. ad. l. fal.
cōiter tñ tenet̃ q minor mulier miles
⁊ hmōi cũ excusent̃ ab errore iura repe
tẽt si ẽt ex errore iuris soluerunt. vt in. l.
cũ de ĩdebito. §. j. ff. ꝓba. S
ʒz qͦ ad hāc
excusationẽ q̇dā ↄ̃riũ tenent. sed primũ
veriꝰ. Siłr magis repetet ĩ cōscĩa si est
ĩdebitũ naturałr l
ʒz ciuiliter sit debitũ
multo magis si ẽ indebitũ naturałr et
ciuiliter tā in ↄscĩa in foro ↄtẽtioso q̃
cũ ignorātia solueris nisi ĩ aliq̇bꝰ casibꝰ de q̇bus ĩ gl. l. cũ q̇s. ff. de. iur. ⁊ fac.
ignorā. ⁊ ibi Bar. ↄcor. quos dimitto
ad ↄscĩam nō ꝑtinet. Secꝰ qñ soluit sciẽ
ter tũcvr̃ donasse. l. cuiꝰ ꝑ errorẽ. ff. de
re. iur. exceptis solutis ꝓ vsuris que repeti possunt. c. debitores de iureiu.
¶ Quid de illo qui conuenitur a credi
*tore ⁊ nō habet vnde soluat. Rñ. ꝙ si de
bitor est ex maleficio sic pōt verberari.
xiiij. q. vj. si res ⁊ sic nō pōt āpliꝰ ↄueni
ri. d. c. si res. q intellige qñ creditor sic
exegit. vt ꝟberet̃ ꝓ debito alias bñ tenet̃ ad ĩteresse si verberet̃ ꝓ maleficio.
ar. xij. q. ij. fraternitas. Si ꝟo ẽ debitor
ex ↄ̃ctu vel qua si tunc cedat donis.
¶ Qũo fit cessio bonoꝝ. Rñ. fit ĩ iudicio
*vel extra iudiciũ ꝑ nũciũ vel epistola
ʒz.
ff. qui bo. ce. pos. l. in oĩ. Dic vt. s̃. cedere
bonis. Et ad q̇d valet vt ibidẽ. Aduerte q vt valeat oportet ↄfiteatur debitũ
l. pe. ff. de ces. bo.
¶ Sed nũq̇d cũ debitor petit dilationẽ
*q̇nquennij a pluribꝰ suis creditoribus
⁊ aliq̇ dare nolunt ei dabit̃. Rñ. ꝙ sic si
maior pars consentit ⁊ intelligit̃ maior
respectu summe debitorũ ⁊ nō ꝑsonaꝝ.
Et si oĩa sunt equalia iterũ valebit dilatio data. l. vl. C. q̇ bo. ce. pos.
¶ Qũo d
ʒz fieri solutio. Rñ. ẜ
ʒz Joan. de
*ↄse. dis. j. solet. Q aut dies ẽ adiectꝰ fauore debitoris ⁊ pōt p̃ueniri. Aut fauo
re creditoris. ⁊ sic nō pōt p̃ueniri. l. eũ q̇
ff. de annuis le. Siłr nō pōt q̇s repetere
añ tp̃s debitũ. c. vnico. plꝰ pe. nisi ĩ tri
|
bus casibꝰ. Prĩmus in viro vergẽte ad
inopiā. Scs in debitore fugiente. l. ait
p̃tor. §. debitorem. ff. de his q̃. fi. in frau.
cre. Tertius in debitore suspecto q̇ pōt
cogi dare cautionẽ. l. si fideiussor. §. fi. ff.
q̇ sat. cog. Limita nisi fuisset suspectꝰ tẽ
pore cōtractus nō cogeret̃. Aut dies
nō est adiectꝰ. ⁊ dic vt. s̃. Mora. §. ⁊ obli
gatio. §. viij.
¶ Qũo ꝓbat̃ solutio. Rñ. ꝙ si debitũ sit
*scriptũ ⁊ debitor velit ꝓbare ꝑ testes et
sine scriptura solutionẽ. op
ʒz ꝙ ꝓbet ꝑ
v. testes rogatos q̇ testificari pñt ꝓ solu
tione facta vel quā voluit facere. ⁊ etiā
ꝓ ↄfessione creditoris. Si ꝟo debitũ sit
cācellatũ liberat̃ debitor nisicreditor ꝓ
bet ↄ̃riũ. l. si cyrographũ. ff. de proba.
Sors
ꝓprie r cũ aliq̇d fit vt eiꝰ euẽtu cōsiderato aliq̇d occultũ innotescat. vt puta cũ accipiuntur festuce
inequales ⁊ qui habebit breuiorẽ sit ta
lis vel faciat sic ⁊ huiusmodi.
De notatis in hoc. §. ⁊ q snĩa lata
per sortes valet not. Bart. in. l. si duo. ff.
vti possi. rebus. in. l. ij. C. quādo ⁊ quibꝰ
quarta pars. ⁊ glo. in. l. si duas in versi.
eliget. ff. de excu. tuto.
¶ Quotuplex est sors. Rñ. triplex prima
*r diuersoria cum querit̃ q̇d cuilibet sit
dādũ siue ill sit res siue honor siue pena. aut actio aliqua. secũda dicit̃ ↄsulto
ria cũ inquirit̃ q̇d sit agẽdũ. ⁊ hoc ẜ
ʒz se
nō est mala s
ʒz rōne circũstantie pōt aliq̇d mali in se ↄtinere. vñ ꝓhibet̃ ne sub
hac spẽ hoĩes ĩ ydolatriā labant̃. xxvj.
q. ij. §. his ita. ⁊ ideo est peccatũ mortale. vt in ea. nisi in necessitate. vt. j. dica
ʒz.
Tertia ẽ diuinatoria q̃ sic diffinit̃ Sors
est ars diuinādi futura a sanctis patri
bus dānata sub anathemate. xxvj. q. v.
sortes. diuinatio semꝑ accipit̃ ĩ malũ
sicut ꝓphetia ĩ bonā partẽ. j. q. j. nun.
¶ Vtrũ sit licitu
ʒz vti sorte in aliqͦ casu.
*Rñ. ẜm gl. i sum. xxvj. q. ij. ꝙ sorte diuisoria qñ expectat̃ euẽtus ex fortuna solũ ⁊
nō sit aliqua suꝑstitio ⁊ in rebus tꝑalibus solũ sic l
ʒz. Sortes ꝟo q̃ fiũt ꝑ magi
cas incātationes vel q̃ fiũt ad exercendas vanitates aliquas vel ad inquirẽdũ occulta vel futura q̃ dicunt̃ diuinatorie sũt ꝓhibite nec vn liceret. xxvj.
q. ij. hi q̇. ⁊. c. illud. Sorte vero ↄsultoria
q̃ fit causa necessitatis ad sciẽdũ qñ ali
ter ne scripture autoritate. vł alio auxilio pōt sciri nō est illicitũ vt in. d. q. ij.
c. nō exeplo. ⁊. q. v. nō l
ʒz. Nā cũ nō suꝑest humanũ auxiliũ tũc ad diuinũ possumꝰ recurrere. vt. xxij. q. ij. q̃rit̃ vt puta.
Ciuitas ẽ obsessa dubitat clarus q̇s de
beat fugere vel q̇s remanere tũc or̃one
p̃missa ẜm Aug. sorte erit dirimẽdũ. facit. l. s
ʒz cũ ambo. ff. de iudi. ⁊. l. si duobꝰ. ĩ
prin. C. cōia de leg. ⁊ ẜm hāc necessitatẽ
intelligo eadẽ. q. c. sortesrvbi r ꝙnō est
aliq̇d mali q limita ẜ
ʒz Pa. ĩ. c. fi. de sortile. verũ ꝙ ea l
ʒz vti in tali necessitate si
quatuor cōcurrāt. Primo in rebus tꝑalibus s
ʒz in spũalibus vt in electiōe seu
eiꝰ tractatu: aut in electione cōpromissa
rioꝝ tũ ad officia eccłiastica est in oĩ
casu ꝓhibita. Sco si fiat sine oĩ superstitiōe. Tertio quādo euẽtus sortiũ expectat̃ a deo si a diabolo erit illicitũ.
Quarto quādo fit cũ magna deliberatione p̃missa or̃one. sicut apłi. act. j. ĩ ele
ctione mathie petẽdo a deo eiꝰ volũtatem in hoc. Aliter aliquo istoꝝ deficiẽte
erit illicita. Lau. tamẽ archi. ⁊ hostiẽ. te
nẽt ĩdistincte ꝙ oĩs sors ꝓprie accepta
est ꝓhibita ꝓpter. d. c. sortes. S
ʒz tu dic
verũ in sorte diuinatoria ⁊ cōsultoria ex
tra predictum casum necessitatis. secus
in diuisoria.
¶ Quot modis sit sortilegiũ siue indi
*uinatio. Rñ. ꝙ tribus modis. Primo ꝑ
manifestā inuocationem demonum. ⁊
hoc siue nominet̃ nigromantia vel aremantia aut quibuscun noĩbus ẜm ꝙ
sit diuersimode semꝑ est pctm̃ mortale
grauissimum ⁊ tenetur nedum desistere ab ea sed etia
ʒz libros cōburere. aliter
absolui nō pōt. Et qui tales diuinationes addiscit mortaliter peccat seu etia
ʒz
artem magicam ẜm Ric. in. ij. dis. vij.
ar. ij. q. iiij. non est sciẽtia sed suꝑstitio ⁊
in fi. tales a diabolo decipiunt̃ ⁊ mole
terminant. ⁊ de hac habes. s̃. xxvj. q.
iiij. c. igitur ⁊ eoꝝ noĩbus. ⁊ qũo demo|
nes sciunt. futura ⁊ tales decipiunt. ha
bes ibidẽ in. c. sciẽdũ ⁊. c. seq. ⁊ ꝓpterea
de noĩe nō curo ex quo patet de inuoca
tiōe demonũ. Aduerte tñ ꝙ aliud est in
uocare demonẽ q nō l
ʒz aliud occurrẽti aliq̇d precipere sicut faciunt sancti co
gẽtes eos aliq̇d dicere qñ in corporibꝰ
obsessis sunt q l
ʒz uis periculosũ sit
nisi ex instĩctu spũssctĩ fiat de quo dicvt
s̃. adiuratio. Sco fiũt sortes siue diuinatiōes sine manifesta ĩuocatone mo
nũ. s
ʒz ex sola ĩspectiōe aliquoꝝ corporu
ʒz
sicut faciũt astrologi. ⁊ illi q̇ ex ĩspectio
one lineamentoꝝ manꝰ vel oculoꝝ aut
corꝑis hoĩs vel aĩalis aut ex eoꝝ garritu vel volatu siue ex eoꝝ obuiatōe futu
ra occulta pronosticant̃. vt scias qñ talis diuinatio sit ꝓhibita. aduerte vt col
ligo ex sctĩs Bo. ĩ. ij. d. vij. ar. ij. q. iij. ꝑtis.
Tho. ij. ij. q. xcv. ar. v. Prĩo si tale futurũ
sit in re ↄsiderata sicut in cā ꝓpria ⁊ per
se ⁊ sic nō est ꝓhibita. vñ astrologi pñt
diuinare ex cōsideratiōe astroꝝ ꝙ cras
fiet eclypsis soł vel lũe. vel pluuia. vłvẽ
ti vel frigus aut calor ⁊ hmōi. ⁊ sic talis
diuinatio non est ꝓhibita. Si vero tale
futurũ nō est ĩtali re nisi dispositiue. pu
ta bona habitudo corporis indicat bo
nā q̃litatẽ mẽtis. ⁊ ecōtrario mala ⁊ huiusmodi. sic siłr l
ʒz diuinare. s. ꝙ talis erit
inclinatus ad tale viciũ habilis ad tale studiũ dũmō libertas liberi arbitrij
nō excludat̃ q̃ dñari pōt ⁊ astris ⁊ ↄ̃quā
cũ dispositionẽ seu inclinationem cor
poris. Si etiā tertio insit sensitiue sicut
est aĩalibus irrationalibus que a ratione non impediunt̃ facilius sentiunt
mutationẽ corporum celestiũ ꝓpter quā
faciunt aliqua signa sic diuinare ꝙ plu
et vel tempus mutabitur velvigebit fri
gus: non est prohibitum quando ad
aliud non extenduntur talia signa nisi ad influentias corporum celestiu
ʒz di
uinandas. Si aũt tale futurũ nō est in
tali corpore inspecto. nec sicut in causa
per se nec sicut ĩ dispositiōe nec sicut ter
tio mō sic diuinare velle est pctm̃ morta
le ⁊ suꝑsticiosu
ʒz sicut faciũt q̇ cũ obuiāt
lepori vel femine p̃gnāti. dicũt malũ fu
turũ ⁊ hmōi. xxvj. q. ij. c. illos. ⁊. c. seq. Si
militer su ꝑsticiosi sunt q̇ ea q̃ libero arbitrio subiacẽt certitudinaliter scirevo
lunt ⁊ diuinare ⁊ de istis habes. xxvj. q.
ij. c. illud quo. Jō Tho. vbi. s̃. inq̇t ꝙ si
p̃dicta signa extẽdant̃ ad ea q̃ nō subia
cet q̃litati corpoꝝ celestiũ. sicut sũt actꝰ
liberi arbitrij ⁊ ea q̃ ꝑ accidẽs eueniunt
sic diuinatio ẽ illicita. ⁊ Bo. vbi. s̃. diuinatio astrologoꝝ q̃ pretendũt vltra vim
astroꝝ ẽ ꝑ diabolica cōmercia. ⁊ sic pt
ʒz
ꝙ est mortale pctm̃. Tertio sit cũ aliquo
rũ suꝑsticiosoꝝ obseruatiōe ⁊ istud oĩo
ꝓhibet̃ ibi est tacita demonis iuocatio ⁊ sic cōuenit cũ primis inuẽtoribꝰ ta
liũ vt r. xxvj. q. ij. c. q̇ sine saluatore ⁊. q.
v. c. nec miru
ʒz sicut faciũt illi q̇ per taxil
lum proiectũ super libro punctorum vi
tam vel mortem vel bona seu malā fortunam alterius scire volunt. Similiter
qui furta vel hmōi occulta per inspectionem astrolabij vel libri vel inscriptionem inuestigant scire ⁊ huiusmo
di de ista habetur de sortileg. cap. ex tua
rum.
¶ Que pena sortilegoꝝ. Rñ. ẜm leges
*debẽt decapitari. ⁊ si ad domos aliorũ
vadunt debẽt igne cremari. Jtem bona
eoꝝ publicari. vt. l. nullus. l. nemo. l. cul
pa. C. de male. ⁊ mathe. ẜm Canones si
est occultum imponitur penitentia qua
dranginta dierum. c. j. eodẽ tit. Si noto
rium est infames fiunt ⁊ etiam qui ad
eos concurrunt. ij. q. viij. quisquis. ⁊ de
testib. cap. testimonium. Si clericus de
bet depōi ⁊ ĩ monasterio retrudi. xxvj.
q. v. non deportet. ⁊. c. si quis episcopꝰ. ⁊
c. seq. laici si sunt serui verberibus subũ
ciũtur. si liberi sunt inclusione digna de
trudendi. xxvj. qō. v. contra idolorum. ⁊
omnes tales efficiuntur irregulares si
sit notoriũ tamẽ episcopus poterit dispensare ẜm Ber. in. c. ij. eo. ti.
¶ Vtꝝ liceatvti somnijs ad sciendu
ʒz fu
*tura. Rñ. quod si quis sit certus ꝓcedere
ea ex diuina reuelatiōe sic l
ʒz. Siłr l
ʒz vti
eis ad precognoscẽdam naturalem cau
sam intrinsecam vel extrinsecā: puta ac
cẽsionẽ cholere aut alteriꝰ humoris seu
|
febris future vel pluuias ⁊ hmōi. nō tñ
certitudinaliter multipliciter possũt
impediri. Ratio talia futura sunt in
parte sensitiua sicut in dispositiōe non
sicut ĩ causa. Si vero hmōi somnia cau
sentur ex reuelatiōe demonũ q est qñ
inuocantur expresse vel tacite puta suꝑ
stitiones obseruando sic erit illicitu
ʒz ⁊
mortale peccatũ. Et ideo quia difficile ẽ
intelligere qñ accidāt ex causis natura
libus vł suꝑnaturalibꝰ a deo vel ab an
gelis ꝓpterea eis curiosa obseruatio ẽ
temeraria ⁊ ꝓhibita. vn e
ʒzech. xxxiiij.
Sicut parturiẽtis cor tuũ falsitas patit̃
nisi ab altissimo ĩmissa fuerit visitatio.
Pro clariori tñ intelligẽtia aduerte ꝙ
q̇ntuplex est futurorũ dr̃ia q̃ ad sommā
ꝑtinet. prima est quorũdā q̃ habẽt causam naturale
ʒz determinatam in omnĩ
somniāte sicur febris ⁊ habũdātia cholere eo ꝙ natura rep̃sentat in homĩe in
quo suꝑabũdat cholera in somnis ima
ginationẽ febris future. Similit̃ si som
niat de occupationibꝰ igneis signũ ẽ ꝙ
cholera predominat̃. Si de aere vel vo
latu signũ sāguinis. Si de aqua veniquoribus signũ flegme. Si de terra signũ melanconie ⁊ hmōi somnia sunt si
gna nō causa accidẽtiũ futuroꝝ ĩ hoĩe.
Sca est quorũdā q̃ habẽt causam natu
ralem extra hoiem somniantẽ vt sunt il
la q̃ proueniũt ex aliqua determinata
influẽtia corpoꝝ celestiũ vt pluuie ficci
tas. ⁊ hmōi. sicut etiā faciunt elemẽta in
brutis ⁊ sic somnia erũt signa nō cā futurorum nec necessaria. s
ʒz cōtingẽter quia
multa pñt ĩpedire tā ista illa prima
puta medĩa ⁊ dispositio superiorũ. Ter
tia est quorũdam hñtiũ causam voluntariam in homine somniāte. vt sunt illa q̃ depẽdent ex opere ipsius somnian
tis ⁊ hec sunt a casu. nisi habeant̃ per
reuelationẽ: sicut cũ quis aliquādo som
niat ꝙ est est voluntarie facturus q tñ
facere nō cogitauerat. Quarta est qua
rũdam ꝑ aliquā causam determinatam
ex volũtate creata p̃uident̃. vt cũ homo
multũ solĩcitus in vigilia de aliquo nō
potẽs cognoscere quo ꝑficiat aliqñ som
niando p̃uidebit ꝑꝑ sedatĩonẽ motuu
ʒz
interioꝝ ⁊ exterioꝝ. Quinta est quarũdam hñtiũ causa
ʒz volũtariā in alijs ho
minibꝰ a somniāte vt. s. ꝙ illa somniat
quo alij facere disposuerũt ⁊ talia p̃uide
re nō pñt in somnijs per aliquā causa
ʒz
determinatā aut naturalẽ. S
ʒz si aliq̇s il
la somniat hoc est a casu: iō dicũt̃ talia
a casu ꝑ accidẽs ẜm ph. de som. ⁊ vigi. ⁊
hec sunt a diabolo vt decipiat fidẽ adhi
bẽtẽ vł aliqñ a deo aut sctĩs āgelis. Pri
ma ergo ⁊ sca nō ẽ ꝓhibitũ inq̇rere ꝑ
somnia dũ tñ nō certitudialiter credat.
siłr nec quarta. s
ʒz tertia ⁊ quinta sunt ꝓ
hibita ⁊ diabolicum est. vt dixit nisi sit
certus de diuina reuelatione.
Spectacula
vide ludus ꝑ totum et
Chorea.
Sponsalia
sunt futurarum nuptiarum promissio. xxx. q. v.
nostrates ⁊ dicunt̃ a spōdeo. des. vt ĩ. l.
ij. ff. de sponsa. hinc sponsus quasi ꝓmis
sus ⁊ sponsa quasi promissa. ⁊ iō post cō
tractũ matrimoniũ verba de pñti nō di
cunt̃ sponsus nec sponsa ꝓprie sʒzvxor ⁊
maritus. vñ si legat̃ aliquid alicui si cōtraxerit matrimoniũ cuʒz berta illico de
betur sibi legatum quo contraxit ⁊ verba de presenti licet nō consumauerit. vt
in. l. cuʒz fuerit. ff. de condi. ⁊ de. Facit. c:
sufficiat. xxvij. q. ij.
De hic notatis ⁊ ꝙ sponsalia nudo
consensu ↄ̃huntur no. in. l. ij. ff. de spon.
nō tñ ꝑ solam traditionẽ ad domuʒz. l. q̃
situm ⁊ ibi Bar. eo. ti. ⁊ nō mutāt domicilium. l. eo. q̇. cũ glo. ff. ad muni. ⁊ Alexā
in. l. pe. ff. de iuris. om. iu.
¶ Vtrũ nomine maritare veniat sponsa
*ꝓprie. Rñ. Pa. in Rubri. eo. ti. ꝙ in odio
sis. Et quo infert ꝙ si statuto cauetur ne
maritata succedat cũ fratribꝰ in bonis
parentu
ʒz. ꝙ sponsa bene succedet. Nec
sponsus vel sponsa de presenti venit no
mine mariti vel vxoris. Nec matrimonij nomine veniunt sponsalia. vt idem
dicit in. cap. iij. loco de presum. Jndiferentibus vero veniunt solum sponsalia
de presenti s
ʒz in fauorabilibus bene ve
nit sponsa de futuro. pro hoc bonus
|
quia non tenetur per tale iuramentum
tex. in. l. nō sine. C. de de bo. que li. ⁊ ibi ꝑ
Cy. ⁊ alios vide bonā glo. insti. de nup.
.§. sed si vxor. xxvij. qō. ij. ĩ princi. Et hoc
verum nisi addatur aliqua qualitas de
terminans ⁊ distinguens. puta marita
ta ⁊ cognita ⁊ hmōi.
¶ Quis potest cōtrahere sponsalia. Rñ.
*ꝙ quilibet qui pōt matrimoniũ contra
here ẜm canōes. licet sit secus ẜ
ʒz leges
vt patet. l. si quis officiu
ʒz. ff de rit. nup.
⁊ in l. solet. ff. de his qui no. infa. ⁊ etia
ʒz
qui non potest contrahere matrimoniũ
potest contrahere sponsalia vt. j. dicam.
¶ Vtrũ absentes possint cōtrahere. Rñ.
*ꝙ sic per nunciũ vel literas. l. sufficiet
ff. de spon. ⁊ extra q̇ cle. vel vo. c. veniẽs ⁊
xxx. q. v. nec illud. Et si nuncium vel pro
curatorẽ reuocauit añ ↄ̃heret nō erũt
sponsalia ẜ
ʒz Host. l
ʒz nũcius ignorauit.
¶ Vtrũ alius sine mandato alteriꝰ pos
*sit ↄ̃here sponsalia. Rñ. ꝙ sic vt pater ꝓ
filio ⁊ mr̃ ꝓ filia ⁊ tutores ⁊ curatores ⁊
quicũ alij. uis nō habeāt mandatu
ʒz
a principio. s
ʒz tamẽ spōsalia nō sũt donec ille vel illa sciuerit ⁊ ratũ habuerit
⁊ hoc ẜm canones q̇ non requirunt nisi
cōsensum vt in. d. c. sufficiat ⁊ extra. e. ti.
c. cũ locũ de despō ĩpu. c. vnico. li. vj. Ad
uerte tamẽ ꝙ si pater p̃sẽte filio ↄ̃hit ex
presse tenẽt spōsalia tacitunitas ope
ratur cōsensu
ʒz vt in. d. c. vnico. Secꝰ aũt
in alijs ab ipsis patre ⁊ matre quia non
sufficit sola p̃sentia. s
ʒzop
ʒz alter cōsentiat
exp̃sse vel tacite. facit. c. ad id q. de spō.
nec cures de gl. in. d. ca. vnico. quia Jo.
an. in nouella eam correxit.
¶ Vtrũ minor possit cōtrahere sponsa
*lia. Rñ. ꝙ sic dũmō sit. vij. annoꝝ cōpletorũ quia minor. vij. an. nō pōt cōtrahere ⁊ si contrahit nō tenent. Nec oritur
publice honestatis iustitia. d. cap. vnico. etiam si alter sit maior. nisi postea ra
tificet.
¶ Quomodo contrahuntur sponsalia
*Rñ. ꝙ duobꝰ modis. Primo simpliciter
⁊ absolute. Sco sub cōditiōe.
¶ Quot modis ↄtrahunt̃ sponsalia ab
*solute. Rñ. quatuor modis. Primo ꝑ ver
ba de p̃senti si ābo sunt impuberes vel
alter eoꝝ. Nā iuris interpretatiōe sunt
sponsalia de futuro. c. fi. de despon. ĩpu.
⁊ clariꝰ in. d. c. vnico. Secundo ꝑ verba
de futuro ad hoc apta. vt puta ꝓmitto
vel iuro ꝙ te accipiā invxorẽ ⁊ similia vt
in. c. pe. de spon. Tertio ꝑ anuli subtrac
tionẽ. xxvij. q. ij. Si quis despensauerit.
Quarto ꝑ arrarũ dationẽ. Sed quo ad
istos duos vltimos modos dicit pa. ĩ. c.
fi. de despon. ĩpu. ꝙ sic posset dicere ma
trimoniũ. sicut sponsalia vt ĩ. c. femine
xxx. q. v. Et iō aduertẽdũ q si p̃cesserũt
verba apta ad ↄ̃hẽdũ matrimoniũ tũc
anulli subarratio vel datio arraru
ʒz faciunt matrimoniũ nō sponsalia. Si ꝟo
precesserũt verba de futuro sic erũt spō
salia. Si ꝟo nulla verba p̃cesserũt tunc
ẜm ↄsuetudinẽ iudicabit̃ aut pro matrimonio vel sponsalibꝰ. Et si ↄsuetudo
non sit in hoc aliq̃ sic nihil ꝓbabũt. Si
aliud certũ non pōt cōcipi talia sunt
signa equiuoca ad multa. ⁊ iō nihil certũ ꝓbāt. c. illud de p̃sum. p
ʒz arre etiā
dant̃ i alijs ↄ̃ctibꝰ. vt Jnsti de ↄ̃hẽ. ẽp. ĩ
prin. Si aũt solũ vniꝰ ꝟba p̃cesserũt. tũc
immissio anul. ⁊ acceptio arrarũ denotat cōsẽsu
ʒz alteriꝰ exp̃ssũ. Et sic erũt spō
salia vel mr̃imoniũ ẜm ea. vt no. gl. j. in
c. pe. de spō. Jn dubio tamẽ ĩ subarratio
ne per immissionẽ anuli presumẽdũ est
pro matrimonio: res fauorabilis est.
vt in. c. lr̃is de p̃sũp. ⁊ in. c. fi. de re. iudi.
*¶ Vtꝝ aliquis ꝓmittẽdo q̃tuor puellis
vnā ipsarũ acciꝑe ↄ̃hat spōsalia. Rñ. q
nō vt in. c. sponsalibus. de spon si. vj. ni
si aliqua earum facto in eum specialiter consensit.
¶ Quid si pater iurauit dare vnā de fi
*liabus suis. Rñ. Host. ⁊ Gof. q spōsalia
non sunt. sed iñ pater tenetur vnā dare
⁊ quā voluerit. ĩsti. de actio. §. preterea.
Et si vnā obtulit ⁊ ipse nō acceptauit ẽ
absolutus a promissione. ff. de ver. obli.
stipulatus sum. ⁊ si oẽs moriantur p̃ter
vnam illā dare tenetur. ff. de cōtrahen.
emp. l. si in emptiōe. §. si ẽptio. Quod limĩta verum si puella voluerit alias nō
pater nisi ad facieñ. q in eo est no glo.
|
in. c. ex literis. ⁊. ca. sicut. de spon. ⁊ licet
de iure ciuili promittẽs factũ alienũ nō
obligetur nisi specifice etia
ʒz promiserit
se facturũ vel curaturum vt insti. de inu
til. stip. §. si quis aliũ. tamen qñ ꝓmisit
cũ iuramẽto etiā sĩmpłr tñr p̃stare operam quā potest sicut si specifice se obligasset. arg. c. ad nostrā de iureiur. ⁊. l. cũ
pater §. filius matrem. ff. de le. ij.
¶ Quid si promisit vnam determinate
*⁊ si illam non posset daret alterā. Rñ. ꝙ
si prima consensit non poterit alia
ʒz habere. quia inest publice honestatis iustitia etiam si propter impedimẽtũ affi
nitatis cũ prima nō potuit ↄ̃here. Secꝰ
si nō ↄsensit tñr secũdā dare de spon.
c. ex literis. el. ij. ⁊ re. spo. ex parte.
¶ Sed quid si aliquis ꝓmittit alicui ꝙ
*eam desponsabit. Rñ. ꝙ si ꝓmissio fuit
ꝙ desponsaret eā de futuro. sic nō erunt
sponsalia ante desponset eā ẜm Vin. ⁊
do. Ant. in. ca. is qui. de spon. si ꝟo ꝓmis
sio fuit ꝙ despōsaret eā. s. ꝑ verba de pñ
ti sic talis promissio faciet sponsalia
ẜm Car. in. d. c. is qui. Et si sumus in dubio
tũc ĩ locis vbi ↄsuetũ ẽ ꝙ cōiter accipiũ
tur per verba de futuro nō erũt sponsa
lia iudicanda. S
ʒz vbi cōiter accipiunt̃
per verba de presenti sine alijs sponsalibus erunt sponsalia contracta per talem promissionem ꝙ bene no. quia sepe
in practica.
¶ Vtꝝ iudistincte possit in spōsalibus
*arrarum traditio interuenire. Rñ. pa. in
c. gemma. eo. ti. ⁊ Jo. an. ⁊ dicũt conside
randā quatitatẽ personarũ ⁊ titatem
arraru
ʒz: si enim inter viles personas interuenit traditio magnarũ arrarum. sic
non valet est eadẽ ratio in eis sicut ⁊
in pena. ⁊ hanc opi. vr̃ tenere Cy. ĩ. l. mu
lier. C. de spon. Et licet bart. in. l. titia ff.
de verb. ob. indistincte velit ꝙ admittā
tur dummodo non excedant titatem
dotis vel donationis propter nup. tamẽ
prima opi. est equior in conscientia
cum habemus rationem legis non est
currandum de verbis. l. non dubium.
C. de legi.
¶ Sed q̃ requirũtur vt valeāt arre. Rñ
ꝙ duo. primo ꝙ titas sit vere numera
ta ⁊ tradita parti. Secus vbi pars cōfiteret̃ tm̃ se recepisse ẜm Bar. in. d. l. titia
⁊ Fede ↄsi. clxiiij. Et etiā dicit bar. ibidẽ
ꝙ si vtra pars cōfiteretur se recepisse
ab altera etiā si vere interuenisset solutio sʒz postea restituta fuit si solni tibi
mille ⁊ a te recipi alia mille non videor
soluisse. ar. l. q̇ soluit. ff. de sol. licet multi
teneāt ↄtra eum in hoc vlt. de quo vi
bal. in. l. fi. C. de spō. ⁊ videt̃ equior opi.
bar. ⁊ eā sequit̃ pa. ⁊ do. An. in. d. c. gem
ma. faciliꝰ quis ꝓmittit exburset.
⁊ ideo non videt̃ exbursare qui tātũdẽ
recipit statim ⁊ ꝓpterea tenet bar. ibidẽ
fũdũ nō posse dari loco arrarũ etiā si vẽ
dens cōstituat se noĩe alterius posside
re . l. fi. C. despon. loquit̃. de arris traditis in titate. ⁊ ānulat aliaʒz penam.
ergo nō debemꝰ extra illũ casum arras
approbare. Sed ↄ̃ bar. est Ang. ⁊ Jmo.
in. d. l. titia. ⁊. do. Lucas de grassis. dicẽ
tes ꝙ predicta. l. fi. nō facit mẽtionẽ de
titate sic ẜm eos potest dari fundus ⁊
est verior opinio. Secũdo req̇rit̃ ꝙ non
sint in tali titate respectu dātis ꝙ trā
seunt in locum pene vt. s̃. dixi. Aduerte
tamen ꝙ cessat perditio arrarum quan
do per eum non stat nec causam prebuit vt non fieret matrimonium. C. de
spon. l. vl.
¶ Vtꝝ pena apposita in sponsalibꝰ va
*leat. Rñ. Pa. ĩ. d. c. gẽma colligẽdo dicta
doc. in. d. c. gẽma. ⁊ in. d. l. titia. ꝙ aut pe
na apponitur inter cōtrahentes. ⁊ indi
stincte non valet scm cōiorem opi. ⁊ t
ʒz
Bar. in. d. l. mulier etiā. de illa pena q̃ ẽ
in lucro perdendo. vnde si dixero ꝓmit
to tibi donare centum si nupseris mihi
non valebit. vt in. l. si ita stipulatus. §. si
tibi nupsero. ⁊ ibi per Barto. ff. de verbo. obliga. Quod tamen limita veꝝ nisi
is cui promissio fit esset nobilior: tũc
videretur potius donare animo recom
pensandi ratione nobilitatis. Pro hoc
facit ꝙ not. bart. in. l. j. C. de do. añ nup.
⁊. l. si voluntate. C. de do. promi. Aut pena apponitur inter parentes ipsorũ cōtrahentium seu alios ita coniunctos cō
|
trahẽtibꝰ ipsis ꝙ verisimiliter isti indu
cerent̃ ad ↄ̃ctũ matrimonij ne parẽtes
vel amici eoꝝ ĩcurrāt seu soluāt penā.
⁊ sic nō v
ʒz vt in. d. c. gẽma ẜm vnũ ĩtelle
ctum ⁊ in. d. c. titia. ⁊ in. l. heres meꝰ. in
fi. ff. de cōdi. ⁊ demō. Valeret tamen illa
q̃ est in lucro ꝑdendo. vt per bar. in. l. titio. §. titio. el. j. ff. de ↄdi. ⁊ de. aut pena
apponit̃ inter alios a predictis ⁊ sic v
ʒz
etiā si talis extraneus promiserit noĩe
mulieris sub certa pena ẜm cōem opi.
Aduerte tñ singulariter ꝙ tales ꝓmittẽtes sub pena ꝙ titia ↄ̃het cũ sempronio si tũ in ip̃is est faciũt nō incurrũt
penā difficultas ex quo factum est in
obligatiōe alteriꝰ excludit cōmissione
ʒz
pene. vt est tex not. in. l. si vehẽda. idem
iuris erit el. j. ĩ fi. ff. ad. l. rod. de iac. ⁊ in
l. ij. ff. si quis cautio. ⁊ hoc tenuit Jo. pla.
vt refert Fede. ↄsi. clxiiij. ⁊ do. Ant. in. d.
c. gemma. sequit̃ Pan. ibidẽ. facit ꝙ no.
Bar. in similibus terminis in. l. cōtinuꝰ
.§. illud. ff. de. ver. obli. ꝙ not. facit vt
ille qui in cōtractibꝰ sub pena ꝓmittit
ꝓ filia vel amico ꝙ ratificabit. si facit
q in se est euitat penam. ⁊ hoc verũ de
pena q̃ cōsistit in ꝑdendo vel minuendo de patrimonio. secus de alia q̃ est in
acquirẽdo. quia cessaret lucrum nisi im
pleretur promissum.
¶ Vtrũ possit ĩteruenire pignus ꝓ ma
*trimonio ↄ̃hendo. Rñ. fuit opi. diuersa.
Jnno. tenect ꝙ sic ꝑ. l. vnicā. C. si rector.
pro. do. Ant. t
ʒz ꝙ nō pōt nisi ꝓ interesse
prestando. Jo. an. dicit distinguendum
ẜm qualitatẽ ꝑsone ville pignꝰ nō h
ʒz
intimidare magnũ virũ ⁊ sic pōt interuenire. S
ʒz de iure videt̃ verior opi. do.
Ant. ꝓ qua sacit q no. glo. in. l. si ita sti
pulatꝰ fuero. §. si tibi nupsero. ff. de ver.
obli. que dicit ꝙ oĩs stipulatio talibus
est reprobata ⁊ in. d. l. vnica. ↄ̃ctus arra
rũ vocat̃ pignus. Et ideo nō obstat.
¶ Vtrũ interesse possit peti. Rñ. Jac. de
*are. Cy. ⁊ cōiter doc. ĩ. l. j. C. de spon. ⁊ in
d. l. titia ꝙ nō pōt peti nisi dolose pars
se habuerit tũc petet actiōe de dolo.
non aũt ꝓpter stipulationem. quia nec
cōcessione iuris altera pars pōt a spōsa
libus desistere. ⁊ ne matrimonium inti
midet̃ propter solutionem pene ⁊ istud
sequitur Hostien. in sum. ⁊ Pau. in. d. c.
gemma.
¶ Querit̃ an recipiẽs arras lucret̃. eas
*ↄ̃cto matrmonio. Rñ. Fede. in. d. consi.
post Jo. pla. ⁊ Pa. in. d. c. gẽma ꝙ non. ⁊
sequit̃ Host. in sum. licet in. d. c. gemma
teneat ꝙ lucratur. sed nō est veꝝ cũ nul
lo iure prohibet̃. ⁊ iō restituet. s
ʒz si non
sequat̃ ex defectu alteriꝰ ꝑtis sic lucrabitur. Si vero ex defectu suo sic reddet
duplũ. l. arris ⁊. l. fi. q̃ ĩcipit mulier. C.
de spon. Hoc verũ si accipiẽs est maior.
xxv. annis. vel si veniā etatis ĩpetrauit
alias nō tenet̃ nisi simplũ restiture. d. l.
fi. uis defectu suo non fuerit secutum
matrimonium.
¶ Qũo ↄ̃hunt̃ sponsalia sub cōditione.
*dic vt dictũ est de matrimonio ẜm illas
regulas vide matrimoniũ. iij. impedimẽto. iij. Vñ aduerte ꝙ añ aduẽtũ cōditiōis spōsalia nō sũt nec orit̃ publice ho
nestatis iustitia vt in. d. c. vnico. de spō.
li. vj. nisi ꝑ factũ a cōditiōe recedat. puta cognoscẽdo eā. de cōdi. appo. c. de illis in tex. ⁊ in glo. ⁊ in. c. super eo. ⁊ in. c.
per tuas.
¶ Quid si q̇s dicat alicui do tibi fidẽ ꝙ
*te accipiā ĩ vxorẽ. ⁊ illa nihil rñdeat nec
ꝟbo nec signo. Rñ. ꝙ sponsalia nō sunt.
S
ʒz tñ cōpellẽdus ẽ talis q̇ dedit fidẽ vt
eā seruet si alter voluerit ẜm Rod. Sed
ego nō credo qñ aliq̃ ĩtermedia interuenerũt ante aliter cōsensum demōstra
uerit. ff. de ver. oblig. l. cōtinuus.
¶ Qũo spōsalia dissoluunt̃. rñ. ꝙ ĩ. xvij.
*modis. Primo ꝑ mutuũ cōsensum etiā
si erāt iurata hoc t
ʒz spec. ti. delegato. §.
nunc ostendeñ. ⁊ Pan. in. c. preterea. de
spon. dicit hāc esse cōmuniorẽ opi. l
ʒz gl.
in. d. c. p̃terea teneat no. posse sine pctō.
Sed mihi placet distinctio Jnno. in. d.
c. j. ꝙ aut iurauit ĩtuitu dei aliquā mulierem acciꝑe in vxorem ⁊ nō potest illa
remittere. Si vero nō ĩtuitu dei. sed ꝓpter eius complacentiam si possunt se
abso luere.
¶ Sed nunq̇ d si spōsalia nō erāt iura
* |
ta poterit alter nō cōsentiẽte alteri rece
dere a spōsalibꝰ ↄ̃ctis. Rñ. ẜm glo. ĩ. l. j.
C. de spō. q sic etia
ʒz de iure canonico ⁊
seq̇tur Cy. ibidẽ ⁊ hoc idẽ vr̃ sentire gra
tianꝰ l
ʒz dubie. xxvij. q. ij. §. s
ʒz aliud. ⁊. §.
fi. Nec obstat. c. despōsatā. xxvij. loq̇tur ĩ mr̃imonio de pñti. Jtẽ nec. l. j. ff. ex
q̇. cau. infa. irro. Vbi spōsa efficit̃ infamis si bina spōsalia ↄ̃hit est verũ nisi spōsalibus ṗmis renũciet. s
ʒz qñ ipsis
renũciat h
ʒz locũ. l. j. C. de spō. que dicit
vna despōsata alteri nō ꝓhibetur nube
re. Nec obstat ꝙ nudũ pactũ ecclesia cō
pellit obseruare. c. j. de pac. istud ẽ spe
ciale in mr̃imonio ꝓpter rōnem lr̃e vt
sit oĩo libeꝝ. ar. c. requisiuit. de spō. ⁊ q
no. Jnn. in. c. veniẽs. de iureiu. ⁊ placet
mihi qñ aliqua nōua cā eu
ʒz ad hoc inducit que si a principio fuisset impedimentũ dedisset nec cōtraheret aliter nō
credo sine pctō mortali possit recedere
a sponsalibꝰ ṗmis cũ alia contrahendo
altera nō consentiente.
¶ Sco quādo alter intrat religionem
*etiā ante ꝓfessionẽ. c. veniẽs qui cle. vel
vo. ẜ
ʒz vnũ intellectũ q facere possunt
ante carnalem copulam etiā altero inuito. vt. s̃. matrimoniũ. iij. §. xvij.
¶ Tertio quādo alter ↄ̃hit cũ alia ꝑso
*na ꝑ verba de p̃senti vł ꝑ verba de futu
ro carnali copula subsecuta. d. c. si inter
virum ⁊. c. j de spon. duo.
¶ S
ʒz q̇d si cognouit post spōsalia ↄ̃cta
*aliā mulierẽ ⁊ post coitũ ↄ̃xit cũ ea spō
salia etiā. Rñ. q prĩa nō soluent̃ ꝓpter
hoc. sed oportet coitꝰ sequat̃ contractũ
sponsalioꝝ. c. veniẽs. el. ij. de spon.
¶ Sed q̇d si prima spōsalia fuerũt ↄ̃cta
*similiter. sca ꝟo cũ iuramẽto. Rñ. ꝙ tenetur redire ad primā nō dissoluunt̃
ꝑ tale iuramẽtũ. c. sicut ex lr̃is. de spon.
xxij. q. iiij. ĩ malis ꝓmissis. Et hoc esset
veꝝ si nō intenderet a primis recedere.
Secꝰ si a primus intẽdit recedere ex cā
cũ possit vt dixi. ideo sca tenebunt. ad
d. c. sicut ex lr̃is. dic ꝙ loquitur quando
sine aliqua noua causa vult frangere fi
dem quā dedit prime alias non.
¶ Quarto qñ alter se trālfert ad aliam
*regionẽ vnde si nō est spes de ꝓximo re
ditu credo ꝙ dissoluat̃ etiā iurata. vt vr̃
sentire pa. ĩ. d. c. de illis eo. ti. ⁊ etiā gl.
in. d. c. de illis. dũ dicit ẜm. ll. q̃si innuat
aliud esse de iure canonico ⁊ pl
ʒz mihi
ꝓpter periculũ incōtinentie. Nam
ẜm leges si ꝑ biẽnium expectauit alter eu
ʒz
qui est in ꝓuincia ⁊ nō executꝰ fuit nuptias libere alteri pōt nubere. C. spō.
l. ij. ⁊ si est in alia ꝓnincia d
ʒz expectare
post tres annos. vt in. l. ij. C. de repu. ⁊
hoc si est absens ex probabili cā tm̃. Si
vero sit absens ex ꝓbabili ⁊ necessaria
cā. debet expectare donec adsit vt. ff. de
spō. l. sepe. vide glo. que hoc tenet. ĩ. d. c.
ij. C. de spō. nec ob. d. c. ex lr̃is. licet di
catur ꝙ per quatuor annos vel quin
expectauit hoc non constabat. licet fuerit allegatũ. ⁊ si cōstasset papā nō impo
suisset de periurio. vel potes dicere q
ideo ibi ĩponit̃ pnĩa sine autoritate
superioris nō debuit cōtrauenire iuramento. Sed si cũ autoritate superioris
cōtrauenisset tũc credo euitaret etiā pe
nā arraꝝ vt nō eas amitteret si interuenerũt quāuis etiam nō expectet tp̃s sta
tutum per leges ⁊ ẜm Hostiẽ. in. d. c. de
illis. ⁊ alios doct. post ipsum iudex debet talẽ absoluere ꝓpter periculũ forni
cationis. quod bene no.
¶ Quinto quādo certus terminus tem
*poris appositꝰ fuit. Nā ipso elapso ille
per quem nō stetit liber est ⁊ nubit sine
periurio. sed alteri imponit̃ penitentia
de ꝑiurio vt in. c. sicut ex literis eo. titu.
Et hoc verũ nisi a principio fuissent pu
re ↄtracta ⁊ postea cōuenerũt de die nu
tiarũ ꝑ lapsum illius diei nō liberat̃
alter terminus ex postfacto fuit appositus ꝓ solicitādo ĩplemẽto ꝓmissionis iam facte ⁊ pure nō alias finiendũ
ꝓmissionẽ. ẜm theoricam do. Ant. in. d.
c. sicut ex literis.
¶ Sexto qñ alt̃ leprā vł paralysim ĩcur
*rit aut visum vel nasu
ʒz amisit aut ei ali
quid turpiꝰ euenit. vt in. c. literas. de cō
iug. lepro. ⁊. d. c. sicut ⁊ ĩ. c. quẽadmodũ
de iureiur. in tex. ⁊ in glo. Et hoc verũ si
turpitudo aduenit post ↄ̃ctũ. secus si tẽ
|
pore ↄ̃ctus inerat. sicut nec contrahẽs
pōt allegare suspectum debitorẽ ꝓpter
paupertatẽ precedentem seu mores. ad
q facit. c. creditores. ff. de ṗuileg. credi.
⁊. l. fi. C. de spō. ⁊ ibi per Bar. ⁊ Pa. in. c.
quem admodum de iureiuran.
¶ Septimo qñ alter fornicat̃ quo ad ĩnocẽtem. sed ille qui fornicatus est non
*pōt resilire si alter innocẽs velit ↄ̃here
secum. c. ij. de trāsla. prela. Et si etiā fornicatio esset violẽta pōt sponsus eā dimitter̃ ẜ
ʒz Jo. an. ⁊ gl. ĩ. d. c. quẽadmodũ
⁊ sequit̃ Pa. ibidem ⁊ hug. xxvij. q. ij. ra
ptor. ⁊ etiā t
ʒz ꝙ pōt dimitti si tempore
desponsationis erat corrupta cũ tamẽ
crederet virginem.
¶ Octauo quādo alter eoꝝ efficit̃ hereticus est fornicatio spũalis. xxviij. q.
*j. non solum. ⁊. c. iam nunc.
¶ Nono ꝓpter capitalẽ inimicitiā suꝑ
uenientẽ inter sponsum ⁊ sponsam pōt
*alter petere separationẽ ẜm Hostiẽ. in
summa per rōnẽ. c. ij. de spon. ⁊. c. req̇sisti. eodem. ti.
¶ Decimo qñ ꝓmisst sponsa dare certā
titatem ꝓ dote⁊ nō pōt dare sic soluit̃
*spōsus ab obligatione ẜm Jo. an. in. c.
de illis de cōdi. appo. Jdem dic de qua
cũ alia cōditiōe intermināte si deficit
¶ Sed q̇d si spōsa ↄ̃xit spōsalia. ⁊ nō ꝓmissit dotem certā. rñ. ꝙ vr̃ promississe
*oĩa bona sua ĩ dote vt no. ĩ. l. mulier bo
na. ff. de iu. do. ⁊ ꝑ Bar. ĩ. l. si cōstante. ff.
sol. ma. Et iō si labit̃ ĩ facultatibꝰ et nō
pōt dare nō cogit̃ spōsus ea
ʒz ducere.
deficit cōditio subĩtellecta. s. si res ĩ eo
dẽ statu ꝑmāserit vt in tex. ⁊ in gl. ⁊ in
d. c. quẽadmodum. facit. c. ꝑ vestras de
do. post diuor. rest. ⁊ quod ibi no.
¶ Vndecimo quādo superuenit affini
tas vt si sponsus cognoscit consangui
*neam sponse vel eↄ̃rio. xxvij. qō. ij. si q̇s
spōsam de eo qui cog. cōsan. vxor. sue. c.
in literis. ⁊ pluribus alijs. c.
¶ Sed quid si suꝑuenit publice honestatis iustitia nunq̇d dissoluent̃ prima
*sposalia. rñ. ꝙ nō per sponsalia prĩo
ↄ̃cta fuit prĩo inducta publice honesta
tia iustitia ⁊ per sco ĩductā nō pōt tol
li prĩo ĩducta sicut ĩ simili. lvij. di. si q̇s.
¶ Duodecimo si fama sit ꝙ ĩter eos sit
*canonicum impedimẽtũ ⁊ de fama vel
scandalo doceat̃. c. cum in tua. de spon.
de consang. ⁊ affi. c. ij. de testib. c. super
eo. ẜm Hosti.
¶ Tertiodecimo quando spōsalia fue
*runt contracta infra annos pubertatis
et post pubertatem petit absolui ante
aliquem tacitum consensum habitum
in pubertate. c. de illis el. j. ⁊. c. a nobis
de despon. impub. etiam si nulla sit cau
sa quare vult absolui post pubertatem
ẜm Pa. in. d. c. de illis. Secus si pubes
contraxit cum impubere ipse non pōt
resilire. Similiter nec impubes ante
pubertatem.
¶ Quartodecimo ꝓpter susceptionem
*sacri ordinis secundum Anto. post Jo.
and. in rubrica de spon. Facit. xxvij. qō.
ij. §. ecce.
¶ Quintodecimo ꝓpter cognationem
*legalẽ vel aliud ĩpedi mẽtũ de quo dic
vt. s̃. matrimonium. iij. per totum.
¶ Sextodecimo ꝓpter votũ simplex ca
*stitatis postea factũ vt in. c. veniẽs qui
cle. vel vo. ẜm vnũ ĩtellectũ. ⁊ licet directo recitet Jnn. Host. ⁊ Gof. tenentes ꝙ
votũ simplex castitate nō soluit spōsa
lia iurata. eq̃le vinculũ est iuramẽtũ
voto. Et iō q p̃cedit obtinet tamẽ t
ʒz ꝙ
soluit spōsalia minus bonũ est cōtinere quam nubere. ⁊ iō ẽt licite pōt fieri
si bono
ʒzelo fiat. Et spōsalia soluit ꝙ et
sequitur do. Jo. andr. in. d. c. de illis de
de spon. impube.
¶ Septimodecimo ꝓpter seutiā spōsi
*ẜm Pan. in. d. c. veniens.
¶ Qu ero vtrũ in prefatis casibꝰ req̇ra
*tur autoritas iudicis eccłiastici. rñ.
ẜm Joā. an. in. d. c. de illis de spon. ꝙ sic
corā eo. deb
ʒz ꝓbari cā. c. porro. diuor.
aliter grauiter peccat vt videt̃ per. c. si
duo pueri. de despō. impu. Facit. xxxiij.
q. ij. seculares. Fallit hoc ĩ. ij. casu. ⁊. iij.
⁊. vij. ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xxvij. ⁊. x. xj. xiiij. xv.
xvj. scm dominum. Jo. Ant. ĩ. d. c. de illis de spon. Sed ego credo ꝙ etiam fal
lit in alijs casibus: quando notorie de
|
eo casu constāt propter quẽ dissoluuntur. Similiter si sponsalia. sunt secreta
idem dic secundum Ricar. vbi. s̃. quia
secreta non subsunt iudicio eccłie. Et li
cet non debeāt alias separari si ne iudi
cio ecclesie tamẽ si faciũt in casibꝰ predictis sine iudicio ecclesie. Non credo
mortałr peccẽt. ⁊. c. si duo pueri p̃fatum
cum. d. c. seculares loquantur quando
non inest al iqua causa de predictis. et
maxime quando non sunt iurata spon
salia. Si autem quis recedat a sponsali
bus nō ex aliquo predictorum casuum
peccat mortaliter secundum Tho. licet
ecclesia non cogat vt no. ĩ. c. requisiuit.
de spon.
Statutum
Quis potest facere. Rñ.
ꝙ ille quis potest facere legem. de quo vide. s̃. Lex §. ij.
¶ Vtrum statutu
ʒz ordinarij licet extra
*territorium delinquentem subditũ suũ
vide supra. Excommunicatio primo. §.
x. et. xj.
¶ Vtrũ delinquentes in loco exempto
*ligentur statuto episcopi. rñ. Gemi. ĩ ca
pitulo vt animarum de constitutione
libro sexto. Joan. Cald. ⁊ Joan. Anto.
ibidem disputauit ꝙ non per dictum
capitulum vt animarum ⁊ per dictum
capitulum cum episcopus de offi. ordina. li. vij. ⁊ per glossam in. c. cleri. uis
de fo. compe. Ratio quia locus exẽptꝰ
⁊ locus extra diocesim equiparat̃. Allegat. capitulum luminoso. xviij. q. ij. c. j.
de statu regu. in fine libr. vj. ⁊ Clementina finali de priuilegijs. ⁊ mihi placet. ⁊ est verior opinio. Licet Federic.
de senis. ⁊ D. Marsilius teneant: contrarium in consilio secũdo predicti Federici.
¶ Sed nunquid si statutum prohibet
*ne vadant ad locum exemptum ligabũ
tur euntes. Rñ. dominus Philippus
de perusio in dicto capitulo vt animarum ꝙ sic. si ex causa hoc fecerunt: quia
sic facere possunt. Facit quod no. Bart.
in. l. relegatorum. ff. de interdict. vbi
vult ꝙ ciuitas propter commodum cinitatis vel odium eorum ad quos non
vult vadāt ꝓhibere pōt cluibꝰ suis ne
vadant ad talẽ terrā. ⁊ no. idẽ Pan. ĩ. c.
postulasti. de fo. cōpet. q bene no. pro
statuto ep̃oꝝ excōicātibꝰ accedẽtes ad
mōasteria monialiũ. ligāt quādo ex
cā legitima hoc faciũt in odiũ monialiũ q̃ ꝓpter sua scelera hoc merẽtur. Se
cus si facerẽt in penā illiꝰ ↄ̃ quẽ fertur
snia tũc nō possunt ꝓhibere ẜm Pavbi. s̃. nisi habeāt iurisditionem in loco exẽpto puta possunt arcere accessum vt in. c. attendentes. de statu. mo.
de quo vide. s̃. monialis. §. iij.
¶ Vtrũ statutũ liget relgiosum q excōicat acceptātes aliq offm̃ extra or
*dinẽ nisi priꝰ resignauerit libros ⁊ alia
q̃ h
ʒz in ordine si promotꝰ in ep̃m assen
tit sine resignaciōe. rñ. vt. s̃. excōicatio.
primo. §. x.
¶ Vtrũ statutũ liget nō subditos delinquentes in territorio data snĩa statuti.
*Vide ĩ. d. §. x. ⁊ quādo obliget ad culpā
solũ vel ad penā. vide inobediẽtia. §. j.
¶ Vtrũ ignorātia excuset a pena statu
*ti. vide in. d. §. x. ⁊. s̃. ignorantia §. iiij.
¶ Vtrũ statutũ laicoꝝ loquens genera
*liter extẽdat̃ ad clericos. rñ. vt. s̃. lex. §.
v. ⁊ de statuto ĩpediẽte liberā facultatẽ
dādi ecclesijs vel circa mortuaria. vide
s̃. immunitas. xlvj. ⁊. xlvij.
¶ Vtrũ statutũ factũ a cōitate ꝙ ciues
dā nificati nō possint petere satisfactio
*nem valeat. rñ. pa. ĩ. c. in nostra. de iniur. ꝙ non. statutũ in preiudiciũ sin
guloꝝ nō valet nisi ipsi consenserint. ⁊
cōitas non pōt statuere super iuribus
singulorũ s
ʒz solũ suꝑ iuribus vniuersitatis vt est gl. sing. in. l. iij. C. q̃ sit long.
cōsue. ⁊. in. c. cum oẽs. de cōsti. facit. l. id
quod nostrũ. ff. de reg. iur. Nā soliꝰ ṗncipis est tollere ius alteriꝰ. nec etiā potest sine causa vt no. in. c. que in ecclesia
rum de consti. ⁊ in. l. fi. C. si contra ius
vel pub. vti. ⁊ in cle. pastoralis. de re iu
di. vnde si debet valere op
ʒz vel q singuli cōsentiant q est impossibile cum
ibi sint multi infantes vel quod cōitas
haberet iura principis ⁊ ꝓpter bonum
publicum et ad tolleñ. scandalum hoc
|
faceret ar. d. c. q̃ ĩ ecclesiarũ. ⁊ que ibi no.
ałs non pōt obesse non consentientibꝰ
ar. di. c. cũ oẽs. ⁊. l. j. ff. de magistra. ⁊ q
no. archi. ⁊ Gemi. in. c. l
ʒz de cōstit. li. vj.
facit quod no. Ludo. dero ma. in no. di
cẽs ꝙ inferior a principe nō potest statuere in preiudiciũ alterius non citati
ne cōsentiẽtis. vt in. c. fi. de ma ⁊ obe.
⁊ in. c. fi. de his quefi. a prela. c. cum oẽs
de constit.
¶ Vtꝝ statutũ quo cauet̃ ne filia succe
*dat extendat̃ ad bona sita extra territoriũ statuentiũ. Rñ. ẜm Bar. in. l. cũctos
populos. de sum. tri. ꝙ nō. sed succedet
facit quod dico. s̃. pena §. xxiij.
¶ Vtrũ in re cōi pluribꝰ vt singulis va
*leat quicq̇d maior pars collegij statuerit. Rñ. Pañ. in. d. c. cũ oẽs de ↄsti. ꝙ nō
nisi singuli cōsentiāt. fallit in quatuor
casibus. Primus qñ vellet deputare rẽ
ad vsum destinatũ insti. de reꝝ di. §. religiosum in. ꝟ. cōe sepulchrũ. Secũdus
qñ fit fauore administratiōis bonoru
ʒz
pupilli. l. iij. ff. de admi. tuto. Tertiꝰ qñ
fauore liberatiōis. tunc v
ʒz q maior
pars facit. l. maiorẽ. ff. de pac. l. fi. C. qui
bo. ce. pos. Quartꝰ fauore litigij dirimẽ
di. nāv
ʒz sẽtẽtia duoꝝ ex tribꝰ arbitrijs.
Et hoc intellige in re q̃ ↄuenit pluribꝰ
vt singularibꝰ iure singulari. Secꝰ si iu
re ecclesie vt sunt prebende que nō con
ueniũt canonicis vt singulis s
ʒz iure ec
clesie super talibus bene pōt maior
pars disponere ⁊ deputare ad piũ vsu
ʒz
vt est tex. no. in. c. si. de his que fi. a ma.
par. c. ⁊ ibi per Jnn.
¶ Vtrũ collegiũ possit disponere super
*rebꝰ priuati. Rñ. Pa. in. d. c. cu
ʒz oẽs ꝙ si
nō h
ʒz iura regalia. puta habet dñm
suꝑ se non pōt. Vñ maior ꝑs scholariũ
nō pōt obligare vnũ scholarẽ vł disponere de rebus suis vt no. gl in. l. ij. C. q̃
sit lō. cōsue. nisi forte ẜm q no. Bart. in
l. iiij. ff. de re iudi. quando vniuersitas
eẽt obligata: ⁊ nō eẽt soluẽdo tũc pos
set ponere collectā singulis. vt est glo.
no. in. l. j. ff. ꝙ cuius vniuer. Jtẽ nō solũ cā necessitatis. s
ʒz etiā pietatis. vt in
d. c. fi. itẽ ẜ
ʒz Jnn. ⁊ cōiter doc. ẽt ĩ casuvti
alitatis. ⁊ probatur in. c. j. de his que fi.
a ma. par. c. Ex mera enim volũtate nō
potest disponere de iuribꝰ alterius. vt
no. gl. in. d. c. cũ oẽs. ⁊ Jnn. ibidẽ ⁊ Joā.
an. in regula. Q oẽs tangit. lib. vj. in
mercurialibus. Sed ego limito verum
in preiudicium. S
ʒz in bonũ ⁊ vtilitatẽ
bñ posset: maior pars ficte representat totum. l. aliud. §. refertur. ff. de regu.
iur. ⁊. l. quod maior. ff. ad muni. Jte
ʒz ad
uerte ẜm pan. in. d. c. cũ omnes. ꝙ si di
spositio fit in dānu
ʒz vel dedecꝰ vniuer
sitatis vel priuate cōsuetudinis vnus
solus pōt resistere vt in. d. c. j. ⁊ no. Jnn.
in. c. accedentibus. de priuile.
¶ Sed quero quot de vniuersitate de
*beāt cōuenirevt actꝰ valeat. Rñ. pa. in
d. c. cũ oẽs ꝙ communis sententia cano
nistarum ⁊ legistarum est vt saltẽ due
partes vniuersitatis cōueniant vt in. l.
nulli. ff. ꝙ cuius vni. ⁊. l. nominationũ
C. de decurio. Et ex his duabus ꝑtibus
maior pars debet cōsentire. Jta sentit
Jnn. in. c. ij. de oper. no. nũc. ⁊ Bar. in. l.
omnes populi. ff. de iusti. ⁊ iure. ⁊ hoc
vide. s̃. electio. §. xvj.
¶ Sed q̇d si nō conueniũt due partes.
*Rñ. Pa. ĩ. d. c. cũ oẽs opi. canonistarũ est
ꝙ si est aliquis ad aliquem spectat con
uocatio vniuersitatis ⁊ ad mādatũ eiꝰ
nolũt ↄuenire ꝙ tũc pñt explicare qui
cōuenerũt. l
ʒz nō sit maior pars collegij.
Hocvoluit Jnn. in. c. j. de ma. ⁊ obe. ⁊ in
d. c. ij. nolẽtes venire faciũt se alienos
vt ĩ. c. cũ nobis. de elec. ⁊ sic nō cōputāt̃
Si vero nō est aliq̇s ad quẽ spectat offi
ciũ ↄuocādi. tũc si instat tp̃s termini p̃
fixi vniuersitati ad actꝰ expeditionem
minor ꝑs potest ↄuocare maiorem ⁊ no
lentem venire potest explicare. minor pars non d
ʒz priuari iure suo ꝓpter
negligentiam vel cōtemptum maioris
partis vt no. in. c. in causis de elect. ⁊ in
d. c. cum nobis. Si autem terminus nō
est prefixus. tunc oportet sint due partes ⁊ mouere tertiam alias tertia pars
poterit agere de contemptu vt ꝓbatur
in. d. c. ij. ⁊. c. in causis. ⁊. d. l. nominationũ. Et hoc tene l
ʒz legiste aliter dicant.
|
¶ Quomodo statutũ debet interpreta
*ri. Rñ. pa. in. c. cũ dilectus de cōse. ꝙ vt
euitetur correctio legis seu iuris cōmn
nis d
ʒz latissime. vel strictissime ĩter pretari sicut electio capit̃ pro cōfirmatione. in. d. c. cũ dilectus. nōtamẽ taliter ꝙ
ꝟba ĩpropriẽtur vt iuri cōi conueniāt.
Facit ꝙ no. bar. ĩ. l. iiij. §. pretor ait. ff.
dā. infec. Q limito qñ verba sũt clara
s
ʒz vbi verba sunt dubia vel habẽt mul
tiplices int ellectus tunc debemꝰ facere interpretationẽ. ⁊ intellectũ etiā impropriũ. vt minꝰ recedamus a iure cōi
fieri pōt. vt no. ĩ. d. c. cũ dilectus. ⁊ in
l. ij. de nox. videꝑ Bar. ĩ. d. l. oẽs ppłi ita
tamen. ꝙ aliquid operet̃ addat ad ius
cōmune etiā qñ est ẜ
ʒz ius cōe. ẜ
ʒz pan. ⁊
doc. in. c. ex parte de ꝟ. sig. Facit. c. si pa
pa de priuile. vbi verba debẽt aliquid
operarivt dicit Bar. in. d. §. p̃tor ꝙ si sta
tuto cauet̃ vt iudex possit ꝓcedere fcā
citatione ad faciẽ vel domum. non debet alternatiua impropriari vt fit ordinis lic
ʒz per hanc impropriationem sta
tutũ concordaret cum iure commum s
ʒz
debet intelligi ꝓprie vt sufficiat im ple
re alteram pertem vt aliquid operetur.
¶ Sed nũq̇d d
ʒz stricte interpretari qñ
*generalitervt aliꝰ lucret̃. Rñ. ꝙ nō. ar. l.
ꝓspexit. ff. q̇ ⁊ a q̇bꝰ s
ʒz vbi agit̃ de dimi
nutiōe patrimonij sic d
ʒz stricte ĩterpretari ne alius iniuste incurrat damnu
ʒz
vt plene no. in. d. l. oẽs populi ⁊ videtur
tex. in. d. c. cum dilectus ⁊ in. d. l. ij. C. de
nox. ⁊ pa. in. c. ↄstitutus. de rest. in ĩteg.
hoc sequitur bar. in. l. sancimus. C. ĩ q̇bꝰ
cau. in inte. resti. non est nec.
¶ Vtrũ verificet̃ ĩ casu ficto. Rñ. pa. ĩ. c.
*cũ dilectꝰ de cle. nō resi. ꝙ si statutũ loquitur ⁊ disponit in materia iuris cōis
in qua casus fictꝰ eq̇parat̃ verovt puta
in casu in quo nō residẽs habetur ꝓre
sidẽte vt in. d. c. cũ dilectꝰ sicverificatur
ↄstitutio disponẽs regulariter id q
ius d
ʒz recipere oẽs limitationes iuris.
Facit. d. c. cũ dilectꝰ ⁊ clariꝰ. c. ad audiẽ
tiā ibidẽ. Si ꝟo statutũ esset cōtra ius
vel preter ⁊ odiosum tunc nō verificat̃
in casu ficto sed verba debent intelligi
proprie. i. ĩ suo proprio significato. ⁊ sic
ĩtellige. l. iij. §. hec verba. ff. de nego. ge.
⁊. c. in nr̃a de iureiu. ⁊ facit q. no. bart.
ĩ. d. l. oẽs ppłi. Facit. l. ij. C. noxal. ĩ. c. ex
parte de ꝟ. sig. facit q dicit Lud. ro.
in suis no. q argumẽtũ a cōtrario sensu valet in statutis nisi querat̃ vt q̇s in
cidat in penā. tũc nō valet. l. conuẽti
culā. C. de epis. ⁊ cle. hẽs gl. in cle. j. ĩ. ꝟ.
facere vsu. Hoc limitat Gemi. in c. vt
circa de elec. li. vj. Verũ qñ statutum nō
redderetur illusoriũ signo recedat̃ a ꝓpria significatione verboꝝ. sed quando
redderetur illusorium. tũc est recedeñ.
ar. l. si qñ in prin. ff. de leg. j. ⁊ q no. ĩ. c.
ad audieutiā. de deci. ⁊ tunc indefinita
equipollet vniuersali vt vult Bar. in. d.
l. omnes populi.
¶ Quomodo debet intelligi statutum
*seu ↄstitutio qñ partim est fauorabilis
⁊ odiosa. puta imponit penā. Rñ Jo.
an. videt̃ sibi ↄtrarius in. c. ex rescripto
de loca. ⁊ in. c. sciāt cuncti ⁊ in. c. fina. de
elec. li. vj. S
ʒz ego concordo sic ꝙ quando principale intentũ cōstituẽtis est p̃bere fauorẽ. tũc dicat̃ fauorabile si odiũ
tũc dicat̃ odiosum. Jta cōiter notāt legiste ĩ. l. q̇ exceptionẽ. ff. de cōd. inde. et
ibi gl. Si vero ignorat̃ prĩcipale intẽtũ
disponentis tũc dico ꝙ quatenꝰ ↄtinet
fauorẽ debet extẽdi. quatenꝰ vero penā
d
ʒz restringi. ⁊ hoc vr̃ fuisse mẽte bal.
ĩ multis locis. Et facit ad hoc ꝙ dixi. s̃.
excommunicatio. v. casu. vj §. iij.
¶ Vtꝝ statutarij putati a populo pos
*sint ĩterpretari statuta ꝑ se edita. si oria
tur aliquod dubiu
ʒz. Rñ. pa. in. c. ex par
te dever. si. Jo. an. in. d. c. ⁊ cōiter legiste
⁊ Bart. in. l. oẽs populi. p̃dicta concludunt ꝙ non ex quo functi sũt offō suo.
Nec ob ꝙ eius est iuterpretari cuiꝰ est
cōdere quia in veritate illi non cōdiderũt. sed ppłusqui dedit autoritatẽ is
facit cuius autoritate fit. c. si diligẽti de
p̃scrip. ⁊ iō d
ʒz recurri ad pplm seu concilium generale. Hoc limitat pañ. vbi
s̃. quando interpretatio est valde dubia. Secus si est clara ⁊ iuri ↄsona quia
tũc iudex cora
ʒz quo vertitur qō poterit
|
interpretari sicut ⁊ legem cōmunem et
priuilegiũ principis. vt no. Jnn. in. c. cũ
speciali de ap. ⁊ bar. in. d. l. oẽs ppłi. Fa
cit. l. benigniꝰ. ff. de leg. ⁊. l. fi. ff. de ↄsti.
prin. ⁊. l. vnica. C. de ꝓseq. invr. cons.
¶ Quantũ durat statutũ. Vtrum post
*morte
ʒz statuentis. Rñ. pa. ĩn. c. a nobis
el. j. de sen. ex. ꝙ sic nisi expresse reuocet̃.
vt ẽ tex. in. c. fi. de of. leg. Vñ. ẜ
ʒz fed. ↄsi.
xvj. tā statutũ factũ a. c. sede vacāte du
rat creato nouo ep̃o nisi reuocet̃ ꝑ ep̃m
creatum quod patet arg. no. ne p̃la. vices suas. ca. vlt.
¶ Qñ ligat statutũ. Rñ. ꝙ stati
ʒz habita
*notitia de qͦ dic vt. s̃. lex. §. xij. ⁊. xiij.
¶ Qũo tollit̃ statutũ. Rñ. ꝙ tollit̃ ꝑvnũ
*actũ factũ collegialiter a statuentibus
vel eoꝝ successoribus cōtra statutu
ʒz ẜ
ʒz
Host. ⁊ Jo. an. in. d. c. ad audientia
ʒz de
cle. nō rest. ⁊ Pau. in. c. cum accessissent
de cōsti. nec requiritur fluxus tꝑis
ẜm Pau. in. d. c. ad audientiā ⁊ in. d. c. cũ ac
cessissent. ⁊ in. c. pro illoꝝ de preben.
¶ Vtrũ statutũ quod concedit priuile
*giu
ʒz nō subdito. seu extraneo possit reuocari puta statuto cauet̃ ꝙ quicũve
nerit habitādũ in taliterritorio sit exemptus abomni collecta. Rñ. pa. ĩ. c. no
uit de iudi. ꝙ nō quo ad illos qui iam
venerũt. transiuit iam in quasi ↄtractu
ʒz quo etiā princeps obligat̃ vt in. c.
j. de proba. et hoc voluit Bar. expresse ĩ
l. ꝙ semel. ff. de decre. ab or. fa. ⁊ in di. l.
omnes populi. Jtellige nisi ipsi consen
tiāt. Quo vero ad illos qui nondũ venerũt pōt reuocari. ex quo res est integra. a. l. si pecuniā in prin. ff. de cōdi. ob
causa
ʒz. Et hocverũ qñ gñaliter fuit edi
ctũ. Secus si specialiter fuit concessum
reuocari non posset cũ habuit vĩ suā
immediate cũ ꝑuenit ad notitia
ʒz priuilegiati. c. j. de ↄces. p̃b. li. vj. Facit que
stio disputata per Ange. ĩ qua determinat nō posse reuocari statutum quo disponebatur vt potestas haberet quartam partẽ condemnationis post potestas est electus et consensit electioni.
Jdẽ dic de priuilegio concesso non sub
dito ⁊ per hoc infert Bar. ĩ. l. priuilegia
C. de sac. san. ec. ꝙ laici q̇ statuerũt singulis annis dandā certa
ʒz quantitate
ʒz
ꝓ eleemosina clericis vel religiosis nō
poterũt reuocate. allegat. c. ad apostolicam de simon. Hoc sequitur. Jnno. in
d. c. nouit. ⁊ Archidiaconꝰ. xj. q. j. quicũ
super glo. Facit ꝙ not. Gemi. iu. c. licet de consti. lib. vj.
¶ Quid si statutũ est factum comodu
ʒz
*subditoꝝ. Rñ. Gemi. in. c. l
ʒz. de cōsti. li.
vj. ꝙ aut subditi cōsentiunt reuocationi ⁊ pōt reuocari. aut singuli nō cōsentiũt sed reuocantur per maiores regẽtes communita tẽ. ⁊ tũc si fit ex causa le
gitima sic pōt reuocari ẜm vnu
ʒz casu
ʒz
Jun. in. c. ĩ nostra de iniur. maxime qñ
statutũ disponebat suꝑ eo super quo cĩ
uitas nō erat obligatavt ibi declarat
Jnn. Aut fit sine causa legitima ⁊ sic nō
v
ʒz reuocatio in preiudiciũ minoꝝ iuxta no. ꝑ Jnn. in. c. q̃ in ecclesiarũ de ↄsti.
hoc limitoveꝝ quādo statutũ disponit
de comodo subditorũ circa bona eoru
ʒz
vel qñ habet actũ momentaneũ ita ꝙ
priuilegiũ est sortitũ suum effectũ. Secus si cōcerueret circa exercitiũ iprisdi
tiōis. tunc pōt reuocare superior
est h
ʒz administrare. ita sentit Arch.
in. d. c. l
ʒz. idem dic qñ habet actum successiuum quo ad futuros actus.
¶ Vtrum statutũ iuratũ tollat̃ ꝑ clau
*sulā non obstantibꝰ quibuscũ constitutionibus ⁊ statutis. Rñ. glo. in. c. cu
ʒz
nō deceat de ele. li. vj. ꝙ non idem dic it
Lu. de ro. in suis no. ꝙ conuentioni vel
pactum iuratum non tollatur per generalem cłam non obstantibus quibuscun pactis. glo. est in cle. dudũ §. pe.
de sepul.
¶ Vtrum statuentes possint recedere
*a statuto confirmato per superiorẽ vel
sedẽ apostolicam sine alia licentia. Rñ.
Pa. in. d. c. cu
ʒz accessissent ⁊ bar. in. di. l.
omnes populi tenet ꝙ sic s
ʒz Bal. ĩ. l. oĩ
ʒz
C. de tes. t
ʒz ꝙ nō sed pa. cōcordat ꝙ aut
statutu
ʒz concernit principaliter fauorem statuentium ⁊ sic est vera opi. Bar.
facit. c. pro illoru
ʒz de preben. si statutu
ʒz
cōtineat talẽ materiam ꝙ nō valuisset
|
sine superiore. vt idẽ Pa. in. c. cũ. M. de
const. Si vero concernit fauorẽ alioru
ʒz
vel bonum publicum sic est vera opin.
Bal. ꝙ nō possunt sine licẽtia superioris. Ratio quia cōfirmando videtur su
perior suam dispositionem facere. Na
ʒz
omnia nostra facimus quibus autoritatem impartimur. cap. si apostolice. de
prebẽ. li. vj. ⁊. l. j. C. de vete. iure enu.
Stipulatio.
Quid sit habes supra
Pactum in principio.
De stipulatiōe et ꝙ est cōtractꝰ no
minatꝰ. Bar. no. in. l. fi. col. ij. ff. de cōdi.
ob cau. in ↄtractu tñ innoaĩto h
ʒz eiꝰ na
turā vt per Bar. in. l. cũ nota ad fi. C. de
trās. ⁊ Alex. in rub. ff. de verb. obli. in fi.
¶ Vtrum stipulatio transeat ad here
*des. Rñ. ꝙ sic. l. veteris. C. de cōtrahen.
⁊ cō. sti. ꝙ intellige verum ẜm gl. ibidẽ
quādo potest per alium impleat factu
ʒz
promissum.
¶ Vtrum aliquis possit alteri stipula
*ri pro altero. Rñ. ꝙ nō nisi sit eius seruꝰ
vel filiꝰ. Jnsti. de inuti. stipul. §. si quis
alij vel sit procurator. l. si ꝓcuratori pre
sentis. ff. de verb. obli. tamen quotiens
el. j. j. q. vij. ꝙ de iure canonico ꝓmittẽs
titio se daturu
ʒz sempronio centũ obligatur. arg. c. iuramẽti. xxij. q. v. maxime
si interuenit iuramẽtum. ar. l. j. ff. de cōsti. pecu. Jte
ʒz per iudices officiales exe
cutores tabelliones alteri acquiritur. l.
eum pro quo. ff. de in ius vocan.
¶ Quomodo debet esse actus stipulā
*tis et compromittentis. Rñ. ꝙ sit continuus quia si post interrogationem se
diuertit ad alia nihil proderit licet eodem die promisisset. l. continuus. ff. de
verb. obli.
¶ Obligatio stipulata sine conditione
*ne ad certum diem presenti die debe
tur sed non possunt peti illo die quo sti
pulata est. Jnstitu. de verb. obli. §. omnis stipulatio. et. §. cum quis. Nota. ꝙ
non valet stipulatio vel legatum factum in genere de aliqua re nulla de
monstrata. ff. de iur. do. l. cum post diuortium. sed de legato dic vt. s̃. legatu
ʒz
j. §. xxxiiij.
Stolla
quomō debet vti sacerdos qñ
communicat et legit euangeliũ ⁊ diaconus habet. s̃. sacerdos §. iiij.
Studium
clericorum. ⁊ religiosorũ.
vide. s̃. Magister ⁊. s̃. sciẽ
tia. ⁊ quomodo studium liberalium artium ad vtilitatem ecclesie suadeatnr
habes. xxxvij. di. de quibusdam in poetis prohibetur eidem per totum. Jtem
in theologia commẽdatur in legibus ⁊
phisica reprobatur de quibus. vide. s̃.
Magister ⁊ scientia.
Stultitia
dicitur a stupore vnde ẜʒz
Jsido. xj. et ymologiarum.
Stultus est qui propter stuporem non
mouetur. ⁊ differt a fatuitate ẜʒz eundẽ
quia stultitia importat ebetudineʒz mẽtis. Fatuitas autẽ importat ipsius sen
sus priuationem vide de hoc. s̃. ebetudo. Et tunc stultitia est peccatum quādo aduenit eo ꝙ homo immergit se taliter in terrenis ꝙ non potest percipere q̃ dei sunt alias nō concordat. Tho.
xxij. q. xlvj.
Stultus
est qui nōvult discere a quo
cun licite potest. xxij. di.
de constantinopolitana.
Dic ꝙ stultus dicit̃ qui obligat sibi
maluʒz cum aliter possit. insti. quod nō
eo. §. sed erit. ⁊ Bald. in. l. j. col. j. ꝟ. extra
no. C. communia. de succes. ⁊ non succe
dit in feuduʒz. idem Bal. in. l. quotiens.
colla. iij. versi. post hoc nota. C. de suis
et legiti.
Stuprum
est inordinatus concubi
tus quo virginalis integritas corrumpitur. Vel stuprum est illicita defloratio virginum sub parentum cura existentium.
¶ Vtrum stuprans virginem teneatur
*ad aliquid. Rñ. Pa. in capitulo prĩo de
adulterio. ꝙ sic si seduxit vel decepit eā
tenetur eam dotare et vltra dotationẽ
eam accipere in vxorem si pater voluerit eam sibi dare vt in dicto capitulo
primo et secundo eodem titu. Vel si nō
vult eam accipere debet corporaliter
puniri. Vnde sola constitutio dotis nō
liberat eum ẜm eundem pa. si paren|
tes volunt eam sibi dare. ꝙ si nolũt sal
te ad dotationẽ tenet̃ etiā in cōscĩa. nisi
ẜm Rodo. componeret cũ ea vel sibi re
mitteret quod no Oconfessor ꝓpter illos q̇ sub deceptione accipiendi in vxo
rem puellas decipiunt. tales ex quo
acceperunt eas vel promiserunt accipe
re in vxores. ⁊ sic habuerũt copulā ꝙ te
nent̃ de necessitate eas accipere. l
ʒz tũc
habuerint animu
ʒz ipsas decipiendi ⁊
habendi copulā ꝙ si cōtraxerunt cum
alia matrimoniũ vel pater nō vult eam
dare saltẽ tenent̃ ad dotẽ nisi ẜm Tho.
esset tāta ineq̃litas ꝙ potius decipi se
finxit sit decepta. Nec aliter pōt absolui ante cōtrahat cũ alia si parẽtes
volũt eā sibi dare nisi vere ea
ʒz accipiat
in vxorẽ ⁊ faciāt dotẽ nisi ipsa dotẽ sibi
remiserit. hec ex ale. xxij. tractatu de stu
pro. ⁊ Ric. ⁊ Sco. in. iiij. di. xv. Scm leges vero d
ʒz relegari ⁊ dimidia pars bo
noru
ʒz eius publicari. Si vero sit villis
ꝑsona d
ʒz verberari. insti. de pub. iudi.
.§. ij. Si aũt per vim fecerit capite plectitur. insti. vbi. s̃. §. sinautem.
¶ Quid si non seduxit eam. sed sponte
*acquieuit. Rñ. pa. in. d. c. j. t
ʒz ꝙ h
ʒz etia
ʒz
locũ dispositio p̃fati. c. si nō essent ho
minis insidie tātũ facinus nō perpetrasset. vt dicit tex. in. l. vnica. C. de raptu virgi. Tamẽ p̃sumit̃ seducta. Sed
ego credo veꝝ in foro cōtẽtioso Sed in
cōsciẽtia sufficit ꝙ querat eam in bono
statu reducere tũ in ipso est. Facit regula scienti. Et ꝙ ibi no. de reg. iur. lib.
vj. Et si contraxit an pater teneat̃ eam
dotare. vide. s̃. Dos. §. iiij.
Suasio
qũo obligat in damno dato.
Vide. s̃. Furtũ. §. xviij. ⁊. xix.
Subarratio
Vide. s̃. spōsalia. §. ij. ⁊
supra arra.
Subdelegare
nō pōt delegatꝰ prin
cipis etiam deputatus ad nullũ ministeriũ qñ est magnuʒz
⁊ graue sicut iudicare ⁊ similia facere.
Secus quando est paruum potest. c.
ꝙ autem. de iure patro. ⁊ magnum seu
graue ⁊ paruum arbitrio iudicis relinquitur. c. fi. de dol. ⁊ contu.
¶ Vtrũ ille cui comittĩt̃ p̃dicare crucem
*excōicare vel absoluere aliquos vel dispensare cum irregularibꝰ vel iniungere pnĩas possit subdelegare alteri. Rñ.
ꝙ non nisi sit legatus a latere. vt in. ca.
fi. de offi. delega. Similiter vbicun cō
mittit̃ alicui. vt istud personaliter exeq̃
tur subdelegare non potest. ⁊ vbi in cō
missione videtur electa industria perso
ne. vt in. d. capi. fi. ⁊ de hoc vide. s̃. delegatus. §. vj.
Subditus
r triplicit̃. Primo rōne
domicilij. Sco rōne orĩ
ginis ꝓprie vel pr̃ne. ar. c. iij. de tẽ. ordi.
li. vj. ⁊. l. j. ⁊ in. l. origine. C. de munici. ⁊
ori. l x. Facit. l. assumptio ⁊ q ibi no. ff.
ad muni. ⁊. l. rescrip. §. fi. ff. de mu. ⁊ hono. ⁊ talis tenetur ad onera personalia
si ibi reperiat̃ lʒz alibi transtulerit domĩ
cilium. de quo ꝑ Bar. in. d. l. assumptio.
Facit in muliere que contraxit cum viro habente aliunde domicilum que nō
potest cōueniri in loco originis de quo
in. l. fi. §. item rescripserunt. ff. ad munici. Tertio ratione delicti. sed large vt dĩ
cit glo. in capi. nuper. de senten. excom.
non autem proprie. licet ibi sortiatur fo
rum no. glo. in cle. vnica. de for. compe.
quod no. pro statutis ⁊ alijs dispositionibus odiosis facientibus mentionem
de subditis vt non comprehendatur fo
rensis delinquens in territorio. ⁊ idem
dic de contrahentibus eadem ratione
no. Pa. in. d. capi. nuper. ⁊ in capi. proposuisti. de for. compe.
¶ Vtrum subditus ratiōe domicilij cui
*iudex precipit sub pena excommunica
tiōis late snĩe vt satisfaceret tali die alĩ
cui transferens domicilium sit excōmu
nicatus. si postea nō satisfacit. Rñ. Pa.
in. d. c. proposuisti. cum Joan. and. in re
gula cum sunt partiũ de regulis iuris.
lib. vj. quod sic quia iam preuẽtus erat
⁊ vide ibi late per eos.
Subdiaconus
ideo appellat̃ quia
subiacet et preceptis ⁊ officijs ⁊ leuitarum oblatiōes le
uitis defert. xxj. di. cleros. Jtem ad subdiaconum pertinet calicem ⁊ patenam
|
ad altare xp̃i deferre ⁊ leuitis tradere et
eis ministrare vrceolu
ʒz cũ aqua manu
tergium corā ep̃o ⁊ p̃sbyteris ⁊ leuitis
tenere ⁊ lauandis manibꝰ ante altare
aquam prebere. xxv. dist. perlectis.
¶ Vtrũ teneant̃ ad castitate
ʒz. Rñ. ꝙ sic
*xxxij. di. in summa. §. j. ⁊. ij.
Subornatio
secundum Laudi. et
ʒzen. vt refert Card. in
cle. de testi. est de aliquo falso exprimen
do ⁊ vero tacendo in testimonio testamenti per aliquem facta informatio et
dicitur subornare quasi subtus iu aures aliquod malum ornare ⁊ sub colore ponere. vt in aut̃. de testi. §. quia vero. Vnde talis peccat mortaliter ⁊ tenet̃
ad restitutionem leso. de iniur. c. fi.
Subsanatio
differt a derisione.
derisio fit ore. i. verbo
cachino. subsanatio autem fit naso rugato vt dicit glo. super illud psal. Dominus in celo deridebit eos sed conue
nit cũ ea in fine: quia vter intẽdit eru
bescentiā ꝓximi. Quomodo autem sit
peccatũ mortale. Dic secũdũ ꝙ derisio
est vt. s̃. derisio.
Substitutio
est secundaria conditionalis ĩstitutio. Nā
substitutio continet in se institutioneʒz.
⁊ ideo institutus dicitur primus gradus etiam si multi fuerint instituti. Et
substitutio secundus gradus. ⁊ est cuʒz
quis instituit heredem sic. talis esto mi
hi heres. Et si non eris vel decesseris ti
tium substituo. iste titiꝰ dicit̃ substitutus. l. j. ff. de vulga. ⁊ pupil. substi.
¶ Quot sunt spẽs substitutionũ. Rñ. ꝙ
*duplices. alia indirecta. alia directa.
Jndirecta substitutio siue obliqua. siue
fideicommissaria siue p̃caria est illa per
quam q̇s capit hereditatem alio herede mediante vt cum testator fideicommisserit. A. heredi vt hereditatem. P. re
stituat.
Additio
⁊ dicitur obliqua ratione.
quia per alium capit. Jteʒz
fideicommissaria. quia olim committebatur fidei heredis in totum. Non em̃
cogebatur restituere. sed hodie sic per
l. pe. C. ad trebe. Jtem precaria quia fit
verbis p̃carijs. i. rogatorijs vt puta. A.
heredem instituo ⁊ rogo ⁊ c. verba autẽ
huius indirecte substitutiōis sunt. volo. mando. rogo ⁊ huiusmodi vt restituas hereditatem. Sunt tamen quedā
verba communia que possunt trahi ex
propriosignificato ad substitutionem
directam ⁊ indirectam vt verbum substituo vel verbum moriatur tali habẽt
enim duplicem sensum vcʒz ꝙ moriatur
tali. i. ꝙ talis sit heres mere vel moriat̃
tali. i. ad vtilitatem talis iam effectꝰ vt
capiat hereditatem de manu primi he
redis. Jdem dic de verbo succedat ⁊ ver
bo accipiat licet ergo per fideicommissum. P. sit substitutus. A. debet heredi
tatem adire ⁊ aditaʒz. P. restituere ⁊ sic
A. mediāte. ⁊ operāte peruenit hereditas ad. P. Et no. ꝙ si. A. adiuerit sponte hereditatem retinebit quartam trebellianicam ⁊ reliquas tres partes hereditatis restituet. P. Si vero iudicis
officio compulsus adierit totaʒz heredi
tateʒz restituet. P. insti. de fideicommis.
here. §. in primis. ⁊. ff. ad trebel. l. nam
quod §. qui compulsus.
¶ Directa ꝟo substitutio est qua quis
*capit hereditatẽ defuncti ex dispositione testatoris nullo alio mediāte vel sibi cooperāte vt cu
ʒz dicit testator. A. mi
hi heredem instituo. sed si ipse nō erit
heres. C. sit heres. ⁊ sic. C. substitutꝰ est
directe.
Additio
⁊ hec fit per verba mere di
recta et ciuilia. vt verbum
heres esto. vel heres sit vel ꝟbum insti
tuo heredẽ. Aliquando etiā fit ꝑ verba
cōmunia vt dictũ est in. §. j. Aliquando
per verba geminata sic. A. filium meu
ʒz
impuberem mihi instituo heredem. Et
si in pupillari etate decesserit. B. substi
tuo. ⁊ hec substitutio est directa. Si. A.
morietur in pupillari propter verba
geminata sed si post pupertatem erit
fideicommissaria. vt communiter tenet̃
⁊ si diceret heres sit: diuiditur aute
ʒz in
quintuplici differentia. qua ꝝ prima di
cit̃ substō vulgaris. Et hec duplex. Alia
|
expressa que fit per istam negationem
non hoc modo valet instituo mihi here
dem. A. ⁊. si ipse noluerit vel non potue
rit heres esse. P. sit heres vel. P. substituo. Alia tacita quando. scilicet negatio non exprimitur sed includitur vt cũ
r. A. ⁊. P. mihi heredes instituo ⁊ eos
inuice
ʒz substituo per hec verba eos inuicem substituo tacite subintelligitur
si alter eoru
ʒz heres non fuerit. Scilicet
noluit vel non potuit quando decessit ante aditā hereditatẽ alter sit heres
insolidum. vt. ff. de here. insti. l. cũ in testamẽto. §. hec verba. Et dicit̃ vulgaris
a quolibet de vulgo sc
ʒz testatore fieri pōt ⁊ cuil
ʒz sine pupillo. vł minori
⁊ c. Et de hac habes. Jnsti. de vulg. substi.
¶ Effectus huius substitutionis est vt
*bona testatoris tantum que debebant
venire ad institutum veniant ad substitutum non bona instituti. insti. pu.
substi. §. quo casu.
¶ Qñ expirat hec. substō. Rñ. ꝙ quāci
*to institutus adierit hereditatem siue
postea decedat cũ liberis siue sine liberis. C. de impu. ⁊ alijs substi. l. post aditā. ⁊ hoc nō solũ qñ exp̃sse fit ꝑ negotiationẽ. s
ʒz etiā qñ tacite. Vnde licet titiꝰ ⁊
sempronius fuerint instituti heredes. ⁊
adinuicẽ substituti si tamẽ sempronius
vel titiꝰ adierit hereditatẽ expirat substitutio. vt in. d. l. post aditam.
¶ Secũda directa substitutio dicit̃ pu
*pillaris fit soli pupillo. vel pupillus
nec pōt tp̃s excedere pupillare s
ʒz exspirat ad introitũ pubertatis pōt etiā fieri in minꝰ tp̃s vt si dicat̃. Si filiꝰ meꝰ in
fra quartũ vel q̇ntũ annũ decesserit sit
P. heres ⁊ hec duplex. Sc
ʒz tacita q̃ non
h
ʒz formā pupillaris substitutionis. S
ʒz
sub eiꝰ verbis includit̃. vt cũ r. A. filiũ
pupillũ meũ herede
ʒz mihi instituo. Et
si ipse mihi heres non fuerit. P. sit he
res. Et hec expressis est vulgaris ex tacitis est pupillaris Vñ siue sit. A. heres
siue nō si ĩ etate pupillari decesserit. He
reditas directo iure. ꝑuenit ad. P. s
ʒz ex
vulgari succedit tm̃ ĩ bonis testatoris.
ex pupillari ꝟo succedit ĩ bonis testatoris ⁊ pupilli. alia est expressa que fit per
verbum affirmatiuum et facit expresse
mentionem de pupillari etate ⁊ sub ea
includitur vulgaris tacita. vt instit. de
vul. ⁊ pupil. substi. §. j. ⁊. ff. de vul. ⁊ pupilla. substi. l. iam hoc iure. ⁊ fit cũ dicitur. A. filium meum heredem mihi ĩstituo. ⁊ si ipse mihi fuerit heres. ⁊ in etate pupillari cesserit. P. sit heres vł sub
stituo. ⁊ in ista requiruntur duo scilicet
verborum affirmatio ⁊ temporis pupil
laris comprehensio.
¶ Quid requiritur ad istā substitutio
*nem pupillarem. Rñ. quatuor. primũ ꝙ
ille cui fit substitutio sit de liberis testa
toris. Et accipio hic liberos nō tantum
pro filijs sed etiam pro nepotibus. Secundu
ʒz quod sit impubes. Tertium ꝙ
sit in potestate testatoris. Quartum q
ille cui fit substitutio instituatur vel ex
heredet̃ ⁊ potest fieri nō tantum impuberi filio iam nato. sed etiā posthumo
si tamẽ nascendo esset sub ptāte testatoris si viuerit ipse testator ⁊ etiā nepoti.
si tamen sit recasurus in potestatem pa
tris sui post mortẽ aui. ff. de vul. ⁊ pub.
substi. l. ij. §. postumus.
¶ Quis effectꝰ ẽ huius substitutionis.
*rñ. ẽ vt nō solũ sit. P. heres iure directo
⁊ capiat bona ⁊ hereditate
ʒz vtrius si
A. decesserit in etate pupillari sed etia
ʒz
excludit matrem. Jta quod etiam legitimam petere non poterit. vt no. Bart.
⁊ doc. in. l. papinianus. §. sed nec impu
beris. ff. de inoff. testa. ⁊ oẽm aliam ꝑsonā q̃ ipsi pupillo abintestato succedere
potuisset. ff. vul. ⁊ pu. sub. l. luciꝰ. ⁊ hoc
verũ est in expressa. Jn tacita autem ha
bet locum quādo alter filius testatoris
frater pupilli substituitur. Sed si fit extraneus substitutus tunc mater admit
titur et substitutus repellitur. l. precibꝰ
⁊. l. cum quidam. C. de impu. ⁊ ali. sub.
nisi in quatuor casibus. primus quādo
pr̃ expresse ꝓhibet ne aliquid habeat.
scs quādo reliq̇t aliq̇d vxori ⁊ vult esse
contentā. tertiꝰ si fuit inimica est patri.
quarta qñ frater ĩpuberis substitutus
et nota q in hac tacita extraneus non
|
excludit fratrẽ vtro parẽte cōiunctũ.
¶ Qũo euanescit hec substitutio. Rñ. ꝙ
*prĩo ꝑ aduentũ pubertatis. Sco si hereditas pr̃is nō sit adhuc adita cum
nullꝰ apꝑeat heres testamẽtũ pr̃nu
ʒz vr̃
destitutũ ⁊ sic euanescit etiā pupillaris.
l. s
ʒz si plures. §. s
ʒz si ex asse. ff. de vulg. et
pu. sub. Tertio si nascit̃ posthumꝰ de qͦ
mẽtio non est facta in testō. ff. de vulg. ⁊
pup. substi. l. si pr̃ filiũ. Quarto si patiat̃
pupillꝰ capitis diminutionẽ maxima
ʒz
mediā vł etiā minimā. ff. de adop. l. nec
ei. Rō quare est inuẽta est. cũ filiꝰ in
pupillari testari nō possit permittit̃ pr̃i
ipsi filio testm̃ facere⁊ de herede ꝓuide
re durāte tali etate tm̃. d. §. quo casu.
¶ Tertia directa substitutio r exẽpla
*ris fit ad exẽplũ pupillaris s
ʒz differt
ab illa. prĩo illa fit tm̃ a parẽte q̇ eu
ʒz
h
ʒz in ptāte hec aũt fit nedũ a patre sed
etiā a mr̃e filio furiosovł mẽtecapto nō
existẽte in eoꝝ ptāte. Sco illa tm̃ fit
pupillis ista adultis vel maioribꝰ. Ter
tio ĩ illa pōt substitui q̇libet quẽ voluerit ĩ ista nō s
ʒz certo ordine sic vt si h
ʒz
liberos ei substituant̃. Si ꝟo nō h
ʒz tũc
fratres substituant̃. Q si nō h
ʒz nec filios nec fratres tũc quẽ voluerit substi
tuet. C. de ĩpu. ⁊ ali. sub. l. humanitatis.
Quarto illa expirat adueniẽte puber
tate s
ʒz hec solũ adueniẽte sana mente.
Quito illa solũ ĩpuberi hec adulto tm̃.
Sexto illa fit ĩpuberi siue sit sane mẽtis
siue sit furiosus hec solum fit furiosis ⁊
mẽtec
aptis. hec ꝓbāt̃ Jnsti. de pu. sub.
.
§. qua rōne Et sit isto mō. A. filiũ meu
ʒz
furiosum mihi heredẽ instituo: ⁊ si decesserit ante sanus mẽte fiat eiꝰ filiũ
vel fratrẽ vel aliũ puta Titiũ ei substituo ⁊ sic bona vtrius trāsibũt ab substitutũ. Et fuit equa valde vt furioso et
mentecapto pater vel possent ꝓuidere
de substitutione.
¶ Sed q̇d si aduenit sana mẽs ⁊ nullo
*testō facto iteꝝ reuertit̃ ĩ furiā. Rñ. ꝙ nō
euanescit substitutio. ar. l. q fauore. C.
de legibꝰ ⁊ magis pl
ʒz l
ʒz alij dicāt nihilominꝰ expiraret. ar. l. ꝙ q̇s. ff. re iu.
¶ Quarta directa substitutio dicit̃ com
*pendiosa sub cōpendio huius aduer
bij qñcũ fit ⁊ cōtinet tacitā pupillarẽ
que alias fit ꝓlixioribꝰ ꝟbis. Et l
ʒz hec
dictio quādocũ se extendat ad. oẽ tp̃s
tamẽ hic restringit̃ ad tp̃s pupillare so
lũ virtute horu
ʒz verboꝝ. P. sit heres
per hmōi ꝟba directa videor voluisse fi
lio meo infra tempus pupillare prouidere de herede q infra aliud tp̃s mihi
facere nō licet. d. §. quo casu Forma huius est. A. filium meum heredẽ instituo
verũtamẽ quādocun dictus filiꝰ meꝰ
decesserit. P. sit heres. Et sic solu
ʒz in tẽ
pus pupillare videtur voluisse prouidere filio de substituto siue herede. d. l.
precibus.
¶ A quo potest hoc fieri. Rñ. ꝙ a milite
*⁊ qũo nō explico nō est in vsu Jtem a
pagano. i. quolibet nō milite s
ʒz op
ʒz fiat
filio pupillo ⁊ in potestate existẽti ⁊ cō
tinet pupillarẽ exp̃ssam h
ʒz eundẽ effectũ. ⁊ ideo solũ filio pupillo ⁊ in pote
state existẽti pōt fieri vt dixi. Verũtñ l
ʒz
hec substitutio sit directa de sui natura
simpliciter pñt tamẽ apponi in ea ꝟba
vel dictiones vel aliqua mutari q̃ eā in
fideicōmissum cōuerterẽt ⁊ ad ius ⁊ ad
naturā fideicōmissi reducerent.
¶ Quomodo hec substitutio compẽdio
*sa potest ad naturam ⁊ ius fideicōmissi
deduci. Rñ. quatuor modis sicut sub q̃tuor formis potest fieri. Primo sic. A. filium meum impuberem mihi instituo
heredem ⁊ si quandocũ decesserit. A.
substituo. P. Nam hoc verbum substi
tuo trahit hanc substitutionẽ ad fideicommissum vt vult gl. in. d. l. precibus.
⁊. l. centurio. ff. de vul. ⁊ pup. sub. ⁊ in. c.
raynutius. de test. ⁊ p̃dictũ aduerbium
in hoc casu seruat propriam significationem ⁊ respicit omne tempus et rem
omni tẽpore suadet valere. l. quotiens.
ff. de reb. dub. Hinc est ꝙ quocũ tempore moriat̃ siue in pupillari vel maiori etate virtute huiꝰ verbi substituo vr̃
rogatus esse a testatore ꝑ fideicōmissu
ʒz
post mortem suam restituere hereditatẽ ⁊ bona testatoris substituto. Vñ ipso
instituto moriẽte mater ⁊. quicũ suc|
cessores siue ex testō vel a b ĩtestato adhibũt hereditaiẽ ⁊ additā substituto re
stituent iure fideicōmissi. ĩsti. de fideicōher̃. §. s
ʒz stipulatiōes. defalcabũt tñ ⁊
retinebũt legitima
ʒz ipsiꝰ q̃ est tertia ꝑs
totiꝰ hereditatis testatoris ẜm veriore
ʒz
⁊ cōiorẽ opinio. si ipse. A. erat de liberis
ipsiꝰ testatoris ad quos legitĩa spectat
in hac testator grauare eũ nō potuit
C. de inoffici. testa. l. qm̃. De reliq̇s vero
de falcabũt tertiā trebellianicā ⁊ sic ha
bebunt mediā hereditatẽ. Alterā ꝟo me
diam restituẽt substituto iure fideicom
missi. retinebũt ẽt sibi oĩa bona ipsiꝰ. A.
testator de suis tm̃ rogasse intelligit̃
non heredis. Si vero. A. nō erat de libe
ris defalcabũt tm̃ trebellianicā ⁊ habe
bit etiā alia bōa q̃ ipse. A. aliũde q̃siuit.
Et hec substitutio ius fideicōmissi h
ʒz
pōt fieri cuicũ heredi ⁊ a quocũ testatore. insti. de fideicō. here. §. ĩ primis.
⁊. §. se. Et aduerte ꝙ l
ʒz in prefata forma
non addatur qñcũ decesserit sine libe
ris. Si tñ. A. erat de liberis testatoris ĩ
telligetur hec clausula sine liberis ꝓ
regula est ꝙ qñcũ quis rogat alique
ʒz
de liberis suis alteri hereditatẽ restitue
re post mortẽ suā semper intelligitur ta
cite hec ↄditio. s. si decesserit sine liberis
non est credẽdũ ꝙ aliquis exclusa ꝓle filij sui voluerit ad alterā ꝑuenire he
reditate
ʒz. Sed in extraneo herede non
ĩest talis tacita cōditio nisi addatur expresse. C. de insti. ⁊ substi. sub condi. fact.
l. generaliter. §. vl. Secũdo sit sic. A. filiũ
meũ impuberẽ mihi heredẽ instituo s
ʒz
si dictus. A. qñcũ decesserit sine liberis. P. sit heres. Et tunc si morit̃ infra
tempus pupillare v
ʒz iure directo ⁊ sic
substitutus capiet totam hereditatem
sine deductione alicuius quarte. dicta
l. centurio ⁊. c. Si pater de testa. li. vj. Si
vero morit̃ in pubertate secundum opi
nionem Joan. and. erit totaliter fideicommissaria quia licet per istam dictio
nem sit heres videat̃ dicta: tamen per
istam additionem sine liberis trahuntur ad fideicōmissum vt probat̃ in. l. sceuola. ff. ad trebel. ista additio ĩnuit ꝙ
in quocũ tempore decesserit sine libe
ris in pubertate ex presumpta volũtate
testatoris videt̃ rogatus per fideicōmisum restituere hereditatẽ post mortem
vt probatur in. d. l. precibꝰ. Et ideo quo
cun tẽ pore ĩ pubertate moriatur si ne
liberis mater aut quicũ successores re
stituent hereditatẽ substituto deductis
supradictis. ff. de vul. ⁊ pup. sub. l. cohe
redi. §. cũ filie ⁊ sic tene licet cōis opinio
legistarum teneat ꝙ nun obligatur.
Sed expirat per aduentũ pubertatis.
Tertio fit. A. mihi heredem instituo s
ʒz
si dicas. A. quandocũ decesserit sinelĩ
beris. P. substituo. Et hec omni tẽpore
est fideicōmissaria ⁊ idem ius ⁊ eunde
ʒz
effectũ habei per omnia sicut prĩa predicta tñ rōne verbi substituo tñ rōne sine liberis. ⁊ iō dic vt de illa. Quarto fit.
A. filium meum mihi heredem instituo
si tamẽ filius meus decesserit in pupil
lari etate vel postea quandocũ sine lĩ
beris. P. sit heres vel substituo sub hac
forma comprehenduntur tres substitu
tiones vna pupillaris exp̃ssa ꝑ hoc q
dicitur si decesserit ĩ pupillari etate. Et
ex hac resultat tacita vulgaris que sub
pupillari expressa cōtinetur vt dictũ est
⁊ hanc nō pōt facere nisi pater pupillo
ꝓpter pubertatẽ exp̃ssam qñ fit directe
nisi sit miles. d. l. cẽturio. Tertia fideicō
missaria est ꝓpter illud dicit̃ vel postea
quandocun sine liberis. Sed sivultꝙ
clarius iste tres resurgāt dicat testator.
P. pupillariter vulgariter ⁊ per fideicō
missum substituo. Et vnaque istaru
ʒz
habet suum effectum. Nam si. A. sit heres ⁊ in pupillari etate decesserit substi
tutꝰ vocatur iure directo exclusa matre
⁊ alijs legitimis successoribus ⁊ hoc ꝑꝑ
effectum pupillaris expresse que matrem repellit ⁊ substitutum admittit lege lucius. ff. de vulg. ⁊ pup. sub. Si autem. A. non sit heres vel si nolit vel non
possit tunc substitutus erit heres iure
directo propter tacitam vulgarem que
etiam surgit ex pupillari. Vt dictum
est. Si vero. A. heres erit deinde factuspubes quandocunque sine libe|
ris moriet̃ habebit locũ fidecōmissaria.
vnde eo moriente sine liberis successores restituẽt hereditatẽ cum de falcatio
ne vt dictu
ʒz est. Et vt dixi iste quattuor
forme substōnu
ʒz nō possunt fieri nisi fi
liofamilias pupillo ꝑ pupillarẽ exp̃ssa
ʒz
que ↄtinet̃ in ea. vnde ornatarij ex ↄsilio
meo qñ aliquis h
ʒz filiũ ĩpuberẽ cuivult
substituere nō solũ ĩ pupillari sed qñcũ
facias libet ꝑ se. s. primo pupillarẽ.
Sic. A. filiũ meũ mihi heredẽ instituo.
Verũtñ si dictꝰ. A. filiꝰ meꝰ mihi heres
erit ⁊ in pupillari etate cesserit. P. heres sit vel fratres eius superstites heredes sint deinde facias sideicōmissariā h
mō. Si vero dictꝰ. A. pubes factꝰ postea
qñcũ decesserit sine liberis. substituo
ei per fideicōmissum suꝑstites fratres
eius ⁊ premortuorũ fratrũ eius liberos
in stirpes ⁊ nō in ca pita. si testator vult
ꝙ vs ad ipsos vadat. Nā vt sis cautus
scias ꝙ verba substitutionis non extenduntur vltra illos quos testator expres
sit. Si enim institutis tribꝰ vel pluribꝰ
filijs ita adijciat̃ ⁊ si ali q̇s eoꝝ decesserit sine liberis substituo suꝑstites. Certe
si decedit vnus eoꝝ relicto filio. deinde
moriat̃ sine liberis filius illius qui prĩo
decessit non admittitur cu
ʒz patruis vł
sine patruis ad fideicōmissariũ heredi
tatẽ illiꝰ filij testatoris qui sine filijs de
cessit non extitit conditio substitutio
nis in persona patris eius. Jllos tantummodo testator substuit qui superui
uerent illi. Et Addevt dixi si testātor sic
vult.
¶ Quĩta directa substitutio r breuilo
*qua in breui cōtinet substitutiōes. s.
duas pupillares exp̃ssas ⁊ duas vulga
res tacitas. Prima pupillaris estvnius
alteri. Secunda alterius alteri vñ si. A.
fuerit heres ⁊ in pupillari etate decesse
rit. B. suꝑuiuẽs heres erit iure directo ⁊
ecōuerso ⁊ in vtro excludunt̃ mater et
ceteri veniẽtes ab intestato ꝑ effectum
pupillaris exp̃sse quo ꝟo ad effctũ lic
ʒz
nō quo ad ꝟba ex eisdẽ verbis due tacite vulgares etiā resultāt si vnus illo
rũ nō fuerit heres noluit vel non po
tuerit alter est insolidũ heres. ⁊ sic hoc
modo testator hñs duos filios vel plures impuberes sub sua ptāte pōt facere
hoc mō. A. ⁊. B. filios meos ĩpuberesmi
hi heredes instituo ⁊ eos inuicẽ substi
tuo. hanc substitutionẽ lex appellat reci
procā vt. ff. vul. ⁊ pu. sub. l. iā hoc iure.
nō pōt aũt hec substitutio fieri nisi insti
tuti sint filij pupilli in potestate testatoris alias nō eẽt substitutio breuiloqua
sed tacita vulgaris. Et aduerte ꝙ verbũ
substituo non ↄuertit oẽ
ʒz substitutionẽ
in qua ponit̃ ad fideicōmissariā s
ʒz natu
re illiꝰ substitutiōis se coaptat ĩ qua po
nitur ⁊ eā in directo iure cōseruat excepta sola cōpendiosa in qua si ponat̃ statim eā ad fideicōmissariā ↄuertit. vt p
ʒz
ex dictis. Multa alia essent dicenda sed
breuitatis causa hec que magis cōsueta sunt reseruaui vt ĩtelligas aliquid
successione legitima.
¶ Quomodo autem ĩgrediens religio
*nem excludat substitutu
ʒz. vide. s̃. heres
.§. xviij. Et de legitĩa. vide Legitĩa mul
ta alia ad istam materiam.
¶ Substitutio talis cōditiōis si sine li
*beris decedat alter fit heres euanescit ẽt
si naturales h
ʒz. Secꝰ si addat̃ legitimis
non aũt si filios habuit sed premoriun
tur. Namvidetur sine liberis decedere.
Si aute
ʒz dicatur sine herede decesserit
nomine heredis soli filij intelliguntur.
Jtem si non habet filium. sed nepotem
ex filio substituto euanescit. vide gl. in
c. in pñtia de ꝓba. vbi hec ponunt̃.
¶ Vtꝝ rogatus restituere hereditatem
*possit eam alteri alienare. Rñ. vide. s̃.
heres. §. xij.
¶ Quid si q̇s ex descendẽtibꝰ ꝑ rectā li
*neā sit rogatꝰ pure restituere heredita
tem. nulla facta mẽtiōe de liberis. rñ. ꝙ
si postea habuerit filios vel nepotes vł
ꝓnepotes. ⁊. c. substitutio euanescet. de
proba. in presentia in glo. in. l. cum acutissimi. C. de fideicōmissis.
¶ Jlle cuiꝰ industria est electa non pōt
*aliũ substitner̃. c. fi. of. dele. ⁊. c. his cui.
de of. dele. li. vj. l. vnica. §. ne aute
ʒz. C. de
cadu. to. le. statulibero s. ff. de statu lib.
|
Fallit̃ nisi velit substituere filiu
ʒz secun
dum Ludo. de ro. in. suis no.
¶ An quis per substitutũ possit deser
*uire. Rñ. ꝙ nō. tex. ẽ in. l. nullꝰ qui nexu.
C. de cur. li. x. ⁊ in. l. sciẽdũ. §. lega. ff. de
lega. Fallit ẜ
ʒz Ludo vbi. s̃. nisi se absen
ter electus ꝓvtili sibi ⁊ necessaria causa
tunc pōt vt si vadat ad balnea. l. si ab
sente. ff. de lega. ⁊. l. de pollicitatione. ff.
de pollici.
Subtilitas
in iure an sit bona. Rñ.
pa. in. c. dilecti. de iudi.
post Vin. Ho. Jo. an. ⁊ do. an. ꝙ aut est
ad capiendos ⁊ decipiendos simplices
in iudicio vel extra ⁊ hec reprobatur vt
ĩ. d. c. dilecti. ⁊ in. c. si cupis. xvj. q. j. Aut
ẽ ad interp̃tationẽ iuris. ⁊ tunc si est ratiōabilis ⁊ iuri ↄsentanea laudat̃. vt. ĩ. c.
cepellanꝰ. ⁊ de ferijs. ⁊ bonꝰ tex. in. l. vni
ca. C. de ꝓfes. q̇ ĩvrbe cōstā. li. xj. vbi r ꝙ
doctor legens d
ʒz habere subtilitate
ʒz in
terpretādi. facit tex. ĩ. l. nō pōt. ff. de leg.
⁊ idẽ qñ adhibet̃ extra iudicũ ad ꝟitatem eliciẽdā ẽt in foro aĩe. vt ĩ. c. j. pe.
di. vj. in ꝟbo subtilis inuestigator sapiẽ
tis ⁊ quasi astute interroget pctōrẽ. Si
vero ẽ irratiōabilis sicut quorũdā q̇ tm̃
volunt subtili
ʒzare ꝙ seipsos non intelligunt ⁊ verba ꝑuertũt sic est mala. ⁊ improbat̃ vt in. c. j. xlix. di. vbi hoc ⁊ ia. c.
cum sancti. xxiiij. q. iij. Vñ imꝑator in. l.
vlti. C. de legi. dicit vanā subtilitatẽ eoꝝ
*derisimꝰ quā corrigẽdā cẽsemus.
Successio
Successor
alius singularis qui in re
certa constituitur. alius
vłis qui in tota hereditate vel reliqua.
*vide gl. in. c. cũad sedẽ. rest. spo. ⁊. ij. q.
prima. capitu. in primis de iudic. quia
Guilermus.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ successoris
appellatiōe in dubio intelligitur devni
uersali. no. glo. in. l. filiũ. §. adijcit̃ inver.
dominium. ff. de dam. infecto ⁊ Bart. in
l. pater. §. mater. in. j. oppo. versi. alij dicunt. ff. de lega. iij.
¶ Quomodo successor tenetur stare cō
*tractui facto a suo predecessore. vide lo
catio. §. xx. ⁊. s̃. dignitas. §. j.
Suffragia
facta per vnum. Vtꝝ pos
sint valere alijs. Rñ. ꝙ ad
inquirendũ aliquẽ statũ. puta beatitudinem per modũ meriti valere non pos
sunt. sed bñ per modũ or̃onis scʒz meri
to cōgrui. sicut cũ quis ꝑ orationẽ alteri
impetrat primā gr̃am ex bonitate diui
na nō ad merita recipiẽtis sʒz ad effectũ.
ad acquireudũ vero aliq̇d q cōsequit̃
statũ alicuiꝰ vel est accessorũ ad statum
sic opus vniꝰ potest alteri valere nō solum de ↄgruo sed etiā de cōdigno ⁊ hoc
dupliciter. Vno mō ꝓpter cōicationẽ in
radice meritorij oꝑis q̃ est charitas ⁊ sic
quilibet de bono alteriꝰ hʒz emolumẽtũ
si ẽ in charttate iuxta iliud ꝑticeps ego
sum oĩm timentiũ te. ⁊ c. Alio mō intentione facientis vt cũ quis aliqua opera
specialiter ad hoc facitvt tali ꝓsint. Vñ
tũc talia oꝑa efficiunt̃ eoꝝ ꝓ quibꝰ fiũt
quasi eis a faciẽte collata vñ pñt eis va
lere ad satisfactionẽ implẽdā vel ad ali
q̇d q statũ eoruʒz nō mutat. ⁊ istis duobus modis valent suffragia nedũviuis
sed etiā mortuis nō vt mutāt eoꝝ statũ
sed vt liberent̃ a penis q nō est mutare statũ. vt dicit Aug. ĩ enchiridiō. c.
lxv. duʒz in hac vita viuerẽt meruerũtvt
hec sibi postea prodesse possent. Et ill
ij. cor. v. Vnusq̇s ꝓpriā mercedem acci
piet prout gessit in cōrpore. ⁊ illud eccle
siastes. ix. vbi r ꝙ nō habẽt partem in
opere quod sub sole geritur intelligitur quo ad status mutationem. Nam
premium essentiale vel penam eternam quilibet habebit ex opere suo non
alieno.
¶ Vtꝝ suffragia facta ꝑ peccatores va
*leāt. Rñ. si loquimur de opere operato
sic sacrificiũ altaris ⁊ alia sacramẽta ex
se ipsis habẽt efficatia
ʒz abs oꝑe operantis quā equaliter explent per quẽcũ
fiāt. si autẽ loquimur de opere operā
tis sic distinguo quia potest fieri ꝑ malum dupliciter. Primo vt per actore
ʒz ⁊
sic non prosunt nisi forte per accidẽs ⁊
ex consequẽti. puta per elemosinas ma
li hominis boni pauꝑes excitati orant
|
pro defuntis illis pro quibus ille malꝰ
dedit secũdo vt per ministrũ. ⁊ sic autvt
ꝑ ministrũ ecclesie publicũ vt est sacer
dos qui celebrat exequias mortuoru
ʒz ⁊
talia semꝑ ꝓsũt militia ministri non
nocet operi boni actoris. Aut vt ꝑ mini
strũ priuate ꝑsone ⁊ tũc si ad p̃cept um
existẽtis in charitate vł ad ↄsortiũ sicut
cum duo legũt psalmos vel officiũ mor
tuorũ ⁊ vnus est bonus alter malus sic
prosunt illi ꝓ quo fiũt. Si vero ad preceptũ nō existẽtis ĩ charitate qñ mādanit fieri ⁊ sic non prosunt defunctis nisi
postea esset ĩ charitate qñ talia fiunt et
de nouo demādet vel demandationem
de nouo acceptet. sic valerent. Si aũt
erat ĩ charitate qñ mādauit lic
ʒz postea
non sit qñ exequuntur nihilominꝰ valẽt
defunctis. ⁊ aduerte ꝙ licet quis exñs ĩ
charitate de mādādo consequat̃ fructũ
operu
ʒz. licet ille executor sit in mortali
nō tñ tm̃ suffragiu
ʒz sicut si exequeretur
per existẽtẽ ĩ charitate. tũc talia oꝑa
eẽnt meritoria ex duabꝰ ꝑtibus. hec ex
Ricar. in. iiij. di. xlv. ar. iiij. q. ij. ⁊ ceteris
theologis. ibidem.
¶ Vtrũ recipiẽs multos ad ꝑticipatio
*nem bonoꝝ suorum sua oꝑa sint illi mi
nus vtilia. rñ. ẜm Ricar. in. iiij. di. xlv. ꝙ
uō: plus sibi affert illud opus charitatis. sc
ʒz talis receptio bona sua cōicando
sibi detrahatur etiā quo ad remissionẽ pene sue de fructu bonoꝝ cōicatoru
ʒz
⁊ talia bona sic cōicata faciẽti ea ĩ nullo
minus sed magis quo ad augmentum
premij in gloria valẽt. Tho. ĩ. iiij. ea di.
tenet ꝙ non valent ad expiationem pe
ne proprie nisi per mediũ meriti de con
gruo. s. ex gratia non exdebito. Rō quia
duo reatus nō dimittunt̃ ꝑ vnā satisfactionem que ei nō adequat̃ sed primu
ʒz
est verius quia charitas operit multim
dinem peccatorum ⁊ maior charitas
plura peccata. vide de hoc supra satisfactio. §. v.
¶ Vtrum defũcti quorum legata nō ex
*equuntur plus in purgatorio tardent.
Rñ. vide executor. §. xxiij.
¶ Que sunt suffragia q̃ prosunt defun
*ctis. Rñ. Gre. ꝙ. iiij. modis anime fun
ctoꝝ soluunt̃ aut oblatiōibꝰ sacerdotũ
aut p̃cibꝰ sctōꝝ aut eleemosynis charoꝝ
aut ieiunijs cognatoꝝ. xiij. q. ij. anime ⁊
duo primi modi sunt magis efficaces ĩ
tum feruntur ĩ deũ duo vltimi qui
ferunt̃ in proximũ nisi forte ꝑ accidens
intũ. s. eleemosyna ĩpetrat prima duo
vel vnum eorũ vel aliqñ alia tria.
¶ Vtrũ cultus exequiarũ valeat defun
*ctis. Rñ. ẜ
ʒz Ric. in. iiij. di. xlv. ar. vj. q. j. ꝙ
sepultura val
ʒz per accidẽs intu
ʒz. s. in
spicientes recordant̃ ⁊ orant pro eis. vñ
dr̃ monumentũ quasi monens mẽtẽ vt
dicit Au. j. de ciui. dei. Jtẽ valet sepultu
ra in loco sacro frequentius orant ꝓ
exñtibus apud se alibi. ⁊ eccłia generaliter magis ꝓ exñtibꝰ in loco sacro
alibi siue cōmendant̃ alicui sctō rōne
cuius ibi eligit sepulturam ⁊ similia.
Alij aũt a sepultura vt sunt eiꝰ ornamẽ
ta candele incensum pāni ⁊ hmōi cōfolatiōes sunt viuoꝝ nō suffragia mortuo
rum eis prodesse non possunt nisi ꝑ
accidẽs ĩtũ incitāt ad orādũ ⁊ aliabo
na faciẽda ꝓ defũctis aut ĩtũ pauꝑes
fructũ capiũtvel intũ eccłia decorat̃ ⁊
sic eleemosyna cōputat̃. tobie. xij. c.
¶ Vtrũ suffragia facta ꝓ pluribus tm̃
*valeant cuilibet sicut si fierẽt ꝓ quolib
ʒz
eoru
ʒz in singulari. rñ. ꝙ cōis opi. theolo
goꝝ. in. iiij. di. xlv. est ꝙ non. falit hoc in
casu de quo. s̃. §. ij. ⁊ missa. §. lij. ⁊. liij.
¶ Quibus defunctis valent suffragia.
*dic. ꝙ solum exñtibus in purgatorio ⁊
non alijs. facit. c. cum Marte. de celebra
tio. missarum.
Superbia
est appetitus proprie ex
cellentie vnde superbus
dicitur qui super vult videri ꝙ est secun
dum Jsido. lib. ethi. ⁊ ideo si sumatur se
cundum propriam speciẽ quā habet ex
rōne proprij obiecti sic ẽ speciale pctm̃.
⁊ sic ẽ ĩordinatꝰ appetitꝰ ꝓṗe excellẽtie.
Oportet ergo actualiter intendens pro
pria
ʒz excellentiā aliquid ĩordĩate faciat
vt sit speciale peccatum suꝑbie. Sivero
sumatur ẜm dā redũdātiā ĩ alia pctā
sic h
ʒz quādā generalitatẽ ĩtũ oĩa pctā
|
pñt oriri ex ea. Et hoc dupliciter. primo
intũ alia pctā ordinant̃ ad fine
ʒz suꝑ
bie q̇ est propria excellẽtia ad quā ordi
nari potest omne ꝙ quis appetit inordinate. Est. ij. generale peccatũ tũ ad
effectũ quia in omni peccato est effectꝰ
suꝑbie. s. non subdi legi dei. sed tũ ad
effectum non est generale peccatu
ʒz. vt
quādo procedit peccatũ ex infirmitate
vel alia causa⁊ ideo est aliq pctm̃ quo
ad effectũ q nō est quo ad affectum sicut volẽs occidere hominem occidit pa
trem nesciẽs sic tũ ad effectũ est patri
cida sed non tum ad affectum. Hec ex
Frācisc. de may. in sco sen. Tertio modo indirecte ⁊ ꝑ accidẽs. s. remouendo
prohibẽs intum. s. homo ꝑ superbiā
contemnit legem diumā ꝑ quam prohibet̃ a peccando ⁊ ideo Gre. xxx. mora.
non ponit eam peccatum speciale. sed
reginam omnium.
¶ Vtꝝ sit pctm̃ morta. Rñ. ꝙ ẜm speciẽ
*suā accipiẽdo ex genere suo est peccatũ
mortale p̃supponit ↄtemptũ diuine
regłe ⁊ legis cui nō vult subijci ex amo
re proprie excellẽtie cōsequẽdo. Et hoc
verum est si fit in deliberatione volũtatis. preuaricatio vero. diuine legis aut
in opere aut in voluntate qñ ꝓuenit ex
ignorātia vel ex infirmitate sic nō est su
ꝑbia. Qñ ꝟo est solũ ex cōtẽptu sic estsu
perbia ꝓut est generale vitiũ qñ ꝟo est
vt quis cōsequat̃ ꝓpriā excellẽtiā sic ꝓ
prie est suꝑbia ⁊ speciale peccatũ mor
tale ratione finis.
¶ Quot sunt species superbie. Rñ.
ẜm
*Gre. xxiij. mor. ꝙ quatuor. Prima cũ bo
num ꝙ habet a se extimat habere. Secũda cum extimat. ꝙ dat̃ sibi superiꝰ a
deo pro suis meritis dari. Tertia cum
se iactat habere quod non h
ʒz. Quarta
cũ despectis ceteris singulariter appetit videri habere quod non h
ʒz. Aduerte tamẽ ẜm Tho. xxij. q. clxj. quod vera
extimatio pōt corrũpi dupliciter. primo
in vniuersali in his q̃ ad fidẽ pertinẽt.
⁊ hoc ꝑ infidelitatẽ. Sco in aliquo ꝑti
culari eligibili ⁊ hoc nō facit ĩfidelitas
s
ʒz aliud sicut fornicator extimat pro tẽpore illo bonũ fornicari ⁊ nō ꝓpter in
fidelitatẽ. sed ꝓpter delectationẽ. Jdeo
in vłi dicere fornicationẽ esse bonũ. vel
bonũ aliq habere a se ⁊ non a deo vel
suis meritis hoc ꝑtinet ad infidelitatẽ
⁊ ẽ mortale pctm̃ infidelitatis. S
ʒz ꝙ ali
quis ex inordinato appetitu ꝓprie excellẽtie ita de bonis suis gloriet̃ acsi ea
a se hr̃et vel meritis suis hoc ꝑtinet ad
suꝑbiā ⁊ ẽ mortale pctm̃ stẽ ĩ deliberatione voluntatis. Nec intelligas ꝙ iste
species suꝑbie ↄsistāt in extimatiōe.
cũ extimatio ꝑtineat ad rōnem nō esse
pctm̃ cũ pctm̃ solũ sit in volũtate prinpałr. s
ʒz ꝙ q̇s vehemẽter appetit faci
liter extimat. Jdeo pctm̃ suꝑbie ↄsistit ĩ
inordinato appetitu ꝓprie excellẽtie ex
quo faciliter extimat se eā habere a se
vel suis meritis vel ꝙ plus habet vel
ceteros despicit.
¶ Que sunt eiꝰ filie. Rñ. ꝙ sunt ambi
*tio psumptio arrogātia ꝑtinacta curio
sitas ingratitudo iudicium temerariũ
irristo tentare deum. ⁊ adulatio. d equibus in locis suis.
Superstitio
est vitium contrariuʒz
religioni. non quia
plus exhibeat in cultum diuinũ vera religio. sed quia exhibet cultuʒz diui
num vel cui non debet. vel eo mō quo
nō debet. Vnde superstitiosi dicti sunt
ẜm Jsydo. li. ethi. eo ꝙ dep̃cabāt̃ ⁊ imo
labāt vt sui liberi superstites fierẽt gl.
autem ad cor. ij. dicit superstitio est reli
gio. s̃. modum seruata vbi accipit̃ methaphorice religio. sicut quādo dicimꝰ
bonus latro.
¶ Vtrũ suꝑstitionũ diuerse sint species
*Rñ. ꝙ sic ẜm diuersa obiecta vel diuersos fines ẜm hoc em̃ actꝰ morales spẽs
sortiuntur. Vnde prima spẽs superstitionis est cum exhibetur cultꝰ deo cui
exhibẽdus est. sed modo indebito. vt si
quis coleret deũ nunc ẜ
ʒz legis veteris
obseruantiā. Secũda est cum cultus di
uinus exhibet̃ cui nō debet̃. s. creature
cuicũ ⁊ ista h
ʒz multas sub se species.
Nam si reuerentiā deo debitā exhibet
creature est idolatria. Si vero hoc facit
|
vt instruat̃ ab ea sic est diuinatio q̃ demones cōsulit ꝑ aliqua pacta inita taci
cite vel exp̃sse cũ eis. Si aũt hoc fit propter directionẽ humanoꝝ actuũ. ⁊ sic ẽ
suꝑstitio quarũdā obseruātiaꝝ. ⁊ hoc di
cit aug. ij. de doc. xp̃iana. Suꝑstitiosum
est inq̇t quicq̇d institutũ est ab homini
bus ad facienda et colenda idola sicut
deũ creaturā vel aliā. Ecce Primũ subdit vel ad cōsultationes ⁊ pcā quedā si
gnoꝝ cũ deuotionibꝰ placita at fede
rata ecce. Scm post subinfert. Ad hoc
ergo ꝑtinẽt oẽs ligature execrabiliũ re
medioꝝ quas nō ↄmẽdat ars medicoꝝ
seu in precatiōibus seu in caracteribꝰ
suspẽdendis at ligandis in quibꝰ oĩbus ars demonũ est ex quadā pestifera
hoĩm ⁊ maloꝝ angeloꝝ exorta. Vnde ⁊
cũcta vitāda sunt xp̃iano ⁊ oĩno penitꝰ
execratione repudiāda at dānanda.
xxvj. q. v. nec mirũ. ⁊ in. c. illud. j. q. ij. Pri
ma aũt spẽs suꝑstitionũ simpłr est peccatũ mortale. Sca vero spẽs similiter
est mortale pctm̃ ⁊ de hac habes. s̃. sors
sed quādo cōsistit solũ in obseruatione
quarũdam obseruantiaru
ʒz sic aduerte
ꝙ solũ est mortale peccatu
ʒz quādo duo
concurrunt. Primũ aliq̇d suꝑstitiosum.
secundo ꝙ sciat suꝑstitiosum fore id ser
uās quacun intentione hoc faciat secus si ignoraret suꝑstitiosum. sic non
esset mortale peccatum.
¶ Sed quero qũo pōt cognosci q tale
*q̇d sit superstitiosum. Rñ. ꝙ ↄsiderandũ
est vtrũ naturaliter videantur posse tales effectus causare pro quibus effectibus causandis talibus q̇s vult vti ⁊ si
sic nō erũt superstitiosa. licet em̃ causas
naturales ad inducendũ effectus proprios adhibere. Si vero nō pōt natura
liter cāre tales effectus ⁊ cōsequẽs est ꝙ
nō adhibeantur ad hos effectꝰ causandos vt cause. sed tantum vt signa. ⁊ non
vt signa diuina. Sicut sunt sacramentalia signa. Sed tantũ signa vana ⁊ superuacua ⁊ sic ꝑtiuent ad pacta signationũ cũ demonibꝰ inita. ⁊ superstitiosum. Nec ob. ꝙ sicut corpora naturalia
subdunt̃ corꝑibꝰ celestibꝰ ita ⁊ corpora
artificialia. vt imagines. Ergo sicut illa
ita ⁊ ista sortiunt̃ aliquas ꝟtutes ex im
pressiōe corpoꝝ celestiũ ad aliquos effectꝰ causandos. Rñ. ꝙ naturales vir
tutes corporũ naturaliũ cōsequunt̃ sub
stantiales formas ipsoꝝ quas sortiunt̃
ex impressione corporu
ʒz celestiũ ⁊ iō ex
earundem impressione formarũ sortiũ
tur quasdā virtutes actiuas. S
ʒz forme
corporũ artificialiũ procedunt ex cōceptione artificis. Et ideo cu
ʒz nihil aliud
sint cōpositio ⁊ ordo. vt r. ij. phi. non
possunt naturalem virtute
ʒz habere ad
ageñ. Et inde est ꝙ ex ĩpressiōe corpoꝝ
celestiũ ẜm ꝙ sunt artificialia nullā sortiunt̃ virtutem. sed tm̃ ẜm materiā naturale
ʒz. Et sic patet ꝙ faciunt anullum
in tali cōstellatione vel ĩprimũt imaginẽ vt valeat ad febres ⁊ hmōi superstitiosi sunt. cōcor. Tho. ij. ij. q. xcvj.
¶ Vtrũ ars notoria sit illicita ⁊ ĩefficax.
*Rñ. ꝙ sic illa q̇bꝰ vtitur nō habẽt vir
tutem causandi scĩam vt cā. sed tan si
gna. inefficax est ad scĩam acquirendam. cũ querat acquirere scĩam non
ꝑ modũ cũ naturale hoĩ. s. adinueniẽdo
vel adiscendo opor tet illud expectet a
deo sicut sancti hoĩes faciũt nō per vana s
ʒz ꝑ verũ dei cultũ. aut a diabolo vt
faciũt q̇ arte notoria vtunt̃ ꝑ vanas suꝑ
stitiones q̇ demones cum nō possint illuminare intellectũ. iō nũ scĩam pote
rum dare licet aliquando exprimāt aliqua documenta scĩarum ⁊ ideo mortali
ter peccant tali arte vtentes ⁊ vt plurimum efficiunt fatui.
¶ Vtrũ ꝟtus imaginatiua possit ĩmu
*tare corpora naturaliter. Rñ. Auicẽna.
vj. naturaliũ. c. vlt. ꝙ sic accipiẽdo yma
ginatiuā ꝓ ipsius virtutibꝰ interioribꝰ
vt p
ʒz in trabe posita super aquam ⁊ in
terra ⁊ multis alijs exemplis ⁊ etiā extranea ꝙ non credo. nimis extendit
eius virtutẽ etiam nō intelligas in qua
cũ immutatione sed in al quibꝰ alijs
impedimentis sublatis.
¶ Vtꝝ fascinatio sit possibilis. rñ. ꝙ ac
*cipiendo falcinationem ꝓ illusione seu
ludificatiōe sensuũ ꝑ artẽ magicā facta
|
sic certũ ẽ ꝙ sit possibilis nisi ꝓhibeat̃
a deo mediante ministerio angelorum
vel sanctorũ. Si accipiat̃ fascinatio ꝓ
ĩuidia ⁊ sic est etiā possibilis sicut mul
tipliciter experiẽtia docet. Si aũt acci
piat̃ ꝓ immutatiōe ad malũ facta ĩ cor
pore alteriꝰ ꝑ oculos alteriꝰ respicientis ĩ eũ sic siłr est possibilis naturałr. vt
dicit Auicena vbi. s̃. s
ʒz nō ĩ oĩ corꝑe ne ab oĩ aspectu. vide Ri. in quolibet. q̇
hāc qōnẽ format vnde pōt vetula infecta aspiciendo puerum ipsum inficere.
¶ Vtrũ herbe vel armonie habeāt ꝟtu
*tẽ ↄ̃ demones. Rñ. ꝙ nō nisi ꝑ accidẽs.
nā cũ actꝰ actiuoꝝ sint ĩ patiẽte disposi
to sco de aĩa. Si demō ĩuenit passionẽ
melāconiā intẽsiorẽ acriꝰ vexabit eũ in
quo est quādo est in maiori dispositiōe
quā qñ est in minori ⁊ sic cũ herbe ⁊ armonie valeant naturałr ad talẽ passionẽ leuādā vel minuẽdā nō cōsequẽter
valẽt ↄ̃ demonẽ vt minꝰ possit vexare
illũ. S
ʒz directe ⁊ ꝓprie nulla herba aut
res corꝑalis pōt agere in purũ spiritũ
naturałr ⁊ si aliquādo valet potius ex
aliqua superstitione que prohibita est.
¶ Vtꝝ liceat suspẽdere breuia ad collũ.
*Rñ. ꝙ sic si. v. cōcurrāt Primũ ꝙ sint no
mina cognita ⁊ nota nō ignota. Scm
ꝙ illa noĩa aut verba sint noĩa fancta
puta euangelij aut sacre scripture aut
aliquoꝝ sanctoꝝ. Tertiũ ꝙ in eis non
ponant̃ aliq̇ caracteres seu signa preter signũ crucis. Quartũ ꝙ non inserat̃
aliq vanũ seu falsum. Quintũ ꝙ ĩ scribẽdo seu suspẽdẽdo aut portādo nō ob
seruet̃ aliq suꝑstitiosum sicut qñ credit̃ minus valeāt scripta ante euangeliũ vel alio die vel per puerũ virginẽ ⁊
hmōi aliter istis nō concurrentibus su
perstitiosum est. vt p
ʒz. xxvj. q. vj. non li
ceat ⁊. c. non obseruetis.
¶ Vtrũ incātatio serpẽtũ ⁊ aĩaliũ sit li
*cita. Rñ. ꝙ si in incātatiōibꝰ serpẽtũ et
similiũ habeat̃ respectꝰ tantũ ad sacra
verba ⁊ ad virtutẽ diuinā nō est illicitũ. Sed vt plurimũ fiũt illicite obser
uātie circa tales incātatiōes ⁊ ꝑ demones fortiunt̃ effectum ideo reprobant̃.
¶ Vtrũ carminatrices ⁊ carminatores
*q̇ carmināt ĩfirmos aut pueros peccẽt
mortaliter. Rñ. si nihil suꝑstitiosum di
cunt aut docent aut faciunt. Sed tamẽ
vtuntur licitis p̃cibus ⁊ adiurationibꝰ
sicut per passionẽ ⁊ crucẽ ⁊ similia non
est peccatũ. sed non debent consuli nisi
discretis personis vel religiosis. cōmuniter superstitiones immiscent.
¶ Quid de illis q̇ dicũt missam de mor
*tuis ꝓ viuis vt moriant̃. Rñ. ꝙ peccāt
mortaliter. xxvj. q. v. quicun. ⁊ idẽ dic
de exeũtibꝰ altaria aut operiōtibꝰ imagines sanctorum vt in. d. c. quicũ. Si
militer de dicẽtibus psalmos aliquos
ad hoc.
¶ Vtrũ colligentes aliquas herbas va
*nas obseruatiōes faciẽtes peccẽt mortałr. Rñ. sic si scientes suꝑstitiosum esse
faciunt. vt patet. xxvj. q. v. c. nō licet. et
q. vj. non liceat.
¶ Quid de obseruatiōibꝰ vanoꝝ ad p̃
*cognoscenda infortunia ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ
oia ꝓhibita sunt sunt signa ex vanitate hoĩm cooperante diabolo nā cũ in
hmōi a principio aliq̇d veri euenit a ca
su ĩceperũt hoĩes animũ ĩ his applicare. Et iō diabolꝰ multa facit euenire in
talibꝰ. vt hoĩes curiosiores fiant in tali
bus ⁊ laqueis erroꝝ implicent̃ vt dicit
Aug. j. de doc. christiana ⁊ no. in. c. faciẽ
dum xxvj. q. iiij.
¶ Vtrũ sciẽs maleficiũ possit sine pec
*cato illud soluere. Rñ. Petrus aureo. in
iiij. di. xxiiij. q. ij. ꝙ ꝑ aliud male ficiũ fie
ri nō pōt sine peccato infidelitatis. Si
tamen q̇s esset actu dispositꝰ ad facieñ.
maleficiu
ʒz potest aliquis vti eo licet
malo alteriꝰ vti ad bonũ suũ: sicut dicit
aug. de iuramento infidelis iurātis in
noĩe dei sui. Vnde licet q̇s non possit in
ducere aliquẽ ad aliquod maleficiũ faciẽdũ tamẽ si est aliq̇s dispositꝰ actuali
ter facere aliq maleficium vt aliud de
struat possum illo vti ad bonũ meum.
Pōt etiā tolli ꝑ destructione
ʒz maleficij
si scit̃ eo destructo demō non ampliꝰ
fatigaret ex peccato nō assistit. nisi
diu durat tale signu
ʒz. vñ dicit Sco. ea.
|
di. ꝙ nedũ nō est pctm̃ immo meritoriũ
destruere opera diaboli nec ĩ hoc est in
fidelitas aliqua destruẽs nō acquiescit operibꝰ diaboli. sed credit demonẽ
posse vexare ⁊ velle fatigare dũ tale signũ durat ⁊ destructio signi talis ĩponit finẽ vexatiōt. Pōt ẽt destruere quis
male ficia ꝑ sacramẽta adiurationes di
uinas orationes. ⁊ hmōi meritoria.
¶ Vtrũ credentes se cũ alijs nocturnis
*horis equitare ⁊ vbicũ voluerint subito posse trāsire aut in aliā spẽm creature posse mutari peccent mortaliter.
Rñ. ꝙ sic post super talibus audierũt
veritatẽ ⁊ sunt infideli deteriores. xxvj.
q. v. episcopi. Secꝰ si ex simplicitate an
te informationem de veritate.
¶ Quid de obseruatiōe lune aut dierũ.
*Rñ. Arch. in. c. si q̇s clericꝰ. xxvj. q. v. ꝙ si
quis obseruet ad precognoscẽdos futuros euẽtus fortuitos vel etiā ad precognoscẽdũ futura oꝑa hoĩm ꝑ certitudi
nẽ sic illicitũ est ⁊ ars demonũ. Si vero
q̇s vtat̃ tali obseruatiōe vel alia cōside
ratiōe astroꝝ ad p̃cognoscẽdũ futura q̃
ex celestibus causantur. puta siccitates
pluuias ⁊ hmōi sic nō est peccatum qm̃
dubium nō est quĩ res circa lunarẽ glo
bũ ↄstitute ꝑ suꝑiora regant̃ ⁊ ĩmutent̃
⁊ procurent̃ ⁊ quod dicit Aug. in. c. non
obseruetis. xxvj. q. vj. intelligitur secun
dum primũ modũ non ẜm secundum.
Suspensio. j.
de qua hic loquor est
quedā eccłiastica cen
sura qua ĩterdicit̃ aliq officiũ vel exercitiũ cōpetẽs certe ꝑsone eccłiastice ali
quando a iure aliquando a iudice prolata elicit̃ ex gl. in c. ad reprimendā de
offi. ordi. ⁊ in cle. cupientes. de penis.
De notatis in hoc. §. ⁊ sequenti in
eodem verbo nihil per canonistas tan
gitur ideo hic non insisto.
¶ Jn quibus casibus a iure incurritur
*aliqua suspensio. Rñ. licet glo. in. d. cle.
cupientes multos numeret tamen ego
dico secũdum paruitatem ingenij mei
ad. xxxvij. casus reduco qui pertinent
ad suspensionem maiorem que ꝓprie
dicitur suspensio nam suspensio minor
q̃ infligit̃ ꝓpter participationẽ cu
ʒz excōicato solũ priuat ꝑceptione sacramẽtorũ ⁊ ꝓpter hoc nō pōt eligi s
ʒz bñ eligere ⁊ exercere iurisditionalia quoru
ʒz.
¶ Primꝰ ponit̃ i. c. vl. xviij. di. Vbi ep̃s.
*ẽ suspẽsus duobꝰ mẽsibꝰ ab offō si post
ꝓuinciale ↄciliũ celebratũ. j. sex mẽses
nō cōuocat oẽs abbates presbyteros ⁊
clericos ⁊ nō refert eis oĩa acta concilij.
¶ Scs ponitur in. c nullus. lv. di. Vbi
*ep̃s ipso iure suspendit̃ ꝑ annũ ab cele
bratione misse si ordinat solenniter penitentem scienter.
¶ Tertiꝰ ponit̃ in. c j. ⁊. ij. lxxiiij. di. vbi
*ep̃s suspendit̃ ꝑ annum a celebratione
misse. si ordinat aliquem inuitũ de quo
dic vt. s̃. ordo. iij. §. xxiiij.
¶ Quartꝰ ponit̃. xxxij. di. c. nullus ⁊. xv.
*q. viij. sciscitātibꝰ. Vbi clerici notarij cō
cubinarij sunt suspẽsi. de quo dic vt. s̃.
concubinatus. §. iij.
¶ Quintꝰ ponit̃. lviij. di. c. fi. vbi ep̃s q̇
*ordinat monachũ sine lnĩa abbatis est
suspẽsus a cōione aliorum a sua diocesi
aliqui dicunt ab alijs episcopis.
¶ Sextus ponit̃ in. c. nihil est ⁊ in. c. cũ
*in cũctis de elec. Vbi clericꝰ qui elegit
indignũ tũ ad etatis legitimitatẽ sciẽtiā ⁊ mores electione actiua pro illa vice est priuatꝰ ⁊ a beneficijs ecclesie per
trienniũ est suspẽsus. Ep̃s vero q̇ facit
vel permittit fieri ꝓ illa vice priuatꝰ est
ptāte cōferendi beneficium illud si ad
eũ pertinet ipsiꝰ collatio. ⁊ debet suspẽdi a perceptione proprij beneficij.
¶ Septimꝰ ponit̃ ĩ. c. q̇sq̇s. de elec. Vbi
*clericꝰ cōsentiẽs electiōi de se facte per
potestatis secularis abusum fit intelligibilis ⁊ eligentes prima vice sunt suspensi electionis potestate.
¶ Octauꝰ ponit̃ in diuersis capitulis
*⁊ titulo circa ordinatos vel extra tꝑa vł
ab ep̃o q̇ resignauit vel nō a suo. aut de
eiꝰ lnĩa vel ab excōicato degradato suspenso ⁊ hmōi de quibus dic vt. s̃. Ordo. ij. §. j. ⁊ Ordo. iij. §. xxiij. ⁊ Ordo. iiij.
.§. iiij. ⁊ Ordo. vj. §. iij.
¶ Nonꝰ ponit̃ circa ordinātes añ tꝑa
*vel illiteratos vel nō subditos. De qui
|
bus dic vt. s̃. in precedenti casu.
¶ Decimꝰ ponit̃ ĩ. c. quorũdā de solu.
*Vbi suspensus est ab administratione
spũaliũ q̇libet grauās eccłia
ʒz sibi com
missam ꝓ debitis alienis. aut lr̃as siue
sigillũ cōcedẽs q̇bꝰ possint ecclesie obli
gari. Verũ est ꝙ nō ligat hec suspensio
nisi inferiores ep̃is ẜm Jo. in gl. ibide
ʒz
⁊ ꝙ ꝑ ep̃m etiā pōt relaxari. s
ʒz nō debet
facere nisi prius sit satisfactu
ʒz indẽnitati eccłie. c. cum olim de. ꝟ. sig.
¶ Vndecimus ponitur ĩ. c. j. de clericis
*pugnantibus in duello. Vbi clericus
duellum suscipiens vel alteri offerens
suspensus est: poterit tamen ep̃s cum
eo dispensare si morsvel mutilatio non
sit secuta.
¶ Duodecimus ponit̃ in. c. prouida. de
*ele. li. vj. Vbi suspẽdũtur quicũ iudices per annũ ↄtinuũ ab ep̃oꝝ cōfirmatione ⁊ consecratione q̇ se intromittũt
de cognitione negociorũ in causis electionũ ep̃atuũ qñ antea ad papam est
appellatũ. Aut qui ↄfirmationẽ aut cōsecrationẽ cōferũt electis post tale
ʒz appellationem. ⁊ si solũ confirmationem
conferũt sunt suspensi ab ea tantum.
Si cōfirmationem ⁊ cōsecrationem sic
sũt abvtra suspensi. Siłr si partibꝰ re
cedentibꝰ ab appellatiōe eā ↄferat nisi priꝰ inq̇rat si ꝑtes aliq̃ prauitate ĩter
ueniẽte recesserũta dicta appellatione.
¶ Tertiusdecimꝰ ponit̃ in. c. tāta de ex
*ces. prela. ↄ̃ nō seruantes interdictũ de
quo dic. vt. s̃. interdictum. vij. §. vij.
¶ Quartusdecimꝰ ponitur in. c. sacro
*sen. ex. Vbi suspendit̃ per mẽsem ab in
gressu ecclesie proferẽs snĩam excōmunicatiōis nisi premissa canonica monitione coram idoneis testibus.
¶ Quintusdecimus ponit̃ in. c. cu
ʒz me
*dicinalis de sen. exc. li. vj. Vbi suspẽdit̃
per mensem ab ingressu ecclesie ⁊ a diuinis officijs ferẽs snĩa
ʒz excōicationis
interdicti vel suspensionis nō ĩ scriptis
Jdẽ est si nō conscribat causam sententie. Jdẽ etiam est si requisitus non tradat infra mensem exemplum scripture. De quo dic vt. s̃. Excōicatio. ij. §. ij.
¶ Sextusdecimus ponit̃ ĩ. c. sepe de
*ele. li. vj. Vbi supendũtur ab officijs ⁊ a
quibuscũ bñficijs conuentus capitu
la collegia aut singulares persone ĩfra
scriptaꝝ eccłiaꝝ q̃ decedẽte prelato ali
cuiꝰ eccłie cathedralis vel regularis vł
collegiate bona ab eo dimissa vel vaca
tiōis tꝑe obuenientia occupant. et hec
diu ea non restituant vel ecclesie aut
successori nō obstante quacũ consuetudine priuilegio aut statuto ⁊ in cle:
statutum de elec declaratur id habere
locum in omni emolumento. ⁊ intellige qñ prelatus principalis decedit. vide. s̃. beneficium. §. xl.
¶ Decimusseptimꝰ pōit̃ in. c. hac cōsti
*tutione de off. dele. li. vj. vbi cōseruator
suspẽdit̃ ꝑ vnũ ānũ ab offō si sciẽter in
tromittit se de alijs de manifestis de
quo dic. vt. s̃. conseruator. §. j.
¶ Decimusoctauus pōit̃ in. c. hec cōsul
*tissimo de re. ec. nō alie. li. vj. vbi prelati submittẽtes bona ecclesiarũ. seu iura
sine consensu sui capłi ⁊ sedis apostoli
cr snĩa laicis sunt suspensi per trienniũ
ab offō. i. executiōe officij ⁊ ab administratiōe. s. tꝑaliũ ẜm Jo. an. Jtem clerici
q̇ hec scientes non denũciant superiori sũt suspẽsi per trienniũ a perceptione beneficioꝝ illius eccłie. quid autem
requirat̃ vt hec suspẽsio incurrat̃ dic ꝙ
illa q̃ requirũt̃ vt laici sint excōicati q̇
vi aut metu id exigũt ab ecclesiasticis
de quo excōicatio. vij. casu. xxj.
*¶ Decimusnonꝰ ponitur in. c. cũ eterni
de sen. ⁊ re iudi. li. vj. Vbi suspẽditur ꝑ
annũ ab offō iudex eccłiasticus ordina
rius vel delegatus qui cōtra iustitiā et
cōscĩa
ʒz in grauamẽ ꝑtis alteriꝰ in iudi
cio q̇c faciẽs ꝑ gr̃am vł sordes. s
ʒz hoc
nō h
ʒz locũ in arbitrio ẜm Ber. q lĩtat
Jo. an. veꝝ nisi succedat in locũ ordina
rij vel delegati de of. dele. c. vno delega
torũ. et eadem ratione nec in auditore.
¶ Vigesimus ponitur in. c. pñti de offi.
*ordi. li. vj. Vbi ep̃i ⁊ superiores suspẽdũ
tur ab ingressu eccłie. inferiores ꝟo ab
officio et beneficio qui in subiectis sibi
dignitatibus personatibꝰ prioratibꝰ vł
|
ecclesijs bona in ipsis inuẽta post mor
te
ʒz rectoris earũ vel tꝑe vacationis ob
uenietia quoquo mō occupant tandiu
dōet restituerĩt occupata nisi ex speciali priuilegio aut cōsuetudine p̃scripta
eis ↄueniāt. Et aduerte ꝙ hic loquitur
ne alijs bonis ab his de q̇bꝰ in. c. q̇a se
pe de elec. li. vj. de quibus. s̃. §. xvij.
¶ Vigesimusprimꝰ ponit̃ in. c. exigit de
*censi. li. vj. Vbi ep̃i ⁊ superiores suspen
duntur ab ingressu ecclesie inferiores
ab officio ⁊ bñficio q̇ visitantes exigũt
pecuniam vel munera vel non a visitatis recipiũt procurationem. de quo dic
vt. j. visitatio. §. iij.
¶ Vigesimussecundus ponit̃ in. c. vsu
*rarũ de vsu. li. vj. Vbi suspẽdũtur ep̃i et
maiores q̇ vsurarijs manifestis nō oriũ
dis quocũ ti. ↄcedũt domos ad fenus
exercendu
ʒz donec eos expellant.
¶ Vigesimustertius est in. c. ep̃oꝝ pri
*uile. li. vj. vbi interdicit̃ ĩgressus eccłie
illis q̇ celebrāt pñtibꝰ excōicatis publi
ce vel interdictis. aut eos recipiunt sacramẽta ecclesiastica vel sepulturam et
tādiu donec ad arbitrium excōicatoris
satisfecerint cōpetẽter. ⁊ si hoc ĩterdicto
durāte diuinis se ingerant ĩ ecclesia in
suo agẽtes officio sicut prius efficiunt̃
irregulares. c. is cui. de sent. exō. li. vj. ⁊
l
ʒz Archi. hic limitet istud ad excōicatũ
ab homine ꝓpter verbũ donec arbitrio
eius cuius snĩa
ʒz. Tñ Jo. de fan. quẽ se
quit̃ Gemi. ibidẽ intelligit eiꝰ de sent.
iur. ⁊ sic illud verbũ cuiꝰ snĩam. s. si ẽ iu
re. ↄditoris si hoĩs hoĩs. simile hẽs ĩ. c.
nuꝑ de sen. exc. ⁊ sic tenet Jo. vt recitat
Gemi. ibidẽ arguit ꝙ predicta pena so
lũ h
ʒz locum quo ad exemptos non quo
ad clericos nō exemptos. ⁊ posset tene
ri post factũ. l
ʒz ante factum sit tenendũ
ꝙ etiā ligat non exemptos.
¶ Vigesimusquariꝰ ponit̃ ĩ. c. statuimꝰ
*de ele. li. vj. vbi suspẽdunt̃ ĩ triennio a
bñficijs q̇ defecerit in ꝓbatiōe eius ꝙ
obiecerit ↄ̃ personā electi ad aliquā di
gnitatẽ vel ꝑsonatũ ad q̃ bñficia si se in
gesserit. j. illud tp̃s ꝑpetuo priuatus est
nisi māifestissime ↄstet ꝙ calũniose nō
egerit intellige ĩ benesicijs que habet
in illa ecclesia ꝓ qua electio celebratur
c. si cōpromissarius. de elec. li. vj.
¶ Vigesimusquintus pōit̃ in. c. cupien
*tes de electio. de quo. s̃. electio. §. ix.
¶ Vigesimussextus est in. c. si ↄpromis
*sariꝰ de elec. li. vj. Vbi eadẽ suspẽsio im
pōit̃ ↄpromissario si eligit sciẽter indignum nisi compromittentes illud habuerit ratum.
¶ Vigegmusseptimꝰ ẽ in. c. solet de sen.
*exc. li. vj. vbi suspensus est ab oĩ actu le
gitimo excōicatus maiori excōicatiōe.
¶ Vigesimusoctauus ponitur in. c. nō
*solũ ⁊ in. c. ↄstitutionẽ de reg. li. vj. Vbi
suspẽdunt̃ a recepti one quorũlibet ad
professionẽ mendicantiũ ordinũ fr̃es q̇
aliquem ante annũ probationis cōple
tum recipiunt ad professionem.
¶ Vigesimusnonus ponit̃ in cle. qm̃ de
*vi. ⁊ ho. cle. de qua. s̃. clericꝰ. iiiij. §. ij. cō
tra clericos virgatis vestibus vtẽtes.
¶ Trigesimꝰ ponit̃ in cle. j. de re. ecc. nō
*ali. vbi suspendit̃ ab offō q̇libet religio
sus p̃sidẽs mōasterio ṗoratui eccłe. seu
administrationi cuilibet si iura redditꝰ
vel possessiones eiusdẽ alicui advitam
seu ad certũ tp̃s cōcedit qͦuis titulo nisi
necessitas aut vtilitas id exposcat monasterij vel ecclesie ⁊ tũc cum consensu
cōuẽtꝰ si h
ʒz. aut si nō h
ʒz sui prelati. Hoc
tñ nō extendit̃ añ locationes ⁊ venditiōes fructuũ ad modicũ tp̃s. vt ibidẽ.
¶ Trigesimusprimus ponit̃ in cle. reli
*giosi de deci. Vbi suspẽdũtur religiosi
habẽtes administrationes vel beneficia ab officijs ⁊ administrationibus q̇
noualiũ aut decimaliũ aut decimarum
debitarũ faciũt fraudẽ si req̇siti. j. mẽsẽ
nō destiteritvł nō satisfecerĩt vsurpatis
j. duos mẽses ⁊ tādiu dōec satisfecerĩt.
¶ Trigesimussecũdus ponit̃ in cle. cu
*piẽtes de pe. vbi suspẽdunt̃ ab officio
p̃dicationis oẽs religiosi exceptis illis
q̇ decimas recipiũt q̇ post fuerĩt req̇siti ꝑ rectores eccłiarũ sciẽter omiserint
facte cōscientiam ↄfitentibus de decimis soluẽdis et hoc diu non fecerint
si comoditatem habuerint.
¶ Trigesimustertiꝰ ponitur in cle. j. de
*sta. mo. Vbi suspẽditur a beneficiorum
collatione abbas vel prior nō habens
abbatẽ propriũ. alius vero ab admini
stratione si quā h
ʒz ꝙ si nō h
ʒz inhĩlitat̃
ad habendũ bñficiũ ⁊ administrationẽ
⁊ hoc per annũ si sotulares nō corrigia
tos ⁊ altos vel caputia nō fixa portare
presumpserit. itẽ ẜm ꝑmissam persona
rũ distinctionẽ prefatas penas suspen
siōis inhabilitatiōis ꝑ bienniũ ip̃o fa
cto incurrũt. si venationi aut aucupationi clamorose. vel alias cũ canibꝰ aut
auibus ex proposito ĩteruenit ⁊ loquit̃
de mōachis nigris ⁊ collatio ꝑtinet ad
priorem claustralẽ cũ consilio ⁊ cōsensu
maioris partis capituli seu conuẽtus
durāte tẽpore suspensionis abbatis vł
prioris vt ibi.
¶ Trigesimusquartus pōitur in cle. cũ
*sit de magistris vbi suspendũt̃ quilib
ʒz
etiā ep̃i ⁊ suꝑiores ꝑ sex mẽses sequentes a collationẽ magisterij seu doctora
tus qui aliquẽ ꝓmouerũt ad tale offm̃
nisi prius recepto iuramento ꝙ vltra
tria milia turonensium argenteorum
in tali doctorationis solennitate non
expendet.
¶ Trigesimusquintus ponit̃ in cle. mł
*torũ de here. Vbi suspendũtur ep̃i per
trienniũ ab offō si odij gratie aut amoris vel cōmodi tꝑalis obtẽtu contra iu
stitiā ⁊ conscientiā omiserit procedere
in crimine heresis cōtra quẽ vbi fue
rit procedendũ. aut obtẽtu eodẽ prauitatem ipsam vel impedimẽtũ sui officij
imponendo quoquo modo vexauerint
aliquem.
¶ Trigesimussextꝰ ponit̃ ĩ cle. religio
*si de priui. Vbi suspendũt̃ religiosi qui
exadmĩstratiōe eucharistie extreme vn
ctiōis vel solenni
ʒzatoine matrimonij:
aut quacũ absolutiōe indebita aliq̇d
acq̇sierũt nisi post fuerint requisiti. j.
mẽsem restituerint donec satisfecerint.
¶ Trigesimusseptimꝰ ponit̃ in. c. in
*oĩbꝰ de vsu. Vbi clerici suspẽdũtur ip̃o
facto ab officij executiōe ẜm pan. ibidẽ
qui recipiũt ad cōionẽ vel oblationem
altaris maĩfestos vsurarios. ⁊ tādiu do
nec ad arbitriũ ep̃i satisfecerint.
¶ Est ⁊ alia suspensio q̃ dr̃ minor hanc
*incurritquis ex duobꝰ. ṗmo ex quocũ
mortali peccato in quo quis existẽs an
te peniteat est suspẽsus ab oĩ sacr̃orũ
ꝑticipatiōe vt ĩ. c. q̃situm de coha. cle. et
mu. Sco ex ꝑticipatiōe cũ excōicatia
ĩ qͦ ĩcidit maiorẽ excōicationẽ. Jsti tñ si
sic suspẽsi celebrẽt nō efficiunt̃ irregulares. vt ĩ. c. si celebrat de cle. ex. mi.
¶ Est ⁊ alia suspẽsio qua quis ẽ suspẽ
*sus quo ad alios. s
ʒz quo non se ad q̃ ꝓprie suspensio nō pōt dici ⁊ ista ligātur
cłici ꝑegrini. vt ĩ. c. j. ⁊. iij. ⁊ cle. ꝑeg. nā
tales nō pñt celebrare in publico āte
fidẽ certā fecerint de eoꝝ ordinatiōe s
ʒz
bene in secreto vt in. d. c. iij. si tamen celebrarent non essent irregulares. vt no.
Pan. in. d. c. si celebrat.
¶ Nullꝰ ep̃s aut superior incurrit sen
*tentiā interdicti vel suspẽsionis impositā a iure vel a iudice nisi de eis fiat
specialis ⁊ exp̃ssa mẽtio. c. periculosũ
de sen. excō. li. vj.
Suspensio. ij.
quo ad prolationeʒz.
Sciendum ꝙ debet
fieri in scriptis monitiōe p̃missa ⁊ ceteris sicut excōicatio. Et ideo q dixi de
sententia excommunicationis. s̃. Excō
mumcatio. ij. dic de prolatione suspensionis vel interdicti. vt patet in ca. j.
de sen. excōmu. li. vj.
¶ Vtrũ appellatio suspẽdat interdictũ
*vł suspẽsionẽ sicutexcōicationẽ. rñ. ꝙ sic
si p̃cedat vt in. c. ad hoc qm̃ de appell. a
cōtrario. Si tñ appellatio fieret ẽt post
suspẽsionẽ a tꝑalibus. vt puta ab ĩgres
su domꝰ vĩnee ⁊ hmōi. vel interdic. ignis vel aq̃. ⁊ hmōi. bñ appellatio post
sequẽs suspẽderet ẽt. l. nō tm̃. ff. de ap.
nisi casus eẽt ĩ quo dānatũ publice inter esset statĩ puniri. l cōstitutiōes. ff. de
app. Ex quo p
ʒz ꝙ uspẽsionẽ a bñficio
ab officio vł ab ingressu ecclesie nō tollit appellatio sequẽs spũalia sũt. Et
sic intellige Jnn. ĩ. d. c. ad hoc qm̃. Secꝰ
si suspẽsio est a ꝑceptiōe fructuũ beneficij q̃ tꝑalis est vel a p̃benda appel|
latio bñ suspẽdit ẽt post ĩt̃posita. Secꝰ
si suspẽderet̃ q̇s a canonica spũalis
ẽ. Jo. an. ĩ. c. is cui sẽ. ex. li. vj. t
ʒz ꝙ etiā
tollit appellatio sequẽs suspẽsionem a
bñficio ⁊ ill q vr̃ nō suspẽdere appel
lationẽ sequẽtẽ interdictũ vel suspẽsio
nem dicit habere locum in mere spũalibus per que ligatur anima.
¶ Quid si snĩa suspẽsionis autĩterdicti
*feratur sub ↄditiōe. Rñ. nō ligabit donet extet ↄditio. ⁊ breuit̃q dr̃ excōica
tiōe dic suspẽsiōe. ẜ
ʒz Jo. an. ĩ. c. l
ʒz sẽ.
exc. li. vj. cũ eadem quasi sit ratio.
¶ Quis pōt suspẽdere vel interdicere.
*Rñ. ꝙ q̇ pōt excōicare ⁊. ecōtra. siłr qui
pōt excōicare pōt suspẽdi vel interdici
⁊ q̇ pōt ꝑ cẽsurā eccłiasticā cogere pōt
hec tria facere. s. excōicare suspendere
⁊ interdicere q̃ tria intelligũtur noĩe cẽ
sure ecclesiastice. c. querẽti de ver. signi.
Suspẽsio. iij.
qͦ ad penā doct. satis
intricate loquunt̃. uis pa. in. c. cũ dilectꝰ de cōsue. ⁊ in. c. si
celebrat de cle. excōi. mi. clariꝰ dixerit
nihilominus tu vt clarius capias.
¶ Aduerte ṗmo ⁊ distingue sic quedā
*suspẽsio ẽ a iure. vt ĩ casibꝰ. s̃. positis q̃
dā abhoĩe ⁊ haꝝ suspẽsionũ q̃dā est ab
aliquo q̇ ꝓprie est actꝰ alicuiꝰ ordĩs pu
ta a celebratiōe ab offō ab ordine ⁊ hu
iusmodi q̇dā ab alijs actibꝰ q̇ nō ꝑtinẽt
ad aliquẽ ordinẽ. si suspẽsio sit ab actibꝰ alicuiꝰ ordĩs sic aut tał suspẽsio ẽ cũ
tali modificatiōe. s. qͦus satisfecerit vł
penituerit. ⁊ sic si ẽ a iure. vt. xvj. xx. xxj.
xxij. xxiij. xxxj. xxxij. xxxvj. xxxvij. dist. sic
scm Archi. et no. Gemi. in. d. c. sepe
nō efficiũt̃ irregulares si celebrẽt vł exerceāt actũ ordini deputatũ. ẜ
ʒz eum
isti potiꝰ vidẽt̃ a deo suspẽsi a iure si
ꝟo talis suspẽsso sit a iudice sic erũt irregulares. ↄ̃riũ tñ t
ʒz gl. j. d. c. pñti. ꝙ ẽt su
spẽsi a iure tali mō sint irregulares cuius opi. tenerẽ. añ factũ. s
ʒz post factũ illā Archi. Si ꝟo dicta suspẽsio nō sit cũ
tali modificatiōe. siue sit a iure vel a iu
dice efficiũt̃ irregulares exercẽtes actũ
alicuiꝰ ordis vt ĩ. c. j. sẽ ex. li. vj. ⁊ ĩ. c. j.
sẽ. ⁊ reiu. li. vj. si aũt dicta suspẽsio nō
sit circa ea q̃ pertinẽt ad actꝰ ordinũ. s
ʒz
circa alia ab ipsis sic nō essentirregula
res eā nō seruātes. s
ʒz alio mō debẽt puniri ⁊ dicta duo. c. loquũt̃ ꝓprie quādo
exercet aliq deputatũ certo ordini. vt
no. in. d. c. cũ dilectꝰ. ⁊. c. si celebrat. ⁊ in
d. cle. cupientes.
¶ Et aduerte sco ꝙ est q̃dā suspensio
*ab actibꝰ ordinũ q̃ fit a p̃latis vł a iure
de qua dic vt dixi hic. s̃. Quedā que sit
a cōfessoribꝰ ad certũ tp̃s vł etiā simpłr
⁊ talis non inducit irregularitate
ʒz lic
ʒz
nō seruet̃ ẜm Jo. an ĩ. c. is q̇ de fen. exc.
lt. vj. nō inuenit̃ iure expressum.
¶ Aduerte. iij. ꝙ vt p
ʒz exsupradictis in
*ti. suspẽsio primo. Suspẽsio multiplici
ter ĩponit̃. ⁊ no. gl. in. d. cle. cupientes. ⁊
iō vt scias qñ cōcernit actũ ordinũ explanabo. Aliqñ. n. quis suspẽdit̃ a pōtificalibus solũ ⁊ sic si celebrat ẽt in pōtificalibꝰ non efficit̃ irregularis ẜ
ʒz ho. et
dñ
ʒz. durādũ non sunt de sb
a ordinis
vel officij sine ip̃is quodlibet offm̃ p̃t
celebrari. Ego tñ tenẽdo ꝙ ep̃atꝰ sit or
do vt cōiter tenent canoniste ego credo
ꝙ si celebrat in pontificalibꝰ vel exeq̇t̃
aliq̇d quod ad ordinem ep̃atus pertineat efficitur irregularis. Secus exercendo iurisditionalia illa sunt seꝑata ab his q̃ sunt ordinis ep̃ał. ⁊ iō ep̃s
suspensus a pontificalibus non est suspensus a iurisditionalibꝰ vt no. Pa. in
d. c. cũ dilectus. Aliqñ suspendit̃ a sacra
mentorũ ꝑceptione vel participatiōe ⁊
sic siłr nō est irregularis si ↄtra faciatvt
no. in. c. si celebrat de cle. ex. mi. parti
cipare nō est ordinis vel officij. laici
etiā participant ẜm Jnn. in. c. j. de sen.
ex. li. vj. idẽ t
ʒz Ho. aliqñ suspenditur a
collatiōe sacr̃oꝝ. ⁊ sic siłr licet conferat
nō est irregularitas sine solẽnitate cō
ferunt̃ ẽt sacr̃a a laicis ẜ
ʒz Jnn. in. d. c. j.
⁊ Ho. ibidem Limito verũ qñ confert
sacramenta non vt tan habẽs ordinẽ
sed simpliciter sicut ⁊ laicus. Aliquādo
suspenditur quis ab ordine subdiaconi. et sic si exercet officium diaconi vel
presbyteri erit irregularis. Secus si
ab ordine Presbyteri esset suspensus
|
posset exercere officiũ inferioꝝ ordina. c. significauit. de cor. vitia. S
ʒz suspẽ
sus ab officio sacerdotij seu sacerdotali
bus est suspensus ab ep̃alibus. sed nō
ecōtrario. Similiter suspensus a collatione ordinũ simpliciter est suspensus
a collatione cuiuslibet ordinis. Sed su
spensus a collatione sacerdotij non est
suspensus a collatione ordinis inferioris. Sed suspensus ab inferiori intelligitur suspensus a collatiōe superioris
ordinis ẜm Ho. in. c. dilectꝰ filius. de tẽ
po. ordi. ⁊ iō efficiunt̃ irregulares si cōtra faciunt. aliquādo suspendit̃ ab offi
cio ⁊ sic suspensus est a pontificalibus
etiā. Jō si ordinat vel celebrat efficitur
irregularis. Vnde suspensus ab officio
idẽ est sic de suspenso ordine ⁊ talis est
suspesus ab oĩbꝰ q̃ fundant̃ in ordine
ẜm pa. ĩ. c. cũ dilectꝰ de cōsue. ⁊ iō est suspẽsus a iurisditiōe spāli ẜm cōem opi.
l
ʒz glo. in. c. si celebrat de cle. excō. mi. te
neat ↄ̃riũ ⁊ male ẜ
ʒz pan. ibidẽ. Rñ. re
mota executiōe fundamẽti. remouet̃ et
accessoriũ q est iurisditio. nec obstat. c.
dilecta. de ma. ⁊ ob. vbi abbatissa q̃ nō
h
ʒz ordinẽ tñ cōfert bñficia q ẽ iurisdi
tiōis illud ↄcedit̃ sibi rōne religiōis.
sed nō religioso nō dat̃ iurisditio spũa
lis nisi rōne ordinis nō tamẽ credo incurrat irregularitatẽ si ea q̇ sunt iurisdi
tionis exerceret. ar. d. c. j. de sen. ex. li. vj.
Jtẽ no. gl. ĩ. c. sepe. de elec. li. vj. ⁊ ĩ. c. pñti. de officio ordi. li. vj. ꝙ suspẽsus ab of
ficio ip̃o facto suspensus est ab oĩbꝰ be
neficijs. sed nō ecōtrario. S
ʒz gl. ĩ. d. cle.
cupiẽtes sic cōcor. vt suspẽsus pro leui
causa puta facto ex quo imminet scādalũ de quo dubitat̃ an sit mortale sic nō
ṗuat̃. Si ꝟo est ꝓ delicto graui sic si est
in mora petende absolutionis priuat̃
ꝑceptiōe fructuũ benefi ij. ꝓpter offi
ciũ dat̃ beneficiũ. Si nō est in mora nō
priuabit̃ fructibus beneficij. ⁊ sic cōcor
dat opiniōes diuersas. Aliquādo suspẽ
dit̃ q̇s a diuinis officijs. Et tũc nō pōt
nec officiari nec cum alijs interesse seu
audire secũdum Host. Gof. ⁊ Ray. No
men erit irregularis si solu
ʒz intersit vt
simplex laycus vt patet ex dictis.
¶ Vtrum interdictus ab ingressu eccle
*sie possit officiari extra ecclesiam. Rñ. ꝙ
sic sed non ecōtrario ⁊ cui interdicit̃ ecclesia intelligunt̃ interdicta eccłiastica
sacramẽta. xxxiij. q. ij. latorem ẜm Jo. s
ʒz
cōtrarium communiter tenet̃ in hoc ca
su. talis celebrare pōt extra ecclesiā.
¶ Quid si interdictꝰ ab ingressu eccle
*sie intrat et audit ibi diuina. Rñ. ꝙ l
ʒz
mortaliter peccet nō tamẽ efficit̃ irregularis nisi ip̃e celebret quasi vtẽs officio
suo sicut prius ẜm Gemi. in. d. c. is cui.
de sen. excom. li. vj.
¶ Sed nunq̇d pōt intrare ecclesia
ʒz ad
*orañ. tꝑe quo ibi diuina nō dicuntur.
Rñ. quidā tenẽt ꝙ non. sed Cald. quem
sequitur Ge. in. d. c. is qui t
ʒz ꝙ sic licite.
⁊ placet per rationem prefati. c. is cui.
¶ Aliquando suspẽdit̃ quis ab admi
*nistratiōe ecclesie tā in tꝑalibus in
spũalibus ⁊ talis celebrās non est irregularis nō est suspẽsus ab ordine ẜ
ʒz
Pa. in. c. si quorundam. de sol. et Jo. an.
ibidem.
¶ Aliquādo suspendit̃ quis ab aliquo
*officio puta ab officio p̃dicatiōis ⁊ non
efficitur irregularis si predicat vel cele
brat vt ĩ cle. cupiẽtes penis. no. pan.
⁊ sequitur cald. ibide
ʒz. Secus si ab aliquo alio officio annexo alicui ordini.
¶ Aduerte quarto quādo quis suspen
*sus est a canone propter defectũ corporalẽ ꝓpter quẽ prohibet̃ promoueri. de
quo habes. s̃. corpore viciatus ⁊ talis si
ꝓmoneat̃ ⁊ celebret l
ʒz mortaliter peccet nō efficit̃ irregularis ẜm Pau. in. d.
c. si celebrat.
¶ Quid si iu dex post appellationẽ po
*suerit interdictũ vel suspẽsionẽ et post
quis celebrauerit ⁊ iudex appellatiōis
pronunciauerit appellationem non te
nere erit ne irregularis talis q̇ celebrauit. Rñ. secundũ Ber. ⁊ Ho. ĩ. c. pastora
lis. de ap. q si appellauit ex causa friuola ⁊ nō probabili sic erit irregularis.
alias non.
Suspensio. iiij.
seu interdictũ qũo
relaxatur. Aduerte
|
q si ĩponit̃ a iure vł a iudice sic donec
satisfeceris vel penitueris sic facta satisfactiōe vel pnĩa relaxat̃ ip̃o facto. ẜ
ʒz
Pan. in. c. cũ tu. de vsu. no. in. c. nō est de
spō. in tex. ⁊ in gl. si ꝟo imponit̃ simpłr
sic necessaria est absolutio. Et de hoc
vide. s̃. interdictum. viij. in principio.
¶ Sed q̇s pōt absoluere. Rñ. ẜm cōiter
*doc. in. d. c. si quorundā. ꝙ si simpliciter
est imposita a iure pōt ep̃s nisi vbi con
ditor canonis sibi reseruat̃. argu. c. nuper. de sen. excō. Si ꝟo nō sit simpłr. sed
ad tp̃s facta sic t
ʒz gl. in. c. cupientes. de
elec. li. vj. ⁊ in cle. j. de hereti. ꝙ solus cō
ditor canonis pōt absoluere. Pa. etiā in
d. c. si quorũdā t
ʒz ꝙ etiā si simpłr sit inflicta ꝓpter peccatũ ep̃s nō pōt nisi ĩ
casibꝰ in q̇bꝰ pōt dispẽsare. pena ꝓpter delictũ posita intelligit̃ perpetua.
vt in. l. seruꝰ. C. de penis. no. Jnno. in. c.
ex literis. de const. Secꝰ esset si ꝓpter cō
tumaciam esset inflicta quia sic posset
ep̃s absoluere. ar. in. d. c. ex literis ⁊ q
no. Jnn. in. d. c. j. de exces. prela. Jn snĩa
vero suspensionis simpliciter facta ab
hoĩe absoluet qui tulit vel eiꝰ superior
secundũ ꝙ dicit̃ de snĩa excōicationis.
xiiij. q. j. si petrus.
¶ S
ʒz qũo absolutio fiet. Rñ. solo verbo
*ẜm Ho. Dicendo reuoco vel remoueo.
vel absoluo a tali snĩa ⁊ hmōi. Faciunt
ad prefata que no. s̃. Jnterdictum qũo
relaxat̃ quia ambulāt pari passu interdictum. viij. per totum.
¶ Jn q̇bꝰ casibꝰ suspẽdit̃ q̇s ⁊ tamẽ nō
*pōt restitui a suo suspẽsore s
ʒz solũ a papa. Rñ. ꝙ in tribꝰ. Primꝰ quādo clerici
vel regulares ꝓpter exhibitionẽ sacr̃orũ hereticis aut ꝓpter receptionẽ eleemosynaꝝ vel oblationũ ab eo vel ꝓpter
traditionẽ eccłiastice sepulture p̃dictorũ hereticoꝝ sunt priuati ab eoꝝ ordĩarijs officio. c. excōicamus de hereti. Se
cũdꝰ est in suspẽso a collatiōe bñficioꝝ
ꝑ cōciliũ post primā ⁊ secũdā monitionem inuẽto culpabili in cōferẽ do bñfi
cia indignis. c. graue. de p̃bẽ. Posset tñ
iste ab vno principali patriarcha restitui. vt in. d. c. graue. Tertiꝰ in degrada
to. c. ex tue de cle. non resi.
Suspitio
vide. s̃. Judicare. ⁊. c. Presumptio.
Susurratio
est oblocutio mala de
ꝓximo facta occulte ad
diui dendā amicitiā aliquoꝝ Cōuenit
em̃ cũ detractiōe vter dicit malum
de ꝓximo ĩ eiꝰ absentia. Sʒz in ĩtentiōe
distinguit̃. susurro intẽdit discordiā
inter amicos disseminare. vt dicit glo.
ad ro. j. Detractores aũt alioꝝ bona mi
nuũt. vł negāt ⁊ honorẽ seu famā ĩtẽdũt
perimere r susurro bilinguis. vt plu
rimũ duabꝰ linguis vtit̃ dicẽs vni malũ de alio ⁊ ecōtrario. ⁊ neduʒz est pctm̃
mortale. sʒz grauissimum. vt pʒz ꝓuer. vj.
Sex sunt q̃ odit deꝰ ⁊ c. ⁊ septimũ q de
testat̃ aĩa eius. s. q̇ seminat inter fratres
discordias. Rō amicitia p̃eminet inter bona exteriora ecclesiastici. vj. amico fideli nulla est cōparatio ⁊ grauius
peccat detractator q̇ famā eripit. aut
cōtumeliosus q̇ honorẽ ledit quia. viij.
ethi Melior est amicꝰ honor: ⁊ amari honorari. Et tenetur multo magis
ad restitutionẽ fures ⁊ latrones. Et
ideo nō pōt absolui nisi tuʒz pōt restituat amicitiā quā abstulit. vel alio mō
satisfaciat si eā restituere nō pōt. Hec ex
Tho. ij. ij. q. lxx iiij. ar. j. ⁊. ij.