Lemma
BAlistariorum

BAlistariorum

ars quomodo prohibetur. vide. s̃. ars. in principio.
Balneum.

Balneum.

Vtrum sit intrandum die dominica. Rñ. ꝓvoluptate aut luxuria omni tempore pro hibetur: pro necessitate autem licet vt est tex. in. c. peruenit de cōse. distin. iij.

De balneo et in quibus locis et quibus permittatur. not. bar. in. l. cum supra. C. de remi. le. li. vij. ⁊ bar. cepo. in tract. serui. vrba. c. xv. ĩ rub. de balneo. ¶ Vtrũ liceat clericisvel religiosis bal
1
*nea ĩtrare. Rñ. ꝙ sic causa necessitatis. vt patet ex tex. xxiiij. q. j. omnis qui.
¶ Vtrum liceat balneum intrare cum
2
*mulieribus. Rñ. ꝙ non. vt est tex. in. c. non. oportet. lxxxj. di. immo dicit glo. ibidem. Si vir ingreditur balneum cum muliere extranea. donatione propter nuptias priuatur et mulier dote. si cum viro alieno habuerit balneum. vt. C. de repu. l. vlti. §. inter culpas. immo infamis est qui tenet mulieres custodientes balneatorum vestes. vt. l. athletas. ff. de his qui not. infami. §. ait pretor.
¶ Vtrum liceat balneum intrare cum iudeo. Rñ. ꝙ. non vlli christiano. et si clericus est debet deponi laicus excom municari qui cũiudeo sebalneat. xxvij. q. j. nullus.
Bannum.

Bannum.

Qualiter puniatur banniens episcopumvide. j. excommunicatio. v. casu. xiij.
¶ Vtrum iniuste banniens aliquem teneatur ad restitutionẽ de amissis ra
1
*tione talis bānitiōis. Rñ. ꝙ vltra pecca tum mortale quod incurrit tenetur ad restitutioneʒzʒz Jnno. ĩ. c. fi. de his que vi me. ve. causa fi. ff. ꝙ me. causa. l. si cũ exceptiōe §. pedius. quia bānitio eius fuit amissionis occasio. d. l. si cum. §. in hac actione Nec ob. ff. eo. l. metũ. la. iij. in princi. vbi sentiẽs armatos contra sevenire ⁊ fugiẽs si occupatus fuit fun dus quem fugiẽdo dimisit non tenentur armati: quia loquitur quando metus fuit vanus: quia forte cōtra eũ non ibant. sed si promisissentire cōtra eum et huiusmodi bene tenerẽtur de omni danno quod iuraret sibi cōtigisse eoꝝ accusione. arg. dictarũ. l. ⁊. d. c. fi. ⁊. ij. q. j. in primis. De bānis que debẽt fieri in matrimonio. vide. j. clandestinũ in prin. de bannitione que est diffidatio. vide. j. diffidatio.
¶ Vtrũ bannitus amittat que sunt iu
2
*ris ciuilis. Rñ. Secundum bar. aut est bannitus taliter ꝙ potest impune offẽ di. Et si est bannitus imperij perdit. Si vero est bannitus alicuius ciuitatis vel regni: sic nō perdit ea que sunt iuris ciuilis ciuiũ romanorum sed ea que sunt propria illiꝰ ciuitatis vel regni hoc no. bar. in. l. amissione. ff. de ca pi. di. ⁊ addit ꝙ ad hoc vt sit talis bannitus duo requiruntur.
¶ Primum ꝙ sit inobediens et aufu
3
*gerit ab imperio cui subest ⁊ sit exbannitus. ¶ Secundum ꝙ in hostium nu mero se conferat. et habet eum pro hoste. Si autem quis esset bannitus. non tamen haberetur vt hostis. nec posset offen di impune ex forma statuti: tunc talis non perdit nisi ea que sũt ciuitatis. Et sic patet quomodo potest facere testamentum vel succedere: quia primus non potest. s. bannitus imperij: alius bannitus ciuitatis potest et multo fortius bannitus qui non potest offendi: sed secundus potest secun dum ius commune. secus in successiōe ẜm statuta ciuitatis et sic patet ꝙ bānitus ex debito ex quoveniũt bona pu blicanda nō equiparatur deportato q̇ nō succedit nec ex testamẽto nec ab in testato. l. j. C. de here. insti.  talis succe dit ⁊ potest acquirere de nono si remanet liber. ⁊ hoc ẜm dispositioneʒz iuris communis: sed non vigore statutoruʒz ciuitatisvel terre de qua est bannitus. ¶ Sed quid valet ei cuʒz non possit iu dicta ciuitate vel terra agere. Rñ. ꝙ po test cedere alteri iura sua recepto precio. ⁊ nō obstabit cessionario bānitio. sic no. Bar. in. l. certa forma. C. de iur. fi.
Baptismus. xxv.
Baptismus

Baptismus

primo quottuplex est. Rñ. triplexvtdicit āg. lib. iiij. de vnico baptismo. ⁊ de cōse. di. iiij. c. baptismi viceʒz. s. fluminis. de hoc Jo. iij. venit tesus in terrā iudee ⁊ baptisabat ⁊ iste ꝓprie d r̃ baptismꝰ. alij aũt methaphorice  vter ĩstar baptismi habet purificare. et ꝑ ↄñs vicẽ eius implere.
¶ Scus est baptismꝰ sanguinis. Jo. xij. Baptismo hoc habeo baptiʒzari. et iste est baptismꝰ potissimus. de conse. d. iiij. cathecuminum.
¶ Tertiꝰ est baptismus flaminis siue spũssctĩ.  quo Act. ij. Vos aũt baptiʒza bimini spũsancto. ⁊ iste ẽ ꝓpositũ suscipiẽdi baptismũ mō debito sidabit̃ facł tas: vnde istud nō cōgruit nisi adultis habẽtibꝰ vsum rōnis. d. c. baptismi vicẽ. Jste baptismꝰ ñ eq̇pollet prĩo.  nō remittitur tota pena debita peccatis: si cut ĩ prĩo: sed plus ⁊ minꝰ ẜm suā deuo tionẽ. Jtẽ ꝑ istũ ñ ĩprimit̃ caracter. Jtẽ priuat̃. iste ecclesiastica sepultura sicut ⁊ cathecumini. uis ꝓ eis oret ecclesia Jtẽ in isto requirit̃ cōtritio vt salue tur: sed nō in prĩo sed solũ attritio.
¶ Scus ꝟo baptismus excedit ṗmuʒz quo ad premiũ accidẽtale: q est aureola ⁊ etiā essentiale ẜʒz Pe. de pał. in iiij.  plus de gratia cōfert: sicut ẽ ibi maius opꝰ sʒz nō imprimit̃ caracter per ip̃m sicut ꝑ primũ. Et iste scus est cō munis adultis ⁊ paruulis  si ꝑuuliinterfic iātur ꝓ xp̃o: puta in detestatio nẽ fidei xp̃i quā tenẽt parẽtes eius sũt martyres ẜʒz theologos: ⁊ ẜʒz pe. de pał. in. iiij. etiā si essent in vẽtre: ⁊ in despectũ christi mater percussa abortiuũ faceret vel interficeretur. Sʒz  hic intẽdo tractare de baptismofluminis. ideo videndum est quid sit baptismus fluminis. Rñ. baptismus est exterior hominis ablutio cum certa forma verborum ẜm Magistrum senten. in. iiij. di. iij. in quo ẜm Jnno. in rubri. de baptismo sũt tria sicut in sacramẽto altaris. ¶ Vnũ quod est tantum res sacramen ti. s. gratie infusio: ⁊ peccati remissio.
¶ Scm q ẽ tm̃ sacramẽtũ. s. aqua ab luẽs ⁊ ablutio passio intelligo cũ bita forma verboꝝ: aliter nō. j. q. j. detrahe. ¶ Tertiũ q ẽ sacramentũ. ⁊ res. s. caracter. Aqua ergo ꝟbo dñi sanctificata proprie est sacramentũ sicut species pa nis ⁊ caracter. secundario sicut verum corpus christi.

De baptismo ⁊ illiꝰ materia no doc. in. l. j. ⁊ ꝑ totũ. C. ne sa. bap. ĩteretur. ⁊ in l. nihil. C.  mauu. vindi. q facit ad ver si. seq. cum seq.
¶ Vtꝝ sit de necessitate. Rñ. ẜm bonauẽ. in. iiij. sẽ. di. iij. ⁊ Ricar. ibidẽ ꝙ post tẽpus passiōis xp̃i: ex quo euāgeliũ est
1
*publicatũ. q̇libet etiā sanctificatꝰ ĩvte ro debitor esse cepit ipsius baptismi ex quo ad eũ ĩstitutio peruenit. Vnde ad uerte ꝙ nisi aliquo dictoꝝ baptismorũ quis suppleat vicẽ baptismi fluminis dānabitur nisi eo fuerit baptiʒzatus. sʒz adultus etiā puniet̃ pena sensus ex ta li omissione  peccat mortaliter nō suscipiẽdo ex quo ad eũ ꝑuenit institutio sʒz paruulus carẽsvsu rōnis solũmodo puniet̃ pena dāni. Sʒz aduerte ꝙ non potest suppleri baptismꝰ fluminis aliquo modo quando habetur oportunitas ipsum capiendi si non capitur.
Baptismus

Baptismus

.ij. Queritur q̃ sit forma baptismi. Rñ. ẜm doc. in. ca. j. de baptismo ẽ hec. Ego te baptiʒzo Jn noĩe patris ⁊ filij ⁊spiritus sancti amen. ponitur etiaʒz de conse. di. iiij. c. a quodaʒz ⁊. c. multi.
¶ Vtrũ ego sit de substātia. Rñ. Jnno. in. d. c. j. cũ gl. ꝙ non. ⁊ tex. est in. c. retu lerant. de conse. di. iiij. quod est baptis
1
*mus. licet omittatur: ego. ⁊ ri. ĩ. iiij. dist. iij. ar. ij. q. iij. concordat ꝙ nō est de sub stantia. Ego.
¶ Quid si dimittatur te. Rñ. Jnn. ĩ. d. c. j. ꝙ nihil fit. Esset tamen baptismus si pro isto pronomine te: poneretur no
2
*men proprium illius quem baptiʒzat ẜm Pe. aureolum. in. iiij. sen. di. iij. q. ij. peccaret tamen grauiter si sic faceret. ¶ Quid si diceret. Ego te linio ĩ nomine patris ⁊ filij. Rñ. pe. aureol. vbi. s̃.  | nō esset baptismus:  oportet vt expri mat verbũ denotās ablutionem: sicut baptiʒzo id est abluo te: nō lineo te ⁊ hu iusmodi: quia nihil faceret.
¶ Quid si vnꝰ baptiʒzās diceret. Nos
4
*te baptisamus. Rñ. sctũs bona. ĩ. iiij. di stin. v. ꝙ esset baptismus quia cōmuni ter dicimꝰ nos. Et hoc verum nisi intẽderet alium sensum inducere: quia tunc non esset baptismus. vnde tenet Sco. in. iiij. di. vj. ꝙ si plures baptiʒzan do dicerẽt: nos baptiʒzamus ⁊ c. ꝙ non esset baptismus: quia nō representant xp̃m qui ẽ vnus scm Bon. intẽdit dicere ꝙ est baptismus quando pro nos intẽdit dicere. Ego sicut faciunt dñi.
¶ Quid si quis diceret in plurali. Ego
5
*vos baptiʒzo. Rñ. pe. au. vbi. s̃. ꝙ solus debet baptiʒzari ⁊ ĩ singulari. Et faciẽs cōtrariũ grauiter peccat nisi necessitas sibi esset quia tunc liceret vt fecerunt apostoli.
¶ Quid si omittatur in. Rñ. Gualdẽsis
6
*ꝙ non est baptismus.
¶ Vtrum possit dicere. Jn nominibus
7
*patris ⁊ filij ⁊ c. Rñ pe. au. vbi. s̃. ꝙ nō. sed in singulari scilicet in nomĩe patris ⁊ c. quod idem est ac si diceret. Jn virtute sancte trinitatis scilicet patris et filij ⁊ c.
¶ Quid si dicatur. ego te baptiʒzo ĩ no
8
*mine xp̃i. Rñ. q̇. s̃. ꝙ nō eẽt baptiʒzatꝰ lʒz dispẽsatũ fuerit apłis adgłiā noĩs xp̃i Glo. tñ ĩ. c. a quodā. de cōse. di. iiij. tʒz ꝙ sic baptiʒzatus per dictũ. c. Ego credo in dubio iterum baptiʒzandũ scʒz modũ. vt. j. baptismus. iiij. §. x.
¶ Vtꝝ sit baptiʒzatꝰ si dicat̃. Jn noĩe tri
9
*nitatis. Rñ. ꝙ nō. ẜʒz glo. ĩ. d. c. a quodā facit. c. multi ibidem.
¶ Quid si dicat̃. Jn nomine genitoris
01
*⁊ geniti ⁊ c. Rñ. qͦ. s̃. ⁊ cōiter theologi ꝙ nihil fit  ista nomi na pr̃is ⁊ filij. magis nom inātur yposteses  genitor ⁊ genitꝰ Gof. ⁊ Jo. tenẽt ꝙ sit baptiʒzatꝰ. sed primũ verius. ⁊ ideo in dubio est baptiʒzandus iterum.
¶ Quid si non dicat̃ copulatiua. ⁊ Rñ.
11
*Jnno. ĩ. d. c. j. ꝙ valeret si poneret̃ lo co eius  nulla ẽ differẽtia inter has co pulatiuas ⁊ que alias nō valeret.
¶ Sed quero vtrũ sit de necessitate ꝙ
12
*ꝓferat̃ in latino. Rñ. Aureolꝰ vbi. s̃. ꝙ sic a latino q̇ scit lr̃as ab eo vero q̇ lati nꝰ ẽ sʒz lr̃as nescit ꝓferant̃ in vulgari. a greco ĩ greco sermōe Et lʒz grecus si ꝓferat ĩ latino ⁊ latinꝰ ĩ greco. aut invul gari. sit baptismus. tamẽ peccat tu aũt dic ꝙ dʒz ꝓferre in ea lingua ĩ qua melius pōt ꝓferre vł literali vel vulgari. ¶ Vtrũ requirat̃ ↄtinuatio in ꝓlatiōe
13
*dicte forme. Rñ. Au. vbi. s̃. ꝙ sic nō ĩter ponẽdo historiā. Et credoꝙ si notabilis eẽt discōtinuatio. nihil fieret secꝰ in modica discōtinuatiōe. puta tussis vel silentij: ⁊ huiusmodi que intentionem non discontinuent.
¶ Vtrum possit fieri trāspositio in di
14
*ctis verbis. Rñ. Au. vbi. s̃. ꝙ non ⁊ pec cat grauiter trā sponẽdo lʒz baptiʒzatus sit nisi transpositio mutet sensum vt di cẽdo. Ego te pr̃is ⁊ filij baptiʒzo ĩ nomi ne spiritusancti. vel nisi intendat inducere errorem.  nō baptiʒzaret.
¶ Quid si proferantur corrupte prefa
15
*ta. verba. Rñ. au. vbi. s̃. ꝙ si fit ex impo tentia nō est peccatum. Ex loco est pec catum graue. tamẽ baptismus est. Ex mala ꝟo intentione est peccatum grauissimum ⁊ non erit baptiʒzatus. ꝙ sit baptiʒzatus ĩ duobꝰ primis casibꝰ. pʒz ĩ d. c. retulerũt. de ↄse. di. iiij. vbi ille dice bat. Ego te baptiʒzo ĩ noĩe patria ⁊ filia ⁊ spũsancta. Rō ẜm gl. ibidẽ  error sil labe nō nocet. vt. ff.  ma. te. l. q̇ hẽbat seruũ maxĩe ĩ fine dictiōnis. Secꝰ eẽt ĩ ṗncipiovł mediovñ tenet ꝙ qñ aliqua diminutio. vł corruptio ĩteruenit ĩ forma prefate ꝓlatiōis. nō ex malitia ꝙ si moritur statim credẽdũ est ꝙ deꝰ sup pleat ⁊ talis sepeliẽdus ẽ in cimiterio. Si ꝟo suꝑ vixerit reiterādũ ẽ sub ↄditiōe. nisi ĩ casu qñ certũ est ꝙ nō mutat aliquid de essentia prefate forme. sicut est error sillabe solum maxime in fi.
16
*¶ Vtrũ sit necessaria expressiovocalis. rñ. sctũs bo. ĩ. iiij. di. iij. ar. i. q. ij. ꝙ sic. vñ sine ꝟbovocali nulliꝰ est efficatie. facit. | c. detrahe. j. q. j.
¶ Vtrũ sit necesse ꝙ ꝓferantur cũ fide.
17
*Rñ. sctũs bo. vbi. s̃. ar. ij. q. ij. ꝙ nō  ba ptismus nō est sacramentũ singularis ꝑsone. Jō fides ꝑsone nihil ꝓdest nec obest. sed est sacramẽtum ecclesie christi. vnde quicquid fit de fide cordis ꝑso ne baptiʒzantis iudicandũ est scm expressionem oris.
¶ Vtrũ grecus qui dicit baptiʒzet̃ de
18
*nomine pr̃is ⁊ filij ⁊ spiritꝰ sancti rite baptiʒzet. Rñ. cōis opi. theoloꝝ in. iiij. di. est ꝙ sic:  in forma baptismi requi rit̃ prĩo de necessitate vnũ ꝑtinens ad sanctificationẽ elemẽti quod est inuocatio trinitatis. Aliud ꝑtinens ad determinationẽ intẽtionis ministri. s. expressio actꝰ baptiʒzādi. ⁊ circa istud cōcurrũt duo. s. expressio ipsiꝰ actꝰ ⁊ ꝑsone in quā trāsit actꝰ. Et ista sunt de neces sitate baptismi sʒz modꝰ exprimẽdi est ex institutione ecclesie. Et iō peccaret mortaliter latinus sic baptiʒzās sʒz non grecꝰ Securiꝰ credo ꝙ iteꝝ baptiʒzetur ꝓpter dubium quia alij contradicunt. ¶ Vtrũ aliq̇d addẽs ad p̃dictā formaʒz
19
*baptiʒzet. vt si dico. Ego Petrus sacerdos baptiʒzo te: ĩ noĩe pr̃is ⁊ filij ⁊ spũs sctĩ amẽ. ⁊ sctĩ Jo. baptiste. ⁊ c. Rñ. Jnn. ĩ. c. j. de bap. ꝙ si tale additũ itẽdat esse de substātia forme ita ꝙ nō valeret q̃si volẽs nouũ ritũ adducere nō esset baptiʒzatꝰ. Si aũt crederet nō esse de sub stātia forme sʒz ex simplicitate aut ex de uotiōe aut etiā ex malitia: etiā si diceret in noĩe diaboli aut hereticoꝝ. ego te baptiʒzo in noĩe patris et filij ⁊ spũs scti amẽ: dũmō hoc nō credat esse de for ma ⁊ baptiʒzare intẽdat: erit baptiʒzatꝰ aut dummō talis additio nō distrahat intellectũ forme. seu corrũpat: vt puta. Jn noĩe pr̃is maioris: filij minoris ⁊. c. ẜm bo. in. iiij. di. iij. ar. ij. q. iij. prime par tis: quia non esset ba ptiʒzatus.
Baptismus.

Baptismus.

iij. quo ad materiaʒz q̃ est debita materia ba ptismi. Rñ. au. vbi. s̃. ꝙ ẽ aqua simplex naturalis potens abluere. Ex quo patet primo ꝙ ĩ nullo alio liquore potest fieri baptismꝰ nisi ĩ aqua extra de bap. c. non vt apponeres.
¶ Sco requirit̃ ꝙ pura. vnde nec in
1
*brodio vel ĩ aqua mixta butiro vel pin guedine pōt fieri baptismus qñ. s. premixtũ soluit speciẽ aque. sicut sipaꝝ aq̃ multũ vinũ misceatur alias potest.
¶ Sʒz nũq̇d sallẽdo impediat. Rñ. q̇. s̃.
2
*ꝙ nō  nō aufert speciẽ aq̃ immo ponit̃ in spera aque. Aqua vero teliquata sale nō videt̃ materia debita nisi et euaporationẽ ⁊ exalationeʒz reduceret̃ ad dulcedinem.
¶ Sed nũq̇d quelibet admixtio aque
3
*facta ĩpediat. Rñ. Ri. ĩ. iiij. di. iij. ar. iij. q. iij. ꝙ aque mixtio pōt dupliciter fieri. ¶ Vno modo vere ⁊ proprie quando ex mixtibilibus cōstituit̃ aliq vnũ ꝑ essentiā ⁊ sic impedit:  nō est aqua in actu. sʒz in potẽtia. ¶ Alio modo improprie scm quādā apparentiā ẜm q̃ mĩ scent̃ illa quoꝝ minime partes ẜm sen sum sunt iuxta se inuicẽ posite ⁊ actua liter alterate saluis eoꝝ essentijs q̃ dicit̃ ꝓprie cōfusio: ⁊ sic nō ĩpedit q̇n pos sit fieri baptismꝰ: quia manet species aque. Et iō uis aqua maris sit altera ta ꝓpter admixtionẽ grossoꝝ vaporuʒz terrestriũ adustoꝝ q̃ ꝑmixtio ẜm philo sophũ. ij. metheoroꝝ ẽ cā saldinis mari: ⁊ aq̃ lisciuij ꝓpter sui collationẽ ꝑ ci neres: ⁊ alie aque ꝓpter eaꝝ transitũ ꝑ venas sulphureas: tñ  in eis manet salua species aque pōt fieri baptismꝰ. Dic ergo ꝙ ad cognoscẽdũ aquā debitā sacr̃o isti attẽdi debẽt. ¶ Primo origo. ⁊ sic saliua: vrina: aq̃ rosea et hmōi nō sunt materia debita. ¶ Sco ad spe cieʒz aque. s. vt sit liquida. ⁊ tertio vt sa por alicuius liquoris alterius nō tollat virtutẽ. nā alij sapores reꝝ nō liquidarũ nō ĩmutant speciem aque si manet liquida: sed. bñ sapores rerũ liquidarũ: vtputa vini ⁊ hmōi vnde quādo plꝰ habet de sapore vini et huiusmodi quam aque nō potest de ea baptiʒzari. ¶ Tertio requiritur ꝙ possit lauare: 
4
*aqua in linteo vel in lana nō est apta lauare nisi exprimatur extra. Simili|ter nec glaties. vel nix. vel grando nisi dissoluatur. nec lutum.
¶ Quarto ꝙ sit materialis nō artificia
5
*lis. Et iō aqua rosea vel ardẽs nō valet: siłr nec aqua supernatans cruori q̃ dicit̃ fleuma: nec aq̃ quā faciunt alchimiste. Aq̃ tñ q̃ exiuit de latere xp̃i fuisset materia debita  vera aqua fuit.
¶ Vtrũ vrina possit esse materia debi
6
*ta. Rñ. Ri. vbi. s̃. ꝙ nō nec ceruisia debito modo cocta. nec saliua:  in eis nō manet salua species aque.
¶ Vtrũ in aqua palludosa possit fieri.
7
*Rñ. vbi s̃. ꝙ sic.  ibi est species aque. Jntellige nisi esset ita cōdensa sicut est aqua in glatie.
Baptismus.

Baptismus.

iiij. quo admoduʒz q̇s modus est tenendus in baptiʒzando. Rñ. Pe. Au. ꝙ primo dʒz ablui ab eo q̇ baptiʒzat. non fricari. vel tingi. vel submergi. Ex qͦ pʒz ꝙ ꝓijciẽs puerũ in puteũ nō habens funem non baptiʒzat.

Quantũ ad hunc ver. ⁊ materia de qua hic tangit̃  hic dicit ver. ij. ꝙ dʒz immergi dic ꝙ pōt fieri in solo capite abs eo ꝙ lauet̃ totũ corpus. ar. l. si ex diuersis. ff. de rele. Bolog. in. l. possidere. ⁊ ibi in add. in ver. quamlibet. ff. de acqui. pos. vbi tangit̃ de not. j. arte. seq. cum alijs sequen.
¶ Quid de illo q̇ deponit in canistro ꝑ
1
*cordā cũ nō. pōt manu ad aquaʒz attingere extingens eũ ⁊ extrahens. Rñ. Ri. vbi. s̃. di. iiij. q. vl. ꝙ sic est baptiʒzatus. ¶ Sco dʒz immergi vt apꝑeat mortuꝰ
2
*cũ xp̃o. Vtrũ aũt totũ corpꝰ sit abluẽdũ. Rñ. Rica. vbi. s̃. ꝙ principaliter caput seu facies.  in ea vigent sensus. postea pectꝰ q̃ est sedes cordis. Tenetur tñ cōius ꝙ qualitercũ ↄtingat̃ est baptiʒzatus. ⁊ ꝙ sufficit aspersio quantũcũ modica in casu necessitatis.
¶ Tertio dʒz talis immersio esse trina
3
*vbi est cōsuetudo ałs nō:  est de neces sitate sacramẽti sed sufficit vna. de con se. distin. iiij. de trina.
¶ Vtrũ requirat̃ simultas in ꝓlatione
4
*verboꝝ ⁊ ablutiōe. Rñ. Landul. in. iiij. di. vj. q. ij. ꝙ sic quāta req̇uirit̃ in actibꝰ hũanis. s. quātũ pōt nō pũctuale q̃ eẽ vix posset vñ ẜm Sco. ⁊ Ricar. i. iiij. di. iij. sufficit q ꝓlatio ꝟboꝝ ĩcipiat̃ ante quā ablutio terminetur vel econuerso. ¶ Vtrũ requirat̃ q aqua q̃ q̇s bapti
5
*ʒzat sit sctificata a p̃sbytero prio ꝑ orationẽ. Rñ. ẜm sctm̃. Bo. in. iiij. di. iij. q nō de necessitate sʒz de ↄgruo. Jta tñ q nisi necessitas hoc requireret. peccaret mortałr sacerdos baptiʒzās in aqua nō sanctificata eo modo quo dictũ est. s. ꝑ orationem sacerdotis.
¶ Quid si omittāt̃ alie solẽnitates. rñ. doc. ĩ. c. j. de bap. debent suppleri: lʒz
6
*sint necessarie. Aduerte q baptismus dʒz fieri cũ chrismate illiꝰ anni. aliter punit̃ sacerdos si ↄtra fecerit nisi in ne cessitate. de cōse. di. iiij. c. si q̇s de alio. De qua. j. oleum.
¶ Vtrũ adultꝰ baptiʒzādus possit cōsti
7
*tuere ꝓcuratorẽ ad rñdẽdũ ꝓ eo. vt sit paruulis. Rñ. ꝙ nō text. est in. c. cũ pro paruulis. ⁊ de conse. di. iiij.
¶ Quid faciẽdũ de eo qui dubitat̃ nō
8
*fuisse baptiʒzatꝰ. Rñdeoꝙ si dubiũ ẽ iu ris vt puta  doctores diuersa opināt̃ vel si dubiũ ẽ facti ꝓbabile. vt puta  ĩuenit̃ puer ꝓiectꝰ. nec apꝑet ꝙ fuerit baptiʒzatꝰ tũc baptiʒzādus est isto mō. Si tu nō es baptiʒzatꝰ. ego te baptiʒzo. Jn noĩe patris ⁊ filij ⁊ spũssctĩ: amẽ. Ex alio aũt dubio nō dʒz quis rebaptiʒzari. ¶ Qñ dʒz q̇s baptiʒzari. Rñ. ꝙ aut sunt
9
*ꝑuuli. Et si dico ꝙ statiʒz: tũ ꝓpter ꝑiculũ mortis: de cōse. di. iiij. venerabili. tũ etiā  demones nō tantũ pñt suꝑ eos ẜʒz Dio. c. vltĩo celestis ierachie. Vñ nō excuso a pctō illos q̇ tm̃ differũt ꝑuulo rũ baptismũ. Nec credo euadāt pctm̃ mortale illi q̇ tales pueros baptiʒzāt in domo. nō seruata debita solẽnitate qñ nulla subest necessitas sʒz solũ faciũt ꝓpter expectationẽ cōpatrũ. aut ꝓpter maiorẽ pōpā postea fiẽdā. Et lʒz postea deferāt ad eccłiaʒz ⁊ suppleant omissa solẽnitas. nō tñ suscipiẽtes efficiuntur patrini  nō tenẽt ad baptismũ. etiaʒz si iterũ baptiʒzarent̃: cũ semel sint vere | baptiʒzati. Si ꝟo sunt adulti sic si non ĩminet ꝑiculũ mortis ꝑ. viij. mẽses cathetiʒzati ĩter cathecuminos debent teneri. ⁊ instrui ĩ fide. vel tꝑe arbitrario. Et sic intellige. c. iudei cũ sequen. de cō secrati. dist. iiij. Si vero ĩminet ꝑiculũ mortis. statim sunt baptiʒzādi fide eis exposita de cōsecrati. distĩ. iiij. ne ꝙ absit. Et tp̃s propriũ taliũ adultorum qui nō sunt in periculo mortis est pascha ⁊ pẽthecostes. de conse. distin. iiij. c. de ca thecuminis ⁊. d. c. venerabilis.
Baptismus.

Baptismus.

v. quo ad ministrum. Quis ẽ minister baptismi. Rñ. Aureolus vbi supra. distin. v. q. j. ꝙ est viator quilibet vnus personaliter distinctus: potens contingere ⁊ verba proferre intendens. in habitu fa cere. quod facit ecclesia. vel de quo presumitur quod intendat. Et sex dicit.
¶ Primo ꝙ sit viator:  nec angelus. vel sctũs est minister baptismi si tamẽ baptiʒzaret nō esset rebaptiʒzandus.  crederet̃ ꝙ deus dispẽsauerit. dũmodo esset certꝰ ꝙ esset angelus vel sanctus paradisi.
¶ Secũdo dicit quilibet scilicet tā fide
1
*lis quā infidelis. hereticꝰ excōmunica tus ⁊ huiusmodi. siue vir siue mulier vł latinus bonus. vel malus. tñ nō debet baptiʒzare nisi sacerdos ⁊ qui nō sit pre cisus nisi in casu necessitatis. de consecra. distin. iiij. c. in necessitate cum mul tis. c. xxx. q. iij. suꝑ q̇bꝰ. Aliter peccaret mortaliter. ar. c. j. de cle. nō or. Aduerte ꝙ nec presente presbytero clericus sim plex. nec presente clerico laicus: nec pre sente viro mulier dʒz ba ptiʒzare. de consecra. dist. iiij. c. mulier. ⁊. c. romanus. et xxx. q. iij. c. super quibus. Vnde nō sacer dos baptiʒzans sine necessitate efficit̃ irregularis. c. j. de cleri. nō ordi. min. Jn necessitate vero solum pōt quilibet. sʒz tenet̃ baptiʒzare aliter peccaret mortali ter. ar. c. quicũ. de consecra. distin. iiij. Et ideo bonum esset ꝙ quilibet adisce rer formam baptismi.
¶ Tertio dicit vnus: quia non plurres
2
*vnde si plures dicerent. Nos baptiʒzamus. non vere baptiʒzarentur. Ricar. ve ro. in. iiij. distĩ. iij. dicit ꝙ tenet baptismus. Sed primum tutius vt. s̃. dictum est. Si vero quilibet eoruʒz diceret. Ego te baptiʒzo ⁊ c. tũc bene esset baptismꝰ.
¶ Quarto dicit personaliter distinctus
3
*quia nullus seipsum potest baptiʒzare. c. dubium de baptismo.
¶ Quinto dicit potens contingere. Ex
4
*quo patet ꝙ in vtero nullus potest baptiʒzari.  natiuitas secunda presuppo nit primam. de quo dic vt. j. baptismꝰ. vj. §. j. ij. ⁊. iij.
¶ Vtrum nō habens manus possit ba ptiʒzare. Rñ. Aureo. vbi. s̃. ꝙ non.
5
*¶ Sexto dicit potens verba proferre quia mutus nō potest baptiʒzare. vnde
6
*uis non habens manus diceret verba: ⁊ mutus habẽs manꝰ ablueret nō esset baptiʒzatꝰ. Pe. de pał. tenet ꝙ esset baptiʒzatus. Sed primum verius. vt. s̃. baptismus. ij. §. iiij.
¶ Septimo subiungit ꝙ intendat: vel
7
*saltem appareat ꝙ intendat baptiʒzare non lauare tm̃: vnde ẜm Jnn. in. c. j. de baptismo. non est necesse quo ad effectum baptismi ꝙ sciat quid sit baptismus: scilicet ꝙ infundatur gratia. vel ꝙ sit sacramentum nec etiam oportet ꝙ credat hoc ipsum: immo si contrariũ credit ⁊ reputat truffam ⁊ deceptioneʒz baptismus tamen habet effectum suũ non requiritur tamen quod baptiʒzās sciat quid sit ecclesia. nec ꝙ gerat ĩ mẽte facere quod facit ecclesie. immo si cō trarium generet in mente. i. non facere quod facit ecclesia: sed tamẽ facit. quia formam seruat nihilominus baptiʒzatur dummodo baptiʒzare intendat. Vn de si quis in necessitate vadat ad infidelem ⁊ dicat ei. Baptiʒza me docendo ei formam. Si ille baptiʒzat eum scm intentionem parentis intendens face re. quod alij baptiʒzantes faciunt esse baptismus. Secus si intenderet solum lauare. Laudul. tamen in. iij. distinc. v. q. ij. dicit ꝙ si non intendit facere quod facit ecclesia quod non est baptismus. Sed opi. Jnno. mihi placet. uis ista | sit magis tuta:  sicut furiosus ⁊ amẽs quia nihil intendere possunt nō bapti ʒzant. sic videtur ꝙ intentio baptiʒzādi requiratur saltẽ. Et hoc potest dici intendere. quod intendit ecclesia. Et sic intellexit landul.
¶ Vtrũ requirat̃ intẽtio actualis in ba
8
*ptiʒzāte. Rñ. Landul. in. iiij. di. vj. q. iij. ꝙ nō de necessitate: nec suffict habitua lis precise.  licet possit exire in actuʒz: tamẽ nun erit. Virtualiter autẽ semper est necessaria. Dicitur autẽ virtualis quādo quis habuit actualem inten tionem nudam ministrādi sacramentum. ⁊ ex illa motus est ad ministrandũ posito ꝙ actualiter nō cogitet cā mi nistrat. virtualiter tamen manet inten tio prima. ⁊ hec est que mouet:  volũtas per suum imperium mouet potentias inferiores ad actus suos. vt pedẽ ad ambulādum ⁊ huiusmodi. Cũ ergo volũtas intẽdit aliquid exequi mouet potentias ad inferiores ad exequẽdũ. Et lʒz. cesset actualiter intẽtio volũtatis manet tamẽ executio potẽtie actualis. exemplũ cum in me sit actualis inteutio eũdi ad ecclesiā impero pedes moueri. ⁊ licet in medio motus esset inten tio actualis: manet tamẽ motio pedis. Dicit etiā Ri. ꝙ si baptiʒzans nō sit diligens in applicādo intentionẽ suā ẜm ꝙ decet ad ipsum actum: non excusatur a peccato.
¶ Vtrũ quis debeat potius baptiʒzari
9
*a malo sacerdote  bono laico. Rñ. Lā dul. vbi. s̃. distĩ. vj. q. ij. ꝙ. sic  bonitas ministroꝝ nō tantũ spectat ad sacramẽ tum  autoritas ĩtellige quādo est paratus baptiʒzare. alias non vt. j. §. xij.
¶ Vtrũ sacerdos existẽs in mortali pec
0
*cet mortaliter baptiʒzando. Rñ. ẜm ri. ĩ iiij. di. v. ꝙ sic: nisi conterat̃ de peccato. vel nisi baptiʒzet̃ ĩ articulo necessitatis quia tunc nō peccat. Limita hoc veruʒz quando de peccato nō aduertit: ne ꝙ contritionem debeat habere.
¶ Vtrũ nō sacerdos baptiʒzās in aqua
11
*sanctificata ↄferat sacramẽtũ. Rñ. ri. in iiij. di. v. ar. vlt. q. s. ꝙ sic. sed peccat mor taliter nisi in necessitate quando aliaʒz habere non potest.
¶ Vtrũ baptismus sit suscipiendus ab
12
*heretico vel excōicato: preciso: supenso ⁊ huiusmodi. Rñ. Jnn. in. c. fraternitati. decle. excō. mi. ꝙ non nisi in necessita te. Et volũtarie suscipiẽs sine necessita te ab heretico aut a quocun ab ecclesia p̃cilo: aut suspẽso a iure vel ab hoĩe nō recipit gr̃am. j. q. j. multe. ⁊. c. seq.  facit cōtra institutionẽ ecclesie: ⁊ sic pec cat mortaliter. Jn necessitate aũt licet. xxxij. di. §. verũ. Si vero nō sit precisus ab ecclesia uis sit ĩ mortali posset q̇s recipere dummodo eũ non inducat ad ministradum etiam si alium posset ha bere concor. ri. vbi. s̃.
¶ Vtrum credens baptiʒzare masculuʒz
13
*⁊ baptiʒzat feminam vere cōferat sacra mentum. Rñ. ẜm hosti. ꝙ si simpliciter baptiʒzat est baptiʒzata. Similiter si intendit baptiʒzare personam cuiuscun sexus sit. Sed si soluʒz intenderet baptiʒzare masculum tantum. sic non confert sacramentum ⁊ non esset baptiʒzata.
Baptismus.

Baptismus.

vj. quo ad eum q̇ baptisʒzandus est.
¶ Vtrum in vtero matris totaliter exi
1
*stens nec ex aliquo apparens ab extra sit baptiʒzandus. Rñ. ꝙ nō. c. qui in ma ternis de conse. dist. iiij.
¶ Vtruʒz mater sit aperienda. Rñ. ꝙ nō
2
*si est viua quia non sunt facienda mala vt eueniant bona. Secus si iam est mortua.
¶ Sed nunquid si apparet aliquid ex
3
*tra poterit baptiʒzrai. Rñ. aureolus vbi s̃. ꝙ sic si est pars principalis. Si vero appareat pes vel manus: tenet ipse ꝙ non Landul. in. iiij. distĩ. iiij. q. j. tenet quod si pes vel manus appareat quod debet baptiʒzari tamen natus postea debet iterum baptiʒzari isto modo. Si tu non es baptiʒzatus. ego te baptiʒzo. Jn nomine patris ⁊ c. dominus Card. in cle. fidei. de sum. tri. tenet ꝙ opʒz vt totus sit natus nisi necessitas imineat.  in tali necessitate id q apparet dʒz baptiʒzari ꝓpter occultaʒz operationem | spũssancti. j. q. j. multi circa mediũ. gl. in. c. si ad matris.  cōse. di. iiij. tenet ꝙ nō potest baptiʒzari per. c. q̇ in maternis ea. di. Ratio  qui non est perfecte natus nō pōt dici hō. l. q certatũ ẽ. C. de postu. her. insti. vbi opʒz sit totus na tus vt dicat̃ quis posthumꝰ. Alij dicũt ꝙ si caput apparet debet baptiʒzari. l. cũ ĩ diuersis. ff. de re. ⁊ sum. fu. facit. c. si baptiʒzata. de cōse. di. iiij. multiplex est alia opi. doc. in hoc sed tu tene opi. Lā dul. que est securior ⁊ valde pia. quā te net tho. ⁊ Ricar. in. iiij.
¶ Quid si nascatur cũ pelle secundina
4
*poterit ne baptiʒza. Respon. aure. vbi supra ꝙ sic.
¶ Vtrum monstrũ sit baptiʒzandum ⁊
5
*quomodo. Rñ. ẜm Landui. ĩ. iiij. di. vj. q. ij. ꝙ si ꝑpendatur duas habere aĩas vt puta duo hʒz capita: quatuor pedes duas spinas in dorso ⁊ huiusmodi tũc baptiʒzetur quilibet per se: ⁊ intingat̃ in loco quilibet per se. Si vero dubitat̃ an sint due anime: vt puta quia habet quatuor manus ⁊ vnum caput vel duas spinas in dorso: tũc credo ꝙ dẽat ba ptiʒzari principalis absolute: et alius postea sub conditione. s. si tu nō es baptiʒzatus: ego te baptiʒzo ⁊ c. nec baptiʒzet intẽtione vaga: sed determinando se ad vnum alias nihil faciet ẜm Hen ri. in quolibet.
¶ Vtrũ requirat̃ consensus baptiʒzati.
6
*Rñ. aureo di. iiij. q. j. iiij. sen. ꝙ nō ĩ pue ro. Jn adulto vero sicverꝰ. vel interpre tatiuus vnde vi: vel reclamās si baptiʒzetur nec recipit primũ effectũ: nec ẜm baptismi. Sed de habente consensum inter pretatiuum est dubium: sicut qui per minas vel penas consentiret. ⁊ licet q̇dā dixerint nō suscipere caracterẽ baptismi. Alij scientes ꝙ voluntas coacta: volũtas est tenẽt ẜm sctm̃ Bo. in iiij. di. iiij. ar. ij. q. j. ꝙ suscipit: nisi inten deret non suscipere sacramentum. sed solum illudere ⁊ tales penas euadere  tunc non susciperet. similiter Landul. in. iiij. di. iiij. q. j. tenet ꝙ qui dissen tit in corde necessario est rebaptiʒzādꝰ. ¶ Vtrũ in adultis requiritur intentio
7
*vt recipiant baptismũ. Rñ. Ricar. ĩ. iiij. di. vj. ar. ij. q. iij. ꝙ sic: vel in actu. vel in habitu. Jn actu in illo q̇ prius hũit in tẽtionẽ. non recipiẽdi: quia necesse est vt habeat in actu contrariā. s. recipiẽdi ałs nō expelleret cōtrariā. ⁊ sic non reciperet sacrẽmẽtũ: similiter quādo ali quis admonetur vt actu consentiat. re quiritur consensus actualis: aliter nō consentiret nec actu nec habitu  ha bitu dispositus dicitur homo quando si actualiter ⁊ deliberate recogitaret de illa re actualiter consentiret in illā: ałs sufficit habitualis sicut si quis cathecuminũ nudũ baptiʒzaret actus nō cogitantem de susceptione baptismi: vel furiosum: siue amentem qui ante amẽtiam habuit intentionem recipiendi: vel nun habuit contrariam.
¶ Vtrũ reqͦrat̃ fides ĩ adultis. Rñ. ẜm
8
*tho. in. iiij. di. vj. ꝙ nō quo ad caracterẽ suscipiẽdũ. sed bñ quo ad hñdā gr̃am. ¶ Vtrũ requirat̃ rectitudo intẽtionis.
9
*Rñ. ꝙ nō ad susceptionẽ caracteris vñ qui recipit baptismũ ꝓpter questũ sicut iudei sepe faciũt. verũ baptismum recipiunt: licet nō fructuum baptismi. ¶ Vtrũ amentes ⁊ dormiẽtes possint
10
*baptiʒzari. Rñ. ꝙ si ante habuerunt cōsensum ⁊ necessitas immineat possunt baptiʒzari. vt in. d. c. maiores. ĩ fi. Si ve ro añ amentiā vel dormitionẽ cōtradi xerunt presumitur ꝙ ꝓpositum duret. Et iō nō suscipiũt: nec caracterẽ nec ba ptismũ. vt ibidẽ. Si ꝟo nō discenserũt tenet aureolus vbi. s̃. ꝙ suscipiũt caracterẽ. Hoc verũ ẜm ricar. vbi. s̃. dũmodo aliqñ cōsenserint de adultis loquẽdo q̇ habuerũt vsum rōnis. secus ĩ illis q̇ nun vsum rōnis. habuerunt  suscipiunt caractere in.
¶ Vtrũ pueri iudeorũ sint baptiʒzādi? Rñ. ꝙ in hoc fuerũt opi. diuerse: q̇busdam dicentibus ꝙ nō inuitis parenti bus. Sed ego dico cũ Sco. ⁊ Land ul. in. iiij. di. iiij. ꝙ etiā inuitis parentibꝰ sunt baptiʒz andi: non quidem ꝑ priua tas ꝑsonas: sed ꝑ principes aut eorum | dños ⁊ educādi religiose caute ne occi dantur a parẽtibꝰ: ⁊ ꝓ hoc facit q no. oldra. ĩ cōsi. suis. vbi tenet ꝙ iudei sũt serui facti ꝑ passionẽ xp̃i. ex̃. de iudeis c. ⁊ si iudeos. ⁊ fuit mādatũ executioni ꝑ constantinũ vt no. Host. in. c. ↄsuluit. de iudeis. ⁊ hoc dicit archi. xlv. di. qui sincera. hoc idẽ tenet Tho. in epistola ad ducissam lothoringie Na cũ sint ser ni princeps qui est eorũ dñs pōt eos vẽ dere. ar. C. si ser. expor. vene. l. j. ⁊. ij ⁊ per istā rationẽ tenet archi. in. c. fraternita tem. liiij. di. ꝙ potest eis auferre bona eorũ cũ nō habeāt ea nisi vt peculium. allegat. c. iudei. el. ij. de iudeis vbi statuit̃ ꝙ si cōuertant̃ nō auferant̃ eis bo na. ergo si nō cōuertunt̃ possunt eis au ferri a contrario sensu. Melius facit. c. sicut iudei. eo. ti. vbi ꝓhibet̃ ꝙ sine iudicio terrene potestatis nullꝰ eis auferat bona vel offendat. ergo ex causa legitima possent. Preterea sustinent̃ ex pietate ⁊ gratia. vt dicit̃ ĩ. c. ⁊ si iudeos de iudeis ergo nō dʒz trahi ad necessita tem. ff. de offi. procon. l. solent. in fi. ⁊ ex hoc posset sustineri opi. aure. qui cũ lā dul. ⁊ Sco. ↄcordat ꝙ ĩuitis parẽi ibus pñt baptiʒzari ꝑ dños ⁊ bñ facerẽt.
¶ Vtrũ iudei adulti aut alij adulti sint
12
*compellendi ad baptismum? Rñ. de iu deis tenet Sco. vbi. s̃. ꝙ sic ꝑ dominos eorum pro quo facit tex. in. c. maiores. de bap. vbi comẽdatur ille tex. qui coegit infideles baptiʒzari. Sed contra est tex. ĩ. c. sicut iudeis de iudeis. ⁊. xlv. di. de iudeis: qui prohibet compulsionem. Sed ego dico veram opi. Sco. intelligẽdo de cōpulsio ne indirecta hoc est. Jta sunt enguriandi ⁊ inseruituteʒz redigendi ꝙ eis eueniat voluntas con uertendi. sicut exponit grego. super illud cōpellit ĩtrare. facit. c. vl. xxiij. q. iij. cũ glo. ⁊. q. vj. c. iam vero. sed de copulsione directa nō licet quia deus voluntarium vult militem. d. c. de iudeis. siłr idem dico de alijs infidelibus
¶ Vtrum liceat emere aquā vel labo
13
*rem ab eo qui non vult aliter baptiʒza re. vide. j. simonia. ij. §. xij.
¶ Quid si nō vult. baptiʒzare nisi ↄmit
14
*tat offerens aliq mortale: puta adulte rium? Rñ. landul. vbi. s̃. ꝙ si ipse non potest baptiʒzare. puta  mancus vel mutus nullo modo assentiat.  fides offerentis ⁊ operatio ⁊ deuotio baptis mum flammis impetrabit:  credẽdũ est ꝙ in talibus necessitatibus diuina pietas supplet.
¶ Vtrũ requiratur contritio de pecca
15
*tis factis ante baptismũa baptiʒzādo. Rñ. ẜm alex. de ał. in sca sce ꝙ sic de necessitate de oĩbus mortalibꝰ q̃ recor datur etiam de venialibus in genere ⁊ forte de venialibꝰ maioribus q̃ recordatur particulariter: aliter nō suscipit gratiam baptismalem. s. gratiam ⁊ remissionem peccatorum. sed bñ suscipit effectuʒz baptismi qui est res ⁊ sacramẽ tum. i. caracterem. de cōse. di. iiij. c. ostẽ ditur. Sco. tñ in. iiij. di. iiij. clarius ex primendo dicit ꝙ licet nō doleat de ve niali ꝙ nō tollitur effectus gr̃e baptis malis: sed tm̃ complementum:  non delet illud veniale: de quo nō dolet: ⁊ sic. dicitur ficte simpliciter: vel ẜm quid ficte simpliciter accedit ad baptismuʒz ille qui habet in se mortale peccatũ: de quo non vult pe nitere: sed tñ recedẽte fictione. hoc est adueniente contrione habebit effectũ ba ptismi. s. remissionẽ peccatorũ vt in. d. c. oñdit̃ ĩ fi. Et hoc in tellige quo ad penā peccatorũ p̃ceden tiũ baptismũ sʒz nō quo ad penā sequẽ tiũ baptismũ. ⁊ ideo penitẽtia est ei in iungenda de ꝑpetratis post baptismũ ẜm sctm̃ bo. ĩ. iiij. di. iiij. ar. ij. q. iij. Ficte scm quid accedit q̇ nō dolet de venia li: ⁊ iste non habet complemẽtum. Et aduerte ꝙ hic non accipio contritionem pro dolore informato a gratia. sʒz pro dolore qui excludit actualiter obicem mortalis peccati in actu. tenetur etiam talis postea confiteri peccata ante baptismum commissa vt patet. j. confes. ij. §. ij.
Baptismus.

Baptismus.

vij. quo ad effectũ que ritur vtrum ꝑ ipsum auferātur oĩa peccata? Rñ. ꝙ sic. c. rege | nerante. ⁊. c. sine penitẽtia. de conse. di. iiij. Rō  baptismus est ad regeneran dum institutus. Vñ ibi trāsit homo de ptāte tenebrarũ ĩ adoptionẽ filiorum dei. ⁊ ibi maxime aperit̃ largitas mise ricordie dei in primo aduẽtu. ⁊ hoc est quod Pau. dicit ad Thi. ij. ꝑ lauacruʒz regñationis ⁊ renouationis spiritussancti quẽ effudit in nos habunde.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ tollat̃ oĩs pena?
1
*Rñ. ꝙ sic pena q̃ retardat ⁊ excludit a vita eterna. de ↄse. di. iiij. sine penitencia. hoc est pena quā q̇s deberet exsol uere: aut in hac vita vel in alia ꝓ pctĩs cōmissis ante vitam eternam intraret alias autem penas nō tollit.
¶ Vtrũ baptismus tollat cōcupiscẽtiā
2
*Rñ. ꝙ inquātũ hʒz rationẽ culpe extinguit̃ ꝑ baptismum: sʒz inquantum hʒz rationẽ vitij siue pene nō tollit̃ vt non sit nisi speciali dono dei et miraculo fiat sed vt nō obsit bñ fit ex infusione gratie q̃ ibi fit ex aqua superari pōt. de conse. di. iij. c. ij.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ tollat̃ irregulari
3
*tas. Rñ. ꝙ illa q̃ ꝓuenit ex defectu sacramẽti nō tollit̃. vñ bigamus ante ba ptismũ vel post non pōt ꝓmoueri. siłr corrupta vel añ vł post nō pōt velari ⁊ de his habet̃. xxvj. di. acutiꝰ. Si vero ꝓueniat ex pctōsic tollit̃ ẜm cōiter doc. irregularitas homicidij: sed si homicidiũ fit sine pctō: vt in iudicie ⁊ hmōi. sic ẜm aliquos irregularitas nō tollit̃ vt no. xxvj. di. c. sed ẜm sco. in. iiij. distĩ. xxxiij. irregularitas cuiuscũ homicidij tollit̃ qualitercũ sit cōmissuʒz. hoc sequit̃. gl. l. di. c. si q̇s viduā. ⁊. lj. dist. §. ecce. ⁊ hec est verior opi. alia aũt irregularitas que prouenit ex defectu natalium non tollitur.
¶ Vtrũ tollat infamiā? Rñ. ꝙ sic ẜm gl.
4
*glo. in. d. c. sine pnĩa. Ratio  ꝑ baptis mum tolluntur peccata ⁊ ea q̃ sequun tur ex peccatis sub ratione qua sunt peccata. ⁊ ideo cum infamia consequa tur peccatum: ⁊ sub ratione peccati: ideo tollitur.
¶ Vtrũ ꝑ baptismũ conferant̃ hōi gr̃a
5
*⁊ virtutes? Rñ. ꝙ sic ẜm gl. in. d. c. ij.
¶ Vtrũ effectus baptismi equaliter cō
6
*ferat̃ oĩbus? Rñ. ẜm scrm̃ Bona. ĩ. iiij. di. iiij. ar. j. q. iij. prime partis. ꝙ triplex est effectus baptismi. ¶ Primus caracteris impressio. ¶ Scs gratie ifusio. ¶ Tertius innocẽtie restō. Quantum ad primũ ⁊ tertiũ equaliter oẽs suscipiunt si nō ficte accedunt. sed quantuʒz ad ẜm nō  gratia habet duplicem actũ. s. delere peccatũ: ⁊ sic magis delet in eo qui magis cōmisit:  delet oẽm culpā. Secũdus actus est habilitare ad bonum ⁊ in hoc maiorẽ efficatiam habet in eo qui se magis disponit. Jn paruulis autẽ equalis est efficatis cōmuniter.
¶ Vtrũ puer cũ aufert̃ ad baptismum
7
*si occidat̃ saluet̃. Rñ. ꝙ si occiditur ne baptiʒzari possit in odiuʒz baptismi seu xp̃i sic pie credo saluet̃. si vero occidat̃ ex alio respectu: sic damnabitur.
¶ Quid si puer moreretur qñ bapti
8
*ʒzans dicit ego te baptiʒzo in noĩe pr̃is ante cōpleat. Rñ. ri. in. iiij. di. iij. ar. ij. q. iij. pie credẽdum est ꝙoeus supplet. Vñ ⁊ in cimiterio dʒz sepeliri siłr si sacerdos impediret̃ ne totũ cōplere esset baptiʒzādus sic. si nō es baptiʒzatus ⁊ c. ¶ Vtrũ baptismus sit reiterandꝰ. Rñ.
9
*ꝙ nō imo tam ministrās quā suscipiẽs sciẽter vltimo supplicio plectunt̃. l. ij. C. ne sa. bap. ite. ⁊ sunt irregularesvt. j. irregularitas. j. §. xxiiij.
¶ Vtrũ ignorans si facit se baptiʒzari
10
*sine ↄditione sit irregularis si postea ĩ uenit ꝙ si fuerat baptiʒzatus? Rñ. ꝙ ir regularis est  cōse. di. iiij. qui bis. ẜm cōem intellectũ. Pōt tñ ep̃s dispẽsare in necessitate magna.
¶ Vtrũ non baptiʒzatus credẽs se ba
11
*ptiʒzatum saluetur? Rñ. si de p̃sby. non bap. c. apostolicam.
¶ Vtrum suscipiat caracterẽ ordinum
12
*si ordinetur. Rñ. quod non. de p̃sb. non bap. c. j. ⁊. c. veniẽs. si celebrat tñ igno rans creditur quod cōficiat virtute ecclesie ẜm Jnn. Hoc idẽ tenet tho. ĩ. iiij. di. xxiiij. ⁊ alb. ĩ summa ↄfe. li. iij. ti. xxij. | q. viij. ⁊ placet.  virtus spũssancti ve getans ecclesiam suam supplet potentiam in tali ne ecclesia decipiatur.
Baptismus.

Baptismus.

viij. quo ad euʒz qui te net Queritur quis po test tenere ad baptismũ. Rñ. q nō pōt tenere abbas monachꝰ: vel religiosus. de ↄse. di. iiij. nō lʒz el. j. xvj. q. iiij. placuit el. ij. tñ si tenent sunt cōpatres.
¶ Vtrũ pater vel mater. Rñ. q non si
1
*sunt in matrimonio. intellige. xxx. q. j. ad limina. alias ↄ̃hent cognationẽ spi ritualẽ: et etiam baptiʒzando nisi in ne cessitate baptiʒzarent.
¶ Vtrum nō baptiʒzatus possit tenere ad baptismũ? Rñ. q nō de cōse. di. iiij. c. in baptismare. lʒz baptiʒzare possit  baptiʒzās ẽ de necessitate sacramẽti nō suscipẽs seu tenens ad baptismā et si tenet non erit cōpater: sed bñ baptiʒzās cum sit vere paterspũalis. vide. j. matri monium. iij. impedimento. vij. §. x.
¶ Quot debent tenere ad baptismum
2
*Rñ. q vnus tm̃. de conse. di. iiij. c. in ca thecismo. ⁊. c. non plures. sed tñ de con suetudine non seruatur.
¶ Ad q̇d tenẽtur leuātes de baptismo
3
*Rñ. ꝙ tenẽt̃ admonere quos tenuerũt vt castitatẽ custodiāt: iustitiā diligāt ⁊ caritatẽ teneāt: ⁊ añ oĩa simbolũ ⁊ orationẽ dñicā debẽt docere. vt in. c. vos ante omnia de conse. dist. iiij. ⁊ magister. in. iiij. distin. vj. c. penul. dicit quādo exigitur a patrino diligens cura cir ca eũ pro quo rñ. Quod limita verum secundum Tho. qñ parentes notabili ter negligunt.
Bellum

Bellum

quidem dupliciter dicit̃. s. ꝓprie ⁊ improprie. Proprie autem bellũ est illud autoritate princi pis superiorem nō recognoscẽtis indi citur vt est imꝑator ⁊ papa ẜm Hosti. xxiij. q. j. ff. de capti. l. hostes. ⁊. ff. de ꝟb. sig. l. hostes. Et ĩ isto bello capti. efficiũ tur serui ⁊ bona efficiuntur capientiũ: ⁊ sequit̃ tertium ius. s. postliminij. de quo in. l. postliminium. ⁊. l. si quid bello. ⁊. l. hostes. ff. de capti. ⁊ hoc verum si bellũ sit iustũ. debẽt tñ bona capta assi gnare capitaneo. vt distribuat vnicui secundum merita: secundum Bart. in. d. l. si quid bello licet a principio efficiantur capientium. Et hoc verum credo quod dicit Barto. nisi consuetudo haberet ꝙ vn usquis sibi retineret quod cepit quia tunc non tenetur assignare quia illud intelligitur actum quod est consuetum. l. quod si nolit. §. q̇ assidua. ff. de edil. edic. Hodie etiaʒz ex consuetudine inter christianos non seruantur iura capitatis ⁊ postliminij quo ad seruitutem cui standum est vt. l. postliminij ff. de captiui. ⁊ no. Bar to. in. d. l. hostes. ff. eo. Quid autem sit postliminium. Rñ. quod est ius amisse rei recipiende ab extraneo in statuʒz pristinum restituende moribus legibus constitutum dicit tex. in. d. l. post liminium. Vnde quo ad res bñ est seruandum: vt ille qui aliqua perdidit in iusto bello quo ad euʒz integre restituā tur. Et ideo non currit prescriptio con tra eum secundum gl. in. c. prima accusatione. xvj. q. iij. Arma tamen de rigore non restituuntur. l. ij. ff. de captiuis. sed secundum consciẽtiam sunt etiam restituenda.

De materia de qua hic vide plene Barto. ⁊ docto. in. l. ex hoc iure. ff. de in sti. ⁊ iur. versi. quero q̃ sunt bella licita. Alex. in. l. hostes versi. hoc prem isso vi deamus. ff. de captiui. ⁊ in. l. si quid in bello. eod. titu. et an bellum q in fide les fit: sit licitum Bar. quod sic. in. l. j. C. de paga. ⁊ per quẽ possit indici not. in d. l. hostes ⁊ in. d. l. ex hoc iure ⁊ quod potest moneri siue diffida. Bal. in aũt nulla. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ in. l. ij. versi. nota ꝙ bellum. C. de serui.
¶ An autem hec locum habeāt in bel
1
*lo iudicio ab hisqui de facto superiorẽ non recognoscunt: vt est rex francie: his panie: ⁊ huiusmodi. Rñ. secundum Jn no. in capi. olim. el. j. de rest. spo. ⁊ Bar to. in d. l. hostes. ff. de capi. et postliminium reuersis ꝙ sic: quia habent iura principis.
¶ Bellum aũt ĩproprie est illud quod
2
* | nō est indictũ ꝑ principẽ sʒz ꝑ inferiores qui recognoscũt superiorẽ ⁊ de hoc Pau. de iure iuran. c. sicut. el tertio.
¶ Vtrũ bellum in dubio sit presumendũ iustũ. Rñ. Pau. in. d. c sicut ꝙ in bel lo ĩdicto a ṗncipe summo: ĩ dubio p̃sumit̃ iustũ ⁊ legitimā cām esse in princi pe. iuxta no. ꝑ legistas in. l. p̃scriptiōe. ⁊ l. fi. C. si cōtra ius vel vti. pub. ⁊ ꝑ Ca no. in. c. q̃ in ecclesiaruʒz. de cōsti. sed in bello ĩdicto a recognoscẽte superiorẽ: in dubio p̃sumit̃ iniustũ ⁊ sic intellige hosti. ⁊ text. d. c. sicut facit. l. vnica. C. de gla. ⁊. capitulo primo de pu. c. cuʒz suis concor.
¶ Quid req̇rit̃ vt sit iustũ. Rñ. pa. vbi
4
*s̃. ꝙ in bello ꝓprie oportet ꝙ subsit legitima ⁊ naturalis causa: puta quia cō tumaces ⁊ rebelles sunt imperio vel ec clesie. Adde. ij. vt nō fiat animo vindicandi sed puniendi delinquentes. Jn bello autẽ secundo modo dicto quin requirunt̃ ẜm glo. xxiiij. q. ij. in summa scʒz ꝑsone vt nō sit ecclesiasticus: cui nō licet sanguinẽ fundere. xxiij. q. viij. clerici. nisi necessitate ineuitabili. possũt tamẽ ẜm Tho. ij. ij. q. xl. inducere alios ad iustum bellum ⁊ eis assistere: vt pugnantibus: subueniant Exhortationibus: absolutionibus: ⁊ alijs spiritua lis. Non tamẽ debẽt hortari vt interficiāt vel mutilẽt. sʒz vt fidẽ ecclesia sticā: vel patriā liberent. Et lʒz aliqui interficiant̃: nō tñ eis imputabit̃ ⁊ multomagis prelati hoc possunt. imo peccarent si nō facerent. xxiij. q. v. de occidendis. de homi. postulasti. ⁊. c. tua nos. xxiij. q. iij. Maximianus. xxiij. q. j. ĩ summa. ⁊. c. militare. de cle. percu. c. iij. de resti. spo. c. olim. el. j. Jnnoc. tamen. in. c. quod in dubijs de penis. limitat predictam et hortationẽ nō posse fieri quādo sunt in percustiōibus. sed ante sic. ⁊ mihi placet et est securius. ¶ Sco cā legitima vt pro defensione sua vel suoꝝ aut paternarum legum. xxiij. qō. viij. si nulla. ¶ Tertio res. s. pro repetitione rerum ⁊ hmōi. d. c. olim. ¶ Quarto animꝰ vt nō ex odio sed vt habeat debituʒz ⁊ hmōi. xxiij. q. j. quid culpatur. ⁊. c. militare.
¶ Quinto autoritas superioris. d. c. q̇d culpat̃ ⁊. l. vnica. C. armorum vsus ĩ suo prin. lib. xl. Potest etiam fieri autoritate episcopi ẜm Host. in sum. precipue quando pugnatur pro fide vel contra eum qui pro peccato mortali excommunicatus non vult parere.
¶ Vtrũ si aliq̇d p̃dictoꝝ defuerit tenea
5
*tur ad restōne tam dānoꝝ datorum  etiam raptoꝝ bonoꝝ? Rñ. mo. eo. tit. ꝙ si deficit ẜm vel tertium. Si tamen res subsit ꝙ. s. pro rebus repetendis factuʒz sit. nō tenet̃ qui mouit bellũ restituere q ibi cepit. dũmodo nō excedat quod hr̃e debebat. Et hoc veꝝ in foro pnĩali vbi habet locũ liq̇di ad nō liquidũ cōpensatio. Sicut si q̇s cōtineat̃ ꝑ furtuʒz accepisse. x. nō coget̃ restituere si dʒz habere alia. x. ab eodẽ. Si ꝟo dānificauit plꝰ aduersariũ: nō credo excusatũ nisi cōcurrat simul autoritas. nisi ĩ casu qñ vim vi repellere lʒz. sed tenet̃ cōpẽsare dāna data cũ eo q dʒz habere ⁊ si plus haberet restituat. c. qui habetis. ⁊ in. c. se. xiiij. q. v. ⁊ in. d. l. hostes. ff. de capiti. ⁊ ẜm quod dico in. §. se.
¶ Vtrũ istis ĩferioribꝰ a ṗncipe liceat facere bellũ. Rñ. Pa. in. d. c. sicut ꝙ aut his qui facit bellũ habet iurisditionẽ super his quibꝰ guerrāfacit. ⁊ illi sunt contumaces ⁊ rebelles. ⁊ sic potest statuere⁊ concedere ꝙ liceat vnicui res eorũ inuadere. ⁊ suas facere. ⁊ liberos hoĩes rebelles capere ⁊ detinere qͦus dño repñtare potuerint. c. a nobis el. j. de sen. excō. Si aũt nullā iurisditionẽ suꝑ eos habẽt nō pñt sine auctoritate principis. nisi essent inuasi.  tũc pñt se ⁊ sua defendere cũ moderamine in culpate tutele. ⁊ hoĩem ꝑ cutere ⁊ etiaʒz occidere. vt latius dicam. j. Defensio. Nō pōt tñ aduersariũ capere ⁊ nec inuadẽdo res aduersarij suas facere. Q intellige nisi in recō pensationẽ dānorum suorum ⁊ in satisfationem expensarum. laborum ⁊ operum etiam ipsuʒz adiuuantium. di. j. ius gentium. xxiij. q. vij. si de rebus. vel nisi in territorio | fuo eos delinquẽtes inueniret itẽ qñ talis superiorem nō habet coram quo sua repetere possit: res suas ꝓpria auctoritate repetere posset ⁊ recuꝑare. l. iudei. ⁊ nullus. C. de iudeis.
¶ Vtrũ subditi teneant̃ ire ad bellũ iu
7
*stũ dño mandante. Rñ. Pa. d. c. sicut. el. iij. ꝙ subditoꝝ q̇dam sunt vasalli proprie. vtsunt qui tenẽt feudũ ab eo. Qui dā vasalli ĩproprie: vt sunt subditi rōne originis vel domicilij nihil tñ ab eo detinẽt. ⁊ tales ꝓprie nō sunt vasalli lʒz ibi habeāt possessiōes nec tenent̃ dño p̃stare fidelitatẽ. Quidā sunt mili tes veri. vt q̃ iurāt q̇ ponit gl. ĩ. l. pe. ff. ex q̇. cau. ma. q̃ sunt. j. Miles. Quidam nō veri miles. sʒz tātũ respectu honoris q̇ ista nō ꝓmittũt. sʒz viuũt vt alij ciues vt ꝑ Cy. in. l. j. C. de. iu. ⁊ fac. igno. istis p̃missis distinguo. aut dñs vult alios ꝓ libito volũtatis ĩuadere nō fauore rei publice. ⁊ nō tenent̃ eũ seq̇ etiā vasalli proprie. arg. d. c. de forma. xxij. q. v. nisi aliud habeat ↄsuetudo. vel pactũ. Aut dñs ĩuadit̃. ⁊ tũc si timor est subitaneꝰ ⁊ ĩprouisus oẽs apti ad pugnā seu custodiā tenent̃ fauore reipublice. Nam clerici hoc casu tenent̃ ad custodiā. c. ꝑuenit. ⁊ q ibi notat̃. de ĩmuni. ec. Facit. c. oĩ timore. xxiij. q. viij. Aut nō ẽ tał timor. et tũc vasalli ꝓprie dicti tenent̃. ꝑ. d. c. de forma ⁊ milites veri. ꝑ. d. l. pe. alij ꝟo nō sunt cōpellẽdi dũmodo dñs sufficiat de ꝑ se ex reditibꝰ qͦs habet a loco. Nam ꝓpter hoc honorāt dñm in reditibꝰ: gabellis ⁊ hmōi vt necessitatis tꝑe eos defendat. ar. xxiij. q. v. prĩcipes. ⁊. c. regũ si ꝟo nō sufficit ꝑ se tũc te nent̃ oẽs pro salute dñi. vt patet ex. c. si nulla ⁊. d. c. omni timore. xxiij. q. viij.
¶ Vtrũ subditi sequẽtes dñm ĩ iniusto
8
*bello excusent̃. Rñ. pa. ĩ. d. c. sicut ꝙ ĩno. dicit ꝙ nō si sciẽter hoc faciũt. nec excu sant̃ ex timore amittẽdi feudũ. vel alia bona. xxij. q. v. ita ne. si ꝟo dubitāt. ⁊ in q̇sierũt quātũ potuerũt ꝑitiores: ⁊ sem ꝑ dubij remāserũt excusant̃ ꝓpter bonũ obediẽtie. c. q̇d culpatur. xxiij. qō. j. aliter nō. argu. c. cum inhibitio. de clā. despō. nō tñ excusantur amici ⁊ cogna ti ⁊ alij. q̇ volũtarie adiuuāt talẽ in dubio. ĩmo si erat iniustũ de omni damno dato tenet̃ ad restitutionem.
¶ Vtrũ subditus q̇ in dubio bellādo.
9
*multa acq̇siuit: teneat̃ ea restituere. cognito q bellũ erat iniustum. Rñ. q sic oĩa q̃ hʒz ⁊ credo q etiā consumpta:  nũ habuit bonā fidẽ ex quo semꝑ du biꝰ ꝑmāsit. Et de hoc vide. j. p̃scriptio. .§. iiij. ⁊ scm illam distinctionem dic.
¶ Vtrũ oẽs existentes in bello iniusto
10
*teneant̃ insolidũ. Rñ. ẜm Mo. ti. re. j. ꝙ sic de oĩ dāno q suo auxilio ↄsilio fauo re datũ est: q aliter datũ nō fuisset. ar gu. xvj. q. iiij. oẽs. ⁊. ij. q. j. notũ. ĩ fi. si ꝟo ꝓbabiliter credit ꝙ ꝓpter suũ auxiliũ: ↄsiliũ: vel fauorẽ nō plꝰ fecerint  ałs facturi erāt nō tenet̃ nisi de his q̃ ipse habuit: vel damnũ dedit: vel ali q̇s de familia sua directe ⁊ occasionałr. argu. de sen. ⁊ re. iudi. c. j. de eta. ⁊ quali. or. c. tuā. ⁊ de hoc vide etiā. j. furtum. §. xvj. ¶ Sed q̃rit̃ q̇d tenet̃ restituere faciens
11
*bellũ iniustũ. Rñ. Mo. vbi. s̃. ꝙ tenetur de omnibus dānis. q̃ ipse vel sui intulerunt aduersario vel eius hoĩbus tenetur etiam proprijs hominibꝰ de dānis datis ab aduersarijs.
¶ Vtrũ habẽs iustũ bellũ teneat̃ ĩ ali
12
*quo de dāno aduersarij. Rñ. mo. vbi. s̃. ꝙ nō tenet̃ de illis dānis q̃ bona fide ĩ tulit. a quibꝰ comeste abstinere. nō pote rat ẜm ↄsuetudinem pugne. Si qua tñ aĩo crassandi ⁊ maliciose itu lit cuʒz ałs posset abstinere ⁊ sibi cōsulere tunc tenet̃ compẽsare cũ damno sibi dato ⁊ si excedunt tenet̃ eis satisfacere.
¶ Vtrũ habẽs iustũ bellũ teneat̃ de dā
13
*na dato subditis aduersarijs. Rñ. q̇. s̃. ꝙ nō immo licite bona capit. nō solum aduersarij. sed etiaʒz seruoꝝ ⁊ subditorũ suoꝝ donec sibi sit satisfactũ. subditi tñ aduersarij qui deũ timentes nolũt dño suo in bello illicito impendere au xiliũ vel cōsiliũ nullatenꝰ sunt spolian di ne pena excedat autores. ar. de his q̃ fi. a ma. par. ca. q̃siuit ⁊. j. q. iiij. c. j. imo. ẜm. Ric. in. iij. di. xv. qui scienter tali|bus adinferũt dānũ tenent̃ innocẽtibus restitutionẽ. Verũ credo nisi dñs eoꝝ direcre vel indirecte ex ꝑsonis vel rebꝰ eoꝝ iuuaret̃. Multo magis tenet̃ ad restitutionẽ q̇ dānificat non subditos aduersarij innocentes scienter: vt sunt eccłiastici ⁊ hmōi. Secꝰ aũt esset a casu dānificare hoc. nō intendes nec obligatꝰ intẽdere vt puta  bellās cō tra aduersariũ nō valẽs eũ impugnare incendit ciuitatẽ. ⁊ sic cōburunt̃ ecclesie ⁊ bona ipsiꝰ ⁊ alioꝝ innocẽtiũ nam tũc nō tenent̃ ⁊ pʒz ꝙ ecclesie incastella te possunt incendi ⁊ bona ibi reposita ex q̇bꝰ sustẽtabant̃ cōtra hostes in iusto bello possunt capi nō incastelate ve ro a ꝓposito nec res ecclesie sunt auferende ⁊ cōtrariũ faciẽtes tenent̃ ad restitutionem.
¶ Vtrũ dñi q̇ habuerũt bellũ adinui
14
*cẽ possunt cōponere simul de damnis. Rñ. Mona. ij. resti. ꝙ ille q̇ habuit ĩiustũ bellũ nō pōt cōponere in p̃iudiciuʒz hoĩm suoꝝ quin ip̃e teneat̃ eis de dānis q̃ passi sunt nisi ⁊ ip̃i fuerĩt ĩ culpa. Hoc verũ in foro cōscientie: si ad taleʒz culpā nō venerũt. ex eiꝰ ꝑsuasione ałs nō facturi. Jlle aũt q̇ habet iustũ bellũ dʒz ꝓcurare ꝓ viribꝰ vt satisfiat suis hominibꝰ. Et si nō potest et ipsi hoĩes cōtradicũt cōpositioni ẜm Mona. non pōtde dānis q̃ passi sunt incẽdijs ⁊ ra pinis cōponere. facit in. ar. l. j. ⁊. l. trāsla tionis placitũ. et. l. p̃ses. C. de trāsac. c. fi. de ma. ⁊ obe. Sed ego credo ꝙ ĩ oĩbꝰ pōt. arg. eoꝝ q̃ notant̃ in. l. fi. C. si cōtra ius vel vti. pu. ⁊ in. c. q̃ in ecclesiarũ de cōsti. vbi pʒz ꝙ ex rationabili causa pōt princeps tollere rẽ vniꝰ ⁊ dare alteri. et nō pōt esse maior rō  fauor publicus carere bello. Et similiter poterũt q̇ habent iura imperialia. Vnde Host. tʒz ꝙ qñ duo milites habuerũt iniustũ bellũ inuicẽ pace inter eos facta ⁊ dāna remissa ꝙ hec remissio extendit̃ ad oẽs vtrius partis: licet non consentiāt qñ pax aliter haberi non posset. allegat. l. conuentionum. ff. de pact. concordat Pau. in. c. in nostra. de iniurijs. Aduer te hic scm eundẽ Pau. vbi. s̃. q noĩe dāni ꝓprie ⁊ restricte venit diminutio pr̃imonij ꝑ aliũ facta. l. iij. ff. de dā ĩfe. Et iō nō veniũt expẽse facte ꝓpria voluntate. etiaʒz coacta nomine dāni. Q no. ꝓ statutis ⁊ similibus odiosis. Jtẽ limita ꝙ predicta remissio non valet quo ad damna data ecclesijs⁊ ecclesiasticis personis nisi prelati ipsarũ consentiant.
¶ Vtrũ dñs teneatur mandatario de
15
*dānis: que in bello est passus. Rñ. ẜm Pau. in. d. c. sicut q sic nisi cā pietatis humanitatis vel parentele bellũ fecerit vel nisi ex debito teneretur vel nisi aliquid recipere cōuenerint ꝓ mercede. ⁊ vide de hoc. j. mādatũ. §. v. et hoc ĩtellige de dānisq̃ verisimiliter potuit mandans prouidere.
¶ Vtrũ occupata ꝑ ṗnicipes xp̃ĩanos
16
*q̇ hodie ĩter se bella gerentes ꝓpria te meritate q vnꝰ q̇ete possedit ab anti quo aliꝰ violẽter de nouo accipit sint re stituẽda. Rñ. do. Anto. in. c. q suꝑ his de voto ẜm Host. q nō videt qũo iuste teneāt nec qualiter cōfessores eoꝝ pec cata  notoria palpitent. nec qualiter ab eisdẽ elemosinas aut possessiones accipiāt: aut eos absoluant. Vñ ca ueāt ne caternatim ad inferos vadāt et alios secũ trahāt. nec credit q ĩ Jtā lia prescribi talia possint. c. fi. de p̃scri. Et ideo restituere tenentur.
¶ Vtruʒz clericus in bello iusto cũ dño
17
*suo vadẽs q̇ lucrat aliqua de bonis ad uersariorum teneat̃ ea restituere. Rñ. Mona. ti. rest. q si ea rapuit: peccauit capiẽdo: ⁊ restituere tenet̃ eis a quibꝰ abstulit  illā rẽ capiẽdo nō potuit fa cere suā:  sicut dñs nō potuit ei dare autoritatem bellandi. sic nec rapiendi Posset tñ retinere si guerra durāte dñs vt illā teneat cōsensit. Si vero nō ip se rapuit. sed sibi ab his quibus licuit ra pere data sint. rẽ nō restituere tenetur. Quod verũ credo qñ ex consuetudine quilibet ꝙ rapuit sibi retinet. alias secus.  de iure q̇libet tenet̃ capitaneo assignare. vt illa distribuat: vt. l. si quid | bello. ⁊ ibi. Bar. ff. de cap. ergo sine eiꝰ autoritate tenere nō poterit facere. c. di cat. xxiij. q. v. nisi vt dixi cōsuetudo sit in contrarium.
¶ Vtrũ liceat oĩ tꝑe bellare. Rñ. q in
18
*bello iusto nō lʒz bellare ĩ quadragesima. nec in diebꝰ festiuis nisi necessitas vrgeat ineuitabilis. textꝰ est cũ gl. ĩ. c. si nulla. xxiij. q. viij. Jtẽ nec tꝑe treuge. c. j. de treug. ⁊ pace. Q intellige in pu gnatore. nō in defensore. vt notat predicta glo.
¶ Vtrũ ĩ bello iusto liceat vti deceptio ne dolo: vel insidijs ad vincẽdũ inimi
19
*cos. Rñ. ꝙ sic dũmodo mẽdaciũ nō dicat vel fidẽ ꝓmissam nō frāgat. facit. c. vtilẽ similationẽ. xxij. q. ij. c. dñs. q. vij. ĩ summa. xij. q. v. dixit. vide gl. ĩ. c. cupien tes in ver. malignantium de elec. li. vj. ¶ Vtrũ locas arma. equos ⁊ hmōi eũti ad bellũ repetat si amittant̃ in bello. Rñ. Jnn. ĩ. c. sicut. el. iij. de iuretur. ꝙ nō  sic ea cōduxit. ff. loca. l. itẽ q̃rit̃. §. si q̇s seruũ facit. l. videamus. §. fi. eod. ¶ Vtrũ cōmodans possit similiter repe tere. Rñ. Jnno. vbi supra ꝙ non  non
21
*excessit fines cōtractus. ff. cōmo. l. si vt certo. §. sed interdum.
¶ Vtrũ tenẽte aliquo rẽ meā liceat mi hi violenter auferre. Rñ. Paul. in. d. c.
22
*sicut aut incōtinẽti recuperare vult. et lʒz  vim vi repellere lʒz. de quo. j. Defensio. Aut nō statim ⁊ sic dʒz ꝑ iudiceʒz eā recuperare si pōt ꝙ si nō pōt. sic in defectũ iudicis pōt dñs rẽ suā etiā vio lẽter si aliter nō pōt facere recuꝑare. ar. nullꝰ. C. de iude. in gl. ⁊. l. ait p̃tor. ff. de his q̃ ĩ frau. cre. §. si debitorẽ. nota. Jnn. in. c. olim. el. j. de resti. spol. ⁊ Alex. Ric. ⁊ Sco. in. iiij. distinc. xv. ꝙ si aliter non possum rem meā habere. licet furto eā tollere. de quo dic. vt. j. Furtũ. §. xl. Nō tamen licet per mendacium  non licet mentiri pro alterius vita. xx. q. ij. ne qui. sic limita gl. in. c. cupientes de cle. lib. vj.
Benedictio.

Benedictio.

suꝑ populũ q̃dā solẽnis que fit cum illa so leunitate. Adiutorium nostrũ ⁊ c. ⁊ hāc solũ ep̃i possunt facere in tota sua diocesi. ⁊ archiep̃i in tota ꝓuincia cuʒz visitant. ⁊ legati in terminis sue legatos: ⁊ abbates quibus ex priuilegio cōcessum est. vt notatur. xxvj. q. vj. ministrare de cōse. di. j. cum ad celebrandas. de exces. prela. accedentibus. de priuileg. abbates lib. vj. Alia simplex. Et hec fit a sacerdotibus in missa absente episco po. aut de mandato eius cũ pñs est. xl. di. deni. xcv. dist. ecce. ego dico.

De vtro benedict. pauca apud le gistas tangit tamen notando velut hic Spec. in ti. de elec. §. j. ver. consequẽter. ⁊ ibi Jo. an. in addi. ad eum.
¶ Vtrũ benedictio calicis paramento
1
*rum huiusmodi pro missis celebrādis possit fieri a sacerdote. Rñ. doc. ĩ cle. attendentes. de sta. re. tenent ꝙ nō quia sunt potius ordinis episcopalis ⁊ hoc ideʒz in. d. c. abbates. Sed iudicio meo nullo iure eorum dictuʒz probat̃. Et cre do ꝙ ĩmo possint benedicere paramẽta tali rōne motus presbyter potest oĩa facere qui sunt ordinis: nisi sint ordinis episcopalis. vel specialiter interdi cta. c. uis. xcviij. di. ⁊. d. c. ecce. et. lxiiij. di. legimꝰ sed benedictio paramentoꝝ cũ nō sit ordinis ep̃alis pʒz  competit abbatibus ex ↄsuetudine vt tenẽt doc. in. d. c. abbates. ⁊. c. cle. attẽ dẽtes q fie ri nō posset si esset ordinis ep̃alis. arg. eoꝝ q̃ no. in. c. pe. de conse. ec. vel al. nec est etiam eis ꝓhibitum. pʒz  in hoc. c. uis prohibetur consecratio sacerdotum diaconorum ⁊ subdiaconorum. cō secratio virginum: consecratio ecclesie vel altaris: conficere criminate frontes baptismatorum signare: publice peni tentem reconciliari. ⁊ in. c. ministrare. xxvj. q. vj. additur ꝙ non benedicat pu blice plebem in ecclesia. Quod intellige vt dixi. s̃. ⁊ in. c. consulto de cōse. di. j. ꝙ nec corporalia debet consecrare. er go vestimẽta potest quia in. c. vestimẽta. ⁊ in. c. vasa de cōse. dist. j. nihil. dicit̃ de episcopo. quare credo oĩa que pertinent ad celebrationem missarum que non fiunt cuʒz sacra vnctione: vt est ca|lix ⁊ patena. ⁊ nō sunt eis spāliter inhi bita sicut sunt corporalia que ab ep̃o de bent esse benedicta vt ĩ. d. c. cōsul. ⁊ alia hmōi possunt bñdicere. ar. d. c. quāuis ⁊. c. ecce. nisi ep̃s esset presens  non li ceret. arg. c. deni. xxj. di.
¶ Vtrũ abbates possint similiter bñdi
2
*cere Gemi. in. d. c. abbates tenet ꝙ sic omnia quibus sit verbalis solum bñdictio: ⁊ quādo faciunt ad opus suarũ ecclesiaruʒz. alias non. Sed ego dubito de benedictiōe corporalium que licet sit verbalis solũ tamẽ vr̃ episcopis re seruata. d. c. cōsulto. nisi dicamus dero gatum contrariā consuetudinem cum sit potiꝰ episcopis reseruata ratiōe dignitatis  ordinis. ⁊ iō abbates possent ex consuetudine arg. d. c. accedẽti bus. Jdem dic de benedictone calicis de quo. j. calix. §. j.
¶ Vtrum vestis debeat iterum benedi
3
*ci quādo repeciatur. Rñ. ꝙ nō nisi quā do sit talis repeciatio ꝙ sine ip̃a cũ di cta veste nō posset celebrari puta totiꝰ māice ⁊ hmōi  eũ amittat formam dʒz iterũ bñdici ar. eoꝝ q̃ no. ĩ. c. j. de ↄsec. eccle. vł. alta. Secus dico si manipulus Vel de manipulo stola:  nōvidet̃ alia forma. nisi ꝙ vnum ẽ breuius altero q̃ quidem breuitas non mutat formam. ¶ Vtrum sponsa que non est virgo de
4
*beat benedici. Rñ. ꝙ non. xxxij. di. seriatim immo benedicens secundas nuptias ab officio ⁊ beneficio suspensus debet mitti ad papam. c. j. de secũ. nup. ¶ Vtrum diaconus possit benedicere
5
*mẽsam. Rñ. ꝙ non presente presbytero nisi esset diaconus cardinalis: sed absente presbytero potest ẜm no. in. c. legi mus. xciij. di.
¶ Vtrum recipere pecuniam pro be
6
*nedictione nubentiuʒz sit simonia. Rñ. ꝙ sic. tex. est in. capi. cum in ecclesie. de simo.
¶ Vtrum mulier possit bñdicere. Rñ.
7
* nō. nisi vt potest quilibet bonus christianus. c. noua. de pe. ⁊ remis. . q̃ sũt ordinis nō cadũt ĩ mulierẽ. d. c. noua.
¶ Vtrum benedictio mense ⁊ aque sit
8
*certi ordinis. Rñ. secunduʒz Jnn. in. c. j. de exces. prela. li. vj. ꝙ bñdictio aq̃ sic. ⁊ ideo esset irregularis: excommunicatus vel suspensus ipsam benedicẽdo. secus de benedictione mense que non est ordinis.
¶ Vtrum libri ecclesiastici sint benedi cendi. Rñ secundum glo. in. capi. j. de pigno. ꝙ non.
Benefacere

Benefacere

ex timore ⁊ nō ex amore non reputatur benefacere. sed pro non facere. xxxiij. que sti. v. ad finem. xxxij. questi. v. sicut eniʒz de cōsecra. distincti. v. quicquid. lxxxvj. distinctio non satis. de regulis iuris qui ex timore.
Beneficium

Beneficium

est quedam beniuola actio gaudiũ tribuẽs capienti in lib. feu. cap. j. ex qui. causis seu. amit. ⁊ Pa. in. ca. vnico. de como. ⁊ in. c. ad audientiam. de prescri. hec diffinitio comprehendit quodcun ꝙ di citur beneficium. Sed hic de ecclesiastico solum dicendum est.

De multiplici beneficio ⁊ an illius appellatione veniat prebenda. nota. Barto. quod si largo modo. in. l. quia tale in patre ibi beneficium. ff. solu. ma. ⁊ an absenti possit conferri. Bald. ꝙ sic in. l. sanc imus. §. sed ⁊ si quis. C. de late. libe. tol. computatus in legitima filio clerico. no. guil. de cug. Bartolus. Bald. ⁊ saly. in. l. omnimoda. §. imputari. C. de inoffi. testa.
¶ Quotuplex est beneficium ecclesia
1
*sticum. Rñ. ꝙ aliud est reliogiosum aliud seculare. Religiosum aliud simplex vt canonicatus regularis. Aliud duplex vt abbatia. prioratus: vel alius habens iurisditionem. Seculare vero. Aliud summum vt papatus. Aliud maius vt episcopatus. Aliud mediocre seu duplex vt dignitas vel personatus: vel aliud habens curam animarum. Aliud minus seu simplex. vt canonia cappellanta aduocatoria et huiusmodi. Aliud non. habens administrationem: et isto modo dicitur large beneficium. Et est quan|do q̇s hʒz beneficium non in tituluʒz vt sunt capellania ad nutum ammouibiles: sed quando hʒz in titulum aliquod beneficium. cui est assignata dos quātuncum sit simplex dr̃ habere bñficium cum administratione. Secundũ Ge. in. c. p̃senti. de offi. ordi. lib. vj.
¶ Vtrũ p̃bẽda sit quid spirituale? Rñ. Pau. in. c. dilecto. de p̃bẽ. ꝙ si est annexa iuri canonie partim ẽ spũale ⁊ ꝑtim tꝑale. Si ꝟo nō est annexa canonie. vt puta  ecclesia nō sunt p̃bẽde distĩcte sʒz oĩa cōia: ⁊ ꝑ capłm assignat̃ isti vnũ p̃diũ ĩ p̃bẽda ⁊ alteri aliud. vł q̇d simi le. Vł etiā si sũt distincte. tñ nō sunt ca nonicatibꝰ annexe.  nō est ibi nume rus canonicoꝝ. tũc ẽ mere tꝑale ⁊ p̃t cō cedi etiā laico ad ipsius sustẽtationẽ.
3
*¶ Vtrũ altaria q̃ dant̃ ĩ titulũ ꝑpetuũ dicant̃ hñ ficia. Rñ. ẜʒz gl. ĩ. cle. j. de deci mis. ⁊ sequit̃ Ge. in. c. j. de cōsue. li. vj. ꝙ sic ⁊ appellatōe officij altaria p̃dicta intelligũtur. facit. c. ij. de conces. p̃ben. Secus si nō dantur in tituluʒz  beneficium non dicuntur proprie.
¶ Aqͦ dʒz dari bñficiũ eccłiasticũ. Rñ.
4
*ꝙ regułr ꝑ ordinariũnisi ex speciali sta tuto vel consuetudine ad alium pertineat. vt. j. dicam.
¶ Vtrũ capłʒz sede vacante possit con
5
*ferre. Rñ. quod nō illa bñficia q̃ ad ep̃i collationẽ ꝑtinẽt Sʒz bñ pōt ↄferre illa q̃ ad ep̃ʒz ⁊ ip̃ʒz capłm cōiter ꝑtinẽt. Similiter alia bñficia pōt cōferre qñ ep̃s ẽ suspẽsꝰ a collatōe bñficioꝝ etiā si epi scopus hẽret interesse in tali collatiōe tan prelatus. ⁊ idẽ pōt ep̃us qñ capi tulũ esset excōicatũ. seu maior pars ma iori excōicatiōe vł suspẽsuʒz. c. si ad ep̃ʒz. ne sede vacā. li. vj. Si ꝟo ꝑtinet ad ep̃ʒz collatio cũ cōsilio capituli. vł assẽsu nō posset capłʒz intromittere nisi suspensus esset in mora petẽde relaxationis. Si ꝟo capłm vel alius de consuetudine vel statuto deberet conferre de consilio ep̃i: defuncto ep̃o vel in remotis agente. ita ꝙ in breui eius p̃sentia nō possit haberi. non propterea debet dif ferri collatio. vt in. d. c. si ad episcopuʒz. ¶ Quid de bñficijs vacātibꝰ in curia.
6
*Rñ. ꝙ oĩa bñficia: dignitates ⁊ ꝑsonatus vacātes ĩ curia romana nō possũt cōferri nisi ꝑ papā Siłiter bñficia dignitates vel ꝑsonatus curialiũ vł acce dẽtiũ seu redeũtiũ. de curia si decedũt in locis vicinis curie ad duas dietas legales. q̃faciũt. xx. miliaria ꝓdie. l. j. ff. si quis cau. ⁊ nota. gl. in. c. presẽti. de p̃ bẽ. lib. vj. Vnde si distarẽt per. xij. miliare non includerẽt̃. ff. de ver. sig. l. iij. limita nisi p̃dicti morarent̃ ĩ loco proprij domicilij: vł ꝓprie domꝰ:  tũc nō reseruatur pape nisi esset talis curialis q̇ lʒz haberet ibi ꝓpriũ domiciliũ tñ ibi morabatur solũ ꝓpter curiā:  tũc reseruantur. Similiter reseruat̃ qñ ẽ curialis qui moritur in loco vnde recedit curia: vł in itinere dum curiā seq̃retur quātũcũ vbi decedit sit remotus ab ipsa curia. Verũ ẽ ꝙ post mẽsem si non fuerint collata bñficia p̃dictoꝝ ↄferre possũt illi ad quos ꝑtinet eoꝝ collatio ꝑ seipsos tm̃ vł ipsis agẽtibus in remotis ꝑ suos vicarios gñales: q̇bus id cō missuʒz fuerit in eoꝝ diocesis existẽtia nisi essẽt parrochiales eccłie: ⁊ vacarẽt sede apostolica vacante. vel si ante papa ea cōferret mortuus ẽ hec notan tur in. c. lʒz. el. j. c. statutum. c. p̃senti. ⁊. c. fi. apłica. de p̃bẽ. li. vj. Aduerte etiā cir ca hec ad regulas cācellarie ⁊ reserua tiōes qui faciunt communiter pontifices in sua creatione.  non sem per se hñt vno mod. Jō non pono hec.
¶ Quid de presẽtatis a patronis sede
7
*vacante. Rñ. ꝙ capitulum pōt eos ad mittere ⁊ instituere in bñficijs licet ad episcopum si viueret pertinuisset. c. ⁊ si capitulum. de insti. lib. vj.
¶ Quid si ep̃us conferat bñficium ab
8
*senti. Rñ. ꝙ lʒz non fiat suũ donec cōsentiat. tamẽ ep̃s non poterit alteri cōfer re donec ille recuset: nec valet collatio si conferat nisi ep̃us assignasset terminum competentem cōsentiendi infra q non consentit. si tñ post terminũ ite rũ cōsentire ante alteri esset collatuʒz valeret. c. si tibi absẽti. de prebẽ. lib. vj | ¶ Vtrũ ep̃s vł alius cui mandabatur
9
* bñficio ꝓuideri pauꝑi clerico teneat̃ iteꝝ ꝓuidere si ille clericꝰ aliud ẽ cōsecutꝰ. Rñ. ꝙ nō. c. si pauꝑ de prebẽ. li. v j. ¶ Vtrũ ep̃s teneat̃ ordinatis ꝑ ip̃m ꝓ
10
*uidere de bñficio. Rñ. ꝙ sic si ẽ ĩ sacris ordinatꝰ. c. cũ ẜʒz. de preben. Jdẽ qñ cō misit ꝙ ordinet̃ ꝑ aliuʒz. c. si ep̃s. de pre bẽ. li. vj. Et hoc veꝝ nisi habeat suā vł parternā hereditatẽvnde possit sustẽtari ẜʒz glo. in. d. c. si episcopus.
¶ Vtrum promittẽs alicui ꝓuidere de
11
*beneficio ecclesiastico non vacante: vł qualitercun promittat cum potuerit teueatur. Rñ. ꝙ non  talis promis sio est nulla. ca. detestāda. de cōcessio. preben. li. vj.
¶ Vtrũ recipiẽs bñficiũ ecclesiasticum
12
*de manu laici cadat in aliquā penam. Rñ. Jnno. in. c. q̇sq̇s. de elec. ꝙ sic  est ĩtelligibilis ipso iure de iu. pr̃o. preterea tñ ep̃s posset cũ eo dispensare ẜm eundem. ar. c. nuper. de sen. ex.
¶ Vtrũ quis possit renũciare suo bñ
13
*ficio vt alij ꝓuideatur. Rñ. pau. ĩ. c. dile cto. de p̃ben. ꝙ sic. dũmodo in actu. renũciatiōis nō deducat ĩ pactũ. sʒz ip̃aʒz renũciationẽ faciat pure ⁊ libere alias esset simoniacũ. vt vult glo. in. d. c. dile cto. ⁊ glo. in. c. ex parte. el. j. de offi. dele. Si tñ in animo gereretvt alteri cōcede ret̃. nō esset simonia: dummodo pactuʒz non faciat lʒz peccet vt est clara. glo. ĩ. c. ordinationes. j. q. j.
¶ Cui pōt dari bñficium ecclesiasticũ.
14
*Rñ. ꝙ solis clericis nō cōiugatis ⁊ habentibus etatẽ debitā. ⁊ q̇ sit etas debi ta. vide. j. Etas. ⁊ quis ordo requiratur vide. j. clericus. vij. §. v.
¶ Vtrũ clericus cōiugatꝰ possit hr̃e be
15
*neficia ecclesiastica. Rñ. Pau. ĩ. c. sane. de cle. coniu. ꝙ nō. Sʒz nec etiā admini stratiōes ecclesiasticas. Et ꝑ hoc puto ꝙ nō possit esse vicariꝰ ep̃i. ꝙ tenẽt doc. l. c. vno. eo. titu. li. vj. ⁊ in. c. Joānes. Jtẽ pau. eo. ti. tenẽt ꝙ nec etiā potest dispẽ sari cũ eis vt habeāt bñficium simplex licʒz alij ↄ̃: iũ teneāt. ⁊ pōt saluari dictũ eoꝝ. vtvaleat dispẽsatio si fiat a papa. ⁊ Pau. intelligat nō valere si fiat ab in ferioribus pape.
¶ Vtrũ filius sacerdotis possit obtine
16
*re bñficiũ in ecclesia patris. Rñ. q sic si alias est legitimꝰ. c. ad hec de fi. presby. dũmodo nō ad illas dignitates vł p̃bẽdas quas imediate pater eius habuit ꝓmoueat̃. c. cōstitutus. de fi. presby. Et noĩe filioꝝ in hocveniũt etiā ne potes de iure ĩ hereditate succedẽtes. vt sũt ꝑ rectā lineādescedẽtes nepotes ar. isti. de hr̃. q̃li. ⁊ di. §. sui ẜm hosti. et bar. ĩ. c. ad extirpādas de fi. ṗsby. Secꝰ in collateralibꝰ in q̇bꝰ successio locum nō hʒz ar. de offi. dele. c. ex parte. Jtẽ ẜʒz host. nepos pōt poni ĩmediate ĩ eccłia uis auꝰ eiꝰ habuit patre eiꝰ viuẽte: sed pr̃e mortuo nō pōt.  cessat rō in ṗ mo casu successiōis: sed nō in sco. Jtẽ aduerte q si pater habuit personatũ ĩmediate nō poterit filius in eadẽ eccle sia: hr̃e vicariam vt in. c. michael de fi. presby. vel eↄ̃rio. si pater habuit vicariam perpetuam filius immediate nō poterit habere personatum vt in. c. cōstitutus. de fi. presby.
¶ Quis pōt dispensare cũ illegitimis
17
*vt obtineāt beneficium ecclesiasticum Rñ. q ep̃s in bñficio simplici cui nō ĩ minet cura animaꝝ vt in. c. is q̇. de fi. presby. li. vj. nec distinguo ẜʒz gl. ibidẽ an sit spuriꝰ adulterinus. vł naturalis lʒz qͦ ad successiōes distinguant̃ ⁊ ĩ difficultate dispẽsādi: ĩ alijs aũt solꝰ papa. ¶ Sed nunquid poterit ep̃s dispensa
18
*re cum talibꝰ in ꝑsonatu vel dignitate siue cura. Rñ. gl. in. d. c. is q̇. q non sed solus papa. et eaʒz sequũtur cōiter doct. etiā si efficeretur religiosus.
¶ Vtrũ ep̃s possit cũ predictis dispẽsa
19
*re in canonicatu ecclesie cathedralis. Rñ. ẜm. Archi. in. d. c. is q̇. q sic ex quo nō inuenitur ꝓhibitũ. Et cũ eo concor dat Ge. in. d. c. is qui. lʒz Jo. mo. ⁊ alij teneant q non pōt. Q non placet.
¶ Vtrũ episcopus cum predictis pos
20
*sit dispensare in rectoria. Rñ. q sic in ommni beneficio dummodo nō in no men dignitatis vel personatus. vł ha|beat curaʒz aĩaꝝ. Et hoc tene lʒz q̇daʒz te neant ↄ̃riũ vt no. Ge. in. d. c. is q̇. Et rō potissima est  ptās dispẽsandi cōces su alicui: cuiꝰ effectꝰ nō in ip̃m sʒz ĩ aliũ deriuat̃ dʒz late ĩterp̃tart. vt no. Joa. an. ĩ. c. fi. de ver. sig. ⁊ se. Jo. de imo. ⁊ gemi. in. d. c. is q̇. Et maxĩe qñ interpetratio fit ↄ̃ ip̃ʒz cōcedẽtẽ iuxta. no. de ṗuil. c.  circa. Et iō iura q̃vident̃ ↄ̃ria intellige ⁊ limita q loquũtur in dispẽsatiōe ali cui cōcessa cuius effectus in ipsum deriuatur que stricte interpretanda est. Quod nota.
¶ Quid si bñficiũ simplex habeatcurā
21
*animaꝝ annexā. nũq̇d ep̃s poterit dis pẽsare cũ predictis. Rñ. ẜʒz Archi. in. d. c. is q̇ q sic.  talis nō dr̃ hr̃e curā ani maꝝ. vt ꝓbat tex. in. c. suꝑ eo. de prebẽ. li. vj. Nā vt ibi pʒz pōt q̇s hr̃e prebẽdā ⁊ dignitatẽ: cui annexa ẽ parrochialis eccłia. ⁊ tñ nō posset quis hr̃e simul di gnitatẽ ⁊ eccłiā curatā. c. de multa. de prebẽ. Lapꝰ abbas limitat hoc verũ qñ eccłia curata hʒz vicariũ alium ab isto. ałs nō. alij doc. ĩdistincte tenẽt q nullo mō ep̃s pōt dispẽsare. vide Gemi. in d. c. is q̇ mihi placet prima. opi. cu pre
22
*dicta limitatione domini lapi.
¶ Pone q in eccłia est statutũ iuratũ ⁊ ꝑ papā approbatũ ꝙ nullus illegitimꝰ ibi ꝓmoueat̃ an ep̃s possit dispẽsa re. Rñ. Jo. mo. ⁊ sequit̃ ge. i. d. c. is q̇. q nō. ex quo tale statutu est iuratũ vel cō firmatũ. Secꝰ esset si solũ esset statutũ non iuratũ vel cōfirmatũ.  tũc posset ep̃s dispẽsare ↄ̃ ꝓpriũ statutum. iuxta no. de elec. c. sed canũ. lib. vj. Limita p̃ dicta oĩa q ep̃s pōt dispẽsare cũ illegitimo ĩ bñficio simplici. veꝝ nisi ali ipedimẽtũ canoni cũ obstet  illegitimitas ⁊ suꝑ q̃ ep̃s non possit dispensare vt in. d. c. is qui.
¶ Vtrũ dispensatus vt ꝓmoueatur ad
23
*ordines sacros ꝑ papā. per hoc videatur talis illegitimꝰ dispẽsatꝰ vt possit obtinere bñficiũ cũ cura. Rñ. ꝙ non  dispẽsatio nō trahit̃ ad cōsecutiua eiꝰ suꝑ qͦ dispẽsat̃ qñ dispensatio imṗmit effectũ validũ suꝑ actu in qͦ dispensat̃ abs eo ꝙ extendatur ad illud consecutiuũ ẜm Gemi. in dicto. c. is qui.
¶ Vtrũ ṗfatus illegitimꝰ dispensatꝰ vt possit obtinere bñficiũ ecclesiasticũ
24
*possit post ṗmũ postea aliud obtinere ꝟtute dispẽsatiōts. Rñ. Ge. ĩ. d. c. is q̇ ꝙ pausus hoc distinguit ꝙ aut dispẽsatio fuit facta suꝑ certo bññcio. ⁊ tũc si fuit ĩ culpavt ill nō hẽret. sic aliud nō poterit here. Si ꝟo no fuit ĩ culpa: vel dispẽsatio suꝑ in certo bñficio tuit. sic poterit post primũ ali here. Et plʒz ini hi lʒz Ge. ibi videat̃ tenere opi. do. Lapi. qui aliter distinguit. Sed mihi non plʒz. Vide eum ibi si placet.
¶ Vtrũ p̃fats dispensatꝰ vt possit hẽ
25
*re bñficiũ curatũ possit ꝑ hoc obtinere dignitatẽ. Rñ. Ge. in. c. n. de fi. pres. ꝙ nō  ista ponuntur vt diuersa in. d. c. fi. ergo vno concesso non veniet aliud. Vnde in dispensatiōe nō ꝓcedit argu mẽtũ a maiori nec a siłi vt ibi no. Ge.
¶ Vtrũ illegitimꝰ vel irregularis dis
26
*pesatꝰ ĩ ordine ⁊ bñficio at ꝓmotus possit postea ĩpetrare dispensationem super pluralitate nō facia mẽtione de defectu illegitimitatis vel irregularitatis. Rñ. ẜm Gemi. in. d. c. fi. ꝙ nō. tex. est in. d. c. fi.
¶ Vtrum ep̃s possit dispensare cum p̃
27
*dictis illegitimis vt possint plura bñ ficia simplicia retinere simul. Rñ. Ge. vbi. s̃. ꝙ nō facit. c. is cui primo. Rñ. de p̃bẽ. li. vj. vbi qñ cōcedit̃ alicuivt possit beneficiũ alteri cōferre intelligitur de vno non de pluribus.
¶ Vtrum ep̃s possit dispensare cum il
28
*legitimis vt habeāt simplex beneficiũ seu p̃bẽdaʒz in ecclesijs suoꝝ patrum q̇ sunt sacerdotes. Rñ. ꝙ non ipsis viuẽtibus. c. cum decorẽ. de fi. pres. Multominus in canonicatu. c cu ad abolendam. de. fi. p̃sby. Sed ipsis mortuis sic dummodo non dispenset super benefi cio seu prebenda quam eius pater tenebat ĩmediate. secꝰ si mediate. Gofre. tñ tenet ꝙ nũ canonicatũ in eadẽ ecclesia poterit hẽre. ex dispẽsatione ep̃i. Sʒz cōtrariũ credo verius. vt no. in. d. c. | ¶ Pone papa dispensauit cuʒz illegiti
29
*mo. vt possit ꝓmoueri ad bñficiũ etiā curā habẽs nun q̇d ꝑ istā dispẽsationẽ poterit ꝓmoueri ad bñficiũ cui p̃ficiẽdus est ꝑ electionẽ eligẽdꝰ. Rñ. ẜm Ge. in. d. c. is q̇. ꝙ sic. qm̃ qñ viciũ tollit̃ ex toto vt in casu p̃dicto pōt eligi vt in. c. cũ vitomense. de elec. etiā si esset dubiũ an verba dispensationis tollant ex toto vicium. ⁊ hoc tene. licet alij dicant ꝙ non potest eligi.
¶ Jnfra q tp̃s dʒz bñficiũ vacās cōce
30
*di. Rñ. ꝙ in cathedrali ⁊ regulari eccle sia vacāte p̃lato infra tres mẽses elige re tenẽt̃. c. ne ꝓ defectu de ele. nisi eẽnt ṗuilegiati vt minores. Alia aũt bñficia ecclesiastica infra sex mẽses. c. nulla. de cōces p̃bẽ. Alias collatio seu ꝓuisio de uoluit̃ ad eũ q̇ ꝓximo preesse dignoscit̃ nisi in casu in quo ꝓuisio ꝑtinet ad ca pitulũ deuoluit̃ ad ep̃m. ⁊ ecōtrario. et post ad metropolitanum ⁊ post ad papam. Hoc est verũ nisi legitimo impedimento essent impediti ⁊ incipit currere dictũ tp̃s a die sciẽtie nō vacationis. c.  diuersitatẽ de ↄces. p̃bẽ. Et intelligit̃ legitimũ impedimẽtũ peregrinatio vel suspẽsio etiā ex culpa nisi eẽt in mora petende absolutiōis. d. c.  diuersitatẽ. Et si bñficia ꝑtinerẽt ad regu lares exẽptos ep̃i ꝓuidebũt nō obstāte exẽptiōe cle. quia regulares. de sup. neg. prela.
¶ Vtrũ prefatũ tp̃s habeat locũ in ha
31
*bẽte instituere pñtatũ ꝑ patrouũ. Rñ. dñi de rota tenẽt q nō. . d. c. nulla nō extẽdit̃ ad eũ q̇ hʒz instituere: sed ad eũ qui habet conferre.
¶ Vtrũ liceat alicui sibi ꝓcurare bene
32
*ficiũ. Rñ. Tho. ⁊ ray. q beneficium cũ cura animaruʒz nō licet.  idonee non potest administrare sine gr̃a seu carita te. quam nullus se habere scire potest. Secꝰ esset de alijs bñficijs.  possunt ꝓcurari. aug. de ancho. lib. de potestate pape tʒz generałr nō posse sine pctō. q veruʒz credo qñ principaliter ꝓcurat. vt habeat beneficium. secus qñ principaliter procuraret vt posset prodesse.
¶ Vtrũ occupās bñficiũ viuẽtis sciẽter
33
*faciẽs se ĩstitui sit infamis. Rñ. pa. ĩ. c. j. de cōces. prebẽ. ꝙ sic. iij. q. ij. audiuimꝰ. ⁊ solus papa dispẽsat cũ eo: sicut cũ illo q̇ viuẽte vxorẽ aliā accepit vt. in. c. fi. de eo q̇ dux. in vx. quā pol. ꝑ adul. ex q̇ concludit pa. ibidẽ ꝙ lʒz cũ vacaret fece rit se institui vel sibi cōferri a papa nō habita mentiōe de occupatione postea nō valet: ⁊ est subrepticia:  nō sic faci liter obtinuisset facit. c. postulasti. de re scri. Similiter dicit de eis qui de facto occupant vel per brachiũ seculare se in vacātibꝰ bñficijs intrudũt si nō faciũt mẽtionẽ in impetratiōe de tali occupa tiōe:  omne id ex quo nō ita faciliter obtineret̃ tacitā inducit surreptioneʒz per. d. c. postulasti. cum si.
¶ Quot bñficia pōt q̇s habere. Rñ. ẜm pau. in. c. cōquerẽte. de cle. nō resi. ꝙ ha
34
*bẽs beneficiũ tũcũ simplex q ꝑ se sufficit ad vitā beneficiati nō pōt ali tenere sine peccato mortali ẜm gl. in. c. dudũ el. ij. de elec. glo. pe. quod limitat idẽ pau. si ꝓpter se solũ hʒz. secus vero si collata sibi essent nō rōne sui. sʒz propter vtilitatẽ beneficiorũ. vt:  est hō industriosus ⁊ bone conscientie vt no. in. c. cum iam dudum. de preben.
¶ Vtrũ habẽs plura qñ vnũ sufficit ex cusetur per dispẽsationẽ. Rñ. gl. p̃dicta
35
*ꝙ sic. sʒz pau. ĩ. c. dudũ. dicit ꝙ hʒz ꝓ ĩdubitato ꝙ non sit tutus quo ad ecclesiā triumphantẽ: etiam dispẽsatus per pa pam quando dispẽsatus est ꝓpter se ⁊ ad suā vtilitatẽ. quia in hoc casu nō so lũ alterat̃ iuris positiui dispositio: sed etiā xp̃i patrimoniũ iniuste dispergit̃. cũ ergo papa nō possit sine cā alienare bona ecclesie sine graui peccato: vt dicit archi. xij. q. ij. non liceat pape. ergo multominus potest dare licentiam alteri ipsum dispergẽ di vt in. c. nuper. de resti. do. post dist. ⁊ sic conuincit̃ ratio inno. in. c. cũ ad monasteriũ de sta. mona.  hic non solũ violatur ius positiuum sed potius diuinũ. hoc idẽ tʒz Host. in. d. c. dubiũ quẽ sequit̃ Jo. an. di cit etiam tho. in. ix. quoli. q. v. ꝙ habere | plures p̃bendas absolute cōsiderandũ est q̇d de se inordinatũ vtpote  quis nō potest in diuersis ecclesijs deseruire quibꝰ quasi ꝓ stipẽdio p̃bende sunt ordinate vt ministrantibꝰ in eis dent̃. Est etiā diminutio diuini cultꝰ: vnde vnꝰ loco pluriũ cōstituit̃. Est etiā ĩeq̃litas vñ vnꝰ hʒz multa bñficia: ⁊ aliꝰ nō pōt habere vnũ. Continet ⁊ aliqñ defraudationẽ volũtatũ testatorũ qui vt certus numerus seruientiũ deputaret̃ talia cōtulerunt. ⁊ multa alia. ⁊ nisi aliqua circunstantia superueniat q̃ remoueat totaliter in ordinationẽ eiꝰ nun erit sine peccato: sicut nec homicidium pōt fieri etiā cũ dispẽsatiōe nisi habeat circunstantiā q̃ remoueat eius inordinationẽ. Aduerte tñ ẜm Goffre. ꝙ ẽ triplex circũstātia que pōt remouere talẽ inordinationẽ ita ꝙ dispensatio sit legi tima ⁊ tutus dispensatus. ¶ Prima necessitas puta  plures non inueniunt̃ idonei. ¶ Secũda vtilitas ecclesiarũ ⁊ eoꝝ quibꝰ p̃sunt. ¶ Tertia p̃rogatiua meritoꝝ. Nec vʒz ↄsuetudo ẜm pa. ĩ. d. c. dudũ. ⁊ iura siue gl. q̃ dicũt valere ĩtellige ꝓ necessitate vel vtilitate bñficioꝝ vel p̃rogatiua meritoꝝ puta  plꝰ valet absens  aliꝰ pñs vel ꝓ potẽtia retinẽdi plura bñficia simplicia. sʒz nō vt fructꝰ lucrifaciat sibi ad vtilitatẽ ṗuatam. vel ad augẽdũ patrimoniũ. vel vt lautius viuat vel vt facilius ad ep̃atũ vel maiorẽ dignitatẽ possit ascendere:  cũ tali intentiōe etiā vnũ beneficiuʒz hab ere de se est inordinatũ.  est ↄtra omnem rōnẽ vt in. c. rō nulla. cũ ibi no tatis de preben. ⁊ cōtra officiũ pietatis xvj. q. j. c. fin. vide etiam de hoc. j. clericus. ij. iij.
¶ Vtrũ habens bñficiũ cũ cura si reci
36
*piat. ẜm cũ cura ipso iure sit priuatus primo. Rñ. ꝙ sic statim adepta pacifica possessiōe. c. de multa de p̃ben. vel qñ ꝑ eũ stetit quominꝰ haberet. c. licet el. ij. de p̃bẽ. li. vj. Et nisi primũ resignet in manu ordinarij vel cui cōpetit ipso iure est priuatus etiā secũdo. ⁊ inhabilis ad quodcũ beneficiũ et etiā ordines sacros. ⁊ ad papā pertinet dispensatio ꝑ extraua. Jo. xxij. que incipit. Execrabilis. Et ideo nō poterit absoluere sub ditos rōne primi beneficij. Fallit hoc ĩ vij. casibus. ¶ Primus qñ ẜm annectit̃ primo. c. super eo. de preben. lib. vj.
¶ Scs casus qñ expẽ dit de bonis ꝓprijs in vtilitatẽ primi beneficij: ⁊ ip̃m retinet donec sit sibi satisfactũ ẜm An. de bu. ꝑ. c. q̇cun. xij. q. iiij. Et sufficit ꝙ talis expẽsa sit vtiliter cepta: lʒz postea a casu sit totũ ꝑditũ. ẜm Jo. an. in. c. ex ꝑte. de cōsti. puta  domũ factā ignis postea cōbussit.
¶ Tertius casus quando acceptat calore iracundie ẜm Jo. an. de li. ⁊. d. Ant. et facit glo. in. c. ex literis de diuor. que vult ꝙ confessio ex iracundia facta nō preiudicet.
¶ Quartꝰ casus qñacceptat ad tp̃s. pu ta donec aliter fuerit bñficio prouisum ẜm Pe. de anc. in. c. j. de consue. libr. vj. Quintus casus qñ commutauit vnum bñficiũ in aliud habẽs alia bñficia cu rata: dũmodo possessioneʒz ipsiꝰ bñficij in q cōmutauit. sed si adeptꝰ est ipsaʒz possessionẽ vltimi vacāt prima oĩa que ex dispensatione tenebat nō fuerit uactus. tex. est in cle. si plures. de preben. Sextus casus qñ per dispensationẽ vt in. d. c. dudum. Septimus casus in ep̃a tu qui nō vacant priora beneficia. nisi post cōsecrationẽ ẜm gl. in. d. c. de multa. ⁊ Jmo. in cle. gratie de rescri. Jdem dic de quocun alio beneficio ecclesia stico ꝙ quis nō potest cum alio tenere nisi dispensetur cum eo ⁊ quis possit di spensare. j. dicam. §. xxxviij.
¶ Vtrũ habẽs bñficiũ in comendā te
37
*neat̃ seruare ecclesiā ĩ statu suo. Rñ. pa. ĩ. c. de monachis de prebẽ. ꝙsic. nec pōt aliquid de statu ecclesie minuere sed de suꝑfluo pōt sibi ꝓuidere alias non. ¶ Quis pōt dispensare vt q̇s. habeat
38
*plura beneficia legitima cā interueniẽ te. Rñ. ꝙ ĩ pluribꝰ simplicibꝰ vel ĩ vno curare. ⁊ alio simplici pōt ep̃s dispensa re vt in diuersis ecclesijs habeat. sʒz in vna ecclesia potest si sunt simplitia. ẜm | gl. ĩ. c. literas vr̃as. de cōces. pre. Jo. an. dicit veruʒz si sunt diformia. vñ dicit ꝙ pōt dispẽsare. vt q̇s habeat dignitateʒz ⁊ canonicatũ in eadẽ ecclesia facit. c. j. cuʒz gl. de cōsue. lib. vj. Fede. consi. cxv. tʒz ꝙ pōt dispensare ep̃s vt q̇s habeat canonicatũ ⁊ altare seu bñficiũ alicuiꝰ capelle. in eadẽ ecclesia. Et hoc sequit̃. Pa. in. d. c. literas. Jn duobꝰ aũt cōformibꝰ non pōt. puta vt q̇s habeat duos canonicatꝰ in eadẽ eccłia. Et dicit. Pa. vbi. s̃. ꝙ hoc sequunt̃ cōiter doct. Et iō duo altaria in eadẽ ecclesia nō possunt in titulũ haberi ex dispẽsatiōe ep̃i ẜm Guil. de montelau. Et videt̃ sequi. Ge. vbi. s̃. ⁊ placet  altaria q̇ dant̃ in titu lũ ꝑpetuũ dicũtur bñficia ẜm gl. ĩ cle. j. de deci. Et sequit̃ Ge. in. c. j. de cōsue. li. vj. Altaria vero q̃ nō dant̃ ĩ titulũ bene possunt haberi ex dispẽsatione ep̃i. Jn ꝑsonatibꝰ ꝟo vel dignitatibꝰ. vel admi nistrationibꝰ: aut officijs ꝑpetuis quo cũ noĩe censeant̃ nō pōt nisi solꝰ Papa dispẽsare. vt in. d. c. j. s. in eadẽ ecclesia. vel in diuersis. vt in. c. de multa. de prebẽ. licet tex. videat̃ solũ de eadẽ ecclesia ꝓhibere. Sed doc. in dictis. c. dicũt etiā locũ habere in diuersis. s. eccle fijs. ꝑ. c. quia nōnulli. de cle. nō resi. q nō licet. Jnno. dicat cōtrarium. in. d. c. de multa. s. ꝙ ep̃s pōt dispẽsare in pluribus ecclesijs dũmodo curam animarum non habeant.
¶ Quid fiendũ de fructibus bñficiorũ
39
*vide. j. clericꝰ. iij. q. xiij. per totum.
¶ Vtrũ fructus beneficij vacantis sint
40
*seruādi successori. Rñ. ꝙ sic vel in vtili tatẽ ecclesie expendendi. alias cōtrafacientes si sunt capitula: cōuẽtus collegia vel singulares ꝑsone in cathedrali bus ecclesijs ⁊ regularibꝰ. vel collegiatis sunt suspẽsi ipso facto ab officio et beneficio. donec plene restituerint q̇dq̇d ꝑceperint nō obstātibꝰ priuilegijs: vel cōsuetudinibꝰ vel statutis etiā iuramẽto vel sedis apostolice autoritate firmatis. c. quia sepe. de elec. lib. vt.
¶ Quid de prelatis q̃ bona ecclesiaruʒz dignitatũ prioratuũ ⁊ ꝑsonatuũ vacā
41
*ciũ sibi subiectaꝝ vel q̃ ꝑtinẽt ad corũ custodiā occupāt. Rñ. ꝙ nisi speciali ṗuilegio. vel consuetudine p̃scripta: vel alia rōnabili cā hoc faciũt ep̃i ⁊ suꝑiores sunt suspẽsi ab ingressu eccłie. ⁊ alij ab officijs ⁊ beneficijs donec satisfacerint. Jdẽ dic de alijs ꝑsonis ecclesiasticis ad quoꝝcollationẽ p̃sentationẽ seu custodiā pertinẽt dignitates. personatus prioratus vel ecclesie vacantes. vt in. c. presenti. de offi. ordi. lib. vj. Et hec prohibitio loquit̃ de bonis aliaꝝ eccle siarũ ab his de quibus. s̃. in. §. precedẽ ti. ⁊ in. d. c. quia sepe.
¶ Vtrũ fructus bñficioꝝ possint loca
42
*ri. vide. s̃. Alienatio. in prin. ⁊. §. xviij.
¶ Quid de distributionibus quotidia
43
*nis vide. j. clericis. xiij. §. iij.
¶ Quid de iniuste possidẽtibꝰ benefi
44
*cia eccłiastica. Rñ. q resignare tenent̃ in manu illiꝰ q̇ pōt acciꝑe resignationẽ vel si esset ĩ articulo mortis alicui alteri recipiẽti eā noĩe illiꝰ cui est faciẽda ẜm Jnno. ⁊ etiā tenet̃ fructꝰ pceptos restituere.  renũ. c. post trāslationẽ. §. rursꝰ. Et dicit. Archi. q si aliq̇s minus cano nice obtinet bñficiũ. s. simoniace: vel ꝑ fraudẽ: aut surreptionẽaliquā ĩꝑpetuũ nō prescribit. c. postulasti. de cle. ex. mi. Verũ est q dicit hoc q vite necessaria stricte poteris retinere de cōsilio cōfessoris ita q solum nō egeat ⁊ alios fructus in eccłie vtilitatẽ ↄuertat.  restituere tenet̃. c. dilecto de p̃bẽ. aliter non pōt absolui nisi obtineat dispẽsationẽ ab eo q̇ pōt: nec in futuro aĩe tenẽtur ei subditi obedire: vel soluere aliquid qñ sciũt ꝓcerto nec pōt eosdẽ subditos ab soluere: vel ligare: de quo tamẽ dic. ⁊ li mita: vt. j. Confessio quarto. §. xij.
¶ Vtrũ filiꝰ priuet̃ bñficio ecclesiastico ꝓpter crimẽ lese maiestatis ↄmissum a patre. Rñ. gl. ĩ. c. satis ꝑuersuʒz. lvj. di. q. nō. Jtẽ dicit nec propter crimẽ lese maiestatis diuine. vt puta  heriticꝰ. vel scismaticus. c. quicũ de here. lib. vj. de scisma. c. vnico. lib. vj. vbi licet ꝓhibeant admittit ad beneficia ecclesiastica talium filij tamẽ non dicit̃ q | habitis priuentur. quod no.
Bigamia

Bigamia

est triplex ẜm glo. eo. tit. c. j. ¶ Prima dicitur vera. ¶ Secunda similitudinaria. ¶ Ter tia interpretatiua.

De bigamia ⁊ ad quos ordines im pediat ꝓmoueri: ⁊ an impediat quem esse monachũ. not. Bal. in. l. q̇ sub pretextu. ꝟsi. hic cadit quedam q̃stio. C. de sa. san. ec. not. Firmanus in suo trac. de ep̃o. ij. ti. ⁊ idẽ Bal. in aũt habita. ad fi. ꝟsi. idẽ dico de clerico. C. ne fi. ꝓ patre. not. ꝙ non pōt esse rector vniuersitatis scholariũ. ⁊ caret bigamus oĩ priuilegio clericali dicitur secularis ⁊ de foro seculari vt no. Spe. tit. de cleri. cōiuga. versi. bigami autem.
¶ Quot modis cōtrahit̃ bigamia vera
1
*Rñ. ẜm Ric. in. iiij. di. xxvij. ar. iiij. q. j. et gl. vbi. s̃. vno modo qñ habuit plures legitimas vxores. xxvj. dist. acutiꝰ et. c. seq. Jntellige si ambas cognouit. alias secus ar. in. c. debitum de biga.
¶ Quot modis cōtrahit̃ bigamia ĩter
2
*pretatiua. Rñ. ꝙ ẜm glo. in. d. c. j. ꝙ duo bus modis. ¶ Primus quādo cōtraxit cum corrupta. xxxiij. di. maritum. ⁊. q. a nobis. eo. ti. Jntellige si cognouit eam alias nō. d. c. debitũ. ¶ Scs qñ reddit debitũ vxori adultere. xxxiiij. di. c. si cuius. ⁊. seq. etiā si ad p̃ceptũ ecclesie red dere ẜm cōmuniorẽ opi. ⁊ etiā si ignora bat eaʒz adulteratā ẜm Pau. in. c. si vir. de adulte. allegat de biga. c. ij.
¶ Sed nunq̇d accipiens virginẽ quaʒz
3
*nō cognouit: ⁊ ea mortua. accipit scaʒz virginem quam cognoscit vel a contra rio primam cognouit. sed non secundam efficitur bigamus. Rñ. Mo. titu. eodem. ꝙ non. Similiter si ducit inulie rem virginem ab aliquo desponsatam sed non cognitam premortuo sponso non est bigamus dist. xxxiij. c. si. ⁊. d. c. debitum.
¶ Quid si credebat virginẽ tẽpore cō
4
*sũmationis matrimonij. ⁊ post cognouit corruptā. Rñ. ꝙ bigamꝰ est. xxxiiij. di. c. si cuius. cuʒz. c. seq. nec excusat error vel ignorantia ẜm. Goffr.
¶ Vtrũ defiorās virginẽ ⁊ postea acci
5
*piẽs eũ vxorem si bigamus. Rñ. glo. et Pau. in. c. sane. de cle. cōiu. ꝙ nō. ⁊ licet Mo. vbi. s̃. dicat ꝙ celebrior opi. teneat cōtrariũ ego credo veriorẽ opi. q non sit bigamus  lʒz aucten. quō opo. opi. §. j. velit ꝙ vxorem habuerit virginem tamẽ si attendamus ad veritatẽ q̃ opi. p̃ferẽda est. c. nuꝑ a nobis de biga. viij. di. veritate. lxxxj. di. quicũ. et q̇ fi. sint le. ꝑ tuas. C. plus vale. ꝙ agi. l. j. ij. ⁊. iij. non diuisit carnẽ suā. Nec ob. opi. preferatur veritati sponsa. iuuenis. iij. q. vu. §. tria. ff. de offi. pretor. l. barbarius. C. de testa. l. j. xxij. q. ij. hoĩes. ff. ad mace. l. iij. ⁊ in. d. c. nuꝑ a nobis.  respondet Jnno. in. d. c. nuꝑ ꝙ casualia sunt. Prefertur em̃ aliqñ opinio veritati fauore contrahentium ⁊ odio decipiẽtiũ vt. d. l. iij. ad mace. vel fauore prolis. c. cum inter q̇ fil. sint leg. aut testamento rum. d. c. l. j. vel aliqua communis opi. prefertur veritati. d. l. barbariꝰ. ⁊ in. d. c. nuper a nobis. vbi factũ attendit q non excedit casum suum.
¶ Quid si vnā vxorẽ habuit et cogno
6
*uit añ baptismũ ⁊ aliā post. Rñ. q bigamus est. xxviij. q. vl. c. opʒz. ⁊. c. acutiꝰ. licet Jo. cōtrariũ dixerit ⁊ male.
¶ Quot modis cōtrahat̃ bigamia simi
7
*litudinaria. Rñ. ꝙ. iiij. modis. ¶ Primus cũ q̇s ↄtrahit cũ deo ꝑ votũ solen ne postea ↄ̃hit matrimonium de facto. xxvij. q. j. quotquot ⁊de bigamis. c. a no bis. ¶ Scs qñ q̇s diuersis tẽporibus habuit plures vxores vnā de iure alterā de facto ⁊ cognouit ambas. d. c. nuꝑ. ¶ Tertiꝰ si simul duas habuit vxores vnam de iure alteraʒz de facto vel ambas de facto ⁊ cognouit ambas. d. c. nu per. ¶ Quartus modus si existẽs in sacris contrahit. vt in. d. c. nuper.
¶ Sed quis dispẽsare potest cum biga
8
*mis vere. Rñ. ꝙ quidā dixerũt ꝙ nemo pōt. tu dic cũ Ricar. vbi. s̃. ꝙ papa solꝰ pōt. xxxiiij. distin. lector. in gl. vbi luciꝰ dispẽsauit cũ panormitano archiep̃o q̇ fuit bigamꝰ. Alius inferior nō pōt etiā in minoribꝰ. no. in. c. vnico. de biga. li. | vj. Jdeʒz de bigamis interpetratiue.  sic in ipsis est defectus sacramenti. sicut in bigamis vere secundũ glo. in. d. c. j. de biga.
¶ Nunquid in bigamis stmilitudina
9
*rie possit ep̃s dispẽsare. Respondeo ẜm Pau. in. d. c. de diacono ⁊. c. seq. q̇ cle. vł vo. ꝙ si clericꝰ in sacris cōtraxit cũ cor rupta solus papa dispensauit. d. c. nuꝑ Si ꝟo clericus de iure cōtraxit cũ vna puta ante esset in sacris ⁊ de facto cũ altera scʒz post ordinationẽ ⁊ ambas co gnouit solus papa poterit dispensare. d. c. nuper. Et similiter in nō clericis q̇ isto modo bigamiā ↄtraxerint. Quidā voluerũt restringere hoc verũ si sciens impedimetũ accepit de facto eā. Secꝰ si ignorabat: tñ cōiter tenetur ꝙ siue sciẽs siue ignorās de impedimẽto secũ dā acceperit ⁊ cognouit  tex. ad animũ cũ opere secuto attẽdit:  sic in ipsis ẽ defectꝰ sacramẽti sicut ĩ bigamis vere ẜm gl. in. d. c. j. ⁊ in. d. c. nuper. ẜm Ge. in. c. vnico de big. li. vj. Si ꝟo existẽs in sacris. uis cōtraxerit cũ virgi ne nec aliā habuerit vxorẽ ante ĩ laica li habitu vel in minoribꝰ poterit ep̃s dispẽsare. vt ministret. tex. est in. c. diuersis. de cle. cōiug. ⁊ in. c. j. qui cle. vel vo. cum glo. ibidem ⁊ etiā vt ꝓmouea tur ad vlteriora. c. sane de cle. cōiu. ⁊ ad d. c. nuper. q videt̃ contra. dicit ꝙ ĩtelligit de eo q̇ ante sacros ordines aliaʒz habuit: ⁊ post ĩ sacris aliā accepit Ad c. ꝟo. ij. qui cle. velvo. dicit quod loquit̃ in illo quem non penitet vere vel estsu spicio de recidiuo ꝙ tũc nisi ingrediat̃ religionẽ nō pōt. Similiter quādo imminet scandalum. vt. in. d. c. nota.
¶ Vtrum bigamus bigamia vera ẜm
10
*primũ modũ sit priuatꝰ priui legio cle ricali. Rñ. ꝙ nō sed solum illi q̇ sunt in minoribus ordinibus. sed qui sunt ĩ sa cris bene gaudent ẜm Ge. in. c. vnico. de biga. Rō ẜm eũ:  ille q̇ est in mino ribꝰ taliter ↄ̃hendo pōt viuere ⁊ dʒz vt laicus. Jlle vero qui est in sacris non pōt redire ad seculũ vt no. de aposta. c. tue in gl. fi. ẜm Jo. de san. Et ideo licet sit priuatus habilitate ordinum. nō tñ priuilegio clericali. Similiter religiosus religiōis approbate gaudet. ita ꝙ talis percutiẽs esset excommunicatus  licet tex. priuet eum priuilegio clericali nō tamẽ priuilegio monachali vel religionis ⁊ tex. in. d. c. vnico restringit̃ vt loquatur de existentibus in minoribus ordinibus. ⁊ nō de monachis. vel existẽt ibus in sacris. ⁊ hec verior ẽ opi nio quam sequunt̃ Archi. gl. in. c. quisquis. lxxxiiij. di. Guil. gar. Jo. mo. ⁊ Jo. cal. licet Bona gratia. in. c. de biga. eo. titu. teneat ꝙ sacerdos qui cōtraxit cũ vidua vel duo matrimonia successiue et postea cōmmisit homicidium poterit puniri per iudicem secularem per d. c. vnicum.
¶ Vtrũ bigamus interpretatiue simi
11
*liter sit priuatus omni priuilegio sicut bigamus vere. Rñ. Ge. vbi. s̃. ꝙ fic. Jdẽ tenet gl. in. d. c. vnico. Nec ob. ꝙ in seq. .§. dicam de casu vero ad casum fictuʒz. quia in isto interpetratiuo idẽ est quo ad omnẽ modum sicut in vero quia sic est in eis defectus sacramẽti sicut inve ris bigamis. vt no. gl. i. c. j. de big. ⁊ pa tet in. c. debitum. eo. tit. vbi dixit ꝙ diuisit carnem suam facit etiam. d. c. quis quis. lxxxiiij. dist.
¶ Vtrum similitudinarie bigamus sit
12
*priuatus siłr priuilegio clericali. Rñ. Ge. vbi. s̃. ꝙ non nisi quo ad executionẽ ordinũ. ⁊ ex hoc infert idẽ Ge. ꝙ cōstitutio penalis non extendit̃ de casu ꝟo ad casum fictũ. qñ casus sictus nō singit̃ idem esse quo ad oẽm effectum quẽ habet casus verus sicut est ĩ ꝓposi to vt pʒz in. c. nuꝑ a nobis de big. Jntellige ergo tex. d. c. vnici. de bigamo ꝟo ⁊ interpetratiue. ⁊ q̇ nō est in sacris vel religiosus q̇ est nudatꝰ omni priuilegio clericali. ⁊ astrictus seculari foro ⁊ ei sub excōicationis pena p̃cipit̃ vt nō deferat tonsuram vel habitum clerica lem. d. c. vnico. ⁊ si portat peccat morta liter. vt. j. lex. §. iij.
Bisextus

Bisextus

dicitur. quia ꝑ duos dies stamus suꝑ sextum kał. | Martũ. ⁊ no. quod vigilia sancti Mathie semper debet esse die immediate precedenti festo eiusdem nisi veniret festũ die lune  tunc fieret die sabbati. Et ẜm consuetudinem romane ecclesie tꝑe bisextus secunda die fit festũ sancti Mathie hec notant̃ in. c. quesiuit. de ver. signi.
¶ Vtrũ suspẽsus ꝑ annũ possit celebra
1
*re tempore bisextus vltima die āni bisextilis? Rñ. glo. in. d. c. quesiuit q sic. sicut libertas promissa seruiẽti ꝑannũ acquiritur si seruit. ccclxv. diebus. ff. de sta. lib. l. cum haberes. §. stichus si heredi meo.
Blasfemia

Blasfemia

importare vr̃ quādam derogationẽ excellẽtis bonitatis alicuius ⁊ p̃cipue diuine. Quicun ergo negat: aliq̇d de deo q sibi conuenit vel asserit aliq̇d de eo q ei nō cōuenit diuine derogat bonitati. q̇ deꝰ ẽ ipsa bonitatis essentia ẜm Dio. de di. no. Q quidẽ cōtingere pōt vel ẜm intellectũ tm̃: vel ẜm intellectum ⁊ affetũ. Et vtro modohmōi derogatio si sit tm̃ in corde est blasfemia cordis. Si ꝟo ĩ ore est blasfemia oris q̃ blasfemia oris opponit̃ cōfessionis fidei et caritati diuine. ⁊ si ex gñe suo est pctm̃ mortale semꝑ nisi q̇s aliqñ exsurreptio ne in verba blasfemie procũberet ita q hoc ꝙ diceret nō aduerteret.  tunc solũ venialiter peccaret nec haberet ꝓ prie rōnem blasfemie hec ex Alex. secũ da secunde. titu. de blasfemia. ⁊ Tho. ij. ij. q. xiij. ar. j.

De blasphemia ⁊ an sit verbũ iniuriosum no. Bar. ĩ. l. itẽ apud labeonẽ §. ait pretor. col. ij. ver. sed quero vtrum blasfemia. ff. de iniur. ⁊ ibi Alex. in §. ait pretor. vbi per illum tex. no. q sic. ⁊ est maledictum non maleficuũ. Jdeo duplicatur pena vigore statuti loquen tis de maleficijs vt consuluit Bart. lʒz Bal. cōtra in. l. fi. C. vtrum. bo. cap. bar. ⁊ Alex. in. l. itẽ apud. §. ait pretor. col. ij. ver. quero vtrum inter blasphemare. ff. de iniur. ⁊ q̃ sit eius pena no. Alex. in. l. damni. de dan. infec.
¶ Quot sũt spẽs blasfemie. Rñ. ẜm am
1
*bro. sunt due. Prĩa est cũ deo attribuit quod ei nō cōuenit. Sca cum ab eo re mouet̃ q ei cōuenit. adde tertiā ẜm Tho. vbi. s̃. cũ creature attribuit̃ q cō uenit creatori soli. Sʒz ꝓprie loquendo nō sunt diuerse spẽs:  negotio ⁊ affir matio nō diuersificant habitꝰ spẽ:  ꝑ eādẽ snĩam innotescit falsitas affirma tionũ ⁊ negationum.
¶ Vtrũ pctm̃ blasfemie sit remissibile
2
*Rñ. q si blasfemia sit ex coactione vel deceptiōe vel infirmitate sic hʒz cām an nexā ꝓuocatiuā diuine mĩe ad remissionẽ. Et sic intellige illud Matt. xij. Om̃e pctm̃ ⁊ blasfemia ex. s. ĩfirmitate vel coactione remittit̃. Si aũt blasfemia cōmittat̃ certa malitia. tũc r irremissibilis. nō  nō possit remitti: sʒz  nō hʒz secũ cām motiuā ad remissionẽ ⁊ sic ĩtellige illud Mat. xij. spũs autẽ blasfemie. s. illate ex certa malitia non remittet̃. i. vix siue difficulter remittit̃:  non hʒz excusationem.
¶ Blasfemia ꝟo sctōrũ ↄñr redũdat in
3
*deũ. dũ vel illis attribuũt quod Deus ex sua gr̃a declarauit nolle in eis esse ⁊ vel remanẽt q declarauit in eis esse eodem modo est peccatum sicut blasfemia dei.
¶ Vtrũ blasfemās possit absolui a ꝓ
4
*prio sacerdote. Rñ. Pa. in. c. statuimus. de male. q nō publice blasfemans. sʒz ep̃s sacit glo. in. c. ij. de pe. ⁊ re. li. vj. Se cus si occulte.  ẜm Host. tũc nō ꝑtinet ad ep̃m. Ego ꝟo intelligo q est casus ep̃i bñ blassemia est publica nō simpli citer. sʒz. qñ ꝓpter publicatā defert̃ ad ep̃m. Vñ dicit Gof. ⁊ Host. q q̃ dicunt̃ in. d. c. statuimꝰ. de pena tꝑali vel pecuniaria intelligunt̃ sedente iudice ꝓ tribunali. Jn iudicio aũt anime p̃sbyter discretus molliendo rigorem dispẽsare poterit rigorẽ ex causa circa penā spiritualem superiorẽ. xxvj. q. vij. penitentibus. hec Hosti.
¶ Sed qñ dicitur publica. Rñ. Pau. et
5
*Host. in. d. c. statuimus quod publica dicitur est notoria iuris puta coniũctꝰ | vel cōfessus in iudicio vel notoria facti puta quia publice pluribus astantibꝰ blasfemiā. ĩtulit facit. c. fi. de coha. cle. ⁊ mul. Et breuiter qñ probari pōt ⁊ ad ep̃mdefertur dicitur publica. ar. l. palā ff. de verb. signi.
¶ Quid si calore iracundie vel ebrieta
6
*tis q̇s blasfemat. Rñ. Pa. ĩ. d. c. statuimus. doc. cōiter recitant dictũ abbatis dic ẽtis q lʒz peccet grauiter tñ nō punietur pena. d. c. statuimus quia nescit quodammodo quid facit. sicut nec con fessio sic facta preiudicat vt no. gl. in. c. ex literis de diuor ⁊ plʒz Pau. in ebrio. arg. l. omne debitum. §. qui se vulnerauit. ff. de re mil. Sed ĩ accenso calore ire dicit forte nō procedere. nisi calor esset ex iusta causa ꝓuocatus ar. l. si adulte riũ. §. imperatores. ff. de adul. secus qñ ex iniusta causa puta  in ludo amisit arg. c. inebriabunt. xv. q. j. sed ego dico quod tam ex ebrietate  ex ira blasfemans non excusatur a mortali si aduer tit quod dicit ⁊ significationem verbo rum vt patet ex dictis quo vero ad pe nam. d. c. statuimus credo omnino excusari propter verbum in eo positum: scilicet presumpserit relaxare: sed quo ad aliam penam extra ordinariam bene attendendum est an fuerit in culpa ebrietatis vel ire vt maior imponatur. ⁊ si non fuit vt culpa minor detur.
¶ Que est pena prefati. c. statui mus?
7
*Rñ. quod. vij. dominicis stet preforibꝰ ecclesie dum aguntur missarum solem nia. et vltimo die sine pallio. ⁊ calciamentis. et ligatus corriga. in collo. Jtẽ in. vij. sextis feris prefatarum domini carum ieiunet in pane ⁊ aqua ⁊ non in ter ecclesiam. Jtem quod in quolibet prefatorum dierum tres si poterit. vel duos aut saltem vnum pauperem refi ciat ⁊ si non potest in aliam penam commutetur. Jtem si est diues. xl. solidos soluat. vel. xxx. vel. xx. vel saltem. v. vsualis monete quam pemtẽtiaʒz si no luerit sacere interdicatur ei ingressus ecclesie ⁊ in obitu careat ecclesiastica sepultura.
Loading...