IActantia
proṗe importat
ꝙ hō verbis se
extollat ẜʒz Th. ij. ij. q. cxxij. ar.
j. Et pʒz. ex. c. imitare. vj. q. j. Et
ꝓcedit ẜm Gre. ĩ li. xxiij. moraliũ. Alqñ
ex suꝑbia sicut a cā interius motiua.
ex hoc ꝙ quis per arrogantiā interius
supra se eleuatur. plerũ exterius maiora quedam de se iactat ⁊ propterea po
nitur a Gre. ibidẽ. Tertia species superbie. licet non sit idẽ quod superbia.
sed est tan a causa impellẽte. Aliquādo vero procedit ab inani gloria sicut
a causa finali inquantum scilicet iacta
tor intendit ꝙ per suam iactantiam glo
riam consequetur. Et ideo ponitur etiā
a Greg. filia inanis glorie ratione finis
vt not. alexand. de ales. xxij. titulo.
eodem.
¶ Vtꝝ iactantia sit pctm̃ mortale. Rñ.
*vt colligo ex alex. ⁊ tho. vbi. s̃. ꝙ sic q̃dru
pliciter. ¶ Primi duo modi sunt intũ
considerat̃ ex se. ¶ Secundi duo intum cōsiderat̃ ex cā vel sine. ¶ Primo ẽ
mortale pctm̃ qñ iactator profert quod
est cōtra gloriā dei. sicut ille de quo e
ʒze
chi. xxviij. Eleuatũ est cor tuu
ʒz ⁊ dixisti
deꝰ ego sum. talessunt qui iactāt se suis
meritis habere aliqua dona dei: vł a se
habere: vł illi q̇ de pctĩs mortalibꝰ q̃ fe
cerũt. vł nō iactāt se vt strenuivideant̃:
vł ẽt laudāt alios ⁊ iactāt de pctĩs mor
talibꝰ q̃ fecerũt. vt no. gl. ĩ. c. Sũt plurimi. vj. q. j. Secꝰ eẽt de veniali nō ẽ cō
tra deũ. ¶ Sco ẽ pctm̃ mortale qñ iactātia est ↄ̃ charitatẽ ꝓximi sicut cũ q̇s
iactādo se ꝓrũpit i ↄtumeliā ꝓximi. sicut phariseꝰ Lu. xviij. nō su
ʒz sicut ceteri velut. ⁊ hic publicanꝰ: ałs aũt iactare
se de eo q nō ẽ ↄ̃ gloriā dei vel charitatẽ ꝓximi ex se ẽ veniale. ¶ Tertio est
mortale pctm̃ qñ ꝓcedit ex tali suꝑbia
vel vana gloria q̃ sit mortale pctm̃. Si
ꝟo nō erit mortale pctm̃ talis suꝑbiavł
vana głia. sic nec iactātia ex eis ꝓcedẽs.
Quō aũt suꝑbia vel vana gloria sit mor
tale vide suꝑbia ⁊. vana gloria. ¶ Quar
to est inortale qñ ꝓcedit ꝑ appetitum
lucri in dānũ ꝓximi notabile. sicut cu
ʒz
quis se iactat magnũ medicũ. aduocatũ peritũ. multas sanctitates facere sicut certani ⁊ hmōi q̇ false ĩ nocumẽtu
ʒz
ꝓximi se iactāt secus si nō esset in nocu
mẽtũ ꝓximi eẽt veniale pctm̃. ĩtellige
ẽt si sit nocumẽtũ alicuiꝰ portātie. id
ꝙ minimũ est rō ap̃hẽdit quasi nihil. ij.
ph. nisi ĩtenderet etiā nocere in multo.
si posset.
¶ Vtꝝ iactātia possit esse ĩ factis sicut ĩ
dictis. Rñ. ꝙ ꝓprie nōsʒz eq̇ualẽter sic sicut cũ q̇s i vestibꝰ ĩ eq̇s ĩ domibꝰ ĩ ↄuiuijs ĩ familia. ĩ pulchritudine ⁊ hmōi.
vt appareat diues magna domo ⁊ no
bili ꝓsapia ⁊ hmōi ⁊ sic erit mortale pec
catũ sicut iactātia ĩ dictis si p̃dicta que
facit sint cōtra gloriā dei⁊ charitatẽ ꝓximi. vel ex suꝑbia ⁊ vana gloria mortali vel in decpteione ꝓximi.
Economus
dicitur cui res ecclesiastica gubernanda
mandatur. vt. lxxxix. dist. quia in quibusda
ʒz. ⁊ idẽ est economus ꝙ sindicus
⁊ debet esse clericus non laicus vt patet in. d. c. ⁊. c. indicatum ibidem. ⁊ in. c.
|
quoniam in quibusdam. xvj. questione
vij. de quo dic vt. j. latiꝰ. §. j. Sed aduer
te ꝙ est differẽtia ĩter actorẽ ꝓcuratorẽ
⁊ sindicum seu economũ ẜm glo. in ca.
erga episcopum. ij. q. vij. quia actor con
stituitur a nō dño ⁊ autoritate iudicis.
⁊ ad presentes lites tantum procurator
vere semper a vero dño constituitur siue ad vnā litem siue plures siue p̃sentes siue futuras. Sindicꝰ autẽ siue ecoconomus ab vniuersitate constuit̃ seu
a collegio ⁊ ad vnā causam ⁊ plures et
presentes ⁊ futuras. ⁊ autoritate ep̃i
iura. cal. c. imperatorũ in fi. canō tñ oẽs
administratores ecclesie vocat procura
tores. j. q. iij. saluator. vide glo. ibidẽ. ⁊ ĩ
d. c. imperatorũ cũ suis allegationibꝰ. t
ʒz
tamẽ pa. in. d. c. imperatoꝝ ꝙ si ad vnā
certā cām solũ cōstituit̃ ꝙ pōt fieri sine
autoritate suꝑoris. alias nō.
De notatis in hoc versi. ⁊ ꝙ economus dicitur proprie in rebus canonico
rum sed vicedñs in rebus episcopi tan
tum Bal. no. in addi ad spe. in ti. de his
qui alie. no. in iudi. inter. versi. economꝰ
⁊ in. l. iubemus. §. economus. ⁊ibi Bar.
in patre. C. de sac. san. eccle. ⁊ quomodo
constituatur no. idem Bal. in. l. oẽs. C.
de epis. ⁊ cle. ⁊an differant economus
sindicus ⁊ vicedominus ⁊ quomodo
Specul. vbi. s̃. ⁊in ꝟsi. prece.
Dulia
est quedam reuerentia siue
adoratio. de qua. s̃. adoratio
per totum.
Jeiunium
secũdũ. S. Bo. in. iiij. distĩ. xv. parte. ij. ar. j. q. iiij.
dicitur communissime pro abstinentia
ab oĩ mortali. Jsaie. l. viij. nōne hoc est
ieiuniuʒz quod elegi. dissolue colligatio
nes colli tui dicitur etiā cōiter oĩs affli
etio q̃ ↄsistit in vigilijs flagellis ⁊ disci
plinis. Proprie autẽ r ieiuniũ afflictio
carnis ꝑ substrationẽ cibi ⁊ potꝰ fctā
ẜm ĩstitutionẽ ecclesie. Et sic diffinit̃ ie
iunium secundum Gof. est substractio
prandij. ⁊ post cenam cuiuslibet cibi
priuatio vs in diem sequentem. ⁊ abstinentia a carnibus ⁊ trahentibus semensinam originem ab ipsis. vt a lacte caseo ⁊ ouis. elicitur hec diffinito.
iiij. di. c. deni. ⁊ ponitur a pa. in Rubri
ca de obseruantia ieiuniorũ pro cuiꝰ de
claratione q̃runt̃ dubia infrascripta.
¶ Vtrum sit aliqua hora determinata
*in qua diebus ieiuniorũ sit comendendum. videtur ꝙ sit cena ibi post cenam
ergo vs ad cena
ʒz est abstineñ. sed breuiter notañ. est ꝙ in iure nulla hora est
determinata pro commestione in die ie
iunij nisi solum hora vesperorum tempore quadragesimali. vt in. c. solent de
conse. di. j. q̃ iō deputata est. vt sicut cele
bratis vesperis nō restat aliud officiu
ʒz
diurnũ. sic fictione iuris videamur. xl.
dies ieiunare: de quo ꝑ archi. in. d. c. solent⁊ ꝑ pa. in Rub. obser. ieiu. Et ideo
seruanda est consuetudo circa horā comestionis que communiter est in hora
none vel circa ẜm Archid. in. d. c. solẽt.
¶ Sed nũquid frāgit ieiuniũ qui ante
*prefatā horā māducat. Rñ. vr̃ ꝙ sic. ĩ. xl.
per tex. in. d. c. solẽt q̇ dicit. ꝙ non sunt
credendi ieiunare qui ante vespertinum celebretur offm̃ māducāt in. xl. s
ʒz
nō credo etiā in xl. frangat ieiuniũ qui
ante statutā horā comedit etiā si ꝑ notabile spaciu
ʒz preueniat nisi faceret in
fraudẽ ieiunij: si quis attẽdat ad ver
ba prefati. c. solent potiꝰ loquit̃ de ꝑfectione de necessitate. ⁊ licet gl. ĩ. xxv.
di. §. alias ea demum teneat ꝙ sit pctm̃
mortale ante horā comedere: tñ. c. j. de
conse. di. iiij. quod allegat pro sua opinione nihil facit pro ea. Melius forte
faceret pro ea. c. vt vtina
ʒz omni tempo
re. lxxvj. di. quod innuit consuetudine
ʒz
patrie estimandam legem. quod quidem admitterem quando talis consue
tudo esset ĩtroducta ea mẽtevt frāgeret
ieiuniũ q̇ añ dictā hora
ʒz comederet q
quidem nō credo nisi vt dixi quādo in
fraudẽ ieiunij fieret. Et ideo ↄcludo cũ
Au. i. d. §. ałs ea demũ. ꝙ quotiẽs quis
corꝑe sanus alijs ieiunātibꝰ prandere
voluerit. s. ante horā ꝙ est pctm̃ veniale. ⁊ sic tene. Si ꝟo ex cā rōnabili nullũ
pctm̃ erit q quidẽ t
ʒz etiā Jnno. in pre
fata Rub. Et sic dicit debere ĩtelligi. di
|
c. solent aduerte tamẽ ẜm doctrinā sctĩ
Tho. in. iiij. di. xv. ꝙ vbi ora comedẽdi
in die qñ nō ieiunat̃ esset hora tertie.
in die ieiunij hora comedẽdi esset sexta
vnde dicit ꝙ ieiunium ecclesie debet
esse penale ⁊ satisfactoriũ. Jō supra tp̃s
cōiter comedẽdi aliquid additur nō au
tem tantũ ꝙ penitus humor cibi assum
pti exsiccet̃ aut virtus naturalis debili
tetur vnde paruo residuo tꝑe. s. a sexta
vbi cōiter sumit̃ cibus nona occurrit in
qua cibus ẜm institutionem ecclesie su
mendꝰ est in diebꝰ ieiunij. hec ille. Ex qͦ
p
ʒz ꝙ si esset tertia veniret. vj. ꝙ bñ no.
¶ Vtrũ plus seł comedere sit frāgere
*ieiunium. Rñ. ꝙ varia fuit doc. opinio.
Gof. ⁊ cōiter theologi in q̃rto sen. tenẽt
ꝙ sic si comedat̃ ꝑ modũ cibi. Et iō indiffinitiue r cuiuslibet cibi ṗuatio. Se
cus ẜm eos si aliq̇d sumeret̃ ꝑ modum
medicine sicut sunt electuaria ⁊ hmōi.
Et ẜm Jnno. in Rub. de obser. ieiu. solũ
licẽt ꝓ remouẽda infirmitate vel fugiẽ
da. S
ʒz ꝓ ↄseruāda sanitate vbi non est
signũ ĩfirmitatis nō l
ʒz nisi q̃tenꝰ l
ʒz vti
alijs cibis. alij tenẽt ꝙ nullo iure cauet̃
ꝙ solũ semel ĩ die ieiunij comedamus.
Et ꝓpterea dicunt licere pluries in die
comeder̃ sine fractiōe ieiunij dũmō fiat
ex rōnabili cā ⁊ ẜm ↄsuetudinẽ illoꝝ in
ter qͦs viuit. Et huiꝰ opiniōis vr̃ fuisse
pa. ĩ p̃fata Rub. Rō ẜm eũ cũ non ha
beamꝰ ius specificũ recurrẽdũ ẽ ad ↄsue
tudinẽ loci. Facit. c. vtinā. xxxix. di. ⁊ ad
dictũ Ho. in. c. ij. eo. ti. q̇ dicit ꝙ cōsuetu
do ĩ ieiunijs indictis ab eccłia nihil po
test facere. Dicit verũ qñ cōsuetudo ex
toto aufert ieiuniũ. ⁊ nō h
ʒz rōnabilem
causam in se. s
ʒz fuit inducta vt hoĩes se
vẽtri dedicẽt ꝓpter tꝑalia gaudia. ałs
secꝰ. vt no. gl. in. d. c. ij. Et ꝓpterea dicit.
Jdẽ pa. putare
ʒz ꝙ aliquid comedere ꝓ
collatione de sero magis ad sustentationem naturalẽ ad delitias nō sit peccatũ nec frangere ieiuniũ: dũmodo fiat
ẜm cōsuetudinẽ loci ⁊ tẽperate hec ille.
facit ꝓ hoc q not. Jnno. in. d. Rubrica
ꝙ prandere pluries in die ieiunij est cō
tra cōsuetudinẽ approbatā ecclesie. ⁊ sic
videt̃ sentire ꝙ non sit de iure specifico.
Jtem Jnno. dicit ibidem ꝙ cisterciẽses
fecerunt statutũ vt seruientes alijs aliquid sumant in die ieiunij ⁊ licite. item
ꝙ seruientes dominis qui faciunt credentiā nō frangunt ieinnium. mihi ve
to vr̃ ꝙ opinto que tenet ꝙ solu
ʒz semel
debeamus comedere sit verior. si nō ver
ba. s
ʒz mentẽ legis volumus amplec. c.
quadragesima. de ↄse. di. v. Et ideo con
cludo ꝙ comedens plus semel in die
aliquid eorum q̃ cōmuniter in cibum so
lent sumi: vt panẽ fructus ⁊ herbas:
etiā sancti herbis vsi sũt ꝓ cibo frāgat
ieiuniũ nisi comestio ordinet̃ potiꝰ ad
medicinam ad cibũ respectu intẽtio
nis comedẽtis ⁊ principaliter ex modo
⁊ titate sumptũ ad id ordinetur. l
ʒz cō
sequẽter aliqualiter nutriat. vt puta
indigẽs potu ⁊ timẽs ne dilauet stomachũ ⁊ noceat aliquid sumit siue sit clecruariũ siue etiam panis vel fructus et
hmōi ꝓ euitādo nocumento potus nō
ad sustentationẽ ꝙ nō frangat ieiuniũ
nec restringo me solum ad electuaria vt
q̇dā s
ʒz vt dixi ad panẽ fructꝰ ⁊ quodcũ aliud q sumit̃ per modũ medicine.
ar. c. ad eius. v. di. ⁊ hoc etiā videtur tenere pe. de palu. in quarto. Cōneniẽtiꝰ
tñ est a pane abstinere cũ sit ṗncipalior
cibus in vsu. nisi sit alteratꝰ ⁊ nisi sit ca
rẽtia alteriꝰ rei: nec ob. ꝙ talia nutriāt
ẜm Tho. in. iiij. di. xv. ecclesia nō attẽdit in statuẽdo id q quocun modo
nutrire potest sed id q prĩcipaliter ad
nutriendũ ordinatum est hec ille. Et sic
tene: quia finis legis nō frustrat̃ ex huiusmodi sumptione.
¶ Vtrũ pluries bibere vinũ vel aqua
ʒz
*frāgat ieiunium. Rñ. Jnno. in predicta
Rubrica ꝙ nō siue ante pastũ siue post:
posset tñ ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xv. ar. iij. q. vij.
frangit̃ ieiuniũ: quādo v
ʒz quis in mane biberet vnum vel ceruisiā nō ad extinguendũ sitim s
ʒz famẽ. Simiłr etiam
nō frāgit ieiuniũ q̇ etiā añ pastũ come
dit ficꝰ aut polẽtā aut aliq̇d hmōi per
modũ medicine ne deficiat in die ieiunij ẜm Pe. de palu. in quarto.
¶ Quibus cibis frāgitur ieiuniũ. Rñ.
*ẜm Ri. vbi. s̃. ꝙ ꝑ esum carniũ. ⁊ sic trāseũt cōiter doc. ĩ p̃fata. Rub. Arch. ĩ. c. ro
gatiōes de cōse. di. iij. Facit. d. c. deni.
⁊. c. cōsiliũ eo. ti. de ouis vero ⁊ caseo et
alijs lacticinijs Goffr. ĩ p̃fata diffinitio
ne vr̃ tenere ꝙ siłr frāgāt. Jnn. in p̃fata
Rub. dicit ꝙ p̃t statui vt ꝓpter penuriā
pisciũ vtamur istis lacticinijs ĩ alijs ieiunijs p̃ter quadragesimā. Tu dic ꝙ cũ
nō habemꝰ tex. exp̃ssum q̇ oua. ⁊ lacticinia ꝓhibet nisi solũ. in. xl. vt. in. d. c. de
ni. ꝙ cōsuetudo seruāda ẽ in alijs ieiunijs extra quadragesimā. ẜm Ru. vbi
s̃. q. v. ⁊ Pa. ĩ. d. Rub. Facit. d. c. vtinā. ⁊
ẽ cōis opinio. Et iō pñt comedivbi ↄsue
tudo est in oĩbus ieiunijs p̃ter quadragesime ieiunia. ałs nō l
ʒz. Nō tñ dicerẽ
frangere ieiuniũ q̇ etiā comederet. oua
⁊ lacticinia extra q̃dragesimā vbi ↄsuetudo nō est. qñ nō ꝑ gulositatẽ s
ʒz ex aliq̃
rōnabili cā faceret. no. ẽt s
ʒz Ho. ĩ sum. e.
ti. ꝙ cuicũ cōcedit̃ vsus ouoꝝ ⁊ casei ĩ
telligit̃ cōcessu
ʒz ꝙ etiā pōt vti sagimĩe.
i. lardo. ar. c. p̃sbyter. lxxxij. di. ⁊ ibi glo.
¶ Vtrũ ieiuniu
ʒz cadat sub p̃cepto. Rñ.
*ẜm Ri. in. iiij. di. xv. ar. iij. q. ii. iij. ⁊. iiij.
ieiuniũ aliquādo accipit̃ largissime ꝓut est actꝰ nature. ⁊ sic quilibet ieiunat
ante comeddat ⁊ isto modo nec ẽ actꝰ
virtutis: nec de precepto. ¶ Sco mō
accipit̃ large ꝓut est actus ꝟtutis abstinẽtie. s. frenare delectationes gustus
ꝑ cōparationẽ ad cibũ ẜm regulā rōnis
siue semel comedat in die siue pluries.
Et sic cadit gñaliter oĩbꝰ sub p̃cepto: nō
ĩtelligas tñ ꝙ sꝑ mortałr peccet qñ exce
dit. s
ʒz solũ qñ rō ꝟtutis totaliter extinguit̃. ⁊ hoc ẽ in casibꝰ qñ gula ẽ mortalis de qͦ vide. s̃. gula. ¶ Tertio mō accipit̃ ꝓprie ꝓut abstinemꝰ etiā ab illis q̇
bus vti possemꝰ saluo actu ꝟtutis. ⁊ sic
accipit̃ ĩ diffinitiōe p̃missa ⁊ oĩbꝰ superioribꝰ ⁊ ẜm cōe
ʒz ĩtelligẽtiā vocabuli: ⁊
isto mō cadit sub p̃cepto ĩduobꝰ casibꝰ
s. qñ ex iuramẽto q̇s vel ex voto se obligauit. ¶ Sco qñ ex p̃cepto ei indicitur ab eccłia vel ab alio p̃lato. Facit. d.
c. vtinam. ⁊ de cōse. dist. v. c. ieiunia.
¶ S
ʒz q̃ro qñ ⁊ q̇bꝰ diebꝰ ieiuniũ ĩdicit̃
*ab eccłia. Rñ. ꝙ in infrascriptis tꝑibꝰ.
¶ Prĩo q̃dragesima tot exceptis diebꝰ
dñicis. vt ĩ. c. quadragesima. de ↄse. dis.
v. vbi r ꝙ summa obseruatiōe est obseruāda. ⁊ ĩcipit in q̃rta feria q̃ precedit
ṗmā dñicā q̃dragesime qͦ ad seculares.
vt ĩ. d. c. q̃dragesima qͦ autẽ ad clericos
ĩcipit sca feria post dñicā q̇nq̃gesime.
vt ĩ. c. deni. iiij. di. S
ʒz cōiter tenet̃ ꝙ ẽ
ↄsiliũ nō p̃ceptũ s
ʒz solũ ĩ q̃rta feria p̃dicta. ¶ Sco q̃tuor tꝑa vt in. c. statuimꝰ
di. lxxvj. Statuimꝰ iq̇t vt q̃tuor tꝑa āni
ab oĩbꝰ hoĩbꝰ cũ ieiunio obseruentur
¶ Prĩa tꝑa cadũt ĩ q̃dragesima. s. q̃tuor.
feria ⁊. vj. ⁊ sabbato post ṗmā dñicā q̃dragesime. ¶ Sca cadũt. iiij. ⁊. vj. feria
⁊ sabbato post pẽ. ¶ Tertia cadũt. iiij.
⁊. vj. feria ⁊ sabbato post exaltationem
sctẽ crucis. ¶ Vltima cadũt. iiij. ⁊. vj. feria ⁊ sabbato post festũ sctẽ Lucie vt p
ʒz
in. c. de ieiunio. lxxvj. di. ⁊ ꝑ totũ. ¶ Ter
tio oẽs vigilie duodecim apłoꝝ sunt in
obseruatiōe ieiunij celebrāde p̃ter vigi
lias apłoru
ʒz Philippi ⁊ Jacobi ⁊ beati
Joānis euāgeliste vt dicit tex. in. c. cōsiliũ nostrũ eo. ti. ⁊ sunt he. s. vigilia sancti Mathie Petri ⁊ pauli Jacobi Bartholomei Matthei Simonis et Jude
Andree ⁊ Thome. ¶ Quarta vigilia as
sumptiōis dñi. vt ĩ. c. j. e. ti. ¶ Quĩto vigilia natiuitatis dñi nr̃i ĩ. d. capło. c. j.
¶ Sexto vigilia oĩm sctōrũ ⁊ sctĩ Joannis baptiste ⁊ scti Laurẽtij ẜm Jnno.
vbi. s̃. ⁊ cōiter doc. nullo tñ iure inueni
tur exp̃ssum. s
ʒz rōne consuetudinis hoc
dicunt: dicit Ric. ĩ. iiij. di. xv. ar. iij. q.
viij. si ĩ aliq̃ regiōe ẽ aliq ieiuniũ ↄsuetũ q tñ nō est p̃ceptũ ꝑ ius scriptũ nihilominꝰ obseruandũ est ab extātibus
ibidẽ. Facit ꝓ hoc. c. ↄsuetudo di. j. ⁊. c.
in his rebꝰ. xj. di. s
ʒz dico ego veꝝ qñ cōsuetudo h
ʒz oĩa req̇sita de q̇bꝰ. s̃. ↄsuetu
do. ¶ Septimo vigilia pentecostes. vt
lxxvj. di. c. de ieiunio. ⁊ l
ʒz Gratianus de
de ↄsilio ĩ. §. necessario ea. di. Tñ verius
vr̃ ꝙ sit de p̃cepto ẜm gl. Jo. ibidẽ in. d.
.§. Et patet euidẽter in. d. c. de ieiunio.
¶ Quid si vigilia aliquarum prefata
* |
rum solennitatũ veniat in dñica. Rñ. ꝙ
in sabbato p̃cedẽti ieiunanda est. vt in
c. j. ⁊. ij. de obserua. ieiu.
¶ Quādo d
ʒz celebrari vigilia sctĩ Ma
*thie tempore bisexti. vide. s̃. bisextus.
¶ Sunt ⁊ alie vigilie seu ieiunia ĩdicta
*ab ecclesia s
ʒz nō de p̃cepto. vt cōiter tenet̃. s. aduẽtꝰ dñi. De quo ĩ. d. c. cōsiliũ ⁊
rogatiōes de q̇bꝰ in. c. rogatiōes de cōse. di. iij. item. iiij. ⁊. vj. feria. vt in. c. ieiu
nia ea. di. ⁊ sabbata omnia vt in. c. sabbato ea. di.
¶ Vtrũ ieiunia indicta de precepto ab
*ecclesia possint transferri de die in diẽ.
Rñ. ẜm Jnn. ĩ p̃fata Rub. ꝙ sic sicut r
fieri ĩ frācia vbi sunt eccłie sctĩ. Quinti
ni vbi vigilia oĩm sctōꝝ ieiunat̃ tertio
die p̃cedẽti. limitat hoc Pano. in. d. Ru
brica. dũmodo fiat autoritate ep̃i. ar. c.
ij. de obser. ieiu. in fi. ⁊ bene.
¶ Vtrũ p̃fata ieiunia de p̃cepto ab ec
*clesia possint redimi vel in aliud cōmutari. Rñ. Jnn. vbi. s̃. ꝙ nō nisi cā vel necessitas in ieiunāte subsit. q intelligo
ab ĩferiore a papa. Secꝰ est de ieiunio
voti vel pnĩe. de qͦ. s̃. confessio. vj. §. iiij.
et. j. Votum. iiij. §. ij.
¶ Vtrũ oẽs teneant̃ ad ieiunia ĩdicta
*ab ecclesia de precepto. Rñ. Jnn. vbi. s̃.
ꝙ. sic oẽs q̇ sunt sane mẽtis doli capaces ⁊ potẽtes ad ieiunādũ cũ peccare
possint ⁊ peccata deflere. vt in. c. j. de de
lic. pue.
¶ Vtrũ semꝑ peccent mortałr p̃fati qñ
*soluũt ieiunia eccłie q̃ sunt de p̃cepto.
Rñ. gl. ĩ. §. ałs aũt ea demũ. xxv. di. ⁊ cōi
ter doc. tenẽt ꝙ sic. si sine rōnabili cā q̇s
ea soluat. d. Car. in. c. ij. de obser. ieiu. t
ʒz
ꝙ nō nisi ex ↄtẽptu vel inobediẽtia hoc
faciat. vt puta non vult se subijcere
p̃cepto suꝑ ioris. Et dicit hic tenere ar.
in. d. §. ałs. S
ʒz Arch. ibidẽ recitat Joā.
de fantu. hoc tenẽtẽ. S
ʒz ego distinguo
ẜm ꝙ. j. dicam Jnobedientia in prin.
¶ Que sunt rōnabiles cāe excusantes
*a ieiunio. Rñ. vt colligo ex rica. vbi. s̃.
arg. iij. q. iiij. cũ qͦ cōcurrũt cōiter doc. ꝙ
sunt. v. ¶ Pria etas vt sunt pueri q̇
ẜm aliqͦs vsad pubertatẽ excusant̃ a ieiu
nio. ar. c. lr̃is. de despō. ĩpu. vel ẜ
ʒz alios
vs ad plenā pubertatẽ q̃ est in. xvi. in
muliere. ⁊ ĩ. xviij. anno ĩ masculo. aut ẜ
ʒz
alios vs ad. xxv. annũ. ar. gl. si q̇s aliq̇d. C. de his q̇ ve. eta. ĩpe. Hos. ĩ. c. ij. de
obser. ie. ⁊ cōiter theologi tenẽt ꝙ vs
ad vigesimũ: alij vigesimũ ṗmũ annũ
excusant̃. ar. c. cũ vigesimũ de officio de
le. Jntelligeꝙ nō tenent̃ ad oĩa ieiunia
s
ʒz bene ad aliq̃ eis ↄmẽsurāda ẜm augmẽtũ ⁊ ꝓpinq̇tatẽ ad dictũ vigesimũ
pmũ annũ ẜ
ʒz Tho. ĩ. iiij. di. xv. Propter
ea dico hoc remittẽdũ arbitrio boni vi
ri vt pensata q̃litate etatis ita iudicet̃.
ar. c. de causis de of. del. ⁊ idẽ dico de senibꝰ l
ʒz q̇dā dicāt eos nō teneri post an
nos. lv. ar. l. ij. §. fi. ff. de decurio. ĩ tex. ⁊ ĩ
gl. ibidẽ. vbi excusant̃ muneribꝰ ꝑsona
libꝰ post. lv. annũ excepto a tutela ⁊ cura q̇bꝰ solũ excusant̃ post. lxx. annũ. C. q̇
eta. l. vnica. ¶ Sca ĩfirmitas in eis
natura debilis est ⁊ cibũ necessariũ in
vna vice si sumerẽt noceret ⁊ idẽ dico
debilibꝰ eadẽ rōne. ¶ Tertia laboriosi
tas. sicut ĩ illis q̇ laborādo victũ acq̇rũt
seu rōne ittineris vel alio mō nō possũt
simul cũ labore sufferre ieiuniũ. aduer
te tñ ꝙ intẽtio maioris lucri nō excusat
ẜ
ʒz astẽ. siłr nō excusant̃ q̇nolũt ↄducere
oꝑariosnisi ieiuniũ soluāt nisi cā sit ne
cessaria ẜm astẽ. q̃ festinantiā requirit.
¶ Quarta mendicitas qñ cibũ necessariũ ĩ vna vice hr̃e nō pñt. Quĩta q̃litas
mulieris p̃gnātis aut nutriẽtis ex appetitu extraneo aut nutrimẽto fetꝰ nō
pñt ieiunare sine ꝑiculo vł eaꝝ vel fetꝰ
seu pueri. nō solũ excusant̃. ĩmo tenent̃
soluere ieiuniũ ẜ
ʒz Rodo. vñ dicit sctũs
Tho. ĩ. iiij. di. xv. ꝙ subtractio cibi ꝑ ieiuniũ si ĩpediret ea q̃ necessario sũt agẽ
da cũ q̇bꝰ cōuiuit ex societate vł offō te
net̃: nō esset licita sed diceret̃ rapina.
¶ Sed nũq̇d seruiẽtes mẽsis nobiliu
ʒz
*aut legẽtes ad mẽsam religiosoꝝ q̇ aliq̇d p̃libāt ne deficiāt in legẽdo vel seruiẽdo soĩuũt ieiuniũ. Rñ. Rodo. ꝙ nō si
hec faciũt positis mẽsis vel parũ ante:
ita ꝙ propter continuationem temporis dici debeat totu
ʒz vna mensa. idem
|
dicendum de illis qui iam incepto prā
dio portāt encenium ad vicinũ. vel ali
quid aliud faciunt. ⁊ postea redeũt ad
comestionem perficiendam.
¶ Vtrũ vxores ꝓpter ꝓhibitionẽ viro
*rũ excusent̃. Rñ. ẜm Jnn. ĩ Rub. de obser. ieiu. ꝙ nō a ieiunijs indictis ab ec
clesia. s
ʒz a volũtarijs. sic. xxxiij. q. vl. ma
nifestũ. credo tamẽ ꝙ p̃sbyter ꝓpriꝰ ꝓpter scādalũ viri cui aliquo mō nō pōt
obuiari posset dispẽsare cũ eis. ar. c. vt
cōstitueret̃ in fi. l. di. p̃ceptũ iuris po
sitiui nō obligat quẽ cũ scādalo ar. ij. c.
de no. op. nũ. ⁊. c. nihil de p̃scr. cũ siłibꝰ.
¶ Vtrũ peregrinātes ex deuotiōe excu
*sent̃. Rñ. ꝙ sic si talis peregrinatio non
pōt differri ⁊ simul cũ ea ieiunare non
possunt. Nec ob. ꝙ preceptũ d
ʒz p̃poni
ↄsilio: ẜm Astẽ. intẽtio dantis hmōi
p̃cepta nō est excludere alias pias cās
et magis necessarias: secꝰ ẽ de p̃ceptis
legis nature q̃ ꝓhibẽt hoc q ẜm se est
malũ. idẽ. S. Tho. vbi. s̃. ⁊ addit ꝙ d
ʒz
fieri cũ dispensatiōe superioris. idẽ dic
de quacũ alia operatione bona: puta
obedientia prelati predicatione auditione cōfessionũ ⁊ huiusmodi ar. c. non
mediocriter. de cons. dis. v.
¶ Querit̃si alte cause a p̃dictis possint
*assignari q̃ excusent a ieiunio indicto
ab eccłia. Rñ. ꝙ sic multe. Et iō tā ĩ p̃fatis causis in alijs est notādũ ꝙ si cā
sit euidẽs ex q̃ nō pōt ex toto ieiunare.
licite homo ꝑ seip̃m pōt frāgere ieiunũ. p̃sertim cōsuetudine interueniente
vel qñ recursus de facili nō pōt haberi
ad superiorẽ. ar. prefati. c. consilium. Si
vero sit dubia vel nō ex toto tollit facultatẽ ieiunandi. s
ʒz solũ in parte vt puta
debilitas vł ꝑegrinatio aut labor ⁊ hu
iusmodi d
ʒz ad suꝑiorẽ recurri q̇ ptāte
ʒz
habet in talibus dispẽsandi ẜm Astẽ.
¶ Quis ẽ suꝑior q̇ possit in hoc dispen
*sare. Rñ. Host. in. c. consilium. de obser.
ieiu. ꝙ est episcopus nec sufficit licentia simplicis presbyteri etiā ex iusta cā
nisi summa necessitas immineat. ita ꝙ
ad ep̃m nō possit haberi recursus sine
periculo. Rod. autem dicit arbitrio boni viri limitandum pro quanta necessi
tate sit frangendum potius ꝑ doctrinā generalem. ⁊ sic cum proprius sacer
dos sit ordinarius iudex consciẽtie. videtur ꝙ ipse possit. Ego vero credo ꝙ
si loquamur de dispensatione que est
quedā relaxatio iuris. ꝙ tunc pertinet
ad episcopum solum qui causa subsistẽ
te in ieiunare debẽte potest dispensare
⁊ in aliud bonũ ↄmutare talia ieiunia.
Et cā legitima est debilitas ꝑsone siue
ꝓueniat ex defectu nature siue laboris
ar. dicti. c. cōsilium in fi. Si vero loquamur de declaratiōe. s. vtrũ sit causa legi
tima. vel nō sic credo sufficiat illa cōfes
soris ꝓprij qui est bonus vir ⁊ etiā cōsi
liũ medici. s
ʒz medicꝰ peccat si sine rōnabili cā vt frangat cōsulit. ar. c. quid culpatur. xxiij. q. j. Et sic intellige Rod.
¶ Vtrum non ieiunās vno die teneat̃
*altero die ieiunare. Rñ. ꝙ l
ʒz text. c. j. de
obserua. ieiu. videatur velle ꝙ sic quasi
sit obligatus ad duo. s. ad ieiunādum.
⁊ illo die. Facit etiam ad hoc in ar. c. cũ
dilecti cũ notatis in gl. in. ver. duo sub
hac forma de dolo. ⁊ contuma. Tamen
pe. c. ij. de obserua. ieiu. ego teneo ꝙ nō
tenetur quia ibi non imponitur frangentibus. vt alio die ieiunent. facit ad
hoc quod not. Jnno. in. c. j. de cele. mis.
de illo qui dimisit officiũ ꝙ nō tenetur
illud reassumere quasi sit seruitus cuiuscun diei ⁊ varietur ex tẽpore. Na
ʒz
si teneor prestare operas certo tempore ⁊ impedior nō sum obligatus alio
tempore non sunt eedem oꝑe sed va
riantur ex tꝑe. vt est tex. no. ĩ l. si nō sortem. §. libertus. ff. de cōd. inde. Jtẽ si relinquit̃ mihi vsusfructꝰ ꝑ bienniũ futu
rũ ⁊ impedior nō possum petere vsumfructum alterius bieunij nō est ide
ʒz
vsusfructus. l. si vsussructus mihi. ff. de
vsu ⁊ vsufruc. leg. ⁊ tex. c. j. debet intelligi de translatione fienda ex causa propter solennitatem.
¶ S
ʒz nũq̇d totiẽs peccat mortałr quo
tiẽs comedit ĩ die ieiunij fracti sine cā.
*Rñ. Jo. de neapo. in quoł. t
ʒz ꝙ sic: vi
det̃ reduci ad p̃ceptũ negatiuũ: s
ʒz ma|
gis pl
ʒz opi. durādiĩ. iiij. ꝙ nō nisi seł. ni
si comedẽs nouo cōptẽptu mẽtis pluries comederet: tũc totiẽs peccaret
mortaliter. Et hec ẽ cōior opin. ałr obli
garet̃ ad ĩpossibile. ex qͦ seł ieiuniu
ʒz
fregit iā ill nō pōt āpliꝰ facere illo dei
Et iō p̃ceptũ ẽ sibi factũ ĩpossibile. Se
cus esset ieiunio quadragesime: l
ʒz
fregerit vno die: pōt tñ ieiunare ⁊ tenet̃
altero die. ⁊ sic quot dies omittit ĩ quadragesima tot peccata mortalia committit.
¶ Vtrũ liceat ieiunare ĩ dñica ⁊ alijs fe
*stis solẽnibꝰ rñ. ꝙ sic nisi q̇s faceret q̃si
volẽs deuiare a ↄsuetudine ppłi xp̃ia
ni: turpis ẽ oĩs ꝑs q̃ suo toti nō con
gruit. pōt ẽt eẽ illicitũ ẜ
ʒz Th. vbi. s̃. si a
deo ꝑtinaciter ieiuniũ teneret ꝙ nō cre
deret ꝑ deuotionẽ festi vtilitatẽ ieiunij
ↄpẽsari posse. Jdẽ dic qñ ex alia suꝑstitione hoc faceret.
¶ Vtrũ ieiuniũ factũ in peccato morta
*li ꝓsit. rñ. ꝙ sic quātũ ad obediẽtiā mā
dati si ẽ p̃ceptũ ab eccłia vel ex voto et
hmōi. ¶ Sco valet ad maceratione
ʒz.
¶ Tertio ad oĩa aliavl
ʒz ad q̃ valẽt oꝑa
*fctā ex̃ caritatẽ q̇bꝰ. j. satisfactio. §. vj.
¶ Diuersis ĩtẽtionibꝰ ieiunat̃ vñ ꝟsus
abstĩet eger. egẽs cupidꝰ gula. simiavir
tus. eger vel nō pōt comedere vel ꝓpter medicinā. egẽs nō h
ʒz cupidꝰ ne
expẽdat. Gula vt postea auidiꝰ comedat Simia. i. hipocrita vt laudetur. vir
tus. i. virtuosus vt mereatur.
Jgnorantia
Alia bona qua quis
ignorat ea q̃ ei essent
occasio peccati. vt ĩ. c. uis dist. xxxviij.
Alia ne mala ne bōa q̃ quis ignorat quia nō expedit scire alia mala qua
quis ignorat q̃ scire expedit ⁊ hec multiplex est. Alia iuris: alia facti ignoran
tia iuris alia iuris diuini alia iuris na
turalis: alia iuris canonici ⁊ ciuilis: ⁊
istis scribitur. xxxviij. di. in summa. ⁊. j.
q. iiij. §. vl. in. tex. in glo. hic autem non
intendo tractare de ignorātia facti:
hec excusat vt in regula ignorantia li.
vj. sʒz de ignorantia iuris pro cuius declaratione queruntur plura.
De cōtentis in hoc. §. ⁊ an ignorās
dicatur peccare no. bal. ꝙ nō in. l. ij. C.
ne sac. bap. reite. bar. ⁊ bal. in. l. q̇cũ in
fi. C. de ser. fug. vbi ꝙ nō punitur q̇ vxo
rẽ alienā ignorās detinetvel despōsat.
l. ex maleficijs. §. lōge. act. ⁊ obli. ⁊ an
differat ignorās a dubitāte. gl. no. in. l.
de statu. ff. de testa. ⁊ bal. in. l. falsas. ĩ. j.
q. C. de fur. ⁊ in. l. manifestissimi eo. ti.
et ꝙ ignorans nō pōt eligere bal. ibi.
et dicitur ignorans speculari sicut distans a longe not. bal. in. l. precibus. C.
de impu. ⁊ alijs susti.
*¶ Vtrũ ignorantia mala sit pctm̃. Rñ.
ꝙ aut ignorātia dicit priuationẽ cogni
tiōis necessarie ad salutẽ. ⁊ sic ẜm. S.
Bona. in. ij. di. xxij. q. pe. potest esse dupliciter. ¶ Prĩo ita q est in nobis sed
nō a nobis. ⁊ hoc mō culpa nō est ⁊ cu
ʒz
nō simꝰ eius principiũ in ipsa nec meremur nec demeremur. ¶ Secũdo ita
q est ĩ nobis. Et ex nobis. ⁊ hec igno
rātia est culpa. ⁊ hec fit tripliciter. Prĩo
mō cũ sumus in via veritatis voluntarie ab ea recedimus in viā erroris nos
p̃cipitātes. Et hec ẽ ignorātia erronea
vt in hereticis. sco mō cũ ad viā possumꝰ ꝑtingere veritatis cupimꝰ ĩ tenebris
eẽ. Et hec ẽ ignorātia affectata. Tertio
mō cũ ex quadā pigritia ⁊ negłia nō cu
ramꝰ veritatẽ addiscere. Et hec dr̃ crasfa ⁊ supĩa S
ʒz ṗma maior culpa sca
⁊ sca tertia. Et de hac dr̃ ĩ. c. ignorā
tia. xxxviij. di. ⁊. in. d. §. fi. Si ꝟo ignorā
tia dicit ṗuationẽ cognitiōis eoꝝ q̃ nō
sũt necessaria ad salutẽ: sic nō est pecca
tũ vt. xxij. q. ⁊. c. in quibus rebus.
¶ S
ʒz q̃ sũt necessaria ad salutẽscire. rñ.
*ẜ
ʒz Th. j. sce. q. lxxvij. ꝙ oẽs tenẽt̃ scire
cōit̃ ea q̇ sũt fidei ⁊vłia iuris p̃cepta. Si
głi āt ea q̃ ad eoꝝ stastutũ seu offm̃ spe
*ctāt. ¶ Vtrũ ignorātia excuset aliquẽ a
peccato. Rñ. ẜ
ʒz. S. Bo. vbi. s̃. q. vlti. ꝙ si
tāta sit ꝙ priuet rōnẽvoluntarij ⁊ rōnẽ
contentus excusat a toto. sicut est igno
rantia inuincibilis q̃ priuat fimplicit̃
cognitiōe iuris sicut in furioso in ĩfā
te nisi in talẽ ignorātiā venisset ex culpa sua tũc nō excusata toto s
ʒz a tan
|
to. de quo dic. vt. s̃. Ebrietas. §. iij. Jte
ʒz
dic ẜm Tho. in quoł. de eo qui h
ʒz suficiẽs impedimentũ ꝓpter q scire non
potuit puta fuit in carcere vel in terris
ad quas cōstitutio pape nō peruenit ⁊
hmōi. ꝙ non peccat faciens contra cōstitutionẽ. Sivero igmorantia oĩno nō
priuat rōnẽ volũtarij ⁊ rationẽ contentus sic distinguo ẜ
ʒz Ric. eadẽ di. ⁊ li. ꝙ
aut ẽ ignorātia cōmissionis qua quis
nō vult scire vt liberius peccet. j. dr̃ affectata. Et sic nec excusat nec alleuiat
peccatũ Aut est rōne omissiōis: qua q̇s
negligit scire q̃ tenet̃ q̃ satis facilit̃ po
tuisset scire. Et hec dicitur crassa ⁊ supi
na. ⁊ hec excusat a tāto. s. ꝙ non est tam
graue peccatũ. s
ʒz nō excusat q̇n sit mor
tale si est circa ea q̃ sunt precepti diuini aut nature. xxiiij. q. j. si q̇s dederit. et
xxxviij. dis. c. qui ea. Si āt fit circa ea q̇
sunt precepti iuris positiui. sic credo ꝙ
aliqñ excuset a mortali sc
ʒz eam distin
ctionẽ. de qua dicā. j. inobedientia. Et
sc
ʒz predictā intelligẽ q dicit̃. vj. q. j. q̃
ro. ⁊. xxiiij. q. j. ca. schisma. ⁊. xxxij. q. vij.
quẽadmodum. xxviij. q. j. §. ex his.
¶ Ex predictis ⁊ adeuitañ. confusionẽ
*multorum que circa ignorantiam scribũtur aduerte ꝙ si ex ignorantia quis
facit aliquid quod non est contra legẽ
dei nec nature credens non fore prohi
bitum aliqua lege. cum tamen sit prohibitum ⁊ talis ignorantia non est affectata nec crassa. vel supina puta laborat pro viribus scire sibi necessaria.
puta si est mulier vel rusticus mercator
⁊ hmōi. vadit libenter ad predicatiōes
⁊ alia loca vbi declarantur talia. ⁊ facit
ꝙ cōiter faciunt alij de sua qualitate et
conuenit facere. Si est religiosus studet libenter interrogat ⁊ hmōi ꝙ talis
ignorātia excusat eũ ab oĩ pena etiā ex
cōicatiōis in iure posita quo ad foru
ʒz
aĩe ẽt ab oĩ culpa ꝑ tex. clarum in. c. fi. q̇
matri. accusa. pos. ⁊ ꝑ rōne
ʒz. c. cognoscẽ
tes de consti. Absurdum. n. esset ad penā obligari ignorantem. Facit. l. fi. ff.
de decre. ab or. faciẽ. Jura vero q̃ viden
tur innuere cōtrariũ fundāt se suꝑ pre
sumptione: vt euidẽter colligit gl. in. l.
j. C. de ĩterdict. matri. approbata ꝑ do.
ibi. ⁊ in. l. fi. ff. de ritu nup. ⁊ in. l. q̇ cōtra.
C. de ĩce. ⁊ inuti. nu. Et magis aꝑte cot
ligitur ex his que notātur ĩ. d. c. cognoscentes vbi determinat̃ ꝙ volẽs proba
re ignorantiā ad euitādā penam sit au
diẽdus. Hec non intelligo de prelatis
officialibꝰ medicis artificibus ⁊ hmōi
q̇ exercere habẽt aliqua officia: ex q̇bus
dānũ notabile posset ĩferri proximo ex
ignorātia. non debẽt officia talia as
sumere. nisi sint sufficiẽter instructi ad
ea exercẽda aliter eis ĩputat̃. Si aute
ʒz
ignorātia sit effectata nō euitat penā:
i dolo est. Si vero sit crassa vel supina. puta nescit q cōiter oẽs sue cōditiōis sciũt puta. predicatur. s
ʒz ip
se p̃dicationẽ nũ vult audire vel non
curat ĩteresse. vbi talia publice clarāt̃
cũ tñ comode possit nō euitat penā. vt ĩ
c. vt animarũ de cōsti. li. vj. De istis dicitur. xxxviij. dist. c. fi. Qui em̃ rebelliter
viuit ⁊ discere at agere bona recusat
magis diaboli xp̃i mẽbrũ esse ostẽdi
tur ⁊ potius infidelis fidelis eẽ mōstratur Sivero id cōtra q facit ex igno
rātia ẽ cōtra legẽ dei tũc distinguo aut
expressum est ⁊ explicitũ in lege dei vł
nature. Et sic ignorantia nō excusat: a
mortalipeccato. xvj. q. j. si cupis nec etiā
cōsequẽter excusat a pen a iuris diuini
nec positiui. ẜ
ʒz Sc. in. iiij. dist. vj. q. viij.
facit q no. gl. ĩ cle. eos de cōsan. ⁊ affini. Facit. l. venia. C. de in ius vocā. ⁊. §.
fi. j. q. iiij. Quod limita quo ad penam
iuris positiui sc
ʒz ꝙ supra dixi. Excōicatio. vij. casu vlt. §. ij. Si aũt non est ex
plicitũ sed reducibile maxime cu
ʒz sub
tilitate sic credo excusari a culpa ⁊ ape
na illos qui non sunt ignorantes igno
rantia affectata crassa aut supina: ⁊ em̃
durũ esset dicere ꝙ peccet mortaliter
qui facit secundum subtilitatem contractum illicitum credens licitum ⁊ hu
iusmodi. Facit pro hoc. xv. q. j. merito. ⁊
c. fi. xxxvij. distinctione.
¶ Vtrũ ignorātia iuris tollat bonā fi
*dẽ quo ad faciendũ fructꝰ suos. Rñ. ꝙ
|
nō tex. est in. l. sed ⁊ si. lege. §. scire. ff. de
peti. heredita. Quod limito. nisi sit affectata vel crassa.
¶ Que differentia est iter ingnorātiā
*nesciẽtiā ⁊ errorẽ. Rñ. ꝙ ignorātia ẽ ne
scir̃ ꝙ scire tenet̃. ⁊ d
ʒz. xxxvij. d. c. fi. nesci
entia est ignorare quod scire nō tenet̃.
Error est vnũ ꝓ alio putare. xxij. q. ij. in
quibꝰ. ⁊. xxxviij. d. c. quāuis. Sed melius ẜ
ʒz Frā. in. ij. Nesciẽtia simpliciũ ne
gationẽ scientie ĩportat ignorātia vero
scientie priuationẽ vnde ignorātia nihil aliud est nisi carere sciẽtia quā quis
natus est habere. Hoc em̃ est de ratiōe
cuiuslibet priuatiōis qñ aũt ignorātia est aliquid sciẽtie cōtrariũ que dicit̃
ignorātia peruerse dispositionis. puta
cũ aliquis h
ʒz habitũ falsum principio
rũ ⁊ falsarũ opinionũ. ex quibus impe
ditur a scientia veritatis. Error autem
est approbare vera ꝓ falsis. Vnde addit actũ quẽdam super ignorantiā:
potest q̇s ignorās eẽ sine hoc ꝙ snĩam
ferat super ignotis. ⁊ tũc est ignorās ⁊
nō errans sed qñ iam falsam sententiā
fert de his que nescit tũc proprie dicit̃
errare. Et peccatum in actu cōsistit
error habet rōnẽ peccati sine p̃sum
ptione esse nō pōt ꝙ quis snĩam ferat
de his que ignorat maxime in quibꝰ pe
riculũ consistit. Nescientia vero de se
nec rationẽ culpe vel pene habet. Vnde ꝙ aliquis nesciat que nō est aptus
natus scire nō est ne culpa ne pena
est etiam in beatis. vt dicit Dionysius in. v. c. ecclesiastice ierarchie.
Jllegitimus
filius quis sit ⁊ quomodo succeditet quot
sunt differentie. ⁊ quomodo legitimatur vide filius ⁊ legitimatio.
Jmagines
factoruʒz quare depinguntur. Rñ. Gre. in. c. ꝑ
latum de cōse. di. iij. sic inquiens. q legẽtibus scripturas hoc ⁊ idiotis p̃stat
picturacernẽtibꝰ q̇ in ipsa ignorātẽsvi
dẽt quod sequi debeāt in ipsa legũt q̇
literas nesciũt vnde precipue gentibꝰ
pro electione pictura est. hec ibi.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ imago rei
nō rep̃sentat ꝓpriũ eẽ rei. l. ij. ⁊ ibi bal.
C. de iure aureoꝝ anul. sunt tñ veneran
de sanctoꝝ imagines ꝑꝑ eos nō adorā
de vel. j. ꝟsi. j. rvñ Ouid. in li. de pōto.
Felices illi q̇ nō simulachra sed ipsos.
Vultus qui deũ corꝑa ꝟa vidẽt. Sic
hoĩes nouere deos qͦs arduus ether oc
culit ⁊ collit̃ ꝓ ioue forma iouis. Et ad
de ꝙ si imago falsarij vel ꝓditoris in
publico si destruatur pena cōmittit̃ de
qua in. l. si q̇s id q. §. j. ⁊ ibi. Bar. ff. de
iuris. omnium iudi.
¶ Vtrum imagines sanctoꝝ sint ado
*rāde. Rñ. gl. in. c. venerabiles de ↄse. d.
iij. ꝙ sic adoratiōe dulie q̃ solũ reuerentiā exhibet nō latrie. ⁊ ideo nō sunt vio
lāde de ↄse. d. iij. perlatum cum duobꝰ
c. sequentibus.
¶ Vtꝝ imago xp̃i sit pingẽda sub for
*ma agni. Rñ. ꝙ nō s
ʒz in forma humana
vt in. c. sextā sccm sinodũ de ↄse. di. iij.
Dicit tñ glo. ꝙ nō est ꝓhibitũ pingere
christum in specie humana ⁊ sub ipso
agnum sed solũpingere ipsum inagno
prohibetur.
¶ Vtru
ʒz liceat imagines sanctoru
ʒz in
*aggrauationẽ cessatiōis aut excōicatio
nis in terra prosternere lapidibus aut
spinis supponere ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ nō
id fieri districte prohibetur in. c. si cano
nici. de officio ordina. lib. vj.
¶ Vtru
ʒz liceat sculpere signũ crucis in
solo vel silice aut marmore humi iposi
*tis. Rñ. ꝙ non. C. nemini. lice. sig. sal. l.
vnica. etvr̃ eẽ preceptũ: vult grauissi
ma pena puniri. vbi dicit gl. forte mor
tis. ex quo valde rep̃hensibiles sunt q̇
s̃. sepulturas humi positas cruces imprimunt.
Jmmisericordie
est filia auaritie
que non subuenit indigentibus. vide auaritia. §. iij.
Jmmunditia
est filia gule qua q̇s
prouocat se ad vomitum vt sepius comedere possit. Vel
tm̃ comedit ꝙ necesse habet euomere
cōiter est veniale pctm̃ Aliqñ tñ morta
le sicut qñ comedit ĩtendens euomere
ꝓpter delectationẽ gule nulla alia cau
|
sa bōa adductꝰ ad hoc. vłqñ ex hoc gña
tur sibi notabile nocumẽtũ in corpore
nec propterea vult desistere hoc aduer
tedo aut qñ hoc facit vt habeat polutionem in nocte dormiẽdo ⁊ hmōi
Jmmunitas
est quasi sine muneri
bus data libertas ab
in quod est sine vel immunitas quasi
punitas: inde dicitur q̇s ĩmunis a peccato de pur. ca. fi. Dicit̃ etiam emmuni
tas quod ideʒz est quod libertas quasi
extra munia. i. munera data libertas
ab eo. quod est extra.
De hic notatis ⁊ ꝙ immunitas nō
extẽdatur ad bona futura no. Flo. in. l.
si seruitus ĩ prin. ff. de ser. vrb. pre. ꝑ. l.
nō em̃. de consti. pec. ⁊ in cle. lr̃as. de re
scrip. de quo ꝑ Bar. in. l. si ex toto. ff. de
leg. j. ⁊ an cōcessa ex cā infirmitatis per
petue cesset si infirmitas cesset. bar. Ale
xan. ⁊ docto. ꝙ nō in. l. si cuʒz dotem. §.
si maritus. ⁊ ibi Pau. de ca. ff. so. matri.
⁊ an possit illi renũciari. Bar. ꝙ sic. in. l.
vniuersi. C. de legato. li. x. Alexan. in. l.
ij. ff. de iure immu.
¶ Ad quid se extẽdit ĩmunitas ecclesie
⁊ cimiterij. Rñ. ꝙ ad. xxviij. Primo se
*cularia placita nō sunt in eccłia vel cimiterio tractāda ecclesiastica tñ pñt. vt
in. c. j. de immu. eccle. ⁊. c. cũ eccłia ⁊ sen
tẽtia iudicis secularis data in ea ẽ nul
la ip̃o iure. ⁊ maxime snĩa sanguĩs que
sub anathemate ꝓbet̃ ibi ferri in. di. c.
cũ eccłia. Limita nisi sit data alia a san
guine ꝑ viā volũtarie iurisditionis:
sic tenet ẜm Pa. in. d. c. cum in ecclesia.
de causis ecclesiasticis auct̃. bene tenet
ar. c. qua fronte de appel.
¶ Vtrum q̇s possit doctorari in eccłia.
Rñ. Jo. an. in. c. decet. e. ti. lib. vj. ꝙ sic.
*et placet. Pa. in. d. c. cũ ecclesia.
¶ Vtru
ʒz cōtractus facti in eccłia tene
ant. Rñ. Pa. in. d. c. cũ ecclesia ẜ
ʒz gl. ĩ. d.
*c. decet ꝙ sic. ill. c. decet cu
ʒz sit pena
le ⁊ loquatur solũ de strepitu iudicioꝝ
nō debet extẽdi ad cōtractus. Ex quo
aduerte ꝙ dispositio odiosa cōcepta su
per quasi cōtractu non extenditur ad
cōtractũ purũ. Nā in iudicio quasi cō
trahimus. l. iij. §. idẽ scribit. ff. de pecu:
Jdẽ dic de cōcepta supra cōtractu puro
nō extendi ad quasi contractũ. ita dicit
Bartolus in. l. more. ff. de acqui. here.
vbi vult ꝙ si statutũ ꝓhibet mulierẽ cō
trahere sine certa solẽnitate ꝙ pōt nihilominus adire hereditatẽ. tũc nō
vere cōtrahit: s
ʒz quasi cōtrahit cũ debi
toribꝰ hereditarijs. ad qvide q legitur in. l. apud iulia. ff. qui ex ca. in pos.
eatur. §. pe. ⁊ fin.
¶ Secũdo nō debẽt in ecclesia vł cimi
*tertio fieri cōclamatiōes. seditiōes im
petusvniuersitatũ. ↄcitationes ⁊ publi
ca parlamenta negociationes nundinarum et fori vt in. ca. decet de immu.
ec. eo. tit. lib. vj. Jo. an. t
ʒz ꝙ parlamenta et societates ꝓ actu pietatis aut spi
ritualitatis possunt fieri. vt refert pa.
in. d. c. cum ecclesia.
*¶ S
ʒz nũquid peccat mortaliter q̇ aliq̇d p̃dictoꝝ in eis facit. Rñ. ꝙ. nō. vñ di
cit tex. ĩ. d. c. decet. ordinarij locoꝝ hoc
faciāt obseruari suadẽda suadeant in
terdicta cōpescāt. Ex quo cōcludo ꝙ illa q̃ totałr ĩpedirẽt or̃onẽ tẽpore debito sint ꝓhibita sub pctō mortali. alis
nō nisi ex se sint mala. vł q̇s ex cōteptu
faceret. ⁊ sic ĩtellige. c. pe. ⁊ fi. xlij. di.
¶ Tertio in ecclesia nō debẽt sepeli
*ri si episcopi vel abbates vel digni pre
sbyteri aut fideles laici. xiij. q. ij. nullus
Et intelligũt quidam de laico fideli q̇
miracula facit avirtute fidei. Alij quo
libet fideli cuius bōitas fuit manifesta
ho. vero intelligit de quolibet fideli in
dignitate cōstituto vt cōmitte rege im
peratore. Sed hoc hodie non seruatur
⁊ male: quia de iure ciuili nullus d
ʒz in
ecclesia sepeliri. vt no. Albri in lege ne
mo. apostolorũ. C. de sa. san. ec. ⁊ etiam
A
ʒzo. ibidem in summa.
¶ Quarto non debet ecclesia incastellari nec in propugnacula edificari vt
inde fiat guerravł ⁊ ibi reperiātur qui
guerram faciũt nisi iusta necessitate et
autoritate ep̃i. de custodia eucha. c. re|
linq̇. s. vt boni viri defendant̃ a mał. et
hec cōiter tenẽtdo. ẜ
ʒz pa. ĩ. d. c. cũ eccłia.
¶ Quĩto ĩtra eccłiā vł cimiteriũ nō de
*bẽt supplectilia poni vł hospitari ĩ ea
nisi ꝓ necessitate. ałs vr̃ mortale in isto
⁊ ĩ precedẽti. vt in dicto capło relinqui.
¶ Vtrũ vẽditio cādelaꝝ q̃ fit ĩ eccłia sit
*ꝓhibita. Rñ. ꝙ vr̃ sit tollerabił. nec ob.
ꝙ dñs eiecit vẽdẽtes in tẽplo: ibi fiebāt pacta ⁊ multa ꝑturbātia cultũ diuinũ. S
ʒz ĩ vẽditiōe cādelaꝝ nullus fit
strepitꝰ. Et iō nō ꝓhibet̃. secus esset de
alia negociatiōe. quia illa est ꝓhibita.
¶ Sexto ꝙ in eccłia vel cimiterio nō d
ʒz
*vlla violẽtia fieri vel aliq̇d violẽter extrahi aut eius cōfinia frāgi. vt in. c. sicut antiq̇tus. xvij. q. iiij. nec ea q̃ in. ea
posita sunt ꝑ vim aut furtũ auferri aliter sacrilegiũ cōmittũt. c. q̇sq̇s inuẽtus.
xvij. q. iiij. Et sic peccat mortaliter. vt in
d. c. quisquis patet.
¶ Vtrũ excōicatus cōfugiẽs ad ecclesiā
*gaudeat p̃fata immunitate. Rñ. ꝙ sic:
quia cum lex non excipiat. nec nos.
¶ Vtrũ seruꝰ fugiẽs ad eccłiam possit
*violẽter extrahi. Rñ. ꝙ aut venit sine ar
mis. s. vt domino se subtrahat: ⁊ sic red
detur domino p̃stito tamẽ priꝰ ei iuramẽto de ĩpunitate. c. ĩter alia. eo. ti. Aut
venit cũ armis. Et sic cōtinuo extrahit̃.
l. si seruus. C. de his qui ad ecclesiā cōfu. intellige promissa impunitate.
¶ Vtrũ iudeꝰ cōfugiẽs ad eccłiā gau
*deat isto ṗuilegio. Rñ. ẜm gl. ĩ. l. j. C. de
his q̇ ad eccl. ↄfu. ꝙ nō. Et dicit pa. ĩ. c.
ĩter alia. eo. ti. ꝙ est verior opi. gl. d. c.
ĩter: lex p̃dicta ĩducit p̃sumptionẽ iu
ris. ⁊ de iure ↄ̃ quā nō admittitur ꝓba
tio. l. dist. veꝝ ꝙ cōfugit nō ꝓpter
ʒzelu
ʒz
fidei. s
ʒz ꝑꝑ euasionẽ debitoꝝ vel criminũ. Jnn. tamẽ est cũ gl. p̃fati. c. ĩter. Ego
dicerẽ ꝙ si venit ad eccclesiā ⁊ petit ba
ptismũ q gaudebit. alias nō videtur venisse vt effugiat non causa fidei.
¶ Vtrũ clerici⁊ religiosi ↄfugiẽtes gaudeāt ista imunitate. Rñ. Pa. in. d. c. in
*ter alia ꝙ nō quin a p̃latis suis nō possint extrahi ⁊ flagellari ⁊ hmōi dũ modo non faciant ex odio sed causa discipline. vide per eum diffuse si placet.
¶ Vtrum cōfugiẽs ꝓpter debitũ gau
*deat isto priuilegio. Rñ. Pa. ĩ. d. c. inter
alia ꝙ legiste in. l. pñti. C. de his. q̇ ad.
ec. cōfu. distingũt. aut est debitũ ꝓpter
tributũ. s. debitũ ṗnci. Et sic extahit̃. vt
in aut̃. de mā. ṗn. §. publicoꝝ ꝟo tributoꝝ. ⁊ ibi no. in gl. S
ʒz Pe. vt refert Cy.
t
ʒz ꝙ nō extrahetur. s
ʒz ibi citabit̃. ⁊ si se
defendet bene q̇dẽ: sinaũt ꝓcedetur ad
missionẽ in possessiōe bonoꝝ. ⁊ ita ĩtelligit dictā aut̃. ⁊ placet pa. Si ꝟo debitũ ẽ ꝑꝑ ali tũc nō extrahet̃ ĩuitꝰ scm
oẽs. d. l. pñti. S
ʒz ĩ mō ꝓcedẽdi sunt opi
niōes. Mihi pl
ʒz opinio. Jacobi de raue. ꝙ dabit̃ sibi securitas standi ⁊ exũ
di extra eccłiā ꝑ. xxx. dies ĩfra qͦs rñdebit aduocatꝰ ad iudiciũ ⁊ iudex si dabit snĩam cōtra eũ cōdẽnabit ꝙ aut redeat ad ecclesiā aut pereat snĩe: ⁊ cum
hac opinione transit Cy.
¶ Vtrũ ↄmittẽs maleficiũ ⁊ vadẽs ad
*eccłiā gaudeat isto priuilegio. Rñ. Pa.
ĩ. d. c. ĩter. alia ꝙ sic quo ad duo ṗncipa
liter. ¶ Primũ vt nō possit ĩde. violẽter
extrahi. ¶ Scm vt nō possit amplius
de illo dānari ad mortẽ vel ad aliā penā corꝑalẽ seu corꝑis afflictiuā. Pōt tñ
pecunialiter dānari vel alia pena extra corpꝰ ⁊ cogi ad pnĩam agẽdā ⁊ aliā
satisfactionẽ. ita tñ quod violẽter nō ex
trahat̃ ẜm cōiorẽ opinionẽ. Et aduerte
ꝙ l
ʒz egrediat̃ de ecclesia ex quo semel
cōfugit ad eā nō pōt ampliꝰ de illo corporaliter dānari. ⁊ hoc dicit gl. ĩ. c. reũ.
xvij. q. iiij. Et fuit sententia Hug. vt fir
mat. ⁊ sequitur Archi. ibidem.
¶ Excipiũt̃ ab ista ĩmunitate dicta. s̃.
*.§. x. quatuor gña hoĩm. ¶ Primum latronum publicorũ palā ⁊ publice fu
rant̃. vt sunt pyrate. vel illi q̇ publice
stāt in stratis vt depredent̃ oẽs trāseũ
tes. ¶ Secundum est nocturnũ depopulatorẽ agrorum. ⁊ differt istud genꝰ
a primo ẜm Jnn. istud in nocte sege
tes destruit. du
ʒz ibi se abscondit vel iacet. vel quia vltra homicidia ⁊ depreda
tiōes quas faciunt in strata publica cō
burunt agros illorum qui eis non ser|
uiunt vel sunt ↄ̃rij. cōueniũt tamẽ ista
duo gña: quodlibet dep̃dat̃ ĩ stratis.
¶ Tertiũ genꝰ est illoꝝ q̇ aliq malefi
ciũ enorme cōmittũt ĩ vna eccłia vt defendant̃ ab alia. Secꝰ si cōmitterẽt extra eccłiā vel cimiteriũ sub spevt defen
derent̃ ab ea: gaudẽt. vt in. c. fi. eo. ti.
⁊ l
ʒz loquat̃ de homicidio vel mutilatio
ne: tamẽ etiam h
ʒz locũ in alijs delictis
grauibꝰ ẜm pa. ibidẽ ꝓpter idẽptitatẽ
rōnis Secꝰ eẽt ĩ nō enormibꝰ ibidẽ cōmissis gaudet. S
ʒz q̇d si cōmisit maleficiũ in eccłia: s
ʒz nō sub spe vt defendat̃ ab eccłia. Pa. in. d. c. fi. vult vt non
defendat̃: alij ↄ̃. ⁊ magis placet ꝑ. d. c.
fi. ¶ Quartũ genꝰ ẜm pe. de anc. est raptoꝝ virginũ homicidarũ ⁊ adulteroꝝ
ꝑ aut̃. de mā. prin. §. q si delinquẽtes.
Sed cōiter tenet̃ ⁊ veriusꝙ est correcta
illa aut̃. per ius canonicũ ⁊ ꝙ gaudẽt
hac immunitate.
¶ Vtrũ ↄfugiẽtes ad ecclesiā tempore
*belli sint capiẽdi. Rñ. ꝙ nō si ipsas nō
incastellauerũt aut inde pugnauerũt.
ar. c. fi. eo. tit. nec res eoꝝ ibi reposite ni
si essent ad pugnādũ: vt in. c. sicut auti
quitus. xvij. q. iiij.
¶ Vtrũ detẽtus sub iuramẽto redeun
*di dimissus ↄfugiẽs ad ecclesiā sit edu
cendꝰ. Rñ. Joā. an. ĩ addi. ad Spe. ti. de
iureiu. ꝙ si iniuste detinebat nō reddi
bit. maxĩe si imminet periculũ mortis
vel mutilatiōis. sed petet absolutionẽ
a iuramẽto. Secꝰ si iuste detinebat̃.
tũc cōpellẽdꝰ ẽ redire vt voluit Bar. in
l. relegati. ff. de penis. Nō tñ d
ʒz pati ec
clesia vt ĩuitꝰ abstrahat̃ nisi p̃stita cau
tiōe de ĩpunitate mortis vł trũcatiōis.
¶ Vtrũ violẽter abstrahẽs aliquem de
*ecclesia nisi in casu ꝑmisso teneat̃ illũ
restituere. Rñ. Pa. in. d. c. ĩter alia cum
Bar. ĩ. l. pñti. C. de his. q̇ ad ecc. ↄfu. ꝙ
iure potest peti se restitui. cum de facto
sit priuatus. cōcor. Old. cōsilio. liij. ⁊ ecclesia potest agere: cũ sit spoliata libertate. vt ĩ. c. miror. xvij. q. iiij. Et ideo nō
liberantur nisi restituāt etiam si domi
nus prestaret iuramẽtum vel cautionẽ
de seruo extracto. Et facit ad qōne
ʒz. an
captus in territorio alieno possit peti.
⁊ ꝙ sic per. d. c. miror. ⁊ firmat Barto. in
l. si cui. ff. de accu.
¶ Qua pena punitur de iure ciuili qui
*tales violenter extrahit cōstringit aut
requiem aut vestes vel victum negat.
Rñ. ꝙ crimen lese maiestatis incurrit ⁊
vltimo supplicio feriendus. d. l. presen
ti. De iure canonico debet excommuni
cari ⁊ condemnari pecunialiter. et imponi sibi publica penitentia nec restitui communioni. nisi restituat quẽ vio
lenter extraxit vt in. d. c. miror. iuncto
c. si quis cōtumax. ⁊. c. quisquis. ⁊ quod
ibi not. xvij. q. iiij. et sic patet ꝙ peccat
mortaliter talis ⁊ no. ꝙ nedum in eccle
sia vel cimiterio habet istud priuilegiũ
sed etiā per. xl. passus si est ecclesia ma
ior. s. matrix. vel per. xxx. si est minor vt
capella. xvij. q. iiij. sicut antiquitꝰ. c. frater. c. miror. Capelle tamen que sunt in
tra ambitum murorum ciuitatis vel ca
stri seu ville nō ponunt̃ in. xxx. passuu
ʒz
obsernatione ẜm Host. xvij. q. iiij. quisquis. ⁊ no ẜm Jsid. ꝙ passus est mensu
ra quin pedum pes vero. xxv. digitorum. vide gl. in. d. c. sicut antiquitꝰ. vbi
hoc dicit̃. Limita istud spaciũ quando
vadit ad requisita nature. Secꝰ si iret
vt accederet ad alias domos. vt. in. d. c.
diffiniuit. xvij. q. iiij. possent tũc capi.
j. dictum spacium.
¶ Quis faciet expensas cōfugienti ad
*ecclesiā. Rñ. pa. in. d. c. inter alia ꝙ ipse
si habet de suo vel laborabit si pōt vt vi
uat: ꝙ si nō pōt vel nō h
ʒz de suo. ecclesia
sibi ꝓuidebit scm Archi. post Hug. in
c. diffiniuit. xvij. q. iiij.
¶ Vtrũ existẽs ĩ ecclesia ⁊ vulnerās exi
*stentẽ extra violet immunitatẽ. Rñ. pa.
in. c. fi. eo. ti. ꝙ sic quia delictu
ʒz fuit ibi
principiatũ ⁊ habebit locum. c. fi. eo. ti.
vt scilicet non defendatur.
¶ Vtrũ mandās fieri delictum existẽs
*in eccłia violet immunitatẽ. Rñ. Bart.
in. l. si vt proponit̃. ff. de fideius. ⁊ latiꝰ
per eum in. l. non solum. §. si mādato. ff.
de iniu. tex. in cle. pastoralis in versicu
lo deciperet igitur de senten. ⁊ re iudi|
ca. vbi innuit̃ ꝙ citatio facta extra terri
toriũ ciuitatis non valet. ergo vr̃ ꝙ debeamꝰ attẽdere locũ vbi mādatũ exeq̇
tur. nō vbi mandat̃. s
ʒz ego dico ꝙ etia
ʒz
attribuet̃ factu
ʒz in locũ vbi mādat̃ qñ
exequens exequit̃ necessitate iuris. Ad
q facit q infra dicā mādatum. §. j.
¶ Vtrũ eccłia nō ↄsecrata gaudeai pre
*fata ĩmunitate. Rñ. fuerũt opiniōes s
ʒz
mihi placet opinio gl. Host. quā sequit̃
Pa. in. c. ecclesia eo. ꝙ sic. ⁊ ibi videt̃ tex.
etiam mouet se palatium ep̃i gaudet
hac immunitate. vt. xvij. q. iiij. c. id cōsti
tuimus. Ergo multo fortiꝰ ecclesia. Jtẽ
facit quia omnia ṗuilegia cōcessa eccle
sijs extẽdunt̃ ab hospitalia in. l. omnia
priuilegia. C. de epis. ⁊ cle. Jtẽ q de ꝓximo faciẽdum est habet̃ pro iam facto
vt. l. nō tm̃. ĩ prin. ff. de excusa. tuto. ⁊ in
l. pe. ff. de test. mili. Hāc tenet Card. ĩ. d.
c. ecclesia. ⁊ Jo. de ligna. post Lau. ĩ cle.
j. de pe. ⁊ re. Jntellige si autoritate episcopi vel pape edificata est.
¶ Vtrũ hospitale ⁊ priuata oratoria si
*militer gaudeant. Rñ. Gof. ꝙ sic si autoritate episcopi sunt fundata. Et facit
ꝙ ipse no. ĩ. c. fi. de ec. edi. ⁊ tenet Laud.
in. d. cle. j. ⁊ placet Pa. ĩ. d. c. ecclesia per
d. l. omnia alias non.
¶ Vtrũ ecclesia ĩterdicta similiter gau
*deat. Rñ. Gof. ⁊ Vin. ꝙ sic. ar. p̃fati. c. ecclesia. ⁊ sequuntur communiter doc.
¶ Vtrũ cōfugiens ad corpus christi si
*militer sit defensandꝰ. Rñ. Host. ꝙ sic l
ʒz
hoc in iure nō exprimat̃. vbi maior ẽ
ratio ⁊ ibi maius ius ⁊ mulier tangens
fimbria
ʒz christi saluata est Matthei. ix.
¶ Septimo ecclesia h
ʒz immunitatẽ ꝙ
*eius rustici nō pñt eius rura deserere et
alias se transferre. vt in. c. iij. eo. intellige scm gl. ibidẽ de illis qui glebe sunt
astricti ⁊ qui sint. vide. s̃. Colonus.
¶ Octauo quilibet pōt regulariter rem
*suam ecclesie relinquere. l. generali. ⁊. l.
iubemus. C. de sa. san. ecc. ⁊ etiā donare
inter viuos sine insinuatione infinitu
ʒz
l. illud ibidẽ. ⁊ in aut̃. de non alie. re. ec.
.§. si minus. quāuis glos. in. d. §. teneat
contrarium. sed primũ verius vt. s̃. donatio. §. xx.
¶ Nono transfertur dominiũ rei in ec
*clesias solo pacto. i. sola nuda promissio
ne. l. vt sint inter diuinu
ʒz. C. de sac. san.
ec. in glo. ⁊ hanc sequitur. Albri. ibide
ʒz.
⁊ idem est ẜm Rodo. quando datur aliquid ecclesiastice persone intuitu eccle
sie. Jn emptione tamen requiritur solu
tio pretij vł fides de pretio aliter domi
nium nō acquiret ẜm glo. predictam.
¶ Decimo q̇cq̇d fuerit emptũ de pecu
*nia ecclesie reuerti d
ʒz ad eā. xij. q. apostolicos. in gl. ij. ⁊. q. v. fixum. ⁊ hoc siue
emptum noĩe ecclesie vel non de pecu.
cle. c. j. ⁊. c. inquirendum.
¶ Vndecĩo ꝙ nō tenet̃ ad munera me
*re ꝑsonalia ⁊ dicunt̃ munera mere personalia q̃ animi ꝓuisiōe ⁊ corporali labore sine aliqͦ gerẽtis detrimento ꝑpetrantur vt in. l. fi. in prin. ff. de mu. ⁊ ho.
Quoꝝ numeꝝ mere personaliũ quedā
sunt sordida vt cloache mũdāde calces
coquẽde. arene fodiende: fossati vel sta
buli mũdādi ⁊ hmōi de q̇bꝰ in. l. maximaꝝ. C. de excus. mu. Et ad hec nō tenẽt̃
ecclesie nec eaꝝ macipia. aut clerici vel
eoꝝ vxores aut familie ⁊ coloni. vt. xvj.
q. j. c. gñaliter. §. nouaꝝ. ⁊. §. placet. ij. C.
de epis. ⁊ cle. l. ij. ⁊. l. neminem. C. de sac.
san. ecc. que vult ꝙ in aduẽtu principis
teneantur nō valet quo ad clericos ecclesias at seruos qui sunt dñio eccłia
rũ subiecti: iure diuino sunt exempti
vt in. c. si imperator. xcvj. di. ⁊ no. Jnno.
in. c. ij. de maio. ⁊ obe. Facit. l. rescripto.
⁊ quod ibi notat Barto. ff. de mu. ⁊ ho. ⁊
hoc intelligo de familia perpetua eccle
siarum ⁊ earum seruis. s
ʒz bene valet q̃
ad colonos liberos qui seruiũt pro mer
cede. cũ sint sub imperatore. iuxta not. ĩ
c. iudicatũ. lxxxviij. di. ⁊ ab ip̃o a multis
exempti. vt ĩ. l. j. ⁊. ij. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ iō
potuit eoꝝ ĩmunitatẽ limitare. vt i simi
li no. glo. cũ ẜ
ʒz leges. de here. li. vj. Nā
tales tenent̃ ad gabellas ⁊ alia onera
de parte eis cōtingente ẜm Fede. consi
lio. iij. Sũt ⁊ quedā alia munera personalia que nō sunt sordida s
ʒz habent an
nexum honorẽ vt sunt officia secularia
|
sic nō tenent̃ clerici ꝑ. c. sacerdotibus. ⁊
c. sed nec ꝓcurationes ne cle. vel mo. vn
de in. l. placet. C. de epis. ⁊ cle. dicit̃. Pla
cet nostre clemẽtie vt clericis nihil com
mune cũ publicis actiōibꝰ vel ad curiā
ꝑtinẽtibꝰ cuius corpori nō sunt annexi
habeāt. hec ibi. Ex quo p
ʒz ꝙ nō sunt de
vniuersitate nec in eam vocẽ pñt hr̃e vt
t
ʒz Jnn. in. c. dilecta ꝓpe finẽ de exce. p̃.
Sũt etiā quedā alia munera ꝑsonalia
q̃ nō habẽt nec honorẽ nec vituperium
annexũ. vt legatario tutela vel cura et
hmōi l
ʒz em̃ ab istis sint exẽpti vt. in. l.
generaliter. C. de epis. ⁊ cle. posita. in. c.
generaliter. xvj. q. j. tñ ẜm gl. iuncto tex.
in. c. peruenit. lxxxvj. di. possunt si volũt
legitimā tutelā clerici accipere nō dati
uā aut testamẽtariā. sed ep̃i ⁊ monachi
nō. lxxxviij. dist. ep̃s. ⁊. xvj. q. j. monachi.
Tutelā autem miserabiliũ ꝑsonaꝝ oẽs
cleriei et monachi possunt suscipere
officiũ piũ est. vt in. d. c. ꝑuenit. Et in oĩ
bus p̃dictis muneribꝰ ꝑsonalibus quo
ad ecclesias ⁊ clericos habent locũ predicta tam in ordinarijs extraordinarijs muneribꝰ seu indictis vel suꝑindi
ctis. vt in. l. placet. s̃. de sa. san. ec. ⁊ aut̃.
Jtem nulla cōmunitas. C. de epis. ⁊ cle.
⁊. c. de censi. lib. vj. Et que dicantur
ordinaria vel extraordinaria indicta et
superindicta vide. j. Munus.
¶ Vtrum clerici teneantur custodire ci
*uitatẽ sed oppidũ. Rñ. pa. ĩ. c. peruenit.
e. ti. ꝙ nō nisi maxĩa necessitas subesset
vt no. gl. xvj. q. j. §. placet. que quidẽ per
laicum nō debet discerni. ẜm ho. in sum
ma sed per ep̃m et ꝑ eum cōpellantur.
vt in. c. ecclesia sctẽ Marie. de consti. pu
ta aliter nō pōt defendi sine eis. Nā
tũc tenent̃. ar. l. nullꝰ penitꝰ. C. de cursu
pu. ⁊ in. d. c. peruenit. Nam quilibet de
bet suam patriam defendere. Facit tex.
in. c. pe. de homici. Vbi tẽpore inuasionis possunt clerici vna cu
ʒz laicis arma
sumere ⁊ pugnare nec sunt irregulares
licet multi sũt occisi dummodo ꝓprijs
manibus nullum occiderint quamuis
vulnerauerint.
¶ Vtrũ teneant̃ ire ad bellum vbi vo
*lunt alios impugnare. Rñ. pa. in. d. c.
peruenit. ꝙ non etiā si ageretur de recuperatione terre sancte quia clericatus
reddit eos inhabiles ad pugnandum
etiam cum sarracenis vt probatur in. c.
ex multa. in. §. fi. de voto.
¶ Duodecimo ecclesia non tenetur ad
*munera patrimonialia seu realia ⁊ dicuntur patrimoniorũ munera que sum
ptibus patrimonij ⁊ damnis administrantis expediuntur. vt in. l. fi. §. patrimoniorum. ff. de mu. ⁊ ho. Et hec mune
ra sunt duplicia quedā sunt mere patri
monialia. Et hec tripliciter indicũtur.
¶ Primo rei de eo q fiendũ est de ipsa
re. vt ꝙ nauis ecclesie vel equus vel cur
rus vadat ad seruitiũ reipublice. ¶ Se
cundo imponunt̃ suꝑ eo q percipit̃ ex
ipsa. vt. j. detur certa pars fructuum. et
de his habes in. d. §. patrimoniorum.
¶ Tertio imponunt̃ ipsi rei de eo quod
nō percipit̃ ex ipsa re nec est in ipsa re.
vt prestare certā quātitatẽ pecunie annuatim de quo habes in. l. hactenꝰ. §. j:
ff. de vsufru in. c. j. de censi. An aũt eccle
sia teneat̃ ad ista. Rñ. ẜ
ʒz pa. ĩ. c. fi. de vi.
⁊ ho. cle. ꝙ si tales res q̇bus imponunt̃
talia munera habebāt onus tale perpe
tuum annexum ⁊ inuariabile ac certu
ʒz
siue ex dispositione publica puta prĩcipis. siue dispositiōe ṗuata. vt. c. to de
censi: ⁊ ante venirent ad ecclesiam. sicut p
ʒz exemplũ de tributo. vt in. l. impe
ratores. ff. de publi. ⁊. c. j. in fi. de cẽsi. vbi
innuit̃ ꝙ quelibet possessio ab antiquo
est onerata onere soluendi tributa ⁊ sic
ecclesia de talibꝰ rebus tenet̃ quia res
trāsit cum onere suo. de dec. pastoralis.
⁊ de pign. ex literis. Fateor tamẽ ꝙ italia tan ṗnceps ꝓuinciarũ nō obligatur hodie ad talia tributa. vt no. ĩ. l. j. ff.
de censi. Si vero nō erant onerate tali
onere certo ⁊ inuariabili quādo peruenerũt ad ecclesiā si non tenetur ecclesia
uis essent onerate onere ĩcerto ⁊ varia
bili vt sunt iste descriptiōes que fiũt ho
die estimant̃ bona cuiuscũ vt soluat plus vel minꝰ ẜm ĩpositionẽ collecte. ⁊ hanc opinionẽ tenet Jnno. in. c. nō
|
minus. e. ti. Et recitat pa. ibidẽ. Jo. li
gna. in. cle. pñti. cẽsi. ⁊ Jo. an. post Ar
chi. ĩ. c. j. e. ti. li. vj. ⁊ placet licet aliq̇ teneant ꝙ si possessiones prius erāt ascri
pte vt tantũ soluat̃ ꝓ solido vel libra ꝙ
tũc teneat̃ ecclesia s
ʒz prima tutior l
ʒz ista
nō sit confidenda. sunt tamẽ aliqua one
ra que rōne naturali succũbũt ipsis rebus vt reficere añ domũ viam: ⁊ sic eccle
sia tenetur vt no. bar. in. l. ad instructio
nes. C. de sa. san. ec. Jtẽ in purgatiōe pu
tei necessarij tote vicinie ĩ qua est eccle
sia vt no. Spe. ti. de censi. Jtẽ soluere ad
portā vel pōtẽ pro plaustro ꝓ ipsiꝰ pōtis vel porte ↄseruatiōe destruũt viā
vt no. in. d. l. ad instructiones. ⁊ no. bal.
de pace ↄstan. Et idẽ de similibus. Mā
fus ꝟo ecclesie q̇ est dos eccłie ẜm cōem
opinionẽ doti. d
ʒz eẽ liber ab om̃i mune
re āte cōsecret̃ vt in. c. j. de cẽsi. ⁊ bet
esse tāta quātitas terre ex qua vnus ru
sticus cũ sua familia viuere possit vt di
cit gl. xxiij. q. viiij. ẜm canonicā. Sunt ⁊
quedā munera patrimōialia mixta. et
dñr mixta hñt onus cũ sumptu. ff. de
mu. ⁊ ho. l. fi. §. mixta. participant. n. de
onere personali quatenꝰ hñt onus annexum ⁊ cum patrimoniali quatenus
sunt cum sumptu et hec dupliciter inducuntur.
¶ Primo ꝑsone habito respectu ad reʒz
seu bona patrimonij ⁊ hoc differt a tertio mō imponẽdi onera in rebꝰ mere pa
trimonialibꝰ ibi q̃libet res tenet̃ pro
munere q eā respicit ⁊ nō vltra. d. l. im
peratores. hic vero est ꝑsona obligata.
⁊ per ↄñs oẽs res patrimōij. l. aufert̃.
.§. fiscꝰ. ff. de iure fisci. ⁊ ad ista nō tenet̃
ecclesia nec etiā laici nō subditi licet ha
beāt patrimoniũ ĩ loco. l. rescripto. §. fi.
⁊ ibi ꝑ bar. ff. de mu. ⁊ ho. nisi aliud ha
beat ↄsuetudoquo ad laicos. vt no. bar.
in. l. vnica. C. de capitatiōe ciuiũ nō quo
ad ecclesiā cōsuetudo non valet. aut̃.
cassa. C. de sa. san. ec. iuncta aut̃. Jtẽ nul
la cōitas. C. de episc. ⁊ cleri. ⁊ isto modo
potest intelligi text. c. non minus. e. tit.
⁊. c. fi. de vi. ⁊ ho. cle. ⁊. c. de cen. lib.
vj. Secundo mō imponũtur ꝑsone nulla facta mẽtione de re. ⁊ sic dicitur capi
tio imponit̃ ꝑ capita nō habitorespe
ctu ad bona patrimonij⁊ ĩ. d. l. vna. ⁊ ad
ista simiłr nō tenet̃ ecclesia nec clerici
quia nō sũt subditi ĩperatori. d. c. .
imo nec laici ciuiles sʒz tm̃ rustici vt in
d. l. vna no. bar. ⁊ hec oĩa ꝓcedunt regu
lariter.
¶ Sed dubitat̃ de ↄcernẽtibꝰ pietate
ʒz
*vt instructio pontiũ ⁊ viarũ. Rñ. Jnno.
dicit ꝙ ecclesia tenetur ꝑ. d. l. ad instructionẽ ⁊ per. c. j. eo. titu. similiter in edificatione murorũ ciuitatis vel ville. Si
militer glo. in. d. c. nō minus. Jdẽ Vin.
⁊ ho. ⁊. d. Car. ⁊ philip. ⁊ Petrus de an
cha. ⁊ Albri. in dicta. l. ad instructionẽ.
Addẽs ꝙ idẽ putat de fontibꝰ ⁊ puteo
cōi. ar. ff. ne q̇d ĩ lo. pu. l. ij. §. viaꝝ. ⁊ dicit
huiꝰ opiniōis eẽ Dy. ⁊ Old. S
ʒz in ↄ̃riũ
est cōis opinio canonistaꝝ ĩ. c. fi. de vi. ⁊
ho. cle. ⁊ in. cle. pñti de cẽsi. ⁊ ꝑ Jo. de ligna. ⁊ ꝑ bar. ĩ. l. rescripto. ff. de mu. ⁊ ho.
⁊. d. l. pl
ʒz. ⁊ glo. xvj. q. j. §. nouaꝝ Jo. an. ⁊
pa. ĩ. d. c. non minꝰ ꝑ multa motiua. Et
iō dic ꝙ. d. l. ad ĩstructionẽ ⁊ similes nō
valẽt l
ʒz. c. j. cũ similibꝰ de no. ope. nũ.
dicāt stādũ legibꝰ ex quo ĩ canonibꝰ nō
reperitur ↄtrariũ: tamẽ hoc nō est veru
ʒz
quādo lex imꝑialis est dānosa ecclesijs
seu ecclesiasticis ꝑsonis tũc nō tenet
nisi specifice approbetur ab ecclesiavt ẽ
cōis opinio doc. ĩ. c. fi. de solu. ⁊ ĩ. c. eccle
sia sante Marie de cōstit. ⁊ ca. fi. de re.
ec. nō. alie. x. di. si ĩ adiutoriũ. distinguo
tamẽ sic ẜm Pa. ĩ. d. c. non minus. ꝙ aut
necessitas vel pietas imminẽs ↄcernit
vtilitatẽ ecclesiarũ a remotis per quan
dam cōsequẽtiā ⁊ tũc est tex aꝑtus ĩ. di.
c. nō minꝰ ꝙ nō tenẽtur nisi spōte velĩt
approbāte episcopo cũ clero ⁊ prius cō
sulto romano pōtifice per. ca. aduersus
eo. ti. aduerte tñ ꝙ si tanta esset necessitas vel pietas ꝙ non posset sine scāda
lo ⁊ periculo haberi prius romani pon
tificis recursus ꝙ tunc sufficeret delibe
ratio cleri cũ episcopo. facit. ca. fi. de ec.
edi. ⁊ quod ibi no. aut necessitasvł pie
tas cōcernit de directo ⁊ principałr vti
litatẽ ecclesiarũ ⁊ laicorũ vt puta pra
|
na societas territoriũ ciuitatis incẽdij
deuastat p̃dia in quo ecclesia multas
possessiōes h
ʒz ⁊ tũc ecclesia. d
ʒz ↄtribue
re nō tñ ad deliberationẽ solu
ʒz populi
s
ʒz op
ʒz ꝙ clericꝰ ⁊ populꝰ principałr cō
ueniāt ⁊ deliberẽt q oẽs tangit d
ʒz
ab omnibus approbari in cle. j. ⁊. ij. de
cẽsi. ⁊. c. ad hoc de offi. archi. fatet̃ tamẽ
Pa. vbi. s̃. in. d. c. nō minus ꝙ si clerus
nollet sine legitima eā consentire ꝙ pos
sent laici implorare auxiliũ superioris
ecclesiastici vt cōpellat eos vt ĩ. c. nullꝰ
de iure pa. in argu. ⁊ in hoc casu nō h
ʒz
locum dispō. d. c. aduersus ↄsultatiōe
romani pōtificis quia hec impẽsa non
fit propter publicāvtilitatẽ sed propter
priuatam ecclesiam ⁊ sic sumus extra
casum prefati. c. aduersus facit clemẽ.
prima. ⁊ secunda de cẽsi.
¶ Tertiodecimo h
ʒz ĩmunitatẽ ꝙ eccle
*sie vel clerici non tenent̃ ad gabellas q̃
hodie ĩponunt̃ ĩ vino⁊ siłibꝰ ẜm pa. in
d. c. nō minꝰ ĩ fi. ꝑ. d. aut̃. Jtẽ nulla cōitas tenet bal. ĩ. d. l. placet. C. de. sa. sanc.
ec. nisi gabella fuisset imposita ꝓ oneri
bus ad q̃ tenet̃ ecclesia tũc succedit
loco onerum vt voluit Butriga. in. d. l.
ad instructiones.
¶ Vtrũ eccłia teneat̃ ad gabellas si ali
*quid donat̃ vel legat̃ ei: ẜm statuta quo
rundā. Rñ. ꝙ nō. xxiij. q. viij. §. uis cu
ʒz
duobus sequentibus idẽ si donatur cle
rico ar. c. fi. de vi. ⁊ ho. cleri. ⁊. ibi pa. ⁊q
no. in. c. similiter. xvj. q. j.
¶ Quid si clericus trāsferat res ecclesie
*ad alium locũ negotiatiōis causa. Rñ.
pa. in. c. fi. ꝙ nō potest exigi pedagium
vel gabella delictũ clerici non potest
nocere ecclesie. vide Fede. consi. cc. secꝰ
si sunt sue nō ecclesie.
¶ Vtrũ clerici debeāt soluere gabella
ʒz
*provino vel frumẽto quod vendunt ex
prebenda sua habito. Rñ. bal. ⁊ pe. ⁊ cy.
in. l. omnis. C. de epis. ⁊ cleri. ꝙ non nec
etiam ad portam idẽ bar. in. d. l. placet
nec etiam ẜm pa. in. di. ca. fi. de patrimonio debet soluere gabella vel pedagia
facit cle. presenti de censi. ⁊ ca. eo.
titu. lib. vj.
¶ Quid de gabella q̃ ponitur suꝑ car
*nibus vino ⁊ hmōi quā ecclesie soluunt
indirecte cũ emant carius ab illis q̇ vẽ
dũt ꝓpter talẽ gabellā. Rñ. ẜm Ricar. ĩ
quolibet. ꝙ si cōsules ponunt talem gabellā ꝓpter abusum ⁊ excessum eoꝝ sic
nō licet s
ʒz soluāt de suo ꝓprio. Siꝟo po
nũt ꝓpter cōem vtilitatẽ tā clericorũ
laicorũ sic licet eis. Si ꝟo ꝓpter vtilita
tẽ laicorũ principaliter ĩdirecteꝟo cleri
corũ ⁊ a remotis puta ꝓsperitas ciuiũ
redũdat in vtilitatẽ ecclesie ⁊ personaꝝ
ecclesiasticarũ: tũc distinguo aut faciũt
animo extorquẽdi pecunias ab ecclesia
sticis quas alio mō nō pñt ⁊ sic nō licet
aut nō aĩo extorquẽdi ab ecclesiasticis
hoc faciũt etiā si nō essent ecclesiasti
ce ꝑsone q̃ emerẽt talẽ gabellā ponerẽt
tunc licet eis habita autoritate dñi tem
poralis ⁊ habita mode ratōe ponat̃ ma
gis suꝑ his q̃ sepius emunt̃ a clericis
aut ab extraneis aut a pauꝑibꝰ ab
alijs ciuibus ⁊ sic clerici nō possunt cōqueri cum pñt alibi emere licet nō ita
comode. hec probantur. ff. de no. oꝑ. nũ.
¶ Que pena collectantiu
ʒz ecclesias vel
*clericos. Rñ. ẜm pa. in. c. aduersus. im
mu. ec. d. an. in suis reportationibus vo
luit ꝙ post fuerĩt excōmunicati seu
inciderũt excōicationẽ post monitionẽ
ꝑ. c. nō minꝰ siue tollerẽtur siue ignorẽ
tur: nō teneāt snĩe. aut statuta taliũ ip̃o
iure. siue sint edita ↄtra ecclesiā. siue cō
tra: cũ ꝑsonā etiā laicā alij volũt ꝙ
subdito ex quo cũ effectu collectauerũt
ipso iure sint nulle. ⁊ huius opi. videt̃
pa. ⁊ mihi placet. ex verbis proemij
colligitur mens disponentis. vt. l. fi. ff.
here. insti. ⁊ per bar. in. l. ambitiosa. ff.
decre. ab ord. fa. ex quibus patet ꝙ. d. c.
aduersus voluit aliquid addere ad ius
antiquum. ꝙ patet in verbo addicimꝰ
ibidem. de alia autẽ pena vide. s̃. excōmunicatio. v. casu. xxviij. ⁊ excōmunica
tio. vij. casu. v. tenetur etiā vltra peccatũ mortale cōmissum. ad restitutionem
omnium ablatorum. xiiij. q. vj. c. si res
cũ similibus.
¶ Quartodecimo h
ʒz immunitatem ꝙ
* |
nec ecclesia nec monasteria vel hospita
lia tenentur ad lucratiuā descriptionẽ
vt in. §. sancimus. xxiij. q. viij. ⁊ no. ꝙ lu
cratiua descriptio ẽ quarta pars bonorũ q̃ curialibꝰ relinquebant̃. fiscꝰ vẽ
dicat exceptis relictis curialibus ⁊ eoꝝ
ↄiũctis. de quo hẽs. C. q̇ ⁊ a quibꝰ quarta pars. li. j. ⁊. ij. C. de ĩpo. lucra. descrip.
l. vnica.
¶ Quintodecimo ꝙ laicorũ statuta nō
*habẽt locũ suꝑ rebus ecclesie. c. fi. re.
ec. nō alie. vide. j. statutum. §. vij. predi
ctu
ʒz priuilegiũ limitāt quidā verũ nisi
papa approbaret tale statutũ vt in gl.
c. ecclesia sctẽ Marie de cōsti. Quodveꝝ
credo ẜm bal. ibidẽ qñ ex p̃sse ⁊ nomĩa
tim approbatur a papa secꝰ si gñaliter
approbaret statuta nō valerent ↄtra
ecclesiā ꝑ talẽ approbationẽ cum sit cōtra libertatem ecclesiasticam ⁊ sic tene
⁊ vide eundem Bal. in capitulo primo
per quos fiet inuestitura.
¶ Sed q̇d de statutis laicoꝝ impedien
*tibus quoquomō liberā facultatẽ donā
di ecclesijs aut ꝓ aĩa. Rñ. pa. ĩ. c. relatu
ʒz
el. j. de testa. ꝙ non valent vt not. in. l. j.
C. de sa. san. eccle. facit quod not. Jo. an.
in. c. fi. de immu. ec. li. vj. vbi dicit ꝙ nō
obstāte statuto quo q̇s ꝓhibet̃ donare
forẽsibꝰ seu nō suppositis iurisdictiōi
ꝙ poterit donari ecclesie nō pñt infe
riores tollere priuilegiũ suꝑioris ⁊ hāc
opinionẽ fouet aꝑte bal. in. l. generali.
C. de sa. san. ec. ⁊ idẽ in aut̃. cassa eo. tit.
ponit aliam. q. notabilem statuto caue
tur ꝙ testm̃ insinuet̃ ꝑ heredes infra
sex menses aliter sit irritu
ʒz ipso iure cle
ricus est heres ⁊ nō insinuat nunquid
sit nullum testm̃ ⁊ respondet ꝙ nō quia
statutum non astringit clericum nec for
tius ecclesiam quando fuisset heres instituta ⁊ ex his infert pa. ĩ. d. c. relatum
ꝙ quamuis statuto caueatur ꝙ mulier
nō possit donare ecclesie seu ad piam
causam seu testari ⁊ se obligare eccłievł
ad pias cās sine pñtia. duorũ agnatoꝝ
suoꝝ tñ pōt donare testari ⁊ se obligare
eccłie vel ad piā cā
ʒz sine hac solennita
te relicta vł donata eccłie vł ad pias
cās dñt determinari ẜm canones ⁊ nō
scm leges vł statuta q̃ sũt pars iuris
ciuilis. l. oẽs ppłi. ff. de iusti. ⁊ iure idẽ
t
ʒz dñs Anto. in. d. c. relatũ. ⁊ ꝑ bar. ĩ. l. j.
C. de sum. tri. S
ʒz bal. ĩ. c. ec. san. Marie.
⁊. c. q̃ in ecclesiaꝝ de cōsti. t
ʒz valere si di
sponat statutũ de re ĩmobili. S
ʒz ↄ̃ eu
ʒz
est casus in. c. fi. de rebꝰ ec. nō alie. ⁊ ibi
Jmo. ⁊ bene.
¶ Vtrũ laici possint statuere suꝑ mor
*tuarijs. Rñ. Jo. de imo. ĩ. d. c. fi. ꝙ sic qua
tenus disponit ĩ his qui nō applicātur
eccłie. addit Pa. ibidẽ aut ↄcernũt diui
nũ cultũvel refrigeriũ aĩe cũ hec sint
ānexa iuri spũali nōvaleret. vtputa. q
nō dẽtur nisi tot cerei vel nō ĩuitẽtur ni
si tot clerici ⁊ hmōi igit̃ solũ valet in cō
cernẽtibus pōpas mũdanas q̃ sunt po
tius ↄsolatiōes viuoꝝ suffragia mor
tuoꝝ nec ecclesia talia approbat̃. vt ĩ. c.
preposterũ. xiij. q. ij. Et sic transeunt
cōiter do. ĩ. d. c. fi. ⁊ dicit Bal. in. le. j.
C. de lati. lib. tollẽ. per istũ tex. ꝙ equi et
arma ducti ad sepulturā militis. ⁊ cerei
debent remanere apud clericos vel fra
tressepelientes qua si sequela cadaueris. ar. l. medico §. fi. ff. de au. e ar. leg. iō
nō valeret statutũ laicorũ.
*¶ Vtrũ istud priuilegiũ. d. c. fi. de re. ec.
nō alie. de quo. s̃. in. §. xlv. extẽdatur ad
res patrimoniales clericoꝝ. Rñ. gl. in. c.
ecclesia sancte marie de ↄsti. ꝙ sic ⁊ in. c.
fi. de vi. ⁊ ho. cler̃. ⁊ in. c. ex literis de pigno. ⁊. lvj. q. j. in. c. siłr. est etiā glo. singu
laris apud legistas ẜm Frā. tigri. in. l.
fi. §. patrimonioꝝ inverbo pontifex. ff.
de mu. ⁊ ho. hẽs. l. decernimus. C de epi
scopa. audi. in ↄtrariũ faciunt q̃ dico. j.
prescriptio. §. xxxviij. ⁊ credo verius.
¶ Sextodecimo ꝙ nec etiā prelati aut
*ꝑsone ecclesiastice possunt ecclesijs nouos cẽsus imponere aut veteres auge
re aut alio modo grauare vi hoc. s̃. cẽsus. §. j.
¶ Vtrũ archiep̃i aut ep̃i possint aliq̇d
*exigere ab ecclesijs vel clericis. Rñ. pa.
ĩ. c. cũ apostolꝰ de cẽsi. ꝙ dũ visitant pñt
exigere obuẽtionẽ q̇ eis ↄcedit̃. ĩ. d. c. cũ
apłs aliud non de quo vide. j. Visita|
tio. §. iij. talias aũt ⁊ exactiōes eis face
re nō pñt s
ʒz ad charitatiuā subuentionem possunt cōpellere si rationabilis ⁊
manifesta sit causa. puta vult ire romā
pro communi vtilitate vel necessitate. ⁊
hmōi. ⁊ nullo modo potest p̃scribi istud
susidium charitatiuũ. Ab oratorijs aũt
⁊ alijs locis nō religiosis etiam ratione
visitationis nō possunt exigere ꝓcurationem. c. vlti. de censi. ⁊ ibi pa.
¶ Vtrũ rector eccłie possit rẽ eccłie pro
*sua necessitate obligare puta. erat in
firmusvel egebat indumẽtis. vel ꝓ necessitate ecclesie. Rñ. Jo. an. in. c. ex p̃sen
tium. de pigno ꝙ sic. ⁊ sucessor tenebit̃
⁊ cũ eo transeũt cōmuniter doct. s
ʒz ego
limito sic. ꝙ aut ecclesia bñ abundabat
fructibꝰ ⁊ sic nō tenebit̃ successor: quia
fructus futuri tꝑis reseruant̃ successori
vt de ipsis viuat. ꝑ. c. p̃senti. §. porro. de
offi. or. li. vj. Aut fructus nō sufficiebāt
ad necessitatẽ. ⁊ sic est vera opinio. Jo.
an. distingnit etiāpa. ĩ. d. c. ex presentiũ.
⁊ bene ꝙ si ecclesia erat impotẽs a ṗncipio qñ eā impetrauit. ⁊ sic sibi ĩputet
nec poterit obligare nisi pro sua vita s
ʒz
tenetur viuere de industria aut fortius
ex pr̃imonio nō aũt vendere vel obliga
re rem ecclesie. tex. est not. cu
ʒz glo. xxj. q.
j. c. j. facit. c. clericus victũ. xcj. di. si vero
est facta impotẽs post eā accepit etiā
in isto casu nō pōt eā obligare s
ʒz d
ʒz age
re ↄ̃ parochianos vt p̃stent sibi necessaria ex quo seruit eis ĩ diuinis ⁊ est cā
licita subtrahẽdi parochianis diuina.
vide bonam glo. de conse. dist. j. homo
christianus.
¶ Vtrũ debeat fieri ↄpẽsatio cũ ꝑditis
*ex negligentia administratoris ecclesie
cũ acq̇sitis ex eiꝰ diligẽtia. Rñ. pe. an.
in. c. ↄsensus re. ec. nō alie. ꝙ sic. alle. l.
cũ queritur. ff. de admi. tu. ⁊. l. gaiꝰ ⁊ ibi
bal. eũ sequitur. ff. de vsur. sed cōtra eos
facit ꝙ no. pa. in. c. ex presentiũ. de pig.
vbi tenetꝙ si rector ecclesie potuit acqui
rere aliquid ecclesie ⁊ nō fecit ꝙ tenet̃
ipsi ecclesie. ⁊ pro hoc habes tex. cu
ʒz gl.
xij. q. iiij. c. fi. ad ĩstar tutoris qui ad hoc
tenetur vt in. l. quicquid. C. arbi. tute. et
sic patet ꝙ etiā tenetur de leui culpavt
patet ĩ. d. l. quicquid si nō laborat vt ac
quirat ecclesie ⁊ in. d. c. fi. s
ʒz hoc nō intelligas ꝙ teneatur laborare ꝑsonalitervł
ex doctrina aut artificio vt acquirat s
ʒz
solu
ʒz cũ solicitudine in rebus ecclesie
⁊ ex tali solicitudine acquisitum est ec
clesie ⁊ ideo nō potest dari in recōpẽsa
tionem sed. d. pe. intelligit de acquisito
per exercitiũ corporale vel alio modo ĩ
quo acquirit sibi de quo habes. s̃. clericus. xiij. de quo bñ potest recōpensare ⁊
sic intellige. l. per ip̃m alle.
¶ Vtrũ prelatus ecclesie possit de rebꝰ
*ecclesie dare remunerā di causa. Rñ. gl. ĩ
d. c. consensus. ꝙ sic. facit. c. si quos. ⁊. c.
cum redẽptoris. xij. q. ij. ⁊ dicit gl. ĩ. d. c.
si pater. §. j. ⁊ in. l. filiusfamił. in ṗnci. ff.
de do. ⁊ tex. in. l. etiā. §. ex preterito. ff.
ma. vindi. facit. l. cũ plures. ff. de admi.
tuto. ⁊ quod no. bal. in. l. j. C. māda. Vnde dicit idem bal. in. l. iubemꝰ. C. de sac.
sanc. eccle. ꝙ pretextu beneficij colorati
non potest prelatus remunerare amicum suum ⁊ ideo vera merita debent es
se. facit glo. in. d. c. si quos. ex quo aduer
te ꝙ remuneratio nō est restricta ad regulas iuris. glo. est singularis in. l. aq̇lius regulus. ff. de dona. ⁊ facit. d. §. j. adeoꝙ q̇libet administrator donare potest remunerādi causa. l. tutor ẜ
ʒz digni
tatem. §. fi. ff. de admi. tu. ⁊ est glo. cap.
ep̃s qui mācipiũ. xij. q. ij. simul tũctis ad
dit etiā. d. Ant. ⁊ Pa. in. c. ceteru
ʒz de do
na. ꝙ etiā potest dare ex causa alia: puta. vt ecclesia habeat amicos pro sua de
fensione ⁊ huiusmodi. Limitant tamẽ
in isto casu ⁊ causa remunerandi veru
ʒz
dummodo resque donatur sit mobilis
⁊ minima. vel de fructibus quia immo
bilia ⁊ etiam mobilia magna nō potest
nisi cum debita solennitate ⁊ causis de
quibus supra. Alienatio. §. fecundo ⁊
iij. ⁊ iiij.
¶ Decimoseptimo se extendit immuni
*tas ecclesie ita ꝙ ecclesia si caret ꝓprio
prelato nō currit sibi p̃scriptio l
ʒz p̃latꝰ
superior possit pro ea agere ẜm Jnno. ĩ
ca. olim el. j. de resti. spo. tex. est in capi.
|
j. de re. ecc. nō alie. li. vj. licet bar. in. l. ij.
ff. de aqua plu. ar. dubitauerit.
¶ Decimooctauo ꝙ res ecclesie nō pos
*sunt alienari sine certa solẽnitate vide
s̃. Alienatio.
¶ Decimonono ꝙ vnam ecclesiā nemo
*potest ledere quin videat̃ oẽs ledere
ꝑticulares ecclesie sunt membra vniuer
salis eccłie facit. c. loquit̃. xxiiij. q. j. sicut
in simili r q̇ tāgit aurẽ totũ hoĩem tetigisse dicat̃. c. vulgarius. de pe. dist. j.
¶ Vigesimo ꝙ de ꝑsonis ecclesiasticis
*nemo pōt iudicare nisi iudex eccłiasticꝰ
de foro cōp. ꝑ totũ. ⁊ que sint iste persone habes excōicatio. vij. casu. v. §. vij.
¶ Vigesimoprimo ꝙ de rebus ecclesia
*sticis ⁊ etiā patrimonialibus clericorũ:
aut: de causis spiritualibꝰ iudex secula
ris iudicare non potest. Et de istis vide
s̃. excommunicatio. vij. casu. v.
¶ Vigesimo sco ꝙ loca pia sũt sub iu
*risdictione ecclesie. c. ad hec de reli. do. ⁊
in cle. cōtingit de reli. do. ẜm pa. in. c.
cum sit genera. de fo. cōpet. ⁊ ideo ledẽtes ea sunt sacrilegi cẽsendi. d. c. cum sit
generale. sed ledẽs in bonis clericoꝝ siue violẽtia ꝑsone nō cōmittit sacrilegiũ
licet super ipsa sit iurisditio iudicis ecclesiastici. vt in. c. si clericus. de fo. cōp.
¶ Vigesimotertio ꝙ relicta in testamẽ
*to minꝰ solẽni facta ecclesijs ⁊ pijs locis valẽt. c. cũ esses. c. relatũ. c. indicāte.
de testa. de quo. j. legatum. j. ⁊. ij.
¶ Vigesimoquarto ꝙ ecclesia vel eius
*possessiones nō possunt pro alienis debitis obligari ⁊ obligans est suspẽsus
ab administratione temporaliũ ⁊ spiritualium de solu. c. ij. que tamẽ suspẽsio
potest per ep̃m relaxari. consulto indẽnitati ecclesie primo. c. ex parte el. j. de
verbo. signi. nō comprehẽdit tamẽ hec
suspensio episcopos. c. periculosum.
de sen. excom. lib. vj.
¶ Vigesimoquinto q excōicātur vsur
*pantes regalia custodiā ⁊ hmōi de q̇bꝰ
s̃. excōmunicati. vij. casu. j.
¶ Vigesimosexto. ꝙ clericus qui eccle
*siā ex collatiōe laici tenet si nō resignauerit suspẽdẽdus est ab officio ⁊ benefi
cio laicus excōicandus. de iure pa. c. p̃terea. ⁊. c. relatũ iuncto. c. si autẽ vobis.
xj. q. iij. ⁊. c. cũ non ab homine de iu.
¶ Vigesimoseptimo ꝙ in choro nō de
*bent laici cum clericis stare. de vi. ⁊ ho.
cle. c. j. de conse. di. ij. sacerdotum.
¶ Vigesimooctauo ꝙ ecclesia ⁊ ecclesia
*stica ornemẽta nō debẽt in vsum secula
rium cōuerti. de conse. di. j. ligna ⁊ quin
. c. se. de re. do. c. ad hec.
¶ Vigesimonono. ꝙ ludi theatrales cũ
*laruis ⁊ siłibus ĩ honestis nō pñt fieri ĩ
eccłia. c. cũ decorẽ. de vi. ⁊ ho. cle. secꝰ de
honestis q̇ ducũt ad deuotionẽ. ar. cō
secr. di. ij. semel ⁊ di. iiij. q̃ris quasi in fi.
¶ Trigesimo ꝙ ecclesia vtit̃ iure mino
*ris ⁊ iure reipublice. ita ꝙ oĩa priuilegia scōcessa reipublice videntur conces
sa ecclesijs ẜm gl. in. c. auditis. ⁊ ibi pa.
de resti. in integrũ. ⁊ glo. in. c. j. eo. Jtem
pōt vt iure imperij ita ꝙ priuilegia attributa imperio intelliguntur attributa ecclesijs. vt ibi alleg.
¶ Qua pena puniant̃ violantes eccłia
*sticā ĩmunitatẽ. Rñ. ꝙ diuersa ẜm ꝙ di
uersimode violat̃. nā si q̇ violant qͦ ad
primũ puniunt̃ nullitate snĩe vt dixi. s̃.
Si cōtra ẜm erit solũ mortale pctm̃. Si
ↄtra tertiũ: nec mortale pctm̃ est ꝓpter
ↄtrariā ↄsuetudinẽ. si ↄtra quartũ vltra
mortale nō adiuuant̃ ab eccłia. Si ↄtra
q̇ntũ vr̃ mortale. Si cōtra sext ũ peccāt
mortaliter ⁊ alia pena de qua dixi. Si ↄ̃
septimũ cōpellunt̃. si ↄ̃ octauum credo
teneāt̃ ad restitutionẽ de dāno dato vl
tra mortale ꝙ cōmittũt. idẽ dic si ↄ̃. ix. x.
xjij. x. ⁊. xiij. ⁊ puniunt̃ pena vt ibi dixi.
Si ↄ̃. xiiij. idẽ dic. siłr si ↄtra. xv. dicit Al
bri. in aut̃. cassa. C. de sa. san. ec. ꝙ faciẽ
tes statuta contra libertatem ecclesiasticam puniuntur pena priuationis iu
risditionis ⁊ mille marcarum. rectores
statuarij scriptores iudicātes scm talia statuta sunt ip̃o iure infames et eorum sentẽtie nulle ⁊ alij actus legitimi
nihil valẽt vt p
ʒz ĩ corꝑe. vnde hec aut̃.
sumitur in originali q multi habent
post librũ feudoꝝ: ⁊ est constitutio fede
rici iunioris. ⁊ etiā sunt excōicati. vt. s̃.
|
excōicatio. vij. casu. xxij. Si ↄ̃. xvj. vbi di
xi. si ↄ̃. xvij. xviij. ⁊. xix. peccāt mortalit̃.
Siłr si ↄ̃. xx. xxj. xxij. si contra. xxiij. vltra
mortale tenẽt̃ ad restitutionẽ si ↄ̃. xxiiij.
xxv. ⁊. xxvj. p
ʒz ibi. Si contra. xxvij. male
faciũt si ↄmittũt ↄtra. xxviij. est nullitas
alienatiōis ⁊ peccāt mortaliter. Siłr si
cōtra. xxx. mortale peccatum est.
Jmpedimẽtum
vide. j. matrimonium. iij.
Jmperiũ
merũ est habere gladij po
testatem ad aĩaduertẽduʒz
in facinorosos hoĩes q ⁊ potestas appellat̃. Mixtum vero imperiũ in dāda
possessiōe cōsistit. vt in. l. imperiũ. ff. de
iur. omnium iudicum. ⁊ vide ibi glo.
De notatis in hoc ꝟ. ⁊ an ⁊ quō pre
scribat̃ ĩperiũ merũ ⁊ mixtũ no. Bar. in
l. j. C. de emā. li. ⁊ ĩ rub. C. q̃ sit lōg. cōsue.
⁊ ĩ. l. j. col. iij. C. de here. vł act. vẽ. ⁊ Alex.
in. l. imperium. ff. de iur. om. iu. ꝙ cōsue
tudine. vbi quid sit merũ imperium. et
quid mixtum. ⁊ quibus competat.
Jmpossibile
r aliqñ illud q non
comode possumus facere ⁊ sic sumitur in. c. chatanẽsis ecclesie. lxj. dist. ff. de ꝟb. sig. l. nepos proculo
ĩpossibile r q non est honestum vt de
cōdi. insti. l. filius impossibile dicitur ꝙ
non iuste potest fieri. xxiiij. q. ij. sane. el
primo. ⁊ est in. ar. ꝙ illud possumus q
de iure possumus.
Jmpubes
r masculus donec cōple
nerit. xiiij. annũ femina
aũt. xij. in ista etate hoĩes incipiunt
pubescere. l. fi. C. qñ tutor vł cura. ⁊ ĩsti.
qui. mo. fi. tu. in ṗn. ⁊ hec verũ qͦ ad tute
lam. sʒz quo ad matrimoniũ ↄ̃hendũ tādiu est impubes masculus vel femina
diu non est potens ad generandũ vt
in. c. puberes. de despon. ĩpub. in text.
et in glo.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ signāter. j. ꝟ.
j. dic ↄ̃riũ impubes doli capax pōt in
culpari de oĩ delicto preter de delicto
carnis. c. j. ⁊ ibi Sicu. de deli. pue. de qͦ
in. l. j. §. interdũ. ff. ad sił. Jtẽ de delictis
in omittendo. l. excipiuntur eo. titu.
¶ Jmpubes vel furiosus capitalẽ frau
*dem. i. penā ꝓpter quā capite puniẽdꝰ
est cōiter non pōt. ff. de edi. edic. l. cũ au
tem. §. j. facit. C. de fal. mo. l. j. in fi.
¶ Jmpuberes torqueri non debent ter
*reri tamen solent ⁊ habena vel ferula ce
di. ff. ad senatus cōsul. sil lanianum. l. j.
.§. impubere autem.
Jncātatio
vide sortilegium. Super
stitio ⁊. s̃. diuinatio.
Jncarceratio
Jncendiarius
q̇s dicat̃ ꝓprie. RñHost. ⁊ Gof. ꝙ ille q̇
ciuitat̃ẽ vel castrũ domuʒz segetẽ ⁊ siłia
aliena incendit malo studio vt odio vel
vindicta vel aĩo iniuriādi vt ĩ. c. pessimā. xxiij. q. viij. xij. q. ij. c. cũ deuotissimā
de iniur. si q̇s domũ. secꝰ si incẽderet ex
negligẽtia vel casu vel iusto bello ta
lis nō ꝓprie r incẽdiarius. itẽ incẽdiarius ꝓprie r qui malo studio igneʒz fecit apponi aut consiliũ dederit aut auxilium: scienter. vt in. d. c. premissam.
¶ Vtrum tales incendiarij proprie sint
*excōicati ipso iure. Rñ. vt. s̃. excommuni
catio. v. casu. v.
¶ Qua pena puniunt̃ incendiarij. Rñ.
*ꝙ de iure ciuili dicit tex. ĩ. l. qui edes. ff.
de incendi. qui edes aceruũ vefrumẽti iuxta domum positũ cōbusserit cōuictus verberatꝰ igni necari iubet̃ si modo sciens prudẽs id commiserit si vero casu. i. negligẽtia aut noxā sarcire iu
bet̃ aut si minus idoneꝰ sit leuius casti
gat̃ hec ibi. ex quo patet illud q̇ nō pōt
soluere inere luat in corpore. ff. de iuris.
om. iudi. l. si quid id. §. in seruos ⁊. ff. de
in ius vocan. l. fi. ⁊. ff. de penis. l. j. in fi.
Quo ꝟo ad ius canonicũ vltra mortale
si sciẽter ⁊ volũtarie fecit vel ex lata cul
pa tenet̃ ad restitutionem totius dāni
dati. c. si egressus cum. c. se. de iniurijs ⁊
ibi cōiter doc. Facit. l. si fortuitu. ff. de ĩcẽdi. Si ꝟo fuit in leui vel leuissima cul
pa. sic siłr tenet̃ ad restitutionẽ si modo
tenebat̃ de leui vel leuissima. culpa non
credo tñ peccauerit mortałr. Si autem
nihil omisit de contingentibꝰ nō tenet̃
Qñ aũt quis teneatur de leui vel leuis|
sima culpa habes. s̃. culpa. §. iiij. ⁊. v. et
aduerte ꝙ tales incendiarij culpabiles nō solũ tenentur de damno incẽdij
sed etiam de rebus perditis pro incen
dio ar. c. fi. de iniur.
¶ Vtrũ rapiẽs res illoꝝ patiunt̃ q̇ incẽ
*diũ teneat̃ ad restitutionẽ. Rñ. ꝙ sic. c.
si q̇s domũ de ĩiur. nisi haberent̃ ꝓ de
relictis puta ignis tātũ inualuit ꝙ
nullus sine periculo vite potest eis suc
currere. ⁊ dominus dimittebat eos pro
derelictis: tũc si q̇s eas caperet nō teneret̃ restituere de necessitate. argu. l. si
quis merces. ff. pro derelicto.
¶ Vtrũ destruẽs domũvicini timore in
*cẽdij ne sua cōburat̃ teneat̃ ad restōnẽ.
Rñ. din. ti. de ĩcẽ diarijs ꝙ nō si erat iustus metꝰ puta iam ignis ꝑuenerat
ad domũ vicini vel ꝓbabiłr dubitat̃
tp̃s erat ventosum ⁊ hmōi. l. ij. §. q ait
p̃tor. ff. de incẽ. rui. ⁊ nau. vnde dicit tex.
in. l. si alius fecerit. §. est ⁊ alia exceptio.
ff. q vi. aur clā. nullā iniuriā aut dānũ dare videt̃. q̃ perituris edibus. facit. l. si q̇s fumo. §. q dicit̃. ff. ad. l. aq̇. si
aũt nō fuit iustus metus tunc tenetur
ad simplum damnum ẜm Ho. addit ta
men ho. ꝙ si a vicinitate domus alicuius est dirupta iusto metu incendij ꝙ
iudex ex officio ⁊ summa equitate debet facere ꝙ vicini ei satisfaciant quilibet pro parte sua. ar. l. j. §. equissimum.
ff. ad. l. rho. de iactu. ⁊. l. interdictũ. ff. q̇
po. in pigno. ha.
Jncertorum
restitutio. vide infra
restiuttio. ij. §. xj. ⁊ se.
Jncestus
est cōsanguineaꝝ vel affiniũ abusus: vnde ĩcestuo
si dicunt̃ q̇ cōsanguineis vel affinibus
abutuntur. xxxvj. q. j. §. cum ergo.
De notatis in hoc. §. ⁊ ad ampliādũ hic dicta dic ꝙ incestus dicitur coi
tus carnalis ĩter affines ⁊ collaterales.
insti. de nup §. sʒz et si aduersus. per gl.
⁊ in aut̃. de incest. nup. ꝑ gl. q est verũ
siue cum marito siue sine. l. si adulteriũ
de adul. ⁊ punitur sicut adulterium. l. si
adulterium cum incestu. ⁊ ibi. glo. ff. de
adul. vide gl. ĩ aut̃. de ĩcest. nup. in ṗn.
⁊ in auten. incestas. C. eo. ti.
¶ Vtrum incestus sit grauius adulte
*rio. Rñ. ꝙ sic. xxxij. q. vij. §. sunt enim. et
c. seq. vincitur tamen a peccato contra
naturam vt in. d. c. quod incipit adulte
rij malum.
¶ Vtrum accedens ad monialem com
*mittat incestũ. Rñ. ꝙ sic. xxvij. q. j. virgi
nibus spōsa dei est qui est pater nr̃.
xij. q. ij. qui abstulerit nec solum incestũ
sed ⁊ adulteriũ sponsam alterius cor
rumpit ⁊ etiam sacrilegium vt in. d. c.
virginibus sed tamẽ nō sunt tria peccata sed vnu
ʒz solũ ẜm Hugo. l
ʒz sortiat̃
diuersa nomina.
*¶ Vtrũ ĩcestuosus possit ↄ̃here. matrimoniũ. Rñ. pa. cũ. c. j. de eo qui cogn. cō
san. vxoris sue ꝙ non sed nec etiā exige
re potest debitum a propria vrore
priꝰ habuit añ incestũ cōmisit. xxvij.
q. ij. qui dormierit. nisi dispensetur cum
eo. ⁊ si exigit peccat mortaliter ẜm Vin
cen. facit cōtra preceptum canonis.
arg. c. ij. ⁊ de maio. ⁊ obe. sed tu tene vt
j. matrimoniũ. iij. ĩpedimẽto. ix. i prin.
¶ Sed q̇d si contrahit de facto. Rñ. pa.
*in. c. transmisse de eo qui cogno. cōsan.
vxo. sue. ꝙ tenet matrimonium ⁊ redde
re tenetur debitum: exigere autem non
poterit sine peccato mortali nisi dispen
setur cũ eo. Pa. tamẽ in. c. literis de pre
sumptionibus. videtur velle ꝙ ista pena. s. ꝙ nō possit contrahere vel exigere
incestuosus solum locum habeat quādo constat de incestu qualltercun ar.
d. c. literis. ⁊. xxvij. q. j. Si quis sponsa
ʒz
⁊ placet mihi.
¶ Quis poterit dispensare vt talis con
*trahat vel post contractum exigat. Rñ.
pa. in. d. c. j. ꝙ si incestus est vere cōmis
sus vt puta quia cognouit consanguineam vxoris sue cũ qua iam cōsumma
uit matrimonium vel cũ cōsanguincis
proprijs quod est vere incestus vt in. d.
.§. cum ergo tũc episcopus non poterit
dispẽsare nisi ex causa. Puta ratione in
uẽtutis ⁊ huiusmodi: quo casu bene po
terit. c. si duo. xxxv. q. vj. Jdem tenet et
dicit communiter tenere doc. in. c. trās|
misse de eo qui cogn. consan. vt etiā exi
gere possit. Si vero incestus nō est vere commissusvt puta quia cognouit cō
sanguineam sponse nōdum cognite sic
episcopus poterit dispẽsare etiam sine
causa vt contrahat non tamen cũ spon
sa illa de futuro si commixtus est in va
se ⁊ ibi consũ mauit cum eius cōsangui
nea sed cum alia que sibi nō sit affinis
poterit etiā sine dispẽsatione vt est gl.
in. c. quidā. xxvij. q. ij. cũ tex. Quidā pre
dicta intelligunt de eo solũ qui commi
sit incestũ cũ consanguinea vxoris sue
sed de alio incestuoso nō habent locu
ʒz
ita ꝙ potest ⁊ cōtrahere sine dispensatione ⁊ exigere debitũ post cōtractũ. s
ʒz
cōtra videtur text. c. si duo. viri. xxxv. q.
vj. ⁊. q. iij. c. de incestuosis vbi tex. clarꝰ.
⁊. c. nec eam ⁊. xxij. q. vij. si quis vidua
ʒz.
Et ideo dic ꝙ generaliter omnis incestuosus prohibetur cōtrahere. Nec obstat ꝙ titulꝰ de eo qui cog. consan. vxo.
sue solum loquitur de incestu cũ cōsan
guinea vxor: quia vnũ ius suppletur ꝑ
reliquum. ⁊ de hac materia vide matrimoniũ. iij. impedimento. ix. in princip.
Jnconsideratio
est qñ inter diuer
sa q̃ occurrũt non
bene iudicatur ⁊ determinat̃ quid est
facieñ. et ideo inconsideratio est ex defectu circa actũ iudicij sicut ↄsideratio
pertinet ad iudicium rectũ. Quod quidẽ rectũ iudiciũ in hoc cōsistit quando
vis cognoscitiua apprehẽdit rẽ aliquā
scm ꝙ in se est ꝙ prouenit ex recta dispositiōe virtutis apprehẽsiue sicut pʒz
in speculo quod sit bene dispositũ apparẽt imagines recte. Si vero sit male
dispositum apparent torte vel obscure.
Quod aũt virtus cognoscitiua sit bene
disposita ad recipienduʒz res ꝓut sunt
contingit radicaliter. ex natura cōsum
matiue ex exercitio ⁊ munere gratie et
directe quidem ex virtute cognoscitiua ex eo ꝙ non est imbuta prauis opinionibus sed veris et rectis: indirecte
vero ex bona dispositione virtutis appetitiue ex qua sequitur ꝙ bene iudicat de appetibilibus. defectus autem
recti iudicij ad vitium incōsideratiōis
pertinet ex eo ꝙ contẽnit vel negligit
attendere ea ex quibus rectũ iudiciuʒz
ꝓcedit ⁊ sic incircũspectꝰ est ad nō intuẽdũ circunstantias negocij loci tꝑis
persone ⁊ hmōi ⁊ pericula q̃ possunt cō
tingere. Et hoc maxime sacit luxuria
propterea ponitur filia eius.
Jnconstantia
similiter est filia luxurie que est quādo
quis non stat constans in bono propo
sito sʒz sine causa rationabili ex aliqua
passione precipue ex amore concubine
facit contrarium illius quod delibera
uerat: ideo sicut precipitatio est ex defe
ctu circa actum consilij ⁊ incōsideratio
circa actũ iudicij. ita instātia circa actũ
p̃cepti defecit: defecit in precipiẽdo
que sunt ↄsiliata ⁊ iudicata ⁊ lʒz ira ⁊ in
uidia q̃ impediũt rationẽ ad aliud cau
sent inconstantiam tamen luxuria eaʒz
extinguit hec ex sancto Tho. ij. ij. q. liiij.
Jndicium
quid est. Rñ. Bal. in. l. ea
quidem. C. de accu. indicium plenum est diuinatio rei ꝑ signa
sufficiẽtia per q̃ animꝰ in aliquo tan
vero quiescit ⁊ plus inuestigare nō cur
rat vt. C. de rei vẽ. l. j. indicia. Semiplenum vero indicium est p̃sumptio fortiter mouens animum ad aliquod credẽ
dum vel dicendum de quo in. l. cũ probatio. ff. de proba.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ est in arbi
trio iudicis que indicia sufficiāt ad tor
turam no. Alex. post Bart. in. l. fi. de qō.
ꝑ. l. milites. §. oportet. eo. ti. ⁊. l. de mino
re. §. tormenta. eo. ti.
¶ Qualiter ꝓbatur indiciũ. Rñ. ꝙ ad
*minus per duos testes vt est gl. singularis ⁊ ibi doc. ĩ. l. fi. C. fami. her. ⁊ Bar.
in. l. fi. de qō. ⁊ vt preiudicent reo op
ʒz ci
tetur ⁊ iurẽt testes alias nō preiudicat
vt no. in. l. si quis. ff. de adul.
¶ Vtrũ vnũ iudiciũ sufficiat. Rñ. ꝙ ⁊ re
*gulariter nō sed op
ʒz sint plura vt not.
gl. ⁊ Bar. in. l. j. §. occisorũ. ff. ad silleia. ⁊
Bal. ĩ. l. ↄgruit. ff. de of. p̃si. teneret tñ ꝓ
cessꝰ si nō opponeret̃ uis plura nō p̃cessissent indicia s
ʒz tñ dānari nō posset
|
ẽt si in tormẽtis est confessus ⁊ post ratificauit vt est tex. cũ gl. ⁊ ibi bar. i. l. pe.
de q̃sti. secꝰ si spōte ⁊ sine tortura est cōfessus ẜ
ʒz pe. de an. in cle. j. de homi. suf
ficere tñ aliqñ vnũ indiciũ puta vnꝰ testis integer ⁊ bone fame q̇ testificat̃ ꝙ
vidit ↄmittere tale maleficiũ tũc potest
poni ad torturā ad inquirẽdũ. no. gl. et
doc. in. l. si quis. C. ad. l. iul. maie. ⁊ bar.
in. l. j. §. ij. ⁊. l. maritꝰ ⁊. l. pe. ff. de q̃sti. itẽ
ↄfessio extraiudicialis rei si est hō ma
le vite ⁊ cōditionis sufficit vt dicit bar.
in. l. fi. ff. q̃sti. itẽ iuuenis ĩuenit̃ exire
domo pulchre mulieris vel inuentꝰ
est cũ ea in locis secretis ⁊ aptis ad for
nicādũvt no. ĩ. c. lr̃is de presum. ⁊ hmōi
⁊ ita vr̃ relinquẽdum arbitrio iudicis
quando vnum sufficit.
¶ Vtrũ sufficiāt ĩdicia si reo nō det̃ co
*pia ⁊ aduocato suo. Rñ. ꝙ nō vt. l. custo
dias ⁊ ibi gl. ⁊ bar. ang. ⁊ imo. ff. de pu.
iud. limitat ang. in. l. si vacātia. C. bo
nis vacā. nisi qñ iudex ꝓcedit ex mero
officio ⁊ nō ad querelā vt no. do. anto.
in. c. qualiter ⁊ qñ el. ij. de accu.
¶ Vtrũ fama sit sufficiẽsindiciũ. Rñ. ꝙ
*nō vt t
ʒz bar. in. l. j. §. idẽ cornelio. ff. q̃
stio. nisi iungat̃ cũ alijs indicijs: fama
tñ cũ vno teste in ciuilibꝰ facit plenā ꝓ
bationẽ vt in. c. veniẽs el. prĩo de testi.
secus in criminalibus.
¶ Vtrũ ꝑticeps crimĩs ĩterrogatus vł
*spōte dicẽdo faciat indiciũ ↄtra sociũ.
Rñ. ꝙ nō vt no. bar. ĩ. l. j. §. si seruus. ff.
q̃sti. facit q no. gl. ĩ. l. si filiũ. C. de. li. cā
siłr nec pr̃ vł filiꝰ aut alij commẽsales
de q̇bꝰ ĩ. l. parẽtes ⁊ liberi. C. tes. faciũt
ĩdicũ. vt no. bar. ĩ. d. §. idẽ cornelio ⁊ hec
ꝓcedũt qñ nulla alia indicta vrgẽtia ꝓ
cedũt ⁊ iō sociꝰ de socio nō ẽ ĩterrogādꝰ
l. fi. C. de accu. fallit ĩ assasinis vt no. gl.
ĩ. l. nō iō minꝰ. C. acc. ⁊ ĩ delictis ĩ offẽsa
ʒz gñ alitatis vt no. Bart. ĩ. l. reperi. ff.
de questi. sicut sũt latrones ⁊ hmōi.
Jndignatio
est filia ire que non va
let videre vel audire
eũ cui irascit̃ cōit̃ ẽ veniale p̃ctm̃ nisi ꝑ
accidẽs. s. rōne scādali vł denegat lo
*q̇ vel respōdere ĩ casu in qͦ tenet̃ de precepto de quo vide. s̃. diligere. .§. iij.
Jndulgentia
ẜm Archi. et sequit̃
Ge. in. c. indulgentia de pe. ⁊ re. li. vj. qñ dicit remissionẽ pene. ij. q. iij. in fi. qñ ↄcessionẽ gra
tie: vt lit. pẽ. c. fi. de priui. dudũ qñ di
spẽsationẽ. lxxvij. d. c. fi. in. fi. de elec. du
dũ el. ij. qñ ius cōe. xxxiij. q. ij. interfectores ⁊. xxxv. q. vj. de incestuosis. qñ
accipit̃ ꝓ vacare seu operā dare vñ dr̃
indulgere gule noli q̃ vẽrris amica est.
Sʒz hic accipio indulgẽtiā pro indulgẽtijs que dantur in ecclesijs ⁊ hmōi que
sic diffinitur. indulgentia est quedam
remissio pene debite ꝓ peccato post cōtrictioneʒz habitā de eo. hoc colligitur
ex no. in. c. q aũt de pe. ⁊. remis.
De hic notatis ⁊ ꝙ indulgentia dʒz
stricte interpretari. no. Jnn. ⁊ Ho. in. c.
lʒz extra. de trāsac. Bal. in sua marga. l
ver. ĩdulgẽtia. ⁊ in. l. humanitatis. C. de
impu. ⁊ alijs substi.
¶ Qualis est ista pena q̃ per indulgen
*tias remittit̃. Rñ. glo. in. di. ca. quod āt
recitat quin ⁊ ego addam duas ⁊ sic
fuerunt. vij. opiniones. prima tenet ꝙ
solummodo remittitur alia pena quā
deus pro supplemento statuit imponẽ
dam in alia vita illis qui solummodo
fecerũt pnĩam ẜ
ʒz ꝙ canones imponũt
s
ʒz illā quā canones ĩponunt faciendā
nullo mō remittit s
ʒz hec opinio ẽ falsa
tũ contra tex. apertũ in. c. cũ ex eo de
pe. ⁊ re. vbi dicitur ꝙ per indulgẽtias
penitẽtialis satisfactio eneruatur tu
ʒz
etiā quia presupponit ꝙ canones penitẽtiales necessario sint exequẽ di con
tra tex. in. c. deus qui eodẽ titulo. q̇ vult
ꝙ penitẽtia hodie per arbitriũ discreti sacerdotis sit moderāda ⁊ sic est arbitraria facit ad hoc capitulũ mensurā
de peniten. distin. j. Secunda tenet ꝙ
solum remittit penam taxatam a iure
seu a canone penitentiali: sed non eam
quā diuina iustitia statuit imponẽda
ʒz
⁊ hec ẽ falsa: tũ presupponit vnũ fal
su
ʒz ↄtra euāgeliũ ꝙ eccłia nō possit ab
soluere qͦ ad penā cũ ẽt absoluat qͦ ad
culpam per virtutẽ sacr̃i ẜm Scot. in
|
iiij. d. xiiij. etiā quo ad deũ cum dicatur
Math. xvj. xxiiij. q. j. quodcũ ligaueris suꝑ terrā ⁊ c. tũ etiā sic indulgẽtie essent nociue absoluendo eos a
pena huius mundi transmitteret tales
ad grauiora tormẽta in purgatorio. ter
tia opinio tenet ꝙ remitt ũt penā debi
tā pctō ⁊ qͦ ad deũ ⁊ quo ad ecclesiā s
ʒz
cōcedens onerat se ad satisfaciendũ ꝓ
illo cui dedit ⁊ hoc similiter falsa tũ
aliquādo sunt tā modica merita cōcedentis ꝙ nō sufficiunt sibi. tũ etiam
nullus cōcedẽs ab hoc se obligare in tẽ
dit ⁊ nemo obligatur nisi q̇ animũ obli
gādihabuit. l. obligationũ. ff. ac. ⁊ obli
ga. ¶ Quarta opinio tenet ꝙ remittitur solũ illa pena debita peccato ꝓ quo
nō satisfecit ex negłia siue qͦ ad eccłia
ʒz
siue qͦ ad deũ nō āt illa quā cōtemp sit
facere seu noluit ⁊ hoc est falsa tũ re
munerare vult negligentiā cōtra. l. nō
ff. ex q̇bꝰ ca. ma. nō em̃ negligentibꝰ sub
uenitur s
ʒz necessitate rerũ impeditus
hoc ibi tũ etiā presupponit ꝙ q̇s pos
sit ↄtinuare penitentiā ⁊ esse capax indulgẽtie cũ talis in peccato mortali sit
q falsu
ʒz est. Quinta opinio tenet ꝙ re
mittitur ẽt pena infernali alł. tex. de pe
nitẽ. d. iij. c. vlt. vbi pt
ʒz ꝙ bona facta in
peccato mortali valẽt ad tollerabilius
iudicium subeundu
ʒz sed hoc similiter
est falsa tum quia illud. c. non intelligi
tur ꝙ talia bona minuant penā inferni debitā peccatis sed malũ non cōmittẽdo ⁊ faciendo bonũ non augetur
tum etiam quia expresse tenet cōtra. c.
tres sunt de pe. d. j. ⁊ de cons. di. iiij. oĩs
vbi pt
ʒz ꝙ pena eterna nullo mō pōt re
miti nisi per ↄtritionẽ propriam loquẽ
do de eo qui peccauit actualiter. s. de
adulte. facit. c. maiores baptismo. ĩ. §.
hic vero dicimus. Sexta opinio tenet
ꝙ per indulgentias remittitur pena
taxata deo ⁊ etiam a sacerdote imposita si modo ipse sacerdos qui eam imposuit hoc sibi concesserit vt eam per
tales remissiones vel in partem vel in
totũ possit redimere ⁊ hoc siłr nō vr̃ve
ra l
ʒz gl. in. d. c. q āt ⁊ multi canoniste
eā tenuerint tũ videtur artare ptātẽ
superioris quasi nō possit remittere pe
nam impositā ab inferiori sue cōtra id
quod legit̃ ⁊ no. in. c. q suꝑ his. §. rur
sus de voto tũ etiā vr̃ cōtra tex. p̃fati. c. cũ ex eo inverbo eneruat̃. Septimo
opinio tenet ꝙ prefate indulgẽtie valẽt ẜm fran. de may. in tractatu de potestate clauiũ primo quo ad augmẽtũ
gratie nā ẜm aug. caritas meretur augeri s
ʒz ꝑ opera meritoria facta ab existẽte in gratia meret̃ augmẽtũ gratie
ergo ⁊ c. nō dat̃ nisi facientibꝰ opera
de sui natura meritoria. Secũdo qͦ ad
augmẽtũ glorie cu
ʒz nullus possit lu
crari indulgentiā nisi per fidẽ ⁊ fides
sit virtus cui promittitur visio dei ergo ⁊ c. Tertio valẽt quo ad penā debitā in purgatorio qñ alicui aliquod
debitũ est remissum ab eo q̇ h
ʒz potesta
tem perinde est ac si solutũ esset sed sicut ecclesia imponẽdo penitẽtiā remilit penā purgatoriā ergo remittẽdo ꝑ
indulgentiā absolui ab ea. Quarto va
lẽt quo ad penam impositā a sacerdote ẜ
ʒz partẽ vł totum prout sonat ⁊ hec
est vera opi. quā sequũtur Gof. Jo. an.
pa. in. d. c. quod āt ⁊ cōiter alij canoniste ⁊ theo. in. iiij. sen. di. xx. ex quo p
ʒz ꝙ
ille cui imposuit sacerdos pnĩam. vij.
annoꝝ ieiunādoru
ʒz accipiendo indulgẽtiā. vij. annoꝝ absolutusest tenet me
lius sit eam facere ⁊ hanc propurgato
rio reseruare pro residuo si imposita nō
fuisse condigna.
¶ Querit̃ quantũ remittitur per indulgentiā de prefata pena vel debita pena in purgatorio vel in hac vita ꝓ pec
catis ↄmissis. Rñ. ꝙ diuersa fuit opinio
inter. doc. canonistas ⁊ theo. nā q̇dẽ dicũt ꝙ valent ẜm internā suscipiẽtis de
uotionẽ ⁊ nō plus ⁊ huius opinionis
videtur fuisse ray. s
ʒz hec est falsa sequeretur ꝙ sine exteriori operatiōe valerẽt quod est cōtra cōmuniter theo. in
iiij. d. xx. vbi volũt ꝙ nisi quis faciat illud pro quo dat̃ indulgentia nullo mo
do ipsam cōsequatur quantũcũ habeat bona
ʒz voluntatem licet cōsequat̃
|
meritum bone volũtatis. Secũda opi
nio tenet ꝙ valẽt ẜ
ʒz deuotionis quātitatẽ ⁊ dati seu laboris magnitudinẽvñ
licet dicat̃ qui porrexit manꝰ adiutrices tali eccłie habeat de indulgẽtia. xl.
dies tñ si vnꝰ dat plus alterovel de ma
gis lōginquo venit ad visitandũ eccle
siam in qua est ĩdulgẽtia. vij. ānoꝝ par
ticipabit magis quā ille q̇ dat minus
vel venit de ꝓpe. s
ʒz hec opinio implicat cōtradictionẽ eo ꝙ nō esset indulgẽtia s
ʒz cōmutatio aut op
ʒz dicere ꝙ ec
clesia p̃dicaret falsu
ʒz si nō ābo haberẽt. xl. dies vel. vij. annos ⁊ iō est tertia
opinio q̇ t
ʒz ꝙ tm̃ valet quātũ valeret ei
penitẽtia tot dieꝝ vł tot ānoꝝ ab eo fa
cta in hacvita ꝓ quot datur indulgẽtia
hoc est ꝙ tm̃ minus puniet̃ in purgatorio quātũ si fecissent pnia
ʒz ꝑtot dies
vel ānos quot sonat indulgẽtia. ex quo
ↄcludũt ꝙ sicut penitẽtia facta cũ maiori feruore ⁊ austeritate ꝑ ānũ plusva
let ceteris paribꝰ facta cũ minori sic
illi q̇ plus dat ⁊ plus laborat correspōdet annus efficatioris penitẽtie ꝙ alij
⁊ iō plus habebit de remissione uis
ābo remissionẽ tot ānoꝝ habeāt. ⁊ hec
opinio non placet mihi vr̃ derogare
verbis indulgẽtie cũ dicatur ꝙ dat̃ indulgẽtia tot annoꝝ et debeat intelligi
de annis vere ⁊ optime penitẽtie fien
de verba ĩ potiori significato sunt in
telligẽda ⁊ latissime in beneficio principis de ver. sig. c. olim tibi. quarta opi
nio tenet ꝙ quo ad remissionem extensionis pene tantum valent his qui et
prope cũ modica eleemosyna sicut qui
de longe ⁊ cu
ʒz multa eleemosyna ẜ
ʒz ꝙ
continetur in forma sed qͦ ad remissionem pene intensiue ⁊ quo ad dipositio
nem sui ad recipiendum augmentum
gratie sunt impares: qui plus dat ⁊
magis laborat ceteris paribus plꝰ habebit. hec aute
ʒz opinio nisi velit dicere
quod dicit tertia opinio implicat cōtra
dicitone
ʒz nisi quo ad illa
ʒz dispositiōe
ʒz
augmẽti gratie illud est verissimum
rō si nō debeo ferre nisi pnĩa
ʒz vij. an
no. si dimittat̃ mihi extẽsiue siłr intẽsiue remittetur. Quinta opinio est ꝙ tātu
ʒz valẽt quantũ sonāt ⁊ tantũ multu
ʒz
dāt quantum parum vel modicum la
boranti tũ multum indulgẽtia ẽ
quedā liberalitas que non respicit me
rita sed largitatẽ concedẽtis: ⁊ hec quā
uis sit magis cōmunis opinio non mi
hi placet cũ videatur irratiōabilis nec
ill Math. xx. quo dicitur. An non licet
mihi facere quod volo an oculꝰ tuꝰ ne
est cōtra me quia loquitur ille tex. de
dato ex suo proprio nō exalieno. s. sexta
opinio est ꝙ nō plus remittunt de pena nisi quātum meretur ille labor vł il
la operatio etiā si talis indulgẽtia nō
esset aliter videretur ecclesia inducere
christianos ad dimittẽdum opera alia
satisfactoria ⁊ solũ intẽdere huiusmodi indulgentijs quod esset absurdũ di
cere ⁊ iō dicunt ꝙ solu
ʒz quo ad nomen
dat indulgentiam vt christianos potiꝰ
inducat ad talia facienda. ⁊ adducũt
dictũ Jnno. q̇ dicit ꝙ propter indulgẽtias generales nō minꝰ tenet̃ penitẽtiā
agere homo in hac vita. Sed hec opinio est falsissima tũ quia presupponit
ecclesiam predicare falsum: ⁊ facere ma
lũ sub specie boni q nullo modo licet
etiam pro vita alterius saluāda. c. suꝑ.
eo. de vsur. tu
ʒz etam fundat se super
falso intellectu. ad Jnn. est intelligẽ
dus Jnn. de penitentia prout est extin
ctiua inclinattōis ad malũ ⁊ preseruatiua non prout delet penam pro pecca
to preterito. et ideo est septima opinio
quam puto verissima
ʒz vc
ʒz ꝙ indulgẽtia tum ad augmentum gratie ⁊ glo
rie tantum valet quantum est interna
deuotio suscipientis ⁊ non plus tu
ʒz
vero ad remissionẽ pene debite in pur
gatorio vel imposite a sacerdote in penitentia dico ꝙ indulgentia tantum
dimittit quantum sonat dummodo secundum. s. Bo. ⁊. s. Tho. in. iiij. di. xx. ho
mo faciat quod sibi imponitur secundum ꝙ eum decet facere. vnde si pauper dat vnũ denarium ẜm ꝙ ei conuenit dare sic habebit indulgẽtiam q̃ da
tur porrigẽtibus manus adiutrices si|
cut diues qui datvnũ ducatum s
ʒz non
ecōtrario si diues vellet dare vnum
denariu
ʒz non censebitur porrexisse ma
nus adiutrices ⁊ sic nō habebit tantũ
de indulgẽtia sicut nec rex diceretur au
xiliũ dedisse alicui dādo obolũ s
ʒz ẜ
ʒz ꝙ
cōuenit regi datũ. Similiter si propter
honorādam ecclesia
ʒz datur indulgẽtia
visitantibꝰ eque habebit ea
ʒz qui de ꝓ
pe sicut qui de lōge venit dũmodo visi
tet sicut ei cōuenit. s. nō furtĩ nō sine so
cietate magna si ẽ dñs ⁊ huiusmodi ali
ter nō tantũ habebit ⁊ hec opinio saluat ecclesia
ʒz vt nō predicet falsa verā dat indulgentiā vt sonat concludit
rationabilitatẽ vt intelligatur ꝙ id q
imponitur debet fieri ẜ
ʒz ꝙ conuenit fa
ciẽti ⁊ excludit dissipationem thesauri
dũ presupponit rationabilẽ largitatẽ
in dispẽsatore addit tamẽ. S. Boñ. vbi
s̃. ꝙ l
ʒz homo nō faciat quod ĩiungitur
iudulgẽtia ẜ
ʒz q eũ decet ꝙ propterea
nō debet dimittere quin faciat ill
ẜm ꝙ sibi placet l
ʒz nō habeat tatum de
illa indulgẽtia tñ plus habebit de remissione pene pro tali facto nō haberet ꝓ alio simili ceteris paribus fctō
vbi non datur talis indulgentia. Jnn.
⁊ ho. tamẽ tenent ꝙ dũmō quis faciat
quod imponit̃ eā habebit sed magis
placet opinio sancti Bo. nec per hoc se
quitur ꝙ hō debeat dimittere alia ope
ra meliora vel satisfactoria ⁊hmōi solũ
intendere: licet iste plus dimitāt de
pena alie tñ suntmagis meritorie p̃mij
essentialis ꝙ est melius ⁊ preseruatiue
a recidiuo ⁊ sub iugatiue carnis dñio
rōnis. aduerte hic ꝙ aliqñ dicitur damus indulgentiā oĩm peccatorum vel
centũ annorum de penitẽtia sibi iniũcta tũc solum remittitur penitentia
imposita a cōfessore ⁊ ideo si moreretur
nō stat im euolaret nō imponitur eq̃
cōiter. aliqñ dicit̃ damꝰ ĩdulgentiā om
niũ peccatoru
ʒzde quibꝰ contriti ⁊ ore
confessi sunt ⁊ sic oblita non remittun
tur vel ignorata. aliquādo simpliciter
dat̃ remissio oĩm pctōꝝ tũc si nullum
post ↄmiserit statĩ euolaret ad gloriā si
moreret̃ intellige ẽtꝙopi. s. bo. predicta
nō intelligit̃ qñ indulgẽtia dat̃ sic. damꝰ indulgẽtiā cuicũ dicẽti decẽ pat̃
nr̃ vł dāti vnũ ducatũ tali loco ⁊ hmōi
in talibꝰ nō requirit̃ cōdecentia ꝑsone
vel statꝰ sed effectꝰ operis impositi. s
ʒz
intelligit. s. Bo. qñ ĩponit̃ aliquid generaliter tũc intelligit̃ ꝙ illud d
ʒz ĩplere ẜm ꝙ faciẽti ↄuenit not. ẽt ꝙ isti
annivel dies indulgẽtie nō sunt āni ce
li vel purgatorij s
ʒz anni huiꝰ vite q ẽ
dicere ꝙ tm̃ dimittũt de pena tũ si ꝑ
ānũ vel per tot dies fecisset pnĩam
¶ S
ʒz q̃rovtrũ dies istivł āni ĩdulgẽtie
*sint vtiles vel cōtinui. Rñ. ho. ĩ. c. cũ ex
eo pe. ⁊re. ⁊ seq̇t̃ pa. ibidẽ ꝙ dies erũt
vtiles ānꝰ ꝟo ↄtinuus. vult dicere. ꝙ si
sacerdos imposuit alicui vt ieiunet. xl.
dies siue ↄtinue siue interpolate accipiẽdo ĩdulgẽtiā. xl. dieꝝ erit absolutꝰ.
Si ꝟo d
ʒz agere pnĩam ꝑ annũ q̃liscũ
sit illa pnĩa puta ieiunādi ꝑ annũ q̃libet septimana bisvł ter ꝙ ista solũmō
tollit̃ ꝑ indulgẽtiā āni ita ꝙ ĩdulgẽtia
nō diuidit̃ ꝑ dies s
ʒz valet respectu āni
ĩtegri ꝓut pnĩa ẽ ānis. s
ʒz ego hoc vlti
mũ credo verũ qñ indulget̃ ānꝰ de in
ĩiũctis penitẽtijs ꝓut aliqñ dr̃ vt ĩ. d. c.
cũ ex eo. Secꝰ aũt credo qñ simpliciter
dat̃ ānꝰ ĩdulgentie credo sit vtilis ⁊
sic dimittit de pena debita pctō in foro
aĩe siue sit ĩ posita a sacerdote siue a iu
re siue a diuina iustitia. ccclxv. dieꝝ si
ẽ plẽaria stati euolat si ĩ tali statu moritur nec purgatorium sentit ẜm ho.
¶ Quomō intelliget̃ indulgẽtia. Rñ. ꝙ
*certa doctrina nō pōt dari sed inspiciātur eiꝰ verba ⁊ sic ẜm ꝙ sonant intellige. ar. de priuile. c. cũ ⁊ plantare. sub intelliguntur tamen aliqua semper scilicet ꝙ dans habeat potestatem ⁊ suscipiẽs sit debito modo dispositus de qui
bus infra dicetur ⁊ tertio ꝙ faciat q
in ipsis cōtinetur ẜm ꝙ ei conuenit fa
cere. Jte
ʒz aduerte ꝙ quando datur indulgẽtia sic puta a primis vesperis vs ad secũdas vel vs ad octo dies sic
solũ semel habetur. etiam si intrat de
cies secꝰ si diceret̃ ꝙ totiẽs quotiẽs q̇s
|
visitauerit vel quādo est ꝑpetua ẜ
ʒz san
ctũ Tho. in. iiij. di. xx. et cal. q̇ allegat. c.
ṗmũ de filijs p̃sby. li. vj. ⁊. c. nō pōt. Rñ.
lj. de p̃bẽ. li. vj. ⁊ sequit̃ Jo. an. ⁊ Ge. ĩ. d.
c. ĩdulgẽtia. Math. tñ vt recitat Car. in
cle. j. de ṗuile. t
ʒz ꝙ etiā habebit totiẽs
quotiẽs visitat etiā quando est tꝑalis
⁊ sequit̃ ip̃e Car. ⁊ in cle. ij. de pe. ⁊ re. et
credo verius.
¶ Quis pōt dare ĩdulgẽtias. Rñ. ꝙ so
*lus papa pōt dare plenarias ⁊ in toto
orbe ip̃e solꝰ est assumptꝰ ĩ plenitudi
ne ptātis. d. c. cũ ex eo. ⁊. xxiiij. q. j. quod
cũ. Jtẽ legati dñi pape possũt de iure
ꝑpetuas ĩdulgẽtias in terminis sue legatiōis sicut ⁊ ꝑpetua statuta de offi. le
ga. c. vltimo in tex. ⁊ ĩ gl. itẽ archiep̃i in
sua ꝓuincia ⁊ ep̃i in sua diocesi dũmodo nō excedat summā dieꝝ. xl. siue sit ꝓ
anniuersario eccłie siue ꝓ q̃cũ alia cā
in dedicatiōe ꝟo basilice possunt cōcedere vs ad summā vniꝰ anni ⁊ nō plꝰ
siue dedicet̃ ab vno ep̃o aut archiep̃o
siue a pluribꝰ vt ĩ. d. c. cũ ex eo. ⁊. c. nr̃o
eodẽ ti. hoc no. cardi. in. d. cle. ij. ꝙ si excedāt hũc nũeꝝ nō valẽt. vt ĩ. c. ĩdulgẽtia de pe. ⁊ re. li. vj. q ĩtellige ẜm gl. ibi
dẽ quo ad excessum nō quo ad numerũ
ↄcessum alij aũt p̃lati ĩferiores siue seculares siue regulares vt abbates⁊ hu
iusmodi nō possunt facere aut dare indulgẽtias vt no. gl. ĩ. d. c. nr̃o nisi ex spā
li cōcessiōe aut priuilegio vel alia cā legitima: puta p̃scriptiōe ⁊ hmōi id ei cōpetat vt in. c. accedẽtibus de excess. pre
la. possunt tũ cōicare bona sui collegij.
item sacerdotes in foro pnĩali possunt
dare indulgẽtiā illis quos possunt absoluere ita refert dominus Car. in cle.
religiosi de priuile. aluariũ hoc tenẽtẽ
argumẽto. c. deꝰ q̇ de penitẽ. ⁊ remis. s
ʒz
tu vide gl. ĩ. c. mẽsurā de penitẽ. distin.
j. que hoc tenet. hoc idẽ t
ʒz Pa. in. c. sicut
dignum de homici. allegat. capitulum
quẽ penitet de pe. di. j. hoc idem tenent
Jnnoc. ⁊ ber. in. d. c. quod autem sed de
quanto non determinatur nisi quod al
uarius dicit q pōt dare indulgentia
ʒz
annorum vel dierum sicut ei videbitur
dũmodo discrete faciat. hoc idẽ t
ʒz Jnn.
vt refert ⁊ sequit̃ Arch. ĩ. d. c. indulgentie. ad iura q̃ vident̃ cōtraria. Rñ. arch.
ꝙ est veꝝ de generalibus aut pu blicis
remissionibus q̃ facere non possunt vel
debẽt intelligi de pnĩa iniũcta a superiore puta ep̃o quā remittere nō potest.
xxj. di. inferior. Q limita ẜm quod dixi
s̃. confessio. vj. §. iiij.
¶ Quid si p̃fati p̃lati nō sunt sacerdo
*tes. Rñ. lau. in cle. si dñi in fi. de reli. et
vene. sanctorũ. ꝙ nihilominꝰ pñt dare.
ar. d. c. q aũt de elec. trāsmissa
ʒz l
ʒz Hos.
dicat ꝙ non debent nisi sint p̃sbyteri.
¶ Vtrũ durent post mortẽ cōcedentiũ.
*Rñ. ꝙ sic ẜm Jnn. in. c. ꝙ translatione
ʒz
de offic. le. ⁊ est dictũ solẽne facit quod
no. lapus in. c. fi. de rescrip. li. vj. ⁊ sequi
tur. Ge. ibidem facit q no. gl. ⁊ doctores in. c. cũ ad hoc de clericis non residẽtibꝰ. ⁊ laudumus in cle. fi. de electio.
⁊ facit ad literas ꝙ saluuscōductꝰ nō ex
pirat morte cōcedentis. vide gl. singularẽ. in. c. cũ eo. de ele. in. vj. nec ob. l. fi.
ff. de penis loquit̃ in penalibus q
bene not. pa. ꝟo. in. c. fi. de offi. lega. idẽ
tenet quo ad indulgentiam de qua hic
loquor sed de indulgẽtia seu lnĩa vt pu
ta eligendi confessorem vel non residẽ
di in bñficio nō s
ʒz t
ʒz ꝙ expirat morte
cōcedẽtis vel finito eius officio nisi sit
facta cũ cāe cognitiōe ⁊ ↄsensu sui capĩ
tuli est in p̃iudiciũ eccłie: ⁊ sic tene ꝙ
in ↄcessiōe p̃iudicatiua cōcessa per infe
riores pape sine cāe cognitiōe expirat:
secꝰ esset si cōcederet̃ a papa vel nō eẽt
alteri preiudicatiua sic concordat doc.
¶ Quid si tales dātes sint in peccato
*mortali. Rñ. ẜm Hu. ꝙ nihilominꝰ valent ꝓpter officiũ diu tollerant̃ ab ec
clesia Facit. c. dictum est. j. q. j.
¶ Vñ assumuntur iste indulgẽtie. Rñ.
cōis opinio doc. tā theologoꝝ. in. iiij.
*canonicorũ in. d. c. indulgẽtie ⁊ cle. vni
ca. de reli. ⁊ ve. sanctoꝝ ⁊ in. d. c. q aũt
est. ꝙ sunt ex abundantia meritoꝝ que
vltra mensuram demeritorum suorum
sancti substinerũt ⁊ xp̃i. S
ʒz ego teneo
cum Frā. de may. in tractatu de indul|
gẽtijs ꝙ cum merita sanctoꝝ sint vltra
cōdignũ remunerata a deo ⁊ sic exhau
sta ꝙ solũ dant̃ ex merito xp̃i ⁊ passionis eiꝰ cuiꝰ minima gutta sanguinis
vel sudoris sufficeret ad expiationẽ oĩ
ʒz
peccatoꝝ q̃ vn fuerũt ꝑpetrata aut ꝑ
petrabũt̃ eiꝰ respectu nihil sunt oĩa
vt ĩ. c. dānamꝰ circa fi. de sum. tri. vere dolores nr̃os ipse portauit de cele.
mis. c. cũ Marthe. cuiꝰ dispẽsatio tradi
ta est suꝑ terrā illi q̇ cura h
ʒz mistici cor
poris ⁊ clauẽ totiꝰ ecclesie militātis de
trāsla. c. quāto. ⁊. xxiiij. q. j. c. quodcũ.
¶ Sub qua forma sunt cōcedende que
*storibus. Rñ. ꝙ secundum formā q̃ scribitur in. d. c. cum ex eo.
¶ Vtrũ p̃fati prelati possint ↄcedere in
*dulgẽtias nō suis subditis. Rñ. ꝙ non
nisi in duobꝰ casibus. Primus est in. c.
nr̃o. de pe. ⁊ re. vbi archiep̃i concedunt
simpliciter ꝑ totā ꝓuinciam l
ʒz nō sint
eius subditi nisi in casibus a iure expressis intellige tamẽ ꝙ nō valent nisi
existẽtibꝰ de ꝓuincia nō aduenietibus
q̇ ibi nō habẽt domiciliũ. Scs casus
est quando illi q̇ volũt eas accipere ha
bẽt licentiā a ꝓprio ep̃o ẜm aliquos vt
no. Jnn. ĩ. c. q aũt de pe. ⁊ remi. alij ꝟo
dicũt ꝙ etiā de licẽtia ꝓprij sacerdotis
parrochialis possunt ipsas accipere et
cũ hoc trā sit ho. Guil. vero ĩ Spe. dicit
ꝙ tutiꝰ est ꝙ habeat̃ ↄsensus ep̃i ⁊
ẜm eũdẽ sufficit etiā ↄsensus metropolita
ni sui. d. c. nr̃o. Addit etiā Guil. ibidẽ ꝙ
ex cā. iusta pōt ep̃s statuẽs ĩ diocesi sua
cōcedere vt ĩdulgẽtie sue ꝓsint veniẽti
bus de diocesi aliena. facit. d. c. q autẽ
nō tamẽ posset cōcedere ꝙ ĩdulgẽtie ab
alijs ep̃is ĩ eiꝰ diocesi cōcesse valeāt. ex
qͦ p
ʒz ꝙ illi q̇ habẽt lr̃as diuersoꝝ ep̃oꝝ
dātes ĩdulgẽtias faciẽtibꝰ eis eleemosynas nō valẽt nisi quo ad indulgẽtiā
ꝓprij ep̃i vel nisi habeāt licẽtiā a proprio ep̃o vel sacerdote vt tales indulgẽtie ei prosint de fo. compe. significasti.
¶ Sed quid si ep̃s cōcedit indulgẽtiā
*⁊ archiep̃s siłr tale q̇d faciẽtibus. Rñ.
ꝙ oẽs subditi ep̃i habebũt vtrā alij
ꝟo habebũt solu
ʒz archiep̃i ẜm Host. in
d. c. cum ex eo.
¶ Pro quibꝰ causis indulgẽtie sunt fiẽ
*de. Rñ. scm cōiter doc. ꝙ ꝓ dei laude ⁊
gloria q̃ p̃cipue relucet ĩ sanctis eiꝰ: san
cti ꝟo honorant̃ in cōstructiōe ecclesiarũ ⁊ cōmemoratiōe virtutũ ⁊ ideo recte
dātibus celebrantibꝰ eoꝝ festa existen
tibus predicationibꝰ visitantibus eoꝝ
ecclesias ⁊ hmōi. itẽ sco pro cōi vtilita
te ⁊ defensione fidei terre sancte ꝓmotione studij ⁊ huiusmodi.
¶ Vtrũ possint dari pro tẽporalibus tā
*tũ. Rñ. ꝙ nō simpliciter sed bene pro tẽ
poralibꝰ ad spiritualia ordinatis ẜm.
S. Bo. vbi. s̃. ⁊ sic non est simonia.
¶ Vtrũ pro spũalibus tantũ. Rñ. ꝙ sic
*sicut Jnn. iiij. dedit indulgẽtiam. x. die
rum orantibus pro rege frācie ⁊ predicantibus crucem.
¶ Vtrũ pro remissione iniurie. Rñ. S.
*Bo. ꝙ non in datiōe indulgẽtie debet attẽdi. illud ꝙ sit mere voluntatis
nō necessitas sit etiā quid taxabile sit
etiam aliquo modo penale si recte dātur quorũ primum deficit in proposito.
¶ Quibꝰ ꝓsunt indulgẽtie. Rñ. vt col
*ligo ex Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. quod autem de
pe. ⁊ re. ⁊ etiā a Tho. in. iiij. di. xx. ꝙ vt
valeant requirunt̃ secũdũ aliquos. vij.
¶ Primum ꝙ sit cōtritus et confessus:
videt̃ tamẽ satis rationabile ꝙ hoc intelligatur ẜm ecclesie interpretatione
ʒz
vnde ille q̇ fuit cōfessus in pasca ⁊ post
cecidit in mortale peccatũ si cōteratur
de eo ⁊ deliberet confiteri in quadragesima futura censebitur confessus ⁊ con
tritus ⁊ sic habebit indulgentiam ⁊ l
ʒz
hec sit pia opinio quam pa. in. c. omnis
vtrius. de pe. ⁊ remis. tāgit ⁊ Jo. an. in
d. c. ꝙ autem. ⁊ in gl. in cle. vnica de reli. ⁊ ve. sanctorum ⁊ Card. ibidem tenet
tñ tutius est ꝙ confiteatnr maxime cũ
vix sciāt seculares vere conteri si confiteri non pōt comode conteratur ⁊ credo ea
ʒz habebit: non autem existens in
mortali. s. non contritus.
¶ Scm ꝙ habeant deuotionem fidei
*qua credat tātā potestatẽ esse apud ecclesiā quia l
ʒz nō habeamus manifesta
|
testimonia ante tp̃s gregorij: tñ credendũ est ꝙ etiā ante faciebāt l
ʒz nō ita frequẽter ante sua tẽpora raro poterant
fieri ita solẽnes ⁊ catholici quia erant
magis perfecti non ita indigebāt.
¶ Tertium ꝙ sit subditus eius qui fa
*cit ẜm ꝙ dictum est. s̃.
¶ Quartũ q faciat illud ꝓ quo dat̃ in
*dulgẽtia alias non valet uis habeat
bonā voluntatẽ nā ẜm Tho. in. iiij. xx.
di. nō instāte cōditione nō pōt q̇s consequi q sub cōditione cōcedit̃ nec ob.
ꝙ deꝰ respicit bonā volũtate
ʒz. xiiij. q. v.
si q̇d. verũ tũ ad augmẽtum gr̃e ⁊
głie s
ʒz nō qͦ ad accidẽtalia cuiusmodi ẽ
remissio pene v
ʒz tñ ꝑ accidẽs talis bona volũtas inquātũ augmẽtat gratiā ꝑ ↄñs ⁊ ↄtritionem auget ⁊ ita operatur ad remissionem pene.
¶ Sed q̇d si aliq̇s facit ꝓ eo. Rñ. ꝙ si in
*dulgẽtiā ↄcedẽs exprimit valebit. ałs
nō valebit si hoc exprimit etiā si illi pro
quo facit si mortuus nō ꝑ modũ indulgentie s
ʒz suffragij. ⁊ hec est cōis opinio
theolorum ⁊ etia
ʒz tenet Jnno. in. d. c. ꝙ
aũt. nec ob. ꝙ dicas papā nō habere au
toritatem suꝑ mortuos: hoc est veru
ʒz
per se directe. sic nō valent mortuis indulgentie sed ꝑ modũ suffragij bñ valent. alij aũt tenẽt vt refert Card. in. d.
cle. ij. ꝙ quādo est a papa taliter data ꝙ
etiā ꝓ mortuis possit fieri id quod imponitur ꝙ valet ẜm Tho. in. iiij. ⁊ pe. et
aug. de ancho. in lib. de potestate pape.
⁊ ad illud q dicitur Matthe. xvj. quod
cun ligaueris suꝑ terrā ⁊ c. Rñ. referri
ad papā existentẽ suꝑ terrā cũ mortuꝰ fuerit ampliꝰ ligare vel soluere non
pōt: req̇rit̃ tamẽ si d
ʒz valere ꝓ alio ꝙ tā
ille qui accipit ille pro. quo accipitur
sint in statu gratie aliter nō valeret ne
per modum indulgentie ne per modum suffragij. Et placet mihi.
¶ Vtrũ religiosus possit facere id pro
*qͦ dat̃ indulgẽtia vt eā habeat. Rñ. ꝙ l
ʒz
nō habeat ꝓpriu
ʒz nec pro sua volũtate
possit exire claustrũ suꝑior tñ nō pōt ei
dare licẽtiā aliquid dādi vt visitādi loca sancta ⁊ sic eā habebit sicut alij nō tñ
debet dimittere religionis obseruātia
ʒz
ꝓpter ipsas plus meretur quo ad p̃miũ essentiale religionem seruando
indulgentias capiendo licet minꝰ quo
ad dimissionẽ pene.
¶ Vtrũ ille qui dedit indulgentiā si fa
*cit illa ꝓ quo dedit habeat eā. Rñ. vin. ĩ
d. c. cũ ex eo. Et Guil. in spe. ⁊ Archi. ĩ. d.
c. indulgẽtie ꝙ nō. l. vnica. C. ne q̇s in. c.
su. ⁊. l. inq̇sitio. C. de solu. theologi. ĩ. iiij.
di. xx. dicũt ꝙ l
ʒz pricipaliter non possit
prelatus sibi dare indulgẽtiā tamẽ data alijs etiā sub eadem forma potest ea
vti ⁊ sic tene ꝙ valet vt tenet Gaspar in
d. c. nostro. ⁊ sequit̃ ge. in. d. c. indulgentie de pe. ⁊ re. lib. vj.
¶ Quintum ꝙ tm̃ det ꝓ quanto nollet
*sustinere penā sibi iniunctā: vñ quantũ
daret ne haberet ieiunare tot diebꝰ tm̃
dicunt debet dare si vult eam habere:
sed hec cōiter nō tenetur a doctoribꝰ vt
tenet pa. in. d. c. ꝙ autem sed sufficit faciat ẜm ꝙ ei conuenit vt dixi. s̃.
¶ Sextum ꝙ ille qui eam vult accipere
*non possit facere debitā penitentia
ʒz vt
petm̃ suum requirit: si posset facere ⁊
non faceret non valeret indulgentia: s
ʒz
hoc falsum est vt. s̃. patuit ⁊ ideo nō requirit necessario ista duo.
¶ Septimũ ꝙ subsit necessitas in cā ꝓ
*qua datur sed hoc similiter non est veꝝ
etiā sine necessitate potest dari vt. s̃.
patuit: ⁊ sic patet quatuor tantũmodo sunt necessaria.
¶ De pena religiosoꝝ pronunciantiu
ʒz
*vel predicātiũ indulgẽtias indiscretas
habet̃ in clemẽ. religiosi de priuile. vbi
patet ꝙ peccāt mortaliter prohibet̃
eis virtute sancte obedientie sub pena
maledictiōis eterne ⁊ dicũtur predicare indulgentias indiscretas ẜm glo. qñ
ꝓnũciant indulgẽtias nō ↄcessas. s. q̃s
nō hñt Car. in. d. cle. religiosi dicit ꝙ ẽt
si sunt ↄcesse eis dũmō sint indiscrete
adeo ꝙ eis nō potuer̃t ↄcedi dñr ĩdiscre
te ẜm Pau. q̇ dicit ꝙ dñr indiscrete qñ
ↄcedẽs excedit quātitatẽ. d. c. cũ ex eo.
Jdẽ ẽt dicit
ʒzẽ
ʒze. ꝙ ĩdiscrete dñr qñ ꝓba
ri nō pñt. ar. de ꝓba. qm̃ ⁊. c. post cessio
|
nẽ ⁊ de fide instru. c. ij. sed qũo peccent
mortaliter tene ꝙ solum est qñ p̃nũciāt
indulgẽtias nō veras aut nō validas.
Jnepta
leticia est filia gule que qñ
sit peccatũ vide ludus. §. ij.
Jnfamia
est lese maiestatis qualitas
reprobata tum ad vitaʒz
⁊ mores per. arg. a contrario sensu sicut
fama est illese dignitatis status. vita. ⁊
moribus. cōprobatꝰ ⁊ in nullo diminu
tus. l. cognitionũ numerꝰ. §. extimatio.
ff. de vari. ⁊ extraor. cogni. ⁊ iō infamis
r cuius statꝰ vita ⁊ moribꝰ est reproba
tus ficut colligit̃. ff. de in ius vo. l. sed et
si hac lege. §. pretor. in gl. ⁊. ff. de obseq̇.
a lib. l. honori. ⁊. l. licet.
De his notatis ⁊ an ⁊ q̃ infamia re
moueat a dignitate no. in. l. infamia. ꝑ
Bar. Bald. ⁊ Jaco. rebuffi. C. de decu. li.
x. ⁊ in. l. j. ĩ ṗn. ꝑ Jac. rebuffi. ibi ab honoribus ⁊ dignitate. C. de infa. eo. lib. ⁊
Bal. in. l. j. col. x. C. de here. insti. et non
pōt excep. infamie opponi ꝑ infamen.
vt no. idem Bal. in. l. cum mulier. ff. solu. ma. ⁊ opponit̃ inepte si nō exprimat̃
causa vel si nō r ꝙ habeatur ꝓ ĩfame.
no. idẽ Bal. in. l. j. q. ij. C. de testa. ⁊ Bar.
in. l. cum lege. ff. eodem.
¶ Quotuplex est infamia. Rñ. triplex. s.
*facti hoc ꝓuenit ex cōi hoĩm locutione
de qua per bar. in. l. de minore. §. tormẽta. ff. de questionibus. ¶ Secunda iuris. ¶ Tertia canonica.
¶ Qũo incurrit̃ ĩfamia facti. Rñ. ꝙ ali
*qñ incurrit̃ a crimine ita ꝙ crimẽ est ꝓ
pria cā infamie ⁊ hec repellit a testimonio ĩ causis grauioribꝰ ⁊ ĩ cā criminali
s
ʒz in alijs admittunt̃ ẜ
ʒz ꝙ plus ⁊ minꝰ
sunt infamati aliqñ causat̃ ĩfamia facti
ab alio: puta fuit incarceratꝰ vel fuit
ꝓpter crimẽ repulsus a testimonio. vt ĩ
c. testimoniũ de testibꝰ vel cũ pr̃ ꝑ ꝟba
turpia ĩstituit filiũ heredẽ dicẽdo filiũ
meũ ꝓ ditorẽ ne ⁊ hmōi ĩstituo heredẽ vel ei lego vt. C. ex. q̇. cau. infa. irro. l.
ea que pater. Jte
ʒz causat̃ ꝑ ꝟba iudicis
dicẽtis alicui postulanti calũniaris vel
bene faceres si ad frugem melioris vite conuerteres ⁊ hmōi. vt in. l. verbũ. et
in. l. interlocutio. C. e. ti. Multis ẽt alijs
modis incurrit̃ vñ qñ ap bonos ⁊ gra
ues viros ĩfamat̃ ex aliqͦ facto sic ĩcurrit ĩfamiā facti. d. l. l
ʒz. ⁊. vj. q. j. sũt plurimi. vt no. ĩ. c. l
ʒz ex quadā de testi. Jnfamiā em̃ nō faciũt dicta paucoꝝ nec mul
tarũ leuiũ ꝑsonaꝝ dũmō apud graues
⁊ bonos non sit opinio lesa. ⁊ not. ꝙ hic
graues dñr q̇ nō sũt leues puta ẽ hō bo
ne fame ⁊ opinionis antiquus sicut bñ
meritꝰ r. q̇ nō demeruit. ff. leg. ij. l. cũ
pr̃. §. rogo. ⁊. l. cũ q̇dā. in ṗnc. de scruti. c.
vno. Vñ ⁊ senibꝰ maior fides adhibet̃.
ff. de fide instru. l. vlt. ⁊ ar. ff. fami. herci.
l. si q̃ sũt. vbi heres in maiori ꝑte prepo
nit̃ illi qui in minori parte est heres.
¶ Quẽ effectũ operat̃ hec infamia q̃ h
ʒz
*ortũ a crĩe. Rñ. ꝙ prĩo repellit a dignita
tibꝰ. c. inter dilectos. de excessi p̃la. vi
libꝰ ⁊ ĩdignis porte dignitatis patere
nō debẽt ⁊ de reg. iur. infamibꝰ lib. vj.
Jtẽ repellit a testimonio. Jntellige ĩ cā
criminali nō aũt ĩ ciuili nisi ẜm q dixi
de infamia q̃ h
ʒz ortũ a crĩe. Secꝰ si esset
ĩfamatꝰ fuit incarceratꝰ ⁊ hmōi vel a
testimonio ałs repulsusfuit nō repel
lit. Jta no. Jo. an. ⁊ Pa. ĩ. c. testimoniũ
testi. ⁊ ĩ. c. inq̇sitiōis. §. pe. de accu. Rica.
tñ ĩ. iiij. di. xxv. t
ʒz ꝙ ĩfamia facti ip̃o iure
nō ĩterdicit actꝰ legitimos. Alle. c. si q̇s
p̃sbyter de purga. ca. s
ʒz sunt talibꝰ ĩterdicẽda donec purgationẽ canonicā fece
rit. c. ex tuaꝝ de pur. c. Jtẽ repellit a pro
motiōe ordinũ de accu. Op̃s deꝰ. lxxxj.
di. tātis daniel. ⁊ suspẽdit iā ꝓmotũ ẜ
ʒz
ꝙ crimẽ ĩpedit ẜ
ʒz Jnn. de postula. p̃la.
c. fi. de elec. c. suꝑ eo. de renũ. c. nisi cũ ṗdẽ. Jtẽ ĩdicit q̃relā ĩofficio si testĩ ↄ̃ testa
mentũ fratris si infamis heres a fratre
fuerit ĩstitutꝰ ⁊ rũpit. C. de ĩoffi. te. l. fra
tres. Jtẽ purgationẽ ĩducit si iudici videbit̃. de accu. veniẽtes ⁊ ibi ho. de hoc
⁊ in gl. in. l. nullā. C. ex q̇. ca. ĩfa. ali. irro.
¶ Quō tollitur hec infamia facti. Rñ.
*pa. in. c. ex diligenti. de simo. ꝙ tollitur
per cōtrarium factum. vt not. Jo. vj. q. j.
c. oẽs. in glo. pōt etiam princeps disponere vt talis infamia non habeat effectum. vt not. Pa. in. ca. cum te de sen. et
|
re iudica.
¶ Quō incurritur infamia iuris. Rñ. ꝙ
*per snĩam ⁊ regulare est ꝙ nō incurrat̃
ĩfamia iuris in criminibꝰ publicis nisi ꝑ snĩa
ʒz. l. j. ff. de his q̇ no. ĩfa. no. Dy. ĩ
di. regula infamibꝰ ⁊ pa. ĩ. c. testimoniũ
de testibꝰ. ⁊ q̃ sint publica crimina hr̃ĩsti de pu. iudi. ꝑ totum. De quo vide. s̃.
Crimẽ §. vij. Jtẽ incurrit̃ infamia iuris
ipso facto in casibꝰ ĩ q̇bꝰ iurẽ cauet̃ ꝙ in
currat̃ ip̃o fctō vt cũ imꝑator militi aufert ĩsignia vł mittit aliquẽ in exiliũ. l.
ꝙ ait. §. ignominlosa. ff. de his q̇ no. ĩfa.
itẽ q̇ exercent ĩprobũ fenꝰ exigẽtesvsu
ras vsuraꝝ. iij. qō. vij §. porro ⁊ ibi vide
bonũ tex. cũ gl. itẽ cũ aliq̇s dep̃hẽdit̃ in
adulterio. l. palā. §. q̇ ĩ adulterio. ff. rit.
nu. vel ↄ̃hit sił cũ duabꝰ vel sił h
ʒz duas
spōsas. l. q̇d igit̃. ff. de his qui no. infa.
bigamis nuꝑ a nobis itẽ qui lenociniũ
exercuit vel filias vel nepotes ꝓstituerit. l. athletas. §. ait pretor. ff. eodẽ. ⁊ ibi
de multis. Jtẽ qui pugnauit cũ fera. ff.
de postu. l. j. §. bestias ⁊ multis alijs de
quibꝰ vide in. d. §. porro. ⁊ ad. d. l. athle
tas. Et no. ꝙ regulariter omnes ĩfames
ẜm leges sunt etiā ĩfames ẜm canones.
probat hic rex. notatus in. c. omnes ꝟo
vj. q. j. not. Jnno. ĩ. c. quałr ⁊ qñ el. ij. de
ac. siłr oẽs qui ex culpis suis ad ordĩes
nō pñt promoueri vt in. d. c. omnes. est
text. ⁊ ibi vide bonam glo. de hoc. ⁊. d.
.§. porro.
¶ Vtrũ cōfessio delicti in iudicio reddat aliquem infamẽ infamia iuris. Rñ.
bar. ĩ. l. ĩfameʒz. ff. de publicis iudici. pa.
in. c. at si clerici. de iud. ꝙ nō iudiciũ
p̃torum vr̃ req̇rere ad hoc vt sit ĩfamis
ꝙ sit condemnatus de crimine. l. j. ff. de
his qui no. ĩfa. ⁊ĩ cā criminis cōfessꝰ nō
hr̃ pro cōdemnato. vt. l. si cōfessus. ff. de
custo. ⁊ exhi. re. ⁊ ideo bar. ĩ. l. furti. ff. de
hisqui no. ĩfa. dat cautelam vt soluat qñ
requiritur snĩa ad ĩfamiam ĩcurren daʒz
cōdemnationẽ añ sentẽtiā ⁊ sic euadet.
ar. l. si reus. ff. de procura. siłr not. aliam
cautelā. s. ꝙ talis nō litiget ꝑ se sed ꝑ ꝓ
curatorẽ lʒz ipse cōdẽnetur ⁊ ꝓcurator procuratorio noĩe tñ in hoc casu nec
dominus nec procurator efficietur infamis vt ꝓbatur in. d. l. furti. §. si quis
alieno per text. et gloss. et ibi Bart. hic
nota. et doct. et nota ꝙ loquitur quando quis conuenitur vt condemnetur
actione famosa vel ex crimine ex quo se
quitur infamia. prima tamen cautela
non valeret vbi infamia irrogatur ipso iure vt. in capitu. testimonium de te
stibus quia per solutionem videretur
reus confiteri crimen. l. ad solutionem.
C. de re iud. et. l. quoniam. ff. de his qui
not. infa.
¶ Vtrum prelatus efficiatur infamis
*si remoueatur propter dolu
ʒz. Rñ. Pañ.
in. c. licet heli. de simo. ⁊ ibi glo. ꝙ sic sicut iura volunt in tutore.
¶ Vtrum ĩfamia iuris tollat executio
*nem ordinum. Rñ. Panor. vbi. s̃. ꝙ sic ⁊
etiam exercitiu
ʒz cuiuscun dignitatis
⁊ adimit honorem quesitum ⁊ querendum. vt dicit tex. in. l. infamia. C. de decur. ⁊ ideo prelatus non expectet sententiam sed resign et sponte a ṗncipio.
⁊ sic euitabit infamiam.
¶ Sed nunquid talis infamia priuat
*titulo beneficij ⁊ alijs dignitatibꝰ ipso
facto. Rñ. pano. in capitulo querelam
de iureiurando. puto ꝙ sic in dignitati
bus ⁊ honoribus circa titulos beneficiales. probatur ex textu. l. ij. §. miles. et
ff. de his qui notan. infamia. vbi gl. dicit quod sicut ĩfamia priuat ipso facto
militem militiavt ibi sic pari ratiōe pri
uat militia celesti in alijs dignit atibꝰ
⁊ honoribus. Jtem videtur velle glos.
in. l. frustra. C. de re mili. Jn beneficiali
bus autem non inuenio tex. dicitpano.
in. d. c. querelam hoc dicentem vnde nō
debemns imponere hanc penam spirĩ
tualẽ in ipsis ex quo iure canonico non
cauetur expresse vt in simili dicit gl. in
c. fi. de iure pa. Fatetur bene idem pañ.
ꝙ collatio facta infami ipso iure ẽ nulla regula infamibus de re. iur. lib. vj. ⁊
l. ij. C. de dignita. Facit cap. inter dilectos de excep. prela.
¶ Vtrũ condẽnatꝰ de falso cōmisso in
*officio testificādi ōfficiat̃ infamis. Rñ. ĩ
|
c. cũ dilectus in fi. de or. cogni. ꝙ sic si di
recte fuit ↄdẽnatus secus si directe non
fuit actum contra eum sed vt repelleret̃
a testimonio. arg. d. c. cum dilectus et. l.
luciꝰ. ff. de his qui no. infa.
¶ Vtrũ snĩa arbitri infamet. Rñ. ꝙ non
*s
ʒz oportet ꝙ sit iudicis ordinarij. l. q̇d er
go. §. ex cōpromisso. ff. de his q̇ no. infa.
¶ Quis potest tollere ĩfamiā iuris. Rñ.
*pa. in. d. c. cũ te. dicit ꝙ ꝑ solũ principẽ
tollitur quo ad eos qui sibi sũt subiecti
s
ʒz nō quo ad subiectos pape. sed ꝑ ip̃m
papā solũ vt in. l. j. ff. de postu. ⁊ in. c. cũ
te de seu ⁊ re iudi. ⁊ hoc directe s
ʒz indirecte pōt aliqñ ep̃s vt cũ dispẽsat in casi
bus sibi a iure ꝑmissis. vt puta cōdẽna
tus de adulterio efficitur infamis ⁊ tamen ep̃s potest dispẽsare suꝑ adulterio
et sic consequẽter in infamia sed nō prĩ
cipaliter seu directe. ⁊ de hoc vide bar.
ĩ. d. l. j. ⁊. l. infamẽ in. fi. ff. de publi. iudi.
¶ Vtrũ papa possit restituere laicũ nō
*subditum sue iurisditiōi. Rñ. ꝙ nō. ij.
q. iij. §. hinc colligitur. Nisi forte esset si
bi necessarius inclinatu ⁊ tunc ipse tā
tum posset ⁊ nō alius illos aũt de patri
monio suo restituere pōt ⁊ illos qui iuri alioꝝ nō subsunt ⁊ oẽs clericos. vt in
c. per venerabilem qui filij sint legitimi
notant Bar. Jnno. ⁊ Hosti. in. d. c. cũ re.
¶ Siłr tenent doctores ꝙ etiā collegiũ
cardinaliũ pōt sicut ⁊ pa. s
ʒz Pa. in. d. c.
cũ te. tenet contrariũ scilicet ꝙ non pōt.
¶ Vtꝝ reges possint tollere infamiā iu
*ris. Rñ. ꝙ nō illi qui subsunt imperato
ri ẜm Jnno. sed bñ illi qui nō recogno
scunt superiorem secundum dñm Anto
nium in. d. ca. cum testa mento.
¶ Vtrũ restitutꝰ ꝑ imꝑatorem. ĩdigeat
*alia dispẽsatiōe vt promoueat̃. Rñ.
ẜm Pa. in. d. c. cũ te. ꝙ nō dũmodo egerit pe
nitẽtiam vel dic ꝙ episcopus poterit di
spẽsare respectu crimĩs quod fuit noto
rium vt ꝓmoucat̃ ex quo restitutꝰ est ꝑ
imperatorẽ vel regem qui non subest
imperatori.
¶ Quo incurrit̃ ĩfamia canōica. Rñ. ꝙ
*ex quolibet pctō mortali. vt. vj. q. j. infa
mes. ⁊ ĩ gl. ĩ s
ũma. ibi ⁊ ista durat dōec
sublatũ sit crimẽ. vt ĩ. d. c. ĩfames ⁊ gl. in
c. illi. vj. q. ⁊ iō post pnĩam cessat talis ĩ
famia. hec no. Pa. ĩ. c. ex diligẽti. stmo.
Jnfidelitas
vtrum sit peccatum.
Rñ. Asten. ꝙ infidelitas dupliciter potest sumi primo negatiue pure ⁊ hec est ĩ illis qui nihilvn
audierũt fide xp̃i⁊ isto mō nō hʒz rōnẽ
culpe sʒz pene talisignorātia diuinoꝝ
est secuta ꝑꝑ pctm̃ primoꝝ parẽtũ: ⁊ sic
tales infideles nō dānat̃ ꝑꝑ ĩfidelitatẽ
sʒz ꝑꝑ alia pctā q̃ sine fide nō pñt remitti. ⁊ ꝓ hoc facit. Jo. xij. si nō venisseʒz ⁊ lo
cutꝰ eis nō fuisseʒz pctm̃ nō haberẽt. scʒz
infidelitatis ĩ xp̃m ẜm au. sco mō sum
mit̃ infidelitas ↄtrarie. s. inquātũ ↄtra
riant̃ ⁊ ↄtẽnũt credereꝙ audiũt ẜm ill
Jsaie. l. dñe q̇s credidit auditui nr̃o ⁊ ĩ
hoc ꝓprie rō ĩfidelitatis cōplet̃ ⁊ sic est
mortale pctm̃ ⁊ grauissimũ ĩquātũ magis elōgat a deo nō tm̃ qͦ ad affectioneʒz
sʒz ẽt cognitionẽ ⁊ iō magis puniet̃ q̇libet ĩfidelis ꝓ isto pctō quicũ alius
ꝓ quocũ alio ceteris paribꝰ.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ an ĩfideles sint
hostes xp̃ianoꝝ. no. bal. ꝙ sic in. l. fi. C.
cap. ⁊ postli. reuer. ⁊ pñt. c. ĩ ec. no. Ol. cō
si. liiij. ⁊ expellit ꝑ suꝑiores de eoꝝ terris.
no. idẽ Oldr. ↄsi. lxxvij. ⁊ an subsint pape no. Car. Cle. j. ĩ. ij. op. de testi. ⁊. j. in
ver. iudeus.
*¶ Vtrũ oẽ q facit ĩfidelis sit pctm̃. Rñ.
Astẽ. gl. suꝑ ill ad ro. c. xiiij. ⁊. xxviij. q. j.
.§. ex his. Oẽ q nō ẽ ex fide pctm̃ ẽ. dicit ꝙ nō oĩs vita ĩfideliũ pctm̃ est s
ʒz qñ
solũ faciũt aliq opꝰ ex ĩfidelitatevel re
latũ ad ip̃am vt qñ saracenus ieiunat
vt legẽ machometi seruet hoc mādantẽ: vł iudeꝰ sabbati
ʒzat ⁊ hmōi. ⁊ sic mor
taliter peccat. ałs secus. quia pñt facere
multa q̃ sunt de genere bonoꝝ in quibꝰ
nō est pctm̃: an aũt vẽdẽtes eis vel alio
titulo ↄcẽdẽtes aliqua quibꝰ vtunt̃ ad
eoꝝ ritũ peccẽt mortaliter. dico saluo me
liori iudicio ꝙ si quis hoc eis venderet
vt tales ritꝰ facerẽt sic peccaret mortali
ter cooꝑaret̃ eorũ pctō. sed vẽdẽs eis
simpliciter aliq̃s res s
ʒz si illi talibꝰ vtā
tur ẜm ritꝰ eorum nō credo peccet mor|
raliter aliter ecclesia q̃ eos tollerat ⁊ ꝑmittit habitare ĩter xp̃ianos videretur
ponete laqueũ dānatiōis xp̃ianus cu
ʒz
sciat ꝙ quasi oĩa vtātur ẜm ali ↄdttio
nẽ suaꝝ sectaꝝ sic iudeꝰ carnes palinas
cedros ⁊ siłia vtitur ẜm suam legẽ.
¶ Quot sũt species ĩfidelitatis. Rñ. astẽ.
*ꝙ si ĩfidelitas attẽdat̃ ẜ
ʒz cooperationẽ
ad fidẽ sic sunt tres. Nā pctm̃ ĩfidelitatis ↄsistit in remittẽdo fidei. ⁊sic aut nō
dũ suscepte vt in gẽtilibꝰ siue paganis
⁊ sic est ṗma species. Aut fidei suscepte.
⁊ isto mō vel ĩ suscepte ĩ figura vt in iudeis. ⁊ sic est sca species: vel suscepte
in manifestatiōe veritatis. vt in hereticis ⁊ sic tertia species si vero attẽdat̃ ĩfidelitas ẜm errores ad diuersos articulos fidei sic nō sũt determinate species
infidelitatis cũ possint multiplicari in
infinitum.
¶ Que est peior infidelitas. Rñ. astẽ. ꝙ
*illa hereticorũ est pessima. vñ ẜe pe. ẜo.
Melius eis erat nō cognoscere viā veri
tatis post cognitā retrorsum cōuerti.
¶ Vtrum infideles sint ad fidem cogẽ
*di vide quod dixi. s̃. Baptismus. vj. §.
xij. ⁊. s̃. Fides. §. ix.
¶ Vtrũ sint in eoꝝ ritibꝰ tollerādi. Rñ.
*Astẽ. ꝙ l
ʒz infideles peccẽt in eoꝝ ritibꝰ
tamen pñt tolerari sine pctō ꝓpter duo
vel propter bonũ q ꝓuenit ex eis. sicut
in rebꝰ iudeoꝝ hoc bonũ habemꝰ ꝙ fides nostra habet ab eis testimoniũ ĩ ta
libus ritibus in quibꝰ figurabat̃. vł ẜo
pñt tollerari sine pctō ꝑꝑ malũ vitādũ
vel scandalũ aut dissidiũ: q prouenire
posset vel impedimẽtũ salutis eoꝝ qui
sic tollerati paulatim ↄuertunt̃ ad fide
⁊ propter primũ sunt tollerandi iudei.
propter secũdũ solũ alij in fideles alias
non.
¶ Vtrũ fideles possint cũ infidelibꝰ cō
*uersari. Rñ. astẽ. ꝙ si ĩ aliquo cāu eccłia
interdiceret ꝓpter aliq pctm̃ eoꝝ indi
recte puniẽdũ sic nō liceret. Si aũt eccle
sia nō interdiceret tũc distĩgue. aut fide
les sunt firmi ⁊ sic nō ꝓhibẽtur ↄuersari cu
ʒz eis maxĩe si necessitas subest. aut
sunt debiles ĩ fide ⁊ simplices de quoꝝ
subuersione ꝓbabiliter potest timeri. ⁊
sic ꝓhibendi sunt maxime ne magna
ʒz
familiaritatem habeāt. ne sine necessitate conuersentur.
¶ Vtrũ infideles qui nō recognoscunt
*dñm ecclesie licite possint rebꝰ suis spo
liari. Rñ. Host in. c. q suꝑ his devoto.
q sic ꝑ ill Mat. vl. data est nihil oĩs
potestas in celo ⁊ ĩ terra. quāquā quidẽ
trāstulit in vicariũ suũ secus si recogno
scũt dñium ecclesie nec sunt infesti xp̃ianis. ꝓ hoc habes text cũ gl. xxiij. q. vij. si
de rebꝰ. Jnno. ĩ. d. c. q suꝑ his t
ʒz q nō
possunt nisi sint ĩfesti xp̃ianis vel aliter
lĩquũt ĩ. l. nature ⁊ facit ꝓ. e. tex. c. disꝑ.
xxxiiij. q. viij. S
ʒz mihi magis placet opi
nio Host. ⁊ maxĩe ĩ infidelibꝰ occupātibus ꝓuĩciā. Jherosolimitanā q̃ cũ sit cō
secrata sanguine xp̃i ⁊ multoꝝ martiꝝ
nō debet esse sub dñio ĩfideliũ. ⁊ hoc in
tellige q possunt spoliari auctoritate
domini pape nō a priuatapersona.
¶ Vtrũ infidelibus sit credendũ in p̃iu
*diciũ alioꝝ. Rñ. pa. ĩterĩ de here. q nō.
ar. d. c. ṗmi ex quo sunt ĩfideles deo nō
presumũtur fideles hominibus ⁊ ideo
testes nō admittũtur ↄtra christianos
ij. q. vij. nō potest ⁊. c. pagani.
¶ Vtꝝ liceat assumere habitũ ĩfideliũ.
*sic se simulare ĩfidelẽ. Rñ. Ro. q si fiat
ex rōnabili cā: l
ʒz sicut fecit sctũs Sebastianꝰ dũmō in tali vestimẽto nō sit ali
q signũ vel aliq̇s caracter ṗncipałr cō
stitutꝰ ad discernẽdũ ↄfessores alicuiꝰ
ĩfidelitatis: sic nō liceret per tale signũ mẽtiretur cōtra fidei professionẽ. si
ne causa ꝟo rationabili nullo mō l
ʒz.
¶ Vtrũ dubitare de fide it pctm̃ morta
*le. Rñ. q sic q̇ r dubiꝰ ĩ fide ĩfidelis
ẽ. c. j. de here. s
ʒz tũc dubitat cũ nō magis
clĩat ad vnā ꝑtẽ ad aliā secꝰ si titu
bat vel vacillat s
ʒz tñ nō firmat se nisi su
ꝑ fide vera de hoc vide. s̃. hereticus in
prin. ⁊ vtrũ sit disputandum de fide vi
de. s̃. disputatio. Jnfideles an possint
pretio induci ad fidem. vide. j. iudeus
.§. xxxiij.
Jnfirmus
famulus an debeat haber̃ salariũ vi. s̃. fa. §. ij.
¶ Vtrum sit peccatuʒz. Rñ. pe. aureo. in
iiij. d. xxij. q. j. in fi. ꝙ ingratitudo pōt
cadere dupliciter: aut tan circũstantia actus sicut est qñ aliq̇s peccans ex
aliquo alio fine hʒz tñ ingratitudinem
tan circũstātiā vt est q̇libet qui lʒz rece
perit multa bñficia a deo tñ voluntate
ductus ↄsentit fornicatiōi. ⁊ isto mō nō
est pctm̃ ꝑ se sed circũstantia peccatum
aggrauas. Alio mō ↄsiderat̃ ingratitu
do per se. sicut qñ nō est alius finis mouens ad tale faciendum nisi quia despi
cit bñficia. vel paruipendit. vel non recogitat. ⁊ sic est pecatũ speciale.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ purgat̃ in
gratitudo: per superueniente
ʒz gratitudinẽvt filius nō possit exheredari. l. fra
tres. C. de in off. testa. ⁊ Bar. ĩ. l. liberi. e.
ti. cũ ałs sit iusta causa exheredationis
vt in autenti. vt cũ de appel. cog. §. cete
*rum. ⁊ in auten. l
ʒz. C. de lib. prete. ⁊ purgatur etiā per ingressu
ʒz religionis no.
Guil. de cun. ⁊ Salyc. in. l. deo nobis. ꝟ.
q̃ro quis ante ingressu
ʒz. C. de epi. ⁊ cle.
⁊ Bar. ĩ aut̃. de mona ĩ prin. ibi. omnem
maculam.
¶ Vtru
ʒz sit mortale pctm̃. Rñ. ẜ
ʒz. Tho.
*xxij. ꝙ si ea q̃ pretermittit facere sunt ne
cessitas sic est mortale aut ea q̃ cōmittit
sunt cōtra id qnecessario d
ʒz cauere et
sic siłr est mortale. vel qñ ex cōtẽptu pre
termittit recognitionẽ beneficij vel recompensationẽ alias est veniale.
¶ Vtrum ꝓpter ingratitudinem reuo
*cetur donatio vide. s̃. donatio primo
.§. xlij.
¶ Vtꝝ ꝓpter rōne ingratitudinis filij
*puta quia eũ accusauit: ⁊ ex omni cā ex
qua pōt eũ exheredare possit alimenta
ei denegare. vide. s̃. exheredatio. §. iij.
¶ Quot modis ↄmittitur ingratitudo
*Rñ. ẜ
ʒz. S. Tho. xxij. q. cvij. ꝙ tribus mo
dis. ¶ Primo nō recognoscẽdo bñficia
dei ⁊ hoĩm vt d
ʒz propterea dicit señ. ꝙ
ingratissimus est qui obliuiscitur bñfi
cium. ¶ Sco qñ nō laudat seu non re
gratiatur bñfactorẽ. ¶ Tertio quando
nō recompẽsat bñficio recepto. s. facien
do honorevł seruitiũ bñfactori tꝑe suo.
Adde. iij. qñ in mẽtẽ sua cōtemnit bñfi
cium receptũ vel ipsum bñfactorẽ qua
si ei iniuriam fecerit dādo beneficium.
Quinto quando murmurat de benefactore vel bñficio eius eũ vilificans. Sex
to qñ facit ĩiuriā vel aliq̇d ĩ ↄtẽptũ illiꝰ
bñfactoris reddẽs malũ ꝓ bono.
¶ Vtrũ ingratis sint bñficia subtrahẽ
*da. Rñ. ꝙ aut ex bñficio p̃sumitur ꝙ attrahẽtur ad gratitudinem vel minus
malum. ⁊sic non sunt subtrahenda: aut
ĩducunt̃ ex beneficijs ad peiora vel ad
perseruerañ. ĩ malu
ʒz. ⁊ sic subtrahi de
bent. ita no. in. c. nō omnis. v. q. v.
Jniuria
quid est. Rñ. quod quadru
pliciter accipit̃. ¶ Primo
generaliter. ⁊ sic est omne ꝙ nō fit iure.
Facit. c. quid dicā. xxiiij. q. iiij. ¶ Secun
do accipitur specialiter⁊ sic est iniq̇tas
vel iniustitia iudicātis. q̃ si ius iniquuʒz
et iniustũ. ¶ Tertio iniuria dicitur cul
pa. vt in. l. aquilia. ¶ Quarto accipitur
singulariter ⁊ proprie ⁊ sic fit. aliquādo
re. qñ manus violẽter ĩferũtur. ff. eo. l. j.
.§. iniuriā. xvij. q. iiij. si q̇s suadente. ali
quādo fit verbis cōuitiādo vel cōtume
liaʒz dicẽdo. facit. c. olim extra. e. ti. Fit ⁊
tertio modo. s. literis cuʒz vcʒz librum vel
chartamvel historiā ad infamiā alicuiꝰ
pertinentẽ ↄscripsit cōposuit. vel edidit
vł dolo malo fecit vt aliquid hoꝝ fieret
puta dimisit scripturā cadere in platea
ar. ff. de ver. signi. l. late. nec distiguitur
vtrũ nomine suo vel alterius ediderit.
vel vtrũ nomẽ expresserit illius quā intendebat infamare vel nō dũmodo ali
ter per circũstātias cognosci possit. eo
modo tenetur si sine scriptura in notaʒz
vel signũ aliq istoꝝ ꝓdidit puta veste
lugubri vtitur in iniuriā alicuiꝰ. vł cor
nua posuit in porta ⁊ hmōi. ff. de ĩiuri. l.
item apud labeonem. §. ait pretor no
quid infamādi causa fiat. ⁊. v. q. prima
capitu. quidam maligni spiritus. ⁊ de
ista quarto modo. d. hic loquor.
De notatis. in hoc §. ⁊ ꝙ iniuria sit
quicquid non iurẽ fit. Jte
ʒz contumelia
item damnum. l. j. in princi. ff. de iuiu. et
|
ꝙ iuiuria illata a parẽtibus ↄtra filios
⁊ descendentes vs ad. vij. gradũ nō p̃sumit̃ illata aĩo iniuriādi ideo non est
punibilis. no. Bar. in. l. vt vim. col. ij. de
iusti. ⁊ iure. ⁊ gl. in. l. vestẽ. ff. de inur.
¶ Quid de illo q̇ dicit alicui latro fur
*homicida ⁊ hmōi cũ dicat verũ. Rñ.
ẜm Ho. ꝙ si facit aĩo accusandi vel denunciādi ad puniẽdũ delictũ ⁊ probauerit
nō punit̃ nec tenet̃ iniuria. ff. eo. titu. l.
eũ qui. in prin. vbi r pctā em̃ nocẽtiu
ʒz
nota esse ⁊ expedire ⁊ oportere. ⁊. C. eo.
ti. l. si quidẽ ⁊ idẽ si faciat excipiẽdo vt
eũ repellat a testimonio de testi. c. ex ꝑte. vel ab ordine aut beneficio de accusa. c. suꝑ. his. hec a iure cōcedit̃. ⁊ nemo facit iniuriā qui vtitur iure suo. de
elec. c. cũ ecclesia vulterana. si vero dicit ad ĩfamañ. tm̃ ꝙ p̃sumit̃ quādo non
h
ʒz causam iustā dicẽdi tũc iniuriam fa
cit ⁊ cōdemnandus est. d. l. si quidẽ. ⁊. l.
iij. C. eo. vj. q. j. ex merito. ⁊. c. deteriores.
⁊ no. ho. ⁊ ber. in. c. si culpa. eo. ti.
¶ Quis pōt facere iniuriam. Rñ. ꝙ ille
*tm̃ qui ⁊ pati eam pōt. Fallit hoc in furioso ⁊ puero qui non est doli capax cui
iniuria fieri pot. ipsi tñ alijs nō possunt
facere ⁊ idẽ de dormiẽte. aduerte tamẽ
ꝙ nemo iniuriā pōt facere nec tenet̃ de
iniuria. nisi q̇ scit se iniuria
ʒz facere vel
scire debeat etiā si ille cui fit nesciat
si quis ꝑ iocũ ꝑcutiat aut dũ certat. nō
tenet̃ iniuriarũ. hec habent̃. ff. e. l. illud
ibi etiā dicit̃ nā hi pati iniuriā possunt nō facere cum iniuria affectu faciẽ
tis constat. xv. q. j. §. illud.
¶ Cui dat̃ actio ĩiuriaꝝ. Rñ. ꝙ illi q̇ eā
*patit̃. ⁊ no. ꝙ nedu
ʒz iniuria fit in ꝑsona
propria alicuiꝰ sed etia
ʒz ei r fieri si fit
in filio vel ei quẽ h
ʒz in potestate. instit.
eo. §. patit̃. dũ tñ iniuriā sciat eum filiũ
familias l
ʒz ignoret cuiꝰ dat̃ etiā actio
filiofamilias in noĩe suo. l. filiusfa. ff. de
ac. ⁊ ⁊ ob. item in spōsam vel vxorẽ. ⁊ sic
datur actio viro ⁊ mulieri ⁊ si sit filiafamalias etiā patri. l. j. §. v. ti. ff. eo. non ta
men eam que fit viro iniuriam patitur
sponsa vel vxor. quia vxores a viris nō
viri defenduntur ab vxore. i. ij. ff. eo. de
sponsa. dicitur in. l. Jtem apud labeonem. §. sponsum Jtem datur heredi ob
iniuriam factam cadaueri defuncti cuius est heres. Jdem si fama defuncti sit
lacessita. d. l. j. §. s
ʒz si forte cadaueri. Jtẽ
dat̃ dño ob atrocẽ factā seruo. d. l. Jte
ʒz
apud labeonẽ. §. pretor ait. ij. ⁊. §. seq. et
insti. eo. §. seruus Jtem dat̃ ep̃o pro iniuria facta clericis ⁊ abbati in suis mo
nachis vt no. in. c. parochianos. de sen.
excommu.
¶ Nunq̇d matrone in veste meretrica
*li deprehẽse fiat iniuria si intentet̃. Rñ.
ꝙ nō facit. c. in audiẽ. de sen. ex. nō iniu
riat̃ matrimonio ẜm ho. ⁊ ber. q̇ ipsum
ignorauit. C. de adul. l. si ea. sicut nec mi
litie q̇ militẽ ignorat. ff. lo. l. si ignorans
secus si in habitu honesto.
¶ Vtrũ iniuriā q̇s possit repellere. Rñ.
*ꝙ defendendo solũ s
ʒz ꝑcutiẽdo fuit diuersa opinio hug. in. §. si vero. 50. di. tenuit ꝙ nō licet. ber. vero ⁊ Lau. in. c. suscepimꝰ. de homi. restringit hoc ad clericos. Sed ego dico scm doctrinā Ale.
in. iij. ꝑte summe ꝙ etiā ꝑcutiendo licet
necessitate cogẽte si iniuria aliter vitari non pōt ⁊ nedũ laicis sed etiā clericis
de quo vide. s̃. clericus. x. ⁊ homicidiũ.
iij. ⁊ defensio. §. iij.
¶ Vtrũ iniuriatꝰ teneat̃ eā remittere
*Rñ. gl. ĩ. c. si q̇s cōtristatꝰ. xc. di. ꝙ non qͦ
ad actionẽ. s. vt satisfactionẽ hẽat. xxiij.
q. iiij. si illic. ĩmo dicit ꝙ bñ facit agẽdo
vt satisfaciat. xlv. di. ⁊ q̇ emendat. xxiij.
q. v. de occidẽdis. iniuriator tenet̃ ne
dum petere veniā s
ʒz etiam satisfacere
de dāno dato ex iniuria si potest aliter
nō pōt absolui nisi iniuriatꝰ remisisset
actionẽ iniurie liberaliter quo ad ↄsciẽtiā. S
ʒz rācorẽ cordis etiā ĩiuriāte nō sa
tisfaciẽdo tenet̃ iniuriatꝰ dimittere vt
de peni. di. v. c. vlt. ĩmo nũ d
ʒz admittere eo nō licet aliquẽ odio habere.
xxiij. q. iiij. cũ in. l. xj. q. iij. c. inter verba.
¶ Qũo dimittit̃ seu tollit̃ actio ĩiuria
*rũ. Rñ. ꝙ tribꝰ modis. ¶ Primo remissiōe vt per supplicationem aut preces.
xxiij. q. iiij. si illic aut per pactum. ff. de
pac. l. si tibi decem. §. j. ¶ Secundo ra|
mittit̃ dissimulatiōe. ff. de iniur. l. nō solũ. §. j. ⁊ insti. eo. §. vlt. Vñ si iniuria illata ⁊ ꝑ annũ vtilẽ si est ꝑ metũ aut cōtinuũ si alio mō est illata nō agit abolet̃
l. si cũ exceptiōe. §. ĩ cāe. ff. q me. cā ⁊. C.
de iniur. ⁊ q no. ĩ gl. l. si nō cōuitij posset tamẽ ĩdirecte agere etiā post annu
ʒz
ꝑ viā exceptiōis: puta si esset excōicatꝰ
iniuriator ne absolueret̃ ẜm Ho. ⁊ Pa. ĩ
c. ea noscit̃. de sen. excō. ¶ Jtẽ tertio remittit̃ actio iniuriarũ salutatiōe deosculatiōe comestiōe ⁊ hmōi signis. Nā
hmōi signa sũt recōciliatiōis sicut subtractio ẽ signũ ĩimicitie. vt no. gl. ĩ. c. cũ
Adrianꝰ. lxiij. di. ⁊ ĩ. c. cũ suꝑ abbatia de
officio dele. Q intelligo verũ nisi a ṗn
cipio ꝓuocasset aduersariũ citare eũ fa
ciedo tũc ꝑ osculũ ⁊ p̃dicta signa nō
tolleretur nisi expresse renuncietur vel
trāsigatur. ⁊ sic intellige predictā. l. non
solũ. §. j. Nō credo etiā ꝙ tollatur actio
iniuriarũ si hō exhibet signa que neces
sario tenet̃ exhibere inimicis per illa
non r quis reconciliatus. ⁊ ꝓ hoc facit
ꝙ no. Bart. in. d. l. si tibi decẽ ꝙ infirmꝰ
sacerdoti dicẽdo ꝙ remittit iniuriā sibi
illatā intelligit̃ remisisse odiũ ⁊ non satisfactionẽ iniurie q not. Jte
ʒz tollitur
actio iniuriarũ quotienscũ q̇s incitat
iudicẽ vt torqueat iniuriantẽ eo ipso ꝙ
ipsum torquet aut condẽnat ad vindictam remittitur iniuria. Vnde aliam sa
tisfactionẽ ꝓ iniuria petere non poterit
vt est bonus tex. ⁊ ibi Bar. in. l. sed et si
vnus. §. si ante iudicẽ. ff. de iniur. nisi ꝓ
testeris ꝙ ex hoc nō vis tibi p̃iudicari
quin pro tuo ĩteresse possis agere actio
ne iniuriarũ vt. l. fi. ff. de iniur. Jtem remittit̃ per mortẽ iniuriarũ actio non
transit ad heredem ante litis contesta
tionẽ mortẽte iniuriato vt. l. iniuriaru
ʒz
in principio. ff. de iniur. ⁊ hoc oĩa limita
ẜm Pa. in. c. olim. de iniur. quo ad actio
nem iniuriaꝝ vera s
ʒz nō quo ad dāna
⁊ expensas ꝑ hoc tollitur quin agere
possit ad restitutionẽ. ar. c. j. iniurijs ⁊
sic serua in cōscientia ⁊ etiā si iniuriatꝰ
nō ageret tenetur ad interesse et dānu
ʒz
q intulit nisi ipse remittere velit vt in
d. c. j. no. ẜm Hosti. in sum. ti. de pe. ꝙ si
iniuriatus nollet cōponere cũ iniurian
te vel nimis grauaret eum tũc iniuriator in cōscientia posset tenere arbitriu
ʒz
iudicis penitentie. ar. c. veniens. de iureiurā. ⁊. c. ij. de arbitris.
¶ Aduerte etiā si q̇s soluat pecuniā
*ꝓ remissiōe iniurie obtinẽda ĩfamis efficit̃ nisi pactũ fiat autoritate iudicis.
ff. de his qui no. in fa. l. furti. §. pactꝰ. no.
Jo. in. d. c. si illic. Siłr esset ĩfamis si eẽt
ↄdẽnatus ꝑ iudicẽ siue ciuiliter siue cri
minałr agat̃. ff. de his q̇. no. ĩfa. l. athletas. §. vltimo. ⁊ iō cũ agit̃ ↄ̃aliquẽ cōsti
tuat ꝓcuratorẽ vel faciat cōpromissum
vt. s̃. dictum est. Jnfamia. §. vj.
¶ Quādo aũt iniuria dicatur enormis
*vel atrox. vide enormis.
Jniustitia
vtrum sit pctm̃ mortale.
Rñ. ẜm sctm̃ Tho. ij. ij. q.
lxx. ꝙ iniustitia ẽ duplex vna illegalis
opposita iustitie legali. ⁊ hec ẜʒz essentiā
est vitiũ speciale inquātũ respicit obiectũ speciale. s. bonũ cōe q contẽnit: sed
quo ad occasionẽ est vitiuʒz generale
ꝑ contemptũ boni cōmunis pōt hō ad
oĩa peccata deduci sic etiā oĩa vitia inquantũ sunt ↄ̃ bonũ cōe rationẽ habẽt
iniustitie quasi ab iniustitia. Alia iniu
stitia dicitur secundũ inequalitatẽ quā
dam ad alterum prout. s. homo vult ha
bere plus de bonis. s. diuitijs honoribꝰ
⁊ minus de malis. s. laboribꝰ expensis ⁊
sic habet materiam specialem et est vitium speciale oppositũ particulari iusti
tie de qua ĩfra. Justitia facere aũt iniu
stũ ex genere suo peccatũ mortale est
ĩfert nocumẽtũ ꝓximo q ẽ cōtra charitatẽ. excusat̃ aũt vt nō sit mortale pctm̃
vel ratiōe ignorātie ẜʒz philo. v. ethicoꝝ.
Jtẽ rōne paruitatis vt si q̇s auferat do
mũ alicui deficit a rōne ꝑfecta eiꝰ q
est iniustũ facere inquātũ reputari pōt
nō esse omnino cōtra volũtatem eiꝰ qui
hoc patitur ⁊ hoc probabiliter.
Ad propositum eorum que hic dicuntur ⁊ q iniustitia snĩe non agruat
nullitatẽ. l. cũ putarẽ. ff. fa. hercis. nec p̃sumit̃. l. herẽnius. §. canina. ff. de euic.
vtrum sit pecatum
mortale. Rñ. distin
guẽdo aut est circa p̃cepta diuina ⁊ sciẽ
ter vel ex ignorātia q̃ nō excusat de q̃
supra ignorātia. §. iiij. sic semꝑ est mortale. facit. xij. di. §. porro. ⁊. lxxxj. di. c. si q̇
p̃sbyteri sũt. vbi dicit̃ idolatria. ⁊. xiiij.
q. j. q̇sq̇s. si ꝟo fiat cōtra ex ignorātia q̃
excusat sic nō peccat mortaliter. aut ino
bediẽtia est circa precepta iuris positiui ⁊ tunc distinguo ꝙ aut talis lex seu
p̃ceptũ ꝑ longa tẽpora nō fuit receptũ
papa sciete ⁊ trāsgressores nō puniẽte
⁊ sic nō est mortale pctm̃ ĩmo excusant̃.
facit q no. pau. in. c. cũ olĩ de cle. ↄing.
vbi declarat grecos nō peccare l
ʒz accipiant vxores clerici eoꝝ ex quo not. ꝙ
quando lex generalis recipit̃ in vsum
a certo genere ꝑsonarũ ⁊ alio nō: ꝙ nō
obseruantes nō peccant saltẽ post longa tꝑa. §. leges. iiij. di. ⁊ q no. doc. in. c.
j. de treu. ⁊ pa. nec obstat ꝙ ibi t
ʒz Host.
loquit̃ qñ talis preuaricatio est peccatũ de sua natura tũc nō excusat nō
receptio secꝰ esset si essent eiusdẽ generis ⁊ maior pars acceptasset l
ʒz superior nō puniret tamẽ minor pars nō ex
cusaret̃ s
ʒz haberet locũ multa ꝑ patien
tiā tollerant̃ ⁊ c. c. cũ iā dudu
ʒz de p̃ben.
Jdem dico si talis lex fuit recepta s
ʒz ꝑ
cōsuetudinem abrogata ꝙ nō peccant
ĩobediẽtes vt. s̃. dixi. Consuetudo. §. ix.
⁊. x. aut talis lex nō est abrogata ne per
ↄ̃riā cōsuetudinẽ ne ꝑ nō acceptationẽ: ⁊ tũc fuit diuersa opinio inter doc.
q̇dā dicũt vt Collectariꝰ ĩ. c. j. de cōsti. ⁊
multi alij: ꝙ talis inobediẽtia nō ẽ mor
tale pctm̃ nisi fiat ex cōtemptu: ⁊ hmōi
opinionis vr̃ fuisse beatꝰ Ber. li. xj. de
p̃cepto ⁊ dispẽ. vbi dicit nō qualiscũ
mādati p̃teritio criminalẽ inobediẽtiā
facit s
ʒz repugnare ⁊ nolle obedire Jdẽ
in li. viij. dicit si verbũ loco vel tꝑe silẽtij ꝑ obliuionẽ surreptũ fuerit ↄ̃ preceptũ veniā facillime ĩpetrabit: etiam
vix peccatũ reputabit̃. Jdẽ in li. xij. ibi
dẽ dicit si iubẽte seniore mihi silẽtium
ꝟbũ elabit̃ reũ me esse fateor s
ʒz venialiter. Si ꝟo ex cōtẽptu sciẽs deliberans
spōte in verba ꝓrumpo p̃uaricatorem
me cōstituo ⁊ criminaliter: hec ille Alij
tenẽt ꝙ p̃dicta opinio est vera nisi fiat
ex cōsuetudine cōtra legẽ: sic etiā esset mortale. ⁊ huius opinionis videtur
Ric. de media villa in quoł. j. q. xix. alij
ꝟo dicũt cōsideranda verba legis: si
precipit per verba cōia. vt puta statuimus ordinamus: ⁊ similia. sic veru
ʒz est
ꝙ nō est mortalis inobedientia: nisi sit
ex cōtẽptu ⁊ q̇d sit contemptus vide. s̃.
Contemptus. Si vero lex loquitur per
ꝟba preceptiua seu eq̇pollentia. sic est
mortalis inobedientia uis nō fiat ex
cōtemptu: dummodo scienter ⁊ sine cā
rōnabili: ⁊ ꝓ hoc facit. c. ij. de ma. ⁊ obe.
⁊. c. q precipitur. xiiij. q. j. et huius opi
nionis videt̃ Pa. in Rub. de obserua. ie
iu. alij vero tenent vt sanctus Tho. in
iiij. di. xv. ar. iij. q. j ꝙ precepta iuris po
sitiui magis obligāt ex intẽtione legislatoris ex ipsis verbis: ⁊ ideo transgressor talis magis est reputādus qui
obuiat intẽtioni legislatoris qui de
uiat in aliquo a legis ordinatione. Jntentioni autem legislatoris obuiat qui
ex cōtemptu vel sine aliqua rationabili causa preceptum non seruat. secus in
casu in quo probabiliter credi potest si
legislator adesset eum obligare nō vel
let talis non est reputandus precepti
trāsgressor nec peccat mortaliter. ⁊ hec
videtur concludere cum opiniōe Rub.
que magis mihi videturequa. ⁊ ideo se
quẽda. quā etiam sequitur archi. lxxvj.
distinc. in c. vtinam. ⁊ Ge. in. c. generali. de elec. lib. vj. Facit pro hac opinione gl. in. c. quisquis. iiij. q. v. ⁊. c. honora
tus. lxxxiiij. dist. c. j. ⁊. x. dist. quis aute
ʒz.
⁊ quod no. Pa. ĩ cle. j. de eta. ⁊ quali. nā
durũ valde videtur quod p̃latus inten
dat semper inijcere laqueum mortalis
peccati in suis p̃ceptis: ⁊ iō solu
ʒz credo
sit in cōtẽptoribus ⁊ illisqui preuarica
tionẽ ⁊ inobediẽtiam ducunt in cōsuetudinem: que est quidam contemptus
intemperatus: ⁊ quia sic ex toto frustra
tur finis legis: sed inobediẽtia que nō
ex cōtemptu ne ex consuetudine pro|
cedit credo ꝙ sit veniale peccatũ: cum
hec nō ex toto frustret finem legis: nec
sit totaliter cōtra intẽtionẽ eius. Simi
liter dicendum de inobediẽtia prelato
rum aut superiorum. Multo magis ex
cusatur a mortali qui facit ↄtra ex igno
rantia non affectata crassa vel supina.
Si vero inobediẽtia sit cōtra consilia:
aut lex consilij est perfectionis: vt mat.
Vade ⁊ vende omnia. ⁊ sic nō est pecca
tum. Et sic intellige gl. in. d. c. generali
de elec. li. vj. ⁊ iura que allegat. Si aũt
lex est consilij reuerẽtie: quod est quando subditus deberet facere: tamẽ superior nō vult precipere sed potius cōsulere vt abstineat: vt not. glo. in. c. ad au
res de tempo. ordina. sic peccat veniali
ter: vt nota. Archidia. in capitulo testa
mentum. vt distin. ⁊. xxv. dic. §. alias ea
demum.
Ad hoc propositum ⁊ ꝙ inobediẽs
dicatur qui vnica citatione requisitus
non compareat no. Bar. ⁊ doc. l. j. §. j. ff.
si quis ius di. non obtem.
¶ Vtrum inobediẽtia statuti penalis
*sit peccatũ. Rñ. Henric. de gan. in quolibet. iij. q. xxij. ꝙ aliquando in statuto
sunt duo p̃cepta puta cum dicit̃. Statuimus ne quis faciat tale quid et qui
fecerit soluat talem penam: ⁊ tunc obli
gat ad culpam ⁊ pena
ʒz. Et sic intellige
gl. ⁊ He. in. c. vt animaru
ʒz periculis de
consti. li. vj. ⁊ Jnn. in. c. quod super his
de voto. ⁊ Joan. an. in. c. relatu
ʒz. ne cle.
vel mo. ⁊ Ge. in. c. perpetue. de elec. lib.
vj. qui dicunt ꝙ statutum penale prece
ptiuum: licet cōtineat aliam penā corporalem obligat ad mortale. Aliquādo
vero est vnum solum preceptum. puta
cum dicitur. Statuimus ꝙ si quis fece
rit tale quid soluat talẽ penā ⁊ sic obligat solum ad penā ex forma statuti. Ex
intentione vero statuentis obligat ad
culpa
ʒz si passim temerarie aut causa le
ui preuaricet. Aduerte etiam ꝙ in conscientia ne in primo casu ne in secundo tenetur ad penam nisi post condemnationem secundum glo. c. fraternitas in fi. xij. q. ij. ⁊ ꝙ licet statutũ non
sit preceptiuum ex forma tamẽ obligat
ad mortale quando imponit penā mu
tilationis vel mortis corporalis.
Jnquietudo
mentis est filia auaritie que communiter
est veniale peccatum nisi per eam omit
tātur necessaria ad salutem.
Jnquisitio
est alicuiꝰ criminis ma
nifesti saltẽ ꝑ famam ex
bono ⁊ equo iudicis competentis canonice facta inuestigatio ẜm Ho.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ inquisitio
nō tollitur nec impediatur formari per
transactionẽ partiũ super crimine nec
etiā per paceʒz inter eos factā. Bar. no.
in. l. transigere. ⁊ ibi Saly. C. de trāsa. ⁊
in. l. si maritus §. si negauerit. de adul.
⁊ an ⁊ quando sit permissa. no. Spec. in
ti. de inquisi. §. j. ⁊ Bar. in. l. congruit. ff.
de offi. preto.
¶ Quotuplex est inquisitio. Rñ. vt col
*ligo ex Pa. in. c. qualiter ⁊ quādo el. ij.
de accu. ꝙ triplex est. quedā generalissi
ma qua inquiritur super statu totiꝰ ꝓuincie vel diocesis et in hac nō est opꝰ
ꝙ infamia p̃cedat nec habet locũ dicta
diffinitio: prelatus tenetur eā facere
quolibet anno. c. cũ venerabilis de cen
si. ⁊. c. romana de censi. lib. vj. Quidam
est generalis qua inquirit̃ suꝑ statutũ
alicuius ciuitatis castri vel alicuiꝰ loci: ⁊ de hac nō loquitur prefata diffinitio nō requiritur infamia vt ĩ. c. j. de
offi. or. l. cōgruit. ff. de offi. p̃si. Tertia est
inquisitio specialis que fit contra certā
personā. ⁊ hoc pōt fieri dupliciter. Primo nō ad imponendam pena
ʒz: sed ad
peccatum euitandũ ex debito officij vt
puta ꝙ matrimoniũ non contrahatur
propter impedimentũ de diuor. c. porro. xxxv. q. vj. si duo. Et idẽ dic quando
vult inquirere de aliquo canonico impedimento eadẽ ratione ẜm ho. Jtem
ibi agit̃ de restitutiōe vsuraꝝ ⁊ debito
res propter iuramentum impediuntur
petere. Jtẽ generaliter quādo vult inquirere de aliquo crimine nō ad priuatum comodum sed tantũ ad penitẽtia
ʒz
peccati. ⁊ tunc non requiritur infamia
|
precedẽs ẜ
ʒz Jnn. ⁊ sequitur pa. in. d. c.
qualiter ⁊ qñ facit. c. cũ dilectꝰ ⁊. c. nihil
cũ si. de elec. ⁊. c. fi. de clā. spō. ⁊ q no.
ꝑ Jnno. in. c. j. de excessibꝰ p̃la. Secũdo
pōt fieri inquisitio specialis ad penam
imponẽdā: ⁊ tũc si fit ad denũciationẽ
publici officialis. sic nō op
ʒz p̃cedat infamia. l. ea quidẽ. C. de acc. c. preterea
testi. cogẽ. sed op
ʒz sit notoriũ ałs nō cre
dit̃ ei de qͦ tñ dic. vt. iiij. q. iiij. §. vlti. ałs
ẽt nō precedẽte ĩfamia ꝓcedere nō pōt
ĩ inquisitiōe ad penā imponẽdā vf in
d. c. qualiter ⁊ qñ ⁊ no. Pa. in. c. ad nr̃a
ʒz
el. ij. de iureiu.
¶ Sed q̃ritur q̃lis infamia d
ʒz precede
*re. Rñ. Pa. ĩ. d. c. qualiter ⁊ qñ. ꝙ si fit in
q̇sitio cōtra p̃latũ secularẽ op
ʒz sit talis
⁊ tāta ꝙ si ne scādalo vel periculo dissi
mulari nō possit. vt ĩ. d. c. qualiter ⁊ quā
do. Si vero cōtra prelatũ regularẽ puta abbatẽ vel priorẽ conuentualem sic
debet seruari dispositio prefati. c. quali
ter. Si contra regulares inferiores. sic
puto ꝙ nō requirat̃ tāta infamia s
ʒz solũ fama plublica cũ indicijs vt suspitionibꝰ aliquibꝰ aliter in cā criminali
nō credo iudexpossit ꝓcedere adaliquẽ
actũvel capture: aut attestatiōis persone tormentorũ: aut inquisitionis infamationis vt no. Jnn. ⁊ Jo. an. in. c. qua
liter ⁊ quādo ⁊. d. An. ibidem similiter
Ang. in. l. si vacantia. C. de bo. vacan. ⁊
bart. in. l. de minore. §. tormenta. ⁊. l. fi.
ff. de questi. Jn alijs aũt a predictis. s. a
cap tura: aut restitutiōe ⁊ ceteris predi
ctis si nō seruatur ordo ad vnguem nō
obest. Pa. tamen tenet in. c. pe. de accu
sa. ꝙ etiam sine infamia cōtra claustrales potest fieri inquisitio. Quod veru
ʒz
credo vbi tractaretur de modico preiudicio. Secꝰ si procederetur ad depositionem ab ordine aut incarcerationẽ
⁊ huiusmodi secundum pa. in. d. c. qua
liter ⁊ quando. Si vero inquisitio specialis ad penam fiat contra alios a pre
dictis claustralibus sic non potest fieri nisi fama publica precedente ⁊ talis
fama debet deferri iudici sedenti ꝓ tri
bunali ad bancu
ʒz alias in secreto non
valet: ita no. Ange. in. d. l. si vacā tia: et
cũ alijs ĩdicijs seu suspitiōibꝰ. aliter nō
pōt ꝓceder̃ iudex adaliquẽ actũ vt dixi.
¶ Quomodo ꝓcedet p̃latus in inquisi
*tiōe. Rñ. ꝙ ṗmo d
ʒz descendere ad locũ
vbi conuersatur persona ↄtra quā vult
inquirere. ibi veritas meliꝰ inquiri
tur. vt ĩ. c. post. ⁊ ꝙ no. in gl. de cle. Et
hoc intellige si pōt comode: ałs nō tenetur. Secũdo si inquisitio est generalis dabit iuramentũ clericis si est cōtra
ecclesiam suꝑ his que sciũt vel credunt
in sua ecclesia reformāda ta
ʒz in capite
in mẽbris: exceptis criminibꝰ occul
tis de mera veritate dicẽda vt in. c. q̃lit̃
⁊ quādo el. ix. in fi. de acc. Nec iuramẽtũ vel interdictum seu excōmunicatio
lata ab abbate vel alio cōtra subditos
ne reuelẽt inquisitori valet ne ligat
eos de offi. or. c. pleri li. vj. Si vero est
specialis citabit illũ cōtra quẽ vult inquirere. di. c. qualiter el. ij. §. d
ʒz ⁊. v. q. ij.
si primates. Tertio ꝓcedet ad receptio
nẽ dictorum eoꝝ clericoꝝ quos inquirit vel testiũ si qui producũt̃ ab aliquo
presentibꝰ tamẽ eis cōtra quos inq̇rit
nisi per cōtumaciā se absentent. ⁊ ea q̃
eis obijciũtur ⁊ nomina testiũ sunt eis
ex ponenda. Fallit hoc in casu de quo
j. Jn quisitio. §. xj. Quarto exceptiones tam contra testes alios ⁊ replicationes legitimas admittet vt deponendi falsum audatia prohibeat̃ vt in
dictis. §. d
ʒz. ⁊. c. si. primates.
¶ Vtrũ ille cōtra quẽ sit ĩquisitio pos
*sit negare infamiā p̃cesiisse. Rñ. ꝙ sic. ⁊
sic oportebitꝙ prĩo iudex hec cognoscat. vñ si infamatus nō inuenitur non
poterit iudex ꝓcedere. ałs sic. c. cũ opor
teat. de accu. ⁊. d. c. qualiter el. ij. ⁊ l
ʒz accusator ꝓbet eũ ĩfamatum: nihilominꝰ
reꝰ poterit probareꝙ sit bone fame. ar.
de pur. cũ in iuuentute. ⁊ potẽtius est
priuilegiũ bone fame infamie ar. c.
lc
ʒz in fi. de accusatio. ⁊ no. ber. in di. ca.
qualiter el. secundo.
¶ Vtꝝ ille ↄ̃ quẽ ĩquiritur possit recusa
*re iudicẽ si h
ʒz illũ suspectũ. Rñ. ꝙ. fic. c.
cum speciali de appella. vt puta quis
|
ex odij fomite procedit. vel est crimi
nosusar. iij. q. vij. iudicet ista tñ quo ad
omnia nō sunt seruanda ininquisitiōe
regulariũ. facilius ⁊ liberius possũt
a suis administratiōibꝰ ammoueri. di.
ca. qualiter el. ij. Quod limitat nisi in
graui preiudicio infligendo. ar. di. ca.
qualiter el. ij. in fi. in verbo facilius et
liberius.
¶ Vtrũ inquisitores generales possint
*procedere ad inquirẽdũ de veritate cri
minũ etiā nō receptis testibus suꝑ ĩfa
mia. Rñ. Pa. in. c. cũ dilecti de accu. ꝙ
sic satis est ꝙ eis ↄstet de ĩfamia ꝓpter
frequẽtẽ clamorẽ: secꝰ est ĩ delegato ad
vnā cām tm̃ vt in. c. cũ oporteat de acc.
Quis pōt inquirẽ. Rñ. ꝙ q̇libet prela
*tus cōtra suũ subditũ ĩmo tenet̃ ne san
guis subditoꝝ exquirat̃ in die iudicij
eoꝝ manibus of. or. c. irrefragabili.
regula. c. vl. Facit. c. l
ʒz hely. simo. xxxvij. di. ligant. ⁊. d. c. qualiter el. ij.
¶ Vtrũ mōachi ⁊ religiosi possint pu
*tari generales inquisitores a sede apo
stolica. Rñ. Pa. in di. c. cũ dilecti. ꝙ nō:
nisi sint in dignitate vt in. c. statutũ de
rescrip. li. vj. no. ꝙ dicit Pa. in. c. causa
ʒz
el. j. de iudi ꝙ appellatiōe fratrum in
statutis ⁊ odiosis nōveniũt mōachi. Jdẽ
dic in monialibus vt nō veniāt appel
latiōe soroꝝ ⁊ dñr ꝓprie fratres mendicantes similiter ⁊ sorores non mendicātes vero ⁊ habitātes solitarie mona
chi vel moniales appellantur.
¶ Vtru
ʒz ep̃s possit dispensare in crimi
*nibꝰ ne p̃latus amoueatur ab offō. Rñ.
pa. ĩ di. ca. qualiter ⁊ quando el. ij. ꝙ sic
qñ procedit per viā inquisitionis ⁊ facit. c. inquisitōis de acu. circa prĩcipu
ʒz.
vbi dicit ꝙ pōt superior penā moderare nisi tale sit crimen ꝙ impediat ordinis executionem ⁊ bñficij retentionem
etiam post peractam pnĩa
ʒz. ergo vbicũ
ista cessanttũcun graue sit crimẽ
etiam matus adulterio porerit nedum
ep̃s: sed quilibet superior dispensarevt
si re moueatur ab administratiōe. Secus quando procedit ꝑ viam accusatio
nis: ⁊ ita ĩtellige. c. at si clerici: de iudi.
¶ Vtrum de iuribus singularium ꝑsonarũ sit precedẽdũ inquirẽdo vł extra
*ordinẽ sine instātia patris. Rñ. Pa. ĩ. c.
ad nostrā el. ij. de iureiu. ꝙ non sed libello oblato ⁊ seruato ordĩe iuris q ẽt
sequit̃ Jo. an. in. c. fi. fo. cōpe. li. vj. etiā
si factũ allegatur notorium. facit. l. ad
peremptoriũ. ff. de iudic. ⁊. l. properandu
ʒz. C. eo. ⁊ aut̃. qui semel. C. quomodo
⁊ quādo iudexvbi patet ꝙ iudex nō de
bet citare absentẽ nisi parte petente: et
si aliter citat nō valet citatio. vt nota.
in. c. j. de iudi. Quod limitat ẜm Bar.
ĩ. l. iiij. §. hoc autẽ iudiciũ. ff. de dam. in
fe. nisi sit causa miserabiliũ personarũ
que se iuuare non possunt.
¶ Quid si testes interrogentur suꝑ oc
*cultis criminibꝰ. Rñ. ꝙ nō debent respondere si inquisitio sit generalis nisi
de crimine de quo infamia precessit. d.
c. qualiter ⁊ quando. el. ij. multo minus
si inquisitio sit specialis cōtra alique
ʒz.
Si vero infamia precessit cōtra aliquẽ:
tũc testes dicẽt suꝑ omnibus que sciũt
de eo quod inquiritur veritatẽ etiam si
illud quod sciũt sit occultũ. vt si de for
nicatiōe agitur ⁊vocatur aliquis qui si
mul cũ eo fuit debet dicere secretas circunstantias: etiam eas quas secreto no
uit dũmodo sit ĩfamatus de crimine su
per quo fit ĩquisitio: puta cum tali muliere commisit fornicationẽ: s
ʒz si tantu
ʒz
de fornicatione esset infamatus nō expressa aliqua tũc non debet testis reuelare fornicatricẽ occultā. hec no. Jnno.
⁊ Host. in. c. qualiter el. j. Joan. ⁊ Archi.
ij. q. v. habet hoc.
¶ Vtrum ille contra quem fit inquisi
*tio teneatur dicere veritatem super cer
to crimine interrogatus. Rñ. ꝙ sic si fa
ma sit contra eum de quo vide. s̃. Confessio delicti. in prin.
¶ Quid est indiciũ ⁊ quomodo per ĩdi
*cia potest procedi cōtra aliquem ad in
quisitionem. vide. s̃. indicium.
Jn quisitor
hereticoruʒz minor ep̃o
esse nō potest nisi quadragesimum etatis sue annum attigerit. cle. dolentes de hereticis.
De notatis hic ⁊ ꝙ debeat seruare
ordinẽ iudiciorũ ẜm Jnnocẽ. in. c. exhi
bita. clerici de qua gl. institu. de pub. iu
di in prin. ⁊ ꝙ inquisitor heretice prauitatis pōt punire hereticum ẽt ex sola
mẽtis cogitatione l
ʒz signa heresis non
dum ostẽderit. Bal. no. in. l. si quis non
dicā. ij. ⁊. vij. col. C. de epi. ⁊ cle. ⁊. pōt ip̃e
inq̇sitor criminaliter punire. Jdẽ Bal.
in. l. seueriter. C. de excu. tu.
¶ A quibus possint tales ĩq̇sitores ĩsti
*tui. Rñ. gl. in. d. cle. dolentes. ꝙ ꝑ mini
stros vel prouinciales illoꝝ ordinũ q̇bꝰ a sepe apłica est ↄmissũ. Jtẽ ab ep̃is
vel capłis sede vacāte. vt in. d. glo.
¶ Vtrũ p̃fati ĩq̇sitores possint alijs cō
*mittere vices suas. Rñ. gl. d. cle. ꝙ sic. ⁊
cōmissa rios quos dāt vocamus vicacarios vel substitutos cle. j. §. porro. §.
notarij de hereti.
¶ Vtꝝ inquisitores p̃fati possint se ĩpe
*dire de diuinatiōibꝰ aut sortilegijs aut
vsuris. Rñ. ꝙ de diuinationibꝰ ⁊ sortilegijs si manifestā sapiũt heresi
ʒz possũt se intromittere: vt puta faciũt ma
nifestas inuocatiōes demonũ attribuẽ
do demonibus aliq diuinũ. Secꝰ si so
lum inuocāt ad exercendũ opera q̃ naturaliter possunt: tũc talis ĩuocatio
nō sapit heresim ẜm Oldra. alias non
possunt ẽt si sapiunt heresim s
ʒz nō ma
nifeste. similiter nec de vsuris tex. est in
c. acccusaius. §. sane de here. lib. vj.
¶ Sed nũquid inquisitores poterunt
*ipsi cognoscere an sapiat heresi
ʒzvł ne.
Rñ. ꝙ nō iurisditio est sibi attributa existẽte cōditione vt no. gl. in. d. c. ac
cusatus. ⁊ gl. in. c. j. de offi. dele. li. vj. q̃vi
det̃ cōtraria intelligẽda ẽ vera ꝙ ĩquisi
tor pōt cogno scere an sapiat māifeste
heresi
ʒz quando certum est ꝙ sapit here
sim sed dubitatur an sit manifesta: vel
non: tũc pōt recipere ꝓbationes an
sit manifesta. et intelligo manifesta ẜ
ʒz
glo. eādẽ qñ illa que notoria sunt. ⁊ ita
patentia. ꝙ nulla tergiuersatione celari possũt. de. ꝟb. sig. ex parte. de coha.
cle. ⁊ muli. c. fi.
¶ Que ꝓhibẽnt̃ p̃fatis inquisitoribꝰ
*Rñ. ꝙ nō extorqueāt pecuniā pretextu
officij inquisitionis q̇busuis modis il
licitis. Jtẽ ꝙ nec sciẽter acceptẽt bona
bona ecclesiaꝝ ob delictũ clericorũ aut
fisco applicẽt: ꝙ si cōtra fecerint: tā ip̃i
eoꝝ cōmissarij. ⁊ ẽt ep̃orũ aut capitu
lorũ sedevacāte sunt excōicati ip̃o fctō:
nec poterũt absolui añ satisfactionẽ pe
cunie sic extorte: nisi ĩ mortis articulo.
cle. dolẽtes de here. Jtẽ districtius inhibet̃ eis ne abutant̃ quōlibet portatione armoꝝ. Jtẽ ꝙ nō habeāt nisi officia
les necessarios. d. cle. dolẽtes. Jtẽ preci
pit̃ tā ep̃is alijs inquisitoribꝰ ꝙ nō
imponāt malitiose aut fraudulẽter cri
mẽ heresis alicui: aut ꝙ ĩpediat executionẽ officij ĩquisitiōis false. itẽ ꝙ odio
gr̃a vel amore lucri: aut comodi tꝑalis
obtẽtu cōtra iustitiā ↄ̃ cōsciẽtiā nō omi
tāt ꝓcedere vbi est ꝓcedẽdũ: ałs ep̃s ꝑ
trienniũ suspẽsus est ab officio ⁊ eius
superior hoc faciens. Jnferiores vero
ep̃is sunt excōicati excōicatiōe papali.
Cle. multoꝝ de here. Q bñ no. cōtra
istos inquisitores q̇ citāt aliquos ꝓ he
reticis q̇ tñ nō sunt: sunt excōicati ip
so fctō. Jtẽ ꝙ nō pñt de crimine heresis inquirere ↄ̃ ep̃os nisi in lr̃is apłicis expresse vt possint hec facere cōtineatur. vt in. c. inq̇sitores. hereti. vj.
Jtẽ inq̇sitores ordĩs minoꝝ nō pñt se
ĩtromittere de ordine p̃dicatoꝝ Nec in
quisitores de ordine p̃dicatoꝝ de ordi
ne minoꝝ pretextu cuiuscũ heresis:
vt in priuilegijs eorum aliter sunt excōicati ipso facto: ⁊ est papalis ꝑ extra
uagantẽ Pau. secundi.
¶ Vtrũ inq̇sitores hereticoru
ʒz possint
*ꝓcedere cōtra illosxp̃ianos qui ad ritũ
trāseũt iudeoꝝ. Rñ. ꝙ sic. dũmō metu
mortis absolute seu p̃cise nō fuerĩt ba
ptisati. c. ↄtra xp̃ianos. here. li. vj.
*¶ Vtrũ officiũ inquisitiōis eis ab apo
stolica sede cōmissum expiret ꝑ mortẽ
romani pōtificis ↄcedẽtis. Rñ. ꝙ nō vt
in. c. ne aliqui. de here. li. vj.
¶ Vtũ inq̇sitores possint indicere silen
*tiũ omnibꝰ predicatoribꝰ. Rñ. ꝙ nō ni
si solum q̃struarijs qñ cōtinget cōgega
|
tionẽ fierĩ ꝓ negotio fidei vel dictorũ
questuariorum predicatio eidem nego
cio impedimentum afferret. c. vt offm̃
inquisitionis de he. li. vj.
¶ Vtꝝ inq̇sitores p̃fati possĩt ↄuocare
*cleꝝ ⁊ ppł
ʒz ciuitatũvł castroꝝ aut alio
rũ locoꝝ. Rñ. ꝙ sic ꝓut negocio fidei vi
derit expedire. Siłr ↄcedit̃ eis vt aduo
cāt peritos qͦslibet vt in sentẽtijs hmōi
ꝓferẽdis ↄsiliũ p̃beāt: ⁊ ꝙ tales ꝑitos
aduocatos vt eis obediāt ĩ p̃fatis ↄsilijs dādis ĩ ꝟtute obediẽtie possint co
gere. c. vt ↄmissi. de here. li. vj. Ex qͦ aduerte ꝙ nō pñt p̃cipere sub obediẽtia ⁊
minꝰ sub excōicatiōe clero ⁊ ppłovt va
dāt ad eoꝝ p̃dicatiōes ↄ̃ q sepiꝰ faciũt dicti ĩq̇sitores ⁊ nō v
ʒz. ¶ Vtꝝ ĩq̇sito
*res p̃fatipossĩt ꝓceder̃ ↄ̃ aliqͦs sine ep̃o.
rñ. ꝙcitare capere ac tute custodire mā
cipare: nec nō ĩ vĩculis ac manicis ferreis ponere ⁊ ĩq̇rere ↄ̃ illos qͦs iustitia
ꝓ hmōi crimine ↄcedi pōt: sed tradere
carceri: ita atroci q̇ magis ẽad penā
custodiā: aut exponere tormẽtis. aut ad
snĩa
ʒz ↄ̃ illos nō pōt ep̃s sine ĩq̇sitorevel
ĩq̇sitor sine ep̃o aut delegato capłi sede
vacāte si sui adinuicẽ copiā valeāt. hẽre. j. viij. dieꝝ spaciũ post se req̇sierĩt.
⁊ si secꝰ ṗsũptũ fuerit irritũ est ip̃o iure
cle. j. de here. ⁊ ibi ponitur de carcere: ⁊
clauibꝰ ⁊ officialibꝰ. ⁊ dic vt ibi.
¶ Qũo ꝓcedẽt ĩq̇sitores p̃fatiↄ̃ aliquẽ.
*Rñ. ꝙ si per viā accusatiōis seruent ordinẽ suũ. Si ꝑ inquisitionẽ. faciũt q̃ supra dixi indicijs ⁊ ĩquisitiōe. Excipit̃
tamẽ ꝙ accusatores vel testes seu depo
nẽtes qñ propter potẽtiā personarũ cō
tra quas deponũt aut accusant graue
periculũ ĩmineret eis si noĩa eorum pu
blicarent̃: tũc nō publice s
ʒz secrete corā diocesano vel eo absente vicario ip
stus qñ inquisitores ꝓcedũt vł ep̃s aut
eiꝰ vicariꝰ corā ĩq̇sitore si cōmode pōt ⁊
aliq̇bꝰ alijs ꝑsonis ꝓuidis ⁊ honestis
iuris ꝑitis totũ ꝓcessu
ʒz suꝑ qͦ deliberandũ ẽ manifesta. ⁊ ipsoꝝ cōsilio ad
snĩam vel cōdẽnationẽ ꝓcedere pñt et
plena fid es talibus testibꝰ adhibet̃: l
ʒz
eoꝝ noĩa nō fuerĩt ꝓmulgata: ⁊ possunt
precipere inquisitores p̃fatis honestis
personis sub pena excōicatiōis quā in
currāt ipso facto ne reuelent predicta
noĩa ep̃s tñ nō pōt p̃cipere ĩquisitori:
nec inquisitor ep̃o. S
ʒz papa p̃cipit in
virtute obediẽtie vt teueāt secreta. Ces
sāte tñ tali ꝑiculo debẽt accusatoꝝ ⁊ te
stiũ noĩa publicari. itẽ pñt ꝓcedere sim
pliciter de plano ⁊ abs aduocationũ
⁊ iudicioꝝ strepitu ⁊ figura. vt in. c. fi.
de here. li. vj. Jtẽ ꝙ ꝓcedendo per via
ʒz
inquisitiōis excōicati ⁊ participes: vel
socij criminis admittũt̃ ad testimoniũ
ↄtra hereticos receptatores. defẽsores
fautores. ⁊ credẽtes eorũ si ex circũstātijs vera dicere presumātur. c. in fide
here. li. vj. Secus si procedatur ꝑ viam
accusatiōis vel exceptionis. tales nō
admittunt̃ ẜm Jo. an. ibidẽ. Jtem religiosi oẽs qui ante religiōis ingressum
erāt notarij tũcũ sint in sacris libe
re istud officiũ tabellionis possunt exercere quo ad oĩa que ad offm̃ ĩquisitio
nis pertinẽt nō obstante aliquo statuto cōtrario. d. c. vtofficium.
*¶ Jtẽ nota ꝙ statutũ loci ꝑ q offm̃ ĩq̇sitiōis directe vel indirecte impediret̃
vł quō libet retardaret̃ ipso ĩure est nul
lius roboris: ⁊ per censurā ecclesiasticā
possũt cogi rectores illoꝝ locoꝝ ip̃a re
uocarevel moderare vt nō impediant.
c. statutũ de here. li. vj. et etiā possũt ad
uocare brachiũseculare ꝑ censurā eccle
siasticā cōtra hereticos vt ĩ. d. c. offm̃.
¶ Jtẽ statutũ duabꝰ dietis. ĩ. c. nōnul
*li de rescrip. nō ĩpedit ĩq̇sitiōis offm̃vt ĩ
d. c. statutũ. itẽ ẜ
ʒz io. an. pñt ꝓcedere cō
tra hereticũ licet alibi cōmiserit crimẽ
si in sua inquisitione inuenitur.
Jnsignia.
Vtrum possit q̇s sibi assu
mere. Rñ. Pa. ĩ. c. dilecta
exce. p̃ł. cōit̃ tenẽtꝙ sic. et arma sicut et
nomẽ assumit̃ ad placitũ vt agnoscat̃
ab alio. Jnsti. dele. §. si q̇s ĩ noĩe. ⁊. l. ad
recognoscendũ. C. de ingenu. ⁊ manu.
De h notatis ⁊ ꝙ ĩsignia doctoratꝰ vł
militie nō p̃t ferr̃ q̇ nōẽ do. vłmiles no.
bar. ĩ. tra. ĩsig. ⁊ armis col. j. ⁊ ibi col. ij.
ꝟsi. s
ʒz q̃rovnꝰ ꝙ vnꝰ ñ possit ferr̃ ĩsignia
|
alteriꝰ. ⁊ eligunt̃ ad placitũ sicut noĩa
dũmodo aliena nō depĩguāt̃. gl. ⁊ doc.
in. l. ij. C. vt ne. li. si. iu. auten. impo.
¶ Vtrũ ĩsignia alteriꝰ possit q̇s assume
*re. Rñ. pa. ĩ. d. c. dilecta ꝙ sic sicut ⁊ nomẽ ꝙ limitat veꝝ nisi illi cuiꝰ sũt p̃tẽde
rẽt aliq dānũ vt puta facinorosus assumẽs arma alteriꝰ posset ille offẽdi lo
co facinorosi. ⁊ talis ĩplorare pōt officiũ
iudicis. ⁊iudex p̃t ꝓhibere ad eũ spe
ctat quies populoru
ʒz. l. j. §. quies. ff. de
off. prefec. vr. Jdẽ dic vbi interest reipu
blice sicut si aliq̇s accipit insignia boni artificis qui non est ita bonus ⁊ ita
cipiunt̃ populi. de hoc habes ꝑ Bar.
in tractatu de insignijs et armis.
¶ Vtrũ q̇s possit assummere ĩsignia di
*gnitatis. Rñ. ꝙ nō si nō h
ʒz illā dignita
tem ałs est falsarius. l. eos. ⁊ ꝙ ibi not.
ff. de falsa. Facit. c. j. de clerici. nō or. mi.
Jnscriptio
scm aliquos est qñ accusator ꝓfitet̃ vera q̃ in
bello sunt. vel ẜm alios cũ ꝓfitet̃ se velle ꝓseq̇ vs ad finẽ. Sʒz ẜm alios ⁊ veriꝰ ĩscriptio est quādo accusator se obli
gat ad penā taliōis. s. similẽ talio ꝓprie idẽ est ꝙ representatio ad ↄsimile.
⁊ hāc tenet Jo. an. ⁊ gl. ĩ. c. super his de
accu. ⁊ probatur ĩ. c. tue. de ꝓcu. ⁊ sequi
tur Pa. in. d. c. super his. ⁊ de istis opinionibꝰ dicitur in. l. si cui. in prin. ff. de
accusa. l. in causis. C. de accusa.
¶ Vtrũ accusanti sit necessaria inscri
*ptio. Rñ. gl. ⁊ doc. in. c. suꝑ his. ꝙ sic nisi in. viij. casibus ⁊ ibi vide. Et l
ʒz inscri
ptio nō fiat. tamẽ deficiẽs d
ʒz puniri pe
na talionis ẜm Accursiũ in. l. ij. C. de fi.
instrumen. ⁊. Bar. in. l. sicut predicta.
Jnstitutio
seu instituere ẜʒz host. est
ecclesie vel ecclesiastici
beneficij collatio.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ institutio
canonica sola dat iustā cām possidẽdi
⁊ iustũ titulũ in prelatura. vt not. Bal.
in. l. iij. C. de emanci. li.
¶ Quis pōt instituere. Rñ. de iure com
*muni episcopus. Jtẽ capitulũ sede vacante. de insti. ⁊ si capitulũ li. vj. Jtẽ ille
qui habet ex delegatione ep̃i. de insti.
ex frequentibus. Jtẽ qui habet hoc de
cōsuetudine. c. cũ venissent. de insti. dũmodo sit clericꝰ talis tamẽ ab isto insti
tutus nō d
ʒz administrare nec possessio
nẽ ecclesie adipisci nisi de cōsensu diocesani. ⁊ eius autoritate. d. c. ex frequẽtibꝰ. Jtem abbates in ecclesijs sibi sub
iectis pleno iure possunt curā ↄmitere
sine p̃sentatiōe ep̃o facta. ar. a cōtrario.
de p̃ben. c. in lateranensi. de capel. mo.
c. presbyterilib. vj. xvj. q. ij. visis.
Jntentio
accipit̃ dupliciter vel ꝓut
est motus. vel motiuũ. vo
luntatis. vel ꝓut dicit finem intentuʒz.
⁊ isto secundo modo. hic accipio.
¶ Vtrum intentio habitualis sufficiat
*ad meritũ bone actionis. Rñ. S. Bo. in
ij. di. xlj. que. vl. primi ar. ĩ fi. ꝙ si loqua
mur de intentione habituali qua quis
refert ad deu
ʒz in generali oĩa oꝑa diei
vel anni sic talis nō sufficit ad meritũ.
Sed si loquamur de intentione habituali qua quis refert aliq opꝰ ad deũ
in primordio illius operatiōis vel alte
rius ad quā illa consequenter se h
ʒz: ita
ꝙ opus sequens directa
ʒz habet ad opꝰ
primum ordinationem vel cōsequẽtiā.
sic talis sufficit ad meritũ. Vnde si aliquis intẽdit pro deo dare. c. marchas ⁊
incipit hodie dare vnam cogitando de
deo actualiter. postea dat alij: ⁊ nihil de
deo cogitat tamen actiones ille sunt ei
omnes meritorie ⁊ fructuose ⁊ per hũc
modũ est ĩ viris religiosis q̇ in principio ⁊ charitate deuouerũt portare religionis pondus. quicquid. enim faciũt
quod ad sue religionis obseruantiam
spectat ex prima intẽtione est eis meri
torium ad salutem: nisi ꝙ absit contraria intẽtio superueniat. Si autem opꝰ
alterius generis inciperet oporteret ꝙ
intẽtio renouare tur vt illud opus esset
meritorium. vnde si religiosus ad ea q̃
ad religionem non spectant vult se exer
cere op
ʒz ꝙ intẽtionẽ renouet: illa ha
bitualis ad illam nō se extẽdit. ⁊ iō non
est ꝑue securitatis⁊ vtilitatis religionẽ
ĩtrare. dicit etiā idẽ. S. Bo. ibidẽꝙ intẽ
tio habitualis uis de deo nō cogitet
|
actualitet̃ tñ si ex sola boni oꝑis cōside
ratiōe charitas ꝓmpta vel aliq̃ alia vir
tus charitate ĩformata ad ip̃
ʒz bonũ opꝰ
ĩclinat ip̃m est meritoria. sicut vir obediẽs meretur obediẽdo p̃lato p̃cipiẽti
sibi etiā si nihil cogitet de deo sed solũ
consideret ꝙ est bonum obedire.
¶ Vtrũ opꝰ ab ĩtẽtiōe recipiat titatẽ
*siue boni quo ad bona. siue mali qͦ ad
mala. Rñ. s. Bo. di. xl. ar. j. q. ij. ꝙ titas
bonitatis ⁊ malitie corrñdet titati in
tẽtiōis scm q titas intẽtiōis attẽdit̃ tũ ad actũ ĩtẽdẽdi s
ʒz ĩquātũ attẽdit̃ ex ꝑte intẽti nō semꝑ corrñdet. Vñ
gl. suꝑ illud Math. xij. bonus hō ⁊ c. di
cit quantũ bonũ intẽdis tm̃ facit. dicit
idẽ. S. Bo. ꝙ similiter tātũ ⁊ tũ sunt
aduerbia sic dicũt quātitatẽ actus intẽ
dendi. ⁊ verũ est generaliter siue respectu maloꝝ vel bonoꝝ: quātũ actꝰ intendẽdi est magis intẽsus in bonitate
vel malitia tātũ oꝑatio exterior est bona vel mala: oẽ em̃ meritũ vel demeritũ
ad actũ volũtatis reducit̃. l
ʒz circunstātie exteriores aliquo modo faciāt advo
lũtatis deprauationẽ. Si vero ly. tantũ
⁊ tũ sunt noĩa. tũc dicũt titatem ex
parte intẽti: ⁊ sic nō veꝝ generaliter:
nō semꝑ operi exteriꝰ facto mẽsurat̃ intẽtio: frequẽter homo itẽdit magnũ
bonũ ⁊ nō facit. ⁊ minimũ bonũ ex humilitate: ⁊ facit magnum.
¶ Vtrũ opꝰ ab intẽtiōe recipiat quali
*tatẽ. s. bonā vel malā. Rñ. S. Bo. vbi. s̃.
q. j. ꝙ intẽtio bonavel mala dicit̃ dupli
citer. ¶ Primo modo bona dicit̃ in qua
est ꝑfecta ⁊ bona ordinatio operis ad
fine. ⁊ hoc modo nō tamẽ respicit boni
tatẽ finis: sed etiā rectũ ordine
ʒz eius q̇
est ad fine
ʒz. Et hoc est q dicit Ber. ad
Eugeniũ exponẽs illud. si oculꝰ tuus
simplex: ꝙ ad hoc ꝙ oculus sit simplex
requirunt̃ duo necessario. s. ꝙ veritas
sit in electiōe: ⁊ charitas in intẽtiōe: q
est dicere ꝙ amat q est amādũ. ⁊ eligit q est eligẽdũ. mala dicit̃ in qua est
ordinatio indirecta: ⁊ sic est verũ generaliter ẜm intentionem qualificat̃ opꝰ
exterius. ¶ Secundo modo dicitur intẽtio bona. q finaliter intẽdit est bo
nũ ⁊ isto modo nō qualificat̃: si q̇sfu
rat̃ vt faciat eleemosynā vł mẽtit̃ vt cō
uertat aliquẽ. nō dicit̃ bñfacere. s
ʒz quo
ad malitiā nō h
ʒz instātiam: malitie
intẽtiōis ĩputat̃ oẽ opꝰ factũ q̃lecun
sit. deꝰ cor interrogat principaliter.
⁊ de istis ĩtelligit̃ magis cordis inspector est domins operis. xv. q. vj. c. j. et
illud. reā linguā nō facit nisi rea mẽs.
xxij. q. j. c. hoĩes. ⁊. c. se. ⁊ minister legis
volũtarie occidẽs malefactorẽ homici
da reputat̃. xxiij. q. v. c. cũ homo. ⁊. illud
q no. xlj. di. q̇sq̇s. ⁊. xxj. q. iiij. c. omnis
iactantia. Non obstat ꝙ non sit in bono. plura requirunt̃ ad cōstructionẽ
ad destructionem.
¶ Virũ intentio bona abs operibus
*valeat ad meritũ. Rñ. S. Bo. vbi. s̃. ꝙ si
ille h
ʒz facultatẽ bñ operādi ⁊ opportunitatẽ operādi: sic nō sufficit intẽtio:
nec bona voluntas debet dici sed semi
plena. Si ꝟo facultas non adest tunc
bona intẽntio ⁊ bona voluntas sufficit
ad meritum vite eterne.
¶ Vtrũ oꝑa exteriora addāt aliquid su
*pra meritũ bone volũtatis. Rñ. S. Bo.
vbi. s̃. ar. ij. q. j. ꝙ aut lo q̇mur premio
substātiali. ⁊ sic de cōdigno nihil addit
opus extrinsecũ: quātitas meriti pẽsatur ex quantitate radicis. De congruo tamẽ abs dubio opꝰ priuilegiatum addit. s̃. bonam intentione
ʒz et vo
luntatem pro eo ꝙ volũtas in illo ope
re p̃parat̃⁊ disponit̃ ad susceptionẽ ma
ioris gratie ꝑ quādigna est maiori retributiōe. Si aũt loquimur de premio
accidẽtali: sic opus extrinsecũ addit su
pra bonā volũtatem sicut priuilegiatũ
⁊ alia etiā q̃ dispositiue addũt ad rōnẽ
meriti: excitāt actũ volũtatis ad bonũ: ⁊ radicationẽ ⁊ ↄseruationẽ gr̃e. ⁊ il
lud martini. pa lmam tamẽ ⁊ c. ĩtelligit̃
nō de palma q̃ est aureola. s
ʒz de palma
q̃ est respectu p̃mij eẽntialis q̃ r aurea.
¶ Vtrum euentus sequẽs addat ad bo
*nitatem et malitiam actus exterioris.
Rñ. Tho. j. ij. q. xx. ar. v. ꝙ aut est precogitatus. et sic addit. Aut non est preco|
gitatꝰ: ⁊ tunc aut ꝑ se sequit̃ vt in pluri
bus. ⁊ sic addit. Cōstat em̃ actũ ex gñe
sola esse meliorẽ ex quo seq̇ possũt plura bona. ⁊ peiorẽ ex qͦ plura mala. aut se
quit̃ ꝑ accidẽs. ⁊ vt ĩ paucioribꝰ ⁊ tunc
nō addit. nō em̃ iudicat̃ de re aliqua q
est ꝑ accidẽs sed tantũ q est per se.
¶ Vtrũ q̇s ꝑ intentionẽ possit oꝑa sua
*vel alioꝝ alteri applicare. Rñ. ẜm Astẽ.
ꝙ sic. ⁊ fit tripliciter. ¶ Primo mō in sin
gulari. vt cũ ꝓ alio determinare satisfa
cit. ⁊ sic q̇libet pōt alteri bona sua cōica
re. ¶ Sco mō in speciali. vt cũ q̇s orat
ꝓ ↄgregatiōe sua ⁊ suis familiaribꝰ et
bñfactoribꝰ ⁊ ad hoc etiā ordinat opera sua satisfactoria. ⁊ sic ille q̇ preest reli
gioni pōt illa oꝑa cōicare alij applican
do intẽtionẽ eoꝝ q̇ sunt de sua congretiōe ad hũc determinate. ¶ Tertio mō
in generali. ⁊ sic qui p̃est ecclesie generaliter pōt oꝑa illa cōicare applicando
suā intẽtionẽ ad hũc vel ad illũ. ⁊ ideo
q̇ preest eccłie generali pōt cōicare ea q̃
sunt ↄgregationis ⁊ huiꝰ hoĩs. sed non
ecōtrario. ṗma cōicatio ⁊ sca nō r indulgẽtia s
ʒz tm̃ tertia ꝓpter duo. ¶ Primo ꝑ excōicationes illas primas l
ʒz
absoluat̃ hō a reatu pene quātũ ad deũ
nō absoluit̃ tamẽ tũ ad satisfactionẽ
ad quā est obligatus ex p̃cepto ecclesie
vel cōfessoris s
ʒz ꝑ tertiā sic vt. s̃. p
ʒz iudulgẽtia. ¶ Sco in vna cōgregatio
ne nō est sufficientia meritoꝝ vt sibi et
alijs valere possint sicut est ĩ eccłia romana p̃cipue ꝓpter meritũ xp̃i: ⁊ ille so
lus q̇ ipsi p̃est pōt ꝑ intentionẽ suā applicare oꝑa alioꝝ alijs q̃ dicunt̃ ĩdulgẽtie. alij aũt habẽt ex eiꝰ cōfessione.
¶ Vtrũ actio ꝓcedẽs a volũtate delibe
*ratiua si ꝑ ĩtẽtionẽ ad deũ nō ordinata
sit mala seu pctm̃. Rñ. vt colligo et. S.
Bo. ĩ. ij. dist. xlj. q. j. ar. iij. ꝙ aut hoc ꝓue
nit ꝑ inordinatā affectionẽ siue cōuersionẽ ad creaturā ⁊ sic est mala ex ↄuersione. Aut ꝓuenit ꝓpter operātis negli
gentiā. ⁊ sic ẽ mala ex omissione. Aut ꝓ
pter operātis ĩfirmitatẽ ⁊ miseriā ⁊ hoc
neutro mō est mala s
ʒz indifferẽs: deus
em̃ decreuit ꝓpter suam pietatem ⁊ ꝓpter nr̃am infirmitatẽ multas operationes nō imputare nobis ne ad meritum ne ad demeritum. ⁊ cōsequent̃
tales operationes respectu nostri non
vident̃ bone moraliter nec male vt cu
ʒz
quis loquit̃ alicui ex naturali pietate
vel alium salutat ex vrbanitate. vel facit ex necessitate nature puta comedit
vt reficiat̃ ambulat vt recreet̃: nec tamẽ
hec refert in deũ tales em̃ actiōes non
sunt meritorie. ad deũ nō referunt̃ di
cere ꝙ essent demeritorie durũ videret̃
cũ nō fiāt ꝓpter inordinatā cōuersionẽ
ad creaturā. nec omittunt̃ ad deum referri agẽtis negligẽtia sed tm̃ propter
quādā infirmitate
ʒz que est in nobis ex
corpore corruptibili aggrauāte animā.
Nec obstat his Gre. suꝑ illud Matthe.
xiij. de oĩ ꝟbo ocioso ⁊ c. vbi dicit ꝙ ꝟbũ
ociosum est q caret ratione iuste neces
sitatis vel pie vtilitatis. vt dicit Ric.
in. ij. di. xl. non semper oportet ꝙ actus
explicite ad finem q̇ est deus referatur:
vt nō sit ociosus. sed ꝙ referat̃ ad bonũ
finẽ vel ciuilẽ vel corporis necessitatem
aut honestā recreationem. Solu
ʒz ergo
ille dicit̃ ociosus q̇ nō refert̃ ad alique
ʒz
bonũ sinẽ. Meritorius autem vite eterne solus est actus qui ordinatur ꝑ intẽ
tionem ad deum aut merito condigni
si fiat ex charitate: demeritorius. vero si
nō referatur in deum ex inordinata cōuersione vel omissione.
¶ Vtrum bonitas actualis voluntatis
*addat aliquā bonitatẽ super bonitate
ʒz
ipsius habitꝰ gratie. Rñ. ẜm. Ri. vbi. s̃.
ꝙ actualis volũtas elicita a voluntate
potẽtie per gratiam addit habitui gra
tie bonitatẽ aliquā a deo denumerabilem tum ad premiũ substā tiale ita ꝙ
premiũ substantiale habitui gratie et
actibus interioribus voluntatis ꝑ gra
tie habitũ elicitis correspōdet. vnde ꝓpter tales actus plus habebit de p̃mio
substantiali quā si sine ipsis a corpore
decessisset.
Jnterdictum
dicitur ab interdico
interdicis quod idẽ
est q ꝓhibeo. et sic ꝑtinet ad interdi|
ctu
ʒz iuris canonici ex quo ĩterdicit̃ administratio aliquoꝝ sacr̃oꝝ. ⁊ celebratio
diuinoꝝ vel executio aliquoꝝ spũaliu
ʒz
ẜm Jnn. ⁊ sic. est eccłiastica cẽsura. aliqñ
r inter dictũ. i. ĩter duos datũ vel inter
duo dicta vt ĩsti. de ĩterdi. ĩ ṗn. ⁊ isto mō
accipit̃ in ĩterdictis a lege ciuili siue a
p̃tore. ⁊ q̃dā sunt publica ⁊ ista sũt. ix. q̃
dā sũt priuata ⁊ hec sunt. xxviij. de q̇bꝰ
vide gl. ⁊ doc. ĩ. c. pastoralis. cā posses.
⁊ ꝓpri. ⁊ in. c. itẽ cũ quis. de resti. spo. et
de istis hic nō intẽdo tractare. sed vide
si placet in speculo. e. ti. S
ʒz de ĩterdicto
primo mō dicto nec etiā intendo dicere
de ĩterdicto quo aliq ꝑticulare spũale
interdicitur: puta cu
ʒz q̇s interdicit̃ ab
officio vel a bñficio ⁊ hmōi. de hoc di
co. j. suspẽsio. s
ʒz hic intẽdo solũ tractare
de interdicto ex quo in aliqua terra vel
eccłia vel alique ꝑsone ĩterdicunt̃ a celebratione diuinoꝝ ꝑceptione secramẽ
torũ aliquoꝝ pulsatione campanarũ et
ceteris. de quibꝰ. j. dicā interdictum. v.
De notatis ĩ hoc §. ⁊ ꝙ ĩterdictũ ecclesiasticũ de qͦ hic nō sit ꝓprie snĩa no.
Bal. ĩ addi. ad Spe. in ti. de sen. §. l. ꝟ. x.
⁊ ibi Spe. §. j. ⁊ Bald. in. l. j. C. de postu.
vbi ponit ꝙ ĩterdictũ legati vel gubernatoris ꝓuincie nō est ꝑpetuũ s
ʒz expirat cũ officio. de materia aũt interdicto
rum ecclesiasticoru
ʒz nihil per legistas.
¶ Quot sunt spẽs interdicti. Rñ. ꝙ due
*vna hoĩm alia locoꝝ. Jnterdictũ hoĩm
aliud gñale. aliud spāle. aliud singulare generale interdictũ hoĩm est cũ ĩterdicit̃ ppłis regni castri. vel ville aut ciuitatis. ⁊ sic aduerte ꝙ qñ interdicitur
ppłs vel vniuersitas vel cōe. ꝙ tũc nec
locꝰ nec clerus est interdictus. Jte
ʒz
ẜm cal. nec ꝑsone eccłiastice q̃ ex toto sunt
trāslate ĩ ecclesiā: de ppło nō sũt. xij.
q. j. duo sicut qñ ĩterdicit̃ clerꝰ tm̃. nō ẽ
ĩterdictꝰ ppłs nec vniuersitas vel cōe.
sunt diuersa clerꝰ ⁊ ppłs. de sen. exc.
si snĩa lib. vj. Vñ clerici possũt celebrare
sicut prius ẜm Jo. an. in. d. c. si snĩa. s. al
ta voce pulsatis cāpanis: ĩterdictis tñ
exclusis. ꝓhibitio. c. q in te. de pe. et
re. ⁊. c. nō est vobis. de spō. ⁊ moderatio.
c. alma. de sen. exc. lib. vj. Jntelligit̃ quā
do locus est interdictus ⁊ non expresso
loco in snĩa ĩterdicti nō h
ʒz locũ cessatio
diuinoꝝ ⁊ alia quāuis sit gñale. Cal. ta
men ꝙ d
ʒz seruari moderatio. d. c. alma.
Sed nō credo ei. dic ergo ꝙ possunt clerici alta voce celebrare sicut priꝰ ⁊ in ec
clesijs suis alta voce. ⁊ ꝙ ĩ isto casu pos
sunt admitti oẽs q̇ nō sunt de ppło illo
⁊ nō sunt cā interdicti. t
ʒz Archi. ĩ. d. c. si
snĩa. ⁊ Federi. cōsilio. lxx. Siłr ẜm Cal.
illi possunt admitti q̇ de illo erāt ppło
sed domiciliũ trāstulerũt. Astẽ. tamẽ li.
vij. ti. xvj. t
ʒz ꝙ nō nisi absoluant̃ ex quo
semel fuerũt interdicti s
ʒz dictũ Cal. est
verius ⁊ sequit̃ Ge. in. d. c. si sententia. ⁊
etiam absentes excusant̃ donec sciant
c. apostolice. de cle. excō. mi. post sciũt
tenentur seruare.
¶ Vtrũ populus nō interdictus si fiat
*de populo taliter ĩterdicto efficiatur in
terdictus. Rñ. ẜm Cal. ꝙ sic.
¶ Vtrũ bānitꝰ q̇ est de ppło interdicto
*sit ampliꝰ ĩterdictꝰ. Rñ. ꝙ sic si ad tẽpꝰ
ẽ bānitꝰ. adhuc ciuis est ⁊ de ppło. l.
relegati. ff. de interdic. ⁊ relegatis.
¶ Sed nũq̇d habitātes in ciuitate qui
*nō sunt ne ciues ne de populo illiꝰ
ligẽtur interdicto. Rñ. ꝙ nō. d. c. si sentẽ
tia. sed ligātur illi qui sunt facti ciues
ex gratia licet ibi non habitent.
¶ Vtrum impuberes populi interdicti
*sint similit̃. Rñ. Jo. de deo ꝙ si nō sũt do
li capaces non sunt interdicti. Secus si
sunt doli capaces.
¶ Quid de mulieribꝰ q̃ viris ↄ̃dicũt et
*alijs hoĩbus q̇ ꝓ posse resistũt. Rñ. Joā.
de deo. ꝙ nihilominꝰ ex quo sunt de illo populo ꝙ sunt interdicte.
¶ Speciale interdictũ hoĩm est cu
ʒz in
*terdicit̃ aliq collegiũ vel vniuersitas ĩ
ppło inclusa puta studiũ papie ⁊ hmōi
vel capłm. Nā interdicto capło vel collegio vel vniuersitate singule ꝑsone de
ipsa sunt interdicte ẜm Jo. an. ⁊ Ge. in
d. c. si sententia. ⁊ istud comprehẽdit tā
clericos laicos qui sunt de illo collegio vel vniuersitate.
¶ Sed quid si interdicatur familia ali
* |
cuĩus nunq̇d clerici de eiꝰ familia erũt
ĩterdicti. Rñ. Rodo. ꝙ sic nisi specialiter
eximant̃. Vñ aduerte hoc ẜm Arch. ⁊ se
q̃t̃ Ge. ĩ. d. c. si snĩa ꝙ ĩterdicto collegio
vel vniuersitate cłici q̇ nō sũt de illo col
legio vł vniuersitate poter̃t ianuis aꝑtis ⁊ pulsatis cāpanis alta voce celebrare excōicatis ⁊ interdictis exclu. Se
cus vbi esset interdictus locus quia nō
possunt nisi ẜm ꝙ. j. dicam.
¶ Vtꝝ si ĩterdicant̃ doctores oẽs alicu
*ius ciuitatis ĩtelligant̃ ĩterdicti clerici q̇
sunt doctores. Rñ. ꝙ ñ ꝑ gl. ĩ. d. c. si snĩa.
Siłr si ĩterdicunt̃ clerici nō veniũt reli
giosi nō hñtes dignitatẽ. ⁊ de hocvide.
s̃. clericꝰ. e. Ge. tñ ĩ. d. c. si snĩa. dicit ꝙ cle
ro ĩterdicto veniũt clerici seculares regulares ↄuersi ⁊ ↄuerse: q̇ ita sunt ad ec
clesiā trāslati ꝙ ꝓprie de ppło dici non
pñt de quo dicto ego valde dubito ⁊ po
tiꝰ credo ↄtrariũ nisi aliud ↄstet de mẽte. ꝑ ea que. s̃. dixi. Clericus primo.
¶ Quid si vnꝰ de ppło ĩterdicto ĩgredit̃
*monasteriũ an possi diuĩs ĩteresse sine
relaxatiōe ĩterdicti gñał vł spālis. Rñ.
Federi. ⁊ fequit̃ Ge. ĩ. di. ca. si snĩa ꝙ sic
desinit esse de populo ergo purgatur
eius lepra sine alia relaxatione.
¶ Singulare ĩterdictũ hoĩm r cũ aliq̃
*certa ꝑsona interdicit̃ vł ẽt ĩcerta. vt cũ
r. q̇ fecerit sic sit ĩterdictꝰ ip̃o fctō. ⁊isti
qͦ cũ vadũt sunt sꝑ ĩterdicti. nisi absol
uant̃ si ĩterdictũ nō ẽ ad tp̃s. Vñ aduer
te ⁊ no. bñ ꝙ tales ĩterdicti siue gñałr si
ue spālit̃ vł singularit̃ nō pñt exercere
aliquẽ actũ cōcessoꝝ tꝑe interdicti de q̇
bus. j. dicet̃ q̇ pertineāt ad ordines aut
ad celebrationẽ diuinoꝝ aliter essent ir
regulares vel suspensi scm ꝙ infligitur pena violantibus interdictũ. vt. j.
dicetur ⁊ de tali interdicto non loquitur. c. alma.
¶ Vtꝝ ĩterdicti gñałr speciałr vł singu
*lariter sint vitādi ab alijs. Rñ. ẜm Hos.
Jnno. ⁊ Ber. ꝙ sic ĩ diuĩs officijs qñ ꝓṗo
noĩe seu alia certa locutōe ꝑ snĩa
ʒz sũt de
signati alij aũt ñ sũtvitādi nisi a iudice
specificent̃: nisi eoꝝ offensa ꝑ quā sũt in
terdicti esset multũ notoria ita ꝙ nulla
tergiuersatōe posset celari. c. tua nos.
coha. cle. ⁊ muli. Sed tu dicvt. s̃. excom
municatio. viij. §. iij.
Jnterdictum. i.
locorũ aliud generale vt cum in
terdicit̃ regnuʒz vel ꝓuincia vel diocesis. Aliud speciale. vt cũ interdicit̃ ciui
tas aliqua castrũ vel villa. Aliud singu
lare vt cũ interdicit̃ certa eccłia vel capella vel certe eccłie. ⁊ sic ĩterdicto loco
aut generaliter vł specialiter aut singu
lariter nō sunt interdicti hoĩes vel cleri
ci talis loci. Vñ extra illa loca pñt audi
re diuina ⁊ sepeliri si ibi elegerũt sepul
turā vel ibi mortui fuerĩt: nō sunt in
terdicti nisi fuerint ĩ culpa ĩterdicti po
nẽdi. tex. in. d. c. si sentẽtia no. Pa. d. ca.
q in te. ⁊. d. c. nō est vobis Aduerte tñ
ꝙ id quod statuit̃ in interdicto genera
li locoꝝ hʒz locũ ĩ interdicto specialis lo
ci. ⁊ hoc ideo interdicta ciuitate vel
villa intelligit̃ tota interdicta generalĩ
ter ⁊ ideo habentes priuilegium ꝙ tꝑe
gñalis interdicti possint celebrare sub
missa voce intelligit̃ generale interdictũ. quādo etiam aliqua terra est inter
dicta quo ad illā terrā. vt dicitur ⁊ not.
in. c. cum partibus. de ver. sig. Jnno. tamen ⁊ Hosti. tenent ꝙ interdicta eccle
sia aliqua in penā populi licet multi ex
eis non delĩquerint sed solũ vel dñs vel
vniuersitas ꝙ talis populus etiam qui
nō est ĩ culpa nō poterit alibi eligere se
pulturam apud ecclesiā nō interdictaʒz
nisi ex ṗuilegio speciali hoc habuerit.
Sed hoc non credo verũ . c. quod alle
gat scilicet vt priuilegia de priuil. loqui
tur quādo populus est interdictus.
¶ Quid si iudex dicat interdico regnũ
*francie. R. ꝙ interdictu
ʒz extenditur ad
totam terram que adheret ei tẽpore la
te snĩe siue rōne dñij siue rōne feudi. de
postu. prela. c. j. vel ẜm glo. in. d. c. exten
ditur etiam ad terras que adherebant
ei prestando auxilium Tempore interdicti: prolati si vero dicat inte rdico
terras regis francie tunc se cundum
Rodo. non extenditur ad feuda. quia
pene sunt restringende. Sed contra
|
eũ est tex. d. c. j. in verbo terrarũ ipsius.
⁊ iō dic siłr esse interdicta in feudis
habet vtile dñium. ⁊ etiā includunt̃ ter
re in quibꝰ solũ h
ʒzvsũfructũ ẜm Jo. an.
⁊ sequit̃ Ge. in. d. l. si snĩa. Si vero ali
terrā haberet ĩ pignus nō esset interdi
cta nō est ipssus quo ad dñiu
ʒz. secus
si diceret ꝙ interdicit omnẽ terrā qua
ʒz
tenet sic esset interdicta. c. cũ Bertol.
re iudi. q̇s creditor habet possessionẽ
veram pignoris. ff. de vsuca. l. serui.
¶ Sed quid si h
ʒz terrā cōem cu
ʒz altero
*Rñ. Ge. in. d. c. snĩa. ꝙ si est indiuisa nō
comprehẽdet̃ ne iustus patiat̃. Secus
si est diuisa pars sua subiacebit.
¶ Vtrũ interdicta ciuitate veniāt eius
*suburbia. Rñ. ꝙ. sic ⁊ etiā ↄtinẽtia edificia. Et idẽ dic de interdicto castri vel
ville. l
ʒz ꝓprie nō habeat suburbia. vt
in. c. si ciuitas. de sen. excom. li. vj.
¶ Sed q̃ro q̇d r suburblũ aut cōtinẽs
*edificium. Jo. de deo dicit ꝙ suburbia
intelligũt̃ illa q̇ sunt. j. vltimā porta
ʒz ⁊
faciunt cũ ciuitate publicas functiōe s
⁊ vocant̃ ad ↄcilia ⁊ cōtiones. vel dic ẜ
ʒz
Ge. ꝙ dñr burgi extra ⁊ prope ciuitate
ʒz
in quibus domus sunt cōtigue. Vel dic
ꝙ suburbia dñr domus ꝑ qu as est iter
rectũ eũdi ad ciuitatẽ vel locũ ⁊ cōtinẽ
tia edificia sunt. pulchre domus circa
ciuitatẽ nō intra suburbia vbi nō sunt
burgi directe introducẽtesad ciuitatẽ.
Glo. in. d. capitu. si ciuitas dicit ꝙ arbi
trio iudicis est relinquẽdũ q̃ dicant̃ ↄtinẽtia edificia: non dicit tex. ↄtiguis
sed ↄtinẽtibꝰ. legiste vero ĩ. l. ij. ⁊. l. edifi
cia ⁊. l. q̇ incōti nẽtibus. ff. de verb. sig.
quasi in idem coincidunt. Ego ꝟo quo
ad hoc attenderẽ ad rōnẽ legis expressam ⁊ dicerem omnia illa dici cōtinen
tia edificia que ita sunt ꝓpe ciuitatem
ꝙ in illis celebrando cōtẽneret̃ ecclesia
stica censura: puta quasi ita cōmode
eo conuenire possunt sicut si non esset
interdictum. sed vbi non contemnitur
propter hoc: puta distat per miliare et
est valde laboriosum illuc ire nec passim populus potest eo conuenire: tunc
non acciperetur sub hac significatiōe.
¶ Vtrum dño vẽ dẽte terrā interdictu
ʒz
*siue generaliter siue specialiter aut sin
gulariter alicui dño qui nō est in culpa
esset interdictũ. Rñ. ꝙ nō ẜm Ge. in. d. c.
si snĩa. quia secũ portat onus suũ.
¶ Vtrũ dño emẽte terrā post lata
ʒz sen
*tentiam interdicti contra omnẽ suā ter
ram sit illa terra interdicta. Rñ. ẜm Ge.
ĩ. d. c. si sententia. ꝙ non nisi lator inter
dicti expressisset nedum terrā habitam
sed habendam.
¶ Vtrũ interdicta ecclesia sit interdictũ
*cimiteriũ vel eius capella. Rñ. ꝙ sic si
capella velcimiterium sunt cōtigua ec
clesie alias nō⁊ ideo in nō ↄtiguis posset celebrari. d. c. si ciuitas. §. fi.
Jnterdictum. iij.
tam personarum locorum
quis potest ponere. Rñ. ꝙ oẽs illi qui
possunt excōicare vel suspendere ratione iurusditiōis ordinarie vel delegare
quā habẽt super illos quos volũt inter
dicere. deverb. sig. querẽti. de offic delega. c. pōtificali li. vj. ⁊ quis pōt excōi
care habes. s̃. cōicatio. j. §. iij.
*¶ Vtrũ ep̃i possint interdicere ꝑsonas
singulares eccłiasticas vł seculares aut
eorũ loca vel terras que hñt priuilegiũ
ne possint ĩterdici. Rñ. ꝙ sic ⁊ etiā excō
municare: nisi talia priuilegia sint con
cessa regibus vel reginis aut eoꝝ filijs
vel religiosis: nō ratione persone sed or
dinu
ʒzvel locoꝝ vt ĩ. c. ne aliq̇d. de priui.
lj. vj. nec etiā pñt interdicere exẽptos ẽt
indirecte puta interdicendo ne eisven
dant aut cōicent. ⁊ ↄtrafacientes sunt
puniẽdi. c. quāto de priuile. rōne tamen
delicti ⁊ contractus posset vt. s̃. exemptus. §. viij.
¶ Vtrum canonici ecclesie cathedralis
*possint ponere ĩ aliquo loco vel ecclesia
interdictũ. Rñ. ꝙ nō sine assensu ep̃i. c.
que sunt. de his que fi. a ma. par. c.
¶ Pro qua causa potest poni ĩterdictũ.
*Rñ. ꝙ pro subsidio pecuniariovel bito
pecunie vel alterius quantitatis. laicꝰ
aliquis nō potest ĩterdici nisi ex specia
li auctoritate sed is apostolice ⁊ expressa alias non tenet si ponat̃ per extraua
|
gantem Bonifacij. viij. q̃ incipit. Proui
de attendẽtes. Ponẽdum est igit̃ ꝓ cul
pa aut dñi aut ppłi ⁊ huiusmodi non
singularis alicuiꝰ ꝑsone q̃ offm̃ non ha
bet generale vt p
ʒz in. c. sane. de offic. de
le. ⁊ in. c. non est nobis de spon.
¶ Quō d
ʒz poni. Rñ. ꝙ p̃cedẽte monitio
*ne ⁊ in scriptis q̃ scriptura cōtineat cau
sam sicut⁊ de excommunicatione dictũ
est. s̃. Excommunicatio. ij. §. j. ⁊. ij.
¶ Vtrũ sit aliqua forma verboꝝ ẜuan.
*da. Rñ. ꝙ nō necessario sed sufficit dice
re nos ꝓpter talẽ cām regnũ vel castrũ
vel ecclesiā talẽ suppōimꝰ ĩterdicto et
huiusmodi. vt no. ĩ. d. c. sane. ⁊. c. nō est
nobis.
Jnterdictum. iiij.
Jn quibus ca
sibus incurritur interdictũ. Rñ. ꝙ generale interdictum ⁊ speciale locorũ in nouẽ casibus
incurrit̃ ipso iure. ¶ Primus qñ ciuitas
in qua morit̃ summꝰ pōtifex nō seruat
dispositionẽ. c. vbi ꝑiculũ de elec. li. lib.
vj. tũc ip̃o facto ẽ ĩterdicta vt ibide
ʒz.
¶ Secũdus qñ ciuitas dat auxiliũ con
siliũ vel fauorẽ in secutoribus cardinaliũ aut captoribus: aut percussoribꝰ vel
mandatoribꝰ p̃dictoꝝ aut socij talia fa
cientiũ vel si infra mẽsem saltẽ tales de
linquẽtes nō punierit si potest ipso facto est ĩterdicta. de penis. c. felicis li. vi.
excipit̃ Roma. ¶ Tertius qñ collegiu
ʒz
vel vniuersitas ab ecclesijs vel ab eccle
siasticis ꝑsonis exigit pedagia guidagia vel alia per se vel per aliũ de rebus
suis quas nō causa negociādi defe rũt
aut ad huiusmodi soluẽda ↄpellit tũc
ipso facto oĩs ciuitas castrum vel villa
aut aliꝰ locus dicte vniuersitatis vł col
legij subiacet interdicto. cẽsi. c. li.
vj. ¶ Quartus qñ collegiũ vel vniuersi
tas aut archiep̃ivel ep̃i⁊ alij tam superiores ĩferiores ecclesiastici sustinent
penam quā incurrerũt in ↄducẽdo aut
locādo domos vsurarijs alienigenis q̃
eis imponit̃ in. c. j. de vsuris li. vj. ꝑ mẽ
sem. de qua habes. Vsura. ij. §. xiij. nam
post mẽsem terre oẽs ipsorũ sunt interdicte quādiu idẽ vsurarij in eis cōmorantur. vt in. d. c. j. ¶ Quintus quando
clerici vel religiosi inducũt alique
ʒz ad
vouẽdũ aut promittẽdũ de sepultura si
in eoꝝ ecclesiavel cimiterio eũ sepeliāt
tunc si. j. decendũ ecclesie vbi de iureve
nit sepeliẽdus o ĩa q̃ occasione sepultu
re habuerũt nō restituẽt: etiā si nō petā
tur ⁊ cadauer si petatur ipso facto eo
ru
ʒz ecclesie ⁊ cimiteria sunt interdicta.
c. animarum ꝑiculis de sepul. li. vj. ⁊tā
diu durat donec plene satisfecerĩtvt ibi
dem. ¶ Sextus qñ ciuitas ↄmittit aliquid in ep̃m suũ vt capiat̃ ꝑcutiat̃ ban
niet̃ ipso facto est interdicta cle. si quis
suadẽte de penis. Sptimꝰ quilibet locus vel loca in quibus ep̃s detinet̃ ĩuitus sũt interdicta ipso iure. di. cle. si q̇s
suadẽte. ¶ Octauꝰ quādo religiosi exẽpti ecclesias et decimas recipiũt a laicis sine cōsensu diocesanoꝝ vel excōicatos admittunt ad diuina seu interdictos nominatim aut instituũt vel desti
tuũt inconsultis ep̃is in ecclesijs nō sibi pleno iure subiectis vel quādo hospitalarij ⁊ tẽmplarij plus semel in an
no celebrant in ecclesia posita in loco
interdicto vel defendunt ne cōfratres
exemptorũ seu ipsoru
ʒz oblati qui in to
tum nō se trāstulerunt possint iudicari
a locorũ ordinarijs tunc ecclesie eorum
ipso facto sunt interdicte ẜm glo. in. c.
j. de iureiur. lib. vj. ⁊ archi. in. c. ep̃orum
de priuile. lib. vj. ⁊ sequitur. Pa nor. in
.c. cum ⁊ plantare de priuile. ⁊facit. c. si
quis suadẽte. xvij. q. iiij. uis. glo. ĩ di. c.
cum ⁊ plantare ⁊ cōiter doct. ibidẽ teneant ꝙ nō sint ip̃o iure. S
ʒz prĩa opi.
mihi videtur verior. ¶ Nonus ecclesia
dicitur ĩterdicta qñ est poluta humano
sanguine vel semine quo dic vt. s̃. Cōsecratio ecclesie. §. viij. ¶ Decimo incur
ritur interdictũ regni castri vel loci qñ
dñs eoꝝ ĩpedit ne legatus aut nunciꝰ
pape possit exequi suum officium ⁊ tan
diu donec persisterit in tali ↄtumacia.
capitulo super gentes de offi. le. li. vj. ex
trauagans est. Aduerte tamen hic ꝙ l
ʒz
in supradictis casibus aliqua terra vel
ciuitas vel ecclesia ipso iure subiciatur
|
interdicto nō tamẽ tenet̃ quis illud ser
uare añ declarationẽ per iudicẽ fiendā:
ita ꝙ in ea celebrās ante dictā declara
tionẽ non incidit in penas statutas cō
tra nō seruātes interdictũ. de quibꝰ in
fra dicetur. Jnterdictũ. vij. ⁊ hoc ꝓpter
constitutionẽ constañ. concilij. de qua
s̃. excōmunicatio. viij. §. ij.
¶ Jn quibus casibus incurritur inter
*dictum generale vel speciale personaꝝ
ipso iure. Rñ. ꝙ ĩ quatuor casibꝰ. ¶ Pri
mus qñ ep̃s cōitas velvniuersitas ĩponit: exigit: vel recipit collectas ab eccle
siasticis ⁊ c. de quibꝰ in. c. clericis. de im
mu. eccle. li. vj. seu qñ bona deposita ecclesijs arestauerit occupauerit vel arre
stari aut occupari fecerit. seu dederit in
his auxiltũ consiliũ vel fauorem sciẽter
ipso facto est interdicta nec absoluitur
nisi de speciali mandato sedis apostoli
ce. nō obstantibus quibuscun priuile
gijs. vt. d. c. clericis que tamẽ vacat per
cle. vnica eodẽ titu. ¶ Secũdus qñ vni
uersitas vel collegium permittit in ter
ris suisvsurarios alienigenas conduce
re domosvel eis locat ad exercẽdũ fenꝰ
ipso facto est interdicta. c. j. de vsuris li.
vj. ¶ Tertius qñ ꝑsona ecclesiastica re
gularis aut secularis tũcũ exẽpta ⁊
euiuscũ ordinis aut status existat sciẽ
ter celebrat vel celebrari facit in locis ĩterdictis nisi ẜm ꝑmissionẽ iuris vel ex
communicatos publice vel interdictos
ad diuina officia vel sacramenta aut se
pulturā admittit. tũc ipso facto est ĩter
dicta ab ingressu ecclesie. ⁊ tādiu donec
satisfecerit ad arbitriũ eius cuiꝰ sentẽtiam contẽpserũt. ca. ep̃oꝝ. de priuile. li.
vj. Hodie tũ sepelientes excōicatos pu
blice aut noĩatim ĩterdictos sunt excōi
cati ip̃o fctō. cle. eos sepultu. ¶ Quar
tus qñ vniuersitas ↄcedit rep̃salias aut
cōcessas extẽdit ad ꝑsonas eccłiasticas
vel eoꝝ bona nisi. j. inẽse
ʒz reuocet ip̃o fa
cto est interdicta. c. ⁊ si pignoratiōes de
iniu. lib. vj. Sunt alij casus ĩterdicti de
quibus. j. suspẽsio primo qui potiꝰ suspensiones nominantur interdictu
ʒz
cum etiam casu tertio precedenti.
Jnterdictum. v.
que prohibentur
tẽpore interdicti
vel in loco interdicto exerceri. Rñ. ꝙ
oẽ spirituale. q reducit̃ ad sex. vt clariꝰ
intelligat̃ ẜm ꝙ colligo ex Jnno. ⁊ Pa.
⁊ cōiter doc. in. d. c. nō est vobis. ⁊ ca. fi.
de exce. prela. ⁊. c. ꝙ in te. de pe. ⁊ re. ⁊. c.
fi. de senten. excom. li. vj. Vñ aduerte ⁊
not̃. bene ꝙ quicquid pertinet ad aliq
se. infra positorum intelligitur semper
prohibitum tempore interdicti. nisi vbi
inuenitur in iure specialiter cōcessum.
¶ Et primo ꝓhibet̃ om̃e exercitium de
*putatũ certo ordini eccłiastico. Et hoc
ꝓcedit siue sint clerici presbyteri siue ĩ
feriores. vt no. Pa. ĩ. c. ij. de cle. excō. mi.
Et r exercere offm̃ deputatũ certo ordi
ni: puta qñ t epistolā: vt subdiaconus
euāgeliũ vt diaconꝰ. vel offerẽdo calicẽ
vrceos ⁊ hmōi vt lector vel exorcista et
hmōi. vł dicẽ do matutinũ ⁊ ali officium vt hedom adariꝰ ⁊ siłia q̃ cōue niũt
alicui ordini. Facit. c. si q̇s ep̃s. el. ij. xj.
q. iij. vñ talia exercẽtes sũt irregulares
ipso fctō. Secꝰ eẽt si exerceret aliq q
nō ẽ deputatũ certo ordini eccłiastico si
cut cātās rñsoria vł p̃os nō officiando
ṗncipałr s
ʒz tā q̇lib
ʒz aliꝰ laicꝰ. Jtẽ nec
auditio diuinoꝝꝑtinet ad certũ ordinẽ
⁊ talia exercẽtes tꝑe interdicti nō erũt
irregulares nisi auctori
ʒzādo audirent
diuina: puta p̃latꝰ facit celebrare
sic eẽt irregularis secũdum glo. in cle.
Archiep̃i. de priuil.
¶ Vtꝝ bñdictio solẽnis ep̃i sit ꝓhibita
tali tꝑe. Rñ. ꝙ sic eā facit rōne ordĩs
xcv. di. c. ecce ego. nisi ĩfestiuitatibꝰ de q̇
bꝰ infra nō aũt simplex ꝓhibet̃. nec bñ
dictio ꝑe vł baculi ꝑegrĩoꝝ. nō perti
nẽt ad ordinẽ. ⁊ idẽ pōt dici bñdictio
ne vestimẽtoꝝ illoꝝ q̇ volũt intrare mo
nasteriũ vel tertiũ ordinẽ btĩ Francisci
ꝙ licite p̃t fieri.
¶ Sco ꝓhibet̃ mĩstratio scr̃amẽtoꝝ ex
ceptis eo mō qͦ cōcedũt̃ iure de qͦ vi. j.
ĩ. c. se. ¶ Tertio ꝓhibet̃ celebratio diuinorum. vt in. c. respōso. de sen. ex. de cle.
excō. mini. c. ij. ⁊. iij. Sed quid venit hic
nomine diuini officij. dic solummodo
|
ordinatum in breuiario vel missali. vt
j. patet in. c. se. §. j. cum sequentibus.
¶ Quarto ꝓhibetur collatio ordinum
*nisi vt. j. dicam in. c. seq.
¶ Quinto prohibetur sepultura eccle
*siastica: tamẽ extra cimiteriũ ⁊ ecclesiā
l
ʒz sine officio cũ officio nō aliter clericꝰ
incurreret penas positas ↄtra tales de
quibus. j. dicetur. in capitulo seq.
¶ Sexto pulsatio campanarum ar. d.
*c. alma. Si tamẽ laici pulsarẽt sine eoꝝ
cōsensu clerici excusant̃ ẜm Jo. de deo.
Hoc intelligo de pulsatiōe pro horisca
nonicis: Aue maria vel campane de
festo vel ꝓ alio signo ꝓ horis nō cre
do sint prohibite. Septimo apertio ianue ecclesie tẽpore celebrationis officij: nisi prout infra dicitur in. c. se.
¶ Vtrũ p̃fata ita ꝓhibeant̃ in ecclesijs
*exẽptis. sicut ĩ alijs. Rñ. ꝙ sic. vt ĩ. c. autoritate. de priuile. li. vj. ⁊ ita seruabũt
si sicut faciũt alie eccłie celebrādo sc
ʒz
modificationẽ. c. alma. de sen. exc. li. vj.
Jnterdictum. vj.
Que conceduntur tꝑe interdicti generalis locorum vel specialis vel
singularis. Rñ. ꝙ vndecim.
¶ Primũ celebratio officioꝝ diuinoru
ʒz
*⁊ missarũ ĩ ecclesijs ⁊ monasterijs sicut
fiebat ante interdictũ cũ ista modificatiōe. tñ. s. submissa voce. Januis clausis
cāpanis nō pulsatis excōicatis ⁊ ĩterdi
ctis exclusis in. d. c. alma. §. addicimus.
aduerte hic ꝙ istud. c. alma loquitur de
gñali ⁊ spāli interdicto tam hominum
locoꝝ nō de singulari ĩterdicto alicu
ius eccłie ẜm gl. ĩ. d. §. addicimus. et iō
ibi non posset celebrari. Quod nota be
quia pauci aduertunt.
¶ Sed q̃ro a q̇bus celebrari debẽt p̃fa
*ta diuina. Rñ. Arc. in. d. c. alma ꝙ a pro
prijs clericis eccłiaꝝ vel monasteriorũ
monachis: nisi et ipsi essent interdicti.
vt supra interdictum. j. §. xj.
¶ Qui pñt admitti ad ista diuina. Rñ.
*ꝙ nullꝰ nisi clerici aut monachi illaꝝ
eccłiaꝝ ĩ q̇bꝰ celebrant. vnde aliaꝝ ecclesiarũ clerici vel monasterioꝝ mona
chi nō possunt admitti ẜm Ar. ĩ. d. c. al
ma. Cal. tamẽ. vt refert Ge. ĩ. d. c. alma t
ʒz
ꝙ post factũ nō eẽnt irregulares: s
ʒz añ
factũ nō auderet cōsulere ꝙ q̇s admitte
ret religiososvel clericos extraneos. Fe
de. ↄsilio. lxxxvij. dicit ꝙ videt̃ absurdũ
tales nō admittere. ⁊ Jo. an. dicit ꝙ est
nimis duꝝ tenere ꝙ nō admittant̃. Et
credo ꝙ sit veriꝰ ꝙ pñt admitti oẽs clerici aut religiosi aliaꝝ ecclesiaꝝ ⁊ ꝟbũ
canonici clerici eccłiaꝝ restringit distributionẽ nō auditionẽ seu celebratio
nẽ quā ꝑmittit sicut priꝰ poterāt ĩteres
se ⁊ nũc siłr. Facit ad hoc. d. c. ꝙ ĩ te. Se
culares aũt de terris nō interdictis nul
lo modo pñt admitti. vt ĩ. d. c. l
ʒz. ar. c. qm̃
ep̃i de priuilegi. li. vj. q ꝑ priuilegiũ
vni cōcedit̃ alteri denegatũ cōprobat̃.
¶ Vtrũ cũ alicui singulari ꝑsone cōce
*dit̃ vt mō premisso. s. ianuis clausis
⁊ c. possit celebrare vel audire diuina tꝑe
ĩterdicti eiꝰ familiares q̇ nō dederunt
cām ⁊ domestici possint admitti ad audiẽdũ ⁊ celebrādũ sibi officiũ diuinu
ʒz.
Rñ. ꝙ sic. vt in. d. c. l
ʒz vobis. §. concedit̃.
Et q̇d cōprehẽdat̃ sub istis vide. s̃. Familia. nisi ob istā causa
ʒz in fraudẽ sint
assumpti. c. vlt. de verbo. signifi. lib. vj.
¶ Quid si nō sit singularis ꝑsona s
ʒz cō
*uẽtꝰ aut collegiũ cui cōcedit̃ auditio di
uinoꝝ tꝑe interdicti nũq̇d eius familia
res domestici similiter sint admittẽdi.
Rñ. ꝙ nō vt ĩ. d. ca. l
ʒz vobis. §. nō sic nisi
super hoc habeant priuilegium. vt ibi.
¶ Quid si in ↄuẽtu vel collegio nō sunt
*nisi tres quoꝝ duo sunt ĩfirmi nũq̇d ter
tius poterit celebrare cũ familiari. Rñ.
Host. ĩ. c. ꝙ nōnullis. de priuile. ꝙ sic ne
priuilegiũ sit inutile sicut cōcedit̃ singulari ꝑsone. vt in. d. c. l
ʒz dũmō nō dede
rit cām ĩterdicto. vt in. d. c. l
ʒz. Arch. dubitat sed ego credo verũ dictum Hosti.
¶ Qũo d
ʒz intelligi priuilegium quo cō
*cedit̃ aliquibus religiosis ꝙ tꝑe ĩterdi
cti possint reciꝑe ad diuina confratres
suos. Rñ. ꝙ d
ʒz intelligi de illis cōfratri
bus q̇ l
ʒz in seculo remanẽt tamẽ eorum
ordini sunt oblati mutato habitu seculari. vel etiā q̇ inter viuos bona sua dederunt eis retento vsufructu ĩ vita sua.
|
vt ĩ. c. vt priuilegia. §. j. de priuil. ⁊ ĩ. c. cũ
⁊ plātare. §. de cōfraternitatibꝰ ibide
ʒz.
¶ Quid si ṗuilegiati vt admittant̃ tꝑe
*ĩterdicti dederũt cām ĩterdicto vel eoꝝ
culpa: dolovł fraude fuit ĩterdicta snĩa
ꝓlata: vł ad ꝑpetrādũ delictũ cuiꝰ occa
liōe iterdictũ latũ extitit auxiliũ: vel fa
uorẽ. Rñ. ꝙ nō obstāte priuilegio nullo
modo admitti pñt: vt in. d. c. licet. §. fi.
¶ Que missa pōt celebrari. Rñ. Ge. ĩ. d.
*c. alma. recitat ⁊ sequit̃ Jo. an. et Cal. ꝙ
etiā peculiaris l
ʒz Jo. mo. tenuerit ꝙ solum cōuentualis poterat celebrari.
¶ Cōcedit̃ aliq̇bus vt tꝑe generalis vł
*spālis ĩterdicti locoꝝ possint celebrare
in suis festis ianuis aꝑtis sicut minori
bus ⁊ p̃dicatoribꝰ: nũq̇d poterũt tales
alios admittere ad celebrādũ. Rñ. Jnn.
⁊ Ho. ĩ. c. vt ṗuilegia. ṗui. ꝙ si ṗuilegiũ
sit eis datũ ꝑsonaliter nō possunt: ⁊ tũc
ꝑsonaliter ↄcedit̃ cũ r: ↄcedimꝰ vobis
vt possitis celebrare. Si ꝟo ꝑsonaliter
nō esset datũ sicut cũ r. ↄcedimꝰ vobis
vtĩ vr̃is eccłijs celebret̃: tũc pñt admittere alios ad celebrādũ: ⁊ sic est priuile
giũ fratrũ minorum ⁊ predicatorum.
¶ Vtru
ʒz seculares ⁊ q̇cun alij possint
*extra eccłia
ʒz p̃dicta diuĩa officia auscultare. Rñ. Ho. ꝙ excōicatis ⁊ ĩterdictis nō
l
ʒz audire diuina. ne l
ʒz clericis ita alte
dicere ꝙ audiantur de foris. Jntellige
studiose pñt: em̃ ita alte dicere ꝙ se audiāt in choro adinuicem etiā si sic dicẽ
do audirent̃ ab extra. ar. d. c. alma. Siłr
non est eis aperienda fenestra vel hostiũ vt videāt eleuatione
ʒz corporis xp̃i
et hmōi: nec pax extra potanda: nec ad
offertorium post euāgelium admittẽdi.
Ad p̃dicationem tamẽ possunt admitti
libere: nec distinguit̃ an dederint cām
vel non vel sint excōicati vel nō: vt in. c.
respōso. de senten. excom. iuncto. c. episcopus nullum. de conse. dist. j.
¶ Vtrũ dicẽtes officiũ ꝑ viā vel extra ec
*clesiā tꝑe ĩterdicti generalis vel spālis
locoꝝ frangant interdictũ. Rñ. ꝙ si hoc
faciāt studiose vt seculares audiant: sic
violāt interdictũ: vt ꝓbat̃. ar. c. fi. de pri
ui. li. vj. vbi p
ʒz ꝙ etiā celebratio diuino
rũ extra eccłiam ꝓhibetur tali tꝑe. Secus autẽ si sic dicendo a casu seculares
trāseuntes audiant: tũc q modicu
ʒz
est rō apprehẽdit quasi nihil. ij. phisi. tũ
non contra rationem legis.
¶ Vtrũ liceat clericis vel laicis in loco
*interdicto legere euāgeliũ vel psalmos
⁊ hmōi. Rñ. ꝙ sic sicut ⁊ predicare sicut
ante dictum est.
¶ Vtrũ tꝑe generalis vel spālis ĩterdi
*cti locoꝝ possunt seculares ⁊ alij orare
in ecclesia oratione ṗuata. Rñ. Mona.
ꝙ sic. talis actꝰ nō cōtinet̃ sub aliquo
ꝓhibitoꝝ: vt p
ʒz. s̃. Jtẽ t
ʒz Rod. ꝙ etia
ʒz si
sint ipsi orātes interdicti vel illa eccłia
possunt orare oratione priuata.
¶ Vtrũ ĩtroductio post ꝑtũ ⁊ bñdictio
*nuptialis possit celebrari tempore interdicti. Rñ. Host. tenuit ꝙ non licet.
¶ Scm q ↄcedit̃ est celebratio diui
*noꝝ officioꝝ ⁊ missarũ alta voce ⁊ solẽniter. ianuis aꝑtis pulsatis campanis
⁊ oĩbus interdictis admissis solummō
excōicatis exclusis. Et hoc solũ cōcedit̃
in festiuitatibꝰ Natalis dñi Pasche et
Pẽtecostes: ⁊ Assũptiōis virgĩs głiose.
Jta tñ ꝙ illi quoꝝ cā interdictũ est latũ
altari nō oppropinquẽt: vt ĩ. d. c. alma.
Extẽdit̃ hoc. c. ad festũ corꝑis xp̃i ⁊ eiꝰ
octauā ꝑ Martinũ. v. ⁊ Eugeniũ. iiij. in
extraua. q̃ incidit. Excellentissimi. Sed
aduerte ꝙ ista celebratio si fieret ab interdictis ꝑsonis essent irregulares vt. s̃.
p
ʒz. Siłr si eccła eẽt spāliter ĩterdicta.
d. c. alma intelligitur qñ interdictũ est
generale loci vel spāle ẜm glo. ibidem.
¶ Vtrũ habẽtes priuilegiavt in suis fe
*stiuitatibꝰ eclebrare possint vel in suo
iocũdo aduẽtu vt de tẽplarijs r in. c. vt
ṗuilegia. de priui. possint celebrare nō
seruata moderatiōe huius. c. alma. Rñ.
Jo. an. ⁊ Archi. in. d. c. alma ꝙ non: quia
eoꝝ priuilegia per istud. c. reuocantur
quo ad hoc. Secꝰ si priuilegia obtinue
runt post istud. c. alma.
¶ Quero qua hora dies ĩchoabit̃. Rñ.
*Joan. not. in. d. c. alma. ꝙ qñ dies ĩcipit
lucescere dies dicitur a die
ʒz. quod ẽ
clarum: ⁊ mane ⁊ vesperā cōprehendit.
|
iuxta illud. Factũ ẽ vesꝑe ⁊ mane dies
vnus. de offi. del. c. cōsuluit. ĩ aut̃. de iudi. §. sedebũt. Jo. an. ibidẽ dicit ꝙ ĩcipit
ĩ vigilia festi ad vesperas quo ad celebrationẽ officioꝝ. de feri. c. ij. ⁊ ꝙ continuare poterũt vs ad vesperas crastine dicit in cle. siue. S
ʒz cōpletoriũ ⁊ reliq̃
post vesperas cātare nō poterũt ẜm for
mā p̃dictā. c. alma. ꝑ iura allegata Archi. ꝟo ↄcordat cũ Joā. an. sed addit ꝙ
ĩ vesꝑis cōpletoriũ ↄtinet̃. xj. q. iij. siq̇s
ep̃s. el. ij. ⁊. xcij. di. c. vl. vbi Laur. Hug.
⁊ Joan. hoc no. ⁊ hoc dicit ꝓbari per. d.
c. ij. vbi Alex. dicit ꝙ sicut magnitudo
diei exigit tardius terminari ⁊ c. Jtem
ꝓbat̃. p̃dicta cōcessio. c. alma. est gra
tiosa ⁊ fauorabilis ⁊ sic est larga interpretatio fiẽda. c. uis de prebẽ. li. vj. et
hoc sequit̃. Ge. in. d. c. alma. ⁊ sic h
ʒz con
suetudo. ⁊ sic tene. Vñ Fede. cōsilio. cxj.
dicit ꝙ sicut gñaliter permittit̃ celebratio diuinorũ officiorũ sic intelligenda
est ꝑmissio generaliter. de quo de cōiugi. lepor. c. ij. de priuileg. circa maxime cũ hec sit fauorabile. ⁊ ꝑ cōsequens
ampliandũ. ⁊ sit priuilegiũ principis.
⁊ sit late interp̃tādũ. ⁊ ideo in istis festi
utatibus pōtep̃s altaria ⁊ virgines cō
secrare ⁊ vela benedicere. ⁊ illa imponere monialibus: ⁊ calices. ⁊ paramẽta
bñdicere ⁊ siłia vt est benedictio abbatisse ⁊ abbatis: sub diuinorũ est ista
veniũt sacr̃a nō sunt cũ sint tātũ. vij.
hec Fede. Similiter pōt sacerdos bene
dicere sponsas. aquā hmōi ⁊ aspersionẽ facere. cādelas ⁊ oliuas similiter be
nedicere. Jntellige tamen ꝙ fiāt a ꝑsonis nō interdictis: ꝑtinẽt ad ordinẽ.
vt de aqua. de cōse. di. iij. c. aquā. De be
nedictiōe paramẽtoꝝ p
ʒz de cōse. di. j. c.
vestimenta. ⁊. c. cōsulto de sacra vnctione. c. vnico in fi. de consecratiōe ecclesie
vel alta. c. pen. aliter essent irregulares
vt patet. Secꝰ esset de alijs que rōne or
dinũ nō cōueniũt vt benedictio mense.
gr̃arũ actio post mẽsa
ʒz ⁊ siłia. Limitarẽ tamẽ bñdictionẽ mẽse ⁊ gr̃aꝝ actiones licere. dũmodo nō fieret ĩ forma officij. An aũt alijs tꝑibꝰ a dictis festiuitatibꝰ hec possit. Rñ. Fede. ibidẽ ꝙ sic
ẜm moderationẽ. d. c. alma. ⁊ ẜm ꝙ diui
na officia possunt celebrari. alias non.
¶ Tertiũ qↄcedit̃ est pnĩa quorũcũ
*tā ĩfirmoꝝ sanoꝝ dũmodo excōicati
nō fuerint. Jntellige si fuerũt excōicati
ꝓpter delictũ ꝓpter ꝙ ĩterdictũ est posi
tum. nō de excōicatis ex alia cā: si sic
sunt excōicati nō pñt absolui preter
in articulo mortis ⁊ exceptis illis quorũ culpa latũ est ĩterdictũ: vel dederũt
auxiliũ cōsiliũ vel fanorẽ delicto ꝓpter
q latũ est interdictũ: nisi ṗus satisfecerint si possunt: vel de satisfaciẽdo p̃stite
rint idoneā cautionẽ: aut si hec nō pos
sunt nisi iurauerint ꝙ cũ poterũt satisfaciẽt. ⁊ ad satisfactionẽ faciẽdā ꝑ illos
q̇ possunt ⁊ tenent̃ dabũt auxiliũ ↄsiliũ
et fauorem ac iuxta possessum laborabunt ad hoc fideliter. vt in. d. c. alma.
¶ Vtrũ absolutio generalis possit fieri
tꝑe interdicti. Rñ. Jo. cal. ꝙ sic. nō est
officiũ diuinũ sed hec nō est bona rō
bene ꝑtinet ad ordinẽ. vnde si satisfaciẽs absolutionẽ generalẽ esset interdi
ctus efficeret̃ irregularis: sed iō lʒz sicut penitẽtia oĩbus cōceditur. ita ⁊ absolutio. sine generalis. siue ꝑticularis.
¶ Quartũ q cōcedit̃ est sacr̃m eucharistie q moriẽtibus tātũ permittitur. c.
permittimus de sen. excō. ⁊ etiā damna
tis ad mortẽ cle. j. de pe. ⁊ re. sed nunq̇d
debeat eis deferri cum cāpanella. Rñ.
cal. quod sic ẜm morem consuetum.
¶ Vtrũ sanis possit dari. Rñ. ꝙ nō ẽt si
*sint sacerdotes nō celebrātes: q nō
est cōcessu
ʒz intelligit̃ ꝓhibitũ ĩ p̃fatis.
ij. q. v. cōsuluisti. nec obstat. c. q ĩ te. de
pe. ⁊ re. vbi dicit̃ cōcedi viaticũ cui con
ceditur pnia: veꝝ est ⁊ ꝓprie tũc dici
tur viaticum quādo dat̃ mortẽtibꝰ sed
quando datur sanis nō proprie dicitur
viaticum sed eucharistia. ⁊ ideo sanis
siue clericis: vel laicis denegatur. Jntellige in clericis nisi quando celebrāt:
quia tunc communicare tenentur Jo.
cald. vt refert Ge. ĩ. d. c. arma. dicit ꝙ est
durum dicere ꝙ etia
ʒz clericis sit interdictum corpus christi. Vnde. Ge. ibidẽ
|
dicit ꝙ clericis illius ecclesie potest con
cedi corpꝰ xp̃i nō ẽ eis ꝓhibita par
ticipatio sacramẽtoꝝ nec officioꝝ diuinoꝝ. vt ĩ. d. c. p
ʒz. possunt secrete celebrare. ⁊ sic sumere corpus christi ⁊ hoc
magis placet. ⁊ tene quia verius est.
¶ Vtrũ saltẽ debeat dari corpꝰ xp̃i illis
*secularibꝰ q̇bꝰ ↄcedit̃ audire diuina ꝑ
c. alma. vt dictũ est. Rñ. Arch. ĩ. d. c. ꝙ l
ʒz
aliq̇ dixerint ꝙ sic tñ veriꝰ est ꝙ nō. ĩ
c. si snĩa de sen. ex. li. vj. ponunt̃ vt diuer
sa auditio diuinoꝝ ⁊ ꝑceptio sacramen
torum. Et ideo tene ꝙ non potest dari.
¶ Vtrũ mulieribꝰ p̃gnātibus ꝓpinq̇s
*partui. Rñ. Pa. ĩ. d. c. q in te. fuit diuer
sa opinio. s
ʒz sibi placet vt cōsideret̃ ↄdi
tio mulieris ⁊ si iminet ꝑiculũ mortis
ꝓbabiliter tunc poterit eis ministrari
viaticũ. ⁊ placet ibidẽ in intrātibꝰ mare ⁊ obsessis ẜm predictā distinctione
ʒz.
¶ Vtrũ cōcedat̃extrema vnctio. Rñ. ꝙ
*nō vt dicit Pa. ĩ. c. rñso. de sen. exc. dñs
An. de butrio. ĩ. c. nō ẽ nobis post alios
de spō. nec etiā clericis ẜ
ʒz Jo. an. ⁊ Cal.
¶ S
ʒz nunquid officiũ recōmẽdatiōis
*anime cōcedatur. Rñ. Cal. ꝙ sic quia vi
detur annexum sacramẽto penitentie.
¶ Quin tũ q cōcedit̃ est sacramẽtũ ba
*ptismi nedũ paruuloꝝ s
ʒz etiā adultorũ. vt ĩ. c. qm̃ de sen. excō. li. vj. Et cathecismꝰ. ⁊ totũ officiũ baptismi tā accessoriũ ↄcedit̃. ⁊ t
ʒz Cal. ꝙ si ẽt q̇s baptisa
ret in ecclesia interdicta specialiter nō
incurreret irregularitatẽ uis si hone
ste alibi possit fieri non liceat.
¶ Sextũ cōfectio chrismatis in die io
*uis sancta. d. c. qm̃. Jntelligit tñ Archi.
ibidẽ ꝙ nō pōt ↄfici alta voce ne cam
panis pulsatis sed cũ moderatione. c.
alma. i. ianuis clausis ⁊ c.
¶ Septimũ ꝙ concedit̃ est sacramẽtũ
*confirmatiōis quod etiam adultis pōt
exhiberi dicto capitulo quoniam.
¶ Octauũ quod cōcedit̃ est sacr̃m ma
*trimonij q legitime pōt tali tꝑe ↄ̃hi.
sed benedictio nuptialis ẜ
ʒz Host. ꝓhibetur. Pa. in. c. nō est nobis vbi de hoc
no. de spon. dubitat. s
ʒz mihi videtur ꝙ
cōcesso principali cōcedat̃ ⁊ accessoriũ.
c. accessoriũ. de re. iur. li. vj. Attamen se
curius est abstinere nisi in diebꝰ in qui
bus licet celebrare publice.
¶ Nonũ q cōcedit̃ est sepultura eccle
*siastica q̃ solũ clericis ↄcedit̃ q̇ seruaue
rũt ĩterdictũ sine pulsatiōe cāpanaꝝ tñ
cu
ʒz solẽnitate ⁊ silẽtio. d. c. q in te. sed
hodie etiā credo possint sepeliri cũ offi
cio sine nota dicto. ꝑ ar. c. cui l
ʒz. de reg.
iur. li. vj. Scm moderationẽ tamẽ. c. al
ma. ẜm Fede. cōsilio. lxx. etiā cũ campanis ⁊ alijs cōsuetis in diebꝰ in. quibus
potest publice celebrari.
¶ S
ʒz q̇d si eccłia ẽ spāłr interdicta nũ
q̇d ibi sepelient̃. Rñ. Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. tā
*ta de exce. p̃la. ꝙ scm quosda
ʒz nō pñt
ibi sepeliri. Host. tñ t
ʒz ꝙ sic: q facit ĩterdictũ gñale gñałr facit spāle spā
liter. l. si duo. ĩ fi. ff. de admi. tu. Pa. ĩ. c.
q ĩ te t
ʒz ꝙ clerici eccłie spāłr ĩterdicte
possunt ibi sepeliri. Alij ꝟo q̇ non sunt
clerici talis eccłie spāliter iterdicte debẽt in eccłia alia nō interdicta sepeliri.
¶ Vtrũ penitẽtes ⁊ absoluti sint tumu
*landi in ecclesia vel cimiterio similiter
sicut clerici. Rñ. doc. ꝙ nō si tñ de facto
sepelirent̃ nō sunt exhumandi. Sed si
alibi sepeliantur cessante ĩterdicto tũc
sunt ad eclesias deferendi.
¶ Vtrũ confratres q̇ ex priuilegio reli
*giosoꝝ quoꝝ sunt confrates admittun
tur ad diuina possint sepeliri ĩ ecclesia
interdicta. Rñ. ꝙ non. licet in alijs libere possint eligere sepeliri. d. c. vt pri
uilegia.
¶ Vtrũ sepultura eccłiastica concedat̃
*oĩbꝰ in diebus l
ʒz celebrare solẽniter. vt
dictũ est. Rñ. Cal. tenet ꝙ sic: nisi specia
liter sint ĩterdicti vel cā
ʒz dederint ĩterdicto. ⁊ pl
ʒz mihi sua opinio l
ʒz Jo. an. et
Jo. de ligna. ⁊ Ge. ĩ. d. c. alma teneāt ↄ̃riũ quo ad laicos. Fede. etiā t
ʒz cōsilio
cxj. ꝙ clerici officiādo istis festiuitatibꝰ
circa sepulturā nō efficiũt̃ irregulares.
¶ Vtrũ priuilegiatꝰ tꝑe interdicti suꝑ
*admissione ad diuina ⁊ receptione ad
sacramẽta possit sepeliri in cimiterio
Rñ. cal. ꝙ sic. ⁊ idẽ vr̃ etiam si solũ esset
priuilegiatꝰ suꝑ auditiōe diuinorũ so|
ĩum nō facta mentione sacramẽtoꝝ ꝑ
regulā cui cōicamꝰ viuo ⁊ ẽt mortuo.
¶ Vtrum mortuaria ⁊ alie oblationes
*possint recipi ꝓ defunctis tẽpore inter
dicti vel ab ipsis interdictis. Rñ. ꝙ sic.
si mortui sunt penitẽtes: ⁊ ꝓeis orādũ
est. xj. q. iij. quicũ intra.
¶ Decimũ q ↄcedit̃ ẽ ordinũ collatio
*vt no. Jnn. in. d. c. nōest nobis. Videtur
tñ velle ꝙ solũ clericis possint dari: sed
nō laicis. sed Pa. in. d. c. ⁊ in. c. quod in
te dicit ꝙ posset attẽtari ꝙ ex necessita
te poterũt etiā laici ordinari ĩ loco ĩterdicto: sicut dictũ est de crismate cũ non
fiat baptismus sine eo. di. c. qm̃ ex qͦ
cōceduntur aliqua q̃ non nisi per cleri
cos possunt cōferri consequenter ꝑmit
tũtur: ⁊ ea sine quibꝰ. ar. c. qm̃ de sen. ex
cō. lib. vj. Sed sine necessitate nec laici
nec clerici possuntordinari ĩ loco inter
dicto sed alibi ordinẽtur si ipsi nō sunt
interdicti possunt.
¶ Vndecimũ quod conce ditur sed est
*speciale ep̃is ⁊ alijs superioribꝰ vtvbili
bet possit cũ altari portali celebrare ⁊
celebrari facere ⁊ audire diuina uis
sit interdicta terra ciuitas vel castrum
seruato tñ q dictũ ẽ. s. Januis clausis
cāpanis nō pulsatis interdictis exclusis vt ĩ. c. fi. de priuile. li. vj. habet̃ ⁊ no.
simile priuilegiũ habẽt fratres minores ⁊ p̃dicatores. c. in his de priuile.
⁊ no. in. d. c. fi. in gl. Secus si esset inter
dicta eccłia vel aliquis locus singularis: nec ep̃s nec fratres predicti possent ibi celebrare vt not. Jo. an. in ca.
quesiuit. de cle. nō resi. ⁊ seq̇tur ibi Pa.
¶ Duodecimum quod conceditur im
*mo precipitur omnibus obligatis ad
dicendum officium: vt illud quotidie ⁊
integre dicant l
ʒz ip̃i specialiter ⁊ singu
lariter sint interdicti sigillatim tamen
debent dicere sicut dictum est de excōi
catis. s̃. hore. §. v.
Jnterdictum
vij. violantes incurrunt pena. vij.
¶ Prima est irregularitas. hanc incur
*rit oĩs clericus q̇ l
ʒz nō sit ip̃e interdictꝰ
tñ exercet aliq̇d de putatũcerto ordini ĩ
loco ĩt̃dicto: nisi ẜ
ʒz q ꝑmittit̃ a iure. vt
s̃. dictũ ẽ. Jntelligit hoc fede. ↄsilio. vij.
verũ qñ publice ⁊ palā more solito cele
brat sicut dicimꝰ de excoĩcatovł interdi
cto sicut priꝰ celebrāte. in cle. pe. de sen.
ex. Siłr existẽs interdictꝰ simpłr si exer
cet aliq̇d deputatũ certo ordini vbicũ ẽ irregularis. c. is q̇. ⁊. c. is cui de sẽ. ex.
li. vj. ⁊. c. cũ eterni. snĩa ⁊ re iudi. li. vj.
*¶ Sca ꝙ supradictꝰ ẽ ĩtelligibilis ita
ꝙ nō pōt eligere nec eligi. d. c. is qui.
¶ Tertia ꝙ supradictꝰ sit ĩpostulabilis
ita ꝙ nō pōt postulari. c. j. postu. p̃la.
*¶ Quartaꝙ talia ẽ bñ ficijs eccłiasticis
spoliādꝰ: ⁊ si mōachꝰ vł moniałẽ. d
ʒz re
*trudi in arciori monasterio ad agendũ
penitentia
ʒz. c. postulatis. de cle. ex. mi.
¶ Quid si talis celebrat nō ĩ loco ĩt̃dicto nec ip̃e ĩterdictꝰ s
ʒz tñ ꝑsonis inter
*dictis. rñ. ꝙ iō ẽ irregularis est tñ inter
dictus ei ingressus ecclesie donec satis
faciat ad arbitriũ illiꝰ cuiꝰ snĩa
ʒz ↄtem
psit. c. ep̃oꝝ de ṗuile. li. vj. Siłr ẜ
ʒz Fe.
vbi. s̃. Q admittũt̃ laici aliundeveniẽ
tes ad dĩnũ in eccłia nō interdicta existẽte ĩloco ĩterdicto gñalitervłs pāliter.
¶ S
ʒz q̇d si tales clerici exercẽt ea que
nō sunt deputata certo ordini. vt puta
*cātare ĩ choro legere psalmos. vł epłam
sicut faciũt alij laici. Rñ. ẜ
ʒz Jnn. in. di.
c. tāta. ⁊ sequitur Pa. in. c. ij. de cle. excō.
mini. ꝙ nō incidũt in prefatas penas.
iurisditionalia: tamẽ exercere possunt
vñ ⁊ excōicare ⁊ absoluere pñt si ipsi nō
sũt interdicti. dicit Pa. in. d. c. ij. ꝙ nō
bẽt absoluere cũ illa solẽnitate. c. a nobis el. ij. de sentẽ. excom. sed ei nō credo
quo ad absolutionem: absolutio ab
excōmunicatione siue cum illa solennitate siue sine ea nō pōt ĩpendi ab interdicto. s
ʒz ille q̇ impẽdit nō sit interdictꝰ tũc absoluere pōt etiā cũ illa solẽ
nitate: cũ absolutio ꝑmittit̃ergo ⁊ so
lẽnitas cōsueta. Jnno. tamẽ ⁊ Hosti. et
Laudu. ↄcordāt cũ Pa. ⁊ addũt ꝙ efficeretur irregularis q̇ absolueret cũ p̃fa
ta solẽ nitate. sed eis non credo ratione
p̃dicta. Jtem ẜ
ʒz Guiliel. durādi siłr est
irregularis cłicꝰ qui solẽniter in cimite|
rio sepelit homine
ʒz interdictũ. ar. ca. j.
de postu. prela. sed ego dico similiter si
hominẽ nō interdictũ sepelit in loco in
terdicto solẽniter. s. cũ officio. solito. rō
istud ↄpetit certo ordini ẜ
ʒz ꝙ cōmuniter seruat̃. no. etiā aliam penā in cle.
eos de sepult. de qua. s̃. excōmunicatio
vij. casu. xxxvj.
¶ Quinta pena est clericus q̇ non ser
*uat interdictũ loci est suspẽsus ab offō
⁊ bñficio. d. c. tāta. de exce. prela. in tex.
⁊ in gl. ⁊ sequuntur cōiter doc.
¶ Sexta pena est cōtra religiosos qͦscũ
*. s. excōicatiōis q̇ nō seruāt interdictũ
cũ matricẽ eccłia
ʒz loci seruare sciũt: q
intelligo de gñali interdicto imposito
a sede apłica vel a locoꝝ ordinarijs:
si esset ab eoꝝ legatis sine speciali eoꝝ
mādato nō haberet locũ hec pena. Similiter singulariter ecclesia matrix
esset ĩterdicta nō h
ʒz locũ ĩ cle. ex frequẽ
tibꝰ de sen. ex. si vero matrix ecclesia nō
ẜuaret p̃dictũ interdictũ gñale solũ in
currerẽt penas ⁊ clerici incurrũt. de q̇bus in isto capi. dicitur.
¶ Vtrũ laici non seruātes interdictu
ʒz
*incurrāt ali penā. Rñ. ꝙ nulla inuenit̃ ĩ iure ipsis ĩposita peccarẽt tñ mortaliter si hoc facerẽt in ↄtemptũ eccłie
ałs nō nisi in quatuor casibꝰ positis in
cle. j. de sepul. ⁊ cle. grauis de sen. ex. de
qͦbus habes. s̃. excōicatio. v. casu. xv. ⁊
excōicatio. vij. casu. xxxvj.
¶ Sed nũq̇d laicitenent̃ de ecclesia exi
*re si sacerdos recipit interdictũ ad diuina. Rñ. Monal. ꝙ nō ne peccat an
diendo sed solus sacerdos.
¶ Vtrũ clericus simplex qui h
ʒz tm̃ pri
*mā tonsurā incidat in penas p̃dictas
sicut alij cłici. Rñ. ho. ꝙ sic si in officio
suo cantet. s. tan psal. vt in cap. psalmista. xxiij. di.
¶ Vltima ꝙ clericꝰ decedẽs ĩterdictus
*ṗuat̃ ecclesiastica sepultura. d. c. is cui.
Jnterdictum
viij. quomod orelaxa
tur. Rñ. ꝙ aut interdictum fertur ad tempus sicut cũ q̇s in
terdicitur vs ad annũ vel donec satis
fecerit. vtalis ibi moretur. ⁊ tũc nō requiritur absolutio aliqua post tale q̇d:
anno transacto vel satisfactovel recedẽdo talit̃ interdictũ est amotũ ipso fa
cto ⁊ licite post hoc celebrat q̇s. ita no.
pa. ĩc. nō ẽ vobis de spō. nec distinguo
an fit a iudice vel a iure in vtro hʒz
locũ q dixi. ⁊ ideʒz dic de quacũ alia
suspẽsione tā iuris hoĩs. Secꝰ sentẽtia excommunicationis ad tempus:
requiritur absolutio. ita no. do. in. c.
fi. de matri cōtracto. ↄtra inter. ecclesie
⁊ ibi reddũt rationẽ esse excommunicatio requirit certā formā in absolutione: sed interdicto vel suspensiōe suf
ficit cōstet de mẽte iudicis. ⁊ licet alqui
dubitẽt de excōmunicatione lata a papa ad tẽpus: tamẽ tene ꝙ requirit̃ absolutio: nisi aperte cōstet papā velle eũ
absolutũ esse ẜm do. Anio. ⁊ sequitur
pa. in. d. c. fi. si vero interdictũ vel suspẽ
sio nō est lata ad tẽpus sed simpliciter
tũc requiritur absolutio. ⁊ si est a iure
potest absoluere ordinarius vel legatꝰ
sedis apostolice: nisi cũ conditor iuris
sibi vel alteri reseruauit. ar. c. nuper. §.
in sca de sen. ex. Si aũt sit a iudice sic
ille qui tulit pōt absoluere vel eiꝰ superior tm̃ ⁊ nō alius. aut de mādato eius
qui eam tulit. xxiiij. q. j. si petrus.
¶ Vtrum sit seruāda aliqua forma in
*eiꝰ absolutione. Rñ. Host. ꝙ sic dicẽdo
reuoco: vel remoueo: vł absoluo ⁊ similia verba debẽt etiam iniungi eis vt sa
tisfaciant secundu
ʒz quod dicitur de ex
communicationis absolutione. quia in
hoc ambulat pari passu. vide. s̃. absolutio. iij. §. j.
¶ Vtru
ʒz interdictum possit ad caute
*lam relaxari. Rñ. q generale interdictũ nō potest. c. presenti de sen. ex. li. vj.
s
ʒz si interdictũ sit singulare cōtra ꝑsonā sic pōt relaxari ad cautelā. ar. a con
trario sensu. d. c. presenti. rō speciali
ter interdicto omnia sacramẽta negan
tur donec absoluatur. ⁊ sic idẽ est quod
⁊ de excōmunicatione a qua quis absoluitur sub cōditione. vt in. ca. solet. de
sen excō li. vj. hec t
ʒz Jo. an. ⁊ Bar. ĩ. d. c.
p̃senti. Limita hoc si penitet ałs nō
|
sic relaxatio daret causam peccādi nisi
forte ĩ casu sicut cũ absoluit̃ ĩuitꝰ ab ex
cōmunicatiōe q̃. s̃. absolutio. iij. §. vij.
¶ Vtrũ ep̃avł alius possit suu
ʒz interdi
*ctũ suspẽdere. Rñ. lau. tācre. ⁊ vincẽ. ꝙ
sic. vt no. ĩ. c. ad hec el. iij. ⁊. c. directe. ⁊.
c. preterea de appel.
¶ Vtrũ per appellationẽ sequẽtẽ suspẽ
*dat̃ ĩterdictũ latũ. Rñ. ꝙ nō nisi eiꝰ effectus sit suspẽsus ad tp̃s: sic pōt appellari a snĩa suspẽsa sicut a cōditiona
li. d. c. p̃terea. ⁊ hoc intellige de interdicto vel suspẽsione. Secꝰ in snĩa excōicatiōis cuiꝰ effectus nũ pōt relaxari ni
si in toto absoluat̃. c. cũ desideres sen.
exc. hoc no. Ho. in. d. c. adhec. hoc intelli
ge de interdicto a diuinis et sacr̃is et
alijs spũalibꝰ secus esset in interdicto
a tꝑalibus vt puta ꝙ non ingrediatur
possessi ōe
ʒz talẽ. ff. de appel. l. cōstitutio
nis vñ Jo. an. in. d. c. is cui restrĩgit solũ in mere spiritualibꝰ ꝑ q̃ ligatur aĩa
⁊ ideo ꝑ appellationẽ suspẽditur inter
dictũ a beneficio ⁊ suspẽsio. de quo vide. j. suspensio. ij. §. j.
¶ Vtrũ priuilegiũ cōcessum a legato a
*latere q̇ interdicti tꝑe valeat celebrare
interdictis ⁊ excōicatis exclusis valeat
tũ ad snĩas suas ⁊ suorũ successorum
ordinariorum. Rñ. ẜ
ʒz Laudu. ꝙ sic nisi
specialiter a successore reuocet̃. ⁊ tenet
idẽ ꝙ etiā valet quo ad snĩas pape. ar.
d. c. dilectus el. ij. de rescri.
¶ Vtrũ papa dante licentiā celebrādi
*in ecclesia specialiter interdicta relaxet̃
eo ipso interdictũ. Rñ. ẜ
ʒz ho. in. c. vt pri
uilegia ꝙ non.
¶ Vtrum de autoritate ep̃i possit quis
*celebrare in ecclesia interdicta. Rñ.
ẜm ho. in. d. c. ad hec qm̃ ꝙ nō. istud ꝑti
net ad solũ papā de priuile. c. cũ ⁊ plāta
re. Secꝰ esset in cessatiōe a diuinis.
posset ep̃s excipere quos vult ⁊ subijce
re ⁊ tp̃s ⁊ modũ determinare ẜm Jnn.
in. d. c. vt priuilegia ⁊ idẽ t
ʒz in eccłia ꝑ
eũ interdicta. allegat. di. c. dilectus. sed
nō pōt cōcedere vt ꝑsona interdicta vł
suspẽsa celebret nisi ꝓ delicto alterius
sit suspensa ab eo.
Jnterdictum.
viij. qñ non indiget
relaxatione: quia ip
so iure non tenetur quis seruare. Rñ. ꝙ
in duobus casibus.
¶ Prio qñ fert̃ ↄ̃ ꝑticipātes cũ excōica
*tis ĩ casu qͦ minorẽ incurrũt excōicatio
nẽ sine canonica monitiōe p̃missa: tũc
nullũ est ip̃o iure sicut ⁊ suspẽsio q̃libet. ĩtellige si ferat̃ ab ĩferiora si papa.
c. statutũ de sen. ex. li. vj. ⁊ dr̃. canonica
monitio ⁊ legitima qñ noĩatĩ admonẽt̃
alias nō. vt in. c. ↄstitutionẽ. e. tit. ⁊ li. ↄ̃
alios ꝟo licet debeat p̃cedere monitio
qñ fert̃ ꝓ ↄtumacia. ẜ
ʒz inn. ĩ. d. c. ad hec
qm̃ tñ t
ʒz. similiter si ꝓferat̃sine scriptis
uis iudex incurrat penā de q̃ ĩ. c. j. de
sen. ex. li. vj. ⁊. s̃. excōicatio. ij. §. ij. s
ʒz magis breuit̃ dic ꝙ ĩ illis casibꝰ ĩq̇bꝰ sẽ. exc.
nō t
ʒz sic nec interdictũ. de qͦ vide. s̃. Ex
cōicatio. iij. ꝑ totũ. Sco qñ interdictũ
ẽ latũ ꝑꝑ aliqͦs ⁊ ip̃i nō seruāt eũ. tex. ẽ
in. c. petisti de priui. S
ʒz aduerte ẜ
ʒz hosti. ibidẽ ꝙ si ciuitas vel eccłia est inter
dicta ꝑꝑ aliquẽ. j. ꝑꝑ eoꝝ delictũ tũc l
ʒz
ipsi violẽt alij tñ ẜuare tenent̃. si aũt sit
positũ ꝓ eoꝝ q̃rela ad eoꝝ vtilitatẽ tũc
si ipsi non seruant nec alij seruare tenẽ
tur. ⁊ sic efficitur nullum. di. c. petisti. et
sic eum intellige.
¶ Vtrum quando interdictum est nul
*lum tamen matrix ecclesia ẜuat teneātur religiosi illud ẜuare. Rñ. ꝙ sic aliter
incurrunt penam excom. cle. ex frequẽ
tibus de sen. ex. in gl.
Jnteresse
ẜ
ʒz bar. ĩ. l. vnica. C. de sen.
que pro eo ꝙ ĩter. profer.
ꝓprie ⁊ stricte est extimatio alicuiꝰ vti
litatis nō habite ꝑꝑ alicuiꝰ factũ iniu
stũ vł ↄcessionẽ ĩiustā ⁊ ẽ duplex aliud
lucri cessantis. ⁊ hoc ẽ qñ hō ĩpedit̃a lu
cro q fecisset si talis pecunia sibi resti
tuta fuiss
ʒz vł si talis lesio sibi nō fuisset
illata et hmōi. aliud est interesse dāni
emergẽtis ⁊ hoc duplex. ali in re ali
extra rẽ. Jnteresse dāni emergentis in
revel circa rẽ q ẽt dr̃ intrinsecũ ẜ
ʒz bar.
vbi. s̃. ⁊ istud est ip̃a res seu eiꝰ extima
tio. vł id q ꝓuenit ĩmediate ex ip̃a re.
vt fructꝰ ⁊ partꝰ. ⁊ hmōi ponitur exem|
plum. vendisti mihi vinũ q valebat
xx. ⁊ tibi tradidi pretiũ nec dedisti nũc
valet. xl. si traditũfuisset lm̃ habiturus
erā. ⁊ de hoc. ff. acti. emp. ⁊ ven. l. si sterilis. §. cũ ꝑ venditorẽ. Jnteresse extra
rẽ vel extrinsecũ est q prouenit nō ex
ip̃a re s
ʒz ꝑꝑ ip̃a
ʒz rẽ. exẽplũ. vẽdidisti vi
nũ nec tradidisti s
ʒz si trandidisses ex
eo potuissem negociari ⁊ lucrari. vẽdidisti granũ ⁊ nō tradidisti serui mei
fame perierũt ⁊ istud qñ petat̃ in cōtra
ctibꝰ hẽs in. l. Julia. §. j. ff. de ac. emp. ⁊
vẽ. l. eũ vẽditorẽ. C. de ac. emp. ⁊ vend. ⁊
ff. de ver. ob. l. si insulā. ⁊ qñ teneat̃ ĩ cō
scĩa hẽsvsura. j. §. xxx. ĩteresse qñ h
ʒz cer
tā titatẽ vel spem duplũ excedere nō
pōt. ⁊ qñ excedit duplũ hẽs in. d. l. vnica. in tex. ⁊ in gl. sed qͦ ad cōscientiā ha
bes infra vsura. j. §. xxx.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ est triplex
interesse. s. cōmune particulare ⁊ singu
lare. vt no. gl. Bar. ⁊ doc. ĩ. l. j. ⁊ ibi Bal.
post princ. ꝟsi. quero quottuplex sit interesse. ⁊ de sen. q̃ ꝓ eo q interest ꝓfe. ⁊
gl. in. l. j. ff. de ac. emp. ⁊ an sit idẽ ĩteres
se ⁊ preciũ rei no. idẽ Bal. ĩ. l. j. in prin.
ꝟsi. no. hic exp̃ssum. C. de his qui a non
do. manu.
Jnterpretatio
Legis ad quẽ per
tinet. Rñ. ꝙ interpretatio legis dĩne vel canonice pertinet ad papā. c. ꝑ venerabilẽ q̇ filij sint
legitimi sʒz ĩterp̃tatio legis ciuilis ĩtũ cōcernit clericos similiter ꝑtinet ad
papā. vt. c. j. de iura. calũ. Jnquātũ aũt
cōcernit laicos ꝑtinet ad imperatorẽ. l.
fi. C. de le. est eiꝰ interpretari cuiꝰ est
cōcedere. de re. iur. li. vj. Et hoc ĩtellige
veꝝ generaliter sʒz tũ ad vnā causam
pōt iudex etiā interpretari. vt no. ĩno. ĩ
c. cũ speciali. de po. p̃la. facit. l. vni. C. de
ꝓfesso. q̇ in vrbe nisi esset ita arduũ ꝙ
firmꝰ intellectus dari nō possit: tunc
recurrendũ est ad principem. l. pe. ⁊ fi.
C. de le. hec Pa. in. c. j. de iu. ca.
De hic notatis ⁊ ꝙ nō est facienda
interpretatio quādo verba stipulationis sunt clara. l. si mihi ⁊ tibi §. fi. ff. de
verb. ob. ⁊ an possit variari. Alex. no. ꝙ
nō in. l. qui ex pluribꝰ. ff. de ver. ob. per
tex. sing. in. l. quicquid restringẽde. ⁊ ibi
doc. eo. ti. ⁊ spectat interpretatio priuilegij. ad principẽ no. ibidẽ. Alex. ĩ. l. ab
executore appel. ⁊ Bal. ĩ. l. ij. C. de sen.
ex. per reci.
*¶ Vtrũ ĩterpretatio priuilegij ꝑtineat
ad principẽ solũ. Rñ. pa. ĩ. c. cũ venisset
de iudicijs. ꝙ aut dubiũ est suꝑ potesta
te. l. si potuit dare. ⁊ sic nulli inferiori a
prĩcipe licet. vt in. c. j. de trāsla p̃la. xvij.
q. iiij. §. qui autẽ. ix. q. iij. cuncta ꝑ mũdu
ʒz aut dubiũ est super validitate vel
surreptione: ⁊ sic pōt inferior iudex
ẜm cōmuniter doc. aut dubitatio est circa
verba solũ. ⁊ tunc si casus est clarus et
decisibilis de facili. sic pōt inferior cognoscere ad preiudiciũ partium ẜ
ʒz cōmuniter doc. Ratio inferior interpre
tatur legem superioris in preiudiciu
ʒz
partiũ vt no. Jnno. di. c. cum speciali fa
cit. c. inter alia. de sen. ex. ⁊. d. l. fi. Si ꝟo
casus est dubius sic pertinet ad prĩcipẽ si eiꝰ prensentia de facili pōt haberi
ar. d. c. cũ venissent. ⁊. d. c. inter alia. ⁊ in
l. ex facto. §. j. ff. vul. ⁊ pu. substi. ꝙ si
facili. nō potest adiri princeps propter
longā distantiam. sic poterit interpretari per rationẽ naturalem ⁊ verisimi
lem que pōt notari per expresia verba.
ꝓ hoc est casus in. di. l. ex facto. §. ij. vbi
iuriscōsultus interpetrat̃ legẽ ex naturali ratione. Jtem ꝙ no. Jnno. in. c. cu
ʒz
speciali facit tex. in. c. cũ persone de pri
ui. li. vj. Aut dubiũ versatur circa intẽtionem principis: ⁊ non potest decidi
sine magno dubio: ⁊ sic interpetratio ẽ
solius principis ad predicta facit text.
in. c. venerabilẽ ele. dicit etiam Spe.
in ti. de leg §. tunc ostendendumꝙ epi
scopus potest interpretari iurium alle
gationes de pigno. significante: ⁊. d. c.
venerabilem procedit in arduo negocio vt dictum est.
¶ Vtrũ ĩ ↄ̃ctibꝰ sit interpretatio faciẽ
*da vt res potiꝰ valeat pereat. Rñ. ꝙ
sic de fide instru. c. inter dilectos in gl.
⁊. ff. de fi. du. l. quotiẽs ĩ actiōibꝰ. de ꝟ.
sig. c. abbate. §. cōtra ꝙ fuit. Si ꝟo res
|
valeret ẜm intellectũ vtrius: tũc accipiendũ est illud ꝙ est magis verisimile. ff. de re. du. l. cũ in testamẽ to. ⁊. ff. de
verb. ob. l. eũ qui. ⁊ ꝙ ↄsueuit. xxviij. di.
de siracusane. ⁊ ꝙ magis conuenit iuri
de cōsue. cũ dilectꝰ. §. fi. vbi interpretatio sit cōtra eũ qui legẽ potuit apertiꝰ
dicere ff. de pac. l. veteribꝰ de preui. c.
in gl. Jnterpretatio in contractibus sit
plena. Jn testamentis plenior in bene
ficijs quo plenissima. de do. c. cum dilecti. Jnterpretatio locutionum d
ʒz fieri ẜm personas qui loquuntur vel quibus loquitur. xxvj. di. deinde in glo.
Jnterrogationes
in confessione
vtrũ sint faciẽde a cōfessore. Rñ. ꝙ sic ꝑ tex. claꝝ. Aug.
de pe. di. vj. c. j. vbi dicit. Diligẽs inquisitor ⁊ subtilis inuesti gator sapienter ⁊
quasi astute interroget a peccatore q
forsan ignorat vel pre verecundia velit
occultare hec ille. ⁊ no. ꝙ cōfessor tenet̃
sub pena mortalis peccati eas interrogatiōes facere quas cognoscit necessarias cōfitenti ꝓ validitate cōfessionis
habẽs ꝓbabilẽ opinionẽ ꝙ cōfitens ex
obliuiōe vel ignorātia seu negligentia
omittit. ar. c. sit rector. xliij. di. secus esset
quādo habẽs ꝓbabilẽ opinionẽ ꝙ cō fi
tẽs talia scit ⁊ aduertit sic pōt crede
re eũ vel nō cōmisisse vel alias cōfessum
fuisse ⁊ sic nō tenet̃ interrogare nisi for
te videret ꝙ ex verecũdia nō auderet
dicere. dimittere aũt interrogare ex in
aduertẽtia aut obliuione credo sit peccatũ ex negligentia vero dimittere interrogatiōes quas ꝓbabiłr cōscientia
sibi dictat faciẽdas de necessitate videt̃
mortale peccatũ ꝑ ea q̃ dicā. j. negligẽtia. §. j. multo magis videt̃ mortale quā
do sciẽter ⁊ sine oĩ rōnabili cā volũtarie
dimittit tenet̃ em̃ cōfessor circa cōfiten
tẽ facere ex p̃cepto charitatis ea q̃ vellet sibi fierẽt rōnabiliier ꝑtinẽtia ad ne
cessitatẽ salutis sicut est integre cōfite
ri ⁊ in viā salutis dirigere aliter preua
ricatur illud preceptũ. Diliges ꝓximũ
sicut teipsum. Nō tamẽ debet confessor
esse nimis scrupulosus in interrogando oĩa q̃ possibile est cōmiserit peccator
sed solũ circa ea dʒz interrogare que pro
babiliter credit commisisse.
¶ Quid debet attẽdere ↄfessor circa in
*terrogationes. Rñ. ẜm astensem ꝙ tria.
¶ Primũ ꝙ ĩterroget de pctĩs nō de fa
bulis vel alijs mũdanis. ¶ Sc
ʒz ꝙ nō
interroget nisi de peccatis cōsuetis ⁊ q̃
cōiter sũt nota explicite: q̃rere em̃ pec
catis ↄsuetis ⁊ enormibꝰ nisi in gñali
⁊ a lōge ⁊ ꝑ dā circunlocutio nẽ nocet
cōfitẽti sepe dicit q nescit ꝓpterea
dicit̃ ꝓuer. xj. q̇ inuestigator est maloꝝ
opprimet̃ ab eis. ⁊ ĩ. l. §. qui qōnẽ. ff. de
qō. ꝓhibet̃ fieri qō spālis in preiudiciũ
alterius. ¶ Tertium est q non descen
dat nimis ad particulares circũstātias
peccatoꝝ carnaliu
ʒz vt dicit Phi. iij.
ethi. Delectabilia to magis cōsiderā
tur tātomagis sunt apta mouere ⁊ no
cet talis interrogatio ⁊ cōfessori. ⁊ cōfitẽti: sufficit em̃ habere vltimā spẽ
ʒz pctĩ
in hmōi ⁊ circũstātias q̃ cadũt spāli ꝓhibitiōe ⁊ a longe ⁊ cũ ꝟbis honestis:
vnde nulo modo descẽdat ad alia spāliter: puta mulier ↄfitet̃ ꝙ fuit cognita extra vas debitũ non q̃rat postea in
qͦ loco vel quẽ ⁊ hmōi sicut faciũt q̇dā
q̇ potiꝰ sunt cōtaminatores ꝙ cōfessores q̃ sepissime peccāt mortałr delectādo se de hmōi interrogatiōibꝰ ⁊ ꝓpter
delectationem faciendo eas.
¶ Sco de q̇bꝰ sunt interrogatiōes fa
*ciende. Rñ. ꝙ sunt faciẽde de peccatis
cōibꝰ sicut est trāsgressio decẽ p̃ceptoꝝ:
cōmissio septẽ peccatorũ capitaliũ abu
sio quin sensuum ⁊ de circũstātijs q̃
mutāt spẽm ⁊ aliquando q̃ aggrauant
notabiliter nō oẽs de oĩbus sed de illis
que cōiter cōtingunt in tali statu: de
risio esset querere a. femina de militia
⁊ c. vñ vt cōfessor simplex habeat formā
interrogādi hic annotabo tale
ʒz ordinẽ
qui erit quasi vna tabula totius istius
angelice summe circa ea que pertinẽt
ad conscientiam.
¶ Attende ergo cōfessor qui salutifere
*vis cōfessiones audire ad infrascripta.
pñtato tibi penitẽte debes primo ĩier|
rogare eũ de quo loco vel terra est si ali
ter eũ nō agnoscis vt ex hoc ĩtelligere
possissi habes autoritatẽ ad eũ ↄfiteñ.
si es sacerdos ꝑochialis non habes
ptātem nisi suꝑ illos q̇ sunt de ꝑochia
tua ẜm ꝙ habes. s̃. cōfessio. iij. §. iij. ⁊. §.
ix. ⁊ sex sequẽtibꝰ. Jdẽ dic simiłr de illo
cui cōmtssa ẽ audiẽtia cōfessionũ a parochiali sacerdote. Si vero est tibi com
missa ab ep̃o talis autoritas vel ab eiꝰ
vicario generali ĩ spũalibꝰ vel ab alio
habẽte iurisditionẽ q̃si ep̃alẽ tũc si es
frater minor vel frater de ordine p̃dicatoꝝ aut eremitaru
ʒz ⁊ hmōi: ⁊ talẽ autoritatẽ habes ꝑ pñtationẽ factā
ẜm formā cle. dudũ de sepul. de quo habes
s̃. cōfessio. iij. §. xvj. vel es admissus ac
si esset seruata talis forma sic potest au
dire ⁊ oẽs de illa diocesi vel iurisditione illiꝰ ⁊ in illa diocesi solũ ⁊ nōextra illā: si ꝟo nō es p̃sentatꝰ ẜm formā dicte
cle. nec admissus ac si esset seruata s
ʒz
solũ tibi ↄcessii lnĩam audiẽdi cofessio
nes sic potes vbi eiꝰ subditos audire de quo vide in. d. §. xvj. ⁊ sequẽ. Et si
inueneris ꝙ habes autoritatẽ eũ cōfitẽdi interroga. ij. de cōditione si aliter
eũ nō agnoscis vt perpendere possis si
erit capax absolutiōis vel ne. nā si inue
neris eũ in tali officio in tali arte qua
ʒz
exercere nō pōt sine mortali tũc indica
ei a ṗncipio ne forte eũ audiẽdo ⁊ post
ea volẽs eũ absoluere scādali
ʒzet̃ de te.
posses tamẽ q̇ h
ʒz aliquid q nō vult di
mittere ẜ
ʒz ꝙ tenet̃ admonere ꝙ si vult
cōfiteri libẽter audies eũ s
ʒz absoluere
nō posses nisi dimittat ꝙ exercere non
pōt sine mortali et qũo l
ʒz eũ nō absoluas talis cōfessio valet ei ad multa bo
na p̃sertim vt deꝰ citiꝰ illuminet eũ ad
pnĩam ẜm ꝙ dicit̃ in. c. q quidam de
pe. ⁊ re. ⁊ his dictis si voluerit cōfiteri
poteris eũ audire ⁊ monita salutis dare ⁊ ali pnĩam s
ʒz nullo mō absolutionẽ sic peccares mortałr de quo habes. s̃. cōfessio. j. §. xiiij. ⁊ ↄfessio. vj. §. ij.
⁊. iij. ĩterroga. iij. tũ est q nō fuit ↄfes
sus ⁊ qñ cōfessus fuit ⁊ si debita bona
volũtate fuit ↄfessus si fecit pnĩam ⁊ si
aliq̇d retinuit sciẽter ꝙ nō fuit ↄfessus
vt ex istis possis scire de to tꝑe h
ʒz cō
fiteri ⁊ si ↄfessiōes facte sint reiterāde ⁊
quādo hoc sit habes. s̃. ↄfessio. j. §. viij.
cũ multis se. ĩterrog. iiij. si adhibuit diligẽtiam vt suoꝝ peccatoꝝ habeat me
moriā ⁊ si inueniresq nō puta op
ʒz
reiterare cōfessiōes de multo tꝑe ⁊ ipse
penitens hoc nō cogitabat ⁊ ꝓpterea
nullā posuit diligẽtiā suꝑ peccatis cōfessis tũc admonẽdꝰ est vt vadat. ⁊ conet̃ reducere ad memoriā sua pctā discurrẽdo ꝑ statꝰ quos habuit ꝑ officia
q̃ exercuit ꝑ societates quas tenuit ꝑ
loca in q̇bꝰ habitauit ꝑ exercitia q̃ ope
ratꝰ est vt sic integre confiteri valeat. et
tā diligẽtiā debeat ponere habes. s̃.
cōfes. j. §. xij. Predictis factis ⁊ suẽto ꝙ
facta diligẽtia ẜm posse suũ est disposs
tus a digne cōfitẽdũ debes eũdẽ penĩ
tẽtẽ inducere vt genu flexo dicat humi
liter confiteor deo ⁊ c. vs mea culpa si
scit eā dicere ⁊ ꝙ stet facie versa lateri
cōfessoris si ẽ mulier vel iuuenis et nō
ꝑmittas ꝙ aspiciat ĩ faciẽ tuā mul
ti ꝑꝑ hoc corruerũt ⁊ postea bonis verbis ⁊ ꝑsuasionibꝰ induci eum vt dicat
pctā sua. Et si scit ordinate dicere noli
eũ impedire s
ʒz solũ vade supplẽdo vbi
ip̃e deficit in exprimẽdo circũstantias
vel declarando qũo est mortale ⁊ tenet̃
abstinere vel ad restitutionẽ vel est excōicatꝰ ⁊ hmōi. si vides ꝙ ip̃e penitens
hoc nō ĩtelligit vel nō ꝑpẽdit vel si nescit ordinate dicere fac vt cōfiteat̃ saltẽ
grauiora q̃ magis grauāt eiꝰ cōscĩa
ʒz vt
ex illis possis scire de q̇bꝰ debeas eũ in
terrogare: ⁊ dictis aliquibꝰ de grauioribꝰ si vides ꝙ nescit ordinate dicere.
Jncipe tu interrogare eũ sicut ĩ ĩfrascri
ptis videbis nō tamẽ oẽs de oĩbꝰ vt di
xi s
ʒz tātũ de his q̃ verisimiłr p̃sumitur
cōmisisse vel rōne statꝰ vel exercitij aut
cōditiōis ꝑsone ⁊ caue ne eũ exasperes
ꝓpter aliq peccatũ donec totā cōplerit cōfessionẽ ne forte pre verecũdia nō
integre cōfiteatur: sed completa confes
sione tũc eum deprehende ⁊ argue
ẜm ꝙ videris ei expedire.
¶ Ordo autem interrogandi sit iste cir
*ca peccata cognoscenda ⁊ dicenda primo circa decem precepta.
Circa primũ preceptuʒz decalogi q est
non habebis deos alienos ⁊ c. exo. xx. ꝙ
quidem quō intelligat̃ habes p̃ceptuʒz.
§. iij. ex cuius expositiōe sic facies inter
rogationes.
Si adorauit aliquā creaturā vel cũ pri
mo apꝑet fecit aliquā orationẽ ⁊ hmōi.
Si adorauit diabolum etiam sub ange
lo lucis apparẽte quia mortalia sunt. vi
de adoratio. s̃. x.
Si inuocauit demones vel fecit aliq
pactum cum eis. vide sors. §. iij.
Si vsus est nigromantia aromantia ⁊
huiusmodi vide ibidem.
Si vsus est sortibꝰ vel incātatiōibꝰ ad
scieñ. occultavł furta⁊ hmōi vide ibidẽ.
Si voluit scire futura per vanam inspectionem creature. ibidem.
Si qñ obuiauit lepori vel alteri aĩali
credidit p̃sagiũ alicuius futuri. ibidẽ.
Si qñ mulier p̃gnās petit ignẽ ⁊ hmōi
vtitur ad scieñ. futura. vide ibidem.
Si vsus ẽ lr̃is pũctis astrolabio aꝑtiōe
libri hmōi ad scieñ. futura. ibidem.
Si obleruauit omnia vt ĩdiuinaret. ibi
dem. §. v.
Si voluit colere deum ẜm ritum iudeo
rum vide superstitio. §. j.
Si vsus fuit ligaminibꝰ aut caracteribus ꝓ sauitate dāda. vide suꝑstitio. §. j.
Si fecit anullũ quando legitur passio
christi vel caracter in tali die ⁊ huiusmodi. vide ibidem. §. ij.
Si vsus fuit arte notoria vel eā didicit
vide ibidem §. iij.
Si vsus est herbis cōtra demones. vide
ibidem. §. vj.
Si vsus est breuibus ligādis ad colluʒz
vel portandis. ibidem. §. vij.
Si incātauit animalia. ibidem. §. viij.
Si carminauit infirmos. ibidem. §. ix.
Si dixit vel fecit dici missas vel psalmos vt quis moreretur. ibidem. §. x.
Si colligendo herbas obseruauit aliq̃
vana. ibidem. §. xj.
Si aliquid fecit vt sciret infortuniũ ali
cuus. ibidem. §. xij.
Si per maleficium destruxit aliud malum. ibidem. §. xiij.
Si credidit feminas ire de nocte. vel cō
uerti in catas ⁊ hmōi. ibidẽ. xiiij.
Si hʒz libros de p̃dictis sortilegijs vel
suꝑstitiōibꝰ tenet̃ eos cōburere ałs nō
est absoluẽdus vt. s̃. Curiositas. §. j.
Si obseruauit diesegyptiacos. vide re
stitutio. §. vltimo.
Si dedit poculuʒz vt amaret̃ ab aliqͦ vr̃
mortale oĩno suꝑstitiōe vtitur.
Si credidit ꝙ ex ↄstellatione cogat̃ q̇s
ad bonũ vel ad malũ. vide sors. §. iij.
Si vsus ẽ sacr̃is vel sacr̃ alibꝰ ꝓ danda
sanitate ⁊ hmōi. vide sacr̃m. §. vl.
Si acceptauit duellũ vel obtulit vł fuit
causa vt fieret. vide duellum.
Si accepit ferrũ cādẽs vel dedit ꝓ manifestāda ꝟitate. vtde purgatio. ĩ prin.
Si est hereticꝰ vel fautor hereticoꝝ. vide hereticus in prin. ⁊ per totum.
Si fuit dubius in fide vide Hereticus
in principio. ⁊ Jnfidelitas. §. x.
Si apostatauit a fideviapostata. ĩ ṗn.
Si fecit actum ĩfidelitatis timore mortis ibidem. §. penul.
Si portauit vestes infidelium. ibidem.
§. vlti.
Si nimiam practicam habet cũ iudeis.
vide iudeus. §. j.
Si balneum intrauit cum iudeis. vide
balneum. §. iij.
¶ Circa ẜm pceptũ. Nō assumes nomẽ
*⁊ c. quomodo intelligatur habes preceptũ. §. iiij. ex cuius expositione sic formabis interrogationes.
Si vota facta nō impleuit vel deliberauit nō implere cum posset ⁊ teneretur
peccauit mortaliter. ⁊ qñ teneat̃ vel nō
vide Votum primo per totum ⁊ votum
iij. per totum.
Si assentit impedimento non implẽdi
votum. vide votum. ij. §. xij.
Si facta vota sine determinatione tem
poris. nimis tardauit. Votũ. iij. §. ij.
Si in casu quādo obligat̃ ad vota parẽ
tum non ea impleuit. ⁊ quando sit vide votum. iij. §. viij.
Si impetrauit dispẽsatione
ʒz voti sine
causa legitima. vide Votum. iiij. §. decimo ⁊ vndecimo.
Si fecit votum sciẽs ꝙ vouere nō poterat. vide votuʒz. ij. §. ix. ⁊ qui nō possunt.
habes ibidem.
Si fecit votũ de re mala fienda que sit
mortale pctm̃ peccauit mortaliter vouẽ
do. ⁊ tenet̃ facere cōtrariũ. secus esset de
re petĩ veniał. ⁊ quō non obligat. vide
votum. j. §. v. ⁊ facit ad hoc quod not. in
c. periurium. §. j.
Si fecit votũ de re bona sed ꝓpter malum finem. vide votum. j. §. iij.
Si apostatauit ab aliqua religiōe vł or
dine. vide Apostasia. §. ij. ⁊ per totum.
Si blasphemauit deũ vel sanctos. vide
blasphemia. ⁊ quot modis blaspheme
tur ibidem:
Si maledixit deum vel sanctos. vide.
Maledictio. §. j.
¶ Si nominauit deum vel sanctos opprobriose vel per mẽbra verecunda aduertẽter peccauit mortaliter etiā si fecit
ex loco quia contra preceptum predictũ
directe.
Si sacramẽtis ecclesie fecit aliq enorme puta conculcando vel hmōi mortale est cōtra preceptum predictum.
Si sacr̃a recepit vel administrauit in
pctō mortali. mortale pctm̃ est nisi in ca
su de quo baptismus. v. §. x.
Si iurauit falsum quod credebat verũ.
vide periurium. in princi.
Si iurauit verum cũ tamẽ crederet diceret falsum ibidem.
Si iuraret falsum sciens mendaciũ iurauit ibidem.
Si iurauit aliq malũ se factuꝝ ibidẽ.
.§. j. ⁊ iuramentum. iij. §. vij.
Si iurauit in cōi sermone sine debita
discretiōe. ibidẽ. §. ij. ⁊ iuramentũ. §. x.
Si iuramẽto affirmauit id de quo dubitabat. vide periurium. §. iij.
Si iurauit per verbũ credo quod tamẽ
non credebat. ibidem. §. iiij.
Si credidit cōtrauenire iuramẽto cum
tamẽ nō cōtrafaceret. ibidem. §. v.
Si iurauit ex metu falsum. ibidẽ. §. vij.
Si ĩduxit aliquẽ ad iurādũ quẽ sciebat
false iuraturũ. vide iuramẽtũ. iij §. xj.
Si iurauit vituperose per deũ vel sanctos. ibidem. §. xij.
Si iurauit nō ẜm intẽtionẽ dātis iura
mentũ. vide iuramentũ. iiij. in princi.
Si nō cōpleuerit q sub iuramẽto ꝓmi
sit in casu quo tenebat̃. ⁊ qñ hoc sit habes iuramentũ. v. per totũ ⁊ quō ẽ mortale peccatum nō implere q iuramento promisit. habes periurium. §. j.
Si fecit se absolui a iuramẽto sine causa legitima. vide iuramentum. vj. ꝑ totũ. ⁊ de causa legitima que sit ⁊ q̇s pōt
absoluere a iuramento.
Si quando tenebatur orare volũtarie
se occupauit in his que distrahunt mẽtem. vide Hore. §. xxvij.
Si simulauit sanctitatẽ quā non habe
bat. vide simulatio. §. vltimo.
Si adiurauit hoĩes vł demōes aut ałs
creaturas. vide adiuratio. per totum.
¶ Circa tertium preceptum. Sabbata
*sanctisices eius expositionem habes. j.
Preceptum. §. v. ex cuius declaratiōe sic
sunt formande interrogationes.
Si existẽs corꝑe sanus ⁊ nō occupatꝰ in
spũalibꝰ bonis si erit occiosus. nec aliq̇d oꝑat̃ tꝑe nō festiuo vnde viuat. vel
vnde tribuat egẽtibꝰ: quia magnꝰ excessus ociositatis vr̃ mortale peccatum
de quo vide preceptum. §. v.
Si ĩ diebꝰ festiuis de p̃cepto nō habuit
attritionẽ de pctĩs mortalibꝰ ↄmissis de
quibꝰ nō fuit cōtritus. vide ferie. §. xlj.
Si vacauit ludis aut choreis. de qͦ vide
chorea per totum. ⁊ ludus. per totum.
Si nō vacauit deo in dictis festis saltẽ
in aliqua hora. mortale vt ferie. §. ix.
Si fecit hastiludia sunt ꝓhibita qui
buscũ diebus sicut torneamenta
ẜm Ricar. in. iij. dist. xxxvij. ex cōsimili rōne.
vt in. c. j. de tornea.
Si fecit opus manuale vł fecit fieri in
p̃dictis festis in casibꝰ nō ↄcessis. vide.
Feria q̃ oꝑa licent ⁊ q̃ nō ⁊ que sint festa precepta ⁊ quādo est mortale opus
seruile in die festo ⁊ quādo incipit festũ
vide ibidem per totum.
Si audiuit missam integram in predictis diebus. vide ibi. §. xlij.
Si exñs ĩ missa occupauit se ĩ vanis vi
de hora. §. xxvij. ⁊ ferie. §. xliij.
Si audiens missam in predictis diebꝰ
dixit orationes quas. tenebatur dicere
ex voto vel penitentia aut rōe ordinis.
vide ferie. §. xlvj.
Si audire predicationem cōtẽpsit in fe
stis. vide ibideʒz. §. xliiij.
Si nō fecit oblationẽ in missa ad quaʒz
tenebatur. vĩde oblatio. §. j.
Si in diebus festiuis de preceↄto com
misit aliqua peccata mortalia. vide. j. p̃
ceptum. §. v. ⁊ ferie. §. xxxvj. Et diffici
le est scire dicere que peccata commisit
in festis. ⁊ interrogare in quolibet pctō
si illud commisit in festo est difficile po
test sine alio scrupulo peccatore
ʒz inter
rogare. sic peccasti mortaliter in festis
⁊ sic dicit ꝙ sic interroga secũdo ĩ quot
festiuitatibus. Et si nescit interroga eũ
si quasi in omnibusvel in maiori parte
ipsarum vel in minori. Et tertio interroga si in eodem festo aliquando bis vel
septies ⁊ sepiꝰ. ⁊ sic sufficit quo ad istā
circunstantiā abs hoc ꝙ exprimat spe
ciem peccati ꝙ cōmisit vel abs hoc ꝙ
in quolibet peccato quod confitetur in
terroges si fecit in festo quod bene no.
¶ Circa. iiij. p̃receptũ. honora patrẽ
⁊ c.
*cuius expositio habetur preceptum. §.
viij. ⁊ ex qua interroga. vt infra.
Si non dilexit patrem vel matrem vide filius. §. xxx.
Si non ostẽdit eis signa dilectiōis sed
dure se habet cum eis ibidem.
Si dixit eis verba in iuriosa vel verberauit quia videtur mortale per dicta in
d. §. xxx.
Si nō obediuit eis. vide ibidẽ.
Si nō subuenit eis indigẽtibus. ibidẽ.
Si nō seruiuit in infirmitatibus eoruʒz
vel fecit seruirĩ ibidẽ.
Si maledixit eis vide maledictio. §. j.
Si nō fuit executus eorũ volũtates seu
legata facta post eorũ mortẽ. vide executor. §. xxiij. et. xxiiij. ⁊ heres. §. v. vs
ad. §. xij. ⁊ legatũ. j. ⁊. ij. ꝑ totũ.
¶ Circa. v. p̃receptũ. nō occides. vide p̃
*ceptũ. §. ix. ex quo sic ĩterroga.
Si habuit animũ offendendi proximũ
in persona vulnerando. murilādo occi
dendo: ⁊ hmōi. vide in. d. §. ix.
Si vulnerauit vel occidit aliqueʒz. vide
ibidem.
Si ↄmisit homicidiũ spũale. s. ĩducẽdo
aliquẽ ad pctm̃ mortale vł alijs modis
de q̇bus habes homicidiũ. iiij. ꝑ totũ
Si procurauit aborsum alicuiꝰ mulie
ris. vide aborsum per totũ.
Si incarcerari fecit aliquẽ indebite vi
de carcer. §. j. ij. ⁊. iij.
Si pueros tenelos tenuit iuxta se in le
cto ⁊ infocauit dormiendo. vide huiusmodi. ij. §. xv.
De multis modis q̇bꝰ sit homicidiũ ⁊ cũ
pctō mortali habes hōi. j. ij. ⁊. iij. ptotũ.
Si aspexit spectacula ĩ q̇bꝰ ĩminebat
ꝑiculũ ꝓbabile mortis vel mutilatiōis
mẽbrorũ vt tormẽta hastiludia ⁊ hmōi
peccauit mortaliter in duobus casibꝰ.
primo qñ tali animo aspexit ꝙ etiā si p̃
ciperetur ei ne staret ad vidẽdum nihilominus non desisteret. sco qñ eius a
spectio est causavt fiātsine q̃ nō fierẽt.
Alias ẽveniale pctm̃ de se: nisi forte rōe
scandali. vt in clericis religiosis ⁊ huiusmodi.
¶ Circa. vj. p̃ceptũ. non mechaberis vi
*de preceptũ. §. x. ex cuiꝰ expositione sic
forma interrogationes.
Si fecit fornicationẽ. vi ibidẽ ĩ. d. §. x.
Si cōmisit adulteriũ. ibidẽ.
Si stuprũ ꝑpetrauit. ibidẽ.
Si sacrilegiũ operatus est ibidẽ.
Si incestuosus fuit ibidẽ.
Si alio modo per se posuit qualitercũ. vide luxuria. §. ij.
Si volũtarie cogitauit de hmōi peccatis ꝓpter declarationẽ ibidẽ.
Si volũtarie desiderauit aliq ipsorũ
ↄmittere ibidẽ. vñ hic aduerte ꝙ totiẽs
peccat mortaliter quotiẽs hoc delibera
te appetit ꝑpetrare ex diuersis ĩterual
lis tꝑis vel bsonaꝝ. puta nũc dtside
rat vnā persona
ʒz ad malefaciendũ po|
stea occupatus in aliquo alio alia cogi
tat demũ postea iteru
ʒz recordat̃ de illa
persona ⁊ iterũ eā ↄcupiscit. siłr qñ nũc
vnā ꝑsonā ⁊ postea aliā desiderāt: quia
ĩ istis casibꝰ sunt diuerse auer siōes: ali
que ratione tꝑis alie rōne materie. vñ
in hoc pctō carnis magis sunt ĩuolu
ti hoĩes cōiter in alio. ⁊ multũ ĩmora
ri in interrogatione de hmōi est periculosum ⁊ cōfessori ⁊ cōfitẽti. vt dictũ est.
Jdeo vt expedire possis q̃ sunt necessaria ꝑtransire talẽ modũ tenebis. Si illa ꝑsona q̃ cōfitet̃ est ꝑsona spũalis vel
mulier aut aliq̇s verecundus ⁊ q̇ nō est
coniugatus. preserti
ʒz puella interroga
bis eā primo si cōmisit aliq pctm̃ ĩ ho
nestatis vel luxurie oꝑe. vel voluntate.
Si nihil dicet ⁊ tñ tibi videbit̃ ꝙ sit ĩuo
luta in aliquo. Tũc interrogabis eā de
cogitatiōibꝰ. Si delectatꝰ est cogitare
de hmōi carnalibꝰ ⁊ inuẽto ꝙ sic declara ei quō est pctm̃ mortale vt habes. s̃.
cogitatio. §. ij. ¶ Postea procede ⁊ inter
roga si delectata est audire loqui de hu
iusmodi: velvidere: vel tāgere se vł aliā
ꝑsonā ꝓpter hmōi delectationẽ: ⁊ quotiẽs ⁊ si in diebꝰ festis magis in alijs.
Et si inueneris ꝙ talia commisit potes
postea interrogare si habuit ali polu
tionẽ ꝓpter talia ꝑ se vel cu
ʒz alia ꝑsona
vt sic caute inducas eā ad cōfitendũ q̃
ex verecũdia forte taceret. Si vero ꝑsona q̃ cōfitet̃ interrogata primo genera
liter si aliq pctm̃ luxurie cōmisit ⁊ rñdet ꝙ sic: interroga si fuit cũ feminavel
femina cũ masculo. ⁊ inuẽtoꝙ sic interroga si erāt soluti vel nō si affines velcō
sanguinei. si religiosusvł religiosa⁊ hu
iusmodi vt scias si fuit fornicatio vel adulteriũ ⁊ hmōi. ⁊ inuẽto ꝙ hmōi est ĩ
uolutus: tunc non oportet interrogare
de cogitationibus morosis quia communiter sunt in talibus deliberate in
malum si possibilitas adesset. ideo circa tales interrogabis primo de cogitationibus deliberatis in malum istud.
⁊ quia numerum difficile est ⁊ varietatẽ ꝑsonarũ exprimere. sufficit tibi quo
ad necessitatem ↄfessionis. vt interroges quantũ perseuerauĩt in talibꝰ cogi
tationibus puta a tꝑe quo alias confes
sus est q est ānus vel plus. sco inter
roga sepe tales cogitationes habuit:
puta bis ĩ dievł in hebdomada: aut plꝰ
oĩbus cōputatis: vel si forte maiorẽ par
tem tẽporis in hmōi occupauit. Tertio
interroga si sic in diebꝰ festiuis sicut ĩ
alijs circa p̃dictavacauit: vel forte plus
in festis. ¶ Quarto interroga si in eccle
sijs vel locis sacris eas habuit. ¶ Quĩto
interroga si sic desiderauit cōiugatos
religiosos consanguineos ⁊ hmōi sicut
alios indifferenter. ¶ Sexto interroga
si sepius variauit mẽtem de vna ꝑsona
ad aliam. ẜm ꝙ occurrebāt memorie vł
magis stetit ĩ desiderio cũ vna ꝑsona.
Et sic sufficit qͦ ad cogitatiōes licet alio
modo numerũ vel tẽpus aut locũ expri
mere nesciat. Et idẽ seruandũ est in oĩbus peccatis q̃ sepissime cōmissa sũt p̃sertĩm quo ad q̃tuor ṗma. ¶ Postea in
terrogabis eũ si vt suũ posset consequi
desideriũ malũ dedit oꝑam inducendo
choreas in dādo munera. ĩ faciẽdo matutinas cātādo. sonādo. ꝓuocādo. loq̃n
do: ambasiatasmittẽdo lr̃as scribendo
⁊ hmōi ⁊ tũ se occupauit ĩ festiuis ⁊ a
to tꝑe ⁊ si diebꝰ p̃cipue festis vel ĩ ec
clesijs aut locis religiosis. Vel si fuit ꝑsona cui p̃dicta fiebāt interroga si ↄsen
sit vt talia fierẽt vel exibuit se cōspectui
talis vel recepit lr̃as aut munera ⁊ tũ
tp̃s ꝑseuerauit ⁊ si in festis vel in eccle
sijs. nā faciẽtes ⁊ cōsentientes in hmōĩ
oẽs mortaliter peccāt. Et si munera sũt
que inducāt ad amorẽ carnalẽ cogẽda
est vt pauperibus eroget. Si vero talia
non sunt nō est cogẽda nisi de bono ↄsi
lio si ille donare potuit de qͦ habes donatio primo ꝑ totum. ¶ Postea habes
eũ ĩterrogare. de opere luxurie. Et si di
cit ꝙ peccauit cũ femina masculus siue
femina cũ masculo non habes querere
nisi tm̃ primo si erāt soluti vel cōiugati
affines vel religiosi ⁊ huiusmodi vt sci
as que species sit luxurie de quo habes luxuria. §. ij. secundo interroga si
stetit naturaliter in vase debito si dicit
|
ꝙ nō. Noli q̃rere quō vel in quo loco cor
poris cognouit ea
ʒz quia non expedit:
sufficit dicat ꝙ non in vase deb ito sed
extra polutus est siue inceperit in vase
siue non. Tertio interroga si sic peccādo cũ tali q̃siuit euitare generationem
vel stetit tali modo ꝙ non posset fieri.
Quarto quotiensvel tũ ꝑseuerauerit
⁊ si in festis vt in plus vel in ecclesia ⁊
sufficit. Si dicit ꝙ peccauit per se soluẽ
do seipsum volũtarie nō oportet quere
re de modo sed solũ quotiens vel quan
tũ ꝑseuerauit vt supradictũ est de cogi
tatiōibꝰ. Et secũ do si desiderauit facere malũ cũ alia ꝑsonaqñ talibus dabat
operam ⁊ q̃ sint ille ꝑsone. s. si soluti vel
affines ⁊ hmōi. Si dicit ꝙ peccauit cu
ʒz
alio masculo poluẽdo se cu
ʒz eo nō op
ʒz
querere de loco corporis s
ʒz de quotiẽs.
Festis vel loco sacro aut si ꝑsona erat si
sibi consanguinea vel religiosa ⁊ huius
modi ⁊ si cũ diuersis ꝑsonis. ⁊ si ↄsensit
propter lucrum vel munera consulat vt
det pauperibus taliter acqusita.
Si ↄfitet̃ ꝙ peccauit cũ brutis nō opʒz q̃
rere de noĩe bruti vel loco corporis sed
de quotiens ⁊ si in festo vel in ecclesia.
Et sic pertrāsireq bñ notabis.
Si fuit mediator pctōꝝ carnaliũ nā ta
les grauissime deũ offendũtvt ptʒz in. c.
noli de pe. di. j. ⁊ tenet̃ quātũ pñt taliter iuductos reducere ad bonũ ⁊ sunt
inducendi ad restituendũ q̇cq̇d ꝓpter
hoc lucrati sunt.
Si seduxit virginẽ ꝓmittẽdo eā acciꝑe
invxorẽ ⁊ hmōivide stuprũ per totũ.
Si habuit polutionẽ dormiẽdo vide po
lutio per totum.
Si contraxit cum aliqua clandestinevi
de clandestinũ.
¶ Circa. vij. preceptum. non furtu
ʒz fa
*cies cuius expositio habetur preceptũ.
.§. xj. vnde sic interroga.
Si fecit furtum proprie dictum ⁊ quid
sitvide furtũ in prin. ⁊ quando sit mortale ibidem. §. xxxiiij.
Si cōmisit rapi nā q̃ est qñ violẽter accepit alienũ maiꝰ pctm̃ cōmisit furās
vt in. c. penale est. xiiij. q. v.
Si res naufragantiũ accepit vide nau
fragium per totum.
Si pedagia iniusta vel a quibus nō de
buit exegit. vide pedagiũ per totũ.
Si exactiones vel talias exegit vide ta
lia per totum.
Si bellum iniustuʒz fecit vel in eo fuit.
vide bellũ per totum.
Si participauit in dādo dānũ ꝓximo
operando mandando cōsulendo cosen
tiendo adulādo receptādo defensando
comedẽdo emẽdo nō obuiādo ratũ habendo nō manifestādo⁊ huiusmodi. de
quibꝰ habes furtum in multis. §. ⁊ restitutio primo per totum.
Si ĩuenit aliquid quod nō restituit. vide inuenta per totum.
Si aliqua p̃scripsit mala fide. vide prescriptio.
Si commisit. vsuraʒzvide Vsura primo
per totum.
Si mutuauit pecuniā vel granũ vinũ
⁊ hmōi vt aliquid lucret̃. vide ibidẽ in
prin.
Si mutuauit super aliq pignusvt eiꝰ
fructus habeat donec pecunia sibi tra
datur vide pignus §. xiij.
Si emit aliq̇d ꝓ minori valeret ꝑꝑ p̃
uentionẽ solutionis. vsura. j. §. lxiij.
Si vẽdidit ꝓ precio cariori ꝓpter dila
tionẽ solutionis ibidẽ. §. lviij.
Si fecit cābia sicca ⁊ hmōi illicita. ibidẽ
.§. lj. cũ pluribus seq. §.
Si dedit pecuniā ĩ societate nolẽs scire
aliq̇d de periculo. vide societas. §. vij.
Si dedit aĩalia ĩ socidā volẽs habere
capitale saluũ. vide societas. ij. ꝑ totuʒz.
Si accepit sub vsuris sine necessitate
vel ab eo qui nō erat paratus. videvsu
ra. ij. §. ij.
Si accepit in dono aliq̇d ab eo q̇ dona
re nō poterat. vide donatio. j. §. xxxviij.
Si accepit a personis ecclessasticis alĩ
qua bōa eccsesiarũvi alienatio. §. xiiij.
⁊ clericus. xiij. §. ij.
Si incẽdit ecclesias vel fregit loca religiosavide excommunicatio. v. casu. v.
⁊. vj. vel alio modo fuit incẽdiarius. vi
de incendiarius.
Si fecit conclusionem comminando ni
si mihi dederis ⁊ c. vide cōcussio per to
tum.
Si vt haberet aliquid cōsensit in aliq
opus pctĩ mortalis vide auaritia. §. ij.
Si per simoniā aliquid acquisiuit vide sim onia ꝑ totum ⁊ dicā circa statꝰ.
¶ Circa. viij. preceptum non dices fal
*su
ʒz testimonium ⁊ c. cuius expositio ha
beret preceptũ. §. xij. ex qua potes sic in
terrogare.
Si dixif mendatiũ in iudicio vł extra
contra doctrinam christiane religionis
vel in damnum proximi. vide mẽdaciũ
.§. ij. ⁊. iij. ⁊ testis. §. xxx.
Si noluit testimoniuʒz dicere productꝰ
in testem vide testis. §. xxvj. ⁊. xxvij.
Si vsus fuit astucia vide astucia. §. j.
Si accepit pecuniam vt non diceret ve
ritatem vide testis. §. xxxviij.
¶ Circa. ix. preceptu
ʒz. non concupisces
*domum proximi. ⁊ c. ⁊. x. nō desiderabis
vxorem eius qualiter intelligantur ha
bes preceptum. §. xiij. Ex quibus potes
sic interrogare.
Si voluit habere res proximi sui quali
tercun siue cum iniustitia vel cum in
iustitia ⁊ deliberate quia peccatũ mortale est contra istud preceptum. secus es
set si optaret habere salua iustitia quia
sic vel nulluʒz vel veniale esset peccatũ.
vide auaritia. §. j.
Si fuit contentus habere amatoresvł
amatrices huiusmodi de quibus dicvt
s̃. cogitatio.
Si posuit se ad fenestras vt videret̃ dic
vt. s̃. hic circa preceptum non mechaberis.
¶ Circa. vij. peccata mortalia primo in
*terroga de superbia ⁊ sic forma interrogationes.
Si propter inordinatum amorem excellentie egit aliquid contra diuina prece
pta. vide superbia in prin. ⁊. §. j.
Si extimauit habere bonum quod habet a se non a deo vide su perbia. §. ij.
Si bona que habuit credidit a deo sibi
data propter sua merita ibidẽ.
Si se iactauit habere bona qua nō ha
bebat ibidem.
Si despectis alijs singulariter appetit
videri habere quod non habet ibidem.
Circa filias superbie interroga prĩo de
ambitiōe vide ambitio quid sit in prin.
Si desiderauit bñficia ecclesiastica prĩ
cipaliter propter honorẽ vel bonũ tẽpo
rale vide ambitio. §. j.
Si appetiuit dignitatẽ sciens se indignum ibidem.
Si quesiuit dignitates ꝑ vias illicitas
ibidem.
Si emit officia vide officium §. j.
Si mutuauit super ip̃is officijs ibidẽ.
.§. iij.
Si ꝑ partialitateʒz q̃siuit officia vt oĩ
modo adiuuet ꝑ parteʒz mortaliter pec
cauit ꝓpter inordinationẽ voluntatis.
De. ij. filia que r presumptio q̇d sit vi
presumptio secundo in prin.
Si posuit se ad faciẽdũ que erāt supra
facultateʒz suā. vide presumptio.
Si exercuit officiũ q nesciebat in peri
culũ ꝓximi. vide ibidẽ.
Si exposuit se periculis peccatoꝝ mor
taliuʒz probabiliter mortaliter peccauit
si aduertebat de periculo vt patet ꝑ ea
que notaui cogitatio.
Si nimis presu mpsit de dei misericordia. vite presumptio.
De. iij. filia que r curiositas. vi curiositas quid sit inṗncipio. Si stetit ad au
diendum peccata que aliquis cōfiteba
tur. vide cōfessio. vltimo. §. xvj.
Si voluit adiscere vel videre aut audi
re que fieri nō possunt sine mortali pec
cato puta fornicationes ⁊ incantatiōes
⁊ huiusmodi. vide curiositas. §. j.
Si voluit adiscere a quibus nō debuit
vt demonibus ibidem.
Si voluit experiri que non licẽt vt si in
cantationes habẽt effectum mortaliter
peccauit ididem.
Si attendẽs curiosis dimittit adiscere
vel intendere necessarijs ad saluteʒz est
mortale peccatũ. ibidẽ.
De. iiij. filia que est ingratitudo.
Si despexit beneficia dei aut alteriꝰ. vi
de ingratitudo. §. iiij.
Si non retribuit benefactori. ibidem.
Si benefactori iniuriatus est. ibidem.
De. v. filia q̇ nuncupat̃ iudiciũ temerarium quid sit. vide iudicium. §. xvij.
Si iudicauit in malum determinati fa
ctum alterius. vide presumptio. j.
Si vsurpauit iudicium nō habẽs officiũ. vide iudiciũ. §. xvij. quomodo multipliciter dicitur temerarium.
De. vj. filia q̃ dicitur adulatio.
Si fuit adulator alicuiꝰ de peccato ꝑpetrato. vide adulatio. §. j. ⁊. §. v.
Si adulando prouocanti aliquẽ ad superbiam. vide ibidem.
De. vij. filia superbie q̃ dicit̃ irrisio ⁊ q̇d
sit. vide derisio in principio.
Si derisit proximum. vide derisio. §. j.
Si derisit sacramenta vel volentes seruire deo. ibidem.
De. viij. filia que est tentare deũ ⁊ quid
sit. vide tentare deum.
Si exposuit periculo ꝓbabili mortis si
ne necessitate. vide intimiditas tentare deum.
De. ix. filia q̃ est pertinacia ⁊ quid sit. vi
de pertinax.
Si fuit nimis pertinax in suo sensu. vide ibidem.
De vltima filia que est arrogātia. vide
arrogantia quid sit.
¶ Circa vanam gloriam que quō aliqñ
*est capitale peccatum. aliquando filia
superbie. vide vana gloria.
Si voluit laudari de eo quod est cōtra
deum. vide ibidem. §. j.
Si pretulit gloriam suam deo ibidem.
Si ordinata ad nostrā salutem retulit
ad gloriam propriā ibidem.
Si cōstituit finẽ ĩ laude hominũ ibidẽ.
Circa filias vaneglorie ꝓut est capitale vitiũ interroga primo de ornatu ĩdebito ⁊ quando sit indebitus habes.
Ornatus per totum. ⁊ sic interroga.
Si mala intentione ornauit se ibidem.
Si nimis superflue. ibidem.
Si nouas inuẽ tiōes adinuenit. ibidẽ.
De inobedientia que est. ij. filia. vide. in
obedientia. per totum.
De inobediẽtia circa precepta ecclesie
sic interroga.
Si obseruauit festa precepta ab eccłia
⁊ que sint habes Ferie. §. iij.
Si ieiunauit ĩ. vigilijs preceptis. vide
ieiunium. §. vij. que sunt precepta.
Si confessus est semel in anno. Vide cō
fessio. ij. §. ij. ⁊. iij.
Si suscepit sacr̃m corporis xp̃i semel in
anno. vide eucharistia. iij. in princi. et
per totum.
Si audiuit missam in festis preceptis.
vide ferie. §. xlij.
Si fecit torneamẽta seu cōsensit vt fierent. vide torneamentum per totum.
Si cōtraxit matrimonium clandestine.
vide clandestinum. per totum.
Si fecit aliquod eorum quod prohibet̃
sub pena excōicationis late sentẽtie. de
quo vide excōicatio. v. ⁊. vj. ⁊. vij.
Si fuit excōmunicatus ab aliquo.
Si participauit cũ excōmunincatis. vi
de excōmunicatio. viij. per totum.
De inobedientia certarum personaruʒz
habes Jnfra circa status.
Si fuit inobediẽs suis p̃latis vel dñis.
vide obediẽtia ⁊ vide inobedientia.
Si fecit ↄ̃ cōsciẽtiā. vide cōscientiā. §. j.
De iactantia que est tertia filia. vide ia
ctantia in principio.
Si iactauit se de aliquo peccato morta
li facto. vide ibidem. §. j.
Si iactauit se in vituperiuʒz aliorum. vi
de ibidem vel in deceptionem alicuiꝰ.
ibidem.
De pertinacia que ponitur ab aliquibus filia superbie habes. s̃. §. xiij.
De hypocrisi. vide simulatio. §. iiij.
Si simulauit santitatẽ ĩ deceptionẽ po
puli vel vt assequeretur p̃latiōes ibidẽ.
De discordia que est. vj. filia vane glorie. vide discordia.
Si noluit concordare cũ alijs in his q̃
erāt bona ꝓpter eletionem suā. ibidẽ.
De contentione que est. vij. filia. vide
contentio.
Si habuit cōtẽtionem ꝓpter emulatio
nem alicuius. ibidem.
Si cōtẽdit disputādo ↄ̃ veritatẽ ibidẽ.
Si cōtendit in iudicio ↄ̃iustitiā ibidẽ.
Si contendit ita in ordinate ꝙ scādalũ
facit aliquibus ibidem.
Si subornauit aliquos in electiōe vł te
stimonio ⁊ hmōi. vide subornatio.
Si nimis vilipendit se. vide ironia.
De astutia si vsus est simulatiōe. vide
astutia.
¶ Circa auaritiā que est capitale pecca
*tum. vide auaritia. in prin. quid sit.
Et consistit in retinendo acquirẽdo
⁊ appetendo sic interroga.
Si retinuit qui restituere tenebat̃. vide
restitutio. iij. per totum ⁊ quis tenetur
habes restitutio. j.
Si non soluit creditoribus in termino
cum posset. vide solutio. §. xxij.
Si retinuit superflua ⁊ nō fecit eleemo
syuas. vide auaritia. §. iij.
Si non fecit eleemosynā de arte sua pu
ta medicꝰ pauperi ĩfirmo aduocatꝰ cliẽ
tulo pauperi. de quo vide aduocatus. §.
x. ⁊. Medicus. §. v.
De auaritia in acquirẽ. vide auaritia.
§. ij. ⁊ satis patet. s̃. in. vij. precepto.
De auaritia in appetendo habes auaritia. §. j.
Si appetiuit illicitevel illicitavel multũ animo suffocato vide ibidem.
Circa filias auaritie prima est ꝓditio.
Si prodidit castrũ vel terram inimicis
vltra mortale tenetur de omni dāno.
Si prodidit res proximi volentibꝰ eas
auferre iuiuste vltra mortale similiter
tenetur ad restitutionem.
Si hĩta sub sigillo secreto vel cōfessiōis
reuelauit. hẽs cōfessio. vl. §. j. ⁊. §. xxiij.
Si aperuit literas alterius sigillatas.
vide falsarius. §. ij.
Si secreta domini sui reu elauit in eiꝰ
dānũ. vltramortale tenetur ad restitutionẽ. vide feudum. §. xvj.
De fraude q̃ est. ij. filia habes fraus.
Si fecit fraudem legi ibidem. §. ij.
Si fraudauit iustas gabellas vide pedagium. §. vj.
Si vẽdidit vnā rem pro alia puta vinũ
limphatum pro puro: corrupta ꝓ sanis:
pecus pro castrato ⁊ huiusmodi habes
emptio. §. viij.
Si aliquā fraudem fecit in deceptionẽ
proximi. vide dolus. §. ix.
De fallatia q̃ est tertia filia. habes falsarius.
Si falsificauit aliquod ĩstrumẽtũ bullam vel librũ vide excōicatio. v. casu. iij.
⁊ falsarius. §. j. cũ sequentibus.
Si destruxit instrumẽta vel scripturas.
vide falsarius. §. iij.
Si occultauit scripturas. vi restitutio
primo in litera scripturas.
Si falsificauit sigilla prelatorum vide
falsarius. §. ij.
Si falsificauit mensuras ibidem. §. xj.
Si monetam ibidem. §. iiij. cum sequẽtibus.
Si ex falsa causa obtinuit aliq beneficiũ ecclesiasticũ vltra mortale tenet̃ renunciare si alias non obtinuisset. vide
rescriptum. §. iij.
De inq̇etudine mẽtis qua quis nimis
sollicitus est circa tꝑalia. ⁊ tunc est mor
tale pctm̃ qñ ꝑ eam quis omittit necessaria ad salutẽ. alias est veniale peccatum. vide inquietudo.
De violẽtia que ẽ. v. filia satis ptʒz ĩ. vij.
precepto ⁊ in titulo rapina.
De ĩmisericordia que est. vj. filia q̃ non
subuenit quis ĩdigẽti. habes auaritia.
§. iij. ⁊ eleemosyna. §. j.
De acceptione personarũ que est. vij. filia habes acceptio personarum.
Si in iudicio accepit ꝑsonā vel ĩ distribuendis officijs vel beneficijs vel eleemosynis. vide ibidem per totum.
Si in electiōibus non eligit magis dignũ. vide electio. §. xxj.
De turpi lucro q est. viij. filia. videtur
per lucrũ ⁊ tale est peccatũ quale illud
propter quod acqnirit.
De ludo qui ꝓuenit aliqñ ex auaritia.
vide ludus per totum.
Si lusit ad pilam vel aliũ ludũ in quo
versat̃ ⁊ industria. vide Ludꝰ. §. ij. qñ
licet.
Si ludit ad ludũ in quo versatur fortu
na. ibidem. §. iiij.
Gi stetit ad inspiciẽdum ludentes. vi|
de. ibidem. §. vj.
Prodigalitas est cōtraria auaritie sʒz ta
men peccatum. vide prodigalitas.
Si suꝑflue expẽdit res in pōpis equis
⁊ hmōi. notabile excessus videt̃ mortalis vt pʒz ornatꝰ. §. vj. ⁊. ibi vide.
¶ Circa luxuriā q̃ est capitale vitiũ vi
*de luxuria ⁊ de hoc habes. s̃. vj. p̃cepto.
Circa ꝟo filias luxurie quarũ prĩa est.
cecitas mẽtis. de q̃ cecitas mẽtis. ĩ ṗn.
Si ita occupatꝰ fuit ĩ mũdanis mente
ꝙ nescit aliq̇d de deo intelligere vel ne
cessaria ad salutem. vide ibidem §. j.
De precipitatione que est. ij. filia. vide
Precipitatio.
Si fuit preceps in operibꝰ suis contẽ
nenꝰ considerare vel in periculum. vide ibidem.
De inconsideratione que est. iij. filia lu
xurie. vide inconsideratio.
Si fuit incautꝰ maxime vbi ĩminebat
periculũ vel vbi tenebat̃ de leui vel leuissima culpa licet excuset̃ aliquādo
a mortali nō tamẽ ab obligatione resti
tutionis vt habes culpa. §. v. ⁊. vj.
De amore sui quo quis querit delitias
⁊ quietem. vide amor sui.
De amore seculi q̇ est. v. filia luxurie ha
bes diligere. §. iij.
Si voluit perpetuo stare in mundo. vi
de ibidem.
Si dilexit mundum constituens ibi finem vel ad voluptatem. vide ibidem.
De horrore futuri seculi ex quo hō vellet nun mori. vide diligere. §. iij.
De inconstātia que est. vij. filia habes.
Jnconstantia.
De odio dei quod est octaua filia luxu
tie. habes odium dei.
De stultiloquio aut scurilitate q̃ sunt fi
lie luxurie. dic si vsus est ꝟbis libidino
sis aut in honestis aut gestibus vel ad
prouocandum alios. vel vnde probabi
liter habent prouocari ad luxuriaʒz est
mortale peccatum. Jdem dic de turpiloquio. vide Scurilitas.
¶ Circa gulam que est aliud capitale
*peccatum sunt formande interrogatio
nes circa eius species.
Si preuenit horam in comedendo.
Si nimium studium apponit.
Si cum nimio ardore seu appetitu et
quando gula sit mortale peccatum in
predictis habes gula.
De eiꝰ filiabꝰ: quarum prima est ebrie
tas. vide ebrietas quando est mortale
peccatum.
De hebetudine mentis que est. ij. filia.
vide hebetudo.
De inepta leticia. scias ꝙ non est mortale peccatũ nisi per ipsam dissolueret̃
quis in ea que sunt mortalis peccati. vt
choriʒzando in casu prohibito ⁊ huiusmodi alias est veniale peccatum.
De multiloquio que est. iiij. filia habes
Multiloquiuʒz per totum.
De scurilitate que est. v. filia habes.
Si fecit actꝰ ita scuriles ꝙ ad ꝓuocan
dũ ad luxuriā sũt efficaces vr̃ mortale.
De immundicia que est. vj. filia gule:
vide Jmmundicia.
Si comedit vł bibit vt possit luxuriari
est mortale: secꝰ est si satisfaceret vxo
ri in redditiōe debiti: sic nullũ pctm̃:
vel veniale qñ hoc fecit vt magis delectaretur cum vxore.
¶ Circa inuidiam que est aliud capita
*le peccatũ. vide inuidia ⁊ quomodo est
mortale peccatum.
De eius filiabus quarũ prima est odiũ
ꝓximi. de qͦ vide odiũ dei ⁊ sic ĩterroga.
Si desiderauit malũ ꝓximi ⁊ to tꝑe ꝑ
seuerauit ⁊ si sepe ĩ hmōi occupauit mẽ
tem quotiẽs deliberate desiderauit
malum proximi totiẽs mortaliter peccauit si erat notabile malum ⁊ ꝑ diuersa tempora. similiter quādo in eadẽ co
gitatione trāsibat nũc de desiderio ma
li in rebus ad desideriuʒz mali in perso
na vel in filijs: quia sicut sunt diuersa
subiecta ita videntur diuersa mortalia
peccata.
De tristitia in prosperis que ẽ. ij. filia. si
tristatus est de bono notabili proximi
deliberate ꝓpter inuidiam est morta|
le peccatũ vt p̃latus de maiori prelatio
ne. doctor de maiori ↄcursu scholaris de
maiori ingenio. Ciuis de maiori hono
re. mercator vel artifex de maiori credi
tu. spiritualis de maiori fama ⁊ hmōi.
vide inuidia.
De letitia in aduersis ꝓximi. Jdẽ dic.
vt. s̃. ⁊ vide ibidem.
De susuratione. vide susuratio.
Si quesiuit seminare discordias repor
tando malum alteri de altero. ibidem.
De detractatiōe. vide detractatio per
totum quomodo est mortale peccatum
et quomodo tenetur per totum.
Si dixi malũ de proximo false ibidem.
Si vero dixit sed q̇bꝰ nō debuit. ibidẽ.
Si augmentauit malum ibidem.
Si audiuit libẽter detractiōes. ibidẽ.
¶ Circa ira
ʒz que est aliud capitale pec
*catum. de quo habes Jra.
Si appetiuit vindictā de proximo ibi.
Si noluit loqui cum ꝓximo nec reconciliari. vide diligere deum. §. ij.
De filiabus eius quarum prima est tu
mor mẽtis. dic vt. s̃. in prima filia inuidie. §. xviij. ⁊ ĩnfra timor. ⁊ de implicatiōe in hmōi cogitationibus. de vindicta fienda ẜʒz regulā supradictā. ibidẽ.
De secunda filia: scʒz indignatiōe. habes indignatio.
De. iij. filia que est clamor. vide clamor.
De. iiij. filia q̃ est ↄtumelia seu cōuitiuʒz
habes. Cōtumelia et Cōuitiũ: aduerte
hic ꝙ lʒz quis nō dicat cōuitiũ vel cōtumeliā vt ei auferat honorẽ. sed cā correctionis sed tamen dicit talia que de se
notabiliter ledunt. puta mulieri ꝙ est
putana ⁊ hmōi ⁊ audiẽtes scādaliʒzant̃
de tali cui dicitur sic credũt esse non
excusaretur a mortali peccato.
De. v. silia que est rixa. habes Rixa.
De maledictiōe que est. vj. filia habes.
Maledictio.
De plasphemia dictum est. s̃. §. v.
De bello similiter. §. x.
De seditiōe q̃ ẽ. vj. filia habes seditio.
Si tenet partialitatẽ vel eā sequit̃ paratus qualitercun pro parte est in sta
tu damnatiōis nec potest absolui: nisi
disponat dimittere.
De murmuratione hẽs murmuratio.
Si murmurauit cōtra deũ deliberate
tenens eum iniustum quia mortale.
Si cōtra prelatos ipsos temerarie iudi
cando mortale est.
¶ Circa accidiā q̃ est vltimũ capitale
*peccatum. vide accidia.
Si dimisit necessaria ꝑꝑ accidiā. ibi. §. j.
Si penituit se bene fecisse. ibidem.
Si incurrit infirmitatem notabilẽ pro
pter tediũ est mortale qñ pōt se iuuare.
vide accidia. §. j.
De filiabꝰ eius quaꝝ prima est desperatio. vide desperatio.
De sc a q̃ est malitia q̃ est peccatuʒz in
spiritũ sanctũ q hʒz sex species. ¶ Prĩa
dicit̃ p̃sumptio mĩa dei sine: meritis.
¶ Sca desperatio qua desꝑat de mĩa
dei. ¶ Tertia ĩpugnatio ꝟitatis agnĩ
te vt liberius possit peccare. ¶ Quarta
inuidẽtia fraterne gratie. ex qua vellet
oẽs essent mali ⁊ nullꝰ bonꝰ ne esset sibi cōfusio male viuere. ¶ Quinta obstinatio. ¶ Sexta ĩpnĩa. vide pctm̃. §. iij.
De. iij. filia q̃ est pusillauimitas. vide.
Pusillanimitas.
Si desijt bona facere. ad q̃ tenebat̃ ex
pusillanimitate. vtputa corrigere fratrẽ. vide correctio fraterna. §. j. et siłia.
Si vero dimisit non necessariam est ve
niale peccatum.
De. iiij. q̃ est ociositas dictũ est. s̃. in. iij.
precepto. ⁊ habes in titu. Ociositas.
De. v. filia que est pigritia seu torpor.
vide torpor.
De. vj. q̃ est euagatio mẽtis in illicita.
habes euagatio mentis.
De. vij. q̃ ẽ negligẽtia. vide negligẽtia.
Si fuit negligẽs ĩ adiscẽdo necessaria
ad salutẽ: in confitendo in suscipiendo
sacramẽta. in operibus mĩe exercẽdis
q̃ qñ sit mortale peccatũ pł
ʒz negligentia. §. j. aduerte hic si q̇s ex negligen
tia omittit implere vnũ preceptũ. puta
de cōfitẽdo semel in anno solũ est vnu
ʒz
pctm̃ mortale. sed si deliberauit sepius
nolle ↄfiteri tot sunt peccata mortalia
quot sunt deliberatiōes facte per ĩter|
ualla temporis. Quod no.
¶ Circa oꝑa mĩe spiritualia que sunt
*consule. castiga. dimitte. solare. fer ora.
Si noluit dare ↄsiliũ petẽti in his que
pertinẽt ad salutẽ vel in re. vnde notabile dānũ pōt euenire proximo cum tñ
posset mortale ẽvel qñhabebat ex offō.
Si nō correxit qͦs debuit ⁊ tenebat̃ ha
bes correctio p̃latoꝝ ⁊ Correctio fr̃na.
Si dimifit rancoreʒz contra proximum
dictum est. s̃. §. xviij.
Si nō fuit cōsolatus tribulatos posset
esse mortale in prelato qñ subditi ex ta
li omissione inducũtur in desperationẽ
vel aliud malũ. ⁊ ipse bono modo posset salua disciplina.
Si nō orauit pro omnibus posset esse
graue in illis quiviuũt de eleemosinis
magna negligentia.
¶ Circa oꝑa mĩe corporalia que sũt vi
*sito. cibo. poto. redimo. tego. colligo. cō
do. q̃ tũc cũ p̃uaricant̃ sunt mortale pec
catũ qñ ex eoꝝ omissione notabiłr ledi
tur ꝓximꝰ. ⁊ hō pōt bono mō facere pu
ta si p̃latꝰ visitaret ĩfirmũ quẽ visitare
posset nō desꝑaret s
ʒz ↄfiteret̃. Eget cibo⁊ potu⁊ hẽs. vltra ↄdecẽtiā tui statꝰ.
Et est in captiuitate ⁊ redimere posses
de suꝑfluitat ibꝰ tuis. Est nudꝰ ⁊ tu cau
dā ducis. Et sine domo et hẽs ampla
palatia. ex dictis. s̃. auaricia ⁊ eleemosina potes colligere quando homo tenetur de precepto.
¶ Circa q̇n sensus q̇ sũt vsus gustus
*auditꝰ. odoratꝰ. ⁊ tactꝰ. in quibꝰ sepius
pōt esse mortale vt si voluit videre que
sũt mortalis pctĩ in eo q̇ facit vel indu
ctiua ad mortale. quo hẽs Curiositas
Jdẽ dic de auditu. Gustus aũt ⁊ odoratus cōiter sunt venialia. Tactus qñ
mortale cũ causa luxurie vel morose de
lectationis. vt. s̃. cogitatio.
¶ Circa precepta ecclesie que gñaliter.
*tangũt omnes dictũ est. s̃. in. ij. filia in
snis glorie. §. xiiij.
¶ Nũc de statibꝰ aliqua particularia
*sunt ponẽda in quibꝰ sunt interrogādi vltra ea q̃. s̃. posita sunt contra prece
pta ⁊ in peccatis capitalibus. ⁊ primo.
¶ Circa pueros doli capaces sũt inter
rogandi de iniectione manuumviolen
taꝝ in personā ecclesiasticā. ex qua possent esse excōicati. quo hẽs. s̃. excōicatio. v. §. j. cũ multis se postea de cōfessio
ne ⁊ cōmunione si fecerunt de pnĩa de
obediẽtia de mẽdatijs de inhonestate. auditiōe misse de furtis ⁊ similibus
in quibus communiter illa etas solet
peccare.
¶ Circa christianos in cōmuni. si susce
*pit sacramẽta necessitatis. ⁊ que sint.
Vide sacramentũ. §. vj.
Si portauit habitũ infideliũvide Apostasia. §. vl.
Si nimiā familiaritatẽ habet cum iu
*deis vel cũ infidelibꝰ. vide Judeꝰ. §. j.
Si fecit cōtra ↄscĩam. vide conscĩa. §. j.
Si habuit ratũ aliquod malũ factum
nomine suo vide cōsensus. §. iiij.
Si alicui ↄsuluit aliquod peccatuʒz vel
malum vide consilium. §. j.
Si contempsit aliquā exhortationẽ superioris. vide contemptus. §. j.
Si qñ tenebatur habuit contritionem
de pctĩs vide contritio §. iiij. ⁊. v.
Si correxit quos sciuit velle delinque
re vide correctio fraterna. §. j.
Si denunciauit prelatis peccata que
sciuit vide denuncatio. §. j.
Si in dubijs tutiorem partem elegit.
vide dubium. §. j. ⁊. ij.
Si existens excommunicatus. vel interdictus et monitus a celebrantibus
vt exiret ecclesiam noluit exire. vide ex
communccatio. v. casu. xv.
Si famaʒz suā neglexit. vide fama. §. j.
Si ĩcarceratꝰ fugit. vide fugere. §. j. ⁊. ij
Si vsus est habitu femineo. Vir existẽs vel econtrario aut religionis. vide habitus. §. vij. ⁊. viij.
Si fuit histrionus. vide histrio. §. j.
Si impressit in terra vel in lapide humi posito signũ crucis. vide imagines
§. iiij.
Si fecit aliquod enorme in ecclesia vi
de immunitas per totum.
Si sciuit necessaria ad salutem. vide
scientia. §. ij.
Si fuit excommunicatus ab aliquo iu
dice. vide absolutio. ij. ⁊ excommunicatio prima per totum.
Si iniecit manus violentas in personam ecclesiasticam. vide excommunicatio. v. §. j. cum multis sequenti.
Si nominatim interdictos excommunicatos vel vsurarios sepeliret. vide ex
communicatio. vij. casu. xxxvj.
Si contraxerunt matrimonium in casibus consanguinitatisvel affinitatis
prohibitis vide excōicatio. vj. casu. xlj.
¶ Circa ambasiatores dominiorũ vel
*communitatum.
Si steterunt absentes sine causa vel
pro factis suis in expensis dominorum vel communitatum vide absens
.§. j.
¶ Circa tutores vel curatores aut ad
*ministratores rerum alienarum.
Si infideliter se habuit in commissis
fraudando vel dilapidando: aut non
bene ministrando vide administratio.
Rñ. j.
Si exegit vsuras pro pupillis: aut alio
mō fecit pro eis cōtractus illicitos. vide restitutio. j. in litera vsurarius.
Si contraxit clandestine. vide clandestinum. vel in gradu ꝓhibito. vide ma
trimonium. iij. per totum.
Si consũ mauit ante benedictioneʒz vi
de debitum. §. j.
Si negauit debitum petenti vel reddi
dit se impotentem. ibidem. §. vj.
Si cognouit causa satiāde libidĩs ibidem. §. xxiij.
Si cognouit habens intentionem ad
alteram ibidem. §. xxj.
Si vsus est matrimonio extra vas vel
modo indebito ibidem. §. xxv.
Si tempore menstrui. ibidem. §. xxij.
Si in diebus festiuis vel ĩ ecclesia ibi
dem. §. xxviij. ⁊. §. vltimo.
Si pregnationis tẽpore ibidẽ. §. xxxiij.
Si per tactus habuit polutionem extra vas. ibidem §. xxvj.
Si exegit vel reddidit debitum adultero vel adultere. ibidem. §. viij.
Si cōtraxit excōicatus vel in pctō mor
tali existẽs peccauit mortaliter contrahẽdo per verba de presenti. vide ma
trimonium. ij. §. vlt.
Si non cōtraxit ea intentiōe q̃ debuit
vide matrimonium. ij. §. vltimo.
¶ Circa vxores. Si fuit litigiosa in do
*mo: ⁊ de reliq̇s. de quibꝰ. s̃. §. xix.
Si habuit dotem de vsuris. vide restitutio primo sub litera vsurarius.
Si fuit inobediens viro vide obedien
tia ⁊ inobedientia. per totum.
Si ꝓcurauit sterilitatẽ vel vsa est suꝑstitiosis. vt haberet filios. vide matrimonium. ij. §. xxiij. cum duobus. seq.
Si dedit bonaviri cōtra eius volũtatẽ.
vide eleemosyna. §. vij. ⁊ vide furtuʒz. §.
xxxiiij. xxxv. ⁊. xlvij.
Si habuit bonā curā de filiabꝰ maxime ⁊ si docuit eas vanitates ⁊ hmōi in
q̇bꝰ sunt multa mortalia: non duxit ad
missas predicationes: sed choreas pʒz ꝑ
supradicta quando est mortale.
Si vsa est ornatu inde bito. vide ornatus per totum.
Si violauit fidem viro vide adulteriũ
in principio.
¶ Circa viros si stetit nimis in remo
*tis causa cupiditatis cōtra voluntate
ʒz
vxoris vide debitum. §. vj.
Si nō seruauit fidẽ vel hʒz concubinaʒz
nō est absoluẽdus: nisi a se eiciat vide concubinarius. §. j.
¶ Circa pr̃emfamilias. Si alimẽta de
*dit q̇bus tenebat̃. vide alimẽta ꝑ totũ
Si soluit decimas debitas. vide decima. §. j. ⁊. ij.
Si fecit eleemosinas. vide eleemo. §. j.
Si ministrauit necessaria familie tam
corport anime docẽdo ⁊ huiusmodi
vide familia. §. j. ⁊. filius. §. xxj.
Si nō dotauit seu maritauit filias tẽpore debito. vide dos. §. iiij.
Quomodo tenetur ex facto familie. ha
bes domus. §. vltimo.
Si prouocauit familiam suam nimis
ex asperādo ⁊ furiose ⁊ ceteris. vi. j. irar
⁊. s̃. §. xix.
Si nō ꝓcurauit vt ↄfiteret̃ semel ĩ āno
|
et cōmunicaret vr̃ mortale peccatum:
¶ Circa filiosfamilias si furatus ẽ res
*patris sui vt expẽderet in superfluis
vel ludis aut alijs malis: ẽ mortale.
Secꝰ si accepisset pro faciendis sibi ve
stimentis aut calciamentis. aut alijs
necessarijs. sic liceret. ex qͦ pr̃ nō pro
uidit vt tenetur et de reliquijs. vt. s̃.
§. vij.
¶ Circa doctores ⁊ magistros.
*
¶ Si quesiuit magisterium seu doctoratum propter honorem principaliter.
vide honor. §. iiij. ⁊ vij.
Si fecit se promoueri ad doctoratũ exi
stẽs ineptus ⁊ ignorans videtur mortale per. c. j. ⁊. c. quāto de magistris.
Si legit principaliter propter honorẽ
vide honor. §. vij.
Si legit sciẽtias prohibitas vel personis prohibitis vide. Magister. ⁊ q̃ sunt
persone prohibite. vide excommunica
tio. vij. casu. vj. ⁊. vij.
Si ex pacto receptꝰ est in canonicum
vt scholas regatvide magister. §. x.
Si exegit existens salariatꝰ a scholaribus aliq̇d vide ibidẽ. §. xj. ⁊. xij. ⁊. xiij.
Si exegit aliquid pro licẽtia docẽdi dā
da. ibidem. §. xv.
Si admisit ignorantes ad doctoratuʒz
mortaliter peccauit: ex tali facto dicit mendacium pern itiosuʒz
Si nō exegit iuramentũ adoctorādo ꝙ
non expendet plusquā debet in doctoratione. ibidem. §. vl.
Si exña in mortali notorie docuit publice in theologia mortaliter peccauit ẜʒz Petrũ. vide Predicare. §. vij.
Si seruauit iuramẽta vniuersitatis vide iuramẽta. vj. §. ij. ⁊. iij.
Si iactauit se de doctrina alios vitupe
rādo aliquādo ⁊ in pluribus potest eẽ
mortale. vide. s̃. §. xiiij. ⁊. xviij.
Si notabiliter fuit negligẽs circa profectum scholarium videtur mortale. vide negligentia.
Si verberauit aliquẽ crudeliter videt̃
mortale solũ leuis castigatio eis per
missa ẽ. c. cũ volũtate. de snĩa excōicatio
nis. ⁊ si erāt clerici esset excōicatus vide excōicatio. v. casu. j. §. x. ⁊. xj.
Si iniusto modo puta detrahendo vel
sectas subtraxit scholares alterius do.
ctoris quia vltra mortale tenetur ad
restitutionem si iam intrauerant ẜm:
Jo. de ligna. secus si nōdũ intrauerāt.
Si ĩped iuit ꝑꝑ odiũ vł ꝑtialitatẽ doctorandum. vel in collegio recipiẽduʒz
idoneum: quia vltra mortale tenetur
ad restitutionem damni.
¶ Circa scholares si seruauit iuramẽta
*vniuersitatis vi iuramẽtũ. vj. §. ij. ⁊. iij.
Si fecit sectas pro rectore fiendo multa mortalia ibi adueniunt.
Si elegit rectorẽ insufficientẽ vr̃ mortale ẜm aliquos sed hoc nō determino
in vniuersitatibus scholariuʒz.
Si studet in ꝓhibitis scientijs. vide
magister ⁊. s̃. excō. vij. casu. vj. ⁊. vij.
Si sepe contẽdit contra veritatẽ ne suc
cũbere videat̃ vide. s̃. §. xiiij. ĩ. vij. filia.
Si studet ꝑꝑ malũ finẽ tale pctm̃ q̃lis finis. vł ꝑꝑ honorẽvide honor. §. vij.
Si studuit curiosa dimittẽdo necessaria ad salutem est mortale pctm̃. vide
curiositas.
Si tractauit cũ alqͦ ciue bononiensi de
cōductione hospitij alterius scholaris
vide excōicatio. vj. casu. iiij.
Circa medicos. si existẽsignorās mes
detur. vide medicus in prin. ⁊. §. j.
*Si in medẽdo nō fuit secutus traditio
nes medicine. sed voluit facere experimẽta ex capite suo in periculũ notabi
le proximi ibidem.
Si prolongauit infirmitatem ibidem.
Si cōsuluit aliquid contra salutẽ anime pro sanitate corporis. ibidẽ. §. vij.
Si non admonuit infirmũ efficaciter
vt cōfiteretur in principio infirmitatis
ibidem. §. viij.
Si pregnanti aliquid dedit vt filius
moreretur peccauit mortaliter non
sunt faciẽda mala. vt bona eueniant.
Si dedit medicinā de qua dubitabat
an noceret. ibidem. §. ij.
Si nō annunciauit mortem infirmo.
ibidem. §. xij.
Si nō debito modo visitauit infirmos
|
posset aliquando esse mortale.
Si pauperibus noluit mederi gratis.
ibidem. §. v.
Si habuit partẽ cum aromatorio ⁊ ꝓpter hoc grauat infirmos emere ab eo
cuʒz eorum dāno sic teneretur eis ad
restitutioneʒz ex quo ei so luerunt se cus
si ex hoc nullũ habent damnum.
¶ Circa aromatorios. si in cōponẽdis
*medicinis nō posuit q̃medicus ordina
uit sed vnũ pro alio vel corrupta ⁊ que
virtutẽ nō habebant ex vetustate ꝓ bo
nis ⁊ hmōi ex quibus sequit̃ vel prolōgatio ĩfirmitatis vł aliud malũ ꝓximo
infirmo vltra mortale tenetur ei ad
restitutionem.
Si vẽdidit venena vel q̃ faciũt aborsũ
⁊ hmōi illis de quibus sciebat nō debe
re vti ad bonum vide ars. §. ij.
Si sophisticauit aromata ponẽs ĩ speciebꝰ vnũ pro alio vł in sirupis aut in
cādelis ⁊ hmōi vide emptio. §. viij.
Si vẽdit diminuto pondere aut falso
⁊ hmōi vide falsarius. §. ij.
¶ Circa mercatores si portauit prohi
*bita infidelibus vide. excommunicatio. v. casu. xxj.
Si negociatur propter malum finem
vide negocium. §. ij.
Si in loco sacro tenuit mercatuʒz vide
immunitas. §. j. ⁊ negocium. §. ij.
Si cariusvẽdidit emit ĩ eodeʒz loco.
vide emp §. x. ⁊. j. negociũ. §. iij.
Si vendẽs ꝓ alijs aliqua vẽdit. ꝓ. xij.
⁊ solũ. x. dat dñis rerũ ibidẽ. §. vl.
Si vẽdiditvnum pro alio vel corrupta
pro bonis vide idem. §. viij.
Si vsus est falsis mẽsuris ⁊ huiusmodi vide falsarius. §. xj.
Si vẽdiditrẽ plꝰ iusto p̃cio aut ꝓpter
tp̃s solutionis ⁊ hmōi vide emp. §. vij.
Si fecit cābia vide vsurar. j. §. ij. cũ seq.
Si aliquos cōtractus vsurarios. vide
vsura. j. per totum.
Si cōposuit cũ alijs vt vẽdant vno pre
cio in dānũ reipublice vltra mortale
tenet̃ dānificatis vide negociũ. §. ij.
Si expẽdit falsas monetas scienter est
mortale ⁊ tenetur ad restitutionẽ licet
ipse etiā fuerit deceptus ab alio.
Si bonas monetas radit. vide falsariꝰ
§. iiij. cum sequentibus.
Si emitres raptas vel furatas. vide re
stitutio in litera emens.
Si ĩ fidełr se habuit ĩ societate quaʒz hʒz
cũ aliquo vide societas. j. ⁊. ij. per totũ.
Si vẽdit ĩ festis vł cũ mẽdatijs ꝑiurijs
⁊ alijs illicitis vide negociũ. §. ij.
*¶ Circa prosonetas. si mediator fuit cō
tractuũ vsurarioꝝ vide restitutio. j. in
litera vsurarius.
Si male cōsuluit scienter in aliquo cōtractu vltra mortale tenetur de dāno
dato vide dolus §. ix.
Si decepit ĩ precio dās intelligerevni
ꝙ vult tantũ ⁊ alteri ꝙ nō pōt habere
nisi tm̃vide emptio. §. fvlt.
¶ Circa artifices siecit artem cuius
*opus est ad malum vt taxillos ⁊ hmōi.
vide ars. §. ij.
Si accepit insignia alteriꝰ mgr̃ivi si.
de fraude in arte in mensuris ⁊ hmōi.
*¶ Circa lanifices si vẽdit pānum vniꝰ
lane ꝓ alia vł tincture vide ẽp. §. viij.
Si soluit laboratoribꝰ de pāno aut vẽ
dẽdo vltra iustũ preciũ ⁊ emendo pro
viliori vide vsura. j. §. lviij.
Si filatoribus dedit. xiiij. vncias pro li
bra tenetur ad restitutionem nisi sic a
princi. conuenisset.
Si pannũ nimis traxit vide ẽp. §. viij.
Si non soluit laboratoribus vide solu. §. xxv.
*¶ Circa tabernarios. si vẽdidit. vinu
ʒz
limphatũ ꝓ puro. vide emp. §. viij.
Si miscuit in vino nociua ibidem.
Si tenuit meretrices vel lusores omnia peccata ei imputabuntur.
Si sciẽter administrauit ad ebrietateʒz
alterius vide ebrietas. §. j.
Si ex culpa sua perdidit sibi tradita ĩ
custodia vide custos in princi. ⁊ nauta
in principio.
*¶ Circa macellarios. sivendidit carnẽ
co rruptā ꝓ sana de pecude pro castrato et hmōi vide emptio. §. viij.
¶ Circa pistores si fecit panem nimis
ponderosu
ʒz vel immiscuit aliā farinā
|
⁊ huiusmodi vide emptio. §. viij.
¶ Circa sutores. si fecit vestes impudi
*cas q̃ nō possunt deferri sine pctō mortali. vide arg. §. ij. ⁊ hoc quādo sit. vide
ornatus per totum.
Si male incidit ex culpa sua. vide culpa. §. v. ⁊. vj.
Si furatur de pāno serico ⁊ hmōi. vide
furtum per totum.
¶ Circa aurifices. si vẽdidit auꝝ alchi
*micum pro vero. vide emptio. §. viij.
Si cudit monetā sine licẽtia principis.
vide falsarius. §. iiij. cum seq.
Si radit eam vel facit aquā vñ aliquid
imminueret ibidem.
Si emit lapidẽ p̃ciosum ꝓ vili ab illo q̇
ignorabat. vide emptio. §. vij.
¶ Circa alchimicos. si laborauit ĩ dicta
*arte. vide alchimia.
¶ Circa datiaros. si exegit datia ĩiusta.
*vide pedagium. §. j. cum sequen.
Si exegit a personis eccłiasticis ibidẽ.
§. iiij.
Si ĩputauit fraudẽ datij vbi nō erat vl
tra mortale tenet̃ ad restōnẽ totiꝰ dāni.
Si fraudauit socios vltra mortale tene
tur ad restitutionem.
¶ Circa musicos⁊ histriōes si pulsauit
*his q̇ ex libidine chori
ʒzabant vel illici
te. vide chorea.
Si gestus ĩpudicos ꝓuocātes ad peccatum mortale fecit. vide histrio.
¶ Circa laboratores ⁊ rusticos. si nō la
*borauit fideliter in notabili excessu esset mortale peccatum.
Si permissit bestias nocere in agris et
hmōi tenet̃ ad restōnẽ si fuit in culpa.
Si fraudauit dñm in parte sibi danda
tenetur ad restōnẽ nisi dñs in alio gra
uasset eum vide furtum. §. xl.
Si non seminauit possessionies vel co
luit quas tenebat sicut debuit. vide cul
pa. §. v. ⁊. vj.
¶ Circa venatores. si in diebꝰ festis ꝑ
*dita missa vel ꝑ totā diẽ se occupauit.
vide ferie. §. ix.
Si deditdānũ in agris tenetur siest
notabile ad restitutionem.
¶ Circa locatores. si scient̃ locauit equũ
*periculosum aut vas vitiosum. vide lo
catio. §. xxiij.
Si cōductor fuit in culpa ꝑditionis rei
locate ibidem. xxiiij. §.
Si petijt mercedem quā nō debuit vel
soluit minus debuit. ibidem. §. xxij.
et. §. xv.
¶ Circa laborātes in filādo lanā vel
*tingẽdo setā ⁊ hmōi q̇ tenent̃ prĩo si fu
rant̃ sco si male laborāt vel destruũt.
de quo vide locatio. §. xxiij.
¶ Circa reuẽditores reꝝ. si finxerunt ꝙ
*nō poterāt vẽdi nisi pro tāto ⁊ tamẽvel
erāt qui emerunt vt ꝓ plus vel ipsi pro
modico emerunt vt pro pluris vẽderẽt
tenentur ad restitutionem quia ꝑ frau
dem acquisierunt. Jtem si vendiderũt
pro plus tribuant domino. vide em
ptio. §. xxviij.
¶ Circa iudices. si habuit iurisditio
*nem ab aliquo non vero dño. vide dñs
in principio.
Si dedit iniquā snĩam scienter vel per
ignorātiam aut negligẽtiā. vide iudex
.§. xxj. cum sequen.
Si existens ignorans non eligit bonũ
assessorem. ibidem. §. xxij.
Si elegit assessore ĩ fraudẽ cum nō indigeret. vide iudex. §. xvj.
Si accepit pecuniā vt iudicaret vel nō
iudicaret aut vt inique contra iustitiā.
vide iudex. §. viij. cũ multis sequẽtibꝰ.
⁊ suspensio j §. xx.
Si nō seruauit ordinẽ iuris vr̃ mortale
nisi aliqua cā vrgens ad hoc ĩpelleret.
Si reo dedit dilatiōes indebitas. vltra mortale tenet̃ parti lese ad restōnẽ.
Si reo fecit interrogatōes ad quas nō
tenebatur respōdere. vide confessio. de
licti per totum.
Si posuit ad torturaʒz sine legitimis in
ditijs. vide tortura. §. j.
Si alle gatiōes friuolas admisit: vltra mortale tenet̃ leso ad restitutioneʒz.
Si appellationẽ legitimā non admisit
vel friuolā admisit vltra mortale tenet̃ ꝑti lese. ẜm ꝙ dico appellatio. §. xv.
Si pauperibus nōprouidit de aduoca
to. vide aduocatus. §. x.
Si pena
ʒz relaxauit vel auxit sco. vide
penam. §. xviij.
Si arestauit aliquem vel bona eius de
scripsit vel officiales misit. vt sic pecuniā extorqueret cōtra iustitiā vel aliq̇d
aliud ĩuenit ex quo pecunias haberet
quia tenetur ad restitutionem.
Si in snĩa apposuit cłam obscurā vt il
le ↄ̃ quẽ dabat̃ se posset defendere contra iustitiam. vltra mortale tenetur
ad restitutionem de damno dato parti.
Si partem nō cōdemnauit in expensis
cum deberet ⁊ peterent̃ vltra mortale tenetur ad restitutionem parti.
Si vt extorqueret pecunias mō suo fecit ꝙ id q iure ordinario debebat expedire faceret iure delegato.
Si purgauit ꝓuinciaʒz malis hoĩbus.
vide iudex. §. vij.
Si iudicauit ẜm allegata cōtra ꝟitatẽ
quaʒz sciebat vide iudicare. §. vij.
Si sententiā alicuius cẽsure ecclesiasti
ce ꝓtulit sine monitione ⁊ scriptis. vide suspensio. j. §. xvj.
Si iudicare presumpsit non sibi subdi
tos nec rōne rei vel delicti. vide iudica
re. §. xvij.
Si ꝓtraxit snĩaʒz ĩ lōgũ vt pecunias ex
torq̃ret. mortaliter peccauit et tenet̃ ad
restitutionẽ nō solum pecunie accepte
aperte q̃ iustitiam habebat sed ⁊ ad oẽ
datum quod habuit ex tali dilatione.
Si interposuit autoritatẽ in aliquo cō
tractu mulieris vel minoris in eorũ dā
nũ ꝓpter pecuniā vel amicitiam. vl
tra mortale tenet̃ ad restitutionẽ leso.
¶ Circa officiales dominorum ⁊ cōmu
*nitatum.
Si ↄminatus est alicui nisi ei daret
⁊ c. vide concussio.
Si exegit iniusta grauamina de māda
to sui superioris: vltra mortale tenet̃
ad restōnẽ totius exacti: si ille non vult
restituere in cuius vtilitatẽ est exactũ.
Si executus est iniquā snĩam. vide iudicare. §. vij.
Si nō obuiauit malis tũ potuit bono modo vide consentire. §. ij.
Si fuit ꝓditor terre vel castri. habes. s̃.
Aua ritia. §. xv. in prima filia.
Si fuit officialis tyranni aut iniusti do
mini. vide domus in prin.
Si nō accusauit quos tenebatur ex offi
cio si ex iuramẽto tenebat̃ erit mortale peccatum: alias non semper.
Si emit officia vel suꝑ ipsa mutuauit.
vide officium.
Si habens soluere de pecunia domini
vel cōitatis alijs extorsit tātũ pro duca
to existẽs ipse salariatus quia restituere teneiur.
Si quos ĩuenit de nocte dimisit ꝓpter
pecuniā ↄ̃ statuta videtur mortale.
Si seruauit statuta que iurauit in prin
cipio officij.
¶ Circa cōsiliarios dominorum vel cō
*municatum.
Si existẽs in ↄsilio ↄsensit alicui malo.
vide consensus. §. ij. ⁊ consilium. §. j.
Si dedit fraudulentum cōsiliũ ibidẽ.
Si ꝓposuit aliqua in cōsilio in damnũ
aliquoꝝ vltra mortale tenetur adre
stitutionem damni totius quando sine
eo non fuisset.
Si cōsensit ad aliqua statuta fiẽda que
erant iniusta aut cōtra libertatẽ ecclesie. vide ibidẽ ⁊ excōicatio. vij. casu. xij.
et casu. xiiij.
Si rescōitatis ꝑmisit dilapidari vel ex
inutilibꝰ cōmissionibus aut qualitercun. vide administratio.
¶ Circa arbitros vel arbitratores.
*Si ini dedit snĩam sciẽti: vel ex igno
rātia. vide iudex. §. xxj. cũ sequẽtibus.
Si ꝑmisit expirare cōpromissum. vide
arbiter. §. j.
Si ꝓ spuali dedit tꝑale in recōpẽsatione. vide ibidẽ. §. vij.
Si pro pace abstulit ab vno⁊ dedit alte
ri. vide ibidem. §. vj.
¶ Circa accusatores. si accusauit ali
*quẽ mala intẽtiōe. vide accusatio. §. vj.
Si accusauit aliquem calumniofe. vide
ibidem. §. viij.
Si iurauit nō accusare ibidẽ. §. vj.
Si accepit p̃ciũ vt nō accusaret ibideʒz.
Si accusatus respōdit calumniofe ibidem §. xiij.
Si accusatus tacuit veritatem. ibidem.
.§. xxij.
¶ Circa aduocatos. Si inhibitus a iu
*re aduocare aduocauit. vide aduocatꝰ.
.§. j. cummultis sequentibus.
Si defendit iniustā cām. ibidẽ §. xiij.
Si amisit causam iustā per suā ignorātiam vel negligentiam. ibidẽ. §. xij.
Si immoderatum salarium extorsit. ibi
dem. §. xiiij.
Si non aduocauit pro pauperibꝰ. ibidem. §. x.
Si fecit pactum cum cliẽtulo de quota
litis. ibidem. §. xiiij.
Si reuelauit aduersario secreta clientu
li. vide falsarius. §. ij.
Si causam vsurariā defendit quia vltra mortale tenetur ad restitutionem.
Si frustratorias dilationes quesiuit
tenetur ad restitutionem parti lese.
Si falsas leges vel instr̃a ꝓduxit vel ĩstruxit clientulũ de falsitate dicẽda.
Si qualitercun fuit cā alicuius dāni
in hmōi aduocatione: vltra mortale
tenetur de damno parti lese.
Si solummodo attẽdit ad ordinẽ iudiciarium ⁊ non ad merita cause sicut ho
die cōmuniter faciunt aduocati. ⁊ tamẽ
nō excusant̃ a mortali. ⁊ ab obligatiōe
restitutionis damni si defendunt cām
iniustā quo ad merita quātũcun quo
ad modum procedendi sit inordinata:
quia ordo non est inuentus nisi ꝓpter
deceptiones euitandas.
¶ Circa ꝓcuratoros. Si defendit cau
*sam iniustā mortale est. ⁊ tenetur ad re
stitutionem leso.
Si infideliter vel negligẽter se habuit.
vide locatio. §. xxiij.
Si in positionibus ponẽdis vel respōdẽdis periurauit vel fuit causa periurij: mortaliter peccauit.
¶ Circa notarios. si ex ignorātia dicta
*uit male instr̃a vel testamẽta ꝓpter q
proximi dānificati sunt. vide culpa. §.
v. ⁊. vj. ⁊. j. tabellio. §. vj.
Si instr̃a q̃ recepit nō posuit in protho
collis suis: ex magna negligẽtia vr̃ mor
tale pctm̃ in instr̃is ex quibꝰ ex earum
perditiōe ꝓximi possent notabiłr ledi.
Si malitiose occultauit vel destruxit in
strumẽta. vide falsarius. §. iij.
Si falsauit instrumenta addendo aliquid q non fuit expressuʒz vel alio mō.
vide falsarius. in principio.
Si nō bñ ĩformauit in renũciatione ali
cuius iuris ponẽda in instrumẽto par
tẽ q̃ erat ignara tenetur ei de dāno eo
est causa deceptionis proximi.
Si fecit instrumenta in fraudẽ vsurarũ. vide restitutio. i. in litera vsurarius.
Si petijt indebitũ salariũ ienetur restĩ
tuere. facit ꝙ dico emptio. §. vij.
Si notarius ep̃i petit ab ordinandis sa
larium non ẜm instrumentũ sed ẜm q̃li
tatẽ ordinis quia est simoniacus quātumcun non sit salariatus. vide simo
nia. iij. §. xxij.
Si recepit instrumenta pro testamento
renunciatione donatione vel alia obligatione illius qui non erat sane mentis: vltra mortale tenetur ad restitutionem leso.
Si scripsit dictauit: vel redegit in publi
ca forma statuta cōtra ecclesiasticam libertatem vel in fauorem vsurarum. vide excōicatio. vij. casu. xij. et casu. xliij.
Si rogatus ꝓ pauperibus noluit gratis facere tenetur ẜm ꝙ dico de aduo
cato. aduocatus. §. x.
¶ Circa litigātes. si calumniose accusa
*uit aliquem. vide accusatio. §. viij.
Si mala intentione. ibidem. §. iiij.
Si accusatꝰ dedit pecuniā accusatori
vt desisteret. ibidem. §. xj.
Si calũniose se defendit. ibiddẽ. §. xiij.
Si non respōdit veritatẽ interrogatus
quādo tenebatur. vide cōfessio delicti.
in principio.
Si litigauit sciens iniustā causam habere. vide litigiosa. §. ij.
Si hñs iustā cām litigauit nō ꝑ media
iusta sʒz indebita vt puta cũ mendacijs
periurijs et hmōi mortałr peccauit
ẜm Tho. ij. ij. q. lxix. nō tamẽ tenet̃ ad restitutionem si aliquid obtinuit ꝑ iniustā
snĩam. vide snĩa. §. vij.
Si appellauit causa afferende more. vi|
de appellatio. §. xv.
Si ratione studij vel artis fraudulẽter
cōuenit aduersarium corā aliquo iudice. vide argumentatio. §. iij.
Si hñs ↄseruatoreʒz ꝓcurauit vt intromitteret se de notorijs. vide conseruator. §. j.
¶ Circa testes. si requisitꝰ ĩ iudicio no
*luit dicere veritatẽ. vide testis. §. xxvj.
Si fasum testimoniũ dixit. ibidẽ. §. xxx.
Si dubium pro certo ꝓposuit. vide per
iurium. §. iij.
Si pecuniam accepit pro testimonio fe
rendo. vide testis. §. xxviij.
¶ Circa tntores vel curatores. si bñ ad
*ministrauit in vtilitatibus pupiloꝝ. vi
de administratio per totum.
Si ↄsumauit bōa ip̃oꝝ vł sibi approṗa
uit tenet̃ ad restitutionẽ vł p
ʒz ibidẽ.
¶ Circa executiōes testamentoꝝ vt vl
*timarum voluntatum. Si alienauit relictum. vide dos. §. xxvj
Si soluit debita defuncti. vide heres.
v. ⁊. vj.
Si legata impleuit vel nimis distulit.
vide executio. §. xxiij. ⁊. xxiiij.
¶ Circa curiales. Si fuit adulator vt
*obtineret beneficia ⁊ hmōi. vide adula
tio per totum.
Si ꝓposuit dñis aliq̃. vñ possent extorq̃re pecunias indebite. vide ↄsiliũ. §. j.
Si bona ↄfiscata inique sibi fecit dona
ri quia tenetur restituere
Si fuit leno pro dño mortalia multa in
hoc sepe committũtur.
Si totum tempus expendit in occiosita
te. vide preceptum. §. v.
Si reportauit mala de alio vt eum poneret ĩ inimicitiā dñi. vide susurratio.
Si delectatus fuit dicere mala de alijs
vel audire. vide detractio.
¶ Circa principes ⁊ dños seculares.
*
Si habet dominiuʒz ex iusto titulo. vide
dominus. in principio.
Si neglexit facere iustitiam petẽtibus
quia vltra mortale tenetur eis ad restitutionem damni q passi fuerũt ex hoc.
facit ꝙ habes iudex. §. xxj.
Si fecit iustitiā alicui multo magis tenetur. ibidem.
Si quesiuit ponere diuisionẽ in populis vt posset regnare quia mortale est.
vide susurratio.
Si imposuit collectas indebitas subdi
tis suis. vide talia. in prin. ⁊. §. j.
Si exigi fecit pedagia iniusta. vide pedagium per totum.
Si fuit ambitiosus ad maius dñium
ꝓpterea ꝓcurauit bella vel aliud iniustum vltra mortale tenetur de omni
dāno. vide ambitio. §. j.
Si fecit ↄfederationẽ cũ aliqͦ de defẽdẽ
do se iuste vel iniuste mortałr peccauit.
Si habuit bellũ iniustũ ⁊ qñ sit iniustũ
habes bellũ. §. iiij. ⁊ quō tenet̃. ibidem.
j. §. v. ⁊. x. xj.
Si posuit officiales malos. vide dominus. §. iiij. ⁊ administratio. §. ij.
mi vendidit officia. vide officium.
Si ea que erāt cōitatis sibi oppropriauit tenet̃ restituere. vide talia. §. ij. ⁊. x.
mi incarcerari fecit aliquẽ indebite. vi
de carcer. §. ij. ⁊. iij.
mi banniuit aliquẽ indebite. vide ban
num. §. j.
Ai non permisit testari aliquos. vide ta
lia. §. x.
Si coegit nubere filiā alicuꝰ alteri vt ei
succedat pōt eẽ mortale ẜm q̃litatẽ rei.
Si fecit fieri torneamẽta vł hastiludia.
vł spectacula inhonesta. vide ludꝰ. §. vj.
Si iustitiā vẽdidit. vi iudex. §. xix. ⁊. xx
Si fecit statuta vel leges iniquas. vide
lex. §. xxij. ⁊ excōicatio. vij. casu. xij. ⁊ casu
xliij.
Si vasallos indebite grauauit vel spoliauit. vide talia per totum.
Si ipse vasallus existẽs fuit infidelis
domino suo. vide feudum. §. xvj.
Si tolerauit vsurarios propter lucrum
suum. vide vsura. ij. §. xiiij.
Si non purgauit prouinciam malis ho
minibus. vide iudex. §. vij.
Si ꝓpter auaritiā cōmutauit penā cor
poralẽ in pecuniā. vltra mortale tenetur lesis si ꝓpter hoc aliqua scelera
facilius perpetrantur.
Si nō teuit vias securas. vi rapĩa. §. j.
Si pupillos ⁊ miserabiles ꝑsonas non
voluit audtre nō dādo publicas aliqñ
audientias vltra mortale tenet̃ de
damno q eis infert̃. vide culpa. §. v.
Si angariauit rusticos ĩ laboribꝰ: ⁊ ma
xime in festis. vide Talia ꝑ totũ⁊ ferie.
mi tenuit nimias pompas aut expẽsas
vide ornatus.
Si nimis occupauit se ĩ ludis ⁊ venatio
nibus. vide ludus ⁊ venatio per totuʒz.
Si redit dānum in agris propter venationes. vide venatio. §. ij.
Si non correxit familiā sʒz parũ curauit
cos ↄpescere a pctĩs. vide correctio. j. et
ij. per totũ. ⁊ quō ten et̃. vide dñs. §. j.
Si fuit excōicatus vel a iudice vel propter aliq infrascriptorũ.
Si inici fecit manꝰ violentas ĩ ꝑsonas
ecclesiasticas. vide excōmunica. v. casu
j. per totũ.
Si fecit incendi vel frangi ecclesiasvł
loca religiosa. ibidẽ casu. v. ⁊. vj.
Si fuit insecutor alicuiꝰ cardinalis vł
de familia pape aut cardĩalisvł alicuiꝰ
ep̃i. vide excōmũicatio. v. casu. ix. ⁊ casu
xiiij.
Si fecit fieri aliquā ĩiuriā illis q̇ tuler̃t
aliquas snĩas excōicationis vel interdi
cti vel q̇ fuerũt causa vt ponerent̃ vł ob
seruarent̃. vide ibide casu. x.
Si fuit fautor hereticoꝝ eoꝝ vel impediuit officiũ inquisitoris. vide hereticꝰ
per totũ. ⁊ excōicatio. v. casu. xvij. ⁊ excō
municatio. vij. casu. xxviij. ⁊ xxxi.
Ai coegit celebrare tẽpore interdicti. vi
de excōmunicatio. v. casu. xv.
Si fuit receptator pyratarumvel cũ eis
participauit. vide ibidẽ casu. xviij.
Si imposuit noua pedagiavel exegit ꝓ
hibita ibidẽ casu. xix.
Si permissit deferri prohibita infidelibus ibidẽ casu. xxj.
Si impediuit victualia ne ad curiā por
Srentur. ibidẽ casu. xij.
i volentes ire romā vł redeũtes cepit
ꝑcussit ⁊ hmōi ibi casu. xxiij. ⁊. xxiiij. ⁊
xxv.
Si ĩpediuit ne obediretur litteris apo
stolicis. ibidẽ casu. xxvj.
Si vsurpauit iuriditionem ecclsiasticam ibidẽ casu. xxviij. excommunicatio
vij. casu. v.
Si romipetas detinuit vel spoliauit ibi
dem casu. xxix.
Si inuasit terras ecclesie ibi. casu. xxx.
Si substraxit ab obediẽtia romani pō
tificis. ibidẽ casu. xxvij.
Si corpus alicuiꝰ defũcti fecit incidivt
alibi sepeliretur ibidem casu. xxxij.
Si tertio admonitꝰ ab ep̃is noluit eis
facere iustitiā excōicatio. vij. casu. j.
Si exigi vel exigit fecit pedagia a per
sonis eccłiasticis vł alia onera ibidem
casu. v.
Si christianos naufragiũ patiẽtes spo
liauit bonis ibidẽ casu. x.
Si grauauit ꝑsonas eccłiasticasvł eoꝝ
consanguineos noluerũt eligerequẽ
volebat ibidẽ. casu. xiiij.
Si regalia vł custodiā ⁊ hmōi sibi vsur
pauit in eccłijs vacātibꝰ ibidẽ casu. xv.
Si extorsit absolutionẽ ab aliqua cẽsura ꝑ metũ ibidẽ casu. xvij.
Si compulit prelatos ecclesiasticos ad
submitendum ei bona ecclesiarum ibidem casu. xxxj.
Si interdixit suis subditis ne coquant
molāt ⁊ hmōi ꝑsonis ecclesiasticis. ibi
dem casu. xxvj.
Si procurauit aliquem occidi facere ꝑ
assassinos ibidẽ casu. xxj.
Si concessit represalias ↄtra ecclesiasti
cas personas ibidẽ casu. xxxiiij.
Si impediuit visitationes monaiiũ ibi
dem casu. xxxix.
Si immunitatem ecclesiasticā violauit
capiendo homines in ecclesia. vide im
munitas per totum.
Si pñtauit indignos exñs patronꝰ alicuius eccłie. vide iuspatronatꝰ. §. xviij.
Si fecit promoueri indignos ⁊ si pro pe
cunia quia vltra mortale est simoniacꝰ.
vide simonia. iij. §. j.
Si voluit ꝙ primo beneficia ab ipso pe
tantur a papa mortale est nisi aliqua
rationabili cā faceret puta ne indignis
darentur ⁊ huiusmodi.
Si fidẽ ẜuauit ꝓmissā vi pactũ. §. iiij.
Si soluit seruitoribus suis ⁊ creditoribus. vide solutio. §. xxv.
¶ Circa ecclesiasticas personas ⁊ ṗmo
circa clericos in communi.
Si est irregularis ⁊ qñ vel quō incurrit̃
habes irregularitas primo per totum.
Si est suspensus ⁊ ĩ q̇bus casibus ĩcurrat eā vide suspẽsio ṗmo per totũ.
Si recepit ordines simoniace vł a simo
niaco vide simonia. vj. §. ix.
Si recepit ordines in peccato mortali.
vide ordo. ij.
Si executꝰ est ea q̃ sunt ordines ĩ pecca
to mortali vi clericꝰ. viij. ⁊ eucharistia
ij. §. v. ⁊ eucharistia. iij. §. xv. ⁊. xxiiij.
Si existens excommunicatus vel inter
dictus aut supẽsus ministrauit vide ir
regularitas primo.
Si nō portauit tōsurā vel hĩtũ vi apo
stata. §. j. ⁊. ij. ⁊ clericꝰ. iiij. §. j. ij. ⁊. iij.
Sĩ immiscuit se negotijs secularibꝰ vi
clericus. ix. §. iij. cum sequen.
Si exercuit ĩhonesta clericatui vide cle
ricus. x. per totum.
Si est debite literatus vide clericus. ij.
per totũ ⁊ ep̃s. §. xxvj.
Si fuit ordinatus ante etatẽ debitā. vi
de etas per totum.
Si dimisit horas canonicas dicere. vi
hora. §. iij. cũ. viij. §. sequentibꝰ.
Si dicendo voluntarie se occupauit in
aliquo alio ibidẽ. s̃. xxvj.
Si nō bñdixit mẽsaʒz nec gr̃asreddidit
post cibũ. vide clericus. xij.
Si exercuit officiũ ordinis siue debitis
paramẽtis vel mō vide missa. §. xxxv.
Si celebrauit ĩ ecclesia poluta vide con
secratio ecclesie. §. vij.
Si celebrauit tempore ĩterdicti. vide in
terdictum. vij. ꝑ totũ.
Si celebrauit ad faciendũ maleficia vi
de missa. §. liij.
Si celebrauit non ieiunus. ibidẽ. §. iij.
cum duobꝰ sequentibꝰ.
Si in alteri execratovide altare. §. ij.
Si plus semel in die vide Missa. §.
iiij.
Si cũ hostia vel vino corruptis vide eucharistia. j §. j. cũ. seq.
Si cũ euagatiōe mẽtis. vi missa. §. xij.
Si nimis raro celebrauit ibi. §. xxxiij.
Si ante diẽ vi eucharistia. iij. §. xxxvj.
⁊ missa. §. xl.
Si existens in aliquo notario delictovi
de clericus. viij. §. iiij.
Si habita polutiōe celebrauit eadẽ die
vide eucharistia.
Si promisit alicui dicere missas ⁊ non
dixit vide missa. §. v. cũ sequẽ.
Si existens bigamus portat tonsuram
vide bigamia. §. xij
Si nimiā hʒz ↄuersationẽ cũ mulieribꝰ.
vi Clericus. v. §. ij. ⁊ alijs sequẽ.
Si ꝑticipauit cũ excōicatis ĩ diuĩs vi
excōicatio. v. casu. iiij. ⁊ excōmunicatio.
viij. §. iij.
Si fuit falsarius literatũ apostolicarũ
vide excōicatio. v. casu. iij.
Si sepeliuit ĩterdictos excōmunicatos
vel vsurarios vi excommunicatio. vij.
casu. xxviij. ⁊. xxxvj.
Si vsurarijs māi festis alie nigenis do
mos concessit ad fenus exercenduʒz ibi
dem casu. xxiij.
¶ Circa beneficiatos vltra predicta in
terroget̃ de in frascriptis.
Si obtinuit bñfictũ per simoniā vel ꝑ
p̃ces carnales aut ali turpe vi adula
tio. §. ij. simonia. iij. ⁊. v. vj. ꝑ totũ.
Si ẽ ĩdignꝰ ꝓpter literaꝝ ĩgnorantiaʒz
vł ali canonicũ ĩpedimẽtũ: puta in
famis irregularis corꝑe viciatꝰ ⁊hmōi
sic tenet̃ resignare ĩ manibꝰ valẽtis
acciꝑe re signationẽ. de quo vide beneficium §. xliij. ⁊ nisi fuerit cũ eo dispẽsatum vel in casu. vide corpore viciatus. §. iiij.
Si obtinuit bñ ficiũ nō ĩtendẽs clerica
ri vide clericꝰ. vij. §. v. ⁊. vj.
Si permutauit beneficia vide ꝑmutatio §. iiij.
Si renunciauit beneficio simoniacevide renunciatio §. ix. ⁊. x. §.
Si facit residentiam bñficio suo vide
clericus. vij. in multis.
Si habet plura beneficia quoꝝ vnũ fuf
ficeret vide beneficiũ. §. xxxiij.
Si fecit quatuor partes de fructibꝰ be|
neficijs vide clericus. iij. §. j.
Si habes patrimoniũ seruauit vtviue
ret de ecclesia ibidẽ. §. ij.
Si expedit fructus beneficij invsus in
honestos ibidem. §. iiij.
Si male tractauit ecclesiam ⁊ eius edificia vide cleri cus. iij. §. j.
Si vasa ⁊ paramenta ad diuinũ cultuʒz
tenet ĩmunda. vite vasa sacra.
Si alienauit bona eccłastica q̃ ẜuādo
seruari poterāt sine legitima cā ⁊ cũ de
bita solẽnitate. vide alienatio. per totũ.
Si locauit sub ānuo cẽsuvices suas alteri. vide simonia. ⁊. §. xxv. cũ. ij. sequen.
Si induxit advouẽdũvel iurādũ de eligenda sepultura ĩ sua ecclesia. vi excō
municatio. v. casu. xiiij.
Si leges vel phisicam audiuit. vide ex
cōmunicatio. vij. casu. vij.
Si habentes eligere nō eligerũt melio
rem. vide electio. §. xxj.
Si appetunt ep̃atum aut prelationẽ su
Speriorẽ. vide ep̃s. §. ij.
Si male administrauit bōa ecclesiasti
ca. vide administratio.
¶ Circa prelatos habentes iurisdictio
nem maxime ep̃os vltra p̃dicta.
Si electus se fecit cōfirmari. vide confirmatio prelatorũ per totũ.
Si nō correxit publicos criminosos vi
de correctio. j. §. iij. ⁊ep̃s ĩ prĩc. ⁊. §. x.
Si posuit ĩdignos ĩ offō vel bñficiovide ep̃s §. xviij. ⁊ admĩstratio. §. ij.
Si fuit nimis pomposus ĩ ornatu ⁊huiusmodi. vide ornatus. ꝑ totũ.
Si indebite dispensauit ĩ votis. habes
votũ. iiij. per totũ.
Si alijs. vide dispensatio in prin. cum
multis. §.
Si aliquid exigit ꝓ licẽtia ministrādi
vel docẽdi. vi magister. §. xv.
Si cōtulit ordines ĩdebite quibꝰ nō de
bebat vel quādo vel nō mō quo debebat vide ordo. j. ij. iij. iiij. v. vj. ⁊. vij.
Si non examinauit ordinandos sed
ordinauit indignos vide ordo. iij. §.
xxiij.
Si sacramẽtũ cōfirmationis nō tenuit
notabilis negligentia videt̃ mortalevi
de confirmatiōe sacramentũ. §. j.
Si crisma ⁊ oleũ sctm̃ nō ↄsecrauit ĩ cene dñi om̃i anno. vide oleũ. ꝑ totũ.
Si nō fecit consecrationes ecclesiaruʒz
altariũ ⁊ vestimẽtorũ quibꝰ debuit est
graue peccatũ.
Si non habuit testes sinodales. de qui
bus vide ep̃s. §. x.
Si nōvisitauit singulis annis diocesiʒz
ibidem. §. xij.
Si nō putauit in ecclesijs cathedrali
bus ⁊ ↄuẽtualibꝰ viros ad predicādas
⁊ audiendas ↄfessiōes. vi. §. xiiij.
Si ordinauit ĩ diaconũ vel subdiaconũ q̇ nescit offm̃. vide ibidẽ. §. xv.
Si non est vsus lineis si nō erat religio
sus ibidem.
Si nō seruauit nec fecit seruari canones. vide ep̃s. §. xxij.
Si contulit beneficia simoniace. vi simonia. vj. per totũ.
Si plura cōtulit vni. vide beneficiũ. §.
xxiiij. ⁊. xxvij.
Si ratione cōsanguinitatis. vide acce
ptio personaꝝ. §. iiij. ⁊. §. x.
Si non ꝓuidit de beneficio illis quos
ordinauit. vide beneficiũ. §. x.
Si visitādo accepit munera ipsevel ali
quis de suis. vide visitationeʒz. §. iij.
Si posuit indebitas collectas. vide taliũ in prin. ⁊. §. j.
Si vsurpauit bona vacantiũ ecclesiaꝝ
vide beneficiũ. §. xxxix. ⁊. xl.
Si non soluit debita iuste ↄtracta a suo
predccessore. vide dignitas. §. j.
Si questuarios pro lucro permisit ĩ dis
creta predicare. tenẽtur ipsi reddere
rōnem dño de oĩ malo ⁊ satisfacere sub
ditis de omni damno dato propter hoc
c. finali. de miurijs. ⁊ vide simonia. iij.
.§. viij.
Si incerta sibi appropriātvide restitutio ⁊. §. xiiij. ⁊. xv.
Si testamenta⁊ legata non fecit imple
re. vide executor. §. xj.
Si non tenuit bonum vicarium cuʒz ip
se non attendat tenetur de omni dāno
Si iniustam sententiam dedit ⁊ alia su
pradicta de iudicibus.
Si excōicando non seruauit debitam
formā. vide excōicato. ij. per totũ.
Si in diebꝰ festiuis nō ĩterfuit diuinis.
vide hora. §. xxv.
Si exẽptos molestauit indebite morta
liter peccauit: si ĩ aliqͦ notabili hoc fecit
Si consecrauit corruptum sciẽter ꝓmo
niali. vide consecratio virginũ.
Si visitauit monasteria monialiũ. ⁊ fe
cit vt seruet clausuram. vide supra exceptio. §. x.
Si hospitalariosvisitauit ⁊ fecitvt face
rent debitũ. vi Hospitale. §. ij. ⁊ vltĩo.
Si dedit malum exempluʒz subditis. vi
de exemplum.
Si magistrum tenuit ĩ eccłia. ⁊ facit in
alijs teneri ꝓ pauꝑibus⁊ clericis. vide
Magister. §. vij. ⁊. s̃. ep̃s. §. xij.
¶ Circa ↄfessores. Si audinit ↄfessiōes
*nō hñs autoritatem. ⁊ si vis scire si habes autoritatẽ vi ↄfessor. iij. per totũ.
Si absoluit a q̇bus non potuit. vi q̇d
potest confessio. iij. ⁊. v. ⁊ casus ⁊ a quibus excommunicationibꝰ habes. Absolutio. j. §. j. ⁊. iij. iiij. ⁊. v. ⁊ absolutio. ij.
in prĩ. ⁊ per totũ. ⁊ de modo absoluẽdi
absolutio. iij. per totũ.
Si absouit manifestos vsurarios. vide
vsura. ⁊. §. viij.
Si dispẽsauit sĩne autoritate: quia pec
cauit mortaliter.
Si nimis festinanter ĩterrogauit vł nō
interrogauit. vide hic in prin.
Si ĩterrogauit ꝙ non debuit ex delectatione. vide. s̃. §. j.
Si reuelauit cōfessionẽ. vide confessio
vltima per totũ.
Si existens in mortali audiuit cōfessio
nẽ. vide clericus. viij. §. j.
mi audiuit cofessiōes principaliter ꝓpter lucrũ. vide simonia primo ꝑ totuʒz
⁊ simonia. ij. §. vj.
Si habet scientiam debitam. vide confessio. iiij §. xxxij.
Si predicauit ĩ mortali peccato: existẽs
vide predicare §. vij.
Si hʒz scientiā debitā. ibidẽ. §. vj.
Si predicauit mendacia. vide mẽdaciũ
.§. iiij.
Si predicauit propter honorẽ. vide honor. §. vij.
Si ꝓpter lucrũ. vide Simonia ꝑ totũ. ⁊
simonia. ij. §. vj. ⁊ simonia. iij. §. ix.
Si predicauit sine licentia quia morta
liter peccauit totiens.
Si predicauit indulgẽtias indiseretas
vide religiosus. §. lxv.
¶ Circa inquisitores hereticoꝝ.
*Si extorsit pecũias. vide inq̇sitor. §. v.
Si bona eccłiarũ applicauit fisco. ibidẽ
Si abusi sunt armorum multitudine.
ibidem.
Si malitiose imposuerunt crimẽ vel im
pedimentũ sui officij alicui. ibidem.
Si omiserunt procedere cōtra conscientiam ex amore lucro ⁊ hmōi. ibidẽ.
Si inq̇sitor vnius ordinis p̃rocessit con
tra fratrẽ alterius ordinis. ibidẽ.
Si impediuit se de diuinationibus. vi
de ibideʒz. §. iiij.
¶ Circareligiosos in cōi.
*¶ Si ĩtrauit per simoniā. vide simonia
iiij. per totũ.
Si intrauit latiorẽhabens votũ strictio
ria. vide religiosus. §. xxxiiij.
Si ñ fuit obediens. vi religiosꝰ. §. xxix.
Si proprietarius fuit. ibidẽ.
Si contra votum castitatis. ibidem.
Si officiũ dixit. vide hora. per totũ.
Si seruauit alia precepta regule vel cō
stitutionũ obligātia ad mortale: vi re
ligiosus §. xxviij.
Si eligit meliores. vide electio. §. ij.
Si infamauit alias religiones. vide de
tractio per totum.
Si voluit ↄsentire electioni. ibidem. §.
xxxvj.
Si secrata sui ordĩs reuelauit in scādalum ipsiꝰ peccauit mortałr. ꝓditorẽ.
Si in visitatione non reuelauit que de
bebat. vide denunciatio. §. x.
Si fecit aliquid contro ea que generali
ter ꝓhibẽt̃ religiosis. vi religiosꝰ. §. vl.
Si recessit a monasterio sine licẽtia p̃la
ti. vide apostata. §. iiij.
Si frequentauit monasteria monialiũ.
vide monasterium. §. viij.
¶ Circa monachos. si seruauit q̃ sibi p̃
*cipiũtur. ⁊ que sint vltra regulā habes.
j. monachus. §. x.
¶ Circa abbates si habuit curā sibi cō
*missorum. eos vita ⁊ doctrina instruendo. vide abbas. §. xxiij.
Si dispensauit cum eis sine causa legitima. vide dispensatio. §. vij.
Si ĩposuit monasterijs aut prioratibꝰ
nouas pẽsiones vł auxit veteres vł applicauit sue mẽse. vide abbas. §. xxvj.
Si seruauit regulam ⁊ sibi precepta. vt
j. monachus.
Si requisiuit apostatas. vide abbas.
.§. xviij.
¶ Circa abatissam. si fecit se benedici
*vbi est cōsuetudo. vide abbatissa. §. ij.
Si fecit seruari clausuram. vide monia
lis. §. iij.
¶ Circa hospitalarios si fecit inuenta
*rium. vide hospitale. §. iij. ⁊. iiij.
Si tenuit hospitalitatẽ. ibidẽ. §. vlti.
Si bona hospitalis cōnertit ad alium
vsum. vide legatum. ij. §. xj.
Si perierunt ex negligentia sua. vide
administratio.
¶ Aduerte p̃fatas ĩterrogatiōes so
*lum posui circa p̃dicta cōiter est mor
tale pctm̃. l
ʒz aliqñ nō ꝓpter iperfectionẽ actꝰ ⁊ dimisit multas interrogationes circa ea que sunt cōmuniter peccata venialia ⁊ quia non sunt necessario
confitenda talia peccata nisi quando
dubitat̃ an sint mortalia. item secundo
ratione statuti obligātis ad peccata ve
nialia cōfitenda: tamẽ tũc sufficeret cōfiteri in genere. itẽ tertio videt̃ ꝙ tenea
tur venialia. quādo esset ꝑiculũ ne traherẽt ad mortale. Nā cũ tũc teneat̃ de
ipsis penitere multofortius cōfiteri ꝓpter enitañ. mortale ad ꝙ indicunt qñ
hoc aduertit. addit̃ ab aliquibus quar
tus casus in quo tenet̃ quis ↄfiteri venialia. s. qñ nullum habet mortale. ⁊ in
pascha teneat̃ cōfiteri ꝙ tũc cōfiteatur
venialia. s
ʒz vt dixi qualitercũ quis
teneat̃ confiteri venialia sufficit confiteatur illa in genere nisi in casu quādo
dubitat an sit mortale: ideo pertranseo
et sufficit quo ad venialia confiteat̃ sic.
peccaui multis modis cogitatione. delectatiōe omissione dissolutiōe. locutio
ne. visu. tactu. gustu. odoratu. ⁊ multis
alijs modis de quibus omnibꝰ tā mortalibus venialibus dico meā culpā.
Jtem nō omittat cōfiteri oblita ⁊ ignorata sic. Jtem dico mea
ʒz culpā de omni
bus peccatis meis mortalibꝰ que igno
ro aut oblitꝰ sum nec vn legitime cōfessus forte ex mea ignorātia vel negligentia quia valet talis cōfessio vt remit
tantur vel reducantur ad cognitionẽ ⁊
nō teneatur reiterare confessiones. quā
uis multa fuerit tũc oblitus cōfiteri si
modo diligẽtiā scm suam cōditione
ʒz
fecit. quibꝰ omnibus completis faciat
terminare peccatorẽ suam cōfessionem
sic dicendo. Jdeo precor beatissimam ⁊
gloriosam virginem mariā omnes san
ctos ⁊ te pater orare ꝓ me. Quibꝰ peractis ↄfessor ĩcrepet corrigat ⁊ dulciter
admoneat peccatorẽ abstinere a societatibus ⁊ causis peccatorum. Nō tamẽ
exigat iuramentũ vel promissionem de
aliquo. nisi solũ de his in quibus iura
sic voluerũt vt in excommunicatione ⁊
hmōi. postea imponat ei penitẽtiā talẽ
uam statim possit complere. ant. residiuationẽ ꝓ sacr̃ali. ⁊ postea aliā quā
videat ꝙ peccator verisimiłr faciet. vñ
caueat ne imponat pnĩam talẽ quā ve
risimiłr nō ĩplebit: esset potius illu
ʒz
illaqueare soluere. Esset bene bonu
ʒz
illi notificare qua
ʒz pnĩam meret̃: vt sic
magis timeat postea cōcedere ei illā ĩdulgentiam quā potest: de quo vide in
dulgẽtia. §. v. deinde absolue eũ sic. mi
sereacur sui omnipotẽs ⁊ c. Jndulgẽtiā
⁊ absolutione
ʒz ⁊ c. dominus noster Jesus christus te absoluat ⁊ ego autorita
te ipsius absoluo tea vinculo excōmunicatiōis maioris vel minoris ĩquātũ
possu
ʒz ⁊ restituo te sacramẽtis ecclesie
iteꝝ absoluo ab omnibꝰ peccatis tuis
mortalibꝰ ⁊ venialibus cōfessis oblitis
ignoratis ⁊ a circũstantijs eorũ. Jn nomine patris ⁊ filij ⁊ spiritussancti amẽ.
Postea imponat ei sic taliter ⁊ ꝙ ĩtelli|
gat. Oĩa bona q̃ facies. ⁊ mala q̇ patiẽter substinebis ĩpono tibi remissionem
tuoꝝ pctōꝝ vade in pace. Et si haberet
casum vel excōicationẽ a qua nō posses
absoluere inpone ei ꝙ vadat ad eũ qui
eũ pōt absoluere: nec ĩgerat se sacramẽtis donec eo sit absolutꝰ: nisĩ rōne scādali euitandi si excōicatio est occulta.
Jntestatus
quis r decedere q̃tuor
modis primo si nullum
tesim̃ fecit. Sco si fecit sʒz nō iure. Ter
tio si fecit iure tñ postea ruptũ est post
humi natiuitate vel irritũ factũ est capitis diminutione testatoris. Quarto si
nulli sunt heredes ex eo testō vt in aut̃.
de here. ab ĩtestato. ĩ ṗn. pñt addi ⁊ dno
alij modi ex post facto. primꝰ. s. ꝑ q̃relaʒz
expugnato testamẽto. scs ꝑ bonoꝝ pos
sessionem contra tabulas. vide Aʒzo. in
summa. C. de suis ⁊ legiti. here.
Adde de hic notatis Bar. ĩ. l. j. ⁊ ibi
doc. ff. de suis ⁊ legi. Sali. l. cũ antiquio
ribus. §. si em̃ ipse ꝟsi. nō omitto tñ legi
vnũ cōsi. bar. ⁊ ibi Pan. de ca. q. vij. C. de
iure deli. ⁊ insti. de here. q̃ ab intest. defe. in prin. ⁊ an qui mortuꝰ est intestabi
lis Bal. ꝙ non proprie in aut̃. preterea.
C. vnde vir ⁊ vxor.
Jntimiditas
vnde causat̃. Rñ.
ẜm sanctum Tho. ij. ij. q.
lxvj. ꝙ aliqñ ex defectu amoris proprij:
vt cũ quis minus debito amat vitā ꝓpriā ⁊ ea q̃ ordinant̃ ad eam. Aliqñ cau
satur ex elatiōe animi de se presumẽtis
⁊ alios cōtenentis. Aliqñ aũt causat̃ ex
stoliditate seu stultitia.
¶ Vtrũ sit peccatũ. Rñ. ꝙ sic vndecũ
*caulet̃ nisi stoliditas sit ĩuincibilis. ⁊ ẽ
rō. iij. ethi. Jntimiditas est ↄ̃ fortitudinẽ ꝑ defectũ nō timẽdi vbi esset timendũ. sicut timor ↄ̃ fortitudinẽ ꝑ excessum
timendo vbi non timendum est.
¶ Qñ est peccatũ mortale. Rñ. illa que
*cātur ex defectu amoris ⁊ elationis tũc
est mortale pctm̃ quādo sine necessitate
exponit se ꝑiculo ꝓbabili notabili lesio
ni corporis: ⁊ multo magis aĩe: vel non
curat de eius notabili lesiōe omittẽdo
ꝓuisionẽ debitā facere. Tertia ꝟo que
cātur ex stoliditate cōiter est a veniali:
nisi ꝓueniat ex lata culpa in q̇bus imi
net periculũ probabile notabilis nocu
menti. ꝓpterea omittit debitā ꝓuisionẽ nisi vbi stoliditas est inuincibilis.
Jntrusus
r qui nō canonice sʒz per
violẽtiam occupat honores vel bñficia eccłiastica. vñ fur ẽ ⁊ latro ⁊ est ĩ pctō mortali ⁊ tenet̃ restituere oĩa q̃ inde recipit. c. grauis. de re. spo.
De not. hic ⁊ ꝙ ĩtrusus nō r tolera
ri in possessione not. Bal. in. l. pe. C. de
pig. act. ⁊ qualiter cōueniatur ⁊ qũo cōtra euʒz formet̃ libellꝰ no. Spe. ti. de ele.
.§. j. ꝟsi. ↄ̃ ĩtrusum. ⁊ ĩ ti. de eta. ⁊ q̃. ĩ ṗn.
Jnuenta
an sint restituẽda. Rñ. ꝙ q̃
dā sunt q̃ fuerunt in dñio
alicuius ⁊ talia inueniẽs tenet̃ restitue
re. ĩmo furtũ cōmittit qui ea aĩo nō resti
tuendi accepit. l. falsus. §. qui alienum.
⁊. §. se. ff. de furtis. ⁊. q. v. c. si quid inuenisti. siue talia amiserit dñs ipsarũ ex
ruina vel incendio vel naufragio. vt. ff.
de incen. rui. na. per totum. Jdem dico
de iactatis in mari causa nauis alleuiā
de. ff. ad. l. rho. de iac. l. q̇ alleuiande. Et
ibi not. in glo. vel qualitercun amisit
⁊ hoc verum nisi haberentur pro derelictis ⁊ tunc credit Fed. consilio. xvij. ꝙ
habeātur pro derelictis si dominus tacet: nec per se: nec ꝑ alios semꝑ querit:
quia. d. l. q̇ alleuiāde vr̃ statim impone
re necessitatẽ perquirẽdi res amissas ⁊
sic ista negligẽtia nō querendi tollit ṗmā p̃sumptionẽ quā facit lex. j. ꝙ nō ha
beant̃ ꝓ derelictis nisi ałr cōstet ꝑ qua
litatẽ: ⁊ actus de volũtate dñi: cũ nemo
p̃sumatur iactare res suas. d. l. falsus. §.
si iactantium. ⁊. d. l. qui leuiande quod
no. ꝓ limitatione eorum que dico infra
naufragium. §. iij. nec talia inuenta qñ
non. habentur ꝓ derelictis possunt vsu
capi: quia in eis deficit titulus pro derelicto. vt in. l. si quis merces. ff. ꝓ derelicto. Vnde cōsuetudo aliquorum q̇ iactata in mari vel a fluminibus portata
occupāt vr̃ expresse reprobata ꝑ dictā.
l. q̇ alleuiande. ⁊ ibi gl. no. ⁊ licet loquit̃
de iactatis in mari: tamẽ ide
ʒz est de ab|
tatis a flumine vt sunt ligna ⁊ huiusmodi cũ parũ differant ab illis vt dicit
tex. instit. de re. diuisiōe. §. vlt. facit aut̃.
nauigia. C. de furtis. Quedam sunt q̃
nun fuerunt in dominio alicuius: vt
lapilli ĩ littore maris fere syluestres: et
hmōi ⁊ talia fiunt occupantis siue bestie capiant̃ ĩ fundo ꝓprio: siue in alie
no: dummodo nō fuerit ꝓhibitꝰ intrare a domino fundi. Siue fuerint ante a
vulnerate ab aliquo: dummodo eas nō
ꝓsequeret̃. ĩsti. de re. diui. in multis. §.
⁊. ff. de acqui. re. do. l. iij. ⁊. l. naturale nisi secus sit de cōsuetudine: tũc stabit̃
cōsuetudini. l. ꝙ si nolit. §. q̇ assidua. ff.
de edilitio. edic. ẜm gl. ĩ. d. l. naturalẽ. §.
illud. Similiter si essent capte in rethe
alieno nō credo sint accipietis: ẜm gl. ĩ
l. laqueũ. ff. de acqui. re. do. ⁊ insti. de re.
di. §. singuloꝝ. l
ʒz rigor iuris videatur
velle ꝙ sint capiẽtis ibidẽ. fere vero syluestres sed domestice fecit sicut pauones: colũbe: apes. in alueo ⁊ hmōi tandiu sunt possidẽtis diu habẽt aĩm re
uertendi domũ sed si his ausit: nec horis debitis non impedite reuertuntur
fiunt capientis: cōsuetudo inducit̃ ꝑ
binum actu
ʒz. l. iij. C. de ep̃ali audi. ⁊ sic
non dicuntur habere animũ reuertendi. animalia vero naturaliter domestica vt galine: ⁊ hmōi: semper sunt dñi. et
capiẽs ea tenet̃ restituere cũ fructibꝰ:
puta ouis ⁊ hmōi. §. galinaꝝ ĩsti. de re.
diui. ⁊. ff. de acqui. re. do. l. naturale
ʒz. §.
patronum.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ ĩuẽtor rei
vel pecunie non potest retinere salua
conscientia sed debet facere proclama.
dixi. j. thesaurus. ⁊ tenetur furti nisi re
stituat. l. falsus. §. qui alienam. de fur.
pōt tamẽ monere dñm. vt recipiat eam.
no. Bal. ĩ. l. ij. C. de ser. su. ⁊ in. l. quintꝰ.
in fine. C. ad. l. aq̇l. nec pōt petere preciuʒz a dño rei perdite vt per Bar. in. d.
.§. qui alienam.
¶ Vtrũ mueniẽs thesaurum teneat̃ re
*stituere. Rñ. ꝙ si in suo solo innenit sic
suũ erit si ꝟo in alieno solo ⁊ a casu sic
medietas erit sua et alia meditas erit
dñi soli. Si vero data opera totum erit
dñi fundi. Jnst. de re. diui. §. thesauros
⁊. C. de thesau. l. vnica li. vj. nec est verũ
quod dicit glo. in. c. si quid. xiiij. q. v. ꝙ
inuẽtus in loco sacro vel religioso sit in
uentoris sed erit ẜm distinctionem pre
dictam vt expresse tenent docto. in. d. §.
thesauros.
Additio
hodie eccłie ⁊ loca religiosa sunt prelatorũ. Jdẽ
dic si ĩuenit ĩ loco publico ⁊ sic ĩtellige.
l. iij. ff de iure fisci. ⁊ aduerte hic ĩ suo
nō dicit̃ subuenire vsufructuarius nec
ille q̇ hʒz bona hʒz hypothecata nec ma
ritus si inuenit in fundo dotali. nisi so
lũ q̃ ad maritũ vt teneat in vita vxoris
sed dissoluto matrimonio restituere tenetur. vide Bart. in. l. si is qui. §. fi. ff. de
acquirẽ. re. do. emphyteota vero qui ha
bet vtile dominiuʒz diuidet cũ domino
qui hʒz directum dominiũ. vide Bar. in
l. in cause in fi. ff. de procurato.
¶ Quid de terra per alluuionem addi
*ta terre alterius. Rñ. distinguẽdo in
sula nata in mari est occupātis in medio vero fluminis est communis habẽ
tibus predia iuxta flumẽ ex vtra ꝑte.
si vero est in medio est illius cuius est
proximior. ager vero a flumine diuisꝰ
circũdatꝰ remanet cuius erat. Et si flumẽ mutat alueũ: primus alueus efficit̃
eorum qui predia circa eum habent. et
secundus alueus est publicꝰ ⁊ si reuertitur ad primũ secundus alueus erit eo
rum qui habẽt predia circa eum. Simi
liter ager inundatus aqua ipsa recedẽ
te remanet eius cuius erat hec. habentur instit. de re. diui. §. insula. ⁊ sic serua
nisi consuetudo sit in contrarium vel
statutum.
¶ S
ʒz quomodo tenet̃ restituere ille q̇
*nescit cuiꝰ sit. Rñ. ꝙ si res nō habebat̃
pro derelicta. tenetur facere denunciare publice ⁊ si post nō comparet cuius
sit errogabit in pauperes secundũ ho.
vel si ipse est pauper retinebit autorita
te episcopi vel sui confessoris secundũ
Ray. ⁊ orabit pro illo cuius erat. Si ꝟo
probabiliter pōt p̃sumere quia dominꝰ
|
ea
ʒz habebat ꝓ derelicta sic poterit vsu
capere. l. idem quod. ff. pro dereli.
Jnuestitura
ꝓprie est possessionis
rei traditio: improprie
aũt est alicuiꝰ corꝑei loco possessiōis in
manibꝰ positio. vnde quādo dominus
dat vasallo hastaʒz. vel aliq simile dicẽs se facere inuestiturā. vt in ti. q̇d est
inuestitura inuestire dicitur.
De hic notatis. ⁊ qua forma sit petenda no. Bal. in. c. j. §. fi. ⁊ ibi gl. in tit.
per quos fiat inuesti. in vsi. feu. et quid
operetur facta per anulũ de re vendita vel donata absenti. Bal. in. c. j. quid
sit inuesti. ⁊ in rub. C. de cōtrahen. emp.
q. xvij. dicit ꝙ si fiat in loco vbi pōt fieri ꝟa traditio ꝙ trāsfert possessionẽ. et
idẽ si fiat vnde res ad oculũ possunt vi
deri ⁊ ostẽdi. ⁊ hoc de verbali per realẽ
autem trāsfertur possessio ẜm Bal. in. l.
j. col. ij. C. communia delega.
¶ Vtrũ sit fienda corā testibꝰ. Rñ. ꝙ sic
*nō nō valeat sine testibꝰ ⁊ instr̃o: sed
vt ꝟitas ꝓbari possit: ⁊ q̇dẽ si fiet de be
ne ficio nouo tũc si pares. i. vasallos h
ʒz
corā tribꝰ vel saltẽ duobus ex eis tenet̃
facere. si ꝟo pares. i. alios vasallos non
h
ʒz faciat corā alijs idoneis testibꝰ. Si
aũt inuestiat de veteri bñficio pōt fieri
corā q̇buscũ idoneis testibꝰ vt ĩ tit. q̇
testes sunt necessarij: ⁊ etiā si est clericꝰ
q̇ inuestiturā facit de rebꝰ ꝓprijs de re
bus vero ecclesie admittuntur oẽs testes idonei ẜm Host.
Jnuidia
ẜm da. li. ij. est dolor de alie
nis bonis. s
ʒz aduerte ꝙ cũ
obiectũ tristitie sit malũ ꝓpriũ iō de bo
no alteriꝰ pōt esse tristitia ꝓut apprehẽdit̃ vt malũ ꝓpriũ. ⁊ ẜm hoc quadru
pliciter. primo modo ĩtũ ex eo nobis
aliq periculũ imminet. s. ne ab ea leda
mur ⁊ hec tristitia nō s
ʒz est inuidia. s. effectꝰ timoris: vt dicit Phi. ij. retho. ⁊ pōt
esse sine pctō vt dicit Gre. ij. mor. Alio
modo apprehenditur inquantum est
diminutiuum proprie glorie vel excellentie ⁊ hec tristitia est proprie inuidia
ẜm Philo. vbi. s̃. ⁊ ex gñe suo est pec
catum mortale Job. v. paruulum occidit ĩuidia. cũ sit ↄ̃ charitatẽ. Sũt tñ pri
mi motus inuidie quādo etiā in ꝑfectis ex surreptiōe. qui sunt venialia pec
cata ⁊ est simile de inuidia paruuloru
ʒz
in quibus nō vere est vsus rationis et
de motu ĩuidie ẜm ꝙ est passio sensualitatis. tertio mō apprehenditur bonũ
alterius inquātũ deest nobis q alius
habet ⁊ sic tristat̃. ⁊ hec tristitia non est
inuidia s
ʒz ꝓprie dicit̃
ʒzelꝰ ẜm Phi. vbi
s̃. Et si est de bonis honestis ẽ laudabi
lis ẜm illud. j. cor. xij. Emulamini caris
mata meliora. Si autem sit de bonis tẽ
poralibus aut de bonis ĩhonestis pōt
esse peccatũ: ⁊ sine peccato ⁊ aliquando
cũ mortali. puta cũ talia sũt cōtra deũ.
quarto modo apprehẽdit bonũ alteriꝰ
prout pōt cedere in dānũ multoꝝ ĩiuste ⁊ sic nō est ĩuidia ẜm Gre. nec pctm̃
puta cũ q̇s tristat̃ de ꝓsperitate alicuiꝰ
tyrāni videt ꝙ magis tyranni
ʒzabit.
¶ Quot sunt eiꝰ filie. Rñ. ẜm Gre. xxxj.
*mor. v. s. Odiu
ʒz susurratio. detractio de
q̇bꝰ hẽs in locis suis: exultatio ĩ aduer
sis: ⁊ afflictio in prosperis ꝓximi ĩtũ
eueniũt ꝓximo ↄ̃ conatũ inuidẽtis: sed
quādo tristatur de prosperis ẜm ꝙ habẽt dā gloriā sic ẽ ĩuidia nō eiꝰ filia.
Emulatio vero ⁊ inuidia idẽ sunt generaliter: l
ʒz ꝓprie inuidia attendatur
in actu interiori. emulatio vero in actu
exteriori. vt dicit glo. super illud. gał. v.
emulationes inuidie.
Hypocrisis
Hypotheca
q̇d sit ⁊ de ea vide pignus per totum.
Jra
est quedā passio appetitꝰ sensitiui ꝓprie q̃ dicitur vis irascibilis
qua quis vindictā appetit. que quide
ʒz
passio intantum est bona inquantũ re
gulatur a ratione. Si vero ordinem rationis excludit est mala. ordo autẽ ratiōis in ira pōt attrendi tum ad duo.
primo tum ad appetibile in quod tẽ
dit q est vĩdicta vnde si quis appetit
ꝙ ẜm ordinem ratiōis vindicta fiat sic
dicitur
ʒzelus ⁊ est laudabile. Si autem
appetat ꝙ fiat vĩdicta q̃litercũ etia
ʒz
|
cōtra ordinem rationis sic est ira ex ge
nere suo peccatũ mortale: contraria
tur charitati ⁊ iusticie. posset tamẽ esse
peccatũ veniale ꝓpter imper fectione
ʒz
actus ⁊ hocvel ex parte appetẽtis vt cũ
appetitus preuenit iudiciũ ratiōis nec
sequit̃ cōsensus ad eũ: vel ex parte appetibilis vt cũ appetit in modico vindicare. q si inferat̃ nō erit mortale vt
trahere puerũ ꝑ capillos. ⁊ hmōi. sco
attẽdit̃ ordo rōnis in ira tũ ad modũ
ira scẽdi vt. s. motus ire no immoderate feruescat interiꝰ vel exterius q̇ ordo
si pretermitat̃ nō erit sine peccato: etiā
si iustam appeteret vindictam: sed non
erit mortale ex gñe suo s
ʒz posset eẽ mor
tale pctm̃ puta si exvehemẽtia ire excedat a dilectione dei vel proximi.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ ira vel ira
cũdia facit contractuʒz non valere. l. q
calore. ff. de reg. iur. l. iij. ff. de reg. iur. ni
si ad pias causas not. Alexā. in. l. quicquid supra alleg. ꝑ tex. c. sunt qui opes.
xvij. q. iiij. ⁊ impedit cōfessionẽ no. idẽ
Alexā. in. d. l. q calore ⁊ an vinculũ iu
ramenti. no. ꝙ sic. l. ij. C. ad legẽ iu. ma.
nec purificatũ per iuramentum doc. in
c. sicut el. de iureiuran.
¶ Quomodo progredit̃. Rñ. ꝙ tres. ha
*bet modos. s. prĩo in corde vindictā ap
petendo. de quo Mat. v. q̇ irascitur fr̃i
suo. s. per irā mortalẽ. sco in signis ma
nifestatur. ⁊ ideo subiungit. qui dixerit
fratri suo racha. q est interiectio irascẽtis. tertio in facto nocumẽtũ ĩferendo liuore vindicte. si primus gradus
est mortalis: multo magis scs est grauior tertius grauissimus si deterius
noceat.
¶ Quot sũt eiꝰ filie. Rñ. Greg. xxx. mor.
*ꝙ vj. s. Rixa tumor mẽtis contumelia
clamor. indignatio ⁊ blasphemia. Adde vij. s. bellũ. ⁊. viij. s. maledictio. ⁊. ix. s.
seditio de quibꝰ in locis suis.
Jrregularitas
est impedimentuʒz
seu repulsio executionis diuini officij seu sacramenti ex
canonica seu constitutione proueniẽs
ar. de dẽpo. or. c. vlti. ⁊ dicitur stricte irregularitas quasi extra regularitas: q̃si
extra regulas alioꝝ qͦ ad ordinatiōem
requiritur dispẽsatio dicit̃ etiā magis large irregularis q̇ nō pōt ministra
re ĩ susceptis: nec ascẽdere ad maiores:
hec introducta est a iure positiuo. vt. ij.
q. vij. §. itẽ daniel. lʒz in veteri testō fuerit p̃ordinata ĩ ꝑsona daniel. de cōse. d.
j. c. j.
De notatis in hoc. §. ⁊ q̇d sit irregularitas no. Bal. in addi. ad spec. i ti.
de dispẽsa. §. iiij. ⁊ ibi Spec. vbi etiā ex
quibꝰ causis cōtrahat̃: ⁊ an ex causali
homicidio. no. Bar. ꝙ nō in. l. illicitas.
Si sicuti. ff. de offi. presi. ⁊ Spec. vbi. s̃.
§. iuxta. versi facto autem.
¶ Jrregularitas in quibꝰ casibꝰ incur
*ritur ipso iure. Rñ. ꝙ aliqnādo ex delicto aliquādo ex fectu corporis. aliquā
de ex de fectu sacramẽti. de q̇bus hẽs ꝑ
doc. in. c. nisi cũ. §. personevero. de renũ.
sed ꝓ clariori intelligẽtia casus ex qui
bus aliquis efficitur irregularis. Hoc
ẽ ꝙ non pōt promoueri. vel si ꝓmotus
nō potest exercere suum officium explicabo inferius que reducuntur ad viginti tria.
¶ Primo ex homicidio. vel truncatiōe
*aut mutilatione membrorum. vt supra
homicidium. v.
¶ Sed quid si fuit in leuissima culpa
homicidij dando operam rei licite. Responde quod non est irregularis. facit
textus in capitulo quesitum. de pe. et
re. in verbo verum si per incuriam. et
ibi not. pa. et per hoc limita et intellige quod dico supra homicidium. ⁊. §. j.
et. j. §. xvij.
¶ Vtrum clericus respondens iudici si
*ꝓ tali crimine debetur pena mortis sit
irregularis. Respondet. Panor. in capitulo ex literis. de except. prelatorum
sic distingnẽdo ẜm Hosti. ꝙ aut crimẽ
imminet puniẽdum de presenti. ⁊ sic si
ex ↄsilio suo gñali vel speciali sequat̃
homicidiũ est irregularis in. c. si q̇s vidnā. l. d. Si ꝟo ex sua rñ sione nō seq̇tur
homicidiñ: omnino iudex erat dispositꝰ illũ occidere ⁊ iste interrogatus
|
fuit a quodā alio ⁊ hmōi. sic nō est irregularis. Siłr nō est irregularis: qñ cri
mẽ nō ĩminet puniẽdum de pñti uis
respōdeat ꝙ meretur mortẽ. Et sic intellige glo. in. d. c. ex literis.
¶ Vtrũ existẽs ĩ bello si aliquis ibi oc
*cidat̃ sit irregularis l
ʒz ip̃e nōocciderit.
Rñ. ꝙ si bellũ est iniustũ oẽs irregulares sunt q̇ fuerũt ex parte iniuriantiũ
si illuc iuerũt vt bellātibꝰ prestarẽt au
xiliũ cōsiliũ. vel fauorẽ. multo magis si
vt aduersarios lederẽt ẜm Jnn. ⁊ Ho.
in. c. petitio de homi. secus si cā pacificādivł cā iusta iuerũt. ar. a. cōtrario sen
su in. c. tũ. l. d. ⁊. c. p̃sbyterũ de hōi. tamen verũ est ẜm Ray. ⁊ ro. ⁊ guil. ꝙ ab
ep̃o poterit cũ predictis dispensari.
¶ Vtrũ exñtes ex parte se defendẽtiu
ʒz
*in bello iusto sint irregulares. Rñ. ꝙ sic
om̃s q̇ occidũt nisi sit talis necessitas
ꝙ ałs propriā vitā euadere nō possint.
Alij aũt qui nō occidũt nec mutilāt nō
sunt irregulares. l
ʒz ibi multi occidātur
immo licet clericis hortari ad bellu
ʒz si
sit contra rẽpublicā: aut fidẽ cat holicā:
nō tamẽ arma summerevi de. s̃. bellũ. §.
iiij. vnde pa. ĩ. c. peuul. ⁊ vlt de cle. ꝑcu.
refert. ⁊ sequitur Host. tenẽte
ʒz: ꝙ clericus qui prestat opẽ oppressis vł obses
sis iniuste ⁊ adiuuat repellẽtes iniuriā
proijciendo lapides. ⁊ huiusmodi du
ʒz
modo neminem ipse occiderit ꝙ non
est irregularis.
¶ Vtrũ prelati ⁊ alij qui intersunt vin
*dicte sanguinis sint irregłares. Rñ. ꝙ
nō ẜ
ʒz Astẽ. nisi ad hoc dederit auxiliũ:
cōsiliũ vel fauorẽ: vel nisi intersint tan
autoritatẽ prestātes. vt hr̃ ĩ. c. ex lr̃is
de exce. prela. Pa. tñ in. dĩ. c. literis. t
ʒz
ꝙ tales p̃lati si habẽt iurisditionẽ tem
poralem ibi: ꝙ efficiũtur irregulares:
exhibẽdo p̃sentiā vbi vindicta sit sanguinis si mors vel mutilatio sequitur:
quia vidẽtur prestare opem l. distin. si
quisviduā. secus de prelatis qui nō ha
bẽt iurisditionẽ tẽporale
ʒz in loco gra
uiter tñ peccāt contra. c. snĩa
ʒz. ne cle.
vel mo. faciunt.
¶ Quid de prelato qui non liberat ho
*minẽ ab iniusta morte cum pōt: vł non
pascit fame moriẽtẽ cũ possit. Rñ. Astẽ.
ꝙ licet mortalissime peccet nō tamẽ est
irregularis lex promotiōis factũ requirit. xv. q. j. si quis nō iratus. sed ego
credo potius cōtrarium. s. ꝙ sit irregularis quādo sciẽter ⁊ voluntarie ꝑmittit eum mori: si tamẽ moriatur. ar. c. petrus de homi. ⁊. c. Mattheus simo.
in isto casu non solum est omissio sed
etiam commissio sicut ⁊ in dictis iuribus patet.
¶ Vtrũ verberans aliquẽ causa correctiōis si ex vulnere mortuus sit efficiat̃
*irregularis. rñ. ꝙ sic dũmō ex illo vulne
re sit mortuus secus si decessisset alia in
firmitate ex vulnere nō secuta. c. presby
terum. ⁊. c. de cetero. ⁊. c. ad audiẽtiam
de homici.
¶ Quid si post cōualuit recidinauit.
*Rñ. ꝙ nihilominꝰ irregularis est: sẽ
per causa subfuit pe. d. iij. si q̇ semel. ⁊
d. c. ad audietiā no. ber. ĩ. d. c. presbiteꝝ
quodcredo qñ recidiuũ fuit sine culpa
alia. ar. c. preterea de cle. percusio.
¶ Quid de illis qui simul proijciũt lapides ⁊ lapis vniꝰ aliquẽ ĩterficit. Rñ.
*ꝙ omnes si ignorāt a quo prosectus sit
debẽt abstinere ab offō. ar. c. significasti. el. ij. ẜ
ʒz Gof. facit. c. cōtinẽtia de cle.
ꝑcusso. alij cōtradicũt dicẽdo. nemine
ʒz
in dubio repellẽ. ar. d. c. cōtinẽtia ⁊. ca.
petitio. de hōi. debet intelligi quādo cō
sciẽtia eum remordet. Vnde nemo eorum est repellẽdus nisi se repellat. arg.
c. presentiũ cle. percusso. host. tenet ꝙ
relinquẽdi sunt consciẽtie sue: ⁊ ideo si
aliquibus ex eis videtur: ꝙ ipsi nemine
ʒz interfecerunt nō erũt irregulares.
Si vero cōsciẽtia eis dictat ꝙ sic: sic ab
stineāt. d. c. significasti. ⁊ hoc tene ĩ pro
ijcientibus in isto bello. secus credereʒz
si causa ludi. ⁊ non adhibita debita di
ligentia.
¶ Quid de clericis qui cũ alijs trahũt
ad māganellos. vnde aliquisoecisus ẽ
*aut ꝓbabiliter creditur. Rñ. ꝙ irregula
res sunt. c. sicut dignũ. de homini. Alij
aũt dicũt ꝙ licet clericis tnrrũ vł murũ
|
impetere: ⁊ machinis impugnare ⁊ suf
sodere licet non liceat eis personaliter
pugnare vnde si homicidiũ ex hoc facto preter eoꝝ intentione
ʒz euenerit nō
imputabitur eis sed q sint irregulares videtur tutius etia
ʒz in bello iusto.
¶ Quid de illo qui dicit ducẽtibus la
*tronẽ: claudite os ne clamet vel videte
ne tales liberẽt eu
ʒz. Rñ. ꝙ irregularis
est si mors probabiliter fuisset impedi
ta. alias non.
¶ Quid de ĩterrogato si talẽ vidit ⁊ ĩdi
*cat. vel si nō potest ire nisi per duas vi
as dicit ꝙ per istam nō iuit. ⁊ illi eũ in
sequẽtes occidunt. Rñ. ꝙ sisciuitvel sci
re debuit ꝙ persona talis querebatur
ad mortem vel mutilationem irregularis est: secus si probabiliter credidit
ꝓpter aliam causam ⁊ eius intẽtio nō
tuit corrupta ẜm Rod. ⁊ Guil. duran.
¶ Vtru
ʒz clericus qui pugnantibus ar
*ma ministrauit sit irregularis. Rñ. ꝙ sic
si aliquis occidatur. ar. c. sicut dignum
de homi. Et appellatiōe armoꝝveniũt
etiā fustes ⁊ lapides. ff. de ꝟb. sig. l. ar
moru
ʒz. ẜm tamen Jnn. ⁊ Ho. in. c. snĩa
ʒz
ne. cle. vel mo. nō est irregularis clericus si in bello iusto ministret balistam
alicui tantu
ʒz vt se defendat ⁊ sua. nec
credit illu
ʒz aliquem velle occidere: sed
tantũ se defendere ⁊ sua. similiter si lāceam vel ensem ministret tantum vt se
defendat ⁊ tamẽ ille occidit. sic videtur
dicẽdum etiam vt in primo casu s
ʒz tutius est dicendu
ʒz ẜm Host. vbi. s̃. ꝙ in
vtro casu sit irregularis: nō l
ʒz cleri
co ministeriũ ita immediatum in mor
tem alicuius prebere de penis ca. ꝙ in
dubijs.
¶ Vtrũ clericus qui cũ socio latronem
*capit: ⁊ ligat ⁊ postea clerico inscio socius latronem ne fugiat occidit. Rñ. ꝙ
irregularis est: quia fines licite defensionis excessit. c. suscepimus in glo. de
homi.
¶ Quid de illo qui vadẽs ad spatiatũ
*super equum qui ex pctulantia fractis
habenis occidit pnerũ. Rñ. ꝙ nō est ir
regularis: nec volũtate nec facto occidit nec rei illicite dabat operā. Facit
c. dilectus de homi. dicit tamẽ ibi Ber.
ꝙ si de facili frenũ potuit frangi: erit ir
regularis. ar. ca. significasti. el. j. de homi. vł si propter eius imperitiā equis
lasciuiuit. vt Jnsti. ad. l. aquil. §. ĩpetu
quo vel propter eius impotẽtiam similiter si que debuit preuidere ⁊ facere
nō preuidit nec fecit. d. §. ĩpetu quo.
¶ Vtru
ʒz portantes ligna propter
ʒzelũ
*fidei ad cremādũ hereticos sint irregu
lares. Rñ. ẜm Rod. ꝙ si ligna q̃ portauerũt sint cooperata ad mortẽ sunt irregulares: ⁊ a papa solum dispẽsandi.
Si autẽ nihil cooperauerunt. puta
iā erat mortuus ante fuissent accẽsa
sic nō sunt irregulares vel saltem episcopus potest cũ eis dispensare si autem dubitant sic sine dispensatione pa
pe nō debent ministrare: nec promoue
antur. c. hi. qui. l. distĩ. ca. ad audientiā
de homi.
¶ Vtrum clericus benedicẽs aquā fer
*uentem vel ferrũ cādens vel pugiles
sit irregularis: Rñ. Ray. ꝙ sic si mors se
quatur ⁊ Rod. dicit hoc esse tutius tenere. vide supra etiam de hoc homicidium. j. ⁊. ij.
¶ Sed pro maiori intelligẽtia omniũ
predictorũ no. aliquas regulas. ¶ Pri
*ma est ꝙ nec iudex aliquis vel magister seu doctor in dubio debet aliquem
iudicare irregularem. ar. de pe. di. j. §.
pene.
¶ Secũda ꝙ in dubioiquilibet debet
se reputare irregularẽ. vt in. d. c. ad au
diẽtiam. ⁊ ideo in foro anime: maxime
quādo quis non est de hoc in famatus
est relinquẽdus conscientie sue. vt ĩ. c.
ex literis. de homi. has duas ponit ho.
in. d. c. ad audientiā. ¶ Tertia est ꝙ ad
hoc vt quis incurrat irregularitatẽ ex
homicidio est necesse ꝙ interueniat vł
cōsiliũ vel preceptũ: vel factũ: vel defẽsio. vel cooperatio occidentis. hāc ponit Jnn. in. d. c. ad audientia
ʒz. ¶ Quar
taẽ ꝙ oportet ꝙ causa homicidij vt sit
irregularis sit ꝓpĩqua. ff. ad. l. cor. de sic
ca. l. nihil interest. secꝰ est de remota cā
|
tur ab ep̃o excommunicato executiōe
seu occasione. Nō eni
ʒz ideo quia faber
cultellũ facit homicida est. c. tua homi. j. Rñ. ⁊. d. c. exhibita. Et hoc verũ ẜ
ʒz
Ber. de causa remota: nisi animũ nocẽ
di habuerit aut minorẽ diligenta
ʒz habuit deberet habere vł nō cogitauit
que cogitare debebat. ca. presbyterum
in fi. de homi.
¶ Quinta regula ꝙ ĩfans occidens nō
*est irregularis: nisi sit doli capax cle. fu
riosus de homi. not. pa. in. c. j. de delic.
pue. ⁊ Jo. an. ibidẽ vbi ponit exemplũ
Grego. de puero. v. annorum blasphematore rapto a diabolo. Similiter dic
de furioso. facitpro hoc. l. j. C. de fal. mo
ne. ¶ Sexta regula ꝙ existẽs solum in
culpa leuissima homicidij dando operam rei licite non est irregularis vt. s̃.
in. §. iij. dictum est.
¶ Vtru
ʒz prelatus qui subditum suum
*tũcum deliquerit incarcerat cũ tali afflictiōe ꝙ in paucis diebus morit̃
sit irregularis. Rñ. Joan. de lig. ĩ. cle. ij.
de pe. ⁊ re. ꝙ sic. ⁊ iō dicit ꝙcarcer nō de
bet esse nimis crudelis. nec debet tātũ
corũ vita attenuari ꝙ in paucis diebꝰ
verisimiliter moriatur: s
ʒz pane ⁊ aqua
sustentari sicut vult. ca. nouimus de. ꝟ.
si. sequitur pa. in. c. cum non ab homine de iudi.
¶ Secundo contrahitur irregularitas
*accipiẽdo ordines in excōmunicatiōe
maiori existendo. vt in. ca. j. de eo qui
fur. ⁊ in. c. cũ illorum de senten. excom.
Et licet inferior a papa talẽ possit aliquādo absoluere ab excommunicatione in qua erat: nō tamen poterit dispẽsare secũ in tali irregularitate nisi de
mādato pape. siue sciẽter in excommu
nicatiōe existens ordines accepit: siue
ignorāter. s. facti memoriam non habẽs aut ex ignorantia iuris: hoc nō cre
dẽs sibi esse prohibitum. vt in. di. c. cu
ʒz
illorum. Si ta men efficiatur talis religiosus post laudabilẽ conuersationem
per aliquot tempus in religiōe potest
episcopus cũ eo dispensare autoritate
apostolica. vt in. ca. fi. de eo qui fur. or
Dispẽsat etiam abbas cu
ʒz monachis
ẜm quod dictũ est supra Abbas. et q
dixi de excommunicato habet locum
ẜm Rayn. in suspẽso vel interdicto vel
simpliciter vel a talibꝰ ordinibꝰ si ipsos recipit sic suspensus.
¶ Tertio cōtrahitur irregularitas quā
*do aliquis minores ordines ⁊ subdiaconatũ vno die suscipit. c. cum. h. de eo
qui fur. vel cũ duos simul sacros ordines recipit. c. fi. de eo q̃ fur. or. siue hoc
faciat vno die vero vel fictitio: sicut cu
ʒz
quis continuat ieiuniũ vs ad dominicam quia est vnꝰ dies fictitius de tẽ
po. or. c. literas. Sed cũ istis potest episcopus dispensare vt in ordinibus susceptis nō furtiue possint ministrare:
dummodo eis non fuerit prohibitũ sic
ordinari sub excommunicatiōis late sẽ
tẽtie penajquia tũc non posset nisi
ẜm quod dixi de excommunicato ordines
accipiente. Sed in ordine sic furtiue re
cepto vel ad maiores non potest nisi so
lus papa dispensare secundum Joan.
an. et videtur sequi pa. in. cap. j. de eo
qui fur. or. et facit tex. prefati. c. in fi. iũcto. ca. se. ⁊. di. c. literas pro hoc intellige nisi religionem iniuerit: quia potest
episcopus autoritate pape dispensare
vt dicto capitulo fi. ⁊ etiam abbas capitulo secundo de cle. qui fur. or. su.
¶ Quarto contrahitur irregularitas
*per iterationem sacramentorum illorum in quibus imprimitur caracter
scienter factam: siue quo ad administrantem siue quo ad suscipientem articulo. xlviij. distinctione capitulo primo ⁊ de consecra. distinctio. v. dictum.
Et licet quidam teneant hoc generaliter de omnibus sacramentis in quibus imprimitur caracter tamen Scotus in quarta distinctione quarta que
stione vlti. tenet ⁊ bene ꝙ pro iteratione solum baptismi cōtrahitur sed non
pro iteratione aliorum sacr̃oꝝ: cũ irre|
gularitas sit pena q̃ non debet imponi
nisi vbi inuenit̃ de iure exp̃ssum: ⁊ iō cũ
nō inueniat̃ nisi de baptismo vt ĩ. c. ij.
de apo. iō dic ꝙ sciẽter rebaptisās sc
ʒz
Host. si clericꝰ est ẜm canones deponẽdus est. ar. c. q̇bꝰ. ⁊. c. eos de cons. di. iiij.
si laicus excōicādus. nec potest ordina
ri. Vñ etiā Acolitus q̇ ministeriũ prebuit sciẽter p̃sbytero rebaptisāti si publicũ sit: nō d
ʒz ad ordines ꝓmoueri ni
si religionẽ intret: tũc pōt ꝑ ep̃m secũ dispẽsari. Si vero sit occultum post
pnĩam poterit ꝓmoueri. d. c. ij. l
ʒz q̇dā et
male ẜm Pa. ibidẽ ĩtelligũt illud. c. intelligere ꝙ iste acolitꝰ rebaptisauerit
vel fuerit rebaptisatꝰ. si ꝟo rebaptisat
q̇s ignoranter ignorantia facti exhibi
ta priꝰ diligẽtia debita oino excusat̃. s
ʒz
ex ignorantia iuris non excusat̃.
ẜm Sco. in. iiij. di. vj. est ↄ̃ ius diuinũ: rebaptisatꝰ ꝟo sciẽter est irregularis. ignoranter ꝟo si post sciuit ⁊ ratũ habuit
similiter irregularis est. 50. dist. confirmañ. ⁊. j. q. vij. q̇ in qualibet. Si aũt nō
ratũ habuit: s
ʒz tamẽ ignorāter est reba
ptisatus ignorātia facti ẜm Host. non
est irregularis. sed pōt ꝓmoueri. ẜm ꝟo
Gof. indiget dispensatiōe ep̃i. cui non
credo. ar. c. placuit. j. q. iiij. nec ob. dictũ
c. q̇ bis. ⁊ q ibi no. ẜm Scotũ istud
c. cu
ʒz accipiat̃ ex pnĩali Theodori ep̃i
canturieñ. infligere non potest irregularitatem nisi forte dicatur ꝙ omnia. c.
a Gratiano in decreto posita: sunt a pa
pa confirmata Sed hoc nō est manifestum. Addo etiam ego ꝙ confirmatio
simplex nihil addit. xij. di. preceptis. de
confir. vti. vel inuti. cum dilecta cum. c.
sequentibus. ⁊ de priui. c. quia intẽtionis. ideo etiam si forent confirmata nō
inducerent irregularitatem. Et si dicatur ꝙ licet ille episcopus non potuerit
ius cōdere tamen potuit indicare ius
conditium. sicut facit ibi cũ dicit ẜm ca
nones. Rñ. Sco. ꝙ glosator debuit hũc
canonẽ allegare. ⁊ ideo. concludit Sco.
ꝙ sicut ignorātia ꝓbabilis excludit cō
ferẽtem ab irregularitate. sic ⁊ suscipiẽ
tẽ. ignorātia vero iuris rebaptisati nō
excusantur a pena irregularitatis.
¶ Sed quid si quis dubitat aut sit baptisatꝰ vel confirmatus. vel ordinatus.
Rñ. ꝙ pōt iterari nō dicit̃ iteratũ q
nescit̃ esse factũ de. cōse. di. j. solennitates. ⁊ di. iiij. si nullā. ⁊ de p̃sbytero non
ba. veniẽs. intellige si debitā diligẽtiā
priꝰ fecit. de cōse. di. iiij. cũ ita. tñ baptisatꝰ his verbis vtit̃. Si tu nō es ba
ptisatus ego te baptiso ⁊ c. vt. s̃. baptismus. vij. §. x.
¶ Quid si coacte fuit rebaptisatꝰ. Rñ.
ꝙ si coactio fuit absoluta sic excusat̃. si
*vero fuit cōditionalis sic nō euadit irregularitatẽ. vt nota. in. d. c. eos de conse.
distinct. iiij.
¶ Quinto cōtrahit̃ irregularitas apostatādo a fide catholica sicut fecit Ju
*lianus apostata. Vt in. c. Julianus. xj.
que. iij. verum est quod si apostatauerunt propter iustum timorem si erant
sacerdotes solus papa dispen sabit: Si
vero diaconi vel ĩferioris gradus aut
laici: episcopus poterit dispensare. Si
autem apostatauerunt sine aliquo timore: sed voluntarie: sic nullus nisi pa
pa dispensat cum eis. vt. in. c. presbyteros. 50. distinctiōe. immo. Jnn. ĩ. c. j. de
aposta. ⁊ Host. dicit q oẽs tales apostate hodie sunt vere heretici. ⁊ ĩ ipsis
habent locum omnia iura de hereticis
⁊ pene contra eos statute. de irregularitate apostatarum a religione. vide. su
pra apostasia. §. vj.
¶ Sed nunq̇d idem erit de fideli facto
heretico. Rñ. ꝙ si clericus erat poterit
*post penitentiam et abiurationem in
ordine suscepto ministrare sed in susci
piendis tam clerici laici sunt irregu
lares vt. j. q. vij. saluberimum. idem dic
de eo qui in contemptum ecclesie ab
hereticis se fecit ordinari cum quibus
solus papa dispensat. j. q. vij. conuenientibus.
¶ Sexto incurritur irregularitas cum
*quis incurrit infamiam iuris vel facti
de quo. s̃. Jnfamia exẽplũ habes ĩfra
sortes. §. iiij. in sortilegio manifesto.
¶ Septimo incurrit̃ cum quis ordina
* |
cōferre non potest qui ea
ʒz non h
ʒz. in. q.
j. gratia. ⁊. c. statuimꝰ. ⁊. q. vij. diabertũ.
Si tamẽ hoc fecit ignorāter sic ep̃s dispẽsare potest tā in susceptis in susci
piendis. si vero scienter. solus papa de
ep̃o qui resi. epi. c. ij. Jdem dico. de ordinatis schismaticis. vt de schisma. fraternitati. ẜm Ber. ibidẽ. Vñ not. ꝙ licet
heretici excommunicati. simoniaci in
ordinevel beneficio. schismatici. deposi
ti. suspẽsi ĩterdicti. ⁊ degradati. veꝝ cor
pus christi cōficiāt ⁊ ordines dent ꝟaciter. si verā formam seruẽt ecclesie. xix.
di. ẜm. ⁊. j. q. j. dominus. ⁊. c. ꝙ quidam.
⁊ de cōse. di. iiij. ostenditur. Tamẽ a talibus ordinati executioneʒz nō habẽt ⁊
sic dicuntur irrite tales ordinationes
de schima. c. j. ẜm tamẽ distĩctionẽ p̃mis
sam dicunt etiam. Go. ⁊ Hosti. ꝙ coacti
vt a talibus reciperent ordinẽ ex metu
qui potest cadere in cōstantem viꝝ nō
indigẽt dispensatione ⁊ magis placet
vel episcopus poterit dispẽsare: hodie
tamẽ ista habẽt magnam modificatio
nem ex cōstitutionẽ concilij cōstātiẽsis.
vt. s̃. excōmunicatio. viij. §. iij. ⁊ ideo nō
incurritur hec iregularitas nisi quo ad
illos quos tenemur euitare ꝑ dictā cōstitutionem: non quo ad alios.
¶ Octauo incurrit̃ cũ quis recipit ordi
*nes ab eo qui renunciauit episcopatui
sic distinguẽdo: quia si resignauit solũ
loco ⁊ nō dignitati. sic remanet ep̃s.
si de licentia ꝓprij ep̃i quis ab eo recepit ordines nō est irregularis. Si vero
sine licẽtia ꝓprij prelati sic irregularis
est. de or. ab ep̃o qui resi. c. j. Si ꝟo talis
ep̃s resignauit nō solũ loco. sed etiā di
gnitati: tũc ordinatus a tali cũ licẽtia
sui ep̃i in minoribus ordinibus nō est
irregularis: sed si sine licentia sui prelati vel maiores ordines a tali susceperit sciẽter vel ex ignorātia crassa sic irregularis est et solus papa dispensat. Si
autem ex ignorantia probabili sic etiā
irregularis est sed ep̃s potest dispensa
re. vt in. d. c. j. Et ex hoc patet ꝙ ep̃atus
est ordo in quo imprimitur caracter
vere confert ordines ⁊ caracterẽ ipsoꝝ:
quia non reordinant̃ sed dispensatur
vt ministrent.
¶ Nono incurritur cu
ʒz quis recipit or
*dines ab alieno episcopo sine licentia
sui prelati ẜm aliquos. ⁊ ordinator est
suspensus per annum a collatione omnium ordi num. de tempo. or. c. eos. lib.
vj. intellige si ordinatus erat clericus
aliter non incurritur Jtem intellige de
anno continuo ⁊ integro. c. pronida. de
electio li. vj. sed ẜm gl. in. d. c. eos. ergo.
licet ordinator sit suspensus ordinati
tamen sic non sunt ipso iure irregulares: sed sunt suspendendi per. c. ꝙ trāslationem et ibi. Jdem tenet do. Ant. de
tempo. or. ⁊ si celebrent ante suspendantur non efficiuntur irregulares. et
hoc sequitur Hos. Gual. Guil. ⁊ magis
placet: l
ʒz grauiter peccẽt celebrando an
te eorum p̃lati habeant ratam talem
ordinationem. vt no. in. d. c. eos. Fallit
hoc quādo prelati sunt suspẽsi manifeste ꝓpter alienorum ordinationem:
diu sic sunt suspensi eius subditi pñt
de eorũ licentia ab alienis vicinis episcopis ordinari vt ĩ. d. c. eos qui. Et ma
nifesti sunt vel per iuris euidentiā
cōuicti vel confessi sunt in iudicio: aut
quia manifeste ordinauer sit alienum:
⁊ non solum predicta locũ habẽt in epi
scopis. sed in abbatibꝰ ⁊ quibuscũ or
dines cōferentibus. Sed quo ad vltra
montanos ab ep̃o cismontano ordines
suscipienies sine licentia episcopi de
cuius diocesi traxerunt origine
ʒz vel in
cuius diocesi beneficiati sunt q̃ constet
per patentes literas causam rationabilem continentes quare ipsos nolit vel
nō possit ordinare. tene ꝙ sunt suspensi
ipso iure tali suspensione: ꝙ si celebrant
efficiuntur irregulares: nec poterunt a
tali suspensione absolui nisi a papa. vt
in. c. j. de tempo. ord. li. vj. sed hec pena
habet locũ in quibuscun ordinibꝰ receptis ab episco italico ab vltramonta
no quocũ ẜm communẽ opinionem.
in. d. c. j. sed non habebit locum in italĩ
eo ordinato ab vltramōtano episcopo.
vt ibi tenet gl. Similiter non habebit
|
locum in existẽtibus intra montes si or
dinetur ab italico ep̃o. vt ibi no.
¶ Quero quis potest dare p̃dictam licẽ
*tiam accipiẽdi ordines ab alieno episcopo. Rñ. ꝙ ep̃s de cuiꝰ diocesi est oriũ
dus ordinādus vel ep̃s in cuius diocesi beneficium habet ecclesiasticum vel
domiciliũ: licet nō sit oriundus ibi. Jtẽ
episcopo agente in remotis potest eum
dare eius vicarius generalis in spũali
bus. Sed vero vacāte: capitulum. Alij
aũt officiales episcopoꝝ ⁊ etiā archidia
coni nō possunt. c. signi ficasti. de offi. ar
chi. nec quicũ alij inferiores p̃lati religiosi. vel alij nisi sint per papā priuilegiati: vel ẜm Jo. an. nisi habeant hoc
ex prescripta consuetudine. Religiosi ta
men in prioratibus non exemptis. per
suos prelatos deputati priores ⁊ eoru
ʒz
socij possunt dum ibi morantur a locorum ordinarijs ordinari. licet non sint
ibidem oriundi. c. cum nullus. de tempo. or. lib. vj.
¶ Vtrum possit absoluere ⁊ dispensare
*cũ istis de licẽtia missis ep̃s cui mittũtur sicut posset suus proprius prelatus.
Rñ. ꝙ sic quia omia videntur concessa
sine quibus ordinatio non potest expediri. c. preterea. de offi. delega.
¶ Decimo incurrit̃ cũ q̇s ordines reci
*pit extra tẽpora statuta. di. lxxv. c. vlt. de
tempo. or. c. ij. ⁊. c. cũ quidā ⁊. c. consulta
tioni Jnno. tñ credit et Host. ꝙ nō sunt
ip̃o iure suspẽsi ab ordine suscepto: sed
debẽt suspẽdi. arg. c. literas in fi. de tẽp.
or. ⁊ sic exponũt dictũ. c. cũ quidā ibi de
bes expertes reddere. s. ꝑ sententiā. do.
Anto. in. c. lr̃as. de tẽpo. or. tenet ꝙ ordi
natus est suspẽsus ipso iure. s
ʒz ordinan
tes sunt suspẽdẽdi. ⁊ hoc est veriꝰ. vt p
ʒz
in. c. ij. de tẽpo. ord. Cōcedit̃ tñ ep̃is dispẽsatio in susceptis vt ministrent. d. c.
cōsultationis. s
ʒz ẜm Rod. nō poterit di
spẽsare in suscipiẽdis cũ ibi non dicat̃
nisi de susceptis. Nō tamẽ ille ep̃s q̇ or
dinauit poterit dispensare sed eius suc
cessor ẜm do. Anto. in. d. c. cōsultationi.
¶ Vndecimo ĩcurritur cũ quis ꝑ saltu
ʒz
*ꝓmotus administrat in ordine suꝑiori
ẜm Host. in summa ⁊ solus papa dispẽ
sabit ẜ
ʒz Archi. ĩ. c. sollicitudo. iij. di. t
ʒz ꝙ
talis nō est suspensus nisi sicut ille qui
est in mortali: sed est suspendẽdus. ⁊ iō
si celebrat ante suppleat̃ omissu
ʒz pec
cat mortaliter: sed non efficitur irregularis. ⁊ est verius. vt in. d. c. pater.
¶ Sed nũquid suscipit caracterẽ ordi
*nis superioris talis. Rñ. ꝙ sic ẜm cōiter theo. ⁊ est veriꝰ. Fallit hoc in ep̃o q̇
nisi sit sacerdos nō suspicit caracterem
ep̃alẽ ẜm Ray. sed veriꝰ credo ꝙ suscipiat caracterẽ: s
ʒz nō executionẽ si nō est
sacerdos. c. ex lr̃is de exce. prela. s
ʒz si est
sacerdos l
ʒz nō habuerit aliquẽ alioru
ʒz
ordinũ etiā suscipit executione
ʒz pōt
cōferre oẽs ordines preter illũ quẽ non
habet. j. q. j. gr̃a. ⁊. q. vij. diabertum. licet
peccet mortaliter. Etsi daret illũ ordinẽ
quem non habet incideret in penā de
qua in sequenti. §. dicitur. Et ille non es
set ordinatus.
¶ Duodecimo incurritur cu
ʒz q̇s admi
*nistrat in ordine quẽ nō habet. vt in. c.
j. ⁊. ij. de cle. non or. mi. Et no. ꝙ p̃dicta
pena locũ habet si exercet aliq̇d deputatum certo ordini tā ĩ officio cōstitu
tus: puta diaconus legit euangeliũ: vt
diaconus. Subdiaconus epłam vt sub
diaconus ⁊ hmōi: secus si legeret nō tā
ĩ tali offō: sicut si monialis legit euāgeliũ ĩ matutino. xxvij. q. j. diaconissa
ʒz
in gl. ⁊ clericus deficiẽte subdiacono in
solẽnitatibus indutus sine manipulo
cātat epistolam. Vt no. in. c. vt q̇s pres
byter. de vi. ⁊ ho. cle. nō est irregularis ẜm ho. ⁊ Jnn. ibidẽ pa. vero in. c. vt
quis. de vi. ⁊ honesta. cle. tenet ꝙ nō ef
fugit irregularitatem: si cum vestibꝰ sa
cris cantat epistolam vel euangelium.
Secus si sine vestibus cantat epistolā
quia licet facit q no. xcij. dist. nō liceat
⁊ magis placet et hec opi. est verissima
si sic indutꝰ administrat calicem diaco
no vel presbytero quod est proprium of
ficiũ subdiaconi. ⁊ principalis actꝰ ordinis talis: ⁊ opinio Host. ⁊ Jnn. debet
intelligi quādo solum cantat epistola
ʒz
etiam cum dalmatica sed sine manipu|
lo. ⁊ sine oblatione calicis diacono: sed
vt simplex clericus. Et cum talibus sic
administrantibus in ordinibus nō susceptis vt dictum est non licere. Nō dis
pensat nisi papa ẜm Hosti. Gof. vt ad
maiores ascendat. Sed in susceptis po
terit episcopus dispensare. Ber. vero in
c. ex literis. de cle. non ordi. mi. tenet q
episcopus potest dipensare etiā vt maiores ascendat. Sed tene primum scm
Pa. in. c. quanto. de consue. ⁊ in. d. cap.
ij. limita etiam predicta vera in exercentibus actum deputatum ordini sacro quia scm Tho. in. iiij. distin. xxiiij.
Officia quatuor ordinum minorum exerceri licite possunt a non ordinatis.
Jtem ꝙ tale quid exerceat non ex ludo:
seu ioco: quia licet peccet mortaliter nō
tamen erit irregularis. xv. q. j. illa in fi.
quia voluntas ⁊ propositum maleficia
distinguunt. c. cum voluntate de sen. ex
com. hoc sequitur Hostien. Jtem ꝙ non
sit mere laicus: quia secundum decretũ
lib. iij. titu. viij. non incurreret irregularitatem mere laicus administraus in
aliquo ordine. ⁊ placet uis Cal. in. c.
ij. de cle. excom. mi. teneat contrarium.
Jtem quod non faciat ignoranter: quia
si probabil iter credebat se ordinatũ nō
erit irregularis.
¶ Sed pone ꝙ quis in ordinatiōe sua
*omisit aliquid quod certum est nō esse
de substantia sed tamen debet suppleri. Nunquid si antequam suppleatur
administrat in tali ordine erit irregularis. Rñ. ꝙ non. Nam licet non debeat
ministrare donec fuerit suppletum q
est omissum. vt in. c. j. de sa. non it. Tamen quia ista suspensio non est propter
delictum suum. ideo peccat mortaliter
ante supplectionem ministrando: sed
non est irregularis. Facit ꝙ not. Pa. in
c. si celebrat. de cle. excom. mi. de viciato
corpore ministrante qui non efficit̃ irregularis ẜm eum. Quidam tamen tenent ꝙ est irregularis: sed non credo ve
rum. quia nullo iure probatur.
¶ Tertiodecimo incurritur irregulari
*tas quando excommunicatus interdictus. vel suspensus quis existens celebrat: vel facit aliquid attributum certo ordini ecclesiastico etiam minori. pu
ta acolitatus exorciste ⁊ huiusmodi secundum communem opinione
ʒz. vt no.
Hosti. ⁊ Joan. and. ⁊ Pa. ĩ. c. de cle. excō.
mi. ⁊ dispensatur solum per papam. vt
in. capi. j. de re iudi. lib. vj. ⁊ in capi. j. de
senten. excom. lib. vj. Secus si attentat
aliquid exercibile etiam per laicos vt
quia cantat requiem eternam vel versum psalmi. ⁊ huiusmodi quia licet gra
uiter peccet non euitando communionem sibi interdictam: tamen non effici
tur irregularis. vt in. c. tanta. de exce. p̃la. nisi quis audiret diuina autori
ʒzando. Vt quia episcopus facit corum celebrari. quia tunc irregularis efficit̃. Secus si audiret non autori
ʒzando vt vult
glos. in cle. ij. de priui. ⁊ pa. in. d. e. illud
de cle. excō. mi. Et intelligit Joan. and.
qui dicit quod celebrans et cōcelebrās
exponit. scilicet autori
ʒzando ꝙ efficitur
irregularis.
¶ Sed quid si ignorat se excommuni
*catum interdictum vel suspensum. Rñ.
Rodo. ꝙ si est ignorātia probabilis facti puta quia miserat procuratore
ʒz qui
tamen procurator non comparuit: et
sic fuit excommunicatus: sic excusatur
nec efficitur irregularis celebrando an
tequam sciat secus si ignorauit crasse:
puta: quia citatus noluit comparere:
et sic fuit excommunicatus quia nō excusatur ab irregularitate. ⁊ sic intellige
capitu. apostolice. de cle. excō. mi. Jdem
Rod. dicit de eo qui probabiliter dubitat de excōmunicatione: puta quia cōsciꝰ de culpa quā fecit existimat se fuisse excommunicatum: quia si fuit et celebrauit irregularis est. Jtem dicit Pa.
in. d. capit. illud. ꝙ habens notitiā excommunicationis per solam famā nisi
non abstinet irregularis est si modo ve
rum comperit postea. Sed aduerte secundum glo. in. d. capitu. illud. quod di
cta paucorum non faciunt famā de accu. ca. inquisitionis. nec tenetur credere. licet dicatur ei ab aliquibus. xj. q. iij.
|
non solum ille quod veru
ʒz est nisi ex cō
scientia culpe: vel dictus pluriu
ʒz insur
geret notabile dubium: quia sic non ef
fugeret irregularitatem non abstinendo.
¶ Sed quid si iudex dicat suspendo te
*ab officio. vel beneficio. Rñ. Pañ. in ca.
latores de cleri. excom. mi. Got. in capi.
quanto de magistris dicit nonvalere ta
lem sententiā ratione ĩcertitudinis. l.
iij. C. sententijs que si. cer. quā. do. An
to. dicit aut constat intentione ⁊ sic seruat: aut non cōstat ⁊ sic tutius est abstinere ab vtro tamẽ si non abstinet nō
efficitur irregularis. Et hoc tenet. Pan.
ibidem dicens. Nam licet sententia in
iusta liget: tamen hoc debet intelligive
rum quando de ea apparet: sed hic nō
apparet an ab officio vel a beneficiovo
luerit suspendere. Et ideo non efficitur
irregularis ipsam non ser uans.
¶ Vtrum excommunicatus minori ex
*communicatione sit ir. egularis si celebrat. Rñ. Pa. ĩ. c. si celebrat cleri. excō.
mi. ꝙ nō quia potest exercere que sunt
iurisditionis: et conferre sacramenta.
⁊ collatio tenet ⁊ habet suum effectum
tamen peccat mortaliter scienter hoc fa
ciendo et sine necessitate. Ratio autem
quare nō efficitur irregularis. est quia
excommunicatio minor non induclt su
spensionem ordinum vel officij. sed tan
tum priuat participatione sacramento
rum. vt in. d. c. si celebrat.
¶ Vtꝝ oĩs suspensus celebrans sit irre
*gularis: vide. j. suspensio.
¶ Xiiij. incurritur irregularitas ratione criminisvt. xxv. dist. cap. primum. ⁊
lxxxiĩij. di. c. quoniam ⁊. j. qōe. vij. si q̇s
omnem. sed distingue vt no. in ca. ex te
nore de tempo. ordi. ⁊ supra dixi crimen
.§. iiij.
¶ Quis autem potest dispensare ĩ hac
*irregularitate. vide. supra dispensatio
.§. v.
¶ Xv. incurritur irregularitas ex biga
*mia vt extra de bigamis per totu
ʒz ⁊ de
hoc ⁊ quis potest dispensare. vide. s̃. bigamia. §. viij. cum sequen.
*¶ Xvj. incurritur cum quis ĩ sacris existens cōtrahit matrimonium. dic vt. s̃.
bigamia. §. ix.
*¶ Xvij. incurritur per solennem penitentiam factam. l. distin. ex penitẽtibꝰ.
potest tamẽ episcopus dispẽsare in minoribus ordinibus propter necessitatẽ
ecclesie. l. distinctio. placuit. Jn maiorĩ
bus autem solus papa. l. distinctio. qui
in aliquo. dicit tamen Jnno. ⁊ Hostiẽ.
ꝙ hoc non seruat curia. et sic videtur ꝙ
hodie non habeat locum hec irregularitas.
*¶ Xviij. incurritur cum quis celebrat ĩ
loco interdicto: vt in capitulo is qui de
sententia. excommunicatio. libr. vj. ⁊ a
solo papa dispensatur. de quo supra in
terdictum. vij. §. j.
*¶ Xix. incurrit̃ vitio adueniente in cor
pore siue a proposito siue a casu. quo
dic vt. s̃. corpore viciatus.
*¶ Xx. incurritur ratione legitimitatis.
vt in capitulo primo filijs. presbyte. ⁊
in capitulo is quis eodẽ titulo libro sex
to. verum est ꝙ in minoribus ordinibꝰ
potest episcopus dispensare. sed ad sacros ordines non potest cum eis dispẽ
sare nisi papavt ĩ dicto capituloprimo.
S
ʒz si efficiantur religiosi possunt promoueri de iure communi ad omnes or
dines etiam sacros vt in dicto capitulo
primo.
¶ Quid si illegitimatio sit secreta: ita
*ꝙ solũ ipse illegitimus eam scit. Rñ. se
cundum dic. titu. de filij presby. quod
peccauit mortaliter si se ordinari fecit.
capitulo fina. de tempo. or. nec credo
beat vti susceptis sine dispensatione.
¶ Quomodo quis dicatur illegitimus
*vide. s̃. filius per totum.
¶ Xxj. incurritur cum quis adultus vs
* ad egritudinem differt baptismum
accipere. lvij. distinctio. capitulo si
quis. ⁊ hoc verum nisi postea eius
studium et fides probabilis fuerit aut
hominum raritas exegerit: alias non
potest ordinari sine dispẽsatiōe pape.
|
ar. p̃fati. ca. nec per baptismũ tollit̃ hec
irregularit as vt dicit glo. ibidẽ: ide
ʒz
non potest parere obligationẽ ⁊ libera
tionẽ. ff. de sol. l. q̇ hoĩem. §. vl. ⁊ hoc ẽ
eccłia p̃sumit q nō ex volũtate s
ʒz ex ne
cessitate bapti
ʒz atur. vt in. d. c. si quis.
¶ Xxij. incurrit̃ si religiosus claustrum
*egredit̃ ad audiẽdũ leges vel phisicā si
añ duos mẽses nō fuerit reuersꝰ ⁊ solꝰ
papa dispẽsat ĩ hac. c. vl. ne cle. vł mo.
¶ Xxiij. incurrit irregularitatẽ quilibet
*ep̃s presbyter aut diaconus q̇ pretextu
iniuste excōicatiōis h
ʒz recursum ad ĩpe
ratorẽ. ⁊ a solo papa dispẽsabitur. xxj. q.
vlti. ca. pe. ⁊ in. c. si quis ep̃s. xxiij. q. vlt.
ampliatur ad oẽs q̇ sunt sub ecclesiasti
ca regula predcā irregularitas: sed nō
ipso iure sicut in predictis. de hac mate
ria vide infra ordo. iij. per totũ.
Jrregularitas.
quō tollatur. Rñ.
tribus modis primo per baptismum delet̃ oĩs irregulari
tas contracta ante baptismũ cum pctō
ẜm Arch. xxvj. di. c. inde. ⁊ Pa. ĩ. c. gaudemus de diuor. ⁊ etiā illa q̃ venit ex se
quela pctĩ sicut est infamia. Jtẽ oĩs irregularitas homicidij siue fuerit cũ peccato siue nō. Facit ꝓ hoc. c. si q̇s. viduā.
l. dist. ⁊. §. j. ⁊. c. si q̇s post. lj. dist. Jrregularitas ꝟo bigamie ꝓpter defectũ sacr̃i
nō tollitur. xxvj. di. acutius ⁊. c. deinde ⁊
hec est cōmunior opinio: lʒz alij tenuerĩt
ꝙ nulla irregularitas deleat̃ per baptis
mũvt dicit Ricar. media. ĩ. ij. qͦlibet. q.
ij. Alij ꝟo tenẽt ꝙ illa irregularitas q̇ ꝓ
uenit ĩ homicidio sine pctō nō delet̃. vt
nō. pa. ĩ. di. c. gaudemꝰ: sed tu tene quod
dixi supra baptismꝰ. vij. §. iij. quia veri
or estvt patet ĩ dictis. iuribꝰ.
¶ Sco tollit̃ ꝑ religiōis ingressum vt
*no. gl. in. c. ij. de apost. s
ʒz nō oĩs ẜm predicta gl. sed ea solũ nō ꝓuenit ex delicto
ꝓprio vt in. c. j. de fi. presbytero. Jta ꝙ
potest ꝓmoueri ad ordines sine dispẽ
satiōe: sed nō ad dignit ate
ʒz vł prelatio
nem sine dispẽsatione. vt. c. fi. de fi. p̃sby. ⁊ Host. in. c. ij. de apost. ⁊. si dicit ĩtelligẽdũ auc. de mo. in prin. vbi r quo re
ligionis ingressus omnẽ tollit irregularitatem. sed tu dic ẜm Pa. in. d. c. ij. ꝙ
non tollit nisi tm̃ illā de qua est in iure
exp̃ssum ꝙtollat̃. Jnducit bñ faciliore
ʒz
dispensationem.
¶ Tertio tollit̃ per dispensationẽ pape
vñ in omni irregularitate. pōt dispẽsare cũ oĩs irregularitas sit de iure positi
uo. ij. q. vij. Jtẽ daniel ⁊ tʒz Jnnoc. de renũ. c. nisi in verbo irregularitas. ⁊ hoc
cōiter tñr. Ep̃i aũt quō possunt dispen
sare dictũ est ⁊ habes. s̃. dispẽsatio. §. v.
Jrrisio
vide. s̃. Jnterrogatio in filia
bus superbie. ⁊. s̃. derisio.
Jronia
Jstrio
Judeus
dicitur ille qui ad literam
legem mosaycam sequitur
tenẽdo circũcidẽdo. ⁊ alia legalia faciẽ
do ad literā iō xp̃iani q̇ nimis adherẽt
litere iudicare dicuntur de sacra. vn. c.
vnica. §. pe. q facere nō debẽt. v. di. §. j.
⁊. vj. §. vlt. de cel. mis. c. cum matthe. §.
ceteruʒz de consti. translatio.
Ad propositũ eorũ que in hoc. §. dicuntur ⁊ ꝙ iudeũ esse est: delictũ non ta
men punibile per christianũ. sicut in he
retico. gl. ⁊ doc. in. l. multũ. ⁊ ibi Alexā.
ff. de verbo. obl. ⁊ Bar. ĩ. l. apud iulianũ
.§. j. ff. de leg. j. ⁊ nō potest esse iudex nec
notarius vt in aut̃. iusiurandum quod
petatur ab his in prin. nec aduocatus.
l. fi. ⁊ ibi Bar. C. de postu. licet bene arbi
ter. l. iudei. in. fi. C. de iudeis. ⁊ debent iu
dei contrahere matrimoniũ ẜm ius no
strũ alias filij eorũ nō succedent ẜm Cy.
in. l. in celebrandis. C. de emp. ⁊ in. l. ne
mo. potest. ⁊ ibi doc. C. de iude. ⁊ contra
hẽs cũ christiano obligatur si interueniat iuram̃entũ vt no. Alexā. post Bar.
in prima const. ffoꝝ.
¶ Que sunt que prohibetur iude is in
*directe ab ecclesia q̇ christiani nō debẽt
tollerare. Rñ. xvij. Primo ne habeāt cō
munione assiduāt christianoꝝ maxime
simpliciũ vñ christiani nō bẽt come de
re cu
ʒz eis nec habitare: nec eos ad sua
cōuiusa reciꝑe. xxiiij. q. j. nullus ⁊ c. oẽs
|
dicit tñ vgo in. d. c. oẽs ꝙ si cibos nō di
scernũt licet comedere cũ eis. sed vbi ci
bos discernunt nullo modo licet eorum
quo a
ʒzima xp̃ianis est ꝓhibitũ come
dere. est cibꝰ discretꝰ ab eis qui inhibet̃. d. c. oẽs. Et clericus cōtrariũ faciẽs
d
ʒz deponi ⁊ laicus excōicari. d. c. nullꝰ.
Rodo. tñ tenet q ĩ necessitate liceret co
medere. q verũ credo nō vt a
ʒzima sed
vt panẽ. ⁊ no. ꝙ cōio in mercimonijs cũ
iudeis nō ꝓhibet̃ nisi aliqñ in penam
vt in. c. post miserabilẽ. de vsu s
ʒz solũ ni
mia familiaritas. vt in. d. c. nullus. ⁊. c.
ad hoc de iude. cũ similibus. vnde admũnitus nollẽs abstinere ab eorum ni
mia familiaritate peccaret mortaliter.
¶ S
ʒz querit̃ vtrũ liceat xp̃ianis eis ser
*uire. Rñ. pa. ĩ. d. c. c. ad hoc. Host. voluit
ꝙ sic extra domũ s
ʒz in domo nō. c. iudei
eodẽ s
ʒz pa. ⁊ meliꝰ dicit ꝙ nec extra do
mum assidue cũ tex. ibi nō faciat mẽtio
nem de domo. ⁊ lō prohibet̃ assidua familiaritas ⁊ cōtinua ↄuersatio tā in do
mo quā extra domũ ꝓpterea xp̃iani ĩ fa
miliari seu assiduo seruitio iudeoꝝ esse
non debẽt. Jntellige qñ ꝑsone iudeorũ
intersunt secus eẽt si edificiũ edificent
ad vtilitatẽ iudeorum mercede constituta ⁊ huiusmodi vel laborent agros.
facit. d. c. nullus.
¶ Vtrũ xp̃ianuspossit habere seruum
iudeũ. Rñ. ꝙ sic. vt in. c. ⁊ si iudeos. e. ti.
*xxiij. q. viij. c. dispar. non tñ debet cũ eo
morari ita ꝙ eum habeat familiarem.
xxviij. q. j. sepe. ⁊. c. nullus. ⁊. c. oẽs.
¶ Vtꝝ liceat mulieribus xp̃ianis nutri
*re filios iudeoꝝ. Rñ. pa. ĩ. d. c. ad hoc ex
glo. ⁊ Jo. an. ⁊. d. Anto. tenet ꝙ nō ne
in domo ne extra domũ. S
ʒz. d. Car. di
cit ꝙ solũ ꝓhibent̃ in domo ꝓpter text.
prefati. c. ad hoc qui dicit ĩ domo s
ʒz ego
dico etiam extra domũ nō licere qñ nimia familiaritas ⁊ ↄuersatio ex hoc cō
trahitur. alias extra domum non est ꝓhibitum. argu. d. ca. nullus iuncto isto
c. ad hec.
¶ S
ʒz nōne ep̃s poterit dispẽsare vt ẽt ĩ
*domo nutriāt. Rñ. pa. ĩ. d. c. ad hoc ꝙ nō
⁊ ira con suluit dñs cardinalis ita ꝓ
hibitio est in honorem fidei.
¶ Vtꝝ iudeus possit habere xp̃ianum
*ascripticiũ vł originariũ. Rñ. ꝙsicvt ĩ. c.
multoꝝ. e. ti. s
ʒz seruũ nullo mōvt ibidẽ.
¶ Sco nō debẽt mederi xp̃ianis. vñ ĩ
d. c. nullus. ⁊. c. oẽs ꝓhibet̃ xp̃ianis ne ĩ
*suis infirmitatibus iudeos aduocẽt ne
ꝙ medicinas ab eis recipiāt dicit tñ gl.
in. d. c. nullus q medicinalia pñt xp̃ia
ni a iudeis emere ⁊ postea p̃parate ea.
s
ʒz non medicinas preparatas.
¶ Tertio ꝓhibet̃ ne cũ xp̃ianis balne
*ent̃ in vno balneo sil. d. c. nullꝰ supradi
ctam oĩa prohibent̃ laicis sub excōicatiōis pena clericis ꝟo sub pena deposi
tionis. ⁊ sic peccant mortaliter cōtra fa
cientes limitarẽ tamẽ de medico veru
ʒz
nisi in casu necessitatis qñ aliũ habere
nōposset. necessitas facit licitũ quod
alias nō est. c. ↄsiltũ in. fi. de obser. iesu
hoc idẽ tenet Hug. ⁊ siłr est dicendũ qñ
licet habeat aliũ medicum s
ʒz non sufficientem.
¶ Quarto ne iudei ex testamento chri
*stiani aliquid capiant. C. de iudeis. l. j.
Jtem non potest aliquis. christianꝰ aliquid ↄgregatiōi iudeorũ vel iudeo aut
pagano in testimonio relinquere. ⁊ si fe
cerit etiā post niortẽ anathema iudicabitur. xxiiij. q. ij. sane el. ij. nisi legaret in
tellige extreme necessitati alicuius.
¶ Quĩto ne ꝓcedāt in publico sine ha
*bitu distincto. vel sine quo discernant̃
a xp̃ianis vt ĩ. c. ĩ nōnullis eo. li. ⁊ hoc
verũ tā ĩ masculis ĩ feminis ⁊ debet
esse parens signũ non suppliciavel mā
tello ẜm doc. ĩ. d. c. ĩ nonnullis.
¶ Sexto ꝓhibet̃ eis ne nouas sinago
*gas erigāt. vt in. c. ↄsuluit eo. ti. possunt
tm̃ anti quas reedificare. vel rumosas
resarcire ita tamẽ ꝙ noua edificatio nō
perdat anti formā vbicũ mutat̃
prestina forma vt puta fit preciosius
vel magis amplum tunc dicitur nouu
ʒz
edificium ⁊ cadit sub prohibitione no
ui edificij vt probat̃ ex tex. istius. c. con
suluit. Facit quod in similiter no. ĩ gl. ĩ
c. ad monere. xxxiij. q. ij. ⁊ ĩ. c. presbyter.
lxxij. di. que vult ꝙ sanguine l
ʒz vti illis
|
diebus quibus vtitur ouis ⁊ caseo licet
nō liceat vti carnibus quasi sit mutata
forma: ⁊ ꝑ cōsequẽs rei substantia. ⁊ ẽt
facit quod no. in. c. causam. de testi. ĩ ꝟbo in tẽmpore ⁊ in glo. in. l. iulianus. §.
sed ⁊ si quis. ff. ad exhiben.
¶ Sed quid si antiqua sinagoga ex to
*to corruit ⁊ funditus. R. pa. in. d. ca. cōsuluit ꝙ nō poterunt reedificare: eẽt
nouũ facere ex quo funditus est destructa. Facit ad hoc q legit̃ ⁊ no. in. l. ĩter
stipulātẽ. §. sacrā. ff. de ꝟb. ob. vi bonā
gl. in siłi ĩ. c. iij. de iure pa. Et no. ꝙ si no
uas sinagogas erigere p̃sũpserĩt. l. lib.
auri sũt puniẽdi. C. iu. l. hacvictura.
¶ Septĩo nō possunt prefici alicui pu
*blico officio ĩter xp̃ianos. nec ad ali di
gnitatẽvel ministeriũ. vt in. c. cũ sit. ⁊. c.
pe. eodẽ. ⁊. xvij. q. iiij. cōstituit ⁊. d. c. nul
lus. vñ in. l. fin. C. de iude. r ꝙ nullũ ho
nore
ʒz: nullā dignitatẽ nullam preeminentiā ĩter xp̃ianos possunt habere. in
tellige de nouo. secus etia
ʒz in antiqua.
quia tolleratur ⁊ per istā. l. infert Bar.
ꝙ nō possũt doctorari cũ sit dignitas ⁊
preheminẽtia doctoratus. nec obstat. l.
generaliter. §. fi. ff. de decurio. q̃ ꝑmittit
iudeo promoueri ad dignitates intelligitur inter seipsos iudeos nō inter
xp̃ianos. vñ infert pa. in. c. ex specialieo
dem ti. ꝙ etiā omne cōmertiũ ꝑ q xp̃ianis aliq grauamẽ posset ingeri est ꝓhibitũ iudeis ⁊ paganis. ⁊ iō l
ʒz vẽdat̃
eis redditꝰ regalis ⁊ possint illud eme
re. vt ĩ. d. c. ex speciali. tñ collectio nō po
terit ꝑ ipsos fieri s
ʒz ꝑ xp̃ianos. sic col
ligẽdo posset iudeꝰ cōmittere fraudes.
⁊ tenetur dare pauperibꝰ quicquid lucratus est ex tali officio. vt in. di. c. cũ sit.
⁊ hoc scm pronidentiam episcopi.
¶ Octauo ꝓhibet̃ ne in triduo añ pas
*cha ⁊ maxĩe ĩ die veneris sctā hostia vel
fenestras aꝑta teneāt aut ĩ publicũ exeant ex eodẽ ti. c. super his. ⁊ ĩ. c. non
nullis.
¶ Nono ne decimas p̃diales retineāt.
*sed vt ecclesijs soluāt de deci. c. de terris.
¶ Decĩo ne testimoniũ dicāt ↄ̃ xp̃ianũ.
*de testi. iu. ĩmo repellunt̃ ab oĩbꝰ actibꝰ
legitimis. ij. q. vij. alieni. ⁊ hocveꝝ nisi i
casu heresis si q̇s ad eos reuerteret̃ tũc
pro testibꝰ admittuntur. vt in ca. cōtra
christianos. de here. lib. vj. sed bene coguntur christianum cōtra eos testimoniu
ʒz dicentẽ admittere: vt ĩ. d. c. iudei.
¶ Vndecimo non pñt cōuenire xp̃ianũ
*ap iudeũ: s
ʒz bñ ap iudices xp̃ianos:
arbitriũ. in cā ciuili tñ pũt eligere iudeũvt. C. iudeis. l. iudei. snĩa tñ d
ʒzexe
qui ꝑ ordinariũ xp̃ianũ iudicẽ. vt ibi.
¶ Duodecimo ne emāt seruũ xp̃ianũvł
*nō xp̃ianũ si mō vult baptisari. c. j. ⁊. ca.
vl. eodẽ. ti. vñ si iudeus emit xp̃ianũ ser
uum vel qualitercũ acq̇rat statim effĩ
citur liber nullo p̃cio dato. xxv. di. māci
pia si vero seruũ nō xp̃ianũ emit ꝓ sibi
seruiẽdo. tũc volũtate patefacta ꝙvult
effici xp̃ianus statim vẽdicat sibi liber
tatẽ nullo dato p̃cio. c. fraternitatẽ liij.
di. si aũt talẽ nō xp̃ianũ emit nō ꝓ sibi
seruiẽdo. s
ʒz causa mercimonij: tũc si fuit
expositꝰ ad vẽdendũ infra tres mẽses q̃
incipiũt currere a die emptōis ẜm Ho.
in. d. c. fi. vł ẜm Jo. an. ⁊ Pa. ĩ. c. j. eodem
die quo petijt xp̃ianitatẽ tũc nō liberat̃
ab eius seruitute. nisi debet̃ iudeo. xij.
solidi ꝓ quolibet bono ẜuo q̇ solidi dñt
esse aurei ẜm. Vin. Go. ⁊ Pa. quoꝝ. lxxij.
faciũt vnā librā auri. C. de susce. p̃po. ⁊
archa. l. quotiescũ certa sũma solidorũ. ⁊ videt̃ sentire glos. in. l. q̇cun. C. de
seruis fugi. ⁊ ꝓ ista opintone facit gl. C.
de fal. mo. l. si q̇s nũmos s
ʒz ẜ
ʒz Ber. ⁊ ho.
in. d. c. fi. dabunt̃ de moneta q̃ est invsu
in illo loco. ar. ff. lega. iij. l. nimis. ⁊. ff.
de leg. j. l. si seruus pluriũ §. si numerus
⁊ magis placet. ⁊ aduerte ꝙ dicit ꝓ seruo bono ergo defalcabitur si ille nō est
ita bonus: ibi bonꝰ accipit̃ pro optimo ẜm pa. in. d. c. j. si vero non exposuit
venalem infra dictos tres menses tunc
statim liberatur nullo precio dato. d.
c. fina.
¶ Vtrum vernaculus. ĩ. natus ex ancil
*la iudei si vult effici christianus libere
tur similiter. Rñ. ꝙ sic nullo dato precio
l. deo nobis. C. de episcop. ⁊ clericis. §.
vltimo.
¶ Sed quid si aliquis talẽ emat q̇ cau
*sa mercimonij fuerat emptus a iudeo.
Rñ. ꝙ nō efficiet̃ eius seruꝰ s
ʒz restituet
eip̃tiũ. xij. solidoꝝ. ⁊ erit oĩno a seruitute libertatis insti. de nox. ac. §. dominꝰ.
¶ Sed pone ꝙ nō h
ʒz preciũ. Rñ. ꝙ si sit
*ĩ manu iudei. puta nemo est xp̃ianꝰ
q̇ velit eũ emere: tũc nihilominꝰ libera
bit̃. ⁊ hostiatim q̃reret p̃ciũ. ff. de manu
mis. l. iiij. §. suis autẽ. vel si nullo mō p̃t
habere seruiat sibi ꝑ quĩquẽniũ vt no.
gl. xxxvj. q. j. de raptoribꝰ. si vero sit ĩ ma
nu xp̃iani. tũc si alio mō hr̃e non potest
p̃ciũ seruiet ei tantũ ꝙ seruitiũ cōpenset̃ cũ p̃cio: ⁊ sic liberat̃. ff. de ca. ĩ. l. bello
hoc verum nisi preciũ fuisset datum ꝓ
aĩa ⁊ nō animo repetẽdi. ar. ff. de nego.
ge. l. nensenius. et. ff. de reli. ⁊ sump. fu.
l. ⁊ si quis. §. idem labeo ait.
¶ Tertiodecimo ne vsuras exigant sed
*exactas restituāt. vt in. c. post miserabilẽ. de vsuris pñt ↄpelli ad hoc ꝑ principes ⁊ debẽt. vt in. d. c. q si non faciunt
debent cōpelli ꝑ iudicẽ ecclesiasticũ cẽsura ecclesiastica vt dicit Host. ⁊ Jo. an.
in nouella in. d. c. post miserabilẽ. Facit
c. postulasti. de iudeis. ⁊ q ibi no. vnde principes terrarũ peccāt mortaliter
non cogendo eos ad restituendũ vsuras. ⁊ similiter xp̃iani si ipsis non restituentibus mouerent̃ ne cũ eis haberẽt
cōmertiũ si post monitionẽ eis factā cō
mertiũ cũ eis haberent. vt in. d. c. post
miserabilẽ. ⁊. c. quāto. de vsuris.
¶ Quartodecimo ne intẽtet ↄ̃ catholi
*cam fidem quic detestabile. sicut est
ꝙ nutrices xp̃iane proijciant lac ĩ latrinas post susceperunt corpus xp̃i. vt ĩ
c. ⁊ si iudeos eodem ⁊ hmōi.
¶ Quintodecimo ne quẽ q̇ nō est sue
*nationis aut secte p̃sumāt circuncidere
etiā si sit eoꝝseruꝰ. vt. l. vnica. C. ne xp̃ia
nũ mā. ⁊ ibi est eis pena capitalis. i. ꝑpetui exilij qui r capitalis. vt. ff. de penis. l. rei capitalis. aliquando r mors
naturalis vt ibidem in princi.
¶ Sextodecimo ne iudeus xp̃ianam in
*vxorem accipiat. l. ne quis. C. de iudeis
quod si fecerit crimine adulterij punietur vt ibidem.
¶ Decimoseptĩo ne fidẽ catholicā ĩpu
*gnet ꝑuerso dogmate alit̃ pena sanguinis punit̃. vt ĩ. d. l. hac victura ĩ oẽ euũ.
¶ Vtrũ eccłia possit punire iudeos et
*paganos si delinquũt. Rñ. ꝙ sic si delinquũt ↄ̃ naturalẽ illa
ʒz oẽs recipiunt.
Jtẽ iudeos si agũt ↄ̃. l. veteris testamẽti ẜm Aug. deam. in lib. de ptāte pape.
¶ Jtẽ no. ẜ
ʒz eũdem ꝙ iudei per papā ⁊
*alios ṗncipes q̇bꝰ subdunt̃ debẽt cogi
ad laborādũ manibꝰ ꝓprijs: alias fiũt
ꝑticipes turpis lucri⁊ pctōꝝ q̃ faciunt:
nec obstat. c. sicut de iudeis. vbi dicitur
ꝙ nullꝰ exigat coacta seruitia ab ipsis
nisi cōsueta illud intelligit̃ de seruitijs. ad vtilitatem dominorum solum.
¶ Jtem no. ꝙ puniunt̃ pena ignis quā
do aliquem ex suis qui vult christianꝰ
*esse satis aut alio furoris genere inten
tant. vt. l. iudeis. C. de iudeis.
¶ Que ꝓhibent̃ xp̃iani facere cōtra iudeos. Rñ. ꝙ nouẽ. ¶ Prĩo ꝙ violẽter nō
*debẽt cogi ad fidẽ. vt ĩ. c. sicut de iudeis
de qͦ dic. vt. s̃. baptismꝰ. vj. §. xij. ¶ Secũ
do ꝙ nō offendant̃ ne in ꝑsonis ne
in bonis sine iudicio terrene ptātis. d.
c. sicut iudei. ¶ Tertio ꝙ non ĩpediant̃
obseruare suas cōsuetudines ĩ suis festi
uitatibus dũmō nihil faciant in oppro
brium xp̃ianorum. xlv. di. q̇ sincera. ⁊. d.
ca. sicut iudei. ⁊. l. iudeis. C. de iudeis.
¶ Quarto ꝙ nō exigant̃ coacta seruitia
ab eis que nō sunt consueti facere. d. c.
sicut. de quo dic. vt. s̃. baptismꝰ. vj. §. xij.
¶ Quinto ꝙ nō fodiātur eorum sepulchra siue corpora humata obtẽtu pecunie nec eorum cimiteria quis mutilet
vt inuadat. d. c. sicut. et contra facientes
christiani sunt priuandi officio ⁊ beneficio si sunt clerici: si laici excommunicandi vt in. d. c. sicut. ¶ Sexto ꝙ non de
bent in sabbatis eorum ad iudiciũ trahi. C. de iudeis. l. die sabbati. ⁊. d. ca. sicut. ¶ Septimo ne impediant̃ sua ꝓut
melius poterunt vendere sicut nec christiani. C. de iudeis. l. nemo. ¶ Octauo
ꝙ si conuertantur ad fidem non spoliẽ
tur bonis iuste acquisitis. Ne debita
|
successiōe. ⁊ si ablata fuerint precipitur
ptātibus eoꝝ locorũ sub pena excōicationis ꝙ ea faciāt restituere. c. iudei. el.
ij. eo. ti. ex quo infert Pa. ꝙ nō perdunt
agnationẽ suā. vnde debent succedere
attinẽtibꝰ suis ⁊ multominus bona legitime acquisita cuiꝰ ↄtrariũ existimāt
vulgares q extraneum est. ¶ Nono ꝙ
nō prohibeantur cōuerti ad fidem ⁊ ba
ptismũ suscipere etiā si sunt serui xp̃ianorum. arg. c. due sunt. xix. q. ij. remanebit tamẽ seruus si prius erat seruus ali
cuius xp̃iani: cũ seruitus sit approbata
de iure diuino ciuili ⁊ canonico. xij. q. ij.
⁊ si quos vs ad. c. ecclesiarũ dulcius tñ
tractandus est alij serui qui nō sunt
xp̃iani. ar. de ma. ⁊ obe. per tuas.
¶ Vtrum eoꝝ filij sint baptisandi ipsis
*inuitis. vide. s̃. baptismus. vj. §. xj.
¶ Vtrũ ecclesia peccet permittendo iu
*deos ritus suos obseruare. Rñ. ꝙ nō
nō approbat sed ꝑmittit q aũt ꝑmitti
mus nolentes p̃cipimus. c. ↄcedimꝰ.
maloꝝ hoĩm volũtatem ad plenũ non
possumus ꝓhibere. xxxj. q. j. hac rōne.
¶ Vtrum pecunia ⁊ alijs blandimẽtis
*possem
us allicere iudeos ⁊ alios ĩfidedei
es ad fide
ʒz. Rñ. gl. ĩ. c. debet hō. xxiij.
q. iiij. ꝙ sic. allegat. c. q autẽ. xxiij. q. vij.
⁊. c. qui sinceram. xlv. di. Similiter sub
tali conditione potest xp̃ianus aliquā
ducere invxorẽ vt fiat xp̃iana. viij. q. j. ca
ue. ⁊ sic ĩ spũalibꝰ licite fit pactũ. vbi agi
tur de cōuersiōe alicuiꝰ ad fidẽ. ⁊ sic nō
obstat. j. q. ij. pio. aliud ẽvẽdere donũ dei vel aliud spũale. Aliud propter
temporalia inducere ad spiritualia:
primum illicitum. de simo. per totum.
sed non secundum vt iuribus preallegatis. vñ Siluester dona promisit conuertentibus. vt no. in. d. c. pio. ⁊ capitulum pio. loquitur de dono religionis. q pecunia minime debet vendi.
de quo vide simonia. iij. §. vj.
¶ Vtrũ bona vsurarioꝝ iudeorum pos
*sint ab aliquo vel dono vel exactiōe vel
rōne pene vł quocũ alio titulo iucrati
uo vel oneroso acceptari. Rñ. ꝙ sic dum
modo nihil ↄ̃ iustitiā fiat: s
ʒz retineri an
possint distingue: si sunt non soluẽdo restituenda sunt non ipsis sed quibus debẽt ipsi: si vero sunt soluẽdo. dic
vt. j. Restitutio. j. in ꝟ. vsurarius. §. xij.
Judex
quis pōt esse. Rñ. ꝙ q̇libet q̇
nō ꝓhibet̃. ar. c. cum apud. de
sponsa. ⁊. l. mutus. ff. de procura.
¶ S
ʒz qui sunt qui ꝓhibent̃. Rñ. ꝙ sur
*dus mutꝰ ⁊ ꝑpetuo furiosus impubes
femine seruus excōicatꝰ. Jtẽ cōsanguinei rei ⁊ inimici actoris vel alia causa
suspecti. Jtem imperiti seu illiterati de
quibus omitto breuitatis causa.
¶ Vtrum iudex vel prelatus malꝰ pec
*cet iudicādo subditos. Rñ. ẜm Alexā. ĩ
iij. ꝙ sic mortaliter de quo dic vt supra
Correctio. j. §. iiij.
¶ Vtrũ iudex possit iudicare sine acto
*re. Rñ. ꝙ ordinarie ꝓcedẽdo nō facit. c.
si legitimꝰ. de accu. extra ordinarie aũt
sic. vt in inquisitione. ⁊ denunciatione.
vt. s̃. Jnquisitio ⁊ denunciatio.
¶ Vtrum iudex possit compellere par
*tes ad faciendum compositionem. Rñ.
ꝙ si causa est ciuilis ꝙ non: nec etiā ṗnceps ex potestate ordinaria. l. j. ff. de noui ope. nunc. tamen si lis est longa ⁊ intricata multum. ita ꝙ de facili non pōt
decidi iudex potest compellere partes
adcōcordiā. tex. videt̃ iudicio meo. in. c.
placuit. xc. di. dicit etiā Pa. in Rub. detreuga. ⁊ pa. q ad pacem bene potest ⁊
d
ʒz reducere partes: ⁊ etiā cōpellere tam
iudex secularis ecclesiasticus respectu subditoꝝsuoꝝ. xc. di. si q̇s cōtristatꝰ.
c. placuit tenet etiam Bar. in. l. cōgruit
ff. de officio. presidis.
¶ Vtrũ iudex possit compellere ne po
*tentiores viri cōtumelijs afficiāt viliores. Rñ. ꝙ sic ⁊ tenet̃. l. illicitas. §. ne po
tẽtiores. ff. de officio presi.
¶ Vtrum iudex teneatur ⁊ possit cōpel
*lere aduersariũ ad prestañ. cautionem
de nō offendẽdo nec actorem nec suos
quādo talis verisimiliter timens ĩplorat eiꝰ officiũ. Rñ. ꝙ sic. vt in. d. §. ne po
tentiores ⁊ ibi ꝑ bar. ⁊ bonus tex. ĩ. l. de
nunciamus. C. de his q̇ ad ec. cōfu. ⁊ ibi
Cyn. facit tex. in. c. de benedicto. xxxij.
|
q. j. ⁊. iij. c. literas in fi. de re. spo.
¶ Vtrũ iudex teneatur ex necessitate of
*ficij purgare prouinciam malis hominibus. Rñ. ꝙ sic. text. est in. l. iij. ⁊. l. congruit. ff. de offi. presi. propter quod dicit
Bal. in. l. gallꝰ. ff. de libe. ⁊ postu. ⁊ Raphael ⁊ Jmo. ꝙ licet statutũ ciuitatis
dicat ꝙ potest punire: ꝙ si ꝟbũ pōt: im
portat necessitatem. d. l. gallus in prin.
Et ideo si non facit tenetur de negligẽ
tia. Facit quod no. Bal. ⁊ Ang. in. l. mā
cipia. C. de seruis fugi. debet ergo iudex delicta ĩquirere aliter tenebitur in
syndicatu⁊ hoc verum in iudice qui ha
bet merum imperium. l. imperium. in
prin. ⁊ quod ibi no. Bart. ⁊ in. l. iubere
cauere. ff. de iur. om. iud. ⁊ ĩ. l. j. ff. de offi
cio eius cui manda. est iu.
¶ Vtꝝ iudex possit aliq̇d petere ꝓ labo
*re ĩ iudicādo. Rñ. ꝙde iure canonico iu
dex ordinariꝰ vel delegatꝰ ecclesiasticꝰ
nihil pōt petere. vt ĩ. c. cũ ab oĩ. de vi. et
ho. cle. ⁊. c. statutum. de rescrip. li. vj. ⁊ l
ʒz
loquat̃ de delegato tñ idẽ tenet̃ in. d. c.
cũ ab oĩ ꝑ Pa. ⁊ Jo. an. ⁊ ceteros de ordi
nario. ẽ etiā gl. ĩ. c. nō l
ʒz. xj. q. iij. de iure
ꝟo ciuili ordinariꝰ secularis petit sportulas solũ: nec aliud pōt petere. iij. q. iij.
differatur quia sportule sunt munera a
lege nō diffinita. vt in aut̃. generałr. C.
de epis. ⁊ cle. Delegatꝰ vero etiā a prin
cipe nō habet nisi duos aureos in ṗnci
pio ⁊ duos in fine quādo causa excedit
cẽtũ aureos q si non excedit nihil ha
bebit. in aut̃. de iudi. §. ne autem labor
no. gl. in. d. c. cũ ab oĩ. Excipiunt̃ esculẽ
ta ⁊ poculenta. i. comestibilia et potabi
lia si sunt talis qualitatis ꝙ in paucis
diebus possint cōsumi ẜm. Arch. ⁊ glo.
in. d. c. statutum. ⁊ sint ex mera liberali
tate oblata: sic possunt ab omnibus
rectpi. Alia aũt oĩa etiam si sit vnꝰ denarius ꝓhibentur omnes iudices acci
pere. vt. ff. de officio presi. l. plebiscito et
l. solent. ff. de offi. ꝓcon. no. gl. in. l. iij. C.
de ↄdi. ob tur. cā
ʒz facit. l. j. C. de pe. iud.
q̇ ma. iudi. etiā si recipiant vt expediāt
causam. ⁊ recipiunt alia p̃ter predicta
esculenta ⁊ poculẽta tenentur restituere de necessitate ar. d. c. statutu
ʒz. ⁊. c. exi
ges de cẽsi. li. vj. imo si sit iudex delega
tus ecclesiasticus qui talia recipit non
potest liberari ex remissione sibi facta
a dāte talia nisi restituat ⁊ si restitueret
in fraudẽ vt postea ille sibi donaret nō
valeret secundũ glos. in. d. c. statutum.
Secus autem si sine fraude restitueret
⁊ ille postea liberaliter iterũ donaret se
cundũ glo. predictam. sed ego vern cre
do si post iudicium finitum sine fraude dat liberaliter aliter non.
¶ Vtrum officiales inferiores ⁊ nuntij
*⁊ huiusmodi possint aliquid exigere a
litigātibꝰ ⁊ huiusmodi. Rñ. secundum
Alex. de ales. in. iij. parte sum. ꝙ sic secũ
dum consuetudinem terre. sed per vim
vel immoderatam improbitatẽ recipere non possunt. ⁊ hoc quando nō habẽt
redditꝰ deputatos. Hos. tamen in sum.
tenet ꝙ etiam si habent redditus depu
tatos possunt aliquid paruum recipere
dummodo non per vim vel improbita
tem immoderatam. Assessor vero nō po
test si habet salarium deputatu
ʒz aliter
tenetur restituere. ar. c. cum ab omni.
¶ Sed quid si iudex secularis habet ꝓ
*ficisci extra domiciliũ. Rñ. ꝙ siue sit iudex ordinarius secularis: siue eius dele
gatus potest petere expensas. d. c. statu
tum. sicut ⁊ testis cum proficiscitur extra domicilium. iiij. que. iij. §. venturus
nemo cogitur militare suis sumptibus: ea tamẽ moderatione partes enor
me damnum patiantur. argu. x. que. iij.
illud ⁊ si pauperes litigantes sint tunc
debet abstinere etiam a sumptibus iudex delegatus. vt in. d. c. statutum. et or
dinarius etiam secularis non debet ha
bere sportulas. in aut̃. de man. princi. §.
si tibi quo.
¶ Sed nunquid delegatus ordinarij
*Ecclesiastici sic habebit expensas cum
proficiscitur extra domicilium sicut delegatus principis vel ordinarij secularis. Rñ. quod sic ta
ʒz pro victualibus
pro vecturis equorum et similium nisi
esset delegatus ad vniuersitatem causa
rum vel ad vnam ⁊ maliciose quia tunc
|
ordinarius h
ʒz ꝓuidere de suo. ar. cap.
inter cetera de offi. or. ⁊ gl. ĩ. d. c. statutũ.
sed glo. in. d. c. cũ ab oĩ. t
ʒz indistincte ꝙ
nō pōt delegatꝰ ordinarij. sed ordinarius debet sibi facere expẽsas. sed opinio prima videtur magis equa.
¶ Vtrũ ordinariꝰ eccłiasticꝰ siłr possit
*petere expẽsas qñ ꝓficiscitur extra domũ. Rñ. ꝙ nō nisi cũ ꝓficiscitur pro cōsecratiōe ecclesie vt in. c. cũ sit romana
de simo. Et cũ visitat prouinciā suā. de
censi. c. cũ apostolus. ⁊. c. exigit eo. li. vj.
¶ Vtrũ iudex ordinariꝰ aut delegatꝰ q̇
*recipere possunt expẽsas teneant̃ com
putare illas. q̃s domi fecissent. Rñ. gl. te
net q sic ĩ. d. c. cũ ab oĩ. sed Pa. in. d. c.
cũ ab oĩ. tenet ꝙ non. ⁊ magis est benigna quamuis prima sit tutior.
¶ Quid si delegatus eccłiasticꝰ nō h
ʒz
*redditꝰ vel beneficiũ eccłiasticũ sufficiẽs vnde viuat. Rñ. pa. ĩ. d. c. cũ ab oĩ.
ꝙ poterit petere id q pōt petere iudex
delegatꝰ ṗncipis secularis vt dixi. s̃. ꝑ
ar. a ↄ̃rio sensu: s
ʒz magis mihi placet
ↄ̃ria opinio ꝙ nō possit nisi forte ꝓpter
talẽ cām occuparet̃ ab aliquo honesto
exercitio de quo viuit tunc tenerẽ opinionem Pa. veram.
¶ Vtrũ ↄsuetudo excuset seu valeat q̃
*dant̃ sportule ordinario ⁊ delegato ecclesiastico. Rñ. d. Car. in cle. statutũ de
elec. distinguit ꝙ aut p̃cessit exactio. et
sic nō valet nec excusat talis consuetudo. aut cōsuetudo non habuit ortũ ab
exactiōe ⁊ sic pñt ꝑtes cōpelli ad obseruādum laudabilem cōsuetudinẽ. c. ad
apostolicā. de simo. S
ʒz hec distinctio qͦ
ad primũ est vera qñ p̃cessit exactio
ẽ ↄ̃ honestatẽ ⁊ mẽtẽ istiꝰ. c. cũ ab oĩ. et
facit. c. ex multis. j. q. iij. s
ʒz quo ad ẜ
ʒz nō
credo verā: si nō p̃cessit exactio sic cũ
sit ex mera liberalitate donatum nō in
ducitur ↄsuetndo: s
ʒz q̃libet donatio ha
buit effectũ suũ iuxta ea q̃ not. in glo. ⁊
Bar. in. l. cũ de in rẽ verso. ff. de vsuris.
Facit. l. si certis annis. C. de pac. nec va
let. d. c. ad apostolicā. loquitur qñ ali
q̇d fuit datũ in piā cām: tũc vident̃
voluisse laici ĩducere ↄsuetudinẽ: et tō
dico cũ gl. in. d. cle. statutũ de ele. et Jo.
an. Pa. ⁊ cōiter doc. in. d. c. cum ab oĩ. ꝙ
nō valet talis cōsuetudo ⁊ l
ʒz cardinalis dicat vbi. s̃. ꝙ nō peccat mortałr recipiendo dũmodo nō immoderate qñ
est cōsuetudo h
ʒz ꝓ se doctores famosos ꝓ hoc iuxta no. ff. de re iudi. l. cũ pre
latis ⁊ de postu. prela. c. vnico li. vj. hoc
nō credo veꝝ nisi in eo qui nescit discernere q̃ sit verior opinio ei quis habeat
validiores rōnes: nec etiam credo istu
ʒz
excusari a restitutione fienda.
¶ Vtrũ iudex ordinariꝰ vel dlegatꝰ ec
*clesiasticꝰ possit a partibus petere salariũ pro assessore. Rñ. ẜm cōiter doc. ĩ. d.
c. cũ ab omni. ꝙ nō ordinarius d
ʒz sci
re canones de q̇bus versat̃ corā se. Et
ideo si nescit ⁊ ĩdiget assessore ꝓuideat
de suo. Delegatꝰ tamẽ licite petit dum
modo fraudulẽter nō faciat: vt puta:
dicit se indigere cum non indigeat. d.
c. statutũ. §. assessore. vel ꝑticipare vult
in lucro cũ assessore. sic cũ faciat frau
dẽ legi peccaret mortaliter⁊ teneret̃ ad
restitutionem partibus.
¶ Vtrũ salariũ possit petere pre nota
*rio. Rñ. delegatꝰ pōt. dũmō nō partici
pet ipse cũ eo. vt in. d. c. statutum. sed de
ordinario dubitat̃. videtur ꝙ de suo
debeat prouidere suis officialibus sed
ego credo ꝙ possit petere.
¶ Vtrũ datũ iudici nisi in casu ꝑmisso
*possit repeti. Rñ. ꝙ si dedit vt corrũperet iudicẽ sic nō pōt repetere. ⁊ ẜm gl. ĩ
c. qui recte iudicat. xj. q. iij. cōiter sic pre
sumitur. ideo multi tenẽt ꝙ nō repetit̃
s
ʒz si dedit vt iustā daret snĩa
ʒz ałs no
lebat dare vł vt nō daxet ĩiustā ⁊ sic nō
liberatur iudex dādo pauperibꝰ repetere pōt in cōscientia: vbi non stamꝰ
presumptiōi sed veritati. j. q. j. iubemꝰ
de simo. nemo. xj. q. iij. nō l
ʒz. Si aũt dedit simpliciter vt iudicet amittit princi
palem causam. vt. ff. de cōdi. ob. causa
ʒz.
l. iij. in prin. ⁊ sic nō repetet sicut quando dat vt pro se iudicaret. facit gl. in. d.
c. qui recte quod limito veꝝ nisi quādo
aliter nolet iudicare. nisi daret pos
set repetere ⁊ sibi teneretur restituere
|
¶ Vtrũ cōmittat̃ simonia dādo pecu
*niam ꝓ snĩa. Rñ. gl. j. q. iij. vẽdentes. ꝙ
nō in ꝓphanis nō ↄmittit̃ simonia
l
ʒz grauiter peccet: nisi in casu qñ iudex
aliter nō vult dare iustam snĩa
ʒz tũc
nec peccat cũ redimat vexationẽ suā s
ʒz
pōt dici ẜ
ʒz pa. ĩ. d. c. cũ ab oĩ. ꝙ si do pe
cuniā vt habeā snĩa
ʒz ꝓ me q̃volo ↄseq̇
spiritualevel annexũ sibi: ꝙ tũc sit simo
nia. S
ʒz ego nō admitto hoc in casu pre
dicto. s. cũ iudex nō vult sine pecunia iu
stā dare snĩam: cũ redimā vexationẽ
meā nō credoꝙsit simonia si mō habeo
iam ius in tali re. secus si ꝑ snĩa
ʒz de no
uo acquirerẽ sic esset vera opi. Pa.
¶ Vtrũ snĩa lata intercedẽte pecunia
*sit nulla ip̃o iure. Rñ. gl. in. d. c. cũ ab oĩ
⁊ sequit̃ Pa. ꝙ sic. j. q. vj. §. venales. C.
qñ ꝓuo. nō est ne. l. veniales. in tex. ⁊ in
gl. snĩa tñ arbitri t
ʒz: l
ʒz agẽs ex ea repellat̃ exceptione doli. C. de arbi. l. iij. ⁊ in
glo. predicta secus si per gratiā datur
tũc non est nulla ipso iure s
ʒz datur
restitutio. vt in. di. glo.
¶ Vtꝝ iudex teneat̃ ad restōnẽ ꝑtis si
*eiꝰ negligẽtia aliq dānũ incurrit. rñ.
gl. ĩ. c. qm̃ ↄ̃. ꝓba. ĩ ꝟbo negligẽtia ꝙ
sic ⁊ eā sequũtur do. pa. aũt. ĩ. d. c. qm̃ cō
tra ait ꝙ ĩ foro aĩe vera opinio si fuit ĩ
dolo vel lata culpa. alias nō. sed de hoc
dico latius. s̃. culpa. §. v. ⁊. vj.
¶ S
ʒz qñ dr̃ ↄmittere negligẽtiā. rñ. h.
*ꝙ tũc qñ negligit terminare cā
ʒz vel ha
bere tabellionẽvł aduertere q̇d scribat̃
vł nō ꝓuidet aduocatovt tenet̃. vt. s̃.
dictũ ẽ. Aduocatꝰ. §. x. vel nō curauit re
uoluere libros ⁊ hmōi q̃ suo offō incumbũt multo magis tenetur si ex dolo dat
dānũ. vñ si ini snĩa
ʒz dedit vel aliq̇d
ali fecit cōtra ↄscĩam ⁊ cōtra iustitiā
ĩ grauamẽ alteriꝰ ꝑtis vltra restitutionẽ ad ĩtereẽ ad quā tenet̃ vt. C. pena
iudi. q̇ ma. iu. l. nouo iure. xj. q. iij. quatuor. xxiij. q. ij. dñs deꝰ. ⁊. q. v. administratores si ẽ eccłiasticꝰ iudex ordinariꝰ
vł delegatꝰ si ↄ̃ ↄscĩ am ⁊ ↄ̃ iustitiā hoc
fecitip̃o facto ẽ suspẽsus ꝑ annũ ab exe
cutione officij vt ĩ. c. cũ eterni. de re iudi. li. vj. si vero dānificau it partẽ ꝑ im
prudentiā sic tenet̃ siłr adrestitutionẽ:
in culpa. n. fuit cũ se ĩsufficiẽtẽ sciuitvł
scire buit. ⁊ tñ cā
ʒz iudicare p̃sumpsit.
⁊ hoc verũ ĩ ordinario: delegatꝰ aũt q̇
necessitate obediẽtie iudicat. ⁊ bona fi
de ⁊ de cōsilio peritoꝝ: l
ʒz iniuste iudicet nō tenet̃ ad restōnẽ. nec peccat sed
eiꝰ assessor tenebit̃. l. ij. ff. ꝙ q̇s iur. si
mō eũ elegit q̇ habebatur ꝓ docto ⁊ bo
ne opiniōis ⁊ ita credidit eũ doctũ ad
hoc ałs nō excusaretur si vellet ꝓcedere ẜm caput suũ vel imperitũ vel malũ
scienter eligere assessorẽ ẜm Rod.
¶ Vtrũ iudex incidat in penā statuti
*imponẽtis penā nō termināti snĩa
ʒz in
fra certũ diẽ si nō terminat. Rñ. pa. ĩ. c.
l
ʒz de ꝓba. ꝙ sic si fuit requisitꝰ nō te
netur impẽdere offm̃ suũ ad vtilitate
ʒz
priuatā nisi req̇rat̃. vt ĩ. l. iiij. §. hoc aũt
ff. de dā. infec. ⁊ ibi Bart.
¶ Vtrũ iudex secularis teneat̃ prestare
*brachriũ suũ iudici ecclesiastico. Rñ. ꝙ
si eiꝰ subditꝰ resistit sibi de iure vt puta. precepit ei aliq̇d appellauit ad superiorẽ. ep̃s dicit ꝙ nō pōt ⁊petit brachiũ
seculare cōtra eũ. tũc dico ꝙ non tenet̃.
ita no. pa. ĩ. c. j. de off. or. secus si resistit
ei de facto vt ibi no. Jdẽ dic in exẽpto
qui allegat exẽptionẽ quā ep̃us nō ad
mittit appellat nō tenetur iudex secularis ep̃m iuuare.
¶ Vtrũ iudex post latā snĩam diffiniti
*uā possit eā interpretari seu declarare.
Rñ. ꝙ nō inferiores nec arbiter. maiores aũt bene pñt declarare sed nō mutare aut corrigere. vide in. c. j. de postulando in glo. ⁊ quod ibi no. ⁊ pa. ibidẽ
inter locutoriam vero snĩam potest cor
rigere ⁊ reuocare de accusa. c. qualiter
⁊ quando el. j.
¶ Virũ iudex possit penam minuere
*vel augere. vide. j pena. §. xviij.
¶ Vtrũ nō cōdẽnans partẽ aduersam
in expeñ. teneatur ip̃e de suo restituere
*alteri parti Rñ. ꝙ sic. l. sancimꝰ. C. iud.
quod limitat gl. in. c. fi. de rescrip. verũ
si fuit petitum alias non.
Judicare.
Vtrum liceat ex suspĩtio
ne vide. j. presumptio.
¶ Quid ẽ iudicare simpliciter ⁊ pure.
*Rñ. non est remouere ordinẽ iuris sed
tantũ subtilitatẽ pernitiosam predi
ctaverba importāt ex suo proprio signi
ficato idẽ ꝙ sine malitia ⁊ sine plica et
inuolutiōe. ad hoc gl. in cle. sepe de ꝟb.
sig. in verbo simpliciter ⁊ ordo iudicia
riꝰ nō est inuẽtus ad inuoluendũ vt ĩ
c. dilecti filij de iud. ⁊ ideo nō remouebit̃ ẜm Pau. in. d. c. dilecti.
¶ Quid si dicatur ꝓcedas sine solenni
*tate iuris. Rñ. pa. in. c. dilecti ꝙ cẽsetur
sublata solẽnitas iuris ciuilis ⁊ canoni
ci sed nō diuini et iurisgentiũ. ⁊ iō duo
testes sufficerent l
ʒz forte plures requirerẽtur. ⁊ similiter etiā si sunt infames:
ĩfamia est de iure positiuoĩ. c. ꝑ tuas
de si. nō tamen recipiunt̃ nō citata par
te citatio est species defensiōis que
est de iuregentium nec pōt tolli cle. pa
storalis. de re iudicata.
¶ Quid si dicat̃ iudices ꝓut volueris.
*Rñ. pa. vbi. s̃. ꝙ ĩtelligit̃ solũ dolus exclusus ar. in. l. creditor. §. lucius. ff. mā.
⁊ iō nō pōt tollere ius alterius sine cau
sa. sicut nec cōmittẽtes nemo plꝰ iu
ris in aliũ transfert ipse habeat de
dote post diuor. resti. c. nuper ⁊ ꝓpterea dicit Bar. in extrauag. ad repri. ꝙ il
le cui committitur vt faciat ꝙ vult vel
sicut libuerit: l
ʒz non teneatur sequi regulas iuris ciuilis remanet tñ ligatus
regulis iuris naturalis gentiũ. seu na
turalis equitatis. quod idẽ estvt in cle.
pastoralis de re. iu. vbi imperator inualide egit. excessit regulas iur is naturalis.
¶ Quid si dicatur iudices sc
ʒz verita
*te ⁊ eq̇tatẽ. Rñ. pa. ĩ. c. literas iur. coł.
q debẽt seruari solẽnitates etiā rigorose iuris positiui. do. an. dicit q rigorosas nō tenet̃ seruare ⁊ placet mihi.
¶ Quid si dicat̃ iudices ꝓut tibi vide
*bitur. Rñ. pa. in. c. j. de iu. q d
ʒz iudicare iudicio intellectus cui cōgruit hoc
verbũ videbitur. ita no. Bar. ĩ. l. q̇d tñ.
§. si arbiter. ff. de arbit. ⁊idẽ cũ dr̃ reliu
qͦ vel cōmitto arbitrio tuo vel prudẽtie
tue vł iudicio tuo tũc denotāt arbitriũ
boni viri rōne regulati sicut cũ dicit̃: vt
visum tibi fuerit vel tibi videbitur. ita
no. Pa. ĩ. c. j. de seq̃. pos. similiter hec ver
ba si extimaueris si arbitratꝰ fueris. si
tibi placuerit. vt probatur in. l. fideicōmissa. §. . ff. de leg. iij. ⁊ ĩ. l. thays. §.
sororẽ. ff. de fideicō. li. vbi tex. not. vide
tex. cũ gl. ĩ. c. ij. de cor. vicia ⁊ ꝑ Bar. in
extrauagāti ad repri. ⁊ pa. ĩ. c. j. de cōsti.
Et iō tenetur seq̇ oẽs regulas iuris ciuilis ẜm Bar. ĩ. d. extrauag. alleg. l. j. ff.
de arbi. ⁊ ꝓpterea aduerte ꝙ oĩa ꝟba
exceptis istis volo libet arbitriũ plenũ
vel liberũ vt ibide
ʒz no. Bar. ĩportat ar
*bitrium boni viri.
¶ Quid si dicat sine strepitu ⁊ figura
iudicij simpłr ⁊ plano. Rñ. cle. sepe
ꝟb. sig. ⁊ ibivideas qnomodo pōt omittere omnia que nō sunt de iure gentiũ
vel naturali.
¶ Vtrũ iudicādu
ʒz sit ẜm allegata ⁊ ꝓ
*bata an ẜmꝙ iudex cognoscitveritatẽ.
Rñ. ꝙ diuersoꝝ fuit diuersa opini. Jo.
⁊ Arch. lij. q. vij. iudicet Ber. ⁊ hos. de of
fic. or. c. j. Jnn. de cẽsi. c. venerabilis. ho
sti. de post. p̃. c. bone el. j. tenẽt ꝙ si agatur ĩ forma iudicij sic iudicabit ẜ
ʒz alle
gata ⁊ ꝓbata potius ẜm veritatẽ. ff.
de of. p̃si. l. illicitas. §. j. di. c. iudicet. ij.
q. iij. summoꝑe. vj. q. ij. si tm̃ ⁊. c. placuit.
aliud facit vt iudex ali vt hō. vt in
d. c. ij. of. or. xxiij. q. iiij. si eccłia. ⁊ iō iu
dicabit ẜ
ʒz cōscientiā quā habet vt iudex nō quā h
ʒz vt hō. ĩ. d. c. ij. ⁊ de of. de
leg. pastoralis. §. ꝟo facit. c. si oĩa vin
dicāda. vj. q. j. hosti. tñ ⁊ Archi. dicũt ꝙ
si ĩminet periculũ aĩe vel leditur publi
ca vtilitas tũc iure ⁊ de facto supple
re pōt ⁊ d
ʒz ꝓ periculo aĩe. q possit facit de elec. cũ vobis. §. his igitur. de excep. exceptionẽ ꝓ vtilitate publica. ar.
C. de ꝓcu. l. litẽ. ff. de post. l. qͦs ꝓhibet.
Hugo. t
ʒz ꝙ nullo mō d
ʒz iudicare cōtra
veritatẽ s
ʒz debet delegare causam. ff.
iuris. om. iu. l. p̃tor. Rod. dicit ꝙ si inno
centẽ ↄdẽnet ad mortẽ vel mutilationẽ
mẽbroꝝ aut ↄdenandũ exponat ẽt ad
preceptũ superioris ꝙ peccat mortaliter. Secꝰ aũt esset in alijs penis pecu|
pecuniarijs vel causis ciuilibꝰ gl. in. c.
pastoralis. de offi. ordi. ⁊ ĩ. c. j. de offi. or.
li. vj. ⁊ Ric. in quoł. iij. q. xxv. ⁊ Tho. se
cũda sce tenẽt cũ prima opi. s
ʒz saluo
meliori iudicio ego dico ꝙ aut iudex ꝓ
cedit in iudicio aut extra iudiciũ. Si ĩ
iudicio sit tene ꝙ nullo mō pōt iudica
re cōtra veritatẽ quā ꝓ certo scit nisi
cũ pctō mortali siue simꝰ in criminalibꝰ siue in ciuilibꝰ. tũ prĩo est cōtra p̃
ceptũ diuinũ. Exo. xxiij. nō suscipiesvo
cẽ mẽdaci ⁊. j. ne ĩ iudicio plurimoꝝ
acquiesces snĩe vt a veritate deuies et
post ĩnocentẽ⁊ iustũ nō occides: tũ etiā
dicitur in. ca. qui scandali
ʒzauerit de
regu. iu. vtiliꝰ scādalũ nasci ꝑmittit̃
veritas deferatur. Hec ibi ⁊ in. c. postu
latus do. iij. q. vij. dr̃ ꝓ nō ante iudicādũ est cōsciẽtiā nostrā reuertamur ⁊
q̇d placeat deo siue displiceat debemꝰ
dirimere ⁊ in. c. tũc. xj. q. iij. dr̃ tũc vera
est absolutio presidẽtis cũ interni se q̇tur arbitriũ iudicis. og a cōtrario nec
absolutio ⁊ multominꝰ ↄdẽnatio. Jtẽ
l. c. sumoꝑe ibidẽ dicitur ꝙ ẜ
ʒz ꝙ in. l. di
uina ⁊ humana ↄstitutũ ẽ d
ʒz iudicare.
⁊ post nō ex corde nr̃o: s
ʒz p̃cepto diuino
ↄdẽnatiōis snĩam ꝓferamꝰ ⁊ ĩ. c. cũ eter
ni sẽ. ⁊ re iud. li. vj. ibi dr̃ inferendis
ffiijs p̃ oculis habeat solũ deũ illiꝰ imi
tātes exemplũ q̇ querelas ppłi tabernaculũ ingressus ad dñm referebat: vt
ẜ
ʒz eius imperiũ iudicaret. hoc ibi. Ergo nō ẜm falsas allegationes itẽ tex.
clarꝰ est in. d. ca. cũ eterni si q̇s inquit
Jnn. iiij. aut iudex ecciesiasticus ordinariꝰ aut delegatꝰ fame sue prodigus
⁊ proprij persecutor honoris cōtra con
scientiam ⁊ contra iustitiam in graua
mẽ alteriꝰ partis in iudicio quic fece
rit per gratiā vel per sordes ab executiōe officij per annũ nouerit se suspensum ad extimationẽ litis parti quā leserit nihilominꝰ ↄdẽnandus hoc ibi ec
ce ꝙ nō dicit cōtra allegata s
ʒz cōtra cōscientiā ⁊ per sordes falsorum. Jtem ⁊
alia ratione credo ꝙ nō excuset̃ a mortali officiũ ius dicentis latissimum
ẽ dicit. l. j. ff. de iur. om. iu. Vnde iudex
potest vt in pluribꝰ indicare prout
sue
cōscientie rationali videt̃ vt p
ʒz in. l. ap
pellari. ff. quis ⁊ aquo appellatur ibi ⁊
ꝙ optimũ est statuere facit. ff. de arbi.
l. quale vbi dicitur omni modo dicat
q sibi videtur itẽ in. c. ad nostrā de cō
sue. dicitur post tibi de meritis cōsti
terit sententiā ꝓferre vł alias sicut ordo postulat ratiōis autoritate presentiũ non obstante consuetudine cōcedi
mus facultatem facit. l. rem nouam. C.
de iud. ꝙ iudices iurent omnimodo se
cum veritate ⁊ legũ obseruatione iudiciũ disposituros. Jtem. C. de iudi. l.
placuit in omnibꝰ rebus precipuam es
se iustitie equitatẽ ꝙ stricti iuris ratio
nẽ hec ibi facit ad idem. c. fi. de trāsac.
Et ideo sepe quando volũt sciunt inue
nire colores ꝓ iniustitia defẽsanda ita
in isto casu tenentur vt cōtra veritate
ʒz
nō iudicẽt diligentissime facere ꝙ fal
sitas detegatur vt. ij. q. j. deus omnipotẽs ⁊ si nullo modo detegere possũt tũc
potius debẽt officiũ resignare cōtra
iustitiā sententiare. Facit pro hoc q
no. gl. in. c. pastoralis de offi. dele. Vbi
dicit merꝰ executor si scit sentẽtiā latā
autoritate literaꝝ falsarũ vel per falsa
instrumẽta vel per dolũ aduersarij ꝙ
non debet exequi eam. Sed remittere
superiorem vt ĩ. c. decetero de re iudi. ⁊
c. si quando de offi. dele. C. si ex falsis in
strumentis. l. iudicati. ff. de iu. l. si pretor. §. marcellus ⁊ ad tex. ibidem qui di
cit ⁊ si sciat illā sententiam iniustam:
quod tenetur exequi si non potest aliter absolui a mandato. Rñ. d. glo. ꝙ intelligit de iniustitia solennitatis iuris
⁊ ita exponit iniustitia. i. contra ius li
tigantis. Secus si esset iniqua ⁊ dicitur iniqua quando est contra veritatẽ
sic non tenetur obedire vt ibidem
allegat. Sed si non habet superiorem
cum nulli subsit nisi deo multominus
debet contra certam scientiam condẽnare innocentem pro quocun testimonio. propterea dicit. l. absentem. ff.
de pe. sanctius est nocentem impunitũ relinquere innocentem dannare:
|
de quo nullo mō pōt se intromittere
⁊ sic cōcludo ꝙ cōdemnare aliquẽ nullo mō l
ʒz iudici ↄtraveritatẽ. qͦ ip̃e cer
tus ẽ absoluere aũt bñ pōt si ꝓbatiōes
nō sũt legitime: uis iudex sciat ꝓ cer
to eũ culpabilẽ: iura illud volũt expossevt nemo publicet pctm̃ alteriꝰ q
nō pōt probare. vt in. c. si sacerdos of.
ordi. l. illicitas. §. ne licitas si offi. p̃
si ⁊. ff. ferijs. iũcta. gl. l. eadẽ or̃one. ĩ fi.
⁊. c. si tm̃ ep̃s. vj. q. ij. ⁊. c. quotiẽs ⁊ ĩ. ca.
mẽnā. ij. q. v. ab soluit̃ infamatꝰ ex qͦ
fecerũt accusatores ĩ ꝓbādo. ⁊ hāc opi
nionẽ vr̃ tenere Nico. li. suꝑ exo. xxiij.
nec obstat. c. iudicet. iij. q. vij. nō dicit ẜm allegata. sed dicit iuxta leges et
iura ꝓnunciet q ẽ dicere iuxta q sta
tuerũt leges ⁊ iura procedat in ꝓcedẽ
do ⁊ discutiẽdo: ⁊ det snĩam. q̃ quide
ʒz
volũt vt vnicui reddat̃ q debetur. l.
j. ff. de iusti. ⁊ iu. nec etiā ob. c. eoꝝ q̇. ⁊
c. seq. xj. q. iij. loquũtur quō ĩ examinatione testiũ d
ʒz pars citari. ⁊ ordo iu
ris seruari in eoꝝ discussione nō enim
dicit ꝙ det̃ snĩa ẜm eoꝝ dictũ. ĩmo innuit ↄ̃riũ si bñ attẽdat̃. nec etiā obst. c.
nos inquā. ij. q. j. cũ deus omnipotens
ibidẽ ⁊ aliquibꝰ alijs. licet dicāt ne
minẽ cōdẽnādũ nisi ↄuictũ. nō tñ seq̇t̃
ꝙ oĩs cōuictꝰ sit cōdẽnādus ex quo iudex est certꝰ de falsitate. immo. c. iudicantẽ. iij. q. vlt. demōstrat oppositũ vbi
dicitur tādiu actioventiletur quous
ad rei veritatem perueniat̃ frequenter
etiā interrogare op
ʒz nec aliquid forte
pretermissum remaneat quod annecti
conueniat hec ibi. Et ideo dicam cũ de
bona fide agitur nō est de apicibꝰ iuris disputādum. ff. man. l. fideiussor. §.
quidem actio nec similiter ob. d. l. illici
tas. ibi dicit̃ preses prouincie id sequatur nō simpliciter sed addit ꝙ eum
conuenit sequi ex fide eorum que probabuntur ⁊ breuiter nun inuenient
ius ꝙ dicat. ꝙ iudex teneatur iudicare
ẜm allegata ⁊ probata sed bene ẜm ordine
ʒz iuris. Et sic intellige ordĩe
ʒz. s. in
ꝓcedẽdo ⁊ examinādo ⁊ ẽt sentẽtiādo
Sed ius nō vult ꝙ in sententiādo aliquis puniatur qui est innocẽs ⁊ cōtra
veritatẽ vt. s̃. p
ʒz. ergo nō debet iudicare cōtra veritatẽ quā pro certo scit. Ad
id quod dicũt de scādalo iā pt
ʒz solu. ꝑ
c. qui scādali
ʒzauerit. ibi vtilius scādalũ ⁊ c. vt. s̃. Similiter. non ob. ꝙ iudicat
nō vt hō sedvt iudex. illud verũ est si
essemus extra ea q̃ sunt cōtra legẽ dei
q̃ nō sunt peccata sed in preuaricatiōe
preceptorũ dei nō h
ʒz locum illa distin
ctio nō iudex punietur sedhō quanuis fecerit vt iudex. si ꝟo loquamur qñ
iudex ꝓcedit extra iudiciũ vt ĩ officijs
dādis ⁊ alijs q̃ eiꝰ arbitrio ↄmittũt̃ sic
nō h
ʒz dubiũ q̇n tenet̃ seq̇ ꝓṗā ↄscĩam
nō alleg. vt. ff. iuris. om. iud. l. j. ⁊. ij. in
dispẽsationibꝰ vt. j. q. vij. exigũt in criminibꝰ etiā extra ordĩarijs ex cā q̃ sibi
vr̃ pōt penas tẽperare. ff. de pe. l. aut fa
cta. ⁊. l. capitaliũ. l. d. vt ↄstitueretur.
*¶ Quid officialibꝰ q̇bꝰ mādat̃ execu
tio snĩe ĩiuste. rñ. Alex. ał. ĩ. iij. ꝑte sũ.
pe. q̇nto p̃cepto⁊ Ric. ĩ. qͦl. iij. q. xxv. ꝙ si
snĩa cōtinet ĩtollerabilẽ errorẽ vł ĩiusti
ciā manifestā nō debẽt obedire. ałs nō
peccāt exequẽdo. q ego limito qñ nō
sunt certi de innocẽtia cōdẽnati. in
dubio excusantur. sed quando sunt cer
ti de iniustitia sic credo peccant morta
liter obediendo: vt in precedenti. §. di
ctum est.
¶ Vtrũ iudex secularis possit iudicare
*de his q̃ sũt pctā vt vsura ⁊ hmōi. Rñ.
pa. in. c. cũ sit gñale fo. ↄpe. ꝙ sic dum
mō nō disputet̃ vtꝝ sit pctm̃ prĩci pałr
vt pt
ʒz. ff. ⁊. C. ↄdi. ĩdeb. ꝑ totũ ⁊ꝙ me.
cā. ⁊ vi bo. rap. ⁊ de fur. ⁊ siłibꝰ. ⁊ hec ẽ
cōis opi. ⁊ hoc est veꝝ coram eo pōt
obijci de iuramento si nō vertit̃ dubiũ
de eius validitate. vt in ca. tex. debet
xxiij. q. v. Sed si dubitatur vtrũ sit vsu
ra vel ne pactũ vel ne tũc iudex secula
ris non potest sed ad ecclesiam est recurrendu
ʒz. c. per venerabilem q̇ fi. sint
leg. ⁊ in cle. vnica de vsuris. Et ideo ex
dictis pt
ʒz ꝙ pōt iudex secularis cōpellere ad restitutionem vsuraru
ʒz etiā
de iure ciuili reprobantur hodie
ẜm cōem opi. Fallit hoc in crimĩe heresia
|
nisi exequẽdo. Excipiunt̃ multi alij ca
sus ĩ gl. ⁊ ꝑ doc. ĩ. d. c. cũ sit gñale. S
ʒz tu
dic ẜm pa. nullũ aliũ esse nisi vt dictũ
est cũ agit̃ de dubio. s. vtrũ valeat iura
mentũ vel ne ⁊ hmōi. tũc nō pōt ⁊ sic
tene ⁊ vide glo. xxxij. q. v. c. xp̃iana religio. ⁊ ibi per. Archi.
¶ Vtrũ iudex teneat̃ iudicare ẜm statu
*ta seu ↄsuetudines loci ĩter illos quorũ
vnꝰ ẽ sibi subditꝰ alter nō. Rñ. pa. ĩ. c. ꝙ
clericis de fo. cōpe. ꝙ aut statutũ cōcer
nit solẽnitatẽ actꝰ exhibẽdi tꝑe ↄ̃ctus
⁊ tũc siue sit statutũ laici siue clerici nō
valebit actꝰ nisi illa solẽnitas fuerit ob
seruata subditꝰ nō potuit ↄ̃here cu
ʒz
nō subdito etiā spreta lege sui suꝑioris
immo peccauit. c. ij. de maio. ⁊ obe. ⁊. c.
req̇sisti. de testat. ⁊ nulla fuit ↄ̃cta obli
gatio lege sibi resissẽte ⁊ inhabilitāte
cōsensum suũ. l. cũ lex. ff. de fideius. et ꝙ
no. in. c. si diligẽti de fo. cōpe. ⁊ in. c. cu
ʒz
cōtingat de iureiu. ⁊ sic ↄ̃ctꝰ nō tenuit
cum debeat esse vtrius obligatoriꝰ. l.
labeo. ff. de ver. sig. sicut videmus ꝙ do
natio facta etiam nō subdito vltra q̇ngentos aureos sine insinuatiōe nō vl
ʒz.
l. sancimus. C. de dona. Et iō iudicabit̃
ẜm hoc statutũ ĩ vtro foro ĩter clericũ
⁊ laicũ. Facit ꝙ determinat Fed. consi.
lxxvij. ꝙ cessio actiōis ↄ̃ plebeu
ʒz facta
nobili ab ecclesia nō valet ex quo statu
to ꝓhibetur ne nobilis eā possit recipe
re. rō statutũ disponit ĩ casu licito et
ĩter subditos ⁊ nō ĩfraudẽ libertatis ec
clesiastice. ex quo patet ꝙ laicꝰ tenet̃ in
testādo seruare oẽs solennitates legis
sue. alias nō valebit tũcũ instituat
clericũ nisi hoc fecerit ꝓ aĩa sua: ĩ ta
libꝰ sufficit seruare dispōnem iurisgentiũ. c. relatũ el. j. de testa. ⁊. l. j. C. de sacr.
san. ec. Aut statutũ ↄcernit rẽ. exemplũ
statuto cauet̃ ne res dotalis sine certa
solẽnitate possit alienari nō v
ʒz aliena
tio ipsa nō seruata etiam facta clerico.
Nec per hoc dico ꝙ statutũ laicorum li
get clericos s
ʒz tm̃ subditũ ⁊ ĩpedit obli
gationẽ oriri. l. nō dubiu
ʒz. C. de legi. Et
iō si clericꝰ vult illa
ʒz obligare faciat ꝙ
seruet seruāda. Aut statutũ cōcernit ꝑsonam vt puta ꝙ debeat aliq̇d facere
post ↄ̃ctum perfectum vt apprehende
re possessionẽ infra certũ tp̃s aut ꝓbare per tot testes ⁊ hmōi: ⁊ tunc clericus
non arctatur re spectu statuti laici etiā
litigans in foro seculari nec laicus respectu statuti episcopalis ipsius clerici nec forensis.
Additio
ꝙ limita veꝝ qñ aliq̇d est
explicādũ ꝑ ꝑtẽ extra iudi
ciũ d
ʒz iudex ecclesiasticꝰ etiā litigā
tes ẜ
ʒz suā legẽ iudicare. facit ꝙ not. in
l. ij. C. de cōsti. pe. Secꝰ vbi aliq̇d est explicādũ in iudicio nō pōt iudex ecclesiasticꝰ arctari statuto laicoꝝ. vñ si
eoꝝstatuto cauet̃ ꝙ nō possit ꝓbari mu
tuũ ꝑ testes si laicꝰ litigat ↄ̃ clericũ in
ioro ecclesiastico nō astrĩgitur laicꝰ illi
statuto. ad hoc ꝙ no. ĩ. c. ij. de arbi. li. vj.
faciũt no. ꝑ Bar. in. l. cũctos populos.
C. de sum. tri. vbi dicit ꝙ etiā si tale sta
tutũ cōcernẽ s ꝑsonā ĩdirecte tāgit bona nō ligant̃. Exẽplũ statuto cauet̃
ꝙ primogenitꝰ succedat certe forensis
nō ligat̃ etiā si habeat ibi bona. secꝰ si
cōcernet ṗncipałr bona: vt si diceret ꝙ
bona deferant̃ ad prĩogenitũ facit. l. j.
ff. de tuto. ⁊ cu. dā. vbi l
ʒz p̃ses ꝓuincie
possit dare tutorẽ nō tñ eũ q̇nō ẽ eiusdẽ
ꝓuĩcie: vel h
ʒz ibi domciliũ ⁊ sic fuit dis
putatũ per do. Lau. in. q. facti cauetur
statuto mutie ꝙ si res possessa ab aliqͦ
euincatur ab eo ꝙ possessor nō teneat̃
eam sibi restituere nisi dato sibi pretio
quo emit. Bononiensis litigat mutine
ↄ̃ mutinẽse
ʒz obtinet snĩa
ʒz nũq̇d dabit
sibi p̃tiũ. certe nō illud statutũ non
porrigit vires ad forẽses l
ʒz ibi litigẽt.
Facit ad hoc ꝙ no. Pet. de anch. ĩ. c. canonum de constit. Ex quo ĩfert pa. vbi.
s̃. quod quāuis statuto caueatur quod
vsurarius nō teneat̃ restituere pignus
etiā si probet quis se esse dominu
ʒz nisi
restituto precio ꝓ quo est pignoratum
ꝙ nō extendet̃ ad rem clerici vel. foren
sis impignoratā domino inscio: quia si
res est clerici nō subijcitur iurisdictiōi
laicorum. c. fin. de vita et hone. cle. Si
vero laici extranei: ⁊ ibi sit delata furtĩ
|
ne ⁊ volũtate dñi nō pōt dici de iurisdictiōe statuẽtis sicut diximꝰ de re mo
bili q̃ nō est ꝑmāsura in loco. vt no. ĩ. c.
fi. de fo. cōpe. facit. l. heres absens. §. nũ
quid. ff. de iud. aut statutum dat modũ
dicẽdi cām ⁊ tũc si prefigit legẽ iudici.
iudex tenet̃ ⁊ sub eo pōt allegari. Exẽplũ. statuto cauet̃ ꝙ iudex sequatur libros mercatoꝝ ⁊ tũc in foro seculari fa
cit fidẽ in p̃iudiciciũ subditorũ nō autẽ clericoꝝ vel extraneoꝝ si tñ vult reci
pere librũ ꝓ se vigore statutoꝝ tenet̃ re
cipere ↄ̃ se. ar. c. cum olim de cẽst. cũ ibi
no. Si ꝟo nō p̃figit legẽ iudici sed loq̇
tur gñaliter adhibeat̃ fides libris mer
catorũ tunc vbi potest allegari contra subditum statuẽtis nisi in casu qñ
non vult suscipere contra se.
¶ Vtrũ iudex ecclesiasticus possit iudi
*care laicũ subditũ principis laici vel
etiam principes laicos. Rñ. ꝙ sic rōne
spũalitatis. puta si cā est spũalis vt de
dictis matrimonijs ⁊ hmōi vel ratione
peccati cuiuscũ mortalis vt not. in. c.
ij. ⁊. c. nouit de iudi. alias non.
¶ Vtrũ laicꝰ possit iudicare ĩ aliquo ca
*su clericũ. Rñ. ꝙ siue causa sit spũalis.
vt de decimis matrimonijs siue criminalis. vt de heresi vel vsuris ⁊ hmōi siue tꝑalis nō pōt vt. in. d. c. ij. posset tñ
autoritate sibi delegata ab ep̃o in causa temporali mere de clerico iudicare.
alias non vt. in. d. c. ij. fallit etiā quādo
clericus est degradatus ⁊ traditus cu
rie seculari quia tunc potest.
Judicium
est duplex vnum ordina
rium. ẜm legẽ dei aliud
temerarium. primum est duplex. s. iudi
cium discretionis de quo in. l. cum pre
tor. ff. de iudi. iij. q. vij §. tua Vnde dici
tur furiosus caret iudicio ⁊ istud conce
ditur oĩbꝰ in manifestis ⁊ certis: aliud
est cohertiōis ⁊ hoc conceditur aliquā
do presatis ⁊ aliquādo alijs ⁊ istud ali
qñ dicit̃ extraordinarium. i. delegatuʒz
vt no. Ber. Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. qm̃ ⁊ ibi ĩ gl.
de ꝓba. Jtẽ extraordinariũ dicit̃ qñ nō
ꝓcedit in figura iudicij sed iudex procedit ex officio suo in modũ inq̇sitiōis
vel denũciatiōisvt de accusa. c. suꝑ hic.
⁊. c. q̃liter el. ij. Jtẽ ĩ causis electiōis postulatiōis aut ꝓmissiōis suꝑ dignitati
bus ꝑsonatibꝰ officijs canonicatibus
p̃bẽdis seu q̇buscũ alijs bñficijs ecclesiasticis aut suꝑdecimis mr̃imonijs
et vsuris ĩ q̇bꝰ ꝓcedẽdũ est simpłr ⁊ de
plano r extraordinariũ de q̇bꝰ no. ĩ. c.
olĩ de accusatio. ꝑ Jnn. ⁊ Ho. ⁊ ĩ. c. statu
ta de here. li. vj. ⁊ Jo. mo. ⁊ Jo. an. Jtem
pōt dici extraordinariũ qñ iudex eccle
siasticꝰ cognoscit de tꝑalibꝰ rebꝰ laicoruʒz rōne peccati anirexi de iudi. nouit.
De notatis in hoc. §. ⁊ quot modis
dicat̃ iudiciũ no. ĩsti. q̇bꝰ nō ẽ ꝑmis. fa.
testa. §. j. ĩ gl. ⁊. ff. de dolo. l. j. §. j. ĩ gl. ⁊ gl.
ĩ. c. forꝰ de ꝟ. sig. ⁊ habuit ortũ in paradiso. ⁊ tā nouo veteri testō ꝓbatur ⁊
eius ordo. ⁊ vsus vt no. Spec. in proe.
ver. ceterũ. ⁊ sed. ꝙ magis assimulant̃
iudicia ↄ̃ctibꝰ vltimis volũtatibus.
no. Bal. ĩ. l. j. ad fi. C. de fal. cā adie. le. ⁊
ĩ. l. oẽm. de iudi. ⁊ cōstat regularitas exactore reo ⁊ iudice. insti. de ĩterdi. §. retimende. ⁊. §. plura.
*¶ Quot modis iu diciũ reddit̃ nullu
ʒz.
Rñ. ꝙ tripłr. prĩo rōne iudicis incōpetẽ
tis puta nō h
ʒz ptātẽ suꝑ eũ quẽ iudi
cat vt de tu. c. at si clerici cũ suis conco.
¶ Vtrũ q̇libet laicus possit se subijcere
cnilibet iudici q̃ p̃est. Rñ. ꝙ sic si vult. l.
j. ff. de iudi. ⁊. l. j. C. de iur. om. iud. ⁊ ĩtelligit̃ velle ⁊ cōsentire quādo scit eũ nō
esse suũ iudicẽ ⁊ tamẽ litigat sub eo vt
in. l. ij. ff. de iudi. Limita ẜm gl. ĩ. c. si di
ligẽti. de fo. cōpe. veꝝ in cā ciuili secꝰ in
cā criminali. vide pa. ibi. s
ʒz q̇d si illi cui
vult se subijcere nō h
ʒz iurisditione
ʒz in
actu. vide. s̃. confessio. iij §. iiij.
¶ Vtrũ similiter clericꝰ. Rñ. ꝙ non sub
*iudice laico etiā ꝓpter tꝑalia bona sua
c. si diligẽti de fo. cōpe. nisi agẽdo ↄ̃ lai
cũ sub iudice laico cōueniretur etiā de
crimine ciuiliter tamẽ: tunc tenet̃ respondere: vt in glos. de iudi. c. at si clerici. Sed pa. ibidẽ tenet ꝙ etiā sunt solennes doc. qui tenẽt ꝙ nō pōt cōueniri vide ꝑ eũ ibide
ʒz sed aduerte in cā
spũali seu annexa non habet locum re
|
cōuẽtio corā seculari iudice. arg. c. tuā.
de or. cog. ⁊. c. lator. qui fil. sint leg. ⁊ sic
tenent cōmuniter doc. in. d. c. at si clerici. sed in tꝑali credo ꝙ sic.
¶ Vtrũ laicus laicũ suꝑ re ciuili possit
*cōuenire sub papa. Rñ. ẜm gl. xj. q. j. in
sum. ⁊ pa. in. c. l
ʒz ex suscepto. de fo. cōpe.
ꝙ nō nisi in. xvj. casibus. ¶ Primus qñ
hoc habet cōsuetudo vt in. c. si clericus.
de fo. compe. ¶ Scs quā do sumus in
terris subiectis ecclesie quo ad tẽporalẽ iurisditionẽ. vt in. c. not. ¶ Tertius
quādo causa suꝑ qua addit̃ spectat ad
ecclesiasticũ de iure: vt in. c. tuam. de or.
cog. ⁊. c. cũ sit generale. de for. compet.
¶ Quartus quādo vacat imperium et
aditur papa in causa spectante ad imperatorẽ vt in. d. c. lʒz. ¶ Quintꝰ quādo
dat̃ negligẽtia principis in iustitia administranda. vt in. d. c. lʒz ⁊. d. c. cum sit.
¶ Sextꝰ qñ impetrat̃ a ꝑsona miserabi
li ⁊ oppressa. vt in. ca. ex parte. B. de fo.
cōpe. ¶ Septimus quādo iudex secula
ris qui nō hʒz in ꝓuincia superiorẽ alle
gat̃ suspectꝰ vel nō vult facere iustitiā.
vt no. in aut̃. vt dif. iudi. §. j. ⁊. ij. ¶ Octauo in causa recōuẽtionis. iij. q. viij. §. cu
ius. in agendo. ¶ Nono ẜm hosti. ĩ cau
sis mortuariorũ a defunctis derelictorũ in aut̃. de eccl. ti. §. si autẽ. ¶ Decimo
quādo secularis iudex inuocat auxiliũ
ecclesie. xxiij. q. v. administratores
ẜm Jnno. puta subditi sunt sibi inobediẽtes. ¶ Xj. rōne administrationis assumpte a laicis ꝙ intellige vt not. in. c.
iudicatum. lxxxix. di. ¶ Xij. si ecclesiarũ
serui vel homines seruiẽtes indebite a
laicis collectāt̃. c. ecclesiaꝝ seruos. xij. q.
ij. ⁊ in an. item nulla cōitas. C. de epi. et
cle. ¶ Xiij. quādo ĩ ꝓuincia nō est iudex
aut superior laico tũc pōt adiri ep̃s vt ẽ
casus. in aut̃. vt dif. iudi. §. si vero ↄtige
rit. ¶ Xiiij. quādo aliquid est ambiguũ
⁊ vt difficile ĩter iudices variat̃ vt in. c.
per venerabilem qui fi. sint leg. ¶ Xv.
quādo agit̃ per viam denũciatiōis euāgelice. vt ĩ. c. nouit. de iud. ¶ Xvj. quādo
causa prophana est annexa seu coniuncta cũ causa spectāte prĩcipaliter ad ecclesiam. Exemplum ponit glos. de. dote. vt in. c. de prudentia. de dote post diuor. re. ⁊ hoc quando nō agitur principaliter de dote sʒz ex consequentia. ⁊ cir
ca predicta vide predictũ pa. in. d. c. licet. cum multis declarationibus.
¶ Secundo redditur nullum iudiciu
ʒz
*ratione persone agentis puta est mi
nor ⁊ agit sine autoritate curatorum. C.
de iudi. l. ꝓperandũ in fi. ⁊. C. q̇ de leg.
ꝑso. in iud. habeant. l. j. Similiter si est
seruus vel monachus ⁊ hmōi item excōmunicatus similes enim nō possunt
agere nisi in casibus expressis a iure.
¶ Tertio redditur nullũ ex defectu rei
*vtputa nō potest tractari sub tali iudice sicut iuspatronatus. de iud. c. to.
vel res eccłiastica. c. decernimꝰ. de iudi.
¶ Qui sunt qui non possunt vocari ad
*iudiciũ. Rñ. ꝙ multi de quibus. ff. de in
ius voc. l. ij. ⁊. iij. ⁊ sunt consul prefectꝰ
pretor magistratus qui habet imperiũ
merum vel mixtum nec episcopus du
ʒz
sacra agit nec ille qui vxorem ducit nec
tlla que ducitur in vxorẽ: nec qui funus
familiare prosequitur vel iuxta mortuũ
facientem obsequia. nec qui ꝓpter religione
ʒz loci se mouere nō pōt vt regula
ris vel inclusa Ponũtur alibi alij vt sũt
infames ⁊ furiosi. ff. de condi. fur. l. ij. ⁊
hoc verũ ꝑ se. sed bene per tutores ⁊ curatores. Jtem nec seruus dominũ. nec
libertus patronum infamosis actionibus. nisi venia impetrata in ius vocare
potest. de quibus not. in dictis. ll. de in
ius voc. ⁊ seq.
¶ Quid si pupillus vocat̃ in iudiciu
ʒz
*⁊ nullus eũ defendit. Rñ. nullũ erit iudicium. ff. de re. iudica. l. contumacia.
¶ Vtrum mulier possit vocari ĩ iudiciũ
*Rñ. ꝙ nō ꝑsonaliter nisi in casibus expressis a iure: ⁊ hoc intellige ↄtra eius
voluntatẽ. Secus si vellet vt in. c. mulieres. iud. li. vj. Et sũt isti casus exp̃s
si a iure ĩ q̇bꝰ vocat̃. ¶ Primꝰ in causa
crĩali. ff. de pub. iud. l. pe. §. ad crimen.
¶ Scs ĩ ferẽdo testimōio ĩ. cā crĩali qñ
pōt admitti de qͦ vide. j. test. §. v. ¶ Tertiꝰ qñ est nutrix filioꝝ si nō vult autorẽ
|
cōstituere. Jnsti. de cura. §. vlt. Vtrũ autẽ mulieres religiose possint si ipse volunt similiter euocari ad iudiciũ. Rñ. ꝙ
non pro nulla causa personaliter intellige. vt in. d. c. mulieres.
¶ Quid si citent̃ de facto aliq̃ mulieres
*ↄ̃ p̃missa. Rñ. ꝙ irritũ est ipso iure. vt in
d. c. mulieres. ĩmo est excōicatꝰ fingens
causam vt iudex vadat ad mulierẽ pro
ferendo testimonio. sed ex causa vera si
earum testimonium est necessarium d
ʒz
iudex ad eas ire. vel si nō decet aliũ mit
tere. vt in. d. c. mulieres.
¶ Qualiter ꝑuertit̃ iudiciu
ʒz. Rñ. q̃tuor
*modis. Timore. Cupiditate Odio. et
amore. xj. q. iij. quatuor modis.
¶ Qua hora pōt iudiciũ exerceri. Rñ. ꝙ
*de nocte nō est honestũ. de offi. dele. cōsuluit tñ iudex ꝓcedit de nocte cũ lumi
ne cādele ad litis ↄte. vel snĩe ꝓlationẽ
v
ʒz q agit. l
ʒz facere nō debeat. dummō
aliud nō ĩpediat. młta ꝓhibent̃ q̃ tñ
facta tenẽt de regula. ad apostolicā. de
iureiu. quẽadmodũ. §. q si post. de hoc
no. in aut̃. de iudicibꝰ. §. sedebunt.
¶ Vtrum tempore vel hora feriata pos
*sit. Rñ. ꝙ nō. vide. s̃. ferie. in prin. cum
duobus. §. sequen.
¶ Vtrũ iudex possit iudicare vltĩa die
*sui officij. Rñ. ꝙ nō. vt ĩ. l. eũ q̇. ff. de. iur.
om. iud. t
ʒz tñ si iudicat vt ĩ. l. meminisse
ff. de offi. ꝓcōsulis. ⁊ hoc ĩtellige ĩ ordinario. delegatꝰ etiā vltima die iudicat. vt ĩ. c. cōsuluit. de offi. dele. Bar. tñ ĩ
l. eũ q̇ limitat veꝝ post aduẽtũ successo
ris. qm̃. añ licite iudicat. d. l. meminisse.
¶ Quo loco. Rñ. ꝙ ĩ loco sue iurisditio
*nis nisi de cōsensu partiũ ⁊ iudicis territorij. ix. q. j. ep̃m cum duobus sequen.
c. vide gl. in. c. vt litigātes. de offi. or. li.
vj. Fallit etiā hoc in ep̃o expulso. S
ʒz q̇
sunt voluntarie iurisditionis possunt
vbi exerceri. l. ij. ff. de offi. procon. ⁊. c.
nouit. de offic. leg. ⁊ ibi glo.
¶ Quō debet iudicare. Rñ. ꝙ sedere de
*bet vt no. in. d. §. sedebunt.
¶ Temerariũ iudiciũ ꝙ vniuersaliter
*ꝓhibet̃ dicit̃ sex modis. Primo ex parte
iudicātis per vsurpationem officij sibi
non impositi. Sco propter indignata
tẽ. Ro. xiiij. tu quis es qui iudicas. Ter
tio propter ignorantiam ex parte vero
rei est. Quarto quādo iudicatur ꝑsona
tum ad euentũ futurũ nemo despe
randus est de pe. di. vij. nemo. Quinto
quādo iudicatur intẽtio incerta. Sexto
quādo iudicat̃ factũ occultũ de ĩcertis ⁊ occultis temerariũ est iudicare ẜ
ʒz
glo. suꝑ illud Mat. vij. et prime ad cor.
iiij. ⁊ de reg. iur. c. estote ⁊ ĩ p̃dictis modis cōmuniter est peccatum mortale
contra preceptum christi Matth. vij. no
lite iudicare vide preceptum. §. xvij. ⁊. j.
Presumptio primo.
Juramentum
Primo est assertio
vel negatio de aliquo licito ppłi ⁊ honesto sacre rei attestatione firmata ẜm Gof. Ho. Archi. et
in aut̃. de mā. ṗn. §. sed ne. ⁊ no. xxij. q.
j. §. j. vnde r iurare quasi ꝓ iure introductũ est vt q sub inuocatione diui
ni testimonij r pro vero habeatur.
Adde hic dictis ⁊ ꝙ iuramentũ est
obligatio anime alicuius ad aliq̇d asse
rendum vel seruandum deo in testẽ vo
cato. vt ꝑ car. cle. j. §. nos. q. j. de iureiu.
⁊ bal. post Cy. ĩ aut̃. sacramẽta puberũ.
C. aduersus vẽdi. ⁊ hʒz tres comites scʒz
iustitiam veritatem: ⁊ iudicium gl. no.
in aut̃. q eis. C. de nup.
¶ Quot mogit iurat̃. Rñ. ꝙ duobꝰ modis. primo solo. sermone sicut in veteri
*lege dicebant viuit dñs viuit aĩa mea
hoc addat mihi dñs. j. Rñ. xij. xxij. q. j. ⁊
iurabũt in primitiua ecclesia. testis est
mihi deꝰ. deũ inuoco in testẽ ꝟitatẽ di
co in xp̃o ⁊ nō mẽtior. testis est mihi cō
sciẽtia. xxij. q. j. si peccatu
ʒz. ⁊ sic deus te
adiuuet. xxxv. q. vj. de parẽtela. Jtẽ per
euangelium christi. per crucẽ per ordinem sacrum per sanctos. vt not. in. c. si
aliqua. xxij. q. j.
¶ Sed vtrũ liceat iurare ꝑ creaturas.
*Rñ. ẜm scm Bo. ĩ. iij. di. xxxix. ar. ij. q. ij.
ꝙ iurare ꝑ creaturas aliquādo fit ꝑ in
precationẽ: vt cũ r. ita viuat filiꝰ meꝰ.
⁊. isto modo inuocat̃ creatura testificādum s
ʒz pignorat̃ ip̃a creatura creatori.
|
ẜm ꝙ dicit Aug. ⁊ l
ʒz iurare sic l
ʒz oĩs
creatura sit creatoris tñ solatiũ eiꝰ nobis
a deo ↄcessu
ʒz est. ⁊ iō tan nostrũ deo
oppignorare possumꝰ. Aliqñ iurat̃ per
creaturas ⁊ inuocant̃ in testẽ ẜ
ʒz se ⁊ sic
nō l
ʒz iurare. sic esset credere in eis eẽ
aliqd numinis rōne cuius ꝟitas posset
dici ⁊ cōfirmari. Et sic intelligit̃ istud
mathe. v. nolite iurare ne. ꝑ celũ ⁊ c. ⁊
istud. xxij. q. j. si quis ꝑ capillũ. ⁊. c. cōsidera. Aliquando inuocat̃ creatura ĩ testem inquantu
ʒz relucet in ea diuine ve
ritatis vestigium ⁊ sic iurare ẽ iurare ꝑ
deum qui relucet in ea. ⁊ sic l
ʒz iurare. ⁊
de hoc habes ꝑ Host. Gof. ⁊ Ber. in. c.
⁊ si christus de iureiurā.
¶ Quid de acceptantibus iuramẽtum
*idolatrarũ vel cogẽtibꝰ eos iurare per
deos suos. Rñ. S. Bona. vbi. s̃. ar. iij. ꝙ
in iuramẽto facto ꝑ idolũ est duo ↄsiderare aut idolivenerationẽ ⁊ sic non lic
ʒz
nec reciꝑe nec exigere. Aut cōsideratur
ꝟbi confirmatio solu
ʒz ⁊ sic licite exigit̃
maxime pro bono cōi. sicut fecit Jacob
ad labam. xxij. q. j. mouet te.
¶ Vtꝝ sit iuramentũ dicere in veritate
*dico vobis. Rñ. Pa. ĩ. d. c. ⁊ si christus. ꝙ
sic quia interponit deũ qui est veritas
ad cōfirmationẽ actꝰ. c. in quadam de
celeb. mis. hoc limit o verũ qñ homines
sic habent illud pro iuramento. ⁊ ille q̇
iurat sic intendit iurare alias nō credo.
de quo dic vt. j. ꝑiuriũ in prin.
¶ Vtꝝ sit necesse dicere iuro. Rñ. Pa. in
*d. c. si xp̃s. ꝙ nō. sed sufficit ꝙ ad confirmationẽ veritatis quis interponat deũ
implicite vel explicite.
¶ Vtꝝ omnis fidei prestatio sit iuramẽ
*tũ. Rñ. pa. in. c. q̃relam de iureiur. ꝙ sic
sed nō econtrario non omne iuramẽ
tum est fidei prestatio tũc dicit̃ quis
prestare fidem quando promittit aliquid per fidem meam. vel sic deus meadiuuet ⁊ hmōi. ⁊ sic fidei p̃statio nō in
cludit nisi iuramentũ promissoriũ ⁊ nō
assertoriũ vel ẜm alios differt a iuramẽ
to ꝙ sit ꝑ librum vel rẽ sacra
ʒz. fidei aũt
p̃statio nō fit cũ interuẽtu rei sacre sed
meliꝰ dic ꝙ fidei p̃statio ẽ cũ aliq̇d pro
mittt̃ ꝑ fidẽ sine ꝟbo iuro iuramẽtũ ꝟo
est cũ dicit iuro ꝑ deũ vł ꝑ aliq̇d: vñ l
ʒz
quo ad pctm̃ mortale non sit dr̃ia: quia
ẜm Arch. in. c. j. de sepul. li. vj. ⁊ Jnno. ⁊
cōiter doc. ĩ. c. ⁊ si xp̃s de iureiu. sicut iu
ramẽtum est dicere iuro tibi ꝑ fidẽ meā
vel euangeliũ sic etĩā iuramẽtũ est dice
re ꝓmitto tibi ꝑ fidẽ meā siue sub fide
mea verum est ꝙ quo ad penam ꝑiurij
puta depositiōis in clerico. vt ĩ. c. q̃relā
de iureiu. nō incidit q̇s nisi exp̃sseritꝟbũ iuro ẜm aliquos vt ĩfra ꝑiuriũ. §. xj.
⁊ sic ĩtellige iura q̃ ponũt. vt. diuersa iu
ramẽtũ. ⁊ fidei p̃stationẽ vt in. c. ꝑuenit
de fideius. ⁊ in. c. q̃relā. ne p̃la. vices suas. c. ij. de spon. simplex vero ꝓmissio di
citur que nec iuramento nec fidei p̃statione firmatur.
¶ Sco modo iurat̃ cũ internentu ali
*cuius sacre rei: sicut cum iurat̃ in manu ep̃i vel sacerdotis aut super euange
lia vel corpus christi aut crucẽ ⁊ huiusmodi. vt. lxiij. di. tibi domino.
Juramentum
ij. Quotuplex est.
Rñ. ꝙ duplex: aliud
iudiciale: aliud extraiudiciale. Judiciale est defert̃ in iudicio. ⁊ istud aliqñ r iuramẽtũ de calũniā quo quis iu
rat se bona fide nō aĩo calũniandi cām
mouisse vł rñdere seu aliq̇d aliud ꝓponere: vt. C. de iur. cal. l. ij. §. j. ff. fa. her. l. ĩter coheredes §. q̇ fa. her. Et no ꝙ calũ
nia est falsa petitio vel iniusta repulsio
facta scienter. ar. eoꝝ que no. ff. ad tur. l.
j. §. calũniari. ij. q. iij. §. notandũ. ⁊ istud
iuramẽtum nō tm̃ d
ʒz esse de p̃terito. s
ʒz
etiā de futuro. d. §. qui fa. her. Aliqñ so
lũ r iudiciale ⁊ r iurare in lite
ʒz ex eo
ꝙ propter litẽ siue rem in litẽ. in iudicio petitā prestat̃. vñ aliqñ dat̃ a iudice
qñ deficientibꝰ ꝓbationibꝰ hñs vnum
testẽvł famā ꝓ aliquo compellit eũ iurare suꝑ quo est fama ⁊ r necessarium
pars cui defert nō potest sine causa
recusare. vt. in. c. fi. de iureiu. in prĩ. iuncta suꝑscriptiōe. ⁊ in. l. gñałr. C. de non
nu. pe. apppellat̃ ẽt decisorũ. p̃statur
ad litis decisione
ʒz. vñ r ꝙ maiorẽ h
ʒz
autoritate
ʒz res iudicata vt ĩ. l. ij. ff.
|
iureiuran. ⁊ istud producit acti. de iur̃ci
uili. l. actori. C. de iureiu. aliqñ etiā ist
iudiciale dat̃ aꝑte ꝑti ⁊ istud bene pōt
recusari. vt in. d. c. fi. Extra iudiciale ꝟo
iuramẽtũ appellat̃ volũtariũ: volun
tate ⁊ ex ↄuẽtiōe partiũ suspicit̃⁊ istud
aliqñ r assertoriũ qñ asserit̃ aliquid sic
esse vel non esse. vt. ĩ. c. si vero. de iureiu.
aliqñ r obligatiōis introductoriũvł ꝓ
missoriũ: sicut qñ ꝓmitto tibi dare vel
facere aliq̇d vt ĩ. c. cũ ↄtingat. iureiu.
aliqñ r ↄfirmatoriũ sicut cũ filia renũciauit bonis paternis ⁊ iuramentũ ĩter
pouit tali renũciationi. vt in. c. j. pac.
lib. vj. ⁊ in aut̃. sacramenta puberu
ʒz. C.
si aduersus venditionem.
Juramentum. iij.
de his que con
siderāt sunt in
omni iuramento. vñ scias ẜm Host. et
Gof. ꝙ septẽ sunt attendenda. ⁊ primo.
De hic notatis. ⁊ an iuramẽtũ sar
racenoruʒz. per machometũ valeat Ber.
post gl. no. ꝙnō in. l. ait pretor. §. iurari
ff. iureiu. ⁊ xxij. q. ij. uis etiā si xp̃ianus iuret ẜʒz bal. in. d. c. §. iurari ⁊ Alexan. ĩ. ij. §. j. ff. de iureiu. Et qualiter iuret iudeus Bar. in. l. iusiurādũ. §. ait p̃
to. ff. de iure. ꝙ ꝑ legẽ moysi vel ꝑ deuʒz.
vel suꝑ decẽ precepta legis vł ꝑ deũ pa
trem sabaoth vel ꝑ veruʒz patrẽ adonai
vel per deũ heloi vt not. in. l. fi q̃. C. iu
de. q̃ probat̃ in. c. mouet. xxij. q. j.
¶ Quis potest iurare ⁊ dico ꝙ oĩs qui
*est doli capax. vñ nec pueri q̇ nō sũt do
li capaces obligant̃ ex iuramento. xxij.
q. v. c. paruuli. nec furiosus. xv. q. prima
merito nec etiā admittunt̃ ad iurādu
ʒz
d. c. paruuli.
¶ Scm cui fiendũ est iuramẽtũ. Rñ.
*ꝙ ĩ iudicio iudici competẽti: extra iudi
cium potest fieri cuicun.
¶ Vtrum clerici pñt iurare. Rñ. ꝙ non
*cuicũ laico suꝑ euāgelia xxij. q. v. nullus est hic intellge nisi de lnĩa p̃lati sui
vt. ĩ. c. j. de iur. cal. hoc verũ si iurat tā
suꝑiori: ⁊ sic intellige dictũ. c. nullꝰ. ałr
sic ẽt sine lnĩa. vt ĩ. c. ex rescripto⁊. c. ꝑue
nit de iureiu. itẽ nōpōt iurare calũnia
nisi lnĩa sui suꝑioris nisi ille corā quo li
tigat sit eiꝰ suꝑior: s
ʒz habita lnĩa pōt ẽt
in manu laici iudici. xxij. q. vij. c. nos itẽ
prohibet̃ iurare in actu testificādi sine
lnĩa suꝑioris. vt in. c. . xiiij. q. ij. ⁊ ĩtellige in manu laici exceptis ergo tribꝰ
casibus p̃dictis pōt iurare licite etiā ĩ
manu laici ⁊ sine lnĩa alia. vt ĩ. d. c. ex re
scripto. ⁊ peruenit no. pa. ĩ. c. j. de iure.
calum.
¶ Tertiũ q̇d p̃t iurari. ꝓ qua re. Rñ. ꝙ
*ꝓ om̃i re licita iusta ⁊ honesta. nā ꝓ re
turpi illicita vł ĩiusta factũ iuramẽtũ ñ
t
ʒz. ar. c. vl. de pac. ⁊ clarius. j. patebit.
¶ Quartum per quod potest iurari di
*ctum est. s̃. iuramentum primo.
¶ Quintũ ad q̇d seu cur. s. ꝓ fine bono
*⁊ licito cuius finis bonꝰ ẽ ipsu
ʒz quo
bonũ est ar. viij. q. ij. c. artaldus. nam
si pro causa mala illicitũ est. vt sunt con
iurationes conspirationes ⁊ huiusmodi. ar. d. c. vlti. de pac. de re iudi. c. j.
¶ Vtꝝ iurās sine causa legitima peccet
*mortaliter Rñ. ꝙ si iuret quis sine causa
necessaria vt ista necessitas cōprehẽdat
vtilitatẽ nō solũ proxime s
ʒz etiā ꝓpriā
aliter nō credit̃ ei sic nō peccat morta
liter. Facit. d. §. alias ea demũ. ⁊. c. florẽtinũ. lxxxv. di. ĩ gl. uis sit periculosu
ʒz
vt patet in. c. ita ergo. xxij. q. j. in tex. ⁊in
gl. Si vero iuret ꝓ causa illegitima vel
inhonesta aut illicita cōiter est peccatũ
mortale. xxij. q. iiij §. illicitũ assũptio
est noĩs dei in vanũ ⁊ probat̃ in. c. sicut
nostris de iureiu. ⁊ ibi sentit gl. ⁊ Jnno.
⁊ Pa. Facit. c. qui sacramẽto. xxij. q. iiij.
Hoc intellige qñ aduertit ⁊ de causa il
licita ⁊ de iuramẽto ẜm ꝙ dico periuri
um mortale. j. periurium.
¶ Sextũ quō sit iurā dũ. Rñ. ꝙ tres de
*bẽt habere cōitates. s. ꝟitate iudiciũ et
ĩusticiā. Hyer. iiij. de iureiur. ⁊ si xp̃s. §.
iacobus. xxij. q. ij. aĩaduertendũ. Ratio
est ẜm sctm̃ Bo. vbi. s̃. ĩ litera iuramẽ
tum comparat̃ ad tria. s. ad re de qua sit
⁊ sic debet̃ veritas que ẽ adequatio rei
ad sermonẽ ad iurantẽ. sco cōparatur
a quo procedit ⁊ sic debetur iudic iu
ʒz. s.
discretionts tertio comparat̃ ad cām ꝓ
q̃ sit ⁊ sic debet̃ iustitia. s. vt cā sit iusta.
¶ Vtꝝ semꝑ sit peccatũ mortale qñ pre
dicta ficiũt. Rñ. pa. ĩ. d. c. ⁊ si christꝰ q
nō semꝑ sed aliqñ veniale ẜm titate
culpevt no. archi. ĩ. d. c. animaduertendum quod melius patebit. j. ꝑiurium
in prin. cum quin. §. seq.
¶ Vtrũ iurans sine iudicio discretiōis
*peccet mortaliter sicut faciunt illi qui ĩ
quolibet verbo iurāt. Rñ. ꝙ cũ iuramẽtum prohibeat̃ nō quia sit malũ sed ꝓpter ꝑiculũ ꝑiurij. Jdeo si talis iurat fal
sum nō excusatur a mortali ꝑ ea que di
cam. j. periuriũ in prin. ⁊ ẜm illam distinctionem. Si vero iurat verũ sic non
erit mortale peccatũ. verũ est ꝙ tenetur
abstinere sicut a mortali ꝓpter ꝑiculu
ʒz
quia de tali dicit̃ ecclesiastici. xxxiij. vir
multu
ʒz iurans implebitur iniquitate.
¶ Vtrũ inducẽs aliũ ad iurandũ que
ʒz
scit false iuratuꝝ ve. nō seruaturũ iura
*mentũ peccet mortaliter. Rñ. ẜ
ʒz Ric. in
iij. di. xxxix. ꝙ aut facitvt ꝑsona publica
ad instantiā partis ⁊ ex ordine iuris ⁊
sic nō peccat si vero facit vt ꝑsona publica. tñ ↄtra ordinẽ suis aut vt ꝑsona
priuata. sic peccat graniter s
ʒz dñs Car.
in cle. vnica de iureiu. dicit ꝙ talis vĩcit
homicidā. xxij. qō. v. si quis ↄuictꝰ ⁊. c.
seq. ⁊ sic patet ꝙ est mortale. ⁊ ex hoc cō
cludit Pa. ĩ. c. cle. de coha. cleri. ⁊ mul. ꝙ
nũ ẽ deferẽdũ iuram̃tũ illi ↄ̃ quẽ ẽ ve
hemẽs suspitio trāsgressiōe ⁊ deferẽs
peccat intelllge mortaliter ẜm distin. di
cta alł. c. ille. xxij. q. v. ⁊ facit optime tex.
d. c. clericis. vbi nō vult clericos cogi iu
rare dimitte ↄcubinas q no. ↄ̃ dā es
secularibꝰ iuramẽta ⁊ siłibꝰ q̇ nō seruāt
⁊ iō ponāt potiꝰ penā. ⁊ hoc tale iuramentũ est ↄ̃iusticiā nō credo tñ mor
taliter peccare illũ qui dat iuramẽtũ ẽt
vt ꝑsona ṗuata illi quẽ scit falsum iura
turũ qñ ille est iā dispositus iurare puta obtulit se iurare qñ hoc facit ex
aliqua rōnabili cā ⁊ de isto nō loquitur
c. ille s
ʒz de eo qui inducit nō dispositũ
iurare.
¶ Vtꝝ iurās vituperose ꝑ mẽbra inhonesta peccet mortałr. Rñ. ꝙ tales proṗe
*sunt blasphemi vt pt
ʒz in ca. si quis ꝑ ca
pillũ ibi alio modo blaphemia ⁊ c. xxij.
q. j. ⁊ iō sic peccat mortaliter sicut dictũ
est de blaphemia. s̃. in prĩ. nā ꝟbũ aliꝰ
facit positionẽ eiusdẽ qualitatis regula
ritatis l
ʒz habeat exceptionẽ aliqñvt in
iohāne. ⁊ alij duo latrōes ⁊ no. pa ĩ. c. ac
cedens de p̃bẽ ⁊ iō hoc alio mō p̃suppo
nit blaphemiā. secus si iurarat ꝑ aliq
mẽbrũ honestũ ⁊ cũ reuerẽtia vt puta ꝑ
sanctũ caput dei ⁊ raro nō consuetudi
nārie ẜm Rodo. sic esset veniale.
¶ Septimo attẽdendũ est in iuramen
*to qñ tp̃s nō reddit iuramentũ illicitũ
vt qñ iurat̃ ĩ iudicio diebꝰ feriatis nisi
ꝓ pace ⁊ alijs pijs causis vt de ferijs. c.
conquestus quod aũt fiat a ieiunijs est
de honestate. xxij. q. v. honestum.
Juramentum
iiij. quō iuramentũ
interpetrandum est
Rñ. inno. in. c. veniens de iureiur. ꝙ in
iuramento determinato super aliquo
singulari sic interpetrat̃ in foro aĩe
ẜm intentionẽ iurātis. facit. c. humane au
res. xxij. q. v. sed hoc ego limito verũ qñ
ille q̇ dat iuramẽtũ seu exigit dolose et
iniqua facit sicut cũ vir p̃stat iuramẽtũ
vxori suꝑ adulterio. nā cũ talis ini a
tali ↄfessionẽ exigat poterit iurare
ẜm suam intentionẽ ꝙ est verũ l
ʒz secundũ
intellectum audientis sit falsum secun
dum Rodo. quẽ sequit̃ asteñ. lib. j. titu.
xviij. ar. vij. Facit ꝙ not. ihe. in. iij. dist.
xxxviij. vbi circa litterā dicit Ric. quod
obstetrices nũ peccassent l
ʒz non rñ dissent ad ĩtentionem pharaonis. non
fuit ei data autoritas ad aliq̇d agendũ
contra deũ. Siłr qñ quis ex iuramento
exigit ab aliquo ꝙ ipse nō pōt sine pctō
implere. potest habere intentionẽ cum
iurat illud facere. s. tũ poterit sine pec
cato. sicut si mulier q̃ habet impedimẽ
tum excōicata nō pōt ꝓbare in mortis articulo cũ oporteat eā iurare de stā
do cum viro d
ʒz intelligere sic. s. tũ po
terit sine peccato ⁊ non periurat vt no.
ĩ. c. literas de resti. spo. Si autẽ ille qui
prestat iuramentũ est in bona fide ⁊ in
casu licito prestat tunc habet locum. c.
quacun ar. xxij. q. v. quia scien
ter non
|
iurat ẜm intẽtiōe in p̃stātis peccat mor
taliter ⁊ est ꝑiurus ⁊ etiā credo ꝙ tenea
tur sicut ille ĩtellexit implere ar. d. c. qua
cũ. nec obstat ꝙ sicut votũ dolosũ nō
obligat sic nec iuramẽtũ votũ sit deo
proprie: sed iuramentum fit homini et
obligatio contrahit̃ aliter invoto: quia
per intẽtionẽ: aliter in iuramento ꝑ
deliberatā verborũ attestationẽ. Si aũt
vter fuit in simplicitate. Sedvnꝰ vno
modo intelligebat alter alio mō sic iter
p̃tat̃ ẜm intẽtionẽ iurantis in foro aĩe.
vt no. in. §. ex his oĩbꝰ colligit̃. xxij. qō.
v. in foro aũt contentioso stabit̃ verbis
vt in. c. ex literis de spon. Si vero verba
habẽt duplicẽ intellectũ in stipulatiōi
bus ⁊ alijs ↄtractibus cōtra stipulantẽ
⁊ vendẽte
ʒz interpretabunt̃. l. inter stipulantẽ. §. j. ff. deverb. ob. ⁊. l. labeo. la. j.
ff. de ↄtrahẽ. emp. Jn iudicijs. in prin. ĩterpretat̃ pro actore in medio ꝓ vtro
in fine ꝓ reo extra de ꝓba. ex literis. vt
ecclesia. bñfi. c. vt nostrũ. in delictis aũt
contra delinquẽtẽ nisi aliud appareat
de presum. c. j. si vero loquamur de iura
mento generaliter prestito pro obediẽtia prestanda mādatis sic dicit Jnno. ĩ
d. c. veniens. ꝙ interpretet̃ vt nō extẽda
tur nisi ad ea de quibus cogitatũ estvł
debuit cogitare: vt ĩ. c. quintauallis. de
iure iu. de deci. ex multiplici. rest. spo.
audita. xxij. q. ij. nequis. Alij dicunt ꝙ ĩ
terpretet̃ generaliter nisi sit cōtra priꝰ
iurametũ: vt in. d. c. veniẽs. vł ↄtra ius
vt in. d. c. quintauallis vel ↄ̃p̃sumptionem cōmunẽ ꝙ si hoc mādari credidis
set nun iurasset. ar. c. petitio iureiu.
ego credo ꝙ in foro anime interpretabi
tur secundum intentione
ʒz iurātis nisi
fuerit dolosa.
Ad propositũ eoꝝ que in hoc. §. no
tantur. s. interpretatiōe iuramenti. et
ꝙ impleat̃ ⁊ restingitur ẜm ius vt no.
Joan. an. in. d. c. veniens. iureiu. ĩ nouel. ⁊ Bal. in. l. fi. C. de nō. iniu. pec. vbi
etiam ꝙ tacite continet generalẽ intellectum ⁊ cōmunẽ presumptionẽ hoĩm⁊
ita per Jnno. in. c. veniẽs. de iureiurā.
¶ Vtꝝ iuramentũ ꝑrestitu
ʒz in materia
iuris restrĩgat̃ ad limites iuris. Rñ. pa.
in. c. tua nos. de ecclesijs edificādis ꝙ
sic. Jta ꝙ recipit oẽs limitatiōes ⁊restri
ctiones quas recipit ius ill. Facit tex.
in. l. C. de ↄdi. inde. ⁊ in. l. fi. C. qui satis.
co. ⁊ no. per Jnno. ⁊ glo. in. c. per tuas
arbi. vbi dicit ꝙ cũ quis iurat stare sen
tentie arbitri sub pena ꝙ nō obligat̃ ni
si vel parere sentẽtie vel soluere penam
⁊ ideo si soluit pena
ʒz sufficit. Similiter
si iurauit nō sub pena tenet̃ vel seruare sententiā vel ad interesse. ff. de ar
bi. l. diem. §. fi. quia ĩtelligit̃ ista clausula. Ego parebo sentẽtie vel soluā penā
quia iste intellectus est sibi datus a iu
re. Pa. in. c. quintauallis de iureiu. dicit
verum in sentẽtia arbitri. secus ĩ sentẽtia arbitratoris in tali snĩa non ẽ talis datus intellectꝰ. Jtẽ pro hoc facit di
ctũ Jnno. in. c. cũ oẽs de cōsti. qui dicit
ꝙ p̃latꝰ. q̇ iurauit nō alienare bona ecclesie ꝙ potest nihilominꝰ alienare ĩ cā
necessaria: vt in. c. fi. de ec. edi. ⁊ etiā vti
li cũ in hoc casu necessitas ⁊ vtilitas eq̇
parentur a iure. xij. q. ij. sine exceptiōe ⁊
sic iuramẽtum intelligit̃ de alienatiōe
illicita solum. facit. c. petitio de iureiur.
vbi iuratꝰ no esse ↄtra aliquẽ intelligit̃
illicite secus legitime etiā pro ꝓpria vti
litate. facit etiā. c. ex parte tua de cle. nō
resi. vbi iurans residere in ecclesia pōt
iuramento nō ob. se absẽtare pro neces
sitate vel vtilitate ecclesie. Jtem facit ꝙ
no. in. c. prout nobis de dol. vbi ille q̇ iu
rauit parere mandatis ecclesie vel iudi
ci si se grauatur potest appellare iuramentũ nō se extẽ dit ad hec qñ est generaliter latũ ⁊ ꝙ no. in. c. ex tenore de
sen. excō. vbi tenet idẽ Pa. hoc ibi not.
dicit. dictum tamen est verũ ꝑ ea q̃ notantur in. d. ca. veniẽs. ⁊ in. d. capi. quin
tauallis. ꝙ etiam ex causa noua superueniente vel si erat prius erat oculta
poterit ille qui iurauit rñdere corā aliquo iudice non obstante iuramento
generali illum recusare. nec ob. predictis quod iuramentum habet clausulam seuvim clausule. Si non valetquod
ago vt ago valeat quantum potest
|
vt. c. to. ⁊. c. ad nostrā el. iij. de iureiur.
no. ĩ. l. cũ pr̃. §. filiꝰ matrẽ. ff. de leg. ij. ⁊ ꝑ
bar. ĩ. l. si q̇s ꝓ eo. ff. de fideius. ⁊ ĩ. l. sciẽdũ. ff. de ver. ob. Et iō d
ʒz aliq̇d oꝑari ꝙ
non faceret si p̃dicta essent ꝟa aliq̇d
oꝑat̃: tñ adijcit vĩculũ ⁊ ligat strictiꝰ
ip̃m iurātẽ ⁊ qñ accumulat forũ foro
vt ĩ. c. fi. de fo. ↄpe. li. vj. Jn casu aũt vbi
nihil oꝑaret̃ vel paꝝ tũc bñ verũ est q
h
ʒz vim illiꝰ cłe s
ʒz hoc nō est in casibus
p̃dictis strictiꝰ stringit ⁊ ideo sufficit
Facit etiā ꝓ p̃dictis ꝙ no. d. Ant. in. c.
ex literis el. ij. de spō. ⁊ sequit̃ ibidẽ pa.
ꝙ sicut eq̇tas p̃toria facit vt in stipulationibꝰ p̃torijs ꝓmittẽdo simpłr factũ
alie nũ ĩ dubio ĩtepretet̃ ꝓmisisse se factuꝝ ⁊ curatnꝝ tũ ĩ eo ẽ vt ĩ. l. quoties
ff. de ꝟb. obli. Jta e q̇tas iuris canonici
hoc inducit ĩ materia canonica vt p
ʒz ĩ
d. c. ex lr̃is. ⁊ ĩ gl. ibidẽ vbi parẽtes q̇ ꝓ
filijs iurāt spōsalia nō peccāt l
ʒz non sequant̃ nō ex eoꝝ defectu illud iur̃m
intelligit̃ tũ ĩ eis est se facturos. Jte
ʒz
facit q no. pan. in. c. cũ clerici. de ꝟ. sig.
vbi dicit ꝙ iuramẽtũ generałr p̃stitum
d
ʒz restringi tũ pōt vt minꝰ obliget iu
rantẽ. vbi tractat de obligatione est
faciẽda stricta ĩterpretatio. alł. c. ad nostrā el. iij. de iureiu. ⁊. c. primũ eo. ti. lib.
vj. ⁊. l. q̇cquid astringẽde. ff. de ꝟb. obli.
Jtẽ ĩ. c. quẽadmodũ dicit idẽ pa. ꝙ iura
mẽtum in aliqͦ ↄ̃ctu recipit oẽs ↄditiones ⁊ limitatiōes ⁊ subauditiones q̃s
h
ʒz ille ↄ̃ctꝰ. ⁊ siłr si apponit ĩ alia dispositiōe vł obligatione regulat̃ ab illa
facit ꝓ hoc. l. fi. C. de nō nu. pe. ⁊ no. per
Bar. in. l. si societatẽ. §. arbitroꝝ. ff. pro
soc. q bñ no. faciũt ad multa ĩ mate
ria iuramenti ⁊ voti vide ad hoc ꝙ. j. d.
.§. v. ⁊. vj. Jtem si iuro alicui dare cras
pecuniā ĩtelligit̃ nisi fuero ab eo absolutꝰ. pōt prorogare terminũ ⁊ absoluere vt ĩ. c. j. iureiu. Jtẽ si iurauit pecu
niā tibi reddere ad certũ tp̃s spe future numerationis intelligit̃ si pecunia
ʒz
mihi mutuaueris. C. de nō nu. pe. l. idubitati. itẽ si iuro tibi dare dotẽ ĩtelligit̃
si nuptie subsequute fuerĩt. ff. de iu. do.
l. stipulationẽ. Jte
ʒz si iuro tibi reddere
bladũ vł vinũ ĩtelligit̃ eiusdẽ bōitatis.
ff. si cer. pe. l. cũ q̇d. itẽ si q̇s iurauit fctā
pace cũ aliquo de nō eũ offendẽdo subcerta pena talis ꝓmissio refert̃ ⁊ restringitur ad offẽsam rōe inimicitie p̃terite
nō ad nouā ex post fcō ĩsurgẽtẽ ex noua
cā ẜm bar. ĩ. l. aut facta. §. cā. ff. de pe. sequit̃ pa. ibi nihil scribit. s
ʒz in hoc t
ʒz. d.
Anto. ⁊ Jo. ⁊ imo. pa. ĩ. c. cũ inter. de renũ. Jtẽ si aliq̇s renunciauit cũ iuramẽto iuri q h
ʒz vel habere sperat in aliq̃
re aut habere pōt nō ĩtelligitur ad ius
superueniens ex noua cā vel noua spe
vt dicit Pa. in. d. c. cum inter.
¶ S
ʒz q̇d si p̃latꝰ iurauit nō alienare bo
*na eccłie sine lnĩa pape aut superioris.
Rñ. Pa. ĩ. d. tua nos. ꝙ ĩterpretat̃ vt nō
possit alienare sine lnĩa: designatio
huiꝰ ꝟbi lnĩa est ꝙ d
ʒz prĩo peti etiā ĩ ca
su licito q̃si p̃latus reseruet ĩ se cognitionẽ. vtrũ casus sit licitꝰ vł nō. ꝓ hoc fa
cit ĩ siłi. c. l
ʒz. de regula. Jtẽ si ĩtelligeret̃ de illicita solũ sic iur̃m nihil valeret
nec cũ lnĩa suꝑioris p̃t fieri: ergo op
ʒz
intelligat̃ de oĩ licita. cōcor. Jo. an. post
Host. ĩ. c. de his q̃ fiũt a p̃latis s
ʒz bñ nō
obstāte iur̃o ĩminẽte necessitate vrgẽti
posset alienare si superior nō posset adi
ri. ar. optimũ in. l. tutor q̇ reꝑtoriũ. ff. de
admi. tuto. vbi ex cā necessitatis pōt totor inuẽtario nō facto administrare bo
na pupilli ꝙ ałs necessitate cessante nō
pōt. Facit ad hoc no. Joā. xij. q. ij. c. sine
exceptiōe ⁊. c. placuit. Hug. ⁊ Arch. in. c.
abbatibꝰ. eadẽ. cā ⁊. q. ⁊ Jo. de fantu. in
cle. j. de rebꝰ ec. nō alie. vbi dicit in casu
illiꝰ cle. alienationẽ posse fieri ĩpune si
necessitas nō capit tantā dilationẽ ⁊ te
nuit Pau. ĩ disputatiōe q̃ incipit ↄdem
natꝰ. Sequit̃. hoc Car. ĩ. d. cle. prima. et
Pa. c. fi. de eccle. edi. ꝙ no. ꝓ religiosis
habẽtibus prelatos in remotis.
¶ Vtrũ iuramẽtũ illiꝰ qui iurauit ali
*quā accipere sit interpretādũ vt possit
intrare religionẽ. Rñ. in. c. commissum
de spon. ẜm vnam lec. que sibi placet ꝙ
sic. ⁊ ideo interp̃tat̃ ꝙ eam accipiet ⁊ ni
si ingrediatur religionem nec ob. ꝙ vt
ↄ̃hat ibi cōsulit̃. ⁊ postea ingrediat̃
|
istud fit ꝓpter vulgi opinionẽ ne appa
reat periurus cũ in veritate non sit. Si
vero diceres quō inueniat̃ ista interpre
tatio. Rñ. ꝙ subintelligit̃ nisi moriatur
⁊ c. vel dic ꝙ habetur in. c. ꝑuenit. el. ij.
de iureiurā. vbi r ꝓmissum nō infringit qui in melius commutat.
¶ Vtrũ iuramẽtũ ĩterpretabit̃ vt hẽat
*locũ in casu ficro. Rñ. pa. ĩ. c. ex ꝑte el. ij.
de cle. nō re. ꝙ si iur̃m nō tẽdit ĩ aliqua
ʒz
lesionẽ illiꝰ q̇ iurauit ⁊ facit ad bonũ illiꝰ cui p̃stitũ est tũc subẽ cā large ĩterpetrādi. vt in. c. ex ꝑte. vbi ille q̇ iurauit
residere si se abñtat ꝓ necessitate eccłie
hr̃ ꝓ residẽte. Si ꝟo iuramẽti obseruan
tia tẽdit ĩ dānũ illiꝰ cui fit l
ʒz respiciat
vtilitatẽ alteriꝰ tm̃: tũc nō verificat̃ ĩ ca
su ficto. ꝓbat̃ istud ẜm cōem lecturā ĩ. c.
ad nostra
ʒz. el. j. de iureiu. vbi r ꝙ iuramẽtũ d
ʒz seruari ĩ casu specifico ⁊ nō ĩ ca
sn ficto Nā ibi tenẽt Jnno. ⁊ Jo. an. ꝙ
debitor q̇ iurauerat nō molestare credi
l
otẽ suꝑ pignore donec soluisset sibi debitũ ꝙ nō sufficit ꝙ creditori sit satisfactũ ex fructibꝰ pignoris sed op
ʒz prĩo ꝙ
fiat realis solutio debiti l
ʒz ficte soluerit
ex quo ꝑcepit debitũ ex fructibꝰ pigno
ris. Facit. l. lutiꝰ. ff. de cōdi. ⁊ demō. vbi
no. ꝙ ↄditio d
ʒz fieri in forma specifica.
bar. tñ ĩ. l. ampliꝰ. ff. rẽ ra. ha. terminat
ↄ̃riũ ĩ isto casu: iussus dare seu soluere implet ↄditionẽ compẽsando. l. si pecui
ũ. §. j. ff. de test. lib. Jtẽ ĩpeditꝰ iusta
de cā facere ꝙ ꝓmisit: nō est periurus. l.
fi. ff. q̇ satis. cog. ⁊. c. signicāte. de pignora. S
ʒz si tibi nō soluo tu mihi nō soluis facto tuo ĩpedior: ego nō ero ꝑiurꝰ.
Et hec opinio mihi vr̃ verior iure nec
est ↄ̃ casum. d. c. ad nostram. iste debi
tor certat de dāno vitādo: ⁊ creditor nul
lum dānũ h
ʒz. ⁊ iō habebit locũ fictꝰ intellectꝰ in tali casu. ⁊ sic ꝓcedit opinio
Bar. ⁊ dictũ. c. ad nostrā nō ꝓbat cōtrarium ẜm Jo. an. ibi ex forma iuramẽ
ti requirebatur numeratio pecunie.
¶ Vtrũ ĩ oĩ iuramẽto debeāt subaudi
*ri multe cōditiōes. Rñ. gl. ĩ. c. quẽadmo
dũ. de iureiur. ꝙ in iuramẽto assertorio
nulla cōditio subintelligiturt: ĩ iuramẽto ꝟo ꝓmissorio bene multe subintelligunt̃ vt si deo placuerit. xxj. q. ij. beatꝰ.
§. j. Jtẽ si placet pape. vt in. c. veniẽtes.
de iureiu. ⁊ alie de q̇bus ĩ. d. gl. que melius patebũt in seq. c. Et no. ẜm predictā gl. ꝙ ꝓpter hoc iuramẽtũ nō est cōditionale ⁊ etiā ẜm Pa. ibidem si exprimant̃. vt in. c. significasti. ⁊ q ibi not.
de elec. ⁊. ĩ. l. iij. ff. de leg. j. ⁊. l. aliqñ. ff. de
cōditio. ⁊ demō. Sed tu dic vt. s̃. Patrimoniũ. iij. impedimẽto. iij. §. j.
¶ Et hec oĩa que de interpretatione iu
*ramenti dixi: ĩtellige qñ ille q̇ iurat non
h
ʒz exp̃sse ⁊ specifice aimũ obligādi se
suꝑ aliquo determinato ↄ̃ ĩterpretationẽ: tũc nō valeret ĩterpretatio. vt no.
in. c. veniens per pa. de iureiur. ⁊ facit
c. iuramen. xxij. q. v. in ar.
¶ Quid si iurat̃ suꝑ re nō subiecta pa
*pe. Rñ. Pa. in. c. constitutꝰ. de rescrip. ꝙ
in rebꝰ vel iuribus nō subiectis sibi nō
subintelligit̃ illa cła. d. c. veniẽtes. iō pa
pa nō pōt absoluere a iuramẽto p̃stito
suꝑ rebꝰ non spectantibꝰ ad eũ finẽ cā
rōnabili. vt no. gl. in. c. quāto. de iureiu.
⁊ Jnno. in. c. cum inter. p. de renun.
Juramentum. v.
de obligatiōe iu
ramenti p̃missorij. vtrũ semꝑ sit obligatoriũ. Rñ. vt colligo ex Arch. ĩ. c. si aliq̇d. xxij. q. iiij. ⁊ canonistis in. c. si ꝟo. de iureiur. ⁊ theo. in
iij. di. xxxix. ꝙ sic. vt. j. periurium. §. j. Fal
lit hoc in. xxvij. casibus sequen.
Adde hic que hic dicunt̃ ⁊ ꝙ iuramentum metu vel minis exo rtũ nō ob.
in. c. itẽ sacramẽta. ĩ ṗn. de pa. iura. fir. ⁊
no. in aut̃. item sacr̃a. C. si aduersus vẽ.
ligat ad obseruātiaʒz ↄ̃ctus inobe. bal.
di. nec obligat latum contra publicam
vtilitatem Ba. no. ⁊ doc. in. l. si quis ꝓ
eo. de fideius. nec si viā fraudibus. ape
rit bar. in. l. illud. C. de sacrosan. ⁊ an ligor in aliā qui ꝓmisit impunitatem de
linquenti si exeat locum sacruʒz. ⁊ quod
ibi eum restituet. bal. ꝙ non in aut̃. iteʒz
sacramenta. C. de pac. per tex. in aut̃. de
man. prin. §. sed ne.
¶ Primus qñ iuratur aliquid quod est
*pctm̃ mortale: istud vergit in interitũ
|
salutis eterne pena eterna punit̃. c.
vnũ orariũ. xxv. di. vñ q̇ iurauit spolia
diuidere non tenet̃ d
ʒz reddere. c. ea
te. de iureiur. vel spoliare ꝓximũ nō te
net̃ ẜm Jo. an. ĩ. d. c. ea te. ⁊ illud q r
xxij. q. iiij. §. ecce. refert̃ ad cōscientiam
erroneā quā se credebat teneri ꝓpterea non seruando mortaliter peccat.
¶ Scs qñ q iurat̃ est pctm̃ veniale ĩ
*se. ar. c. ij. de pac. li. vj. siłr ꝟgit in dispẽdiũ ꝓprie salutis: ꝑ ipsam ĩpedit̃
hō vt nō cito ꝑueniat ad salutẽ eternā.
c. q̃lis. xxv. di. ⁊. c. ij. de pac. li. vj. hugo.
t
ʒz ꝙ si seruat tale iuramẽtũ peccat mor
tałr. facit ↄ̃ istud. c. ĩ malis. xxij. q. iiij.
S
ʒz Rodo. t
ʒz ꝙ solũ veniałr q veꝝ est
quādo simpłr comittit veniale. s
ʒz si iō
cōmitteret iurauit dic ꝙ mortaliter
peccaret nomẽ dei assumit in malũ.
¶ Tertius qñ iurat̃ aliq̇d q est ↄ̃ cōsi
*lia euāgelica: puta ꝙ nō efficiet̃ ep̃s re
ligiosus ⁊ hmōi. nec obstat. c. florẽtinũ.
lxxxv. di. nō dicit ꝙ teneat votũ sed
peccat mortałr iurādo ↄ̃ sca
ʒz ꝑtẽ iusti
cie: q̃ ẽ facere bonũ sicut si iurasset ↄ̃ pri
mam partem que est declinare a malo.
¶ Quartꝰ qñ iuramẽtũ excludit opus
*pia ĩtẽtiōe faciẽdo ꝓ deo. vt cũ iurat ꝙ
nihil dabit ꝓ deo vel cōsulet ꝓximo vel
nō ↄsolabit̃ talẽ. vel nun erit fideiussor vel nũ mutuabit pecuniā ⁊ hmōi.
deus nō acceptat talia iuramẽta cũ
dicat ↄ̃riũfaciẽdũ ex charitate fraterna
ibi: q̃cũ vultis vt vobis faciant homi
nes: ⁊ vos eadem facite illis.
¶ Quintꝰ qñ iurat̃ aliq̇d q ex se est in
*differẽs: tñ meliꝰ esset facere ↄ̃riũ nō
facere: vel nō sacere facere. sicut quā
do q̇s iurat ꝙ nō tenebit talẽ in suo ser
uitio vel nō loquet̃ cũ tali de tali re. vel
nō ibit ad domũ suā. vel nō coquet ad
furnũ suũ: q tamẽ melius esset facere
cōtrariũ Jntellige istũ casum veꝝ quā
do quis solum ex se iurat: secꝰ esset si
cōuenisset cũ ꝓximo ad tale faciendũ ⁊
aliquo bono respectu: ⁊ ita iurasset ei:
quia bene esset obligatus.
¶ Sextus est qñ iuramẽtũ est ↄ̃ bonu
ʒz
*publicum sicut qñ q̇s iurauit ꝙ subtra
het se ab onere publico. istud no. Pa. ĩ
c. ꝑuenit el. j. de iureiur. Facit. c. si diligenti. de. fo. competen.
¶ Septimꝰ quādo iuramentũ vergit ĩ
*dispẽdiũ ꝓprie salutis corꝑalis quẽad
modũ nō tenet sit vergeret in dispẽdiũ
salutis alteriꝰ. xxij. q. iiij. c. j. cũ. iiij. c. se.
ita nec in ꝓpriā. c. si nō l
ʒz. xxiij. q. v. xxij.
q. iiij. §. illicitũ. gl. ĩ. d. c. si ꝟo. restringit
hoc veꝝ quādo directe secꝰ si occasiona
liter: ⁊ ponit exemplũ de illo q̇ iurauit
stare rome de mẽse augusti: l
ʒz ibi mo
riant̃ multi nō tamẽ semꝑ. ⁊ iō tenetur
stare. Sed Joā. an. restringit dictũ glo.
veꝝ nisi ex imminẽti infirmitate vel cō
plexiōe iudicaret̃ sic iurās ex tali mora
moriturꝰ. Ex quo colligo ꝙ qñ verisiłr
ex qualitatibꝰ p̃sumit̃ de morte h
ʒz locũ
ꝙ nō obligat. Et ꝓpterea Pa. increpat
cartusiẽses ⁊ reputat eos nō in bono sta
tu ĩ. d. c. si ꝟo. l
ʒz male iudicet: sunt in
bono statu ⁊ deo seruiẽtes nec exponũt
se ꝑiculo mortis corꝑalis: s
ʒz carnẽ abdicant vt a vitijs aĩus sit liber. Multa
alia possent adduci ad ꝓbādũ ꝙ sunt
in bono statu s
ʒz breuitatis cā omitto.
idẽ dic ꝙ iuramẽtũ nō obligat qñ cedit
in mutilatiōe: nemo membrorũ suorũ est dñs. l. liber homo la. j. in prin. ff.
ad. l. aqui. limita ist. vij. veꝝ nisi mors
vel mutilatio esset infligẽda ex iustitia
tũc non posset ↄ̃ iuramentũ fugere.
*vt. s̃. carcer. §. iiij. ⁊ supra Fugere. §. j.
¶ Octauus nō obligat iuramentuʒz qñ
quis iurat ex calore iracũdie. ẜm Joan.
an. ĩ. c. sicut ex literis de iureiurā. sicut
in simili dicit gl. singularis in. c. ex lite
ris. de diuor. ꝙ cōfessio facta ex calore
iracũdie non valet ꝙ limitat. d. An. verum quando calor iracũdie fuit tātus
ꝙ deliberate istud iuramentũ nō fecisset. Quia hec voluntas nō est discreta.
Facit gl. in. c. duduʒz de conuersi. coniu
ga. que dicit ꝙ calor iracundie nō obli
gat. ⁊ idem dico quādo iuratur abrupte. facit ꝙ no. Jnno. in. c. literaturā de
voto. ⁊ Ricar. di. xxxix. argu. iij. q. ij. suꝑ
iij. sententiarum.
¶ Nonus quādo iuramentum est me
* |
tu extortũ. ĩtellige si aĩ
ʒz obligādi se nō
habuit alias bene tenet̃ ẜm cōiter doc.
s
ʒz si nō habuit aĩm obligādi se ꝙ non
obliget̃. p
ʒz ex iā dictis. ⁊ facit gl. ĩ. c. au
toritatẽ. xv. q. vj. an aũt peccauit sic iurādo cũ tali aĩo. dicit Pa. in. c. si ꝟo. eo.
ti. ꝙ si est hō ꝑfectꝰ peccauit venialiter
ałs nō. s
ʒz ego dico ꝙ nec ꝑfectꝰ nec imꝑ
fectꝰ peccauerit ẽt veniałr. Et ꝓ hoc fa
cit ꝙ ĩ siłi r ĩ. c. ne q̇s. xxij. q. ij. ĩtellige
hoc vt colligit̃ ex. d. c. ne q̇s qñ iurādo
habuit aĩm solũ ĩducẽdi iuramẽtũ ad
reuerẽtiā dei nō ad obligationẽ suā et
in mẽte habuit ali circũstātiā debitā
q̃ veꝝ iurabat. puta ꝓmitto ꝙ dabo tibi cẽtũ cũ ista subauditione. s. si sum ti
bi obligatꝰ ex debito ⁊ nō aliter l
ʒz hoc
nō exprimat ⁊ hmōi sic vtit̃ simulatiōe licita q̃ l
ʒz. vt in. c. vtilẽ. xxij. q. ij. Se
cus esset si iurādo credebat se obligatum ex iuramẽto. ⁊ tantũ non intende
bat obseruare sic esset peccatu
ʒz mor
tale vt ĩ. c. q̃relā. de iureiurā. facit. c. ille.
xxij. q. v. ⁊ ꝙ no. gl. in. d. c. autoritatem.
¶ Sed q̇d si sumꝰ in dubio an habuit
*aĩm obligādi se vel nō. Rñ. Pa. ĩ. d. c. si
vero. ꝙ est presumendũ ꝙ non habuit
aĩm obligādi. ar. c. suꝑ eo de renun. ⁊. l.
cum de indebito. §. j. ff. de proba.
¶ Quero quare magis eccłia obligat
*ĩ iuramento etiā metu extorto: ĩ voto
cũ iuramẽtũ ⁊ votũ ambulẽt pari passu. Rñ. pa. in. d. c. si ꝟo ꝙ ex hoc: iura
mẽtũ frequentiꝰ accidit: ⁊ ne det̃ mate
ria deierādi. tamẽ tũ ad ꝟitatẽ obligatiōis pari passu obligatiōis vadũt
votũ ⁊ iuramẽtũ. vt in. c. debitores no.
ĩ. c. j. de iureiu. ⁊ ĩ. c. l
ʒz. ⁊ in. c. magne de
voto. Ex qͦ ĩfert Pa. in. c. veꝝ. de iureiu.
cũ gl. ibi. ꝙ nō seruātes iuramẽtũ metu extortũ nō sunt puniendi tan pro
directo periurio. Alij tenẽt in. d. c. veꝝ.
vt refert Pa. in. d. c. si vero. ꝙ nō peccat
mortaliter tale iuramẽtũ nō seruans. s
ʒz
venialiter. facit tex. in. d. c. verũ. qui dicit. ꝙ pro mortali crimine non sunt pu
niẽdi. ⁊ no. ꝙ loquit̃ ĩ eo q̇iurauit aĩo
obligādi se: si aĩm nō habuisset non
esset dubium. Cōclude ergo sic: ꝙ si ha
buit animum obligādi se quādo iura
uit ꝙ tenetur seruare: nisi vergat in dispendium proprie salutis: aut alterius
cōditiōis de supradictis: sed nō de p̃ce
pto ita ꝙ mortaliter peccet. Si vero nō
habuit animum obligādi vel sumꝰ in
dubio. sic non obligatur ad seruandũ.
vt est text. ĩ. c. j. quod metus causa. ⁊ q
dicit̃ ĩ. c. si vero. d
ʒz intelligi ad timorẽ:
ne passim q̇s cōtraueniat sed cũ bona
maturitate ⁊ licẽtia suꝑioris. Siłr. c. l
ʒz
de iureiu. li. vj. Facit ꝓ hoc ibi dicit
nō vi vel metu extortũ. ⁊ ibi t
ʒz Archi. et
multi ĩ. c. cũ cōtingat eo. tit. veꝝ ꝙ non
tenet iuramẽtũ metu extortũ in casu a
lege ꝓhibito. Facit aut̃. sacramẽta puberũ. C. si aduer. vẽ. sed si nō est in casu
a lege ꝓhibito. sic tenet iuramẽtum ẜ
ʒz
Vin. ⁊ sequit̃ Pa. in. d. c. cũ cōtingat uis metu extortũ ẜm tñ ꝙ dixi. s̃. sub
pctō veniali. Et hec intellige ĩ iuramẽ
to ꝓmissorio ex metu qui pōt cadere in
cōstante extorto. ⁊ cōtra iustitiā. quia si
esset iuramẽtum assertoriũ non excusaretur ꝓpter metũ si mẽdaciũ iuraret a
pctō mortali. xxxij. q. v. ita ⁊ de his q̃ vi
vel me. c. sacris. not. gl. in. d. c. autoritatẽ. nec siłr in iuramento ꝓmissorio excu
sat leuis metus: nisi vt dictũ est qñ nō
habuit animum obligandi se.
¶ Decimꝰ nō obligat iuramẽtũ qñ res
*suꝑ qua est iuramẽtũ factũ nō ꝑdurat ĩ
eodẽ statu: sed venit ad talẽ statũ ꝙ temerariũ esset tũc taliter iurare: puta q̇s
iurauit ꝙ nō efficiet̃ miles vel negotia
tor. vel nō recipiet feudũ a tali domino
postea venit ad paupertatẽ. ita ꝙ non
pōt viuere nisi efficiat̃ miles vel negotiator ⁊ hmōi. rō si a principio fuisset iste casus ⁊ iurasset iuramentũ fuisset temeraiũ. ⁊ ideo pōt ꝓpria autorita
re cōtrauenire. ẜm Arch. in. c. aĩaduertendũ. xxij. q. ij. Facit ꝓ hoc. xxij. q. ij. ne
quis. ⁊ dicit gl. in. d. c. quemadmodum
semꝑ subintelligi in iuramẽto. s. si res
ĩ eodẽ statu ꝓermanebit. Jdẽ de illo q̇
iurauerat reddere gladiũ homini sane
mentis quẽ non reddet effecto furioso.
xxij. q. ij. ne q̇s. Jtẽ cũ quis iurauit ali|
accipere ⁊ illa cōtraxit ꝑ ꝟba de pre
senti cũ alio. Siłr qñ q̇s cũ abũdaret ꝓ
misit tenere obstagia: nũc non pōt nisi
mẽdicet. ⁊ eũ nō ↄuenit mẽdicare non
tñr. ar. c. q̃relā. ⁊. ca. breui. e. ti. Secꝰ
ẜm Host. si eũ nō decet mẽdicare vł si tꝑe
iuramẽti hec ↄditio ĩerat. s. ꝙ oportebat mẽdicare tñr. Jtẽ qñ q̇s iurauit
nō mutare sepulturā vł testm̃. pōt ex
noua cā. j. Sepultura. Facit ꝙ no. Pa.
ĩ. c. ꝟitate. iureiur. vbi dicit ꝙ si iurauit respectu dignitatis. vł alterꝰ q̃litatis exñtis ĩ iurātevł in illo cui iurat̃ ꝙ
illa deficiẽte nō tñr. puta iuraui tibi qñ
eras ep̃s obedire: nũc cũ sis depositus
nō teneor. c. venerabilẽ. de elec. vł iura
ui tā canonicꝰ vel scholaris ar. d. ca.
venerabilẽ ⁊ ca. cũ inter. p. ⁊ q ibi no.
de renũ. ⁊ t
ʒz fede. cōsi. clviij. s
ʒz istud dictũ suũ limitat Pa. qñ iurauit nō simpłr s
ʒz vt talis secꝰ simpłr: sꝑ obligat̃
si verba iuramenti ĩportant. ar. xxxij. q.
viij. c. vnico nisi vt dictũ est veniret ad
talem statũ in quo si vellet iurare esset
temerariũ quod no. bene.
¶ Vndecimꝰ qñ est ↄ̃ bonos mores na
*turales vtputa p̃bet occasionẽ delĩquẽdi vt ĩ. c. quẽadmodũ p̃dicto ⁊ ĩ regła nō ẽ obligatoriũ reg. iu. li. vj. Ex ẽ
plum vir iurat nō agerẽ ↄ̃ vxorẽ reru
ʒz
amotarũ: nō v
ʒzvt. ff. de pac. do. l. ↄue
nire rō tale iuramẽtũ p̃beret occasio
nẽ mulieribꝰ furādi. siłr q̇ iurauit non
denũciare aliquẽ nō tñr est ↄ̃ bonũ
aĩe delĩq̃ntis ⁊ caritatis. ij. q. j. si peccaue
rit ⁊ de iudi. c. nouit facit. l. si vnꝰ. §. pa
cta. ff. pa. lĩtat tñ ist exẽplũ Host. in
d. c. quẽadmodũ veꝝ ꝙ non tenetur ni
si qñ vellet denunciare solũ propter co
modũ ꝓpriũ sic nō liceret facit. c. ad
nr̃am el. j. de iureiu. s
ʒz o
ʒz denũciet vel
agat ꝑꝑ bonũ cōe principaliter ⁊ si secundario propter bonum proprium.
¶ Sed quid de accusatione vt. s̃. accu
*satio §. vj.
¶ Duodecimꝰ qñ iuramẽtũ ẽ ↄ̃ votũvł
*iuramẽtũ vł ꝓmissionẽ priꝰ factā vt in
c. sicut ex lr̃is spō. ⁊. c. quāto iureiu.
⁊ ĩ. c. ĩtellecto. e. ti. Jntellige si ꝓmissio
etiā fuit simplex ẜ
ʒz Ho. pa. ⁊ Jn. ĩ. d. c. si
cut uis postea inn. teneat ↄ̃riũ ĩ. c. ve
niens de iureiu. s
ʒz non ẽ veꝝ per. c. iuramenti. xxij. q. v.
¶ Sed querovtrũ actꝰ gestus ↄ̃ primũ
*iuramẽtũ sit ip̃o iure nullꝰ. Rñ. pa. in
d. c. intellecto ꝙ si actꝰ depẽdet a mera
volũ tate iurātis puta nullo iure ꝓhibetur sic t
ʒz. Vñ dicit Jnn. ĩ. c. dilecto
de prebẽ. ꝙ si q̇s iurauit nō alienare li
brũ ⁊ tñ alienauit t
ʒz alienatio l
ʒz sit ꝑiurꝰ. Facit. c. vltima volũtas. xiij. q. ij. ĩ
gl. vbi tangit̃ ꝙ q̇ iurauit nō mutare te
stm̃ si mutat t
ʒz ẜ
ʒz l
ʒz sit periuriꝰ nisi in
casu qͦ. s̃ §. xij. Host. in. c. cũ marthe
celebra. mis. t
ʒz ꝙ nōv
ʒz scm testm̃. Sed
Jo. an. ĩ regula ꝙ semel placuit li. vj. t
ʒz
ꝙ valeat: nullo iure cauet̃ ꝙ sit nullũ factũ ꝑ q sit cōtra iuramẽtũ q verũ ẽ quādo actꝰ depẽdet a mera facul
tate iurātis. Si aũt dispositio actꝰ non
depẽdet a mera volũtate iurātis puta
interdicit̃ a lege fauore ipsius iurātis exẽplũ in muliere ⁊ minore q̇ non
possũt alienare vel aliũ contractũ face
re sine certa solẽnitate ⁊ tũc actꝰ iuratꝰ
ↄ̃ ṗmũ iuramẽtũ nōvalet ip̃o iure. ⁊ sic
ĩtellige gl. c. l
ʒz de iureiu. li. vj. rō actꝰ
sine iuramẽto erat ipso iure nullus ob
stāte prohibitione legis rōne aũt iura
menti substineri non potest quia iam
obligauerat se deo ꝑ primũ iuramentũ ⁊ sic ẜm iuramentum fuit illicitum
⁊ idẽ dic quando actus prohibetur ra
tiōe publice vtilitatis ⁊iste est casus. d.
c. intellecto. Dic ergo ꝙ sic lex seu statu
tũ nō resistit actui iurato ꝙ si fiat cōtra
riũ nō est ip̃o iure nullꝰ secus si resistit
ita t
ʒz Arch. in. c. si a sede de p̃bẽ. li. vj.
Gaspar. de calde. in. c. cũ ↄtingat de iu
reiu. ⁊ Spe. de ẽp. ⁊ vẽ q no. ꝓ cautela
mulierũ q̃ timẽt ne inducāt̃ ad aliq̃ fa
ciẽda in eoꝝ preiudiciũ ꝙ iurẽt prius
inmanu alicuiꝰ corā testibꝰ se nolle ta
les alienatiōes vel renũciationes facere dũmō qñ contrariũ faciunt inten
dāt nō facere contra iuramentũ primũ
s. nō effectualiter renunciare s
ʒz solũver
baliter sic nō erũt periure in cōscĩa
ʒz
|
eo ꝙ primũ ĩuramentum intellexerũt
effectualiter nō verbaliter solum.
¶ Decimatertia non est obligatorium
*
amẽtũ qñ ille cui est p̃stitũ frāgit fi
dẽ iutāti s
ʒz no. ẜm pa. in. c. ꝑuenit el. ij.
de iureiur. ꝙ qñ due obligatiōes respiciũt se adinuicem puta promisi tibi
equũ propter ꝙ alius pto misit mihi cẽ
tũ ⁊ sic si ego nō seruo promisium nec
ille tenebitur mihi de centũ ⁊ sic intellige ill. Frāgẽt i fidẽ fides frangatur
eidẽ. ff. ꝓ socio. l. si cōuenerit ĩ. fi. xxviij.
q. ij. si infidelis. ff. de. offi. testa. l. institu
ta. C. de pac. l. cũ ꝓponas la. ij. ⁊ sic intelligit dictũ. c. peruenit. ⁊. c. cōstitutus
de penis idẽ dico qñ cōditionaliter ꝓmisi puta iuraui ire romā si dederis cẽ
tũ si non duas nō teneor promissio
mea nō purificat̃ nisi a tẽpore existẽtis
cōditionis. l. cedere diẽ. ff. deverb. sign.
Jnsti. verb. ob. §. ex cōditiōali. j. quā
do aũt obligatiōes nō referũtur ad
inuicẽ sed ad diuersa. Exẽplũ promisi
tibi simpliciter cẽtũ ⁊ nō ex hoc s
ʒz simpliciter promisisti mihi aliq̇d facere tũc
licet ego nō impleā ꝓmissum tamẽ ali
ter tenetur nō promisisti mihi ratio
ne promissiōis mee sed simpliciter ⁊ de
specie ad speciẽ non fit compensatio vt
no. in. c. ij. de deposito hoc tenuit Cy. ĩ
d. l. cũ proponas ⁊ sic intellige. c. noli.
xxij. q. j. vbi dicitur ꝙ hosti seruanda
ẽ fides nec obstat. c. ꝙ deo patri xxxiij.
q. v. de voto viri ⁊ mulieris vbi l
ʒz alter
non tenetur seruare ibi simpliciter
quilibet eorũ vouit deo non conditionaliter. ⁊ ei est obligatus.
Additio.
Secus si conditionaliter
saltem tacite puta quia si
de hoc cogitasset nō vouisset sic nō
tenetur per ea q̃ dixi. s̃. iuramentũ. iiij.
in prin. ⁊ Jura. vj. §. j. in fine.
¶ S
ʒz q̇d si ille cui iuraui nō implet ꝓ
*missum ex necessitatealiqua puta quia
nō pōt. Rñ. ꝙ nihilominus ego non te
neor ad iuramentũ saciũt propter ill:
videtur tacite sub tali conditione iu
rasse ⁊ hoc tenec doc. An. ⁊ Pa. in. c. sicut el. iij. iureiu. ⁊ placet l
ʒz alij teneāt
hoc verũ solũ non teneri qñ ex negligẽ
tia alius non attendit vel ex volũtate.
¶ Vtrum ille qui iurauerat seruire sub
*certa mercede soluẽda quolibet mense
non potuit ĩplere seruitiũ propter defectũ solutiōis puta nō potuit stare
in loco nunquid poterit agere pro interesse suo ex quo per eũ non stetit. Rñ.
Albri. in. l. ediles. ff. de edil. edic. ꝙ sic.
pro hoc bonus tex. in. l. si in lege. §. colonus. ⁊ in. l. qui operas. ff. loca. secus si
non impleuit seruitiũ cum posset quia
non habebit salariũ ꝑ predictā. l. ediles. §. j. ⁊ per. l. Julianꝰ. §. offerri. ff. de
ac. emp. ⁊ ven.
¶ Vtrũ iurās vel ꝓmittens nō expelle
*re inquilinũ possit expellere si nōsoluit
pẽsionẽ. Rñ. ꝙ sic ẜ
ʒz Pa. in. c. tua nos
iureiurā. Facit. l. q̃ro. §. inter locatorẽ
ff. locati. vbi p
ʒz ꝙ si ↄductor preterit id
ꝙ tenetur ex natura cōtractꝰ non tene
ri ei locatorẽ ex promissione locatiōis.
Jdẽ dico in pr̃e q̇ ꝓmisit nō exheredare filiũ. Jntelligit̃ nisi crimẽ ingratitudi ↄmiserit. l. q̇dā cu filiũ. ff. ꝟbo. vbl.
et gñali ter ẜm Bar. in. d §. inter locato
rẽ Hic. §. facit ad oẽs cōtractꝰ in quibꝰ
aliq̇d vltra citro ꝓmittit̃ vt quilibet
non teneatur seruare ꝙ ꝓmisit si ꝑ ad
uersam partẽ nō seruat̃ id ꝓpter ꝙ sũt
ꝓmissa. d. §. offerri Siłrsivir iurauit nō
dimittere vxorẽ. Jntelligit̃ nisi faciat
cōtra legẽ ↄiugij. vel si ꝓmisit dotẽ pōt
dimittẽ si nō soluit. iuxta no. ĩ. c. vr̃as
dote post diuor. res. itẽ si iuraui tenō of
fendere intelligit̃. nisi cām offensionis
ↄmiserit. l. q̇ seruñ. ff. de ꝟb. ob. Facit ꝙ
notat̃ in. l. cũ pr̃. §. libertis. ff. lega. ij.
⁊ ꝙ no. in. d. c. quẽadmodũ in gl.
¶ Decimaquarta. Qñ mandatũ legis
*vł superiorisvult ↄ̃riũ iuramento que
iuraui tibi dare. x. Judex precipit ne ti
bi dare debea
ʒz ex aliqua ltĩa causa nō
teneor. ca. significauit de censi. l. fi. ff.
qui satisda. c. vel de lege puta fuisti ex
communicatus post iuramentum tibi
factũ de aliquo tibi dādo nō teneor ni
si absoluaris de qͦ tñ dic vt. s̃. Excōicatio viij. §. xij. Jdeo in oĩ iuramẽto. sub
|
intelligitur. Saluo iure superioris vel
alterius ẜm Joan. an. in. d. c. quẽadmo
du
ʒz facit. c. veniens. eo. ti.
¶ Decimaquinta. Qñ iuramẽtum est
*in preiudiciũ alteriꝰ puta canonici iu
rāt ꝙ si aliq̇s eoꝝ efficiatur ep̃s ẜuabit
q̇dā in p̃iudiciũ ep̃alis dignitatis. Nā
talis factꝰ ep̃s nō tñr vt ĩ. c. sicut ẽ nr̃is
iureiu. Jdẽ dic si cardinales iurassẽt
ĩ p̃iudiciũ sedis apłice ꝙ assũptꝰ ĩ papā nō teneret̃. Siłr cũ vir iurauit non
stare cũ ꝓpriavxore. Jntellige ꝑꝑ odiũ
nō tñr ⁊ etiā ꝑꝑ ↄtinẽtiā. S
ʒz tũc ad
requisitionẽ vxoris tñr reddere sed nō
exigere illud ẽ solũ ĩ preiudiciũ suũ
vide ꝙ no. in. c. tua nos de iureiu. in gl.
hocvr̃ tenere Host. tā cre. Gof. ⁊ Jo. an.
Jdẽ cũ q̇s ꝓmisit tenere secretũ qñ ẽ
alteri nociuũ non tñr quin possit ⁊ de
beat reuelare illis cui pñt ꝓdesse ⁊ nō
obesse. xxij. q. v. hocvr̃ sentire gl. ĩ. c. ego
de iureiu. siłr intelligit̃ ꝙ nō tñr reuelare nisi ꝓducat̃ ĩ testẽ: ẜ
ʒz Jnn. in. c.
qualiter. ⁊ qñ. el. j. de accu. tñr dicere ẽt
si cogitasset de hoc qñ iurauit. Facit. c.
pleri of. or. li. vj. ⁊. c. cōstitutis el.
j. de testi. ⁊. c. oli
ʒz de accu. Jtẽ cũ q̇s exi
git iuramẽtũ ab aliquo de veritate dicẽda. Si talis ẽ hō ferꝰ de quo p̃sumitur verisiłr ꝙ ꝓcedet nō seruato ordine iustitie sic nō tenet̃ reuelare ꝙ scit
ẽt si posset ꝓbare siłr ⁊ quāuis non sit
crudelis s
ʒz q̇ ꝓcedet ordine debito nō
d
ʒz reuelare eiq̇ nō pōt ꝓbare ar. c. si pec
cauerit. ij. q. j. ⁊. ij. q. vij. plerũ hec Ro.
illis tm̃ q̇ pñt prod esse s
ʒz nō obesse teneret̃ si iurauit ar. xxij. q. v. hoc vr̃. ide
ʒz
dic de eo q̇ iurauit nō p̃stare auxiliũ ta
li. intelligit̃. s. iniuste ẜ
ʒz Joā. an. alleg.
c. petitio iureiu. ⁊. c. primũ his q̃ fi.
a maio. par. ca. ⁊. c. grauẽ de excessibꝰ p̃
la. ẽt si iurasset iusto auxilo nō dādo
nō obligat̃ iuram̃tũ nō ligat ad illi
cita ⁊ cōtra ius. d. c. quāto. eo. tĩ. idẽ dic
de illo q̇ positꝰ ĩ dignitate ⁊ alienās bo
na iurat nō reuocare ꝙ nō tenet̃ vt ĩ. c.
ĩtellecto. eo. ti. ẽ p̃iudiciũ alteriꝰ. s. di
gnitatis. c. cũ ↄtingat ĩ fi. e. ti. c. ij. pa.
li. vj. Et hoc tene ẽt si nō iurasset ṗꝰ nō
alienare l
ʒz gl. sentiat oppesitũ ĩ. d. c. in
tellecto ꝑ p̃dicta ⁊ hoc ĩtelligo in nota
bili alienatiōe ꝑ quā lediur dignitas
notabiliter. Secꝰ esset in re modica
ꝓpriũ ẽ principiũ donare. c. j. de dona.
⁊ in iuramẽto facto a p̃la. de nō alienā
do nisi cōsulto papa non d
ʒz referri ad
modicā alienationẽ iuramẽtũ nō ex
tẽditur adverisiłrnō cogitata. c. veniẽs
eo. sẽtit Fed. ↄsi. cc. iij. iō iuramẽtũ filio
rũ fa. et minorum ⁊ vxorũ ⁊ seruorum
non valet in preiudiciũ illoꝝ q̇ eoꝝ cu
rā hñt ⁊ ideo pñt ea irritare sicut ⁊ vota ẜm Nic. de ly. suꝑ. ca. xxx. nu. Secus
in alijs: puta voto castitatis sicut devo
*to habes. j. votũ. ij.
¶ Decimasexta. Qñ iuramẽtũ est cōtra
legẽ positiuā vł statutũ ⁊ l
ʒz fuerĩt mul
te opiniōes vt recitat Pa. in. c. cũ cōtingat de iureiu. tñ istud mihi vr̃ verius
dicendũ circa istud q aut lex positiua
seu statutũ aliq̇d ꝓhibet ꝑꝑ bonos mo
res ↄseruādos ⁊ cōtra nōvalet iuramẽ
tũ vt in regula nō est obligatoriũ de
reg. iur. li. vj. Exemplũ in muliere q̇ viuẽte viro dedit fide
ʒz adultero de cōtra
hẽdo post mortẽ sui viri cũ eo nō valet
Et intelligo de bonis moribꝰ naturalĩ
bꝰ sic lex est indispẽsabilis ⁊ inuariabilis. v. di. in prin. ⁊. viij. dis. q̃ cōtra
bonos. Secꝰ in bonis moribꝰ ciuilibꝰ
iuramẽtũ cōtra ipsos v
ʒz. c. significā
te de pig. vbi valet iuramẽtũ cōtra pactũ legis cōmissorie aut lex seu statutũ
fũdatur suꝑ bono publico prĩcipaliter
sic nō tenet iuramẽtũ factũ cōtra. pa
ctis vel iuramẽtis priuatoꝝ ius publi
cũ remitti nō potest ad hoc. l. ius publi
cũ. ff. de pac. Aut lex seu statutũ nō est
fũdatũ in bonis moribꝰ naturalibꝰ nec
suꝑ bono publico principaliter. sed in
odiũ aliquoꝝ ⁊ sic tenet iuramentum
qñ pōt sine dispẽdio salutis implere. l
ʒz
nō sine dispendio reꝝ tẽporaliũ vt ĩ. d.
c. significāte ⁊ in. c. debitores de iureiur
idẽ scm qñ lex principaliter est sunda
ta suꝑ fauore ṗuato l
ʒz ↄñter ⁊ secũdario suꝑ publica vtilitate ꝙ iurametũ li
gat et iste stasus ꝓprie. c. ij. pac. li. vj.
|
⁊ hoc qñ nō cōtinet aliquā turpitudinẽ
ↄ̃ bonos mores nāles: nec ex ꝑte iurātis nec ex ꝑte māe sr̃ q̃ p̃stat̃: nec ↄ̃ bonũ publicũ ṗncipałr. ⁊ rō q̃re teneat iu
ram̃tũ ĩ istis duobꝰ casibꝰ est iurādo
nō peccauit talis lex potiꝰẽ ṗuilegia
tiua p̃ceptiua. ⁊ iō eiꝰ ↄ̃riũ nō ẽ ĩ dispẽdiũ salutis et̃ne: s
ʒz solũ reꝝ tẽpora
liũ. aut si peccauit trāsgrediẽdo. tñ pōt
ẜuare sine pctō. ⁊ iō t
ʒz iuramẽntũ. c. ⁊ si
xṗs iureiu. iũcto. §. illicitũ. xxij. q. iiij.
secꝰ aũt eẽt qñ est ↄ̃ bonos mores natu
rales vel ↄ̃ ius publicum principaliter quia sine pctō seruari non pōt.
¶ Vtꝝ tał ↄ̃ctꝰ factꝰ ↄ̃ legẽ vł statutu
ʒz
*ṗncipłr fũdatũ suꝑ fauore vt odio ṗua
to. ita firmet̃ iuram̃to ꝙẽ hẽs obligẽt̃
rñ. ẜ
ʒz pa. ĩ. d. c. cũ ↄtĩgat ꝙ cōis opi. ẽ ꝙ
sic iuramẽtũ cōseruatoriũ validat a ctũ
ĩualidũ ⁊ ex eo orit̃ actio vt ĩ aut̃. sacr̃a
pubeꝝ. C. si aduersꝰ vẽ. limita nisi dolo
vivł metu sit iuramẽtũ extortũ vt ĩ ca.
ↄtĩgit. e. ti. ⁊. c. l
ʒz. e. li. vj. ⁊. ĩ. c. ij. pac. li.
vj. ⁊. d. anto. scr̃a pubeꝝ. secꝰ eẽt ĩ iuramẽto ĩtroductorio obligatiōis. puta. iu
ro tibi dare cẽtũ nulla cā p̃cedente.
ĩste nō ẽ modꝰ ĩducẽde obligatiōis nisi ĩ liberto vt ĩ. l. vt iureiu. ĩ ṗn. ff. ope.
li. ⁊. l. fi. ff. dli. cā. ⁊ ibi Guil. cu. ⁊ bar.
ĩ. l. iusiurādũ la. ij. ff. iureiu. ⁊ iō nō li
garet hẽdes iure. ciuili s
ʒz iure canōi
co si fuit inculpa nō iplẽdi. ⁊ iuramẽtũ
erat simplex. puta iurauit dare. x. ⁊ penituit pctĩs suis credo ꝙ teneat̃ ꝑ id
quod dixi. s̃. heres §. v.
¶ Sʒz q̇d si ĩ p̃dicta. l. vł statuto fũdatoi
suꝑ bōo ṗuato vł odio dicat̃ nō valere
ↄtractũ nũq̇d valebit si iuramẽtũ ĩterponat̃. Rñ. ꝙ sic facit q no. Jnn. ĩ. c. ij.
de regula vbi dicit ꝙ ĩ istis spũalibus
ius naturale prefertur iuri positiuo.
¶ Quid si addat̃ statuto ꝙ si ẜuatũ nō
fuit solẽnitasbita p̃sumit dolũvł aliā
illicitā cāʒz. Rñ. ꝙ si ↄstat ↄtractũ eẽveꝝ
⁊ nō fictitiũ aut dolosũ qͦ ad ip̃ʒz mino
rẽ ⁊ hmōi ꝓ qͦ fit sic iuramẽtũ ligat tā ĩ
foro aĩe vbi credit̃ ꝓ se ⁊ ↄ̃ se. vt ĩ. c. signifi casti el. j. de homi. ⁊ no. ĩ cle. j. pe
nis. ẽt ĩ foro ↄtẽtioso cesiat rō statuti. Siꝟo fuerit dolꝰ vł fraus tũc si sta
tuto suberat cā presumendi dolũ. vt
cōiter ĩ loco cipiebāt̃ dolose minores
tũc saluabit̃ opi. bal. ⁊ bar. ⁊ alioꝝ q̇ tenẽt iuramẽtũ nō valere nō tollit p̃sũ
ptionẽ statuti legitime inductā setus
esset si statuto nō suber at causa p̃sumẽ
di fraudẽ. tunc ligat iuramẽtum.
¶ Sed quero ep̃s statuit ꝙ q̇libet cleri
*cus absens reuertatur. j. certũ diẽ sub
pena excōicationis clerieus de licentia
ep̃i iuerat ad studiũ. ⁊ iurauerat credi
tori suo nō recedere añ eiꝰ solutionẽ q̃ritur an obliget iuramẽtũ vel p̃ceptu
ʒz
p̃lati seu legis. ⁊ vr̃ ꝙ iuramẽtũ sit nul
lũ cōtra obedientiā superioris non
pōt seruari sine interitu salutis. d. c. cũ
cōtingat. ⁊. c. ij. de pac. li. vj. sed Pa. ĩ. c.
veniẽtes. iureiu. dicit. ⁊ est dictũ Joā.
an. in mercurialibus in regula ĩ malis
ꝓmissis li. vj. ꝙ ex quo cũ licentia ep̃i
fuit ĩ studio ⁊ ꝓ necessitate studij cōtra
xit debitũ vedet̃ se obligasse cũ licẽtia
ep̃i. vno cōcesso cōcedunt̃ oĩa sine q̇bus illud nō habet effectũ. c preterea ⁊
c. prudentiam. de offic. dele. ⁊. l. ad rem
mobilẽ. ⁊. l. ad legatum. ff. de procura. ⁊
sic non debet recedere sed seruare iura
mentum secus si sine licentia episcopi
vel nō pro necessitate studij. sed pro la
sciuia tũc iuramentum non valet cō
tra obedientiam superioris. Jdem dico in patre reuocāte filiũ qui predicto
mō iurauerat. ⁊ idẽ de quolibet subdito. ⁊ facit ꝓ mercatoribus qui cōtra ꝓhibitionẽ suoꝝ dñoꝝ vadũt ad certa lo
ca ꝓhibita ẜ
ʒz ꝙ ꝓ hibere pñt. vt ĩ. l. fi. et
ꝙ ibi no. ff. de decre. ab or. faci. ⁊. l. mercatores. C. de cōmer. ⁊ mer. ⁊. l. relegato
rũ. ff. de interdi. ⁊ re. ⁊ ꝙ ibi notatur
non poterunt se obligare ad ibi standum. nisi superiores tacite vel expresse
consentiantr
¶ Decimus septimus. Nō obligat iu
*ramentũ quādo iuramentũ ponit̃ suꝑ
cōtractu simulato s
ʒz distingue secũdũ
Pa. ĩ. d. c. cũ ↄtingat ꝙ aut simulatio ẽ
ↄsensu vtrius ꝑtis tā suꝑ ↄ̃ctu ꝙ su
ꝑ iuramẽto ⁊ tũc si ex iusta causa puta
|
iusto timore: vel ĩdigebat mutuo ↄce
pit pignꝰ ĩ forma vẽditiōis vt creditor
lucraret̃ fructꝰ ⁊ sic nō obligat iuramẽ
tũ. defuit cōsensus. ⁊ fuit iusta cā simulādi ad hoc. c. j. q metꝰ cā. ⁊. l. fi. C.
nō nu. pecu. Si ꝟo ĩiusta cā fit. puta cā
fraudādi gabellas vel aliter ad deceptionẽ ꝓximi simulauit vnũ ↄ̃ctũ esse
aliũ. ⁊iurauit singula cōtenta in instr̃o
vera. tũc eo ip̃o est periurꝰ simulatio
intẽtatiōis ex iniusta cā nō excusat. vt
no. in. c. iterrogasti. xxvij. di. sicut ille q̇
p̃ce vel p̃tio deposuit falsum. c. j. de cri.
fal. ⁊ volẽs ↄ̃uenire nō debet audiri s
ʒz
si iurasset solũ nō ↄ̃uenire illi ↄ̃ctui quẽ
simulabat in deceptionẽ ꝓximi. l
ʒz grauiter peccauerit iurādo ĩ dānũ ꝓximi.
tñ nō obligat̃. defuit ↄsensus. vñ respectu dei nō exigitur absolutio a iura
mẽto. ar. c. tua de spon. sed in foro cōten
tio so cōpellit̃ obseruare. nec audit̃ volẽs allegare turpitudinẽ suā. ⁊ hoc verũ inquātũ est solũ in preiuditiũ suũ et
nō ĩminet ꝑiculũ aĩe. Aut simulatio solũ erat super cōtractu ex ꝑte vtrius s
ʒz
iuramẽtũ ĩteruenit ne agat cōtra tacite
vel expresse. ⁊ ne cōtractus feneratitiꝰ
detegeretur.
Additio
Exẽplũ pignorauit resq̇s
⁊ tamen simulauit vendere vt mutuans faciat fructꝰ suos iurauit non detegere pignoratitium cōtra
tractũrs
ʒz seruare: et tunc iurametũ obli
gat: ⁊ perinde est ac si iurasset soluere
vsuras. facit q no. Cy. ĩ. l. si ex cautiōe.
C. de nō nume. pe. vbi cōcludit ꝙ iurās
nō opponere exceptionẽ de non nu. pe.
obligat̃ l
ʒz simplex renuntiatio nō vale
ret: in foro tñ aĩe si nō habuit intentionẽ obligandi se nō tenet̃. vt dixi. s̃. Aut
simulatio est de vno cōtractu ad alium
cōtractũ qui nō pōt seruari sine pctō vt
cōtractꝰ simoniacus: l
ʒz cōcipiatur sub
alio cōtractu: tũc iurās scienter pec
cat mortałr ⁊ tenet̃ non seruare. xxij. q.
iiij. per totũ. Aut simulatio fuit ꝑte iurātis tātũ suꝑ ↄ̃ctu solũ ab eo simulato. vt aliud gerebat ĩ corde: aliud in
verbis vel vsus est ꝟbis duplicibꝰ cal
lide iurādo ⁊ tũc ẜm pa. ĩ. d. c. cũ cōtingat. ĩtelligit̃ ẜm intẽtionẽ recipiẽtis. ⁊
sic deꝰ vr̃ reciꝑe. xxij. q v. quacũ. ⁊. §.
ex his oĩbꝰ. ⁊ sic ligat iuramẽtũ ẜm distinctionẽ de q̃. s̃. iuramẽtũ. iiij. in ṗn.
¶ S
ʒz ꝙ remediũ erit qñ iuramẽtũ ĩter
*uenit ne in ↄ̃ctu simulato vsure petant̃
ex qͦ iurauit nō agere ↄ̃ tacite vel exp̃sse. Rñ. q ad ꝟba iuramẽti est recurrẽdũ ꝙ si ꝟba excludũt actũ ⁊ exceptionẽ
tacite vel exp̃sse tũc denunciet ecclesie
q̃ poterit eũ absoluere. d. c. quemadmo
dũ ꝙ si iurauit nō denũciare non valet
iuramẽtũ vt dictũ est. intelligo quādo
ṗncipaliter facit ex
ʒzelo salutis ꝓximi
l
ʒz scario ꝓpter suā vtilitatẽ. si prin
cipaliter faceret ꝓpter suā vtilitatẽ nō
credo tutꝰ sit in conscĩa ex quo iurauit
nō denũciare: ⁊ sic intelligo ⁊ limito. c.
primum. ⁊. c. debitores de iureiuran.
¶ Decimooctauo nō obligat iuramẽtũ
*rōne ĩpossibilitatis vł necessitatis aut
magne difficultatis post veniẽtis. Nā
de ĩpossibilita te r ĩpossibiliũ nulla ẽ
obligatio. ff. de reg. iur. de necessitate ⁊
magna difficultate dicũt doc. ĩ. c. q̃relā.
de iureiurā. ⁊ ĩ. c. breui eo. ꝙ excusat a
ꝑiurio. rō. deꝰ respicit aĩ
ʒz nō manũ.
xiij. q. v. si q̇d iuenisti. ⁊ facit. l. fi. ff. q̇ satisd. coga. vnde dicit Jnn. in. c. venerabilẽ. de elec. ꝙ vrgẽte necessitate pōt q̇s
ꝓpria autoritate frangere iuramẽtũ si
nō pōt haberi superior a quo petatur
ablolutio. xj. q. iij. intercessor.
¶ Sed q̇d si tꝑe iurameati credebat se
*non posse ĩplere vel nō habeat ꝓbabilẽ cām credẽdi ꝙ posset facere. Rñ. hos.
ꝙ peccauit mortałr iurando: defuit
in primo veritas in secũdo iudicium. ⁊
sic est periurus secus si ꝓbabiliter cre
didit posse facere.
¶ Xix. nō est obligatoriũ iuramẽtũ qñ
*quis nō habuit aĩm obligandi se cũ iu
rauit. puta quis ex dolo ĩductꝰ iurauit
ꝙ oĩno nō iurasset nisi dolꝰ fuisset: etiā
si dolus venit reipsa. nō tenet: facit.
l. tres fratres. ff. de pac. ⁊. l. si soror. C. de
de colla. ⁊ Fede. consili. cxcv. vbi determinat filiam minorem seductā a fratri
|
bus q̃ renũciauit bonis paternis: credẽs ꝙ nō valeāt multo plus dos sua.
ꝙ nō valet qñ multo plus valẽt: vbi
dolꝰ est ibi excludit̃ volũtas. l. j. ff. de
dolo tenet. S. Bo. vbi. s̃. iij. ar. j. ꝙ vniuersaliter nō obligat iuramẽtũ si aĩm
obligādi nō habuit: debet tamẽ idẽni
tati ꝓximi satisfacere si dolose decepit
eũ ẜm Ric. eadẽ di. ar. j. q. ij. ⁊ an peccet
mortaliter iurādo. dic vt. s̃. §. ix. facit. c.
veniẽns eo. ⁊. c. quintauallis ibidem.
¶ Xx. Non obligat qñ iuramẽtũ com
*mutat̃ in meliꝰ. vt in. c. ꝑuenit el. ij. de
iureiu. s
ʒz hoc h
ʒz duas limitatiōes. primā ꝙ hoc est veꝝ qñ vtrũ nō pōt impleri ẜm. do. Anto. in. d. c. peruenit. Nā
tũc qñ iuramẽtũ ẽ ĩpeditiuũ vel turba
tiuũ maioris boni licet sit tutũ habere
lnĩam a suꝑiore tamẽ nō est necessaria
pōt ↄ̃uenire iuramẽto. allegat. c. cōmissum. de spō. ⁊. c. l
ʒz de regula. allego.
c. scripture. de voto. vbi hoc t
ʒz. Jnn. aꝑ
te facit gl. ĩ. c. mōachũ. xx. q. iiij. ⁊. xxxiij.
q. v. noluit. secus esset si bonũ iuratum
non esset impeditiuũ maioris boni. s
ʒz
vtrũ posset fieri sine autoritate superioris nō posset ↄ̃uenire iuramẽto l
ʒz
ep̃s posset dispensare vt ↄ̃ue niat rōne
maioris boni ẜm Jnno. in. c. debitores
eo. ti. similiter dic si esset dubiũ an esset
maius bonu
ʒz necessario requiri dispẽ
sationẽ ep̃i. ar. c. j. devoto. sca limitatio
est ꝙ vera est dicta regula qñ iuramen
tum nō cōcernit ꝓpriā vtilitatẽ alicuius si cōcerneret nō esset vera etiam
si vnũ sit totaliter impeditiuũ alterius
nec ꝓdest in hoc autoritas superioris.
Facit ꝙ no. in. c. to eo. ti. ⁊ in. c. cũ ĩter
p. de renũ. ⁊ Jo. an. in mercurialibꝰ ĩ re
gula ĩ malis. de reg. iur. li. vj. Nā debitor q̇ iurauit vnā re
ʒz dare nō potest da
re meliorem aliam ꝓ illa iuuito creditore. l. ij. §. j. ff. si cer. pe. ⁊ insti. q̇. mo. tol.
oblig. ĩ ṗn. nisi velit in ꝓpriā religiōis
obseruantia
ʒz commutare ⁊ vnũ est im
peditiuum alterius ⁊ hoc placet fauore religionis: ⁊ etiam sequitur pa. d. c.
peruenit.
¶ Xxj. Non obligat iuramẽtũ ẜm ali
*quos qñ id q iurat̃ cōsistit in facto vt
teneat̃ p̃cise ad factũ. rō ẜm aliqͦs de
iure ciuili obligatus ad factũ sufficit si
soluat ĩteresse vt in. i. stipulatiōes non
diuidunt̃. ff. de ꝟbo. obl. ⁊ in. l. si q̇s ab
alio in fi. ff. de re iud. ẜm cōiter doc.
tenet̃ vel ad factũ vel ad interesse ⁊ nō
precise ad factũ. vt not. Bart. in. d. l. sti
pulationes s
ʒz ego dico ↄ̃riũ. s. ꝙ p̃cise
teneat̃ ad factũ de iure diuino ⁊ canonico ⁊ hoc intellige si pōt impleri ⁊ nō
sit cōtra bonos mores ⁊ aliq p̃dictorũ
in quo nō obligat iuramentum. ⁊ ꝓbat̃
hoc ꝑ. c. primum. ⁊. c. qualiter de pac. ⁊
c. iuramẽti. xxij. q. v. Facit. c. licet. de vo
to. ⁊. c. ex lr̃is. ij. de spō. ⁊. c. nouit. de iudi. ⁊ dictũ. c. si xp̃s. ⁊ hoc videt̃ sensisse
Bar. vbi. s̃. qui vult ꝙ vbi obligatio de
scẽdit a lege cōpellit̃ q̇s p̃cise ad factũ.
ar. ĩ. l. q̇ liberos. ff. de ritu nup. cum si.
Jdẽ dicit si a testatore: nisi ĩducat̃ spẽs
seruitutis ꝑsone vt ĩ. l. titio. §. titio ⁊. ff.
de cōdi. ⁊ demō. hec regula esset ꝟa qñ
q̇s ꝓmisit factũ alienũ nō tenet̃ nisi
facere quātum in ipso est bona fide de
spon. ex lr̃is. nec obstat q dictũ est. s̃.
Juramẽtũ. iiij. §. j. ibi nō tenebat̃ p̃ci
se stare snĩe s
ʒz vel parere vel p̃stare penā. ⁊ hoc etiā nō haberet lecum qñ ꝓmittẽs p̃cise intẽdebat se obligare ad
parẽdũ snĩe. vel pōt dici ꝙ veꝝ ẽ ꝙ sufficit psestare interesse sine periurio qñ
factũ esset inutile parti si prestaret̃ vel
est factũ impossibile tũc non obliga
ret iuramenium suꝑ tali facto p̃stitu
ʒz.
¶ Xxij. Non obligat quādo q̇s iurauit
*seruare q nō ẽ: puta iuraui seruare sta
tuta intelligit̃ de factis ⁊ si addidit ꝙ
ꝑ idẽ iuramẽtũ p̃stitũ obseruabit etiā
q̃ fiẽt nō obligat̃ ad illa que fient ratio
ne iuramẽti ita ꝙ sit periurꝰ s
ʒz bñ rōne
ꝓmissionis obligabit̃. vt in. c. clericus
eo. ti. sed iste casus non est rōne eiꝰ q
nō est sed seruare futura non iurauit sed ꝓmisit solum ꝑ iuramẽiũ priꝰ
prestitum nō tamẽ tunc factum: ⁊ ideo
si iuraret seruare etiam faciẽda tenere
tur aliter esset periurus.
¶ Xxiij. Non obligat iuramentũ p̃sti
* |
tu
ʒz circa ea q̃ subdunt̃ potestati alteriꝰ
puta vxor q̃ iurauit peregrinationẽ vel
abstinentiā. similiter seruus monachꝰ
⁊ hmōi ⁊ ideo nō pñt implere cũ eis ↄ̃dicit̃ a vero dño vel abbate ⁊ de hoc dic
vt. j. votũ. ij. facit q. s̃. dixi. §. xxij.
¶ Xxiiij. nō obligat iuramentũ qñ aĩo
*euadẽdi solũ q̇s aliq̇d iurat q me. cā ꝑ
latũ. xxxj. q. ij. Lothariꝰ in fi. vñ q̇ iurauit redire ad carceres si carcer est iniuriosus nō tenet̃ redire q me. cā. c. j. secꝰ
esset si nō esset iniuriosus tenet̃ etiā
si ĩmineret periculũ mortis ẜm gl. ĩ cle.
pastoralis. de re iudi. ⁊ Bar. in. l. relega
ti. ff. de penis. Et iō istud est verũ quādo vult euadere illud q indebite sustinet ⁊ sic vt euadat iurat nō intedens
se obligare: secꝰ esset si intẽdebat se obligare qñ iurauit tũc dic vt. s̃. §. ix.
¶ Xxv. nō obligat iuramẽtũ quādo iu
*ramẽtũ ẽ cōditionale vel ꝓpter cām:
nisi ↄditio extet vel cā non obligat̃. de
ↄdi. appo. c. veꝝ. de iureiu. c. ꝑuenit el
ij. ⁊ hoc itellige qñ tota obligatio pone
bat̃ in ↄditionis euẽtũ. vel ꝓter causa
ʒz
alias teneret̃. vnde iurans ire ad sctm̃
Jacobũ vt fratrẽ suũ videat ⁊ peccata
sua redimat. l
ʒz frater suus decesserit tenet̃ nihilominꝰ ire ꝓpter aliā causam.
¶ Xxvj. Nō obligat qñ singulares fir
*māt statuta collegij cũ iuramẽto dictis
statutis sublatis ꝑ ipsam vniuersitatẽ
vt dicit Joā. an. in. c. j. de his q̃ fi. a ma.
par. c. nō obligat nisi remanẽtibꝰ sta
tutis vnde eis sublatis ꝑ vniuersitatẽ
tollit̃ iuramẽti vinculũ quasi iuramentũ liget singulos vbi singulares cōtraueniũt. secus si ↄ̃ueniunt collegialiter
tollẽdo statutũ. Pa. vero in. c. dilecto. de
p̃bẽ. distĩguit ⁊ bene ꝙ aut singulares
de collegio iurāt vt singulares. ⁊ sic est
ꝟa opinio. Jo. an. exẽplũ statuto cauet̃
ꝙ nullꝰ det vocẽ matriculatꝰ. Jurauerunt singuli seruare statutũ. Similiter
ꝙ nullus vadat de nocte statutũ: iurāt
seruare statutum: certe hoc cōcernit
obseruātiā singuloꝝ. ideo si collegium
tollat statutũ nō peccabũt cōtrauenien
tes iuramẽtũ erat statuto accessoriũ:
⁊ remoto principali remouetur ⁊ accessorium. Si vero iuramentum astringit
eos ad obseruantia
ʒz vt collegialiter sic
sine periurio nō possunt cōtrauenire ẽt
collegialiter causa rōnabili non subsistente. exemplũ. vt in. d. c. dilecto. Nam
canonici iurantes vt etiā collegialiter
nō recipiāt: non est dubiũ ꝙ vt singu
li nō possunt eligere canonicos. Paulꝰ
vero in cle. j. de regula. dicit si iurāt statutum seruare ꝙ si collegialiter contra
ueniunt nō sunt periurij: tollunt statutũ: ⁊ per ↄñs iuramentũ. Si vero iurant seruare cōtẽta in statutis specialiter: puta nō ibo de nocte ⁊ hmōi nō habito respectu ad statutũ sic sunt periuri
si cōtraueniũt qualitercũ Aduerte ta
men ꝙ in casu in quo nō possunt cōtrauenire collegialiter d
ʒz intelligi nisi per
causam cōcernentẽ fauorẽ publicu
ʒz
sic possent cōtrauenire nō obstante iuramento istud intelligit̃ exceptu
ʒz vt
no. Pa. in. d. c. dilecto ⁊ ẜm p̃dicta intellige glo. in. c. in his. xj. distin.
¶ Vtrũ successores in aliqͦ collegio vel
*vniuersitate in q̃ predecessores fecerāt
statuta ⁊ iurauerāt ea seruare teneant̃
sub pena periurij talia statuta seruare.
Rñ. ꝙ nō. obligatio iuramẽti est ꝑso
nalis ex parte iurātis: nec extendit̃ ad
successores tũ ad ꝑiuriũ: l
ʒz teneantur
ipsum seruare. de solu. c. j. de vsuris. ca.
tua. de iureiur. c. veritatis. s
ʒz ex ꝑte eiꝰ
cui iuratur trāsgreditur personā: vnde
ꝓmittens obedientiā prelato ⁊ successoribus eius non tenet̃ iterũ promittere
successori: est ei obligatꝰ sicut anteces
sori cui ꝓmisit. Fallit ĩ liberto q̇ tenet̃ ⁊
d
ʒz ꝓfessionẽ facere ĩfra annũ nouo patrono. xij. q. ij. longinquitate. ⁊. c. sepe fit
no. Jnno. ⁊ Ber. in. d. c. veritatis.
¶ Vigesimusseptimꝰ. Qñ q̇s iurat ĩ cau
*te ⁊ hoc ꝑꝑ aliquā necessitatẽ ĩplere nō
p̃t. xxv. dist. §. ałs ea demũ. exẽplũ pone
de matre que iurauit filiũ verberare ⁊
hmōi minima vr̃ veniale tale periuriũ ꝓmissoriũ nō vr̃ deus acceptare
cum maiori obligatione quā natura eo
rum importet vt ibi patet.
¶ Vtrũ in depẽdẽtibus ab aĩo alicuiꝰ
*vel cōscĩa sit stādũ eius iuramẽto. Rñ.
pa. in. c. vidua. de regula. ꝙ sic vt extra
de sen. excom. c. si vero. el. ij. de homi. significasti. et. c. vidua. predicto ꝙ videt̃
contrarium. intelligit̃ quando certa
presumptio extrinseca coniecturat animum tunc non statur in preiudicio
alterius alias sic.
Juramentum. vj.
quo absolutionẽ quis pōt absoluere a iuramento licito tam ex parte
iurātis recipiẽtis. Rñ. pa. ĩ. c. quanto
de iureiu. aut iuramẽtũ fuit p̃stitum in
materia spectāte principałr ad papaʒz.
vtputa cũ canonici iurauerũt nō reciꝑe
vltra talẽ numerũ aliquẽ in canonicũ ⁊
hmōi ⁊ sic papa pōt etiā sine cā absoluere: in tali iuramẽto intelligit̃ excepta autoritas pape. vt in. c. veniẽtes. e.
ti. ⁊ hoc voluit Host. in. d. c. quāto. Aut
fuit prestitũ ĩ alia materia: ⁊ tũc aut est
ad honoreʒz dei ṗncipaliter. ⁊ sic sine cā
nullus pōt absoluere nisi solus deus ⁊
sic intellige. Joā. an. post vin. in. c. ij. de
spō. Nā papa nō pōt remittere sine cā
obligationẽ deo q̃sitā. ij. q. iiij. si manet.
xxiij. q. iiij. si his q̇. Ex quo ĩfert ꝙ sicut
papa nō pōt aliũ absoluere ĩ hoc casu:
sic multominus seip̃m. c. fi. de insti. ⁊. c.
ꝑ vr̃as. de iurepa. Aut sub est iusta cā
sic tā papa pōt ep̃s: ⁊ ꝙ ep̃s possit sic
no. Jnno. in. c. debitos. de iureiu. Et iō
subsistẽte iusta causa poterit ep̃s cōmutare ⁊ interpretari ẜm do. Anto. in. d. c.
quāto. ⁊ Spe. in tit. de legato quādo. s.
dubitat̃ de eiꝰ validate ⁊ alijs dubijs.
⁊ etiā absoluere ẜm Jnno. quem sequit̃
Pa. in. c. cũ ↄtingat eo. ti. sed est dr̃ia in
ter papā ⁊ ep̃m. ep̃s nō potest nisi re
spectu sue diocesis. papa vero respectu
totius orbis vel respectu magnarũ per
sonarum aut magni dubij est requiren
dus: ⁊ sic potest intelligi. c. venerabilẽ.
de elec. ar. c. si vero cũ si. e. tit. Alius aũt
citra ep̃m. vel q̇ nō hʒz ep̃alẽ iurisditionem nō potest absoluere in iuramento
sicut nec in voto dispensare. vt no. in. c.
j. de voto. Sʒz que est causa legitima ab
soluendi a iuramento p̃stito in materia
spectāte ad honoreʒz dei. Rñ. ꝙ propter
scādalum euitandũ. vt no. in gl. in. d. c.
quāto. ⁊ Jnnoc. in. d. c. venerabilem vel
maior vtilitas. vt no. Jnno. in. d. c. debi
tores. ⁊ est tex. in. c. peruenit. el. ij. eo. vel
fubest alia iusta causa. de quibus. xv. q.
vj. nos sanctoꝝ. ⁊. c. autoritateʒz. ⁊ credo
ꝙ hoc sit relinquendum arbitrio ipsoꝝ
vt ex p̃dictis colligāt quomodo in alijs
debeant iudicare. Si vero materia in
qua est p̃stitum nō ꝑtinet ad papā nec
ad honorem dei. Sed cōmodum hominis: sic papa pōt ex causa absoluere: vt
in. c. quāto. de iureiu. ⁊ in. c. ij. de voto.
alias non: respectu laicorum sibi in tẽporalibus nō subditorum. vt in cle. pastoralis. de rẽ iudi. ⁊ q no. in. c. q̃ in ecclesiarũ. oe consti. ⁊ in. l. fi. C. si ↄ̃ ius vel
vti. pu. Facit q no. j. Obedientia. §. ij.
Similiter dic ꝙ potest ep̃s ex causa legitima absoluere a iuramẽto licito. ⁊ di
cit̃ causa legitima quādo inest turpitu
do ex ꝑte recipientis. vnde dicit pa. ĩ. c.
j. de iureiu. ꝙ si notorie constat de turpi
receptiōe poterit ep̃s abs hoc ꝙ citet
vel cogat suscipientem relaxare ⁊ absol
uere: puta cogat eũ q̇s ex metu exegit iu
ramentũ suꝑ eo de qͦ alias etiā de iure
tenetur vt exemplificat idem Pa. in. c.
ad nostram. el. iij. eo. titu.
Additio
iniuria sibi irrogat̃ illa
quādo cũ iuramẽto ad iuris obseruātiā ꝑ metũ ⁊ ideo ꝓpter ꝑiculũ periurij pōt petere absolutioneʒz. ⁊
sic extẽde. c. si vero eo. ti.
Adde a ꝓpositũ eoꝝ q̃ in hoc. §. di
cunt̃. s. de absolutiōe a iuramẽto an qñ
⁊ ꝑ quẽ ⁊ qũo petat̃ ⁊ an possit peti per
ꝓcuratorẽ ⁊ an requirat̃ speciale māda
tum. ego dixi de hoc. s̃. inver. absolutio.
¶ Vtrũ in omnibus p̃dictis in quibus
*dixi iuramẽtum nō obligare possit q̇s
propria autoritate ↄ̃uenire. Rñ. vt colli
go ex Jnno. in. c. cũ quidam. de iureiur.
ꝙ quādo est dubiu
ʒz an sit obligatoriũ:
tunc nemo preter autoritatem superioris potest cōtrauenire: nec iudex secula
ris in casu in quo est dubiu
ʒz inter doc.
|
an sit obligatoriũvel ne pōt se intromittere sed remitterẽ a d iudicẽ ecclesiasticum ita not. Pa. ĩ. d. c. cũ ↄtingat. Quādo vero nō est dubiũ de iuramenti obli
gatiōe tũc si pōt seruari abs dispẽdio
salutis d
ʒz absolutio peti ꝓpter reuerẽtiam sacramẽti. Si vero sit in dispẽdiũ
salutis: tũc pōt hō ꝓpria autoritatẽ cōtrauenire. ⁊ no. hoc ꝙ ĩ dispẽdiũ salutis
r oẽ illq charitari dei derogatvł eiꝰ
perfectiō i vel disponẽtibꝰ ad eā. Videt̃
tñ Pa. ĩ. c. cũ quidẽ de iureiu. tenere nō
eẽ necessariā absolutionẽ suꝑioris etiā
quando potest seruari sine interitu salutis nisi solum ne notet̃ de trāsgressio
ne iuramenti hoc est dicere propter scā
datum ⁊ sie credo quādo. s. est claru
ʒz ꝙ
non obliget iuramentũ quod no.
¶ Vtꝝ iuramentũ q ↄcernit fauorẽ iu
*rātiũ tm̃ sit remisibile ꝑ eos q̇ iurarũt.
Rñ. Jo. an. ĩ. c. ij. de spō. ⁊ Jo. de ligna. ĩ
cle. j. devsuris sic ⁊ facit. d. c. ij. Secus si
cōcerneret cultũ deivel religionẽvł pie
tatem puta iurarũt duo sibi inuice
ʒz ꝙ
religionẽ intrabũt ꝙ dicet duo psalteria vel ꝙ de lucro eoꝝ dabũt certā par
tem pauperibꝰ ⁊ hmōi: nō pñt sibi re
mittere. Siłr nō pñt si sibi iurauerũt id
ad q tenebant̃: puta ꝙ nō furtũ faciẽt
ꝙ mercatores nō falsificabũt merces ⁊
hmōi. Siłr etiā nō pñt remittere qñ in
rāt suꝑ aliquo faciẽdovł nō faciẽdo q
nō ꝑtinet ad eũ cui iurat̃ s
ʒz simpłrputa
iuro tibi q nō negociabor vł nō faciā
talẽ artẽ si tñ tale iuramẽtũ respiceret
in ↄmodũ alteriꝰ puta cōitatis aut alio
rũ nō valeret vt dictũ est. Siłr nō tenetur qñ iurādo de aliquo faciẽdo vł nō
faciẽdo intẽdebat si ille cui iurabat similiter faceret sic si ille nō seruat nec
iste tenet̃ facit q no. ho. Jnno. ⁊ Ber. ĩ
c. ꝑuenit el. ij. ⁊ facit. c. sicut el. iij. de iuiuran.
¶ Vtꝝ vniuersitas q̃ iurat aliq̇d serua
*re vel non facere teneat̃ qñ maior pars
facit. Rñ. ↄ̃. Rod. ꝙ qñ iurarũt habebāt
ali ↄditionẽ in mẽte ẜm illā debent
seruare: puta si alijs oẽs vel maior pars
seruabit ⁊ ego. si vero nullā cōditio nẽ
habebat sed dubitat̃ an fuerit simplex
vel sub aliqua ↄditiōẽ tũc si iuramẽtu
ʒz
spectet tātũ ad cōmodũ iurantiũ ⁊ me
dietas vł maior pars seruat ⁊ hoc vergat in dānũ seruātium ⁊ lucrum nō ser
uantiũ benigne interpretādũ est ꝙ ali
quibus nō seruantibꝰ alij nō tenentur
seruare. Si vero nullũ icōmodũ partiũ
tur seruātes nō est tutũ ↄtrauenire sed
denũciet̃ p̃lato vt vł cogat seruare vł si
bi inuicẽ remittere. Si vero cōcerneret
ↄmodũ alioꝝ a iurantibus non posset
nec sibi remittere nec alijs nō seruanti
bus non seruare sine periurio si simpli
citer iuraret vel sub conditione dimittant incertũ scilicet non seruando ⁊ ser
uent quod est certum
¶ Vtrũ licite quis possit petere absolu
*tionem a iurameto in casibꝰ vbi t
ʒz. Rñ.
ẜm pa. in. c. cũ ↄtingat eo. ti. ꝙ aut iura
mẽtũ cōtinet tur pitudinẽ ex parte suscipiẽtis ⁊ maxime concurrẽte materia
turpi suꝑ qua prestatur sed ex partc iu
rantis nullum imminet peccatũ sic po
test peti absolutio non obstante condi
tione aduersarij casus est in. d. c. bito
res. ex quo patet ꝙ filiusfami. qui cũ iu
ramento renũciauit macedoniano po
test petere absolutionẽ in terris vbi cōmuniter hodie filij nō inducunt̃ ad tātum malum ⁊ hoc est tutiꝰ ẜm do. An.
in. d. c. cum cōtingat ⁊ placet Pa. uis
posset de subtilitate iuris dici ꝙ non te
net iuramentum si bene ponderetur. l.
j. ff. ad mace. quia emanauit ad compes
cendum libidinem peccantium. ⁊ sic ꝓ
pter bonũ publicũ corporis ⁊ anime cō
tra quod iuramẽtum nullũ est ca. si diligenti de fo. compe. ⁊. c. contingit. el. j.
sen. excom. Jtẽ quia iuramentũ nō solũ
est nullũ qñ ↄtinet in se pctm̃ s
ʒz etiā qñ
pōt p̃bere occasionẽ peccādi. c. cũ ab om
ni de vita ⁊ hone. cle. ⁊. ⁊. c. nam concupicentiam de consti. ⁊. ca. sicut ex literis de iure u.
Additio
Aut iuramentum nullam
turpitudinem aliam habet nisi: quia est contra legem prestitum ⁊ in hoc distĩgue. Aut ei lex resistit
|
propter fauorem reipublice principałr
et nō est necessaria absolutio iuramẽ
tu
ʒz nō valuit. d. c. si diligẽti. Aut resistit
prĩcipałr ꝓpter fauorẽ iurātis l
ʒz sca
rio in fauorẽ publicũ vt in muliere minore. ⁊ hmōi ⁊ tũc si potest seruari sine
dispẽdio salutis absolutio nō pōt peti
c. si ꝟo cũ si. e. ti. q intellige veꝝ qñ sine
dolo. vi. vel metu s
ʒz spōte ⁊ sciẽter est iu
ratũ. Si vero iuramẽtũ sit in ↄ̃ctu ⁊ dat̃
enormis lesio l
ʒz iurauerit nō ↄ̃traueni
re tamẽ poterit absolutionẽ petere p̃
sumit̃ dolus. l. oẽs. §. lucius. ff. de his q̃
ĩ frau. cre. l. q̇ testiũ. ff. de proba. ⁊ nihil
interest vtrum interueniat dolus a pro
posito vł re ip̃a. l. si q̇s cũ ałr. ff. de ver.
ob. ⁊ ꝟba iuramẽti debẽt intellige ciui
li mō. s. ꝙ nō ↄ̃ueniat nulla rōe vł cā ex
ceptis grauibꝰ lesiōibꝰ ar. l. creditor. §.
luciꝰ. ff. mād. Jntelligenisi sciẽter iuras.
set cessat dolus ⁊ re ipsa ⁊ ex ꝓposito
Et iō nō poterit. Sic etiā nō intellexit
enormen lesionẽ l
ʒz dixerit non ↄ̃uenire ne magne ne parue: vt ponũt no
tarij nō propterea prohibet̃ quĩ possit
petere absolutionẽ de hoc vide. s̃. arbi
ter §. x.
Jurisditio
secundũ Aʒzo. dicit̃ a ditione quod est potestas
⁊ iuris quasi iusta ⁊ legitima ptās.
De notatis in hoc ⁊quotuplex sit iu
risditio no. in aut̃. de defen. ciui. §. opor
tet. bal. in. l. j. in prin. C. emā. lj. Bar. ⁊
doc. in. l. iiij. ff. de iurisdi. oĩm iud. ⁊ ꝙ iu
risditiōis appellatiōe venit ordinaria
⁊ delegata ẜm Alex. in ru. ff. de iur. om.
iud. post glo. ibi. Et q̇d si vtrũ. ⁊. ij. l. j.
eo. ti. notat̃ quid sit iurisditio ꝙ est potestas de iure publico introducta cũ ne
cessitate ius dicẽdi ⁊ eq̇tatis statuẽdo.
¶ Jurisdictio sine cohertione nō valet
*de officio dele. ca. pastoralis. vn dicit
tex. in. l. fi. ff. de officio eius cui man. est
iurisditio. sine modica cohertione nulla est iurisdictio.
¶ Jurisditione commissa omnia sine
*quibus explicari non posset intelligun
tur commissa similiter. ff. de iuris. om. iu
di. l. ij.
Jus est
ars bonĩ ⁊ equi. ff. de iustitia
⁊ iu. l. j. ius constare non potest nisi sit aliquis iurisperitus ꝑ queʒz
possit quotidie in melius perduci. ff. de
orig. iur. necessariũ ius diuidit̃ ĩ ius na
turale gẽtiuʒz ciuile ⁊ publicum de hoc
vide distin. j. ꝑ totum. ⁊. ff. de iustitia ⁊
iure. ꝑ totum. Vtrum facta cōtra ius va
leant vide. j. lex. §. xviij.
Juspatronatus
est ius honorificum onerosum ⁊
vtile alicui cōpetẽs in ecclesia pro eo ꝙ
de diocesani consensu eam construxit
fundauit vel donauit ipse vel is a quo
causam habuit se cundũ ioan. an. ⁊ pa.
in Rub. de iurepa. ⁊. r honorificũ ha
bet honorẽ presentandi rectorẽ quia si
ne eius presentatione si ep̃s vel alius p̃
latus instituit ip̃o iure est nulla ꝑ. c. de
cernimus. xvj. q. vij. t
ʒz io. and. in. c. ij. de
officio vic. li. vj. nisi qñ patronus fuisset
negligẽs in pñtādo elapso tempore
bñ ĩstituit papaꝟo posset sine pũ tatiōe
patroni ⁊ simiłr legatus de latere si pa
tronus sit ecclesiasticus nō tñ posset p̃dictus legatus si esset secularis vi gl.
in cle. ꝑ literas de preben. ⁊ iste est casꝰ
c. cũ dilectus de iurepa. onerosum r
patronus tñr defendere ecclesiā ne bona ĩdebite dilapident̃. xvj. qō. vij. filijs
vnde pñtatus reddere rationẽ admi
nistratione patrono ĩtellige si patronꝰ
est ecclesiasticus nō secularis vt no. ĩ. c.
cum ⁊ plantare de priui. ⁊ pa. in. c. ex li
teris ⁊. c. cũ ꝓpter. e. ti. nō tñ valde stricte dicẽdo q̇d expẽdat quotidĩe s
ʒz in ge
nere ita no. pa. ĩ. c. ex literis iure pr̃o.
vtile r etiā si veniret ad inopiā tñr
ecclesia ex redditibus vltra nec essaria
remanẽtibus alimẽtare patronũ pinguius alios pauꝑes. c. quicun el.
ij. ea. causa. ⁊. c. nobis in fi. de iure pa. et
no. ꝙ ius patronatus hñs aliqñ dicit̃
patronus aliquādo aduocatus ⁊ vicedomus custos guardiam habens eius
alias presentationis vel processionis
secundum Host. in capitulo preterea
eodem titulo. et in capitulo in singulis in fine. de statu mo. et ideo suppo|
nunt pro eodem.
Adde pro notatis in hoc §. ⁊ ꝙ ius
patronatꝰ potest gñaliter alienari: scʒz
cũ bonis vel cũ castro. not. Pau. de cast.
in. l. j. in fi. ff. de offi. eius cui mā. ẽ iuris.
arg. l. quedā. ff. de acqui rerũ do. ⁊ Bar.
in. l. hanc legẽ. ff. de cōtrahẽ. emp. ⁊ Ro.
sing. suo. l. inci. si vendo. nō tñ venit in
gñali cōfiscatiōe bonorũ facta ꝑ iudicẽ
laicũ: vt ꝑ Colle. c. fi. ver. q̇d si patronꝰ
cōdẽnetur. de iurepa. ⁊ feli. c. to. col. j.
versi. vtrũ sentẽtia de iu.
¶ Quibus modis acquirit̃ iuspatrona
*tus. Rñ. ꝙ ex tribus. ¶ Primũ fũda
uit ecclesiā. i. fundũ a d edificandu
ʒz de
dit. d. c. nobis ⁊. c. abbatẽ. xviij. q. ij.
¶ Scm est ex cōstitutiōe ecclesie cap.
*monasteriũ. xvj. qō. vij. ⁊ hoc intelligesi
facit de cōsensu ep̃i cũ alio modo eccle
sia fieri non debeat de ↄse. di. j. Nemo
de iure primo quoniā ⁊ capitulo nobis
fuit. xvj. q. vij. filijs.
¶ Sed q̇d si ad refectionẽ dedit. Rñ. ꝙ
*non acqutrit̃ iuspr̃o. ẜm Lau. arg. ff. ne
quid in loco pu. l. ij. §. vicinales q veꝝ
est qñ nō est oĩno destructa. Secꝰ si fun
ditus erat destructa ⁊ de cōsensu reparauit ꝑinde eẽt ac si de nouo fecĩsset
de iude. consuluit ⁊ aut̃ vt nullus fab.
oratorij domi. §. j. s
ʒz primus qui edifica
uerat amittat iuspatro. si non dederat
fundũ vel ẜm gl. in. c. qm̃ eo. dotẽ etiā si
de eadẽ materia sit reparata.
¶ Tertiũ est ex dotatione. d. c. filijs. ⁊. c.
*quicũ ibidẽ ⁊ hoc ĩtellige de dote data añ ↄsecrationẽ post consecrationẽ
nō induceret̃ nulla seruitus. rei sacre
pōt imponi. ff. de serui. l. seruitutes. l. ij.
.§. vlti. ⁊ quod humani iuris desinit eẽ
seruitutẽ non recipit. ff. cōia predio. l. ca
ueri. Tamẽ Jnno ⁊ Host. tenẽt ꝙ si nō
habet dotẽ ⁊ sibi det̃ post consecrationẽ
ꝙ acquirit̃ iuspatronatꝰ sine substā
tia rerũ nō posset ecclesie deseruiri. j. q.
iij. si q̇s obie cerit ⁊ magis placet ⁊ no.
ꝙ nisi det̃ ꝓ dote vł rōne dotis non ha
bebit iuspr̃onatꝰ s
ʒz erit bñfactor ẜ
ʒz pa.
in. d. c. qm̃. Limitat ẽt hoc ibi pa. ꝙ ex
dotatione post consecrationẽ efficttur
patronꝰ. Verũ qñ fundator nō pōt cōpelli ad ipsam dotandā sicut fit ĩ istis
capellis q no.
¶ Vtꝝ possint esse plures in dote ↄsti
*tuẽda. Rñ. Jnno. ꝙ sic ⁊ q̇libet erit pr̃o
nus. vult ẽt gl. lxiij. di. in summa ⁊ sic li
mita gl. in. d. c. quicun. q̃ vult ꝙ dās
modicam dotẽ nō sit patronus verũ
est qñ vnus solus dat secꝰ si plures sił
dant sufficientẽ. Jdẽ dic in fundatiōe ⁊
edificatione ⁊ sic patet ꝙ multi essent
patroni puta quia vnus dedit fundũ
alter edificauit alter dotauit vel plures edificauerũt vel dotauerũt.
¶ Vtꝝ ius pr̃onatꝰ transeat ad here
*des. Rñ. pa. ĩ. c. j. de iurepa. q sic etiā ex
traneos ita q si pater insti tuit filiũ in
certa re ⁊ extraneũ heredẽ vniuersale
ʒz
iuspatronatꝰ trāsibit in extraneũ nō in
filiũ ⁊ si plures sunt heredes in omnes
trāsit vt in. d. c. j. ⁊. cle. fi. e. ti. ⁊ nō solum
trāsit ad masculos sed etiā ad feminas
heredes. Facit cle. fi. ↄcessi. p̃bẽ. sentit
gl. in. c. qm̃ inuestiturā. xvj. q. vij. ⁊ ideo
filius q̇ repudiauit hereditatẽ pr̃nānō
erit patronꝰ ẜm Fede. ↄsilio. cj. Et hodie terminatũ ẽ ꝑ. d. cle. fi. ꝙ succedũt
nō ꝑ capita s
ʒz ꝑ stirpes. vñ si plures suc
cedũtvni ex duobꝰ pr̃onis ẽt oẽs hñtur
loco vniꝰ ⁊ l
ʒz vnꝰ habeat plus de here
ditate aliꝰ dũmodo non sit heres in
certare ↄstitutꝰ equaliter erit pr̃onus.
¶ Vtꝝ iuspatronatꝰ possit diuidi inter
*heredes. Rñ. pa. ĩ. d. c. j. q nō qualitercun intelligat̃ ista diuisio cũ ipsum
ius sit in corporale pñt bñ cōuenire pa
troni vt alternatis vicibꝰ pñtent. d. cle
mẽ. fi. Siłr si hñt plures ecclesiaspñt cō
uenire vt presentet vnus in vna alter
in altera: quia sicut diuisio permittit̃
in tempore ita ⁊ respectu locorũ ⁊ ista
nō est diuisio q̃ ꝓhibet̃ in. di. c. j. de iure patrona.
¶ Vtꝝ iuspatronatus possit adiudica
ri vni ex heredibꝰ. Rñ. pa. ĩ. c. querimo
niā eo. ti. ꝙ nō si equałr diuidũt nō
apparet quare hoc. Si ĩequałr diuidũt
⁊ tũc si dat̃ ꝓ restauratiōe illi qͦ minꝰ h
ʒz
illicitũ est ⁊ simonia cũ. c. p̃terea eo. ti.
|
¶ Vtꝝ ius patronatꝰ trāseat cũ vniuer
*sitate bonoꝝ. Rñ. ꝙ sic. xvj. q. vij. nemini ⁊. ẽ. t. c. ex lr̃s. ⁊. c. cũ seculu
ʒz de iurep.
¶ Vtꝝ transeat donatiōe. Rñ. ꝙ sic. c. ex
*insinuatiōe ⁊. c. cōsultationibus eo. ita
tñ ꝙ si est laicus nō pōt donare cuicun
laico aut clerico recipiẽti noĩe ꝓprio
sine licẽtia ep̃i vt in. c. nullus. ⁊ in. c. p̃te
rea eo. ti. sicut fit aliq aliud ius spũale. Si ꝟo donaret eccłie aut loco religio
so tũc ẜm cōiter doc. pōt sine licẽtia ep̃i
vt no. in. d. c. nullus. ⁊. c. ex insinuatiōe.
⁊ ca. illud. ⁊. c. vitico eo. ti. li. vj.
¶ Vtrum possit dari in feudũ. Rñ. ꝙ sic
*cum vniuersitate. c. cum seculum eodẽ
ti. sed specialiter nō.
¶ Vtꝝ vẽditiōe transferat̃. Rñ. ꝙ si spe
*ciałr vẽdat̃ est simonia si emit intẽtiōe
vt possit presentare quẽ velit vel priua
re ⁊ d
ʒzspoliare ille q̇ emit ⁊ eccłia d
ʒz eẽ
libera ẜ
ʒz Jnn. Si ꝟo emeret cũ vniu er
sitate tꝑaliũ cũ q̇bꝰ trāsit etiā iuspatronatus nō est simonia ẜm Hos. ⁊ cal. vt p
ʒz
ex. c. ex literis eo. ti. quod veꝝ credo cu
ʒz
nō emit principaliter talia bona tꝑalia
propter iuspatronatus ↄñdum si ṗn
cipaliter propter hoc emeret esset simo
nia. ita no. pa. in. c. clerici eo. ti. Jtẽ ẜ
ʒz
Jo. an. c. vnico. e. li. vj. si dicat̃ vẽdo tibi
villam ⁊ iuspatronatus q habeo in ea
non valet vẽditio secus si simplicitervẽ
dit villam vt in cle. pastoralis de re iu.
Et ideo ẽmptor vel feudatarius cũ acquirant directũ vel vtile dñiũ rerũ simi
liter acquirunt iuspatronatus licite sicut alios fructus habent. ff. de contrahen. emp. l. in lege. §. dolia.
¶ Vtrꝝ vendẽs oĩa iura q̃ h
ʒz in talivil
la q̃ nō est sua intelligat̃ vendere iuspa
*tronatꝰ q ibi h
ʒz. Rñ. ꝙ non ad hoc
vt trāseat op
ʒz ꝙ res q̃ vẽdit̃ talis sit ꝙ
etiā sine exp̃ssione vniuersitatẽvel iuspatronatus nō contineat sicut se villa
vel castrũ q in se ↄtinet honorẽ iurisdi
tionẽ districtũ ⁊ iuspatronatꝰ. ff. de ꝟ.
sig. l. pupillꝰ. §. territoriũ. s
ʒz qñ dicit vẽ
do tibi oĩa iura resoluit̃ hecvniuersalis
in singulares. i. vẽdo tibi hoc ⁊ illud cũ
iuspatronatꝰ sic nō possitvẽdi sic in tali
vniuersali nō cōprehedit̃ S
ʒz si sit aliq
vniuersale ꝙ multa iura in se cōtineat
vt est hereditas bene transit cũ illo ius
patronatus. ff. de pe. he. l. item vidẽdũ.
.§. fi. ⁊ duobus sequentibus.
¶ Quid sivendat q̇s palati ũvbi habet
*capellā q̃ forte h
ʒz multa priuilegia et
multos redditus transiet iuspa. cũ palatio. Rñ. ꝙ sic. ar. l. si mercedẽ. §. si eum
fundũ. ff. de ac. emp. ad capellā nō ẽ
nisi ꝑ palātiũ cōtrariũ: no. Host. ⁊ Jnno. in. c. ex literis eo ti.
¶ Vtrũ possit pignori obligari. Rñ. ve
*rior opi. ẽ Jnno. ꝙ nō etiā cũ vniuersitate cũ creditor nō possit vti pignore sivacaret eccłia nemo posset pñtare.
¶ S
ʒz infra tũ tp̃s d
ʒz pr̃onus pñtare
Rñ. ꝙ si est laicus h
ʒz quatuor mẽses si
clericꝰ sex a tꝑe vacatiōis. c. eā te decet
eo. ti. ⁊ est tex. in. ca. vnico eo. li. vj.
*¶ S
ʒz nũquidpoterũtvariare. Rñ. ꝙ sic
si est laicꝰ ante ep̃s ↄfirmet vt in ca.
quod aũt ⁊. c. cũ aũt. ⁊. ca. pastoralis eo.
ti. si est ecclesiasticus patronus non po
test variare post presentauit. d. ca. pa
storalis cũ. c. predictis eo. ti.
*¶ Vtꝝ pñtans indignũ priuet̃ iure pñ
tandi. Rñ ꝙ si est clericꝰ q̇ pñtat indignũ priuat̃ ea vice. tex. est in. c. sicut in
fi. de sup. negli p̃la. ⁊. c. iij. de ecc. edifi.
Si ꝟo ẽ laicꝰ nō ṗuat̃vt elicit̃ subtiliter
of. or. c. cũvos. hoc t
ʒz Jnn. ⁊ Ho. ⁊ ber.
ĩ. d. c. cũ vos. ⁊ Arch. in. c. suscepti de pre
ben. li. vj. peccat tamen mortaliter sciẽ
ter presentādo indignu
ʒz infideliter
agit in officio sibi commisso vide admi
nistratio.
¶ Vtꝝ q̇s possit pñtare sei psu
ʒz. Rñ. ꝙ
*nō sed bñ filiũ dũmō sit idoneꝰ. facit. c.
ꝑ vestras. eo. ti. ⁊ ibi no. ber. Host. ⁊ pa.
ponit in. c. ↄsulit. e. ti. Similiter possũt
p̃sentare vnũ ex seipsis. Facit. l. vbi ad
sunt. ff. de tuto. t
ʒz glo. in. d. c. consuluit.
¶ Vtꝝ pñtatꝰ a maiori parte pr̃o norũ
sit amittendꝰ. Rñ. pa. in. ca. quonia
ʒz. e.
ti. ꝙ aut presentatio fit ab istis sicut a
collegio ⁊ tunc requiritur maior ꝑs respectu totiꝰ capituli secũdũ Jo. an. ⁊ vr̃
tex. ĩ. c. ec. el. j. de ele. aut p̃sentatio fit ab
|
istis vt a singularibꝰ. vt cōiter fit a laicis ⁊ tũc admittit̃ q̇ p̃sentat̃ a pluribꝰ.
verbi gratia sunt sex patroni. tres p̃sen
tant̃ admittitur q̇ presentat̃ a tribꝰ vt a
pluribus presentatus q bene nota
facit ad multa.
¶ Vtrũ oporteat ꝙ sint simul qñ volũt
*p̃sentare. Rñ. pa. in. §. c. qm̃. ꝙ si agũt vt
collegium oportet oes vocare. aliter po
terũt cōtenti annullare p̃sentationẽ. Si
vero agunt vt singuli Fede. cōsi. xcvij.
tenet ꝙ nō. Sed bar. in. l. oẽs ppłi. ff. de
iusti. ⁊ iure. t
ʒz ꝙ siue a collegio vt collegium est. siue a pluribus vt singulares
cōsensus est explicandus dũmō maior
pars preiudicet minori semꝑ debent si
mul esse. ꝑ. l. iurisgẽtiũ. ff. de pac. ⁊ hoc ẽ
verius quo ad vocatione
ʒz: quia forte si
fuissent p̃sentes induxissent ad consensum alterius. ⁊ pro hoc facit. c. ij. ⁊ quod
ibi notatur. de arbi. lib. vj.
¶ Sed q̇d si duo tm̃ sunt patroni ⁊ du
*os p̃sentāt. Rñ. Jo. an. ĩ. c. cũ autẽ eo. ti.
ꝙ ep̃s poterit quẽ voluerit eorum instituere ⁊ est bona glos. in. c. si plures. xvj.
q. vij. hoc tenet Jnn. ĩ. c. j. eo. ⁊ cal. ⁊ car.
in. d. c. cum autem. ⁊ pa. in. c. eam te. eo.
ti. ⁊ placet. licet ālij. cōtrarium teneant.
¶ Vtrum patronꝰ possit aliq̇d exigere
*puta aliquos cereos in cognitiōe iurispatronatus. Rñ. pa. in. c. preterea. eo. ti.
ꝙ nō nisi tꝑe fundationis a diocesano
istud fuisset sibi reseruatu
ʒz. nec valet si
ip̃e patronꝰ fundādo sibi aliq seruitiũ
reseruet nisi ep̃s autoritate
ʒz prestiterit:
vnde si ep̃s autoritatẽ p̃stitisset posset
tale ius vẽdere titulo remanente apud
eũ. ⁊ hoc credo verum si dedit dotẽ pin
guem ⁊ abundantẽ: secus si solũ necessariā ad substẽtationẽ ministroꝝ. quia
tũc nullũ seruitiũ poteris sibi retinere.
ita no. pa. ĩ. c. j. de cẽ. fallit hoc quādo lo
cus religiosus ꝓprijs expensis ecclesiā
edificauit tunc talis locus h
ʒz i
ea
oĩa tẽporalia sicut ep̃s spũalia vt de pri
uile. c. cũ ⁊ plātare. ⁊ etiā ius presentan
di. de supplen. negli. prela. c. sicut.
¶ Vtrũ liceat clerico suscipere ecclesia
ʒz
*de manu laici patroni. Rñ. pa. in. c. pre
terea. el. j. eo. titu. ꝙ nō. ⁊ si facit peccat
mortałr. ⁊ l
ʒz nō sit suspẽsus ⁊ ipso iure.
tamen d
ʒz cōione priuari. Ex quo infert
pa. ꝙ si talis impetrat a papa: nō expres
so ꝙ prius habuit a laico non valet. ex
quo d
ʒz cōione priuari. vt in. d. c. p̃terea.
⁊. c. postulasti. de rescrip.
¶ Vtrũ laicꝰ edificās capellā in eccłia
*⁊ eā dotās acq̇rat solũ sibi iuspa. an ecclesie simul. Rñ. pa. ĩ. c. ad audiẽtia
ʒz de
ec. ed. ꝙ ecclesie simul. non potest negari quin ecclesia ponat fundũ ex qua
dotatione iuspatronatꝰ acquirit̃. ca. pie
mentis. xvj. q. vij. ⁊ ideo simul cōcurret
cũ laico in presentatione. Siłr si clericꝰ
edificat ex bonis ecclesie capellā nō ip
se vel parẽtes eius acquirunt iuspatronatus sed solum ecclesia ex cuiꝰ bonis
est edificata.
¶ Vtrũ ex delicto patris publicatis oĩ
*bus bonis eiꝰ priuet̃ filius iure patronatꝰ q habebat pt
ʒz. Rñ. ꝙ si publicatio fit ab imperatore vel iudice seculari
nō priuat iure patronatꝰ nec ꝓ aliquo
crimine etiā lese maiestatis pōt ĩperator
priuare laicũ ip̃o h
ʒz ist a papa. Jta
no. gl. ⁊ Archi. ĩ c. filius. xvj. q. vij. ĩtellige hoc verũ qñ nō est in aliqua vniuersitate seculari. si esset ex priuatiōe illius vniuersitatis secularis transiret. ⁊
vide bo. gl. ĩ. c. latis ꝑuersu
ʒz. lvj. di. q̃ di
cit ꝙ licet pr̃ cōmiserit crimẽ lese maiestatis. Ex quo filij efficiunt̃ infames. l.
q̇squis. C. ad. l. iuł. maie. vj. q. j. si q̇s cu
ʒz
militibꝰ. Filij tñ clerici nō efficunt̃ infames. ⁊ nō ꝑdũt bñficia. ⁊ sic nec iuspa
tronatus etiā filij qui nō sunt clerici ni
si cum vniuersitate.
¶ Quid si laicꝰ h
ʒz iuspatronatus cum
*eccłia simul habebit nec sex menses ad
pñtādũ. Rñ. ẜ
ʒz Jo. an. ⁊ Arch. ĩ. d. c. vui
co. e. ti. lib. vj. ꝙ sic ita ꝙ ratiōe cōionis
priuilegiũ ecclesie trāsibit ad laicu
ʒz ad
instar eiꝰ q dicit̃ de eo q̇ h
ʒz rem cōem
cũ pupillo q̇ nō pōt vsucapi vel p̃scribi
pupillum. vt in. l. si cōem. ff. quemadm.
ser. amit. ita ecclesia
ʒz cōsequit̃ q per se
cōseq̇ nō posse de cōce. p̃ben. c. pe. idem
dic qñ clericꝰ ⁊ laicus hñt pñtare ꝙ h
ʒz
|
tp̃s sex mensiũ ẜm pa. in. c. eā te. eo. ti.
maios dignũ trahit ad se minꝰ dignũ
c. ꝙ ĩ dubijs. de cōse. ec. vel alta. ⁊ hoc t
ʒz
Jo. an. l
ʒz host. aliter. Et ĩtellige de pr̃ono eccłiastico q̇ h
ʒz ius patronatꝰ rōne
eccłie: si haberet rōne patrimonij eẽt
idem ꝑ oĩa sicut in laico sic ⁊ in clerico
c. cũ dilectꝰ eodẽ. ⁊ gl. in cle. fi. e. ti. not.
Pa. ĩ. d. c. eā re. ⁊ ĩ. d. c. cũ aũt q not.
Justitia
ẜm ꝙ est habitus virtutis
pōt accipi quatuor modis
ẜm Ri. in. iij. di. xxxiij. arti. v. q. iij. ¶ Pri
mo cōissime. s. ꝓ q̃libet rectitudine animi ⁊ sic q̃libet virtꝰ est iustitia quedā.
et sic diffinit̃ ab Ansel. lib. de ꝟitate. c.
xij. Justitia est rectitudo volũtatis pro
pter se seruata. ¶ Sco ꝓ rectitudine ꝑ
quā hō iustificat̃ ĩ cōspectu dei. s. ꝓ cha
ritate. ⁊ sic diffinit̃ ab Aug. li. lxxxiij. q.
lxj. iustitia q̃ ꝑ cetera diffundit̃ est dilectio dei ⁊ ꝓximi. ¶ Tertio ꝓ q̃libet ꝟtu
te ordinata ꝑ iustitiā legalẽ ad bonum
cōe ⁊ sic est idẽ cũ qualibet ꝟtute differens tñ ẜm rōnem. ¶ Quarto ꝓ habitu
determināte voluntatẽ ad firmiter volendũ seruare rectitudinẽ debitam in
operatiōibꝰ q̃ sũt ad alterũ ⁊ hoc dupli
citer: aut ad alterũ vt est ꝑsona singula
ris. ⁊ sic est iustitia particularis distincta ꝑ essentiā ab alijs virtutibꝰ q̃ sic p̃t
diffiniri. iustitia est cōstās ⁊ ꝑpetua volũtas ius suũ vnicui tribuẽs. ff. de iustitia ⁊ iur. l. iustitia. Alio mō ad alteꝝ:
q ẽ cōitas ⁊ sic ẽ iustitia legalis. ⁊ hec
est oĩ ꝟtuti gñalis inquātũ p̃cipit oĩa
exteriora cuiuslibet ꝟtutis ad bonũ cōe
referri. ẜꝰ ꝙ vult philo. v. ethi. ix. Est tñ
vna virtus spālis distincta in essentia
ab alijs ꝟtutibꝰ: vnde nō est generalis
alijs ꝑ p̃dicationem. sed per virtutem.
¶ Que sunt ꝑtes eiꝰ subiectiue. Rñ. ẜ
ʒz
*Philo. v. ethi. due. s. cōmutatiua q̇ dirigit vnā ṗuatā ꝑsonā ad aliā ĩ his q̃ ↄsi
stũt mutuo ĩter duas ꝑsonas adinuicẽ.
Alia distributiua q̃ ẽ ordo eiꝰ q ẽ cōe
ad singulas ꝑsonas quā dirigit iustitia
distributiua cōtũ ẜm ꝓportionalitatẽ.
Justificatio
imperij quatuor requirit. primum motum liberi arbitrij: ↄtritionẽ animi: infusionẽ
gratie. ⁊ remissionem culpe.