Magister
ẜm Host. r is qui alicuius rei siue negocij pre ce
teris curā gerit. l. j. §. magistrũ. ff. de ex
erci. Et hoc nomẽ magister dicitur a mo
nẽdo siue monstrādo. ff. de ꝟbo. sig. l. q̇bus p̃cipua ⁊ de magistris. c. . Sʒz ꝓprie magister. vocatur qui docet grāmaticā vł alias artes liberales ⁊ theologi
am ⁊ sic accipit̃ de mgr̃is ca. quia nonnullis ⁊ incle. ij. co. ti.
¶ Ad notatis in hoc. §. ⁊ vñ dicatur ⁊
an differat a doctore no. gl. in. l. quibus
precipua. in ꝟ. magistri. ff. de ꝟ. sig. ⁊ gl.
in cle. ij. magist. ꝙ nō lʒz aliq̇ dicāt ma
gistros ĩ artibꝰ vel theologia doctores
ꝟo iure. ⁊ an possint magistri gramma
tici facere ĩter discipulos statuta pena
lia bar. no in. l. oẽs populi. in. vj. q. j. ṗn
cip. ff. de iusti. ⁊ iure ⁊ possunt vocari in
ius sinevenia citatione verbali vt not̃.
Bar. ĩ. l. si libertꝰ. ff. de in ius vo. ⁊ Alex.
in. l. generaliter. eo. titu.
¶ Qualis d
ʒz esse magister. Rñ. ꝙ. d
ʒz eẽ
*idoneꝰ prouidus ⁊ disertus in sciẽtia
quā vult docere ca. j. ij. ⁊. iij. eo. ti. ⁊ idoneus est qut primo moribus ⁊ post facũ
dia alios antecellit. l. vnica. C. de ꝓfess.
qui invrbe iuncta. l. magr̃os. C. de ꝓfesso. ⁊ medicis. Nā q̇ alios docẽt nō dñt
habere necesse ab alijs doceri. ar. xxxvj.
dist. §. ecce d
ʒz etiā habere bonā ↄuersa
tionẽ testẽ doctrine. lxiiij. di. valẽtianꝰ.
¶ Vtrũ religiosus debeat ad magiste
*rium assumi. Rñ. ꝙ si ingerit se vt fit
ↄmuniter hodie nō d
ʒz. xvj. q. j. monachꝰ
cu
ʒz multis. c. ⁊. q. vij. c. in nona. Si vero
nō ingerit se sed mittitur a prelato suo
ad quem pertinet sic possunt ⁊ debent
assumi. xix. q. j. sic viue ⁊. ca. si clericatꝰ.
⁊. cap. doctos ⁊ extra eodem titu. capi.
j. ⁊ pe.
¶ Que scientie legi possunt. Rñ. ꝙ oẽs
*q̃ faciunt ad instructionẽ anime corporum vł rerum nisi sint reprobate ⁊ sunt
iste que legi possunt singulariter.
Grammatica qua. Quicquid agāt ar
tes ego semper p̃dico partes.
Dialectica de q̃. Me sine doctores frustra coluere sorores.
Rhetorica qua. Est mihi dicẽdi ratio
cum flore loquendi.
Musica de q̃. Jnuenere locũ per me mo
dulamina vocum.
Geometria de qua. Rerũ mẽsuras ⁊ ea
rum signo figuras.
Arismetica de qua. Explico ꝑ numerũ
que sit proportio rerum.
Astrologia qua. Astria vias poli va
rias mihi vendico soli.
¶ Vtũ mathematica possit legi. Rñ. ꝙ
*mathesis cũ aspiratiōe medie ad exercitiũ nō l
ʒz docere. qñ significat artẽ diuinandi. ⁊ est reprobata vt. C. de male.
⁊ Math. l. nemo. ⁊. l. culpa. S
ʒz ad ĩstructionẽ doceri poss
ʒz. xxxvij. di. legimꝰ. S
ʒz
ego credo ꝙ etiā ad instructionẽ non li
ceat. cuius vsus malus est ip̃m quo malũ est. vt r in primo sen. dist. j. S
ʒz
alia mathesis que h
ʒz penultimā breuẽ
bene licita est que ẽ de quatuor vltimo
dictis scientijs. vnde. ꝟ. Scire facit ma
thesis dat diuinare mathesis.
¶ Theologia pre oĩbꝰ doceri potest eo
*dem. ti. c. nōnullis. Jus canonicũ ⁊ ci
uile de priuilegijs cũ de diuersis li. vj.
¶ Sed q̇d de poetis qui vt ĩ pluribus
*sunt ad aĩos inuenũ corrũpẽdos. Rñ. ꝙ
distinguẽdũ ẽ liberis gẽtiũ. Nā q̇dā
libri sunt q̇ vt in pluribꝰ sunt de lasciuijs. vt Ouidiꝰ de arte. ⁊ siłes ⁊ tales le
gere vel audire oĩno ꝓhibitũ est. Et sic
intellige. c. sacerdotes. ⁊. c. legāt̃. ⁊. c. iō
xxxvij. dist. Sũt alij. libri gẽtiliũ seu poe
tarũ q̇ vt plurimũ multũ vtilitatis afferũt l
ʒz in eis aliqñ sint aliqua turpia im
mixta ⁊ tales libros legere vel audire
causa eruditiōisvocabuloꝝ vt ꝑ eos sci
ant loq̇ recte atornate nō est ꝓhibitũ.
⁊ sic loquit̃. c. turbat eadẽ. d. cũ duobꝰ. c.
se. dũmō sit talis magister q̇ fabulas la
sciuas abbreuiet ⁊ obscure legat. Et sic
limita gl. ĩ summa di. xxxvij. vide ẽt q
dicā. j. scientia.
¶ Vbi dñt magistri institui ad legẽdũ.
*Rñ. ꝙ ĩ oĩbꝰ locis. vbi facultates ecclesie suppetũt: siue sit cathedrał siue alia
ecclesia colligiata q̃ habeat facultates
sufficiẽtes ad hoc d
ʒz poni magister qui
legat in grāmatica cui cōpetẽs bñficiũ
assignet̃. seu ꝑcipiat fructꝰ vnius p̃bẽde
⁊ tādiu solũ diu ꝑseuerat in docendo
clericos gratis illiꝰ eccłie: ⁊ alios paupe
res. Jn metropolitana ꝟo ecclesia deb
ʒz
esse magister q̇ doceat in sacra pagina.
⁊ his q̃ ꝑtinẽt ad curā aĩaꝝ. xxxvij. d.
de q̇busdā. ⁊. e. ti. c. j. ⁊. c. nōnullis. ho
die ꝟo statutũ est ꝙ romana. parisieñ.
oximeñ. bononĩeñ. salmacineñ. ecclesia
habeat duos viros ꝑitos ad instrueñ. l
lingua hebrayca. caldaica. ⁊ arabica cle.
j. eo. ti. ⁊ ibi ponit̃ cuius sumptibꝰ.
¶ Quid si nōvacet aliqua p̃bẽda. Rñ. q̇
*llbet de p̃bẽdatis d
ʒz dare tm̃ ꝙ faciant
vnā p̃bẽda si suꝑest ad eoꝝ necessitatẽ.
ar. c. fi. his que fiũt a ma. ꝑte cap. ⁊ de
eccle. edi. c. de his. vel si nō suꝑest expectẽt donec vacet p̃rima. ar. c. dilectus el.
ij. prebẽ. scm Ber. ⁊. Hosti.
*¶ S
ʒz pone ꝙ sit prebẽda vna assigna
ta magistro nunq̇d tenent̃ canonici eli
gere aliũ canonicũ: cũ magr̃ nō sit cano
nicus ⁊ statuto cũ iuramẽto firmato ca
ueatur ꝙ sint tot in numero. Rñ. ꝙ non
autoritate illius ↄcilij. c. nō nullis eo.
ti. nec faciũt ↄ̃ iuramentũ nec currit eis
tempus nō dicit̃ vacare talis p̃bẽda
nisi qñ magister resistet a legẽdo.
¶ Vtrũ magister possit eligi in canoni
*cu
ʒz sub illa cōditiōe vt doceat. Rñ. ꝙ nō
debet cessare oĩs ↄditio ⁊ pactio ałs
esset simoniacũ. S
ʒz si vacaret aliq̃ p̃bẽ
da. tũc ea vacāte possẽt statuere. ⁊ istud
onus sit ei annexũ ita no. Ho. ⁊ ber. ĩ. d.
c. nōnullis. uis ho. videat̃ tenere ꝙ
ẽt ĩ prĩo casu nō ẽ simōia s
ʒz ꝑmutatio
spũali ad spũale. c. ad qōnes re. ꝑmu.
¶ Vtꝝ talis magr̃ cui assignata est pre
*bẽda vel ꝓuisio de ecclesia possit aliq̇d
exigere a scholaribꝰ. Rñ. ꝙ nō etiā p̃tex
tu cuiuscũꝙ cōsuetudinis in ca. j. e. ti. ⁊
si exigit a clericis illꝰ ecclesie vel a pau
peribus alienis cōmittit simoniā secũdum Host. in. c. eo. ti. ⁊ Jo. bar. Brix. ⁊
Archidia. in. c. quibusdā. xxxvij. d. Et
hoc intellige si redditꝰ sunt sufficiẽtes
secus si sit pauꝑ. nec h
ʒz ꝓuẽtus sufficiẽ
ter assignatos. quia magistri necessitas
subleuāda est. d. c. nōnullis sic nō
esset simonia ẜm Alexā. nec estvendere
scientiā sed laborẽ suum facit. l. ij. ff. de
ori. iur. sicut ⁊ ep̃s licet non possit facere exactiōes tamen ex necessitate exigit
subsidium charitatiuu
ʒz. cap. cũ aposto
lus. §. prohibemus de censi. ⁊. capi. cũ
sit de simo. ⁊. cap. conqu erente in fi. de
offi. ordi.
¶ Quid alijs magistris. Rñ. ꝙ simili
* |
ter nō debẽt exĩgere aliq̇d qñ sunt sala
riati debite de publico in studijs gene
ralibus a quocũq
ʒz ẜm pa. in. d. c. nō
nullis. Jn alijs extra studia generalia
similiter nō pñt a scholaribus illiꝰ loci
ẜm do. Anto. nec a pauperibꝰ: s
ʒz bene
a diuitibus alienis. ⁊ etiā scm cōsuetudinẽ. l. ꝙ si nolit. §. qui mancipia. ff.
de edi. edic. Facit. l. si fundꝰ. ff. de euic.
⁊ q no. Bar. in. l. nemo est qui nesciat.
ff. de duobus reis. Sivero nō sunt sala
riati possunt exigere: s
ʒz nō a pauꝑibus
de censi. ca. licet. Et hec intelligeveraꝙ
possunt exigere qñ nō est sibi prouisu
ʒz
sufficiẽter. ⁊ loquor hic nō de his qui le
guut vt adiscant. vel propter honorem
tales non gerunt vtiliter negotium
alienũ sed suũ. ff. de neg. gest. l. si pupil
li §. ij. sed de illis qui ad vtilitatẽ scho
larium legunt. vt sunt docti.
¶ Nunquid oẽs magistri possint obla
*ta a scholaribusspōte reciꝑe. Rñ. ꝙ sic.
c. dilectus filiꝰ el. ij. in fi. de simo. x. q. iij.
priscis. q̃dā sunt q̃ licet ĩhoneste petant̃ tamen honeste recipiuntur. l. j. §.
est quide
ʒz res. ff. de vari. ⁊ extraor. cog.
¶ Vtrũ magister ꝓpter lucrũ datũ sibi
*a scholaribꝰ cōcedẽs eis vacationẽ vel
celebrationem festi peccet. Rñ. Rod. ꝙ
si hoc facit pro recreatiōe eorũ nō est simonia: sed tamẽ turpe lucrũ. secus si fa
ceret propter festum colendũ vel nō colendum: esset simonia scm Ray.
¶ Vtrũ possit sine simonia aliquid exi
*gi ꝓ licẽtia docẽdi dāda. Rñ. Ho. ⁊ Gof.
ꝙ simonia nō est sed turpe lucrũ de necessitate restituendũ ei qui dedit si erat
idoneus: quia nō turpiter dedit sed po
tuit redimere vexationẽ suā. c. dilectus
el. j. de simo. secus si nō erat idoneus.
cum turpiter dederit nō ei restituit̃ sed
pauperibus de bono cōsilio esset dādũ.
vide quod no. Ber. in. c. prohibeas. e. ti.
Jdem dic de episcopo qui nō vult dare
licẽtia
ʒz suo clerico eũdi ad scholas nisi
aliquo sibi dato. Rod. tamẽ credit simo
niacu
ʒz ep̃m: si propter lucrũ dat licẽtiā
pro quinquẽnio a iure ↄcesso. c. suꝑ specu. e. ti. Similiter si ad maius tẽpus qñ
habet respectũ principaliorẽ ad soluen
dum eum a spirituali officio quod deb
ʒz
ecclesie. Si vero propter moram in studio faciendam. sic turpe lucrum est nō
simonia. sed mortale peccatum.
¶ Vtrũ quis possit petere licentiā docẽ
*di in theologia. Rñ. ẜm sanctu
ʒz Tho. ĩ
quoł. ꝙ sic. cu
ʒz cōicare scientiāsit opus
charitatis. Quod intelligeveru
ʒz qñ hoc
querit propter bonum finem. sed ꝓpter
superbiam ⁊ extollentiā nō liceret.
¶ Vtrũ ille qui obtẽta licentia fecit ex
*pensas in cōuiuijs secũdum cōsuetudinem possit aliũ substituere cũ pacto ꝙ
reddat sibi expeñ. Rñ. Rod. ꝙ sic. dũmo
do substitutus legat vice sua: ⁊ cōsuetu
do sit substituẽdi. Si vere totũ ius suũ
in eũ trāsfert. sic nō potest aliquid etiā
pro interesse suo pacisci. ⁊ multo minꝰ
de certa portione emolumẽti percipien
da nec est contra ꝙ ecclesia traditur tali mō beneficia sunt assignata pro
sustẽtandis clericis: sed istud p.o labore docendi.
¶ Vtrũ peccent mortaliter admitten
*tes ad doctoratũ nisi exigāt iuramentũ
ꝙ nō expẽdent vltra tres mille turonẽses argẽteos in tali doctoratus vel ma
gisterij solennitate. Rñ. ꝙ sic. ⁊ sunt suspẽsi per sex menses ab huiusmodi pro
motione etiā si sunt ep̃i. vt in cle. vlti.
de magistris.
Maioritas
non queritur a seruo
dei sed inferioritas. x. l
dist. multi. xciij. dist. diaconi sunt.
Maledictio
proprie est imprecatio
seu optatio mali alicui facta sub rōne mali hoc est inquātum est malũ intendens ipsum malũ.
vt colligit̃ ex. c. deꝰ. xxiiij. q. iij. Large
autẽ accipitur etiam pro blasphemia
deivel sanctorum. vt in. c. statuimus de
male. omnis talis maledictio prohibe
tur. xxiiij. q. iij. si igitur. xlvj. distĩ. clericꝰ
⁊. c. j. de male.
¶ Vtum sit peccatũ mortale maledi
*ctio. Rñ. aliquādo quis imprecatur ma
lum alteri sub rōne boni vt. s. cōuertat̃
vel nō habeat causam faciẽdi mala: vel
|
ei qui meretur maledici sic nō est pctm̃
ẜm Alexā. ij. ij. tract. maledic. qñ sit cũ
alijs debitis circũstantijs. immo male
dictio isto modo erit bonũ licet sit malum ei cui maledicitur. sed qñ quis ma
ledicit proprie tunc semꝑ est peccatum
mortale si sit cũ deliberatiōe rationis. ⁊
de malo notabili. secus si ex impetu vel
de re minima. dicit tamen Alexā. ꝙ si ta
lia ducantur in cōsuetudinẽ posset esse
mortale propter contentũ.
¶ Vtrũ liceat maledicere creature irra
*tionabili. Rñ. ẜm Alexā. vbi. s̃. ꝙ male
dicere creature irrationabili secundu
ʒz
se cōsiderate ẽ ociosum ⁊ vanũ ⁊ ꝑ ↄñs
illicitũ. Maledicere aũt eius prout ordinantur ad hominẽ. sic est idẽ peccatũ
ac si fieret homini. ⁊ ita mortale. sicut di
ctum est: ⁊ de talibus intelligitur illud
maledicti regnũ dei nō possidebũt. xxiiij. q. iij. §. illicita. ⁊ de pena maledicen
tium deu
ʒz vel sanctis. vide. s̃. blasphemia.
Maleficiũ
dicitur aliquando sortilegium vel incā tatio. vt
xxvj. q. v. nec mirũ. ⁊ de hoc. j. Sortilegi
uin. ⁊ quō pōt destrui vide. j. Suꝑstitio.
.§. xiij. Aliquādo r quodcun crimẽvt
furtũ. rapina. ⁊ hmōivt insti. de obliga.
q̃ ex deli. na. Est etiam quasi maleficiũ
nocumẽtum quod fit proxi mo p̃ter ꝓ
positum. vt insti. de oblig. que ex quasi
delic. na. per totum.
Maleficiũ proprie quod dicatur ⁊
an ĩiuria ꝟbalis vel Blasphemia. Bar
to. not. ⁊ Alexā. in. l. aut facta. ff. de pe.
Bal. in. l. fi. C. vi. bo. ra. ⁊ in. l. data oꝑa.
C. qui accu. nō pos. ⁊ in. l. j. C. si aduersꝰ
deli. ⁊ anveniat dānum datũ regula. vł
violenter. gl. sing. ꝙ sic in. l. fi. ⁊ ibi Bar
to. ⁊ doct. ff. de priua. delic. ⁊ Bal. in. l. ea
que. iij. q. C. de cōdi. insti. ⁊ qñ dicat̃ maleficium notorum ⁊ quando manifestũ
⁊ quando clandestinum. Bal. nota. in. l.
cum fratrem. C. de his quibus vt indi.
⁊ in. l. ciues. C. de appel.
Malitia
dicitur tripliciter. Primo ꝓ
habitu vicioso ⁊ quo proce
dit ꝙ homo est valde inclinatus ⁊ prō
ptus ad agendum opera illius vitij ha
bituati ⁊ sic est peccare ex malitia. i. ex
electione mali ꝓpter illā inclinationẽ
habitus vitiosi. sʒz nō est peccatũ in spe
ritum sanctũ. Sco r malitia ↄtẽtꝰ ⁊
abhominatio rerũ spiritualiũ ꝓcedẽs
aliqñ ex inordinata tristitia mẽtis. ⁊ isto
modo ẽ filia accidie. Tertio malitia r
pctm̃ in spiritũ sanctũ. de quo dic. vt. j.
peccatũ. §. iij. Et istis duobꝰ modis sẽper ẽ peccatũ mortale malitia: ex qua
in cōtẽptũ bona spiritualiavł diuina
habentur. si est in deliberatione volun
tatis scm sanctũ Tho. ij. ij. q. xxxv.
Mandatum
dicitur qñ quis ad sa
tisfactionem sue volũ
tatis imponit aliquid alicui nulla da
ta pecunia seu quocũ alio interueniant quecũ verba. ita tñ ꝙ sint q̇ man
dantur ad vtilitatẽ seu satisfactionem
mandantis. Si vero sunt ad. vtilitateʒz
illius cui cōmittitur. sic dicetur persua
sio: ⁊ persuasor: ⁊ nō mādatorvt no. bar.
in. l. non solũ. §. si mādato. ff. de iniur.
Si aũt data pecunia si est circa delictũ
sic dicitur mandatũ accipiẽs assassinꝰ.
de quo in. c. ꝙ hum ani de homi. li. vj. ⁊
d. l. nō solũ. Vbi ꝟo non est circa delictum mandatarius dicit̃ locator ⁊ mā
dans conductor nec est mandatuʒz pro
prie.
Ad propositum eorum que hic dicuntur ⁊ ꝙ mandans non comprehendatur in statuto loquente de cōdemna
to ex homicidio vt per Dynum in ti. §.
deiecisse. ff. de vi ⁊ vi ar. ⁊ Baldus. ĩ. l.
peremptorias. col. v. versicu. quero quid
si statutum. C. sen. rescindi non pos. ⁊ in
l. non dubium in. ij. nota. C. de legi. ⁊ in
ca. iniuria. in fine versi. quero statuti ca
uetur. de pace iura. fir.
*¶ Vtrum mandans delictum in cluda
tur sub dispositiōe iurisvel statuto pu
niẽtis eum qui fecerit tale delictũ. Rñ.
Panor. in capi. mulieres de sentẽtia ex
communicatio. sic distinguit: autverba
scripta sunt in rem. puta dicit ius nũc
statutum pro homicidio imponatur ta
lis pena ⁊ sic includitur ex ꝓpria signi
|
ficatione verboru
ʒz de homicidio q
madauit tenet̃. l. hec verba. ff. de adul. ⁊
l. aut q̇ aliter. §. hec ꝟba. ff. quod vi. aut
clā. ⁊ vtrobi per Bar. ⁊ ꝑ Cy. in. l. non
ideo minus. C. de accusa. Aut ꝟba sunt
scripta in ꝑsonam. vt dicit̃. si quis cō
miserit homicidium puniat̃ tali pena ⁊
sic si cōmittit ꝑ instrumentũ q necessario operat̃ necessitate facti sicut mittẽs
sagittam ⁊ hmōi. vel operat̃ per instruinentum necessitate iuris. sicut quādo
procuratori vel subdito aliquid mādat̃
licitum sic includit̃ mādans: ipse ve
re facit qm̃ actus attribuit̃ prĩcipio. facit. l. itẽ mella. §. j. ff. ad. l. aquil. et ꝓ hoc
tex. in. l. si pater ĩ si. ff. de manu. vin. ⁊. l.
iij. §. si ꝓcurator. ff. ꝙ quis iur ⁊ iō statutũ puniẽs ꝓponentem exceptionem
ↄ̃ instrumentũ. mādans ꝓcuratori pro
ponere tenet̃ pena statuti. Si vero ĩstru
mentũ ꝑ quod explicat̃ operatur volun
tate ꝓpria nō necessitate facti vel iuris
vtputa quia mandauit delictũ commit
ti: mādatarius nō tenet̃ obedire: tũc in
dispositiōe iuris cōmunis mādator cōprehendit̃: nō ex ꝓpria significatiōe s
ʒz
interpretatione iuris. q vult parũ interesse vel ꝑ se vel ꝑ alium facere: vt dicit tex. in. l. j. §. deiecisse. ff. de vi ⁊ vi. ar.
s
ʒz nō habebit locũ in statuto in que fictio nō h
ʒz locum. l. iij. §. hec verba. ff. de
neg. ge. Et hoc tene. l
ʒz bal. in. d. l. nō iō
minus. aliter distrinxerit. Distinguo tñ
ẜm Bal. in. l. omnes populi. ff. de iusti. ⁊
iur. sic ꝙ aut statutũ indulget. puta homicide remittatur certa pars pene ⁊ sic
comprehenditur quia cessat odium. et
fauor est ampliandus. regula odia lib.
vj. Aut punit ⁊ tunc aut de pena regulari que nō multum exorbitat a iuris cō
munis dispositione. ⁊ sic includit̃ quia
tũc statutum debet interpretari scm
ius cōmune. vt in. c. cum dilectus. de cō
suetudi. not. Jnnoc. in. c. causam de
rescrip. ⁊ Bar. ĩ. d. l. omnes populi quā
quidem penam ius cōmune vult vt cōprehendatur. vt. s̃. dictum est.
Additio
exemplum in iure communi nō est expressa pena. statutum exprimit penam ⁊ loquitur de fa
ciente ⁊ includitur. Aut punit pena irregulari. ⁊ que exorbitat a communi iu
re. ⁊ sic non includitur. sed habebit locum in casu suo. ⁊ hec senserunt docto.
antiqui in simili. in. l. quicũ. C. de seruis fugi. in illa q̃stione nunquid masculinum concipiat femininum. quod
in odio regulari cōprehenditur: sed in
in irregulari non. Nec ob. predictis. c.
mulieres. de sen. excō. in verbo vere q
videtur innuere ꝙ non interpretatiue.
quia illum verum est ẜm Barto. in. l. sʒz
si vnius. ff. de iniur. in pacto: sed nō in
pena ⁊ quod non vere comprehendat.
facit. c. vt fame. de sen. excom. vbi text.
inquit facere videant̃. Ergo interpretatiue ad idem. de cle. pu. in duel. c. ij. Vbi
pugil. vere homicida dicitur. ⁊ mādās
non licet teneat̃ de homicidio. Jtem
tex. ponit vt diuersa facere ⁊ mandare.
l. di. capi. si quis viduam. et de homi. c.
sicut dignũ. Ergo in penis irregularibus a iure communi per statuta nō ha
bebit locum: vbi sictio nō habet locuʒz.
vt dixi Jtem dic ꝙ quo ad effectus natu
rales qui ex ipso facto ꝓueniunt vel requiruntur nun sunt paria facere per
se vel per alium. Facit ꝙ no. Bar. in. d.
§. deiecisse. vbi vult quod non est ideʒz
adulterium facere per alium. sicut per
se. sed quo ad effectus ciuiles qui consi
stunt in reprimendis iniurijs. sic tene
quod. s̃. dixi.
Additio
nisi quando ius punit aliquem qui personaliter fece
rit quia tunc nō includitur in pena faciens ꝑ alium. Et sic intellige. ⁊ limita
glo. in. c. sciant cuncti. de clectio. lib. vj.
⁊ iura in ea allegata.
¶ Vtrũ mādatarius nō seruans formā
mandati faciat aliquid validum. Rñ. ꝙ
*nō gesta cōtra formā mandati sunt
nulla. ⁊ nō solum qñ fit expresse contra
formā. sed etiam quando fit preter ⁊ ci
tra formā quādo ad actũ dat̃ certa
forma: paria sunt agere ↄ̃ citra et preter formam. Vide tex. cum gl. in. c. si cuĩ
de elec. li. vj. ⁊. c. prudẽtia. de officio de
|
le. facit. l. diligenter. in princi. ff. manda
ti. no. pa. in. c. fi. de resti. spo. q limita vt
s̃. absolutio. iij. §. ij.
¶ Quid de mādato qualificato. Rñ. ẜ
ʒz
*pa. in. d. c. fi. ꝙ distribuit̃ in duo mādata ⁊ si nō pōt ĩpleri in facto seu substan
tia d
ʒz ĩpleri in mō seu qualitate. Ex qͦ ĩfert̃ ꝙ si duo mādant̃ etiam data certa
forma l
ʒz nō possint simul impleri d
ʒz tñ
fieri q pōt ⁊ valebit actꝰ. Facit q no.
per glo. ⁊ do. in. c. cōstitutus. de rescrip.
¶ Quid de eo q̇ mandauit delictum ꝙ
*post multũ tp̃s ille exequit̃. cōcludit Jn
no. ĩ. c. ad audientiā de homi. q tenet̃
si nō reuocauit exp̃sse vel tacite vt puta
feci pacem cũ inimico. vel parẽtela.
vt. l. iij. §. fi. ⁊ ibi gl. ⁊ bar. ff. de adimẽ. le
gatis. Et hoc seq̇t̃ bal. ĩ. d. l. nō iō minꝰ.
¶ Vtrũ mādās teneat̃ mādatario ca
*su fortuito. Rñ. pa. ĩ. c. sicut. iureiur. ꝙ
agẽs. actiōe mādati petit dāna q̃ verisiłr ↄtingere potuissent quasi mādans
ea debuerit cogitare a ṗncipio. ẜm Jnno. ĩ. d. c. sicut. ⁊ sic petit expeñ. ⁊ dāna.
ar. ff. de neg. ge. l. nẽsenius. ⁊ sic dicit in
telligẽdā. l. ĩter causas. §. non oĩa. ⁊. l. si
q̇s alicui. §. ĩpẽdia. ff. manda. nisi dāna
contigissent ex casu fortuito q̇ verisiłr
nō fuisset cogitatus. d. §. non oĩa. ⁊ hoc
t
ʒz etiā Jo. an. in regula dānũ in mercuriali. li. vj. Et intellige p̃dicta ĩ eo q̇ gra
tis suscipit mādatũ. nā mādatũ d
ʒz esse
gratuitũ. l. j. §. j. ff. mādati. ⁊ ideo isti stipẽdiarij q̇ veniũt ꝓ p̃tio non pñt agere
ad dāna. nō sunt mādatarij. vt dictũ
est. Jtẽ illi qui causa pietatis vel parẽtele ⁊ hmōi hoc faciunt. xxiij. q. iij. non
inferenda. Siłr nec illi q̇ ex debito tenentur. ij. q. iij. si dñs. ⁊. c. iulianus. vide
quod no. in. d. l. nensenius.
¶ Vtrũ mādatũ expiret morte manda
*toris. Rñ. doc. ĩ. c. gratũ. ⁊. c. relatũ. de of
ficio dele. ꝙ re integra expirat. l. mādatũ. C. mādati. ałs nō. Quō res dicat̃ ĩte
gra ⁊ quō nō. vide ibidem ꝑ doctores.
Manifestum
nos describimus intelligere vel per confessionẽ vel ꝓbationẽ legitime notum
suerit aut euidẽtia rei q̃ nulla possit ter
giuersatiōe celari dicit tex. in. c. cũ olim
ĩ fi. de ꝟb. sig. ⁊ ibi dicit gl. ꝙ ꝓprie manifestũ r q nō eget probatione.
Additio
⁊ sic est notoriũ sed manifestũ ꝓprie ꝓut est spẽs di
stincta a notorio r ꝙ ꝓbari potest.
De hic notatis ⁊ q̇d dicatur manifestũ Bar. no. in. l. iij. in ṗnci. ff. de fur. ⁊
Bar. ĩ. l. j. in ṗn. ff. de no. ope. nũ. ⁊ an dif
ferũt manifestũ ⁊ notoriũ no. ĩ. l. ciues.
C. de ap. bal. in. l. fi. xv. oppo. C. de edi. di
ui adri. tol. ⁊ an differāt manifestũ ⁊ fa
mosum. Bar. no. in. l. fur. iō. ff. de fur.
¶ Vtrũ in dispōne vbi fit simpłr mẽtio
*de manifesto debeamus accipere mani
festum ꝓprie: ⁊ ꝓut est spẽs distincta a
notorio. Rñ. ẜm Pa. in. d. c. cũ olim ⁊ de
bemus cōsiderare materiā subiectam.
vt no. in. c. rogo. xj. q. iij. ⁊ etiā vsum loquendi. ar. c. uis de ꝟb. sig. in dubio
ꝟo debemꝰ capere ꝓprie. Ad hoc. l. non
aliter. ff. de leg. iij. ⁊ in. c. fi. de verbo. sig.
⁊ maxime in penalibus.
Manumissio
ẽ libertatis datio. nā
dũ q̇s ĩ seruitute est
manui ⁊ ptāti suppositꝰ est. sed si manumissus ẽ liberat̃ a manu ⁊ ptāte dñi
vt isti. libert. §. j. ff. xij. q. ij. cũ redẽptor.
De notatis in hoc. §. ⁊ an possit pro
bari ꝑ testes glo. in aut̃. de testi. §. si ꝟo
dicat̃. col. vij. dicit ꝙ sic nō solũ ꝑ instr̃a
doc. ⁊ Pe. de su. in aut̃. si dicat̃. C. eo. tit.
videlicet per q̇n. ⁊ in Spe. de ser. non
ordi. versi. generaliter.
¶ Quis pōt manumittere. Rñ. ꝙ is qui
*h
ʒz administrationẽ reꝝ suaꝝ ⁊. xviij. an
num ĩceperit ĩter viuos libertatẽ dare
pōt. ĩsti. q̇bꝰ ex cau. ma. nō pos. §. pe. Jn
vltĩa ꝟo volũtate q̇ testari pōt. s. ĩ. xiiij.
anno. pōt ⁊ manumittere vt in. d. §. pe. ⁊
C. q̇ manu. nō po. aut̃. s
ʒz hodie nouo iure. Jtẽ ep̃s pōt manumittere ẜuos eccle
sie bñ meritos. xij. q. ij. si quos de seruis
pōt etiā ⁊ non bñ meritos: dũmodo det
ecclesie ꝓ vno duos eiusdẽ meriti ⁊ peculij. xij. q. ij. ep̃s q̇. Jntellige de bonis
ꝓprijs. Jtẽ cā miseratiōis pōt. d. c. cũ re
dẽptor. Abbas pōt etiā cũ cōsensu ep̃i ⁊
monachorũ. xij. q. ij. abbatibus. vel si cō
|
suetudo sit ꝙ possit vel non possit illa
ʒz
serua. de his que fiũt a p̃la. sine consen.
capituli. c. ea noscitur. ⁊. c. cum nos.
¶ Quid si quis sit seruus plurium nũ
*q̇d pōt manumitti ab vno illoru
ʒz alijs
cōtradicẽtibus. Rñ. ꝙ sic. sed manu mis
sor tenetur alios seruare indẽnes. C. de
communi. seruo ma. l. j.
¶ Vtru
ʒz valeat manumissio in fraudẽ
*creditorũ facta. Rñ. ꝙ nō. C. qui manu.
non possunt. l. j. ⁊ insti. ex q̇. ca. ma. §. j.
¶ Vtrum possit manumitti ille qui ꝓ
*pter delictũ ĩcidit in seruitutẽ. Rñ. pa.
in. c. ita quorũdā de iude. ꝙ nō ẜm Jo.
and. Facit. l. ij. C. quibus ad li. procla.
non licet.
¶ Qũo fit manumissio. Rñ. multis mo
*dis insti. de liber. §. multis modis. vbi
inter alios dicitur ꝙ pōt fieri in secreto. vt si dicat dñs esto liber. vel ꝑ epistolā vel ꝑ testamentum vel per quālibet
vltimam voluntatem.
¶ Quomodo reuocat̃ manumissio. Rñ.
*propter oẽs causas ingratitudinis ex
quibus reuocatur donatio de quibꝰ. s̃.
donatio. j. §. xij. in aut̃. vt liberi. de cete
ro. §. illud.
¶ Jn quo differt manumissus ab eccle
*sia a manumissio a priuato. Rñ. ꝙ prĩo
propter operas nō prestitas reuocat̃
in seruitutẽ. vt. xij. q. ij. diaconi. secꝰ in
alijs. vt. C. de lib. cau. l. solo. Sco quia
filij eoꝝ remanent obnoxij ecclesie sue
patrone. xij. q. ij. libertis. s
ʒz alij nō. C.
de libe. ⁊ eoꝝ li. l. j. ⁊. ij. Tertio serui
ecclesie possunt manumitti cum hoc ꝙ
nō possint alteri ecclesie sua bona re
linquere. xij. q. iij. c. j. ⁊. iij.
¶ Vtrũ in manumissione possit domi
*nus aliquod seruitiũ spũale sibi impo
nere. puta ꝙ sibi dicat horas et hmōi.
Rñ. ꝙ sic. ita ꝙ si seruare noluerit etia
ʒz
si ordinatus fuerit degradetur ⁊ pristine seruituti subijciatur. c. nullus. de ser
uis non ordi.
¶ Jn quibus consistit ius patronatus.
*Rñ. vt no. in. l. fi. C. de bo. lib. in gl. s. pri
mo. vt non proponat turpem actione
ʒz:
aut exceptionem aduersus patronum.
Secundo reuerentiam ei debet tam in
faciẽdo nō faciendo. Tertio prestare
debet ei alimẽta si ałs nō habet. Quar
to patronus h
ʒz ius reuocādi eũ in ser
uitutẽ rōne offense cōmisse ↄ̃ ip̃m. Quĩ
to patronus h
ʒz ius succedendi liberto.
Vnde tenet̃ libertus ⁊ relinquere legitimam q̃ est tertia pars suoꝝ bonorum
si in bonis habet plus centũ aureos:
⁊ nullos liberos habet cũ decedit si ve
ro minus cẽtũ aureos habet in substātia non tenetur ei aliquid relinq̃re
ꝙ si mortuus fuerit ab ĩtestato nullo li
beroru
ʒz relicto sic succedet in totũ. Vide ibidem. ⁊ insti. de succes. libertoru
ʒz.
.§. sed nostra constitutio. vide glo. in. l.
venia. C. de in ius vocā. ⁊ ad quid tene
tur patronus liberto est gl. in. §. liberti
norum insti. de lib.
Mathematici
sine aspiratione dĩ
cuntur diuini. sed
cum aspiratione significat scientiam
quadriuialem. vnde versus. Scire facit
mathesis. sʒz diuinare mathesis. de quo
vide. j. sortilegiũ ⁊ superstitio. ⁊. s̃. diui
natio. vnde tales non debẽt ad limẽ al
terius domus accedere alias cōcremari debent. nec aliquis eos susciꝑe seu
cōsulere: alias debent deportari et bona eorũ cōfiscari. ⁊ diuinator gladio vl
tore feriri. vt. C. de male. ⁊ mat. l. nullꝰ.
l. nemo. ⁊. l. culpa.
Matrimonium. j.
quidẽ est coniunctio maris
⁊ femine inter personas legitimas indiuiduam vite cōsuetudinem retinẽs.
xxvij. que. ij. §. j. insti. de pa. po. in ṗn. ⁊
in. iiij. senten. distinct. xxvij. de p̃sum. il
lud quo nobis.
Ad propositum eorum que in hoc.
.§. ⁊ seq. ⁊ per eorũ discursum dicuntur
⁊ an matrimonij questio. scilicet an sit
matrimonium contractum inter tales
possunt per iudicẽ laicum cognosci. no.
Bar. ⁊ doc. in. l. titia. ff. sol. ma. ⁊ ĩ. l. quo
tiens. C. de iudi.
¶ Vtrum matrimonium sit sacramen
*tum noue legis. Rñ. q matrimonium
potest dupliciter accipi aut quātũ ad
|
eius institutionẽ. ⁊ sic nō est sacramen
tum noue legis. quia fuit ante noua
ʒz
legem institutum. alio modo quo ad
eius effectũ. ⁊ sic licet fuerit ante nouā
legem institutum. non tamen habuit
vim cōferendi gratiam sicut modo in
noua lege in qua non est euacuatum
sed cōfirm atum ⁊ factum gratie cātiuum. ⁊ sic est sacramẽtum noue legis.
hoc Ric. in. iiij. distinc: xxvj. ar. iiij. q. ij.
¶ Quid est in isto sacramẽto materia
*et forma. Rñ. ẜ
ʒz. Ric. vbi. s̃. eadẽ. q. ꝟbũ
primo ꝓlatum est materia: et verbum
secũdo est forma. quia sicut verbũ accedens ad elemẽtum facit sacramẽtũ. sic
verbũ accedẽs ad verbũ p̃ cedẽs q dicit accipio te ĩ meā vxorẽ est sorma huius scilicet dicendo: ⁊ ego acipio te in
meum virum vel econtrario. ber. in. c.
tua nos. de spō. vult ꝙ ꝟba sint forma.
et consensus sit materia.
¶ Quid est res ⁊ quid est sacramentu
ʒz
*ĩ matrimonio. Rñ. ricard. vbi. s̃. articu.
iiij. q. ij. expressio cōsensus ꝟba de presenti est sacr̃m tātũ. Rñ. ⁊ sacr̃
ʒz est vnio
cōsensuũ ⁊ muiua obligatio causata ꝑ
cōsensum mutuũ ꝑ verba de presenti
expressum. hoc enim est res respectu significationis exterioris que est per sen
sibilia signa. Et est sacramentũ duplicis rei. s. charitatis quā significat ⁊ dispositiue efficit. Et vniōis xp̃i ⁊ eccłie
qua
ʒz significat sed non efficit. Jpsa au
tẽ charitas est res tantum. ⁊ non sacra
mẽtum obligatio vero interior per mu
tuũ cōsensum expresie siue consunctio
exterior est res ⁊ sacramentum.
¶ Vtrũ gratia gratũ faciẽs cōferatur ĩ
*hoc sacramento. Rñ. Ricar. vbi. s̃. ar. ij.
q. iij. ꝙ sic. si digne cōtrahant ex diuina
institutione.
Matrimonium. ij.
qũo contrahit̃
dic ꝙ ad legitime cōtrahendũ debẽt fieri banna. et
qũo publice cōtrahendũ est. de quo vi
de. s̃. clandestinum.
¶ Per quid contrahitur. Rñ. ꝙ per mu
*tuum consensum verbis expressum. c.
tua nos de spon.
¶ Vtrum sine mutuo cōsensu anima
*rum possit cōtrahi matrimoniũ. Rñ. ẜ
ʒz
cōiter Theo. ꝙ quo ad deum ⁊ veritatẽ
nō pōt esse mr̃imoniũ si ambo nō cōsentiāt: simul dicāt. aut faciāt q̇cq̇d voluerint ad extra. xxvij. q. ij. sufficiat. l
ʒz eccle
sia aliud iudicet. vt in. c. is qui de spon.
¶ Vtrũ requirat̃ ꝙ cōsensus prestet̃ si
*mul eodẽ tꝑe. Rñ. Pa. ĩ. c. dilectꝰ de spō.
t
ʒz ꝙ de subtilitate iuris necessario req̇rit̃ vt simul eodẽ tꝑe prestet̃ dicit gl.
in. l. cōsensu. ff. de act. ⁊ obl. ⁊ ĩ. l. j. ff. cō
trahen. emp. ꝙ in cōtrahentibꝰ qui ꝑfi
ciunt̃ iure gẽtiũ debẽt cōsensum simul
p̃stare. Et Spe. ĩ ti. de spō. dicit ꝙ respō
sio alteriꝰ d
ʒz sequi immediate. ꝑ. l. cōtinuus actꝰ in ṗn. ⁊. l. j. §. j. ff. de ꝟb. obli.
Host. vero in. c. ex lr̃is de spōsalibꝰ quẽ
sequit̃ Jo. an. dicit ꝙ sufficit ↄsentiat ꝑ
prius ⁊ duret in proposito suo. ⁊ postea
alteriꝰ cōsensus accedat ex post facto. ⁊
est verior opinio Host. vt est tex. ĩ. d. l. j.
.§. si vero presens ĩterrogauit. vbi dicit̃
interuallũ medij temporis nō vitiauit
obligationẽ: secus si nō perseueraret in
primo proposito. sic esset vera prima
opinio ꝙ nō esset mr̃imoniũ tũcũ
alter consentiret postea.
¶ Vtrũ ꝟba exprimentia cōsensum de
*p̃senti sint necessaria ad matrimoniu
ʒz
cōtrahẽ. Rñ. cōiter theologi. in. iiij. dis.
xxvij. et moderniores canoniste. vt no.
in. c. tue. fraternitati de spo. tenẽt ꝙ nō
sunt necessaria etiā in loqui valentibꝰ:
dũmodo ꝑ alia signa exteriora ↄsensus
exprimat̃ vt ꝑ nutum. ⁊ hmōi. Et istud
tene: l
ʒz alij dicāt aliter. Facit ꝓ hoc
legata ⁊ fideicōmissa solo nutu relinq̇
possunt etiā a loqui valente. vt. C. de fi
deicōmis. l. ⁊ in epistola. ⁊. ff. de leg. iij.
l. nutu. c. cũ apud de spon. vbi dicit̃ ꝙ
sufficit cōsensus. ergo non requirentur
verba precise cũ per alia possit exprimi
quia illud dicit̃ sufficere quo posito nihil aliud requirit̃ ad substantiā actus.
vt no gl. in. c. statutũ de rescri. li. vj. Jtẽ
nō refert quid de equipolẽtibus fiat. c.
l
ʒz ex quadā de test. Jtem pt
ʒz ꝙ mutus
potest contrahere. vt in. c. cum apud de
|
spon. ergo verba nō sunt necessaria. vt
p
ʒz in. d. c. tue fraternitati ⁊ in gl. in. di.
c. sufficiat. Et ideo si q̇s diceret accipio
te in meam vxorem ⁊ si consentit vt sit
matrimonium da mihi osculum. ⁊ illa
dat. erit verũ matrimonium l
ʒz nullum
verbum dixerit de matrimonio contra
inter ec. ↄ̃ct. c. j.
¶ Vtrũ sine aliquosensibili signo expri
*mẽte consensum de presenti cōtrahat̃
matrimoniũ. Rñ. ẜm cōiter theologos
vbi. s̃. ⁊ canonistas in. d. c. tue fraterni
tari ꝙ nō est sacr̃
ʒz. ⁊ de rōne sacramẽ
ti ẽ ꝙ sit in eo aliq sensibile signum ⁊
iō dicit gl. in. d. c. tue ꝙ ad eẽ matrimonij duo cōcurrũt necessario. vnũ materia. s. cōsensus. ali forma. s. ꝟba vel signa cōsensu
ʒz exprimẽtia. Aduerte tñ ꝙ
si pater cōtrahit ⁊ dicit ꝟba ꝓ filia p̃sen
te ⁊ tacẽte: ꝙ erit matrimontũ: verba
parentũ ⁊ taciturnitas filioꝝ p̃sentiũ
⁊ verba intelligentiũ equipollẽt sensibili signo exprimẽti ↄsensum interiorẽ
Q veru
ʒz intelligo si ipsi ꝓ quibꝰ ↄtra
hunt̃ aliquo signo annuũt: ałs nō credo ꝙ sola taciturnitas sufficiat. Et sic
intellige ⁊ limita gl. in. c. nō oĩs. §. cũ di
citur. xxxiij. q. ij. ⁊. ĩ d. c. tue fraternitati
⁊ sāctũ Tho. ⁊ Ric. in. iiij. d. xxvij.
¶ Vtrũ cōsensus de futuro cũ carnali
*copula faciat matrimoniũ. Rñ. ẜ
ʒz Ric.
in. iiij. d. xxviij. ar. j. q. iij. ꝙ quo ad deũ
⁊ reiveritatẽ sine cōsensu reali de p̃senti nō pōt esse matrimoniũ. c. tua nos de
spō. Et iō distinguit. S. Bo. eadẽ dist.
ꝙ aut copulat̃ sibi effectu cōiugali ita
ꝙ vir credit copulari cũ sua vxore: ⁊ ecōtrario. ⁊ sic copula facit matrimoniũ ꝓ
pter cōsensum tacitũ de p̃senti quo vr̃
implere velle. q promisit. s. eā accipere nũc de presenti sicut antea ꝓmiserat
de futuro. Aut cognoscit eā affectu for
nicario. ⁊ sic non est matrimoniũ qͦ ad
deũ: sed presumptũ quo ad ecclesiā cōtra quā presumptionẽ non admittitur
probatio vt in. e. is qui de spon. si tamẽ
cōtraheret de facto cũ alia teneret sc
ʒz
matrimoniũ quo ad deum ẜm Ricar.
vbi supta. q. iiij. quod no. bene.
Additio
Per aliud autem a carnali copula vel consensu de
presenti nũ sponsalia de futuro men
te ⁊ verbis efficiũtur matrimoniũ etiā
presumptũ. uis interueniat traductio ad domũ oscula ⁊ etiā nixus ad co
pulā vt patet per. c. fi. de spon. ⁊. in. c. j.
de matri. contra interdictum ecclesie
contra cto.
¶ Quomodo cognoscẽtur signa q̃ expri
*mũt consensu
ʒz de presenti. Rñ. ꝙ recur
rẽdum est in foro aĩe ad intentionẽ. ꝙ
si de intẽtione nescitur. sic dicendũ est
ꝙ aliqua verba precesserũt ab vno eo
rũ. vel ab aliquo alio in eorum presen
tia: ⁊ sic postea signa sic secũdu
ʒz verba
determinabitur de signis. vt puta si al
ter dicit. Ego. te accipio invxorẽ ⁊ sic tu
similiter cōsentis accipere me ĩ virũ bi
be. vł annue capite ⁊ hmōi. sic erit matrimonium. Si vero precedẽtia denotant consensum de futuro. sic et signa.
Q si nulla ꝟba precesserũt. sic non iu
dicabo pro matrimonio. ex quo de ĩtẽtiōe non cōstat. Tutius tamen est pro
matrimonio presumere. nullum periculum imminet: alias sic.
¶ Quomodo ꝟba cognoscent̃ in dubio
*qñ de intẽtione nō cōstat. Rñ. ꝙ verba
quedā sunt clara q̃ demōstrant consen
sum de presenti sicut cũ quis dicit. acci
pio te ĩ meā vxorẽ. ⁊ illa replicat ⁊ ego
accipio te in meũ virũ ⁊ similia quedā
sunt dubia vnde no. ꝙ verbũ placet et
verbũ volo denotant ẜm tẽpus p̃sens
ẜ
ʒz dñm An. in. c. ex lr̃is. el. j. de spō. ver
bũ aũt infinitiuũ nihil per fecte signifi
cat s
ʒz determinabitur ẜm verba p̃cedẽ
tia vel ad presens vel futurũ. Vnde si
volo vel placet addatur verbum infinitiuũ denotās actum eũ dependẽtem
solũ a libera voluntate ꝓferentis non
inducit̃ dispositio de pñti: sed de futuro puta cũ dicit placet vel volo ascẽdere arborẽ. Si vero verbũ infinitiuũ de
notat actũ qui ꝓcedit solum a volũtate ꝓferẽtis libere. Et tũc si denotat prĩcipiũ actus nō inducitur dispositio de
p̃senti. Exẽplũ volo tecũ cōtrahere vel
|
volo te despōsare. ⁊ sic nō erit matrimo
niũ. Si vero denotat executionẽ actus
sic inducit̃ dispositio de presenti. Exẽplum volo te habere in vxorem vel dicatur placet mihi te retinere ꝓ vxore ⁊
sic erit matrimoniũ. q̇ vult cōsequẽs
vult ⁊ antecedẽs vt in. c. p̃terea ⁊ in ca.
prudentiā. de officiodele in hoc tñ mul
tũ instāt. do. sed pertrāseo. ⁊ vide si vis
Bar. in. l. cũctos populos. C. de sum. tri.
⁊ canonistas in. d. c. ex literis.
¶ Quid si dicat ꝓuidebo tibi tā vxo
*ri mee ⁊ illa siłr idẽ respondeat. Rñ.
ẜm Host. in. c. ex parte de spō. ꝙ pro matrimonio est iudicandum.
¶ Vtꝝ si dicat̃ viro vis talẽ pro vxore ⁊
*respondet placet ⁊ siłr idem dicit mulier sit matrimoniũ. Rñ. vt patet ex dictis matrimoniũ est. no. etiā Hos. in. ca.
sponsam de spon.
¶ Quid sic dicat promitto tibi non di
*mittā te ꝓ meliori vel peiori vxore. Rñ.
ẜ
ʒz Host. in. d. c. ex parte ꝙ matrimoniũ
erit. Nā in talibus ⁊ similibꝰ dubijs iu
dicādũ est pro matrimonio. ar. de sen.
⁊ re. iudi. c. fi.
¶ Vtrũ vir dicẽs ꝓmitto tibi ꝙ habe
*bo te ꝓ legitima vxore. ⁊ siłr rñdet mulier cōtrahat de pñti. Rñ. ꝙ sic. vt ĩ. d. c.
ex parte in tex. ⁊ in gl. xxx. q. v. nec illud
.§. s
ʒz obijcitur. verbũ habebo pōt referri ad tẽpus presens de ma. contra. in
ter ec. cōtra. c. ex lr̃is. ⁊ ideo ẜm Host. ⁊
Gof. subaudiẽdũ est de cetero vel hoc
tempore secus esset si diceret ꝓmitto ti
bi ꝙ ducā te in vxorẽ. ẜm Joā. in. d. ca.
nec illud. sic essent sponsalia. ⁊ similiter dicit pa. in. d. c. ex parte ꝙ erit ma
trimoniũ si dicat ꝓmitto tibi ꝙ non ha
bebo aliam vxorem nisi te: ⁊ illa similiter respondet.
Additio
Quia verbuʒz nisi cum seq̇
tur negationem facit positionẽ vt no. gl. in regula peccatuʒz de
re. lib. vj. ꝙ credo veꝝ si verba sint ꝓlata de presenti. s. nolo habere aliā invxo
rẽ nisi te. Secus siverba essent pro lata
de futuro. sic. s. ꝙ non habebo aliam in
si te. tunc nisi nō facit positionem de
presenti ẜm actũ sed solũ ẜm habitum
similiter si diceret nō accipiam aliā in
vxorem. non erit matrimoniũ.
¶ Quid si dicat ꝓmitto tibi ꝙ retinebo
*te ꝑpetuo mecũ. ⁊ illa rñdet similiter.
Rñ. ꝙ nō est matrimoniũ: nisi dicat ꝙ
vult eam tenere in vxorẽ. in aut̃. q̇ mo.
natura. effi. le. §. pe. Jo. tamẽ in. c. j. xxx.
q. v. ⁊ gl. in. c. solet. xxxij. q. ij. tenet ꝙ de
iure canonico est matrimoniũ. ⁊ ita tene in dubio Sed qñ constat de mente
non est curañ. de verbis quo ad deũ et
conscientiam qñ ambo intẽdebāt cō
trahere de presenti. semper erit matrimoniũ etiam si verba sonabāt consensum de futuro. ar. ca. intelligentia de
verb. sig. cũ similibus.
¶ Sed quid diceñ. cũ aliq̇s dixit ꝟba
*exprimẽtia cōsensum de presenti vl de
futuro ⁊ secuta copula. postea dicit ꝙ
nũ talia verba ꝓtulit aĩo cōtrahẽdi
s
ʒz solũ animo extorquẽdi copulā. Rñ. ꝙ
alter non debet credere nec tenetur.
Vñ in. c. per tuas de ꝓbationibꝰ dicit̃.
Nimis indignũ est iuxta legtimas san
ctiōesvt quod sua quis voce dillucide
protestatus est iu eo casu ꝓprio valeat
testimonio infirmare. si purus temerarie credit ꝙ dicat verũ sic nō d
ʒz nec ad
petitonẽ alteriꝰ ẽt in carnalẽ copulā cō
sentire nisi de nouo dicat se velle cōtra
here. Si aũt dicat postea se esse mẽtitũ
⁊ petat debitu
ʒz tũc credat ⁊ reddat. Si
vero credit nō esse virũ ⁊ ꝑmanet ĩ pri
ma temeraria credulitate sic nō d
ʒz red
dere: faceret cōtra cōscientiā ⁊ si non
reddit peccat ẽt vir reuocādo q priꝰ
dixerat expirat ill priꝰ dictũ reuoca
tio ↄcordat verbis quibꝰ ↄsentit de pñ
ti. hec Ric. vbi. s̃. di. xxvij. ar. j. ⁊. iiij.
¶ Sed pone ꝙ p̃fatus nō eā duxit nec
*vult ducere s
ʒz potius aliā accepit. Rñ.
ꝙ in foro ecclesie si pōt ꝓbare mulier
ꝙ contraxit perverba de presentivel de
futuro secuta copula carnali ꝙ coget̃
eam ducere nec admittetur probatio in
cōtrariumvt no. in. capi. isqui de spon.
sed foro anime si aliam nō accepit cogẽdus est vt eam accipiat si euidenter
|
nō apparet ꝙ potiꝰ se decipi finxit pu
ta magna ẽ disproportionabilitas.
Si vero aliā duxit animo cōtrahendi
⁊ in primā nō consensit nō debet etiā
ad preceptũ ecclesie secundā dimittere
s
ʒz potiꝰ pati humiliter etiā excōicatio
nẽ ⁊ tali modo cũ secunda habitare ꝙ
nō generet scādalũ alijs primũ matrimoniũ non fuit ex quo consensus ex
parte alterius defuit s
ʒz ẜ
ʒz. Et hoc tene
cōiter tenetur vt no. Pa. in. d. c. is l
ʒz
quidā dicāt ꝙ l
ʒz primũ nō fuerit matri
montũ tamẽ etiā secundũ non potest
esse ecclesia talẽ inhabilitat ad cōtra
hen. cũ quacun alia a prima in. d. ca.
is qui fidem.
¶ Quid faciet prefata mulier que non
*pōt ꝓbare cōtractũ matrimoniũ fuit
clandestinũ. Rñ. si statim vir reuocauit
⁊ patefecit ꝙ nō cōsentit aut si sit multa disproportionabilitas ⁊ quibꝰ veri
similiter. pōt credere ꝙ nũ in eam cō
senserit ⁊ similia sic credo ꝙ si ille tran
siuit ad secũda vota: aut oĩno renuit eā
accipere ꝙ poterit ei credere ⁊ cũ alio
cōtrahere maxime si sic iurat ⁊ ex q̃lita
tevite sue pōt p̃sumere ꝙ nō mẽtiret̃ in
hoc alias nullo modo debet cōtrahere
cũ alio sed viuere in castitate. ⁊ sibi ĩpu
tet ꝙ fatue egit clādestine ↄtrahendo
Sed si pur de facto cōtraxit ⁊ ꝓbabiliter credat ꝙ talis p̃fatus nō habuerit
animũ in eā cōsentiẽdi sic poterit exigere ⁊ reddere. Si ꝟo nō habet aliquā
ꝓbabilitatẽ ad hoc credẽdũ credo ꝙ te
neat̃ reddere s
ʒz exigere nō possit. Si ve
ro crederet ꝙ prefatꝰ tũc cōsenserit licet
postea neget. nec poterit exigere nec
reddere: arg. eorum que not. in. c. inquisitioni de sentẽ. excom. Quod no. quia
sepe in practica euenit.
¶ Quid si q̇spost ↄtractũ matrimoniũ
nō aĩo consentiẽdi sed decipiendi credẽs ex consilio peritoꝝ tale matrimoniũ tenere cognoscit prefatam mulierẽ tan cōiungem credẽs sic firmiter
esse. Rñ. ꝙ talis copula nō facit matrimoniũ quo ad deũ: ex quo nullũ vin
culũ precesserat quo ad deum copula
nō facit matrimoniũ. vt no. in. c. is qui
de spon. vbi dicũt doct. ꝙ si spōsalibus
solutis sequitur copula nō inducit̃ ma
trimoniũ ex quo vinculũ sponsaliũ est
solutũ. Jdẽ dicũt vbi interuenerit promissio de cōtrahendis sponsalibꝰ in fu
turũ. Facit. l. fi. ff. de cōdi. ob cām. Jtem
error iuris nō inducit cōsensum matrimonialem nihil tā cōtrariũ cōsensui
error. l. sic ꝑ errorẽ. ff. de iur. om. iudi.
Facit quod. no. bar. in. l. multũ. ff. de cō
di. ⁊ demō. vbi dicit si iudex errat ĩ fun
damẽto iurisditionis non valere processum licet in veritate haberet iurisdi
tionẽ ⁊ probatur in ca. siscitatus de re
scriptis. iũcto. c. prudẽtiāde offō deleg.
vbi iudices legati cũ cła. Si non oẽs
⁊ c. Si ꝓcedũt sine alioignorātes ĩpedi
mẽtũ ⁊ credẽtes posse sine eo ꝓcedere
nō valet ꝓcessus lʒz habeāt iurisditio
nẽ errẽt in fundamẽto iurisditiōis
ita iste errauit in fundamẽto matrimo
nij cũ cōsensus sit eius fundamentũ ⁊
de substātia eius vt in. c. tue de spon. ⁊
similibus. Vnde sitalis accepit aliā nō
pōt eā dimittere in foro aĩe aut religio
nẽ ex ire si quam professus est ⁊ statur
eius cōfessioni in hoc vltimovt no. glo.
ĩ. di. c. is q̇ ⁊ ibi ꝑ doc. ⁊ ĩ. c. significasti.
Jdẽ de home. cōsuluit doc. Alex. de nono in facto.
¶ Vtrũ matrimoniũ possit contrahi in
ter absentes per procuratorẽ. Rñ. ꝙ sic.
xxxj. q. ij. honorant̃ de cōuer. cōiuga. ca.
ex parte el. ij. ĩ tex. ⁊ gl. si tria ↄcurrāt.
¶ Primo ꝙ specialiter mandetur eidẽ
de matrimonio cōtrahendo. ¶ Secundo ꝙ specificetur eidẽ de certa ⁊ specia
li seu determinata ꝑsona cũ qua cōtra
hat nomine constituentis. ¶ Tertio ꝙ
ↄstituens perseueret in eadẽ volũtate
vs quo ꝓcurator ↄtraxerit. Nā ꝓcura
tor quātũcũ generaliter sitcōstitutus
nō poterit cōtrahere matrimoniũ ꝓ cō
stituẽte nisi exp̃sse id habeat in manda
tis nec hoc sufficit nisi determinet̃ certa ꝑsona cũ qua cōtrahere debeat ĩ mā
dato. hec ꝓbātur in tex. ⁊ gl. de ꝓcu. c.
procurator lib. vj. nec prefata sufficerẽt
|
si mutaret animũvt pt
ʒz ex dictis hic. s̃.
l
ʒz ecclesia nisi expresse reuocaret iudicaret pro mr̃imonio tñ quo ad deũ ⁊ cō
sciẽtiā nō eẽt mr̃imoniũ ex qͦ ↄsensus
ficit tꝑe quo procurator cōtrahit.
¶ Sed pone ꝙ ꝓcurator ĩ mādato h
ʒz
*spālem potestatẽ de ↄ̃hendo matrimo
nio sed nō determinationẽ persone cũ
qua debeat cōtrahere tñ h
ʒz oretenus vł
ꝑ lr̃as aut alio mō. Rñ. ꝙ si cōtrahit cũ
illa erit matrimoniũ nec obstat gl. ĩ. d.
c. ꝓcurator q̃ tenet cōtrariũ intelligẽ
da est qñ alia modo nō specificauit spe
cialem personam per rationem suam.
Veruntamen stulta est que cum tali ꝓcuratore contrahit nisi faciat fidẽ ꝙ ad
cōtrahen. secum sit specialiter procura
tor deputatꝰ: quia sic ille posset negare
ꝙ non misit eum vt contraheret cum
illa sed cum alia ⁊ in foro contentioso
excluderetur.
¶ Vtrũ per solas lr̃as possit ↄtrahi ma
*trimoniũ inter absentes. Rñ. vt pt
ʒz ex
dictis ꝙ sic si duo cōcurrũt. Vnũ ꝙ mit
tẽs literas quibus exprimit ꝙ talẽ ac
cipit in vxorẽ de presenti si ipsa cōsenserit ꝙ perseueret in eadem volũtate
vsquo illa cui lr̃e mittũtur exp̃sse con
sentiat sc
ʒz ꝙ illa persona exprimat cō
sensum receptis lr̃is alicui alteri vel ꝑ
lr̃as scribat ip̃m cosensu
ʒz aliter nisi ex
primat tũcun consentiat non erit
matrimoniũ ẜm Rod. ar. d. c. honorant̃
⁊. c. veniẽs qui cle. vel vouẽ. ⁊. c. ex publico de conuer. coniuga.
¶ Sed nunq̇d statĩ vt lr̃as rescripserit
*quibꝰ similiter ⁊ ipsum accipere expri
mat in virũ aut alij manifestauerit sic
talis mihi scripsit ꝙ me accipit in vxo
rẽ ⁊ ego notifico vobis ꝙ similiter ego
accipio eũ ĩ virũ erit. matrimoniũ. Rñ.
vr̃ prima facie ꝙ nō donec ad notitia
ʒz
alterius perueniat antea nō est ↄsen
sus. i. simul sensus s
ʒz dissensus. i. separatus sensus. ⁊ facit pro hoc. l. cōsensu:
⁊ quod ibi no. ff. de ac. ⁊ obli. S
ʒz tñ ego
credo ꝙ statim vt exp̃ssit sit matrimoniũ. ibi sunt substātialia mr̃imonij.
s. cōsensus expressus amborũ ⁊ cũ substātialia sint sufficit. ar. eoꝝ que no. per
bar. ĩ. l. ꝓlatā. C. de sen. ⁊ interio. om. iu
di. ⁊ istud tene ex quo em̃ vel nũcio. hoc
expressit vel ꝑ lr̃as sic est cōsensus: si
mul ambo cōsentiunt ⁊ cũ signis neces
sarijs ar. ad hoc in. d. c. honorantur.
¶ Quid si dicat ꝓmitto vobis tribꝰ so
*roribꝰ ꝙ vnam de vobis accipiā in vxo
rem. ⁊ ille oẽs respondẽt placet ⁊ postea cognoscit vnā ex illis. Rñ. ẜm Host.
ꝙ matrimoniũ cum illa erit. ipso facto cōsensit. c. dilecti. ⁊. c. vt nostrum de
appel. Et hāc opinionẽ tene ante al
ter trāseat ad secũda vota. S
ʒz si trāsis
set ad secũda vota tene opinionẽ glose
⁊ modernorũ ĩ. c. ex literis el. ij. de spō.
s. ꝙ non est matrimoniũ primum quia
sola copula etiā cũ sponsalibus incertis nō facit matrimoniũ nisi ambo ita
carnaliter cōuenissent vt matrimoniũ
cōtrahere ⁊ ↄsũmare intenderunt.
¶ Quero in q̇d est consensus qui facit
*matrimoniũ. Rñ. ẜm opinionẽ Ricar.
in. iiij. d. xxxj. ar. ij. q. j. ꝙ ad hoc vt cōsen
sus faciat mr̃imoni u
ʒz op
ʒz sint ibi tria
bona matrimonij implicite ⁊ ĩ habitu
saltẽ. s. ꝙ cōtrahentes cōsentiant.
¶ Primo invinculi inseperabilitatẽ ra
tiōe cuius est in matrimonio bonuʒz sa
cramẽti. ¶ Secũdo in bonũ fidei quātũ ad eius essentiale q est nō negare
vsum sui corporis si cōiunx alter petat
nisi deus a debito reddẽdi liberauerit
Sed quantum ad accidentale bonũ fi
dei seu accessoriũ quod est non exhibe
re alteri quā suo coniugi vsum sui corporis nō est necessarium sed solum ad
bñ esse matrimonij.
¶ Tertio in bonum prolis quantũ ad
eius essentiale quod est eam suscipere
conditionaliter. s. si deꝰ eadem dederit
vel non ꝓcurare aliq impedimentum
ne ꝓles veniat sed quantum ad eius
accidẽtale bonũ. s. absolute velle ꝓlem
⁊ eā educare non est necessarium. Vnde si quis contraheret cum intẽtiōe separabilitatis non dico quo ad thorum
sed quo ad vinculũ. sic esset cōtra bo
nũ sacr̃i: aut cum intentione denegan
|
di scip̃m alteri coniugi petẽti sine alia
diuina reuelatione. ↄ̃ ẜm bonũ. s. fidei. Aut cũ intẽtiōe nō suscipiẽdi prolẽ
si deꝰ eā daret aut nō eam educādi: aut
ꝓcurādi venena sterilitatis ne ꝓles cō
ciperet̃ aut nasceret̃ vel educaret̃ ↄ̃
tertiũ bonũ matrimonij. s. ꝓlis mr̃imoniũ talis nō ↄ̃heret. Et ideo op
ʒz p̃fata
habeat in intẽtione saltẽ implicite. Explicite vero sufficit ꝙ in ↄ̃hendo inten
dat illud q inter cōtrahẽtes requirit̃
ad matrimoniũ. Maria aũt veꝝ matrimoniũ cōtraxit cũ Joseph l
ʒz nō intẽde
ret cōsentire in carnalẽ copulā: erat
certificata ꝙ Joseph nun eā requireret⁊ si eā requisisset ꝙ deus absoluebat
a tali obligatione. similiter ille q̇ cōtrahit quāuis non habeat aĩm consũmādi sed religionẽ intrādi. cũ intrat ab
soluitur a deo a tali obligatione.
¶ Vtrũ intẽtio libidinis vel pulchritu
*dinis aut diuitiaꝝ excludat matrimoniũ. Rñ. ẜm sanctũ Bo. in. iij. di. xxx. ꝙ
multe cause possunt eẽ ĩductiue et sine
pctō dũmodo nō sistat̃ ĩ eis. vñ si moue
ret sicut cā ṗncipalis: ẽ minꝰ honesta ⁊
esset ↄ̃ sacr̃i vtilitatẽ: non tamẽ ↄ̃ sacr̃i
veritatẽ nisi ita esset finis ꝙ non q̃reret nisi libidinẽ. vel diuitias nō vxore
ʒz
ducere sic esset ↄ̃ veritatẽ sacramẽti.
¶ S
ʒz nunq̇d ↄ̃hens ex alio fine pro
*lis habẽde peccet. Rñ. pe. de pał. ĩ. iiij.
di. xxxj. ꝙ sic veniałr quādo contrahit
principaliter ꝓpter vitādā fornicationẽ. si non sit talis q̇ ẜm cōem spẽ posset
habere filios. ałs nō. Vnde l
ʒz finis ma
trimonij primꝰ ⁊ ꝑ se sit intẽtio generā
di: tamẽ quādo ṗncipale factũ est impossibile sicut in sene vel sterili. l
ʒz de se
cũdario q̇ est intẽtio vitādi fornicatio
nẽ facere ṗncipale. Alie autẽ intẽtiōes
sicut reformatio pacis ⁊ alie honeste si
ṗncipałr ⁊ ꝑ se intẽdant̃ sic est pctm̃ ve
niale sicut cũ vir cognoscit vxorẽ ꝓpter
sanitatẽ vel baptisat̃ vt sanet̃. Alij ꝟo
volunt ꝙ sit mortale cũ matrimoniũ
sit sacramẽtũ nō pōt sine peccato mortali ṗncipałr intẽdi finis extraneꝰ: sicut si q̇s baptisaret̃ ṗncipałr ꝑꝑ questũ
non curans de gratia baptismali sed
istud dicit idem petrus ꝙ est nimis du
rum sed tamen non est sine rōne ⁊ ideo
securius est tenet tamẽ idẽ ꝙ cōtrahẽs
principaliter ꝓpter voluptate
ʒz peccat
mortaliter. Si vero quis contrahit secũ
dario ꝓpter diuitias pulchritudinem
⁊ huiusmodi non est peccatum nisi sit
inhonesta intentio.
¶ Vtrũ cōtrahens in peccato mortali
*peccet mortaliter. Rñ. secundũ petrum
p̃dictum quod sic quia dicit Ang. j. q. j.
c. per Jsayam quod sacramẽtalia sunt
vnicui quasi consciẽtia quis accedit.
Sed nunquid teneatur confiteri videt̃
tenere ꝙ sic sed ego non credo de neces
sitate nisi in proposito ĩtellige ꝙ peccat
contrahendo per verba de presenti.
Matrimonium. iij.
q̃ ĩpediũt vt
non ↄ̃hat̃. q
sunt. xviij. quoꝝ. duo prima impediunt
de necessitate precepti ita quod peccat
mortaliter contrahens tamen contractum de facto non dirimunt. Tertium
vero impedit solum ad tempus ⁊ aliqñ
in perpetuum. Alia vero sequentia tali modo impediunt quod etiam si de
facto contrahatur non tenet nec est ma
trimonium postea contractum: et contrahendo peccat mortaliter non in om
nibus sed solum quando contrahit cō
tra impedimẽtum. v. vj. vij. viij. ix. x. xij.
xiij. xiiij. xv. xvj. et aliquando incurrit
excommunicationem si cōtrahit in im
pedimento cōsanguinitatis vel affinitatis vel voti solẽnis aut ordinis vt supra excommunicatio. vij. casu. xlij. ⁊ q̇s
potest dispensare vt quis contrahat in
ipsis impedimentis vide. j. Jmpedimẽ
tum. xviij. §. ij. ⁊. iij.
Ad propositum eorum q̃ hic notan
tur. scilicet de his que impediũt matri
monium. vide no. per Bal. in. l. affinitatis. C. cōia. de suc. ⁊ an inter seruos pos
sit contrahi de iure poli. Ang. ⁊ Alexā.
quod sic. in. l. inter liberos. de iure do.
et not. in. l. cum ancillis. C. de incest.
nup. ⁊ ideo cadit accusatio adulterij in
eis secundum eos tibi.
primũ dicit interdictuʒz eccle
sie ⁊ istud interdictũ est duplex quodā
generale quo prohibet̃ clandestine cōtrahere matrimoniũ omnibus de quo
dic vt. s̃. clandestinum. Aliud est interdictum speciale quo alicui a iudice spe
ciałr ꝓhibet̃ ꝓpter aliquā cām legitimā ne cōtrahat ⁊ istud interdictum nō
potest fieri nisi ab eo q̇ pōt de causa ma
trimoniali cognoscere sicut est ep̃s vel
alius ordinarius ⁊ q̇ habeat peritiā ca
nonũ de cōsan. ⁊ affi. c. j. Vnde ↄtra hẽs
ↄ̃ istud ĩterdictũ peccat mortałr ⁊ si cau
sa ꝓpter quā factuʒz est interdictum est
ꝑpetua sic oĩno separabunt̃ data sentẽtia diuortij ꝓbato ĩpedimẽto de matri.
ↄtra inter. ec. ↄtra. c. vlti. Si ꝟo erat tem
poralis sic tenebit matrimoniuʒz sed in
penaʒz debẽt ad tp̃s separari de matri.
contra. inter ec. contra. c. j. ⁊. ij.
Jmpedimentum
secũdũ dicitur
feriarum. Naʒz
vt notat Pa. in. c. capellanus de ferijs
ꝓhibent̃ nuptie celebrari ab aduentu
vs ad epiphaniaʒz inclusiue licet Ho.
dicat etiā includi octauam sed tu tene
non includi . c. non oportet. xxxiij. q.
iiij. nihil dicit de octaua nisi cōsuetudo
esset illa seruāda. l. si de ĩterpretatione. ff. de legi. itẽ a septuagesima vs in
octauā pasche inclusiue quia in. d. c. ca
pellanus. r post octauas ergo nō ĩ octaua. Jtem a primo die rogationũ qui est
sca feria ante ascensionem dñi vs ad
octauam pentecostes inclusiue litera dicit in. d. c. capellanus post. vij. dies
post festũ pẽthecostes nō em̃ essent. vij.
dies nisi dominica ĩcluderet̃. Facit q
ibi dicit̃ tres septimanas q̃ non essent
nisi includeret̃ ⁊ expone literam cũ dicit post. vij. dies festi pente. quod caret
octauis nuptie suspendantur in dñica
que sequitur ⁊ deinceps ⁊ c. vt ĩtelligas
de dominica secunda post pentecostes
non quia oportet expectare vs tũc sed
quia si vult celebrare eas in die solenni vt communiter fit oportet expectare
vs tunc.
¶ Vtrũ in p̃fatis tꝑibus ꝓhibeat̃ tota
*liter ↄ̃ctus matr imonij. Rñ. pa. ĩ. d. c.
cappellanus ꝙ nō matrimonij sine
alia celebritate s
ʒz solũ ꝑ verba de presenti coram facie ecclesie pōt oĩ tꝑe ↄtra
hi cũ nō inueniat̃ aliqua cā ꝓhibitiōis
in tali cōsensu nullũ est peccatũ immo est sacramẽtũ vt in. c. debitũ de biga. sed solũ ꝓhibet̃ solennitas nuptialis vt sunt ↄuiuia⁊ alie similes solẽnita
tes⁊ solẽnis traductio ⁊ carnis noua co
mixtio vt tenet glo. in. d. c. capellanus.
Qui aute
ʒz facit ↄ̃rium peccat mortałr
quia cōtra interdictum ecclesie ↄ̃hit de
matri. cōtra inter ec. ↄ̃. ꝑ totum. Tenet
tamẽ Pe. de pa. ꝙ solum erit pctm̃ mor
tale qñ prĩa vice ↄsumat nō postea nisi
faceret in cōtemptũ ecclesie. Credo etiā
ꝙ si mulier que aliũ habuit viru
ʒz ⁊ vir
qui aliam habuit vxorẽ cōtraherent simul ⁊ cōsumarẽt sine alia solẽnitate cō
uiuiũ ꝙ nō peccarẽt mortaliter quia in
eis cessat ratio prohibitiōis predicta.
Jmpedimentum
tertium dicitur
conditio et hic
accipio hanc conditionẽ ꝓprie. s. prout
est suspẽsiua actus de qua habes. s̃. cō
ditio. §. ij. q̃ fit ꝑ hāc dictione
ʒz si. Vnde
si q̇s ↄ̃hat cũ aliqua sub ista cōditione
si pater suꝰ erit cōtẽtus. ⁊ hmōi nō erit
mr̃imoniũ donec cōditio ĩpleat̃ ⁊ si nũ
ĩpleret̃ nun esset matrimoniũ. Ad
cuius declarationẽ est sciẽdũ: ↄditiones sunt in q̃triplici gñe. s. honeste tur
pes indifferentes ⁊ ĩpossibiles. honeste
sunt oẽs ille q̇ faciũt ad cōdecẽtiā matrimonij vt ꝙ parẽtes sint cōtẽti vel q̃
nō derogāt honestati: vt si dederis mihi dotẽ si pater tuꝰ remiserit mihi iniu
riā ⁊ hmōi. Est iste si apponant̃ in mr̃imonio ip̃m ĩpediũt vt nō sit donec cōdi
tio veniat in esse. Vñ si ille q̇ sub tali cō
ditiōe ↄ̃xit mutet aĩm ⁊ dissentiat vel
aliā siue cōditiōe accipiat ante cōditio impleat̃ iā nō erit mr̃imoniũ primũ
l
ʒz postea cōditio eueniat. Verũ est ꝙ si
nō trāsiuit ad secunda vota ecclesia cō
pellet eũ vt eā accipiat ex qͦ cōditio aduenit de condi. appo. super eo in tex. et
|
gl. Fallit hoc in duobus casibꝰ. ¶ Primus si pendente conditione commisceantur carnaliter. Et intellige ẜm ꝙ
s̃. dixi matrimonium. ij. §. vj. vel cōsensus de presenti absolutus adueniat de
condi. oppo. c. de illis ⁊. c. super eo. et. c.
per tuas quia tunc erit matrimonium
de presenti absolutum. ¶ Secundus
casus est si conditio est necessaria vt cũ
dicitur accipio te in meam vxore
ʒz si sol
fuerit in cancro in estate ⁊ huiusmodi
quia ex quo omnino talis conditio est
extitura necessario statim est matrimo
niũ talia futura sunt iā presentia in
causis suis tex. est aꝑtꝰ ĩ. l. si pupillꝰ. §.
j. ff. noua. Vnde nec ꝓprie d
ʒz dici ↄdi
tio. l. heres meꝰ. ff. de cōdi. ⁊ demō. hoc
t
ʒz ho. Car. ⁊ Pa. in. d. c. ꝑ tuas. de condi.
apo. ⁊. S. Bo. ĩ. iiij. di. xxviij. ⁊. S. Tho. ĩ
iiij. di. xxvij. S
ʒz ↄ̃rium t
ʒz glo. Joā. Gof.
⁊ Jo. an. ĩ. d. c. ꝑ tuas ⁊ dicũt ꝙ si trāseāt
ad sca vota tenebit ẜm mr̃imoniũ cōtractũ ante cōditionis euentũ. Ego ꝟo
credo in foro cōtẽtioso veriorem scam
opi. in foro aũt aĩe iudicādũ est ẜ
ʒz eoꝝ
intẽtionẽ. Si em̃ nō intẽdebāt tũc con
trahere s
ʒz in tp̃s ↄditiōis sic nō erit ma
trimoniũ ⁊ sic erit vera secũda opinio
licet stipulatio sub cōditione q̃ oĩno
est extitura nō sit cōditionalis est tñ in
diẽ ita ꝙ nō debet̃ aliq̇s añquā veniat
vt no. ĩ. d. §. j. facit. l. heres meus in ṗn.
ff. de cōdi. ⁊ demō. vbi licet legatum fa
ctum titio cũ moriet̃ nō sit cōditionale
tamẽ nō tenet̃ heressoluere ante mo
riat̃ esset bene cōditionale si legarẽtur
cẽtũ titio cũ moriet̃ heres. Ratio quia
si moreret̃ legatariꝰ primo heres legatũ expiraret morte legatarij. sed non
in prĩo casu transiret ad heredes. vt
in. d. l. heres. Et sic patet ꝙ condio q̃ oĩ
no est extitura aliqñ facit cōtractũ ↄdi
tionatũ aliqñ nō est cōditionatũ est tamẽ ĩ diẽ. ⁊ sic nō erit matrimoniũ de pñ
ti nisi aliud intendat.
¶ S
ʒz nunq̇d cōditio q̃ necessario sub
*intel ligitur in cōtractu si exprimat̃ faciat cōditionalẽ. Rñ. ꝙ. nō vt ĩ. l. hec ver
ba testatoris. ff. de leg. j. ⁊ in. l. conditio
nes. ⁊. l. aliqñ. ff. de condi. ⁊demō. Nam
legatum factum sub ista conditione. si
heres hereditatem adierit non est cōdi
tionale necessario subintelligit̃. vt ĩ
dictis iuribꝰ patet. Sed si cōtractꝰ pos
set fieri etiam nō existente illa conditio
ne sic si apponitur facit cōtractũ condi
tionalẽ ⁊ ẜm hāc distinctione
ʒz concor.
Arch. ⁊ Jo. an. ĩ. d. c. vnico. de spō. li. vj.
qui vidẽtur contrarij. Sic ergo p
ʒz quo
modo matrimonium vel sponsalia nō
sunt cōditionalia qñ dicitur contraho
cũ tali si ip̃a in me cōsenserit. ⁊ hmōi. se
cus si diceret si deo placuerit. ⁊ hmōi:
nō necessario insunt. potest esse matrimoniũ contra voluntatem dei.
¶ S
ʒz pone ꝙ quis ↄ̃xit sub cōditione
*si patri suo placuerit. pater prĩo dissentit. s
ʒz postea mutata volũtate cōsentit.
Rñ. ꝙ nō erit matrimoniũ ꝑ. l. boues.
§. hoc sermone. ff. de ꝟb. sig. ⁊. l. hec ↄdi
tio la picola. ff. de ↄd. ⁊ demō. ista cō
ditio si pater meus cōsenserit debet ve
rificari de prĩo cōsensu. ex qͦ non fuit
ideo expirauit. Vñ sicut copula carnalis q̃ de sua natura h
ʒz purificare condi
tionẽ. nō purificat qñ ĩuenit extĩctũ vin
culũ. vtputa: suꝑuenit affinitas post
matrimoniũ cōditionaliter contractu
ʒz
ante cōditionis euentũ. Aut cōditio
expirauit ⁊ nō fuit ĩpleta sic: ⁊ in ꝓpost
to ⁊ hoc tene post aliā accepit. l
ʒz dñs
Car. ĩ. d. c. suꝑ eo dicat tenere matrimonium si taliter cōtrahentes perseuera
bant in primo proposito.
¶ Sed quid si p̃fatus pater nec consen
*sit nec dissentit exp̃sse. Rñ. credo ꝙ non
erit matrimoniu
ʒz per. l. qui heredi. §. j.
⁊ per. l. meuius. ff. de condi. ⁊ demō. vbi
p
ʒz ꝙ conditio d
ʒz impleri in forma speci
fica ergo requirit̃ ꝙ expresse cōsentiat
Host. tamẽ ⁊ sequitur Car. in. d. c. super
eo. dicunt ꝙ tenet matrimoniu
ʒz et ꝙ fit
speciale in matrimonio. Vt hec opinio
tenenda. vbi ad secũda vota nō est deuentum ałs primum verius est de iure
iudicio meo.
¶ Vtrũ matrimoniũ cōtractũ sub con
*ditione cu
ʒz sit affines: si dñs papa vo|
luerit dispẽsare: teneat adueniẽte cōditione sine alio cōsensu. Rñ. Pa. ⁊ Jnn. ĩ
d. c. suꝑ eo. vident̃ tenere ꝙ nō primꝰ
cōsensus est oĩno a iure reprobatꝰ ꝓ q̇bus facit. l. ĩter stipulantẽ. §. sacrā. ff. de
ꝟbo. obli. ⁊. l. ↄtinuꝰ. §. cũ q̇s eo. ti. facit
l. apud Julianũ. ff. de leg. j. S
ʒz in ↄ̃riu
ʒz
ꝙ teneat est do. Ant. ⁊ q̇dā alij in. c. suꝑ
eo. ⁊ est verior ꝑ. l. si rẽ meā. ff. de ꝟ. obl.
Vbi possum stipulari rẽ meā in tp̃s ↄdi
tionis qñ mea nō erit l
ʒz nũc cu
ʒz sit mea
nō possim. facit siłr. l. iij. iũcta. l. pe. ff. de
ope. publi. Vbi valet mandatũ priuati
de oꝑe publico faciẽdo ṗncipe annuẽte
q tñ alias nō valeret. Nec obstat. d. §.
sacrā. ⁊. §. cũ quis sub cōditiōe. ibi vi
tiũ erat in re q̃ nō erat in cōmertio: nec
pōt esse. s
ʒz nō sic est casu nr̃o. sublato
impedimẽto ꝓhibitiōis ꝑ dispẽsationẽ
nihil obstat. Faciũt no. in. c. ĩ causis in
fi. de elec. ⁊ in. c. nisi cũ pridẽ. in fi. de renũ. Jtẽ nec. l. apud Juli. p̃dicta. d
ʒz in
telligi verũ esse cōditionẽ fore impossibilẽ que pẽdet ex volũtate principis in
his q̃ ṗnceps nō solet cōcedere vt ibi p
ʒz
ibi loquit̃ de p̃dijs ĩ patrimonio cesa
ris redactis q̃ Cesar non solet alienare
nō in solitis cōcedi dispensatiue. vt est
tex. in. l. interdicit. ff. de cōdi. ⁊ demon.
Et ideo hāc partẽ tene ante transeat
ad sca vota ꝓ qua facit q no. Bar. in
d. l. si rẽ meā. sed post transiuit posses
tenere primam.
¶ Vtrũ teneat cōditio si donaueris mi
*hi cẽtũ accipio te ĩ vxorẽ. Rñ. ꝙ nō. tex.
est ĩ. l. si ita stipulatꝰ fuero te sisti. §. si ti
bi nupsero. ff. de ꝟb. obli. Q limita qñ
talis stipulatio fit nō cā dotis vł qñ nō
subest iusta cā petẽdi illud alias sic. Vñ
dicit ibi bar. ꝙ si nobilis ↄ̃heret cũ plebea nō esset inhonestũ si in recompensationẽ nobilitatis aliq̇d exigeretur.
¶ Sed pone ꝙ. B. ↄtraxit cũ. A. sub pre
*fata ↄditione ⁊ ante ↄditionis euẽtum
cōtraxit cũ. C. sub eadẽ cōditiōe. demũ
A. ⁊. C. eodem tẽpore dat centũ q istorũ erit matrimoniũ. Rñ. ꝙ neutrũ rōne
incertitudinis. facit. l. si fuerit. in ṗn. ff.
de re. dub. ⁊. l. duo sunt titij. ff. de testa.
tute. Jtẽ quia cōtractus caditionalis fu
scipit robur ab implemẽto. l. cedere diẽ.
ff. de verb. sig. ⁊ ideo ꝑinde est ac si cum
duobus ↄtraheret simul eodẽ tꝑe. Nec
ob. l. potior. §. videamꝰ. ff. qͦ po. i pig. ha
beant̃. l. nec emptio in ṗn. ff. de ↄtrahẽ.
emp. Vbi implemẽtũ cōditionis trahit̃
ad diẽ ↄ̃ctus celebrati vt ꝑinde habeatur ac si a principio fuisset cōtractus pu
rus vt sic primũ videat̃ valere predicta iura intelligunt̃ qñ nō est in potesta
te gerẽtis scm tollere: si esset ĩ pote
state eiꝰ tollere vt in casu nostro bñ tolleret̃. vt in. d. l. potor. in princ. Nec
ẜm pōt primo preiudicare nō est maius
vinculũ primũ. Et hoc teneas cōmunis opinio est nisi conditio impleta
fuisset citius ab aliquo eorũ quia illud
esset matrimonium.
¶ Vtrũ ↄ̃hẽs cũ aliqua cũ cōditiōe si te
*inuenero virginem teneat. Rñ. ẜm car.
in. d. c. per tuas ꝙ si ista cōditio intelligatur si te inuenero ꝑ aspectum matro
narum ⁊ hmōi sic t
ʒz cōditio. Si vero referat̃ si te inuenero virginẽ. s. ꝑ copula
ʒz
⁊ sic reijcit̃ tā turpis ⁊ tenet matrimo
niũ l
ʒz nō sit virgo. ⁊ sic intellige gl. ĩ. d.
c. ꝑ tuas ⁊ cōiter doc. qui eā sequuntur.
¶ Quid si dicat si ꝑmiseris me coire te
*cum accipiā te in cōiugem vel dabo tibi centum. Rñ. ꝙ nō erit matrimonium
per copulam quia potest se liberare dādo centum.
¶ Quid si dicat contrahā tecũ si ꝑmise
*ris coitum. Aut ꝓmitto tibi ꝙ si vxore
ʒz
accipiā te accipia
ʒz si ꝑmiseris me coire
tecũ. Rñ. ꝙ pro matrimonio est indican
dũ in prima copula sed non ante copulā ẜm Jnno. l
ʒz ista cōditio sit inhone
sta tñ suspẽdit cōtractũ sed purificat̃ in
prima copula. Alij dicũt ꝙ si intelligat̃
de copula matrimoniali sic est honesta
⁊ suspẽdit si de alia fornicaria. sic debet
haberi ꝓ nō adiecta vt no. ĩ. d. c. duobꝰ
de spon. duo. ⁊ sic erit matrimoniũ etiā
ante copulam. ⁊ videtur verius.
¶ Conditio q̃ est de preterito vel de pre
*senti aliquo nō proprie conditio est. vt
in. l. institutio talis. ff. de condi. insti. vi
|
tiat tamen si nō fuit. vt ibi gl.
¶ Alie cōditiōes sunt turpes ⁊ in hone
*ste ⁊ si sunt ↄ̃ substantialia matrimonij
vt ↄ̃ ĩseparabilitatẽ. aut ↄ̃ bonũ fideivł
ↄ̃ bonũ ꝓlis eo. mō quo de substātia sũt
de q̇bꝰ qñ sunt substātiales dixi. s̃. matrimoniũ. ij. §. xxiij. sic viciāt ⁊ nō viciā
tur vt patet in. c. fi. de ↄdi. appo. facit. c.
detrahe. j. q. j. ⁊. l. cũ hij. §. si pretor. ff. de
transac. remota part ẽ substātiali nō
potest ↄsistere aliq̇d si vero non sunt ↄ̃
substātialia matrimonij. sic viciātur et
nō viciāt. ⁊ sic ꝑinde ẽ ac si fuisset ↄ̃ctũ
sine ↄditione. vt no. ĩ. d. c. fi. ex hoc patet
sclutio multaꝝ questionũ. Vñ ↄ̃hẽs do
nec aliā meliorẽ ĩueniat nihil facit. Jtẽ
si venena sterilitatis ꝓcurabis. Jtem si
nō seruabis mihi fidẽ aliā volo posse ac
cipere ⁊ hmōi. nihil fit. Alias secꝰ. vt
puta. si te adulterādā ꝓstitues. l
ʒz cano
niste teneāt cōiter ꝙ ñ sit matrimoniũ.
Tu tñ dic ꝙ ẽ mr̃imoniũ ⁊ ↄditio reici
tur. nō est ↄ̃ eẽntialia matrimonij. vt
s̃. dixi.
Additio
⁊ tex. ca. fi. p̃dicti vbi se fun
dant canoniste intelligitur
qñ ponit̃ sub ↄditiōe resolutiua vel qñ
ponit̃ si te adulterādā prostitues taliter ꝙ mihi debitũ negare possis.
¶ Alie cōditiōes sunt impossibiles. vt
*si celu
ʒz digito tetigeris ⁊ hmōi. ⁊ tales
reijciũtur fauore mr̃imonij. ⁊ hñr ꝓ nō
positis vt in. d. c. fi. l
ʒz ĩ alijs ↄ̃ctibꝰ a ma
trimonio viciẽt ↄtractũ. vt in. d. ca. fi. ⁊
§. impossibilis. insti. de here. insti.
¶ Jn summa no. ꝙ ad hoc vt cōditio q̃
*libet suspẽdat matrimoniũ vt nō sit añ
eius euẽtũ op
ʒz ꝙ. vij. cōcurrāt. Primu
ʒz
ꝙ sit apposita ĩ prĩ. ↄ̃ctus matrimonij.
Nā si matrimoniũ esset ↄ̃ctũ pure ṗmo
⁊ postea poneretur cōditio non posset
eum suspẽdere nec rescindere. cap. dixit
xxxij. q. j. facit quod. d. An. ⁊ pa. in. c. j. de
cōdi. appo. Scm requirit̃ ꝙ in cōditio
ne vter cōsentiat exp̃sse. Vñ licetvnus
ponat ↄditionẽ si alter expresse in eam
nō cōsentit etiā si taceat matrimonium
erit purũ. vt no. in. c. fi. de cōdi. appo. Et
quamuis cōditio esset cōtra substantia
lia matrimonij. nihilominus matrimo
niu
ʒz teneret secuta copula vt ibidẽ no.
Jnno. ⁊ pa. facit. c. aliqñ. xxxij. q. ij. saltẽ
quo ad ecclesiā. Tertiũ ꝙ cōditio nō sit
necessario futura de quo tñ dic vt. s̃. in
ṗn. aut ꝙ nō sit turpis aut ĩpossibilis
sic habet̃ pro nō adiecta excepta illa q̃
est cōtra substātialia mr̃imonij. Quartum ꝙ nō interueniat consensus de pre
senti absolutus post cōditionẽ ⁊ añ eiꝰ
euẽtum. Quĩtum ꝙ nō interueniat carnalis copula añ euẽtum cōditiōis quia
sic statim erit matrimoniũ si fuerat cōtractũ per verba de presenti sub illa cōditiōe etiā si precesserat cōditiōis defectus dũmodo alter erat ignorans puta
ↄtraxit si patri placeret ⁊ pater cōtra
dicit tñ alter ignorat hoc ⁊ ↄsentit in co
pulam ⁊ matrimoniũ erit vt no. d. An. ĩ
c. per tuas de cōdi. appo. adducit ĩ simi
li no. in. c. ex parte decani de rescrip. ⁊ si
militer. hos. ibidẽ q tñ credo verũ quo
ad foꝝ cōtẽtiosum ⁊ etiā in foro cōscientie si ambo matrimonialiter intẽdebāt
copulari alias nō vt. s̃. matrimoniũ. ij.
.§. vj. Sextũ ꝙ sit ꝓprie ↄditio nō modꝰ
tenet tñ pe. de pał. ĩ. iiij. ꝙ idẽ sit dicẽdũ
de modo sicut de cōditiōe ⁊ ẜm eādẽ distĩctionẽ excepto ꝙ qñ modꝰ est possibĩ
lis ⁊ honestus nō suspẽdit obligationẽ
sicut facit cōditio tñ tñr implere nisi eiꝰ
fauore sit appositus tũc nō tñr si solũ
eius fauorẽ respicit. Cōditiovero appo
sita per modu
ʒz cause: siue causa sit vera
siue falsa ẜm Pe. p̃dictũ habet̃ pro non
adiecta in matrimonio: nisi esset necessaria puta cōtraho tecũ: es libera:
si esset serua nō valeret. Jdẽ qñ dicit cō
traho tecũ: es Joānes filiꝰ titij. ⁊ huiusmodi. si esset error conditiōis vel
persone. ⁊ sic viciaret mr̃imonium septimum quod conditio non sit de preterito vel presenti. sed de futuro. vt. s̃.
.§. x.
Jmpedimentum
iiij. dicit̃ error.
nam quicquid ĩ
pedit causam de sui natura impedit ⁊
effectũ. cōsensus aũt vt supra dictũ est:
est cā matrimonij. ⁊ iō q euacuat cōsen
|
sunt euacuat matrimoniũ ↄsensus ꝟo
est actus volũtatis qui p̃supponit actũ
intellectus. vt dicit aug. v. de tri. inui
sa diligere possumꝰ icognita nequa. ⁊
error impedit cognitionẽ iō ⁊ consen
sum. qui sequitur ex cognitione propte
rea r qui errat nō cōsentit. l. si per erro
rem. ff. de iur. om. iu. Vnde in. l. cũ testm̃
C. de iur. ⁊ fac. igno. r cũ errātis volun
tas nulla sit. ⁊ in. l. nō idcirco. ibidẽ cu
ʒz
errātis consensus nullꝰ sit facit. xxix. q.
ij. §. his ita respondetur.
¶ Vtꝝ mr̃imoniũ dolo ↄ̃ctũ teneat. Rñ.
*gl. in. c. cũ dilectꝰ. q me. cā ꝙ sic: l
ʒz dolꝰ
dederit cām ↄ̃ctui. ⁊ idẽ ĩ gl. a diuo pio.
ff. ritu nup. ⁊ ĩ. c. ↄstituit. xx. q. iij. Limi
ta pa. ĩ. d. c. cũ dilectus. ⁊ bñverũ nisi sit
talis dolus qui excludat cōsensu
ʒz. sic
nō teneret. Facit. ꝙ no. Jo. an. ĩ. c. vnico
de cōmo. ⁊ facit. c. cũ locũ de spon. q bñ
no. facit ad multa. vt invotis iuramẽtis. ⁊ huiusmodi spiritualibꝰ. cōiter
tenetur. ꝙ tenent. vt in dicta gl.
¶ Vtꝝ oĩs error impediat mr̃imonium
*Rñ. ꝙ nō. s
ʒz solũ ille error q̇ est ↄ̃ substā
tialia mr̃imonij. Duo aũt ĩcludit matri
moniũ essentialiter. s. duas ꝑsonas que
cōiũgunt̃. ⁊ mutuu
ʒz corꝑis ptātẽ ĩuicẽ.
Primũ tollit̃ per errorẽ ꝑsone. Scm ꝑ
errorẽ cōditiōis seruilis. seruꝰ nō po
test. libere libertatẽ sui corꝑis alteri tra
dere sine ↄsensu dñi sui. Et iō hi duo er
rori solũ ĩpediũt mr̃imoniũ. Alij aũt er
rores ẽt si sint bñ esse mr̃imonij non ĩpe
diunt: vt puta credebat ꝙ pr̃ esset ↄtẽtꝰ.
vel ꝙ esset diues: vł nobilis: vł pulchra
⁊ hmōi. cũ ista sint accidẽtalia mr̃imonio nō impediũt. d. §. is ita respōdetur.
¶ Circa primũ errorẽ. s. ꝑsone est notan
dũ ꝙ ad hoc ꝙ aliq̇s erret in ꝑsona op
ʒz
ꝙ ꝑ visumvel famā. vel auditũ habeat
noticiā ali ꝑsone. cũ qua ↄ̃here inten
dit vt dixit ĩ penitꝰ incognitũ nec cō
sensum nec amore possumꝰ dirigere ar.
l. cũ ab eo. §. mensam. ff. de ↄ̃hẽ. emp. vñ
credẽs abñ tẽ sibi aliqualiter notũ pñtẽ
⁊ ↄsentit nō in pñtẽ q̇ est aliꝰ. s
ʒz in absẽ
tem ↄsentit errat in ꝑsona. errare est
alium ꝓ alio acciꝑe. xxij. q. ij. in quibus
xxxviij. d. uis. Sed si nullā de absente
h
ʒz cognitionẽ nō errat. s
ʒz decidit̃ ĩ pñteide quo ponit̃ exẽplũ de eo q̇ dicit se fi
liũ magni regis in genere: vel primoge
nitũ māgni comitis. ⁊ hmōi. ⁊ sic est error fortune nō ꝑsone q̇ nō ĩpedit. vt dictũ est. xxix. q. j. §. error. Jtẽ cum aliqua
scit aliquẽ habere filios multos nullu
ʒz
tñ eoꝝ cognoscit si aliq̇s eoꝝ dicat se ṗmogenitũ. ⁊ illa ↄsentiat in eum ꝓpter
spẽ successiōis bonoꝝ paternoꝝ erit error fortune ⁊ nō impedit sicut not. Hugo. xxix. q. j. ĩ prin. Calde. tñ in. c. ij. de cō
iugio seruoꝝ. ⁊ Jo. xxix. q. j. in summa. ⁊
Host. in sũma tenẽt ꝙ in isto vltimo ca
su est error ꝑsone ⁊ nō est matrimoniũ.
⁊ credo sit verius nisi forte intendisset
cōsentire absolute in p̃sentẽ quẽ tñ putabat aliũ sed si ↄsensus ferebat̃ in eu
ʒz
non vt in presentem sed in primogenitum erit verum quod non erit matrimo
nium.
¶ Circa ẜm errorẽ. s. ↄditiōis seruilis ẽ
*sciẽdũ. ꝙ triplex est ↄditio status. s. melior cũ q̇s ↄ̃hit cũ libera quā credit seruam. ⁊ ecōuerso. Scs equalis cũ. s. seruus ↄ̃hit cũ ancilla quā credit liberam.
Tertiꝰ deterior. vt cũ liber ↄ̃hit cũ ancil
la quā credit liberā vel ecōuerso. Primꝰ
error nō impedit matrimoniũ. quia nō
leditur ĩ aliquo sic ↄ̃hẽs. Nec scs simi
liter eque ledit̃ vter vñ ĩ neutro errore decipit̃. nec haberet ꝙ obiciat alte
ri. ar. xxix. q. ij. ꝑ totũ. ⁊ diuor. c. signifi
casti. Tertius vero error impedit matri
moniũ. xxix. q. ij. si quis igenuus. Rō est
aliter tm̃ ledit̃ sine culpa ⁊ grauiter.
in bono ꝓlis quā nō habebit in sua
potestate: ⁊ in bono fidei nō poterit
ei reddere debitũ libere. ⁊ in bono sacr̃i
i. inseparabilitate cohabitatiōis. S
ʒz po
tissima ratio quare iste tertiꝰ error impedit matrimoniũ est ecclesie ↄstitutio.
Alij autẽ duo errores nō ĩpediũt ẜm cō
munẽ opi. tā do. tho. ĩ. iiij. d. xxxvj. ca
no. licet q̇dā ↄ̃riũ teneāt. vt Gof. ⁊ hos.
in summa sed nō cures de eis. Sed con
munẽ opi. teneas quā sequitur Jnno. §
coniugio seruoꝝ in. c. proposuit.
¶ Vtrum scienter contrahens liber cũ
*ancilla vel econtrario teneat matrimo
niu
ʒz. Rñ. ꝙ sic tex. in. xxix. q. ij. si quis li
ber. ⁊ sic liber tenetur sequi ancillā.
ẜm Pa. in. c. j. de coniugio seruo.
¶ Vtꝝ liber cōtrahẽs ignorāter cũ ser
*na cui in tẽpus data est libertas teneat
mr̃imoniũ. Rñ. nō ꝙ vt. d. l. statuliberi vt in prin. ff. de sta. libe. ea que interĩ
facit vt seruus facit nō vt liber.
¶ Quid si dñs tradit alicui libero sua
ʒz
*ancillā vt liberā in matrimonio quā tñ
ↄ̃hens ignorat ancillā an teneat matri
moniũ. Rñ. ꝙ sic. statim efficit̃ libera
vt ĩ aut̃. de nuptijs. §. sivero ab initio. ⁊
hoc tenet glo. in. c. ad nostrā. ⁊ Pa. de cō
iugio seruorũ ⁊ Goffre.
¶ Vtꝝ ↄ̃hens liber cũ ancilla ignoran
*ter ⁊ postea hoc cognoscẽs cōmiscet̃ ei
per copulā teneat mr̃imoniũ. Rñ. ẜ
ʒz gl.
in. d. c. ꝓposuit. ꝙ habẽs ↄscĩam ex ꝓba
bili cā ⁊ discreta ꝙ alter est seruus si co
gnoscat eā preiudicat sibi ⁊ erit mr̃imo
niũ ⁊ sic intellige. xxij. q. iiij. Jnnocẽs. ff.
de pe. he. l. itẽ veniũt. §. ante ꝑtes. Si
aũt ex leui ⁊ temeraria cā cui nō d
ʒz cre
di tũc nō p̃iudicat sibi titubans ꝓ igno
rante hñdus est. C de ↄdi. ĩde. l. vlti. ff.
libe. ho. exhi. l. iij. §. si q̇s nolẽtẽ. Nō em̃
cuilibet referẽti credere tenet̃ tex. est. ff.
ꝙ cũ fal. tuto. l. ij. ibi ⁊ si dic tũ sit ei bōa
fide nō crediderit. Aduerte. hic si seruꝰ
ↄ̃hit cũ libera q̇ eũ seruũ ignorat peccat
mortaliter cōmiscẽdo ei ex quo scit matrimoniũ nullũ eẽ. secꝰ si ignoraret matrimoniũ nō tenere ⁊ idẽ dic de quocũ q̇ scit certitudinaliter ꝙ mr̃imonju
ʒz
nō tenet ex quocũ impedimento. Qñ
vero habet sciẽtiam vel ↄscĩam. i. firmā
credulitatẽ ĩpedimẽto uis clare nō
sciat siłr peccat mortaliter cognoscẽdo
siue talis ↄscĩa ꝓcedat exprobabili cau
sa vel temeraria nisi eā deponat qñ ꝟo
h
ʒz scrupulũ ↄscĩe. i. dubiꝰ est tũc si ex
leui vel temeraria cā d
ʒz deponere ⁊ sic
petere ⁊ reddere pōt sine pctō. Si vero
dubiũ est ex ꝓbabili cā pōt reddere sed
non petere d
ʒz aliter exponeret se periculo ⁊ peccaret mortaliter sed reddẽdo
non quia in dubio obediendũ est. ⁊ excusatur. xxiij. q. j. quid culpatur.
*¶ Vtꝝ talis hñs probabilẽ causam cre
dendi p̃iudicet sibi stad mandatũ eccle
sie reddat debitũ. Rñ. ẜm Tācre. Jnno.
⁊. Jo. an. ⁊ Pa. in. d. c. ꝓposuit ꝙ sic. quia
nisi velit cũ ea esse tan cũ vxore ꝓpria
nō d
ʒz in hoc obedire. ⁊ est verior opi. li
cet Hos. ⁊ glo. in. d. c. proposuit teneat ꝙ
debet obedire nisi sit certꝰ s
ʒz istud nō te
neas nō debet cōtra cosciẽtiam formatā venire. ar. de rest. spo. c. literas sed
in prebẽdo alimẽta ⁊ huiusmodi bene
debet obedire nisi sit certus.
*¶ Vtꝝ liber ↄ̃hens cũ ancilla ignoran
ter quā postmodũ dñs eiꝰ facit libera
ʒz
teneat̃ stare cũ ea. Rñ. ꝙ nō matrimo
niũ nullũ fuit. ⁊ semꝑ ei cōmiscuit ex ṗmo cōsensu q̇ nullus fuit. ar. C. ad velle.
l. uis ẜ
ʒz Gof. ⁊ Jo. xxix. q. ij. si quis in
genuus. ⁊ Ber. in. ca. vlti. de cōiu. seruo.
quidā tñ tenẽt ꝙ sit matrimoniũ si post
manumissionẽ illa cognouit eũ ↄ̃here
intendẽs impedimẽto sublato ꝑ hoc
nihil impedit. ⁊ veriꝰ credo ꝑ ea que no
tat gl. in. d. c. ad nostra
ʒz. nā videtur āti
quus perseuerare nisi contrarius exprimatur de bap. c. maiorẽ in. fi.
*¶ Vtꝝ liber ↄ̃hẽs cũ ascriptitia. aut ori
ginaria ignorāter teneat matrimoniũ.
Rñ. ẜm Hug. xxix. q. ij. in prin. ꝙ sic quia
edictum de matrimonio est prohibito
rium. ⁊ contrahere tales possunt. C. de
agrico. cen. ⁊ colo. lege. vlti. lib. xj. ideo
tenet.
*¶ Quid de libero ↄ̃hẽte cu
ʒz filia serue
vbi de consuetudine patrie est ꝙ partsequat̃ patrẽ. vt ĩ. c. l
ʒz de ↄiu. seruo. Rñ.
ꝙ si cōsuetudo sit prescripta. licet mater
eius sit serua ꝙ verum erit matrimonĩ
um. vt in. d. c. licet dummodo pater sit
liber.
*¶ S
ʒz pone ꝙ liber q̇ ↄ̃xit cũ serua igno
ranter postmodũ sciẽs seruā nihilominus vult mr̃imoniũ eẽ s
ʒz illa non vult
nũquid erit. Rñ. ꝙ nō sedveꝝ est ꝙ com
pelleret̃ ab ecclesia nisi trāsisset ad secũ
da vota.
*¶ Vtꝝ liber possit propria autoritate
|
ancillā quā ignorāter acceꝑat vxorẽ di
mittere cōperto ꝙ sit ẜua. Rñ. ꝙ quo ad
thoꝝ certũ est ꝙ sic: quo vero ad cohabi
tationẽ tenet Ricar. ĩ. iiij. di. xxxvj. ꝙ nō
si ↄ̃xit in faciẽ eccłie aut corā testibꝰ se
cus si clandestine. s
ʒz Ho. ⁊ multi alij sũt
ↄ̃rie opiniōis ẜuitiꝰ qñ ẽ notoria sicut ⁊
in adulterio de qͦ hẽs. j. mr̃imoniũ. iiij. ĩ
ṗn. ⁊. §. j. S
ʒz ego dico ꝙ opinio Rica. ẽ
vera quo ad cohabitationẽ vt p
ʒz. c. por
ro de diuor. s
ʒz quo ad redditionẽ vel pe
titionẽ debiti ẽ ꝟa sca opinio ⁊ ẜ
ʒz hāc
distĩctionẽ intellige ⁊ limita. d. c. porro.
¶ Quid si seruus ↄ̃hit matrimoniũ cũ
*ancilla vel cũ libera q̇ scit eũ seruũ. Rñ.
ꝙ l
ʒz de iure ciuili mr̃imoniũ nō teneat
vt ĩ. l. cũ ancillis. C. inces. ⁊ inuti. nup.
tñ de iure canonico t
ʒz cui stādũ ẽ ĩ hac
materia spũali. vt ĩ. c. penuł. ⁊ vlti. de se
cũ. nup. ⁊ no. Bar. in. l. ṗuilegia. C. de sa.
san. eccle. ⁊ ẽ gl. ĩ. c. ij. de re. iur. li. vj. Vñ
no. ꝙ aut talis seruꝰ vel ancilla ↄ̃xit cũ
volũtate dñi sui ⁊ tunc magis tenet̃ ad
red dendũ debitũ vxori ad seruitium
dñi: ex quo ↄsensit ad mr̃imoniũvide
tur ↄsensisse ad accessoria. c. prudẽtiā
offi. deleg. ⁊. l. ad legatũ. ff. de ꝓcu. ne p̃t
eũ dñs taliter distrahere ꝙ impediatur
reddere debitũ loco ⁊ tꝑe debito ałr
ẜm Sco. ĩ. iiij. di. xxxvj. q. j. peccaret mortali
ter dñs. Et idẽ dic si sunt diuersorũ dño
rũ si ambo ↄsenserũt. Et sic ĩtellige ⁊ li
mita Tācre. ⁊ alios q̇vident̃ velle ꝙ nō
pōt eos vẽdere. s. taliter ꝙ redditio debiti ĩpediat̃. aut ↄ̃xerũt dño ↄ̃dicente
aut ignorante. ⁊ sic l
ʒz teneat mr̃imoniũ
tñ magistñr dño petẽdi debitũ vt no.
do. An. Car. ⁊ Pau. ⁊ cōiter doc. ĩ. c. j. de
ↄiu. ser. ⁊ poterit eos vendere ad libitũ
verũ tñ vt dicit Sco. vbi. s̃. de bono ⁊eqͦ
d
ʒz ĩ eoꝝvẽditiōe attẽdere ꝙ sibi possint
reddere debitũ ĩ modico ꝙ de necessita
te tenet̃ si cũ eq̃li ↄditiōe vtili sibi hoc
pōt facere ałs nō ⁊ sic intelligit. Sco.
¶ Vtꝝ liber q̇ ↄ̃xit mr̃imoniũ se vẽdẽs
*in seruũ aut q̃litercũ si efficiat̃ seruus
disoluat̃ mr̃imoniũ. Rñ. ꝙ necvalet vẽditio qua se vedidit nō h
ʒz potestate
ʒz
sui corꝑis. xxxiij. qō. v. ꝙ deo. nisivxorad
hoc ↄsentiat. Hoc limitat. S. B. ĩ. iiij. d.
xxxvj. verũ tũ ad eā seruitutẽ q̃ impe
diret̃ quo ad redditionẽ biti secꝰ ĩ alia
seruitute q̃ nō ĩpedit. Aduerte tñ ꝙ lic
ʒz
error ĩpediat mr̃imoniũ nō tñ obligat
ad culpā ↄ̃hẽtes qui errāt nec etiā sciẽ
ter ↄ̃hẽtes cũ seruis solummō peccat et
credo mortaliter seruus vel ancilla qui
sciẽter ↄ̃hit cũ libera ignorāte eũ seruũ
vel ancillam quia videtur eis quantu
ʒz
ĩ ipso ẽ dolũ ⁊iure notabili ĩferre ⁊ mul
to magis peccant mortaliter si commi
scentur cum eis licet non peccẽt ipsi li
beri existẽtes in bona fide.
Jmpedimentum
v. dicitur votu
ʒz
scilicet castitatis. Vñ no. ꝙ oẽ votũ castitatis emissu
ʒz
obligat ad id ꝙ est ↄ̃ vnũ ꝙ ẽ de essentia matrimonij vt supra patuit. Et iō ip
sum matrimoniũ ĩpedit ⁊ si sit tale votu
ʒz solẽne taliter ĩpedit ꝙ nō t
ʒz matrimoniũ post ↄ̃ctũ s
ʒz est nullũ. Si ꝟo nō
sit solẽne s
ʒz solũ simplex impedit quide
sed tñ post cōtractũ t
ʒz vt no. ĩ. c. rursus.
c. cōsuluit. ⁊. c. insinuāte q̇ cle vel vouẽ.
xxix. causa ꝑ totũ nec cures de opiniōe
Hu. dicit Ber. ĩ. d. c. rursus tutiorẽ
nō est veꝝ l
ʒz vtrũ votũ eq̃liter obli
get quo ad deũ tñ eccłia noluit statuere
vt matrimoniũ post ↄ̃ctũ nō teneat nisi
solũ de ↄtracto post votũ solẽnevt pt
ʒz ꝑ
c. vnicũ de voto li. vj. ⁊ est cōis opi. tam
canonistaꝝ. xxvij. q. j. ⁊ qui cle. vel vo.
theol. iiij. di. xxxviij. quid aũt sit votu
ʒz
simplex vł solẽnevi. j. votũ prĩo. §. viij.
¶ Vtrum contrahens post votum sim
*plex peccet mortaliter. Rñ. ẜm Gas. cal. ĩ
d. c. rursus ꝙ aut quando contrahit ha
bet animum consumandi matrimoniũ
⁊ sic peccat mortaliter quia facit cōtra
votum. xxvij. q. j. in multis. cap. Aut nō
habuit animum consumandi sed religionem intrandi ante consumatione
ʒz
⁊ sic non peccauit mortaliter contrahẽ
do in nullo facit contra votũ ⁊ sic cō
corda. opi. contrarias.
¶ Sed pone ꝙ hñs votum simplex ca
* |
stitatis contrahat nunquid poterit con
summare sine peccato mortali. Rñ. ꝙ si
cōtraxit animo non consumandi sed in
trandi religionẽ sed post cōtraxit mu
tat propositum ⁊ alter exigit debitu
ʒz ꝙ
reddendo non peccat mortaliter ad
hoc tenet̃ nec mutando propositũ peccat mortaliter non erat illud propositum firmatũ sub voto ⁊ sic poterit esse
ꝙ post votum simplex castitatis q̇s con
trahat matrimonium ⁊ cōsummat sine
peccato mortali secus si fecisset votũ re
ligionis l
ʒz possit cōtrahere sine mortali cum proposito nō cōsummādi non
tamẽ poterit consummare sine mortali
pctō ante cōsummutionẽ pōt illud ĩplere s
ʒz nō sic in prefato casu in religione talis nō tenet̃ ĩtrare ⁊ nō intrās
tenet̃ reddere exactꝰ nec ob. ca. ꝟgines.
xxvij. di. ĩtelligit̃ de cōiungẽte se car
nali aĩo post votum. aduerte hic ⁊ in. §.
p̃cedẽti ꝙ si talis cōtrahẽdo cũ intẽtio
ne intrādi religionẽ si videret ꝙ illa cũ
qua cōtrahit notabiliter le det̃ puta
cũ maiori difficultate inueniet aliu
ʒz vi
rum nō credo euaderet mortale nisi intenderet ei satisfacere ⁊ oĩno teneret̃ ei
satisfacere de damno.
¶ Vtrũ talis q̇ ↄ̃xit post votũ simplex
*castitatis possit siłr exigere sine mortali pctō. Rñ. gl. in. c. agathosa. xxvij. q. ij. ⁊
in. c. q̇d ā. ⁊ ĩ. c. placet. de cōuer. cōiug. t
ʒz
ꝙ nō sed gl. in. c. si quis votum. xxvij. q.
j. recitat quosdā tenere ꝙ solũ prima vi
ce peccat mortaliter. sed nō postea: quia
ꝑ matrimoniũ sequẽs votũ extinguit̃.
vt no. in. d. q. j. in. c. de viduis. el. ij. ⁊ seq̇
tur Hosti. ĩ. d. c. rursus ⁊ cōmuniter doc.
⁊ hāc opi. dicit Cardi. in. d. c. rursus veriorẽ de iure. s
ʒz Joā. an. ⁊ cōmuniter se
quẽtes ĩ. d. c. rursus. dicũt ṗmā opinionẽ tutiorẽ quā theo. in. iiij. di. xxxviij. cō
muniter sequunt̃. posset tñ predicta diuersitas reduci ad cō cordiā. v
ʒz vt sca
opinio habeat locũ qñ q̇s si nō peteret
redderet se nimis onerosā alteri ꝑti ma
xime si ille q̇ fecit votũ sit vir. sic petẽ
do propter istũ respectũ nō peccaret. ⁊
prima opinio loquat̃ ⁊ in telligat̃ quādo q̇s solũ petit ad satisfaciẽdũ suo appetitui vt sic non possit petere sine pctō
mortali. Si q̇s tamen vellet simpliciter
tenere ꝙ post cōsummatũ matrimoniũ
nō peccet exigendo etiā ad satisfaciendũ sibi noli eũ cōdẽnare de mortali.
de iure nō videt̃ minus vera sca l
ʒz
sit tutiꝰ nō exigere si pōt. ꝙ si nō pōt ab
stinere ab exigẽdo petat dispensationẽ
ab ep̃o vt possit exigere. ⁊ ꝙ ep̃s ex cā
possit dispẽsare in hoc casu tenẽt cōmuniter moderniores in. d. c. rursus et cā
legitima dispẽsandi est tale ꝑiculũ.
difficile est vt ĩ medijs vndis q̇s siti la
boret. Nam ⁊ ep̃s dispẽsat ꝓpter periculum fornicationis. vt post votu
ʒz sim
plex castitatis q̇s contrahat vt in. c. ve
niẽs. q̇. cle. vel vo. Jtẽ cũ ĩcestuso. vt no.
gl. in summa. xxxiij. q. ij. §. depenitẽtibꝰ
ergo ⁊ in isto casu.
*¶ Vtrũ supradictꝰ mortua vxore possit
aliā acciꝑe. Rñ. ẜm Hugo. ⁊ Archi. xxx.
q. j. de eo. ⁊. xxxiij. q. ij. antiqui. ꝙ non
votũ nō erat ablatũ s
ʒz executio voti de
ↄuer. ↄiuga. c. q̇dā. ⁊ idẽ dicit Arch. de
vxore q̃ ad p̃ceptũ viri fregit vota abstinentie ⁊ huiusmodi s
ʒz tu dic. vt. j. vo
tum. ij §. xiij.
*¶ S
ʒz pone ꝙ ambo q̇ fecerāt votũ castitatis simplex ↄ̃hant simul nunq̇d t
ʒz
mr̃imoniũ. Rñ. Jo. xxvij. q. j. ĩ. c. si q̇s vo
tũ. ꝙ ĩmo t
ʒz s
ʒz neuter poterit exigere s
ʒz
si viderit alteꝝ affectare poterit ↄmisce
ri ⁊ vter reddere dicit̃ ⁊ hoc est veriꝰ.
Pa. ꝟo dicit ĩ. c. tua nos de iureiu. ꝙ si
suspitio ẽ de ĩcōtinẽtia ꝙ ep̃s ex officio
reintegrabit vt vter possit exigere vt
no. gl. ĩ. c. nosce. xxx. q. j. ⁊ in. c. ꝙ deo pa
ri. xxxiij. q. v. s
ʒz si sine dispẽsatiōe cōiun
gent̃ t
ʒz Jnn. in. c. dudũ de ↄuer. cōiu. ꝙ
ꝓles non erit legitima non est ampliꝰ matrimoniũ quo ad exercitiũ carnis. Jdẽ t
ʒz gl. lxxxj. d. c. ministri. Jdem
dic si post cōtractũ ambo fecerũt votu
ʒz
castitatis vt no. Pa. in. c. charissimꝰ de
conuer. coniuga.
¶ Quid de illo qui post votu
ʒz simplex
*iurauit alicui de eā accipieñ. Rñ. agat
pnĩam de iuramẽto nō v
ʒz. c. rursus.
|
q̇ cle. vel vo. siłr nō t
ʒz votũ simplex post
iur̃m p̃stitũ de ↄ̃hẽdo ẜm Hosti. ⁊ Gof.
nisi sit de religione intranda pōt intrare religionẽ. c. commissum despon.
¶ Vtrũ hñs votũ castitatis q̃rẽs an te
*neat matrimoniũ si ↄ̃hat sit ei rñdẽdu
ʒz
Rñ. ꝙ q̇dā dicũt ꝙ nō si dicat ꝙ sicd a
bit ei cām peccādi si dixerit ꝙ nō mẽtie
tur. Alij aũt dicũt ꝙ pō rñdere ꝙ tenebit ⁊ papa hoc facit ego ꝟo credo q
p̃t rñdere ꝙ tenebit dũmō tałr grauet
factũ ꝙ nō ĩputādũ rñdenti s
ʒz ei q̇ ex bo
no malũ accipit si postea ↄ̃hat maxime
qñ videt ꝙ votu
ʒz nō seruat nō video
quō nō posset dicere facere volenti oĩno
maius malũ ꝙ potiꝰ illo dimisso faciat
minus. xiij. di. nerui cum similibus.
Jmpedimentum. vj.
r cōsangui
nitas q̃ est
vinculũ ꝑsonaꝝ ab eodẽ stipite ascẽden
tiũ vel descẽtiũ carnali ꝓpagatiōe con
tractũ ẜm hos. ĩ summa eo. ti. Hec ↄsangninitas hʒz tres lineas ẜm cōiter doc.
vna ascẽdẽtiũ altera discẽdentiũ tertia
collateraliũ. A ṗma q̇s trahit originẽ
sicut pr̃ ⁊ auus proauus attauus ⁊ c. ⁊
idẽ dic de matre auia ⁊ c. Jn sca perpe
tuat̃ memoria ⁊ genꝰ vt est filiꝰ nepos
ꝓnepos abnepos ⁊ sic siłr filia neptis
⁊ c. Tertia respicit illos q̇ nec ipsi a nobis nec nos ab ipsis traximꝰ originem
tñ ab eodẽ sanguĩe sũt ꝓpagati vt duo
fratres ⁊ eorum filij q̇ patrueles dicunt̃
⁊ filij p̃fatorum ⁊ idẽ in feminis hec ꝓbant̃. xxxv. q. iiij. c. j. ⁊ per totũ. ff. degra.
l. j. ⁊. l. iur. cōsultꝰ. Hʒz etiā hic ↄ̃ sanguinitas gradũ q̇ describit̃ sic gradꝰ est ha
bitudo distantiũ ꝑsonaruʒz q̃ cognoscit̃
quoto gñatiōis distātia due ꝑsone distāt inter se. colligit̃ in. c. lr̃is. ⁊. c. ꝙ dilectio de cōsan. ⁊ affi. ꝓcuiꝰ intelligentia
no. iiij. regulas. Prĩo ꝙ ałr cōputat̃ gra
dus collateraliũ in linea iure canoni
co. Aliter de iure ciuili nā duo fratres si
ue frater ⁊ soror faciũtvnũ gradũ cũ pr̃e
⁊ matre de iure canonico sʒz de inre ciui
li faciũt duos ascẽdẽs de filio ad patrẽ ⁊ sic ṗmũ gradũ postea descẽdit de
pr̃e ad aliũ filium vel soror ⁊ sic est scs
gradꝰ ⁊ iō in matrimonio attẽdimꝰ ad
ius canonicũ. rō huiꝰ diuersitatis reddit̃. xxxv. q. v. ĩ. c. ad sedẽ ⁊ ibi vide. Secũda regula ꝙ ꝑsona addita ꝑsone per
carnis ꝓpagationẽ in linea ascẽdentiũ
vel descendẽtiũ addit gradũ dẽpto stipite q̇ iō demitur filiꝰ est de sanguine pr̃is ⁊ matris vñ nō sit descẽsus per
duos gradꝰ sʒz tm̃ ꝑ vnũ de patre ad filiũ: vel ecōuerso. Rō sicut vnꝰ est numerꝰ sʒz ṗncipiũ numeri sic hec. Jtem si
q̇s vult facere vnā fenestrā requirunt̃
necessario due colũne sed si aliam vult
addere sufficit vna sola. sic in proposito
tertia regula est in linea trāsuersali toto gradu ꝑsone descendẽtes a stipite di
stant inter se quoto distāt a stipite vnde nepos ex vno filio ⁊ ꝓnepos ex alte
ro filio distāt a se in sco gradu ex vna
ꝑte ⁊ ĩ tertio gradu ex altera ꝑte. Quar
ta regła est ꝙ qñ ꝑsone distāt inequałr
a stipite dʒz cōputari ẜm gradũ magis
remotũ a stipite vt tũ ille remotior di
stat a stipite tātũ intelligant̃ ĩter se distare. vt. c. vlt. de cōsan. ⁊ affi. Et si cōsue
tudo esset ĩ pr̃ia ꝙ cōputatio iciꝑet a ꝓ
pinq̇ori. illa esset seruanda ꝑꝑ scādalũ.
vt in. c. q dilectio. de cōsan. ⁊ affini. Q
credo veꝝ in ↄ̃hendo sed in ↄ̃cto tene
vt dixi ꝙ a remotiori debet fieri: nisi ẜʒz
ꝙ. j. dicam impedimento. xvij.
¶ Sed q̃ro vs ad quẽ gradũ cōsangui
*nitatis ĩpedit̃ matrimonũ. Rñ. ꝙ de dictamine legis naturalis ĩpedit̃ mr̃imo
niũ filij cũ matre ⁊ filie cũ patre Geñ. j.
relinquet hō patrẽ ⁊ matrem ⁊ adherebit vxori. s
ʒz magis est ↄ̃ ius naturale ꝙ
filiꝰ habeat matrẽ in tali turpitudine.
vt subiectā. ⁊ ꝓpterta Philo. viij. de aĩa
libus natrat de camelo qui cũ cooꝑuisset matrẽ post cognoscẽs interfecit ĩge
matorẽ. Siłr de equo q̇ cum concubuis
set cũ matre cooꝑta. discoopertā cogno
scens proiecit se de alto ⁊ interfecit se.
Ex dictamine legis diuine prohibentur matrimonialiter copulari ↄsangui
nei in primo grad. et secundo in linea
inequali consanguinitatis et affi. vt pa
ter leui. xvij.
ꝙ Nico. de li. super Josue.
xv. limitat veꝝ. s. ne nepos
accipiat amitā ꝓpter reuerentiā sed ꝙ
patruꝰ accipiat neptẽ ↄcedit̃ vt pʒz ibi
dẽ frater Caleph accepit eiꝰ filiā capta ciuitate. Ex statuto legis eccłiastice ꝓhibet̃ mr̃imoniũ. vs ad q̃rtũ gradũ inclusiue. c. nō dʒz de ↄsan. ⁊ affi. Hec
ex Ricar. ĩ. iiij. di. xl. vnde ↄ̃hẽtes ĩfra ta
les gradꝰ nulla lōginq̇tate annoꝝ defendũt̃ q̇n sint ĩcestuosi. d. c. nō dʒz. q̇dā
hāc ꝓhibitionẽ vs ad q̃rtũ gradũ dicũt verā ĩ collateribꝰ. sʒz in descẽdẽtibꝰ
⁊ ascẽdẽtibꝰ tenẽt ꝙ est ꝑpetua ꝓhibitio. rō maior reuerẽtia debet̃ parẽtibus remotis ꝓpinq̇s. ⁊ huiꝰ opinionis est Ric. vbi. s̃. pe. Hugo. Ho. ⁊ Aʒzo.
in. l. nemini. C. de nup. Sʒz ego credo cũ
gof. ꝙ nō sit ꝓhibitio etiā in talibꝰ nisi
vs ad quartũ gradũ. cũ. d. c. non dʒz
loquat̃ indistincte de consanguinitate
nec nos distinguere debemus.
¶ Quid si duo cōtrahant simul quorũ
*vnus distat a stipite quinto gradu vel
sexto. alter primo vel sco. Rñ. ꝙ matri
moniũ t
ʒz ⁊ uis Hosti. dicat verũ si al
ter sit in sco vel tertio s
ʒz non sit in pri
mo. vna caro cẽset̃ cũ stipite. tamen
hoc nō teneo nec aliꝰ doctor hoc t
ʒz ⁊ iō
tene ꝙ t
ʒz mr̃imoniũ. vt etiā t
ʒz dir. ex q̇
cōclude ꝙ ĩpetrās dispẽsationẽ a papa
vt possit ↄ̃here in tertio vel quarto gra
du cōsanguinitatis quāuis ex alio late
re ꝑsona cũ qua vult cōtrahere sit in secũdo. nihilominꝰ valet dispensatio
ẜm Pa. in. c. q dilectio. de consan. ⁊ affi.
uis dispensatio cōtra ius sit stricte in
terpretāda tamẽ interpretari pōt ẜm di
spositionẽ iuris cōis. q vult vt cōputa
tio fiat a gradu remotiori. ⁊ sic non erit
surrepticia talis ĩpetratio uis non sit
expressu
ʒz ꝙ ex alia ꝑte erāt in secundo
gradu ↄiũcti. Afortiori poterit cũ talibus dispẽsare ille cui generałr ↄcessa ẽ
autoritas dispẽsandi in tertio vel q̃rto
gradu vt patet supra dispensatio. §. ix.
Et sic ↄsuluit Joan. cal. vt recitat. d. Jo.
an. Anto. de sancto Georgio. in. d. c. q
dilectio.
Jmpedimentum. vij.
dicitur cognatio. spi
ritualis que quidem est quedam proximitas ꝑsonaꝝ ꝓueniens ex sacramẽti datione vel ad illud tẽtiōe. Nā sicut
homo ꝑ carnalẽ cognationẽ accipit eẽ
nature. ita in regeneratiōe accipit esse
gr̃e. ⁊ de hoc habet̃. xxx. q. j. oẽs. de cognatiōe spũali. c. vltĩo Vnde si talis co
gnatio p̃cedit mr̃imoniũ non solũ impedit. s
ʒz dirimit post ↄ̃ctũ. xxx. q. j. c. j. ⁊
de cog. spiri. c. veniẽs. Si ꝟo sequit̃. nō
dirimit. s
ʒz impedit quo ad exactionem
debiti carnalis si sine necessitate cōtrahit̃. vt. xxx. q. j. ad limina. ⁊ sciẽter nō ꝑ
errorẽ. c. si vir de cogna. spi. ałs nō
ẜm Theo. in. iiij. di. xlij. Ber. ꝟo. ⁊ Rodo. in
d. c. si vir vident̃ innuere ꝙ sciẽter sine
necessitate ↄ̃hẽs ipsam cognationem
spũalẽ pōt etiā exigere. nullo iure in
uenit̃ ꝓhibitũ. Hoc idẽ t
ʒz Car. ibidẽ. s
ʒz
tutiꝰ est petere dispẽsationẽ ẜm Pa. in
d. c. si vir. ⁊ Host. glo. xxx. q. j. in. c. nosce. ⁊ Jo. an. ⁊. d. an. in. d. c. si vir tenẽt ꝙ
nō pōt exigere. ⁊ cũ ipsis t
ʒz. S. Tho. in
iiij. di. xlij. ⁊ pōt ep̃s dispẽsare vt exigat
ẜm Pe. de pa. exactus tñ reddere tenet̃.
¶ Ex quibus sacramentis cōtrahit̃ co
*gnatio spiritualis. Rñ. ꝙ ex tribꝰ solũ
scilicet baptismo cōfirmatione. ⁊ cathecismo. vt no. in. iiij. sen. di. xlij. ⁊ habet̃
in. c. uis de cogna. spi. li. vj. Attamen
cognatio q̃ ↄtrahit̃ in cathecismo l
ʒz im
pediat contrahendum: non tamẽ dirimit contractum de cogna. spi. c. contra
cto. ⁊. xxx. q. j. si quis filiastrā. ⁊ est claꝝ
per. c. per cathecismu
ʒz. de cogna. spi. li.
vj. Et quid sit cathecismus. vide. s̃. cathecismus.
¶ Qualiter computantur gradꝰ in co
*gnatione spũali. Rñ. Pa. ĩ Rburica. eo.
titu. quod non habet gradus. s
ʒz habet
tres species. ¶ Prima dicitur paternitas. que est inter regeneratum ⁊ regene
rantem. siue regenerās ministret sacra
mentum. siue teneat ad sacramentum
etiam si tenentes sint plures vt in. c.
uis eo. titu. lib. vj. ¶ Secũda est compa
ternitas que est inter regenerante
ʒz mi
|
nistrātẽ vel tenentẽ. seu tenentes ad sa
cramẽtũ ⁊ genitores regenerati ⁊ mini
strātes vel tenẽtes si sũt cōiugati ⁊ cōsu
mauerũt mr̃imoniũ trāsmittũt hāc cōpaternitatẽ etiā ad vxorẽ siue virũ. ita
ꝙ vxor cognita vel vir efficit̃ compater
genitoꝝ leuati ab altero eoꝝ. eo. ti. Mar
tinus ⁊ li. vi. eo. ti. c. nec dũ. ⁊. xxx. q. iiij.
si quis. secus sivxor nō esset cognita. xxx.
q. iiij. post vxoris. Jdeo successiue quis
potest habere duas cōmatres vxores.
¶ Tertia spẽs dicit̃ fraternitas q̃ cōtra
hit̃ inter regeneratũ ⁊ filios regenerātis ministrātis vel tenẽtis ad sacramẽtũ. xxx. q. iij. pictatiũ. ⁊ eo. ti. ex literis. si
ue sint nati ante hāc cōpaternitatẽ: siue
post. eo. ti. c. tua nos. filij ꝟo quorũ neutro ad cōpaternitatẽ est deuẽtũ possunt
inter se libere ↄ̃here. nisi cōsuetudo cōtrariũ haberet. q̃ scādalũ generaret. cō
trahẽtiũ tamẽ teneret. vt communius
teneat̃ in. c. vtrũ eo. ti. nisi esset talis cōsuetudo de qua. j. dicā quia dirimit im
pedimento. xvij.
¶ Vtrum filius vxoris ex altero viro sit
*frater spũalis filij spũalis mariti dicte
vxoris priꝰ cognite ante teneret vir
eiꝰ dictũ filiũ. Rñ. Ge. in. c. j. de cogna.
spi. li. vj. Dicit ꝙ. d. An. tenet ꝙ non.
nō reperitur expressum. Jpse vero Ge.
videtur tenere cōtrariũ. quod tenendũ
est ante factũ: sed post tene opinionem
primam per rationem de qua in seq. §.
¶ Vtrũ pater spũalis licite possit con
*trahere cum sorore carnali filij spiritua
lis. Rñ. ꝙ sic ⁊ etiā cũ eiꝰ filia ⁊ etiā cu
ʒz
filia spũali sui filij carnalis. l
ʒz cogna
tio spũalis a pr̃e in filiũ transeat. nō ta
mẽ econuerso. Vnde nō h
ʒz ramos ⁊ cu
ʒz
edictũ de matrimonio sit prohibitoriũ.
de spon. c. cu
ʒz apud. xx. q. iij. §. si q̇s. ⁊. c.
se. Jdeo nō egrediet̃ ꝑsonas expressas
q̃ in summa sunt. x. in baptismo Et simi
liter dicas. x. in confirmatione. vt p
ʒz in
c. j. eo. ti. li. vj. ⁊ ꝑ totũ titulũ decretaliũ
eo. ti. ⁊ sunt cōbinate. ¶ Prime sunt in
ter baptisatũ⁊ leuantẽ. ¶ Sce inter le
uantẽ ⁊ parẽtes leuati. ¶ Tertie inter
baptisatũ ⁊ filios leuantis. ¶ Quarte
inter leuatũ ⁊ vxorem prius cognita
ʒz
leuantis. ¶ Quinte inter vxore
ʒz prius
cognitam leuantis ⁊ parentes leuati.
¶ S
ʒz nunquid extendit̃ ad filios ille
*gitimos leuātis ad filium leuatũ. Rñ.
Pa. in. c. martinus eo. ti. ꝙ sic ẜm cōiter
doc. tex. est in. c. fi. eo. ti. ⁊. xxx. q. iij. ĩ sum
ma etiam ad spurios.
¶ Nũquid etiam ad filios adoptiuos
*Rñ. ꝙ non vt tenet glo. in. §. q autem.
xxx. q. iij.
¶ An extẽdat̃ ad fornicarie cognitam
*sicut ad vxorẽ cognitā. Rñ. ẜm Archi. ⁊
Jo. an. in. c. j. eo. li. vj. ꝙ nō ⁊ dicit Pa. in
d. c. martinꝰ ꝙ est cōis opinio ⁊ ideo eā
tene quā etiam tenet Ricar. in. iiij. di.
xlij. nec cures de opinio. contraria.
¶ Queritur an vir ⁊ vxor in matrimo
*nio cōsũmato cōicẽt sibi passiōes spũa
les sicut actiōes. Rñ. Pa. in. c. Martinꝰ
ꝙ nō vnde filius ex altero cōceptꝰ si te
neat̃ ad baptismũ nō efficit̃ leuās ip̃m
nisi solũ cōpater illius cuius est filius
non alterius. uis in matrimonio sit
ei cōiunctus. xxx. q. iiij. qui spiritualem
in glo. ⁊ in. c. j. eo. ti. lib. vj.
¶ Vtrũ vir ⁊ mulier q̇ simul leuauerũt
*vnum possint simul cōtrahere. Rñ.
ẜm Jnn. ꝙ sic. ⁊ facit tex. cũ gl. xxx. q. iiij. c.
fi. Et sic p
ʒz ꝙ vir ⁊ vxor simul vnũ leua
re possunt licet non sit honestum.
¶ Vtrũ nō baptisatꝰ leuās vel bapti
*sans aliquẽ cōtrahat hāc cognationẽ.
Rñ. ẜm Ricar. vbi. s̃. ⁊ Tho. ⁊ Pe. ꝙ nō
oĩm cognationũ spũaliũ q̃ per sacra
mẽtũ contrahunt̃ ⁊ oĩm sacramentoꝝ
baptismꝰ est fundamentũ vt in. c. j. de
pre. nō bap. gl. tamẽ in. c. ĩ baptismate
de cōse. di. iiij. t
ʒz ꝙ l
ʒz suscipiẽs non effi
ciat̃ cōpater. fit tamẽ baptisans quamuis nō sit baptisatꝰ. Et pl
ʒz mihi. cu
ʒz
nō possit dici quin sit pater illiꝰ quẽ ba
ptisauit. ergo erit ↄpater. secꝰ ĩ fuscipiẽ
te ex quo nō pōt esse pr̃ suscepti per
dictũ. c. in baptismate. ergo non erit cō
pater. Secus in cognatiōe spũali passi
ua ẜm gl. ĩ. c. j. xxx. q. j. si quis baptisatus t
ʒz filiũ non baptisati. vel non ba
ptisatus tenens filium alicuius bapti|
ʒzati efficitur cōpater pr̃is filij leuati ⁊
alterius ↄiugis illius christiani l
ʒz nō
sit bapti
ʒzata. ↄcor. Alber. Jtẽ dic q ba
pti
ʒzatus licet nō ↄfirmatus tenẽs ĩ cōfirmatione nō trahit compaternitatem
vt. s̃. confirmatio §. xj.
¶ Vtrũ nō tangens s
ʒz simulans se tan
*gere ⁊ respōdẽs cũ alijs patrinis efficia
tur cōpater. Rñ. ꝙ nō nisi tāgat: vel tenẽdo dũ bapti
ʒzatur: vel leuādo de sacro fonte: vel tenẽdo ad ↄfirmationem.
hoc sequit̃ Jo. an. in regula q̇ ꝑ aliũ de
reg. iu. li. vj. facit. c. his. ⁊. c. ad limĩa.
xxx. q. j. ⁊ Arch. ĩ. c. j. e. ti. li. vj. ałr. c. primum ⁊. c. oẽs ⁊. xxx. q. j.
¶ Quid si teneat ⁊ nō respondet ꝑ hoc
*intendẽs non effici cōpater. Rñ. ẜ
ʒz Ro.
ꝙ nihilominus efficit̃ respōsio nō ẽ
de substātia. sed tactus seu tẽtio vel leuatio. Et uis aliqui teneāt ꝙ necessario requirũtur verba. alij ꝙ saltẽ signa
pro verbis vt recitat Ge. in. c. ne dũ eo.
ti. li. vj. tu tñ tene ꝙ tactus ⁊ leuatio sũt
satis signa equipollẽtia ꝓ verbis.
¶ Quid si nō tangit puerũ sed linteu
ʒz
*solũ in qͦ puer est inuolutꝰ. Rñ. Archi. ĩ
c. uis de cogna. spi. li. vj. ꝙ nihilominns contrahitur cōpaternitas ẜm Hu
go. Jdem tenet Jo. an. ⁊ not. Arch. xxx.
q. iiij. c. fi. ⁊ satis vr̃ facere tex. in. di. ca.
quāuis in ꝟbo accesserit. Pe. de pa. vr̃
tenere ꝙ requiratur tactus.
¶ Vtrũ ista cōpaternitas possit ↄtrahi
*ꝑ ꝓcuratorẽ. Marsiliꝰ. ⁊ Car. vt recitat
Pa. in. c. veniẽs e. ti. tenẽt ꝙ sic. Jo. an.
⁊ Archi. vbi. s̃. tenẽt ꝙ nō. S
ʒz mihi pl
ʒz
opi. pa. vt añ ↄ̃ctũ matrimoniũ teneat
ꝙ ibi est cognatio spũalis. post ↄtractũ
tenẽda est alia opi. s. ꝙ non ↄ̃hatur. Et
idẽ dic invniuer sitate an possit ↄtrahe
re siłr hanc cognationẽ ꝑ ꝓcuratorẽ ꝙ
añ factum sicvt singuli de vniuersitate
sint cōpatres. dispositio ↄcepta ĩ vni
uersitate resoluit̃ vt ↄcernat singulos
ip̃a si actꝰ nō cadit ĩ vniuersitate vt res
nō pareat. facit. tex. in. c. si snia. de sen.
ex. li. vj. ⁊ gl. ĩ. c. romana in. §. i vniuersi
tatẽ de sen. ex. li. vj. sed post faciũ tene
cũ Fede. ↄsilio. xv. ꝙ nō pōt cōtrahi.
non habet aĩam et non est bapti
ʒzata.
¶ Sed nũq̇d ꝓcurator erit ipse ↄpater
*in casu in qͦ nō possit ↄ̃hi ꝑ ꝓcuratorẽ.
Rñ. Jo. an. vbi. s̃. t
ʒz ꝙ sic. l
ʒz nō ĩtẽderet obligari: tñ re ĩteruenit. ⁊ iō ẽt ex
tra q agit̃ nascit̃ obligatio. vt. l. si is q̇
ĩ fi. ff. cōmo. S
ʒz ↄ̃riũ t
ʒz Fede. ↄsilio. xv.
⁊ eā veriorẽ credit Pa. ĩ. d. c. veniẽs. Fa
cit q no. Pe. de anc. q̇ dicit tenẽs filiũ
alteriꝰ quẽ credebat filiũ vniꝰ cũ qͦ ĩten
debat ↄpaternitatẽ ↄ̃here nō ↄ̃hit cōpr̃nitatem cum non sit filius illius. Et
ideo dic añ ↄ̃ctũ verũ q dicit Jo. an. ⁊
post cōtractũ veram opi. Fe.
¶ Vtꝝ bapti
ʒzāsvel ↄfirmās efficiat̃ cō
*pat̃. Rñ. olĩ fuit dubiũ hodie claꝝ. ĩ. c. j.
e. ti. li. vj. Vñ q̇cũ bapti
ʒzat. siue in ne
cessitate. siue hẽatvolũtatẽ ↄ̃hẽdi ↄpat̃
nitatẽ siue nō dũmō bapti
ʒzet efficit̃ cō
pat̃: siue sit masculꝰ vł femina. Nec ob.
l. cōsẽsu ⁊. l. ĩ oĩbꝰ negocijs. ff. actio. ⁊
obliga. habẽt veritatẽ nihil volũtarie fit. s
ʒz hic l
ʒz nolit eẽ ↄpat̃. tñ vult
bapti
ʒzarevel tenere⁊ ideo ↄ̃hitur facit
d. l. si is q̇ ĩ fi. q̇ vult principale neces
sario vult ⁊ accessoriũ. nec ob q dictũ
est de ꝓcuratore ẜm opi. Fede. ꝓcurator nō t
ʒz noĩe suo ideo non vult nec
principale nec accessorium.
¶ Vtrũ spũales filij possint inter se cō
*trahere. Rñ. ꝙ sic etiā cũ adoptiuis vt
no. in. c. vnico de cogna. le.
¶ Vtrũ pater possit tenere filiũ illiꝰ q̇
*tenuit suũ. Rñ. Pa. ĩ. c. suꝑ. e. ti. ꝙ sic.
non est prohibitum.
¶ Vtrũ ep̃s possit dispẽsare vt sint plu
*res qui teneāt ad baptismũ vł cōfirma
tionẽ. Rñ. ꝙ sic ẜm dñicum de sctō Georgio. in. d. c. quāuis.
¶ S
ʒz nũq̇d peccẽt plurestenẽtes. puta
*duo vł tres sine ep̃i dispẽsatiōe. rñ. si ẜ
ʒz
morẽ patrie cōiter tenẽtvidẽt̃ excusari
a pctō ẜ
ʒz Joā. an. ⁊ Arch. in. d. c. uis.
¶ Quid de bapti
ʒzato ĩ domo ꝑ necessi
*tatẽ: vel alio respectu. ⁊ postea in eccle
sia solenniter. Rñ. Tancre tenet vt recitat gl. lxviij. dis. c. presbyteri. ꝙ si quis
miles bapti
ʒzaretur. miles suscipit sacramentum. ałr nō fieret iniuria sacra|
mẽto de conse. dist. iiij. ostenditur. Hoc
idẽ videt̃ tenere glo. in. c. ij. de aposta.
S
ʒz tu tene cũ gl. in. d. c. ṗsbyteri nō est
verũ nō imprimitur nouus caracter
Et sic tenẽdo cōclude ꝙ solũ cōpaterni
tas cōtrahet̃ per illos q̇ tenuerũt ĩ domo ⁊ nō ꝑ alios q̇ tenuetũt ĩ eccłia: nisi
forte illa q̃ cōtrahit̃ ꝑ cathecismũ si in
domo nō fuit catheci
ʒzatꝰ. s
ʒz hec vt dixi
nō dirimit matrimoniũ post cōtractu
ʒz.
Jmpedimentum
octauum dr̃ co
gnatio legalis
que est propinquitas personaruʒz ex ad
optione proueniens.
¶ Quot sunt eius species. Rñ. tresvna
*est quasi descendẽtiũ que est inter ado
ptantẽ ⁊ filiā adoptatā. vt in. c. vnico de
cogna. le. Secũda species est quasi cola
teraliũ que est inter liberos naturales
adoptantis qui sunt in eiꝰ potestate. ⁊
adoptatũ. l. qui in adoptione. ff. de ado
ptiōe. Jtẽ inter duos filios filiorũ ado
ptiuoꝝ sc
ʒz gl. ĩ. d. c. vnico ĩstit. de nup.
.§. inter eas quo q limito verũ si eo
ru
ʒz partes sunt arrogati aliter nō. Ter
tia species est quasi affinitas q̃ ẽ inter
adoptatũ ⁊ vxorẽ adoptantis ⁊ ecōuer
so inter vxorẽ adoptati: ⁊ adoptantẽ: s
ʒz
nō inter patrẽ adoptantẽ ⁊ matrẽ ad o
ptati. ẜm Tho. ⁊ Pe.
¶ Vtrũ hec cognatio legalis impediat
*matrimoniũ cōtrahendũ ⁊ dirimat cōtractũ. Rñ. ẜ
ʒz Hugo. ⁊ Ric. ĩ. iiij. di. xlij.
Jo. de ligna. ⁊ gl. ⁊ Pa. in. c. vnico. de co
gn. le. ꝙ sic. dicit adoptiōe durante
nuptie nō possunt inter eos consistere
ad idẽ in. c. j. ⁊ in. c. per adoptionẽ. xxx.
q. iij. Joā. an. ⁊ spec. tenẽt ꝙ nō dirimat
l
ʒz impediat. Aduerte tñ ꝙ prĩa species
⁊ tertia semper impediũt ⁊ dirimũt s
ʒz
secũda nō nisi ad tẽpus. i. quādiu sunt
in eiusdẽ patris potestate. s
ʒz ea soluta
vel morte emancipatiōe filij adoptiui:
vel naturalis vel alio mō quo adoptio
habet solui non prestat impedimentũ.
hoc patet insti. de nup. §. j. ij. ⁊. iij. ⁊ eo.
titu. ca. vnico ⁊. xxx. q. iij. ita diligere debet homo.
¶ Vtrũ cognotio legalis trāseat ad ne
*potẽ. s. filiũ filij adoptiui. Rñ. ꝙ sic nec
tamẽ hec cognatio h
ʒz gradus. ĩ eodẽ
gradu attinet pater filio ⁊ nepoti.
¶ Vtrũ filius qui nō transit in potesta
*tẽ patris adoptātis possit contrahere
cum filia naturali adoptantis q̃ est in
eius potestate. vel ecōuerso. Rñ. Hug.
xxx. q. iij. in prin. Host. ⁊ Jnn. tenẽt ꝙ sic
s
ʒz ẜm Pa. in. ca. vnico. ⁊ gl. in. d. q. iij. §.
q aũt ⁊ cōiter doc. tenent ꝙ licet non
trāseant in potestatẽ adoptātis. tamẽ
impeditur nec cōtrahere possit cu
ʒz na
turali. ꝑ adoptionẽ acquirũt̃ quedā
iura que ꝑ emācipationẽ dissoluunt̃.
l penul. C. de adop. ⁊ ius canonicũ indistincte tenet ⁊ loquitur de adoptato
non de arrogato. Jdeo idem ius. et sic
patet ꝙ etiam filius legitimus qui nō
est in potestate patris non potest contrahere cũ filia adoptiua patris.
¶ Vtrum filius naturalis arrogantis
*possit contrahere cũ filia filie adoptiue. Rñ. ꝙ sic cum mulier neminẽ ha
beat in sua potestate. eiꝰ filia nō potest
transire in potestatem arrogatoris ma
tris. ⁊ iō nulla cognatio inest inter eos
ff. de adopt. l. si pater. Secꝰ esset in filia
filij arrogati que ĩ eius potestate erat
quando fuit arrogatus: contrahere
*non posset cũ ea ẜm Hosti.
¶ Vtrum filij adoptiui possint contrahere inter se. Rñ. ꝙ sic: sicut not. Hug.
xxx. questio. iij. ita diligere. sʒz Hostien.
non admittit in arrogatis quandiu
sunt in potestate adoptantis. sʒz in ado
ptiuis sic.
Jmpedimentum
ix. dicitur criminis na
ʒz que
dam sunt crimina que impediunt matrimonium ↄtrahendũ de rigore iuris
sed nō dirimunt contractum. Et sex no.
ĩ gl. c. qui ṗ sesb yterum. de pe. ⁊ re. ⁊ ĩ g.
xxxiij. q. ij. ĩ. c. hoc ipsum in. §. de penitẽtibus. Primũ est incestus de quo dic. s̃.
Jncestus. §. iij. Secundum vxoricidiũ.
Tertiũ raptus spōse alterius. Quartũ
leuatio proprij filij malitiose facta sa
cro fonte. Quintum presbytericidium.
Sextum acceptio monialis in vxorem.
|
Septimum de solẽniter penitentibus
sed tamen ep̃s posset dispensare ratiōe
inuẽtutis. xxxiij. q. ij. antiqui. S
ʒz tu dic
ꝙ sufficit licẽtia ꝓprij sacerdotis. ĩmo
de cōsuetudine non seruatur iste rigor
vt petatur dispẽsatio ẜm Ray. ⁊ Rodo.
Vnde Jo. in. c. in adolescentia. xxxiij. q.
ij. tenet ꝙ iuuenis incestuosus sine dis
pensatione potest contrahere sed non
senex ⁊ tutius tamẽ est petere dispẽsationem quāuis etiam non esset cōdemnandus si non peteret de quo dic vt. s̃.
incestus §. iij. ⁊. iiij.
¶ Que sunt crimina que impediũt cō
*traheñ. ⁊ dirimunt cōtractũ. Rñ. ꝙ sunt
duo primũ cum quis viuẽte vxore propria cōtraxit per verba de presenti cum
alia vel ecōuerso vxor cum alio vł fidẽ
de cōtrahẽdo dedit. ⁊ ad quodlibet isto
rum secutũ sit adulteriũ. vt in. c. fi. eo
qui duxit quā poł. per adul. xxxj. q. j. relatum. Aduerte ꝙ ad hoc q quodlibet
istorum sit impedimẽtum requirit̃. primo ꝙ vter sciat ꝙ alter eoꝝ habet cō
iugẽ. si cum ignorāte aliquis cōtraheret posset esse matrimoniũ inter eos
post mortẽ vxoris prime. vt est casus in
c. j. eo. ti. Quod limitat Pa. ibidẽ si suꝑ
inducta fuit ignorās toto temporevite
vxoris. Et dicitur ignorās diu nō ha
buit certitudinẽ vel probabilẽ opi. vt ĩ
c. inquisitiōi. de sen. ex. alias si certiora
ta de vita prime vxoris permitteret se
cognosci nō posset inter eos esse matri
moniũ. d. c. fi. ⁊ sequũt̃ cōiter do. ⁊ iō dic
ꝑ oĩa quādo data fide sequit̃ adulteriũ
parificātur. d. c. fi. Secundo requirit̃
ꝙ sit fides data de ea accipiẽda. vel eā
de facto acceperit ĩ vxorẽ si fides da
ta nō fuisset de ea accipienda in vxorẽ
nō esset impedimentum. Et aduerte ꝙ
aliqui volũt vt ponit Ricar. in. iiij. dist.
xxxv. ꝙ si solũ nude ꝓmisit ꝙ non erit
impedimentum sed oportet si fides da
ta vel iuramentum interpositum. sed
magis credo ꝙ etiam ex nuda promissione oriatur istud impedimẽtũ. maxime ante factum. Tertio requirit̃ ꝙ post
matrimonium contractum: vel fidẽ da
tam vel ante interueniat adulteriũ
solum adulterium sine cōtractu vel da
tione fidei non inducit istud ĩpedimẽ
tũ nec ↄ̃ctio seu datio fidei sine adulterio: vt. c. significasti. eo. ti. xxxj. q. j. c. j.
Quarto requiritur ꝙ matrimoniũ primum esset validum quia si prima vxor
non erat legitima non erit impedimen
tum vt in. d. c. signiicauit. Licet dederit fidem cum adulterio. ⁊ sufficit ꝙ prĩ
mũ matrimoniũ sit cōtractum ꝑ verba
de pñti. l
ʒz non sit cōsummatũ. ⁊ etiā si
*eẽt separatum quo ad thorum vt in ca.
significauit. ⁊. c. ex literarum eo. ti.
¶ Sed quid si quis dedit fidẽ vni mulier viuẽte propria. sine copula tamen
⁊ postea mortua vxore accipit tertiā. et
ista tertia viuẽte cognouit illā cui dede
rat fidem prĩo. Rñ. ẜm Joan. an. in. c. si
quis eo. ti. ꝙ nō poterit mortua tertia
eā habere invxorẽ. cōstantelegitimo
matrimonio dedit fidẽ. ⁊ cognouit nec
matrimoniũ inter mediũ habet remouere impedimẽtũ. facit. c. in. scripturis
viij. q. j. ⁊. l. singularia. ff. si cer. pe. sʒz Ga
spar. cal. tenet ↄ̃riũ. ⁊ sequit̃ Pa. in. d. c.
si quis per ipsum videt̃ recessisse a fi
de illi data. ⁊ ꝑ ↄñs nũc reperit̃ solum
adulteriũ quod nō habet impedire. di.
c. significasti. ⁊ hec tenẽda post factũ sʒz
ante illa Jo. an.
¶ Vtrũ cōtrahẽs cũ vna de facto viuẽ
*te eiꝰ vxore qua mortua cōtrahit cũ ter
tia licite possit stare cũ ea. Rñ. ẜm glo. q̃
ↄmuniter placet doctoribꝰ ĩ. c. j. eo. ti. ꝙ
sic si cũ ista tertia mortua ṗma vxore ↄ̃
xit ante ↄsentiret tacite vł exp̃sse cu
ʒz
illa quā fctō tenebat matrimoniũ
nullũ erat l
ʒz etiā illa esset ignorās viuẽte prima tñ āte cũ alia ↄ̃hit cōpellendus est cũ ea cōtrahere si ignorabat
eũ habere vxorem sed ip̃a non ⁊ si cum
pluribus inscijs cōtraxerat locus erit
gratificationi ẜm Hosti.
*¶ Poneꝙ q̇ dā ꝓmittit fidẽ Berte ꝙ si
sibi ↄsentiet post mortẽ sue vxoris acci
piet invxorẽ illā quā sibi cōsanguinea
Berte ↄsulet q̃ ↄsanguinea ↄsulit ꝙ ac
cipiat Bertā. Rñ. ẜm Asteñ. ꝙ si talis
|
Berta vel ille q̇ ꝓmisit ꝓbabiliter credebat ꝙ cōsuleret de Berta. sic nō pote
rit esse matrimoniũ ĩter eos. esset in
fraudẽ. Si tñ q̇ fidẽ dedit aut berta hoc
nō extimabāt: s
ʒz de illa q̃ ipsi Berte eẽt
grata ⁊ hmōi sic poterit eā Bertā habe
re post mortem sue vxoris ẜm cōsilium
eius cōsanguinee.
¶ Sc
ʒz crimẽ est cũ q̇s machinatꝰ est
*ad mortẽ alicuiꝰ vt possit in virũ vłvxo
rẽ alteꝝ habere. Pro cuiꝰ ĩtelligẽtia ad
uerte prĩo ꝙ si adulteriũ nō interuenit
o
ʒz ꝙ ābo. s. vxoratꝰ ⁊ illa quā vult habere in vxorẽ sint machinati in morte
ʒz
alterius ⁊ ꝙ mors sequatur cũ effectu.
Aliter si vnꝰ solũ machinatꝰ fuisset mor
tẽ cũ effectu alteriꝰ nō esset ĩpcdimẽtũ
q̇n illũ habere posset ꝑꝑ quẽ habẽdu
ʒz
mortẽ alteriꝰ ꝓcurauit. vt no. Jo. an. ⁊ se
quit̃ Pa. in. c. suꝑ hoc. e. ti l
ʒz doc. varie
loquāt̃ ĩ. c. j. de ↄuersi. ĩfide. Si ꝟo adul
teriũ ĩteruenit sufficit machinatio vniꝰ
tm̃ cũ effectu vt sit illud ĩpedimẽtũ Fa
cit. c. si q̇s viuẽte. xxxj. q. j. Et sic intellige. d. c. suꝑ hoc. S
ʒz si effectꝰ homicidij
non interuenit machinatio etiam cum
adulterio nō inducit istud ĩpedimẽtũ
vt no. Jo. an. in. d. c. super hoc.
¶ Sed pone ꝙ interfecit alterũ sed nō
*ea intẽtione vt alteꝝ haberet in coniu
gẽ sed ob causam aliā. Rñ. ꝙ ĩpedimẽtũ ist nō erit ẜ
ʒz Ber. ⁊ Host. ĩ. di. c. suꝑ
hoc. Jdẽ dicvt. s̃. ꝑ oĩasi homicidiũ mā
dauit vel cōsuluit ⁊ sequutũ est.
¶ Quid si ratũ habuit. Rñ. ꝙ si nō sit
*operatꝰ aliq̇d vt occideret̃ ratihabitio
nō inducit istud ĩpedimentũ. siue sit fa
ctũ homicidiũ noĩe suo siue nō ẜm gl.
in. c. si q̇s viuẽte. xxxj. q. j. ⁊ gl. in. c. j. de
cōuer. infi. Vincẽ. ⁊ Jo. an. ⁊ Pa. in. di.
c. edictũ de matrimonio est ꝓhibitoriũ. c. cũ apud de spon. vide etiā q dico. s̃. cōsentire. §. iiij. quasi in fi.
¶ Quid si alter eoꝝ q̇ machinati sunt
*sit infidelis. Rñ. ꝙ nihilominꝰ ↄuersus
nō poterit eā habere. ꝓ q̃ habẽda virũ
eiꝰ occidit ar. d. c. ṗmi. de cōuer. infide.
¶ Quid si habẽs vxorẽ cōmittit adul
*teriũ cũ Berta ⁊ sibi dicit. si non haberẽ vxorem acciperẽ in vxorem postea
interficit vxorem nō tamen eo proposi
tovt Bertā accipiat. Rñ. Gaspar. calde.
Et recitat. do. An. de sancto Georgio in
d. c. suꝑ hoc. ꝙ poterit bertā accipere ĩ
vxorẽ nec hic est fidei datio ꝑ ꝟba p̃missa nec homicidiu
ʒz fecit eo ꝓposito
nec adulteriũ cũ dicta machinatione.
Sed car. ip̃
ʒz reprobat: dicẽdo ꝙ nō teneret matrimoniũ cũ dicta berta. nō
attẽditur qñ adul teriũ interuenit. an
machinatio interuenerit ex ꝓposito ha
bẽdi eā an nō. Et istud tene ante factũ
sed post factum tenerem opinionẽ. Cal
de. que est verior de iure.
Jmpedimentum
decimum dicitur cultus disparitas. Nā nullꝰ fidelis siue baptiʒza
tus pōt cōtrahere cum non baptiʒzata
etiā si sit cathecumina: nec simpliciter:
nec sub cōditione conuertendi ad fidẽ
⁊ si cōtrahit matrimonium nullum est
xxviij. q. j. c. caue. ⁊ ca. cũ non opʒz. ⁊ ibi
not. Hugo. spō salia vero sub conditione si conuertatur bene valent. Vñ quā
uis nō baptiʒzatus crederet omnes articulos fidei tamen matrimonium con
tractum cum tali Baptiʒzato non tenet. vt. d. c. caue.
¶ Vtꝝ matrimoniũ possit esse ĩter ĩfide
les. rñ. ꝙ sic. vt p
ʒz ĩ. c. gaudemꝰ diuor.
*vñ si ĩfideles ↄuertāt̃ pñt stare ĩ matri
monio ↄ̃cto ẜ
ʒz ritꝰ eoꝝ nisi fuerit ↄ̃ctũ
ĩ gradibꝰ diuina lege ꝓhibitis de q̇bꝰ
habes. s̃. Jmpedimentũ. vj. dicit tñ pe.
in. iiij. di. xxxix. ꝙ posset eẽ ꝙ eoꝝ matri
moniũ nō esset cōtra legẽ nature nec di
uinā ⁊ tñ nō teneret. puta esset contractũ cōtra eoꝝ statuta ipsum anullā
tia. si nihil possunt talia statuta con
tra matrimoniũ inquātũ sacramẽtũ ẽ
pñt tñ ĩquātũ ẽ fedus humanũ sicut so
lũ est infidelibꝰ ⁊ iō si cōuertātur tales
oporteret ꝙ denno cōtraherent ꝙ not.
pro limitatione. d. c. gandemus.
¶ Vtꝝ mr̃imoniũ ĩfideliũ excuset actũ
*cōiugalẽ. Rñ. ẜ
ʒz. s. Bo. ĩ. iiij. dis. xxxix. ꝙ
sic quo ad culpā ⁊ consequenter penā
si affectio libidinosa nō ĩterueniat: non
|
tamen acquirunt palmā nulla datur
eis gratia propter defectum fidei.
¶ Vtrũ infidelis ↄuertens se ad fidem
*possit vxore dimissa aliā fidelẽ accipere
Rñ. pa. ĩ. c. quāto. de diuor. ꝙ eo ipso ꝙ
alter cōiugu
ʒz nō vult cohabitare fideli
ↄuerso. vel si vult cohabitare nō sine in
iuria creatoris vel sine pctō dissoluitur
matrimoniũ ĩ ĩfidelitatẽ ↄ̃ctũ ⁊ potest
ↄ̃here cũ alia fideli. nec op
ʒz iudex statu
at tp̃s. s
ʒz sufficit clare ꝑpẽdat ꝙ nō vult
ei cohabitare ẜ
ʒz pa. in. c. gaudemus. de
diuor. Si ꝟo vult cohabitare sine eiꝰ in
ductiōe ad malũ vel sine pctō sic nō pōt
cũ alia ↄ̃here ĩfideli viuẽte. s
ʒz tenet̃ cohabitare cũ ea si nō vult cōuerti. xxviij.
q. ij. si infidelis. No. Ri. in. iiij. di. xxxix.
Si tñ ante aliā accipiat ꝑ ꝟba de pñ
ti conuertat̃ illa q̃ prius erat obstinata
tenetur eā accipere nec aliā poterit ducere vt notāt cōiter theo. ĩ. iiij. di. xxxix.
¶ Quid si infidelis habeat plures vxo
*res. Rñ. ꝙ illa cũ q̃ prĩo ↄ̃xit erit eiꝰ vxor
⁊ si sił duas accepisset sic nulla erit eiꝰ
vxor nisi vna illaꝝ habuisset ĩpedimẽtũ quo eā accipere nō potuisset. tunc
alia esset eius vxor. d. c. gaudemus.
¶ Quid de vxore q̃ repudiata alteri nu
*psit. Rñ. ꝙ vir nō poterit ei obijcere for
nicationẽ sed tenet̃ si vult ei cohabitare sine pctō eam accipere si vult vxorem
habere aut saltẽ continere. d. c. gaudemus in glo.
¶ Vtrũ vir cōuersus possit intrare reli
*gionẽ vxore volẽte ei cohabitare. Rñ. ꝙ
sic ẜm Hug. in. d. c. infidelis. Si ꝟo cōuersiōis eiꝰ sit aliq̃ spes nō debet intra
re ẜm sctm̃ Tho. in. iiij. di. xxxix. ꝙ si nō
est spes conuersionis pōt intrare prius
vxore requisita de conuersione.
¶ Vtrũ vno cōiugũ ad ĩfidelitatẽ reuer
*so dissoluat̃ mr̃imoniũ ↄ̃ctũ ĩter infideles. Rñ. ꝙ nō. c. q̃siuit. de diuor. vñ tex. ĩ
c. to. de diuor. dicit ꝙ sacr̃m fidei. i. ba
ptismꝰ ratũ efficit cōiugij sacramentũ.
¶ Qui si fidelis ↄtrahat cũ heretica vł
*schismatica. Rñ. ꝙ t
ʒz matrimoniũ scm
cōiter Theo. in. iiij. di. xxxix.
¶ Vtrũ mulier ↄuersa ad fidẽ gaudeat
*priuilegio dotiu
ʒz. in. l. assiduis. C. q̇ po
ti. in pig. habeātur. Rñ. Pa. in. c. placet
de diuor. ꝙ sic allegat multa.
¶ Quem d
ʒz seq̇ proles infidelis. Rñ. si
*est adultus sequatur quem voluerit si
autem minor cumsalus eiꝰ dependeat
a parentibus debet sequi fidelem. vt ꝓ
batur in. c. ex literis de conuer. infide.
Jmpedimentum. xj.
dicitur. me
tus seu coactionis q ĩpedit ⁊ dirimit matrimoniũ ex ip̃o ↄ̃ctũ. c. cũ locũ de spōsa. Sciẽ
dũ tñ ꝙ duplex ẽ coactio de qua. in. l. j.
ff. q metꝰ cā. s. absoluta ꝑ vim. vt puta cũ q̇s capit̃ ligat̃. ⁊ hec nō pōt cadere in ↄsensum sʒz bene in copulā carnalẽ. vñ in casu qͦ copula faceret matrimo
niũ sic coacta copula nō facit. ar. 50. di.
p̃sbyteros spō. veniẽs el. ij. xxxj. q. ij. c.
j. ⁊. ij. Quedā est coactio cōditionalis. s.
coactio per metuʒz. vñ si metus sit iustꝰ
vt ille q̇ pōt cadere in cōstātẽ. s. mulierẽ
quo ad mulieres q̃s minor metus excu
sat. vt no. gl. ĩ. d. c. cũ locũ. vł viꝝ quo ad
viros. Jdeo tex. in. c. cōsultatiōe. de spō.
ꝓpter hoc dicit metꝰ q̇ possit cadere in
cōstātem. sic matrimoniũ tali metu ↄ̃ctũ ipso iure est nullũ vt tenet gl. ĩ. c. ve
niẽs. el. j. de spon. ⁊ cōiter doc. secꝰ si cōtrahatur ex minori metu quia sic cōtra
ctum tenet. ⁊ de hoc vide ⁊ dic vt infra
Metus. §. vij. ⁊. viij.
¶ Quid si ratificet̃ ꝑ sequẽtẽ cōsensu
ʒz
*tacitũ mr̃imoniũ metu ↄ̃ctũ. Rñ. ꝙ matrimoniũ erit veꝝ si alter ꝑseuerat ĩ pri
stino ↄsensu libero l
ʒz cōsensus tacitꝰ
ꝑ se nō sufficiat ad mr̃imoniũ ↄ̃hendũ
sufficit tñ cũ exp̃ssiōe exteriori q̃ p̃cessit
ẜm Ricar. in. iiij. di. xxix. quod notabis.
¶ Qui si matrimoniũ metu ↄ̃ctũ ↄfir
*met̃ iuramẽto. Rñ. magis ꝓbabiłr
ẜm Ric. in. iiij. di. xxix. ꝙ nō tenet. q nō
est non potest ratificari. ⁊ de hoc dic. vt
s̃. Juramentum. v. §. ix.
¶ Vtrum per copulā sequẽtem ratifi
*cetur. Rñ. ꝙ nō nisi consentiat in matri
monium licet presumatur consensisse si
nō reclamat si potest secundum Pe. in
iiij. distin. xxix.
¶ Quid si metus mortis carceris ⁊ hu
*iusmodi. q̇ possunt cadere in ↄstātẽ nō
inferat̃ ꝑsone que h
ʒz ↄtrahere sed eius
filijs vel filiabꝰ. Rñ. nihilominꝰ reddit
matrimonium nullũ ẜm Ricar. vbi. s̃.
Nam idẽ iudiciũ fit de metu qui infert
persone ꝓprie cũ eo qui infertur perso
ne filij ⁊ vxoris ⁊ huiusmodi.
Jmpedimentum. xij.
dicit̃ ordi
nis. vnde
aduerte ꝙ si quis post susceptionẽ ordi
nis sacri. s. sacerdotij diaconi aut subdiaconi cōtrahit: matrimoniũ dirimit̃.
vt in. c. vnico de vo. lib. vj. ⁊ est excommunicatꝰ ipso facto. vt in cle. eos. de cōsan. ⁊ aff. Si vero ↄ̃hit post susceptionẽ
minorũ ordinum non dirimitur. sed in
officijs nō ministrant si sunt clerici occi
dẽtales. ⁊ beneficia nō assequunt̃. ⁊ iō
ordo sacer. impedit ⁊ dirimit non soluʒz
impedit.
¶ S
ʒz q̇d si sacer ordo suꝑueniat matri
*monio iam cōtracto nunquid dirimit.
Rñ. dic vt. j. matrimoniu
ʒz. iiij. §. viij. cũ
sequentibus.
Jmpedimentum. xiij.
dicitur li
gaminis
sc
ʒz cum quis alteri cōiugi est ligatus.
¶ Vtrum alligatus alteri per spōsalia
*possit cũ altera cōtrahere vide sponsalia. §. xx. cum seq.
¶ Vtrũ obligatꝰ matrimonialiter alte
*ri possit cũ alia cōtrahere. Rñ. ꝙ non et
his qui noĩe suo nō iussu eiꝰ in cuiꝰ est
ptāte vel noĩe eiꝰ quā h
ʒz in ptāte bina
sponsalia cōtraxerit vel binas nuptias
sit infamis ipso iure. l. j. in fi. ff. de his
q̇ no. infa. ⁊ efficitur bigamꝰ ẜm q dixi. s̃. bigamia⁊ d
ʒz ieiunare ꝑ. xl. dies in
pane ⁊ aqua q vocāt caremā. s. quadragesimā sic dictā caret cibis ⁊. vij. seq.
annis penitere. c. accepisti de spō. duorum. ⁊ no. ꝙ sponsalia proprie sunt per
verba de futuro ⁊ nuptie per verba de
presenti. vt no. glo. in. l. j. ff. de spon.
¶ Vtru
ʒz ex dispẽsatione pape post ma
*trimoniũ ↄtractũ possit q̇s alteri nube
re. Rñ. ꝙ si inatrimoniũ nō est ↄsũmatũ
papa pōt dispensare vt no. in. c. ex publico de cōuer. cōiug. Vnde dicit hostivnũ mirabile q recitat pau. in. d. c. ex
publico. ꝙ papa ex cōsensu vtrius spō
si pōt ex potestate absoluta disoluere
matrimonium nō cōsummatum nulla
alia causa subsistente sed de potestate
ordinata non potest sine causa. et cum
hoc dicto hosti. transeunt communiter
doc. Si vero matrimoniũ est cōsumma
tũ inter fideles sic papa nō pōt dispẽsa
re cũ matrimoniũ cōsummatum cōsi
stat in facto nō pōt haberi pro infecto.
xxxij. q. ij. si paulus. l. in bello. §. facte. ff.
de capti.
¶ Vtrũ mulier credẽs virũ mortuum
*possit cōtrahere cum alio. Rñ. ꝙ si veri
similiter presumit̃ de eius morte sic cō
trahere pōt ẜm aliquos. vt no. in. c. quo
niam frequenter vt lite nō cōtestata. s
ʒz
tu dic ꝙ oportet habeat certum nũtiu
ʒz
de morte viri de spon. in presentia. de
secundis nup. cap. dominus nisi velis
dicere ꝙ satis est certificata quādo habet violẽtas suspitiones post expectationem aliqualem. Et aduerte ꝙ vnus
testis sufficit vt in. d. c. in presentia. Excusatur etiam ab adulterio quando ꝓbabiliter credidit mortuum virum et
cũ alio cōtraxit. xxxiiij. q. j. cũ ꝑ bellica
ʒz
an aũt possit exigere debitũ vel reddere. dic. vt. s̃. iiij. impedimento. §. viij.
*¶ Quid si quis credens vxorẽ suā viue
re que tamen mortua est cōtrahit cum
alia. Rñ. ꝙ matrimonium est ex quo nō
viuit ẜm rodoff. Hugo tamẽ in. d. c. cu
ʒz
per bellicam. dicit ꝙ si credebat hoc sibi licere etiam viuente sua erit matrimonium si modo prima mortua est. Si
vero non credebat licere sic matrimonium non erit quia non maritali affectu sed adulterino ei coniungitur nisi
post scit ꝙ est mortua ei coniungatur maritali affectu perseuerante alia
parte in affectu maritali alias nō: ⁊ est
verius.
Jmpedimentum. xiiij.
dicit̃ pu
blice honestatis iustitia q̃ est ꝓpinq̇tas ex spōsalibꝰ ꝓueniẽs robur ex institutiōe ec|
clesie trahẽs ꝓpter eiusdẽ ecclesie honestatẽ. vñ impedit ⁊ dirimit tā matrimonia quā etiā spōsalia sequẽtia. nō p̃cedẽtia. vt ĩ. c. ex spōsalibꝰ. de spon. li. vj.
Et ista publica honestas iustitie cũ sit
quoddā simile affinitati ideo ĩpedit ẜ
ʒz
illos gradꝰ ẜm quos affinitas impedit
vs ad quartũ gradũ inclusiue de quibus dicetur. j. xv. Jmpedimento.
¶ Quot sunt species publice honesta
*tis iustitie. Rñ. ꝙ olim due quarũ prima q̃ cōtrahebat̃ ex secũdis nupti. puta petrus vxorem habebat. quo mortuo
eius vxor accepit alium virũ de quo ha
buit filiũ vel filiā talis ꝓles cum nullo
cōsanguineo Petri poterat contrahere
sed hodie sublata est ꝑ. c. nō d
ʒz. de consan. ⁊ affi. Alia q̇ hodie h
ʒz locũ. est q̃ cōtrahitur ex spōsalibus de futuro vel ex
matrimonio de pñti nōdum cōsumato
ẜm Pa. in. c. spōsam de spō. Vnde nullꝰ
cōsanguineꝰ sponsi pōt accipere talem
spōsam vs ad quartũ gradũ inclusiue
nec econuerso. cap. Juuenes. ⁊. c. ad audien. de spon. et si accipit non erit eius
vxor quia dirimitur.
¶ Quid requirit̃ vt spōsalia ĩducāt pre
*fatũ ĩpedimentũ. Rñ. ꝙ q̇n. Primo ꝙ
sint ↄ̃cta a maioribꝰ septẽnio. tex. est in
d. c. ex sponsalibꝰ. ⁊ vt dicit Pau. in. c. iu
uenis vbi requirit̃ etas certa respectu
discretiōis nō pōt p̃ueniri. vt p
ʒz in etate ad ↄfectionẽ testi. vt ĩ. l. qua etate. ff.
de testa. ⁊ idẽ no. ĩ. c. puberes. de despō.
impu. Jdeo oportet ↄpleuerint ↄ̃hẽtes
siue ꝓ quibus cōtrahũt. vij. annos.
¶ Sed nunq̇d si maior cōtrahit cũ mi
*nori septẽnio ꝓximo tñ septẽnio oriat̃
publice honestatis iustitia. Rñ. ꝙ non
ẜm pa. in. c. iuuenis. de spon. ⁊ in. c. fraternitati. de eo qui cognouit cōsanguineam vxo. sue. ⁊ hoc ex defectu consensus. vt in. d. c. ex sponsalibus.
¶ Pone ꝙ talis maior cohabitauit cu
ʒz
*minori septemnio despon sata per ꝟba
de futuro ⁊ interueniat extraordinaria
polutio vel sit dubiũ. an eam tẽptauit.
Rñ. ẜ
ʒz pau. vbi. s̃. ꝙ ex quadā equitate
orit̃ publice honestatis iustitia sed tñ
nullo iure probatur.
¶ Secũdũ ꝙ requirit̃ vt inducat̃ istud
*impedimẽtum est ꝙ non sint contracta
sub cōditiōe. Nā añ cōditiōis euentu
ʒz
non orit̃ istud ĩpedimentũ. vnde posset
cōtrahere cũ aliquo consanguineo spōsi ante conditionis euentum.
¶ Quid si quis ↄtraxit cũ aliq̃ cum ista
*cōditiōe si deo placuerit ⁊ postea inuenitur eius affinis vel aliud ĩpedimentũ habẽs quo cũ ea cōtrahere nō pōt de
iure. Rñ. ꝙ non orit̃ publice honestatis
iustitia fuerũt ↄditionalia. ⁊ iō pote
rit cōtrahere cũ eiꝰ consanguinea. Nec
ob. ꝙ dicta cōditio subintelligebat̃ etiā
si nō fuisset apposita si nō apponere
tur expresse nihilominꝰ essent pura sed
exp̃sse apposita faciunt cōditionalia ẜ
ʒz
hosti. in. c. ad audientiā. de spon. ⁊ Joā.
an. in. c. ex sponsalibus. vide q dixi. s̃.
iij. impedimento. §. j.
¶ Quid si apponat̃ aliqua ↄditio q̃ ha
*betur pro nō adiecta. vt. s̃. patuit tertio
ĩpedimẽto. Rñ. nihilominꝰ spōsalia pu
ra erunt ⁊ oritur istud impedimentum
vt in. c. vltimo. de condi. apposi.
¶ Tertiũ quod requirit̃ vt sit istud ĩpe
*dimentũ. op
ʒz q sponsalia sint certa:
in incertā personam nō infertur cōsensus: nec oritur istud impedimentum.
¶ Quartũ op
ʒz q nō defecerit cōsensus
*d. c. ex spōsalibus. vnde ↄsanguineꝰ furiosi continue pōt eius sponsam ducere
quā in amẽtia desponsauit cũ cōsensus
defecerit. c. dilectus de spon. xxxij. q. vij.
ne. Limitat hoc Pe. de pał. ⁊ bene ve
rum quādo defectus consensus est apparens vt in pueris ⁊ amentibus. secꝰ
esset quādo esset latens sicut in illo qui
cōtraxit nō animo cōtrahendi. sed deci
piendi. quia tunc oritur istud impedimentũ ecclesia instituit istud impedimentũ ꝓpter apparẽtiā honestatis
⁊ ideo ĩpedit de intentione non pōt
cōstare. ↄfirmatur ꝑ Vin. Arch. Jo. and.
⁊ Jmo. ⁊ Ge. in. c. vnico. de spō. li. vj. q̇ te
nẽt ꝙ loco contrahens si de loco aperte ↄstat. nō inducitur publica honestas
ergo si non cōstaret induceretur.
¶ Quintũ ꝙ non sint ↄ̃cta post matri
*monium vel spōsalia prius facta. q̇s
ↄ̃xisset matrimoniũ vel spōsalia ⁊ post
viuẽte prima spōsa ↄ̃heret cũ aliq̃ eius
cōsanguinea nō diriment̃ spōsalia p̃ce
dentia. d. c. ex sponsalibus.
¶ Quid si spōsalia ↄ̃hẽtes habuerunt
*tp̃s debitũ ⁊ fuerũt pure cōtracta ⁊ cu
ʒz
certa ꝑsona ⁊ cũ cōsensu s
ʒz tñ fuerunt
nulla de iure puta cũ affine vel cum religioso vel in sacris aut cũ maleficiato
⁊ huiusmodi. Rñ. ꝙ nihilominꝰ orit̃ pu
blice honestatis iustitia. vt in. d. ca. ex
spōsalibus. in matrimonio attendit̃
potiꝰ honestas. l. semꝑ. ff. de ritu nup.
Nec ob. ꝙ nulla oriat̃ obligatio sed bñ
publica honestas q̃ impedit matrimonium cōtrahẽdum ⁊ dirimit cōtractũ.
¶ Sed quid si minores septẽnio cōtra
*ctis sponsalibꝰ ꝑseuerāt vocātes se spō
sum ⁊ sponsam vel simul iacẽtvel se ĩui
ce
ʒz osculant̃ vs post septẽniũ ⁊ ex hoc
manifeste apꝑet eos ꝑseuerare in eadẽ
volũtate. Rñ. ꝙ si ex talibꝰ signis manifeste apparet ꝙ ꝑseuerāt in eadẽ volũtate post septẽnium completum orit̃ pu
blice honestatis iustitia vt no. ĩ. d. c. ex
spōsalibꝰ. Alias si nō manifeste apparet licet ꝑdurẽt in eodẽ ꝓposito nō orit̃
istud impedimentum vt coligit̃ ex. d. c.
ex sponsalibus.
Jmpedimentum. xv.
est affinitatis que q̇dem affinitas est proximitas personarum ex copula carnali ꝓueniens omni
parentela carẽs vnde affinitas mediā
te cōsanguinitate ⁊ carnali cōmixtione
ꝓpagat̃ ideo consanguinitatẽ imitat̃:
sed in hoc differt quia persona coniuncta si nō addita alicui persone per propagationem fit particeps eiusdem na
ture licet in differenti gradu: vnde non
mutat genus attinentie sed tantũ gra
dum. sed persona addita siue cōiuncta
per copulam carnalem alicui persone
non fit particeps eiusdẽ nature sʒz qua
si coniungitur ab extrinseco vnde con
iungit̃ alio genere cōiunctionis sed in
eodem gradu. Et ideo ꝑsona coniũcta
ꝑ carnis copulā sanguini alteriꝰ inducit primum genꝰ affinitatis ꝑsona ꝟo
addita ꝑ copulā ꝑsone q̃ primũ ĩducit
genus facit ẜm genus ⁊ ꝑsona addita
sce ĩducit tertiũ genus. verbi gratia.
vxor fratris mei est mihi affinis ĩ prĩo
genere ⁊ in eodẽ gradu quo frater meꝰ
⁊ reliquis cōsanguineis meis ĩ eo. gra
du qͦ sunt mihi ⁊ in primo genere. Alia
ꝑsona q̃ nō ẽ mihi ↄsanguinea nec affi
nis aliunde si cōiungat̃ cũ p̃fata vxore
fratris mei erit mihi affinis ĩ sco gñe
⁊ cōsanguineis meis ⁊ in eodem gradu quo sumꝰ fratri meo. Tertia ꝟo ꝑso
na aliũde nec cōsanguinea nec affinis
si cōiungat̃ sce ꝑsone cōiuncte vxori
fratris mei erit mihi in tertio genere
affinitatis ⁊ ↄsanguineis meis. ita no.
in. c. non debet. de consan. ⁊ affi.
¶ Qũo impedit affinitas mr̃imoniu
ʒz.
*Rñ. ꝙ si p̃ueniat impedit cōtrahẽdũ et
dirimit ↄ̃ctũ in primo genere tm̃ hodie
⁊ vs ad quartũ gradum inclusiue vt
in. d. c. nō d
ʒz. l
ʒz olim ĩpediret etiā ĩ sco
⁊ tertio genere vt. xxxv. q. iij. ꝑ totũ. vnde ꝑsona cognita carnałr ab aliquo cō
sanguineo nō poterit ↄ̃here cũ aliquo
de illa ↄsanguinitate q̃ nō distat vltra
quartũ gradũ ab eo cōsanguineo q̇ eā
cognouit ⁊ eↄ̃rio. Et si ↄ̃hit non t
ʒz matrimoniũ ⁊ intelligit̃ ꝓhibitũ in infini
tum in linea recta ẜm vnā opi. quā nō
teneo vt. s̃. dixi. impedimentum. vj. §. j.
*¶ Quid si affinitas suꝑueniat in matri
monio iam cōtracto ꝑ verba de presenti l
ʒz nō ↄsummato. Rñ. ꝙ nō dirimit eũ
vt in. c. ij. de cōsan. ⁊ affi. ⁊ ille ꝑ quẽ cōtracta est affinitas nō potest petere de
bitũ sine peccato mortali. sed bene tenet̃ reddere vere vel interpretatiue pe
tenti. Pe. de pal. tenet quod si matrimo
niũ nō est consummatũ. nec etiā red
dere pōt sine mortali peccato. pōt re
ligionẽ intrare. S
ʒz hoc non credo l
ʒz
possit non tamen tenetur intrare.
¶ S
ʒz nunq̇d ep̃s poterit dispensare cũ
*tali vt etiā exigere possit sine peccato.
Rñ. vt. s̃. incestus. §. v.
¶ Vtru
ʒz remaneat affinitas post mor
* |
tem persone cognite. Rñ. ꝙ sic estvin
culum per petuum.
¶ Vtrũ coitus fornicarius causet affi
*nitatẽ. Rñ. ꝙ sic ꝑ omnẽ coitũ ordinatũ
ad carnis ꝓpagationẽ per quẽ ↄsangui
nitas ↄ̃hi possit ↄ̃hit̃ affinitas nō aũt
ꝑ coitũ extra vas vł sodomiticũ ⁊ hmōi.
xxxv. q. iij. extraordĩaria. ⁊ eo q̇ cogno.
cōsan. vxo. sue. c. fraternitati. ⁊. xxxv. q. x.
fraternitatis Gof. tñ t
ʒz absurdũ ↄ̃hi affi
nitatẽ per fornicariũ coitũ etiā ordina
tũ ad gñationẽ ⁊ iō t
ʒz ꝙ nō ↄ̃hitur nisi
ex proximitate ꝓueniens ex nuptijs vt
pt
ʒz in. l. nō facile. §. sciendũ. ff. de gradi
bus. S
ʒz contrariũ cōiter tenet̃. Et sic ser
ua ⁊ ille. §. sciendũ loquit̃ de affinitate.
per quā defert̃ hereditas ad aliquem.
¶ Quid si claustrũ pudoris intrauit s
ʒz
nō semel emisit. Rñ. ꝙ affinitas nō ↄ̃hi
tur etiā si mulier sola emisisset s
ʒz uis
claustrũ nō intret sed tñ semẽ intus mit
tit ↄ̃hit̃ affinitas pōt fiert generatio
sicut fit in balneo vel in domibus succubis ⁊ incubis.
¶ Quid si vir intrās claustrũ emittit se
*mẽ ⁊ nō mulier. Rñ. pa. ĩ. c. fraternitatis
de eo q̇ cogno. ↄsan. vxo. sue igno. ibidẽ
t
ʒz ꝙ nō ↄ̃hit̃ affinitas s
ʒz ꝙ op
ʒz sił emit
tat tā vir mulier. idẽ t
ʒz Ho. in sũma ⁊
Hug. ĩ. d. c. extraordinaria s
ʒz ipse pa. di
cit ꝙ host. ĩ. d. c. fraternitatis dicit q suf
ficit q vir emitat ĩ claustro pudoris l
ʒz
mulier nō emittat quia ẜ
ʒz medicos pōt
fieri gñatio. Et hoc sequit̃: Fede. ↄsi. ccxc. Et vr̃ seq̇ pau. ⁊ iudicio meo ẽt Jnn.
ĩ. d. c. fraternitatis. ⁊ Rodo. ⁊ pe. de pał.
in. iiij. aliter beata virgo non potuisset
effici mr̃ ⁊ virgo si oporteret mulierẽ se
minare.
Jmpedimentum.
xvj. r ĩpotẽtia
coeundi queq̇dẽ ẽ vitiũ animi vł corꝑis vł vtrius q̇
q̇s ĩpedit̃ alij carnałr cōmisceri ẜ
ʒz Ray.
¶ Quot sũt eiꝰ species. Rñ. q tres. pri
*ma r nātisvt frigiditas ĩ. viro artatio
oĩ muliere ⁊ defectꝰ etatis ĩ vtro vł altero. Altera ẽ accidẽtalis q̃ ꝓuenit a cā
extrinseca ⁊ accidẽtali vt castratio. ⁊ ter
tia maleficialis q̃ a demonibꝰ ꝓuenit.
¶ Circa frigiditatẽ ⁊ artationẽ dici bre
*uiter q ad hocvt ĩpediat mr̃imonũ ↄ̃hendũ ⁊ dirimat ↄ̃ctũ req̇rit̃ prĩo q p̃
cesserit tale ĩpedimẽtũ mr̃imoniũ si
adueniret post ↄ̃ctũ nō dirimeret l
ʒz eẽt
rōnabilis cā dispẽsatiōis fiẽde ꝑpapā
vł alter aptꝰ ↄ̃here cũ alio si nōdũ erat
matrimoniũ consũmatũ vt no. pau. ĩ. c.
ex parte ⁊ in. cap. ex publico de conuer.
cōiu. Et ide
ʒz dic de impōtẽtia accidẽta
li ẜm eũdẽ pau. alłat. c. ꝙ sedem. ⁊ cap.
cōsultatiōi de fri. ⁊ male. Secũdo requi
ritur ꝙ sit tāta ꝙ nullo modo possit coi
re hoc est ẜm pe. de pał. ꝙ si talis ꝙ im
pediat actũ perpetuo saltẽ. licet ĩpediret effectũ generatiōis. sed nō actum
que est emissio seminis in vase nō esset
impedimẽtum. Tertio ꝙ sit ꝑpetuũ im
pedimẽtũ ita ꝙ nullo medicamĩe autre
medio possit remoueri quia si poss
ʒz sine
ꝑiculo mortis remoueri non dirimeret
hoc no. ĩ. c. j. ⁊. ij. xxxiij. q. j. ⁊ de frigi. c. j.
⁊. ij. ⁊ quasi per totũ. Nec facio vim infrigiditate que est a natura aut in illa
que est per senectutem. quia quādo nō
potest iuuari impedit. vt no. Ricard. in
iiij. distin. xxxiiij. ⁊ eadem ratione de ni
mia caliditate que coitũ impediret secundum. S. Tho. ea. distinc. Quarto ꝙ
sit ignora ns quando contrahit de tali
impotentia. quia secundum Pe. de pał.
qui scit se vel alium impotentem ⁊ eũ
accipit non potest ampliꝰ eum dimittere quo ad vinculum est verum ma
trimoniũ. vt in. c. consulationi de frig. ⁊
male. ⁊ hec quatuor dic etia
ʒz requiri in
impedimento accidentali. vt dirimat̃.
¶ Sed quid de eo qui h
ʒz virgā erecta
ʒz
*sed non pōt emittere semẽ ꝓpter ĩpedi
mẽtũ naturale vel accidẽtale. Rñ. Pa. ĩ
c. ij. de fri. ⁊ male. fa. gl. xxxij. q. vij. in. c.
ij. q̇ t
ʒz ꝙ pōt ↄ̃here ⁊ tenet matrimoniũ
pōt mulierẽ prouocare. sed cōiter tenetur ↄ̃riũ ex quo non potest habere
actum generandi potest mulier dicere.
ego volo effici mater vt in. di. capi. j. in
fin. ⁊ sic tene si ante precessit contractu
ʒz matrimonij tale impedimentu
ʒz ⁊
non sit remediabile.
¶ Vtꝝ mulier ꝓpter artitudinẽ separa
*ta a primo viro ⁊ ↄiũcta sco q̃ efficitur
habilis primo ꝓpter vsum secũdi sit re
stituẽda ṗmo. Rñ. pa. ĩ. c. fraternitatis
eodẽ ꝙ si nō poterat ↄiũgi prĩo viro an
tea sine ꝑiculo mortis ꝑ aliq remediũ
ꝙ nō restituit̃ s
ʒz stabit cũ sco in pri
mo nō fuit mr̃imoniũ. vt tenet Abbas
⁊ Pe. ⁊ seq̇t̃ Jo. an. ĩ. d. c. fraternitatis in
fi. ꝙ veꝝ limita qñ aperte apꝑet de dissimilitudine mẽbrorũ āboꝝ alias esset
restituenda quia videtur ecclesia decepta. Et sic cōcordāt doc.
¶ Circa etatẽ vero vt not̃. dixi. etas ad
*ↄ̃hendũ spōsalia est septẽ annoꝝ cōpletoꝝ. vt in. c. vnico de despō. ĩpuber. li. vj.
Sed in matrimonio requirit̃ ꝙ vir habeat cōpletũ. xiiij. an. ⁊ mulier. xij. vt in
c. puberes. ⁊. c. continebat̃ dedespon. in
pube. Vñ si añ illud tp̃s ↄ̃hatur nō erit
matrimoniũ sed spōsalia. c. vnico de des
pon. impu. lib. vj. Et hoc verũ nisi mali
cia suppleret etatẽ. ⁊ tũc est ẜ
ʒz Tancre.
⁊ Hoi. in. c. de illis el. ij. de despon. ĩpu.
qñ se inuicẽ cognouerũt aliter nō. Sed
tu dic cũ Jo. an. ꝙ sufficit ꝙ sint experti
copulā carnis si nō ĩuicẽ: saltẽ cũ alijs.
Vñ exponitur illud malitia. i. vigor na
turalis seu potẽtia coeundi supplet eta
tem ꝙ patet in. d. ca. de illis ibi potuerunt ↄiungi. Et iura que dicũt ꝙ matri
moniũ tenet si sunt ꝓximi pubertati licet doc. in hoc sit diuersa interpretatio.
Tamen tu hoc intellige cũ Host. in sum
ma ꝙ est ꝓxima etati qñ est viri potens
ꝙ per experientiā potest sciri. d. c. pube
res ⁊. c. a nobis de despons. impu. Vn
gl. in summa. xx. q. j. refert Gre. dicente
ʒz
ꝙ puer. ix. ann. reddidit nutricẽ p̃gnan
tẽ. Et alber. ĩ quarto dicit sevidisse puellā. ix. ann. ↄcepisse ⁊ in decĩo peperisse.
¶ Sed q̇d si puer pubes ⁊ habilis eta
*te ad ↄ̃hendũ ↄ̃hit ⁊ est impotẽs ad co
eundũ. Rñ. gl. tenet ꝙ matrimoniu
ʒz nō
est validũ in. c. puberes ⁊sequit̃ ibi Pa.
de desponsa. ĩpu. Quia qui habet actũ
generandi nō pōt dici pubes. ergo assi
milatur ĩpuberi ⁊ facit istud. ca. pubera
in fi. Doc. tñ cōiter tenẽt ꝙ nō separabit̃
sed expectabitur tp̃s plene pubertatis
s. x. octo annoꝝ. l. itẽ mella. ff. de ali. ⁊ ci.
leg. ⁊ hec est hũanior ⁊ verior ex quo
impedimẽtũ nō est perpetuũ nō restat
quin sit mr̃imoniũ aliter infirmus ĩpotens nũc ad coeũdũ nō posset ↄ̃here ꝙ
falsum est. ⁊ iō erit mr̃imoniũ. sed si in
xviij. nō poterit iudicabitur ĩpedimen
tum perpetuũ ⁊ sic dissoluetur.
¶ Sed nũquid peccāt q̇ ↄtrahũt matri
*moniũ ante debitā etate
ʒz. Rñ. ẜm pe.
pał. in. iiij. ꝙ sic mortaliter si sine iusta
causa ⁊ licentia episcopi contrahant
contra prohibitionem. capi. secundo de
despon. impu.
¶ Sed pone ꝙ minor septẽnio fuit co
*gnita a sponso maiore. xiiij. Rñ. Joā. de
deo ꝙ erit matrimoniũ. s
ʒz pa. ĩ. d. c. cōtinebat̃ tenet ꝙ nō erit tumcun fuerit cognita. quia nō habet concursum
aptum ad matrimonium contrahendum nisi esset multum discreta ⁊ doli
capax.
¶ Pone ꝙ dicit ĩpuberes q̇ post septẽ
*niũ ↄtraxerũt matrimoniũ ꝙ iuris ĩter
pretatiōe sunt spōsalia vt in. c. vnico de
despon. ĩpu. li. vj. perseuerāt vs ad ple
nam pubertatẽ ⁊ impubertatẽ interuenerũt oscula ⁊ amplexus ⁊ dona nũ q̇d
erit mr̃imoniũ. Rñ. ꝙ si ĩteruenit copula tex. ẽ clarius in. d. c. vnico ꝙ sic efficitur matrimoniũ. Si vero copula nō interuenit ne consensus expressus post
pubertatem sic opi. est diuersa. Jnno. te
net q nō efficitur per quoscun alios
actus extra copulā vł nixũ ad eā. Host.
vero fuit varius in. c. attestationes de
despon. impu. ⁊ in. c. ad id de spō. arch.
in. d. c. vnico post multas opin. videtur
concludere q nō sit matrimoniu
ʒz. nisi
interueniat vel nouus consensus exp̃ssus vel copulavel traductio ad domũ. ⁊
hoc videt̃ sequi Alanus Vincẽ. ⁊ Gof.
in. c. literas de desponsa. impu. Pau. in
c. fi. de spon. tenet q ꝑ oscula iocalia ⁊
amplexus ⁊ huiusmodi signa efficitur
matrimonium alle. glo. ⁊ Jn. an. in. d. c.
vnico Ray. tenet q si quādo ↄtraxerũt
intẽdebāt ↄ̃here mr̃imoniũ sic nō erit
|
nec matrimoniũ nec sponsalia. Matrimoniũ etas ĩpediebat sponsalia.
hoc nō ĩtẽdebāt nec verba ad hoc pñt
referri ⁊ sic adueniente pubertate etia
ʒz
si sequat̃ copula nō erit matrimonium
nec verũ nec p̃sumptũ. Si vero qñ ↄtra
xerunt intẽdebāt cōtrahere si nō vt age
bant saltẽ tu
ʒz valere poterat si er unt
sponsalia ⁊ non inducẽt mr̃imoniũ nisi
aut ꝑ copulā aut ꝑ consensum euidẽter
expressum. ⁊ sic intelligit tex. d. c. vnici.
Ego ꝟo saluo meliori iudicio iuxta ill
l. claudiꝰ felix in fi. ff. qui po. ĩ pi. ha. dico q ad hoc vt mr̃imoniũ cōtractũ in
ter ĩpuberes q iuris interpetratiōe dr̃
sponsalia efficiat̃ matrimoniũ veꝝ op
ʒz
interueniat nouꝰ cōsensus ĩ mr̃imoniũ
exp̃ssus cũ aliq̇bꝰ signisvniuocis hoc ẽ
talia signa fieri nō possit fieri legitime
nec soleāt fieri nisi cũ vxore in legitimo
mr̃imonio cōiũcta. Jstud cōiter sequũ t̃
the. iu. iiij. d. c. xxviij. p
ʒz ĩ. ar. ꝑ. l. minorẽ.
ff. de ritu. nup. ⁊ ꝑ. d. c. attestatiōes. ⁊ q
ibi no. ⁊ ideo si post pubertatẽ āboꝝ no
uũ cōsensum habuerũt ostẽsum ꝑ aliq
signũ q solũmō ↄiugibꝰ exhiberi solet
sic ĩdubitāter mr̃imoniũ efficit̃. Si vero
nouũ talẽ cōsensum in pubertate nō ha
buerũtsed simpliciter ꝑseueraueruni in
tali opinio. ṗma nihil de nouo determi
nantes tũc reduco doc. ad cōcordiā. Et
dico q si ĩtercesserũt actꝰ q̇ non solent
fieri nisi cũ vxore vt traductio ad domũ
habitatio mutua seorsum ⁊ huiusmodi
sic talia signa faciunt matrimoniũ pre
sumptum ⁊ sic intelligo ⁊ limito dictu
ʒz
Glo. Ho. ⁊ pan. ac ceterorum. Si autem
signa exhibita post pubertatem sunt si
gna que etiā spōsis de futuro exhibentur vt in aliquibꝰ locis oscula ⁊ amplexus ⁊ hmōi sic nō faciunt matrimoniũ
necverũ nec presumptũ hoc nō probat esse q ab hoc ↄtingit abesse. l. ne
natales. C. de probati. c. ij. de trāsia. p̃l.
⁊ sic intelligo Jnno. cũ ceteris. Jstā con
cordiā videt̃ tenere do. An. in. d. ca. attestationes. ⁊ de istis vltimis non loquit̃
d. c. vnicum ꝙ pater in verbo cōstiterit
euidenter nec glo. ibidem si bene pōde
ret̃. dicit se amplexabant̃ nō simplici
ter sed addit vt coniuges.
¶ Circa vero impedimẽtũ naturalevel
*accidẽtale ẽ scieñ. ẜm Pa. in. c. j. de fri. ⁊
male. ꝙ qñ nō pōt ꝑ aspectũ ꝓbari sem
ꝑ d
ʒz ad minus habirare ꝑ triẽniũ ante
matrimoniũ dissoluat̃ vt in. c. fi. e. Se
cus tn impedimẽto ꝙ pōt ꝑ aspectũ ꝓbari vt ĩ. d. c. fraternitatis. vł ꝑ iuramẽ
tũ ꝓpriũ cũ septima manu propinquorum. vt in. c. laudabilẽ. eo. ti. quia statim potest dirimi.
¶ Quid de spadōe vtro testiculo. Rñ.
*quidam tenẽt ꝙ non dirimit̃ ẜm aui
cenā pōt erigere virgā ⁊ semẽ emittere
l
ʒz nō possit generare: l
ʒz ẜ
ʒz Pa. in. c. ꝙ se
dem de fri. ⁊ male. doc. cōmuniter tenẽt
ꝙ nō pōt ↄ̃here ⁊ sic nō tenet matrimoniũ ⁊ dirimet̃ secus si esset castratus tm̃
vno testiculo. ⁊ sic potest intelligi tex. ⁊
glo. ĩ. l. si serua. §. si spadoni. ff. de iu. do.
vide gl. in. c. hi qui. xxxij. q. vij. Sed ego
teneo ꝙ ex quo h
ʒz actum generādi ꝙ te
net matrimonium l
ʒz nō habeat effectũ.
vt. s̃. dictum est alter steriles nō possent
contrahere q falsum est ⁊ ẜm hoc limi
ta glo. p̃dictas nec obstat. cap. primũ eo
dem ibi volo esse mater ⁊ filios procrea
re quia ille vir non habeat actum nec
effectum.
¶ Circa ꝟo maleficiatos. aduerte ꝙ ali
*quādo quis est maleficiatꝰ respectu om
niu
ʒz ⁊ sic cōtrahere nō potest ⁊ si contra
hit post primum matrimonium contra
ctum ⁊ coniungitur cum secũda redire
tenetur a primum q patet quia impe
dimẽtum nō erat perpetuum ⁊ ideo pri
mum matrimonium fuit firmu
ʒz. Si au
tem sit maleficiatus respectu vnius ꝑso
ne sic nō restituet̃ uis cognoscat secũ
dam primum matrimoniu
ʒz fuit nul
lum ⁊ secũdum fuit validum.
¶ Sed nũquid iudicabitur im pedimẽ
*tum ꝑpetuum q remoueri posset ꝑ ali
quod maleficium. Rñ. ẜ
ʒz sctm̃ Bona. in
iiij. di. xxxiiij. ⁊. S. Tho. eadem di. ꝙ sic.
nō potest homo per maleficiu
ʒz inuo
care demones ꝓ aliquo casu.
¶ Si q̃rat̃ de abhominatione vtrũ im
* |
pedit mr̃imoniũ. respō. S. Tho. vbi. s̃.
ꝙ est idẽ iudiciũ q de maleficio cu
ʒz sit
cā extrinseca ⁊ accidẽtalis ⁊ hoc intelli
ge qñ ex tali abhominatiōe in imaginatiua fantasia aut examinatiua cōcipit̃
talis horror ꝙ nullo modo potest habe
re actum generandi cum tali.
¶ Sed quid si inueniat̃ aliquis q̇ vel
*let destruere maleficiũ cum alio maleficio vide. j. Superstitio. §. xiij.
¶ Quero q̇d si dubiũ sit an tale impe
*dimentũ impotẽtie coeundi precesserit
matrimoniũ ↄ̃ctũ per verba de presentian nō. Rñ. Pa. ĩ. d. c. fraternitatis ꝙ p̃
sumetur precessisse ex quo nũ potuit
cognoscere facit in arg. l. iij. C. de edifi.
edi. ⁊ hoc idẽ sequit̃ Ric. ĩ. iiij. di. xxxiiij.
ꝙ debemus presumere ꝙ sicut precessit
consummationẽ ita ⁊ ↄ̃ctionẽ. Nā ex fu
turo presumit̃ esse preteritũ vt no. in. c.
scribā eisdẽ de presum. ⁊ sic doc. magis
vident̃. ĩ hāc opinionẽ ĩclinari ⁊ placet
mihi licet glo. in sum. xxxiij. q. j. dicat ꝙ
presumendũ est subsecutũ. Nec ob. c. l
ʒz
ex quadā ĩ. fi. de testi. vbi r ꝙ in dubio
pro matrimonio est p̃sumendũ. dicit
Pa. vbi. s̃. ꝙ est verũ qñ matrimonium
potest habere suũ effectũ. s. euitatione
ʒz
fornicatiōis. vł bonũ ꝓlis. Et hāc mirabilẽ limitationẽ t
ʒz etiā. D. An. ĩ. c. litere vestre de frigi. quod bene notabis.
Jmpedimẽtum
xvij. secunduʒz ali
quos dicitur con
suetudinis vel statuti pro cuius intelligentia queritur.
¶ Vtꝝ ↄsuetudo possit ↄ̃ mr̃imonium.
Rñ. ẜ
ʒz Pa. ĩ. c. suꝑ eo. de cognatione spi
*rituali ꝙ aut ↄsuetudo habilitat alias
inhabiles ꝑ ius cano. vt puta ꝙ ↄ̃hat̃
in. ij. vel. iij. gradu cōsanguinitatis ⁊huiusmodi. ⁊ sic nō valetvt probatur in. d.
c. suꝑ eo ẜmverā significationẽ iũcto. c.
quod suꝑ his de ↄsan. ⁊ af. ⁊ hoc t
ʒz ho q̃
si sit irrationabilis. Ex quo infero ꝙ cō
suetudo nō approbata a papa non pōt
tollere impedimẽtũ publice honestatis
cũ cōsuetudo non valeat ↄ̃ honestatem
ecclesie. c. cum decorẽ de vi. ⁊ ho. cle. Aut
consuetudo solũ inhabilitat alias habi
les vt in filijs duoꝝ cōpatruũ ꝑ quoru
ʒz
neutrũ ventũ est ad cognationẽ spũalẽ
⁊ tũc valet vt nō cōtrahatur. Facit. ꝟ. ce
terum. dicto. c. suꝑ eo. ⁊ di. c. olim de cle.
coniuga. Aut cōsuetudo nō solum inhabilitat vt nō cōtrahat̃. sed etiā h
ʒz vt dis
soluat̃ ad tp̃s. ⁊ sic valetvtvoluit Jnno.
peccauerũt contẽnendo cōsuetudinẽ
patrie. xxx. q. v. aliter. Aut taliter inhabilitat ꝙ si fuerit contractum habet: vt
dissoluatur in perpetuum ⁊ tunc si est
approbata per papam saltem tacite sic
valet. vt probatur ĩ. d. c. per eo ẜm lectu
ram Host. Sed si nō appa ret de appro
batione pape tunc non valet ẜm Host. ĩ
d. c. super eo. ⁊ ꝓpterea dicit casum prefati. c. non extendendu
ʒz. Sed Pa. tenet
contrarium. vbi cum consuetudine con
currit scandalu
ʒz. quia sicut papa potest
ius diuinum interpretari ⁊ addere ⁊di
minuere. vt no. Jnñ. in. c. que in eclesia
rum de consti. Jta ⁊ cōsuetudo. vt tenet
idem Jnno. in. c. fi. de consue. ⁊ hoc. etiā
sentit glos. magna in. di. capi. super eo.
que vult q vbi esset consuetudo ꝙ nō
contraheretur in quintum gradu
ʒz si ex
contractu generaretur scandalum non
valet. matrimonium. quia vt dictum est
Consuetudo cōtinens in se scandalum
ex preteritione potest ĩhabilitare alias
habiles secus si a principio nullu
ʒz fuis
set impedimentũ quia tunc scandalum
superueniens non pōt dissoluere ꝓpter scandalũ nō est recedẽdũ a veritate iuris diuini. c. ij. de no. ope. nũ. ⁊ in re
gula qui scandali
ʒzauerit re. iu. S
ʒz. d.
Ant. de Butr. ĩ. d. c. super eo limitat sic.
Quod aut cōsuetudo h
ʒz concursum iu
ris antiqui. ⁊ tunc dirimet in perpetuo
interueniente scandalo nisi ita dirimatur. Si vero nō habet concursum iuris
⁊ tunc si a nouo iure approbetur vel a
papa similiter dirimet. si nō habet cō
cursum iuris antiqui vel noui vel approbationem pape tunc non p̃t creare
nouũ impedimentum ad dirimendum
in ꝑpetuum. ⁊ hoc est verissimum. Et
dictum Pa. intellige de cōsuetudine ge
nerali quam papa scit ⁊ opprobat non
|
de particulari. nisi ẜm distinctio. d. an.
¶ Quid si cōsuetudo mariti ⁊ vxoris sit
*diuersa. Rñ. pa. in. c. j. de spon. aut ↄsue
tudo disponit suꝑ solẽnitate cōtrahendi ⁊ d
ʒz obseruari cōsuetudo patrie. vbi
matrimoniũ contrahit̃ etiā si ambo essent peregrini vel forenses. non esset
violāda cōsuetudo patrie cũ scandalo
alioꝝ. vt ĩ. c. que ↄ̃. viij. di. ⁊. l. si frigidꝰ.
ff. de euic. ⁊. l. ij. C. quemadmo. testamẽ.
aperi. Ant cōsuetudo disponit suꝑ executione vel alijs seruādis post ↄtractũ.
⁊ debet attendi cōsuetudo domicilij ipsius mariti. l. fi. §. idem rescripserunt. ff.
ad muni. Vnde si ↄsuetudo est domicilij mariti ꝙ maritus lucret̃ certā partẽ
dotis licet in loco sit alia cōsuetudo. tñ
seruabitur cōsuetudo domicilij mariti
⁊ lucrabitur. vt est de mente Bart. in. l.
exigere. ff. de iudi. vbi tex. cũ glo. ⁊ in. l.
cũctos populos. C. de sum. tri. ⁊ sequitur Bal. in rub. de inuestitura de re. ali.
facta. c. vl. s
ʒz limitat verā nisi error ĩteruenerit mulier ignorabat ⁊ ↄ̃xit simpliciter fiducia iuris cōis. ar. ff. de iur. ⁊
fac. igno. l. regula ⁊. ff. de ꝓba. l. cũ de in
debito. alij tenẽt ꝙ si ↄ̃xit in loco mulie
ris ille locꝰ inspiciat̃. Si in loco viri ille attẽdat̃. Si in loco. iij. cōsuetudo viri
obseruet̃. est caput mulierisde spō. c.
j. s
ʒz opi. Bar. sequit̃ do. Anto. q̇ addit ꝙ
si maritꝰ mutaret domiciliũ post ↄ̃ctu
ʒz
matrimoniũ ꝙ d
ʒz attẽdi cōsuetudo do
micilij tꝑe ↄ̃ctus ⁊ nō domicilij vbi dissoluit̃ matrimoniũ d
ʒz attẽdi locꝰ vbi
orta fuit obligatio ⁊ nō vbi recepit purificationẽ. ⁊ facit tex. iũcta gl. ẜm intellectũ quẽ sequit̃ in. l. si vxor. ff de iudi.
¶ Vtrù statutũ patrie valeat circa ma
*trimoniũ. Rñ. Pa. ĩ. c. j. de spōsal. d. An.
sic distinguit ꝙ aut statutũ pr̃ie disponit circa substātialia matrimonij. puta
inualidādo matrimoniũ vel ꝑsonas. et
sic nō v
ʒz. Ex quo p
ʒz ꝙ leges ꝓhibentes
matrimoniũ ĩter tutorẽ ⁊ pupillā recto
rẽ ꝓuincie. ⁊ ꝓuĩcialẽ ⁊ hmōi nō tenẽt.
Jdẽ dicas si habilitaret inhabiles de qͦ
vide ꝑ Fede. cōsi. xxxv. vbi tenet ꝙ generaliter statuta laicorum circa matrimo
niũ sunt nulla hec materia nō est de
foro seculari. s
ʒz ecclesiastico. vt in. c. tuā
de or. cog. facit ꝙ no. Bar. ĩ. l. titia. ff. sol.
ma. ⁊ per doc. in. c. fi. de secũ. nupt. Aut
statutum disponit inferendo penā circa substātialia ipsius ⁊ inferẽdo damnum ⁊ sic nō valet vt disputat. Jo. an. in
c. statutum. de hereti. lib. vj. Ex quo pt
ʒz
ꝙ nō valet statutũ inferẽs penā cōtrahẽti cum minore. xxv. an. nisi p̃sentibꝰ
agnatis intimidat̃ matrimoniu
ʒz
liberũ d
ʒz esse. c. cũ locũ. de spō. Gaspar
tñ de cal. in. c. ij. de clā. de spō. dicit ↄsul
tũ fuisse ꝙ v
ʒz statutũ in isto casu ⁊ simi.
Sed Pa. magis placet opi. Jo. an. ⁊ est
magis cōmunis. de quo vide in. d. c. j.
per. d. Jo. an. de sancto Georgio Quando statutum imponit penam auferẽdo lucrum q lex secularis attulerat sic
v
ʒz ẜm. d. Anto. Sed Fed. vbi. s̃. ⁊ Pa. te
nẽt cōtrariũ. Quādo statutũ nō dispo
nit circa substātialia matrimonij s
ʒz cir
ca depẽdentia puta circa dotẽ ⁊ sic valet ẜm Jnn. ar. c. Raynutiꝰ. de test. Quā
do circa solẽnitates disponit. ⁊ sic v
ʒz
⁊ peccāt nō seruantes. Pa. tenet contrarium non ꝑtinet ad laicos. sed tu dic
verum ꝙ nō valet statutum in solẽnita
tibus alijs adhibitis in tali cōtractu ⁊
maxime que non faciunt ad certitudinẽ matrimonij. Et sic intelligo dictum
Pa. ⁊ limito Barto. in. l. edicimus. C. de
murile. ⁊ Bald. in. l. j. ff. de iusti. ⁊ iure. q̇
tenẽt ꝙ suadente publica vtilitate. lex
ciuilis potest penam apponere subditis suis. ⁊ sic ꝑ accidẽs erit licitum. s. sta
tuere circa solennitates matrimonij ꝙ
alias nō esset licitum. l. gracchus. C. ad
l. iu. de adul. uis ipsi teneāt generaliter valere penā appositam circa matrimonium cōtrahendũ ⁊ similiter dictu
ʒz
p̃dicti do. Anto. ⁊ dictũ Pa. erit verum
vt dixi in alijs solẽnitatibus que nō faciunt ad honestatẽ matrimonij vel eiꝰ
certitudinem sic nō ligaret.
¶ Sed nũ q̇d p̃dicta habebũt locum in
*spon. Rñ. ẜm do. Jo. an. predictu
ʒz in. d.
c. j. ꝙ sic per. l. oratio. ff. de spon. Fac. tex.
in. c. cum haberet. de eo q̇ du. in ma.
|
pol. ꝑ adul. vbi equiparātur matrimoniũ ⁊ spōsalia. ⁊ hoc veꝝ quo ad dispositionẽ. s
ʒz nō quo ad penam quia pena
apposita circa matrimonia non habet
locũ in sponsalibꝰ ẜm gl. cōiter approbatam in cle. eos. in ver. contrahere de
consan. ⁊ affin. quod no bene.
Jmpedimentum.
decimũoctauũ
dicit̃ priuationis quādo. s. aliq̇s est surdꝰ mutꝰ ⁊ cecꝰ
nā talis nō pōt ↄ̃here ⁊ si cōtrahit nō
t
ʒz s
ʒz dirimit̃ ẜm aliquos. Rō q̇ nũ
vidit. nec audiuit. nec pōt scire q̇d sit
mr̃imoniũ nō pōt ↄrahere nec ↄsentire
in matrimoniũ. S
ʒz istud ego limito ẜ
ʒz
hos. ⁊ Pau. in. c. cũ apud de spōsa. verũ
si nullo mō pōt exprimere ↄsensu
ʒz suu
ʒz
ĩ ↄtrahẽdo ꝑ aliq̃ signa. sic erit mr̃imo
niũ ↄtrahẽdo. l
ʒz ignoret q̇d sit mr̃imoniũ ꝓut sacr̃m est non tamẽ ꝓut est
vinculũ ꝙ a iure naturali elicit̃ qͦ rō di
ctat vt alicui inseparabititer adhereat
ad generationẽ ꝓcurādā difficilimum
tamẽ est hoc tales posse ostẽdere ꝑ aliq̃
signa. Similiter furiosus priuatꝰ iudicio rōnis nō pōt ↄ̃here. vt no. ĩ. c. dilectꝰ
filiꝰ de spōsa. nisi haberet lucida ĩterual
la. ⁊ tũc ↄsẽtire posset. idẽ dic de ebrio.
¶ No. ꝓ ĩtelligẽtia oĩm p̃dictorũ singu
*lare dictũ Host. in. c. si vir. de co. spi. q
vbi doc. ⁊ magistri ꝑ suas glo. mr̃imoniũ soluũt nec ius exp̃ssum adducũt si
reꝑit̃ vnꝰ doctor. vel magister scribens
ↄ̃riũ mr̃imoniũ sustinẽs ipse est sequẽ
dus. ar. c. l
ʒz ex q̃dā de test. Qr ẜm eũ tol
lerabiliꝰ est aliquos ↄ̃ statuta hoĩm co
pulatos dimittere simul sic coniunctos contra statuta dei separare. d. c. licet. Jstud dictũ sequitur ⁊ recitat pau.
in. d. c. si vir. S
ʒz limita dicens. nisi cōis
opinio haberet q̃si tex. ꝓ se. ⁊ propterea exponit id q r in. d. c. si vir s. ꝙ est
sequẽdũ in hoc q hũaniꝰ dicit. s. rationabilius ⁊ equiꝰ. Jdẽ fere dicit in. c. fi.
de sen. ⁊ re iudi. ⁊ dicit cōfirmari dictũ
p̃fatum Host. per dictũ. c. fi. sed limitat
nisi opi. illiꝰ doctoris euidẽter esset fal
sa vel nisi ꝓbabilibꝰ ratiōibꝰ posset cō
uinci. Addo ⁊ aliā limitatiōe
ʒz dico veꝝ
p̃fatũ dictũ quādo mr̃imoniũ sustẽtatũ
pōt habere suum effectũ. ẜm ꝙ. s̃. dixi.
Matrimoniũ. iij. ĩpedimento. xvj. in fi.
ałs qñ nō pōt habere suũ effectũ matri
moniũ nō esset iudicādũ ꝓeo ad dictũ
vnius contra communem opi.
¶ Vtrũ papa possit dispẽsare in oĩbus
*ĩpedimẽtis p̃dictis. Rñ. ꝙ q̃dā sunt im
pedimẽta q̃ remouent cōsensum sicut
est impedimentum tertiũ scilicet cōditionis ⁊ quartũ. s. erroris persone. ⁊ vn
decimũ. s. metus. seu coactionis ⁊ decimum octauũ. s. priuatiōis sensus. Vñ si
cut papa nō pōt supplere cōsensum sine quo nō est mr̃imoniũ sic nec ĩ ipsis
pōt dispẽsare vel ipsa tollere. Alia sunt
impedimẽta ex statuto ecclesie cuiꝰ mo
di est ĩpedimẽtũ ṗmũ. s. interdictũ ecclesie. ⁊ ẜm. s. feriaꝝ. ⁊ quartũ. s. cōditionis seruilis vt mr̃imoniũ ↄ̃ctũ cum
ancilla a libero nō teneat hoc est ex sta
tuto ecclesie. Ric. ĩ. iiij. di. xxvj. ⁊ Pe. de
pal. ⁊. v. s. voti castitatis ⁊ septimum. s.
cognatiōis spiritualis. ⁊ octauum. s. co
gnatiōis legalis ⁊ nonum. s. criminis. ⁊
decimu
ʒz. s. disparitatis cultꝰ ⁊. xij. s. ordinis ⁊ decimũ quartũ. s. publice honestatis ⁊ decimũ sextũ. s. ĩpotentie coeun
di. Nā posse generare nō est de substātia mr̃imonij. Aliter senes non possent
ↄ̃here ꝙ falsum est. ⁊ iō est ex statuto ec
clesie. Et ĩpedimẽtum. x. septimũ. s. con
suetudinis. ⁊ ĩ illis pōt papa dispẽsare.
Siłr dico de impedimẽto. vj. s. consanguinitatis. ⁊. xiij. s. ligaminis. ⁊. xxv. affi
nitatis quo ad aliq̃ q̃ ĩ ipsis solũ sunt
ex statuto ecclesie. sicut est ĩ cōsanguini
tate ⁊ affinitate vt quis possit ↄ̃here in
ij. gradu linea ĩequali. ⁊. iij. ⁊. iiij. ⁊ siłr ĩ
ĩpedimẽto ligaminis quo ad hoc ne q̇s
possit ↄ̃here cũ aliqua post mr̃imoniũ
ↄ̃ctũ per aliqua ꝟba de pñti solũ. Et in
hoc cōcordāt cōiter doc. licet quo ad vo
tũ solẽne aliq̇ tenuerĩt ꝙ papa nō pōt
dispẽsare sicut Tho. ij. ij. q. lxxxviij. ⁊ q̇dā alij. s
ʒz tu tene ꝙ potest vt etiā ipse
Tho. ĩ. iiij. di. xxxviij. ⁊ Ric. eadẽ di. Hẽ
ri. de gā. ĩ quol. q. xxix. ⁊ est cōis opi. tā
theologoꝝ canonistaꝝ. alia sunt ĩpe|
dimenta iuris diuini ⁊ legis naturale.
de q̇bus hẽs. s̃. Jmpedimento. vj. §. j. s.
de cōsangui. ⁊ affi. vs ad ẜm gradum
in linea inequali. ⁊ in istis vtru
ʒz papa
possit dispensare sic fuit diuersa opi. ca
nonistarũ in. c. literas de resti. spo. ⁊ in
c. per venerabilẽ q̇ fi. sint le. ⁊ in. c. ꝓposuit de cōce. preb. q̇busdā dicẽtibꝰ ꝙ nō
pōt ꝑ. d. c. literas. sed tu dic ⁊ tene quod
licet papa nō posset tollere dicta impedimenta generaliter tamen in aliquo
casu spāli legitima cā subsistẽte potest
in dictis impedimẽtis ↄsanguinitatis
⁊ affinitatis dispẽsare. vt etiā t
ʒz Jo. an.
⁊ recitat ⁊ sequit̃ Pau. ĩ. d. c. lr̃as de quo
vide. j. papa. §. j. An aute
ʒz possit siłr di
spẽsare in impedimẽto ligaminis in
tum est de iure diuino. sc
ʒz vt post matri
moniũ cōsummatũ q̇s cōtrahit cũ alte
ro tenet̃ cōiter ꝙ nō. ⁊ sic serua indubitāter quo ad hoc vt q̇s possit dimittere
vxorem vel vxor virum quo ad vinculũ
post matrimonium. consummatum. Si
militer etiam quo ad hoc vt vxor possit
habere duos viros. sed quo ad hoc vt
vnus vir possit habere duas vxores
credo papam posse dispensare quando
genus fidelium esset reductum ad pau
cissimos viros. de quo dic. vt. j. papa. §.
primo.
¶ Sed nunq̇d episcopus similiter pote
*rit dispẽsare in aliquo p̃dictorũ impedi
mentorum. Rñ. ꝙ in interdicto ecclesie
spāli facto a suo ĩferiori pōt ⁊ in ĩpedimento criminis qñ crĩa solũ impediũt
matrimoniũ cōtrahendũ de quibus. s̃.
Jmpedimentũ. ix. princ. Sed in interdicto facto a superiori suo vel ĩ crimini
bus q̃ ĩpediũt ⁊ dirimũt post cōtractũ
de q̇bꝰ. s̃. in. di. ix. impedimẽto. §. j. ⁊. v.
Aut in alijs q̇buscũ ĩ pedimẽtis matrimonij ne ↄ̃hat̃ nō pōt ep̃s dispẽsare
nisi in casibꝰ de quibꝰ. s̃. dispẽsatio. §.
v. Ep̃m posse dispẽsare cōtra canonem
vel concilium.
¶ Quid de illo q̇ audiuit perpetuũ im
*pedimentũ fore inter se ⁊ vxorem sua
ʒz.
Rñ. ẜ
ʒz Rod. ꝙ si audiuit a fide dignis
tenet̃ ĩq̇rere alias eẽt affectata ignorātia ⁊ si cōcipiat ꝓbabilem opi. ex dicto
tali nō solũ. d
ʒz exigere debitũ. s
ʒz crede
re donec ĩtelligat veritatẽ diligẽter inquirendo. Si vero inquirendo nihil in
uenit. vel audiuit hoc nō a fide dignis
sic d
ʒz deponere consciẽtiā nec peccaret
mortaliter nō credere uis audierit a
fide digno vt puta a sacerdote vel com
patre. ⁊ hmōi nō obligat̃ cuicũ cre
dere nisi probet sed sufficit inquirat et
si aliud non inuenit non credat.
¶ Nunquid sacerdos teneatur reue
*lare impedimentum. vide. s̃. Confessio
iiij. §. x.
*¶ Vtrũ vxor teneat̃ sequi virũ transferentem se ad aliam patriā. Rñ. ꝙ non
si ꝓbabiliter dubitat de morte sua vel
ꝙ vellet ea
ʒz exponere ad scortum vel si
vir vellet ire vagabundus cum tamen
non esset quādo cōtraxit. Nam in istis
casibus nō tenetur eum sequi alias sic.
ita nota. docto. in. c. de illis. de spon. et
in. cap. j. de coniu. lepro. de quo dic. vt
j. vxor. §. ix.
Matrimonium. iiij.
quo ad sepa
rabilitate
ʒz.
Vtrũ sit separabile mr̃imoniũ post se
mel legitime est cōtractũ ꝑ ꝟba de pñti ⁊ consũmatũ. Rñ. ꝙ hoc pōt intelligi
dupliciter. Aut quo ad hoc vt alter pos
sit alteri matrimonialiter copulari alte
ro dimisso ⁊ sic nũ est separabile matrimoniũ inter fideles contractũ. ⁊ con
summatũ vt patet in. c. gaudemus. de
diuor. nec papa posset in hoc dispensa
re vt patet in. c. ex publico de cōuer. cō
iuga. secus in matrimonio cōsummato inter fideles. de quo. s̃. Matrimoniũ
iij. impedimẽto. x. aut qͦ ad thoꝝ ⁊ coha
bitationẽ tantũ ⁊ sic separari pōt propter. v. primo ꝓpter adulteriũ vt puta
alter fornicatꝰ est. xxxij. q. j. dixit dominꝰ. de quo dic vt. s̃. debitũ. §. vij. Secundo ꝓpter vitium sodomiticum
ẜm Hug. Lau. Jo. Cal. do. An. ⁊ Pa. ĩ. c. ma
ritus de adul. nomine fornicatiōis
intelligit̃ omnis illicitus coitus. xxxij.
q. vij. non solu
ʒz. ⁊. q. iiij. meretrices. quā
uis Jnn. in. d. c. maritus ⁊ gl. in. c. oẽs.
|
xxxij. q. vij. teneāt ↄ̃riũ. s
ʒz primũ videt̃
veriꝰ maior ĩ hoc fit ĩiuria matrimo
nio in alia polutiōe. ⁊ idẽ posset dici
de quacũ alia polutione habita cum
alia persona qualitercun ꝙ pōt separari secꝰ in polutione quā quis h
ʒz per
seipm solũ ẜm Rod. ⁊ gl. ĩ. d. c. oẽs. Ter
tio si alter querit alterũ trahere ad aliq aliud peccatũ mortale. ẜm gl. in. d.
c. oẽs cātiones. ⁊ Jnn. ĩ. d. c. maritus et
in. c. quesiuit de diuor. ⁊ Pa. in. d. c. q̃siuit. Quod veꝝ ĩtellige si aliter compesci non pōt. Quarto ꝓpter heresim. et si
ante cōuertat̃ intrauerit religionem.
etiā sine autoritate ecclesie non redibit
ad eũ si ↄuertat̃ postea siue heresis fue
rit notoria siue nō ẜm Pau. in. c. illa de
diuor. Si vero religionem non intrauit
cōpellet̃ redire ad eũ si cōuertat̃ ab he
resi si sine autoritate ecclesie se ab eo se
parauit uis alij aliter sentiāt vt not.
Pa. in. d. c. de illa.
Ad ꝓpositũ eoꝝ q̃ in hoc. §. dicunt̃.
scʒz an matrimoniũ cōsummatũ possit
dissolui ex dispẽsatiōe pape no. Joā. de
por. ꝙ non in ru. ff. solu. ma. ⁊ Bal. in. l.
deo nobis. col. iij. versi. vlteriꝰ nota hic.
C. de epi. ⁊ cle. ⁊ per Sali. aliquid ĩ. l. ho
die. C. de repu. ⁊ per Alex. in. l. si cuʒz do
tem. §. si maritus in fine. ff. solu. ma. et
in. l. si quis sit eo. ti.
¶ S
ʒz nunq̇d similiter in predictis ca
*sibꝰ separatio poterit fieri sine iudicio
ecclesie. Rñ. ꝙ si delictũ est notoriũ potest propria autoritate dimittere eam
nō tamẽ. lucrabit̃ donationem propter
nuptias vel dotem ẜm Jo. an. in. c. plerun de do. post diuor. re. si nō habet
penes se. quia petere nō poterit s
ʒz si ha
bet penes se per exceptionem adulterij
lucrabitur ↄtra petentẽ ẜm Pa. in. d. c.
plerun. Si vero delictum nō est notorium si solũ debet fieri autoritate ecclesie quo ad separationẽ cohabitationis aliter instāte altero compelletur co
habitare sed quo ad redditionẽ debiti
pōt ꝓpria autoritate denegare ex quo
sibi cōstat delicto alterius. Faciũt not.
in. d. c. plerun ⁊ in. d. c. gaudemus.
¶ Quomodo dicetur notoriu
ʒz vide. s̃.
*adulterium. §. viij.
¶ Vtrũ seꝑati ꝑꝑ spũalẽ fornicatione
ʒz
*sint absoluti a debito reddẽ do sicut separati ꝑꝑ fornicationẽ carnalẽ. Rñ. ꝙ
sic ẜ
ʒz Host. ⁊ Pa. ĩ. c. q̃siuit de diuor. Q
ĩtellige qͦ ad eũ q̇ ẽ ĩnocẽs. s
ʒz qͦ ad eũ q̇
culpabilis ẽ tũcũ snĩa diuortij sit la
ta siue ꝓpter fornicatione
ʒz spũalẽ siue
carnalẽ si innocẽs petit eum sibi recōciliari d
ʒz ⁊ ip̃e tenet̃ sibi reddere debitũ
ꝙ fauore meo ĩtroductũ est nō debet
retorqueri in dānũ meũ. l. q fauore. C.
de legi. nisi intrasset religionẽ vel susce
pisset sacros ordines quia nō potest re
petere nec alter teneret̃ reddere. hoc se
quit̃ Ber. ĩ. c. ex literis tuis de diuor. et
Hosti. ibidem.
¶ Quinto separatur propter sanctimo
*niam. pro cuiꝰ declaratione plura sunt
querenda.
¶ Vtꝝ ambo ↄiuges possint vouere cō
*tinẽtiā. Rñ. ꝙ sic de cōi ↄsensu de qͦ dic
vt. s̃. mr̃imoniũ. iij. ĩpedimento. v. §. v.
*¶ Vtrũ alter solũ possit vouere castitatẽ siue cōsensu alteriꝰ. Rñ. ꝙ sic in suũ
preiudiciũ sed nō alteriꝰ vnde post vo
tũ exigere non poterit sine pctō mortali. sed bene reddere tenetur. ⁊ etiam exi
gere quando redderet se nimis onerosum alteri non petendo. facit. c. quida
ʒz
intrauit ⁊ ibi ꝙ not. de conuer. coniu.
¶ Quid si alter ↄsensit vt alter voueret
*statu nō mutato. Rñ. ꝙ ↄsentiẽs nihilo
minꝰ poterit exigere ẜm Jnn. ⁊ sequit̃
Pa. in. c. j. de ↄuer. cōiu. si ip̃e cōsentiẽs
nō vouit ⁊ ille q̇ vouit tenet̃ reddere.
sed nullo modo exigere etia
ʒz si non exi
gendo esset onerosus alteri cōceden
do licentiam in hoc sibi preiudicauit.
¶ S
ʒz nunq̇d poterũt mutare statũ pu
ta effici religiosi vniuersaliter ordinari. Rñ. vt colligo ex Pa. ĩ. d. c. j. Aut hoc
ꝓcedit ex cōi ↄsensu. Et tũc si alter vult
effici ep̃s req̇rit̃ ꝙ vxor priꝰ sit ꝓfessa ĩ
aliqͦ monasterio etiā si non sit supecta
de incontinentia vt in. c. sane de ↄuer.
coniu. est. n. spāle hoc. Si vero non vult
effici episcopus sed subdiaconꝰ diaco|
nus vel p̃sbyter aut religionẽ ĩtrare tũc
pōt de cōsensu alteriꝰ partis. uis altera pars nō voueat ↄtinẽtiā. Facit. ca.
significauit ⁊ ꝙ ibi no. de ↄuer. ↄiug. l
ʒz
non debeat quis ordinari ad sacros or
dines vł recipi ad religionem nisivxor
faciat votum similiter castitatis vt in
c. cũ scis de cōuer cōiug.
¶ Sed pone ꝙ cũ cōsensu alteriꝰ vir sit
*factꝰ religiosus vł sacerdos nũquid il
le q̇ ↄsensũ dedit poterit aliũ repetere.
Rñ. ꝙ ĩ hoc sũt opi. Abb. ĩ. d. c. j. Jnn. in
d. c. q̇dā tenẽt. ꝙ si est iuuenis poterit ⁊
ad eiꝰ petitionẽ d
ʒz ingressus vł ordina
tus reuocari. Cal. t
ʒz ꝙ nō poterit ip̃
ʒz re
petere. sed bñ ĩplorare offm̃ iudicis ⁊ iu
dex ex officio ne adulteriũ ↄmittat̃ ꝑ re
manẽtẽ in seculo educet adulteꝝ mo
nasterio vł ordine ⁊ coget reddere debitũ. Alij volũt. ⁊ hoc magis mihi pl
ʒz.
ꝙ si ille q̇ dedit licentiā est iuris ↄscius
ꝙ nō poterit repetere nec ex offō ei re
stituere dādo licẽtiā talit̃ mutandi
statũ vr̃vouisse castitatẽ saltẽ durātevi
ta alterius q̇ vult vnũ vr̃velle ⁊ om̃e
illud ꝑ q ꝑuenit̃ ad illud. ca. prudentiā de offi. delega. Facit. c. vidua de re
gula. Sed ingressus alterius nō debet
fieri nisi alter voueat cōtinentiā. vt in
c. cũ sis de cōuer. cōiug. ergo dando licentiā vr̃ vouere. Si ꝟo istud ius igno
rauit sic restituet̃ ei saltẽ ex offō hoc t
ʒz
gl. ĩ. c. q̇ vxorẽ suam. xxxiij. q. v. ⁊ ĩ. ca. seriatim. xxxij. di. ⁊ ẜm eam cōcor. opi.
¶ Quer o nũq̇d iste restitutꝰ. post mor
*tẽ vxoris vł alteriꝰ pr̃is teneat̃ redire
ad monasteriũ. Rñ. ꝙ sic ẽ vere religiosus ex qͦ vxor cōsensit facit. c. ex parte el. j. de ↄuer. ↄiu. ⁊ ꝙ ibi no. Bal. idẽ
dic de ordinato ad sacros ordines ꝙ te
net̃ viuere caste ⁊ clericaliter.
¶ Quid si quis intrat religionẽ vł acci
*pit ordines sacros vxore cōtradicente:
vłignorāter. Rñ. ꝙ vxor poterit eũ reuo
care. d. c. quidā ⁊ ip̃e tenet̃ sibi debitu
ʒz
reddere sed nō poterit exigere nisi quā
do nō exigendo efficeretur nimis onerosus alteri parti. vt dictum est. s̃.
¶ Pone ꝙ vxor sciuit. ⁊ nō contradixit
*nec lnĩa
ʒz dedit sed dissimulauit nũq̇d
reuocare poterit. Rñ. ꝙ sic. vt no. ĩ. c. cōsuluit de cōuer. ↄiuga. Jdẽ dic si cōsensit ex timore iusto. vt ĩ. c. accedẽs eo. ti.
Jdẽ dic si ꝑ dolũ cōsensit. c. veniẽs. e. ti.
¶ Pone ꝙ vir vxore cōtradicẽte vł dis
*simulante intrauit vel ordinatꝰ est in
sacris ⁊ eũ vxor nō repetijt in vita sua
l
ʒz potuisset poterit ne talis post mortẽ
vxoris exire ⁊ aliā accipere vxorẽ. Rñ.
ẜm Cald. ⁊ sequitur Pau. in. d. c. j. non
causa cessante que inualidabat eius
ĩgressu
ʒz cessat ⁊ sequella. ⁊ sic tene
Jnnocen. in. di. ca. quidam multum va
riauerit.
¶ Sed nũq̇d si talis reuocetur ab vxo
*re ip̃a mortua tenebitur redire ad monasteriũ vel viuere clericaliter in casti
tate. Rñ. ꝙ quo ad aliũ qui sacros ordines recipit nō est dubiũ ꝙ teneturvi
uere ĩ castitate ⁊ si cōtraheret de facto
cum alia nō teneret matrimonium: vt
in ca. vnico de voto li. vj. sed de illo qui
solũ religionem professus fuit est opi.
diuersa inter doc. Sed ego credo ꝙ nō
tenetur redire. quia obligatio semel ex
tincta nō reuiuiscit. l. qui res. §. aream
ff. de sol. Sed solũ caste viuere eam
tum in se fuit potuit valide promitte
re. ⁊ ẜm hāc distinctionem potes concordare doc. in. d. c. quidam. Et ita limi
ta ⁊ intellige. d. c. quidam.
¶ Quid si talis non solum nō vult re
*dire ad religionẽ sed de facto mortua
ṗma vxore cōtraxit cũ alia. Rñ. ꝙ licet
d. An. in. d. c. quidā teneat tutius eẽ di
cẽdũ ꝙ nō teneat mt̃imoniũ tamẽ mihivr̃ ꝙ sit tutiꝰ tenere ꝙ teneat si fuit
reuocatus ab alia vxore. Ratio quiavt
matrimoniũ nō teneat op
ʒz votũ sit solenni
ʒzatum per professionem tacitam
vel expressam vni de religionibus approbatis vt in di. c. vnico sed iste non
fuit ꝓfessus: votũ fuit nullũ quo ad
ius positiuum paria sunt non ꝓfite
ri ⁊ inualide ꝓfiteri ar. c. ij. de transla.
pre. Jtem vr̃ tex. ꝓ hoc in di. c. quida
ʒz.
vbi nō compellitur redire ad monasteriũ. Sicut facit in. c. ex parte el. j. eo. ti.
|
¶ Sed pone ꝙ nō reuocatur ille q̇ in
*trauit cōtradicente vł ignorante vł dis
simulāte altera parte nũquid post mor
tẽ poterit exire. Rñ. Cal. vt no. Pa. ĩ. di.
c. j. ꝙ nō quasi ꝑ mortẽ validetur mona
catꝰ. Jnn. variat. S
ʒz tu dic ꝙ nisi vxor
cōsenserit expresse si statim egreditur ⁊
cōtrahit tenebit matrimoniũ l
ʒz peccet
mortaliter. secꝰ si vxor postea ĩ vita sua
cōsensisset. sic tenet professio.
¶ Vtrũ sponsa violẽter cognita a viro
*possit intrare religionẽ ip̃o inuito. Rñ.
Pau. in. c. verũ cōuer. cōiug. sequitur
opi. Ber. Brix. q̇ tenet ꝙ pōt. nōvide
tur cōicasse corpus suũ ex qͦ inuite fuit
cognita facit. c. ille aũt. xxxij. q. v. Posset
dici esse verũ hoc vbi illa nō fuit ĩ culpa
tardationis ingressus vbi autẽ fuit in
culpa nimis tardādo ingressum sic nō
posset ĩtrare ille exegit ꝙ sibi debebat̃ ⁊ sic est extra culpā. Et ẜm hanc di
stin. cōcordari pñt opiniōes quas reci
tat. Jo. an. in regula q̃ ↄtra de reg. iur.
li. vj. in mercurialibꝰ. Et ẜ
ʒz hoc ẽt opor
tet dare vnā limitationẽ ad. c. ex publi
co de cōuer. ↄiug. Vtvidelicet intelliga
tur quos deꝰ cōiunxit. s. ꝑ carnalẽ. copulam volũ tarie habitā vel ex debito extortā ⁊ est singularis. Attamẽ. Ego hoc
nulli ↄsulerẽ. s
ʒz potius iudicarem matrimoniũ cōsummatũ ita ꝙ alter alteri
mr̃imonialiter cōiungi non possit alte
ro viuẽte cui sic carnaliter fuit copula
tus Mo. ⁊ Rodo. tenẽt ꝙ si sponsa erat
de futuro ꝙ poterit ⁊ placet quia ẽ veꝝ
nec habet dubium.
¶ Vtrũ matrimoniũ nō ↄsummatũ in
*ter
deles legitime ↄ̃ctũ sitdissolubile
Rñ. ꝙ autfuit cōtractũ etate ĩdebita. s.
j. annos puberatis. ⁊ sic cũ ꝑuenerit ad
ctatẽ bitā si alter eoꝝ vult dissoluit̃ vt
ĩ. c. de illis el. j. despō. ĩp. ⁊ idẽ dic si so
lũ alter erat in etate debita ꝙ cũ ꝑuene
rit ad etatẽ poterit dissoluere. Verũ ẽ ꝙ
hoc debet fieri autoritate eccłie. vt not.
gl. ĩ. di. c. de illis. Aut fuit ↄ̃ctũ ĩ debita
etate. ⁊ tũc si alter vult solũ promoueri
ad sacros ordines nō pōt nec dissoluitur matrimoniũ. vt cōmuniter tenet̃ in
d. c. j. Aut vult ĩtrare religionẽ. ⁊ sic pōt
⁊ dissoluitur matrimoniũ statĩ ꝑ ꝓfes
sionẽ factā ita ꝙ alter qui remansit in
seculo libere pōt cōtrahere cũ altero: s
ʒz
ante professionẽ nō. vt ĩ. c. verũ ⁊ in ca.
ex parte el. ij. de cōuer. cōiuga. ⁊ ĩtellige
ꝑ professionem tacitā vel expressam fa
ctā ⁊ vni de religionibꝰ approbatis ali
ter nō dissoluitur. vt in. d. c. vnico. Ex q̃
infert Pa. ĩ. d. c. ex parte el. secũdo ꝙ l
ʒz
sponsus efficiatur mantellatus vel de
iij. ordine nō soluitur matrimoniũ:
l
ʒz sit modus approbatus nō tñ religio.
Similiter nō dissoluitur ꝑ ingressu
ʒz so
lũ religionis approbate nisi vt dixi tacitevel expresse profiteatur. Vnde si q̇s
intrare vellet ⁊ nō profiteri non posset
altero inuito. Aduerte tamẽ quod sunt
quedam mulieres de tertio ordine san
cti Francisci que viuunt collegialiter ⁊
profitentur tria vota religionis ex con
cessione apostolica. Et ideo talis professio bene dissolueret matrimonium
non consummatũ sicut declarauit Six
tus papa quartus siue ante sit contractum siue post dicta
ʒz professionem con
traheret.
¶ Et sepe a doc. ⁊ ĩ sacra scriptura fit
*mẽtio de cōiunctis ꝑ propria nomina
vt ipsa quis intelligat sub breui cōpẽ
dio inferius clare demōstrabo. Nurus
dicitur vxor filij pr̃i. ⁊ matri viri sui. Ge
ner dicitur vir filie patri ⁊ matrivxoris
sue. Socer dicitur predictꝰ pat̃ ⁊ socrus
p̃dicta mater dictis nurui ⁊ genero. No
uerca dicitur secũda vxor filijs ex alio
matrimonio viri vitricus dicitur secũdus vir filijs ex alio matrimonio vxoris. Priuigni ⁊ priuigne dicũtur predi
cti filij ⁊ filie alteri copulato. Patruus
⁊ amita sũt frater ⁊ soror patris auũcu
lus ⁊ matertera sunt frater ⁊ soror matris ⁊ istis si addit̃ magnus sũt frater
vel soror. Aui vel auie patrueles sũt filij duorũ fratrũ qui habẽt etiā patruũ
⁊ amitam. Consobrini sunt filij duarum sororum inter se qni habent etia
ʒz
auũculum ⁊ materterā amitini ⁊ amitine sunt filij fratris ⁊ sororis inter se.
tripliciter potest esse in
culpa de morte infirmi.
Prĩo ante factũ. s. qñ intromittit se de
eo ꝙ ignorat. vel ad ip̃ʒz nō spectat vel
nō sufficit ad agendũ solus. Secundo
in facto. licet peritus nō tñ sequitur
traditiōes artis. sed fantasiā sui capitis vel experimenta noua intellige nisi
experimẽta noua vel sua fantasia sit ra
tionabilis quia liceret. Tertio post factum qñ est negligens circa custodiam
infirmi: ita not. Bar. Jnn. ⁊ Hosti. in. c.
tua de homici.
De cōtẽtis ĩ hoc. §. ⁊ an. medicorũ
appellatōe veniāt ĩ cātatores. bar. cep.
ĩ ru. de ꝟ. sig. xx. col. ⁊ bar. in. l. j. §. medi
cos. ff. de var. ⁊ extraor. cog. tʒz ꝙ nō. nec
etiā herbularij dẽtarij aut castratores.
Sʒz bal. in. l. j. in prin. ibi q̇ dotẽ vel auriculā. C. māda. tenet ↄtrariũ ꝙ. s. dicũt̃
medici auricularij ⁊ dẽtarij medent̃
dẽtibus ⁊ auribꝰ ⁊ an medicus teneat̃
curare pauperẽ infirmũ suis sumptibꝰ
⁊ postea petere mercedẽ no. bar. in. l. ar
chiatri. C. de profes. ⁊ medi. li. x.
¶ Vtrum euẽtus mortalitatis debeat
*medico imputari. rñ. q nō si diligẽtiā
quā debuit ⁊ potuit exhibuit. ff. de of.
p̃s. illicitas. C. sicuti vide §. homicidiũ
ij. §. xviij. et aduerte q medicꝰ tenet̃ in
foro aĩe nō solũ quādo volũtarie ledit
puta prologādo infirmitatẽ ⁊ hmōi. s
ʒz
etiā quādo ex ignorātia vel imperitia
vel nō sequens traditiōes artis aliquẽ
lesit vt no. Pe. ĩ aut̃. s
ʒz hodie. C. iudi.
nā imperitia medici culpe annumeratur. l. si quis fundũ. §. celsus. ff. loca. l. ĩperitia. ff. de re. iur. ⁊ in gl. j. q. iiij. nō est
ĩputāda. Limitat. hoc pa. in. ca. ad aures de eta. ⁊ quali. verũ qñ assumpsit of
ficiũ volũtarie. Secꝰ si ex necessitate qñ
ex ignorātia ⁊ imperitia ledit. Vt puta
vtitur aliquibꝰ exꝑtis ałs. ⁊ bonafide.
sibi imputet qui talẽ elegit. exquo di
cebat se imperitum.
¶ Quid si dubitat medicinā nociua
ʒz.
*Rñ. q nullo mō d
ʒz dare s
ʒz tutiorẽ par
tẽ eligere. de presum. c. ill de homi. ca.
petito. securius est hominẽ relinque
re ĩ manu dei medicinas dare de q̇bꝰ dubitat ẜm Jnn. ĩ. c. tua nos. de homi. ⁊ ibi pa. ⁊ intellige eũ in dubio qñ
nō h
ʒz aliquid ex qͦ probabilius extimet
profecturam nociuā. Secus si habe
ret aliqñ probabilitatem potius devti
litate de nocumento: si posset dare adhibita debita diligentia ⁊ studio
sic non ꝓprie est in dubio. sed in opi
nio. vel titubatione.
¶ Vtrũ sit in culpa medicus qñ medi
*cinā ẜ
ʒz artẽ dedit. s
ʒz ex defectu specierũvel admistratiōe alia sit nociua. Rñ.
q nō si debitā diligentiam adhibuit.
c. apłice de cle. excō. mi. ẜm Jnn. ⁊ ho.
¶ Vtru
ʒz Cirurgicus terscĩdẽs alique
ʒz
*qui pro pter incōsuetam dispositionem
venarũ. vel quia propter insolidum timorẽ vel tremorem qui venit suꝑ eum
mortuus est sit in culpa. Rñ. q nō si de
bitā diligẽtiam adhibuit ⁊ erat peritꝰ
ar. c. ex literis de fri. ⁊ male. Et hoc verũ si ñ dubitabat hoc. si dubitabat
debuit omittere vt no. Jnno. ⁊ Host. ne
cle. vel mo. c. sentẽtiā. ⁊. d. c. tua nos.
¶ Vtrũ medicus teneatur gratis cura
*re. Rñ. ꝙ sic si est pauper infirmus
ẜm gl. lxxxiij. di. §. j. Si vero diues est nō te
netur cu
ʒz nemo cogat̃ de suo facere bñ
ficiũ. x. q. ij. precarie ⁊ licite mercedem
suam. xiiij. q. v. c. non sane.
Additio
Si tamen esset salariatus
de publico tenetur gratis
seruire ita paruis sicut magis ĩfirmis
sed a sanis bene posset petere salariuʒz
vt. d. l. Archiatri. C. de profe. ⁊ me.
¶ Sed quid si infirmus sit diues tñ ex
*auaritia nō vult soluere medico debet
ne medicus eũ mori permittere. Rñ. q
nō. sed d
ʒz ei medicinas ⁊ alia necessaria facere suis expẽsis quas postea repetere poterit cũ sanus effectus fuerit
vtiliter gessit negociũ eiꝰ. ff. de neg.
ge. l. pōponiꝰ. ⁊ si moriat̃ repetet ab he
redibꝰ. sufficit si vtiliter cepit gerere
l
ʒz euẽtus non sit secutus. l. sed an vltro
ff. de neg. gest. nec pōt ei obijci qñ causa pietatis hoc fecerit nisi sit ei propin
quus. vt. l. alimẽta. C. de neg. gest. quia
|
tunc oportet protestetur ꝙ gratis nō
intẽdit hoc facere alias nō repeteret.
d. l. alimenta no. hec gl. in. d. §. j.
¶ Vtrũ peccet mortaliter medicꝰ con
*sulẽdo aliquid contra animam pro falute corporali. Rñ. ꝙ sic ⁊ ne hoc faciat
ꝓhibetur ⁊ sub pena excōmunicatiōis
in. c. cũ infirmitas. de peniten. ⁊ remis.
¶ Vtrum similiter peccet mortaliter si
*nō admonet infirmum vt cōfiteat̃. Rñ.
q sic facit contra preceptum vt ĩ. d.
c. cũ infirmitas nec potest dici abrogatum per cōtrariam consuetudinem.
nō consuetudo sed corruptela est ⁊ con
tra bonos mores. ⁊ ideo nō valet scm
Hostien. in. d. c. cũ infirmitas. Excusaretur tamẽ medicus in casu repentino
qui indiget celeri remedio qui nō ante
ipsu
ʒz infirmũ inducerent ad confessio
nẽ. Et aduerie quia non sufficit admonere. sed debet inducere cũ effectu vt ĩ
d. c. no. Nihilominus si infirmꝰ nollet
confiteri nō credo ꝓpter hoc quod medicus debeat desistere a medicamine
quia intelligendu
ʒz est moneas ⁊ indu
cas effectualiter tũ est ex parte medi
ci. sicut ⁊ ĩ. c. fi. de eo qui cog. cō. vxoris
sue. Facit. l. stipulatio illa. ff. ver. obli.
non ex parte infirmi quia si dimitteret
eum forte moreretur desperatus qui sa
natus poterit. postea conuerti. ⁊ sic pre
ceptum ecclesie videretur contra preceptum dei de caritate proximi ꝙ nullo modo credendũ est. Facit tex. cũ gl.
pro hoc. lxxxiij. di. in princi.
¶ Sed nũquid ad hoc tenet̃ medicꝰ in
*oĩ infirmitate. Rñ. ꝙ non saluo meliori
iudicio s
ʒz solũ in infirmitate periculosa ẜm se. Rō sicut infirmus non tene
tur confiteri. de necessitate precepti in
omni infirmitate. sed solum quādo est
periculosa. sic nec medicus tenetur eũ
inducere l
ʒz sit optimum ꝙ medici inducāt in omni infirmitate. ⁊ dico periculosam. i. q̃ posset ꝓbabiliter inducere
periculũ mortis. secus quādo est clarũ
quod non est periculosa
¶ Vtrũ infirmus teneat̃ obedire medi
*co. Rñ. Jnn. ⁊ Host. in. di. c. tua ꝙ nō de
prece pto si tamẽ ĩfirmꝰ accipit aliquid
vel facit ex certa sciẽtia. vł ex affectata
vł ĩprobabili ignorātia: propter ꝙ notabile malũ incurrit peccat mortaliter.
ar. c. si nō licet. xxij. q. v. idẽ dic de seruiẽ
tibus qui ei aliquid administrant tale
secus si non esset notabiliter lesiuũ uis aliqualiter modicum tñ aliqñ si
tis magis cruciat febris ⁊ inter duo
mala minus eligẽdũ est. xiij. dist. duo.
Et si ex tali administratione mors sequeretur vel mutilatio membri. essent
seruientes irregulares. secus si ex leui
ignorantia vel culpa hoc fecerunt.
¶ Vtrũ ars medicine sit prohibita cle
*ricis ⁊ religiosis. Rñ. clericis in sacris
religiosis ⁊ clericis in minoribus bene
ficiatis non licet vti nisi gratis ⁊ vbi
periculum nō imminet. ne cle. vel mo.
c. multa. cirurgiāvero q̃ ĩdiget incisiōe
vel adustione cum sanguinis effusiōe
secũdũ Ber. in. c. ad audientiā de fals.
oĩo exercere non possunt simpliciter
est eis interdicta. c. sententiam. c. super
specula. ne cle. vł mo. de homi. tua nos
de posthu. c. j.
¶ Vtrũ medicus teneat̃ nũciare mor
*tẽ infirmo quā prenoscit cito venturā.
Rñ. Joā. de neapoli. in quoł. xj. distinguit ꝙ aut ꝓbabiliter credit ꝙ talis p̃
nũciatio erit multũ vtilis anime infirmi vt puta cōfitebitur cũ sit in peccato mortali ⁊ ordinabit testamẽtũ ex
quo euitabũtur multe lites ⁊ sic tenet̃
per se vel per aliu
ʒz ei manifestare aliter peccaret mortaliter quia dānificat
proximum indirecte cum non impedit
dānum eius cu
ʒz potest. Jdem dic si est
in dubio an sit vtilis vel nō. Q si pro
babiliter credit ꝙ talis annũciatio nō
erit vtilis infirmo. puta quia iā ordina
uit facta sua sed forte erit potius dam
nosa corpori tũc nō tenetur ei dicere de
necessitate precepti. licet sit meliꝰ dice
re: meliꝰ se disponet ⁊ bonũ aĩe semꝑ
est proponendum bono corporis.
¶ Vtrũ medicꝰ possit promoueri. Rñ. si
*peritus erat ⁊ nihil omisit de cōtingẽti
bus ẜm ꝓbabilitatẽ sue cōscientie pōt
|
ꝓmoueri. alias non de eta. ⁊ quali. c. ad
aures. ff. de vari. ⁊ extraor. cog. l. ⁊ si me
dicus concor. Jnno. ⁊ Hosti.
¶ Vtrũ medicꝰ q̇ cōuenit ꝓ. x. ducatis
*cũ titio liberare eũ de aliq̃ infirmitate.
puta quartana ⁊ hmōi ⁊ liberat eũ. sed
j. modicũ tp̃s titius reincidit in eandẽ
infirmitatẽ teneat̃ iteꝝ ꝓ illis. x. eũ liberare. Rñ. vr̃ ꝙ sic nō extinxit in firmitatẽ s
ʒz cessare fecit angustiā ipsius.
Jtẽ nō videt̃ curasse cũ vitiose curauit. Jtẽ verba cũ effectu sunt accipiẽ
da ꝙ iō debet intelligi cũ curaret perfecte. in cōtrariũ videt̃ ꝙ nō teneat̃ de
p̃senti infirmitate tātũ videt̃ cogitatũ.
⁊ iō soluto eo q debet̃ sublata est obligatio in perpetuũ. in infinitũ nō d
ʒz
obligari. nā infinitas euitatur. ff. loc. l.
maritꝰ in gl. Sed tu dic ꝙ aut redijt ex
culpa ĩfirmi. ⁊ sic nō tenet̃. l. ꝙ q̇s ex cul
pa. ff. de re. iuris. Si nō ex culpa ĩfirmi.
tũc aut statim redit. ⁊ sic tenet̃ nō vi
det̃ eũ liberasse aut ex internallo. et sic
non tenetur vt. ff. de reg. iu. l. quicquid.
Membrum
ꝓprie quid sit vide. s̃.
*Homicidiũ. v. §. vj. Et
iō in statutis ita accipit̃. nisi aliud appareat de mẽte statuẽtis. vt no. Barto.
in. l. ij. ff. de pub. iudi.
Ad ꝓpositũ eorũ q̃ in hoc. §. dicunt̃
⁊ q̇dveniat appellatio an mẽbri an ma
nus. Bar. Ang. Jmo. ⁊ doc. ꝙ sic in. l. ij.
ff. pub. iudi. tex. ĩ aut̃. vt nulli iudi. §.
ꝟo eā. ver. si ꝟo. sʒz nō digitꝰ. Bar. ĩ. l.
nō sunt liberi. ff. de sta. ho. Jtẽ mẽbrum
genitale Bal. in. l. data oꝑa. col. xv. ver.
itẽ genitalia. C. qui acc. nō pos. Jtem la
bia Augu. in. d. l. ij. ⁊ ibi Alex. Jtẽ mam
milla mulieris nō hoĩs: at illa habetur
officiũ lactādi. Bal. ĩ. d. l. data oꝑa. col.
xv. ver. māmille. Jtẽ caput. Ang. ĩ. d §.
ꝟo eā. col. ix. ⁊ doc. ĩ. d. l. ij. de pub. iudi. ⁊ Bal. vbi. s̃. ver. item in eo.
Mendacium
ẜm Ang. ẽ falsa vo
*cis significatio cũ in
tentione fallendi. xxij. q. ij. §. ille ergo.
¶ Que differentia est inter mendaciuʒz
⁊ falsum. Rñ. ꝙ mentiri est contra men
tem ire. Vnde ille qui. d. quod putat
aliud siue illud sit verum siue falsum
mentit̃. c. is aũt. ij. q. ij. falsum vero pōt
q̇s dicere sine mẽdacio. cũ scʒz credit verum ꝙ tamen non est ⁊ si debitam adhibuit diligentiam non peccat: ꝙ si nō
peccat venialiter. vt in. c. homines. xxij.
q. ij. nisi in calu in quo teneretur debitā diligẽtiā adhibere. puta in actu testificandi vbi imminet notabile damnũ ꝓximo vel in iudicio sic esset mor
tale vel cũ vult iurare. xxij. q. ij. c. aĩaduertendum.
¶ Quot sunt gña mẽdatiorũ. Rñ. secun
dum Ang. in. c. j. xxiij. q. ij. q sunt octo.
¶ Primum in doctrina religiōis christiane. ⁊ secundu
ʒz Alex. in. ij. ij. religio.
hic accipitur nedum ꝓ eo quod non re
ligat ad ea que sunt fidei. sed etiam ꝓut religat ad bonos mores. quia in his
duobus consistit religionis christiane
summa. ¶ Secundum est vt aliquem
ledat iniuste in corporalibus cum nullius vtilitate sicut falsus testis in causa criminali. ¶ Tertiu
ʒz est ꝙ alicui no
cet. sed tamen alteri prodest vt testimonium in causa pecuniaria. ¶ Quartu
ʒz
est ꝙ fit sola mentiendi vel fallendi libidine vt cum delectaretur in astuta
mendaciorum compositione si habens
respectum nec ad nocendum nec ad ad
iuuandum alicui. sed solum. quia placet sibi. Quintum est ꝙ fit placendi cupiditate vt mendacium adulationis.
Sextum est ꝙ nulli nocet ⁊ alicui prodest. idest ne pecunia sibi auferatur. in
debite vel iniuste ledatur. Septimũest
ꝙ similiter alicui est vtile ad corpꝰ. scilicet vt mortẽ euadat. Octauum est ꝙ
similiter prodest alteri. vt virginitate
ʒz
seruet. Sed secundum Ale. vbi. s̃. ⁊. S.
Bonauen. iij. distin. xxxviij. ⁊ Ricar. ibi
dem. mendacium habet pro suo forma
li completiuo intentionem fallendi. e
ideo secundum intentionem mentient
tis diuersum erit mendaciu
ʒz in specieSi enim intendit solum ꝓdesse sic eri.
mendacium officiosu
ʒz. Si delectare sit
est ociosum. Si ledere sic est pernitioc
sum. Pernitiosum continet tres pri|
mas differentias quia aut in spiritualibus ⁊ sic est primum. aut in corporalibus. ⁊ sic est ẜm. Aut in temporalibꝰ.
et sic est tertium. Officiosum continet
tres vltimas species. s. si in temporalibus sic est sextum. Si in corporalibus
sic est septimum si in spiritualibus sic
est octauum. Ociosum continet quartam et quintam speciem quia aut vult
delectare seipsum. ⁊ sic est quartu
ʒz aut
alterum. ⁊ sic est quintum. Primũ istorum est grauius ⁊ vltimum leuius.
¶ Vtrum omne mendatiũ sit peccatũ.
*Rñ. ꝙ sic. c. suꝑ eo de vsur. cum similibꝰ
⁊ etiam mortale peccatum est scm. S.
Bon. Alex. ⁊ Ricar. vbi. s̃. Primo ratiōe
sue speciei. siue per se ⁊ sic tātũ tres pri
me species sunt peccatũ mortale. vnde
quicun mentit̃ contra veritate
ʒz diui
nam eam mendatio occultando vel cor
rumpẽdo peccat mortaliter. Similiter
circa ea quorum cognitio ꝑtinet ad ho
minis bonum puta ad ꝑfectionẽ scientie ⁊ informationem morum erit morta
le: quia contra charitatẽ dei ⁊ promixi.
Secꝰ si esset circa aliquid quod non refert ad salutem. vtrũ sic vel sic cognosca
tur esset veniale. Jdẽ dic ꝙ est morta
le quando est in nocumentu
ʒz corporis
proximi vel reꝝ de aliquo alicuius im
portātie etiam si alteri prodesset. secus
si in dānum alicuius rei minime quia
nō esset cōtra charitatem. ⁊ iō veniale.
Secundo est peccatum mortale per accidẽs. Et hoc dupliciter. Primo ratiōe
intẽtiōis. puta quia ita afficitur ꝙ non
curaret offendere deum vel proximum
notabiliter. preponit mendatiũ charitati dei ⁊ ꝓximi multo magis si intẽ
dit dicẽdo mendatium iniuriare deum
vel ledere notabiliter proximum etia
ʒz
si nō ledat peccat mortaliter. Sco ratiōc scandali. vt cum quis dicẽs mẽdatiũ ꝓbabiliter scandalum sequi aduer
tit tamẽ nō curat. sed dicit mẽdatiũ et
peccat mortaliter. Et in hoc ↄcordāt cō
muniter Theo. ĩ. iij. di. xxxviij. Additur
⁊ tertium. ex quo fit mortale. s. cũ dicit̃ ĩ
iudicio. Vnde scm durādũ omne men
datium p̃ter iocosum q ĩ iudicio dicit̃
de his que ad iudiciũ pertinẽt est mor
tale quia subuertit veritatẽ iudicij q
cedit in pernitiem vniuersitatis: et pla
cet quādo dicit̃ de eo de quo tenet̃ dice
re veritatẽ alias nō. ⁊ quādo fit. habes
s̃. Confessio delicti. ⁊ supra furtum. §.
xxvij. j. testis. §. xxvj. Additur ⁊ quartu
ʒz
ex quo efficitur mortale scm Hos. s. ratiōe contemptus. s. cũ quis ꝓ nihilo ha
bet dicere mẽ datie iocosa sicut vera: sicut faciũt ioculatores ⁊ similes. ar. xxv.
distin. §. alias ea demum. Q limito ve
rũ quando etiam si esset mortale nollet
abstinere aliter non. ⁊ sic incidit cũ pri
mo. Additur ⁊ quintũ ẜm alios. s. ratio
ne perfectiōis sed istis nō assentio nisi
vel qñ perfectio est talis ꝙ obligauit se
voto vel iuramẽto in nullo casu menti
ri vel ratiōe scādali vt dictum est. ⁊ ita
communiter tenent doc. facit ꝙ. s̃. dixi.
Circunstantia. §. iiij. Jn alijs autẽ casi
bus communiter est veniale peccatũ ni
si cōscĩa eis dic taret ꝙ esset mortale.
si esset eis si contra tale dictamẽ dicerẽt
mendatium peccatum mortale.
¶ Vtru
ʒz predicator vel doctor semper
*peccet mortałr mentiendo. Rñ. pau. in
iij. di. xxxviij. ꝙ nō nisi scandalũ vel cōtemptꝰ doctrine sit annexꝰ. quia si hac
sciens mentit̃ peccat mortaliter. Similiter si diceret cōtra id quod est faciẽdũ
ex necessitate. secꝰ si ex cōsilio nisi ratio
ne scādali vt dixi.
¶ Vtrũ liceat pro alterius vita conser
*uāda mentiri. Rñ. ꝙ non. d. c. super eo.
Et qualitercũ dicat̃ mendatium sem
per est peccatum saltem veniale. xxij. q.
ij. ꝑ totũ. Quidā excipiũt iocosu
ʒz ꝙ pro
prie nō vr̃ mẽdatiũ vt r in. c. ne q̇s.
xx. q. ij. nō fallit nouit ille cui r iocā
di causa fuisse dictum.
¶ Vtrum solum fit mẽdatiũ in verbo.
*Rñ. ꝙ nō sed etiā in simulatis operibꝰ.
xxij. q. v. caue. Et ideo quod dixi de mẽdatio idem dic de omni simulatione
quā quis facit vt proximũ decipiat
ẜm sanctũ Tho. secus de simulatione q̃ fit
ꝓpter bonũ de quo dic vt. j. simulatio.
episcoporum nō debet splẽdere auro vel argẽto. xlj. di.
ep̃s vtilem suppellectilem.
¶ Quid debet esse ⁊ abesse in mẽsa cle
*ricorum ⁊ religiosorum habes. s̃. clericꝰ
xj. per totum.
Mensuras
Vide supra falsarius. §.
xj.
Mercatio
Meretrix
que dicat̃. Rñ. ꝙ illa que
multorum libidini patet.
xxxiiij. di. vidua Alibi dicitur quod me
retrix est cuius turpitudo venalis est
xxxij. q. iij. meretrices ⁊ requiritur ꝙ. x.
homines admiscerit ẜm glo. in. d. c. vidua alle. c. latores. de cle. excom. mi.
¶ Vtrum sit prohibitum commisceri cũ
*eis. Rñ. sic de iure diuino ⁊ peccat mortaliter. d. c. meretrices.
¶ Vtrum accipiẽs meretricem in vxorẽ
*mereat̃. Rñ. ꝙ sic si facit vt eam a malo
retrahat. xxxij. q. j. nō est culpādus. secꝰ
si alio malo fine.
¶ Vtrrum teneatur restituere quod ac
*quirit. ex tali questu. Rñ. ꝙ non ẜm Jnnocen. in. c. quia pleri. de immuni. ec.
⁊ communiter docto. sed bene de bono
consilio. nisi accepisset de his qui alienare nō possunt. Et qui sint vide. s̃. donatio. vel etiam per fraudem. quia sic te
neretur.
Meritum
proprie dicitur actio que
fit vt ei qui agit sit iustũ
aliquid dari.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ merita cōsiderātur arbitrio boni viri. l. sideicommissa §. . ver. proinde. ⁊ ibi bal. ff. de
leg. iij. ⁊ bal. in. l. voluntatis. col. ij. C. de
fideicommis.
¶ Quotuplex est meritum. Rñ. secũdu
ʒz
*sanctum Bon. in. iij. dist. iiij. ar. ij. q. ij. ꝙ
triplex. Primum dicitur congrui. ⁊ istud
est quādo quis ex actione nō habet debitum recipiẽdi. sed tamẽ illi cui fit decet dare. sicut cum homo atterit̃ de peccato licet nō mereatur gratiā tamen cō
uenit deo vt facienti. quod se est ex sua
bonitate det. Secũdum est meritum di
gni. ⁊ istud est cu
ʒz aliquis iustus rogat
pro aliqua persona que est in peccato di
gnum quippe est ꝙ iustus exaudiatur.
Tertium est meritu
ʒz condigni. ⁊ istud
est quando agens habet debitũ recipiẽ
di. ⁊ ideo cu
ʒz prima ratio dādi sit amor
impossibile est ꝙ aliq̇d possit sibi facere debitũ qui amicitia caret. propterea
existentes extra charitatem nō possunt
mereri de condigno.
¶ Vtrum aliquis possit mereri ⁊ deme
*reri in eodem actu. Rñ. ꝙ nō uis actꝰ
aliquis ẜm genꝰ nature possit esse meritorius ⁊ in genere moris demeritoriꝰ
vt patet. xij. q. ij. si q̃libet. vbi Grego. loquens de mendatio obstetricum. d. Nā
benignitatis earum merces que eis in
eterna potuit vita retribui premissa cul
pa mendatij in terrena est recompensatione declinata.
¶ Quomodo autem intẽtio sufficiat ad
*meritum vel opera. vide. s̃. Jntentio.
Metus
est instātis vel futuri pericu
li mẽtis trepidatio. ff. quod
me. causa. l. j.
¶ Quottuplex est metus. Rñ. quod du
*plex scilicet leuis: ex quo timetur leue
malum vel minas multas quas minās
implere non habet possibilitatem. Est
secundo metus probabilis: siue grauis
qui dicitur iustus metus et iste est ille
qui potest cadere in constantem virum
vel mulierem vt cum quis potens infer
re minatur mortem aut grauem crucia
tum corporis. vt in capi. cum dilectus.
extra eodem titu. Aut seruitutem. seu
status subuersionem. puta quia scindet instrumenta vel priuilegia libertatis. vel detinebit in carcere
ʒz. aut stupra
tionem. vt. ff. eodem titu. l. isti quidem.
Jnsti. eodem titu. §. j. ij. et. iij. Et intellige quando predicta vel aliquod predictorum minatur ne dum in persona ꝓpria. sed etiam in persona liberorũ. aut
vxoris aut similium personarum. vt. d.
l. isti in fi.
¶ Vtrum metus iustus causetur ex im
*perio vel supplicatiōe regis vel domini. Rñ. Pa. in. c. vlt. qui cle. vel vo. ꝙ nō
|
nisi sit consuetus tyrānice tractare non
obtemperantes suis precibus quia tũc
bene causat. vt tenet Jo. an. in. d. c. vlti.
Bar. in tractatu de tyrāno. Facit quod
idem Barto. not. in. l. ad inuidiam. C.
ꝙ me. causa. vbi dicit̃ sola reuerẽtia ma
riti non causat iustum metum in vxore
nisi precesserint mine vel verbera. Et
idem voluit Jnno. in. c. causam matrimonij. de of. dele.
¶ Vtrum metus perdendi bona tempo
*ralia vel grauem iacturam in eis. puta
maiorem partem sit iustus. Rñ. Pa. ĩ. c.
Abbas extra eod. ti. ꝙ sic non potest su
stentari sine illis bonis que quis timet
perdere quia alibi dicitur q spiritualia non possunt diu esse sine temporalibus. j. q. iij. si quis obiecerit ⁊ glos. in. l.
aduocati. C. de aduo. di. iudi. nō. pecuniam vitam hominis. facit pro ista opi.
c. presbyteros. l. dist. ⁊. l. pe. C. eo. titu. et
di. c. abbas.
¶ Vtrum metus excommunicationis
*sit iustus. Rñ. glo. in. c. olim inter. de re.
spo. ꝙ sic sed Joan. an. in. c. cum dilectꝰ
de his que vi me. distinguit quod aut
iuste comminatur ⁊ non excusat culpa sua incidit in metum. l. similiter. ff.
eodem titu. Aut iniuste comminatur. ⁊
sic est iustus cum grauis sit pena inter
homines conuersari ⁊ carere hominu
ʒz
commertio. l. hi qui sanctam. C. de aposta. capi. sacro. de senten. excommu. Et
hanc distin. approbant domini de ro.
decisio. xl.
¶ Vtrum timor infamie sit iustus. Rñ.
*glo. in. l. nec timore. ff. eod. titu. ꝙ timor
infamie facti non causat vt puta quia
aliquis dicit ꝙ malum dicet de eo sed
metus infamie iuris talis qui habet iu
ris effectum iustus est vt in. l. isti. §. fi. ff.
e. vbi patet ꝙ deprehẽsus in aliquo delicto quicquid facit ne prodatur ex iusto metu. facit quia proditus potest pati mortem vel cruciatum ⁊ huiusmodi.
Et hec omnia intellige ꝙ causant iustũ
timorem quando quis non habet facile remedium prouidendi quia si posset
prouidere sibi puta adeundo superiorẽ
vel alio modo non prouideret. nō esset
iustus metus sed sibi imputaretur. ar.
cap. fi. de ele. ⁊. l. quibus diebus. in prin
cip. ff. de conditio. ⁊ demon. ⁊. l. qui potest facere. ff. de regu. iur. ⁊ capi. pastora
lis. §. preterea. de offic. ordi. quod limita. vt. j. §. x.
¶ Vtrum metus iustus excuset a pecca
*to. Rñ. ꝙ nō a toto. sed solum a tanto nō
tamẽ etiam a tanto ꝙ illud est de gene
re peccati mortalis ꝙ fiat veniale. cap.
sacris. extra. eo. tit. c. ij. de homi. ij. q. j. in
primis quia debet potius quilibet mala tollerare malo cōsentire decernat.
xxxij. q. v. ita ne. Limita tamẽ predicta
ad ea que sunt iuris diuim. Secꝰ in his
que sunt peccata mortalia ex dispositio
ne iuris positiui. sic excusaret a mortali. vt p
ʒz. s̃. inobediẽtia. in principio.
¶ Vtrum contractus factus ex metu iu
*sto sit nullus. Rñ. vt colligo ex pau. ĩ. c.
cum locum. de spon. ⁊. d. c. olim inter. ꝙ
aut contractus requirit liberum cōsensum aut non. Si sic tunc contractus est
ipso iure nullꝰ. Ratio licet coacta voluntas sit voluntas. xv. q. j. merito tamẽ
non est voluntas libera ⁊ sic deficit qua
litas libertatis que est de substantia cō
tractus. ⁊ ideo nullus. Jn alijs aũt vbi
nō requiritur liber cōsensus nō est nullus ipso iure. quia vt dixi coacta voluntas pur voluntas est vt plene legitur ⁊
not. in. l. si mulier. §. fi. ff. eo. titu. sed veniunt acta rescindẽda actione ꝙ metꝰ
causa. vel officio iudicis.
¶ Que sunt in q̇bus requirit̃ liber con
*sensus. Rñ. ꝙprimo oĩa q̃ sũt meritoria
vt penitẽtia. cōfessio eleemosyna. ⁊ huiusmodi. q̃ si fiāt ex tali metu excludunt
meritum ⁊ perinde est ac si nō forẽt facta Excipiũtur illa in quibꝰ imprimit̃
caracter. Vt baptismus ⁊ huiusmodi
virtute caracteris adueniẽte libera voluntate conualescunt. sed nō alia vt in
c. de iude. xlv. di. propterea. Chryso. suꝑ
Matth. xxij. Qui solo timore seruit deo
penam quidem euadet sed premiu
ʒz nō
acquiret quia non vult deꝰ vt timeat̃ vt
dominus sed vt amet̃ vt piꝰ pater. facit
|
lex. aug. de pe. di. vij. nullus in fi. quem
sero penitet inquit non solum oportet
deum timere iudicem. sed iustũ dilige
re nō tantum penam timeat sed anxie
tur pro gloria. hec ille. Secundo matri
monium facit. c. notificasti. xxxiij. q. v. ⁊
c. veniens. el. ij. de spon. ⁊. d. c. cum locũ.
Tertio dotis ꝓmissio vel solutio in. l. si
mulier. §. si dos. ff. e. ti. quia si principa
le non t
ʒz nec accessorium de re. iu. li. vj.
Quarto iurisditio. vnde prorogatio eiꝰ
ex iusto metu ẽ nulla. l. ij. ff. de iudi. ⁊ gl.
in. d. l. si mulier. Jtem electio prelati ꝑ
metum facta est nulla. c. vbi periculum
.§. ceterum. de ele. li. vj. Quinto auctori
tas tutorum extorta per metum est nul
la. l. j. §. vlti. ff. de auct. tu. Sexto absolutio ab excommunicatione de quo. s̃. Ex
cōmunicatio. vij. casu. xviij. Septimo te
stes testamentoꝝ vnde si in vinculis te
neutur. aut ab hostibus non valet. l. qui
testamento. ff. de testa. Octauo votum
limito verum quo ad metũ mundanu
ʒz
qui incutitur ab hoĩe ad hoc vt voueat
non aũt quo ad metũ aliũ ꝓpter quem
cuadẽdũaliquis vouet sic tenetvotũ.
Rō diuersitatis. quare votũ teneat ex ali
quo metu factũ qñ metꝰ nō infert̃ vt vo
ueat sed ex alio respectu ⁊ nō pnĩa. ⁊ cō
fessio ⁊ c. est tale votũ fit pietati diuine ⁊ misericordie quam interpellat vt
cum liberet a malo instanti. ⁊ ideo non
potest non misereri. acceptat promissio
nem ⁊ subsidium impendit in peniten
tia ⁊ confessione ⁊ hmōi nō cōcurrit so
lum mĩa sed ⁊ iusticia. Vñ mĩa dei acceptat intum non derogat diuine iusti
cie sc
ʒz vt non sint merito ⁊ recompensatione sed vt sint digna vita eterna. hoc
non potest. quia derogaret diuine iusti
cie que non vult nisi voluntarium libe
ra voluntate ad se conuersum in. c. sicut
nobis. de regula. ⁊ in multis alijs no.
gl. in. d. c. abbas. ⁊. d. l. mulier.
¶ Quid de iuramẽto metu extorto. Rñ.
*vt. s̃. iuramentum. v. §. ix.
¶ quid si quis veniat in talẽ metum ex
*culpa sua. Rñ. ꝙ nō subuenit̃ ei nec ha
bet seu competit ei aliquod remediũ. d.
l. si mulier. in ṗn. vbi liberta cōmisso cri
mine ingratitudinis ⁊ timens ne reuo
cet̃ in seruitutẽ promittit aliquid dño
comminanti seruitutẽ nō audiatur. sed
quo ad cōscientiam distingue. q aut ta
lis timor pōt iuste incuti tali. puta cō
misit crimẽ capitale cōminatur quis eũ
velle accusare ꝓpter quẽ timorẽ ille dat
centũ talis licet turpiter accipiat pecu
niam vt desistat ab accusando: tamẽ re
stituere nō tenet̃ de necessitate si modo
ille donare potuit. Si vero timor incuti
tur ĩ iuste quo ad deũ puta pater cōmi
natur interficere adulterũ cũ filia q l
ʒz
de iure ciuili vt in. l. nec in eo. ff. adul.
tamẽ. nō licet quo ad deũ. Jdeo ex ta
li timore extortũ non poterit tenere in
cōscientia nisi inquantũ est in recōpẽsa
tionem sui interesse puta fame lese ⁊ hu
iusmodi. alias non facit tex. cum glo. in
c. inter hec. xxxiij. q. ij.
¶ Vtrũ agẽs certũ quid ex metu presu
*mat̃ cōsentire ex taciturnitate sequẽtis
tẽporis. Rñ. gl. iuncto tex. in. c. accedẽs.
de cōuer. coniug. ꝙ nō nisi interueniat
aliquis actꝰ positiuus approbatiuꝰ prĩ
mi actus. vt ĩ. l. ij. ⁊. l. pe. C. eod. ⁊ ꝑ Jnñ.
in. c. suꝑ eo. de renũ. ⁊ facit. c. ad id q.
de spon. vbi sponsa que metu ↄtraxit si
cohabitat viro sponte presumit̃ matrimoniũ. maxime si interuenit copula fa
cit. c. vnicum. de spon. impube. libro sexto.
¶ Vtrũ ꝓbāti metũ ex quo amisit bōa
*sua stet̃ eiꝰ iuramento circa titatẽ bo
noꝝ. Rñ. pau. ĩ. c. fi. extra eo. ꝙ sic si iniu
ste metũ incussit ⁊ ↄtra eũ q̇ ĩcussit. Secus si ageret̃ ↄtravillā in cuiꝰ territorio
est factũ. nā op
ʒz ꝓbet ꝑ alios. ⁊ pōt addicere socios ⁊ familiares propter diffi
cultatẽ ꝓbandi. bonꝰ tex. est in. l. consen
su. C. de repu. ⁊ in. ca. veniens. el. ij. de
test.
¶ Vtrũ metꝰ ꝓbabilis vel leuis siłr an
*nullet. Rñ. ꝙ nec excusat nec rescindit
nec ann ullat. ⁊ dicit̃ ille q̇ cadit in viꝝ
leuẽ aut vecordẽ qui timet vbi timẽdũ
nō est. ⁊ dicit̃ meticulosus. ff. e. l. metum
nō tollit actũ requirentẽ liberũ ↄsen
|
sum vt no. Pa. in. c. veniẽs el. ij. de spon
sa. sed quo ad conscientiā dic vt. j. §. xv.
¶ Vtrũ ille qui ꝑ metũ extorsit aliq̇d te
*neatur. Rñ. dir. e. ti. ꝙ sic ⁊ ẜm leges po
test agi ↄ̃ eũ etiā quo ad penā si agat̃. j.
annũ. Sed post annũ non sed solũ quo
ad rei ꝑsecutionẽ. p̃torie actiōes sũt
perpetue quo ad rei ꝑsecutionẽ. s
ʒz quo
ad penā sunt tꝑales. insti. de ꝑpe ⁊ tem
porali. ac. in ṗn. ff. de vi ⁊ vi ar. l. j. §. s
ʒz
si ꝑ metũ. ff. ꝙ me. cā. l. si cũ exceptione.
.§. j. ij. ⁊. iij. ẜ
ʒz tñ Canones etiā ad penā
post annũ nulla cōditio tꝑis pōt op
pont. iij. q. j. c. reĩtegrāda. ⁊ ibi ꝑ doc. Et
nō solũ tenet̃ de his q̃ habuit ꝑ talẽ me
tum sed de oĩbꝰ que amisit ille cui talẽ
intulit metũ. d. l. si cũ. §. pedius metꝰ
fuit cā seu actio amissionis. d. l. si cũ. §. ĩ
hac actiōe ↄcor. Jnn. ⁊ Host. ĩ. c. fi. eo. ti.
¶ Quid si metꝰ sit solũ ob timorẽ reue
*rẽtie. Rñ. ꝙ datũ ex tali timore est omnino restituẽdũ si datũ sit ↄ̃volũtatẽ dā
tis. Facit. l. j. q̃ honorāde ad fi. ff. qua. re.
ac. nō da. Vñ qñcũ nō adest voluntas
dñi rerũ in dādo nisi ex metu acceptum
est restituẽdũ nisi fuerit ĩ culpa metꝰ ẜ
ʒz
q. s̃. dixi. §. x. Nec obstat. l. vani. ff. re.
iur. ⁊. l. metũ. ff. q metus cā. loquunt̃
quo ad forum contentiosum.
¶ Jn quo differt metus avi. Rñ. pa. ĩ. d.
*c. sacris. ꝙ metus est vis cōditionata. s.
cũ dicit interficiam te si nō feceris sic. ⁊
hmōi. c. ad audiẽtiā extra eo. Et fit sine
violentia corporali. Vis aũt est queda
ʒz
coactio qua q̇s ligatus cogit̃ facere aliquid corꝑaliter ⁊ r vis absoluta. ⁊ hec
excusat a toto si intrinsecus nō cōsentit
nō dicitur quis agere sed potius pati. d. c. sacris. Lex aũt magis large accipit
dicẽs. Vis est impetus maioris rei cui
resisti nō pōt sc
ʒz cōmode. ff. ꝙ metꝰ cau
sa. l. j. ⁊. ij. de pact. uis. li. vj.
Milites
nostri temporis licʒz nō ha
beant insignia obseruātie
veteris: habent tamen insignia obseruantie noue ẜm bal. inl. j. C. qui bo. pos.
allegat in argu. ca. translatio. de constitutione.
Ad ꝓpositũ eoꝝ que hic dicũtur ⁊
quibus stigmatibꝰ olim milites impri
mebantur no. Spe. in tit. de procu. §. j.
ꝟsi. item ꝙ si miles. ⁊ Rebuffi. in. l. stig
mata in prin. C. de fabri. li. xj. ⁊ illis eq̇parant̃ milites celestis militie. vt ꝑ bar.
in. l. miles. §. mulier. ff. de testa. mili.
Additio
tamen nō gaudẽt priuilegijs militaribus eorum
militia nō est priuilegiata ⁊ in eoꝝ acti
bus debent vti iure cōi vt cōiter tenet̃ ꝑ
doc. Cy. in. l. pe. C. de iuris ⁊ fac. ignorā.
Saly. ⁊ Bar. in. l. filiulfamilias. §. veterani. ff. de ꝓcu. Bal. ĩ. l. ĩ testĩs. C de test.
nō hñt illa req̇sita in militibꝰ. s
ʒz magis sũt ꝓmoti ad pōpā vt t bal. vbi. s̃.
¶ Quis nō pōt esse miles. Rñ. ꝙ impu
*gnantes securitates nauigantium ⁊ ho
stes publici ⁊ infames milites esse non
possunt. vt ĩ. l. j. in. ver. optimos fidelissi
mos commilitones. ff. de test. mi
¶ Vtꝝ miles possit incarcerari ꝓ debi
*to ↄ̃ctus vel vltĩe volũtatis. Rñ. Bald.
vbi. s̃. ꝙ nō. S
ʒz bar. in. l. miles. ff. de re.
iudi. limita ad debitum contractu
ʒz ĩ ca
stris solum.
¶ Quō instituunt̃. ⁊ de eoꝝ priuilegijs
*habes in. l. penul. ff. ex q̇. cau. ma. in gl.
¶ Vtru
ʒz ars militie sit licita. Rñ. ꝙ sic si
*debito mō fiat. xxiij. q. j. militare. quo
dic vt. s̃. bellũ. Licet ẽt militibꝰ se exercere ĩ his q̃ nulli sũt nociua cā exer citij
puta ĩ cursitatiōibꝰ equoꝝ in ꝓijciẽdo
tella ⁊ hmōi. in q̇bꝰ non imminet ꝓba
bile periculũ ꝓximi. sicut in torneamentis imminet. ⁊ ideo prohibent̃. facit ad
hoc. ij. Rñ. j. vbi dauid precepit vt doce
rent filios similiter arcum. i. artem sagi
tandi.
Minor
q̇s dicatur. Rñ. quod ille q̇
non habet. xxv. annum com
pletum. ff. de mino. l. j.
¶ Vtrũ minor possit petere restitutionem in integrũ non solũ in lesione q̃ de
mit de patrimonio. sed etiam in lesione
lucri cessantis. Rñ. ꝙ sicvs ad quadriẽ
niũ post impleuit vigesimũ quintuʒz
annũ. de his tamẽ solũ in quibus lesus
est infra vigesimũ quintum annũ vide
glo. in. c. ij. de resti. inintegrũ.
¶ Vtrũ teneant gesta cum minore sine
*autoritate curatoris. Rñ. pau. in. c. in p̃sentia. de proba. ꝙ si intrat religio nem
potest alienare oĩa bōa sua. fingitur
mori. l. deo nobis. C. de epis. ⁊ cleri. s
ʒz nō
intrādo nō pōt alienare in pias causas.
¶ Minor si renũciauit bñficio eccle sia
*stico non restituitur in spiritualibus
vt maior admittitur ⁊ agit ⁊ cōuenitur
ff. de minori. l. ait pretor. in glo. in prin.
Miserabiles
persone que dicant̃.
Rñ. secunduʒz Jnn. in
c. significātibus de offi. dele. ⁊ pa. ĩ. c. lʒz
de cẽsi ꝙ sunt ceci ⁊ alij morbo laboran
tes qui possunt auxiliũ ab ecclesia ĩplorare qñ nimis aggrauātur in collectis.
facit. d. c. significantibus ⁊ q ibi no.
De his que hic notant̃ ⁊ ꝙ miserabiles ꝑsone q̃ sint est ĩ arbitrio iudicis
ẜm Pe. de bel. ꝑti. Bar. ⁊ Bald. in. l. j. C.
qñ nuꝑ. in pupil. ⁊ vi. Alex. in. l. ne quic
. §. fi. ff. de offi. procon. ⁊ ibi Bar. nota
que sunt ꝑsone miserabiles.
¶ Vtrũ ceci ⁊ alij morbo laborantes ꝑ
*petuo excusentur a muneribꝰ. Rñ. pañ.
in. d. c. l
ʒz ꝙ sic a personalibꝰ. qne imponunt̃ ꝑsonis vt. l. ij. C. qui mo. se. excus.
Arealibus aũt muneribus ordinarijs
nō excusantur nisi princeps velit ea remittere C. de vac. mune. ⁊ de mune. patri. quasi per totũ. secus si sunt extraordinaria nō tenẽtur ad illa. l. vnica. C.
de superindic. facit. c. indicatum. lxxxix.
dist. ⁊ quādo dicātur realia ordinaria.
vel extraordinaria. vide. j. munus.
Missa
ẜm Hug. de sācto victo. de sacramẽtis lib. xj. r quasi trans
missa eo quod populus per ministeriũ
sacerdotis qui mediatoris vice fungit̃
inter deum ⁊ hoĩes preces vota. ⁊ obla
tiones trāsmitat deo.
De notatis in hoc. §. pauca per legi
stas notantur quia materia est mere ec
clesiastica ⁊ spiritualis. Sed de hoc no.
⁊ de substantialibus misse no. in Spe.
in prophe. ij. parte. ⁊ qñ debeat missa ce
pta amitti propter presentiam excommunicati. no. Bal. in. l. casus. C. de test.
¶ Missa a quo d
ʒz celebrari. Rñ. quod a
*solo sacerdote rite ordinato de sum. tri.
c. j §. vna de cōse. di. j. c. j. in fine.
¶ Vtrũ existens in mortali vel polutꝰ
nocturna polutiōelicite celebret. vi. s̃.
eucharistia. iij. §. xviij. ⁊ §. xxix.
*¶ Vtrũ sacerdos qui nō est ieiunꝰ possit celebrare. ẜm Sco. in. iiij. di. viij. ꝙ nō
vij. q. j. ni hil de cōse. disti. ij. liquido. ⁊ta
liter debet esse ieiunꝰ ꝙ circa mediā no
ctem nihil sumpserit tumcũ minimum etiam si sit species vel electuariũ
vel medicina canon dicit nullus post
cibũ potũ quẽlibet minimũ sumptũ
missas facere presumat. vij. q. j. nihil. im
mo plus ibi dicit gl. ꝙ etiā si āte mediā
noctẽ sumpsisset cibũ. Et adhuc sẽtiret
eructatiōes ⁊ cibu
ʒz nō debet celebrare
de conse. di. ij. tribus. ⁊ Host. de ac cusa.
in. c. si constiterit.
*¶ Quid de reliquijs cibi remanẽtibus
ĩ ore. Rñ. ꝙ si causaliter deglutinant̃ nō
impediũt. quia nō trahiciũtur per modum cibi vel potus sed per modu
ʒz sali
ue. ẜm sctm̃ Thom̃. ĩ tertia parte. q. viij.
*¶ Quid si sacerdos in mane lauādo os
deglutiat stillā aq̃. Rñ. ꝙ potest celebra
re nisi fecerit ex proposito. ar. xxiij. q. v.
de occidẽdis. xv. q. vj. ca. j. cōcor Ricar. ĩ
iiij. distĩ. viij. Tho. vero dicit veru
ʒz nisi
trahiciatur in magna quātitate.
¶ Quid si cibus sit digestus sed tamẽ
*nō dormiuit per totam noctẽ. Rñ. ꝙ po
test celebrare quia ioium quies tẽpus ⁊
digestio requirũtur ẜm Jo. Bar. brix. ⁊
Archi. in. d. c. nihil. ⁊ host. ⁊ pau. in. d. c.
si constiterit. licet ibi glo. videatur senti
re cōtrarium sed male.
¶ Quomodo debet celebrare. Rñ. ꝙ de
*bet seruari ordinarie misse tam in dicẽ
dis etiam in actibus.
¶ Vtrũ debeat celebrare capite discoꝑ
*to. Rñ. ꝙ sic. de cōse. di. j. c. nullus episco
pus. Vnde quisine rationabili causa ce
lebraret capite coperto peccaret morta
liter. secus si ex aliqua rōnabili causa
ꝑropter verbum temere positũ. in. d. c.
nullus.
¶ Quid si post inceptā missam desistat
*Rñ. ꝙ. si sine rōnabili cā dimittit pec|
cat mortaliter. alĩas nōvt in. d. c. nullꝰ.
¶ Qñ euāgeliũ legit̃ oẽs debent stare
*nō sedere necgenuflexi manerevt in. c.
apostolica autoritate. de cōse. distin. j.
¶ Verũ debeat aliq̇d ali dici a sacer
*dote q cōtinet̃ in missali. Rñ. q nō.
ar. c. visum. ⁊. c. de nominibus. de cōse.
di. j. Cogitari tñ possunt q̃cun deuota ẜm sctm̃ Bona. sed nō exprimi.
¶ Vtrũ requirat̃ attẽtio. Rñ. ẜm Rica.
*anglicũ in quoł. ꝙ sic. vñ Dio. de ecclesiastica ierarchia ad sanctissimũ euntes sacrificiũ mũdari conuenit ad ipsis
vltimis aĩe fantasmatibus vnde despe
rans se posse habere ꝓbabiliter cordis
stabilitatẽ peccat grauiter accedẽdo. si
tamen sperat ⁊ ex infirmitate distrahitur minus peccat hec ille.
¶ Quid si omittat̃ aliq̇d. Rñ. ꝙ peccat
mortaliter si sciẽter facit. tñ consecrat si
ibi sit materia debita ⁊ forma cũ inten
tiōe ↄficiẽdi de quo dictũ est. s̃. eucharistia prĩo. Et hoc intellige ꝙ peccat mor
taliter sciẽter dimittendo aliq̇d notabi
le puta euāgeliumvel epistolā. secretas
⁊ hmōi: secus esset de aliquo verbo solo. alio a forma ↄsecratiōis. Jdem dic si
omittat̃ tp̃s debitum paramenta ⁊ reliqua necessaria ꝙ est mortale quando
sit scienter.
¶ Quid faciet sacerdos si missam dicẽ
*do perpendat nō fuisse debitam mate
riam ministrandam. Rñ. ẜ
ʒz cōiter theo.
in. iiij. distĩ. viij. ꝙ siue defectus sit ĩ ho
stia siue in vino. ⁊ aduertit ante cōse
crationis canonẽ inceperit sic accipiet
aliam hostiam si defectus est in hostia
vel vinũ si est in vino. Et reincipiet si ẽ
in hostia defectus ab illa oratiōe. Su
scipe sctẽ pater. qua dicta omissis alijs.
dicet veni sctĩficator ⁊ c. Et sic oĩbꝰ alijs
omissis ꝓsequat̃ vbi erat qñ aduertit.
Si vero defectus fuit invino ĩcipiet ab
illa oratiōe. Deus qui humane cu
ʒz or̃o
ne. Offerimꝰ ⁊ c. Et alia veni sanctifaca
tor ⁊ c. Et alijs dimissis ꝓsequatur vbi
dimiserat. Si iā ↄsecrauerat ⁊post con
secrationẽ deprehẽdit defectus erat
in vino debito sic accipio cum aqua so
lum incipiet ab illa oratiōe. Simili mo
do vs ad orationẽ. vnde ⁊ memores ⁊
alijs omissis ꝓsequat̃vbi dimisit. Siꝟo
defectꝰ erat in hostia ⁊ iā cōse crauerat
vinũ sic acceptata alia hostia ĩcipiat ab
illa oratiōe. Qui ordine ⁊ loco illiꝰ rela
tiui qui dicet. Dominꝰ noster Jesꝰ christus pridie pateretur ⁊ c. vs ad orationẽ. simili mō ⁊ oĩbꝰ alijs omissis ꝓsequaturvbi dimisit. Et notāter sic dixi
si solũ diceret. hoc est corpus meũ. nō
cōsecraret ẜm Sco. ⁊ Landul. in. iiij. di
stin. vij. q. iij. oratio ill significat q
exprimitur verbo non quod est in inten
tione proferentis. Et ideo si nulla fieret
mẽtio de christo intelligerent̃ illa verba de corpore sacerdotis vel sanguine
non de christo. Et sic non cōsecraret.
¶ Pone ꝙ nō aduertit de defectu. nisi
*post sumptionẽ hostie que nō erat triti
cea aut debita. Rñ. ẜ
ʒz cōiter doc. vbi. s̃.
ꝙ nō obstante ꝙ non sit ieiunus nihil
ominus accipiet aliā hostiā debita
ʒz ⁊
incipiet. vt dictũ est. Donimus noster
Jesus christus pridie vs ad simili
modo ⁊ c. ⁊ postea alijs omissis sumet
eā ⁊ prosequet̃ vbi omiserat.
¶ Sed quid si sumpto corpore inuenit
*aquam locovini ĩ calice qua
ʒz bibit. Rñ.
Tho. in tertia parte questione octuage
sima quarta tenet ꝙ est alia hostia ⁊ ali
ud vinum sumendum ⁊ consecrandu
ʒz.
Quidam alij dicunt ꝙ propter scandalum nihil est reiterandum. ⁊ maxime
cum non sit ieiunus. Sed tu tene opil.
Sco. vbi. s̃. ꝙ solum est accipiendum vi
num cum aqua ⁊ dicendu
ʒz. Simili mo
do post dominus noster iesus christꝰ
cenauit accepit calicem ⁊ c. vs vnde ⁊
memores ⁊ sic alijs omissis dicat. San
guis domini nostri iesu christi custodiat animam ⁊ c. ⁊ sumat quia istud po
test fieri siue scandalo. Nec ob. ꝙ non
sit ieiunus quia est maius preceptum
quod sumatur integre quam ieiuno
stomaco. vt patet in capitu. comperimus. ⁊ capitu. relatum. de consecra. distin. ij.
¶ Quid faciet sacerdos si quando ha
* |
bet aquā in ore ante deglutiat aduer
tit. Rñ. Directoria. lib. j. tit. xvij. ꝙ si potest sine scandalo sputet in calice. et extrahet particulam hostie. ⁊ quam reponet in alio vase. ⁊ sic accipiat vinum et
consecret vt dictum est et in eo ponat
particulam hostie ⁊ sumat postea illam
aquam si potest facere sine periculo vo
mitus vel si timet de vomitu reponat
aquam in sacrario. Et idem dicerem de
particula ꝙ idem esset comburenda: et
cineres in sacrario reponendi quando
sine periculo vomitus recipere non
posset.
¶ Quero quid faciet sacerdos quando
*musca vel aranea cadit in calice. Rñ. ꝙ
si cadit ante consecrationem proijciet il
lud vinum ⁊ accipiat aliud cum aqua ⁊
faciat secundum ꝙ supra dictum est. §.
decimoquarto. Si vero cadit post consecrationem extrahat eam ⁊ lauet cum
vino nisi esset res venenosa. vel que ꝓuocaret vomitum quia tunc omnia simul essent reponẽda in vase alio ⁊ ali
vinum cum aqua sumendum ⁊ cōsecrā
dum vt dictum est in. §. decimoquarto
⁊ decimo sexto. ẜ
ʒz Archidia. Hugo. Jo.
de fanto. in capi. si per negligentiam de
consecratione distinctione secũda. quia
nihil adhominabile sumi debet occasione huius sacramenti. vt notat glo. in
dicto capit. si per negligentiam. ⁊ finita missa accipiat sangunem illũ ⁊ igne
comburat cum aliqua stupa vel panno
lineo ĩ ipso madefacto ⁊ cineres ponat
in sacrarto.
¶ Quid si gutta sanguĩs ceciderit. Rñ.
*ꝙ si cederit super tabulam ⁊ similia lābatur si potest fieri sine horrore. ⁊ postea locus radatur ⁊ rasura comburatur.
⁊ cinis iuxta altare recondatur et sacerdos quadraginta diebus peniteat. Si
vero cecidit super lintheum abluat̃ tribus vicibus calice supposito. ⁊ aqua ab
lutionis iuxta altare condatur. ⁊ sacerdos peniteat quatuor diebus nisi peruenerit ad tertium lintheum quia tunc
nouẽ. si vs ad quartum viginti diebꝰ
penitat. de conse. distin. ij. c. si per negli
gentiam.
¶ Quid si sumendo sanguinẽ remanet
*particula in calice. respōdeo debet digito ad labiu
ʒz calicis adducere ⁊ sume
re ⁊ nullo modo apponat vinũ ante eiꝰ
sumptionem. quia vinum citius descẽderet. ⁊ sic sumeret nō ieiunus secundũ
Sco. in quarto distinctiōe octaua. Quā
uis ego arbitrer ꝙ etiā si apponeret vi
num. ⁊ sic simul sumeret nō peccaret licet vinum citius descẽdat. quia q fit
tali modo dicitur fieri simł. ꝑ ea que no
tant̃ in. c. quia ꝓpter de elec. ⁊ in. l. con
tinuus. ff. de verb. ob.
¶ Vtrum hostia non consecrata q̃ est
*in altari vel gutta vini q̃ est in pede ca
licis vel aliter a vino quod est in calice
separata cōsecretur. Respondeo ꝙ non
nisi hoc intendat sacerdos. j. questione
prima detrahe.
¶ Quid si omisit aquam ponere in vi
*no. Rñ. ꝙ si aduertit ante consecrationẽ
hostie debet eam apponere reiterando
vt. s̃. dixi. §. xiiij. quādo defectus est in
vino ꝙ si aduertit post consecrationem
hostie. sed ante consecrationem vini ap
ponat nihil reiterando secundum Mo
nal. Si post consecrationem vini aduer
tit tunc ẜm sanctum Tho. in. iij. parte
q. lxxxiij. nullo modo apponat. quia ap
positio aque nō est de necessitate sacramẽti vt dixi. s̃. eucharistia. j. §. xvij.
¶ Quid si vinũ in calice cōgeletur. Rñ.
*ꝙ sacerdos debet ipsum ante consecrationẽ resoluerevt habeat rationẽ actualem potus. si tamẽ non resoluit adhuc
cōficit vinũ cōgelatũ nō differt a non
cōgelato nisi qualitate accidentali.
¶ Quid si ex frigore hostia dilabitur
*in calicem. Rñ. ꝙ debet vlterius procedere nec est necesse aliquid reiterare secundum Thom̃. in. iij. parte. q. lxxxiij.
Sed secundum Jnnoc. vt recitat Lau.
in. iiij. dic. x. si aliqua pars remansit in
manu frangat illam. et partem mittat
in calicem quia prima casualiter cecidit.
¶ Quid si sacerdos non recolit se aliq̃
*dixisse. Rñ. ꝙ sacerdos non d
ʒz propter
|
hoc turbari q̇ multa dicit non recolit
oĩa. Si tamẽ ꝓbabiliter constet aliqua
omisisse si quidẽ sunt de necessitate sacramenti puta forma cōsecrationis d
ʒz
reiterare ab illa forma ⁊ cũcta ꝑ ordinẽ
ꝓseq̇ Si ꝟo non sunt de forma cōsecrationis si nō d
ʒz resumere in mutādo ordinem officij. sed d
ʒz vlterius procedere
Tho. iij. parte. q. lxxxiij.
¶ Vtrũ semꝑ sacerdos celebrās debeat
*sumere corpus ⁊ sanguinẽ. Rñ. ꝙ sic de
ↄse. di. j. ꝑlatum. Si sacerdos deficit in
missa alius qui sit ieiunus debet supplere vt. s̃. eucharistia. iij. in prin.
¶ Quid si aliq̇s casus necessitatis ali
*cui euenerit puta ĩfirmitas ⁊ hmōi poterit ne sacerdos illi hostiā dare cũ aliā
nō habeat cōsecratā. Rñ. ꝙ nō totā sed
bene partẽ. ⁊ aliam partẽ ipse sacerdos
sumere ẜm. S. Tho. in. iij. di. xij. Et idẽ
credo etiam si non infirmitas. sed alia
rationibilis cau.
¶ Quid si hostia inueniat̃ fracta añ cō
*secrationẽ. Rñ. nihilominꝰ pōt cōsecrari nisi scandalũ in populo. tunc alia
ʒz
accipiet. fractio ⁊ quadratura ⁊ huiusmodi nō vitiant sacramentum.
¶ Vtrũ in memẽto viuorũ vł mortuoꝝ
*debeat fieri aliquoꝝ noĩatio. Rñ. ꝙ non
est necesse: nisi solũ vt supplicātis deuo
tio reddat̃ effectꝰ. ar. xiij. q. ij. cũ grauia.
⁊. c. nō extimemus. no. gl. de cōse. di. j. c.
visum. ⁊ se. ex qͦ p
ʒz ꝙ tm̃ singuloꝝ noĩa
sunt expediẽda quāto ex eoꝝ noĩatione
augmẽtat̃ deuotio celebrātis. nō mi
nus q̇libet h
ʒz sub generali si specialiter fierẽt. de conse. di. v. non mediocri
ter. ⁊ no. glo. in d. c. visum.
¶ Vtrũ p̃fatio ꝓpria debet dici ĩ missa
*ↄmemoratiōis seu votiua. Rñ. pa. ĩ. c. cō
siliũ. de cele. missa. ꝙ si ꝓpria si h
ʒz solũ
sũt. x. ab eccłia approbate. ix. hñtur ĩ. c.
inuenimꝰ. de cōse. disti. j. s. Natiuitatis
dñi epiphanie Quadragesime Pasche
Ascẽsionis dñi Pẽtechostes sctẽ crucis
Sctōꝝ Apostoloꝝ ⁊ sancte trinitatis. ⁊
in. c. sctōꝝ. lxx. di. ponit̃ decima de dña
alie sũt delende de missali nisi ex spāli
priuilegio sit cōcessu
ʒz vt fratribꝰ mino
ribꝰ de beato Francisco ꝑ Sixtum. iiij.
¶ Vtrũ gloria in excelsis debat dici in
*missis votiuis. Rñ. ꝙ nō vt in. c. ↄsiliũ.
de cele. missa. nec etiā credo in vnũ deũ
dicit̃ l
ʒz cōsuetudo derogauerit illi iuri
quo ad gloria in excelsis q̃ r ĩ missis vo
tiuis beate virginis: ⁊ qͦ ad alios etiam
in missis spũs sancti minores tñ habẽt
ex priuilegio vt possint dicere gloria in
excelsis in missis spiritus sancti quas
pro ecclesia dei celebrant. Dicit tamen
Hosti. in. d. c. consilium deuotam cōsue
tudinem nō reprobamus.
¶ Vtrũ perfusio post sumptionem san
*guinis debeat fieri cum vino. Rñ. sic vt
de cele. missa. c. ex parte.
¶ De quo debet missa celebrari. R. pa.
*in. c. q̇dā laicoꝝ. de cele. missa. ꝙ d
ʒz celebrari de eo de quo fit offiũ vnā missā
peculiarẽ audiẽs vel dicẽs nō satisfacit
p̃cepto audiẽda missa illa q̃ p̃cipit̃
est missa de festo vel q̇ ẜm officiũ debet
dici vt ĩ. d. q̇dā laicoꝝ Credo tñ ꝙ secu
lares ꝓpter ignorātiā excusent̃ sed non
celebrātes ⁊ ꝓpterea in. d. c. q̇dā et. c. et
hoc de cōse. di. j. dicit̃ ꝙ tales misse peculiares seu votiue debẽt celebrari ĩ occulto ⁊ hoc ĩtelligo ĩ diebꝰ in quibꝰ q̇s
tenet̃ de p̃cepto audire missam vel ĩ ecclesia collegiata seu cōuentuali in qua
quotidie est celebrāda vna missa de officio. vt ĩ cle. j. de cele. mis. ⁊ sic intelligo
tex. in. d. c. quidā laicoꝝ. si sit alius q̇
celebrauit missa
ʒz de officio⁊ nō sit de p̃
cepto ꝙ missa audiatur potest quis mis
sam votiuā dicere sine oĩ scrupulo et in
publico ⁊ in secreto. Nec sufficit ẜ
ʒz mo
nal. ꝙ audiat introitum et huiusmodi
diebus in quibꝰ tenetur de officio audire missa dicitur cu
ʒz canone. vt pa
tet in. d. c. quidam.
¶ Vtrũ missa de sctĩs tantũ valeat aĩa
*bus defunctorum sicut si dicat̃ ꝓ defun
ctis. Rñ. host. ĩ. c. ij. de cele. mis. ꝙ sic ⁊ ꝙ
do. Hug. Car. dicebat ꝙ celebrando pro
dña sciebat celebrare pro de functis. et
ecōtrario. d. c. ij. ⁊ de conse. di. ij. quotiẽscũ Caue tamen si ꝓmisisses spāliter ꝓ defunctis ꝓpriam missam dicere
|
nō satisfaceres missam dicendo de domina rōne ꝓmissiōis. Jtem aduerte ꝙ
hoc est verum quando maior deuotio q̃
quis dicit missam de domina ⁊ huiusmodi supplet vel sancti intercessio. ałs
non. nisi quo ad veritatem sacramenti
sed non quo ad veritatem orationũ.
plus valet ꝓ defunctis dicta. scm Pe.
in. iiij. di. xlvj.
¶ Cũ q̇bꝰ d
ʒz missa celebrari. Rñ. ꝙ pri
*mo cũ indumentis debitis. q̃ ẜm Jnn.
iij. vt recitat Dir. li. j. ti. vij. sunt calciamẽta amictꝰ alba singulũ manipulus
stola. patena. ar. xxiij. di. ecclesiastica.
xcv. dist. vinũ. xj. q. iij. ep̃s. de penis degradatio. li. vj. Et qualia debẽt essep̃di
cta dicẽdũ ꝙ ẜm cōsuetudinẽ rōnalẽ re
gionis seu cōgregatiōis ar. l. de q̇bꝰ. ff.
de legi. Et an debẽt esse benedicta: cōiter tenet̃ ꝙ sic. exceptis calciamentis et
etiā singulo q de cōsuetudine nō bene
dicit̃ ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xiij. ⁊ Sco. ea. dist.
Sco cum igne. de cele. mis. c. vult. Et
celebrās sine igne d
ʒz officio ⁊ beneficio
priuari ididẽ. Tertio cũ calice corꝑalibus altari lapideo. ⁊ tribꝰ tobalis suꝑ
eo. ⁊ missali hostia a
ʒzima. vino ⁊ aq̃ q̃ ĩ
minori quātitate d
ʒz poni quā de vino
vt in. c. perniciosus. de cele. mis.
¶ Vtrũ peccet mortałr q̇s sine aliqͦ p̃di
*ctoꝝ celebrat. Rñ. ꝙ sic q̇ sine igne ex a
qua vel in pane fermentato si est sacerdos latinus: vel in vase lingeo vt p
ʒz in
c. literas de cele. mis. vbi dicit̃ ꝙ debet
talis sacerdos deponi ab officio et beneficio. Et idem in vase vitreo vel de
auricalco aut ere de conse. di. j. vt calix.
Jdem si sine altari lapideo ⁊ cōsecrato
corporalibꝰ casula stola manipulo cingulo alba amictu vt in. c. j. de cōse. di. j.
non tamen efficitur irregularis cũ non
inueniat̃ iure cautũ hic siue faciat sciẽter siue ignoranter ẜm Ri. ⁊ Sco. in. iiij.
di. xiij. l
ʒz mortaliter peccet de consec. di.
j. ecclesie ⁊. c. concernimus cum duobꝰ
c. sequentibus. et hoc intellige si scienter facit secus si ex obliuione manipulum vel stolam omisisset de calciamentis autem heredis non credo sit preceptum cum non inueniatur in iure. Vn
de si quis ipsa omitteret non ex cōtemptu sed quia non habet nō peccaret. ar.
d. c. j. Patet hoc ꝙ calciamenta nō sunt
de necessitate. sic oporteret habere
specialia q̇bꝰ nō vtemur nisi celebrando cuius contrarium seruatur cōiter.
¶ Sed vtrũ sine missali possit dici qui
*dā dicũt ꝙpeccat mortaliter celebrans
sine missali in quo ad minus nō sit canon: tum exponit se periculo errandi
tum quia cōsuetudo ita habet vt sine li
bro in quo sit canō nō dicat̃. Et placet
quia sepe optime memorie viri ĩ hoc er
rāt. Canon secũdum communiorẽ opi.
dicitur a Te igit̃ vs ad communionẽ
⁊ secundum durā. debet dici expedite
ne musce veniẽtes. idestvane cogitatio
nes perdāt suauitatem vngnenti. idest
oratiōis ⁊ ne populus sastidium concipiat nō tamen nimis festinanter ne sacrificium fiat sine sale discretiōis ⁊ deuotiōis ⁊ debet legi in libro ne error cō
tingat. Jdem dicerem de tribus tobalis si non haberentur quod sufficeret
vna. Et no. quod preceptum est clericis
vasa ⁊ vestimenta in quibus celebrari
debet sunt munda ⁊ nittiua in. c. relin
qui nolumus de custo. euch. ⁊ iō peccat
mortaliter faciens cōtrarium. xiiij. q. j.
ꝙ percipitur.
¶ Quarto debent esse saltẽ duo presen
*tes celebrationi missarum. de conse. distinctio. prima hoc quo. Et hoc verũ
in missa publica s
ʒz in missa priuata po
test dici vno presente seruitore solũ qui
respondeat in persona totius populi:
vnde nemo sacerdos per se solus potest celebrare. vij. q. j. illud de filijs p̃sb.
c. preposuit in fi. Episcopus vero sine
dyacono celebrare non potest nisi necessitas cogat. xciij. dist. c. diaconi sunt
in gl. in ver. habet.
¶ Vbi debet missa celebrari. Rñ. q in
*oĩ loco cōsecrato ab ep̃o pōt libere cele
brari de conse. distinct. j. ⁊. c. j. ⁊. c. sicut
⁊. c. sequenti. ⁊. c. nullus. Et hoc verum
nisi sit interdictus et polutus. de quo
supra. Consecratione eccle. §. viij. Fallit
|
hoc in. c. autoritate. de priuil. li. vj. vbi
ꝓhibetur celebrari in ecclesijs constru
ctis ab exceptis in locis nō exemptis si
ne licẽtia episcopi. Jtẽ licet minoribus
⁊ predicatoribꝰ celebrare in omni loco
honesto cum altari portatili ab episcopo consecrato saluo iure parochiali q
quidem ius ẜm Grego. nonu
ʒz in extra
uaganti que incipit. Nos attendentes
consistit circa oblationes decimas. et
primitias solum. ⁊ hoc siue sit consecra
tus locus vel non dummodo non sit in
terdictus vel polutus. Et sic intellige.
c. in his de priuil. vbi hoc priuilegium
ponitur. Similiter episcopis licet in. d.
c. fi. de priui. li. vj. de quo. s̃. interdictu
ʒz.
vj. §. xxxix. Aduerte ꝙ sacerdos debet te
nere hostiam ⁊ calicem quando consecrat super lapidẽ consecratu
ʒz ẜm Pet.
de pal. ⁊ debet lapis esse ita magnus
ꝙ saltem possit super eo capi totus pes
calicis cum hostia de quo vide altare.
Not. etiam ꝙ quicũ celebrans vel faciens celebrari diuina in ciuitatibus
castris vel villis nisi quatenus a iure
ei conceditur est ei interdictus ingressus ecclesie ipso facto cuiuscun ordinis vel priuilegij sit munitus. c. episco
porum de priui. lib. vj. Jdẽ si in locis a
iure vel a iudice prohibitis vt ibidem.
¶ Vtrũ de licentia episcopi possit cele
*brari in loco non consecrato. Rñ. Jnn.
in. c. j. de conse. eccle. vel alta. tenet ꝙ sic
etiam sine licentia si modo habet alta
re viciatum. Archi. post alios in. c. missarum de conse. di. j. ⁊ Panor. in Rubr.
de conse. eccle. vel al. tenent ꝙ non etiā
cum licentia episco. sed dico pro concor
dia ꝙ in sua diocesi potest episcopꝰ da
re licentiam vt in ecclesia non consecra
ta vel oratorio possit quis celebrare cũ
altari portatili consecrato ex necessitate vt no. glo. de conse. dist. j. vnicui. et
xviij. q. ij. quidā. Jn alijs aute
ʒz locis nō
potest dare nisi quando ecclesia deest.
vt in. c. concedimus. de cōse. di. j. ar. d. c.
fi. quia frustra concederetur episcopis
illud priuilegium si haberent de iure
communi. Aduerte tamen ꝙ in locoflu
ctuanti vt in mari ⁊ fluminibus celebrare non licet alicui. S
ʒz extra suā dio
cesim nō pōt dare licentiam celebrādi
in loco non consecrato.
¶ Qua hora potest missa particularis
*celebrari. Rñ. ꝙ ab aurora vs ad nonam etiam in cōuentualibus ecclesijs
potest quotidie celebrari. de conse. di. j.
.§. in ieiunijs. ⁊. c. necesse est. Et hoc sequitur Sco. in. iiij. di. xiij. Nec ob. c. nocte. ⁊. c. solent de consec. di. j. ⁊. c. non liceat. xliiij. di. ⁊. c. ꝙ a patribus et. c. fina.
lxxv. di. ⁊. c. vl. lxxvj. di. quia ĩtelligit̃ de
solẽnibus missis ẜm Host. ĩ summa de
cele. mis. Solẽnis vero debet dici in cō
uẽtualibus ecclesijs hora sua. s. in vigĩ
lijs ⁊. xxx. ⁊. iiij. temporibus hora nona.
Jn festis hora tertia. Jn profestis hora
sexta ꝙ tamen communiter nō seruat̃:
tardiꝰ dicitur in festis alijs diebꝰ
nō festiuis ⁊ excusant̃ vt p
ʒz in iure prealle. Et sic intellige gl. ĩ. c. j. de cele. mis.
⁊ alios doc.
¶ Vtru
ʒz possit dici missa de nocte. Rñ.
*ẜm Host. vbi. s̃. ꝙ nō nisi in natiuitate
dñi vel nisi ẜm Rod. de lnĩa ep̃i. vel superioris imminẽte necessitate puta
infirmus moritur nec habetur eucharistia. Alias eā ante aurorā celebrās pec
cat mortaliter idẽ dicendũ de celebran
tibꝰ ante dictũ matutinũ. ar. xj. di. c. in
his ⁊. c. ecclesiasticaꝝ. ⁊ extra de cel. mis.
c. j. ⁊ vl. ẜm Host. Siłr de prĩa dicẽdũ ẽ
vbi est cōsuetudo ẜm Ho. quam quidẽ
cōsuetudinẽ attẽdo ad primā q̃ dicit̃ in
choro nō ad eā q̃ r a ṗuato. Vnde ĩ religiōe minoꝝ cũ multe misse dicantur
de cōsuetudine ante primā non credo
ꝙ volẽs missam dicere teneatur primo
dicere primā sic oporteret bis eā ali
quādo dicere. s. per se ⁊ postea in choro
ꝙ nō est necesse. ar. primi de cele. mis. ⁊
sic p
ʒz ꝙ possunt dicere missam licite añ
dicant primam.
¶ Quotiẽs d
ʒz missa celebrari. Rñ. in ec
*clesijs cōuentualibus ⁊ collegiatis debẽt quotidie due misse celebrari. s. vna
ẜm offm̃ ⁊ alia ꝓ mortuis. vt in. c. cum
creatura de cele. mis. in tex. ⁊ ĩ gl. ⁊ colle
|
giallter debẽt dici. Et dicit pau. ibide
ʒz
quod peccant nō seruantes tñ communiter non seruatur. ⁊ sic non peccant.
¶ Vtru
ʒz quilibet sacerdos teneat̃ qͦt i
*die celebrare. Rñ. ꝙ nō etiā in diebꝰ fe
stiuis. vt p
ʒz in. c. quotide de cōse. di. ij.
Exceptis habẽtibꝰ curā animarũ qui
ad minus in diebꝰ festiuis tenent̃ cele
brare nisi per aliũ satisfaciant populo
ar. c. j. de cele. mis. Aduerte tamẽ ꝙ si sa
cerdos ob sui indignitatẽ ⁊ sacramẽti
reuerẽtiam abstineat non peccat ẜm. s.
Bo. ĩ. iiij. di. xij. puta pollutis ⁊ hmōi.
Si vero stat pro quadā incuria ⁊ negli
gẽtia sua ita ꝙ ad minus non celebret
in precipuis festis. Et maximein illis
ĩ quibꝰ seculares deuoti solẽt communicare. Peccat quidẽ ⁊ si nō mortaliter
saltem grauiter vt p
ʒz per. c. dolẽtes de
ce. mis. vbi valde tales reprehẽ dũt̃. Ri.
vero in. iiij. di. xiij. tenet ꝙ tenẽtur in ta
libus diebus celebrare. Jdẽ t
ʒz. s. Tho.
in. iij. parte. q. lxxxj. ⁊ sic vr̃ q nō excusentur a mortali. qñ sine rationabili cā
in talibꝰ diebus nō celebrant. Vnde di
cit idẽ. S. Tho. ꝙ l
ʒz quo ad actus ordi
nis qui pertinẽt ad corpꝰ christi misti
cum nō teneatur nisi qui habet ex p̃latiōe vt predicare absoluere ⁊ hmōi tamẽ celebrare vt deo sacrificium reddat
etiā si nulli hominum teneatur. Jdem
etiā po nit in. iiij. di. xiij. ⁊ potest timere ne tan seruus ne quiabscōdit pe
cuniā dñi cōdẽnetur. Quotidie autem
celebrare laud abile est si modo ex huiusmodi celebratione nō minuatur reuerentia debita ad sacramentum ⁊ de
uotio Si autem minueretur tunc aliquando cessandum est de quo vide. Eu
cha. iij §. xxxvj.
¶ Vtrum institutio beneficij ꝙ q̇s cele
*bret omni die obliget institutu
ʒz ad sic
celebrādum. Rñ. Pa. in. c. cōsuluisti de
cele. mis. ⁊ in. c. significatũ de prebẽ. ꝙ
nō quia talis institutio est illicita ⁊ da
ret materiā peccādi. ⁊ ideo taliter insti
tutus debet accipere interpretatione
ʒz
ab isto tex. c. significatũ. vt scilicetĩ telligatur ꝙ d
ʒz celebrare ⁊ teneatur to
frequẽtius potest salua honestate sua
⁊ debita reuerẽtia ⁊ deuotiōe ad sacramentum ⁊ sic intellige de quocun de
neficiato. Similiter dic quando institueret̃ ad dicẽdũ missā peculiarẽ quo
tidie hoc nō obstāte pōt ⁊ d
ʒz dici de
feria. c. quidā de cele. mis. ⁊ sic patet ꝙ
quis aliquando tenetur frequẽtius ce
lebrare.
¶ Vtrũ quis possit pluries dicere mis
*sam in die. Rñ. Pa. in. di. c. cōsuluisti ꝙ
nō. Facit. d. c. cōsuluisti ⁊. c. referẽte. e. ⁊
c. sufficit de cōse. di. j. Nisi in duobꝰ ca
sibus. ¶ Primus in die natiuitatis ĩ qͦ
tres possunt celebrari siue dicatur vna
in media nocte: alia in aurora: ⁊ tertia
inhora debita siue dicantur simul in
die vel vna et post interuallum duas
vel econtrario: quia sic h
ʒz consuetudo
sed ante auroram non debet dici nisi
vna. s. illa de media nocte.
¶ Secũdus respectu alicuiꝰ necessitatis vt puta aliqua magna ꝑsona ve
nit. puta ep̃s ⁊ siłes ⁊ qͦs nō decet trāsire diẽ ꝙ nō audiāt missa
ʒz. c. fi. de ṗui.
lib. vj. ⁊ idẽ dic quolibet alio magno
viro. ar. c. j. cele. miss. Similiter credo
quādo esset dies festus preceptus ab
ecclesia ⁊ aliqui nō audiuerũt missā l
ʒz
nō sint ita magni dñi ꝑ eandẽ rationẽ
itẽ si aliquis infirmaret̃ ad mortẽ ⁊ nō
haberetur corpus xp̃i pro eo cōicando
Addit gl. tertiũ casum ibidem. i. si esset
cōsuetum in aliqua ecclesia ꝙ dicātur
due misse vna ꝓ viuis alia ꝓ mortuis
⁊ nemo est qui sit aptus nisi vnus solũ.
tũc poterit ambas dicere. ¶ Quartus
ꝓpter paupertatẽ eccłiarũ vel raritatẽ
sacerdotũ. xxj. q. j. c. j. in fi. ⁊ de ele. c. du
dũ. x. q. iij. vnio. ¶ Quintꝰ quādo due
misse proprie occurrũt dicẽde puta de
vigilia ⁊ de festo ⁊ nō est nisi vnus sacerdos q̇ possit. extra de cele. miss. ca. j.
⁊. c. referẽte ẜm Ber. ⁊ Hostien. in. di. c.
cōsuluisti. Jntellige quādo in omnibꝰ
p̃dictis casibꝰ ꝙ potest plures dicere:
dum tamẽ purificationem non receperit ⁊ sit ieiunus ałs nullo mō liceret de
cele. mis. c. ex parte. Jtẽ ꝙ nō dicat nisi
|
duas plures nō licet nisi in natiuita
te ẜm cōmuniter doc.
¶ Quid si post sumpsit cōmunione
ʒz
*haberet hostiā consecratam que super
fuit. Rñ. ẜm. Pe. q si cōmode nō h
ʒzvñ
honeste conseruet ei lic
ʒz sumere dum
mō sit ieiunius. ar. de ↄsecra. dis. j. c. tri
bꝰ gradibꝰ. Secꝰ si esset dicẽdũ de reli
quijs q̃ etiā l
ʒz acceperit purificationẽ
ante de ipsis aduerteret. tamẽ postea
sunt sumẽde tum quia non possunt sic
seruari immo leuiter amitteret̃ ꝓpter
eoꝝ paruitatem. Et in isto casu ex qͦ est
in actu purificatiōis ⁊ recollectiōis re
liquiarũ quicquid dicit̃ fieri incōtinen
ti. i. quasi simul sumeret oĩa ante cẽseatur nō ieiunus ꝑ eaque notantur in
c. olim el. j. de resti. spolia. ĩ gl. ⁊ ꝑ Bar.
in. l. j. ff. de verbo. ob. Q bene not. pro
scrupulosis.
¶ Quid de illis qui propter adulatio
*nes seculariũ plures missas celebrāt ĩ
die. Respōdeo ꝙ peccāt mortaliter. vt ĩ
c. sufficit de cōsecratiōe di. j. Multo ma
gis si ꝓpter pecuniam. simoniacus
est saltẽ mentalis si peccatum nō inter
uenit expressu
ʒz. Si ꝟo interuenit esset
mentalis ⁊ realis ⁊ teneretur restituere quicq̇d accipit pauperibꝰ ⁊ de neces
sitate vt. j. Simonia septimo in prin.
¶ Pro quibus debet dici missa. Rñ. q
*generaliter ꝓ omnibus viuis ⁊ defũctis mortuis in statu purgatorij de cōse. di. j. c. visum.
¶ Vtrũ sit dicẽda pro paruulis mortu
*is. Rñ. S. Tho. in. iiij. q sic pro pueris bapti
ʒzatis nō quia eis prosit ad re
missionem pene quā non tollerant nec
ad augmentum glorie. sed potius celebratur ad commendandum redemptionis mystrium.
¶ Vtrum liceat orare pro excommuni
*cato. Rñ. Hostien. in summa in memen
to etia
ʒz specialiter ⁊ etiam in alijs ora
tionibus que fortiter dicuntur genera
liter tamen non specialiter. quia nō l
ʒz
de sen. excō. nuper.
¶ Quid dicendũ si presbyter q̇ ꝓmisit
*alicui dicere vnā missam de dña ⁊ alte
ri separati
ʒz aliā ꝓ aĩa matris ⁊ patris
eius. ⁊ tertio ꝓ salute sua ⁊ similibꝰ dicat solũ vnā missam de dña cum collecta. Deus qui nos patrẽ ⁊ matrẽ ⁊ aliā
collectā. omnipotẽs sempiterne deꝰ mi
serere famulo tuo ⁊ c. intendẽs p̃dictis
oĩbꝰ satisfacere. Rñ. ꝙ suꝑ hoc fuit diuersa opi. Vñ pro intelligẽtia ẽ sciẽdu
ʒz
ꝙ missa q̃libet q̃ dicitur respectu operis operati gñalitervalet oĩbꝰ viuis de
functis existentibꝰ in charitate q̇ non
sũt in patria. Secũdo v
ʒz singulariter il
li qui eā dicit si digne celebrat. Tertio
valet specialiter si sũt in statu gr̃e illis
q̇ faciũt eā dicere ꝓ se vel quibꝰ p̃dictĩ
vel sacerdos per intẽtione
ʒz applicant.
Quātũ igitur ad generalẽ participatio
nẽ sacerdos nihil pōt disponere nec d
ʒz
tũ ad singularẽ siłr nō debet ordine
charitatis eā alteri tribuere nemo
bet p̃sumere se haberevltra necessitatẽ
de merito. tũ ꝟo ad tertiā specialẽ. q̃
est alteri applicabilis ꝑ intẽtionẽ dicẽdũ ẽ ꝙ nō minꝰ habebit q̇bet hoꝝ triũ
si ꝓ singulo eorũ singulariter eā dixisset. Rō deus nōequaliter nevno
modo acceptat meritũ misse aplicatu
ʒz
isto tertio mō. sed ẜm ꝙ sue bonitativr̃
cōsiderata deuotione ⁊ ceteris q̃ cōcur
rũt in eo q̇ eā dicere facit. Vnde aliquā
do vna missa posset liberare vnā animā de purgatorio cũ tāta charitate mo
uere posset se q̇s ad faciẽdũ dicere quā
nō faceret liberare aliꝰ faciẽdo dicere
viginti vel triginta. Et sic tũ ad hoc
talis sacerdos satisfacit. quilibet pre
dictoꝝ triũ nō minus habebit de meri
to si ꝓ quolibet eoꝝ singularitervnā
dixisset. Et sic intelligo opi. illoꝝ q̇ dicũt nō minꝰ valere vnā missam ꝓ oĩbꝰ
si singułr ꝓ quolibet diceret̃ de cōse.
d. v. in. c. nō mediocriter. Nec ob. ꝙ dicũt q̇dā ꝙ meritũ tali mō acceptũ ẽ fini
tũ ⁊ iō quādo pluribꝰ diuidit̃ minꝰ q̇li
bet habebit verũ si quilibet tantũ haberet nisi alteri cōmunicaretur s
ʒz non
est sic. sed tantũ quilibet habet de ista
finitate tũ videtur diuine bonitati ⁊
est tātũ ꝙ sufficeret pro oĩbus aĩabus
|
liberādis. si modo sic merita nostra me
rẽtur: missa respectu operis operati
nihil aliud est applicatio meriti pas
siōis christi. quod per tale sacrificiũ im
mediate applicatur illi ꝓ quo dicitur.
⁊ ideo sicut licet multis dictũ meritum
possiōis christi applicetur nihilominꝰ
quilibet nō minus habebit si solu
ʒz
sibi fuisset aplicatũ. nullus ex toto
potest eũ habere. sed in tātũ intum
vr̃ diuine bonitati ip̃
ʒz pro tale accepta
re ẜm eius q̇ dicere facit deuotionẽ et
propterea ꝓpter meritũ passiōis christi q per sacr̃a applicat̃ nō minus effi
cacie habẽt si simul multis conferātur
pro vno solo. s
ʒz quilibet tm̃ habebit
tu
ʒz videtur diuine bonitati pro quo
libet acceptare. hoc p
ʒz ĩ baptismo si
multi bapti
ʒzātur in necessitate nō minꝰ habebũt de remissione ⁊ sic de alijs
sacramẽtis. Secus de alijs bonis a sacramẽtis. eo quia cũ non sint applicatiua meriti passiōis christi. Jdeo si plu
ribꝰ cōicabuntur quilibet minus habe
bit respectu operis operati. ⁊ ex hoc p
ʒz
quare missa magis vl
ʒz ad remissione
ʒz
peccatoꝝ ⁊ sacramẽta alia opera.
est propter meritũ passionis christi q
deo patri offertur pro remissione illoꝝ
quibus applicatur q nō sit in illis bo
nis. Quo vero ad meritũ generale. sic
nō satisfacit. to plures misse dicũtur. tāto magis aĩe viuentium existen
tiũ in gratia. ⁊ anime in purgatorio re
lenātur. vnde magis fuissent reuelate
si dixisset tres missas si solum vna
ʒz.
Vnde tum ad hoc nō satisfacit p̃sertim qñ plures misse dictefuissent si ip̃e
nō acceptasset. ⁊ ideo tenetur satisface
re vł in missis vel in alijs bonis ꝑ spā
lẽ applicationẽ. Que credo si fiāt nō so
lũ in vna missa. sed etiā in pluribꝰ ⁊ in
alijs orationibus ⁊ bonis sufficienter
satisfaciet sicut faciũt boni religiosi q̇
intendũt satisfacere. nedum in missis.
sed etiam in reliquis orationibus. Vn
de credo attenta consuetudine. ⁊ etia
ʒz
quia non pautiores misse propter hoc
dicuntur ꝙ religiosi qui sic pro duobꝰ
aut tribus vel alijs celebrant simul vt
dictum est qui etiam intendunt specia
liter in omnibus missis ⁊ alijs bonis
que faciũt predictis satisfacere ꝙ opti
me satisfaciunt nec illi qui talibus faciunt dicere minus habebũt de subsidio misse. s
ʒz etiā suꝑ habũdanter ꝙ si
aliter dicere facerẽt. Aduertetñ ꝙ si spe
cialiter ꝓmisisset dicere mis. de dña vel
de spũsancto vł ĩ tali altari aut tali die
tenetur seruare promissu
ʒz aliter nō satisfaceret promissioni dicẽdo missa
ʒz de
alio vel in alio loco. Et sic concorda
opi. que no. in. di. ca. non mediocriter ⁊
in quarta dist. xlv.
¶ Vtrũ idem erit si sacerdos ex motu
*suo diceretvnā missam pro tribus quo
ad meritũ speciale. Rñ. ꝙ nō sic ad
meritum tale nō cōcurrit nisi sola motio sua. que vna nō tantum valet sicut
due vel tres respectu operis operantis
⁊ ideo minꝰ habebũt de isto merito spe
ciali. Jdẽ dic qñ vnus facit vnam pro
pluribus dicere per eandẽ rationẽ. Et
istud est ꝙ dicũt theo. vbi. s̃. quomodo
vna missa specialiter ꝓ aliqͦ dicta plus
ei vl
ʒz quādo dicit̃ generaliter ꝓ młtis secus esset si ip̃e sacerdos ꝓ aliqͦ diceret vnā missam ⁊ in eadem intenderet satisfacere ꝓ aliquo alio qui eum ro
gauit. eā dicat pro anima sui patris
sic respectu operis operātis nō minus
valeret. sic ibi sunt due motiones ꝙ
non esset in primo casu.
¶ Quid de illo q̇ celebrat vt deꝰ perdat
*aliquẽ vel aliquos. Rñ. ꝙ peccat morta
liter. ar. xxvj. q. v. quicun. nec nocet ei
ad cuius perditionẽ sit cum natura sa
cramenti sit vt prosit ar. j. q. j. c. si. aute
ʒz
deus no. Jo. ⁊ archi. j. q. j. dicunt el. pri
mo. Posset tamen excusari a mortali
quando tales sunt inimici reipublice
⁊ impeditores bonorumvt dictum est.
s̃. inuidia.
¶ Vtrũ statim post celebrationẽ mis
*se sit comedendũ. Rñ. ꝙ non de iure vt
in. c. tribus de conse. di. ij. sed de cōsuetudine nō seruatur illud ius. Debet er
go ẜ
ʒz Pau. ĩ. c. ex parte. de cel. mis. tam
|
diu stare donec ille reliquie sint verisimiliter in corpore corrupte. Addo etiā
ꝙ donec aliquas gr̃as post missa
ʒz deo
retulerit.
¶ Vtrũ tātum valeat missa boni sacer
*dotis sicut mali. Rñ. ẜ
ʒz ꝙ colligo ex sā
cto Bo. Ric. ⁊ Sco. ⁊ sctō Th. in. iiij. d.
xiij. ꝙ qͦ ad sacramẽtũ sic est equalis. j.
q. j. c. intra. Quo ꝟo ad oratiōes q̃ ĩ ipsa dicũtur intũ proferuntur ex perso
na totius eccłie sic similiter tātũ valet.
Jntum vero habẽt efficatiam ex deuotione orātis sacerdotis sic plꝰ valet
missa bonisacerdotis mali. Et iō bñ
facit qui libẽtius audit missa
ʒz boni sa
cerdotis dũmodo in substantialibꝰ nō
credat excedere periculose errare ẜ
ʒz
predictos doctores.
¶ Quis tenet̃ audire missa
ʒz. Rñ. ꝙ de
*precepto q̇libet q̇ nō est excōicatus nec
ĩterdictus aut legitime ĩpeditus diebꝰ festis ab eccłia preceptis de qͦ. s̃. ferie. §. xlij. bona honestate quil
ʒz oĩ die
maxĩe ep̃s vel religiosus aut eccłiasticus ⁊ ar. c. fi. de ṗui. li. vj. quādo sit mor
tale peccatum nō audire in festo vide
in. d §. xlij.
¶ Vtꝝ a qͦlibet sacerdote eā dicente sit
*audiẽda. Rñ. ⁊ dicvt. s̃. clericꝰ. viij. §. ij.
¶ Vtrũ sit audiẽda in ꝓpria parochia
*li ecclesia in diebꝰ festiuis. Rñ. ẜm pa.
ĩ. c. vt dñicis parochi. ꝙ sic nisi ex ali
qua cā legitima alibi audire velit puta: parochianus ẽ ↄcubinariꝰ publi
cus vel vt deuotius audiat melius
officiat̃ vel ꝓpter predicationẽ ⁊ hmōi.
Si ꝟo alibi audit ex cōtemptu proprij
sacerdotis dicit ꝙ facit cōtra p̃ceptum
superioris ⁊ q̇ eũ admittit dicit ꝙ quo
dāmodo cōmittit furtũ. S
ʒz tn dic ꝙ de
iure ĩ maximis festiuitatibꝰ sicut sunt
festa dñi nr̃
⁊ beate Marie ⁊ Johānis
baptiste ⁊ similia quilibet tenet̃ audi
re missam aut in eccłia parochiali aut
ĩ publico oratorio facto a ppło ẜ
ʒz gl. in
c. est q̇s extra de ↄse dis. j. Et a fortiori
pōt audire in eccłijs mẽdicantiũ ⁊ reli
gioso. autoritate sedis apłice edificātis
ĩ oratorijs aũt priuatis audiẽtes nō sa
tisfaciũt sicut est in domibꝰ disciplina
toꝝ. s
ʒz an peccẽt mortałr tałr audiẽtes
si postea non audiunt ĩ parochiali vel
publico oratorio aut ecclesia religioso
rũ dico ꝙ nō nullo cauet̃ iure ꝙ hoc
sit preceptũ: nec ob. c. si q̇s extra ibi
nullũ verbũ est positũ laicis ꝙ sit p̃ceptum sed solũ clericis ne celebrẽt predictis festiuitatibꝰ in talibꝰ oratorijs
sine iussu vel ꝑmissione ep̃i. siłr nō ob.
ꝙ ibi dicit̃ ꝙ ad parochias ẽ legitimꝰ
ordinari ius cōuẽtus ergo ad ałs nō
erit legitimus nō sequit̃ cũ ↄtineat
absurdũ sensum ibi dr̃ ꝙ in ciuitati
bus aut parochijs ĩ p̃dictis festis. audiatur. ergo etiā alibi est legitimꝰ cōuẽtus nō ob. ẽt predictũ. c. vt dñicis.
si quis bñ attẽdit nihil p̃cipit̃ laicis.
nec etiā oĩbus facerdotibꝰ. sed solũ sacerdotibꝰ parochialibꝰ imponit̃ ꝙ eij
ciāt illũ qui contempto proprio sacerdote ergo si audiat ĩ aliqua ecclesia q̃
nō sit parochia a sacerdote non parochiali nō debet expelli. ergo licite pōt
audire. Et ꝙ solũ parochialibus preci
piat p
ʒz in verbo alterius ꝙ est relatiuũ ex duobus tm̃ ⁊ alius alia aliud ex
pluribꝰ licet ꝓmiscue vtamur. ⁊ iō nisi
haberet parochiā nō dicitur alteriꝰ:
predicta relatiua faciunt positionẽ re
gnlariter eiusdẽ qualitatis. Jtem posi
to ꝙ esset aliquod ius preceptum esset abrogatum per contrariam consue
tudinem. vt supra. Consuetudo §. ix.
patet.
Misericordia
ẜm Augusti. ix. de
ciuat. dei est aliene
miserie in corde nostro compassio qua
si possumus subuenire cogimur ẽ etiā
misericordia diminutiua penarũ quā
impedire non potest excessus ire Et no
ta ꝙ misericordia pietas ⁊ clementia ⁊
mansuetudo conueniunt in tum in
eundem effectum concurrunt que sc
ʒz
est prohibere mala proximorũ sed differũt tu
ʒz ad motiuum: quia mĩa hoc
facit ex amicitia habet cũ proximis.
Pietas vero ex reuerentia habet ad
aliquẽ superiorẽ. s. deum vel pareutem
|
Māsuetudo intũ remouet iram inci
tātẽ ad vindictā. Clemẽtia vero hoc fa
cit ex animi leuitate intum iudicat
equũ esse vt q̇s ampliꝰ nō puniat̃ Crudelitas tamẽ q̃ culpā attẽdit sed modũ
ĩpuniẽdo excedit opponit̃ ꝓprie clemẽ
tie q̃ r ꝑ quandam animi leuitatẽ siue
dulcedinẽ ꝑ quā q̇s est diminutiuꝰ pe
narũ. Seneca ꝟo. li. ij. de clemẽtia dicit
ꝙ clemẽtia est leuitas suꝑioris ad inferiorem. Māsuetudo aũt cuiuslibet ad
quẽlibet. Sepissime tamẽ accipit̃ mĩa
pro clemẽtia ⁊ māsuetudine ⁊ pietate.
¶ Que sunt oꝑa mĩe spũalia. Rñ. ꝙ. vij.
*in hoc versu cōtẽta. Cōsule. s. dubitātẽ
ꝑ doctrinā: castiga. s. ꝑ correctionẽ solare afflictũ. Remitte iniuriā fer defectus
alioꝝ. Ora ꝓ oĩbꝰ ⁊ doce ignorātes ⁊ q̃
sunt oper a misericordie corporalia habes. s̃. eleemosyna. §. ix.
Moderamen
inculpate tutelle q̇d
est vide. s̃. defensio.
.§. iij.
Modestia
r a mō q̃ aliqñ est in mo
derādo motũ animi ab
excellentia per humilitatẽ aliquādo a
ꝑtinẽtibꝰ ad cognitionẽ vt est studiuʒz.
Aliquādo quo ad corꝑales actꝰ ⁊ actio
nes vt decenter fiant ⁊ non scurriliter ⁊
hmōi. Aliquādo ꝟo qͦ ad apparatũ exteriorẽ. Et iō modestia ẽ circa minora.
Tẽperātia ꝟo est in refrenatione dele
ctatiōis boni difficilis et ꝓpterea differt ab ea ẜm Tho. ij. ij. q. clx. arti. ij.
Mollities
opponit̃ ꝑ seuerātie
ẜm philo. vij. ethi. dicit̃ em̃
ꝓprie ẜm philo. mollis q̇ recedit a bono ꝓpter tristitias causatas ex defectu
electionum quasi cedẽs debili mouẽti.
dicitur etiā alio modo in munditia seu
voluntaria pollutio vt patet ex glo. j.
cor. vj. ibi nec adulteri nec molles vbi
glo. j. muliebria pacientes. Et isto modo semper est mortale peccatum vt ibi
patet. Sed primo modo non semper
sed quando recedit a bono necessario
faciendo.
Monachus
grece latine singularis dicit̃ quia dʒz esse
sing. i. separatus a conuersatione seculari. vt. xvj. q. j. c. j. iuncta glo. ibidẽ. Vn
de ibidem in. c. monachus dicitur monachus non doctoris sed plangentis
officium habet qui vel se mundum lugeat ⁊ domini pauidus prestoletur ad
uentum. hec ibi.
De hic notatis. ⁊ q̇d sit monachꝰ ⁊
vnde dicat̃ ꝙ est vnus vel singularis
per se solus agere dʒz no. gl. ĩ. l. decernimus. C. de epi. ⁊ cle. ⁊ ĩ aut̃. de mona.
.§. scimꝰ in ver. monasticam et an sit in
potestate patris monachꝰ. no. Bald. in
l. deo nobis. §. hoc etiā. C. de epi. ⁊ cle. et
Alexā. in. l. si sub conditione. ff. de libe.
⁊ posthu.
¶ Jn quo differt monachꝰ a conuersis
*⁊ oblatis. Rñ. pa. in. c. nō est. de regula:
ꝙ cōuersi sunt qui obtulerũt se sua mu
tando habitum ⁊ profitẽdo tamen lai
ci sunt non promouẽtur ad ordines.
Oblati vero sunt qui se ⁊ sua obtulerũt
mona sterio habitu tamẽ non mutato.
Et vt dicit gl. xxvij. q. j. vt lex. Jsti cōuer
si ⁊ oblati magis astringũtur monasterio monachi vnde nec etiā causa ar
tioris religiōis possunt transire ad alia
monasteria petāt a supertore licentiam quia efficiũtur quasi serui mona
sterij. Monachi vero hodie ꝓprie sunt
qui ⁊ habitum mutant et profitentur ⁊
ꝓmouentur ad ordines. xvj. quest. j. in
multis. c.
¶ Vtrum monachus possit p̃fici in ali
*qua ecclesia. Rñ. Pau. in. c. monachi. de
statu mona. ꝙ solus non. vt in. c. secũdo
eodem titu. ⁊ in clemẽ. ne in agro. §. ad
hec eodem titulo. Cum socio ꝟo mona
cho potest de licẽtia sui abbatis aliter
non. lviij. distĩctio. capitu. primo ⁊. secũ
do quia nō h
ʒz nec velle nec nolle ĩ hoc
capitulo si religiosus ⁊. c. quorũdam. de
ele. lib. vj.
Additio
limitat hoc Pa. vbi supra
verum quando ecclesia est
subiecta monasterio. Secus si non. est
subiecta monasterio cum desinat es
se monachus monasterij non tenet̃ ab
bas sibi dare socium.
¶ Vtrũ monachus possit habere curā
*aĩarũ. Rñ. pa. in. c. j. de ca. mo. ꝙ non in
ecclesia vbi monachi collegialiter habitāt. sed debet ab ep̃o capellanus institui qui populũ regat de ↄsilio mona
chorũ. Jn alijs autem locis possunt de
putari vt patet in. d. §. ad hec. dũmodo
non solus vt dictum est.
¶ Vtrũ possit monachꝰ fieri canonicꝰ
*ecclesie secularis. Rñ. ꝙ nō. c. in noua.
xvj. q. vij. de elec. cũ cām q̃ inter secũdũ
Jo. lxxxiiij. dist. quorundam.
¶ Vtrũ monachus possit prefici eccle
*sie quorũcũ regulariũ. Rñ. ꝙ non vnde si eligit̃ q̇s alteriꝰ religiōis in p̃latũ
non valet electio cle. cum rōni. de elec.
¶ Vtrũ possit eligi in ep̃m. Rñ. ꝙ sic vt
*in. d. cle. cum rationi.
¶ Vtru
ʒz monachus deputatus alicui
*ecclesie etiam episco patus teneatur ad
obseruantiā regule sue. Rñ. ꝙ sic tu
ʒz
ad tria substantialia regule ⁊ vt habitum deferat etiam si sit ep̃s. de vj. et ho.
cle. c. clerici officia in fi. nec ex eo ꝙ habet administrationẽ dicit̃ habere proprium eam tantũ h
ʒz rōne officij sibi
impositi de sta. mo. c. monachi. §. j. Jn
obediẽtia vero distinguitur si trāsit
ad ep̃atum ex toto absoluitur a iurisdi
tione abbatis. xviij. q. j. c. vnico. si vero
transfertur ad ecclesiam secularẽ q̃uon
est subiecta abbati suo nec in spiritualibus nec in temporalibus ex toto eximitur ab obedientia abbatis. xvj. q. j.
in parochia. si vero sit solum subiecta
abbati in temporalibꝰ sic eximitur ab
obediẽtia abbatis quo ab spiritualia.
xvj. q. ij. visis ⁊. c. sane. si vero sit subiecta quo ad spiritualia solũ sic eximitur
quo ad temporalia. Si vero sit in omni
bus subiecta sic ex toto obediet abbati quo vero ad alia a tribus votis et ab
habitu non eximitur absolute. Nam
ab esu carniũ tenet̃ abstinere sicut ante nisi dispensaretur cum aliquo mona
cho a papa vt solus perficeretur alicui
ecclesie ⁊ sine scandalo illorum ⁊ quibus viuit non posset abstinere tunc
comedere posset ẜ
ʒz Gof. allegat. c. q̇sq̇s.
dist. xlj. factus ep̃s ẜm host. ⁊ videt̃ seq̇
gl. in. c. carnẽ de cōse. di. v. etiam pōt co
medere Jeiunia ꝟo ⁊ silẽtiũ ⁊ vigilias
seruare nō tenet̃ vt dicitur. xvj. q j. c. ne
mo ⁊ breuiter si attendatur verba. d. c.
nemo. dicoꝙ ab illis solummodo absol
uit̃ ꝑceptis regule q̃ commode nō pōt
seruare cũ exercitio prelationis sibi im
posito s
ʒz illa q̃ ne dũ nō ĩpediũt officiũ
p̃latiōis immo potiꝰ adiuuāt: credo ꝙ
teneat̃ seruare q bene no. Et sic intellige. xx. q. j. monachum.
¶ Sed quid de officio. Rñ. vide. s̃. ho
*re. §. xv.
¶ S
ʒz pone ꝙ p̃dictꝰ monachus indi
*get aliqua dispẽsatione ad quem recur
ret. Rñ. ꝙ si talis ecclesia subest abbati
in spiritualibꝰ ad ipsum abbatẽ recur
ret si vero subest ep̃o tũc ep̃m habebit
loco abbatis. c. si quis monachꝰ. xvj. q.
j. Si ꝟo sit exẽpta illa eccłia ⁊ ĩmediate
sub papa sit oportebit ad ip̃m papā re
currat ar. eoꝝ que dixi. s̃. exẽptus. §. vj.
¶ Que sunt que precipiuntur vel pro
*hibẽtur monachis specialiter in iure.
Rñ. ꝙ sunt. x. q̃ no. in. d. cle. ne in agro.
primum quod precipit̃ est debitũ habitus debiti secundum formam in. d.
cle. positam. Secundũ ꝙ omni mẽse cō
fiteantur ⁊ suscipiant eucharistie sacra
mentum. Tertium ꝙ ille qui pre est exponat regulam vulgariter capitulo vel
ab alio exponi faciat. sed predicta solum astringunt monachos nigros vt
in. d. cle. nota. Quartum ne vtantur camisijs vt in. c. cum ad monasterium de
sta. mo. Quintum ꝙ seruẽt silẽtiũ conti
nuum in dormitorio refectorio ⁊ oratorio. Jn claustro vero certis horis ibidẽ.
Sextum ꝙ faciant capitula de triẽnio
in triẽniũ. c. in singulis. eo. ti. Septimũ
aucupationes ⁊ venationes interdicũtur eis. d. cle. ne in agro. Octauu
ʒz ne ad
curias principum vadant vt suis monasterijs damnum inferant aliter sunt
excommunicati illi qui administratio
nem non habent. nonu
ʒz ne arma infra
septa monasterij teneant. ⁊ de isto et su
periori vide. s̃. excōmunicatio. vij. casu.
|
xxxviij. Decimum ne carnes comedant
nisi in necessitate vt. in. d. c. cũ ad mona
sterium multa sunt alia que ne dũ eis
sed etiam omnibus religiosis sunt pro
hibita. q̃ vide. j. religio. §. lxv.
¶ Quid de monachis qui ĩ illis mona
*sterijs comedunt carnes in quibus memorie nō extat ꝙ non comedunt̃. Rñ. d.
car. consuluit vt recitat pa. in. d. c. cum
ad monasterium ꝙ impune possunt co
medere vt ex quo ipsi non fuerunt autores nec apparet ex qua causa fuit introductum potest presumi ex aliq̃ causa
legitima introductum. Secus quando
ex corruptella. quia non excusantur de
consue. c. cum tanto. sed de hoc dic vt. j.
religiosus. §. xxij.
¶ Vtrum appellatione monachorũ ve
*niant alij religiosi. Rñ. pa. in. c. ex ꝑte de
postulādo ꝙ quādo cōstitutio emanat
respectu religionis. l
ʒz loquat̃ de mona
chis tñ extẽdit̃ ad oẽs religiosos cuiuscũ religionis. Et hoc nisi possit assignari ratio diuersitatis inter eos ⁊ mo
nachos. quod nota.
¶ Vtrum monachus possit cōfiteri epi
*scopo vel penitentiario. Rñ. ẜm Rodo.
ꝙ sic nisi sit exemptus vel priuilegiatꝰ
a papa.
Monasterium.
an obligetur ex fa
cto monachi. Rñ.
ꝙ nō ne ex delicto ne contractu nisi
in duobꝰ casibus. Primus si hoc sit ver
sum in vtilitatẽ monasterij. in tantũ
tenet̃ ⁊ nō plus. ar. x. q. ij. hoc ius. Scs
si a cōuẽtu sit admissa administratio
in tm̃ intuʒz se extẽdit administratio.
in tm̃ obligat̃ ⁊ nō plus ẜm Jnno. in. c.
olim de priuile. Et hoc intelligo taʒz de
monacho abbate. Facit in arg. ꝙ nō
obliget̃. insti. de aut̃. tuto. in princi. vide
glo xj. q. j. de persona.
De monasterio ⁊ ꝙ dicat̃ ꝓpter mo
nachos nō sine monachis. no. Bal. ĩ. l.
j. col. ij. C. de insti. ⁊ substi. sub ↄdi. facta
⁊ ꝙ legatũ monasterio factuʒz in dubio
debeatur monasteria monialiuʒz: p̃sumitur pauperius monasterium monachorum: vt per Bal. in. l. cum multe.
C. de dono. ante nupt.
¶ Vtrum possit acquiri per monachu
ʒz
*obligatio alteri monasterio. Rñ. sic etiā
per monachum fugitiuũ. vt. ff. de acqui.
poss. l. j. xviij. q. ij. Abbates.
¶ Vtrũ relictũ monacho cũ tali ↄditio
*ne ꝙ nihil acquirat̃ monasterio valeat.
Rñ. ꝙ nō. nisi talis cōditio intelligat̃ ꝙ
nihil acquirat̃ monasterio respectu vti
litatisnō respectu iuris. sicut no. bal. in
aut̃. excipit̃. C. de bo. q̃ libe. tunc vl
ʒz
q est dicere ꝙ conuentꝰ ꝑmittat illum
administrationẽ habere relicti: sicut et
seruꝰ r habere ꝓpriũ. vt. l. is qui suis.
ff. de manu. ⁊ facit q legit̃ ⁊ no. in gl.
l. lucius. §. tres heredes. ff. ad tre. q q̇dẽ dictũ Bar. Limito veꝝ quādo talis
administratio refert̃ ad casum licitũ. s.
vt dispẽset ĩ pios vsus quod religiosis
l
ʒz etiā. de testamẽ. c. ij. li. vj. vel vt cōuer
tat ad vsum vestimentorũ vel librorum
⁊ hmōi. Nō autem liceret vt posset administrare ad libitũ illa bona tan ꝓpria etiam de licẽtia pape. d. c. cum ad
monasterium.
¶ Quid si abbas nō vellet consentire
vt predictam licitā administrationem
*susciꝑet. Rñ. relictũ nō valebit ⁊ remanebit ap grauatũ. l. vnica. C. de ca. tol.
⁊ glo. in. d. §. tres heredes.
¶ Vtrũ bona ingrediẽtis pertineant
*ad monasteriũ iure successiōis an iure
traditiōis iter viuos. Rñ. ꝙ magna est
cōtrouersia inter doc. ⁊ gl. iure ciuił. de
quo vide Alb. in aut̃. ĩgressi. C. de sa. sā.
eccle. Sed tu tene verius esse ꝙ iure suc
cessionis. Attamen si lesum fuerit pote
rit restitui ad minoris similitudinẽ. vt
C. si vt ab here. se ab. per totum.
¶ Quid de bonis ingrediẽtiũ ordine
ʒz
minoꝝ aut aliorum q̇ nihil pñt habere.
*Rñ. Alber. in. d. aut̃. ĩgressi recitat opiquatuor. ¶ Prima ꝙ habeant̃ pro dere
lictis. ¶ Secũda ꝙ ꝑtineant ad venien
tes ab intestato. ¶ Tertia ꝙ ad ep̃m in
cuius diocesi subsunt. ¶ Quarta ꝙ acq̇
rantur ecclesie Ro. cui subsunt et inde
alātur. Et hoc ẽ verior de quo nō me ex
tẽdo habent oẽs tales priuilegia in
|
huiusmodi quibus oportet stare. ⁊ vide
s̃. legatum. j. §. v.
¶ Vtrũ acquisitũ ꝑ monachũ expulsu
ʒz
*vł fugitiuũ efficiat̃ monasterij sui. Rñ.
vt colligo ex no. ab Jnno. ĩ. c. cũ olim. de
priui. ⁊ Host. in ti. de ĩfan. expo. ⁊ alios
ꝙ si monasteriũ noluit eũ recipere vel
maior pars capituli: sic erũt ep̃i vel alteriꝰ monasterij si ip̃m est ĩgressus. Si
ꝟo solus abbas vel minor ꝑs fuit ĩ culpa. sic acquiret monasterio suo: si aũt nō
curauit redire talis monachus. ⁊ totu
ʒz
monasteriũ vidẽs eũ vagabũdũ neglexit. sic similiter acquiret ep̃o vel alij mo
nasterio si q ingredit̃. sicut de seruo r
in. l. q seruꝰ. ff. de sti. ser. ꝙ fit apprehẽdẽtis. q si monasteriũ repetijt. sed non
potuit obtinere aliquo impedimẽto. sic
acq̇rit monasterio suo ĩ aut̃. de san. epi.
§. si monachus. Prelatꝰ em̃ pōt monachũ fugitiuũ vẽdicare cũ oĩbus bonis
ꝑ eũ acq̇sitis. c. abbates. xviij. q. ij. aut si
forte ad aliud monasteriũ sit trāslatus
ꝓpter pctm̃ suum puta ponit̃ in alio
monasterio ad pnĩam faciẽdā. ⁊ hmōi.
xxvj. q. j. si qua monachaꝝ. sic bona illa
q̃ proprio monasterio attulerat quo ad
vsumfructu
ʒz erunt sci monasterij. xvj.
q. vj. de lapsis. ⁊ post eius mortem redibunt ad primu
ʒz. Si vero transit ad
ẜm monasteriũ licite. strictus vel promouet̃ in p̃latum alterius sic tenẽt aliq̇
ĩ. c. ꝙ a te. de cleri. cōiug. ꝙ q̇cq̇d acq̇ret
postea erit sci sed alia primis. ⁊ vr̃ tex.
ꝓ hoc. xviij. q. j. in. c. vnico. alij dicunt ꝙ
omnia sibi vndecũ ꝓuẽta erũt secũdi
vel dignitatis videntur accedere ad
ꝑsonā licet exp̃sse fuerũt collata tempo
re ingressus ratione predicta ⁊ illud. c.
vnicũ loquit̃ de acquisitis ex industria
monachi erunt penes primũ monasteriũ in quo ea acquisiuit nō de patrimonialibus datis primo monasterio. ⁊
hoc vltimũ sentit do. Cardi. in. d. c. ꝙ a
te. Pau. vero ibidem tenet vt bona patrimonialia sequantur ꝑsonam. arg. hu
ius. c. ꝙ a te. ⁊. c. ex trasmissa. de renũ. et
l. ij. ff. de colle. illi. ⁊ hoc sequi videt̃ Hostiẽ. ⁊ Jo. an. in. d. c. ꝙ a te. ⁊ magis placet mihi opi. Car.
¶ Vtrum monasterium possit grauari
*noua consuetudine. seruitio vel onere.
Rñ. ꝙ nō nisi a ṗncipio de cōsensu ep̃i a
patrono sit ei ĩposita. vt in. c. sciẽtes. de
censi. nō tamẽ intelligas ꝙ in dote necessaria possit etiā a principio ĩponi ali
quod onus. sed intellige in alijs a dote
predicta.
¶ Vtrum quis possit frequẽtare mona
*steria monialium. Rñ. ꝙ nō nisi ex cau
sa manifesta ⁊ ratiōabili alias post ad
monitionẽ frequentantes si sunt clerici deponunt̃. si laici excōmunicent̃. ca.
monasteria. de vi. ⁊ ho. cle.
¶ Vtrum monasteria dupla feminaru
ʒz
*⁊ religiosorum sint licita. Rñ. ꝙ non vt
in. c. diffinimus. et. c ĩ decima. xviij. q. ij.
¶ Vtrum quis possit p̃fici duobus mo
*nasterijs. Rñ. ꝙ nō sicut nec pluribꝰ ecclesijs curam habẽtibus animarũ. nisi
vnum depẽdeat ex alio. de prebẽ. c. cum
singula. lib. vj. immo plus si monachi
vniꝰ monasterij. prioratus vel ecclesias
aut administrationes seu officia vnius
monasterij cōsueta ꝑ eiusdẽ monachos
gubernari sine licentia pape cōmiterẽt
monacho alterius monasterij sunt priuati autoritate prouidẽdi ea vice ⁊ recipientes siunt intelligibiles ipso iure.
d. c. cum singula. §. fi.
¶ Vtrum abbas possit vsumfructũ ali
cuius rei relictum monacho ei auferre.
*Rñ. ꝙ sic ꝑ no. in aut̃. ingressi. C. de sac.
san. eccl. ⁊ in. c. ij. de sta. mo. Sed quid si
addatur si molestet monachum cadet
a legato glo. ĩ. l. lucius. §. tres heredes.
ff. ad treb. hanc questionem format et
ibi Barto. ⁊ Cy. in. l. quotiẽs. in. fi. C. de
dona. q̃ sub modo. ⁊ ꝑ Bar. ⁊ Bal. ⁊ Jo.
de imo. in. l. si alienum in ṗn. ff. de here.
insti. Et cōclude ꝙ si legans disponat
per viā pene non valet quia impositio
pene suꝑ facto ĩpossibili de iure vel de
facto nō v
ʒz vt. l. cerdonem. ff. de oꝑ. lib.
⁊. l. j. C. de his que pet. no. sed si vult nō
possit molestari dicat lego vel relĩquo
vsũfruc. tali monacho donec ⁊ quous
abbas faciat ei questionẽ. ⁊ ex tunc nō
|
relĩquo. ita dicit bal. in. d. l. j. in. viij. q. ⁊
pau. de ca. ĩ. d. §. tres heredes. sed in eo
quod habuit monachus ante cōtrouer
siam poterit abbas ↄtrouersiā facere ⁊
illi auferre ẜm p edictos.
Monialis
nō debet habere singularem habitationem sed
cōiter tam in ecclesia in refectorio ⁊
dormitorio esse dʒz. xviij. q. ij. pernitiosam vt sibi sint testes castitatis ⁊ hone
statis vt in aut̃. de mona. §. cogitandũ.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ moniales
possunt possi dere in cōi. no. bal. ĩ. l. hac
edictali. C. de secun. nu. ⁊ an sorores san
cte clare sint moniales ⁊ an ꝑsone eccle
siastice. no. Bal. in ant̃. nisi rogati ĩ fi. C.
ad trebe. ⁊ an veniāt ille appel. fratruʒz
minoꝝ sancti frācisci. Jdẽ bal. ꝙ no. ĩ. l.
quicun col. v. C. de ser. fugi. ⁊ ille que
possunt eligere abbatissaʒz possunt ĩt erim eligere magistram vt per eũdẽ bal.
in. l. fi. C. quod cum eo.
¶ Nō d
ʒz loq̇ monialis cũ aliquomona
*co nisi cũ socia vel presente abbatissa ⁊
breuiter. c. diffiuimꝰ. ⁊ ĩ. c. x. xviij. q. ij.
¶ Vtru
ʒz possit cantare in choro cũ mo
*nac his. Rñ. ꝙ nō vt in. d. cap. perniciosam.
¶ Vtꝝ moniales teneant̃ seruare clau
*surā. Rñ. ꝙ sic oẽs vt ĩ. c. periculoso. sta.
re. li. vj. nec ob. ꝙ quidā dicũt ꝙ nō pōt
cis ĩdici vita arcrior ipsis ĩuitis hoc
nō pertinet ad arctiorẽ vitā. sed ad ↄser
nationẽ honestatis debite. ⁊ ideo nō ex
cusantur a peccato mortali que non ob
seruāt clausurā cũ possint. potest Abba
tissa exire pro homagio faciẽdo cu
ʒz ho
nesta societate. ita tñ ꝙ ad alia non diuertat. Siłr si esset aliqua que notabili
morbo laborās sine aliaꝝ infectiōe ibi
esse nō posset vt ĩ. d. c. ꝑiculoso vbi p̃latis
ipsarũ precipit̃ ꝙ prouideāt. ⁊ ꝙ nō per
mittant patere accessus quarumcũ ꝑ
sonarum ad eas nisi ex rationabili cā ⁊
manifesta. ⁊ ꝙ sing. annis eas visitẽt ⁊
ille q̃ sunt ita exẽpte ꝙ immediate lub
sunt pape debet episcopus autoritate
apostolica visitare vt no. in cle. attendẽ
tes. de sta. mo ⁊ in. d. c. periculoso.
¶ Vtrũ teneat receptio monialiũ non
*mẽdicantiũ facta vltra numerũ earũ q̃
possint sustẽtari sine penuria de prouẽ
tibus monasterij. Rñ. ꝙ nō. immo ipso
iure est nulla. d. c. periculoso.
Moneta
quod modis falsatur vide
s̃. falsariꝰ. vj. §. iiij. ⁊. v. ⁊ de
qua debet fieri solutio vide. j. solutio
.§. ij.
Mora
Jncurritur cum quis nō facit
id q facere tenetur ⁊ eo tẽpo
re vt notatur in. c. vlti. de locato.
De notatis in hoc. §. ⁊ quō cōmittat̃
mora gñalis ⁊ specialis no. gl. in. l. mora
ff. devsu. Cy. ĩ. l. minoꝝ. C. ĩ quibus cau.
in integ. rest. nō est neces. Dynus ⁊doc.
in. l. nemo rẽ suā. ff. de ver. ob. ⁊ barto.
Aug. ⁊ doc. in. l. nō insulam eo. titu.
¶ An requirat̃ monitiovt q̇s ↄstituat̃ ĩ
*mora. Rñ. ꝙ si dies ẽ apposita obligatiōi. nō req̇rit̃ dies interpellat ꝓ hoĩe
d. c. vl. ⁊. C. de ↄ̃hẽ. ⁊ cō. stip. l. magna de
quo vide obligatio §. viij. Si ꝟo dies ñ
est apposita obligationi nec alia ↄditio
sic req̇rit̃ monitio ẜ
ʒz Bal. ĩ. l. nō ignorat
C. de fruc. ⁊ lit. expẽ. ⁊ Ange. ĩ. l. si manu
missori. C. obse. pa. p̃. ⁊pau. ĩ. c. l
ʒz hely.
de simo. ⁊ ĩ. c. de accu. Facit lex ĩ fideicō
missis ⁊ ibi ẽ casus aureꝰ. ff. de vsu. ⁊ ĩ. l.
quidā iberꝰ ĩꝟbo q̃ de re volo vt cũ the
ro loquaris. ff. de ser. vrba. p̃di. ⁊ id ꝙ le
git̃ ⁊ no. in. l. debitores pñtes priꝰ denũ
ciationibꝰ ↄueniendi sunt. C. de pi. ⁊ in
l. si ex legati. cā. ff. de ꝟ. ob. ⁊ in. c. accusa
tio. ij. q. vij. l
ʒz glo. dicat in. d. c. l
ʒz hely. ꝙ
ĩ pecuniarijs adminitio est de honesta
te non de necessitate. Tñ Ludo. de ro. ĩ
suis notandis tenet ꝙ si debitor citatur
sine monitione ⁊ confitetur debitum
ꝙ debet actor condemnari in expensis
si poterit probare ꝙ non fuit monitus
quia debitori incumbit probatio ⁊sic
negatiua. Ratio quia ius presumit q
creditor monuerit eum quia communi
ter sic solet fieri vt dicitur in. d. l. ĩ fidei
cōmissi. Et istud est verissimum de iure
fori. S
ʒz iure poli. teneo q si creditor
ex timore etiam reuerentiali nō audet
petere debitũ vel ignorat q tũc ẽt sine
|
monitiōe ↄstituat̃ debitor in mora. ałs
non: ex quo scit ꝙ ei debet̃ ⁊ sine oĩ re
spectu pōt petere ⁊ nō petit vr̃ ↄsentire
ꝙ teneat. Et sic intellige ĩ. l. oĩbꝰ obliga
tionibꝰ. ff. de re. iu. ⁊ theologos in quar
to. Attende ꝙ morosus tenet̃ etiā ad re
stitutionẽ dāni dati ei cui nō soluit ⁊ lu
cri cessātis. ẜm ea que dico. j. vsura. j. §.
xiiij. ⁊. xxx.
¶ Quō purgat̃ mora. Rñ. ꝙ ex celeri so
*lutiōe ante requisitionẽ factā vt no. ĩ. d.
c. vlti. facit. c. cũ bert. de re iu. ⁊. c. ex tue
de cle. nō resi. Aduerte hic ꝙ mora ⁊ cul
pa equiparant̃. nisi ĩ hoc ꝙ mora ẽ pur
gabilis. l. si seruũ. §. sequit̃. ff. de ꝟ. obli.
Et sic p̃t ĩtelligi. l. si is in fi. ff. iure do.
Et iō si res q̃ ẽ restituẽda vł dāda eodẽ
mō esset ꝑitura apud dñm vel ei cui est
dāda non tenet̃ morosus. l. fi. §. j. ff. ad. l.
ro. de iac. ne creditor lucret̃ cũ aliena ia
ctura. Hoc sequitur ful. in. l. quod te. ff.
si cer. pe. Similiter si obtulit post morā
tempore debito. vt ĩ. d. §. sequit̃.
¶ Sed q̇d si dubitat̃ an ꝑitura fuisset.
*Rñ. ꝙ bitor morosꝰ nō liberat̃ ĩter
petratio fit ↄ̃ eũ. l. cu
ʒz res. §. fi. ff. de le. j.
Mors
est triplex corporalis spiritua
lis ⁊ gehẽnalis de pe. di. vlti.
cap. vlti.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ mors ciuilis ⁊ naturalis equiparantur in casibꝰ
in iure expressis alias nō. l. insulam. ff.
sol. ma. Bar. Bald. Saly. ⁊ doc. in. l. deo
nobis ꝟ. nota ꝙ mors ciuilis. C. de epi.
⁊ cleric. ⁊ Alex. in. l. si decesserint. ff. qui
satis. cog.
¶ Vtrũ quis possit sibi infligere mortẽ
*corporalẽ. vide. s̃. homicidiũ. j. §. ij.
¶ Vtrũ mortis tẽporalis sit satisfacto
*ria ꝓ pctĩs. Rñ. Sco. ĩ. iiij. di. xxj. ꝙ mors
naturalis tuncũ sit necessaria. tñ si
voluntarie acceptet̃ est sufficiẽs pena ꝓ
oĩbꝰ pctĩs venialibus. ⁊ forte ꝓ magne
parte pene debite ꝓ mortalibꝰ. Ex qͦ in
fert̃ ⁊ ꝙ multo magis est satisfactoria
mori q̇ infligit̃ alicui etiā ꝓ pctō suo si
voluntarie ⁊ patienter sustineat̃.
¶ Vtꝝ mortuus resuscitatus restituat̃
*in integrũ. Rñ. vt elicitur ꝑ glo. ⁊ archi.
in. c. ij. xxxij. q. vij. ⁊ per Jo. an. ⁊ pau. l. c.
fraternitatis. fri. ⁊ male. post vin. ⁊ ber.
bri. ꝙ quo ad ea que imprimunt̃ in aĩa
nō ꝑdidit ⁊ ideo non restituit̃. Vñ facer
dos resuscitatꝰ non reordinat̃ nec bapti
satur ⁊ hmōi. Joan. an. idẽ sentit etiā in
professiōe. l
ʒz caracter non imprimatur.
obligatio acquirit̃ deo q̇ nō moritur.
c. fi. de cōdi. appo. Sed Pa. tenet cōtrariu
ʒz in hoc. talis obligatio est restricta ad tp̃s ꝓpterea ꝓfitẽtes dicũt toto
tẽpore vite mee promitto ⁊ c. Et hoc cre
do verius ⁊ opi. Jo. an. militaret qñ q̇s
simpliciter ꝓmitteret seruare talẽ regu
la
ʒz. Jn alijs aũt in quibus nec caracter
imprimitur sed adherẽt corpori. Jo. an.
dicit ꝙ nō restituit̃ nec recuꝑat. actō
semel extĩcta nō reuiuiscit. c. ex trāsmissa. de renũ. Sed glo. in. l. nā ad ea. alias
l. ex his. ff. de legi. ⁊ in. l. seruus effectꝰ.
ff. de actio. ⁊ obliga. tenet ꝙ recuꝑet indistincte. Vnde dicit ꝙ rumpet testamẽ
tũ q ante fecerat ⁊ recuperat bona. Ar
chi. vbi. s̃. tenet ꝙ restituit̃ q̃si iure post
liminij. Et idẽ tenet Joā. de sancto bñ.
Ratio si restitutio principis ĩ ĩtegrũ
refertur ad oĩa. l. j. C. de sen. pas. ij. qō. iij.
quotiẽs ĩ fi. ergo fortius restitutio dñi.
sed tu dic ꝙ sicut nō extinguitur obliga
tio illius qui ꝓmisit nauẽ alienam. sed
solum cessat quāuis dñs nauẽ destruat
animo reparādi eam ex eisdẽ lignis.
eadẽ nauis cẽsetur. vt in. l. qui res suas
.§. areā promisisti. ff. de so. Sic in ꝓposito dñs dissoluit talẽ animo vt postea ex eisdem pulueribꝰ resuscitaret. Et
opinio ↄ̃ria poss
ʒz saluari qñ fuisset mor
te resolutus nō aĩo restaurādi tũc na
uis l
ʒz restauretur nō est eade
ʒz: s
ʒz in isto
casu nō potest esse in mr̃imonio tñ certum est ꝙ nō restituit̃ nisi de nouo contrahat̃ iterũ semel dissolutũ ex morte. ⁊ ideo nō recuperat iure postliminij.
vt ĩ. l. nōvt a patre. ff. de capti. ⁊ postli. re
uer. secꝰ in alijs vt dictũ ẽ. bar. etiā in. l.
prĩa. C. de sac. san. ec. t
ʒz ꝙ resuscitās iteꝝ
moriturꝰ. vt La
ʒzarus recuꝑat ⁊ reuocat
testm̃ sicut ꝑ natiuitatẽ filioꝝ s
ʒz resuscitatꝰ nō ampliꝰ moriturꝰ nō rumpet.
¶ Vtrũ spolians mortuos peccet. Rñ. ꝙ
*sic ⁊ grauissime punit̃ ẜm leges vt de se
pul. viola. l. p̃tor. §. aduersus eos. ⁊ Phi
lo. quarto ethicoꝝ latrōibꝰ tales ānumerat.
¶ Vtꝝ mors ciuilis eq̇paret̃ morti na
*turali ĩ dubio. Rñ. Ge. ĩ. c. suspectũ re
scri. li. vj. Archi. ibidẽ. ⁊. d. Anto. ĩ. c. l
ʒz de
offi. del. plene prosequit̃ s
ʒz tu cōclude ꝙ
aut verbũ mors ꝓfert̃ a iure in materia
stricta ⁊ exorbitāti a iure cōi. Et ĩ dubio
intelligit̃ de morte naturali. vt in. d. ca.
susceptũ ⁊. l. iij. §. hec ꝟba. ff. de neg. ge.
⁊ ibi glo. ⁊ bar. Aut nō est strictũ in quo
scribit̃ mors. sed est extẽdibile ex idẽpti
tate ratiōis. Tũc si mors ciuilis habet
eundẽ effectũ q̃ ad id de quo agit̃ que
ʒz
habet mors naturalis ⁊ sic eq̇paratur ⁊
ita ꝓcedit. c. placuit. xvj. q. j. Si āt mors
ciuilis nō habet ꝑ omnia cundẽ effectũ
quo ad id de quo agit̃ que
ʒz h
ʒz mors na
turalis non extendet̃ nec equiparabit̃
morti naturali. vt dicit gl. ĩ. d. c. quesitũ
⁊ in. d. c. licet alias sic. Si vero verbum
mors profertur ab homine. tũc ĩ dubio
nō eq̇parat̃ verbũ hoĩsd
ʒz referri ad
mortẽ naturalẽ. vt. l. ex ea parte. §. ĩsulā.
ff. de verbo. obligati. Jo. aũt. xvj. q. j. pla
cuit dicit ꝙ regulariter mortis appella
tiōe intelligitur naturalis mors.
¶ Quis dicatur ẽe ĩ mortis ꝑiculo. Rñ.
*Jnfirmus quotidiana febre Obsessus ĩ
loco vbi machine iaciũturvel a talibus
hostibus qui eum volũt occidere Naui
gaturus ꝑ loca ꝑiculosa vel iturus ꝑ lo
ca insidiosa. Aut etate cōfectus ⁊ hmōi
vt pt
ʒz. ff. de do. causa. mo. l. mortis cā cũ
tribus sequẽtibꝰ. Vel dic ꝙ arbitriũ bo
ni est sequẽdum vt pensatis cōditionibus iudicet si probabiliter imminet pe
riculum mortis. ⁊ tunc dicatur in periculo mortis.
¶ Vtꝝ liceat requir ere a moriente ꝙ si
*bi reuelet statũ suũ post mortẽ. Rñ.
ẜm Tho. in quoł. ꝙ sic dummodo hoc subintelligatur si deo placuerit ⁊ hoc non
fiat ex in fidelitate vel dubitatione fidei.
Mulier
Multiloquium
secũdũ Alex. ij. ij.
multiloquio di
citur ꝙ est multitudo loquutiōis cuʒz su
prerfluitate vel preter vtilitatẽ vel necessitatẽ. Et sic intelligit̃ illud ꝓuer. x.
Jn multiloquio non deerit pctm̃. Aliud
tñ est ꝓprie loquẽdo multiloquiũ ali
ꝟbositas siue linguo sitas. Qr linguositas sonat in cōtẽtũ ꝓuenientem ex con
suetudine suꝑflue ⁊ inordinate locutio
nis. Multiloquiũ vero nō determinat
tm̃ tũ linguositas. sed stat in genere.
⁊ lʒz sit veniale tamẽ lĩguositas pōt esse
mortale. Vñ Job. j. Nunquid verbosus
iustificabitur quasi dicat nō.
Munus
tribus modis dicitur. Aliquando capitur pro dono
quod quidẽ est proprie id quod sponte
prestamus. ⁊ ex nulla necessitate vel iu
ris offico quod quidẽ si non prestaret̃
nulla esset reprehensio. vt. ff. de verbo.
si. l. munus proprie Differt tñ quia niu
nus est donum cũ causa. Donũ ꝟo se hʒz
in plus etiā aliqñ sine causa. vt pʒz ĩ
l. inter donũ ⁊ munus. ff. de ver. sig. Ali
quādo capitur ꝓ officio cũ honore. Ali
quādo pro honore sine onere. vt habet̃
de his omnibus ĩ. l. munus tribus mo
dis r. ff. de ꝟ. sig. Vñ in. l. munꝰ proṗe
est quod necessario subijcimꝰ lege impe
riovel eius qui potestatem habet iubẽdi. Et de isto hic tracto.
De notatis in hoc. §. ⁊ qualiter differant munera ⁊ dona no. in. l. plebisci
to. ff. de offi. presi. gl. ⁊ doc. in. l. munꝰ. ⁊
in. l. aliud. de verb. sig. ⁊ an appellatiōe
muneris cōtineatur enxeniũ. not. gl. in
l. solẽt. ff. de offi. procpn. ⁊ leg.
¶ Quotuplex est munus. Rñ. ꝙtriplex.
*Quoddā sordidũ ꝙ cōsistit ĩ vilibꝰ offi
cijs vt in arena fodiẽda calce coquāda
⁊ alia exẽpla in. l. maximarum. C. de ex
cu. mune. Et potest dari ista regula ĩ ip
sis agnoscendis ẜm Bar. in. l. vnica. C.
muneribꝰ. quia sicut ill est honor
in loco recuperatur honor vt no. Jnn. ĩ
c. de multa de preb. ita illud est vile q
reputatur vile ⁊ hab
ʒz officia villa ⁊ hec
tantum dātur vilibus personis nō ma
|
ioribus vel humilioribus. C. de susce. p̃
po. ⁊ archa.
¶ Quodda
ʒz munus dicitur honestum
*cũ honore annexo. ⁊ ista munẽra appellant̃ honores ĩ. l. cui muneris. ff. de mu.
⁊ ho. ⁊ ista sũt officia seu dignitates pu
blice vt. d. l. vnica.
¶ Quoddā dicitur munus simplex so
*lum quia non habet nec honorẽ. necvti
litatẽ annexā vt est tutela cura ⁊ huius
modi. ff. de accusa. tu.
¶ Quomodo dicũtur prefata munera
*personalia mere. Rñ. ꝙ tũc quādo expli
cantur labore corporali solum sine sum
ptu vel detrimẽto rerum propriorum. l.
fi. in prin. ff. de mu. ⁊ ho.
¶ Quādo dicuntur patrimonialia seu
realia. Rñ. ꝙ tũc proprie quādo cōsum
ptu proprio siũt ab alijs.
¶ Quādo dicũtur mixta. s. personalia
*⁊ patrimonialia seu realia. Rñ ꝙ quan
do cũ labore coporali a nobis explican
tur ⁊ cũ sumptu nostro vt colligitur in
d. l. fi. §. patrimoniorum.
¶ Quō dicũtur ordinaria prefata mu
*ner a siue personalia siue realia. Rñ. ꝙ
ordinaria sunt quādo habẽt certam or
dinatam prestationẽ per aliquam legẽ.
vel statutum seu cōsuetudinem longā
vt de vaca. ⁊ excusati. mu. l. in honoribꝰ
qui muneri publici.
¶ Quomodo dicantur extraordinaria
*Rñ. quod quādo nō per lege
ʒz vel statu
tum vel consuetudinem imponunt̃ sed
secundum voluntatem dominorũ secũ
dum Bar. ⁊ patet in. l. vnica. C. de vaca.
pu. mu. Vñ ꝑ accidẽs ista imponuntur.
¶ Aliquādo ista munera dicuntur ĩdicta vt qñ princeps imponit per. l. aliqñ
vel per statutum ꝙ a princi. erat extraor
dinarium. Sed nunc efficitur ordinarium.
¶ Aliquādo dicit superindicta vt quā
*do supra ordinariũ aliquid imponit ꝓ
pter necessitatẽ occurrẽtẽ. Facit. l. vnica. C. de suꝑindicto. est ⁊ alia disti. Gre.
super illud Esay. xxxiij. q̇ excutit manũ
suam ab oĩ munere. ꝙ triplex est Munus a manu ab obsequio ⁊ lingua. de
quo. j. Simonia. v. in prin.
Murmuratio
secundum quandā
Apostillam super il
sapiẽtie primo custoditevos a mur
muratione est quedam querela cũ in pa
tient ia in his que homo deberet patiẽ
ter ferre ⁊ committitur aliquādo cōtra
deum per displicentiam eo ꝙ nō tribuat pros peritatem vel aduersitatem secũ
dum merita hominum. immittit tribulationes vel nō regit munduʒz modo
nostro ⁊ tñ iniuste. hiere. xj. iustus q̇dem tu es dñe si disputem tecũ licet no
bis sint occulta talia iudicia. Aliquan
do est cōtra prelatos. de quibus dicitur
xc. di. Alienus sit a fratrum vnitate qui
murmurauerat. ⁊. iō apostolus Nemur
muraueritis. ⁊ c. prime cor. xj. ⁊ quando
sit peccatũ mortale. dic ꝙ tunc quando
ex ipsa fit contra aliquod preceptũ dei
puta quia dicitvel credit deum iniustũ
iudicat temerarie ⁊ hmōi.
Mutilatio
quid sit. vide. s̃. Homicidium. v §. vj.
Mutus
per signa pōt petere sacramenta ⁊ ei sunt dāda. xxvj.
q. vj. qui recedunt ⁊. c. se.
¶ Vtrum possit contrahere matrimo
*nium vide supra. Matrimonium. ij. §.
iiij. ⁊ matrimoniũ. iij. ĩpedimẽto. xviij.
Mutuum
est quod de meo fit tuuʒz.
ff. si cer. pe. l. j.
Hoc est verum nisi in duobus casi
bus notatis per Alexand. in. l. singularia in principio vbi etiam per Bartolũ
in principio. ver. nota. casus singulares
ff. si certum pet. Jtem etiam si vsus pecunie concedatur. l. certitu. §. fina. ⁊. l. ro
gasti. ⁊ ibi docto. ⁊ Alexand. eodem titu
lo. ⁊ per Barto. in. l. in vendentis. C. de
contrahen. emptio. Et dicitur mutuum
etiam si reddatur eadem res deteriorata vel eadem pecunia mutuata vt ꝑ gl.
Barto. ⁊ Alexan. in allega. l. ij. ff. si certum. peta.
¶ Jn quibus rebꝰ ↄsistit ꝓprie mutnũ.
Rñ. ꝙ in rebus que cōsistũt in numero
* |
vt pecunia ⁊ hmōi. pōdere. vt massa au
ri vel argẽti. ⁊ hmōi vel mẽsura. vt vinũ
oleũ triticũ ⁊ ꝙ vsu cōsumunt̃. vt ĩ. d. l.
ij. ⁊ inst. qui mo. ↄ̃hit̃ obli. in princ. Vñ
Rodẽ. mensurare stringit ad mẽsurā q̃
grana. vel liq̇da mẽsurāt̃ nō ad illā qua
pāni vł terre. Et aduerte d
ʒz dari mu
tuũ vt reddat̃ nō eadẽ res in numero s
ʒz
similis in gñe siue tantundẽ ⁊ eiusdem
vtilitatis ⁊ p̃tij eodẽ modo. Vnde si dedit pecuniā nō illā restituet sed similẽ.
⁊ hmōi aliter trāsiret vel in comodatu
ʒz
aut depositũ vł aliũ ↄ̃ctũ. l. ij. ff. de ↄtrahen. emp. ⁊. l. ij. ff. si cer. pe. Et not. ꝙ hic
nō accipitur genus ẜm porphiriũ s
ʒz po
nit̃ specialiter ꝓ q̇busdā rebꝰ q̃ cōsistũt
in numero pondere ⁊ mẽsura. Vnde t
ʒz
A
ʒzo. ꝙ si quis mutuo dedisset pōdꝰ argẽti ⁊ reciperet pecuniā ad numeru
ʒz ꝙ
est mutuũ si pecunia sit argẽtea. ide
ʒz
genus redditur ⁊ tātũdẽ facit. l. j. §. vlt.
ff. de aur. ⁊ arg. leg. ⁊ ꝓpterea si res mutuata perit periculũ est mutuũ accipiẽ
tis. etiā si casu fortuito. s. ĩcẽdiũ. C. si cer.
pe. inst. q̇. mo. re. ↄ̃hi. oblig. §. itẽ. Secus
si data esset pecunia in bursa cōsignata
nō est mutuum. l. si ab initio. ff. si cer.
pe. op
ʒz og ꝙ tradat̃ vt sit accipiẽtis mutuũ nō cōsignata aliter nō erit mutuũ.
*¶ Vtrũ dare mutuũ petẽti sit de precepto. Rñ. ẜm Sco. ĩ. iiij. di. xv. q. ꝙ habẽs
pecuniā sibi ꝓ aliquo tꝑe inutilẽ mortaliter peccat si eā nō mutuat indigẽti ⁊
petẽti facit ↄ̃ p̃ceptum nature ⁊ xp̃i.
Luce. vj. mutuũ date ⁊ Mat. v. S
ʒz si ei
esset vtilis puta negociando vel aliud
de ea faciendo tunc distingue ẜm ꝙ. s̃.
dixi de eleemosyna. §. j. quomodo est de
p̃cepto ⁊ ẜm illam distinctionem a fortiori dic de mutuo q no.
¶ Quomodo in mutuo sit vsura. Vide.
*. vsura. primo per totum.