RAucor
est displicẽtia contra aliquẽ ꝑꝑ quaʒz
desiderat vel querit quis ma
luʒz alteri ⁊ est filia accidie qñ
ꝓcedit ↄtra aliqnẽ eo ꝙ ĩducit eũ ad bñ oꝑandũ aliqñ filia ire. ⁊ est
pctm̃ mortale si malũ ꝙ alteri q̃rit vel
optat est quid alicuius importantie et
cũ deliberatione voluntatis. vt elitio a
Tho. xxij. q. xxxv. limita tamẽ vt supra
odium.
De notatis in hoc §. ꝙ rancor sit re
mittẽdus lʒz nō iniuria no. Bar. in. l. si ti
bi. j. in. vlt. q. ff. de pac. censetur tamen
rancor remitti non pena per euʒz qui in
cōfusione sacramenti remittit iniuriā.
Barto. in. l. si tibi. §. quidam. in vlti. q. ⁊
ibi omnino Bal. ⁊ Pau. de ca. ⁊ Alexā.
col. j. verā extra glo querit. ff. de pactis.
vide Bar. in. l. nō solũ. §. j. ⁊ ibi ꝑ Alex.
⁊ Bal. sing. ꝟsi. quero. in. xlvj. ff. de iniu.
Ratio
habet triplicẽ gradũ in boĩe
ẜm philo. j. ethicosum. ¶ Primus est ante cōpletũ septẽniũ. vbi non
intelligit nec per se nec ab alio caꝑe po
test ⁊ ideo illo tẽpore nulli contractui
est aptus. Secundus gradus est cũ ab
alijs capere potest licet imperfecte sed
ipse per se non sufficit ad intelligendũ
⁊ istud est in fine primi septẽnij regula
riter ⁊ tũc potest promittere aliqua ad
que natura inclinat non tamen cũ obli
gatione perpetua. ¶ Tertius est quan
do ab alio caꝑe pōt ⁊ ꝑ seipsumconside
rare ⁊ istud est in anno pubertatis. ⁊ tũc
potest se obligare quo ad ꝑsonam. s. ad
votũ religiōis matrimoniũ ⁊ hmōi: sed
quo ad exteriora nō nisi in fi. xxv. anno.
Ratio finalis est anima legis vide lex
.§. iiij. et quomodo cognoscatur qñ ratio est finalis vel impulsiua. vide supra
Causa.
Ratiocinia
sunt redditiōes rationum ad quas quis obli
gatur ex administratione reipublice vł
priuate. Nam sunt quedam ratiocinia
publica quibus obligantur officiales
curie ex administratione aliquarum
ad rempublicā pertinentium. vt. C. de
epi. ⁊ cle. l. officiclales. Quedam dicuntur priuata quibus obligantur homines ex administratōe rerũ priuataꝝ vt
tutores curatores actores ꝓcuratores
executores extra de obl. ad rō. c. vno.
¶ Vtꝝ obligatꝰ ad rōcinia possit ordinari. Rñ. ꝙ post dimissionẽ administrationis si est obligatus reipublice ex ad
ministratōe p
moueri fi pōt ali reddita
rōcinia. c. p̃terea. l. di. secus si esset obligatus ex mutuo vel alia causa. l. rescripto. ff. de mu. ⁊ ho. C. de epi. ⁊ cle. l. quis
quis emẽsis. si ꝟo est obligatꝰ ꝑsone ṗuate tũc si tenet̃ de dolo ⁊ fraude ⁊ ↄstat
repellit̃. Si ꝟo cōstare nō pōt vel tenet̃
ex alia culpa sic pōt promoueri. in officio aũt administratiōis exñs an possit
promoueri. Mihi placet opi. Jnn. in. d.
ca. vnicovbi dicit ꝙ si quis gerat tutelā
vel curam legitimam vel necessariam a
legibus sibi impositā. vel etiā suscipiat
|
legibus sibi impositā. vel etiā suscipiat
aut miserabiliũ personarũ aut eccłie ꝓcuratiōes seu administratiōes ⁊ maxime cũ lnĩa episcopi ꝙ nō impeditur ordinari cũ possit talia suscipere etiā ordi
natus alias autem prohibetur. lj. di. per
totum. ⁊. d. l. officiales.
¶ S
ʒz nunquid magister scolarium vel
*alius famulus qui iurauit ꝑ annũ seritire poterit religionẽ intrare. Rñ. ꝙ sic
ẜm Hug. liij. d. c. legā. l
ʒz dicat ꝙ nemini
ↄsuleret. Host. d. ꝙ tutius est implere ꝙ
iurauit nisi obtineat lnĩam quā si non
vult dare poterit intrare auctoritate. c.
ꝑuenit el. ij. de iureiu. Addo ꝙ etiā lice
ret quādo immineret sibi periculũ mor
talis peccati.
¶ Vtrũ obligatus causa pignoris pos
*sit ꝓmoueri. Rñ. ẜm Host. ꝙ nō ante red
ditam rationem. ar. c. significante. et. c.
cum contra. de pigno.
¶ Vtrum filius vsurarij possit promo
*ueri. Rñ. ẜm Host. ꝙ nō si succedat. nisi
clamores patris emẽdet vel hereditatẽ
repudiet. c. tua nos de vsu.
Raptor
proprie r q̇ rapit res ĩmo
biles. Predo vero res mobiles. vnde rapina r in rebus immobili
bus. Depredatio vero in mobilibus. et
te mouẽtibꝰ. vt aĩalibus⁊ hmōi ẜm Jo.
an. quẽ sequitur Pan. in. c. j. de rapto.
uisvt plurimũ equiuoce sumantur ⁊ fit
rapina cũ quis publice ⁊ violẽter rapit
vt in. c. penale xiiij. q. v. hoc vide insti.
de vi bo. rap. post prin. ⁊ est grauiꝰ pecca
tum furtum. vt in. d. c. penale.
¶ Vtru
ʒz raptores largo mō pro quibus
*cun publice⁊ violẽter res alienas de
predantibus tā mobiles immobiles
possint recipi ad ↄfessionẽ nisi restituāt
rapta vel que cōbusserũt destruxerunt
depopulauerũt aut alio modo dānificauerũt ꝓximũ sicut tenent̃. l. duabus. §. si
quis iurauerit. ff. de iureiu. ⁊. l. cũ te cu
ʒz
solũ. C. q me. cā. Rñ. tex. ĩ. c. suꝑ eo. de ra
pto. sic ꝙ q̇cũ surrexerit ĩ rapinā siue
ecclesiarũ violationẽ ⁊ manifeste fuerit
dep̃hensus nisi prius ablata restituat si
poterit vel emẽdādi plenā securitatẽ fe
cerit pnĩe bñficiũ ei penitꝰ deneget̃. Si
vero vs ad obitũ in ↄtumacia sua du
rauerit. ⁊ in extremis positꝰ remedium
pnĩe postulauerit humiliter si emenda
tionẽ vel emẽdandi securitatẽ p̃stiterit
ei pnĩa⁊ ecclesiastica sepultura ↄcedat̃.
Qui aũt in sanitate obstinata mẽte non
emẽdauerit ⁊ in morte securitatẽ p̃stare
non poterit. si de pctō contritus fuerit
viaticũ nō deneget̃ ⁊ sic nec ↄfessio ⁊ ab
solutio. sed tamẽ nullus clericoꝝ sepul
ture eius intersit. nec eius elemosinam
p̃sumat accipere l
ʒz sit sepeliendꝰ ĩ cimiterio Et q̇cũ clericꝰ vel presbiter cōtra
fecerit d
ʒz opponi ab ordine irreꝑabilit̃
s. sine dispẽsatiōe ⁊ beneficio carere eccle
siastico. hec in. d. c. super eo. Si vero nō
suut manifesti poterũt recipi ad confes
sionẽ sicut alij peccatores ẜm abbatẽ in
d. c. suꝑ eo. ⁊ etiā l
ʒz essẽt manifesti si tñ
moniti nun fuerũt ẜm Ho ĩ. d. ca. suꝑ
eo dũmō sint dispositi restituẽ. vt tenẽt̃.
¶ Quid de raptoribus depredantibus
*romipetas. Vide. s̃. excommunicatio. v.
casu. xxix.
¶ Vtꝝ raptor virginis sit puniẽdus pe
*na. l. vnice. C. de ra. ꝟ. Rñ. pa. ĩ. c. cũ cau
sa de rapto. ꝙ si precessit tractatꝰ determinatus de matrimonio ⁊ ob hanc cau
sam adducit non cōmittit̃ pena de iure
canonico cui stamus in hoc. Si vero p̃dictus tractatus nō p̃cessit etiā si puel
la fuit volũtaria cōmittit̃ pena. xxvij. q.
vltima lex illa. ar. xxvj. q. j. §. ex hac in fi.
⁊ obligat̃ ad restitutionẽ nō solum sub
tracti l
ʒz etiā lucri q hab uisset. ille sub
cuius potestate erat ẜm dñm Jo. de pla
tea. Jnstitu. de actio. que ex delic. nascũ
tur. §. Jnterdum.
Rapina
¶ Tertio inquilinis talijs ⁊ similibus.
¶ Quarto in bello. ¶ Quinto in extorsionibus officialium plus debito.
De notatis in hoc §. ⁊ ꝙ rapina est
plusquam furtum ⁊ furto improbior
not. in lege si cum. §. qui vim. ff. quod
metus causa. Barto. in lege prima. ff.
de effrac. ⁊ tenet̃ raptor in rapina depre
|
hensus actiōe furti manifesti. Bar. no.
in. l. si vendidero. §. raptor. ⁊ in. c. si quis
ex domo. ff. de fur. ⁊ nō fit sine violẽtia
l. quo nau fragium. in fi. ff. de incẽ. rui. ⁊
naufra. ⁊ Alexā. in. l. iij §. quod pretor.
ff. ne quis eum qui.
¶ Vtrum dñs agri vel territorij teneat̃
de rapina in eo facto. Rñ. pa. ĩ. c. l
ʒz de re
stitu. spo. ꝙ si fuit sciens ⁊ p̃otuit ꝓhibe
re ⁊ nō prohibuit sic tenet̃. l. j. C. de fal.
mo. Secus si nō potuit prohiberell. j. §.
is aũt. ff. si fa. fur. fe. di Et idẽ dic. de vil
la ⁊ castro. ⁊ hec est cōis opi. ẜm Bar. in
l. ne q̇d. ff. incẽ. rui. ⁊ nau. Ciuiliter tñ
tenetur non criminaliter ẜm predictos.
¶ Sed nunquid stabitur iuramẽto su
*per quātitate rerũ amissaꝝ robato. Rñ.
cōiter tenent oẽs le giste in. l. si qñ. C. vñ
vi. ⁊ Pa. ĩ. ca. suꝑ eo de his que vi. ꝙ vbi
q̇s ↄuenit̃ ex dolo alteriꝰ nō admittitur
probatio ꝑ iuramẽtũm in litem. S
ʒz qñ
conuenit̃. de dolo suo sic credet̃ iur amẽ
to allegantis damnũ. ꝓpterea dicit Jn
no. in. d. c. suꝑ eo ꝙ dic. c. habebit locũ in
qualibet vi compulsiua ablatina expul
siua turbatiua ⁊ inquietatiua. Ex quo
infertur ꝙ si probo furtũ vel rapinā cō
tra raptorẽ stabit̃ iuramento meo de
titare rapta. Et not. ꝙ furtũ vel rapina
ꝓbat̃ ꝑ socios familiares ⁊ huiusmodi.
Ratihabitio
vide. s̃. consensus. §.
iiij.
Reconciliatio
ecclesie. vide Consecratio.
Recompensatio
Recusari
pōt iudex delegatꝰ ex mul
tis casi. vt no. Pan. in ca.
accedens. vt nō lite nō conte.
¶ Primo quia consanguineus aduersarij. ¶ Secundo quia commensalis ip
sius.
¶ Tertio quia oriundus de eius terra
idem de districtu. ¶ Quarto quādo nō
potest haberi accessus ad iudicem nisi
per terram inimicorum. ¶ Quinto qñ
loquitur in aure ⁊ familiariter cum ad
uersario. ¶ Sexto quando in alia causa litigabat cũ eo. Jstud no. Pan. c. j. de
iudi. ¶ Septimo qñ est imꝑitus ⁊ habet assessorem suspectũibidẽ Pau.
¶ Vtꝝ protestatio de nō acceptādo eũ
*tollatur ꝑ ↄtrariũ factu
ʒz. Rñ. Pau. in. c.
vnico de litis cōtes. ꝙ nō nisi factum cō
trarium sollat protestationẽ ꝓpter intellectum aliũ intermediatũ. verbi gra
tia. Jnterrogatur an vera sunt que cōtinentur in libello. Rñ. reus. Rẽspōdebo
cum protestationem ꝙ non intẽsto cōte
stari litem ꝑ hanc rñ. ⁊ sic respondet nō
contestatur ꝑ istud factũ contrariũ. secꝰ
si his dictis diceret iudex non admitto
hāc protestationẽ ⁊ postea ipse reꝰ rũderet sine ꝓtestationẽ repetita ad libel
lum tale factũ contrariũ tolleret protestationẽ. lis esset contest. Secus si iterũ
repeteret ⁊ ego protestor nolle contesta
ri litem quia nihil mediũ interuenit. et
pro hoc fa. cle. vnica. de dolo. ⁊ q dicit̃
de constit. c. cũ. M. ⁊. l. vbi repugnātia.
ff. de re. iu. ⁊ in. c. sollicitudinem de ape.
vel dic ẜm Bar. ĩ. l. vnica. C. de lit. conte
sta. ꝙ qñ protestatio respicit vnum ⁊ fa
ctum aliud. Nam in litis contest. oritur
quasi contractꝰ. Protestatio vero ordĩa
tus ad tollẽdum istũ quasi cōtra. nō au
tem responsionẽ ⁊ sic sunt diuersa. ⁊ tũc
per factum ↄ̃nũ non tollit̃. Sed quando concernũt vnum protestatio. ⁊ fctm̃
vt puta quia respōdet. ⁊ protestatur ꝙ
animo nō eundi. tunc tollit̃ talis ꝓtesta
tio per contrarium factum. quia concer
nit idem factum. Vel dic ẜm pa. in. d. c.
cum. M. ꝙ qñ protestatio sit in depẽdẽtibus a mera voluntate protestātis valet protestatio. vt si dicat nolle aliud dicere contra fidem ⁊ postmodũ dicit ꝓte
statio defendit eum. xxiiij. q. j. hec est fides. Si vero depẽdet a volũtate ꝓtestā
tis ⁊ alterius si aliter consentit valet. c.
cumana. ⁊ ꝙ ibi no. de ele. ⁊. c. fi. de ↄdi.
appo. Si vero nō consentit nec est iusta
causa protestandi nō valet. Secꝰ si subesset. iusta causa: puta metꝰ vel vis. pu
ta vis contraham alias interficies me
ꝓtestor ꝙ quicquid dicat facio animo
non contrahendi ⁊ valet. xxxj. q. ij. lotharius. Similiter quando iudex delegatꝰ
|
nō cōsentit recusationi. ⁊ si nō cōpareo
excōscabit de facto cōpareo cũ ꝓtestatione de nō cōsentiendo in ipsum valet
nec cōparitio preiudicat. aduerte tñ ꝙ
ꝓtesta io d
ʒz precedere actu
ʒz suꝑ quo fit
vt. fi. de concub. l. in concubinatu.
Regularis
r q̇ ad viuẽdum regulariter est astrictus. siue
sit monachus siue canonicꝰ regularis
de stat. mo. c. ꝙ dei timoreʒz. siue sit cleri
cus siue sit laicus. licet laicus non possit recipi in canonicum. vt in. c. ij. de institu. tñ pōt recipi in ↄuersum de elec. c.
cũ ex eo. li. vj.
Religiosus
¶ Primo largissime. ⁊
sic est quilibet christianus. vnde in ca.
pro humani. de homi. lib. vj. dicit̃ christiana religio. ¶ Secũdo large. ⁊ sic cōprehendit omnes clericos seculares. et
omnem christianũ honeste viuentem
nam in eo ꝙ deo impẽdit debitam religionem potest dici religiosus. sic seq̇tur. j. q. j. c. nullus el. ij. ⁊. xxxiij. q. v. quod
deo. ar. de voto ex multa. vbi de hoc.
¶ Tertio accipit̃ ꝓprie ⁊ sic religiosus
est qui professionem fecit alicui de reli
giōibꝰ approbatis ꝑ sedẽ apostolicam
de voto. c. ꝙ votũ. §. pñti li. vj. ⁊ talis ꝓprie dicitur religiosus ⁊ religiones approbate sunt quatuor. Prĩa Basilij. Se
cũda bñdicti. Tertia Augustini. Quar
ta beati Francisci vt not. Laudu. ĩ cle.
quia regulares de supplen. neg. prela.
Sub istis militāt oẽs proprie religiosi.
Exceptis cartusiẽsibꝰ q̇ hñt suastatuta.
¶ Vtrum dispositio odiosa cōcepta er
*ga regulares seu religiosos extendatur
ad fratres de tertio ordine beati Francisci ⁊ huiusmodi. Rñ. Pan. ĩ rub. de re.
ꝙ non quia tales proprie non dicuntur
religiosi vnde potius eorum regula est
quidam modus beneviuẽdi licet sit ap
probatus per Papam ⁊ ideo solum cōprehendet illos qui tria vota substātia
lia promisserunt in religiōe approbata
ẜm Joan. and. in glo. j. ⁊. ij. cle. j. de decimis. ⁊ hoc verum nisi addatur nisipu
ta quicun religiosi. Nam tunc etiam
comprehenderentur hospitalarij ierosolymitani qui nō possunt contrahere
matrimonium ⁊ promittunt obĩam superiori. ⁊ nō pñt retroducere ab illo statu nō tñ cōprehenderent̃ alij hospitalarij qui vtuntur matrimonio licet portẽt
certum habitũ nō sunt religiosi. nec
stricto nec largo mōt in fauorabilibꝰ ꝟo
bene comprehendũtur prefati fratres
quia largo modo vidẽtur sub regula ra
tione promissionis facte superiori eorum.
¶ Quid de inuenientibꝰ nouũ ordinẽ.
*Rñ. ꝙ nō sunt religiosi nisi a papa exp̃s
se approbentur. cũ sit ꝓ hibitũ nouũ
ordinẽ vel religionẽ inuenire. vt in ca.
religionũ de reli. domi. li. vj. Jdeo nō re
ligiosi sed potius irreligiosi sunt cẽsen
di tales ⁊ hodie excommunicati ipso fa
cto per extrauagantem Joā. xij. que in
cipit. Sancta romana. Recitat pan. ĩ. c.
fi. de relig. domi.
¶ Religio beghinarum reprobatur et
omnes eam sectantes sunt excommuni
cati ipso facto ac religiosi dantes eis
auxlium consiliuʒz vel fauorem in prefa
to beghinatu in clemẽ. prima de religi.
domi. ⁊ not. quod sorores tertij ordinis
sācti Fracisci non sunt ille beghine vt
notat glos. ibidem. cum habeant regulam approbatam a sede apostolica.
et multo minus sorores sācte Clare.
¶ Quis potest effici religiosus. Rñ. ꝙ q̇
*libet qui non habet aliquam de infrascriptis. viij. conditionibus. quarũ prima est etas immatura de quo dic vt. s̃.
nouitius. §. j.
¶ Sca seruilis ↄditio. Seruus quip
*pe sine consensu domini non potest intrare religionẽ. ar. xliiij. d. c. nullus opi
scoporum. Prescribitur eamen triennio
a religione que hoc ignorat si dominꝰ
scit ⁊ non repetit. xvj. questio. ij. si quis
incognitus. Jste tamen si repetatur a
domino religiosus erit secundum Hugo. ibidem. arg. xxvij. q. j. de viduis. et
religioni tenebitur tum in ipso est ⁊
|
si manumitteret̃ nō posset ↄ̃here. Nec
ob. c. q̇dā de cōuer. cōm. ille q̇ habet
vxorẽ nō pōt obseruare castitatẽ ea ĩuita ⁊ sic religiosus esse nō pōt. s
ʒz seruus
sic. nō requirit̃ corpꝰ liberũ vt sit monachus cu
ʒz in domo ꝓpria quis possit
esse religiosus. d. c. de viduis.
¶ Tertia debitoꝝ obligatio qui em̃ d
ʒz
*aliquid alteri nō possit illud licite p̃ter
mittere vt religionẽ ingrediat̃. liij. di. c.
generalis. Si tñ debitũ pecunie vel talis debitor nō h
ʒz vñ satisfaciat. tũc faciat q pōt sc
ʒz cedat bonis suis credito
ri ⁊ sufficit ꝓpter pecuniā em̃ nō obligat̃ ꝑsona liberi hoĩs. s
ʒz tm̃ ad recōpẽsa
ʒz. Vñ l
ʒz ei rebꝰ suis exhibitis religio
nẽ ĩgredi nec tenet̃ in seculo remanere
vt ꝓcuret vñ soluat debitũ. si mō ex
ʒzelo
dei ⁊ feruore charitatis hoc facit: spi
ritussancti autoritate hoc facit cui nomo pāt resistere. xix. q. ij. due de regula.
l
ʒz. Si tñ monasteriũ q ingredit̃ aliq̇d
acquireret ꝑ successionẽ hereditariam
vel ꝑ donationẽ aut legatũ rōne ipsius
solũ fic tenet̃ satisfacere tũ se illud ex
tẽdit q habuit eius occasione solũmodo. ar. c. si qua mulier. xix. q. iij.
¶ Vtrũ talis tenet̃ in religione labora
*re vt creditoribus soluat. Rñ. q̇dā tenẽt
ꝙ sic. Sed ↄ̃riũ credo cũ ex toto sit religioni subiectus ita ꝙ nō est momentũ
in quoa p̃lato nō possit occupari ⁊ non
h
ʒz velle nec nolle. c. religiosus. de elec.
lib. vj. Jtẽ si stetisset in seculo ⁊ cessisset.
bonis non teneret̃ laborare vt satisface
ret scm Pet. de pał. ĩ. iiij. di. xxxviij. Er
go cũ ex ꝓfessione cedat bonis p
ʒz ꝙ nō
tenet̃ laborare vt satisfaciat posset tñ p̃
latus cũ consensu monasterij hoc et cōcedere alias non.
¶ Quid si talis etiā cũ iuramẽto ad ta
*le debitum erat astrictus. Rñ. itẽ ꝑ omnia dicendum. arg. c. l
ʒz. de regu.
¶ Quid si ꝓmisisset talis oꝑari mani
*bus vt satisfaceret. Rñ. ẜm Petr. de pal.
vbi. s̃. ꝙ hoc non obstante poterit religione
ʒz intrare. sed si bona sua sufficiũt
satisfaciat ei ad interesse. ⁊ sic dic de eo
qui accipit vxorem que patit̃ aliquod
interesse ex hoc ꝙ debet ei satisfacere si
habet aliqua secundum eundem Pet.
¶ Quarta rōcinoꝝ detentio. Vnde ob
*ligatus ad rōcinia intrare nō pōt. liiij.
di. c. legẽ. Et hoc verũ in obligatis perpetuo. Jn alijs aũt secꝰ l
ʒz honestũ sit ꝙ
prius se expediant. Ex quo p
ʒz ẜm Gof.
ꝙ potestas qui iurauit regimen ciuitatis ꝑ annũ. magister scholariũ q̇ simili
ter iurauit legere per annũ ⁊ hmōi pos
sunt intrare religionem autoritate. ca.
peruenit. el. ij. de iureiu. vide. s̃. ratiocinia. de hoc §. j. ⁊. ij.
¶ Quinta ẽ pr̃na subuẽtio. Et vt scias
*si potest filius intrare religionẽ dimisso pr̃e cui tenet̃ subuenire. Exo. xx. not.
ẜm Alex. in. iij. ꝑte sum. ꝙ si parẽtibus
nr̃is obsequia nr̃a necessaria sũt ita ꝙ
sine ipsis substẽtari nō pñt tũc nō l
ʒz religionẽ intrare. si mō talia obsequia nō
inducũt nos ad aliq̇d agendũ q sit cō
tra deũ. ⁊ sic cōtrariũ cōsulẽtes pharisei
increpant̃ a dño Mat. xv. ⁊ sic secundũ
doc. intellige illud. c. si q̇. xxx. di. Si vero
eis non pōt seruire vel debita obsequia
exhibere sine ꝓprie salutis dispẽdio: tũc
necessitudini generis diuine religiōis
pietas antefert̃ vt dicit Amb. suꝑ Luc.
⁊ sic poterit intrare ipsis dimissis. ⁊ sic
loquit̃ Hier. in epła ad eliodoꝝ ꝙ solu
ʒz
genus pietatis est in hac ꝑte esse crudelẽ. ⁊ saluator Luc. xiiij. si q̇s venit ad me
⁊ odit. Si aũt nō sunt in tali necessitate. sic filius ipsis etiā inuitis pōt intrare. etiā si cũ eis possit sine dispẽdio pro
prie salutis ꝑmanere. ꝓbat̃ ĩ. c. j. ⁊. ij. xx.
q. ij. Addit tñ Tho. ĩ. iij. quoł. q. vj. ꝙ nō
solum ꝓ indigẽtia maxima. s
ʒz etia
ʒz pro
mediocri peremptũ puta posset viue
re sed tamẽ cũ notabili iactura ⁊ detrimento sui status ⁊ cōditionis sue puta
oportebit eũ mẽdicare vel alijs serui
re cũ maxima indecẽtia sui statꝰ dimittendus est ingressu religiōis. etiā si ex
voto haberet⁊ placet qñ pōt sine pericu
lo salutis hoc facere.
¶ Sexta est dignitatis astrictio vt sunt
*ep̃i ⁊ alij superiores qui sine licẽtia pape nō pñt intrare. c. l
ʒz. de regu. Jnferio|
res ꝟo ep̃is pñt etiā inuitis suis ep̃is.
vt. xix. q. ij. due. sicut sũt decani p̃positi
archidiaconi. archipresbyteri. curati. ⁊
oẽs alij inferiores ep̃is. bñficiũ tñ eorũ
alteri nō d
ʒz cōferri nisi exp̃sse vel tacite
ꝓfessi fuerint vel apꝑuit ꝙ absolute vo
luerint vitā mutare. c. beneficiu
ʒz. de re
gu. lib. vj. debent tñ petere lnĩam uis
non obtineantur. vt in. d. c. licet.
¶ Sed cuiꝰ erũt fructꝰ bñficij ante ꝓfes
*sionẽ. Rñ. ꝙ d
ʒz assignari debita portio
ipsoꝝ fructuũ alicui q̇ seruiat ꝓ ip̃o. vt
ĩ. d. c. beneficiũ. reliquũ ꝟo erit ipsiꝰ vt
nō sit onerosus monasterio q intrauit
tꝑe ꝓbationis. xj. q. vj. de lapsis nec
ꝓprie est religiosus vt p
ʒz in. c. religioso
de sen. exc. lib. vj. ergo iure suo nō debet
defraudari vt. xvij. q. ij. consaldus. not.
Tanc. Bar. brix. ⁊ interim remanet canonicus curatus vel decanꝰ sicut priꝰ
erat nec beneficium vacat.
¶ Septima mr̃imonij obligatio. s. post
*cōsumationẽ. nam tũc nō pōt religionẽ
intrare nisi ẜm ꝙ dico mr̃imoniu
ʒz. iiij.
intellige etia
ʒz si copula est habita post
ↄ̃ctum mr̃imonium vel sponsalia. Sed
nō si ante. sic nō impediret nec matri
moniũ diceret̃ ↄsumatũ. ar. c. veniens.
de spō. vbi p
ʒz ꝙ copula p̃cedẽs sponsalia non facit matrimoniũ. facit. c. veru
ʒz
⁊. c. ex publico ex parte de cōuer. cōiu. q̇
requirũt cōsumationẽ ⁊ est illud q sequitur nō q antecedit.
¶ Sed q̇d de illo q̇ iurauit aliquam du
*cere in vxorẽ. nũquid poterit ĩtrare. Rñ.
ꝙ sic autoritate. c. ꝑuenit. el. ij. de iureiu
rā. ⁊. c. commissum. de spon. in quo r tu
tius est ⁊ c. Jntellige quo ad opi. ne de
facto dicatur cōtra iuramentum fecisse
non quo ad veritatem ẜm Rica. in. iiij.
dic etiam. vt. s̃. §. ix.
¶ Octaua coactiōis ĩpositio nam op
ʒz
*vt sit voluntariꝰ ałr nō tenet ingressus
vt de regu. c. j. xx. q. iij. pñs. Jn religiōe
aũt minoꝝ vltra p̃dicta. viij. requirunt̃
alia. v. s. ꝙ sit corpore sanꝰ. legitĩe natꝰ:
nulla vulgari infamia notatꝰ: aĩo prōptus. cōpetẽter lr̃atus: vel ad honestos
labores aptus. attñ si quis reciperet̃ de
ficiens in aliquo istorum teneret receptio nisi sit. j. ij. iij. iiij. v. vij. vel. viij. q̃ ali
quādo reddũt receptionem nullam. vt
patet per predicta.
¶ Quō debet quis intrare aut qua intẽ
*tione. Rñ. vt moriatur mũdo ⁊ seruiat
xp̃o. xij. q. j. c. ij.
¶ Vtrũ quilibet debeat reputare votũ
*religiōis ꝓportionatũ sue infirmitati.
Rñ. ẜm Ric. in. iiij. di. xxxviij. ar. vj. q. j.
ꝙ sic nisi per etiam coniecturam seu ex
perientiam sibi constaret de contrario
propter enim custodiam que magis ad
hibet̃ religiosis secularibus. Et pro
pter bona exempla que vident ibi frequentius. Et ꝓpter bona verba que fre
quẽtiꝰ audiũt. ex ꝓpter maiores consolationes quas diuina benignitas ob
fauorem religionis et sancta societate
infundit eis efficitur eiꝰ obseruātia pro
portionata in ipsa existenti que propor
tionata esset remanẽti in seculo.
¶ Vtrũ q̇s possit ꝓfiteri in aliqua reli
*gione ita ꝙ liceat sibi retinere sua. Rñ.
Pa. in. c. insinuante. qui cle. vel vo. ꝙ si
q̇s simpłr vouit cum tali cōditione. videt̃ in dubio ꝙ sibi reseruauerit illa bo
na vt obediẽtiarius monasterij. verba apposita in ↄ̃ctu debẽt intelligi
ẜm naturā ↄ̃ctꝰ vt in. l. si vno. ff. loca. etiam
ĩproprietatis ꝟbis vt ibidẽ. in ṗn. et in
d. c. ĩsinuāte ẜ
ʒz vnũ intellectũ vt res po
tiꝰ valeat pereat. l. quoties. ff. de ver.
obli. ⁊. c. abbate de ꝟ. si. ⁊ sic erit religio
sus ⁊ p̃fata bōa habebit ad vsũ ꝓ neces
sitate sua. Jdẽ dic si ꝓfitet̃vt ĩ domo sua
cũ oĩbus bonis suis moret̃ vt no. Ber.
Jnn. ⁊ Host. ĩ. d. c. insinuāte. hoc nō ẽ
ↄ̃ substātiam monachatus. vt quis in
certo loco moret̃. aut certis redditibꝰ
viuat cũ hoc possit suꝑior cōcedere. c. cũ
ĩter. R. de elec. ⁊ si postea suꝑior velit eũ
ammouere poterit l
ʒz nō beat nisi ex iu
sta cā. Si ꝟo voluit sibi reseruare vt ꝓpriũ ita ꝙ nō sit locꝰ interpretationi. ⁊
tũc si fiat reseruatio ꝑ viā ↄditiōis reso
lutiue vł suspẽsiue sic dicat̃ actꝰ ⁊ nō cō
ditio vt ĩ. c. fi. de cōdi. appo. ⁊ sic nō erit
religiosꝰ. Siłr si fiat ꝑ pactũ puta di|
cit aliter nō intẽdo ꝓfiteri nec alio mō
hec verba habent vim cōditionis vt
dicit Bar. in aut̃. ingressi. C. de sac. san.
ec. Si aũt simpliciter per viā pacti vel
modi reseruat sibi ꝓprietatẽ vel facultatẽ cōtrahẽdi matrimonium sic facit
transire ꝓfessione
ʒz in aliā speciẽ vbi
est pactũ ↄ̃ naturā ↄ̃ctꝰ ⁊ impropriatis
aliquatenus verbis pōt trāsire in aliũ
ↄ̃ctũ sit ĩterp̃tatio alteriꝰ ↄ̃ctꝰ. vt est tex.
no. in. l. vbi ita donat̃. ff. de dona. causa
mor. ⁊ in. l. cum manu sata. ff. de contrahẽ. emp. ⁊ sic erit iste nō religiosus proprie. s
ʒz oblatꝰ monasterio. l
ʒz nō in totũ.
⁊ sic obligabit̃ ad oĩa p̃ter ad reserua
ta. ꝙ si verba nō patiant̃ vt fiat trāsitꝰ
ad aliũ ↄ̃ctum tũc pactũ ĩnficit ↄ̃ctum
in totum in. l. per seruum. ff. de vsu. ⁊
hab. iuncta glo. in. d. l. cum manu sata.
¶ Vtrum intrās religionẽ ex cā inho
*nesta puta vt esset abbas vł meliꝰ gauderet: ⁊ hmōi teneat̃. licet nō cōsequat̃
suā intentiouẽ. Rñ. Pan. in. c. vt clerici.
de reg. ꝙ sic effectꝰ est religiosus hoc
nō obstante vt t
ʒz gl. in. d. c. vt clerici. et
facit bonꝰ tex. cum glo. in. c. q interrogasti. xxvij. q. ij. ad materiam.
¶ Quid de illo q̇ dolo ĩductꝰ est ad reli
*gionẽ. Rñ. ꝙ nihilominꝰ erit religiosus
de cōuer. cōiug. c. ex ꝑte el. ij. ⁊. c. veniẽs
et. c. dudum. quod me. cā. cum dilectꝰ et
ibi no. Ber. ⁊ Host. ⁊ Jo. xx. q. iiij. c. vsu.
¶ Quid de illo q̇ timore mortis efficit̃
*religiosus. Rñ. ꝙ si timor inferatur ab
hoĩe sic nō est religiosus q metus cā
perlatũ nec obligat̃ per tale votu
ʒz nisi
postea rectificet̃ vt in. c. porrectũ ⁊ in. c.
si nobis de reg. Et hoc intelligo quando talis timor infert̃ ab homine vt ꝓfiteatur. vel facit tale voũt sic loquit̃ ⁊ de
bet intelligi. d. c. perlatum quod me cā.
Si vero metus sit casualis seu naturalis puta infirmus vel in mari tꝑe tẽpestatis vel in periculo latronũ aut immicoꝝ sic talis metꝰ nō impedit q̇n sit
obligatꝰ religiōi ⁊ voto. Si modo de li
berate hoc fecit vt in dictis. c. porrectũ.
⁊ sicut nobis. deꝰ qñ tales timores
imittit vt ↄuertamur. xvj. q. j. reuertimi
ni. de cōsec. di. iiij. sanctum in aut̃. vt nō
luxu. cōtra na. §. j. ⁊ hoc sequit̃ Ber. Ho
sti. ⁊ pa. in. d. c. sicut. Alij dicuut ꝙ si
cito conualescentiam vel euasionem pe
riculi sentit contradicat. non tenet̃ etiā
in metu casuali si votũ fecit. alleg. c. ex
transmissa ⁊. c. vlti. de renunc. Sed melior est opi. host. ⁊ pa.
¶ Vtrũ allectus blandicijs sit religio
*sus. Rñ. ꝙ sic. ⁊ stare tenetur licet bona
sua parẽtibꝰ vel heredibꝰ remanere de
beant nō monasterio allicienti vt. xx. q.
iij. constituit.
¶ Qũo aũt debeat ꝓfiteri vide. s̃. ꝓfes
*sio. in prĩ. ⁊ quomodo tacite inducit̃. s̃.
nouicius §. xij. et aduerte ꝙ tunc dicit̃
proprie quis intrare religionem ⁊ effici
religiosus cum profitetur tacite vel expresse quia verba sunt cum affectu acci
pienda.
¶ Ad q̃ obligat̃ religiosus. Rñ. ꝙ ad ob
*seruātiā illiꝰ regule quā professus est.
nisi in casu. c. non solu
ʒz de reg. li. vj. vel
qñ solũ tacite est ꝓfessus tunc solum
obligatur religioni in genere vt. s̃. nouicius. §. xiiij.
¶ Sed quero vbi remanebit iste talis
*obligatꝰ religioni in genere per profes
sionẽ tacitam. Rñ. ꝙ debet aliquā religionẽ ĩtrare quā vult ⁊ pōt. Si ꝟo nullam ĩueniat que eũ velit recipere debet
stare in illa in q̃ tacitam professionem
facit: illa tenet̃ eũ recipere ex quo pas
sa est tacite eũ ꝓ fiteri vel si noluerit po
terit in ꝓpria domo remanere ⁊ esse religiosus ꝓfessus. xxvij. q. j. de viduis. ꝙ
limita vt. s̃. professio. §. j.
¶ Vtꝝ religiosi teneant̃ esse ꝑfecti. Rñ.
*ꝙ nō nisi ea ꝑfectiōe ad qua
ʒz se obliga
nerũt. s
ʒz tenent̃ ad ꝑfectionẽ tẽdere
ẜm Tho. xxij. q. cxcvj. cui cōtrariatur perfectionis cōtemptus. Vnde nō sunt men
daces uis gerāt ab extra statum perfectionis quia illud non asumunt quasi profitentes se esse perfectos: sed quan
do profitentes se ad perfectionem tendere vnde bene essent mendaces si ab
intentione perfectionis animum reuo
carent secundum asten li. vj. titu. xlvij.
|
¶ Vtrum religiosus teneatur de prece
*pto ad omnia que continentur in regu
la quā ꝓfitetur. Rñ. Henri. de gandauo
iu. vj. quoł. q. xvij. tenet ꝙ cu
ʒz quis sim
pliciter promittit aliquam regulam ser
uare ꝙ tenetur ad cōtenta in ea omnia
etiā sub monitiōe sicut ad p̃cepta. Sed
istud nō credo verũ. sic seq̃ret̃ ꝙ monachi beati bñdicti obligarent̃ ad oĩa
cum dicat regula. c. est de disciplina fratrũ. ꝙ si. nouiciꝰ habita deliberatione
ꝓmiserit se oĩa in regula custodire cōtẽ
ta ꝙ tũc recipiat̃. Et hoc est expresse ↄ̃
cle. exiui. §. cũ igit̃. de verb. sig. Et ideo
dico ꝙ simpłr ꝓmittẽs regła vel ꝓmittens sic quod est tutiꝰ vt faciunt mino
res. s. ꝓmitto seruare regulā fratru
ʒz mi
noꝝ. s. viuendo sine proprio ⁊ in castita
te. ꝙ talis nō tenet̃ nisi ad tria vota
ẜm ꝙ modificata sunt in illa regula preceptorie vel inhibitorie. seu sub verbis
equipolẽ tibus alias nō de precepto s
ʒz
de bono cōsilio. Et ꝓ hoc est bonꝰ text.
in. c. exit q̇ seminat ⁊ c. de verb. sig. li. vj.
Nā idẽ est dicere ꝓmitto seruare regulam talem. ac si diceret ꝓmitto cōuersa
tionem ẜm illam regulam. Et sic intelliguntur illa verba tam ex consuetudi
ne vouentium recipientium. tamen
magis cautum est dicere. vt dixi ꝙ fratres minores seruant. addit. S. T. xxij.
q. clxxxvj. ꝙ transgressio aliorum a preceptis positis in regula vel oretenꝰ factis a prelato obligat solum ad mortale propter cōtẽptum regule. hoc directe contrariatur professioni per quam
quis vouit regularẽ vitā. vel dic ẜm eũ
dem Tho. vbi. s̃. ꝙ religiosus tenet̃ ad
perfectionẽ tẽdere. cui ↄtrariatur perfectionis cōtẽptus. ⁊ ideo est mortale. Et
vt scire possit quis ad q̇d tenetur quilibet religiosus ĩcipieñ. cẽsui a regula
beati Frācisci q̃ uis fuerit vltima in
executiōe tamẽ est prĩa nobilitate ⁊ ꝑfectiōe. de qua dicit̃ in. d. cle. exiui. hec est
illa celestis vite forma ⁊ regula. et in. c.
exit q̇ seminat de verb. sig. li. vj. hec est
illa apud deũ et patrẽ munda ⁊ imma
culata religio q̃ descẽdẽs a pr̃e luminũ
per eius filium exẽplariter ⁊ verbaliter
apłis tradita ⁊ demũ ꝑ spiritũ sanctu
ʒz
beato Frācisco ⁊ eũ sequentibꝰ inspira
ta totius in se quasi continet testimonium trinitatis hec est cui attestante
Paulo nemo debet de cetero esse molestus quam xp̃s passionis. sue stigmati
bus confirmauit volens institutionem
ipsius sue passiōis ⁊ suis signis notabi
liter insigniri. hec ille cutus declaratio
cũ sit firma ⁊ certa vtpote a spiritu san
cto emanata a quo regulabatur sacru
ʒz
concilium vienense in quo fuit declara
ta plenissime ꝙ errare non potuit circa
predicta. cum pertineant ad fide
ʒz ⁊ bo
nos mores. xxiiij. q. v. a recta. iō tutissimũ est in. d. religiō e viuere. vbi nō opinionibꝰ hoĩm viuitur aut doctorũ. sed
sancti spiritus declaratione ⁊ quilibet
alius religiosus timoratꝰ ex eius decla
ratiōe poterit scire quomodo suam de
beat intelligere ꝓfessionem ⁊ ad que te
neatur de p̃cepto vel ne dicit ergo text.
Cle. exiui. de ver. sig. edite in. d. cōsilio.
declaramus ⁊ dicimus ꝙ fratres mino
res nō solũ ad tria vota nude ⁊ absolute accepta ex ꝓfessione sue regule obligant̃ s
ʒz etiā tenent̃ ad oĩa implenda q̃
sunt ꝑtinẽtia ad hec tria q̃ regula ipsa
ponit. Nā si ad hec tria p̃cise ⁊ nude tā
tũ ꝓmittẽtes se seruare regulā viuẽdo
in obediẽtia castitate ⁊ sine ꝓprio ⁊ nō
etiā ad omnia cōtẽta in regula qui hic
tria modificāt arctarent̃ ꝓ nihilo ⁊ va
ne ꝓferrent̃ hec ꝟba ꝓmito semꝑ hāc
regulā obseruare. ex quo ex his verbis
nulla obligatio nasceret̃. Nec tamẽ pu
tādũ est ꝙ beatus Franciscus ꝓfessores huius regule tum ad oĩa contẽta
in regula modificātia tria vota. seu ad
alia in ip̃a expressa intẽderit equaliter
esse obligatos. q̇n potiꝰ aꝑte discernit
ꝙ quo ad quedā ipsorũ ex vi verbi trās
gressio est mortalis ⁊ quo ad q̃da
ʒz alia
nō cũ ad quedā ipsoꝝ verbũ apponat
p̃cepti vel equipolentis eidẽ ⁊ quo ad
q̃dā alia nō. Jtẽ p̃ter ea q̃ exp̃sse verbo p̃cepti ac exortatiōis. seu monitionis pouuntur in regula nō nulla ꝟbo
|
ĩmperatiui modi negatiue vel affirmatiue apposito ĩferũtur actenꝰ extitit du
bitatũ an tenerent̃ ad ista vt habentia
vĩ p̃cepti. dicimꝰ ꝙ l
ʒz fratres nō ad hoĩ
ʒz
q̃ sub verbis ĩperatiui modi ponuntur
in regula sicut ad p̃ceptoꝝ seu p̃ceptis
equipollentiũ obseruantiā teneāt̃. Expedit tamẽ ipsis fratribꝰ ad obseruādũ
puritate
ʒz regule ⁊ rigorẽ qͦ ad ea sicut
ad equipollẽtiā p̃ceptis se nouerĩt obli
gatos q̃ hic inferiꝰ anotant̃. Vt āt hec q̃
videri pñt equipolẽtia preceptis ex vi
verbi. vel saltẽ ratione materie. de qua
agitur seu ex vtro sub cōpẽdio habeā
tur. Declaramꝰ ꝙ illud q ponitur in
regula de non habẽdo plures tunicas
vnā cũ caputio ⁊ aliā sine caputio.
Jtẽ de non portandis calciamentis et
non de equitando extra casum necessitatis. Jtem ꝙ fratres vilibꝰ induātur.
Jtem ꝙ ieiunare a festo oĩm sanctorũ
vs ad natiuitatem dñi ⁊ in sextis ferijs teneantur. Jtẽ ꝙ clerici faciant diuinũ officiũ ẜm ordinem romane eccle
sie. Jtem ꝙ ministri ⁊ custodes pro necessitatibꝰ infirmorũ ⁊ fratribꝰ induen
dis solicitam curam gerant. Jtẽ ꝙ si q̇s
in ĩfirmitate ceciderit alij fr̃es debent
ei seruire. itẽ ꝙ fratres non p̃dicent in
ep̃atu alterius ep̃i cũ ab illis fuerit cō
tradictũ. ite
ʒz ꝙ nullus andeat ppło pe
nitus predicare nisi a generali mĩstro
vel alius quibꝰ id cōpetit fuerit exami
natus ⁊ approbatꝰ ⁊ ad hoc institutꝰ.
ite
ʒz ꝙ fratres q̇ cognoscerent se nō pos
se regulam spiriiualiter obseruare debeant ⁊ possint ad suos ministros recurrere. Jtẽ quod omnia q̃ ponũtur in
regula ad formam habitꝰ tam nouicio
rũ ꝙ professoru
ʒz. nec non ad receptionis modũ ad professoine
ʒz spectātia nisi recipientibꝰ quo ad habitũ nouiciorũ sicut. dicit regula ẜm deũ aliter videatur hec in omnia sunt a fratribꝰ
tan obligatoria obseruauda. item ordo communiter sensit tenet ⁊ tenuit ab
antiquo ꝙ vbicũ ponitur in regula
hoc verbũ teneātur obtinet vim precepti ⁊ obseruari debet a fratribus sicut
tale hoc in. d. cle. Ex quibꝰ omnibꝰ patet nihil fore speciale in hac expositione magis in alijs nisi hoc vltimũ q
dicit de verbo teneant̃ s
ʒz verba ipsa ex
sua natura se important vel ratiōe ma
terie. vel ratiōe vtrius. Rregula beati
Basilij ẜm ꝙ inueni habet solũ ista vl
tra tria vota scilicet. Abstinentia a carnibꝰ. Jeiuniũ ab exaltatione sancte crucis vs ad pascha exceptis dominicis
silentiũ de nocte modũ officij ꝙ comedant in communi refectorio legant in
mensa vacent lectioni ⁊ labore manum
ne sint ociosi que verũ sint precepta vel
ne non inueni ab aliquo declaratum.
sed per precedentia possent declarari.
Regula beati Augustini iudicio meo ĩ
digeretipapali declaratione. Nam hẽ
ricus de Gādauo. in. vj. quol. xvij. ⁊ qui
dam alij tenent q omnia que in ipsa
sunt cadũt de precepto propter verbu
ʒz
ꝙ ponit Augnstinus in principio dicẽs. Hec sunt que vt obseruetis precepimus. Alij dicũt contrarium quorum
opinio videt̃ mihi verior ⁊ benignior.
quia sicut in sacra scriptura quedā sũt
que habẽt modum et intentionem pre
cepti. vt illud hoc est preceptum meu
ʒz
vt diligatis inuicem. Joannis. xv. Que
dam que habent preceptum in intentione. sed nō in modo. vt ill Exodi. xx.
Nō furtum facies. ita sunt quedā que
habẽt modum precepti. sed non intentionem. vt illud. Mar. vj. precepit eis
ne cui dicerent. quia ex hoc non obliga
bat ad mortale eos si predicassent miraculum. Sic satendũ est de regula bea
ti Augustini. ideo expone rẽ eā scm ꝙ
sacrum consilium exposuit regulā bea
ti Francisci impropriando verbu
ʒz pre
cipimꝰ ratione materiesicut impropriā
turverba modi imperatiui propter ma
teriam in. di. regula minorum. Regula
beati Benedicti similiter indigeret de
claratione papali alijs plura precepta
alijs pauciora ponentibus tamen ego
secundum declarationem regule mino
rũ. ita exponerem eius verba. De fratribus predicatoribꝰ tenet Joā de nea
|
i. xiij. quoł. q. xvj. ꝙ tenẽtur seruare oĩa
contenta in regula beati Aug. ⁊ in con
stitutionibꝰ eorũ prout sunt in ea et in
eis cōtenta hoc est preceptavt precepta
⁊ cōsilia vt consilia: dato ꝙ prelatus nō
precipiat nec mandet eis seruare. Nec
ob. ꝙ dicũt quidam ꝙ non promittunt
seruare regula
ʒz. sed obedire prelato ẜ
ʒz
regula
ʒz ⁊ constitutiones. sicut electꝰ
prelatus licet nō promiserit tenetur tñ
seruare ea q̃ pertinent ad statũ p̃latoꝝ
⁊ xp̃ianus ea que pertinent ad statum
xp̃ianoꝝ.: sic frater p̃dicator eo ip̃o quo
profitetur ordinẽ predicatoꝝ. ⁊ vult eẽ
frater predicator ꝓmittit consequenter
seruare spectantia ad talẽ ordiuem saltem tacite ⁊ si nou expresse.
¶ Vtrũ aũt obligent̃ ad mortale trans
*gregiẽdo. quidā tenẽt ꝙ non nec etia
ʒz
ad veniale. s
ʒz solũ ad pena
ʒz nisi faciāt
ex cōtemptu allegātes Tho. xxij. qōn e
clxxxvj. hoc decẽtẽ ẜm hoc est falsu
ʒz
cōtrariũ tenet Joā. neapo. vbi. s̃ Vbi
dixit ꝙ trāgressio alioꝝ a tribus votis
est peccatũ mortale vel propter preceptum factũ a prelato oretenus siue in
regula expressum. Jtem in ꝓlogo cōstitutionũ ipsoꝝ dr̃. Constitutiōes nostre
nō obligant nos ad culpā nisi propter
p̃ceptũ vel contẽptũ ergovbicũ inter
nenit preceptũ obligant̃. Vnde cquid
est conrra votũ castitatis vel paupertatis ante preceptũ regule. vel constitutionũ cerce est mortale. et Tho. vbi. s̃.
loquit̃ de priuaricatione aliorũ q̃ non
sunt de precepto in eorũ regula vel con
stitutionibꝰ ꝙ solũ obligant ad pena
ʒz
⁊ sic est verũ. Et meliꝰ ⁊ securiꝰ est ĩ cōstitutionibꝰ fratrũ minorũ sub regulari vita degentiũ q̃ non obligant eos ad
aliquam culpam nec etiam penam nisi per prelatos eis imponat̃ ⁊ sic libera
lissima ↄscientia viuũt l
ʒz habeāt młtas
ↄstitutiōes ꝓ eoꝝ regulart vita ↄseruā
da factas. regula beate clare hodie ꝑ
clarationẽ Eugenij. iiij. h
ʒz. v. q̃ obligāt
ad mortale. Pr imũ obediẽtia: ẜ
ʒz paupertas. Terriũ castitas. Quartũelectio
abbatisse. Quintũ clausura ⁊ ea q̃ per
tinẽt necessario ad predicta. Ad alia ve
ro non obligantur de precepto nisi eo
mō q̇ obligāt̃ vł a deo vł ab eccłia gña
liter sicut alij talis statꝰ. Aliaꝝ monacharũ nō vidi regulas ideo pertrāseo
per predicta possũt intelligi qñ obli
gāt ad mortale. vel non.
¶ Vtꝝ religiosi teneātur p̃cepto obe
*dire p̃lato in oĩbꝰ. Rñ. ꝙ aut prelatꝰ p̃cipit aliq̇d q est scm regulam aut. j.
aut. ↄ̃. aut. s̃. regula
ʒz. Si p̃latus p̃cipit
q est ẜ
ʒz regulam sic tenent̃ obedire ne
dũ si sunt sc
ʒz regulam explicite s
ʒz etiā
implicite vt sũt obsequia cōmun tatis
⁊ negocia ordinis promouẽda sine qui
bꝰ cōseruari non posset ordo regularis
obseruātie. Jtẽ ea que faciũt ad regule
pleniorẽ obseruantiā. hec implicite sũt
ẜm regulā. ⁊ in hoc cōcordant communiter doc. Si aũt precipiat p̃ter regulā
vt q̃ in ipsa non ↄtinent̃ nec ad cōtẽta
in ea expediũt vel ordinant̃. vt leuare
festucā vel aliq̇d hmōi. sic duplex ẽ opi
mo. vt dicit Pe. in. q. quadā de quoł. q̇dā dicũt ꝙ in grauioribus non tenent̃
sedveriꝰ est ⁊ cōius tenet̃ ꝙ nec in grauioribꝰ nec in leuibꝰ que sunt preter re
gulam tenentur obedire ad hoc non
habuit animũ obligandi se. ⁊ facit pro
hoc quod not. Pa. in. c. literas de resti.
spo. ⁊ in capitulo ex literis. despon. ⁊ ꝙ
nota. Jnnocen. in capitulo. ventens. de
iureiur. Si autem. j. regulam sic tenentur vt reficere corpus ⁊ hmōi. Si vero
sunt contra regulam tunc distinguo.
Aut prelatꝰ pōt in tali precepto regule
vel prohibitione dispensare contra q
precipit ⁊ sic si ex rationabili cuusa mo
uetur ad id precipiendũ tenetur subdi
tꝰ eidem obedire uis videatur subdi
to ꝙ nō sit rationabilis puta prelatus
precipit ꝙ frangant ieiuniu
ʒz quia pro
babiliter presumit de eius debilitate
quamuis subdito videatur ꝙ fit fortis
debet in hoc iudicium suum supponere iudicio prelati ⁊ ei obedire. sepe
euenit vt alij magis perdant debilitate
ʒz alterius ex aspectu ipse qui h
ʒz
siue in experiẽtia. siue ex feruore aliqñ
|
simiłr si dubiũ sit an cōtra regulā vł an
possit dispẽsare tenet̃ obedire. xxiij. q. j.
q̇d culpatur. Si aũt sit certũ ꝙ est ↄtra
regule p̃ceptũ vel prohibitionẽ in qua
nō pōt dispẽsare prelatꝰ. vel si pōt claꝝ
est non ex rōnabili cā illud precipit sic
nō est ei obediendũ. ⁊ de hoc habes. s̃.
dispẽsatio. §. j. ⁊. viij. ꝙ si p̃latꝰ ꝑcipiat
ea que sũt. s̃. regulā. sic si sunt ad caute
lā peccati ↄmittẽdi. vt puta prelatꝰ p̃cipit vt ieiunet ĩ pane ⁊ aqua videt eũ
lux uriosu
ʒz sic nō tñr obedire. nisi qñ ve
risimiliter videt nō posse aliter euitare
pctm̃. Si ꝟo sunt q̃ precipiũtur ĩ pena
peccati ↄmissi sic tenet̃. c. dilectꝰ. el. ij. c.
qm̃ de simo. Si aũt sunt ĩ augumentu
ʒz
meriti. vt recipere martyriũ ⁊ hmōi sic
nō tenet̃ obedire. ⁊ sic loquit̃ ca. gesta.
lxxiiij. d. vbi. dr nō posse iudici strictiorẽvitā aliquibꝰ q verissimũ credo quā
do solꝰ prelatꝰ hoc precipit. s
ʒz nec etiā
maior ꝑs pōt aliā religionẽ ĩponere sine consensu oim ⁊ superioris ẜm host.
in. c. dilecti ꝙ me. cā. Si ꝟo in eadẽ reli
gione maior ꝑs faceret statutũ arciās
ad strictiorẽ vitam. sic t
ʒz Jnno. vt refert
Pa. ⁊ seq̇t̃ in. c. super. e. de regula. ꝙ oẽs
obligant̃. Sed ego dubito de hoc ⁊ potius teneo cōtrarium hoc austeritas
maior regula cōcernit oẽs de religio
ne vt singulos nō vt vniuersos ⁊ sic requirit̃ consensus oĩ
ʒz Facit regula. Q
om̃s tangit lib. vj. ⁊ q obijcit̃ de. c. periculoso de sta. reg. li. vj. potest dici ill
nō debere dici. s̃. regulā s
ʒz ẜm regula
ʒz
⁊ ibi modus cōuersandi taxat̃ ẜm natu
rā rei vt dicit ibi Jo. mo. et arch. cũ non
deceat mulieres euagari. c. mulieres de
iudi. li. vj. ⁊ ẜm p̃fatam distinctionẽ po
tes reducere ad cōcordiā q no. Ber. in
c. relatũ nec cle. vel mo. ⁊ Jo. an. in. d. re
gula quod oẽs ⁊ pa. in. d. c. super eo. ⁊. s.
Bo. ĩ. ij. d. vl. q. vl. ⁊ Alex. in. iij. parte sũme ⁊ Tho. sca secunde. q. ciiij.
¶ Vtrum oĩs inobediẽtia sit pctm̃ mor
*tale vide. s̃. inobedientia.
¶ Vtru
ʒz religiosus magis teneat̃ obe
*dire patri carnali necessitatem patiẽti
⁊ requirẽti prelato suo contrariũ imꝑanti. Rñ. ꝙ qō habet varietate
ʒz inter
doc. Ri. tenet ꝙ religiosi magis tenẽtur
patri carnali p̃lato in his que ꝑtinẽt
ad necessitatẽ illius p̃cepti. Honora pa
trẽ tuum: sic tenentur de iure nature
⁊ diuino a quo precepto nulla ꝓfessio
absoluit consilia obseruantur: vt per
fectius precepta impleantur. hoc idem
tenet Hẽr. de gan. in. vj. quoł. q. xviij.
tenetur ad necessitatem vite natur alis
parentum ⁊ ꝙ preceptum de honore ẽ
per se ⁊ obligatio voti religionis est ꝑ
accidens ⁊ quod est per se nō debet solui per illud quod est per accidens. Jn
alijs autem in quibus non obligantur
ex prefacto p̃cepto. Honora pr̃e
ʒz tuum
dicit ꝙ magis tenetur prelato spũali
patri. Alexā. verovbi. s̃. dicit ꝙ illa que
potest religiosus sine detrimẽto regula
ris ordinis solummodo teneatur patri
exhibere sicut orare cōsulere honorare.
Alia aute
ʒz sicut est subuenire eius necessitatibꝰ cum nihil habeat nō tenet̃. ⁊
sic videtur tenere ꝙ potiꝰ p̃lato sit obe
diẽdum. Sed mihi videtur dicendu
ʒz:
vt colligo ex Nico. de lira. Mat. xv. ꝙ
aut pater erat in tali necessitate ante
filius ingrederetur religionẽ. ⁊ sic dico
ꝙ magis tenetur patri vł matri in tali
necessitate subuenire p̃lato precipiẽ
ti contrariũ ratio actio ex cōtractu vł
quasi aliquẽ competens non extingui
tur ꝑ religionis ingressu
ʒz. Aut si extinguitur vt volũt quidam doc. pro mor
tuo habeturvt. C. de episc. ⁊ cle. l. deo no
bis. §. hoc etiā cognitum: tamen ẜ
ʒz eos
ex edicto de capitis diminutione restituitur. l. tutelas. §. iniuriarum. ff. de capi. dimi. vnde dicũt doc. ꝙ post ĩgressũ
poterit ex actiōe seu obligatione q̃ ṗus
tenebatur cōueniri. s
ʒz per abbatemvel
syndicũ respondebitvt. C. de epis. ⁊ cle.
aut̃. causa que cũ monacho. ⁊ no. ĩ aut̃.
de mona. in prin. ⁊ ĩ autẽ. de san. episc.
§. prouidere ergo multo fortiꝰ ex obligatione precepti diuini immo etia
ʒz de
iure positiuo tantũ tenetur filius patri
ꝙ pater potest eũ vendere pro necessitate famis. l. ij. C. de pa. q̇ fi. di. tenetur
|
etiā ad alĩmenta. l. filia. C. de patri. potestate ẽt si pr̃ sit relegatꝰ ꝑꝑ incestuosas nuptias vt in aut̃. de incest. ⁊ neph
nu. og nō debet priuari iure suo sine cau
sa vt no. in. c. satis peruersum est. lvj. d.
⁊ in ca. vltimo. xviij. q. vlt. facit optime
tex. xxx. d. c. si qui filij immo vr̃ ꝙ si ex in
gressu sit inhabilis ad patri subueniẽdum ꝙ monasteriũ teneatur monasterium est loco heredis ⁊ filij ingrediẽtis vt in aut̃. de san. epis. §. sed hoc presenti de proba. in presentia in fi. ⁊ lex di
cit ꝙ heredes l
ʒz extranei tenẽtur presta
re alimenta ar. l. si quis a liberis §. ite
ʒz
rescriptum. ff. de lib. agno. ergo ⁊ c. aut
pater ⁊ maternon erant in tali necessitate ꝙ filius tenetur ei subuenire sed
post ingressum in talem necessitatẽ deuenit ⁊ sic dico ꝙ non poterit ei subuenire cōtradicente imperio prelati iā
est ei obligatus per votum ⁊ sic deo et
sic maiorivinculo ligatur prelato pa
tri vel preceptu
ʒz de obseruatione voti
est de prima tabula de honore parẽtu
ʒz
est de secũda. Jtem primũest negatiuũ.
ẜm affirmatiuum ergo magis stringit
preterea semel deo dicata non pñt contra volũtatem ipsius vsurpari facit regula semel de reg. iur. li. vj. nā religiosus abdicauit ase nedũtẽ poralia s
ʒz ⁊ ꝓ
priũ velle. xviij. q. vlti. statuimꝰ. xij. q. ij.
nō dicatis. ff. de reg. iu. l. velle nō credit̃
ergo nō astringitur nisi ei in cuiꝰ manu
suũ velle posuit inanis est actio quā
excludit inopia debitoris. l. nā is. ff. de
dol. impossibiliũ nulla est oblatio. ff. de
re. iu. Nec ob. ꝙ preceptũ diuinu
ʒz erat
ante ingressum quia licet esset nō tamẽ
oblatio quia cum sit affirmatiuum nō
obligat nisi pro loco ⁊ tempore iō cum
nō esset tunc obligatus non poterit tenere postea regula factum legitime de
re. iu. li. vj. sicut si dispensasset bōa sua
pauperibus patre nō indigẽte nō posset repetere licet veniret postea ad necessitatẽ ad ea inde q̃ potest exhibere. s.
que permittuntur a prelatis bene tene
tur intũ potest sine regularis obseruātie detrimẽto sicut orare consolari et
huiusmodi vi dicit alex.
¶ Quid de ingrediẽte religionem ali
*cuius monasterij in quo nō seruatur re
gula puta comedũt̃ carnes in monasterio sācti Benedicti vel tāgunt̃ ⁊ recipi
untur pecunie ĩ monasterio sancti Frā
cisci ⁊ hmōi. l
ʒz sciret regulā aliter preci
pere. ⁊ sic profitetur ẜm cosuetudinem
qua
ʒz inuenit. Rñ. Alex. ꝙ nō excusat̃
qui profitetur regulā profitetur non cō
suetudinem. Et ideo nō excusatur si regulā nō obseruat. xx. q. iij. constituit. q
metus causa. cũ dilectꝰ ⁊. c. fin. Et si dicas ꝙ nẽoobligat̃ nisi ad id ad quod se
obligare intẽdit. Rñ. ꝙ hoc veru
ʒz est ex
plicite. sed implicite nō. qui vult prt̃
cipale puta eẽ frater minor vult ⁊ accessoriũ. s. obligationem ad precepta regu
le minorum. sed hoc non intendat. ⁊ de
hoc est casus rotũdus in ca. ex parte de
regula. Nam ex quo habitũ religionis
de tulerũt qui ꝓfessis datur. ⁊ alia fece
rũt q̃ professis conueniunt professone
ʒz
tacitam ad minus fecerũt ⁊ sic si nō illi religioni salte
ʒz alteri in genere sunt
obligati ⁊ obseruationi cōtentorum in
ea. Et hoc tene l
ʒz Pa. in. c. frater. c. de re
gula. aliter teneat. S
ʒz ꝓ prima opinione est Jnn. Ho. in. d. c. super eo. Pa. posset intelligi quando talis erat simplex
nec sciuit nec potuit scire obligatione
ʒz
regule. solum credidit ꝙ ad illa obliga
ret ẜm que viuebant quia credo talis
posset aliam religionem: l
ʒz latiorem
intrare sed si ibi vult remanere. tenetur
ẜm regulam viuere nisi ex aliqua ratio
nabili causa posset presumi ꝙ aliquod
preceptorum non seruatur quia sic etiā
excusaretur vt. s̃. dixi Monachus. §. xj.
¶ Vtrum religiosus assumptus ad ali
*quam dignitatem. puta episcopatum
vel etiam inferiorem teneatur ad regu
le obseruantiam. Rñ. ꝙ sic ad omnia q̃
facere potest sine preiudicio prelatiōis
vel officij sibi impositi vt no. Tho. xxij.
q. clxxxv. ⁊ vide supra Monachus. §. septimo.
¶ Vtrum religiosus possit transire ad
*aliā religionẽ. Rñ. colligẽdo dicta doc.
|
ꝙ aut est latior ad quā trā sire vult et si
in sua religione nō seruat̃ regula tunc
poterit ad latiorem transire ẜm Jnn. ⁊
Pa. in. c. sane. de regula. Quod ego limi
to ẜm Jo. an. ⁊ bene verum quando nō
est in prouincia aliud monasteriũ eiusde
ʒz religionis ad quod possit transire.
vel in quo possit intrare nec est spes re
formationis monasterij sui. Si vero in
suo monasterio seruatur regula tũc nō
potest ad latiorem transire sine licentia
pape sine causa legitima. sed cum eius
licẽtia sic si etiā non subest cā legitima
ẜm gl. in. c. cum singula de prebẽ. li. vj.
quā gl. credo verā quo ad ecclesiā mili
tātẽ s
ʒz nō quo ad deum. ar. eoꝝ que not.
in. c. non est voti de voto. ꝙ si cā subest
sic t
ʒz Jnn. ⁊ sequit̃. Pa. in. c. non est dubium de regula ꝙ ep̃s potest dispẽsare
ar. c. nō mediocriter de cōse. di. v. do. An
to. in. d. c. nō est dubiũ tenet ꝙ si causa
est vrgens potest ep̃s. sed si cā nō indiget tali celeritate recurrendũ est ad pa
pam. Sed ego dico ꝙ considerandũ est
an religiosus talis sit exẽptus vt cōiter
sunt ⁊ sic ep̃s non poterit dispensare cũ
nullam autoritatem habeat suꝑ ipsum
sed dispẽsabit p̃latus suus qui loco ep̃i
p̃est illi religiont scm gl. in. d. c. nō dubium. aut si talẽ non habet recurret ad
papā. Si vero nō sit exemptꝰ sic credo
veram opi. Jnn. Et do. An. loquit̃ de cō
silio. facit ꝓ hoc. c. nō cogant̃. xlj. di. Et
cā legitima erit debilitas corporis aut
delicata cōplexio ⁊ hmōi. aut religio ad
quā vult trāsire est equalis sue. ⁊ sic sine cā pōt de licentia pape solummodo
etiā qͦ ad deũ. Si aũt cā subest sic poterit ep̃s aut ꝓpriꝰ p̃latus cum consensu
capituli dispensare scm gl. ĩ. d. c. nō est
nobis dubium. Facit. d. c. statuimꝰ. xix.
q. vlt. ⁊. xij. q. sine exceptione aut religio
ad quā trāsire vult est strictior tũc req̇ritur. Primo ꝙ nō trāseat ex temeritate
aut leuitate vel odio prioris p̃lati s
ʒz ex
ʒzelo melioris vite ⁊ si est ↄ̃rietas inter
p̃latũ ⁊ subditum in hoc sic iudiciu
ʒz su
perioris amborum requirendũ est ⁊ ad
eum potest subditꝰ appellare. Sco requiritur quod non solum religio sit strĩctior sed quod actualiter arctius ibi viuatur quia licet esset strictior si tamen
ibi latius vineretur non liceret etiam
si ex dispensatione latius viuunt. Facit. c. sane. de regu. Nam transitus est
ꝑmissus vt quis ducat arctiorem vita
ʒz
p̃sumit̃ motꝰ spũssctĩ vt. in. c. licet de
reg. ⁊. xx. q. iiij. c. j. que rō cessat qñ in suo
monasterio vinit̃ strictiꝰ respectu regu
le ⁊ constitutionum in eo ad q vult
transire. Vnde Guillier. naso. in. d. c. sane. dicit ꝙ licet regula beati Bñdicti sit
arctior regula beati augustini. tamẽ
fratres predicatores qui regulam beati aug. ꝓfitentur tantum se arctauerũt
per constitutiones suas ꝙ eorũ religio
est arctior illa monachorum ⁊ ꝓpter
ea dicit ꝙ nō effugiũt apostasiā trāseũtes ad. d. regulam monachorum. Jdeo
dicit Jo. an. ĩ. d. c. sane. q iura nō ꝑmittũt transitũ respectu melioris religionis seu maioris vł respectu finis. vt pu
ta fructuosior aut alio modo. s
ʒz solũ
respectu arctioris vite ⁊ ibi viuit̃ strictius vt in. d. c. licet. tertio requiritur q
petat licentiā vt in. d. c. licet. ⁊ istis concurrentibus poterit transire quāuis li
cẽtia non obtineat̃ etiā si primum monasteriũ esset priuilegiatũ quo ad hec
vt quis nō posset transire ad arctiore
ʒz.
addit Jnn. iiij. si prior religio nō incurrit grauẽ iacturam vel infamiam ex ta
li irāsitu quia si incurrit non licet. arg.
c. licet. de regula. xj. q. iij. si q̇s vero. Aduerte hic ꝙ si frater minor transferatur
ad alium statu
ʒz per papā puta ad ep̃a
tũ vel ad aliam religionem ꝙ tunc bona alteri ia
ʒz quesita nō recuperat vt. C.
de senten. pas. l. ij. ⁊. l. tutor. Si vero non
sunt alteri quesita. puta quia nondum
sunt mortui eius parentesquibus debet succedere sic succedet si illi qui sunt
in statu ad que
ʒz translatus est possunt
succedere quia restituitur ad omnia ꝑ
talem trāslationem. vt in. l. j. C. de sent.
pas. ⁊. l. j. §. qui mortis. ff. ad ter. Secus
si trāsferret̃ ꝑ alium modum puta propter. demerita sua et huiusmodi. vt in
|
d. l. j. ⁊. d. §. qui mortis.
¶ S
ʒz a quo d
ʒz peti lnĩa. Rñ. ꝙ quo ad
*religiosos d
ʒz peti a suo p̃lato ordĩario.
puta in ordĩe minoꝝ a custode. vel ministro. Jn ordine p̃dicatoꝝ a prouincia
li. Jn mōachis ab abbate ⁊ hmōi. Qui
p̃lati sine cōsensu capituli dare nō pñt
ẜm gl. ĩ. d. c. cũ singula. Quo ad ep̃os re
quirit̃ licẽtia obtẽta a papa. vt. s̃. dixi.
Quo ad p̃latos inferiores ep̃is si non
sunt immediate sub papa sufficit petitio ab ep̃o suo l
ʒz nō obtineatur ẜm Jo.
an. in mercurialibꝰ in regula cũ nō stat
li. vj. Qui ꝟo subsunt immediate pape
nō possunt ipso denegāte. sed eo nō respondẽte possunt. Similiter clericus te
net̃ petere licentiā ab ep̃o si eccłia gra
uiter ledit̃ aliter etiā sine licentia pote
rit ẜm Jnn. S
ʒz aduerte ꝙ si prelatꝰ di
cit velle habere cōsiliũ sic tenetur expectare debito tp̃e alias nō. Jtẽ ista licentia d
ʒz peti ante factũ ẜm Pa. ĩ. d. c. licet
Ad ep̃atũ vero si est electus pōt licẽtiare prelatus non requisito capło. c. si religiosus de ele. lib. vj. sed non ante electionem.
¶ Vtrũ aliter trāsiẽs ad aliā religionẽ
* vt dictum est licere sit apostata. Rñ.
Pan. ĩ. d. c. sane ꝙ nō apostasia maiori
de qua. in. c. fi. de aposta. Sed bñ efficit̃
apostata apostasia minori certu
ʒz est
ꝙ retrocedit. Ex quo no. intellectũ singularem ad. c. ij. ne cle. vel mo. lib. vj. ꝙ
dimittẽs habitũ pure incurrit excōica
tionẽ cum sit ꝓprie apostata. Sed assu
mens habitũ alterius religionis etia
ʒz
latioris nō incurrit excōmunicationẽ.
Hoc sentit Jo. an. ibide
ʒz in nouella.
text. ibi sentit in eo qui facit cā euagationis que cessat in eo qui intrat aliā re
ligionem. ⁊ pro hoc vide bonum tex. iũ
cta gl. ĩ. c. ex parte. de tem. or. ⁊ hoc etia
ʒz
sequit̃ Pa. ĩ. d. c. sane. Aduerte tñ hic ꝙ
recedẽs a religiōe lege ꝑmittente recuperat oĩa bona sua indistincte. c. ꝙ a te.
de cleri. ↄiuga. ⁊. c. ex trāsmissa de renũ.
alias nō. de quo dic. vt. j. §. xliiij.
¶ Vtrũ religiosus possit assumi ad bñ
*ficia simplicia. Rñ. Pa. in. c. super eo de
regula. ꝙ nō ⁊ cũ dispẽsatiōe. ⁊ facit iste
tex. d. c. suꝑ eo. ⁊ vide gl. ĩ. c. quorũdam.
lxxiiij. di. que dicit monachũ non posse
hr̃e canonicatũ in eccłia scłari l
ʒz possit
ibi eẽ ep̃s. vt ĩ. c. vno. xviij. q. j. ⁊ hoc ẽ ꝓpter bonũ cure q̃ cā cessat ĩ bñficijs sim
plicibꝰ vt no. in. c. q dei timorẽ de sta.
mo. vide. s̃. dispẽsatio ⁊ dic vt ibi. §. iij.
¶ Vtrum religiosus de ordine mendi
*cantium trāsiens ad ordinem nō mẽdicantium etiā autoritate apostolica pos
sit assumi ad dignitates in illo ordine
ad quẽ trāsiuit. Rñ. ꝙ nō nec ad prioratus administratiōes nec ad quecũ of
ficia etiā tan vicarius seu minister siue tan locũ alioꝝ tenẽs nec animarũ
curā aut regimẽ potest ꝑ se aut ꝑ alios
exercere. ⁊ q̇cq̇d ↄ̃riũ fuerit attẽtatum
irritum est ipso iure. cle. vt professores
de regula.
¶ De voto religionis habes. j. votum.
*iiij. §. vij.
¶ Quid tenent̃ facere monachi qui ex
*redditibus quos ꝑcipiũt tenent̃ ad cu
rā aĩaꝝ quādo vident abbatẽ neglige
re dictā curam. Rñ. ẜm sanctum Tho.
in quol. ꝙ debẽt supplicare abbati vt
ꝓuideat. ⁊ si nō vult debẽt appellare cō
tra eum sicut contra aduersarium veritatis ⁊ nulli consulendum est vt in tali
monasterio ingrediatur.
¶ Vtrũ religiosus q̇ prius emiserat vo
*tũ de arctiori religiōe ⁊ tamẽ intrauit la
tiorẽ sit absolutꝰ a voto. Rñ. ꝙ sic. vt in
c. q̇ post. de reg. li. vj. d
ʒz tamẽ penitere
de voto nō adimpleto vt ibidẽ. de alijs
vero votis quomodo commutantur in
votum religionis. vide votum. iiij. in
princ.
¶ Vtrũ religiosus eiectus vel fugitiuꝰ
*q̃ nō pōt impetrare recōciliationem
ẜm formā. c. fi. de reg. possit transire ad aliā
religionẽ latiorẽ. Rñ. ꝙ nō si pōt ĩueni
re in ꝓuincia monasteriũ sue religiōis
eũ q velit reciꝑe ꝙ sic nō pōt poterit in
trare latiorẽ cũ licẽtia sui p̃lati si potest
habere alias poterit viuere alio modo
regulariter ⁊ debet ẜm Ray.
¶ S
ʒz quis dicit̃ fugitiuꝰ. Rñ. pa. in. c.
* |
fi. de regul. ẜm Joā. an. Jlle q̇ morat̃ extra monasterium ⁊ cedat se abbati. facit. l. si quis fugitiuus. ff. de edi. edic. vn
de eo ip̃o ꝙ recedit a monasterio ⁊ non
subest obedientie prelati apostata ẽ vt
no. Jnno. in. c. fi. de renun. de hoc. s̃. apo
stata.
¶ Quid erit de bonis q̃ religiosus cōtu
*lit monasterio qñ vadit ad aliā religio
nẽ. Rñ. ꝙ si exijt cũ lnĩa sic vsusfructꝰ illaꝝ rerũ erit monasterij ad ꝙ trāsit donec ibi vixerit solũmodo. tex. est cũ glo.
xvj. q. vj. de lapsis. xxvij. q. j. si q̇s rapuerit ẜm Hosti. si vero vadit in casu nō cō
cesso sic nō recuperat. immo abbas pōt
eũ vẽdicare cum omnibus bonis. capi.
abbates. xviij. q. ij. de hoc vide. s̃. mona
sterium. §. vj.
¶ Quid efficit religio. Rñ. ꝙ hoĩem ad
*deũ proprie cōducit si modo religio sua
sequat̃ regularẽ obseruātiā ita ꝙ melio
res inueniri nō possunt eis. vt ait Aug.
in. c. quātumlibet xlvij. dist.
¶ Vtru
ʒz tollat ꝑ ipsius ingressum oĩm
*peccatorũ penā. Rñ. sic. patet si milia
milium ducatoꝝ in eleemosynas darẽtur ab aliquo censeret̃ merito ab oĩ pec
catorũ pena liber. iuxta illud. Da. 5. pec
cata tua eleemosynis redime. multomagis in ingressu religiōis. vbi homo ex
toto se offert deo qui valet plus milia milium ducatoꝝ. Jtẽ si ꝑ penitentiā
pōt ⁊ meret̃ oĩm peccatoꝝ remissionem
de pe. di. vij. in fi. ergo multo magis cu
ʒz
excedat omne genus satisfactiōis ⁊ pu
blice pnĩe vt patet. xxxiij. q. ij. admonere. hoc satis patet ꝑ glo. in. c. scripture.
de voto ⁊ de pe. dis. j. §. his autoritatibus. vbi concludit̃ q nulla penitẽtia
tali ingrediẽti est dāda ĩmo si papa im
posuisset ei ꝙ ieiunaret aut ꝙiret romā
in peregrinatione aut in hierłm ⁊ com
mutat eā in ingressum religionis ẽ absolutus. c. q̇ bona agũt. xvij. q. j. facit ad
hoc aut̃. de mo. in prin. vbi r oẽm quidem eius humanā maculam detergat.
idẽ legit̃ in vitis patrum ꝙ cōsequit̃ eā
gratiā quā bapti
ʒzati. istud seq̇t̃ Tho.
xxij. q. vlti. ⁊ gloriosus Bernardinus de
senis in suo quadragesimali ⁊. S. Ber.
in li. de precepto ⁊ dispẽ. c. xl. dicit ꝙ re
ligio amatores suos angelis similes fa
cit dissimiles hominibꝰ ĩmo diuinam
in hoĩe reformat imaginẽ configurās
nos xp̃o ad instar baptismi hoc ille.
¶ Vtrũ eripiat a prima ptāte. Rñ. ꝙ sic
*vt not. in aut̃. ingressi ⁊ in aut̃. si q̃ mulier. C. de sac. san. ec. ⁊. c. cũ f. imꝰ. de reg.
tex. est cum gl. xvj. q. ij. c. j. sequitur bar.
⁊ glo. in. i. si ex cā. §. papinianꝰ. ff. de mĩ
no. ⁊ Fede. cōsi. xxxiiij. ⁊ Albe. in. d. aut̃.
si modo pubes est.
¶ Vtrũ tollat irregularitatẽ vide. s̃. irre
*gularitas. ij.
¶ Vtrum patre intrante monasterium
*filius possit petere legitimam. Rñ.
ẜm Bar. in. d. aut̃. si qua mulier posita. xix.
q. vlt. ꝙ nō de subtilitate iuris. ltĩma
non debetur nisi post mortẽ naturalem
patris. l. j. §. si puberi. ff. de colla. bo. S
ʒz
de equitate canonica dico cũ Bal. ĩ. d.
aut̃. si qua mulier. ꝙ poterit petere ne
habeat postulare alimenta a monasterio ⁊ placet.
¶ Quid de peculio aduẽtitio filij cuiꝰ
*vsusfructꝰ est patris qñ pater ingredit̃
religionẽ. Rñ. ẜm bar. in aut̃. idẽ est. C.
de bo. q̃ li. ꝙ ex quo patria potestas soluit̃ ex facto pr̃is remanebit solũ medie
tas. d. vsusfructꝰ apud patrẽ. l. cũ op
ʒz. §.
cũ aũt. C. de bo. q̃ li. ⁊ sic ad monasteriũ
in q pater est ingressus glos. in. d. aut̃.
Jde
ʒz est. tenet ꝙ nō finitur. Marti. vero
tenet ꝙ ex toto sini. ⁊ dicit ita fuisse decisum Bonoñ. in facto. ⁊ ad gl. Rñ. ꝙ lo
quit̃ de vsufructu quẽ h
ʒz pr̃ in alijs bo
nis que non sunt filiorũ. sed opi. Bart.
videtur magis equa.
¶ Vtrũ bona ĩgrediẽtis sint mōasterij.
*Rñ. ꝙ sic ipso iure aut̃. ingressi. C. de sa.
san. ec. inagrediẽtibꝰ. xix. q. iij. nec abu
sus aliquarũ ꝑtiũ q̇ sibi vsurpant talia
pōt valere nec indicare p̃scriptionẽ. cu
ʒz
in rebꝰ inuasis aut furtiuis non currat
vt. s̃. p̃scriptio. §. xix. Jtẽ transeunt feuda de quo dic vt. s̃. feudu
ʒz. §. x. Reserua
bitur tamẽ legitima descendentibꝰ. xix.
q. iij. c. si. eidẽ videtur in ascẽdentibus
|
¶ Vtrũ vsusfructꝰ amittat̃ ex ingressu.
*Rñ. ẜm Jnn. in. d. c. in pñtia. ꝙ nō s
ʒz du
rat donec viuat. hoc idẽ sequit̃ gl. ⁊ Al.
in aut̃. ĩgressi. C. de sac. san. ec. hoc limitāt aliq̇ veꝝ qñ monasteriũ pōt habere
propriũ in communi aliter non ẜm gl.
¶ Vtrũ emphyteosis similiter transeat
*ad monasteriũ. Rñ. ẜ
ʒz Alb. ĩ. d. aut̃. igres
si ꝙ sic. ar. l. peto. §. j. ff. de leg. ij. Odo. tñ
ibidem limitat verũ nisi emphyteosim
haberet ab alia ecclesia tũc esset ĩ op
tione ecclesie an velet rem vel canone
ʒz.
aduerte bene ꝙ aut̃. ingressi non h
ʒz locum nisi in monasterijs q̃ nō habẽt nisi
in cōi nō in his q̃ habẽt in ꝓprio sicut
ordo militie sctẽ Marie ⁊ tertij ordinis
sctĩ Frācisci ⁊ ecclesie seculares ẜ
ʒz Alb.
in. d. aut̃. ingressi.
¶ Quid si ingrediẽs fecerat testamen
*tum ante ingressum nihil relinquendo
monasterio s
ʒz extraneũ heredẽ instituẽ
do. Rñ. ẜ
ʒz do. Anto. in. c. in presentia. de
ꝓba. ꝙ aut exp̃sse cōtulit bona sua tꝑe
ingressus nulla facta mentiōe de testamẽto ⁊ tũc si hoc fecit incōtinẽti post cō
ditũ testamẽtũ sic non reuocat testamẽ
tum nec erũt monasterij illa bona s
ʒz solũ illa collatio bonoꝝ presumitur facta
ad tp̃s vite sue. nō videtur quis incō
tinenti mutare aĩm. arg. l. nō ad ea. ff. de
condi. ⁊ de. Si vero hoc fecit ex interual
lo post testamentum conditũ tunc presumitur mutasse aĩm fauore religiosi ⁊
sic rumpit̃ testamẽtũ ⁊ erũt monasterij
illa bona aut nō ↄtulit exp̃sse bona sua
monasterio ⁊ tũc remanebit testamẽtũ
⁊ monasteriũ solũ petet portionẽ suā ali
ter rũpẽdo testamẽtũ. Pa. vero. in. d.
c. in pñtia t
ʒz ↄ̃riũ: sc
ʒz ꝙ nō petet portio
nem suam. sed ego in fratribus minori
bus credo verũ in alijs aũt qui pñt habere in cōi opi. do. Ant. est humanior re
ligioni sed illa Pa. vr̃ verior de subtilitate iuris ꝑ ea q̃ no. Albe. in. d. aut̃. si q̃
mulier. sed talis ea bona nō capiet nisi
post mortẽ naturalem ẜm multos doct.
quos recitat Albe. l
ʒz multi alij dicāt ꝙ
statim post professionem.
¶ Vtrũ ꝓdigus vel dissipator bonoru
ʒz
*cui interdicta sunt bona possit intrare
religionẽ. Rñ. Albe. in. d. aut̃. ingressi. ꝙ
sic dũmodo sit rationis capax etiā quo
ad bona sicut de minore est verum.
¶ Vtrũ filiusfamilias intrās monaste
*riu
ʒz possit disponere de bonis peculij.
Rñ. ẜm Pa. in. d. c. in pñtia. q de castrẽ
si vel quasi nō est dubiũ ꝙ potest. l. pen.
C. q̇ testa. fa. po. Simliter de ꝓfectitijs
ꝙ nō pōt illa sunt in dispositione pa
tris. Sed dubiũ est de aduẽtitijs de q̇bus nō pōt disponere in vita pr̃is etiā
cũ cōsensu patris iuxta ea q̃ not. in. d. l.
penul. Sed Pan. t
ʒz ibidẽ q pōt statim ꝑ ingressum gaudet illo priuilegio
aut̃. p̃sbyteros. C. de epi. ⁊ cle. ex quo q
est laicis aduẽticiũ est clericis quasi ca
strẽse ⁊ ideo priuabit̃ pr̃ in vita sua vsu
fructu illoꝝ bonoru
ʒz. pariformiter dico
in aduenticijs aduenientibus post ingressum. do. tñ Ant. in. d. c. in presentia
tenet cōtrariũ. s. ꝙ nō poterit disponere
taliter ꝙ pater priuetur vsufructu in vi
ta sua de aduẽticijs ante acquisitis sed
bene poterit disponere de directo dñio
⁊ etiā vtili taliter ꝙ mortuo patre trāsibit ad eum cui reliq̇t illud vt in aut̃. de
mona. §. illud. Secꝰ de acquisitis post
ingressum sunt monasterij.
¶ Quid de libris datis a pr̃e filio fami
*lias. Rñ. ꝙ trāsibũt cũ eo ad religione
ʒz
ẜm dispositionẽ ingrediẽtis. ẜm Jaco.
de raue. ⁊ recitat Pan. i. d. c. in pñtia.
cẽsent̃ quasi castrẽse peculiũ. Pe. vero
dicit hoc veꝝ in libris collatis doctoribus vel magistris. Secꝰ in datis scholaribua. Et hoc idẽ sequit̃ Bar. in. l. filie. C. fami. here. ⁊ hoc verius.
¶ Vtrũ religiosus succedat ĩ bonis pa
*rentũ ⁊ hmōi. Rñ. ꝙ sic nec parẽtes pñt
eos exheredare ꝓpter crimẽ ĩgratitudi
nis cōmissum in seculo. C. de epi. ⁊ cle. l.
deo nobis. xix. q. iij. c. fi. Fallit ĩ fr̃ibꝰ mi
noribꝰ. d. cle. exiui. nō succedũt iur.
¶ Quałr aget monasteriũ in p̃fatis in
*quibꝰ succedit vel ei acquiruntur. Rñ.
Pa. in. d. c. in pñtia ꝙ aget his actiōibꝰ
q̇bus ille egisset ante ingressum ⁊ progestis antea per ipsum tenebitur mo|
nasteriũ intũ ad ipsu
ʒz monasteriũ ꝑ
uenit de bonis ingressi ẜm Jnn. ar. l. ij.
C. de ĩpu. ⁊ ali. sub. Vel forte ⁊ veriꝰ ĩ to
tũ l
ʒz possit petere restitutionem tenendo ꝙ monasterium iure successionisve
nit vt. s̃. monasterium. §. iiij.
¶ Vtrũ ĩgressus possit reuocare testm̃
*factũ añ ingressũ. Rñ. pañ. ĩ. d. c. ĩ pñ tia
quo ad fratres minores non est dubiũ
nō pōt. s
ʒz qͦ ad alios tenẽt Pe. ⁊ Cy. ĩ
aut̃. si q̃ mulier. C. de sac. san. eccl. ꝙ sic.
S
ʒz Bar. dist. Pa. t
ʒz ꝙ nō pōt vllo modo
pariformiter nō poterit facere testm̃ si
ante nō fecisset. ex quo ꝓfessus est mori
tur mũdo. Et hoc credoverius. excepto
casu dicte aut̃. que ꝑmittit post ingressum inter liberos disponere.
¶ Vtꝝ religio tollat crimẽ ingratitudi
*nis. Rñ. ꝙ tenet̃ cōiter ꝙ sic ĩ. c. ij. de apo
sta. ⁊ in. c. vl. de eo q̇ fur. or. suscep. ⁊ ĩ. ca.
tũlibet. xlvij. d. ⁊ ĩ. c. nō liceat. xix. q. vl.
¶ Quid si cōdẽnatꝰ ad mortẽ ⁊ liberatꝰ
*tali cōditiōe ꝙ si egrediet̃ puniet̃ pena
priori. si ĩgrediet̃ petiꝰ abvxore egredit̃
vt tenet̃. Rñ. nō pōt puniri illa pena ẜ
ʒz
Bar. bix. in q̃stiōibus suis. q. j. ⁊ sequit̃
Alb. ĩ. d. aut̃. ingressi. Ratio quia coactꝰ
exijt.
¶ Vtꝝ retrahẽs aliquẽ ab ingressu re
*ligiōis teneat̃ restituere. Rñ. ẜ
ʒz Ric. in
quoł. iij. q. xix. ꝙ aut retrahit nō credit aptũ religione siue vtilẽ. ⁊ si hoc cre
dit ꝓbabiliter si nō tenet̃ religiōi. quia
potiꝰ dānũ ipsiꝰ impediuit aut sco retraxit ꝓpter vtilitatẽ suā ⁊ siẽ spũalis.
puta eiꝰ ↄsilio bñ viuit sic nō peccat.
ex charitate possunt potiꝰ bonũ meũ
spirituale precligere alterius. Jdem
dicerẽ qñ retrahit videt ꝙ vult intra
re religionẽ in qua nōviuit̃ regulariter
ẜm q tenẽtur sic ꝓcurat bonũ eius.
Si vero est tẽporalis puta spectat ꝓ
motionẽ honorẽ ⁊ hmōi si steterit in seculo sic peccat temporale p̃posuit spi
rituali non tñ tenetur religioni. s
ʒz subtracto orando: bonũ persuadendo ⁊ salute
ʒz procurando plus prius aut tres
retraxit ex amicitia. ⁊ si est naturał aut
consanguin tatis sic licet peccet non te
netur religioni tamen. Si vero est ami
citia lasciuia sic magis peccat ⁊ tenet̃
in istis duobꝰ subtractor ⁊ magis in se
cundo. in primo vt dixi ꝓcurādo bonum eiꝰ nō tñ religiōi. aut quatuor retraxit animo ĩped iẽdi vtilitatẽ religio
nis ⁊ sic tenet̃ ẜ
ʒz posse suũ facere ꝙ illa
ꝑsona intret ⁊ si nō pōt satisfaciat religioni ad arbitriũ boni viri vel meliorẽ
ad eā inducat. Et etiā subtracto si nō po
test eũ in ducere vt intret religionẽ
ẜm ꝙ dixi ꝓcurādo salutẽ eiꝰ solicitꝰ ṗus
obligatũ ꝟo religiōi retrahẽs ẜ
ʒz Sco. ĩ
iiij. d. xv. tenet̃ laborare vt redeat: ⁊ si si
pōt tenet̃ ipse si est ꝑsona idonea ⁊ habilis religioni religionẽ intrarevt sic sa
tisfaciat religiōi ⁊ orare ꝓ aduerso vt r
ꝙ fecit Ray. Ego tñ credo ꝙ si nollet in
trare nō propterea esset in statu damnationis sed sufficeret ei ꝙ ꝓ posse alio
modo satisfaceret religioni ⁊ etiam ei
quem peruertit.
¶ Vtrum religio minuat peccatu
ʒz. Rñ.
*ꝙ licet pctm̃ religiosi sit grauius pecca
to secularium vel ratione voti contra
quod facit. vel ratione contẽptus si ma
ior adest. vel ratione scandali. tamen ce
teris paribus dico peccatum religiosi
esse leuius peccato secularium. primo propter intentionem quam habet
erectam ad deum licet ad horam inter
cipiatur ex qua de facili reuertitur. tñ
habet plura que eum reducunt ad dele
tionẽ ipsiꝰ peccati hec ex. S. Tho. xxij.
q. clxxxvj.
¶ Que precipiũtur religiosis vniuersa
*lier. Rñ. multa ⁊ primo in cl. religosi de
priuile. sunt nouẽ. j. scripta. Primo ne
in sermonibus ecclesiarum prelatis de
trahant. Jntellige ad specialia descendendo. Secundo ne retrahant aliquos
ab ecclesiarum suaꝝ frequentia scilicet
detrahendo eis ⁊ huiusmodi illicitis.
Tertio ne pronunciẽt indulgentias in
discretas scilicet falsas vel secundũ ꝙ
dico. Jndulgẽtia. §. vltimo. Quarto cũ
confessionibus testamentorum intererunt ne ratrahāt testatores a restitutiōi
bus debitis aut legatis matricibꝰ eccle
|
sijs faciendis Pet. de. pal. in. iiij. dixit ꝙ
possunt procurarevt magis eis legetur
alteri dummodo nō faciant cum ver
bis illicitis aut animo maligno contra
ecclesias matrices. nulli aufert suum
cum nullum ius iterũ aquisiuissẽt. S
ʒz
frater aluarus tenet ꝙ peccant mortaliter. ⁊ videtur verius in religiosis. Se
cus in alio casu ab isto: tunc haberet
locũ opi. Pe. Quinto ne legata vel debi
ta aut mala ablata ĩcerta sibi vel sui or
dinis fratribus vel conuentionibꝰ in
alterius preiudicium fieri vel erogari
procurẽt. Sexto ne absoluāt a casibus
reseruatis pape vel ep̃is. Hec oĩa in vir
tute sancte obedientie ⁊ sub interminatione maleditiōis eterne inhibentur.
Septimo sub eadẽ ꝓhibitione ꝓhibet̃
cis ne ꝑsonas ecclesiasticas p̃sertim co
ram iudicibus delegatis a sede aposto
lica suā ↄ̃ eos iustitiā ꝓsequẽtes vexare
inde bite aut ad loca plura ⁊ presertim
multũ remota ↄuenire p̃sumant Octauo precipit̃ prelatis religiosis ad quos
aliquid ꝓuenit occasione p̃missoꝝ ꝙ ni
si. j. mẽse
ʒz plene satisfacerint ecclesiasticis dānificatis eo ꝙ ad eos peruenit
post fuerint req̇siti ip̃o iure sint suspẽ
si ⁊ quous debitā fecerint satisfactionẽ. Nono ne ministrẽt extremā vnctionem eucharistia sacramẽtum solẽni
ʒzẽt
matrimonium nō absoluāt excōicatos
nec absoluant a pena ⁊ a culpa de qua
dic vt. s̃. excōicatio. v. casu. xij. Decimo
nullꝰ religiosus pōtvigore literarũ apo
stolicarũ vel legatoꝝ alibi ↄuenire aliquem sibi subditũ ratiōe aliquoꝝ loco
rum nisi corā eo corā quo de iure ↄuenit
cle. j. de rescrip. Vndecĩo nullus religio
sus potest eligi in prelatũ alterius religionis vel habitus nisi solum in episco
pum cle. j. de electio. Duodecimo prohi
bentur alienare prelati religiosi res ecclesie vt in cle. j. de reb. eccle. non alie. vi
de. j. suspẽsio. j. §. xxxj. Tertiodecimo p̃cipitur eis ne ad iurandũ vouẽdum
⁊ c. ĩducat aliquos vt sepulturā eligāt ap
eos. de quo. j. sepultura. §. xxxv. Quarto
decimo ne decimas ecclesijs debitas
vsurpẽt cle. j. deci. de quo. s̃. excōicatio
vij. cāu. xxxvij. Quĩtodecimo p̃cipit̃ mẽ
dicantibus ne aliquẽ ad ꝓfessionẽ reci
piant añ cōpletũ annũ quintũdecimu
ʒz
c. non solum ⁊. c. cōstitutionẽ de reg. lib.
vj. Sextodecimo ne statum bighinarũ
foueant cle. j. de relig. do. vnde excōicatio. vij. casu. xl. Decimoseptimo ꝙ horis
debitis in ecclesijs eoꝝ offm̃ ꝑsoluant
cle. j. de cele. mis. Decimooctauo. q nō
dimittant habitum sue religiōis necva
dant ad studia vel phisicam aut leges
audiant. c. vt ꝑiculosa ne cle. vel mona.
li. vj. vide excommunicatio. vij. casu. vij.
Decimo ꝙ nō dicāt aliqua vel trahant
audientes a solutione decimarũ. ⁊ ꝙ re
quisiti predi cẽt de eis populo ⁊ ꝙ confessores non omittant facere conscientiam confitentibus cle. cupientes de pe
nis vide excōmunicatō. vij. cāu. xliiij.
Vigesimo ꝙ mendicantes non capiāt
loca de nouo. c. cum ex eo. de exces. prela
lib. vj. ⁊ cle. cupientes de penis. vide lo
ca per totum. ⁊. s̃. excommunicatio. vj.
casu. xliij. Vigesimo primo. ꝙ nō celebrent in castris vel villis nisi quatenꝰ
eis a iure conceditur. ca. ep̃orum de priuile. lib. vj. Vigesimo secundo ꝙ seruẽt
interdictum quodcũ quod viderint
seruare matricem ecclesiam cle. j. de sen.
excō. vide interdictũ. vij. §. viij. ⁊ ide
ʒz de
cessationibus a diuinis. d. c. cle. j. Quedam alia precipiuntur monachis de q̇
bus vide. s̃. monachus §. x.
Religiosus
locus dicitur omnis
domus monasterium
tẽplum hospitale ⁊ quecun alia auto
ritate pape vel ep̃i ad pios vsus edifica
ta de relig. do. c. de synodochis. ⁊. ca. ad
hec. Secus si sine autoritate ep̃i vel pa
pe sunt edificata a principio vel ex post
facto deↄsec. d. nemo ꝙ est ↄ̃ leges q̃ vo
lunt ꝙ vbicũ sepelitur aliq̇s locus il
le sit religiosus ꝙ nō est verũ per tex.
c. fi. de sepul. ⁊ ibi sequitur Pan.
¶ Vtrum loca religiosa possint ad hu
*manos vsus transfererri. R. ꝙ nō. d. c.
ad hec. xij. q. ij. nulli
¶ Per quos debent regi prefata loca.
* |
Rñ. ꝙ per religiosos eiusdẽ monasterij
vel alterius eiusdẽ religionis. ⁊ nō viuunt regulariter: debent repelli ⁊ poni
alij districtioris vite aut salte
ʒz clerici se
culares. si alias non possunt remanere
ordinarij. ⁊ hoc potest ep̃s sine papa se
cũdũ gl. ⁊ Jo. an. ⁊ Pa. ĩ. c. ĩter quatuor.
de relig. do. Fallit in hospitali de quovi
de. s̃. hospitale. §. ij.
Reliquie
sanctorũ esse venales non
possunt. l. nemo. la. ij. C. de
sa. san. nec extra capsam oñdi dñt nec
de nouo inuẽte in publico venerari nisi
prius autoritate romani pontificis sue
rint approbate. de reli. ⁊ ve. san. c. ij. pre
cipitur prelatis ne permittāt varijs figmẽtis ⁊ falsis documentis decipi homines q̇ vadunt ad eoꝝ ecclesias cā ve
nerationis propter miracula q̃ ibi fiũt
sicut in pleris locis causa questus fie
ri consueuit in. d. c. ij. ⁊ dicit pa. in. di. c.
ij. ꝙ etiam dñr vẽdi quādo pro questu
ostenduntur.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ reliq̇e sanctoꝝ nō sunt in ↄmercio. l. nemo marty
res. ⁊ ibi Guil. cung. ⁊ Bal. in prin. C.
de sacrosan eccle. ⁊ ibi per Bal. in prĩ. q.
quałr puniat̃ vendẽs reliquias sctōꝝ.
¶ Qua autoritate possunt corꝑa sctō
*rum ⁊ eoꝝ reliquie trasferri. Rñ. ꝙ solũ
autoritate pape vel ep̃i aut sancte sino
dis de cōse. di. c. corpora vbi dicit Joan
nes hoc verũ qñ corpus est traditũ per
petue sepulture. C. de reli. ⁊ sump. fu. l.
vltimas nisi necessitas immineat. tũc
sufficit autoritas presidis prouincie. l.
j. C. de reli. ⁊ sump. fun. quia quando nō
sunt tradite perpetue sepult ure. tũc bñ
possunt transferri sine alicuiꝰ autoritate ad alium locum religiosum. C. eo. l. si
nec dum.
¶ Quid si furtiue subtrahātur. Rñ.
ẜm
*Rodo. sacrilegium est. xvij. q. iiij. quisq̇s
etia
ʒz si ex deuotione hoc faciāt secũdũ
eundem. ⁊ Hug.
¶ Vtꝝ sit simonia reliq̇as vẽdere. Rñ.
*ẜm Ray. ⁊ Gof. ꝙ sic. j. q. j. qui studet.
¶ Vtrũ reliquie sanctorũ debeant por
*tari ad collũ. Rñ. ꝙ nō. ar. d. ll. si nec dũ
⁊. l. vltime. ⁊. d. c. corꝑa. licet possent po
ni super aliquo ꝓ aliquo tꝑe ex magna
causa. ar. di. l. j. ⁊ hoc tene uis Thom̃.
xxij. q. xcvj. teneat ꝙ liceat ex deuotione
sine aliqua suꝑstitiōe super se portare.
Remissio
peccati ꝑ autoritatem fit
a solo deo. j. q. j. c. ita. ⁊. ca.
vt euidenter de pe. di. j. verbũ ꝑ officiũ
autem seu ministeriũ fit a prelato etiaʒz
malo. xxiij. q. v. remittũtur. ꝑ meritũ ꝟo
solum a bono fit. j. q. j. remissionem. de
consec. di. iiij. quomodo.
¶ Que requir untur in pctōre vt fiat ei
*remissio peccati. Rñ. Pe. au. ĩ. iiij. d. xvij.
q. j. ꝙ nisi meritũ xp̃i applicet̃ actualiter
isti vel illi nulla culpa pctĩ delet̃ cũ solũ
in virtute passiōis xp̃i deleat̃ ⁊ ideo cũ
sacramẽta sunt. ĩmediatũ applicantiuũ
passiōis christi ad nos op
ʒz si cłpa debet
dimitti ꝙ ꝑ aliquod sacramẽtum vł de
facto exhibitus vel in voto fiat. propte
rea adultus tumcun contritus nisi
simul concurratoris ↄfessio in facto vel
ad minus ĩ voto nō ↄsequit̃ remissionẽ
peccati de remissio. vide. s̃. indulgẽtia.
Remittere
idẽ ẽ quod dare vt ptʒz
in. c. veniens. el. j. de testib. ⁊. j. q. iij. c. ea que in glosis.
Renunciatio
est rei vel iuris proprij facta scienter ltĩ
marefutatio. vij. q. j. periculosum.
De hic positis ⁊ ꝙ renũciatio bñfi
cij fieribeat ĩ manibꝰ ↄfirmātis barto.
no. in. l. fi. C. de defen. ciui. j. vel eligẽtia
quoniā nō est confirmator. l. legatus. de
offi. presi. ꝑ barto. in. l. si quis vj. §. diffe
rentia in vlti. q. ff. de acqui. pos. ⁊ in. l. j.
C. de peti. bono. subla. li. x. versicu. item
l. prebenda.
¶ Qñ renunciatio dicit̃ illegitima. Rñ.
*ꝙ ex tribus. primo rōe ꝑsone renũciantis vt puta est minor de iudic. c. si annum. lib. vj. aut alius qui non potest re
nunciare.
¶ Secundo ratione persone in cuius
*manu fit renũciatio est illegitima. cap.
cum dilecti. ⁊ ca. admonet. ⁊. c. ꝙ in du
bijs de renũc. vbi nulli ecclesiastico l
ʒz
renunciare alicui beneficio ecclesiasti|
eo nisi in manu sui prelati ad quẽ perti
net collatio. d. c. admonet. xviij. q. ij. ab
bas. q limita in bñficio acq̇sito ꝑ. c. ve
niens de renũ. ⁊ in ep̃atu qui nō pñt re
nunciari nisi in manibꝰ pape. c. nisi. de
renũ. Quō aũt possit tractatꝰ haberi su
per renũciatione vide simonia. ⁊ §. xxij.
¶ Vtrũ renũciatio aliorũ iuriũ sit fien
*da aduers ario. Rñ. ꝙ sic vł notario publico vel iudici noĩe aduersarij recipiẽti. l. ij. ff. rem pup. sal. fo.
¶ Tertio ratiōe rei q̃ renũciari nō pōt
*
r renunciatio illegitima. Nā iuri natu
rali ⁊ agnatiōis ⁊ sanguinis nemo pōt
renũciare vt. l. ius sanguinis. ff. re. iu.
e. l. ius agnatiōis. ff. de pac. Juri ꝟo po
sitiuo q cōcernit certā formā vel solen
nitatẽ nō pōt quis renunciare vt puta
quod testamẽtũ cũ tot testibus vel stipulatiōes fiāt certo mō. l. nemo pōt. ff.
de leg. j. facit. c. ꝓpter. de elec. ⁊. c. cu
ʒz
esses. ⁊ quod ibi no. de. test. Si vero nō
cōcernit certā formā vel solẽnitatẽ sed
publica
ʒz vtilitatẽ similiter nō potest. l.
ius publicũ. ff. de pact. ⁊ ĩ. c. diligẽti. de
fo. cōp. Si aũt cōcernit publicā ⁊ priua
tam ⁊ publica pōt separari a priuata sic
potest tũ ad priuatā. l. iuris gentiũ. §.
sed ⁊ si paciscat̃. ff. de pac. puta ius dat
actione
ꝓ aĩali morboso tñ partes pñt
pacisci vt nō possint agere. facit tex. cu
ʒz
ibi not. in. c. cũvenissent. de insti. Si ꝟo
nō potest seꝑari sic renũciari nō pōt di.
c. cũ venissent. Si ꝟo sit solũ in fauore
ʒz
priuatũ tũc ille in cuiꝰ fauore est potest
dũmō nō sit ↄ̃ bonos mores vł nō indu
cat ad pctm̃ talis renũciatio nō vale
ret vt in. l. alia. §. elegāter. ff. so. ma. ⁊. l.
cōuenire. ff. de pac. do. Si aũt sit solũ in
odium alteriꝰ tũc si cessat rō illiꝰ odij p̃t
renũciari vt in. l. fi. C. ad mace. alias nō
vt. l. nā ⁊ si. ff. ad mace. vi. Panor. in. d.
ca. si diligenti.
¶ Quid si aliquid sit introductũ in fa
*nore
ʒz amboꝝ. Rñ. ꝙ alter sine altero re
nũciare nō pōt vt dicit glo. in. c. ad apo
stolicā de reg. facit. l. ꝙ fauore. ff. de leg.
vñ ꝙ in cōt iure potior est cōditio ꝓ
bibentis. ar. ff. serui. vr. pre. l. ꝑ fundũ
ff. cōi. d. l. sabinus. ff. de lib. causa. l. ij. iij.
⁊. iiij. Si tñ aliquid cōcedit̃ pluribꝰ siue
vniuersitati sed in fauore principaliter
particulariũ sic bñ posset quilibet renũ
ciare iuri suo ⁊ sic loquit̃. ca. ad apostoli
cam predictũ ⁊. c. dilecti de fo. cōpe. Fal
lit hoc in priuilegio licet cōcernat fa
uorem tertij potest impetrans renũcia
re ante sit presentatum nisi appareat
ꝙ cōcedẽs statim voluit concedere ius
illi tertio cōiter nō acquirit̃ nisi in p̃sentatione seu noticia. c. j. de conces. p̃b.
li. vj. ⁊ quod ibi no. Ge. Jdem dico ꝙ nō
potest renunciare qñ ꝑ procuratorẽ impetrauit statim acq̇rit̃ ius illi tertio.
vt in. d. ca. j. siłr si fuit concessum motu
proprio.
¶ Vtrum exemptus possit renunciare
*exemptioni. vide. s̃. exẽptus. §. v.
¶ Qualiter fiẽda est renũciatio. Rñ. q
*primo volũtarie. vij. q. j. uis. itẽ scienter ⁊ ideo qñ quis aliquod ius ignorat
debet ei notificari vt ĩ aut̃. quō oportet
epi. §. igit̃ ordinamꝰ. ei q ignorat re
nunciari nō potest. l. mater. ff. de inoffi.
te. ⁊ hec est ↄ̃ notarios qui ponunt cłas
renũciatiōis quas ignorant q̇ ↄ̃hunt ⁊
propterea tenẽtur eis de dāno q aliter
nō ĩcurrissent puta renũciassent si sci
uissent. Tertio sine coactione ꝙ me. cā.
ad audientiam. Quarto quo ad benefi
cia ecclesiastica debet fieri pure ⁊ absolute de offi. dele. c. ex parte el. j. de simo.
ex insinuatiōe. Vnde dansvel remittẽs
vel renũciās aliquid spirituale pactovł
conditione tem porali interueniente simoniacus est. j. q. ij. c. pio.
¶ S
ʒz nũquid si renunciat absolute tñ
*in mẽte geritvt sibi aliq tꝑale det̃. Rñ.
ꝙ simoniacus ẽ de simo. c. tua. in fi. veꝝ
est ꝙ sola penitentia absoluetur. capit.
vlt. de simo.
¶ Vtrũ quis possit renunciare liti suꝑ
*bñ ficio ecclesiastico vł spirituali aliquo
tẽporali sibi dato. Rñ. pa. ĩ. c cũ pridẽ.
pac. ꝙ nō etiā si recipiat illud noĩe expẽ
sarũ: si renũciās h
ʒz ius renũciat spirituali tẽporali dato ꝙ est simonia. d. c.
ex parte et quod ibi no. dicit tñ Jnno. ⁊
|
Hosti. in. c. nō sine. de arbi. ꝙ v
ʒz cōpositio autoritate suꝑioris vt ꝓ pacis bono
det̃ aliq̇d tꝑale ei de quo nō est certũ de
iure sibi ↄpetẽtivt cedat liti vł renũciet
si q ius h
ʒz. c. nisi. de p̃bẽ. Secus si fiat
autoritate partiũ sic esset simonia ni
si quādo h
ʒz ortũ a iudice puta quia cōpromissu
ʒz est in eo vel ipse sic diffinit. ⁊
licet gl. in. d. c. cũ ṗdẽ. dicat nō sufficere
nisi interueniat pape cōfirmatio tñ cōmuniter doc. ibidem tenent cũ opi. do.
Anto. ꝙ nō requirat̃ ⁊ ibi pa. sequitur.
¶ Vtrũ q̇s possit dare pecuniā alteri vt
*desistat a lite q̃ est de re spũali. Rñ. Pa.
in. d. c. cum pridẽ. ꝙ si sit certus habere
ius in illo beneficio bene pōt dare aduersario sine simonia vt desistat vel ne
litẽ moueat. Si vero nō sit certꝰ s
ʒz dubitat tũc nō pōt nec excusat autoritas pa
pe in beneficio q anexā h
ʒz potestate
ʒz
clauium vr̃ data pecunia ꝓ illa pote
state spũali. facit. d. ca. ex ꝑte. in siłi ⁊ ꝙ
no. j. q. iij. saluator ⁊. c. ex młtis. Jn alijs
autẽ beneficijs bene excusaret autoritas pape cũ talis simonia sit de iure po
sitiuo ẜm gl. in. d. c. cũ pridẽ. Quod no.
pauci aduertũt hodie. Posset tamen
iudex pro bono pacis ex officio suo cōponere partes vt habẽs ius in beneficio det aliquid nō habenti ius ẜm formam. c. nisi. de p̃ben. ẜm Pan. in. c. suꝑ
eo. de transact.
¶ Quid de illo qui expectās ꝓxime va
*caturā primā in aliqua ecclesia renunciat ꝓprie tenui vt p̃cludat̃via alteri ex
pectāti. Rñ. ꝙ ꝑ hoc nō impedit primũ
expectātẽ si hoc pōt ꝓbari si vero pinguius resignāti cōferat̃ eo ipso detegit̃
fraus ⁊ carebit habita qua
ʒz resignauit
⁊ ambita de renũci. c. si te. lib. vj.
¶ Vtrũ renũctatio iuris futuri valeat.
*Rñ. ꝙ si ius futuꝝ apꝑet si v
ʒz sic aũt nō
apꝑet adhuc nō v
ʒz pacta nō referũtur ad ea q̃ apparere nō possunt vt ĩ. l. ĩ
lege ⁊ alijs cōcor. ibi positis in glo. ff. de
cōtrahẽ. emp. ⁊ q nō est renũciari non
pōt. l. tres fratres. ff. de pac. Sed de hoc
vide bar. in. l. conditionis. C. de pac.
parum ad nos.
Additio
hic tamen aduerte filia
renũciādo hereditati pr̃ne
⁊ ꝓmittẽdo am plius non petere nihilo
minus legitimā vel eius supplementũ
petere poterit nisi expresse de ipsa dixerit vt. l. si quādo. §. generaliter ⁊ ibi do
cto. C. de inoffi. testa.
¶ Quid faciet p̃latus q̇ beneficiũ h
ʒz ꝑ
*simoniā vel alias intrusus est. Rñ. ꝙ ie
net̃ renũciare ⁊ si est ep̃s ⁊ est ĩ articulo
mortis nec pōt adire papam nō tamen
d
ʒz dimittere possessionẽ quam de facto
h
ʒz sine licẽtia Pape. S
ʒz abstineat a per
ceptione fructuũ excepta stricta necessĩ
tate vite. ⁊ querat quācito poterit resignare. ⁊ de hoc vide Ber. Jnno. Hosti.
de renun. nisi cum pridem. ⁊ Archi. vij.
q. j. eum qui.
Represalia
dicit̃ rerũ aliarũ generalis intentio autoritate principis vel ciuitatis ꝓ recompẽsatione dāni dati indulta. elicit̃ ex. c. dñs.
xxxij. q. ij. ⁊ est quādo vnꝰ de vno dñio
nō volẽs cōsequi ius ↄ̃ aliquem de alio
dominio retinet res oĩm qui sunt sub
tali dominio ꝓ satisfactione.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ represalijs
abutẽs punit̃ penis de q̇bꝰ in aut̃. ⁊ oĩ
no. C. ne vxor ꝓ marito ẜm Bal. ibi ĩ fi.
vbi dicit verũ etiā si minima quātitate
abutat̃ nisi error excuset ⁊ an in foro cō
sciẽ. no. Saly. ⁊ Pe. de su. ĩ. d. aut̃. ⁊ oĩno
⁊ Bar. ĩ tracta. represa. in prin. q. prime.
versiculo quero an sint licite in foro cō
scientie.
¶ Vtrũ sint licite. Rñ. ꝙ sic qñ ista ĩter
*nemũt. Primũ ꝙ dñs vel ciuitas requi
rat̃ vt emẽdet q a suis improbe factũ
est. Scm ꝙ cōstet de negligẽtia iustitie administrāte. Aduerte hoc ẜ
ʒz Bar.
in tracta. de represalijs quod aliquādo
superiore
ʒz habet ille qui debet dare de
iure. sed non de facto. vt puta quia non
obeditur ei. Sicut imperatori. ⁊ tũc nō
est necesse adire superiorẽ. Aliquado h
ʒz
suꝑiorẽ de facto. sed nō de iure. vt puta.
tyrannꝰ est dominꝰ ⁊ si fuit electus
ex timore vel per vim. et habet̃ cōiter ꝓ
domino. sic valent que facit ẜm Jnn. in
|
c. nihil de elec. ⁊ sic deb
ʒz adiri. Si ꝟo nō
fuit electꝰ. sed ꝑ vim occupat dñ iu
ʒz. Et
habet̃ cōiter ꝓ Tyranno. Si cũ nō valeat ꝙ facit nō est necesse vt cum adeat.
aliquando h
ʒz superiorẽ de iure ⁊ de facto. est verus dñs ⁊ ei obedit̃ s
ʒz tamẽ
nō expedit creditoti eũ adire puta quia
expẽderet plus sit ṗncipale debitũ vł
est pauꝑ. tũc ẜm Bar. vbi. s̃. pōt ꝓcedere sicut si nō haberet superiorẽ eius de
bitor. arg. l. si seruos. ff. de pi. act. ⁊. l. me
diterranee. C. de āno. ⁊ tribu. ⁊ sic patet
qñ p̃dicta duo nō requirunt̃. Tertiũ ꝙ
iudex ꝓprius det snĩam suꝑ negligentia ⁊ institie defectu ⁊ cōcedat autorita
tẽ rep̃saliaꝝ. Limita hoc verũ qñ nullꝰ
inuenit̃ superior qui de ciuitate vel dño
negligẽt
faciat iustitia
ʒz ẜm Gui. ep̃m
cōcordi
sem si inueniret̃ superior nō
valere
antoritas iudicis ꝓprij. quo ad
illos qui nō sunt sue iurisditionis. ⁊ ita
intelligit̃. c. dñs. xxiij q. ij. ꝙ ciuitas ple
creu
da est ꝑ suũ. s. iudicem cōcor. Jo. de
fa
ito. ⁊ frā. vercellensis. in. c. vnico. de
iniurijs. li. vj. Quartũ ꝙ nō excedāt dānũ. Quintũ ꝙ nō extendat̃ ad clericos.
vel ecclesiasticas ꝑsonas. Hec elicio ex
archi. ĩ. d. c. vnico. Sextũ ẜm directoriā
ti. de pig. ꝙ nō fiāt in ꝑsonis istud ẽ
iniquũ ꝙ in ꝑsona alius ꝓ alio grauetur. ⁊ ẜm ipsum nulla ↄsuetudo valeret
cũ sit cōtraria legibꝰ. C. de ac. ⁊ ob. l. ob
es alienum. ⁊ aut̃. ibidẽ imo. ⁊. C. q̇ res
pig. obli. pos. l. q̇ filios. ⁊ in aut̃. vt nulli
iudi §. vero. ⁊. C. ne vx. pro ma. l. vlt. ⁊
in aut̃. ibidẽ. sed oĩno alias istis nō con
currentibꝰ ipsis rep̃salijs vtit̃ quadruplũ restituere cogit̃ ⁊ actiōe ꝓ qua hoc
facit cadit. vt in aut̃. ne pignorationes
fiant que est p̃dicta aut̃. sed oĩno.
¶ Sed nũquid tenet̃ ad restitutionem
*q̃ aliquid ꝑ rep̃salias illicitas exigit ab
alio a suo debitore. Rñ. Arch. ĩ. d. c. vnico. ꝙ ĩcipit ⁊ si pignorationes ꝙ sic nec
aliter seruari poterit nisi restituat. xiiij.
q. vj. si res. de vsu. cum tu. de re. iur. non
remittitur. lib. vj.
¶ Quid de illis q̇ rep̃salias cōcedunt ↄ̃
*ecclesiasticas ꝑsonas aut eoꝝ bona. vel
concessis vtunt̃ cōtra ipsas vide excom
municatio. vij. casu. xxxiij. ⁊ Jnterdictũ.
iiij. quasĩ in fi.
¶ Vtrũ rep̃salia cōcessa ↄ̃ puta florenti
*nos debeant extẽdi ad florentinos habẽtes domiciliũ senis. Rñ. ẜm Pa. in. c.
quoniā. de offi. or. ꝙ non odiosa. facit
ꝙ no. Barto. in. l. prouinciales. ff. de ver
bo. signi.
¶ Vtrũ statutũ possit fieri ꝙ q̇lib
ʒz pos
*sit capi ꝓ delicto alteriꝰ. Rñ. bar. vbi. s̃.
ꝙ nō terras vel villas sibi nō subditas
nō pōt s
ʒz bene ↄ̃ sibi subditas vt. C. oĩ
agro ser. l. j. ⁊ v
ʒz statutũ ꝙ vxor possit
capi ꝓ viro fallẽte vt. l. satis. C. ĩ. qͦ cau.
pi. vł hypo. ta. ↄ̃hi. ⁊ siłr filiꝰ ꝓ pr̃e. l. fi.
C. de ṗui. etiā si nō heres. ⁊ aduerte hic
ꝙ terre cum certis pactis submisse pro
tectioni dñorũ nō dicunt̃ sibi subdite s
ʒz
federare ⁊ iō ↄ̃ eas non valet tale statu
tũ. Q no. ꝓ limitatione sexte conditio
nis in. §. j. dicte.
¶ S
ʒz q̃rit̃ an tale statutũ possit exerce
*ri extra territoriũ statuentis. Rñ. Bart.
vbi. s̃. ꝙ sic potest agere ↄ̃ tales cōditio
ne ex statuto. actio vs sequit̃ eo qui
bꝰ cōpetit. v. l. fi. C. de p̃scri. lō tẽp. Q li
mita nisi filiꝰ sortiret̃ domicilium alibi
ante pr̃ rũperet. ar. l. ciues. C. de ĩcol.
Siłr si filiꝰ eẽt natꝰ post rupit pr̃ eiꝰ
iura ĩtelligunt̃ de filio existẽte tꝑe qͦ
rupit. l. ĩ delictis. §. si extraneꝰ. ff. noxal.
⁊. l. titiꝰ. ff. de test. mil. Et idẽ dic qñ statutũ dicit ꝙ hoĩes vniꝰ terre vnꝰ teneat̃
ꝓ alio Nā ille q̇ de nouo est effectꝰ illiꝰ
terre nō tenet̃ ꝓ debitis ātiq̇s. l. ꝓuidẽ
dũ. C. de decu. ⁊ q not. Dy. ĩ. l. ĩcolā. ad
muni. Siłr tale statutũ ĩtelligit̃ de debi
tis ↄ̃ctis ĩtra territoriũ nisi ali addat
vt. l. cũ vnꝰ. §. is. q̇. ff. bo. aut̃. iudi. pos.
¶ Quid si talis q̇ habuit recursum ad
iudicẽ debitoris ⁊ reportauit iniquam
snĩam. Rñ. bar. vbi. s̃. ꝙ d
ʒz appellare et
adire iudicem appellatiōis ałr rep̃salie
nō erũt licite vel si prohibetur appella
re vel non est iudex appellationis tũc
potest recurrere ad suum iudicem.
Residere
debẽt clerici ĩ suis bñficijs
⁊ hoc vide. s̃. clericꝰ. vij.
proprie est id ꝙ prin
ceps scribit ad iuris
cōseruātiā vt quādo cōmittit cām deci
dendā inter aliquos ⁊ differt a priuilegio q est ↄ̃ ius quasi priuata lex. iij. di.
priuilegia. Et etiā differt a bñficio q
stricte sumptũ est gratia cōcessa p̃teritꝰ
a principe ⁊ hec est q̃ latissime interp̃tā
da est vt. ĩ. c. oliʒz ⁊ q ibi no. de ꝟ. si. La
tissime tamen rescriptum accipitur pro
omnibus istis. hec Pan. in rubri. de rescrip.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ rescrip. habetur pro lege. Jo. de por. in. l. fructus.
col. iiij. ff. sol. mat. quod intellige si est
conforme iuri communi quo casu potest allegari ad differentiarum decisionem. gl. in. l. j. in ver. subscriptionẽ. ⁊ ibi
doct. C. quomodo ⁊ quādo iudex. ⁊ in. l.
ij. C. de legi.
¶ Rescriptũ ⁊ ꝓcessus ꝑ ip̃m rescriptu
ʒz
*habitꝰ ĩpetratũ ab excōicato suꝑ alio
suꝑ excōicatiōis vel appellatiōis articulo ipso iure est nullũ. c. j. de rescrip. li.
vt. fallit hoc in multis casibus q̇ not. ꝑ
Gemi. in. d. c. j.
¶ Rescriptum ꝑpetuatur per sola
ʒz cita
*tionem de rescrip. ex tenore ⁊. c. significauit in glo.
¶ Rescriptũ impetratũ tacita veritate
*aut suggesta falsitate vł etiā qͦcũ alio
tacito vł expresso q si tacitũ nō fuisset
vel false expressu
ʒz papa nō ita faciliter
cōcessisset nō valet eo. ti. super literis.
¶ Rescripta nō extẽdunt̃ ad res vel ꝑ
*sonas in eis nō comprehẽsas qm̃ ꝑsonalia sunt ⁊ stricte intelligẽda. c. signifi
cauit. eo. ti.
¶ Restripium non viciatur ꝓpter defe
*ctu
ʒz lr̃e vel syllabe. Secus si esset ibi fal
sum latinũ de fi. iustru. c. ex ꝑte in text.
et in glo.
¶ Rescriptum primu
ʒz tollitur per
ẜm
*posterius faciẽs mentionẽ de primo: si
vero nō facit mẽtionem non valet secũ
dum ↄ̃ primũ oꝑe exceptionis vt in. c.
ex literis ⁊. c. pastoralis. de offi. dele.
ẜm Gof. in sum. eo. ti. nisi impetrās primũ
fuisset in mora pñtādi per annum vt in
c. si aũt. eo. ti:
¶ Rescriptum in seri debet in literis ci
*tationis ẜm eũdem Gof. propter duo.
Primo vt citatꝰ sciat iurisditionem citantis aliter non tenetur comparere.
Secundo vt possit deliberare.
¶ Rescriptũ ꝑdit̃ ꝑ negligẽtiā ĩpetran
*tis anno elapso quo vti potuit⁊ noluit.
Si ẜm ĩpetret̃ ↄ̃ ṗmũ. c. si aũt de rescri.
⁊. c. plerũ. ałs semꝑ valet de iure cano
nico durāte mandatore ẜm gl. in. d. c. si
aũt uis de iure ciuili duret ꝑ decẽniũ
C. de di. rescrip. l. falso.
¶ Rescriptũ r falsu
ʒz ĩpetratũ sine mā
*dato vt in. c. nō nulli eo. ĩ. gl. nisi ĩpetret̃
ab his ꝑsonis a q̇bꝰ de iure nō exigitur
mandatũ vt in. d. c. nōnulli in fi. ⁊. c. ex
ꝑte in fi. eo. ff. de procu. l. sed he ꝑsone.
¶ Per rescriptũ sedis apłice aut lega
*toꝝ aliq̇s nō pōt impetrari ꝓiudice nisi ille q̇ est in dignitate cōstitutꝰ vel canonicꝰ eccłie cathedralis vel h
ʒz ꝑsonatũ ⁊ talis nō pōt audire cām nisi in locis insignibꝰ vt ciuitatibus vbi possit
copia haberi ꝑitoꝝ: nec aliq̇s pōt cōue
niri virtute talis rescrip. vltra vna
ʒz die
tam a fine sue diocesis. de quibꝰ omnibus vide in. c. statũ de rescrip. l. j. vj. et
quod ibi no.
Res
ĩter alios acta nō p̃iudicat alijs
nec prodest. ff. qui po. ĩ pig. hab.
l. claudiua in fi. ⁊ de re. iud. c. quamuis.
fallit in quibusdam casibus vide in. d.
c. quāuis. glo. ⁊ doc. parum ad nos.
¶ Quilibet in traditiōe sue rei pōt pec
catum apponere dummodo nō legibꝰ
*improbatũ. l. in traditiōibus. ff. de pac.
de cōdi. c. verum in gl. Rẽ habere vide
tur qui fruit̃ p̃cio eiꝰ. ff. de. vsufru. l. q̇
p̃cio. q̃ de tota re vẽdicanda dicta sunt
eadẽ ⁊ de ꝑte intelligẽda sunt. ff. de rei
vẽ. l. que de tota. Res vna ⁊ eadẽ diuer
so iure cẽseri nō d
ʒz. de deci. c. cũ in tua.
xij. q. ij. cognouimus.
Restitutio
q̇d est ⁊ q̇s restituere tenetur. Sciendum quod
restitutio est in pristinum statum repositio. l. restituere. ff. de ver. sig. Vnde
dicit tex. in. l. plus est. ff. de ver. si. Resti
|
tuere est nō solum presentia
ʒz rei prebe
re sed possessore
ʒz facere frucius redde
re. Sed quia ius diuinum ⁊ canonicu
ʒz
vtitur aliquando verbo reddant ꝓ ver
bo restituere vt in. c. cũ tu. de vsu. quod
est verbum latius restituere. vt. l. ver
bum reddendi. ff. de verb. signifi. ⁊ aliquando verbo emendent vt in. c. ij. de
rap. aliquando vero verbo satisfaciant
vt. in. c. iu. c. in literis de rap. et satisfactum intelligitur qualitercũ volunta
ti satisfaciat. l. si rem alienam. §. omnis.
ff. de pign. act. ⁊. l. j. ff. qui satisda. cog. iō
ego hic restitutionem accipio pro quacun satisfactione facienda proximo.
De notatis in hoc. §. scilicet restitu
tio male ablatorum incertorum ⁊ rapinarum per quem debeat fieri. et quibꝰ
not. Bal. in. c. incuria col. ij. versi. quero
quā satisfactionẽ de pa. iura. in vsi. feu.
¶ Quis tenetur satisfacere. Rñ. ꝙ quili
*bet qui habet de alieno vel q ad aliu
ʒz
spectat seu debetur ex cōtractu vel qua
si ex maleficio vel quasi vel ex quacũ
alia causa. ar. c. si res. xiiij. q. vj. ⁊. l. iustitia. §. iuris precepta. ff. de iusti. et iure.
Quod vt melius intelligatur per casus infrascriptos ẜm ordinem alphabe
ti annotabo.
¶ Accipiẽs aliquid vt nō accuset an te
neat̃ restituere. vide. s̃. accusatio. §. vj.
¶ Accipiens aliquid in fraudẽ credito
rum quomodo tenet̃. dic vt hic. j. in ver.
raptor. §. j. ⁊ in ver. vsurarius. §. xvij. et
s̃. alienatio. §. xxvj.
¶ Accipies aliquid ab ecclesiasticis vł
ab illis qui nō possunt donare quomodo teneat̃. vide donatio §. xxxviij. et. s̃.
clericus. ij. §. iiij. ⁊ clericus. xiij. §. ij. ⁊. xj.
¶ Acquirens ex peccato aliquid puta
adulterio sodomia ⁊ huiusmodi qũo te
netur. vide. j. in verbo mulier.
¶ Administrator bonorum aliorũ quomodo teneatur. vide. s̃. administratio.
.§. j. ⁊. ij.
¶ Adulator obtinens beneficium an
teneatur restituere. vide adulatio. §. ij.
¶ Adultera concipiens filium ex adul
terio quomodo teneatur. vide adulterium. §. iiij.
¶ Adulter filiꝰ qũo tenet̃ restituere. vi
de adulterium. §. v. ⁊. vj.
¶ Aduocatus quando tenet̃ restituere
vide aduocatus. §. xij. ⁊. xiij.
¶ Alchimista qũo tenet̃. vi alchimia.
¶ Alienationẽ rei recipiens ab eo q̇ nō
pōt alienare. vide alienatio. §. xiiij. ⁊. §.
xx. ⁊ donatio primo §. xxxviij.
¶ Alimenta denegans ei cui tenet̃ exhibere an teneat̃. Rñ. ꝙ sic ⁊ quis tenea
tur. vide alimenta.
¶ Ambasiatores quomodo tenẽtur. vide absens.
¶ Aĩam ledẽs rōnabilẽ vtꝝ teneat̃ ad
restitutionẽ. Rñ. ꝙ sic. ꝓ cuiꝰ ĩtelligẽtia
est scieñ. ẜm sco. ĩ. iiij. di. xv. q. ij. ꝙ ẽ duplex bonũ aĩe. s. naturale ⁊ accidentale.
Jn bonis igit̃ naturalibꝰ aĩe cũ sint in
corruptibilia sicut⁊ ip̃a aĩa nō pōt eā le
dere directe ⁊ talia sunt bona illa sĩne
q̇bꝰ nō cōtingit aĩam esse. vt est intellectꝰ libeꝝ arbitriũ volũtas ⁊ hmōi. Jndirecte tñ pōt q̇s in talibꝰ bonis aliũ le
dere ẜm Bo. ĩ. ij. di. xxv. ar. j. q. iiij. j. partis. s. vsu taliũ priuādo sicut si q̇s poculũ daret vel aliud faceret quo amẽtẽ ali
quẽ redderet vñ talis aliquẽ tałr ledẽs
qm̃ dignā leso recōpẽsationẽ facere nō
pōt maxime si in perpetuā amẽtiā deducit. Jō arbitrio boni viri satisfacere
tenet̃. ar. c. deteriores. vj. q. j. vñ ꝓ regula tradit̃ cōiter a doc. vt no. Ricar. ĩ. iiij.
di. xxv. ar. v. q. iij. ꝙ quādo restitutio nō
pōt fieri ẜm dānũ datũ tũc arbitrio bo
ni viri relinquat̃. itẽ dat aliam regulā
supradictus Ric. vbi. s̃. ꝙ qñ res male
ablata nō pōt restitui restitutio d
ʒz fie
ri ĩ equiualenti si possibile est extra. ne
lit. pẽ. ali. Jnno. c. eccłie. s. Marie el. ij. ⁊
ẜm Sc. vbi. s̃. l
ʒz q̇s digne nō possit satis
facere ꝓximo de dāno sibi illato nihilo
minus ex hoc nō liberat̃ quin nō tenea
tur satisfacere saltẽ tũ pōt. Vnde ĩ casu p̃dicto bonus vir iudicabit. vt petat
veniā per se vel si nō pōt ꝑ ĩterpositam
ꝑso nā deĩde vt satisfaciat ẜm posse dā
na q̃ leso ⁊ alijs suis eueniũt ex tali lesiōe. vt. j. dicet̃ de vuluerāte et occidẽte
|
in verbo homicidiũ. Jn bonis aũt acci
dẽtibꝰ aĩe cuiusmodi sunt bona gratie morũ ⁊ virtutũ acquisita acquirẽ
da pōt quis ẜ
ʒz Sco. vbi. s̃. indirecte ali
quẽ ledere. ⁊ dispositiue. s. inducẽdo ad
actꝰ viciosos seu pctā q̇bꝰ talia corrũpũ
tur: puta cōtaminādo suo malo exẽplo
suadẽdo blandiendo rogādo precipiẽdo vt talia faciāt ⁊ hmōi ⁊ talis multo
magis tenetur ad restitutionẽ quā dānificātes in bonis tꝑalibꝰ. vj. q. j. sunt
pł
ʒz. propter ea tenet̃ doctrina auxilio
ↄsil. oratione. ⁊ hmōi tũ pōt ⁊ in se est
ꝑ seipsu
ʒz. ⁊ ꝑ alios dũmō pctm̃ occultũ
nō pandat talem lesum ad bonum reducere. Directe autem in talibus accidentalibus nemo potest alium ledere
qm̃ talia nō corrumpũtur nisi per pctm̃
⁊ peccatum esse non potest nisi sit volũ
tarium. xv. q. j. non est.
¶ Appellāsiniuste qũo tenet̃. vide Appellatio. §. xv.
¶ Arbiter vel arbitrator qũo tenet̃. vide arbiter §. j. ⁊. vj.
¶ Archidiaconus qũo tñr si aliq̇d perut de rebꝰ eccłie. vide Archidiaconus.
¶ Arras recipiens qͦmō teneatur resti
tuere. vide. Arra.
¶ Artifices facientes ea que proximi
dannificantur. vide ars. §. ij.
¶ Assessor qũo tenetur. vide Judex. §.
ix. et. §. xxij.
¶ Banniens iniuste aliquem qũo tene
tur. vide Bannitum §. j.
¶ Bellātes qũo tñr. vide bellũ in prin.
⁊. §. v. vj. vij. viij. ix. x. vs. xlvj. ⁊. xxij.
¶ Bñficia eccłiastica pła hñs qñ tenet̃
restituere. vide bñficiũ. §. xxxiiij.
¶ Beneficiũ vacātis fructꝰ vsurpātes
qũo tenentur. ibidem §. xl.
¶ Bñficiũ iniuste possidens qũo tenet̃
ibidem. §. xliij.
¶ Bñficiatꝰ non dispensando fructus
qũo tenet̃. vide clericꝰ. iij. §. j. ⁊ qñ male
dispensat. vide ibidem. §. iiij.
¶ Bñficiatꝰ nō residẽs qñ tenetur resti
tuere. vide clericus. vij. §. iiij.
¶ Bñficiũ recipiẽs nō intẽdẽs ꝓmone
ri qũo tenet̃. vide clericus. vij. §. v. ⁊. vj.
¶ Beneficiatꝰ existens in mortali quo
modo tenetur restituere fructus. vide
clericus. viij. §. v.
¶ Bñficiatꝰ inducens ad relinquendũ
sibi si erat q̇s relicturꝰ ecclesie qũo tene
tur. vide clericus. xiij. §. vij.
¶ Bñficiatꝰ nō dicẽs horas qũo tenet̃
restituere fructꝰ. vide. Hora. §. xj.
¶ Vtrũ ↄferẽs bñficiũ indigno teneat̃
ad aliq̇d. Rñ. ẜʒz Car. in. cle. j. de eta. ⁊ q̃.
ꝙ vltra peccatũ mortale ꝙ ↄmisit tñr ad
restitutionẽ totiꝰ interesse ecclesie le
sit ẜm Pe. de ancha. ad instar magistra
tus q̇ minꝰ idoneo tutelā pupilli ↄmisit. ff. de magi. cōue. per totum.
¶ Bonefidei possessor. vide possessor.
¶ Canonica portio cui est restituenda.
vide eo. ti.
¶ Carcerans aliquem qũo tenetur. vide Carcer. §. ij. iij. ⁊. v.
¶ Causam dans damno proximi qũo
tenetur. habes Causa. §. vj.
¶ Cessationem a diuinis inducẽs qũo
tenetur. vide cessatio. §. j. ij.
¶ Clericꝰ nō exñs ꝑsonaliter horis canonicis ⁊ recipiẽs distributio. qũo tenetur. Vide clericus. vij. §. viij.
¶ Clericus negociādo qũo tenet̃. vide
Clericus. ix. §. vj.
¶ Comedẽs de alieno qũo tenet̃. vide
furtum §. xxv. ⁊ hoc in. ꝟ. raptor. §. j.
¶ Comodās ⁊ reuocās ante tꝑs como
datũ: qũo tenet̃. vide comodatũ. §. iiij.
¶ Comodatariusvtẽs re comodata ad
aliũ vsum qũo tenet̃ ibidẽ. §. vj.
¶ Comodans rem vitiosam qũo tenet̃
ibidem. §. vij.
¶ Comodatariꝰ si res comodata perijt
qñ tenet̃ ibidẽ. §. x. vel si deteriorat̃ ibi
dem. xij.
¶ Concussioneʒz faciens qũo tenet̃. Vi
de Concussio. §. ij.
¶ Confessor absoluẽs quẽ nō pōt qũo
tenetur. vide confessio. v. §. xiiij.
¶ Consentiẽdo qũo quis tenet̃. vide cō
sentire. §. ij. ⁊ Furtũ. §. xix.
¶ Conseruatorẽ faciẽs intromittere in
his q̃ d
ʒz qũo tenet̃. vide cōseruator. §. j.
¶ Consulẽs dānu
ʒz alterius quomō te
|
netur. Vide consilium §. j.
¶ Consiliarij locorum q̇ faciũt statuta
iniqua qũo tenentur. vide Lex. §. xxij.
¶ Contractum illicitum faciẽs quomo
do tenetur. Rñ. ꝙ si contractus est nullus vel vsurarius tenetur ẽt fructus re
stituere nisi bona fides excuset eũ. vt. j.
Possessor. Sivero contractus tenuit de
iure lʒz possit rescindi. puta minꝰ iusto precio emptũ ⁊ hmōi tũc si nec dolꝰ
nec fraus interuenit non tenetur fructus restituere sed supplere iustũ preci
um hoc elicitur ex. l. ij. C. de rescin. vẽ. et
gl. in. c. cũ dilecti de emp. ⁊ ven. in ca. ꝑ
tuas de dona. ⁊. c. illo vos de pign. Et
l. j. C. de distr. pig. q no. sepe in practica venit.
¶ Cotumeliator quomodo tenet̃. Vide
Contumelia.
¶ Cooperans in dāno proximi qũo te
netur. vide furtum. §. xiij.
¶ Culpabilis ex qua culpa teneaturvi
de Culpa. §. vj.
¶ Custos qñ tenetur restituerevide cu
stos in princi.
¶ Dānatorũ restitutoꝝ bona habẽtes
qũo tenetur vide. s̃. dannatus. §. ij.
¶ Decimam fraudans qũo tenetur vide Decima. §. xiij.
¶ Defendens se qũo teneatur. Vide de
fensio. §. v.
¶ Delegatus aliquid accipiẽs qũo tenetur. vide iudex. §. viij.
¶ Denarios falsans radens vel falsos
expendens qũo tenetur. vide falsarius
§. iiij. cum eq.
¶ Depositariꝰ qũo teneatur. vide depo
situm. §. iij. iiij. vj. vij. viij. xij. ⁊. xv.
¶ Derisor dic ꝙ tñr sicut ⁊ ↄtumeliator.
¶ Detractor qũo tenet̃. vide Detractio.
§. iij. ⁊. iiij.
¶ Dñs qui nō hʒz iustũ titulũ. aut cuiꝰ
officiales delinquũt qũotenet̃. vide do
minus in princi. ⁊ §. iiij.
¶ Donationẽ recipiens ab eo qui non
pōt dōare quomodo tenetur vide dona
tio. §. xxxviij.
¶ Doteʒz quando tenetur quis restitue
re. vide Dos. §. xxiij.
¶ Emẽs vel vendens iniusto precio vł
rẽ vitiosam quomodo tenet̃. vide Emptio §. vij. viij. ⁊. xxiiij.
¶ Vtrũ sciẽter emẽs rẽ raptā vł furatā
*teneat̃. Rñ. ꝙ tenet̃ ad quin siue sit ṗ
mꝰ vel secũdus vel quicũ alius vs ĩ
infinitũ q̇ emit qm̃ idẽ iuris est ac si ṗmus esset. ff. de mi. l. sed vbi. ff. de peti.
her. l. s
ʒz si lege. §. si āt. Primo tenet̃ resti
tuere rẽ raptā. nec excusat̃ l
ʒz sit statutũ
determinās ꝙ qñ emitur publice ĩ mer
cato vel hmōi sit emẽtis ẜm direct. tit.
de fur. nec sine mortali peccato pōt ea
ʒz
tenere qñ scit eiꝰ dñm ẜm Ho. ar. c. vulterane. xij. q. ij. ⁊. l. ij. ff. de fur. Secũdo te
netur si rẽ non h
ʒz siue vendidit vel
aliter quomodocun alienauit siue
amisit aut ꝑijt qualitercũ etiā violẽter siue quocun casu ab vsu cecidit p̃ciũ restituere ẜm optimũ statũ rei. i.
ẜm ꝙ valuit plus post fuit ab ip̃o empta
c. grauis de re. spo. ⁊. l. in re furtiua. ff.
fur. ⁊. l. si nauis. §. si gñaliter. ff. reivẽ.
ratio est furtũ cōmisit rẽ alienā inui
to dño cōtractando. l. j. ff. de fur. et furt.
semꝑ est in mora. l. si pro fure. ff. de condi. fur. Excipitur casus qñ rẽ dño loco
⁊ tempore obtulit ⁊ ip̃e eā recipere recusauit. tũc em̃ purgauitmorā. d. l. in re
furtiua. Et iō si periret vel deterioraret̃
sine culpa sua nō teneret̃. Tertio nō po
terit petere pretiũa dño rei. l. in ciuile.
C. de fur. ẽt si statutũ essetꝙ posset pete
re. quia tale statutum est contra bonos
mores nec ẽt a venditore in foro contẽtioso nisi expresse cauerit. l. si mācipiũ.
C. de reiven. Secus in conscientia quia
bene posset a venditore precium recipere ⁊ rẽ eidẽ restituere pōt potius
sibi consulere alteri ẜm alex. de ales
in. iiij. Quarto tenentur restituere fructus ꝑceptos ⁊ qui percipi potuerũt in
termedio tꝑe. d. c. grauis exceptis expẽ
sis de quibꝰ dic. vt. s̃. Expense. §. iij. Vltimo perdit expensas voluntarias de
quo dic. vt. s̃. expense. §. eodem.
¶ Quid si talis ignorabat fore ꝓhibi
*tũla iure tali emere. Rñ. ẜ
ʒz cōit̃ do. ꝙ ni
hilominꝰ teneret̃ sicut ille qͦ ĩ p̃cedẽti
|
.§. dictũ est hec prohibitio a iure naturali traxit originẽ cuius ignorantia
non excusat.
¶ Vtru
ʒz ignorantia facti crassa vel su
*pina excuset talia emẽtes vt puta ep̃s
excōicabat tales raptores vel emit a
stipẽdiario calicẽ vel missale aut cō
muniter tenebant̃ rapta fuisse vł bellũ
iniustũ. vñ habita sũt. Rñ. Ho. ꝙ nō
debuit cogitare ⁊ iō similiter tenetur si
cut ille de quo in ante precedenti. q. dictũ est ar. l. late culpe. ff. de. ꝟ. si. ⁊. capi.
apłice cle. exco. mi. c. q̃ ĩ hũanis. xij. q.
ij. c. si cupis. xvj. q. j. Similiter tenet idẽ
Host. de illis qui dubitabāt nec tñ pro
posse quesierũt ꝙ pariformiter tenent̃.
¶ Vtrũ emẽs rẽ raptā vel furto habitā
*bona fide. s. nō credens raptam siłr teneātur. Rñ. ꝙ nō sed hec bona fides. v.
sibi cōfert. Primũ bona fide durāte
nũ tenet̃ eā restituere etiā si perijt. l.
ij. C. de furt. ẜm fructꝰ cōsumptos bo
na fide durāte nũ tenet̃ restituere. l.
bōe fidei. ff. de acq̇. re. do. ⁊. l. fructꝰ ⁊. l. si
ex diuerso. §. fi. ff. de reivẽ. sed solũ tenet̃
restituere fructꝰ extātes vel in factus
est locupletior. de qͦ dic vt. s̃. fructꝰ. §. j. ⁊
ij. Tertiũ si dictā rẽalienauitvẽdẽdo
vel alio mō durāte bona fide nō tenet̃
reddere p̃ciũ nec aliud nisi solũ lucrũ si
extāt aliq ex quo factꝰ est locupletior.
l. nā ⁊ hoc natura. ff. cōdi. inde. Quar
tũ pōt expensas quas fecit in bona
fide circa rẽ cōseruādāvel meliorādam
retinere vt. v. Expense. §. Quintũ si
iudice snĩante restituerit eam habebit
actionẽ etiā in foro contentioso ↄ̃ vẽdi
torẽ. d. c. vulnerāte nō aũt si ad sacerdo
tis imperiũ restitueret. l. si rẽ. ff. de euic.
Vnde ↄsuleñ. ẽ eiꝰ vt faciat se citari in
iudicio a domino rei si citatꝰ annũciet
venditori vt ipsum defendat ⁊ seruet.
Jn cōscĩa āt qualitercun restituerit
eam domino venditori tenetur ei ad p̃
cium. c. fi. de emp. ⁊ ven.
¶ Vtrũ emẽtes p̃dicta furata nō vt ea
*retineāt s
ʒz vt restituāt dño q̇ ał ipsa ha
bere nō posset aut non pro tāto paruo
precio possint preciũ quo emerāta nō
dño repetere. Rñ. ẜm Ho. ⁊ Monal. q
sic vtiliter gesserũt negociũ cuiꝰ res
erāt ⁊ etiā expensas moderatas nisi de
re empta habuissent vtilitatẽ tũc tenẽtur cōpensare fructus rei cũ expẽsis
⁊ p̃cio ar. l. s
ʒz an vltra. §. ij. ff. de neg. ge.
⁊. c. cũ dilecti. §. fi. de accu. ⁊ si ꝑirẽt sine
sua culpa aut eas amitterẽt nō tenerẽtur. Aduerte tñ ꝙ in foro contẽtioso nō
credetur talibꝰ ẽptoribus nisi publice
ꝓtestati fuissẽt ꝙ in ea intẽtione emerunt. ar. l. nesẽniꝰ. ff. de ne. ge. ⁊. l. ij. C. de
fur. ⁊ in. c. vnico vt ecclesiastica bñfi. l
ʒz
secus scit in conscientia.
*¶ Quid faciet ille q̇ emit rẽ scit fuis
se raptā nec inuenit dñ
ʒz eiꝰ. Rñ. ẜ
ʒz ho.
⁊ Mo. ꝙ post fecit diligẽtẽ inquisitio
nẽ tũc tenet̃ p̃cium ipsius rei vel ipsa
ʒz
rẽ dare pauꝑibus cũ fructibus ipsiꝰ si
emit mala fide. Si aũt emit bona fide
reddat ea
ʒz rẽ vẽditori recuꝑato precio
suo si pōt vł si nō pōt restituat rẽvel pre
ciũ pauꝑibus cum fructibus non consumptis bona fide ⁊ publice. ẜ
ʒz consil.
Ray. vt oĩs suspicio vitet̃ ⁊ sic erit liberatus ar. c. quatuor. xij. q. ij.
¶ De emẽte rẽ ecclesie sine solennitate
*qũo teneat̃. vide alienatio. §. xiiij.
¶ Vtrũ emẽs de pecunia alteriꝰ aliq̇d
*no ĩe suo teneat̃. Rñ. ꝙ nō res ẽpta ẽ
sua secus si emissẽt noĩe illius cui erat
pecunia. tũc res ẽpta est illius cuius
erat. pecuniaria. l. si patruꝰ. C. cō. vtr̃. iu
di. ⁊. l. si ex ea. C. de rei vẽ. ⁊. l. ad ꝓbatio
nẽ. C. de ꝓba. fallit hoc ĩ re ẽpta de pe.
eccle. vt. s̃. immunitas. §. xxxj. itẽ de pe
cuna militis. l. sivt ꝓponis. C. de rei. vẽ.
Jtẽ de pecunia pupili. l. iij. C. arbi. tu.
Jtẽ de pecunia data cōiugi qñ res emi
tur a marito. l. vxor. ff. de do. inter vi. et
vx. nam inistis casibus ẽptum est noĩe
suo efficitur illius cuius erat pecunia.
Jn conscientia tamẽ teneret̃ ad satisfactionem si res ẽpta non esset predictis
tm̃ vtilis sicut precium.
¶ Vtrũ emẽs a furioso ꝓdigo vł mino
*re ⁊ hmōi quibꝰ vł per ius vł iudicẽ est
interdicta potestas vẽdẽdi. teneat̃ eam
restituer̃. rñ. ꝙ sic male fidei possessor
|
est cōtra interdicta legũ. emit. l. quẽadmodũ. C. de ag. ⁊ cẽ. co.
¶ Executor vltime voluntatis quomodo tenet̃ vide executor per totum.
¶ Expẽse qñ sint restituẽde vide. s̃. expense. §. j. ⁊. iij. ⁊. s̃. expositꝰ §. ij.
¶ Falsariꝰ qũo teneatur. vide Falsariꝰ
§. iij. iiij. vij. viij. ix. ⁊. xj.
¶ Famulus alicuiꝰ dñi accipiẽs pecu
niā ꝓ dño mutuo ĩscio dño. ⁊ de ea lucrũ faciẽs tenet̃ lucꝝ restituere dño si
taliter pauꝑ erat ꝙ pecũia mutuo accepta erat ⁊ periculum domini. ẜʒz sco. ĩ qͦ
dam tra. ałs non.
¶ Famulo ĩfirmanti an teneat̃ dare sa
larium. vide Familia. §. ij.
¶ Fideiussori suo qñ quis tenet̃. vide
Fideiussor. §. xv. ⁊. xvj.
¶ Fraudẽ faciens legi quomodo tenetur habes. s̃. fraus.
¶ Fugere faciẽs detẽtũ in carcere pro
bito. an tenet̃ ad restitutionẽ. Rñ.
ẜm do. Jo. platea. ĩ. l. quotiẽs. C. de exact.
trib. ꝙ sic q verũ credo illis q̇ se libe
rare possẽt soluẽdo debitũ nō de illis q̇
ita sũt pauperes ꝙ nullo mō pñt solue
re nec hñt parẽtes q̇ ꝓ ip̃is soluere vel
lẽt qm̃ tales ĩiuste tinẽt̃ ⁊ ↄ̃ charitatẽ
si parati sũt cedere bōis. C. q̇ bo. ce. pos.
l. j. ⁊ not. gl. in. c. odoardus. solu. qm̃ q̇
bonis cedit nō dʒz pati cruciatũ. nec car
ceres nec vituperiũ ꝓ debito facto ex ↄ̃
ctu vł q̃si. l. fi. C. q̇ bo. ce. pos. ⁊ iō ĩprobā
tur ↄsuetudines ĩ ↄ̃riũ q̃s Aug. quādā
appellat frustratoriā ⁊ĩhũanā ⁊ irrōna
bilẽ seuitiā. xiiij. q. vj. si res. ⁊ iō tũcũ
lōga ⁊ statuto firmata sit non valet.
¶ Vtrũ faciẽs fugere vł occrultans of
ficiales tꝑe syndicatꝰ teneat̃ ad restitutionẽ. Rñ. ẜʒz bal. in. l. iij. C. de asses. ꝙ
sic. ⁊ in quadruplũ q credo verũ in cō
sciẽtia post ↄdẽnationẽ. sʒz añ solũ tene
tur ad dānũ q restituere debebāt ip̃i
officiales si syndicati fuissẽt.
¶ Fugere faciẽs incarceratũ pro delicto an teneat̃. vide fugere. §. j.
¶ Fur qũotenet̃. videfurtũ. §. x. ⁊. §. xiij.
cũ seq. vbi inuenies qũo iussione ↄsilio
cōsensu ⁊ cetera participatiōe in furto
quis tenetur.
¶ Edificans in solo alieno. vel de alic
no vel ĩ dānũ proximi qũo teneatur. vi
de edificans per totum.
¶ Heres qñ tenet̃ ex delicto defũcti. vi
de heres. §. iiij.
¶ Heres qũo tenet̃ soluere legata in te
stamẽto minꝰ solẽni facta ibidem. §. v.
¶ Heredes qũo tenet̃ ex ↄtractuvel q̃si
defuncti. §. vj. ibidem.
¶ Heredes qñ sũt plures quomō tenẽtur ad debita legata. ibidem. §. viij.
¶ Homicida qũo tñr ad restōnẽ. rñ.
ẜm Sco. in. iij. d. xv. ꝙ tenet̃ totā vitā suam
expẽdere ↄ̃infideles vł hẽticos ĩ satisfactionẽ occisi vł ĩ or̃onibꝰ ieiunijs ⁊ huiusmodi q si nō vel nō vult hoc facere
tñr saltẽ ad aliquā restitutionẽarbitrio
boni viri ⁊ vltra eā tñr placare lesos
tũ pōt. ⁊ si occisus aliquos sustẽtabat
tñr ilł ad tātā satisfactionẽ tāvtilita
tẽ siue lucꝝ occisus dedisset ⁊ extimabi
tur ẜʒz tp̃s quo verisiłr victurꝰ ⁊ operaturꝰ sicut extimat. l. hereditatũ ↄputationẽ. ff. ad. l. fal. ⁊. l. cũ hi. §. modꝰ quo
ff. de transac. Cōsiderabit̃ og ars quā fa
ciebat qualitas ꝑsone ⁊ etas ⁊ lucrũ q
acq̇rebat. ⁊ hmōi vt fiat digna restō. q
lĩto veꝝ nisi q̇s aliquẽ occidisset q̇ eum
agressus ẽ. ⁊occidisset cā sue fesionis.
lʒz aliq̃liter modũ excessisset. talis nō
sic stricte teneret̃ difficilimũ est iustũ
tẽperare dolorẽ. Jtẽ nisi q̇s ordine iusti
cie ĩterfecisset. Jdẽ dic de vulnerāte ali
quẽ irremediabiliter. puta abscindẽdo
mẽbrũ vel mutilādo ꝙ tenet̃ nō solũ ad
placationẽ lesi ⁊ expensas in medicos.
sʒz etiā ad oẽ lucrũ q potuisset acquire
re. Si aũt vulnerauit remedialiter non
tenet̃ vltra predicia de placatione ⁊ ex
pensis nisi ad lucrũ q ꝑdidit tꝑe infir
mitatis. fuisset lucraturꝰ. His ↄcordat
Ric. ⁊ Land. in. iiij. ea di.
¶ Horas canonicas clericus nō dicẽs
qũo tenetur. vide hora. §. ix. ⁊. xj.
¶ Hospitalarij qñ tenent̃ restituere. vi
de ospitale §. iij.
¶ Jeiuniũ frangens an teneatur ad re
stitutionem. vide ieiunium. §. xx.
Jmmunitatem frangens ecclesie quomodo tenetur. Vide immunitas. §. xx.
xxx. xxxj. xxxij. xxxv. xxxvj.
Jmpediẽs aliquẽ a cōsecutiōe alicuius
bñficij. vtruʒz teneat̃ ad restōnem. puta
volebā emere possessionẽ ⁊ tu impediuisti. vel aliq̇s volebat legare mihi aut
donare ⁊ tu nolui sti. ⁊ hmōi. Rñ. scm
Ric. ĩ. iiij. di. xv. ꝙ aut talis ĩpediuit aĩo
dān ificādi ꝓximũ. ⁊ sic tenet̃ arbitrio
boni viri dānificato nō tamẽ tātũ tũ
erat illud beneficiũ q nōdũ habuerat
maxĩe qñ ałs ne haberet potuit impediri. Facit ad hoc ĩstitu. de rerũ diui. §.
illud q̃sitũ. vbi hr̃ ꝙ si q̇s bestiā vulnerauerit. ⁊ fugiẽs aliꝰ eā acceꝑit ꝙ sit ac
cipiẽtis. rō ibi ponit̃ multa accidere
potuissent ne vulnerās eā haberer. Di
cit tñ Tho. ij. ij. q. lxij. ꝙ si iaʒz erat determinatum ꝙ talis tenet̃ ad equiualens
de quo habes. s̃. leg. j. §. xxxiij. aut fecit
animo cōsulẽdi ꝓprie vtilitati. ⁊ sic nō
tenetur si hoc procurauit per viam lici
tam et modo licito. ar. ad hoc in. l. ij. ff.
de no. ope. nunc. et in. l. si in meo. ff. de
aqua plu. ar. vnde dicit tex. in. l. nemo.
ff. de reg. iu. nemo damnum facit nisi
qui id facit quod facere ius non hʒz fal
lit hoc ĩ casu de quo. s̃. clericꝰ. xij. §. vij.
¶ Vtrũ ĩpediẽs rusticũ ĩiuste ne oꝑas
suas exequat̃ aut piscatores vel aucupes captione pisciũ vel auiũ teneatur
ad restōnẽ. Rñ. ꝙ sic. rō qñ res est ad
aliquid destinata naturaliter ipsam
iniuste ĩpedit tenet̃ ẜm ꝙ not. in. l. j. ff.
de in lit. iur. ⁊ in. l. si idẽ. ff. de iuris. om.
iud. ⁊ per Bar. in. l. inter stipulātẽ. §. sacrā. ff. de ꝟ. obli. Et iō rustico ⁊ vena
tori aufert̃ suus ꝓpriꝰ vsus qui erat sui
ꝓprij iuris ⁊ fructꝰ in eoꝝ vsu casualiter ⁊ q̃si feneraliter cōtentꝰ iō tenet̃ ad
restitutionem dāni arbitrio boni viri q̇
bonꝰ vir attẽdet si verisimiliter talẽ vti
litatẽ habuisset et sic restitui faciet. Si
ꝟo verisiłr nō fuisset secuta sic nihil faciet restituere q plʒz Bar. in. d. §. lacrā.
Et de hoc vide. j. vsura. j. §. lxxviij. in fi.
¶ Sʒz q̇d de fodiẽtibꝰ semina agri. Rñ.
ẜm Rodo. ꝙ non tenent̃ ad oẽ q poterat ꝓuenite sʒz ad tantum solũ quātum
fructꝰ agri ĩ dubio illo vẽdi potuissent.
Jncẽdiarius quomodo teneat̃. vide in
cendiarius. §. ij.
Jncendiũ patiẽtibus rapiens res qũo
tenetur vel destruens domum. vide ibi
dem. §. iij. ⁊. iiij.
Jnfideles spolians qũo teneat̃. vide in
fidelitas. §. vij.
Jniuriator qũo tenet̃. vide ĩiuria. §. vj.
Jnquisitor quando tenet̃ restituere. vide inquisitor. §. v.
Jnsignia aliena assumẽtesqũo decipiũ
tur ppłi an teneant̃ ad restitutionem.
Rñ. ꝙ sic ⁊ illi ⁊ cuiꝰ signa acceperũt si
aliq damnũ est passus ⁊ populo dece
pto ⁊ de hoc vide. s̃. insignia per totuʒz.
Jnuẽta qũo sint restituẽda ⁊ quādo vi
de. s̃. inuenta per totum furtuʒz. §. xxix.
Jndeꝰ qũo tenet̃ restituere lucratuʒz ex
officio publico. vide iudeus. §. xlij. ⁊ vl.
Judicans ẜm allegata quo tenet̃. vide
iudicare. §. vij.
Judex perẽs salariũ vel aliud qũo tene
tur. vide. §. viij. cum seq.
Judex si ex negligẽtia dānificauit. qũo
tenetur ibidem. ⁊. xxj. ⁊. xxiij.
Judex ex malicia dans iniustam sentẽ
tiam vel grauans partes in non dādo
sententiam ⁊ huiusmodi vide ibidem.
¶ Vtrũ iudices q̇ deputant̃ a populis
vt iudicent in aliq̇bꝰ causis credunt̃
boni viri l
ʒz sint iudices ignari teneant̃
ad restitutionẽ si ex ignorātia dederũt
iniustā snĩam. Rñ. ꝙ sic si fuerũt in culpa ad inquireñ. peritos aut alio modo.
Si vero de cōsilio ꝑitoꝝ ipsam dederũt
⁊ bona fide non tenent̃ eo tales non
ꝓfitent̃ se peritos nec locāt se pro iudi.
¶ Vtrum iudex q̇ ꝓpter iniuste iudica
uit teneat̃ ad restitutionẽ. Rñ. ꝙ si metus fuit q̇ potuit cadere in cōstātẽ virũ
⁊ cũ accepit officiũ non credebat verisimiliter ad istud venire l
ʒz mortałr pecca
uerit tamẽ nō tenet̃ ad restitutionẽ. Si
vero nō est metus q̇ potuit cadere in cō
stantẽ virum vel cum accepit officium
dubitabat de eo. vel verisimiłr potera
credere tũc secundum Bal. in. l. fi. C. de
|
pe. iud. qui ma. iudi. tenetur ad omne
damnum. ij. q. j. in primis.
¶ Quid de iudicibus vel officialibꝰ q̃
occidũt malefactores sine sacramẽtorũ
ꝑceptiōe. Rñ. ꝙ si petebant ea mortaliter peccauerũt ⁊ anime ipsorum erunt
pro ipsis. cle. j. de pe. ⁊ remis.
¶ Ledẽs proximu
ʒz in ꝑsona aut in bonis nō a ꝓposito s
ʒz ex aliqua culpa qũo
⁊ qñ teneat̃ siue ꝑ se leserit aut per suos
vel sua aĩalia est scieñ. ẜm doc. ĩ. c. fi. de
ĩiur. ꝙ triplex est actio vua que r legis
acquilie et hac actione directa tenetur
quicun liber homo damnũ dedit sua
culpa puta aperiendo cisternam in via
publica vel ꝓijciendo lapides vbi homines transeunt ⁊ huiusmodi. Jndirecta aũt vel vtili tenetur quando aliq
aĩal suũ vel seruus sua culpa aut negli
gẽtia dānũ dedit puta si equus te insti
gāte recalcitrauit ⁊ aliquẽ lesit vel aĩal
q erat feꝝ. vt sunt lupi leones canes
mordaces ⁊ hmōi q̇ cōiter nocere tẽtant
tenebas ĩ publico nō taliter ligata ꝙ
nō possent nocere vel tenebas in do
mo. aliq̇s missus a te lesus fuit: ⁊ talis
tenet̃ ad oẽ dānũ q ex culpa sua dedit
ꝓximo si pōt recōpẽsari si nō pōt satisfaciat arbitrio boni viri. Sca r actione
de pauꝑie ⁊ hac actiōe tenet̃ q̇s quādo
sine sua culpa aĩal suũ alicui dānũ dedit puta bos nō cornupetit nec equꝰ re
calcitrat ẜm consuetudinẽ tamẽ preter
cōsuetudinẽ ⁊ sine culpa sua calcitrando lesit aliquẽ ⁊ tunc nō tenet̃ ad aliud
nisi solum ad dandum animal predictum vel si non vult dare satisfaciat leso. Tertia actio dicitur noxalis et hac
actione tenetur quis quando eiꝰ seruꝰ
sine culpa damnum dedit ⁊ iste similiter tenetur vt dictum est de actione de
pauperie. ⁊ de his omnibus vide gl. et
doc. in. l. j. ff. si qua. pau. fe. di. ⁊ insti. eo.
¶ Vtrum ꝓijciẽs aliq̇d de domo sua in
*via publica quo lesit aliquẽ vel in vesti
mẽtis vel ĩ ꝑsona teneat̃. Rñ. ẜm Spe.
tit. de iniur §. sequit̃. ꝙ sic slłr tenetur si
tenebat appẽsum extra domũ suꝑ via
ʒz
publicā ⁊ effusu
ʒz est. Jdẽ dic de laborā
te nisi ponat signa vł faciat ꝓclamata.
¶ Vtrũ p̃cidẽs arborẽ vicini sui q̃ pen
*dẽs suꝑ domũ eiꝰ dabat ei dānũ tenea
tur. Rñ. ẜm Spe. vbi. s̃. ꝙ nō si fecit autoritate iudicis. l. si plures. §. j. ff. ar. fur.
cesa. vł ẽt autoritate ꝓpria si tñ denunciauerit illi cuiꝰ erat vt ĩcideret veꝝ est
q hec denũciatio ꝓpter foꝝ cōtẽtiosu
ʒz
d
ʒz fieri ꝑ publicũ instr̃m. aduerte etiā
ꝙ si ĩcideret ita male ꝙ nihil de ea posset fieri cũ alias posset incidi vtiliter ꝙ
teneretur in cōsciẽtia ad tale damnu
ʒz.
¶ Quid de illis q̇ impediũt frumentũ
vel alia merces ne veniat ĩ aliq̃ terra vt
*ipsi cariꝰ vẽdāt. Rñ. ꝙ tenent̃ restituere
illud qͦ plꝰ vẽdiderũt ⁊ etiā satisfacere
illis quos ĩpedierũt si aliq dānũ sunt
passi. similiter dic de illis q̇ ↄcordāt oẽs
merces emere vt postea ad libitum ven
dāt ꝙ tenent̃ ad oẽ dānũ. l. ij. ff. ad. l. iuliā. de anno. ⁊ in gl. in. l. annona. de va.
⁊ extra. ordi. cri.
¶ Vtrũ ciues deputati ad diuidẽdum
*collectas oĩbꝰ ẜm extimationẽ quā habent in registro cōitatis q̇ aliquos magis grauāt debito ⁊ alios exonerant te
neant̃. Rñ. ẜm Mo. ti. iiij. resti. ꝙ si plus
debito grauāt aliquẽ tenent̃ et ad ill
plꝰ. Si aũt alleutāt amicos suos ⁊ collecta ẽ determinata puta de cẽtũ tũc te
nẽt̃ siłr restituere ill alleuiamẽtũ illis
q̇bꝰ dānũ dederũt vt puta sepiꝰ ẽ ite
rata illa collecta suꝑ ciues ⁊ tũc tenẽt̃
ciuibꝰ. vł dñsq̇ debebat hr̃e minꝰ de
bito habuit ẜ
ʒz iustitiā ⁊ tũc dño tenẽt̃.
Si ꝟo collecta erat ĩdeterminata puta
debebāt exigere tũ poterāt honesto modo tũc l
ʒz mortałr peccẽt se ⁊ alios
alleuiādo mẽtiunt̃ saltẽ fctō ꝑnitiose. xxij. q. ij. ṗmũ tñ nō tenent̃ restituere.
¶ Vtrũ illi qui cũ sint ignorātes assu
*mũt aliqua officia ex q̇bꝰ ꝓximi dānifi
cātur vt sunt notarij iudices ⁊ hmōi te
neantur. vide culpa. §. vj.
¶ Quid de tenẽtibꝰ colũbas in colum
*barijs. Rñ. ẜm Pet. de pal. in. iiij. q tenentur ad restitutionẽ de dānis datis
dñis agroꝝ q limito verũ qñ eas non
debite pascũt vel nō tantũ de possessio
|
nibus circũ circa habẽt ꝙ verisiłr ĩ ipsis vt plurimũ pascant̃ q iudicio boni
viri credo sit remittẽdu
ʒz Astẽ. ꝟo lib. v.
ti. xxix. refert quosdā tenere ꝙ tm̃vtilita
tis prestant in comedẽdo vermes ⁊ ster
cori
ʒzando tũ dāni ⁊ ideo dicit nō pre
cipitandā snĩam ⁊ ẜm predicta habes
quid dicendum est de tenentibus quecun animalia.
Legata defunctorum nō implẽtes qũo
tenent̃. vide executor.
Legata impedientes. vide legatũ. j. §.
xxxiij. ⁊. s̃. impedientes.
Legem iniquā cōdentes qũo teneant̃.
vide lex. §. xxij.
Libellos famosos faciẽtes qũo tenent̃.
vide libellus famosus. §. ij.
Literis dānificans qũo tenent̃. vide. j.
scripturas.
Litigantes temere qũo tenent̃. vide liti
giosa res. §. ij. ⁊. s̃. argumentũ.
Locator ⁊ cōductor qũo tenent̃. vide lo
catio. §. xxiij. xxiiij. xxv. Et familia. §. ij.
Ludens qũo teneat̃ ⁊ quando. vide lu
dus. §. ij. vij. ⁊. viij.
Magister vtrũ teneat̃ restituere exacta
a scholaribus. Vide magister. §. xj.
Mandās quādo teneat̃. vide mandatum. §. v. ⁊ furtum. §. xvij.
Medicus qñ tenet̃. vide medicus. §. j.
Meretrix quādo tenet̃ restituere. vide
s̃. meretrix. §. vltimo.
Metus cā aliquid acquirẽs an teneat̃
ad restitutionẽ. vide metus. §. xiij. ⁊. xv.
Missam ꝓmittẽs diuersis ꝑsonis quomodo teneat̃. §. lij. in. c. missa.
Monasterium qñ tenet̃ ex facto monachi. vide monasterium. in prin.
Morosus in soluẽdo q tenet̃ qũo obligat̃ ad interesse. Vide mora. §. ij.
Morosus in reddẽda alteri re vtruʒz te
neat̃ si ꝑijt. Rñ. ꝙ sic qualitercũ ⁊. quo
modocun perierit ẜm Accur. ĩ. l. ꝙ te.
ff. de rebus credi. ⁊ ꝓbatur per. l. cũ res.
§. vltimo. ff. de leg. primo. Quod limito
in conscientia verum nisi eodem modo
fuisset peritura apud alium.
Mulier q̃ nō est publica meretrix. vtrũ
teneatur restituere acquisitum ex opere
luxurie. Rñ. Cy. vr̃ tenere ꝙ sic in. l. cuʒz
te. C. de conditio. ob tur. causam alij. vt
Monal. titu. restō. ij. tenet ꝙ non tenet̃
in foro aĩe de necessitate. lʒz fiscus iniuste acquisita possit auferre per. l. lucius.
ff. de iure fis. Sed ego distinguo ꝓ concordia eoꝝ que not. in. c. quia pleri. de
immu. ec. ⁊ in. c. ex trāsmissa. de deci. ⁊ ĩ
c. nō sane. xiiij. q. v. ꝙ aut ista mulier facit dānam alteri puta scientibus vicinis suis cōmittit adulteriũ ꝓpter pecuniā vel aliud q sibi dat̃ ex quo redditur in velipendiũ apud alios vir eiꝰ.
⁊ sic tenet̃ de necessitate satisfacere iniurie facte alteri. ⁊ iō ei restituere in satisfactionẽ. Aut facit sine alterius infamia puta occulte ignorat̃ ⁊ sic non
tenetur restituere de necessitate in foro
aĩe cũ nullũ ledat nisi seipsam. iō nō
habebit satisfacere nisi deo per pnĩaʒz.
Jdẽ dic de masculo q̇ ꝑꝑ scelꝰ aliud recipit. ⁊ idẽ de quocũ recipiẽte aliquid
ꝓpter aliquam turpitudinẽ scm predi
ctam distinctionẽ. presupposito q ille
qui dat potest dare cui vult.
Naufragiuʒz patiẽtes p̃dantes quomō
tenentur. vide naufragiũ. §. j. ij. ⁊. iij.
Nauta qñ tenet̃. vide Nauta in princi.
Negligens in suo officio qũo tenetur.
vide Negligentia §. ij.
Omittens facere q tenet̃ ne dānũ det̃
ꝓximoqũo teneat̃. vide. §. furtũ. §. xxvj.
Officiales accipiẽdo aliquid a litigātibus qũo tenentur. vide iudex. §. ix.
Pacto nudo quomodo tenetur. vide
Palpās qũo tenetur. vide Furtũ. §. xxj.
Participantes in dāno ꝓximi. ⁊ qͦt modis. vide furtũ. §. xiij. cum sequẽtibus.
Pedagia exigens vel fraudans qũo te
netur. vide pedagium per totum.
Penam quando quis tenet̃ soluere. vide pena per totum.
Permutatio facta in damnũ qñ est restituenda. vide Permutatio. §. xj.
Pignus accipiens quomodo teneatur.
vide pignus. §. xij. vs. §. xix.
Possessor bone fidei quomodo teneat̃.
vide fructus per totum.
¶ Quis dicit̃ malefidei possessor. Rñ.
ẜm Pa. in. c. grauis. de re. spo. ꝙ est his
q̇ possidet rẽ ⁊ scit ad aliā pertinere. Et
ecōtra bonefidei possessor ẽ q̇ cũ ignoret se possidere alienũ possidet cogitatiōe dñi. tex. est in. c. si viros. xxxiij. q. ij.
Possessor malefidei vtrũ teneat̃ restitue
re nō solũ rẽ quā mala side possidet sed
etiā ⁊ fructꝰ ipsius rei. Rñ. ꝙ q̇libet ma
lefidei possessor tenet̃ restituere rẽ si extat. c. si res. xiiij. q. vj. ⁊. c. cũ tu. de vsu. vł
si perijt aut est deteriorata tenet̃ eā restituere ẜm extimationẽ illam ⁊ distinctionẽ de qua dixi. s̃ hic teneri ementẽ
rẽ raptā sciẽter. tenet̃ etiā nō solum ad
fructus ꝑceptos sed etiā ad illos quos
ipse dñs percepisset si eā possedisset. c.
grauis. de resti. spo. ⁊ in. l. re furtiua. ff.
de condi. fur. et. l. si nauis. §. vltimo. ff.
de rei ven. intellige si reserat fructuosa
⁊ de fructibus q̇ honeste percipi potue
rũt. l. fructꝰ. ff. de rei vẽ. Ex quo ad conscientiā limito verũ si dñs eo ꝑcepisset
si talis nō occupasset ꝓbabiliter quia si
nihilominus nullos fructꝰ habuisset.
vt puta. oĩno nō locasset domuʒz sic in
cōsciẽtia nō tenet̃. Limito etiā predicta
ꝟa quo ad possessorẽ male fidei qui reʒz
habuit sine aliquo titulo vt. l. generaliter. ff. de reg. iu. Sʒz quo ad possessorem
p̃dictũ q̇ rẽ habuit cũ titulo. tene ꝙ nō
tenet̃ nisi de fructibus ꝑceptis ⁊ nō ꝑcipiẽdis. l. si fundũ. C. rei vẽd. nisi talis
titulus habitus fuerit ꝑ metũ tũc te
neret̃ etiā de ꝑcipiẽdis. l. sed ⁊ partꝰ. ff.
ꝙ me. cā. vbi glo. addit tres alios casus
in quibꝰ possidens mala fide etiā cũ ti
tulo tenet̃ de ꝑcipiẽdis. Primꝰ est qñ ti
tulus est habitꝰ ↄ̃ interdicta legum. l.
quẽadmodũ. C. de agri. cen. ⁊ colo. Secũdus est qñ titulus habet̃ in Fraudeʒz
creditoꝝ. l. j. ff. de his q̃ in frau. cre. Tertius est qñ titulus habet̃ ex emptione
rei fiscalis vel ecclesiastice sine debita
solẽnitate nec distinguo in istis possessoribus male fidei.
¶ Vtrũ res restituẽda fuerit aliena puta nō trāsiuit in dñiũ eius. aut fuerit
alteri debita puta de iure ciuili trāsiuit in dñiũ eiꝰ sʒz tamẽ cũ obligatiōe re
stitutiōis. qualitercũ tenet̃ fructꝰ
restituere ẜm distinctionẽ p̃dictā. vt pʒz
l. cum fundus. ff. si cer. pe. ⁊. l. indebiti. ĩ
principio. ff. de cōdi inde. Et clariꝰ in. l.
videmus. §. infauiana quocun. ff. de
vsu. vbi dicit tex. Nam verbũ restituas
ꝙ in hac re pretor dixit plenā hʒz signicationẽ vt fructus quo restituant̃ et
ideo cũ restitui pretor iusserit veluti in
terdicto vnde vi. etiā fructꝰ sũt restituẽ
di. hec ibi. Ergo a fortiori cũ dei vel sacri canones hoc dicũt. Et de hoc vide
Pa. in. e. grauis. de rest. spo. ⁊ glos. in. c.
non liceat. pape. xij. q. ij.
¶ Quid si res nō sit lucrosa nisi ex ĩdustria tantũ vt sunt pecunie. ⁊ huiusmodi. Rñ. ẜm cōem opi. theoloꝝ. vt patet ꝑ
Sco. ⁊ Ricar. in. iiij. di. xv. ꝙ non tenet̃
restituere lucrũ. sed sufficit restituat ṗn
cipale acceptum. ⁊ hoc tene in conscien
tia. quo ad necessitatẽ uis aliqui velint ꝙ etiam teneat̃ restituere lucrum
vt not. Archi. xiiij. q. iiij. Si quis vsurā.
Nota tamen secundum Sco. ⁊ Ric. vbi
s̃. ꝙ si directe dedit damnuʒz puta quia
fuit necesse ꝓpter carẽtiā talis rei credi
torem emere frumentũ tꝑe quo magis
vale bat vel recipere ab alio sub vsuris
vel possessiōes distrahere ꝓ minori pre
cio. ⁊ hmōi ꝙ tenetur satisfacere dānuʒz
passo. Vnde ꝓ regula. no. istā di. ꝙ ali
est esse causatiuum alicuius effectꝰ sufficienter ⁊ efficaciter ita q sine eo non
sequeretur ⁊ talis tenetur ad restitutionẽ damni causati. Aliud est esse causatiuum alicuius damni sed non sufficienter ⁊ efficaciter ⁊ talis licet peccct
non tamen tenetur ad restitutionem.
¶ Quid de expẽsis factis in re quā q̇s
possidet mala fide. vide. s̃. expẽse. §. iij.
Prescriptio an excuset a restitutione vĩ
de eodem. xlvij. ⁊. j. vsucapio.
Raptor quomodo teneatur. vide. s̃. Raptor. §. j. ⁊. ij.
¶ Quid de vxore filijs aut alijs q̇ viuũt
de rebꝰ roptoꝝ. Rñ. aut tał raptor ꝑ taliũ cōsũptionẽ aut receptationẽ nō effi
cit̃ nō soluẽdo. ⁊ tũc dico ẜ
ʒz alex. iō ꝙ li|
te de hmōi bonis raptoꝝ pñt viuere ⁊
reciꝑe dũmō nō viuāt de impie acq̇sitis
in specie vel numero puta de oue capone ⁊ hmōi raptis. ꝙ si ita sunt mixta ꝙ
nesciũt discernere tũc habeāt in mente
semꝑ viuere de iuste acq̇sitis. ⁊ sic l
ʒz ẜ
ʒz
predictũ Alex. cũ qͦ cōcor. Vldericꝰ ⁊ gl.
Ray. de talibꝰ aũt ĩpie acq̇sitis q̇ nō trā
seũt in dñiu
ʒz raptoris nullo mō l
ʒz alicui
viuere nisi incasibꝰ de q̇bꝰ. j. dicā qñ nō
est soluendo. Si ꝟo ex tali ↄsumptione
efficit̃ non soluẽdo. puta tāta sunt q̃
d
ʒz restituere ta oĩa q̃ h
ʒz tũc nō l
ʒz alicui de talibꝰ viuere nisi ĩ. iiij. casibꝰ. pri
mus qñ quis agit negociũ spoliatoꝝ. s.
inducẽdo raptores ad restitutionẽ. ar.
c. qm̃ multos. xj. q. iij. ⁊. ca. inter alia de
sen. excō. q limitat Ro. veꝝ qñ ↄtinue
instāt opportunis horis nō de illis q̇ so
lum semel in āno vł bis instant. ⁊ hoc si
ue faciāt in gñali p̃dicatiōevt p̃dicato
res. siue speciali ꝑsuasiōe siue sequatur
vtilitas siue nō. l. s
ʒz an vltro. ff. denego.
ge. ꝙ limito etiā ẜm directũ tit. de restitutiōibꝰ. verũ si spes correctiōis habea
tur ⁊ si fiat cũ tali moderamine ꝙ propter hoc nō efficiātur non soluẽdo in to
tum vel in magna ꝑte alias non liceret
ar. ij. q. vj. ca. prioꝝ. Scs qñ nec ꝑ eleemosynā nec alio mō honesto pōt neces
saria vite inuenire. nā necessitas nō ha
bet legẽ de ↄse. dist. j. Sicut ⁊ di. v. disci
pulos. de re iu. q non est cũ magna tñ
parcitate d
ʒz sumere ⁊ dolere in mẽte. at
ꝓpōere satisfacere si possibilitas ad
ueniret. Tertiꝰ est cũ vtiliter laboratbo
na raptoris augmentando siue cōseruā
do aut curādo ⁊ hmōi hoc cedit ĩ vti
litatẽ creditoꝝ. Jutellige si vtilitas ẽ tā
ta tus sumptꝰ alirer nō ⁊ ꝙ nōviuat.
vel accipiat de ĩpie acquisitis in specie.
Quartus casus est qñ quis h
ʒz multa in
certa restituere ⁊ ep̃s cũ ipso dispẽsaue
ritvt de ipsis incertis tan pauꝑviuat
No. etiam ꝙ precium rerum raptarum
venditarum non est furtiuũ. l. qui vas
.§. fin. ff. de fur.
¶ Ratum habens damnũ proximi quo
modo tenetur. vide. s̃. furtum. §. xx.
Receptator damnificantium proximũ
vel rerũ ablataꝝ quomō tenet̃. vide fur
tũ. §. xxij. xxiij. ⁊. xxv.
Religiosum retrahens vel a religiōe re
mouens aliquẽ quomodo teneat̃. vide
religio. §. lxiij.
Represalias faciens vel concedens qñ
tenetur. Vide Represalia. §. ij.
Reuelare nolens rẽ furatā proximo qñ
tenet̃. Vide furtũ. §. xxvij.
Rixam faciens quomodo tenetur. vide
Seditionem concitans quādo teneat̃.
vide seditio per totum.
Seducẽs mulierisvł pueros subtrahẽ
do eos q̃litercũ siue blāditijs siue mi
nis ab his sub quoꝝ ptāte sũt legibꝰ
vocant̃ plagiarij. Vtrũ teneat̃. Rñ. ꝙ sic
nō solũ subtractos restituere. sʒz etiā oẽ
lucrũ q habuissẽt ab eis hi sub quorũ
ptāte erāt toto tꝑe quo subtracti steterunt ẜm. do. Joā de platea. Jnsti. de ob.
que ex delict. nascun.
Quid de seducente virginẽ. vide stuprũ
.§. j. ⁊. ij.
Sententiam iniustam dans quo modo
tenetur. vide Judex hic. s̃.
Quomodo tenetur ille pro quo data est
iniusta sentẽtia. vide sentẽtia. §. vij.
Sepulturā recipiẽtes indebite quō tenẽtur. vide sepultura. §. xxxij. ⁊. xxxiij.
Simoniace acquisitũ qñ est restituendum. vide Simonia. vij. per totũ.
Socius quando tenetur ex societate. vi
de societas per totum.
Solutionẽ an teneat̃ q̇s facere obligatus ex nudo pacto. vide Pactũ. §. iiij.
Solutio quomodo ⁊ quando est fiẽda.
vide solutio per totum.
Scripturas falsans vel destruẽs an teneat̃. Rñ. ꝙ sic isolidũ de oĩ dānodato ꝓ
ximo ꝑ hoc siue fiat ĩ lib. mercatoꝝ aut
q̃rũcũ aliaꝝ scripturaꝝ. l. j. ff. magi.
ↄue. ⁊. l. q̇ tabulas. ff. de furtis. Jdẽ dic
de vtentibus falsis scienter. vide falsa
rius. §. iij.
Sed quid de occultatibus. Rñ. secundum. S. Bernardinu
ʒz in tractatu resti
tutionũ ꝙ peccant mortaliter nec pos|
sunt absolui nisi publicent nō tñ tenen
tur ad restitutionẽ. nisi qñ requisiti ma
liciose pādere noluerũt ex tali occulta
tione postea deuentũ est ad talẽ condi
tionem ꝙ creditores sua habere nō po
terunt. sic tenent̃ de omni damno eo
causam dāt efficacẽ dāno ꝓximi.
¶ Quid de illo qui ex lr̃is suis dat dānum ꝓximo sicut si aliq̇s mecator scriberet ꝙ alique merces valẽt multuʒz in
tali patria cũ nō sit veꝝ. Rñ. ꝙ aut litere dirigebant̃ ei cui dedit dānũ ⁊ sic te
netur ad restitutioneʒz ei. Aut nō dirigebant̃ ei. seu ipse eas aꝑuit. Et sic lʒz mor
taliter peccet scribẽs tñ nō tenet̃ ad restitutionẽ. sʒz sibi ĩputet qui eas aꝑuit.
Si aũt misit. iij. vt fraudulẽter decipiat
aliquẽ sic scribens tenet̃ in solidũ. ⁊ etiā
exequẽs si scienter hoc fecit vltra pecca
tum mortale ꝙ committunt.
Sponsalia ↄ̃hens quādo teneat̃. vide
Stuprans virgineʒz quādo tenet̃. vide
Tabellio quando tenetur ⁊ quomodo.
vide Tabellio. vj.
Talias exigẽtis quō tenetur ⁊ qñ. vide
Testis qñ tenetur. vide Testis. §. xxvj.
⁊. xxx.
Torturam faciẽs alicui indebite. vide
Transigẽs propter indebitam causaʒz
Quomodo tenet̃. Vide Trāfactio. §. v.
Turpe Lucrũ. Vtrũ tupiter acquisituʒz
de necessitate restituẽdũ. Rñ. ꝙ aut acquisitũ turpiter. i. cũ pctō fuit acquisitũ
interueniẽte dolo fraude vel extorsiōe
seu metu aut deceptiōe ⁊ hmōi casibus
in quibꝰ dat̃ repetitio ꝑ actiōes de dolo. vel metus causa ⁊ similes vel ꝑ offm̃
iudicis. Et sic tenet̃ de necessitate restituere illi a quo sic extorsit. vel eius heredibus si quos habet ⁊ scit. vel salteʒz
pauperibus si ignorantur. ⁊ in hoc con
cordant doct. sequentes Jnno. in. ca.
pleri de immu. ec. Aut acquisitum cũ
peccato ⁊ turpiter fuit acquisitum sine
dolo fraude ⁊ ceteris predictis ita ꝙ ei
qui dedit nulla cōpetit repetitio ꝑ actio
nes vel ꝑ offm̃ iudicis. Et isto casu fuerunt varij doc. Ho. in. c. cũ sit de iudeis
tʒz idistincte ꝙ est restituẽdũ pauperibꝰ
alij ĩ. d. c. pleri allegātes Jnn. siłr ĩ
ↄclusiōe tenẽt ⁊ sic videt̃ q̃si cōis opi. Sʒz
cũ nullo iure ꝓbet̃ dico ꝙ lʒz sit bonũ cō
siliũ vt ĩ pauperes eroget̃. vt sic satisfaciat in qͦ deli q̇t tñ nō ẽ de necessitate sa
lutis. ⁊ hoc tʒz Car. ĩ. d. c. pleri ⁊ gl.
⁊ Ray. in ti. de rapto §. sʒz q̇d focarijs.
Et iudicio meo ẽt hoc tʒz Jnn. ĩ. d. c. quia
pleri lʒz cōiter doc. q̇ tenẽt ↄ̃rium ꝓ se
adducant ⁊ male si ĩtelligeret̃ ill ꝙ
t ip̃e Jnn. fore necessariũ ꝙ sacerdos
debeat ei iniũgere vt in piosvsus expẽ
dat ꝙ acq̇siuit faciẽdo illicitas negocia
tiōes vel ꝙ alias ĩiuste acq̇siuit sine ca
lũnia alicui facta certe sibi ↄ̃diceret
suꝑiꝰ ibi p̃misist ꝙ vibicũ aliq̇d ma
le acq̇rit̃ vel ex negociatiōe vel extorsio
ne ex q̃ tñ restituere nō tenet̃ nō dānat
eũ si heredibꝰ relinq̃t. Jtẽ ibidẽ dixit ꝙ
mathematicꝰ nō tenet̃ restituere ĩ casu
p̃dicto. Jtẽ dicit de eo q̇ ĩ ludo aliq̇d lucrat̃ ꝙ nō tenet̃ nisi fuerit in dolo aliuʒz
trahẽdo ⁊ tñ isti cũ pctō acq̇rũt. Et ideo
opʒz ĩtelligat̃ ꝙ sacerdos dʒz ei iniũgere
vt restituat pauꝑibꝰ de bono ⁊ equo nō
tñ de necessitate. ⁊ sic tene tali fauet
ius naturale in retẽtiōe ꝑꝑ cōsensũ dñi
tradẽtis. nā nihil tā naturalevt acq̇sitio
fiat ẜm volũtatẽ dñi tradẽtis. vt in. l. ne
hil tā naturale. ff. de reg. iur. ⁊ ĩsti. re.
diui. §. ꝑ traditionẽ. Et facit optĩe ꝙ ha
bet̃ in. c. fi. simo. ⁊ glo. in summa. xiiij.
q. v. ⁊ in. c. ex trāsmissa de deci. Et ad. c.
cũ sit de iudeis q adducit Ho. dico ꝙ ĩ
penā illud est statutũ assumpsit officiũ ↄ̃ dispositionẽ iuris ⁊ nō excedet ca
sum suũ. Siłr nō ob. c. nō sane. xiiij. q. v.
loquit̃ ↄsultiue ẜm Pa. ĩ. c. pleri.
Nec etiā. c. si q̇s cōtumax. xvij. q. iiij. ⁊. c.
magne. ⁊. c. ꝙ suꝑ his de voto q̇ allegat
Jnno. nō probant dictũ suũ si sic ĩtel
ligatur vt teneatur necessitate. Quod
no. bene quia facit ad multa.
¶ Vtꝝ recipiens aliquid ꝓ cessando a
vexatiōe indebita ꝓximi teneat̃ ill re|
stituere. Rñ. ẜ
ʒz Pa. ĩ. c. dilectꝰ de simo. ꝙ
sic faciat. l. j. ⁊. l. gñaliter. ff. de cal. ⁊. l. iiij.
.§. ⁊. ff. de condi. ob tur. causa
ʒz. Rō diuer
sitatis est est cũ calũnia acq̇ sitũ. ⁊ sic cō
tra volũtatẽ dñi s
ʒz ĩ casu p̃cedẽti nō. ex
hoc pt
ʒz ꝙ qñ q̇s dedit aliq̇d vł ex timo
re etiā reuerẽtiali vel vt ↄseq̃ret̃ suũ de
bitũ vel euitaret aliq malũ ille q̇ extor
sit ex p̃dictis causis sic tenet̃ ad restitu
tionem nisi ille liberaliter velit dare.
¶ Sed q̇d de ypocrita q̇ sub forma boni xp̃ani vel religiosi cũ non sit elemosi
nas acq̇rit. Rñ. ẜʒz Jnn. ⁊ ĩ. c. pleri
immu. ec. ꝙ tenetur ad restitutionẽ non
forte illi q̇ dedit mercedẽ suā sam est
consecutus. Sʒz tu ic clariꝰ ẜʒz Jo. de Ri
pol. in ↄ̃ctibus suis ꝙ aut talis dans
elemosināvel quid aliud erat in ꝑsona.
Puta credit dare Ticio ⁊ dat dyno
sio. Dynus tenetur ei restituere vel illi
cui intẽdebat dare. Aut errat in fortuna
puta dat diuiti credẽs dare pauꝑ i. ⁊
sic talis recipiẽs tenet̃ ei q̇ dedit vł pau
peribꝰ restituere nisi ipse recipiẽs effectus fuisset postea pauꝑ. Aut errat ĩ con
ditiōe altera puta credit dare Sctō. vel
celebraturo ⁊ hmōi ⁊ tũc si ↄditio nō in
est recipiẽs tenetur restituere vel satisfacere ꝑ se vel ꝑ aliũ ẜm intentionẽ dan
tis. Alij dicũt verũ hoc si datũ est p̃cise
tan ex cā finali ꝑꝑ ill sicut si daret sic
exprimẽdo secus qñ dat sic cred it.
tũc nō tenetur sicut si darẽ tibi. credo
sis amicus meus cum tamen nō sis
non teneris restituere ⁊ magis placet
quia vt dicit. l. si repetenti. C. de condi.
ob. cau. da. Cōditio in corde retenta nō
inducit repetitionem maxime in casu
isto quia vt supradictum est talis dans
illi qui credit sanctum licet non si tam
habet mercedem suam pro qua dedit. s.
pro deo qui iudicabitur causa finali ex
quo aliud nō est expressum. Et ex p̃dictis
patet ꝙ isti questores qui faciunt se talis religiōis cum non sint ⁊ qui promit
tunt dicere multas missas cum non dicāt ⁊ ꝙ nutriũt multos infirmos vel re
dimunt captiuos cum tamen non faciant ꝙ tenentur ad restitutionem. vel illis qui dederunt vel pro quo dederunt
quia ex quo petunt pro tali causa dantes intelliguntur dare pro eadẽ si aliud
non exprimunt. Nec ob. d. l. si repetẽti.
satis cā ẽ exp̃ssa ex quo petũt ꝓea.
Secus de illo q̇ petit ꝓ deo. lʒz fingat se
sanctũ ⁊ ille nō daret si sciret euʒz nō fo
re sanctũ. causa ꝓ qua accipit est solꝰ
deꝰ licet secundaria. Sanctitas ficta nō
attenditur. sed causa principalis.
¶ Tutor quom odo tenet̃. vi Administratio. §. j.
¶ Vendentes rem plus iusto p̃cio. quō
tenentur. vide ẽptio. §. vj.
¶ Venatores dantes damnuʒz in agris
qñ. tenent̃. vide venatio. §. ij. ⁊. iij.
¶ Visitator a visitatis recipiens aliq̇d
quando tenetur. vide visitator. §. iij.
¶ Vsufructuarius quando tenet̃. vide
vsufructus. v. §. vij. ⁊. xij.
¶ Vsurarius mẽtalis. Vtꝝ teneatur re
stituere id ꝙ est sibi datũ a inutuo reciptẽte vltra sorte
ʒz. Rñ. ꝙ l
ʒz doctores sint
ↄ̃rij. Jn hoc tñ eos ↄcordādo sic distinguo videl
ʒz ꝙ aut mutuũ accipiens dat
liberaliter credẽs mutuantẽ hoc nō exi
gere aut velle ⁊ sic non tenetur restitue
re de necessitate. ⁊ isto mō intelligenda
est opi. Ric. in. iiij. d. xv. q. v. ar. v. ⁊ Sco.
ea. distin. Alex. lōbar. ⁊ Car. in. c. consu
luit ⁊ in Cle. ex graui devsu. qui tenẽt ꝙ
non tenetur restituere. Et facit pro hoc
tex. in. l. ĩter oẽs. §. recte. ff. de fur. Vbi r
contractans rem credens inuitu
ʒz dñm
committit furtũ: sed furto non est obligatus si dñs erat. Volens ad idem facit
instit. de obli. que ex quasi delic. nasc. §.
placet in fi. nec ob. l. si ego. la. j ff. si cert.
pe. Vbi dicitur q si voluit tibirẽ dona
re. ⁊ tu credebas eā tibi mutuo dari nō
efficit̃ tuā añ cōsumptionẽ in hoc ca
su intentio recipientis ⁊ cōcedentis dis
cordat sed in casu predicto concordant.
quia ille liberaliter dat ⁊ iste scit se libe
raliter datũ reciꝑe. Jtem non ob. ratio
Jo. an. in mercurialibus ĩ regula pecca
tum. contractus a principio fuitvitio
sus ⁊ iō effectus similiter verũ esset.
si effectus procederet a dicto contractu.
|
si effectus procederet a dicto cōtractu.
sed nō ẽst verũ sed ꝓcedit ab alio. s. libe
ra donatiōe qua ille donat. ⁊ iste donatum liberaliter recipit aut mutuũ recipiens nō dat liberaliter. Sed ideo dat
quia per signa videt mutuantẽ sic velle
aut ne mutuũ auferat. ⁊ iō sic dat ⁊ tũc
dic ꝙ talis tenet̃ acceptũ restituere denecessitate. ⁊ sic limita ⁊ intellige. c. ↄsu.
luit de vsu. Jn. ⁊ host. ac pau. ibi cũ Jo.
an. in. d. regula pctm̃ qui tenẽt ꝙ tenet̃.
¶ Sed quō scire poterit si dedit liber aliter vel nō. Rñ. ꝙ si signis vel circũlocu
tionibꝰ significauit ꝙ aliq̇d velletvltra
sortẽ ⁊ tũc tenetur restituere ꝙ non libe
raliter dedit vt dicit. l. si ꝟo nō remunerandi. §. idẽ papi. ff. mā. ꝙ qñ aliquis
sim pliciter rẽ cōcedit p̃sumitur donare
illi qui prius donauerat sibi. sic in ꝓpo
sito. quia ex signis oñdit se nō mutuare
gratis iō credẽdũ est etiā illũ eo aĩo da
re. s. non gratis. Si vero nullũ signũ oñ
dit qͦ vellet aliquid vltra sortẽ s
ʒz potius
ꝙ mutuabat fatẽdũ est ẽt eũ gratis de
disse ⁊ hoc veꝝ nisi aliud de mente eiꝰ
constet.
¶ Vtrũ ille q̇ mutuauit gratis teneat̃ re
*stituere id q sibi datũ est ad mutuũ ac
cipiẽte. Rñ. ꝙ si credit eũ gratis dare nō
tenet̃ uis ille nō gratis dederit vt
dicitur ĩ. c. sicut ep̃m. j. q. ij. nulla obligatio suscipiẽti culpe maculā ingerit q̃ nō
ex ambiẽtis petiōe ꝓcedat ⁊ obligatio
ātidotoꝝ iustā parit receptionẽ ꝑ erro
rẽ soluti. l. si testis. §. j. ff. de fideius. nisi
esset erroe facti alieni. vt puta putabit
per suũ ꝓcuratorẽ esse promissum cũ tñ
nō esset sic teneretur. Rod. ⁊ astẽ. dicũt ꝙ non tenet̃ diu bona fides durat
nec de ↄsumptis sed post scit ꝙ nō liberaliter dedit tenet̃ de extantibꝰ nisi ꝑ
vsucapionẽ vel p̃scriptionẽ sua facta essent: q̃ opi. ẽ tutior in ↄscĩa illa Lau.
de rod. in suis ↄ̃ctibꝰ q̇ dicit ꝙ etiā non
tenetur post scit nō liberaliter dedisse ⁊ addit idem Rod. ꝙ talis qui dedit
si habet de bonis ipsius mutuũ dantis
ꝙ potest sibi per retẽtionem consulere
de eo ꝙ sic soluit in ↄscĩa ꝙ verũ est ante
prescriptionem sed non post.
¶ Vtrum vsurarius teneatur non solũ
*restituere rem sed fructus dic vt. s̃. Possessor malefidei. Et similiter de lucrato
ex pecunia vsuraria. vt ibide
ʒz §. j.
¶ Vtꝝ inducẽs aliquẽ ad fenerandum
*consulẽdo vel pecuniam mutuandovel
societatẽ ↄ̃hendo ⁊ hmōi teneat̃ ad restitutionem totius vsure. Rñ. ẜ
ʒz Alexā.
lombar. Mona. ti. vsura. v. ac. Rod. ꝙ nō
nisi intũ ꝑuenit ad eũ in dādo mu
tuum sub vsuris non damnificatur ꝓxi
mus. sed in exigendo vsuras alij tamẽ
dicunt ꝙ tenetur ꝙ non credo.
¶ Vtrum prosonete seu sensales vsura
*riorũ contractuum teneantur restituere
oẽs vsuras iploꝝ. Rñ. ẜ
ʒz Bal. in ti. de cō
trouer. feudi terminanda. §. similiter. ꝙ
nō. Sed gl. in. l. si sciẽter. ff. ad. l. pomp.
ff. de peric. indistincte vult ꝙ teneatur
cũ qua cōuenit Bar. ⁊ Ang. ibidẽ qui di
cũt ꝙ pari pena sunt puniendi tales ꝓ
sonete sicut illi qui faciũt contractꝰ. hoc
ibidem tenet Girar. obd. ⁊ adide
ʒz facit
l. is cuius ope. in prĩcip. ff. de adul. mul
tofortiꝰ minister alius. xlvj. di. sicut nō
suo. ꝙ credo verum de ꝓsonetis coope
rantibus in exactionibꝰ vsuraꝝ vel inuenientibus cautas fictiones quibꝰ vsu
re soluantur quia dāni dant causam esficacem. Non autem credo verum de ꝓ
sonetis solu
ʒz cooperan tibus vt mutuũ
detur potius pro necessitate debitoris.
ar. not. in. l. si quam. C. de oper. li. immo
nec peccant si ad hoc nullum inducunt
vt feneretur sed solum ad paratos dare sub vsuris accedunt.
¶ Quid de notarijs qui cōficiũt instr̃a
*de debito vsurarũ. Rñ. ẜ
ʒz Girar. obdo.
ꝙ aut palliant vsuras ĩ instr̃is. puta
faciunt certas de duplovel sub nomine
emptionis. ⁊ huiusmodi ⁊ sic tenentur
totam vsurā restituere. Si vsurariꝰ ipse
non restituet nisi secundum quosdam
hoc fecisset in fauorem potius receptoris mutui quam vsurarij quod potest
teneri licet mortaliter peccet instrumẽ
tum falsum faciens. Si aute
ʒz nō āpliāt
vsuras. sed aperte pt
ʒz per instr̃a tunc
|
nō tenet̃ nō dāt causam efficacẽ. ⁊ ẜ
ʒz
Bal. in Rubrica de ꝓhi. feu. alie. ꝑ Fe.
c. ij. tales cōsentiẽtes sciẽter instrumẽta
in fraudẽ vsurarũ debẽt omnimodo ab
officio ammoueri ob infamiam. arg. in
verbo scriba ibi posito.
¶ Vtrũ testes taliũ instrumẽtoꝝ siłr te
*neant̃ sicut notarij. Rñ. ꝙ sic ẜm predictam distin. instrumenta non valent
sine testibus Jdem dic de p̃latis qui se
subscribunt vel sigillant cedulas vsura
rioꝝ ⁊ cũ his cōcordat Gof. Host. ⁊ Directo ti. de vsuris.
¶ Vtru
ʒz aduocati ꝓcuratores iudices
*statuarij ⁊ alij quoꝝ patrocinio ⁊ fauore sciẽter vsure in iudicio vel extra iudi
ciũ exigunt̃ vel nō restituunt̃ cũ repetũ
tur teneant̃ ad restitutionẽ. Rñ. ꝙ sic in
solidum nec excusant̃ ex eo forte ꝙ scripture eis porrecte apparebāt iuste si cō
sciẽtia eis dictabat ꝙ erant de contractibus vsurarũ ẜm Hostien ⁊. Jnno. in
ca. Michael. de vsu. ⁊ Arch. in. c. si quis
oblitus. xiiij. q. iiij.
¶ Quid de dñis terrarum qui in terris
*suis vsurarios morantes nō cogunt vt
vsuras restituāt. Rñ. ẜm Rod. tenent̃
insolidũ si pũt. ⁊ nō faciunt nihil perue
nit ad eos. Alex. aũt lombar. dicit ꝙ l
ʒz
mortaliter peccẽt tñ restituere nō tenen
tur nisi intum ꝑuenit ad eos de ipsis
vsuris. Quod aũt mortaliter peccẽt nō
credo verũ nisi de iudeis vsurarijs de q̇
bus precipitur eis in. c. post miserabilem. de vsu. vt cogāt eos ad restituẽdũ
vsuras extortas. ⁊ similiter posset dici
quo ad ipsos esse veram opi. Rod. quo
ꝟo ad xp̃ianos vsurarios non credo q
peccent mortaliter vel teneant̃ ad restitutionem nisi quando requisiti nolent
iustitiam ministrare
¶ Vtrum socij tutores factores ⁊ hmōi
*q̇ ad vsurā dāt vel vsuras exigunt pro
alijs teneant̃ ad restitutionem. Rñ.
ẜm Rod. ꝙ si apud eos residet q̃si principa
lis autoritas mutuādi tenent̃ in solidũ
si illi ꝓ q̇bus dederunt non restituunt.
Si vero nō fuerunt autores sed solum
executores sic illi qui ad solam manualem traditionem vsurarum mancipati
sunt ita ꝙ non taxant precium contractuum impiorum nec cum eis contrahi
tur pactum de vsura. sed solu
ʒz pecuniā
tradunt ⁊ pignus recipiunt sic l
ʒz mortaliter peccent non tenentur ad restitu
tionẽ nisi coactiue exigant vsuras. His
concordat Girar. obd. Ray. ⁊ Bartolomeus brixieñ. in. d. c. sic nō suo. ⁊ addit
Host. q ille in cuius vtilitatem versu
ʒz
est tenetur principaliter alteri in subsidiũ. l. ex hoc edicto. §. j. ff. de eo ꝑ quem
fac. erit. ⁊. l. elegāter. §. pe. ff. de dol. Pa.
in. d. c. Michael vult etiam vt in primo
casu non teneantur si vsurarius est soluendo ẜm ꝙ dixi tene.
¶ Vtrum pupillus ꝓ quo tutor multos
*cōtractus vsurarios fecit teneatur resti
tuere. Rñ ꝙ si pupillꝰ dicat tutori tāto
tꝑe habuisti pecuniā meam ⁊ ꝓpterea
ista retineo ꝓ lucro q debeo ex ip̃a hr̃e
⁊ si sic ista intẽtiōe retineat nō tenet̃ restituere l
ʒz sit versum in suā vtilitatẽ. s
ʒz
solum tutor nisi vsura excederet moderatũ lucrũ ꝙ ꝓcesisset si iu possessiones
vel aliam iustam negociationem. vt de
bebat ipsam constituisset. vt patet. j. tu
tella. §. ij.
¶ Sed nũq̇d cũ vniuersitas ciuitas vł
*collegiũ recepit vsurariũ emolumentũ
singuli teneant̃ insolidum restituere.
Rñ. ẜm Host. in summa ti. de pe. §. fi. ꝙ
sic l
ʒz cā vniuersitatis nō sit cā singulorum. xj. q. ij. manumittitur nec obligan
tur tan vniuersitas q̃ aĩam nō habet
s
ʒz tan singuli. c. ↄquestꝰ de vsu. c. sicut
virũ. vij. q. j. c. si habes. xxiij. q. iij. l. metũ. §. aĩaduertẽdũ. ff. q me. causa. Concordat Jo. an. post alia. ĩ. d. c. cōquestꝰ s
ʒz
monal. ti. vsura. v. ⁊. Ro. limitat hoc veꝝ
de regentibꝰ ⁊ ꝓhibere volentibus vel
cōpellẽtibꝰ aut p̃cipientibus taliter fenerari nō aũt de alijs nisi ꝑticipauerĩt
cōmodũ bursale vel ex huiusmodi releuati fuerint ab expẽsis quas fecisset de
suo tũc in tm̃ restituere tenent̃ ⁊ nō
plꝰ ⁊ hoc t
ʒz incōscĩa cũ quo Mon. concor. pe. de pal. ĩ. iiij. di. xv. ⁊ Asten. ⁊ Jo.
an. in. d. c. conquestus. de vsur.
¶ Vtrũ ĩpediẽs volẽtẽ mutuare gratis
*⁊ faciẽs vt mutuet subvsuris teneat̃ ad
restōnẽ. Rñ. ẜm Rod. ꝙ sic ĩpediuit ĩ
debite ꝓximi vtilitatem. Jdẽ dic de im
pediẽte ↄ̃ctũ licitũ ⁊ reducẽte ad ↄ̃ctu
ʒz
vsurarium concor Monał. ti. Vsura. iij.
Jdẽ dic de confessoribus qui absoluũt
vsurarios aut recipiunt ad sacr̃a vel sepulturā ꝙ tenent̃ restituere si ex taliu
ʒz
denegatione fuisset facta restitutio.
¶ Quid de fideiussoribꝰ vsurariorum.
*Rñ. La. de redul. ĩ suis ↄ̃ctibꝰ ẜm lap. ⁊
Pa. de lea
ʒzaris ⁊ multos alios ꝙ etia
ʒz
si ṗncipalẽ se cōstituat pro vsuris restituẽdis ꝙ nō tenet̃ nisi in tantũ intu
ʒz
vires hereditatis vsurarij tꝑe fideiussionis valebāt ⁊ nō plus nec minꝰ. distinguit tñ idẽ pau. inter fideiubere simpłr
ꝓ vsuris restituẽdis ⁊ sic nō tenetur nisi vt dictũ ẽ: ⁊ ĩter obligare se simpłr ad
restitutionẽ vsurarum talis tenetur
tum sue facultates portant licet vsurarius sit non soluendo.
¶ Vtrum heres teneatur restituere oẽs
*vsuras illius cuius est heres. Rñ. ꝙ sic
in quātum hereditas sufficit ẜm cōiter
doc. in. c. cum tu. ⁊. d. c. tua nos. de vsu. ⁊
vide. s̃. heres. §. iiij. ⁊. vj.
¶ Vtrũ quādo duo sunt heredes vsura
*rij debẽtes restituere. c. ⁊ diuisa hereditate de mille inter eos vnꝰ efficit̃ nō sol
uẽdo de. l. an alter teneat̃ in totũ de ip
sis. c. Rñ. Pe. de anch. in regula pctĩ venia. de re. iu. li. vj. q. xviij. ꝙ licet diuisa
hereditate obligatio hereditaria diuidat̃ ipso iure. l. j. C. si cer. pe. ⁊. l. pro hereditarijs. C. de her. vel ac. vẽd. Et sic si
vnꝰ efficiat̃ non soluendo in foro ciuili
alter non teneatur. l. legatorum ff. de
lega. ij. tamen in foro canonico quo dicit tex. ĩ. d. c. tua nos. ꝙ heredes ea sunt
districtione cogendi qua defunctus si
viueret quo ad es alienum ex delicto ⁊
peccato ꝓueniẽs tenet̃ insolidum nec
in tali ere h
ʒz locum diuisio. xij. ta. ar. d.
c. cũ tua. vsu. ⁊ vt dicit etiā pa. ĩ. c. tua.
nos cōiter doc. in. fauorẽ. aĩe hoc seqnũ
tur. s
ʒz ego ꝓ clariori intelligẽtia distinguo ꝙ aut loquimur in rebꝰ formaliter
datis ꝓ vsuris ⁊ sic dũ talia semper sint
obligata illis q̇ ea dederũt tenet̃ de ne
cessitate illa restituere q̇sq̇s illa habuerit vt in. q. seq. patebit. Aut sunt res spā
liter empte de pecunia vsuraria spāli
alicuiꝰ ⁊ sic siłr tenet̃ illis de qͦꝝ pecunia sunt empte. d. c. cũ tu. Aut loq̇mur
de alijs rebꝰ q̃ nō sunt formałr date pro
vsuris nec spāłr empte de pecunia vsuraria ⁊ sic tene ꝙ cũ bona vsurarioꝝ ẜ
ʒz
cōem opinionem. doct. in. d. c. tua nos
nō sit tacite hypothecata ꝓ vsuris resti
tuen. ꝙ nō tenet̃ de necessitate nisi pro
medietate quāuis alter heres sit factꝰ
nō soluendo licet dicant doc. ꝙ opi. glo.
in. d. c. tua nos ⁊ antiquorũ doc. qui tenent ꝙ oĩa bona vsurarioꝝ sunt tacite
hypothecata sit in foro anime practicā
da ꝙ intellige de bono ↄsi. cũ nullo iure ꝓbet̃ ⁊ ẜm hanc di. intellige ⁊ limita
Pe. de ancha. ⁊ doc. in hoc.
¶ Quid de accipiẽtibꝰ de bonis vsura
*rioꝝ. Rñ. distinguẽdo ꝙ aut accipiũt rẽ
idẽ datā ꝓ vsuris q̃ nō trāsit in dñium
vsurarij ⁊ sic t
ʒz indistincte ꝙ tenet̃ eam
restituere si extet vt notabiłr t
ʒz Bal. in
l. rẽ quā in fi. C. de iur. doc. nec pōt extimationẽ dare cōtra voluntatẽ dñi. l. j. ĩ
ṗn. ff. si cer. pe. ⁊ tex. est clarꝰ. xiiij. q. vj. si
res ⁊. ĩn. c. cũ tu. de vsu. Et qñ transferat̃
dñium. vide. j. vsura. ij. §. xviij. aut accipiũt nō rẽ ĩ spẽ datā de qͦ. s̃. s
ʒz alias q̃scũ ⁊ tũc distinguo q aut vsurarij cu
ʒz
talia accipiũt nō soluẽdo: ⁊ sic hoc sciũt
restituere ẽt obligant̃ dant dāni cām
efficacẽ ⁊ si dubitāt an sit nō soluẽdo di
co ꝙ si res adhuc extat ꝙ tenent̃ ne pro
re tꝑali in discrimine aĩam ponāt scm
alexā. in. iiij. ꝑte. Si ꝟo ignorāt ⁊ crede
bāt ꝓbabiliter ꝙ de bonis suis eis daret sic nō tenent̃ de cōsumptis bona fide durāte s
ʒz solũ de extātibꝰ nisi intũ
facti sũt locupletiores. aut cũ talia acceperũt erat soluẽdo. sic nō tenent̃ etiam
si postea factꝰ est ex alia cā nō soluẽdo
nisi esset res habita seu empta ex pecunia vsuraria quā si habuit tit. lucratiuo
pōt ille cuiꝰ pecunijs est empta de eq̇ta
te canonica eā habeo aduocare officio
|
indicis. vt p
ʒz per gl. ⁊ doc. in. d. c. cu
ʒz tu
in fi. Addit tamen Ho. ⁊ Gof. ꝙ si talis
res etiam ex cā lucratiua peruenit ad
illu
ʒz qui soluerat vsuras. ꝙ ille cui priꝰ
donata fuerat liberat̃. l. oẽs debitores.
ff. de ac. ⁊ obli. ⁊ etam vsurarius. Si vero habuit ex ti. oneroso sic non tenet̃ re
stituere. quāuis postea efficiat̃ nō soluẽ
do ⁊ ex predictis patet quid dicendum
de multis questionibus.
¶ Quid de emẽtibꝰ pignora ꝑdita ab
*vsurarijs. Rñ. ꝙ tenent̃ sicut emẽtes ra
pta ⁊ ẜm illā di. de qua. s̃. emẽtes verũ
est ꝙ poterũt repetere vel retinere id ꝙ
verisimiliter vsurariꝰ suꝑ illo pignore
mutuauit. posset etiā teneri ꝙ si res nō
extat vel pignorat̃ dñs eius si extat nō
teneri talẽ emptorẽ dare pauperibꝰ ni
si solũ illud plꝰ ꝙ valebat res vltra id q̇
eam ab vsurario emit l
ʒz tutiꝰ esset dare
totum excepto mutuo accepto ab vsura
rio ab illo qui eam pignorauit.
¶ Quid de filia vsurarij dotata. Rñ. ꝙ
*rẽ habuit datā in spẽ ꝓ vsuris tenetur
indistincte sicut dictũ est de emẽte pignora ẜm illā modificationẽ. si ꝟo habuit alia sic nō tenet̃ nisi ꝑ hoc sit factꝰ
nō soluẽdo. ⁊ hoc sciebat gener. quia si
hoc ignorabat nihilominus ẜm Rod.
poterit dotẽ recipere ⁊ retinere etiam si
postea sciat. est nō soluendo ꝙ est dictũ mirabile ⁊ mihi nō placet. nullo
iure ꝓbat̃: si vero per hec nō est factꝰ nō
soluendo sed postea ex alia cā nō tenet̃
gener. habet dotẽ ex ti. oneroso. Nec
etiā filia ẜm Fed. cōsilio. xlj. licet habeat dotẽ post solutum matrimonium
ex causa lucratiua tamẽ illa nō est pe
cunia q̇ trāsiuit in bonis mariti. sed est
alia q̃ ꝓficiscitur ex bonis mariti. Jdeo
non tenentur. Nec ob tex. c. cum tu. de
vsu. ẜm eũdem Fe. vt dicit loquit̃ de
possessionibus emptis ex pecunia vsuraria. ⁊ l
ʒz. d. Ant. ⁊ Pe. de anc. videant̃
tenere ꝙ ĩmo tenet̃. l
ʒz non sit illa tamẽ succedit loco illiꝰ pecunie date. Jtẽ
mulier nō habet quartam suam nisi
deducto ere alieno. l. pape. §. iiij. ff. de
inof. test. cũ qua vr̃ concordare Sco. in
iiij. di. xv. tamẽ ego credo verissimu
ʒz di
ctum Fe. vt p
ʒz ꝑ predicta nisi esset possessio empta ex pecunia vsuraria ⁊ data
ꝓ dote tũc soluto mr̃imonio teneret̃
filia ea
ʒz restituere si pr̃ eiꝰ foret postea
factꝰ nō soluẽdo ꝑ. d. c. cũ tu. factũ legitime non debet retractari.
¶ Quid faciet gener aut filia qui dotẽ
*habuerũt aut de rebꝰ in spẽ datis pro
vsuris aut cum socer esset nō soluendo.
Rñ. ẜm Girar. obdoñ. ꝙ ille ꝑ quẽ non
stat quin restituat̃ in cōscĩa. quia vnus
sine altero restituere nō pōt durāte ma
trimonio. Remedium tamen esset vt si
pater habet multa incerta ad restituen
dum ⁊ est soluẽdo pro certis adeat episcopum qui ei dictam dotem tanquam
pauperi cōcedat si non sunt habita in
specie ꝓ vsuris aut componat cum creditoribus.
¶ Quid de famulis vsurariorũ. Rñ. ꝙ
*aut seruiũt vtiłr puta laborādo agrum
edificando domum habẽdo curam rerũ ⁊ huiusmodi. Et si vtilitas pōt cōpẽ
sari cum eo ꝙ accipiũt pro mercede sic
licite eā accipiunt siue sint vsurarij sol
uendo. vel nō dummodo non accipiāt
rẽ habita
ʒz in specie pro vsuris quia ta
lem nun licet accipere. vt. s̃. patuit. si
vero nō seruiũt vtiliter s
ʒz potius inutiliter sicut qui canes aut accipitres custodiunt ⁊ hmōi sic si est non soluendo
nullam mercedem possunt accipere et
sic accipiunt tenentur restituere. Jdem
dic de vendentibus res ad gulositate
ʒz
vel pompam pertinẽtes. quia restituen
di dant causam efficacem facit. l. ait pre
tor. ff. de his que in fr. cre. ⁊. l. fi. in prin.
ff. de eo per quem fa. erit.
¶ Vtrũ ille qui mutuat pecuniam vsu
*rario possit repetere eius restitutione
ʒz.
Rñ. ꝙ aut mutuat scienter ad ludũ vel
alio mō ad ↄsumañ. inutiliter. ⁊ sic si est
nō soluendo nullo modo potest reciꝑe
eiꝰ restitutionem ⁊ si recipit tenetur re
stituere. Si vero ignorabat probabiliter quod vellet eam inutiliter consume
re sic ⁊ secundũ Pe de pal. in. iiij. distin
ctio. xv. ⁊ Asten. ⁊ Rod. poterit recipere
|
eius restitutionem multo magis si dedit vt vtiliter eam expenderet. Jdẽ dic
ꝙ debentes habere ab vsurarijs ex cōtractu vel quasi vel ex delicto vel quasi
ꝙ possunt recipere ꝙ sibi debetur licet
vsurarius sit non soluendo.
¶ Quid de seruientibus vel ministran
*tibus necessaria ad vita
ʒz vsurarij. Rñ.
ꝙ licet quo ad forum cōtentiosum si nō
est soluendo non possint recipere mercedem vt colligitur ex glo. in. c. quia in
omnibus de vsur. tñ in cōsciẽtia credo
possint recipere nisi sint tales q̇ ex p̃cepto charitatis teneantur ei facere eleemosynā ⁊ subuenire q qñ sit habes. s̃.
eleemosyna. §. j.
¶ Quomodo recipientes eleemosynas
*vel viuẽtes de bonis vsurarioru
ʒz licite
possint habes. s̃. Raptor. §. j. ⁊ ẜm illa
ʒz
distinctionẽ quo ad deum vsurarius
raptori comparatur circa bona habita
ex vsuris.
¶ Vxor quando non pōt dare eleemosy
*nas ⁊ accipere de rebus viri. vide Elee
mosynas. §. vij. ⁊. j. vxor. §. v. cum se.
Restitutio. ij.
scʒz cui facienda sit ⁊
quo ordine. Pro cuiꝰ
declaratione queruntur plura.
Facit ad notata in hoc. §. q notaui. s̃. in prece. §. ⁊ quod nota. Bart. in. l.
j. §. j. paulo post princi. ff. de esti. ⁊ ꝙ dicatur fieri proprie restitutio rei subtracte quando res ipsa restituitur sed improprie quando eius estimatio que ꝓprie facta liberat alios correctos si ab
vno tantum fiat secus si fiat improprie
quia non liberatur possessor secundum
flo. in. le. item mela. §. si plures col. iij. ff.
ad. l. acquil. et nota. ĩ. l. stichũ. §. dolo. de
solu. ⁊ in. l. etiam §. pe. de peti. heredi.
¶ Vtrum res rapta vel qualiter cun
*accepta iniuste a vero domino sit semper ei restituenda. Rñ. ꝙ sic regulariter. iij. q. j. reintegranda. de re. spo. qua
si per totum de homic. sicut dignum. §.
eos. Fallit tamen hoc in quin casibꝰ.
Primus si iusto bello postea sit priuatus ea. Secundus si edicto imperiali
siue ecclesiastico sit ei interdicta ad tẽpus vł simpliciter hereti. c. excōmuni
camꝰ. el. j. de homi. c. pro hũani. li. vj. Et
tũc restitutio differret̃ si ĩterdictũ est ad
tp̃s vel dabit̃ illi cui est applicāda per
tale edictũ. Tertiꝰ si dñs est pupillꝰ vł
furiosus aut minor tũc nō illi sed tutiori vel curatori eiꝰ restituet̃. Quartus
qñ dñs mortuꝰ est tunc d
ʒz restituere
heredibꝰ ꝓprie dictis. ⁊ q̇ sint habes. s̃:
heres in ṗnci. ⁊. §. ij. Et si dñs in morte
oĩa sua relinquisset pauꝑibꝰ distribuẽda tũc pauꝑibꝰ d
ʒz dari ẜm Jnn. ĩ. c. q
sicut de elec. Quintꝰ quādo lenones ⁊
hmōi aliq̇d acceperũt a p̃latis eccłiasticis restitui nō eis d
ʒz s
ʒz eiꝰ suꝑiori vł
successori vł in vtilitatẽ eccłie expẽdāt.
ar. c. si q̇s in atrio. xvij. q. iiij. ⁊. c. cũ vos
de of. ord. ⁊. c. de hoc de simo. ⁊ hoc auto
ritate iudicis pnĩarij. ẜm Ric. vel
ẜm Ho. ⁊ gl. Ray. si eccłia satisabũdat dabit̃ pauperibꝰ. ar. d. c. si q̇s ĩ atrio ⁊ hic
idem tenet Mon. tit. Restitutio primo.
¶ Vtru
ʒz res ablata ab eo qui non erat
*dñs. s
ʒz iusto titulo possidebat sit ei restituẽda. Rñ. ꝙ sic nec vero dño d
ʒz resti
tui sine eius voluntate. l. is cuius. ff. de
fur. ⁊. l. si quis conditionis. C. loc. etiam
si sit fur q̇ eā tali titulo alteri dedit. d. l.
si q̇s. Fallit hoc qñ eā recepisset sub tali titulo in fraudem veri dñi. tunc teneret̃ facere ꝙ dñs eā haberet ei denũ
ciādo rẽ caute tamen sine scādalo alicu
ius. xxj. q. v. hoc videtur.
¶ Vtrum habẽtes de bonis infideliu
ʒz
*ex vsura. ⁊ hmōi teneantur eis restitue
re. Rñ. ẜm Mona. ij. restitutio. iij. ꝙ sic
nisi ecclesia habeat bellũ contra ipsos
tũc nō eis sed pauperibus xp̃ianis
restitui debent.
¶ Vtrum acceptũ ex turpi causa respe
*ctu dātis in casu in quo restituere tene
tur possit restitui illi q̇ dedit. Rñ. ꝙ nō
s
ʒz debet pauperibꝰ errogari. si ille q̇ dedit potuit alienare. in pari cā turpitudinis potior est cōditio possidẽtis. l.
si ob turpẽ. §. porro. ff. de ↄdi. ob turpe
ʒz
causa
ʒz. ⁊. l. ij. C. eo. ti. iuncto. c. cu
ʒz tu. de
vsu. Fallit hoc in duobꝰ casibꝰ. Primꝰ
quādo in iniuriam alterius est datũ.
|
pũx illi in cuius iniuriam est datum d
ʒz
restituit vt pt
ʒz in simoniace dato restituitur illi eccłie in cuius iniuriā est
datũ. d. c. de hoc. Secũdus casus ẽ quā
do turpiter datum acceptũ ipso iure ap
plicatur fisco vel priuato tunc nō de
bet dari pauperibus. Sed illi cui applicatur: de alieno non est facienda
eleemosyna. j. q. j. nō est putanda. Si ta
men excepto isto casu. fi. restituisset ei q̇
dedit esset liberatꝰ ab obligatiōe resti
rutionis quia nullo iure hoc prohibetur et pene sunt restringẽ de. c. odia. de
re. iu. li. vj.
¶ Vtrũ acceptũ ex turpi cā respectu so
*lũ ipsius recipiẽtis: d
ʒz dari restitueñ. in
casu quo restituere obligat̃: puta dedit
quis alicui ne faceret tale malum vel
vt faceret id ad q tenebatur. Rñ. ꝙ sic
vnde iudex qui nō vult dare sententiā
nisi data sibi pecunia ⁊ hmōi ei qui de
dit debet restituere. l. j. ⁊. ij. ff. cōdi. ob
causam. ⁊ expresse in. c. nō sane. xiiij. q.
v. Fallit hoc in casu. c. cũ sit de iudeis.
vbi ea q̃ infidelis lucratus fuit a christianis occasiōe officij publici ĩter ip̃os
restituere tenetur pauperibꝰ ẜm proui
dentiam episcopi.
¶ Quid de obligatione recepta a mani
*festisvsurarijs. Rñ. ꝙ lic
ʒz sint opi. diuer
se in. c. omnibꝰ. de vsu. Tu tñ dic
ẜm Jo. an. ꝙ aut vsurarius inchoauit resti
tuere vel est paratus: ⁊ sic restituetur ei
vt ipse restituat quibꝰ extorsit: ⁊ sic intelligẽda est secũda opi. q̃ est in gl. d. c.
oĩbus. Si vero nō est paratus restituere. Tũc habebit locũ prima opi. in
predicta glo. quam sequit̃ Gof. Jnno. ⁊
Hosti. vc
ʒz ꝙ fiat episcopo: vt ipse restituat dānificatis qverũ credo. Quādo
episcopus est talis qualitatis. ꝙ hoc fa
ciet aliter ipse qui eam recipit damnifi
catis restituet.
¶ Sed quid si ille cui restitutio est fien
*da lōge distat ⁊ nō pōt eimitti sine sum
ptibꝰ. Rñ. ꝙ restituẽda est ei nisi sit mo
dicũ quid respectu illius cui debetur.
habũdans est: tũc ẜm Rodof. posset pauperibus dari pro anima eius.
¶ Quid si nescit̃ vbi habitet. Rñ. ꝙ nō
*tenetur euagari vt eam querat arg. l. ꝙ
nisi fiat. §. j. ff. de oper. li. ⁊ ideo pauperibus dabitur nisi expectetur verisimi
militer rediturus.
¶ Sed cuius sumptibꝰ mittetur ei qñ
*scitur vbi ẽ. Rñ. Pa. in. d. c. cũ tu de vsu.
ꝙ si est malefidei possessor. puta fur aut
vsurarius aut hmōi ⁊ ipse recessit de lo
covbi ea accepit vel extorsit tenet̃ suis
sumptibus ei demittere Si vero ille
cuius erāt fuit ille qui se trāstulit alibi
tũc suis sumptibus ei mitteret̃ ⁊ sic in
telligẽda est glo. in. d. c. ⁊ sic distinguit
lex in re legata. l. cũ res. ff. de. leg. j. Q
limito verum nisi inueniretur aliquis
fidus q̇ gratis vellet ferre. ar. c. significāte. de pign. No. tamen ẜ
ʒz Ber. ꝙ si
sumptus excedũt summā rei restituende ꝙ tũc pauperibus est dispensanda
ar. d. c. cũ tu. ⁊. c. añriorũ. ij. q. vj. Si autem est malefidei possessor: s
ʒz aliquo iu
sto titulo habet tũc credo arbitrio boni
viri sit sequeñ. cuius sumptibus mitta
tur pẽsata causa ⁊ qualitate absentie et
non fuerit in mora.
¶ Vtrũ cu
ʒz plures sunt obligati alteri
*in solidũ ⁊ vno soluente totũ alij teneā
tur eidẽ soluẽti q̇libet ꝓ parte sua. Rñ.
mōa. titul. Restitutio. vj. ꝙ sic in foro cō
scientie: vtiliter egit ne gociũ eoꝝ. l.
cũ pecuniā. ⁊. l. soluendo. ff. de neg. ge.
Fallit hoc in raptoribꝰ ⁊ furibꝰ ⁊ hmōi:
si ille qui habuit rem satisfecit non
tenetur alij eidem satisfacere nisi in
quantum de talibus bonis peruenit
*ad eos.
¶ S
ʒz q̇d fiet qñ q̇s nescit cuirestitutio
ad quā tenet̃ fiẽda sit nec eius heredes
cognoscit. Rñ. ꝙ nihilominꝰ pauperibꝰ vel in pias causas est restitutio faciẽ
da. ar. d. c. cũ tu. ⁊. c. diuine. lxxvij. di. ⁊. c.
ep̃s. lxxxviij. di. ⁊. c. cōcesso. xij. q. ij. et ca.
fi. vj. q. iij. ⁊. c. j. de rapt. Vnde dicit Th.
sca sce. qō. lxij. ꝙ si ille cui restitutio
d
ʒzfieri sit oĩno ignotꝰ facta diligẽtiinq̇
sitione de persona eiusvel eius heredi
bus d
ʒz homo restituere dando eleemo
synas pro salute ipsius siue sit mortuus
|
siue viuus. Et addo ꝙ inter pauperes
eligẽdi sũt pauperiores ⁊ inter eq̃liter
pauperes tustiores. ⁊ si oĩbꝰ debetur
mĩa iuste tñ ampliꝰ vt dicit Amb. in. li.
de officijs. ⁊ no. in. c. nō satis. lxxxvj. di.
⁊ vt Hier. ⁊ no. in. c. fi. xvj. q. j. ĩ pauperi
bus nō tam pauꝑtas religio attendenda est.
¶ Quid si facta restitutionein p̃dictos
*pauperes appareat dñs rei. vel eiꝰ heres. Rñ. ꝙ si talis q̇ restituit fecit debitā
diligentiā ad ip̃
ʒz inuenieñ. sic nō tene
tur ampliꝰ bona fides nō patit̃. vt
semel exactũ exigat̃. c. bona fides de re
iu. li. vj. Secus si nō adhibuit debitam
diligẽtiā sic iterũ teneret̃ vt dicitur in. c. sicut dignũ. §. eos de homi. Nō
enim aliena cũ ip̃a potuissent eis quo
rum fuerunt restituere debuerunt pau
peribus erogari.
¶ Vtru
ʒz restitutio p̃dictorũ incertoru
ʒz
*sit necessario faciẽda pauperibꝰ illius
loci in quo predicta restituẽda sunt ha
bita vel dānum est datũ. Rñ. ho. ⁊ aliq̇
alij doc. in. d. c. cũ tu tenent ꝙ sic. citius pōt ꝑuenire forte ad heredes. vł ad
eos quibus est fiẽda sed Fede. cōsilio
xxiij. do. Anto. ⁊ Pa. tenent ꝙ ẽ de bono
ↄsi. non de necessitate. ⁊ hoc tene iura simpliciter dicũt ꝙ erogatio fiat in
pauperes. vt in. d. c. cum tu. ⁊ in. d. c. sicut dignũ. Nec ob. c. j. de rap. ibi scie
batur persona cui facienda erat restitu
tio alias ep̃s nō fuisset motus excōmu
nicare ex officio suo nisi ad petitionem
partis. c. innotuit in fi. de elec. ⁊. l. iij. §.
hoc autem. ff. de dā. infec.
¶ Sed quero an requiratur autoritas
*superioris ꝓ tali restitutione incertoꝝ
Rñ. Jnn. de ĩmu. ec. in. c. pleri dicit
ꝙ debet fieri autoritate ↄfessoris. Ray.
ꝟo t
ʒz ꝙ fiat autoritate ep̃i. vel pñiarij
vel capellani in cuius diocesi habita
sunt. c. diuine. lxxxvij. di. c. ep̃s la. vl. lxxxviij. di. cōcesso. xij. q. ij. host. in ca. cũ sit
de iudeis. ⁊ in. d. c. cu
ʒz tu tenet ꝙ neces
sario requirit̃ autoritas ep̃i. Sed tu te
ne cum Scot. in. iiij. di. xv. q. ij. l
ʒz sit bonum habere consilium confessoris aut
alterius bone persone. tamẽ magis securũ est ꝙ ille qui debet restituere ipse
restituat. Et quod non requiratur alia
autoritas. tenet Archi. ĩ. c. ij. de testa. ⁊ ĩ
c. non sane. xiiij. q. v. ⁊ Jo. mo. in. c.
vsu. li. vj. Jo. li. Pa. ⁊ Gemi. ⁊ Jo. cal.
suꝑ cle. j. de priui. Pau. in. di. c. cum sit.
Et facit ad hoc. d. c. cũ tu. ⁊. d. c. sicut dignũ. §. eos in gl. ⁊ in. c. tua de testamẽ. ⁊
alia iura q̃ cōiter dicũt ꝙ obligatꝰ ad
restitutionẽ d
ʒz restituere. Nec ob. d. c.
cũ sit loquit̃ de iudeo de qͦ presumit̃
ꝙ non recte dispensaret. ꝓpterea ibi r
ꝙ fiat autoritate ep̃i. ⁊ iō nō extendet̃
ad casum dissimilis ratiōis. Tamẽveꝝ
est ẜ
ʒz p̃redictũ Archi. ꝙ ĩ. iiij. casibꝰ ep̃s
pōt se intromittere de restitutiōe incer
torũ. Primus qñ mortuo illo qui debebat restituere nullus est relictus heres
vel executor ad restitueñ. Si ꝟo heres
eẽt relictꝰ vł executor. tũc solũ req̇reret̃
de ↄsilio ep̃i autoritas. facit. c. de laicis.
xij. q. ij. ⁊. l. nulli. C. de epi. ⁊ cle. ⁊ in hoc
concordat Jo. ⁊. vin. ⁊. Ber. in. d. c. cũ sit
in gl. ĩmo etiā ep̃o prohibẽte debẽt et
possunt restituere vt in. c. religiosus in
fi. de testa. li. vj. Secũdus casus in quo
potest ep̃s se intromittere est qñ ille cui
d
ʒz restituere non vult ⁊ in iudicio agit̃
contra eum. Tertius est quando restituẽs male dispensaret puta amicis qui
non indigent ⁊ hmōi ep̃s pōt se intromittere vt legitime iterum dispẽsaret non r factũ ꝙ alter est factum
debuit. de re. iu. qui ex timore nec etia
ʒz
excusaretur si interueniente autoritate
ep̃i male distribueret: quia ep̃s h
ʒz se ĩtromittere nisi ꝙ beneficia ꝓpterea am
bo celestem incurrent iracundiam. l. si
quis ad declinandum in fin. C. de epis.
⁊ cle. Quartus casus est quādo talia in
certa sunt manifestorum vsurariorum
tunc ep̃o dispensare pertinẽt vel eiꝰ
autoritate. ⁊ addit Joā. de ligna. in di.
c. cũ sit ẜm Jo. cal. in quodā cōsilio suo
⁊ fratrem clarum ⁊ Hug. ꝙ ep̃s excom
municare nō potest de iure sacerdotes
qui se intromittunt de dispẽsatione in
certoru
ʒz. Ex quo patet ꝙ multominus
|
religiosos exẽptos. ⁊ ꝙ nō est casus suꝰ
nec sibi pōt de iure retinere nisi in. iiij.
casibꝰ p̃dictis ałr bene posset sacerdotes excōmunicare.
¶ Vtru
ʒz vsurariꝰ sit tutus qñ premisso
*edicto gñali ꝙ qui soluit vsuras veniat
infra tot dies ꝓ restitutione habenda
quibus diebꝰ elapsis ep̃s fert snĩam ꝙ
cũ nullus appareat bona sunt incerta
⁊ ipse tan ĩcerta assignat ep̃o si post
terminũ p̃dictũ appareat aliq̇s. Rñ. fe.
in suis ↄsi. t
ʒz ꝙ sic. S
ʒz ego distinguo ꝙ
aut sunt dispẽsata pie. ⁊ sic verũ. di. ⁊ se
curꝰ est. aut nō sunt dispẽsata pie puta
partẽ dedit ep̃o pro mẽsa sua. ⁊ partem sibi retinuit non tñ vt pauꝑ. sed vt
statu
ʒz teneat. ⁊ sic nō est tutꝰ nisi talibꝰ
satisfaciat. ⁊ exp̃dictis collige ꝙ si habe
tur ep̃s talis ↄditiōis q̇ redditꝰ suos di
spẽset in pauperes reseruata sibi solum
necessitate ꝙ tunc tales hñtes dispẽsare incerta nō debẽt id facere sine eiꝰ cō
silio ⁊ autoritate. sumeñ. est ꝙ nouit
meliꝰ pauperes quā aliq̇s aliꝰ. Sivero
talis ẽ ep̃s q̇ de pauperibꝰ nihil curat:
s
ʒz potiꝰ de pōpis. ⁊ statu aut sublimatione parẽtũ tũc tali non sunt dāda talia incerta qui tali ea daret non esset
tutus in consciẽtia sed ipse ea dispẽset
vel videat quomodo dispẽsetur.
¶ Quo ordine tenet̃ quis satifacere q̇
*pluribus habet restituere ⁊ ex diuersis
causts ⁊ non valẽs om̃ibus satisfacere
Rñ. ꝙ prĩo ⁊ necessario d
ʒz restituere cer
ta. Quia si restitueret incerta ex qua re
stitutione efficeret̃ non soluendo ꝓ certis non satisfecisset. ĩmo potiꝰ dānationẽ sibi acquireret. vt p
ʒz ex predictis. q
facit cōtra heredes vsurarioꝝ q̇ conueniũt cum ep̃o de incertis vt sepeliatur
cadauer vsurarij. cũ tñ non sit solu ẽdo
creditoribꝰ super certis secundo restitu
eñ. Est habẽtibus actiones ad rem. pu
ta res restituenda est aliena que sem
per dño restituenda est ẜm ꝙ. s̃. patuit.
Jdẽ etiam si habeat rẽ que fuit alteriꝰ
⁊ ab eo sine iusta causa abdicata. puta
ꝑ metum. vel aliter. ff. ꝙ me. causa. l. me
tum. §. cum āt. idẽ dic de rebus depositis si extāt. ⁊ gñaliter semꝑ domini rerũ
si extant ip̃e res sunt preponẽdi omnibus. l. veri. §. in bonis. ff. de priui. cre. ꝙ
si res extant ⁊ fuerant vẽdite non habi
ta fide de precio cum non sint translate in dñiu
ʒz ementis. ipsi vendẽti cuius
erant est satisfacieñ. de precio prius
alijs. l. iulianus. §. offerri. ff. de ac. ⁊ ven.
Si vero habita fide de p̃cio sunt tradite. sic non p̃ponentur alijs. multo minꝰ
si nō extarẽt sed alie subrogate fuerunt
ex precio illarũ non p̃ponentur. nisi vt
j. dica
ʒz de habẽtibusactiōes ꝑsonales.
quia tales res subrogate sunt pro precio obligate. l. quidam. ff. de in rem ꝟs.
vbi est nota. tex. ⁊ rō est quia preciu
ʒz ex
illa re redactũ non erat obligatum. ergo nec res q̃ emitur ex ipso. Jdẽ quocũ dic in ꝑmutatione vbi species in
obligatione est non succeditaltera loco
alteriꝰ vt. ff. de ꝟ. sig. l. labeo. ⁊. ff. de rei
ven. l. mat̃ Fallit hoc in ẽpto ex specia
li pecunia alterius de quo dic. vt. j. Solutio §. xj. sed tñ in hoc casu non p̃pone
tur habẽtibus actiōes reales. Post pre
dictos habẽtes actiones ad rẽ veniũt
vxores ceteris paribus ꝓ dotibꝰ suis q̃
preferuntur non solum pretendentibꝰ
personalẽ obligationẽ. sed etiā habentibꝰ tacitam ypothecā. etiā anteriorẽ. l.
assiduis. C. qui po. in pigno. ha. facit. l.
vbi. C. de iur. do. ⁊. l. ij. C. de ser. pi. da. Fi
scus quo siłe priuilegiũ h
ʒz cũ vxoribꝰ. ⁊ ideo prior tẽpore p̃feret̃. l. uis. C.
de priui. fis. Jpsis tamẽ vxoribus ⁊ sisco
preferuntur anteriores creditores exp̃ssas ypothecas hñtes sed non posteriores vt in gl. d. l. assiduis Sed ego teneo
cōtrariũ quo ad vxores de habentibus
expressas ypothecas vt. §. dos. §. xj. No.
tñ ꝙ creditores ex quorum pecunia do
mus vel nauis est edificata vel reparata ⁊ ipsis specialiter obligata preponuntur in illa re mulieribꝰ in dotibus
earum. §. is consequens. et ibi Aug. in
auten. de col. do. Ratio quia ẜm bal. in
d. l. assiduis lex no tollit id ꝙ ꝑ pctm̃ si
bi creditores quesierunt vnde creditor
habens specialẽm ypothecā in aliqua
|
re speciali p̃fertur ĩ illa priori creditori
habẽti anteriorẽ hypotheca
ʒz generalẽ
⁊ speciale
ʒz in alia re ab illa q̃ creditori
est specialiter obligata. vt est tex. no. in
lij. C. de pi. Post predictos veniũt om̃s
habẽtes expressas hypothecas ⁊ poste
riores. ⁊ post ip̃os habẽtes tacitas hypothecas ⁊ in istis hñtibꝰ expressas q̇
prior est tꝑe potior est in iure. Aduerte
tamẽ hic ꝙ expense facte in funerādo
prius sunt restituẽde satisfacieñ. ha
bẽtibus tacitas vel expressas hypothe
cas ĩ bonis ipsius defũcti. vt est tex. in
l. pe. ff. de reli. ⁊ sum. fu. ⁊ ĩ. l. at si q̇s. §. j.
eo. ti. Post istos veniũt deponentes. si
depositũ non extat. l. si hominem. ff. depo. §. fi. Et idẽ dic de habentibus pecu
niam in illam negociationẽ. vt. j. Solu
lutio. §. xj. non tamẽ tali priuilegio gau
dẽt qui sub nomine depositi mutuant
ad vsura
ʒz vt patet in. d. l. si hominem.
Tertio restituẽdum est habẽtibꝰ actio
nes personales. Et inter istos primove
niũt simplices priuilegiarij. s. habẽtes
priuilegia personalia non realia. quia
priuilegiũ hypothece cu
ʒz sitad remest
potior priuilegio personali. l. repertum
ff. de pac. post hostveniũt omnes chiro
grapharij pro rata nō attẽ ta prioritate
cōtractuum. quia licitũ est debitori pro
pter cumulum creditorum facere deteriorem causam priorum creditorum nō
tñ dominiu
ʒz vel hypothecam. seu priui
legiũ habentium. l. j. §. contrario. ff. de
sepa. bo. ⁊ ista ẽ ratioquare in chirogra
pharijs creditoribus non attenditur
tempus. Cum predictis omnibus concor. Bald. in. l. pro debito. C. de bo. aut̃.
iu. pos. que credo vera. nisi per statutu
ʒz
municipale aliud caueatur. vt Janne
in mercatoribus fallentibus. quia tũc
illi stabitur nisi contineat iniquitatem
expresse.
¶ Quid de herede qui habet multos
*cui debet ex legatis ⁊ alios creditores
ex alijs causis. Rñ. ꝙ si debita sũt ↄtracta per eu
ʒz cuiꝰ est heres ⁊ fecit legata
tũc debet proponere creditores ex con
tractu vł quasi. seu maleficio. vel quasi
ip̃is legatarijs si oĩbꝰ nō pōt satisfacere
Si ꝟo legata sunt facta ꝑ eũ cuiꝰ est he
res ⁊ debita per eũ. q̇ est heres. ⁊ q̇ d
ʒz
soluere sic prius soluet legata. bona
defũcti sunt tacite hypothecata ꝓ lega
tis ⁊ fideicōmissis. l. j. C. cōmuni. dele.
¶ Quis est preponẽdus an ille cui de
*betur ex cōtractu vel quasi vel ille cui
debet̃ ex maleficio vel quasi. Rñ. quidā
dicunt ꝙ ille cui debet̃ ex contractu vel
quasi. s
ʒz ego hoc nō credo cũ nullo iure
probetur. ⁊ ideo restituet ẜm ordinem.
predictum.
¶ Quid de simpliciter soluẽte non ser
*uato ordine suprascri pto nũq̇d in ↄsciẽ
tia liberat̃. Rñ. Rod. tenet ꝙ nō nisi cre
didisset fore soluẽdo oĩbꝰ vł nisi ignorasset vnũ creditorẽ fore potiorẽ alio cũ
qͦ cōcordat Hostiẽ. ⁊ Monal. ti. restō. ix.
Quod verum credo. nisi laborasset tali
ignorātia que eum non excusaret cap.
apostolice de cle. excō. mi.
¶ Vtrum restitutio incertorum q̃ pau
*peribꝰ d
ʒz dari. vt. s̃. patuit possit autoritate ep̃i cōuerti in reparationẽ ecclesie vel monasterij seu edificationẽ. Rñ.
Jo. an. ĩ. c. religiosis de testa. tenet sic di
cẽs fuisse disputatũ ꝑ excellẽtissimos
doc. ꝙ siecclesia indiget necessaria aug
mẽtatione. puta ppłs non potest in
ea stare ad offm̃ nec facultates ecclesie
sufficiũt ad eiꝰ reparatione
ʒz q potest
ep̃s propria autoritate sine pauperum
graui dāno talia incerta conuertere in
eius reparationẽ. Si ꝟo facultates ecclesie sufficiũt vł reparatio nō est neces
saria. sed voluntaria vel nimia fames
ĩminet sic nō pōt. sed tenetur pauperibus dare. c. pastoralis. xcvj. d. ⁊ pro ista
opi. facit bona ecclesiastica sic sunt
pauperibus obnoxia. sicut illicite acquisita. vt ĩ. c. aurũ. xij. q. ij. ⁊. c. fi. xvj. q. j.
Et tamen ep̃s pōt pro reparatione ecc.
dare centesimam vł quinquagesimam
ca. bone. xij. q. ij. c. apostolice de do. Ergo ⁊ de illicite acquisitis idem poterit
facere Facit ad idẽ. c. eccle. ⁊. c. statuimꝰ
xvj. q. j. s
ʒz ꝙ nō possit t
ʒz Pe. de peru. in
tra. . c. portiōe ep̃i. c. vij. ⁊ t ꝙ p̃dcā de
|
terminatĩo non est bona. quia videtur
contra casum. Cle. quia contingit de re
ligi. do. Vbi p
ʒz ꝙ ea q̃ relinquũtur ad
vsus pauperum non possunt sine auto
ritate in alium vsum conuerti. per quā
cle. dicit idem Petrus ꝙ executor testamenti incerta non poterit distribuere
nisi pauperibus. quam opin. Pe. credo
veram in legatis factis pauperibus ni
si in casu quando talis ecclesia vel monasterium reparetur. Ex cuius reparatione populus multum haberet ꝓuoca
ri ad obseruantiam christiane religionis. quia tunc liceret. Et sic limitarem
opi. Jo. an. predictam in tali casu fit
bonũ pauperũ eo ꝙ fideles ad eleemo
synas abũdantius per hoc muitantur
alias nō ita tamen quod nō immineat
nimia fames. sed in alijs incertis resti
tuẽdis nō est vera. sed tene opinio. Jo.
an. quia. d. Cle. quia contingit nō loqui
tur de talibus.
Restitutio. iij.
scʒz quando quis te
net̃ ad eā faciendā
pro cuius intelligentia.
Adde pro his que dicuntur in hoc.
§. ⁊ in. §. sequẽti quod posui in p̃ce. §. ⁊
in alio precedenti.
¶ Queritur vtrũ quis teneatur. statim
*restituere cũ pōt. Rñ. ꝙ sic quod patet
per. c. sepe contingit de rest. spo. ⁊ rō est
ẜm Sco. ĩ. iiij. di. xv. preceptum est de
restituẽdo licet videatur affirmatiuum
tamen cadit sub illo precepto negatiuo
Nō furtum facies. Exo. xx. que p̃cepta
negatiua obligant ⁊ pro semꝑ ⁊ ad sem
per. ⁊ hoc est ꝙ voluit dtcere Tho. ij. ij.
q. lxij. scilicet ꝙ sicut accipere rẽ aliena
ʒz
est cōtra iustitiam ita ⁊ detinere eam. ⁊
ꝓpterea dicit tex. in. d. c. sepe contingit
nō multum interterest quo ad periculũ
anime ĩiuste detinere ac inuadere alienum. ideo totiens mortaliter peccat q̇s
quotiẽs scit se debere restituere aut satisfacere ꝓximo ⁊ potest ⁊ non vult. vt
per predicta patet nec potest absolui ni
si prius restituat potens restituere. c. si
res. xiiij. qō. vj. nisi in casu quando dole
ret ꝙ non restituit quamprimum potuit ⁊ ꝓponit quamprimum poterit sa
tisfacere.
¶ Quid de illo q̇ cũ possit restituere nō
*vult sed heredibꝰ vt restituāt imponit.
Rñ. ꝙ ꝑ hic nō est in statu salutis sed
potiꝰ dānatiōis. ⁊ si sic morit̃. oĩno dānat̃. Si tamẽ ob hoc ĩponeret heredi sa
tisfactionẽ meliꝰ ꝑ ip̃m heredẽ poterit fieri per seipsum proponẽs firmiter ꝑ seipsum satisfacere si sic posset. ita
erit in statu salutis.
¶ Quid de ↄstituto in articulo extreme
*necessitatis an teneat̃ restituere. Rñ.
ẜm Sco. vbi. s̃. ꝙ nō. ĩ extrema neces
sitate oĩa sunt cōia. l. j. §. cũ ĩ eadẽ. ff. ad
l. rho. de ia. vñ ista res iure poli efficit̃
detinẽtis existẽtis in tali articulo nisi
ille cui d
ʒz restitui siłr sit in tali extrema
necessitate. tũc illi debet̃ q̇ priꝰ in ta
lẽ deuenit necessitatẽ ⁊ si eodẽ tꝑe deuenerũt dño est restituẽda. duobꝰ cō
currentibus preualet quod est potius.
ar. l. querit̃. ff. de sta. ho. Et subdit Sco.
ꝙ si talis detẽtor eā rẽ nō occupauit añ
talẽ necessitatem. l
ʒz veniat ad pinguio
rẽ fortunā. nō tenet̃ restituere. Secus si
preoccupasset ante talem necessitatem.
¶ Vtrũ debitor qui non est in articulo
*extreme necessitatis sed tamẽ nō pōt re
stituere sine magno suo dāno tꝑali pu
ta destructiōe artis ex qua viuit ipse et
familia sua oporteret vendere instr̃a
vel libros vel capitale ex quibus victũ
lucratur. similiter statim teneatur resti
tuere. Rñ. ẜm Sco. vbi. s̃. ꝙ si ille cui de
bet̃ est abũdās lia ꝙ competenter pōt
transire sine eo ꝙ sibi debetur. tunc nō
tenetur statim restituere. sed debet pete
re licentiam differẽdi restitutione
ʒz per
se vel ꝑ interpositā ꝑsonā si fieri potest
sine periculo quā si dat pōt differre
ẜm ꝙ cōuenerunt. Si vero nō vult dare tũc
ẜm Jo. de neapo. ĩ quolibeto. ix. q. xxij.
etia
ʒz differre pōt annuatim aliq̇d restituẽdo ꝓut meliꝰ poterit. ꝓ cuius dicto
facit in ar. c. sicut hi. in ver. inuadere cũ
gl. xlvij. distin. ⁊. c. si quis. de fur. vbi pa
tet ꝙ magna necessitas etiā si nō sit extrema excusat a restitutione d
ʒz tamẽ si
|
bi cauere a suꝑfluis nō pōt viuere cũ
honore ⁊ cũ decẽtia status quis de alie
no ẜm Ri. ĩ. iiij. di. xv. q. ar. v. iiij. ⁊ si ip̃e ĩ
vita nō poterit satisfacere iubeat heredibus vt ipsi cōpleant. Si vero ille cui
debet̃ ita eget sicut ⁊ ip̃e tũc stati
ʒz tene
tur restituere nō l
ʒz cũ incōmodo alie
no meũ cōmodũ facere de alieno. quia
prima charitas incipit a seip̃o. c. nō satis. lxxxvj. di. nisi ille cui debet̃ liberaliter cōcederet licentiam differendi.
¶ Vtrũ restitutio sit differenda quādo
*nō pōt fieri sine dāno aĩe alicuius aut
corꝑis. aut fame. Rñ. ꝙ sic donec cessẽt
p̃dicta pericula ordĩe charitatis aĩa
⁊ corpꝰ ⁊ fama debẽt p̃poni rebꝰ tꝑalibusfacit. c. officij. de pe. ⁊ re. nisi ille cui
sacienda est restitutio esset in extrema
necessitate. tũc salꝰ corporis illiꝰ est
p̃ponẽda in re sua saluti corporali alterius ⁊ fame nō aũt aĩe. His oĩbus concordāt Sco. ⁊ Ricar. in. iiij. xv. distin. et
Hẽri. de gāda. in. vj. quolibeto. q. xxiiij.
⁊ Jo. de neapo. vbi. s̃.
¶ Vtrũ ille a quo res pōt aduocari pe
*tita restitutiōe in integrum iure spāli
vel generali teneat̃ eā restituere in foro aĩe ante imploret̃. Rñ. ẜm Jnno. in
c. pleri de immu. eccle. ꝙ si contractus tenuit mero iure nō tenet̃ nisi his
q̇ pōt petere restitutionem fuerit lesus
malicia cōtrahentis. Addo etiā vel nisi
impediret̃ petere aliquo iusto timore
puta dubitat nō posse obtinere in iu
dicio propter fauorem talis debentis ⁊
hmōi: sic etiā si nō aduocat̃ tenet̃ in
cōsciẽtia q no. Si vero ↄ̃ctus nō t
ʒz. s
ʒz
est nullus ip̃o iure puta quia res eccle
sie est vendita sine debita solẽnitate et
hmōi sic tenet̃ l
ʒz non petatur. Quod limitat do. Anto. in. d. c. quia pleri. quo
ad conscĩam verum nisi ↄ̃ctus teneret
quo ad metas iuris naturalis. puta
fuit legitima cā alienādi rẽ ecclesiasticā ⁊ debitũ p̃cium est solutũ l
ʒz defuerit
solẽnitas. nihilominꝰ in foro aĩe nō tenet̃ solẽnitates sunt adinuẽte propter deceptiones vitandas. ⁊ ideo vbi
cessant cessabit in foro aĩe ip̃a lex. Facit
quod dico. s̃. electio. §. vltimo.
Restitutio vltimo
qũo tollit̃ eiꝰ
obligatio. rñ.
dicẽdũ ꝙ quo ad foꝝ cōtẽtiosum remittit̃ absolutiōe. solutiōe. rei interitu ⁊ ces
sione. Sed hic solũ dicā qũo remittitur
quo ad cōscĩam. ⁊ primo ꝑ absolutionẽ
⁊ hoc ꝑ questiones melius cognosces.
¶ Vtrum abs rei restitutione ex sola
*absolutiōe creditoris vel relaxatiōe ab
soluat̃ quis ab obligatiōe restitutiōis.
Rñ. ꝙ licet Girar. de se. ⁊ Dy. in regula
pctm̃ de reg. iu. li. vj. videant̃ tenere ꝙ
non sed ꝙ necessaria sit ei restitutio vel
p̃ciũ si nō erat. Tamẽ tu tene cũ Egid.
ordi. eremitarum. ⁊ Jo. an. in. d. regula
peccatũ. Lap. de castel. ⁊ multis alijs ꝙ
vl
ʒz ⁊ libere est absolutꝰ si tamẽ dicta re
laxatio liberaliter fuit facta etia
ʒz si de
bitor nō habuerit debitā dispositione
ʒz
ad solueñ. in trāslatiōe dominij rerũ
seu circa ip̃as res attẽdit̃ plꝰ voluntas
domini earũ alterius. insti. de fur. §.
placuit. e. l. inter oẽs. §. pe. ff. de fur. et
p
ʒz ꝑ ea q̃. s̃. dixi restitutio. j. in prin. Et
ẜm Egidiũ p̃dictũ ĩ quolibeto. l
ʒz talis
debitor male dispositꝰ ad restitueñ. indigeat pnĩa. de tali mala dispositione.
aliter nō absoluet̃ a deo: tñ penitendo
de tali mala dispositione nō tenet̃ amplius restituere. Aduerte hic sunt ca
sus in quibꝰ relaxatio creditoris nō ab
soluit ab obligatiōe restitutionis. Pri
mus est in cle. nolẽtes de heret. de quo
s̃. Excommunicatio. vij. casu. xlij. Secũdus casus est in. c. felicis. de censi. li. vj.
de quo habes. j. visitationem. §. iij. Tertius casus est. s̃. iudex. §. viij.
¶ Quid si talis absolutio seu remissio
*sit facta nō liberaliter. sed ꝑ metum seu
desperationẽ puta ne eiꝰ indignationẽ
incurreret. vel oĩno nihil habere pos
se credebatvel parum. Aut cum fraude
vi obtenta. puta dicendo ꝙ nihil poterat soluere vel parũ. cum tamẽ totũ pos
set vel plus dixerit. Rñ. ꝙ nōvalet nec
talis est obligatus ab absolutiōe restō
nis. Hosti. tñ i summa. ti. de vsu. t
ʒz ꝙ si
aliqua honesta ꝑsona tractat cũ aliquo
|
dicẽs si ex corde residuũ volueris remittere faciā ꝙ talis restituet tibi tm̃. ⁊ ille
remittit ꝙ talis debitor ẽ liberatꝰ. Q
credo verũ qñ talis ꝑsona honeste hoc
tractat puta intendẽdo gerere negociũ
amboru
ʒz vtiliter. ⁊ quo ad obligationẽ
restitutionis. sed nō quo ad pctm̃ male
dispositionis. de quo tamẽ sufficit peni
teat sine alia restitutione.
¶ Sed nunquid quilibet cui debet̃ pōt
*hāc absolutionẽ facere. Rñ. ꝙ nō sed so
lum illi qui liberā de suis rebus habẽt
administrationẽ. Et qui possunt donare ⁊ qui sint. vide donatio. j.
¶ Vtrũ cōsiliũ vniuersale vł ciuitatis ⁊
*hmōi possit remittere q debet̃ singula
ri persone cōtra eius voluntatẽ. Rñ.
ẜm Jnno. in. c. in nostra. de iniur. ꝙ sic. si de
betur iure ciuili tantum.
Additio
vñ princeps restituit in in
te. ex certa scĩa cũ p̃iudicio
tertij licite. facit ad hoc. l. fi. C. de sẽ. pas.
⁊. l. in cause. ff. de mino. ⁊ q not. Bar. in
l. gallus. §. ⁊ quid si tm̃. ff. de lib. ⁊ post.
Secus si debet̃ iure naturali nō pōt.
Q limita sine cā. cũ causa etiā pōt.
vt no. idem Jnno. in. c. q̃ in ecclesiaꝝ. de
cōsti. ⁊ gl. ĩ. l. fi. C. si cōtra ius vel vti. pu.
vbi tʒz ꝙ publica vtilitas sit licita causa
vt tollatur q alteri debet̃ etiaʒz de iure
naturali q est notādũ singulariter.
facit ad cognoscendum qñ papa pōt di
spensare suꝑ certis ⁊ quādo dñi vel cōmunitates qui habuerũt bellum inter
se possunt cōponere suꝑ dānis datis. de
quo vide. s̃. bellum. §. xiiij.
¶ Vtrũ cũ quis nō vult restituere. quia
*non potest nisi cum magno suo incōmo
do. ⁊ ille cui tenet̃ nō vult dare dilationem vel remissionem aliquā possit absolui a suo confessore. Rñ. ẜm Direct. ti.
restitutio. ꝙ etiā si nō immineat periculum vite restituere debẽt vel. aliud graue incōmodum potest cōfessor conscientiam suam formare. ex eo ꝙ intẽdat negocium vtiliter gerere creditoris. eo
videt ꝙ nō ita cito vel ita commode vel
nun posset rem suam recuperare. ⁊ sic
dare absolutionẽ peccatori potest dum
modo ꝓmittat bona fide satisfacere cer
to die. vel aliā cautionẽ faciat nō tñ iuramentũ exigat. vt ita creditor habeat
suũ ⁊ pctōr nō recedat a ↄfessore desperatus. ꝓ quo facit. l. soluẽdo. ff. de nego.
ge. ⁊. l. ait p̃tor. §. j. ff. de mino. Et cũ hoc
ↄcor. Ho. in summa. Q bñ notent ↄfessores q̇ nō solũ vtiliter nō gerũt negociũ creditoꝝ. s
ʒz potiꝰ dānose absoluendo illos qui restituerent si absolutionẽ
negarent tenẽtur ipsi de omni dāno
dato creditoribus.
¶ Vtrũ ep̃s vel proprius ↄfessor possit
*dare licentiā differendi restitutionẽ incertoꝝ. Rñ. d. Anto. in. c. cũ tu. de vsu. te
net ꝙ ↄfessor nō potest nisi habeat auto
ritatẽ ab ep̃o. Alij autem tenent ꝙ etiā
proprius cōfessor. S
ʒz ego dico ꝙ ⁊ ep̃s
⁊ proprius cōfessor pōt quādo ex rationabili cā hoc facit ita tamen ꝙ per hoc
non ledant̃ pauperes sicut faciunt qui
talia incerta concedũt ad pōpā ⁊ ad sta
tum illorum qui debent restituere. ⁊ ad
damnationem tam concedentiu
ʒz q̇bus conceditur.
¶ Vtrũ dñs q̇ si totũ vẽderet q h
ʒz nō
*possit restituere quicquid ipse vel sui p̃
decessores ĩdebite a subditis rapuerũt.
habeat aliquẽ modũ liberationis. Rñ.
ẜm Monal. ti. Restitutio. iiij. ꝙ sic v
ʒz vt
remittat oĩbus suis in recompensationem aliquam seruitutẽ ad quā tenẽtur
ei imperpetuũ: vel det eis aliquā certā
ĩmunitatẽ. vel faciat aliq hospitale: vł
aliā eleemosynā de consensu ⁊ volũtate dāna passoꝝ vel alioꝝ successoꝝ. ⁊ cũ
hoc concordat Directo. ti. de resti.
¶ Vtrũ heredes quibꝰ relictũ est ꝙ sol
*uāt mille libras ꝓ incertis habitis ex
vsuris cũ nō appareat de dictis vsuris
nisi ꝑ ↄfessionẽ testōris liberent̃ ꝑ prescrip. xxx. ann. a dicta restitutione. Rñ.
Lau. post Fede. ꝙ sic si bona fide sꝑ sic
possederunt nec per ep̃m ampliꝰ poter̃t
molestari. Rō cũ actio que competit
ex testamento vel conditio que competit episcopo per. l. nulli. C. de episc. ⁊ cle.
sit personalis spacio. xxx. annorum clau
datur. C. de prescrip. xxx. vel. xl. an. l. per
|
consequens. Jdeo heredes bonefidei
non poterunt molestari. Nec ob. quod
actiones que competunt episcopis durent. xl. an. quia hoc ĩtelligitur de actionibus competentibus episcopatui vel
vt episcopo sed vt economio ⁊ admini
tori pauperũ. Quo vero ad eos quibus
bona sunt alienata vel relicta si spacio
x. an. possederunt indubitanter sunt liberati ab obligatione restitutionis.
actio personalis non competit contra
successorem singularem. l. j. §. heres. ff.
ad tre. Secus si talis heres vel vniuer
salis aut singularis fuisset malefidei
possessor vel si aliter appareat de vsura
per factu
ʒz. quia sic non esset liberatus.
vide etam ꝙ dico. s̃. p̃scriptio. §. xlij.
¶ Qũo etiam per prescriptionem aut
*vsucapione
ʒz quis liberatur ab obliga
tione restitutionis vide. s̃. prescriptio.
.§. xlij.
¶ Vtrum per cessionẽ bonorum tollat̃
*obligatio restitutionis. vide. s̃. cedere
bonis.
Resuscitatus
quomodo restituit̃
in integruʒz vide. s̃.
mors. §. iij.
Reuelare
vtrũ quis teneatur prelato ꝙ scit requisitus ab
eo ꝑ excōmunicationem aut alio prece
pto. vide. s̃. ↄfessio delicti⁊ denũciatio ⁊
inquisitio. Jtẽ de sigillo cōfessionis ⁊ se
creti vide. s̃. ↄfessio vl. §. an teneat̃ vxor
reuelare marito adulterium. vide. s̃. iu
ramentum. iiij. in prin.
De notatis ĩ hoc. §. no. spe. in. titu.
de ꝓba. ⁊ demō. circa fi. Alex. in. l. vtruʒz.
de pari. ⁊ doc. ⁊ flo. in. l. in inte. §. sʒz et si
quis. ff. ad. l. aquil.
Reuerentia
differt ab honore. eo
quia reuerentia est ṗn
cipium motiuum honoris intum. s.
quis ex reuerentia quam habet ad aliquẽ ipsum honorat. Jteʒz respectu finis
intũ. s. quis honorat̃ vt ab alijs in re
uerentia habeatur.
¶ Jn q̇bꝰ ↄsistit reuerẽtia. Rñ. ꝙ in. vj.
*Primo in dilectiōis affectu. xcv. di. Esto
subiectus. ij. q. v. habet. Sco in obtem
perationis obediẽtia. xciij. di. §. j. ⁊. c. se.
ij. q. vij. sacerdotes. vij. q. j. ca. quia. ⁊ de
ma. ⁊ obe. si quis. Tertio committendo
⁊ subsequendo. xcv. distin. non oportet.
Quarto in temeratis nō reprehendendo vel iudicando. xxj. di. nolite. Quinto
defectus eorum non reuelando sed cooperiendo. xcvj. distinct. in scripturis.
Sexto honorem debitum qui consistit
in quibuscun signis exterioribus exhibendo.
Rigor
est iuris excessus qui quando
statuit̃ ad terrorem alioꝝ
vt ĩ. c. ij. de tornea. ⁊ ĩ. l. aut facta in fi. ff.
de pe. ij. q. iij. si q̇s ep̃m. Quādo tñ sumit̃ pro ordine iuris ẜm regulas ipsiꝰ
scriptas vt in. c. suꝑ literis. de rescript.
Quando pro subtilitatevt no. in. c. vt
cōstitueret̃. l. dist. ⁊ differt ab equitate q̃
est ordinata iustitia tẽperata dulcedine misericordie vt no. in. c. fi. de trāsac.
facit. c. disciplina. xlv. dist. Jus vero est
mediũ inter equitatem ⁊ rigorem ⁊ accipit̃ pro communi decisiōe que fit
ẜm communes regulas iuris. hec Pa. in. c.
in literis de resti. spo. ⁊ in. ca. iure gentium de sen. ⁊ re iu. Quādo anteʒz rigor
aut equitas sit seruanda dic vt in. d. c.
fi. de. trāsact. ⁊ in. l. placuit. C. de iud.
parum ad nos pertinet.
Risus
Vtrum sit pctm̃. Rñ. ꝙ aliquā
do ꝓuenit ex serenitate ↄscĩe ⁊
p̃gustatiōe suauitatis diuine ⁊ iste ꝑti
net ad fructũ spũs q̇ est gaudiũ. Aliqñ
ex māsuetudine nature. ⁊ sic attestat̃ bo
nitatẽ nature. Aliqñ ex inordinatiōe in
epte leticie de quo r eccle. vij. Melior
est ira risu. ⁊ sic isto modo solũ est peccatum. hec Alex. in. ij. ij.
Rixa
videt̃ quoddā priuatum bellũ
q agit̃ inter ꝑsonas priuatas
nō ex aliqua publica autoritate sed ma
gis ex inordinata voluntate ⁊ semꝑ est
peccatum mortale ĩ inuadẽte. Jn defen
dente vero se aliquādo est sine peccato
vt quādo solo animo defendẽdi cũ mo
deramine inculpate tutele fit. de quo
s̃. defensio per totũ. aliquādo fit cũ pec
cato veniali. s. cum nō multum excedit
|
moderamẽ aut qñ est leuis motus animi advindictā. Aliqñ vero cũ mortali. s.
cũ animo effrenato insurgit ĩ impugnā
tem ad occideñ. vel grauiter ledendum
eum ⁊ de ista intelligitur illud ad Gał.
v. ⁊ est filia ire vt dicit Gre. xxxj. mora. cō
cor. Tho. ij. ij. q. xlj.
¶ Quid si titius ⁊ sempronius percus
*sissent se ad inuicẽ ⁊ cōtumeliā dixerint
nunq̇dista paria delicta toliant̃ mutua
compensatione vt r in. c. intelleximus
⁊. c. fi. de adul. Rñ. ꝙ nō ẜ
ʒz pa. in. c. j. iu
reiu. ⁊ in. d. c. fi. etiā si nō agat̃ ciuiliter
nō sunt circa idẽ factũ eo ꝙ factũ tuũ
nō est meũ vt probat̃ in. l. apud celsũ. §.
marcellꝰ. ff. de do. excep. ⁊ iō quilibet po
terit agere de iniuria sua ⁊ dāno nec po
terit repelli ab agendo ꝓpter iniuriam
factā vt dicit Jnn. multominꝰ tollunt̃ si
agat̃ criminaliter ad penā legalẽ cu
iuslibet delictũ puniet̃ pena cōdigna. l.
ij. §. ij. ff. de adul. Et dicta regła paria de
licta intelligitur vera solum quando
delictũ est circa idẽ cōmissum vt puta
circa ĩdem matrimonium. ⁊ agitur ciui
liter.
¶ Sed nunquid ꝑcutiẽs ex iusto calore
*iracundie teneatur. Rñ. spe. ti. accu. §.
j. t
ʒz ꝙ nō calor iracũdie vicio caret eo
lumnte. ff. ad turpil. l. j. §. q̃ri posset. S
ʒz
contrariũ credo iniuriā propriā nō l
ʒz
vlcisci. C. qñ licet sine iudi. per totũ. ar. ꝑ
locum a speciali in. l. si ex plagijs. §. tabernarius. ff. ad. l. aqui. facit. c. primum
de iureiu. ⁊. l. fi. ff. de sic. Mitius tamen
agitur cum eo quia difficille est iustũ tẽ
ꝓerare dolorẽ. l. si adulteriũ. §. imperato
res. ff. de adul. ⁊ sic tene in ↄscĩa ꝙ tene
tur. Et quod dicit specu. habere locũ in
aĩali irrōnali ꝓuocato si occideret quia
sic non teneretur dñs de quo in. l. j. §. cũ
arietes. ff. si qua. pau. fe. di.
Rogationum
Dies sunt dies tres
immediate precedẽ
tes festum ascensiōis dñi in quibus ie
iunādũ est ⁊ feriandũ. Serui ⁊ ancille
debent esse liberi ab oꝑe seruili ⁊ q̃dragesimali cibovti debent hoĩes vl hr̃ ĩ. c.
pronunciandũ. ⁊ in. c. rogatiōes de ↄse.
di. iij. quibꝰ abrogatũ ẽ quo ad ieiuniũ
⁊ festañ. ⁊ male. attñ excusant̃ ↄtrafaciẽ
tes a pctō sed nō a pena credendum
est ꝙ multa bona in fructibꝰ prestarent̃
nobis a deo si illo tꝑe quo incipiũt eorũ
matora pericula hoĩes ꝑ ieiuniuʒz ⁊ satificationem in letanijs conuenirẽt ad
poscendaʒz eius largitatem.