(Qua abs ratione regu
lante opera fiunt) manifeste pctm̃ contra consilij rationem est.
¶ Et dupłr inueniri consueuit. Vel ex impetu
appetitus passione affecti: vt apparet in iratis.
Vel ex contemptu regule directiue: vt patet in superbis / despicientibus aut quasi despicientibus subijci aliene regule/& teme
re propterea agentibus ea que fecisse postea penitet.
¶ Est autem peccatum veniale vel mortale temeritas secundũ
subiectam materiam. Si. n. iocosa aut officiosa est materia/veniale peccatum est. Si aũt perniciosa / peccatum mortale est:
quia contra dilectionem dei aut proximi est.
Secundum est/ꝙ tentare deum materialiter (hoc est nō in
tentione explorandi diuinum posse/nosse aut velle) non est pec
catum mortale, nisi magnitudo seu qualitas tentationis reducat
actum in naturam sue forme: sicut de alijs peccatis dictum est.
Est tamen dei tentatio materialiter tantum / imperfectum quid
in specie tentationis: & ideo venialis est propter imperfectionẽ
actus ex parte forme. Potest etiam esse venialis propter actus
imperfectionem ex parte actus: vt in primis motibus.
in iudicio/pec
catum est ex suo gñe
mortale: quia iniustũ. Negare quo testimoniũ
si articulus necessitatis vrget/pctm̃ est mortale: vt
pote in dānũ ꝓximi vel cōis boni cedens. p̃ceptũ
enim affirmatiuũ de ferendo testimonio/pro loco & tꝑe obligat: & ꝑꝑea si tũc non vult hō parere perhibendo testimoniũ
necessarium/nō excusatur a mortali. Extra iudiciũ aũt falsum
testimonium iudicatur sicut mendacium.
Nullum est secundum se peccatũ.
Potest tñ multipliciter fieri pctm̃. &
ex modo timendi: puta si plus aut minus timeat̃
ꝗ̈ oportet. Et ex collatione vnius timẽdi ad aliud
timẽdũ. Et hoc est qñ mortale: vt si plus timeatur occisio corporis ꝗ̈ mors anime: plus timeat̃ ira principis ꝗ̈
ira dei: & sic de similibus.
¶ Ponitur quo speciale peccatum timor pro tristitia de bono
alterius quia nociuũ est mihi aut alijs / si temerarius est timor:
nam si veritati aut rationabili estimationi innititur, nullum est
peccatũ moderata tristitia de alterius prosperitate ex qua bono℟
oppressio venit.
(Hoc est ludus
quo ad ostentatio
nem virium & audacie milites multi ex cōdicto
conueniunt & cōgrediuntur temere/ita vt sepe
mortes hominum inde proueniant) peccatum
esse mortale constat ex admixta pernicie vite humane / siue in
effectu siue in periculo frequenti/abs rationabili causa. Vnde
tales ibi vel propterea mortui carent ecclesiastica sepultura
etiam si ad penitentiam conuersi fuerint: vt canonica iura
disponunt.
Qua respublica occupat̃ (vel
quantum ad dominiũ: vt contingit his qui se vi dominos constituunt, siue im
mediate siue mediante coacto cōsensu subdito℟.
Vel quantum ad affectum modũ regiminis:
vt contingit his qui ꝗ̈uis veri sint domini / non querunt publicum bonum sed proprium) est peccatum mortale grauissimum: vtpote contra bonum publicum. Et tanto peius quanto
remotius est a penitentia: regnandi siquidem amor tantus est,
vt non permittat tyrannum quo ad dominium/cōuerti ad penitentiam: vtilis quo boni proprij amor radicatus / difficillime
euelli potest.
Sed nunquid Gubernante tyranno (qui scilicet
non habet legitime dominium sed
tyrannice occupat illud) peccent illi qui recurrunt ad ipsum
pro iustitia? quia inducunt illum ad actum quem non potest
licite exercere.