¶ Titulus. XX. De decimis.
a ¶ Benditas. Vid. Geneſs. cap. 12.
b ¶ El diezmo. Vid. Geneſs. cap. 14.
c ¶ Dixeron. Vid. Exodi. ca. 33. & cap. Moyſses. 8. quæſst. 1. & vid. in. §. opponitur. de pœniten. diſstinct. 2.
d ¶ En la ley. Vi. Exodi. c. 22. & Numeri. c. 18.
e ¶ Diziendo. vide Matthæi. cap. 23. & Lucę. cap. 11. & vi. de quod habe tur Lucę. cap. 18. & qđ decimæ debeãtur, tradit Hoſstiẽ. in ſsumma. eo. titul. §. & vtrũ præſscribi poſs ſsit verſs. 7. quę ritur. vbi multas authoritates adducit tã veteris, quam noui teſstamẽti. & quatuor doctorum eccleſsiæ. de quo etiam per Innoc. Io. Andr. & Abb. in rubrica. de decimis & vid. qđ habet̃ in. ca. 1. eod. titul. libr. 6. & in clemẽ. cupientes, de pœnis. & ſsi ve lis in hoc vide re dicta theologorum. vid. S. Tho. ſsecunda ſsecundæ. q. 87. & quotlibet. 2. artic. 8. & Abulẽſsem Matthæi. cap. 23. perquã plu res quæſstiões latiſssimè et vi. eundẽ in. qõ. 63. & vult. S. Tho. hoc præ ceptum. de de cimis ſsoluẽdis eſsſse morale & de iure diuino ac naturali, in quãtum ad hoc ꝙ miniſstri ſsuſstententur: iudicia le verò quãtũ ad taxationẽ talem. vnde di cit. S. Tho. qđ omnes velint nolint tenentur ad decimã licet eccleſsia ſstatuere poſsſset, ꝙ daretur octaua, vł duo decima: vnde præceptũ, ꝙ decima pars ſsoluat̃, quantum ad iſstam taxationem non ligat, vt ius diuinum: ſsed vt humanũ: quia iudicialia in noua lege non obligant, niſsi in quantum denuo ſstatuuntur in lege noua, & efficiuntur de iure poſsitiuo, ſseu humano: ſsed quantum ad ſsuſstentacionem miniſstrorum ligat, vt ius diuinum.
¶ Lex primæ.
Decima eſst omnium bonorum mobi liũ, licite quæ ſsitorum decima Deo data: & eſst duplex pradialis vide licet & perſsonalis, prædialis de fructibꝰ prædiorũ, & arborum: per ſsonalis de lucris perſsonarum ratione ſseruitij, vel officij. h.d.
f ¶ Diezmo es. Sequitur diffini. Hug. de qua per Hoſstienſs. eodem titul. in ſsumma. §. 1.
g ¶ Dos maneras. Adde cap. fin. de parrochia. &. ca. ad apoſstolice & capi tu. paſstoralis. eodem titulo. de decimis. & ſsecũdum Hoſstiẽ. vbi ſsuprà. §. quot ſsint eius ſspecies. de cimæ, quæ dã tur de agnis, & fœtibꝰ animalium, quæ gregatim paſscũtur poſsſsunt dici mixtæ, cũ partim à prædijs partim à cuſstodia proueniant.
h ¶ Perſsonal. has decimas perſsonales dicit Abb. in capit. cum homines eod. titul. non eſsſse hodie in vſsu in aliquibus locis. tamen ſsoluitur iſsta decima de ſsoldatis, ſseu ſsalarijs ſseruiẽtiũ & de valore ta lis conſsuetudi nis vid. Archi. in. ca. quicun q;.el primero. 16. quæſstione. 7. & vide per Abb. in. capi. in aliquibus. de decimis vbi etiam tractat, an valeat conſsuetudo circa decimas prædiales, videas etiam per Franciſscum Balb. in ſsuo tracta. præſscript. charta. 44. verſsicu. 7. igitur quæro. colum. 2. vbi ponit tres concluſsones. Prima, quòd conſsuetudo excuſsat à præſstatione decimarum perſsonalium, cum non ſsint debitæ de iure diuino, ſsecundum Feli. in ca. cauſsam quæ. de præſscript. & tenẽt Theologi communiter: & hoc dũmodo, con ſsuetudo habeat ſsua eſsſsen tialia requiſsita: de quibus in. c. fi. de con ſsuetu. Secundã, quòd non valeat conſsue tudo, ꝙ nulla decima ſsoluatur de frugibꝰ ſseu fructibus terrę: ita quòd nihil ſsoluatur ſsubdit tamen notãdum eſsſse quòd ſsecũdũ opinionem S. Thom. & alio rum Theologorum, quam refert Archid. in dict. c. quicunq; & ſsolẽnis doctor Henricus Boych. in ca. peruenit. col. fina. de decimis. ꝙ vbi de conſsuetudine decimæ non ſsoluuntur, non peccant non ſsoluentes: niſsi propter obſstinationem animi, vt ſsi haberet animum obſstina tum ad non ſsoluendum, etiam ſsi eccleſsia peteret vel pręciperet: quia tunc tales peccarent mortaliter. erunt ergo excuſsati, ſsecundum eum non ſsoluentes propter conſsuet udinem ratione præteritarum decimarum & futurarum, quouſsq; petantur. & refert Abb. in dict. cap. in aliquibus dicere, quòd hæc opinio ſsibi multum placet, ne tanta mul titudo pereat. & refert etiam ſsanctus Thom. 2. 2. quæſstione 8. 7. dicentem, quòd licèt eccleſsia poſssit requirere decimas, vbi de conſsuetudine ſsoluuntur, tamen laudabiliter non requirit, vbi ſsine ſscandalo re quiri non poſsſsunt. Tertia conclu. quòd valet conſsuetudo minuens quotam decimæ: & ſsic, quòd poteſst præſscribi quota non tota. cap. in aliquibus. eodem tit. vbi Panor. ſsi vis, poteris videre latius in dict. tractatu. Abulenſsis etiam Epiſscopus. ſsuper Math. quæſstione. 78. refert communem opinionem Iuriſstarum, quòd conſsuetudo excuſset à præſstatione perſsonalium decimarum: ex quo etiam ipſse infert, ꝙ cum ſsecundum opinionem, de qua dixit eod. cap. q. 63. quòd decimę prædiales nunc in noua lege non ſsunt de iure diuino: ſsed de iure poſsitiuo Canonico: idem ſsit fatendum circa prædiales, vt conſsuetudo poſsſset tollere obligationem ſsoluendi eas: vnde dicit videri, quòd non ſsoluentes vbi talis eſsſset conſsuetudo, non ſsunt in ſstatu condemnationis, quod ſsatis dicit rationi conſsonare: quia aliàs Eccleſsia non toleraret tantum errorem, neq; communicaret morientibus in notorio peccato mortali: orando pro eis. ſsubdit tamen in fine, quòd magis ſsibi in hoc placeret Eccleſsiæ ſsententiam audire, quàm eam diffinire. Sylueſster in ſsumma. in verbo decima. verſsic. quartò quæritur. præmiſssis dictis ſsancti Thomæ, & aliorum Theologorum, dicit, quòd conſsuetudo valebit quantum ad quotam taxatam, & excuſsabuntur ex ea non ſsoluentes plenè: non autem quantum ad totam, vt ſscilicet nihil ſsoluatur: & hoc vult tam in prædialibus, quàm in per ſsonalibus: ſsubdit tamẽ ꝙ vbi nihil ſsoluitur ex conſsuetudine eccleſsia remittit: vnde non eſst mortale, niſsi in tribus caſsibus. Primo, ſsi petantur decimæ & negentur, quam tñ petitionem non ſsufficit per cu ratum, ſsecũdũ Archiep, vbi non eſst conſsuetũ, vbi non eſsſset indigẽtia magna: vnde recurrendum eſsſset ad Papam. Secũdò, ſsi non petantur & obſstinatio tanta ſsit, quòd ſsi peterentur, propoſsitũ eſst non redden di. Tertiò, quando clerus patitur valde indecentia victus, & veſstitus & populus abundat. & ſsic vult Sylueſst. poſst Archiepi. Floren. ꝙ Papa ſsit ille, qui petat quando eſst talis conſsuetudo, & non ſsufficiet: & ſsi petat curatus vel dioceſsanus. & hodie in regno à CAROLO Cæſsare, Regenoſstro Pragmaticæ promulgatæ ſsunt in Comitijs Toleti, & Madrid, & Segobiæ, prohibentes prælatis & decanis, & Capitulis eccleſsiarum regni: ne faciant aliquam nouitatem in petendis de cimis, vbi eſst conſsuetudo non ſsoluendi, prout eſst in aliquibus locis regni, de red ditibus herbagij, prout latius videbis per dictas pragmaticas.
¶ Lex. II.
Decimam tenetur ſsoluere omnis homo, maximè Chriſstianus, ſsiue ſsit Imperator ſsiue Rex, vel quiuis alius laicus, & etiam clericus, niſsi ſsit de terris, ſseu prædijs, q̃ clericus habet ab eccleſsia. Monachi etiã tenentur, niſsi priuilegio Papæ eximãtur. Item Iudei, & Sarraceni, ſser ui, vel famuli Chriſstianorũ de prædijs q̃ colunt. Et ſsol ui debet decima de fructi bus prædiorum, & de her bagio, & fœno, & lignis, pro ædificijs, vel ad combu rendum ſsciſsſsis, de piſscarijs, & molen dinis, furnis, balneis, pen ſsionibus domorum, & quorum cunq; aliorum fructuum & reddituum obueniẽ tium de prædictis rebus. Item de equis, vaccis, ouibus, ſseu quibuſscun q; pecoribus, de fœtu videlicet eorum: & de lana, & caſseo: item de ex aminibus apum, & cera & melle.
a ¶ Todos los omes. Adde. c. 1. 16. q. 7. &.c. tuanos. &.c. in aliꝗbꝰ. ad fi. eo. tit.
b ¶ Clerigos. Vi. in. c. 2. in prin. eo. tit. & ibi glo. &.c. ſsi ꝗs laicus. 16. q. 1. vi. per Inno. & Abb. in d.c. 2. an aũt teneatur quis ſsoluere decimas, ſsi nõ habet vñ ſsoluat: niſsi vendat oia bona ſsua, vi. glo. notab. in. c. quicũq;. cl. 1. 16. q. 7. & in. c. quia tua. 12. q. 1. & ſsi quis non recolligat, niſsi quan tum ſsufficit ſsibi & familiæ ſsuæ, nunquid teneatur ſsoluere decimam. vid. Abb. in. c. cum homines. de deci. & vi j. eo. l. penul.
c ¶ Heredades. Sequi videtur opinio. Inno. in. d.c. 2. verſsi. de præbendis aũt. vbi Ioan. and. dicit, ꝙ in decimis perſsonalibus ſstandũ eſst coſsuetu dini, tam in clericis ꝗ̈ in laicis: in prædialibus verò dicit, ꝙ ſsi præbẽda ſseu fructus obuenerunt canonicis ex aceruo prius decimato, nõ tenẽ tur ſsoluere decimã prędialem: quia iam pars eorum fuit decimata, & idem in alio dño: ſsed ſsi canonici habuerũt ſsructus ex aceruo nõ deci mato, tunc tenentur ſsoluere. & cum dictis Ioan. and. tranſsit Abb. ibi dẽ. & hoc videtur intelligẽdũ, qñ prædia ſsunt in aliena parrochia: nã ſsi in ſsua: ex quo Eccleſsia dat clericis, videtur ꝙ de illis non debeãt ſsol uere decimas eccleſsiæ ipſsi, quæ dat propter ſseruitiũ. & hoc vult Inno. in. d.c. 2. cum dicit: quia præbẽdæ datæ clericis, non ſsunt clericorum: imò proprietas eſst earum eccleſsiarũ, quæ dant præbendas: vñ de eis non poſsſsunt teſstari. ex quo etiã infertur, ꝙ ſsi de eis poſsſsent teſstari in morte, tenerẽtur ſsimiliter ipſsi eccleſsiæ de eis dare decimas: ſsed aduer te, ꝗa Inno. loquitur in decimis perſsonalibus, quas clerici habẽt ex lucro: & loquitur qñ canonici alibi audiunt diuina, ꝗ̈ in eccleſsiis, vbi ha bent præbendas: vnde in perſsonalibus ſstandũ eſsſset conſsuetudini: in prædialibus verò videtur indiſstinctè dicendũ, ꝙ ſsi percipiant ex hæ reditatibus eccleſsiæ: ex aceruo nõ decimato, ꝙ teneantur ad decimã, prout voluit Ioa. and. vel dic, ꝙ tunc tenebuntur ad prædiales ex tali bus hæreditatibus ipſsis aſssignatis, qñ ſsunt in aliena parochia: non ve rò qñ ſsunt in propria parochia eccleſsiæ, quæ dedit per iſstam. l. parti. quæ hoc bene declarat. & adde S. Tho. 2. 2. q. 87. art. 4.
d ¶ De las ordenes. Adde. ca. commiſsſsum. &. c. ex parte. el. 1. eodem titu. & ca, nu per.
e ¶ Iudios. Adde. c. de terris. eo. tit. & Oldral. conſsi. 91. incipit venit in dubium. vi. j. eo. l. 6.
f ¶ Entiende. Adde cap. ex multiplici. cum quatuor capi. ſsequentibus. eod. titu. & ca. ex parte Canonicorum. cum tribus ſsequent. & ca. decimæ. 16. q. 1. &. c. quicunq;. & ca. omnes decimæ. 16. q. 7.
g ¶ De las Tierras. Et palea eſst in fructu. l. ſsi vſsusfructuarius. ff. quibus modis vſsu. amitta. quæ lex præſstat argumentum. ſsecundum Specu lato. titul. de decimis. ad finem. ꝙ decima ſsoluenda ſsit prius, quàm granum à palea ſseparetur, videtur tamen quòd debeant dari in gra no triturato, & ita deferre in horrea eccleſsiæ. vt in ca. reuertimini. 16. q. 1. Iaſso in. l. ſstipulatio iſsta. §. incertam. ff. de verbo. oblig.
a ¶ Dehe ſsas. Procedit & ſsi paſscua gratis concedantur. ſsecundum Abb. & alios in cap. commiſsſsum. eo. tit.
b ¶ Queſso. Et qͦ tẽpore debeat ſsolui decima caſsei & lactis, vi. per glo. in c. reuertimini. 16. q. 1. & de multis vtilitatibus caſsei, vide Archidiac. in ca. deniq;. 4. diſstin. vnde ꝟſsus. Ignari medici me dicunt eſsſse noci uum: Sed tamen ignorãt, cur nocumen ta fero, Exꝑtis reor eſsſse ra tum: qua cõmoditate Lãguenti ſstomacho caſseus ad dit opem. Caſseus ante cibũ confert, ſsi defluat aluus: Si cõſstipetur, ter minat ille dapes. Ad fundũ ſstomachi, ſsumpta cibaria trudit. Vim, digeſstiuã non minus ille iuuat. Si ſstomachus lã guet, vel ſsi mi nus appetit ille, Fit gratus ſstomacno, cõciliatq́; cibũ.
¶ Lex. III.
Decimare tenetur Rex, & barones, milites, & alij Chriſstiani exq̃ſsitis iniuſsto bello veluti contra iimicos fidei. Richi hoies, de redditibus quos habent à Rege pro ter ra inſstipendiũ milites de ſsuis ſstipendijs: mercator, de lucro: artifex, de ſsuo miniſsterio, venator de venatione: piſscatorde piſscatione: magiſster, de ſsalario ſscholarium: iu dex, & executor iuſstitiæ, ad uocatus, nota rius, de lucris officiorũ: famuli, & quicunq; alij de ſsalarijs quæ habẽt à ſsuis dominis. Item & ſstatuit Eccleſsia vt deciment Chriſstiani de diebus vitæ, ideò quadrageſsima ieiunat̃, quæ eſst decima pars anni. h.d.
c ¶ En las guerras. Adde. c. decimæ. 16. q. 1. &.c. non eſst. de decimis. & glo. in. c. paſstoralis. eo. titu.
d ¶ Derechamente. Hoc dicit. quia de illicitè acquiſsitis, ſsi ſsunt reſstitutioni obnoxia, non debetur decima perſsonalis, vt tradit glo. in ca. decimæ. 16. q. 1. & vi. per g1. & Abb. in. c. ex tranſsmiſsſsa. eo. tit. & vi. j. eo. l. 12.
e ¶ Los mercaderes. Vid. in dict. c. decimæ. 16. q. 1. & ibi bonam glo. circa ea quę habentur in iſsta. l.
f ¶ Caçadores. Decima ergo de venarione vel piſscatione, eſst perſsonalis, vt hic vides: inquo tamẽ diſstinguitur, an ſsint incluſsæ incerto loco, vel ſsint in natura li libertate, vt tradit Abb. in ca. non eſst. eo. tit. & an dabitur decima ec cleſsiæ, in cuiꝰ prædio captura facta eſst, vel eccleſsiæ perſsonarũ, quæ capiunt. vid. Ab ba. in. ca. licet. de feriis, poſst glo. ibi per In no. in ca. non eſst. de decimis vbi vult, quòd ſsit danda Eccleſsiæ, in qua percipit ſsacra menta, vbi ꝗs liberè venatur vel piſscatur: quia ſsi inde daretur precium, vel pars de tali precio, vel parte danda eſsſset decima eccleſsiæ, baptiſsmali, in qua eſst prædium.
g ¶ Maeſstros. Vi deas per glo. in dict. cap. de cimæ. 16. q. 1.
h ¶ De los dias. vi deas in ca. qua drageſsimã. de conſse. diſstinctio. 5.
¶ Lex. IIII.
Ciſstercienſses, Tẽplarij, Hoſspitalarij, defru ctibus poſsſseſsſsionum, quas acꝗſsierũt poſst Concilium generale, tempo ribus Innocẽtijtertij, decimas ſsoluerete nentur. Si de illis poſsſseſssio nibus prius ſsoluebãtur de cimæ: de acꝗuiſsitis verò, ante dictum conciliũ quas ſsuis manibus, aut ſsumptibꝰ excolunt, deci mã ſsoluere non tenentur: alij autem ordines decimã ſsoluent: niſsi de noualibus quæ proprijs ſsumptibus exco lunt (ſsi eccleſsia parochialis ex hoc enormiter nõ lędatur) & de hortis & nutrimẽtis animaliũ. h.d.
i ¶ A los de la orden. Sed an poſssit à Papa dari laicis aliquibus ex priuilegio, ne ſsoluant decimas. vid. gloſs. ꝙ ſsic. in. capi. de dedmis. 16. q. 1. & Abb. in. c. à nobis. eo. tit.
k ¶ Eſstableſscido. Vid. in. c. nuper. de decimis.
a ¶ Todas las otras ordenes. Vid. in ca. ex parte tua el. 1. eod. titu. & intellige denoualibus, quæ proprijs ſsumptibus excolunt, vtin dict. c. ex par te. vbi vid. per Abb. & alios, q̈ndo dicatur colere proprijs ſsumptibus, quia eſst quãdo ſsoluunt certum precium pro illorum cultura: ſsi enim tradunt prædia colonis partiarijs vel ccnſsualibus, non habet locum iſstud priuilegium. vt per gloſs. in Clem. 1. eod. tit.
b ¶ Grande agrauiamiento. Cõcordat cum. c. ſsuggeſslum. eo dem tit.
c ¶ De las huertas Quos ad propriũ vſsum colunt: nã aliàs poſsſset ab eis machinari fraus, reducen do prædia ad hortos. ſsecundum Abba. in dict. c. ex parte. & ibi vide. per eum quid de colonis ex emptorũ priuilegiaterum ne ſsoluant de cimas: an teneantur ſsolue re decimas: de quo per gloſs. in Clem. 1. eo. titu. in verbo excolendas. quæ dicit põderãda verba priuilegij: nã ſsi eximitipſsas terras, coloni eas colẽtes par ticipãt priuile gio: ſsi verò exi munt perſsonas, tunc licèt illi de ſsua parte non ſsoluãt, coloni nõ exempti de ſsua ſsoluent: non ergo tali caſsu à colono partiario poterit integra decima totius acerui exigi, vt & infert Socinus conſsi. 297. viſso priuilegio. 2. volum. col. 3. quia ſsic veniretur contra priuilegium religioſsis conceſsſsum. & videas illud. conſsi. in iſsta materia, licèt aliàs vbi religioſsi non eſsſsent priuile. giati priuilegio ſspeciali, ſsi traderent alijs terras excolendas, ſsiue ſsint coloni partiarij, ſsiue penſsionarij, tenentur, & cogi poſsſsunt ab eccleſsia parochiali, vt ſsibi ſsoluant decimam integram: ita quòd ante omnia totus aceruus decimabitur, & integra decima dabitur Eccleſsiæ parrochiali, vt tetigi ſsuprà. & tradit Ioan. de Imo. in dict. Clemen. 1. Socinus conſsi. 268. volu. 2. & conſsi. 93. eleganter & ſsubtiliter. vol. 3.
¶ Lex. V.
Si ex priuilegio Ciſstercien ſsi bus, Templarijs, Hoſspitalarijs conceſsſso ſsuper non ſsoluendis decimis, Eccleſsiæ enormiter lædantur, non gaudebunt tali priuilegio: & compoſsitio ſsuper decimis, non tollitur ꝑ priuilegium ſsequens, ſsi de illa mentionem non faciat. Item tollitur priuilegium non decimandi, ſsi priuilegiati poſstea ſsoluant. Item non extenditur priuilegium ad prædia aliena quæ priuilegiati ſsuis mani bus aut ſsumptibus excolunt. Item priuilegium ſsuper decimis laborum, non extenditur ad terras quas alijs tradunt excolendas. h.d.
d ¶ Se menoſscabaſsſsen mucho. Concord. cum. c. ſsuggeſstum. eo. tit. & vid. l. 43. cum concord. quas ibi dixi tit. 18. 3. part, & vid. in. c. quid per noua le. de verbo. ſsigni. & vid. Abb. in ca. pe. de cleri. non reſsid. 2. notab.
e ¶ Mencion. Concor. cum. c. ex multiplici. eo. tit. & vid. quæ notat Petrus de Ancha. conſsi. 20. glo. notab. in Clemen. dudum. §. nos etenim. in verbo. pacta. de ſsepultu.
f ¶ Dieſsſsen diezmo. Adde. c. ſsi de terra. &.c. accedentibus. de priuileg. & non ſsufficeret in eccleſsia vna contrauentio, vt perdatur priuilegium vt tradit Abb. poſst glo. ibi in ca. cum acceſssiſsſsent. de conſsti. ſsed ad mi nus requiritur tempus triginta annorum, per quod decimas ſsoluiſsſset. vt in dict. ca. ſside terra. cum enimred datur ex contrauẽtione ad ius commune ſsufficient triginta anni. bo na glo. in cap. fi. 16. q. 4. & ſsa cit quod notat Bart. in repetit. legis omnes populi. col. 12. ff. de iuſsti. & iure. in verſsi. iuxta p̃dicta. & Bald. in. l. fi. co. 4. C. de liberis præ teritis. facilius enimres reuer titur ad ſsuam naturam. tradit Feli. qui in hoc accumulat plura in. d. ca. cũ acceſssiſsſsent. col. 2. &. 3. aduerte tñ, ꝙ doct. cõmuniter indict. c. ac cedẽtibus. volunt exigi tẽpus. 40. anno rum, ad perdẽ dũ priuilegiũ qñ eſst eccleſsię conceſsſsum: ꝗa dicunt ſstandũ eſsſse dict. c. accedentibus: licèt de tempore. 30. annorũ dicatur in dicto. c. ſsi de terra. & tradit Fe li. in dict. c. cũ acceſssiſsſsent. col. 13. &. 14. allegans etiam Pet. de peru. in tracta. de quarta parrochiali. c. 5. 21. col. fortè tamẽ vt poſssint concordari. d.c. ſsi de terra. & ca. accedentibus. ſsuſstineri poſsſset intellectus. de quo ſsuprà. ſsci licet cum reditur ad ius commune.
g ¶ Heredades agenas. Adde ca. dilecti. eo. tit.
h ¶ No darian diezmo dellas. Ita habetur in ca. licet. eod. tit. de quo iſsta. l. ſsumpta eſst: ſsi enim iſsti religioſsi colerent proprijs ſsumptibus, non de berent decimas: ſsed quia tradunt alijs excolendas, debetur de talibus prædijs decima, vid. in dict. c. licèt. & ſsic dicit Hoſstien. in ſsumma. eo. tit. §. à quibus. & ponẽs caſsusiſstius. l. in quibus ſsoluũt priuilegiati decimam, dicit quintò. ſsiprædium priuilegiatum alijs locet. infrà. eo dem. c. licet.
¶ Lex. VI.
Leproſsi vrbis Romæ non ſsoluunt ex priuilegio decimas ex ſsuis hortis, & nutrimentis animalium, de alijs ſsic. Item tenetur infidelis ſsolue re decimas de prædijs: ex quibus fideles ſsoluebant, & de locationibus dumorum quæ antea decimabant: neq; de tranſslatione à fideli in infidelem facta, debet eccleſsiæ præiudicium generari. Item quicũq; tenet prædium in pignus, vel in conductionẽ, vel commodatum: ſseu alia quacunq; cauſsa, ſsiue teneat ſsuo nomine, ſsiue alieno, tenetur ſsoluere decimam, non obſstãte pactione inter eum & dñm facta. h.d.
i ¶ Los gafos. Leproſsi tenentur ad decimas præterꝗ̈ de hortis & do animalium nutrimentis. c. cum dicat Apoſstolus. de eccle. ædifi. vid. per glo. in. c. cunctis. in. §. de his. 16. q. 1.
k ¶ Los Iudios e los Moros. Adde. c. de terris. eo. tit. Oldral. conſsi. 91. & dixi. S̈. eo. l. 3.
a ¶ Quel miſsmo Concord. cum ca. à nobis. & ca. tua nobis. eo. tit.
b ¶ Por ningun pleyto. Adde ca. ſsi quis laicus. & ibi glo. 16. quæſstione. 1. & cap. paſstoralis. eod. titu. & an à nouo emptore prædij poſssit eccleſsia petere decimas præteriti temporis, videas per Abba. in ca. cum homi nes. & cap. paſstoralis. eodem titu. poſst Ioan. Andre. qui voluit eſsſse in electione Eccleſsiæ, quem conueniat, an antiquum vel nouum poſsſseſsſsorem.
¶ Lex. VII.
Decimæ ſsunt ſsoluendæ eccleſsijs parochialibus, & clericis earum qui electi ſsunt in ſsortem Dei: & licèt aliqui eorum nõ bene (vt decet) vi uant, nõ ideò ſsunt eis auferendæ: non enim pro illis, ſsed pro Deo dantur. h.d.
c ¶ A las egleſsias parrochiales. Perſsonalis decima danda eſst Eccleſsiæ parrochia li, in qua dantes, diuina audiunt, & ſsacra mẽta recipiũt ca. quæſsti. 16. q. 1. &. 13. quæſstio. 1. §. 1. prædiales verò eccleſsię, in cuius parrochia ſsitum eſst ptædium. ca. fina. de parrochi. & ca. quoniã. de decimis. & cap. ſsi quis laicus. 16. quæſst. 1. & dict. §. 1. 13. quęſstione. 1. ni ſsi aliud obtineat de cõſsuetudine. cap. 1. &. 2. &. c. com miſsſsum. & ca. cum ſsint homines. eodem titu. & in cap. ad apoſstolicę. & in cap. in aliquibus eiuſsdem tituli. vel niſsi per præſscriptionem vna Eccleſsia acquirat contra aliam. ca. de quarta. de prę ſscript. & cap. vigilanti. & videas per glo. in. c. quicunq;. 16. quæſstione 1. & quòd communicentur decimæ etiam cum capellis, videas per glo. fina. in ca. 1. 16. quæſstione. 7. hodie per erectiones Eccleſsiarum, & conſsuetudines eſst in hoc prouiſsum. & nota, quòd vbi parochiæ non ſsunt limitatæ, decima prædialis indiſstinctè debetur Epiſscopo. videas in ca. quoniam. vbi Abb. de decimis. & vid. in iſsta materia per eundẽ Abb. latius in ca. cum contingat. eod titu. & quid ſsi olera ſseminantur in vna parrochia: in alia verò tranſsplantantur, & creſscunt. videas Abb. in ca. antepenult. eod. tit:
d ¶ En ſseñal de ſseñorio. Vid. in ca. tua nobis. eo. tit.
¶ Lex. VIII.
Decima prædialis ſsoluenda eſst eccleſsiæ, vbi prædium ſsitum eſst: fita men ſsit conſsuetudo quòd omnes parochiæ inter ſse diuidant decimas illa ſseruabitur, ſsi parrochiæ ſsint in eadem dioceſsi, ſsecùs ſsi in diuerſsis, ne limites dioceſsum confundantur. h.d.
e ¶ En cuyo termino. Vide. quæ dixi ſsuprà. l. proxima.
f ¶ Por coſstumbre. Concordã tias vide ſsuprà l. proxima.
g ¶ E otorgada por los obiſspos. Fortè hic debet exponi & pro vel. nam quod libet ſsufficeret, vel longa cõſsuetudo vel tranſslatio, ſseu compoſsitio facta cum auctoritate Epiſscopi, vt in capi. veniens. de tranſsactio. & ca. ex multi plici. de decimis. qđ & pa tet, cum ſstatim hæc. l. ſsub dit por quitar cõtienda & c. vel dic ꝙ con ſsuetudo debeat eſsſse obtenta etiam ſscien te epiſscopo: & ſsic de eius tacito conſsenſsu: quia ſsoli preſsbiteri non poſs ſsent inter ſse vtentes talem conſsuetudinẽ inducere, quæ ſsucceſsſsoribus præiudicaret, niſsi de conſsen ſsu epiſscopi, vt in. d.c. veniẽs.
h ¶ De los obiſspados. Adde Hoſstien. in ſsumma. de parochi. i n. §. fi. & quæ dixi in. l. 10. tit. 29. 2. par tit. aduerte tñ ꝙ remanentibus limitibus bene põt præ ſscribi per vnũ epiſscopũ con tra aliũ etiam certa pars dioceſsis, ſscđm Ab ba. in. c. ſsuper eo. de paroch.
¶ Lex. IX.
Decimæ animaliũ dari debent eccleſsiæ, in cuius territorio toto anno paſscũtur: & ſsi in medietate anni in territorio vnius eccleſsię paſscũtur: & alia medietate, in territorio alterius eccleſsię, diuidit̃ decima: & ſsi in iſsta medietate anni paſscerẽtur in duobus epiſscopatibus, ita ꝙ de die paſscũrur in vno & nocte in alio dormiant, diuiditur iſsta medietas in ter iſstos duos epiſscopatus: ſsi verò per plures dioceſses paſscanturr: ita ꝙ non ſsit certum in qua fuerunt per maius tempus, ſsoluetur medietas decimæ illis eccleſsijs, vbi paſscuntur: & altera medietas eccleſsiæ pa rochiali, vbi domini animalium habitant, & ex partu pecorũ, in tran ſsitu non debetur decima illi eccleſsiæ vbi pariũt, niſsi ibi ad minus per menſsem mãſserint, quę oia intelligũtur fraude paſstorũ ceſsſsante. h.d.
a ¶ Dezimos. Ortum habet à dictis glo. in ca. ad apoſstolicæ. eo. tit. cum qua doctores ibi tranſseunt, & decimæ animalium dicuntur mixtæ, vt dixi ſsuprà. eo. in. l. 1. & ſsecundum Hoſstien. in ſsumma. eod. tit. §. cui danda in his conſsuetudo ſseruanda eſst. Si verò de conſsuetudine non apparet, & paſscuntur quotidie in prædijs propriæ parochiæ ipſsi dan da ſsunt: prout etiam, & hic habet̃ in iſsta l. aliàs ſsecũdũ eum diuidi de bent inter eccleſsiã, vbi paſscuntur & pro priam. argu. l. qui ſsaltum. ff. de lega. 3. c. relatum. §. ſsina. de teſsta. quod per iſstam legẽ non ita decidit̃, ſsed diſstin guit, vt in ea vides, & moti uum Hoſstiẽ. eſst: quia cum decima præci puèſsit danda propter ſsacra menta. vt in. c. 2. & ca. tua no bis. §. verum. eo. tit. non debet conqueri eccleſsia, infra cuiꝰ parochiã paſscuntur, ſsi ratione ſsacramentorum, quæ propria eccleſsia præſstat Paſstoribus, cum ipſsa corpo ra ſsuæ parochiæ ſsint, vult habere medietatem, vt quædam ſsocietas inter eccleſsiam contracta videatur: vna, propter corpora: altera propter prædia: & poſstea ponit Hoſstien. opinionem aliorum diſstinguẽnum: vtrùm paſscat quis ſsua animalia in aliena parochia, tanꝗ̈ aduena & extraneus: & tunc propriæ parochiæ ſsoluet decimam, an tanquam incola: quia nihil ſsoluit pro paſscuo & continuo habet ibi: & tunc ſsoluet extraneę: quia quò ad hoc cenſsetur parochianus. & ſsic di cit notare Hug. in ca. decimas à populo. 16. q. 1. pro quo facit: nam quã do ſsoluitur paſsquerium extranea eccleſsia de illo debet habere decimam. glo. tamen in dict. c. ad apoſstolicæ. vult decimas animalium haberi inter prædiales: vnde ſsi paſstor in diuerſsis temporibus, in duabus parachijs gregem paſscit, debet proportionabiliter vtriq; eccleſsiæ ſsoluere decimas. & iſstud etiã videtur velle S. Tho. 2. 2. q. 87. ar. 3. ad ſsecundum. qui & ſsubdit, quòd quia ex paſscuis fructus gregis proueniunt, magis debetur decima gregis Eccleſsię, in cuius territorio grex paſscitur, quã illi, incuius territorio ouile locatur. Sylueſst. verò in ſsum ma. in verbo decima. ver ſsi. octauò quæritur. recitatis opinio. Hoſstiẽ. S. Tho. & Raimun. dicit, quòd tunc de lacte, fœtu, & lana dãdæ ſsunt decimæ animalium Eccleſsiæ, vel eccleſsijs, vbi paſscuntur quando cuſstodes ibi recipiunt ſsacramenta, & audiunt diuina: alioquin verior videtur opinio Hoſstien. quia cum tales decimæ ſsint mixtæ, oportet quòd aliquid retineant de natura perſsonalium. Inno. etiam in. c. cõmiſsſsum. eo. tit. vult, quòd ſsi paſscua ipſsa vendantur, annuatim decima perſsoluetur Eccleſsiæ, vbi ſsunt paſscua: & ſsi dominus fundi patiatur beſstias paſscere gratis in fundo ſsuo: tamen cum herba deuulſsa de terra à beſstia, vel potius ab eo, qui beſstias paſscit, tranſseunt decimæ cum onere ſsuo: & dominus beſstiarum debet dare decimam totius æſstimationis eccleſsiæ, vbi ſsunt fundi. De decima verò lactis, & lanæ, & fœtuum animalium, videtur velle Inno. quod iſstæ non ſsunt omni no decimæ prædiales, ſsed mixtæ. gloſs etiam in cap. 1. 13. q. 1. tractat de iſsta materia, & non ſsatis ſse reſsoluit. Teneas ergo menti iſstam legem Partitarum, quæ iſstam cõtrouerſsiam decidit in fructibus & fœtibus animalium. aduerte tñ, quia non aperit iſsta lex, an eius deciſsio proce dat etiam in caſsu, in quo eccleſsię, vbi ſsunt prædia, ſsoluatur decima de pretio herbagij: quia ſsi peteret tali caſsu de alijs fructibus, & fœti bus, videtur quod percipiat duas decimas. quod noluit Hugu. vt ſsuprà retuli: & fortè poteſst dici, quòd in caſsu in quo paſstores paſscentes gregem, ibi audiunt diuina, & recipiunt ſsacramenta, quòd poſsſset eccleſsia vnde paſscuntur recipere decimam, vel totam, vel pro parte, iuxta diſspoſsitionem huius legis, tam de venditione herbagij, quàm de ſsœtibus & fructibus animalium, per iſstam legem genersliter loquentem. & ex his quæ ſsuprà retuli ſsecundum Sylueſstrum. Si verò in propria parochia audirent diuina, & reciperent ſsacramenta, & in extranea paſscerent: quòd tunc diuidatur decima inter vtram q; Eccleſsiam: licèt per totum annum alibi paſscant̃. iuxta opiniouem Hoſstien. vel dic quòd licèt domini animalium maneant in propria parochia ramẽ decima iſstorum fructuum debebitur Eccleſsię in qua paſscuntur: quia hoc reſspectu videtur decima prædialis: quod & vult iſsta lex, cum dicit. E ſsi los ẽbiaren a otro obiſspado & c. quod & videtur velle Henricus in. c. per uenit. eodem tit. in. 1. col. & Cardinal. in Clem. 1. quæſstione. 15. eod. titu. & hoc niſsi alit̃ eſsſset de conſsuetudine quia tunc con ſsuetndo eſsſset ſseruanda. vt in principio dixi: tu cogita latius: quia nõ bene reperi diſscuſsſsum.
b ¶ Por quitar contienda. Nota hoc. ſsic & aliàs iuriſsconſsultus hanc mediam viam elegir in caſsibus dubijs quandoq;.vt habetur in. l. Titius. ff. ad Trebellia. & in. l. ſsed & ſsi lege. §. adeò autem. in fine. ff. de peti. hęredi. Bart. in. l. ſsi duo. circa finem. prin. ff. vti poſssi. Petrus de Ancha ra. conſsil. 210. incipit. inter contraria. vi. quod dicit Bald. in. l. cum oporter. in princi. 4. colum. C. de bonis quæ libe. & Decius conſsilio 176. colum. penulti.
c ¶ Onde ſson parrochanos. Videtur quòd debeat intelligi & limitari, dum tamen in parrochia propria, aliqua parte anni paſscerent: nam ſsi extra eam paſscerent per totum annum, videtur quòd illic vbi paſscuntur. danda eſsſset tota decima. vt ſsuperius dictum eſst in hac lege.
d ¶ Los ſseñores de los ganados. Nota hoc verbum: nam vult hæc lex, non debere attendi locum vbi paſstores gregis mercede conducti audiunt diuina, & recipiunt ſsacramenta, ſsed Eccleſsiã, ſseu locumvbi domini animalium reſsident, & audiunt diuina, & recipiunt ſsacramenta. & re ctè videtur hoc decidi: nam non debent attendi paſstores, cuſstodes, mercenarij, reſspectu fructuum animalium: & ſsolum Eccleſsia vbi paſstores tales reciperent ſsacramenta, & audirent diuina, poſsſset petere decimam perſsonalem, de mercede ſseu ſsalario paſstorum, quod ergo in prima glo. dixi de paſstoribus intelligendum videtur de ipſsis dominis gregum, non de paſstoribus conductitijs, & vult Henticus in cap. peruenit. 1. diſstinct. de decimis. quem vid. & Cardina. in Clemen. 1. de decim. 15. quæſstione.
e ¶ Paſsſsada. Nota hoc, & adde his quæ dixi in. l. 2. tit. 24. 4. parti, in. g. fi.
f ¶ A lo menos vn mes. Nota hoc bene, ꝙ fœtus animalium decima bitur in loco vbi greges parturiunt, dummodo moram ibi per menſsem contraxerint: & ſsic deciditur hic quod notat glo. in. c. 1. 13. q. 1. in §. 1. in glo. ſsuper verbo paſscit: & quo tempore decima dari debeat de agnis, & quanto tempore debeant eſsſse apud matrem, anteaꝗ̈ decimentur, vid. Oldral. conſsi. 236. incipit circa propoſsitam quæſstionem. vbi vult ꝙ ne inutilis ſsit præſslatio aliquo tempore alantur apud ma tres. vid. ibi. & quæ dico infra. l. proxima.
g ¶ Yazga de noche en el otro. Sequitur dictam glo. in dict. c. ad apoſstoli cæ. eo. tit. licèt S: Thom. voluerit contrarium, vt dixi ſsuprà. in gloſs. 1. Raymundus verò dicebat idem quod S. Thom. ſscilicet ꝙ de lacte, fœ no, & lana danda ſsit decima illi Eccleſsiæ, intra cuius limites paſscua ſsunt: quia inde ſsuſscipiunt animalia nutrimentum, & quò ad hocta les decimæ prædiales ſsunt: & dicta Raymun. refert Hoſstien. eod. tit. in ſsumma. §. & vtrùm. verſsi. 14. quæritur.
a ¶ Por mala intencion Nota hoc. & facit. l. ex facto. la grãde. ff. de hæred. inſstituen. & glo. in. l. penul. §. caueant. C. de agrico. & cenſsi. lib. 11. vbi dicit Ioan. de Plat. ꝙ ſsi quis mutat animalia ſsua prægnantia, vt pariant extra territorium: ꝙ per hoc non euitat ſsolutionẽ Gabellæ ſsoluendæ, ex forma ſstatuti diſsponentis, ꝙ pro quolibet animalina ſscen ti in territorio ſsoluatur certa Gabella: quia dicit factum in fraudem.
¶ Lex. X.
Dioceſsanus ponere debet fideles decima rum collectores iuratos ꝙ vltra debitum non recipiant nec deciment provitulo vac cam. ꝓ agno ouem, ſseu ꝗd ſsimile: & de ſsolutione decimæ fiat inſstru mentum forma hic contẽta: quæ ſseruetur, & fiat ſsub pœna hic poſsita. h.d.
b ¶ Por corderos. Debet tamen dari agnus iã lactatus & cõ gruus ad vſsũ vt dixi ſsuprà. l. proxima. & tradit Ioa. An dre. in additio ni. ad Specula to. tit. de decimis. in additione magna, ſsuper verbo ſspeciem. de la na verò ſstati ſscđm eũ curn nulla ſsit cauſsa differẽdi: & ſsolet fieri ſsemel in ãno đ lacte etiam dicit ꝙ ſstarim debet dari: ſsi tamen de lacte fiant caſsei, ſsacerdote conſsentiente poſsſset differri. & tandẽ dicit in his cõ ſsuetudinẽ attendendã. & vid. etiam Alberi. in. l. ædẽ. C. delocat. colum. 3.
c ¶ Partidas por el Abc. Nota hoc de cartis per A.b.c. diuiſsis quæ con ferunt ad euitandum falſsitates, qualiter autem per leges regni debeat decimari frumentum, & alia. Videas in. l. 2. &. 3. titu. 5. lib. 1. ordinamen. rega. & in pragmaticis. fo. m. 13. 14. 15. & videas. l. 4. titu. 5. libro. 1. foro legum. & vid. Speculatorem. titu. de decimis. col. fina. & Abb. in ca. ex patte. el. 2. eodem titu. & Hoſstien. in ſsumma. eo dem titu. §. & vtrùm præſscribi poſssit. verſsicu. ſsextodecimò quæro. & glo. in cap. reuertimini. in verbo in horrea. 16. quæſstione. 1. & Abb. in cap. ex parte. el. 2. eodem tit.
¶ Lex. XI.
Decima perſsonalis ſsoluen da eſst clericis eccleſsiæ paro chialis, vbi ꝗs maiori parte anni habitat, & eccłaſstica recipit ſsacramenta. Reges tamen Hiſspa panię ſsoluunt decimam iſstã ſsuis Capellanis à quibus magis quàm alijs clericis audiunt diuina, & recipiunt ſsacramenta. h. d.
d ¶ Oyerẽ las oras Adde. c. quæſsti. 16. q. 1. &. 13. q. 1. §. 1. &.c. ad apoſstolicę. iſsto titu.
e ¶ Los Reyes. ad de gloſs. in. ca. omnes Principes. de maio rit. & obed.
¶ Lex. XII.
De immobilibus iniuſstè etiam quæſsitis tenetur ſsol uere decimas fructuũ poſsſseſsſsor, de mobili bus verò iniuſstè quæſsitis, ſsi ab acquirente poſsſsunt auocari, vt in furto vel rapina quæſsitis, vſsura vel ſsimonia vel alearum v ſsu, ſseu per im preſssionem, vel metũ, vel per concuſssio nem officialium, non debet dari decima. Si verò auocari nõ poſs ſsunt, vt ſsunt data meretricibus, ioculatoribus decima de talibus dari debet, eccleſsia tamen non recipit de cimas iſstorũ, ne videatur eorum delicto conſsentire: peracta tamen pœnitentia licitè ab eis recepit. h.d.
a ¶ Sin derecho. Oitum habet à notatis per Gofred. & Ho ſsti. in ſsumma. eo. tit. vbi Ho ſsti. in. §. & vtrũ ver ſsi. quęritur vtrũ de illicitè acquiſsitis. & gl. in. c. ex trãſs miſsſsa. eo. titu. & per gl. in. c. decimę. 16. q. 1.
b ¶ Caça defendida Sic & dicit Hoſst. purà, ex ininſsto bello, prohibita venatione & c. vi de. l. 16. titu. 28. 3. parti. & q̃ ibi dixi. & quę di xi in. l. 12. eiuſsdem tit.
c ¶ Demanda ni derecho. Iſstud eſst qͦd in hoc debet attendi an teneatur ac quirẽs ad reſsti tutionem ſsiue tranſseat domi niũ, vel nõ, ꝓut dicit Hoſst. vbi. S̈. & vult etiã iſsta. l. declarat etiã Ab bas in. d.c. ex tranſsmiſsſsa. & vi. de iſstis q̃ tra dit Inno. in. c. ꝗa pleriq;. de immu. eccleſsi.
d ¶ Iuglerias, e truhanerias. Ergo Hiſstriones & ioculatores ſsunt in peccato & ſstatu dã natiõis, vt hic innuitur: ſsed dicendũ eſst ꝙ non omnes io culatores & hi ſstriones ſsunt in ſstatu pecca ti, ſseu dãnationis: illi enim ꝗ turpibꝰ ludis, & ioculationi bus mẽtes ho minũ ſsubuertũr, ſsunt in ſsta tu peccati, & limõi ſsunt, ꝗ in theatris, & turpibꝰ ludis mentes homi nũ ſsubuertũt: & dicuntur hi ſstriones, qui o peri illicito operã dant mẽ doſsè aliquos malè agentes laudantes, & alios infaman tes defiſsiones proximo facientes: qui ve rò moderato ludo vtuntur licet rebus humanis non vtantur alio of ficio per com parationẽ ad alios homines: tñ per cõparationẽ ad ſseipſsos & ad Deum habẽt alias ſserioſsas, & virtuoſsas o perationes, pu tà dum orant & ſsuas paſssio nes & operationes compo nunt, quando q; etiam pauperibus eleemoſsynas largiuntur, non videtur audiẽ dum dicere iſstos eſsſse in ſsta tu damnationis, videas per Præpoſsi. in. c. donare. 86. di ſstinct. poſst S. Thom. 2. 2. q. 168. artic. 3.
e ¶ Deſspues que ſse partieſsſsen. Dictum fuit Inno. in dict. ca. ex trãſsmiſsſsa. & S. Tho. mas. 2. 2. q. 87. articu. 2. item ſsi peccatũ ſsit occultum, po teſst Eccleſsia recipere, quãuis hoc ſsciret prælatus. ſsecundum Hoſstien. vbi ſsuprà. argumen to. c. Chriſstiana. 32. quæſstio ne. 5. &. 6. q. 1. c. ſsi omnia.
f ¶ De fijo ageno. Adde. c. 2. 14. q. 5. & eccleſsia ſstici. ca. 34. & Chriſsoſstom. ſsuper Mathe home. 53. Ad fi.
¶ Lex. XIII.
Sine deductio ne ſsumptuũ, & cẽſsus vel tri buti, ſsoluenda eſst decima p̃dialis, & animaliũ: & ſsi in ter plures fructus partiãtur ꝗlibet ſsoluet de ſsua parte. h.d.
a ¶ Non ſsacando dello. Concor. cum ca. cum homines. & ca. non eſst. c. tua nobis. & ca. cum non ſsit in homine. eodem tit. &. c. paſstoralis.
b ¶ Cada vno de ſsu parte. Vid. in dict. c. tua nobis. & vid. ibi Abb. diſstinguentem in glo. ſsuper verbo ſsic & dominꝰ: cuius dicta conferunt ad deciſsionem illius quæſstionis de tedecimo quæ in iſstis regnis plerunq; verſsatur. de qua vid. Montal. in. l. 4. titu. 5. ſsoper glo. in verbo de todos los heredamientos. libro. 1. foro. ll.
¶ Lex. XIIII.
Sine deductione ſseminis ſsoluenda eſst decima. h. dicit.
c ¶ La ſsimiente. Ortum habet à ca. tua nobis eo. ti. & ab his quæ tradit ho ſstien. eod. tit. in ſsumma. §. & vtrùm præ ſscribi. verſsi. 1. incipit quæri tur ſsub verſsi. 2. quæritur.
¶ Lex. XV.
Decimæ perſsonales non ſsolunntur, ni ſsi de lucro tan tùm, deducto principali, qͦd fuit iam decimatum. h.d.
d ¶ Sacar el caudal. Concord. cum. c. paſstoralis. eod. titu.
e ¶ De la ganancia. quæ eſst de ductis expenſsis quæ fiunt in eundo & re deũdo, & quę dantur media toribus, & ſsimilibus, non ſsolùm neceſsſsariò & vtiliter: ſsed etiam voluptuoſsè, dũmodo nõ fiat in fraudem eccleſsiarũ ſsecun dum Innocẽ. Hoſstien. & Io an. Andre. in dict. ca. paſstoralis. poſst glo. ibi. in verbo expenſsas.
f ¶ Non fueſsſse dezmado. Si nõ fuit precium decimatũ, totum decima bitur, vt hic, & in dict. ca. paſstoralis. vnde ſsi donaſsti mihi decem, de quibus emi merces, decima non ſsoluta, quas vendidi pro viginti, licèt lucrum conſsiſstat in decem tantum, tamen de totis viginti ſsoluam de cimam, & ſsic duo. Ioan. and. in dict. c. paſstoralis.
¶ Lex. XVI.
Pro reſstaurando detrimento rerum ex quibus decimæ ſsoluuntur: factæ expenſsę vel pro re melioranda, vt plus fructuum afferar, nõ deducuntur de fructibus, cum penes dominum remaneat res meliorata, vel reſstaurata: ſsi quis tamẽ emeret rẽ vt eam vende ret, & anteꝗ̈ rem illam vẽdat, fecit ſsumptus pro illa conſseruanda, tunc bene de ducũtur tales ſsumptus, ſsi p̃ciũ rei & ſsũptuũ, iam erat decimatũ. h.d.
g ¶ Las deſspenſsas. Cõtor. cũ ca. paſstoralis. eo. rit. & dictis Hoſsti. eo. tit. in ſsumma. §. & qualiter. vbi ponit rationẽ de qua hic, ꝙ ideó nõ dedu cantur expenſsæ factæ in refectione, ſseu tuitiõe rei: ꝗa inpatrimonio remanẽt expẽ ſsæ illæ, argu. l. Imperator. §. fi. cũ. l. ſsequẽ. ff. de lega. 2. ne q; obſstat dicit ipſse ꝙ amiſsiſsti in deſstructione domus cli bani cõbuſstio ne: ꝗa hoc debes imputare peccatis tuis: & ſsubdit. Audacter dico, ſsi licitè, iuſstè, & honeſstè viuas & facias quod debes, non in uenietur inopia in domo tua: neq; obſstat ꝙ de Iob opponi poſsſset quia tunc tp̃is dicit ip̃e nimis regnabat imperiũ diaboli, cũ adhuc dñs nõlauiſsſset nos ſsuo ſsanguine p̃cioſso: ſsed & multi torquẽ tur, vt maiorẽ mereantur co ronam: & ficut caſsus fortuitus non im putatur alijs, ſsic neq; dño. l. qui fortuitis. C. de pig. acti.
h ¶ Eſstonce. A glo. in dict. c. paſstoralis. in verbo decimandis. ſsumptũ eſst.
¶ Lex. XVII.
Decimæ prædiales ſslatim collectis fructibus & redditibus, ſsoluendæ ſsunt: & ſsi differatur, deterioratio ſspectat ad moroſsum: perſsonales veró ſsoluuntur ſsecundum patriæ conſsuetudinem, quæ ſseruanda eſst: qua deficiente, ſsoluat debitor quod vult, neq; ad plus cogitur. nõ valet tñ cõſsue tudo, vt ꝓ decimis perſsona libus nihil ſsol uatur. h.d.
a ¶ Luego que fueren cogidos. Cõcordat cum. c. cum homines de horton. eo. tir. l. 2. §. ſsi decimã. ff. depol licitat. dies ergo interpellat neq; requiritur monitio ad conſstituen dũ ſsoluere debẽtem in mo ra. vt in iſsta l. colligitur, vi. per Abb. in. c. peruenit. eod. tit. Si veró ruſsticus nõ fuit in mora: quia neq; auſsus eſst fructus tange re, quouſsq; ve niret decimarius, prout eſsſset de conſsuetudine, vel ſsta tuto, & interi violentia aliqua fiat ruſstico. ſseu domino acerui, vel propter vim tẽpeſstatis plu uiæ, vel alio ca ſsu fortuito, accruus corruptus ſsit, nõ tenebitur ruſsticus. argumen, l. ad eos. ff. cõ moda. l. ex cõ ducto. §. ſsi vis rẽpeſstatis. ff. locat. &. l. ſsi merces. §. culpæ. eodem. titu. Si verò ru ſsticus fuit in mora: quia fortè de conſsuetudine vel ſstatuto ipſse tenebatur in horreum eccle ſsiæ inferre, & non fecit: tunc ruſsticus tenebitur, ſsecundum Hoſstien. eodem titu. in ſsumma. § & vtrum præſscribi. verſsicu. quinto decimó quæritur. ex prædictis patet non rectè dixiſsſse Archidiaconum in c. 1. de decimis. lib 6. quód ſsi decimæ prædiales ſsuo tempore, id eſst, recollectionis fructuum, non fuerunt petitæ, quòd amplius peti non poſsſsunt, niſsi intelligas iſstud dictum, quando eſsſset conſsuetudo, vt non ſsoluantur decimæ, niſsi petantur, prout tradit Franciſscus Balbus in ſsuo tracta. præſscrip. fol. 44. colum. 4. & tunc procederet ſsolùm quò ad liberandum ruſsticum à mora, & caſsu fortuito: non aliàs, prout & vult Rota deciſsio. 25. ſsub titu. de decim. in antiquis.
b ¶ Iuntamente dar. Doctores dicunt, quòd decimæ perſsonales ſsoluendæ ſsint in fine anni, & hoc voluerunt Gofred. Raymun. & Hoſstien. eodem tit. in ſsumma. §. & qualiter. Ioan. Andre. in additio. ad Speculatorem. titu. de decimis. Abb. in cap. peruenit. eod. tit.
c ¶ Coſstumbre de cada tierra. Valet conſsuetudo in decimis perſsonalibus, ſsiue quo ad quotam, vel quantitatem: ſsiue vt nihil pro eis detur: iſstæ enim non ſsunt de iure diuino, prout dixi. S̈. eod. in. l. 1. in glo. 3. Intellige tamen & limita hoc, vbi eſsſsent prædiales decimæ ſsufficientes pro ſsuſstentatione miniſstrorum, vbi enim prædiales non ſsunt ſsufficientes, vt Genuæ, & Venetijs, & in multis alijs locis, perſsonales ſsunt de iure naturali, ſsecũdum Hoſstien. in ca. in aliquibus. eo. tit. vbi bonus text. & Syluein ſsumma. in verbo decima §. quartò quæ ritur. verſsieu. quantum ad ſsecundum.
d ¶ Que no es coſstumbre. Hoc videtur contra ca quæ dixi in glo. pro xima. & videtur hic ſsequi opinionem, quam re fert Abb. in. c. in aliquibus. eod. tit. ſsed for tè intelligẽda & limitanda eſst iſsta lex in caſsu, quo deci mæ perſsonales eſsſsent de iu re naturali, vt ꝗa prædiales nõ ſsufficiãt, vt dixi ſsuprà ſsic & Hoſstien. di cit eod. titu. in ſsumma. §. & vtrùm præſscri bi. verſsi. ſseptimó quæritur. col. 3. ꝙ in per ſsonalibus ob ſstat cõſsuetudo: & ſsic intelligit. d.c. in ali ꝗbꝰ. in fi. alioquin dicit ipſse infinitæ animæ torquerẽ tur, cum pau ci ſsunt, ꝗ has perſsonales ſsol uunt.
e ¶ De quãto den Quia videlicet quiſsq; dat pro ut ſsibi eſst placitum: ita quòd non eſst vniformis præſstatio. & facit quod dixi ſsuprà. titu. 1. in. l. 3.
¶ Lex. XVIII.
Non de melioribus nec de deterioribus fructibus, ſsed de mediocribꝰ ſsolui debet decima: & poteſst fœtus pecorum ita decimari, vt clauſsis omnibus in ouili, exeat quilibet ſseriatim, & decimus, qui exierit, ſsoluatur pro decima. h.d.
f ¶ De lo peor. Ortum habet à.c. quicunq; recognouerit. 16. q. 7.
g ¶ Deſsprecia. Abſsurdum eſst offerre Deo quod dedignatur homo. 49. diſst. c. fi. 16. q. 7. c. omnes decimæ. Malach. 1.
h ¶ Eſsſse miſsmo. Nota hoc ad decimam animalium. & approbatur hic quod dixit Hot̃cin. eodem titu. in ſsumma. §. & qualiter. ad finem: allegat text. Leuitici. in cap. fina. ibi omnium decimarum bouis, & ouis, & capræ, quæ ſsub paſstoris virga tranſseunt, quicquid decimum fuerit, ſsanctificabitur domino, non eligetur, neq; bonum, neq; malum.
¶ Lex. XIX.
Relinquitur conſsuctudini dioceſsis quali ter & in quot partes decimę diſstribuantur & ſsi Eccleſsia de nouo conſstruatur epiſscopus ordina bit qualiter di uidantur, ita ꝙ eligat. ꝙ diuiſsio fiat, vel in quatuor ꝑtes: prima, epi ſscopo: ſsecũda, clericis: tertia, fabricæ: quarta, pauperibꝰ. vei in tres. Pri ma & ſsecunda prout. S̈. tertia fabricæ eccleſsię, vel in duas Prima, Epiſsco po: ſsecũda, cle ricis: & debet eligere illam quæ ſsibi videatur magis rationabilis: & in põtate ep̃i eſst pars deputata fabricę vt ipſse ordinet qũo expẽdat̃ in illam. h.d.
a ¶ De muchas maneras. Ortũ habet à notatis per Hoſsti. eo. tit. in ſsum. §. quomõ deci ma diuidatur & per gloſs. in c. de his. 10. q. 1. & in. c. quicũ q;. 16. q. 1. & in c. 1. 16. q. 7.
b ¶ En quatro partes. Adde. cap. quatuor. 12. q. 2. &. c. vulteranæ.
c ¶ Tres partes. vi de in. c. de his. 10. q. 1.
d ¶ Obiſspo. Nota hoc ad erectio nes eccleſsiarũ quæ quotidie de nouo fiunt in terris nouis & Inſsulis maris Oceani, vt poſssint fieri ꝑ epiſscopos: ita, vt vnũ ex iſstis modis ſseruent in diuiſsiõe decimarum: nõ ergo poſsſsent aliter diuidere niſsi de manda to Papę id fieret: fortè tñ poſsſsent mutare ſse q̃ntes formã aliã excõſsuetudine datã in eccleſsijs catha dralibꝰ regni.
e ¶ Del obiſspo. Ad c. conceſsſso. cũ ſsequenti. 12. q. 2. gl. in. d.c. de his. 10. q. 1. & vi de. l. 11. & quæ ibi dixi. S̈. ea. parti. tit. 10.
¶ Lex. XX.
Fideliter deci mãtibꝰ bona quadruplicit̃ dantur à Deo fructuũ videlicet incremẽtũ ſsalus corporũ remiſssio pecca torũ, głia beatorũ, & de par tibus nouẽ re manẽtibꝰ pauperibꝰ eſst ero gãda eleemoſsyna. h.d.
f ¶ Aguſstin. vi de in. ca. decimæ. 16. q. 1. & habet̃ Malac. 3. Inferte oẽm decimã. & ſsit cibꝰ in domo mea: & ꝓbate me ſsi nõ aperuero chatara ctas cęli, & effudero vobis benedictionẽ vſsq; ad abun dãtiam.
g ¶ Euãgelio. Vi. Math. ca. 22.
¶ Lex. XXI.
Eueniũt mul ta mala infide liter decimãti bus, fames. ſs. & paupertas. Itẽ & nõ ſsoluẽ tes redigũtur ad decimã eo rũ q̃ poſsside bãt: tẽpeſstates & locuſstæ, & vermes fructꝰ deuorantes, & qͦd non tollit Chr̃us, accipit fiſscus. h.d.
h ¶ En quatro maneras. Ortũ ha bet à.c. reuerti mini. &. c. deci mæ. 16. q. 1.
i ¶ Malachias ꝓfeta. vi. Mala. 3. c.
k ¶ S. Aguſstin. vi. in. d.c. deci mæ. 16. q. 1.
l ¶ Dixo. vi. in. c. reuertimini. 16. q. 1.
m ¶ S. Aguſstin. vi. i.c. maiores noſstri. 16. q. 7.
¶ Lex. XXII.
Laici decimas poſssidere nõ pñt, poteſst tñ per prælatũ decima laico concedi ad tempus limitatum, ſsi ſsit pauper, vel vtilis eccleſsiæ, vel ob ſseruitium eccleſsiæ pręſstandum, remanente ſsemper dominio decimæ penes eccleſsiam. h.d.
a ¶ Mando nueſstro ſseñor. Vi. Leuit. c. 27. & in. c. reuertimini. 16. q. 1. & Numeri. c. 18.
b ¶ Non los deuen auer. Sunt enim incapaces. c. cauſsam. de præſscript. c. ad hæc. &. c. ꝓhibemus. & c. qm̃. de deci. c. cum apoſsto lic. de his quæ fi. à præla. ſsine conſsenſsu cap. Sed ꝗd ſsi Rex Hiſspaniæ, cui ex priuilegio Papæ compe tũt decimę (di ctę tertię, quę ſsunt duæ de nouẽ partibꝰ de toto aceruo decimarũ) det illas alij lai co, an talis laicus erit capax ad tenendũ il las? videbatur ꝙ non. ꝑ text, in. c. petiſsti. 7. q. 1. & ca. ſsane de p̃uil. & ꝑ ea q̃ trad. Guille. Benedic. in re pe. c. Rainũtiꝰ. de teſsta. in ver bo duas habẽs ſsilias. fo. 19. colũ. 5. & prin. 4. Abb. etiã in. c. ꝓhibemus. el. 2. de deci. vide. mus tamẽ conſsuetudinem in contrarium in his regnis, prout etiam dicit Guillel. de regno Franciæ. vbi ſsuprà. & ſsecundũ Cardina. conſsi. 146. incipit Notũ ſsit vniuerſsis. videtur de iure ſsuſstineri, prout tradit Feli. in. c. cauſsam quæ. de præſscrip. col. 2. verſsi. limita. 2. vi. ibi per eum.
c ¶ Los perlados. Sequitur dicta glo. in c. quamuis. eo. tit.
d ¶ O por toda ſsu vida. Hoc dicit glo. in dict. c. qua muis. vbi Abb. idem vult, dum tamen fiat cum auctoritate prælati: & turtius eſst vt tali cali caſsu fiat cũ auctoritate Papæ: quia cõceſssio ad vitam dicit̃ ꝑpetua. l. 1. ff. pro ſsocio. c. precariæ. 10. q. 2. vi. ad hoc Cle. 1. de reb. eccle. nõ alie.
e ¶ Como quien a derecho. Iſstud enim cum ſsit ſspirituale, non cadit in laicũ, niſsi interueniret auctoritas ſsummi Pontificis, vt. j.l. proxima.
¶ Lex. XXIII.
Poteſst Papa concedere laico priuilegium non decimandi, vel etiam recipiendi decimas ab alijs: non tamen tale priuilegium extenditur ad terras poſstea nouiter cultas: item poſsſsunt clerici à detẽtoribus po tentibus redimere decimas cũ ep̃i conſsenſsu aliàs eſsſset ſsimonia. h.d.
f ¶ El apoſstolico. Nota ad id quod dixi ſsuprà. eo. l. 4. allegando glo. in. c. de decimis. 16. q. 1. & proſsequitur iſsta lex quæ tradit Hoſstien. eo. titu. in ſsumma. ſsub. §. & vtrum præſscribi poſsſset. verſsic. tertiò quæritur. & vi. in. c. ſsi qui vero. 32. diſstin. &. c. quia tua. 12. q. 1.
g ¶ Tomen diezmo de algunas egleſsias Adde. c. à nobis. eo. titu. &. c. nobis fuit. de iure patro. c. Adrianus, 63. diſst. &. c. in ſsynodo. &. 16. q. 1. c. hinc eſst etiam. poteſst ergo Papa ſsecundum Hoſstien. vbi. S̈. concedere alicui principi laico, ꝙ percipiat derimas omniũ locorum paganorum vel hæreticorum. Vel ſsciſsmaticorũ, quos poterit ſsubiugare, & ad vnitatem eccleſsiæ adducere, vel reducere. vt dicit in dictis. c. comprobari non tamen ſscđm eum Papa debet hoc facere, niſsi ex cauſsa, putà fauore fidei: & ſsubdit, quòd tali caſsu non debet percipere decimas illarum rerum, quæ non conſsueuerunt decimari: quia de his non vi detur Papa cogitaſsſse: ſsubdit etiam, quòd tale priuilegium expirat, ſsi principes abutantur priuilegio eccleſsiam impugnando, vel ſsi non faciant id propter quod priuilegium eſst conceſsſsum, vel ſsi ſscienter ve nerit contra priuilegium ſsuſstinendo, quòd eccleſsia ad quam ſspect per triginta annos, decimam laico conceſsſsam percipiat. cap. ſsi de ter ra. de priuileg. vel ſsi per tale priuilegium enormiter læditur ius parochiale. ca. ſsuggeſstum. eod. titu. vel ſsi priuilegio expreſssè renuntiauerunt. 7, q. 1. ꝗ̈ periculoſsum. c. ſstatuimus. de regu. vel ſsi auctoritate Ep̃i ius ſsuũ alicui eccleſsiæ, vł loco religio ſso dederũt. ca. quoniam ꝗcquid. 16. q. 1. c. cum apoſstoli ca. de his quæ fiunt à præla. ſsine conſsẽ. vel ſsi aliꝗd enorme commiſserunt cõtra Eccleſsiam, à qua feudum tenebatur, occidẽdo, vel mutilã do rectorẽ, vel clericum ſsuũ. c. in quibuſsdã de pœnis quę tu nota ad ter tias decimarũ conceſsſsas ab apoſstolico Regibus Hiſspaniæ, quando verò non con ſstaret de priui legio ſseu conceſssione Papæ: ſsed ſsi laicꝰ tenẽs decimas tueretur ſse p̃ſscriptione im. memoriali, al legãs habitas fuiſsſse ante cõcilium Latera nenſse: de quo in dict. c. cum apoſstolica. opinio multorum eſst, ꝙ ſsufficiat laico iſsta allegatio cum probatione præſscriptionis immemorialis, vt tradunt Ioan. And. An to. Ioan. de Imo. in dict. c. cum apoſstolica. Franciſscus Balb. qui latè re citat opiniones in ſsuo tracta. præſscrip. fo. 45. col. 3. &. 4. & iſstam opinionem dicit Sylueſst. ſsibi placere. in ſsumma. in verbo decima. §. deci mò quæritur. vult tamen ꝙ concurrat probatio de cõmuni opinione, ꝙ ante illud concilium decimas habuerit: quod & vult Abb. ita intelligens Ioan. And. in dict. c. cum apoſstolica. Anto. tñ de Butri. & Imola ibi tenent, ꝙ ſsufficiat, ꝙ hoc allegetur: probetur verò de poſsſseſsſsione cuius initij, non ſsit memoria. & idem tenet Albe. & alij relati à Franciſsco Balb. & rationes etiam traditæ à Syluſstro militant pro iſsta opinione, quæ videtur magis communis.
h ¶ Que deſspues metieſsſsen en lauor. Adde. c. tua. & infrà. eod. tit. non ergo conceſssio facta per Papam principibus laicis, de decimis extendetur ad noualia, niſsi hoc dicatur in priuilegio. & tenet Hoſsti. in dict. verſsi. tertiò quæritur.
i ¶ Redemir. Ex dictis Hoſsti. ſsumptũ vr̃. & exdict. Ray. Gofre. &. Hoſsti. & vi. in. c. dilectꝰ. de ſsimo. & Hoſst. in. d. §. & vtrũ p̃ſscribi. ꝟſsi. 5. q̃ritur.
k ¶ De ſsimonia. Sylueſst. in ſsumma. ſsub dicto verbo decima. §. decimò q̃ritur. colũ. 2. verſsi. quartum. refert Veruer. dicentem non committi ſsimoniam: licèt non interueniat auctoritas Epiſscopi: quia cuilibet li citum eſst redimere ius ſsuum: & quia non datur temporale pro ſspirituali. putà iure decimarum, cum illud ſsemper remaneat penes Eccle ſsiam: ſsed pro temporali, id eſst, fructibus decimarum, & eadẽ ratione poſsſseſsſsor, licèt malè faciat, ſsimoniam tñ non committit. vt in ſsumma confeſsſsorum. lib. 1. tit. 15. q. 34.
¶ Lex. XXIIII.
Poſsſsunt clerici loco pignoris decimas ſsuæ eccleſsiæ à laicis iniuſstè de tentas, recuperare: neq; tenentur decimas perceptas, in fortem com putare: alterius autem eccleſsiæ decimas ſsic detentas non poſsſsunt pignori accipere: neq; fructus lucrari. h.d.
l ¶ Empeños, Ortum habet à notatis per glo. quam vi. in. c. fi. eo. tit. & à notatis per Hoſsti. eo. tit. in ſsumma. in. d. §. & vtrum. verſsi. 6. quæritur.
¶ Lex. XXV.
Debet confeſsſsor malè decimantẽ hortari vt ſsoluat: quia nõ dimittitur peccatũ, niſsire ſstituat̃ ablatũ. Si tamẽ ita ſsit pauper, ꝙ nõ poſssit integrè ſsoluere, ſsoluat qͦd põt, ita vt non egeat, & cautionẽ præſstet de plenè ſsoluẽdo, cũ ad pinguiorẽ venerit fortunã. h.d.
a ¶ A penitencia Ortũ habet à notatis ꝑ Hoſstien. eo. tit. in ſsumma. §. & vtrùm præſscri bi. ſsub verſsic. octauò quæritur.
b ¶ S. Aguſstin. In epła ad ma cedonium. & habetur in. c. 1. 14. q. 6.
c ¶ En que biua. Nota hoc, & adde q̃dixi in l. 2. in. gl. S̈. eo.
¶ Lex finalis.
Si fructus pẽ dentes, aut in aceruo ãte decimarionẽ vẽdant̃, eliget Eccleſsia, an à ven ditore, vel ab emptore, deci mã petat: & ſsi ab vno conſsequat̃, aliꝰ liberat̃: & ſsi vnꝰ nõ ſsit ſsoluẽdo exi git ab alio: ne q; cedet ecełia venditori ius ſsuũ ad haben dũ decimã ab emptore: quia fuit in culpa, anteꝗ̈ decimã ſsolnar, rem vẽ dendo. h.d.
d ¶ De lo moſstrar Ortũ habet à notatis ꝑ Hoſsti. eo. tit. in ſsũ ma. §. & vtrũ præſscribi ꝟſsi. 13. quęrit̃. & vi. Abb. in. c. tu a nobis. de deci. ſsuper glo. 1.
e ¶ Su poder. Em ptori tamen cedere tenetur ſsi bona fide e mit: malæ fidei verò emptori non, ſse cundum Hoſstien. vbi ſsuprà. vbi quid ſsi procurator mẽtiens dedit intelligere em tori ꝙ aceruus decimatꝰ eſsſset & dicit ꝙ neq; adhuc cedẽ tur ei actiones quia precium rei recepit. l. ſsi rẽ & preciũ. ff. de peti. hæredi. l. quia ꝗ precio. ff. de vſsufruct.