Titulus Quintus. de prælatis eccleſsiæ.
d MOstrar. Prælati, an debeant eſs ſse ita literati, vt reſspondeãt ad om̃es quęſstiones. vid. g. in. c. 2. 36. diſst. in verſsi. ſsatiſsfactionẽ, quæ dicit quòd ſsic quia tantùm debent differre prælati a ſsubditis, quantum granum à palea. vt in. §. criminis. 25. diſst. 1. q. 1. c. viliſssimus. &. 8. q. 1. ca. licet. & dicit beatus Bernard. epiſstola. 249. Quis dabit mihi homines literatos & ſsandos in eccleſsijs Dei præeſsſse paſstores: & cõtra prælatos qui mu ti & non admonẽtes & prædicantes populis, alimenta eccleſsiaſstica mãducant? Vi. Greg. 22. li. morali. c. pe. & contra prælatos, qui relicto prędicationis officio, ſsuboccaſsione regiminis terrenis negotijs inuol uũtur. vi. eũdẽ 25. mora. c. 17.
e ¶ Castigar. Nõ ſsufficit ꝙ p̃latꝰ inſstruaut ꝗd ſsit faciẽdũ, niſsi & puniat nõ faciẽtes. c. qui dam. 23. q. 4.
¶ Lex. I.
Epiſscopũ vt ſsanctũ debemus tenere & honorare, tenet nãq; locũ apłorũ: & habet à Deo ligã di & ſsoluendi põratẽ. Ep̃iſsũt baſses eccłæ in quibꝰ fides ca tholica ſsuſsten tat̃ quæ ꝑ eos p̃dicari debet & gẽlibus do ceri, & defẽdi contra hæreti cos ſseu alios fi dei aduerſsantes, & ideó eis eſst â Chr̃o dictũ. Vos eſstis ſsaltrr̃æ, & lux mundi, h.d.
f ¶ Los obiſspos. habes hic ꝙ epiſs copatꝰ eſst cul mẽ dignitatũ: nõ em̃ inuenitur maior ordo. vt trad. g. in ꝓœmio. 6. in verbo Ep̃s. quã allegat Iaſso in. l. 1. inprí. antepe. col. ff. de ꝟbo. obli. Aduerte tñ ꝙ multę dignita tes ſsunt in eccleſsia maiores epiſscopali. vt voluit glo. in d. proęmio. 6. vbi ſsuprà. allegat. ca. cleros. 21. diſst. & licet epiſscopatꝰ dicatur culmen dignitatũ. nõ tñ ſsupremum culmẽ: Cardi nalatꝰ nãq;, & patriarchatus vel primatꝰ di citur aliud culmen, vtdigniꝰ & Papatus ſsu p̃mũ culmen. Feli. in rub. de maio. & ob. col. 5. ad fi. & dicit Bal. in c. vnico. de cleri. qui inueſsti. fecit, ꝙ nõ oẽs ep̃i ſsunt pares: nã vnꝰ eſst maior altero, ſscđm eccleſsiæ ſsuæ dignitatẽ.
a ¶ Guardador. Vid. c. qui Epiſscopatum. 8. q. 1. & alibi dicuntur Epiſscopi arietes: quia gregibus præſstant ducatum alibi canes. vt in. c. ſsciſsci taris. 7. qi & ibi glo.
b ¶ Lugar de los Apoſstoles. Vid. c. videntes. 12. q. 1. &. 21. diſstin. c. in nouo.
c ¶ Predicar. Vip. ſsupra eo. in ſsumma. &.c. Epiſscopus nullam. 89. diſsti. 2. q. 7. ca. Ep̃i.
d ¶ A los herejes. Hinc eſst ꝙ ꝑ Epiſscopos cõ gregatos in Concilijs, deſstruuntur hæ reſses. vt in. ca. ſsicut. 15. diſsti. & Epiſscopus diſsputare cõtra hæreticos. & eos conuin cere debet. l. quoniã. C. de epiſsc. & cleri. c. ſsatis. 96. diſst glo. in. ca. nos adfidẽ. ea. diſs.
f ¶ Como la ſsal. nota ꝓprieta tes ſsalis. Si ergo alicui legã tur alimẽta de bet ei dari ſsal ad ſsaporẽ, & cõſseruationẽ facit. l. verbo victus. ff. de ꝟ bo. ſsign. vnde priuilegiatus ad extrahendum alimẽta vndecũq; poterit extrahere ſsal. per. d.l. verbo victus. cum. l. ſsequen ti. &. l. 5. tit. fi. 7. partit.
h ¶ Hueſspedes ni a venedizos. vi. ad. Ephe. 2. & Ioan. 15.
i ¶ Les dixo. Mathei. 15.
¶ Lex. II.
Petrus Apoſstolus maiori tatem & prin cipatũ habuit a Deo inter apoſstolos cui cõmiſsſsa fuit plenariè poteſstas ligãdi & ſsoluẽdi: hic poſst Aſscenſsionẽ manſsit in terris cũ poteſstate vicariatus Chriſsti, & eius lo co & vice, quã etiam poteſstatem habẽt poſst eũ ſsui ſsucceſsſsores, vnus ſsemper poſst alium, & hic eſst qui dicitur Apoſstolicus ſseu Papa. h.d.
k ¶ El poder. Vt habetur Mathei. c. 16. Tu es (inquit) Petrus, & ſsuper hãc petram ædificabo eccleſsiam meam. & ibi. Et tibi dabo claues regni cœlorum. Et cum poſst reſsurrectionem ſsibi fuit dictum à Domino. Paſsce oues meas. Ioan. c. vltimo. & habetur in. c. ſsignificaſsti. de elect. & ſsic Petrus fuit electus in Principem ante Reſsurrectionem. & diſstu lit Chriſstus confirmationem vſsq; poſst Reſsurrectionem, & ſsic actu Pontificatus fuit datus Petro à Chriſsto poſst reſsurrectionem, & non antè: quod patet, quia eo tẽpote, quo ſsaluator noſster inter homines viſsibiliter cõuerſsabat̃, regẽdo eccleſsiã ꝑ ſse ip̃m nulla erat neceſssitas neq; decẽtia, neq; vtilitas, ꝙ ipſse loco ſsui paſstorẽ poneret, ſsed ſsolùm quando poſst Reſsurrectionem eſsſset ab eccleſsia ſsubſstracturus ſsuam præſsentiam corporalem. & ita debet intelligi, quod habetur in. c. in nouo. 21. diſstin. vbi glo. & Prępo. & quod habetur in. d.c. ſsignificaſsti. &. c. conſsyderandum. &.c. fidelior. 50. diſst.
l ¶ Fue menester. Non intelligas quòd in hac neceſssitate fuir prouiſsum in concilijs. ſseu ab eccleſsia vniucrſsali: ſsed à Chriſsto in Petro fuit data poteſstas eius ſsucceſsſsoribus. vt traditur in. c. per venera bilem. §. rationibus qui filij ſsint leg. & ſsic habetur in. c. quáuis. 21. diſst. ꝙ Romana eccleſsia primatum obtinuit ſsuper alijs eccleſsijs: non à concilijs ſsed à Chriſsto. ad idem in. c. ſsacroſsancta. 22. diſst. & qđ innui videbatur ex. ca. dudũ 3. q. 6. ꝙ cõ cilia dederũt primatũ Romanę eccleſsię dicit ibi gloſs. fuit ſsecũdario ſsed ipſse Chriſstus principaliter dedit, & adde. c. 1. & ibi Inno, de trãſs. epiſscopi. & In no. in. c. ad apoſstolicæ. de re iu. lib. 6. ad finem. vbi po nit hæc verba Nã nõ videretur dominꝰ diſscretus fuiſsſse (vt cum reuerẽtia eius lo quar) niſsi vni cum poſst ſse talem vicariũ reliquiſsſset, ꝗ hæc om̃ia poſs ſset. Fuit autẽ iſste vicarius eius Petrus. & idem dicendũ eſst de ſsucceſsſsoribus Petri, cũ eadem abſsurditas ſsequeret̃ ſsi poſst mortẽ Petri humanam naturã, à ſse creatã, ſsine regiminę vnius perſsonę reliquiſsſset. Allegat. d. ca. per venerabilem qui filij ſsunt leg. Vid. etiã ad p̃dicta. c. om̃es. 22. diſs. videre etiã po teris b. chriſso. ſsuper Math. Homilia. 55. col. 2. ſsuper illo verbo Quodcunq; ligaueris ſsuper terram &c. vbi Petrum dicit eſsſse paſstorem & caput eccleſsiæ. & ſsuper Ioan. Homilia. 87. in prin. dicit Petrum os & principẽ Apoſstolorum. & ibidem. col. 2. dicit ꝙ Petrus fuit à Chriſsto præpoſsitus magiſster orbis terrarum, & Petro orbis terrarum curam demãdatã. Item & in lib. 2. de ſsacerdotio. col. 1. dicit cõmiſsſsam Petro, & eius ſsucſsoribus curam ouium, Chriſsti ſsanguine acquiſsitarum. & quòd primatꝰ iſste de iure diuino fuerit, patet ex ſsacris literis, ex cõcilijs, ex legi. Imperatorũ, ex doctoribus eccłæ, tã græcis ꝗ̈ latinis. Et in cõcilio Conſstantienſsi damnati ſsunt Ioannes Vuiclefus Anglus, & Ioannes Huz Germanus, qui negabãt iſstum primatũ: quorũ hæreſsim extinctã tẽporibus noſstris excitauit impius Lutherus: habuit, habetq; ſsequaces: quos Deus conuertat in agnitionem veritatis, & Romanæ & Apoſstolicæ ſsedis obedientiam, & eccleſsiæ vnitatem.
¶ Lex. III
Apoſstolicꝰ dicitur Papa, quia tenet locũ Petri apłi, & eſst caput omnium Epiſscoporũ: licèt enim quilibet ep̃s in ſsua dioceſsi tenet locum Chriſsti. & ſsit eius vicarius in omnibus ſsibi commiſssis: Apoſstolicus tamen eſst vicarius Chriſsti in toto orbe, hoc dicit.
a ¶ Obiſspo es. Vide glo. Ioan. And. in proœmio. 6. in verbo Epiſscopus.
b ¶ De los Apostoles. Vt etiam ſsuprà. eo. l. 1.
c ¶ Apoſstolico. Sic & Eccleſsia Romana dicitur Apoſstolica. c. ſsacroſsancta. 22. diſstinctione.
d ¶ A los Apostoles. Mathe. 4.
g ¶ En todo el mũdo. Vid. in ca. cũcta per mũ dum. cũ ſsequẽ ti. 9. q. 3. c. ad honorẽ. de aucto. & vſsu pal.
¶ Lex. IIII.
Apoſstolicus ſsimiliter vocatur Papa, qđ idem eſst ꝙ pa ter patrum. Epiſscopi em̃ vocantur patres ſspirituales, & cũ ſsuper eos ſsit Papa, meritòdicitur pater patrum Debet igitur Apoſstolicus nimiũ venera ri, velut pater animarum, & fidei ꝓtector: inde ab omni bus Chriſstico lis oſsculatur in pede: & ꝗ primatum Papæ negat, hæreticus eſst manifeſstus. h.d.
h ¶ Papa. Tp̃e antiquo iſstud nomẽ cõmune fuit omnibus epiſscopis vt patet ex epiſstolis Cypri ani, Ambroſsij Hieronymi, & aliorum an tiquorũ, & ex concilijs: eximium tamen fuit, & quaſsi ꝓprium Romanorũ: etiã Iuſstiniani æta te, qui Romanũ ſsolum Papamappellat.
i ¶ En griego. Eſst etgo iſstud ver bum Papa no men græcũ, q̃ ſsi pater patrũ & dixit Bal. in l. 1. ff. de offi. ꝓ cur. ceſs. ꝙ Papa eſst præcipuꝰ Cęſsar. alibi dicit ꝙ eſst omnia & ſsuꝑ om̃ia. in. c. vnico qliter domi. ꝓpriè. feu. pri. & in. l. barbarius. in fine primę. lecturę. ff. de offi. præto. & in. l. cũ antiquioribus. col. 7. C. de iur. delib. dicit ꝙ Papa non eſst ſsicut homines terreni: & dicitur Princeps regũ terræ.
k ¶ Les viene. Poteſstas non fuit data ſsoli Petro, & ſsic ſsoli Papę, ſsed omni bus alijs repręſsentantibus totã eccleſsiã, & ſsic poteſstas eſst penes totã Eccleſsiã vniuerſsalẽ, ſsed debet explicari ꝑ Papã, tanꝗ̈ ꝑ caput: alij tñ explicãt ſscđm ordinationẽ Papæ. Abb. in. c. 3. de conſsti. allegat bonũ tex. in. c. ita dñs. 19. diſst. &.c. in nouo. 21. diſst. & alia iura. ex quo infert quòd ſsi Papa vellet, non poſsſset remouere omnes Epiſscopos. vt & di cit. g. in. c. per principalẽ. 9. q. 3. de qͦ etiã vi. per Abb. in. c. fi. circa fi. de confir. vtil. vłinuti. & an poſssit prohibere ep̃is collationẽ ſsacramẽto rũ. vi. Abb. in c. q̈nto. de cõſsuet. col. 3. vbi poſst Inn. vult ꝙ poſsſset: ſsi tñ faceret ſsine cã rationabili, & alijs nota nõ eſst Papa ſsuſsti nẽdꝰ attẽtã do iſsta vel ſsimilia cõtravniuerſsa lẽ ſstatũ eccfæ. vi. ibi latiꝰ & í iſsta materia. đ põtate Papæ. & in ꝗbus diſs pẽſsat. vi. etiã ꝑ Bal. in. l. reſscripta. C. de p̃cibꝰ impe. offe. vbi notabilit̃.
l ¶ Honrrado. Re uerẽtia quę fit Papæ fit ipſsi Deo. Bal. in. l. ſsi vt ꝓponis. la. 1. C. qũo. & qñ iudex.
m ¶ El pie. Adde gl. in. l. 1. C. de omeſsti. & ꝓ tecto. lib. 12.
n ¶ Deſscomulgado. Omnis hæ reticꝰ quãtũcũq; occultus eſst excõmuni catus. vt in. c. excõmunicamꝰ. in prin. de hæret. & trad. g. 24. q. 1. in Sũ ma. & habet̃ in. c. Achatiꝰ.
¶ Lex. V.
Ponuntur in iſsta lege caſsus in ꝗbus ſsolus Papa diſspẽſsat & nõ aliꝰ platꝰ inferior. h.d.
o ¶ Deponer. Cõ cor. cũ. c. ꝗ̈uis. &.c. multũ. & c. dudũ. 3. q. 6. Specul. tit. de legato. §. nũc oſstẽdendũ. ꝟſsi. 17. deponit.
p ¶ Tornarlos. cõ cor. cũ. c. ideo. lo. 1. & 2. 2. q. 6. &. ca. ex tuæ. de cle. non re ſsid. Specu. tit. de legato. §. nunc oſstendendum. col. 2. verſsi. 9. reſstituit.
q ¶ Cambiar. Cõco. cũ. c. mutatiões. 7. q. 1. c. 2. d' trãſs. ep̃i. vł elect. &.c. pe.
r ¶ Dexar. Concor. cũ. §. ex his auctoritatib. 7. q. 1. &.c. q̈liter. &.c. ꝗ̈uis triſste. Et de renũtia. c. 1. &. c. niſsi cũ pridẽ. Spec. tit. de lega. §. nũc oſstẽ dẽdũ. ꝟſs. 21. ep̃orum recipit renũtia. & ibi. vi. de abb. vł priore exẽpt.
ſs ¶ Sacar. Concor. cum. c. frater noſster. 16. q. 1. &. 13. q. 1. c. 1. &. §. 1. Specul. vbi ſsuprà. verſsi. 11. eximit. c. decimas. in fine. 16. q. 1.
a ¶ Los clerigos. Vi. in. d.c. ex tuæ. de cleri. non reſsid. &. d.c. ideo, & Specula. vbi. ſsuprà. verſsi. 9. reſstituit.
b ¶ Eſspaladinar. Concor. cum. c. cum veniſsſsent. de iud. & vi. l. 2. titu. 1. 2. parti. & l. 27. titu. 18. 3. partita.
c ¶ De vn obiſspados, o de dos vno. Concor. cum. c. & temporis. 16. q. 1. &. §. ſsicut duo. Specul. vbi. S̈. ꝟſsi. 5. vnit. c. ſsicut vnire. de exceſssi. præla.
d ¶ Vn obiſspo a otro. Concor. cum. c. quod tranſslationẽ. de offi. lega.
e ¶ De nueuo. Concor. cum c. felix. 16. q. 1 & arg. de con ſsecra. diſst. 1. c. de locorũ. Ho ſsti. in ſsum. de offi. lega. §. ꝗd pertinet. verſs. erigit. Specula. vbi. S̈. ver. 20. ipſse erigit.
f ¶ A Ieruſsalem Concor. cũ. c. magne. &.c. ꝗd ſsuper his &.c. ex multa de voto. intelligunt tñ glo. & Abb. in. d. ca. ex multa, quando fuit emiſsſsum votum pro ſsubſsidio terrę ſsan ctæ, ex quoin fert Abb. ibi ꝙ ſsi quis vouiſsſset viſsitare. S. ſsepulchrũ pro deuotione, poteſst cõmutationẽ voti obtinere ab epiſscopo loci: de conſsuetudinẽ tamen ſseruatur cõtrarium, prout & dicit Silueſst. in ſsum. in parte votũ la q̈rta imò tales vouentes remittunt̃ ad Papã, & per literas papales videmꝰ ſsem per iſsta vota reſseruari, vnde non teneret diſspenſsatio Epiſscopi ſsu per hoc, licet Ange. in ſsum. in ead. parte. voluit contrarium, & adde etiam pro hoc. l. 5. titu. 8. eadem partita.
g ¶ Otras romerias. Vt in viſsiratione ſseu peregrinatione ad ſsanctum Iacobum, cum hoc de conſsuetudine Papa ſsibi reſseruet: per literas papales iure tamen epiſscopus poterat diſspenſsare, ſsecũdum Abb. in. d. c. exmulta. de voro. & in. c. peruenit. de iure iur. co. 2. & habetur expreſsſsumin. l. 5. titu. 8. infrà ead. parti. ſsed contrarium tenet Silueſst. in ſsum. vt dixi in glo. ſsuprà proxima. in aliis votis & peregrinationibꝰ commutat epiſscopus. ſsecundũ glo. in. d.c. ex multa. vi. que notat Ab bas. in. c. propoſsuit. de conceſs. præb. vbi & ponit differentiã inter Papam & Epiſscopũ circa diſspenſsationẽ in voto, quia epiſscopus non liberat ex toto àvoto ſsed cõmutat: papa, ꝟo põt ex toto liberare. & vi. dictam legem. 5. titu. 8. infrà eadem partita. & quæ ibi dixi.
h ¶ Otros bienes. Vide hoc in. c. magne. & in. c. ex multa. de voto. & in d.l. 5. titu. 8. eadem partita.
i ¶ Soltar las juras. Sine præiuditio tertij, vt ſsubijcere videtur, & de hoc vi. per Hoſst. in. d. §. quid pertinet & per Speculatorẽ. vbi. ſsuprà ꝟſsi. 24. quando dubitat̃ vbi late tradit iſstum articulum. & an poſssit etiam inter laicos. vi. ibi & glo. in. c. autoritatem. 15. q. 6. vbi & Archid. Abb. in. c. quanto, de iure iuran. co. 3. vbi diſstinguit an materia ſsuper qua præſstant iuramentum principaliter ſspectet ad Papam. vt tunc Papa poſsſset abſsoluere: etiam ſsine cauſsa, an in alia materia præſstent & tunc aut principaliter præſstatur ob dei reuerentiam, & honorem & nullus preter deum remittere poteſst & Papa ſsine cauſsa non poteſst remittere obligationem deo quæſsitam, in dubio tamen quo ad eccleſsiam militantem, pręſsumitur cauſsa ſsi papa abſsoluat, ſsi vero ſsub ſsit cauſsa: iuſste poteſst papa & etiam epiſscopus. hæc tamen erit differentia inter Papam & Epiſscopum, quia in factis magnarum perſsonarum. vel in multum dubijs, debet recurri ad Papam. c. venerabilem. De elect. in alijs poterit Epiſscopus reſspectu ſsuæ dioceſsis, papa reſspectu totius orbis. Si vero iuramentum reſspicit principaliter com modum hominis: tunc ſsine cauſsa Papa non remittit cum cauſsa ſsic ibi poteris videre latius, & per. S. Tho. 2. 2. q. 89. articu. 9. ad tertium & Specu. titu. de legato. §. nunc oſstẽdendum. verſsi. 24. quãdo dubitat.
k ¶ Con los fijos delos clerigos. Concordat cum. c. penult. & vlti. de filiis præsbit.
l ¶ Que non ſson de bendicion. Vt in. c. ꝑ venerabilẽ. qui fil. ſsint legit. & caſsum. vbi diſspenſsat epi ſscopꝰ. vi. in. c. 1. de fil pręsb. lib. 6.
m ¶ Moços. Ha bes hic, quòd nuliꝰ citra pa pã poteſst diſspẽſsare ſsuper defectu ętatis & quo ad ordines clarum eſst. vt in cle. generalem. de ætát. & quali. quo ad digni tates vero, & perſsonatus ſsi ne cura. vi. in c. vno, de æta. & quali. lib. 6. & vi. quæ habentur. in ca. cum in cunctis. §. inferiora. & in. c. cũ dilecti. de ele.
n ¶ Concilio general. Vi. 17. diſs. per totum. & 2. q. 6. c. ideo. & vi. per Hoſstien. vbi ſsuprà in. d. §. quid pertinet, in titu. de legato. co. fi. verſsi. ſsed nunquid legatus
o ¶ Decretos. Vi. in. c. 1. &. c. fi. de conſstitut.
p ¶ Spirituales. Et idem videtur ſsi diſsponeret circa temporalia, quando ſsine eis non poſsſsent ita bene ordinari ſspiritualia. iuxta ea quæ tradit. S. Tho. lib. 3. de regimi. princip. c. 10. & dixi. in. l. 2. tit. 23. 2. parti. in glo. magna charta fina. & vi. quæ in hoc tradit Ioan. And. & Do mini. poſst Hoſstien. in. c. pro humani. de homi. lib. 6. vel ſstatuendo ſsu per ſspiritualibus poſsſset etiam circa temporalia, vt cum ſstatuit ſsuper crimine hæreſsis, & confiſscat bona temporalia. c. excommunicamus in princ. de hæreti. &.c. cum ſsecundum leges. eo. titu. lib. 6.
q ¶ Los beneficios e los derechos. Hoc ſscit, dicit Hoſstien. vbi ſsuprà colum. penulti. qui expertus eſst, clauſsulam non obſstante & adde cap. conuenior. 23. quæſstio. 8. & cap. ſsequẽti. in fine. & cap. futuram. 12. quæſst. 2. & cap. per principalem. 9. quæſstio. 3. vbi. glo. l. bene à zenone. C. de quad. præſscrip. & dicit Bald. in. l. reſscripta. colum. penultim. C. de preci. imp. offe. quòd in manu papæ omnia beneficia ſsunt manualia, & in beneficialibus eſst in papa, pro ratione voluntas, vt no tat Dominic. poſst glo. ibi in verbo à Romano in cap. ſsi gratioſsæ. de reſscript. lib. 6. & licet ſsit controuerſsia inter docto. vtrum Papa habeat dom inium omnium eccleſsiarum & rerum ipſsarum, quod pla cuit Paulo de Leazar, in clementi. prima. de ſsumma trinit. & fide catholic. Hoſstien. id ſsumma. de præſscript. §. quæ exigunt̃. verſsi. ſsed & li cet & Speculator, titu. de præſscrip. verſsicu. illud etiam quæritur & Archidia. & Ioan. And. in cap. 1. de ſsumma trinit. lib. 6. Alij vero docto. dicunt non eſsſse dominium quo ad proprietatem rerum, ſsed ſsolum quo ad iuriſsdictionem, & protectionem, vt tradit Cardina. in dict. clementi. 1. & Dominicus in dict. cap. 1. moti ex illa autoritate. Bernard. ſscribentis ad eugenium. lib. 4. circa fin. cum dicit conſsideres ante omnia ſsanctam Romanam eccleſsiam cui Deo autore præes eccleſsiarum matrem eſsſse, non dominam te vero non dominum Epiſscoporum, ſsed vnum ex ipſsis, in hoc tamen omnes conueniunt quòd habet plenam diſspoſsitionem, & adminiſstrationem omnium beneficiorum, & rerum ſsingularium. & hinc dixit Baldus conſsi. 24. primo volum. incipit ius Abbatialis dignitatis, quòd poteſst Papa res & bona omnium eccleſsiarum orbis adminiſstrare, & diſsponere pro libito voluntatis, præſsertim ſsubſsiſst entibus cauſsis, & quod fit ab eo, videtur procedere ab ore Dei. 19. diſst. c. ſsicut omnes. & quod tolerandum ſsit quicquid faciat etiã detrahendo de iure aliorum. allegat Inno. in. c. duo ſsimul. de offi. ordi. hinc voluit glo. in. c. conſstitutus. de relig. domi. quam ibi ſsequuntur cõmuniter do ctores, ꝙ põt Papa tollere res vnius Eccleſsiæ, & dare alteri, etiam ſsi ne cauſsa: quã cõcluſsionem tenet etiã præ po. Alexand. in. c. 1. 10. diſsti. qui & ſsubdit, ꝙ ad illud qđ poſsſset opponi, ꝙ dominia rerumſsunt de iure gentium & ꝙ cõtra ius gentiũ Papa non põt diſsponere ſsiue iu ſsta cauſsa. iuxta notata per Inno. & alios in. c. quæ in eccleſsiarum. de cõſst. quod ad hoc poteſst reſs põderi dupliciter. Primò, ꝙ in dubio in Papa præſsumit̃iuſsta cauſsa, quò ad forum iudiciale. vt tradunt doct. in. d.c. quæ in eccleſsiarum: vel. Secundò, quòd papa eſst adminiſstrator omnium eccleſsiarum & rerum earum, & cõmunis rector: & ideò liberius poteſst in eis quàm alius rector, vel Princeps in bonis ſsubditorum. vt in c. ſsicut vnire. & ibi ponderat Anto. de exceſs. præla. confirmãtur iſsta per text. in. c. ex multiplici. de decim. vbi. expreſssè patet & ibi notat glo. ꝙ ſsi de voluntate Papæ eſst, poteſst ius vnius eccleſsiæ, etiã ex contractu licitè quæſsitum, in totum tollere. & ad idem eſst, tex. expreſsſsus in cle. dudum. verſsic. nos & enim de ſsepultu. vbi. eſst expreſsſsum, ꝙ poteſst Papa ex toto tollere ius religioſsorum ex contractu quæſsitũ aduerſsus eccleſsiam ſsæcularem. & è cõtra, vide etiam per Specula tit. de legato. §. nunc oſstendendum. verſsi. 89. non tamen licet Papæ res eccleſsiæ prodigaliter alienare, veluti ſsi Papa vellet res eccleſsiaſsticas conſsumere in turpes vſsus, vel dare conſsanguin eis, vt eos diuite spræ alijs faciat: vel vt ipſsi in de conſstituant palatia, vel huiuſsmodi. tunc enim ſsecundum Archi. in ca. non liceat papæ. 12. q. 2. vbi bonus tex. Papa peccaret mortaliter. vt & tradit etiam Abb. referens hoc dictũ in. c. conſstitutus. col. 4. de religi. dom. quando enim non ſsubeſst cauſsa alienandi, & manifeſsſsè Papa dilapidat, poteſst ei in faciem reſsiſsti, ſsi cut Paulus Petro. vt in. c. Paulus. 2. q. 7. prout in ſsimili adducit Pau. de Caſst. conſsi. 414. 1. volu. incipit in facto præſsenti. col. 3. refert, & ſsequitur Feli. in. c. ad audientiam. in prin. de præſscrip. adde & Abb. in c. cum veniſsſsent. col. 3. de iudici.
a ¶ Ante que muera. Concor. cum. c. 1. &. 2. de conceſss. præb. &. cap. 2. de pręb. lib. 6. tradit Hoſstien. vbi ſsupra. ꝟ ſsi. viuentiſsq; locum concedit.
b ¶ A los que otros deſscomulgaren. Vid. in. c. ex parte. de offi. ordina. con currit enim cum omni prælato in poteſstate & iuriſsdictione, tanquã pater patrum, vt dixit Ioan. Monachus in. c. ſsi eo tempore. de electi. lib. 6. & vide. c. quærenti. de offi. de lega. &.c. ſstuduiſsti. de oſsti. lega. & c. quia diuerſsitatem. de conceſss. præben.
c ¶ Al que el ouieſsſse deſscomulgado. Adde. c. inferior. 2. diſst. c. cum inferior de maio. & obe. c. venerabilem. §. rationibus. verſsi. fuit quoq;. de electio. c. paſstoralis. §. 1. de offi. ordina. &.c. fratri. 16. q. 1.
d ¶ Ahora de muerte. Vide in dicto. c. paſstoralis. §. 1. vbi. glo. &.c. quod de his. de ſsenten. excommu.
e ¶ Sino el apostolico. Concor. cum. c. quærenti. de offi. de lega.
f ¶ Ninguno alçar. Vide c. licèt de euitanda. §. fi. de elect. Hoſsti. verſsi. ſsu prà. verſsi. quid pertinet. col. 2. ibi appellare vetat.
g ¶ Delas alçadas. Adde. c. decreto. 2. q. 6. Specula. tit. de legato. §. nunc oſstendendum verſsi. 33.
h ¶ Mandaſsſse oyr. Vid. c. ſstuduiſsti. de offi. lega.
i ¶ Embiaſsſse a dezir. Siue enim deferatur cauſsa ad Papam, per relatio nem factam vel pollicitam. vt in cap. intimaſsti. de appellatio. &.c. licèt. de offi. lega. cap. dilectus. de præbend. l. ex eo. C. de appellatio. ſsiue per querelam. vt in cap. quotiens. & ca. anteriorũ. 2. q. 6. ſsiue per poſstulationem porrectam. c. bonæ. el. 2. de poſstu. prælat. ſsiue per reuocationẽ ad ſse factam. ff. de iud.. l. iudicium ſsoluitur c. vt noſstrum. de appella. ſsiue alio quocunq; modo eſst ipſsius reſsponſsio, iuſssio vel diſspoſsitio expectanda. vt in dict. ca. decreto. &. 3. q. 6. c. multũ. &. 6. q. 3. c. deniq;. l. 1. &. 2. C. de rela. Specul. vbi ſsuprà in dict. verſsicu. 33.
k ¶ Aquel que el ordenare. Cõcordat ca. cũ in diſstribuen dis. de tempo ordina.
l ¶ El pallio. Adde cap. priſsca. & capi. optatum 100. diſst. cap. ſsignificaſsti. de electio. cap. niſsi ſspecialis. de aucto. & vſsu pall.
m ¶ Dos mugeres. Vides ergo hic, quòd Papa diſspenſsat cum bigamo ad ordines: de quo glo. multum dubitauit in cap. 2. de bigam. non ordinan. & aliqui dixerunt (vt refert Hoſstien. in Summa. ibi verſsi. & an cum bigamo.) quòd Papa non poſsſset. vnde dicunt, quòd Martinus Papa, qui in cap. lector. 33. diſstinctione. diſspenſsauit cum biga. mo, non fuit Martinus Papa, ſsed Martinus Capra. & ideò ſsecundum Hoſstien. Nicolaus furioſsus ſscripſsit non ſsine furore ac vehementia, ꝙ ſsi bigamus ex diſspenſsatione ordinaretur, non reciperet characterem, ſsicut neque Aſsinus: quia ſsicut oculum amiſsſsum, tibi non poſsſset Papa reddere, ſsic neque defectum ſsacramenti: quia factæ cauſsæ, infectæ fieri non poſsſsunt. l. in bello. §. factæ. ff. de capti. & cap. Paulus. 32. quæſstione. 5. & cum baptiſsmus non poſsſset reddere hunc defectum, neque Papa poterit: quia neque ſsine baptiſsmo poſsſset animam ſsaluare: communis tamen opinio doctorum eſst, quòd Papa diſspenſsare poteſst cum bigamo, in omnibus ordinibus ſsacris: prout refert Anto. in dicto. cap. 2. & Præpo. Alexand. in dict. cap. lector. & fundamentum communis opinionis eſst, quòd irregularitas quæ contrahitur per bigamiam non inducitur de iure natuli, ſsed ex iure poſsitiuo, neque eſst de eſsſsentialibus ordinis, quòd ſsi fuerit bigamus, non ordinetur: nam licèt ordinetur characterem ordinis recipit. vt in cap. quicunque. 50. diſstinctione. gloſsſs. in dicto capi. 2. licèt ſsuſspenſsus ſsit ab executione. Cum ergo ſsit de iure poſsititiuo, poteſst Papa totaliter diſspenſsare: neq; obſstat, ſsi dicatur, quòd eſst contra dictum Apoſstoli: nam licèt Apoſstolus prohibuerit bigamum ordinari, non prohibuit diſspenſsare. prout dicit Hoſstien. vbi. ſsuprà. item quia Papa maior eſst adminiſstratione Paulo. cap. 1. 20. diſstinctione. & cap. ſsacroſsancta. 22. diſstinctione. & cap. ſsunt quidam. 25. quæſstione. 1. vbi prohibetur Papæ diſspenſsatio contra Apoſstolum. procedit in his, quæ concernunt Articulos fidei, in alijs bene poſsſset Papa diſspenſsare: non tamen cum bigamo de facili debet Papa facere, ſsed cum magna cauſsa, ſsecundum Hoſstien. vbi ſsuprà. & vide deciſsionem Rote. 445. incipit item quoddam factum. dixit etiam Hoſstien. vbi ſsuprà. quòd in minoribus ordinibus Epiſscopus diſspenſsare poteſst cum bigamo. capi. quicunque. el. 2. 50. diſstinctione: quia tales non ſsunt miniſstri, neque rectores, neque habent officium prædicandi Ioannes And. tamen in dicto cap. 2. dicit quòd non poſsſset Epiſscopus cum eo etiam in minoribus diſspenſsare. per decretal. vnicam. de qua in cap. primo. de bigamis. libro ſsexto. & iſsta eſst communis opinio ſsecundum Præpo. in dicto ca. lector.
a ¶ Puede diſspenſsar con el. Vide quæ dixi in glo. præcedenti. & iſste non eſst verè bigamus, ſsed interpretatiuè. ca. nuper. &. ca. à nobis. de bigamis. vbi Ioan. And. refert Petrum dicentem, quòd Papa Innocentius quartus diſspenſsauit cum quodam monacho, in caſsu illius cap. à no bis. & illa iura quæ prohibent diſspenſsationem, intellige de Epiſscopo, non de Papa.
b ¶ Muchos beneficios. vid. c. de multa. in fin. de. præbend. &. ca. dudum. el. 2. §. nos igitur. de elect. & vid. notabiliter per Specu la. tit. de diſspẽſsatione. §. dicẽ dum reſstat. & adde. l. 3. &. 4. tit. 16. infra ea. parti. & quæ ibi dicam.
c ¶ Pallio. Vide in. c. ad honorem. deaucto. & vſsu pallij.
d ¶ Miſsſsa. Et vbiq;. vt in dicto. ca. ad honorem.
e ¶ El dia del domingo. Adde ca. 1. de tempo ordin. & dicit Hoſsti. in ſsum ma. de temp. ordi. ꝟ ſsi. quo tẽpore in prí. ꝙ quolibet tẽpore quilibet ordo à Papa cõferri poteſst ſsicut & quoli bettẽpore pal lio vtitur. & ſsi cut in die con ſsecratiõis ſsuæ ſsolus ordines celebrat. de electio. c. ꝙ ſsicut. §. ſsuꝑ eo. non tamẽ cõſsueuit hoc facere, neq; facit: licèt enim ab obſseruatione canonum ſsit ſsolutus: decet tamen quòd ſsecundum eos viuat ſsuis priuilegijs ſsemper ſsaluis.
f ¶ Es lo ſsolamente. Vid. ca.. ſsi aliquando. deſsent. excom. &.c. cum olim eſsſsemus. de priuileg. §. fi. 63. diſst. c. cũ Adrianꝰ. de conſse. diſst. 2. c. pacẽ.
g ¶ Al Papa. Adde. 2. q. 2. c. 3. 4. &. 5. &.c. decreto. &.c. dilect. de appella.
h ¶ Abſsoluer. Concordat. c. cum illorum. §. 1. de ſsentent. excom. Specula. tit. de legato. §. nunc oſstendendum. verſsi. 71. & ca. 1. §. fi. de ſsenten. excom. lib. 6. c. cum æterni. de re iud. eod. lib. & vid. per Specul. tit. de diſspenſsatione. §. nunc. de epiſscoporũ. col. pe. verſsi. ſsednunquid ep̃s.
i ¶ Señaladamente. c. quod tranſstationem. & ibi glo. de offi. lega.
k ¶ Pleytos mayores. Adde. 2. q. 6. cap. omnis oppreſsſsus. &. ca. 1. de tranſsla ti. epiſscop. vel elect. cap. maiores. de baptiſsmo. & vid. glo. in cap. in illis. 80. diſstin. & in ca. frater. 16. q. 1.
l ¶ Simonia. Adde. c. ſsi qui à ſsimoniacis. 1. q. 1. &.c. nobis. §. ad vltimum. de ſsimonia. & vide per Specula. tit. de lega. §. nunc oſstendendum. ꝟſsi. 23. & infrà eo. l. 63. & S. Thom. 2. 2. q. 100. arti. vltimo ad finem.
¶ Lex. VI.
Cum eo qui in hæreſsim lapſsus, ordines recepit, vel cum ordinatis ab Epiſscopis hæreticis, ſseu cũ rebaptizatis, ſseu ſsimoniacis, in ordine ſseu cum homicida voluntario non conſsueuit Papa diſspenſsare, poſsſset tamen ſsi vellet.
m ¶ Nunca fue vſsado. In materia huius. l. vid. quæ notat Abb. in. c. propoſsuit. de conceſs. præb. & Specula. tit. de diſspenſsatio. §. nũc breuiter.
n ¶ Se ordenaron. Concord. cum cap. ſsaluberrimum. in fine. 1. q. 7. & ca. quod quidam. 1. q. 1.
n ¶ Baptizar dos vezes. Concordat cum cap. qui in qualibet. 1. q. 7. & ca. qui bis. & cap. confirmandum. de conſse. diſstinct. 4.
o ¶ De Obiſspos herejes. Concor dat cum cap. conuenientibus. adfinem. 1. q. 7.
p ¶ Dan algo. Cõcordat cũ cap. ſstatuimꝰ. 1. q. 1. & cap. ſsi quis à ſsimoniacis. cap. requiritis. 1. quę ſstione. 7. cap. inquiſsitionis. in princip. de accu.
q ¶ De ſsu grado. cap. fi. de tem po. ordi. cap. miror. 50. diſstinct. capi. ſsi quis omnem. 1. q. 7. capi. ex ex literis. de ex c. præla. c. inquiſsitionis. de accuſsa.. ca. 1. de homicid. Habes ergo hic, ꝙ põt Papa ſsi vellet diſs penſsare cum homicida voluntario. & ſsic approbabatur opinio illorum, quos refert Specula. titu. de diſspẽſsatio. §. nũc breuiter. verſsicu. quintò, cum homicida voluntario quam opinio nem tenet gl. in cap. quia. 5. quæſstione. 6. & Archidia. in dicto capimiror. vbi reſspondet ad illum textum qui contrariam opinionem videtur probare, quòd non dicit Papam non poſsſse diſspenſsare, ſsed oſstendit quòd Papa difficulter diſspenſset. & idem tenent Domini. & Præpo. in dicto cap. miror. & Ioan. de Anania in cap. ſsicut dignum. de homicid. poſst alios reprobata. gloſsſs. ibi quæ voluit contrarium. quæ tamen poteſst intelligi, quòd ſse referat ad difficultatem diſspenſsandi: non tñ, ꝙ aſsſserat papam non poſsſse, ſsi velit. & intellige ꝙ Papa diſspenſset magna. ſs. ſsubſsiſstente cauſsa, aliàs ſsine cauſsa, neq; diſspẽſsans, neq; diſspenſsatus eſsſsent in conſscientia tuti, ſsecundum Ioan. de Anania. vbi ſsuprà. ſsuper glo. fi. illius capi. mouetur ex notatis per glo. in ca. non eſst de voto. & certè ſsi irregularitas cauſsata ab homicidio voluntario ſsit de iure diuino, iuxta illud. 1. Paralipo. 22. Non ædificabis mihi templum &c. quam auctoritatem tradit glo. in. dict. cap. ſsicut dignum ſsatis hoc procederet. Sed ſsi teneamus quòd ſsit de iure poſsi tiuo, prout videtur velle Abb. in ca. ego enim de iure iu. vbi dicit ꝙ clerici etiam de licentia Papæ, poſsſsunt vti armis etiã offenſsiuis: quia hoc eſst prohibitum ſsolùmiure poſsitiuo, durum eſst dicere, quod ſsi Papa diſspenſset, cum homicida voluntario, quòd non ſsit tutus quò ad Deum. cum in concernentibus ius poſsitiuũ, voluntas Papæ, etiã ſsine cauſsa ſsufficiat. vt notat Innocen. in cap. cũ ad monaſsterium. de ſstatu regu.
¶ Lex. VII.
Papa nõ poteſst ſsibi eligere ſsucceſsſsorem, ſsed eius electio fit per Cardinales: quibus diſscordãtibus electus à dua bus partibus eorum eſst verus Papa. Item ſsi eccleſsia aliter de electione Papæ diſspoſsuerit eius ordinationi ſstandum eſst veluti in caſsu ad eccleſsiam ſspectante. h.d.
a ¶ Eligiere en ſsu vida. Habes hic ꝙ Papa non poteſst ſsibi in vita eligere ſsucceſsſsorem & ita tenet glo. in. §. his omnibus. qui eſst in. c. apoſstolica 8. q. 1. mouet̃ quia ſstatutũ facit in id tẽpus quo non eſst futurus iu dex & iſstã dicit eſsſse cõmunẽ concluſsionẽ Abb. in. c. accepimus, de pactis. vbi dicit illam glo. menti tenendam & idẽ te net Abb. in. c. licet. de elect. 1. nota. poſsſset tamẽ papa da re poteſstatem alicui prælato eligendi ſsibi ſsucceſsſsorem. vt in. c. petiſsti. 7. q. 1.
b ¶ Los cardenales Ad quos ſspectat electio pa pæ, vt hic & i c. licet. de electio. vbi Abb. in vlti. Nota. ꝙ non eſst opꝰ vt expectet̃ imperator vł ipſsius nũtius ſsicut olim. 63. diſst. §. verum. & licet ſsecun dũ iura antiqua epiſscopi cardinales ha berent præ alijs prærogati uam quia ipſsi prius tractabãt de electio ne poſstea vocabãt præsbi teros cardinales & diaconos vt habetur in. c. in nomine domini. 23. diſstin. hodie ex conſsuetudine omnes cardinales ſsunt pares licet de iure ſsecundum Abb. deberet ſseruari primum: limitat tamen & intelligit Abb. ibi ꝙ tunc ele ctio papæ ſspectat ad cardinales quando eccleſsia vacat per mortem vel renunciationem papæ quando autem per depoſsitionem factam per concilium congregatum vel quando concilium ſsuper diſscordia decreuit nullum eſsſse papam, tunc electio debet ſspectare ad totũ conciliũ quia iura antiqua videntur hoc velle. vt in. c. ſsi duo. 79. diſst.
c ¶ Las dos partes. Concor. cum. d.c. licet. de elect. &.c. in nomine domi ni. 23. diſst, & vi. quæ habẽtur in. c. vbi periculũ. de elect. lib. 6. & in cle. ne romani. eo. tit. & poſsſsunt cardinales duobus vel tribus poteſstatẽ dare: vt quem ipſsi vel duo eorũ nominarent reciperẽt in papam, vel poſsſsent omnes conuenire, vt in quem maior pars cardinalium conſsenſserint ab omnibus pontifex habeat̃: quia talis electio ne dum inducit conſsenſsum duarum partium: ſsed vnanimiter omnium, ſsecundũ Hoſst. in ſsum. de elect. § qualiter. verſsi. & nota ꝙ in electione ſsum mi pontificis. & Abb. & alios in. d.c. licet. co. fi.
d ¶ La egleſsia. Non ergo ſsoli cardinales poſsſsunt immutare ſsede vacan te iſstam formam. vt in ſspecie tenet Hoſst. in ſsum. titu. de elect. §. quali ter. verſsi. & nota ꝙ in electione ſsummi pontificis. Abb. in. d.c. licet. co. fi. poſsſsent tamen quod dixi in glo. pręcedenti.
¶ Lex. 8
Honor qui exhibetur papæ Chriſsto exhibetur: cuius ipſse vicarius eſst. Item talis honor redundat in omnium apoſstolorũ ſsignan ter Petri & totius Chriſstianitatis honorem, vnde honorãdus eſst Papa ab omnibus chriſsticolis, corde. dicto, & facto. h.d.
e ¶ Honrrar. Dicit Bald. in. l. cum antiquioribus. co. 7. C. de iur. delibt ꝙ papa nõ eſst ſsicut alij homines terreni: & dicitur princeps Regun. terrę, & adde ſsuprà eo. l. 4.
f ¶ Padre ſsanto. Quis em̃ ſsanctum dubitet eſsſse quẽ apex tantę dignita tis ex tollit? c. non nos. 40. diſstinct.
¶ Lex. 9.
Patriarcha di citur ꝗa dux archiepiſscoporum & epi ſscoporũ qui & primas dicit̃, id eſst poſst papam primꝰ & licet patriarcha & primas nomine differant ean dem digniratem habent. hoc dicit.
g ¶ De los padres Adde. c. cleros. 21. diſstin. & licet iſsti ſsint extra eorũ ꝓ uinciã potiun tur tamen ho noribꝰ ſsuę dignitatis vt in c. legimus ꝟſs. ſsi autẽ. 93. diſst. c. ſsi epiſscopus &.c. ſsi quis epiſscopus. 92. diſst. & ibi prę po. Alexan. & c. epiſscopi. 7. q. 1. licet ea q̃ ſsunt iuriſsdictionis & adminiſstratiõis nõ poſsſsunt exercere, extra ꝓ uinciã. 9. q. 2. per totum neq; etiam ea quæ ſsunt pontificalia niſsi inuitati à dioceſsano loci. c. nullus. 9. q. 2. &. d.c. epiſscopi.
i ¶ Primado. In Hiſspania primas eſst archiepiſscopus Toletanus vt patet expreſsſse in. c. cum longe. 63. diſst. vbi illum tex. ad hoc notat Alexadrinꝰ contra archiepiſscopũ Bracharenſsem ius iſstud primatię prętendentem, & idem tenet Specu. titu. de diſspenſsatio. §. ſsunt quoq; nonnulli. co. 1. Alberic. etiam in rubr. ff. de ſstatu homi. Toletanũ pri mum Hiſspanię archiepiſscopũ ponit. & ordo ibi per Alberi. poſsitus multum eſst attendendus, vt & voluit Feli. in rub. de maio. & ob.
k ¶ Primero deſspues del Papa. Non ergo cardinales ſsed patriarchę de iure loquendo circũſscripta cõſsuetudine ſsederc debẽt primo loco poſst Papã. vt hic vides probari & idem tenuerunt Domi. & Alexãdrinus in. c. fi. 17. diſst. Aſsſserentes quod ſsi in conſsiſstorio Papæ ſsuperueniat patriarcha quatuor vel aliarum ſsedium: pręferri debet cardinalibus allegat Alexan. ad hoc. c. conſstitutus. el primero. in ſsuprà ſscriptione. de appella. vbi præponitur patriarcha grandenſsis cardinali. præſsumitur enim maior qui primo nominatur. glo. in. c. bene quidem. in verbo mediolanenſsem. 96. diſst. glo. in. c. quorundam. in verb. prædeceſsſsor. de electi. lib. 6. Bald. in. l. pe. C. de verb. ſsigni. niſsi eſsſset cardinalis Hoſstienſsis, quia iſste præfettur patriarchę & primum locum habe ret poſst Papã eo quia cõſsecrat Papã & inungit Imperatorẽ vt tradit Hoſstien. Io. And. Abb. in. c. antiqua. de priuileg. Dominic. & Alexã. in ca. fi. 17. diſst. Quid tamen in hoc de Cardinalibus præferendis Patriarchis ſsit de conſsuetudine, vide per Feli. in Rubri. de maio. & ob. col. 1. &. 2. & collige etiam hic quòd ſsecũdum ordinem dignitatis debetur honor loci. & adde. l. 1. ff. de albo. ſscrib. &. l. 1. C. vt digni. ord. ſser ue. lib. 12. licèt ergo vnus prælatus ſsit minor ætate, ſsi tamen maior dignitate præfertur alteri li cèt ſsenior, & li cèt ſsit prædiues. ca. ſstatuimus. & ibi Inno. de maio. & obed. Albe ri. in Epiſstola glorio ſsiſssimo C. de ſsumma Trinit. & fide catho. & licèt ordo epiſscopalis ſsit talis, quòd nõ ſscit reperire maio rem vel parẽ: tamen multæ dignitates in Eccleſsia ſsunt maiores epiſscopali dignitate, ſsecũdum glo. in proœmio. 6. lib. decretal. in parte Epiſscopus. quę allegat. c. cleros. 21. diſst. vbi Patriarchę ſseu prima tes & Archiepiſscopi ponũtur maiores dignitate: & li cèt Epiſscopatus dicat̃ culmen dignitatum. ca. venerabilis. de præ bend. non tamẽ dicitur ſsupremum culmen, & Cardi nalatꝰ, Patriarchatus vel primatus dicitur aliud culmen vt dignius: & Papatus ſsu premum culmen. & tradit Feli. in dict. Rub. colu. 5. & maior dicitur qui præcedit dignitate. ca. dudũ. el. 1. de electio. d.l. 1. ff. de albo. ſscrib. glo. in. ca. 1. 2. diſstinct. quæ ponit, qui dicantur maiores natu.
a ¶ Eſsſsa miſsma dignidad. Adde ca. prouinciæ. 99. diſstin. &.c. duo ſsimul. de offi. ordina. & ibi Inno. & glo. in cap. vrbes. 63. diſstinct. & infrà. l. proxima. in fine.
¶ Lex. X.
Hæc lex cum ſsequenti ponit poteſstatem, quam habet Patriarcha, ſseu primas in Archiepiſscopos & Epiſscopos ſsui Patriarchatus, & in ſsua prouincia, tam in iudicialibus quàm extraiudicialibus. h.d.
b ¶ Sobre todos los Arçobiſspos. Adde ca. 1. 99. diſstin. & c. in illis. 80. diſst.
c ¶ Iuez ordinario. Sicut certæ dioceſses ſsunt depuratæ Archiepiſscopo in prouincia, & ſsuper omnes Epiſscopos illius prouinciæ, ſseu dioceſsum: habet Archiepiſscopus iuriſsdictionem ordinariam. vt in ca. paſstoralis. de offi. ordi. ita certæ prouinciæ deputatæ ſsunt cuilibet Patriarchæ, in quibus habeat ius Patriarchale, & habet iuriſsdictionem ordinariam ſsuper Archiepiſscopos. vt hic vides. & in. c. antiqua. de priuileg. vbi Abb. in. 4. notabi. Sed aduerte ꝙ iſsta ordinaria iuriſsdictio tantùm erit in caſsibus expreſssis in iure: pro quo vide notabi lem Theoricam Ioan. and. in. ca. magnæ. de voto. ſsuper verbo aſstrictus. vbi quærit quare de licentia Archiepiſscopi, non poteſst epiſscopus peregrinari. & reſspondet ſsecundum Hoſstien. ibi, ꝙ in materia epiſscoporũ Metropolitanis intelligitur prohibitum quicquid expreſssè non inuenitur conceſsſsum. & idem Ioan. an. in. c. nullus. de iure patro. dicit, ꝙ Metropolitanus non eſst iudex epiſscopi, niſsi hi caſsibus notatis in ca. paſstoralis. in prin. per glo. & doctores de offic. or dina. vbi Feli. in fine. aſsſsumit theoricam ex iſstis, ꝙ ſsicut Archiepiſsco pus, non impedit ſse de ſsubditis ſsuorum ſsuffraganeorum niſsi in quã tum de iure exprimitur, ita neq; de epiſscopis ſsuffraganeis. quod apertius alibi dicit ſse non legiſsſse.
d ¶ Confirmarla niſsi ſsit exemp tus Archiepiſscopus, vt in. c. bonæ. &.c. nihil. de electio. Hoſsti. in ſsum ma. tit. de electio. §. à quo confirmanda & vide. c. mos antiquus. 65. diſst. & ca. qm̃.
e ¶ Fasta tres meſses. Concord. §. 1. &. ca. quoniam. 75. diſst. &. 100. diſst. ca. quoniam.
f ¶ Eſscuſsa derecha. Quæ ſsit iſsta, ponit Hoſstien. in ſsumma. tit. de electio. §. quo tẽpore. col. 1. ꝟſs. cõſsecratio. & glo. in dict. c. quoniam. 75. diſstinct.
g ¶ No elegieren cap. ne pro de fectu. de electio. & vid. ꝙ habetur in. c. quãquam. de electio. lib. 6.
h ¶ Fasta ſseys meſses. Vid. c. nulla. de conceſss. pręb. &.c. poſstulaſstis.
i ¶ Sino el Apoſstolico. Videt̃ intelligẽdum hoc, quando crimina eſsſsent grauia quæ requirunt depoſsitionem: nam ſsi eſsſset par uum crimen, quod non requirit priuationem ordinis, vel beneficij, videtur ꝙ Patriarcha poſsſset cognoſscere & diffinire. vt in. c. quia cognouimus. 10. q. 3. c. Romana. ad finem. de offi. ordi. lib. 6. Ioa. and. in ca. vt litigãtes. eo. titu. lib. 6. Abb. in. c. 1. de offic. lega. & in. c. paſstoralis in princi. deoffici. ordina.
k ¶ A concilio. Vid. 17. diſst. per totum. & ca. ſsicut olim. de accuſsa. & Patriarcha appellatur Archiepiſscopus, dicit Bal. in prin. de his qui feu. dar. poſsſs. l. iubemus nullam. C. de ſsacroſsanct. eccleſs. & ſsic vt Archiepiſscopi vocant epiſscopos ſsuflraganeos ad concilium, ſsic & Patriarcha Archiepiſscopos ſsuæ prouinciæ: & nota ꝙ in factis tangentibus totam prouinciam, requiruntur prælati totius prouinciæ. vt explicent actum collegialiter, tradit Abb. in ca. fi. de maio. & obed. Aduer te tamen ꝙ Ioan. de Imo. in ca. graue. de præb. col. fi. verſsi. circa ſsextum membrum, dicit ꝙ primas ſseu Patriarcha cũ ſsuffraganeis ſsuis poteſst facere concilium: quia ſsi Archiepiſscopus poteſst multo fortiùs ipſse Patriarcha, vel primas, qui eſst in maiori dignitate: quòd autem Archiepiſscopi ſsubiecti Primati vel Patriarchæ teneantur ire ad Cõcilium primatis vel Patriarchæ, dicit quòd iura non videntur hunc caſsum decidere, neq; reperit tactum per doctores. & ſsubdit ꝙ fortè fuit de mente iuris, ꝙ non teneantur accedere: quia non reperit̃ hoc iure cautum: & quia Archiepiſscopi tenentur ſsingulis annis facere Concilium prouinciale. vt dictis iuribus, & dict. c. graue. ideò videt̃ ſsecundum eum, ꝙ in alio releuetut. arg. l. eum qui. ff. de iureiu. & ſsi dicatur quid operabitur ſsuperioritas ratione primatiæ, vel Patriarchatus dicit poſsſse dici, ꝙ operabitur, vt Archiepiſscopus poſsſset conueniri coram primate. Item quòd à ſsententia lata per Archiepiſscopum poterit appellari ad primatem vel ſsuum patriarcham. præpoſsi tus vero alexãdrinus in. c. propter. 18. diſst. in fine dicit, ꝙ contra Imo lam. eſst glo. in ſsumma. 17. diſstin. ꝙ primas conuocat concilium prouinciale, item & contra cum dicit eſsſse tex. in. c. multis. 17. diſstin. iuncta ſsupra ſscriptione, ibi ad illicitam conuocationem. Nam conuoca uerat Ioannes patriarcha cõ ſstantinopolitanus concilũ vt derogaret vniuerſsalicon cilio. vt in. c. d' liguribꝰ. 23. q. 5. ideo in. d.c. multis reprehendit̃. & ſsic ſsentit ꝙ ſsi nõ fuiſsſset illicita cõuocatio valuiſsſset, & ideo ibi in tex. dicitur, vbi fuerit ſsynodus re gulariter con gregata. & cer te dicta glo. in ſsumma nõ eſst contra dictũ Ioan. de Imo. quia tantum dicit. d'epiſsco pis ſsuffr aganeis primatis. vel patriarche non de archiepiſscopis pro uinciæ, & idẽ poteſst dici ad c. multis. in ſsu praſscriptione vnde non poteſst negari ꝗn de iure iſste ar ticulus ſsit dubius. vnde tenenda eſst mẽti. l. iſsta partitarũ, quæ hoc decidit & ſsub dit prępo. vbi ſsuprà. ꝙ bene eſst fatendũ à iure non eſsſse certũ tempus ſstatutum iſstis concilijs patri archarum, vel primatum ſsed conuocare po terunt prout neceſssitas ſsua ſserit ſsicut dici mus de cõuocatiõe vniuer ſsalis concilij, neque per hoc poſsſsunt dicere prælati ſse grauari, quia incumbit officio eorum.
a ¶ Sobre los Obiſspos. cap. conqueſstus. 9. q. 3. &. c. duo ſsimul. de offic. ordi.
¶ Lex. 11.
b ¶ Ocho coſsas Vi. de iſstis per glo. 9. q. 3. in ſsumma. & per glo. in. c. paſstoralis. in princ. in parte exceptis. de offic. ordi. & ibi Abb. & docto.
c ¶ Alçar. cap. prouinciæ. 99. diſst. &.c. duo ſsimul. de offic. ordi. &.c. an tiqua. in fine. de priuileg.
d ¶ La ſsegunda. Adde. c. præſsenti. de offic. ordi. lib. 6. &.c. conqueſstus. 9. quæſstio. 3.
e ¶ Preuillegio. Concor. cum. d.c. conqueſstus. 9. q. 3. &. d.c. duo ſsimul. de offic. ordina.
f ¶ La quarta. Adde. c. de conciliis. 18. diſstinct.
g ¶ La quinta. c. cum ſsimus. 9. q. 3. & per illum tex. dicit glo. in. c. paſstoralis. de offic. ordi. quam pleriq; docto. ſsequuntur, quod vbicunq; epiſscopus eſst negligens in eo quòd facere debet, ſsuccedat archiepiſsco pus. & ſsic quòd negligentia epiſscopi deuoluat iuriſsdictionem ad archiepiſscopũ, & dicit Paulus de Leazar. in. c. 1. de ſsupple. negl. præla. lib. 6. ꝙ vniuer ſsus mũdus tenet hoc. & etiã Dominic. ibi & multi relati per Abb. in c. ſsi quis contra clericũ. in repet. de foro competẽti cõ tra quam con cluſsionem ita generalem tenet Abb. ibi & in. d.c. paſstoralis. i prin cip. col. fi. de offic. ordi. vbi ipſse firmat re gulã generalem in cõtrarium imò ꝙ non ſsuccedat ar chiepiſscopꝰ ratione negligentię regula riter, exceptis duobus caſsibus primꝰ in caſsu. c. ad reprimendã. de offic. ordin. & infrà iſsta. l. ibi el ſseptimo. ſsecundus in cor rectiõe criminum notorio rum, vt in cap. Romana §. notoria. de cenſsib. lib. 6. & cum dictis Abb. tranſsit Feli. in. d.c. pa ſstoralis, addẽs ꝙ ſsi à negligẽ tia ep̃i appellaretur ad archiepiſscopũ, appellatio oꝑaret̃ effectũ deuolutiuum ꝙ non operaretur per viã querellæ aditus ad archiepiſscopum, & ꝓ iſsta opinio ne Abb. cõtra communem facit iſsta. l. partitarum. ibi los yerros que acaezcan, & adde. l. 9. titu. 9. ea. partita.
h ¶ La ſsexta. Concor. cum. c. ſsi clericus. 11. q. 1. & vi. ſsuprà. l. proxima.
i ¶ La ſseptima. Concor. c. ad reprimendam. de offic. ordi.
k ¶ La octaua. Adde. c. ſsolicitudinem. de appell. vi. alium caſsum in. c. ex frequentibus, de in ſsti. & ibi Abb.
¶ Lex. 12.
Quatuor ſsunt ſsedes antiquę patriarchales, Conſstantinopolitana, Alexandrina, Antiochena, Hieroſsolimitana, ſsunt & poſstea alię duę additæ, aquilenſsis, videlicet, & grandenſsis, quatuor prędicte excedũt in duobus, quia primę illę poſsſsunt dare palium ſsuis archiepiſscopis iam cõſsecratis, & etiã poſsſsunt vbiq; portare crucẽ ante ſse preterꝗ̈ Ro mę & in loco vbi fuerit legatus cardinalis papæ cum inſsignis Silueſstro à Conſstantino datis. rubeis, ſscilicet pannis, & albo parafredo, & tentorio, quæ non poſsſsunt eæteri Patriarchæ, niſsi de ſspeciali Papæ priuilegio, h.d.
a ¶ Quatro. Vide ca. antiqua. de priuile. & quatuor Patriarchales ſsedes deſsignant quatuor Euangeliſstas. vide cap. ſscriptum. de electio.
b ¶ Otras dos. De iſstis & de alijs vide per gloſsſs. in. ca. fi. 22. diſstinct. & per Præpoſsi. Alexand. in cap. fin. 17. diſstin. & quando aliqua gens de nouo ad fidẽ conuertitur, ſsi neceſsſse ſsit propter multitudinem, de bet Primas ibi conſstitui. vt in ca. nulli. 99. diſstinct. & ſsic vidimus, tẽporibus no ſstris conſstitui à Papa Patricham Indiarum maris Oceani.
c ¶ En dos coſsas. Quas & habes in dict. ca. antiqua. item & præferunt̃ in ſsede & alijs honorabilibꝰ Patriarchę ha rum quatuor ſsediũ alijs Patriarchis, pòſst creatis per Papam: quia iſstę ſsunt ſsedes pri cipaliores, & antiquiores, & loco dignio res, ſsicut & ſsi eſsſset paritas inter duos ha bentes eandẽ dignitatem, præfertur ille qui priùs habuit illam dignitatem. l. 1. ff. de albo. ſscri ben. l. 1. C. de conſsu. lib. 12. gloſsſsa, & doctores in. l. cum quid. ff. ſsi certum petatur. facit. ca. ſstatuimus. de maio. & obe. & tenet Albe. in. l. 2. ff. de albo. ſscrib. vel ſsi aliàs data paritate, vnus eorum haberet dignitatem in honorabiliori loco. l. 1. C. de priuileg. vrb. Roma. lib. 12. Inno. in. c. 3. de ſsepultu. & vide in Aucten. de defen ſso. ciuita. §. nos autem. Dominicus & Alexand. in ca. fi. 17. diſst.
d ¶ Conſstantino. Vide in cap. Conſstantinus. 96. diſstinct.
e ¶ Palafren blanco. Adde Hoſstien. & Ioan. And. in dict. cap. antiqua.
f ¶ Que ſse llaman Patriachas. Impropriè tamẽ quia potiùs iſsti qui ſsunt vltra quatuor Patriarchas ſsuprà dictos, dicuntur Primates, quàm Patriarchæ. vt voluit glo. in cap. cleros. in. 21. diſstinct. in parte Patriarchis. & in parte Archiepiſscopis. & Specula. titul. de diſspenſsatio. §. ſsunt quoque nonnulli. col. 1.
¶ Lex. XIII.
Patriarcha, ſseu Primas poteſst in ſsuo Patriarchatu Eccleſsias conſsecrare, altaria de nouo conſstruere, calices benedicere, aras conſsecrare, chriſsma in Cena Domini conficere, & ſsolenniter pœnitentes ea die recipere, & in fronte chriſsinando confirmare, ordines celebrare in Sabbatis quatuor temporum anni, & in Sabbato ante Dominicam in Paſssione, &, in vigilia reſsurrectionis. Et ſsi ordines illis diebus perfici non poſssint propter eius infirmitatem, ſseu ordinandorum multitudinem, poterit ſsequenti die Dominica de ma ne perficere, dum tamẽ ipſse, & ordinan di adhuc ſsint ieiuni, poteſst etiam dare literas commẽdatitias clericis ſsui patriar chatus, iudicat inſsuꝑ clericos & laicos in Eccleſsiaſsticis cauſsis: ana thematizare, etiam poſssũt cũ extinctione cãdelarum quod non licet non Epiſscopo, & vbi vna tãtùm eſst Eccła poteſst, ſsi neceſsſse ſsit plures conſstruere, vel de pluribus vnã & vnam eccle ſsiam alteri facere obedire, & eccleſsias de nouo cõſstrue re, poteſst etiam hæreticos reconcilia re, & conſstitutiones facere. h.d.
g ¶ En ſsu patriarchadgo. Videtur textus in contrarium, in cap. nullus Primas. 9. quę ſstione. 2. Sed intellige. vt in lege proxima quòd debet eſs ſse de volunta te Archiepiſscopi vel Epiſscopi: in cuius prouincia põ tificalia hic contenta exercere velit q̃ non ſsunt de expreſssis in dicta lege proxima, in princi. & ſsiccum dicit hic Patriarcadgo intellige. i. in dioceſsi Patriarchæ.
h ¶ En los Sabados. Vide ca. literas. 63. diſstihctione. & cap. quoniam. §. cæterum. 75. diſstinct. &. 76. diſstinct. per totum. cap. de eo. de tempo. ordina.
i ¶ En las mañanas de los Domingos. Vt 75. diſstinct. cap. quod à patribus. & cap. ſsequenti.
k ¶ Algun embargo. Ceſsſsante neceſssitate, etiã continuato ieiunio fieri non debet, vt vides hic, & tradit Innocent. in cap. literas. de tempo. ordin. in fine.
l ¶ Deſscomulgar, matando candelas. Id eſst, anathematizare: eſst enim hic mucro Epiſscopalis, vt dicit textus in cap. viſsis. ad finem. 16. quæ ſstione. 2. Abbas in cap. cum non ab homine. de iudic. colum. 7. cap. debent. 11. quæſstione. 3.
m ¶ Dos. Adde cap. ad audientiam. de eccleſsi. ædifica. & Abb. in ca. ex parte. 1. notabi. de reſscrip. & in ca. cum olim. colum. 2. de conſsue.
a ¶ Vna. Adde. c. ſsicut vnire. de exceſss. præla. & an legatur poſssit vnire eccleſsias, vel vnam alteri ſsubijcere. vid. Abb. in. c. fina. de confir. vtil. velinut. col. 1. & 2. vbi latè diſscutit iſstam quæſstionem, quæ ſsemper fuit dubia, & paupertas eſst iuſsta cauſsa vnionis, vid. per glo. in. c. 1. 21. q. 1. vide etiam glo. in ca. & temporis. 16. q. 1. & an iſsta poteſstas vniendi poſsſset præſscribi per aliũ vid. in tracta. præſscriptio. chart. 48. col. 4. & quod dicit charta. 50. col. 1. & vid. in iſsta materia, Decium conſsi. 233. vbi nota biliter de iſsta vnione, & ex quibus cauſsis reuocetur. & cui incumbat probare vnio nem, vid. etiã per Alex. con ſsil. 70. 3. vol. vbi, an probetur vnio ex pluribus actibus, in quibꝰ fuerunt factæ conceſssiones, velut de bene ficijs vnitis. & ibi videbis de alijs in materia: & eccleſsia vnita, an collectabitur in dioceſsi, vbi eſst ſsua: vel in dioceſsi Eccleſsiæ, cui eſst vnita, vi. Abb. in. c. 2. de religi. do mibus. vbi & vid. quis epiſscopꝰ interponet auctoritatem, quando imminet alienatio rei eccle ſsiæ vnitæ. & ibidem an pa tronus eccleſsiæ principalis efficiatur patronus Eccleſsiæ vnitæ: & quid ſsi vnio fiat ex falſsa cauſsa, ſseruata tamen iuris forma, an teneat vnio, vid. deciſsio. Rote. 39. in nouis. & de vnione ciuitatum, vid. Ioan. de Platea. in l. vnica. C. de metropo. beri. lib. 11. & de ciuitatibus confederatis. vid. Bar. in. l. non dubito. ff. de capti. & vid. in iſsta materia quod notat Bald. in. l. 2. in principio. C. communia. de lega. & in. §. præterea ducatus. de prohi. feud. alie. per fi ede.
b ¶ Obedezca a otro. Vid. in dict. ca. ſsicut vnire.
c ¶ Nueuamente. Vid. in. ca. 1. de conſse. diſst. 1.
d ¶ De aquellos. Patroni eccleſsię videlicet, vel aliàs. & ſsic habes hic quòd in vnione eccleſsiæ debet interuenire conſsenſsus patroni, prout & vo luit Paul. de Leaza. in clem. ne in agro. §. ad hæc. de ſstatu monacho. Abb. in. ca. cum acceſssiſssent. de conſstitu. colum. 2. & probatur in ca. ſsuggeſstum. de iure patrona. vbi Abb. & alij. Cardina. conſsilio. 96. videtur vnio præmiſsſsa. col. fi. Decius conſsi. 174.
e ¶ De la heregia. Vide de hæreticis. ca. ad abolendam. & cap. presbyteros. 50. diſstin. & de conſsecra. diſstinct. 2. ego Berengarius. hodie abſsolutio ab excommunicatione propter hæreſsim eſst reſseruata Papæ vt in Extrauaganti. & fi dominici gregis. de pœnitentijs & remiſssio. & in ca. excommunicamus. de hæreti. & in proceſsſsu Curiæ.
f ¶ Otras muchas. Vid. de his latiſssimè per Speculato. titu. de diſspenſsatio. verſsicu. nunc de epiſscoporum diſspenſsatione. per totum. & ſsignã ter. col. 9. verſsicu. generaliter autem.
g ¶ En ſsus Patriachados. Et Archiepiſscopi, vel Epiſscopi in ſsuis dioceſsibus. infrà eod. l. 63. & intellige de Patriarchatu. vt dixi in glo. 1.
¶ Lex. XIIII.
Poteſst Patriarcha veſstimenta, Corporalia, Calices, Cruces, Campa nas & aras benedicere, non ſsolùm in ſsua prouincia, ſsed etiam in aliena, in eccleſsia, in domo, vel alio loco decenti, ſseden do vel ſstando quauis die, nõ autem equitando, vel incedendo. Itẽ in terra nouiter acquiſsita, etiam vbi fuit Epiſscopatus, poteſst eccleſsias conſsecrare, benedicere, & reconci liare, vel eas de nouo erigere: per hoc tamẽ nihil no ui iuris acqui rit in eis. hoc dicit.
h ¶ Vestimentas. Amictus ſscilicet Alba, cingulum, manipulus, ſstola, & caſsula. vide de conſsecrat. diſstinct. 1. veſstimẽta: item Miſsſsale benedicitur, & habet ſsuas orationes in pon tificali, licèt a lij libri nõ benedicantur, ſse cundum Ioa. and. in cap. 1. de pigno. itẽ calix, patena, & veſstimenta ſsacerdotalia bene habent certam benedictionẽ vel conſsecrationem ad hoc de ſsacra vnctio. ca. vno. circa finem. Ioa. and. vbi ſsuprà. vide per doctores in cap. Abbates. de priuileg. lib. 6.
i ¶ Corporales. Vid. c. conſsulto. de conſsecra. diſstin. 1.
k ¶ Aras. c. altaria. de conſsecra. diſstin. 1. & Hoſstien. in ſsumma. de conſse. eccle. vel alta. verſsi. altaria. non tamen. &c.
l ¶ De los otros. Nota ad id quod dixi in. l. 9. ſsuprà eo. in glo. 1.
m ¶ Bien puede. Nota iſstum caſsum: & quatenus dicit de eccleſsijs de nouo fiendis, intellige dum tamen non ſsint Cathedrales: hæ enim non poſsſsunt erigi ſsine licentia Papæ. ca. 1. ne ſsede vacan. & ca. 1. de tranſsla. epiſscopi. vel elect. & ca. 2. vbi glo. de conſse. diſstin. 1.
¶ Lex. XV.
Archiepiſscopus eſst dux epiſscoporum, & illud põt ſsupra epiſscopos ſsuæ ꝓuinciæ, qđ poteſst Patriarcha vel primas ſsupra ſsuos Archiepiſscopos: contra ſsubditos verò epiſscopi ea tãtùm poteſst quæ Patriarcha poteſst contra epiſscopos ſsuffraganeos Archiepiſscopi. h.d.
n ¶ Arçobiſspo. Bene patet hic iunctis legibus præcedentibus dignitatem Archiepiſscopi minorem eſsſse quàm Patriarchæ, vel primatis. & idem probatur in cap. cleros. 21. diſstinct. & in cap. vides. & in cap. in illis. 80. diſstinct. Abb. in cap. duo ſsimul. de offic. ordina. 1. & ſsecundo notabili. Vnde videmus de Archiepiſscopo, quem promoueri in Patriarcham: aſscenditur enim de dignitate minori ad maiorem. capit. legimus. 93. diſstinctione. gloſsſsa in capit. 1. de clericis non reſsidentibus, libro ſsexto. l. vt gradatim. ff. de muneribus. & hono. & ſsi dicatur ꝙ Archiepiſscopus habet maiorem poteſstatẽ in ſsua prouincia quàm Patriarcha, & ampliorem iuriſsdictionem: cúm Archie piſscopus ſsit iudex omnium ſsuffraganeorum ſsuorum epiſscoporum & Patriarcha ſsolius Archiepiſscopi. vt hic habetur, & dixit glo. in ca. prouinciæ. in verbo Comitibus. 99. diſst. iſsta tamen maioria, ſsecundũ quid non eſst in conſsyderatione: nam & Epiſscopus ha bet maiorẽ iu riſsdictionem, quã ſsimplex presbyter cardinalis. Prefer tur tamẽ Cardinalis epiſsco po: eo ꝗa malor in dignita te. vt notat Archidia. & Dominicꝰ in ca. quanquã. 2. q. 7. Abb. in. ca. eccleſsia. Io. 2. col. fi. de electio. Ioan an. & Io. de Imo. in. c. dilectus. el. 1. de præb. Feli. in rubri. de maio. & obed. col. 5. & li cèt archiepreſs byter ordine ſsit maior quã Archidiaconꝰ quia tamẽ mi nor eſst dignitate, pręfertur ei Archidiaco nus. glo. in. c. deliberatione de offic. lega. lib. 6. Domini cus & Alexã. in ca. fina. 17. diſstin. conſsyderatur ergo maioria reſspectu dignitatis Nam dignioribus dignior locus debetur ca. metropolitano. 63. diſst. ca. fi. 75. diſst. & ibi glo. & Archidia. glo. in. §. aliam. Inſsti. de bono. poſsſs. neq; eſst decens maiores dignitate à minoribus præcedi. c. legimus. 93. diſstin. vnde in Concilio generali præferuntur in ſsede Patriarchæ, vel Primates cæteris epiſscopis. ca. fi. 93. diſstin. glo. in ca. fi. 17. diſst. imò & eorum vicarij. vt dicit ibi dict. glo. & probatur in. l. 2. C. de offi. eius qui vicem alterius gerit. & qͦd aliàs dicitur quòd primum ordinatus vel cõſsecratus ep̃us debet pręferri ordinatis poſst eum: procedit data paritate gradus & dignitatis: non verò procedit imparitate data. glo. & Ioan. de Imo. in. c. 1. de maio. & obed. Dominicus & Alexan. in. c. fi. 17. diſst. ita intelligentes illum tex. quando tamen in aliquo Collegio prima ſsedes eſsſset aſssignata alicui: tunc ille præfertur cæteris, & ſsi ſsint conſstituti in maiori dignitate, iuxta nota ta per glo. & ibi Dominicus in. c. à collatione. de appella. lib. 6. & tradit Decius conſsi. 161.
a ¶ Sobre los Obiſspos. De officialibus Archiepiſscopi, vide quod habetur in. c. Romana. §. fi. de offic. ordina. lib. 6.
b ¶ En los que obedeſscen a los Obiſspos. Vide in cap. paſstoralis. in princi. vbi glo. de offic. ordina.
c ¶ Es dicha. In. l. 10. 11. &. 13. &. 14.
¶ Lex. XVI.
Epiſscopus vocatur, quaſsi ſsuper intendens: quia ſsuper rebus ſsuæ dioceſsis ſspiritualibus & eccleſsi aſsticis debet intendere, & eas ſsaluare, & cuſstodire. Et ſsuper clericos ſsuæ dioceſsis poteſstatem habet in ſspiritualibus & temporalibus. Super laicos verò tantùm in ſspiritualibus & poteſst Epiſscopus ea quæ Archiepiſscopus, præter vſsum pallij quo Archiepiſscopus vtitur, non Epiſscopus, niſsi deſspeciali priuilegio, nec poteſst conuocare Concilium, vt poteſst Archiepiſscopus, cõuocat tamen Synodũ. h.d.
d ¶ Sobre entendiente. Vid. in c. cleros. 21. diſstin. & S. Am bro. in lib. de digni. ſsacerdo ta. ca. pe. & vide in cap. qui epiſscopatum. 8. q. 1.
e ¶ Todas las coſsas Vide remiſssiuè. ſsuprà. l. ꝓxima. & per Specu. titu. de diſspenſsatio. §. nunc de epiſscoporum. vbi latiſssimè.
f ¶ Pallio. Vi. de aucto. & vſsu pall. per totũ.
g ¶ Sinodo. Et ſsic ſsynodus propriè dicitur, quam facit epiſscopus, licèt aliquando ſsu matur pro concilio generali, vid. Abb. in. ca. 2. de electio. 4. notab. & etiam pro ciuilibus negotijs poteſst celebrari Synodus. vid. gl. in. c. ſsi inter. 6. q. 4.
h ¶ Con los Abades. Vid. in ca. Abbates. 18. di ſstin. & in. c. ab bates. 18. q. 2. & qui teneantur venire ad ſsynodũ, vi. ꝑ Abb. in. c. qđ ſsuper his. de maio. & obe. vbi vide quando religioſsi cogantur venire ad Synodum & ibidem, quòd non tenentur venire ad Synodum, quando ob cauſsam iniuſstam fit congregation.
¶ Lex. XVII.
Sede vacante, congregari debet Decanus, & Canonici Eccleſsiæ vacantis: & abſsentes qui ſsunt in prouincia vel regno, vocantur iuxta il lius eccleſsiæ conſsuetudinem, vt ad diem certum veniant, electionem celebraturi: deinde audiãt miſsſsam ſsancti Spiritus: & poſstea celebrẽt electionem per viam Scrutinij, Compromiſssi, aut inſspirationis, & debet fieri electio vſsq; ad tres menſses à morte prælati. li. d.
i ¶ Con gran femencia. Oportet namq; eum qui aliquẽ electurus ſsit rem diligenter admodum expendere: nam ſsi illi qui mãcipium aliquod empturi ſsunt, id medicis oſstẽdunt: tum etiam emptionis ſsponſsores poſstulant, vicinos interrogant, & neq; tũc quidem adhuc cõfidere: quinimo & diuturnũ aliquod tẽpus poſscũt: intra quod ꝓbare illud poſsſsunt. Quàm abſsurdũ erit eos qui quẽpiam ad epiſscopale munus huiuſsmodi cooptaturi ſsunt, ſsi cui placitum ſsit ad aliorũ vel gratiam vel inuidiã teſstimonium ſsuum accommodare. Ita eum temerè atq; vt caſsus tulerit ad legere, nulla prorſsus alia diſscuſssione facta. Hæc Criſsoſsto. libro. 4. de ſsacerdotio. col. 5.
k ¶ Lugar de Apoſstoles. Adde. c. in nouo. 21. diſstinct.
l ¶ El Deã e los Canonigos. de iure cõmuni electio ep̃i pertinet ad Decanũ & Capitulũ vt hic vides & habet̃ in. c. ne ꝓ defectu. &.c. cõgregato. & in multis. cc. de elect. & non ſsolùm quãdo vacat per mortem, verum etiam per priuationem electio pertinet ad collegium. c. ad petitionem. de accu. & vid. c. obeuntibus. & in. §. ex his. 63. diſst. Abb. in cap. cum eccleſsia ſsutrina. de cauſsa. poſssi. & proprie. olim verò prouiſsio epiſscopatuũ pertinebat ad Papam. vt in. c. 1. &. 2. 22. diſstinct. Sed poſst modum hæc prouiſsio fuit innouata, & in eccleſsijs cathedralibus & & collegiatis, fuit data pote ſstas ipſsis Collegijs eligendi prælatum. vt videbis late ꝑ bonam gloſsſs. in. c. quanquã de electio. lib. 6. in. c. congregatio. 16. q. 7. & per Ioa. an. in regula. qđ alicui gratioſsæ. in Mercu ria. de regulis iu. lib. 6. hodie per reſseruatio nes Papæ, & regulas Cancellariæ aliter prouidetur in eccleſsijs cathe dralibꝰ & Collegiatis aliqui bus, vt tradit Abb. in. c. 1. de election. & vide in hoc regulam Cancellariæ. 2. item reſseruauit.
a ¶ Segun que fuere coſstumbre. Sequitur glo. in. c. coram. de electio. ſsi tamen periculum eſsſset in mora, non debent vocari abſsentes. glo. in. c. nullus res. 17. q. 4. & vide Abb. poſst glo. in dict. c. coram, exemplificã tem. vt ſsi immineret periculum ſseiſsmatis, ſseu intruſsionis, vel abuſsus laicæ poteſstatis, vel propter guerras imminentes, vel quid ſsimile. Quid tamen, ſsi abſsentes ſsunt certi de electione, quando debet fieri, vel fuerunt vocati ad aſssignationem dici. vid. Abb. poſst glo. in. c. eccleſsia veſstra. el. 2. col. 3. de electio. decium. conſsi. 214. ad finem. & Canonicus vocatus debet comparere de mane. vide Innocen. in. c. cum nobis. de electio. Abb. in cap. conſsuluit. de offic. delega. & an in alijs actibus extra electionem vocari debent abſsentes. vide Abb. in dicto ca. coram. & in cap. ſsequenti. colum. 3. gloſsſs. notab. in cap. 2. de teſstibus. lib. 6. vide per Abb. in cap. 1. de his quæ fiunt à maiori parte capit. De iure verò ciuili non vocantur abſsentes, vide Bart. in Aucten. de defenſso. ciuita. in prin.
b ¶ Fasta tres meſses. Vide in ca. ne pro defectu. de electio. & poſsſset per ſstatutum Capituli. hic terminus abbreuiari. vide Decium conſsi. 214.
c ¶ Cantar miſsſsa. In uocatio ſsancti Spiritus, quæ fit in electione per decantationem Hymni Veni creator ſspiritus &c. vel miſsſsæ de Spiritu ſsancto. non eſst de ſsubſstantiali ſsolennitate electionis, neque de iure communi, ſsed de conſsuetudine. cap. cum eccleſsia ſsutrina. vbi Abbas 1. norab. de cauſsa. poſsſs. & proprie. & quia non continetur hoc in for ma. ca. quia propter. de electio.
d ¶ Tres mañas. Vide in cap. quia propter. de electio.
¶ Lex. XVIII.
Antiqua conſsuetudo Hiſspaniæ fuit, & durat adhuc, ex eo quòd Reges Hiſspaniæ terram à Sarracenis recuperarunt & quæſsierunt, & nomen ſspurciſssimum Machometi inde expulerunt, Eccleſsias etiam Chriſsti conſstruxerunt, fundauerunt, & dotauerunt, vt ſsede vacante, Decanus & Capitulum Eccleſsiæ vacantis Regi ſscribant, vt ſsibi placeat, eisq́ue permittat electionem futuri Pontificis celebrare, om ni impedimento ſsemoto, Regiq́; commendent bona Eccleſsiæ, quod & regi placeat: & electione facta, Regi præſsentetur electus, cui Rex bona ſsibi in cuſstodiam commendata tradi iubeat. h.d.
e ¶ Antigua costumbre. De iſsta conſsuetudine fit etiam mentio per Regem Alfonſsum in ordina. de Alcala. & habetur in. l. 3. titu. 3. in ordina. rega. Imò amplius videtur probari in cap. cum longè. 63. diſstinct. quòd ad Reges Hiſspaniæ ſspectat electio ſseu præſsentatio Epiſscoporum ad Eccleſsias Cachedrales, & quòd illo tempore non eligebant prælatum Decanus & Capitulum, prout iſsta lex Partitarum dicit, & apertiùs dict. lex ordina. de Alcala, quæ aſsſserit de iure & conſsuetudine, talem electionem pertinere dictis Decano & Capitulo. Videtur ergo hoc dictum contra ius & contra id quod habetur in dicto cap. cum longè. vbi Præpoſsitus dicit notabiliter, quòd Rex in Hiſspania hoc tempore (ſscilicet illius Concilij Toletani) habebat priuilegium præſsentandi Epiſscopos. in Eccleſsijs cathedralibus. poteſst dici quòd temporibus dict. capi. cum longè. prouiſsio Eccleſsiarum cathedralium pertinebat ad Papam prout dixi ſsuprà, lege proxima. & dixit gloſsſs. in capi. quanquam. de electio. libro ſsexto. Poſstea verò, vt ibi etiam dixi & dicit dicta glo. data fuit poteſstas eligendi prælatum Eccleſsijs cathedralibus & Collegiatis & cum Reges Hiſspaniæ eſsſsent Patroni Eccleſsiarum, prout etian at teſstatur gloſs. in cap. de hoc de Simoni. in ducta fuit hęc conſsuetudo, vt nũtiaretur principimors prælati, & peteret̃ licentia eligendi futurum ſsucceſsſso rem, & alia de quibus hic & in dicta. l. 3. quæ conſsuetudo valet, & ſsi aliter fiat electio, caſsſsabitur. vt notatur per Innocentium in capitu. quod ſsicut. de electione. Abbas tamen in capit. cum terra. vltimo notabili. de electio. per illum textum vult, quòd conſsuetudo vt electio dependeat à facultate ſseu voluntate Principis vel alterius non valet: ſsi tamen conſsuetudo habet vt requiratur aſsſsenſsus poſst electionem valet conſsuetudo, non tamen debet induci retractatio electionis, ſsi ille diſsſsentit ſsine cauſsa legitima. & licèt Reges Hiſspaniæ ſsint Patroni Eccleſsiarum Cathedralium eius aſsſsenſsus non debet exigi ante electionem, ſsed poſst electionem debet requiri eius aſsſsenſsus. vt habetur in cap. à nobis. de iure patrona. & infrà titul. 15. l. 1. eadem Partita. & ſsi non velit conſsentire ſsine cauſsa rationabili, non propter hoc caſsſsàbitur electio, ſsed requiritur aſsſsenſsus, vt audiantur ſsuæ exceptiones legitimæ, ſsi quas habet. & ſsic iſste talis aſsſsenſsus ſsecundum eum potius eſst de honeſstate quàm neceſssitate. & idem vult Abb. in capi. Sacro ſsancta. eo. tit. vltimo notabili. & idem vult Rochus in tracta. iuris patrona. in verbo in Eccleſsia. colum. 1. idem Abbas, & Ioan. de Anani. in dict. cap. de hoc. de ſsimoni. Cùm verò poſstea Papa reſseruauit ſsibi prouiſsionem Eccleſsiarum Cathedralium, & certi redditus monaſsteriorum virorum, prout reſsert Abbas in dicto cap. 1. & in ca. cum inter vniuerſsas. & in cap. in Geneſsi. penultima colum. de electione. & habetur in regula Cancellariæ ſsecunda. in ordine. Reges Hiſspaniæ redierunt ad ſsuum ius primeuum præſsentandi ad Eccleſsias Ca thedrales, ratione iuris patronatus, prout fiebat temporibus dict. cap. cũ longè. & ſsic nõ poterit obſstare quod notat Abbas in dicto cap. cum inter vniuerſsas. penultimo notab. vbi dixit quòd Papa qui hodie prouidet Eccleſsijs Cathedralibus & Regularibus, non tenetur requirere conſsenſsum Principis in ijs locis, in quibus erat dicta conſsuetudo: quia Papa prouidet iure ſsuo, & non vice capituli. argumen. cap. 2. de præbend. libro ſsexto. & ſsic conſsuetudo grauoſsa inducta contra Capitulum, non debet extendi ad Papam: quia conſsuetudo oneroſsa non debet extendi de loco ad locum, neq; de perſsona ad perſsonam. vt notanter dicit Innocent. in cap. fina. de offici. Archidia. Cùm enim hic reges Hiſspaniæ ſse fundent in iure patrona tus, & non in conſsuetudine tantùm, non obſstabit illud dictum Ab ba. & quia talis conſsuetudo non fuit in grauamen Eccleſsiarum: imò potiùs dicta conſsuetudo detrahebat in aliquo pleno iuri Patronatus ex electione data eccleſsijs Collegiatis. Habet etiam Rex Hiſspaniæ conceſssiones & confirmationes Papales ſsuper iſsto iure Patronatus, quas ego vidi. & tenebis iſsta menti, ad declarationem huius legis, & dict. l. ordina. ego enim nunquam ſsic vidi inductum neq; reſsponſsum ad iſstas leges.
f ¶ Dura oy. Temporibus huius legis ſscilicet: nam hodie ſsublata eſst iſsta electio, vt dixi in gloſsſsa præcedenti: durabit tamen quò ad dandum & faciendum notitiam mortis Prælati. quemadmodum hic dicitur.
a ¶ Recabdar. Facit ad id quod dixi in. l. 11. titu. 15. inftà eadem Partita. in glo. ſsuper verbo Mayordomo.
b ¶ Mandele entregar. Ex hoc fortè emanauit Practica executorialium quæ dantur in hoc in regio conſsilio.
c ¶ Tres razones. Quia ſscilicet terram quæ ſsierunt, eccleſsias conſstruxerunt, fundauerunt & dotauerũt. Ex iſstis ergo cauſsis, re ges Hiſspaniæ ius patronatꝰ acꝗ ſsierunt: & ſsic non ſsufficeret ꝙ tantũ eſssẽt reges ad hoc ius conſse quẽdũ: licèt aliàs Reges ex eo ꝙ reges reſspectu defẽſsionis & patroci nij, eccleſsiarũ dicuntur earũ patroni. c. pri cipes. 23. q. 5. & iſsto modo de bet intelligi quod dicit Archi. in. c. lectis 63. diſst. & Bal. in ca. quanto. de iudi. & in proęmio Gre goriano. Rex pacificꝰ. cum dicunt reges patronos eſsſse eccleſsiarũ Ca thedraliũ. vide Boeriũ in deciſsio. burde galen. deciſsio. 32. prima ꝑte.
¶ Lex. XIX.
Electio per ſscrutinium fit hac forma. Capitulũ eligit ex ſse tres probos viros qui ſscrutãtur primò à ſse inſsis, duobus in terrogãtibus, & tertiò ſscribente, quem vult eſsſse epiſscopum: & poſstea iſsti tres ſscrutantur à quolibet de Capitulo ſseparatim: & ſscribit quilibet ex interrogatis manu propria, vel alterius, ex ſscrutatoribus, ſsi ſscribere neſsciat votum ſsuum. Demum publicatur ſscriptura electionis in Capitulo: & ſsi omnes ſsint concordes, iubetur vni de Capitulo, vt vice omnium eligat nomina tum, & in diſscordia eliget illum in quo concurrit maior pars Capituli. h.d.
d ¶ Desta guiſsa. Multa ſsunt ſsubſstantialia in iſsta electione, quæ fit per ſscrutinium, in qua, vt dicit glo. in capi. cum expediat. de electio. lib. ſsexto. multi periti defecerunt, ideò conuenientior forma videtur illa. de qua in. ca. cum dilecti. de electio. & in dicto ca. cum expediat.
e ¶ Ante. Nota bene, quia conuenientius eſst quòd prius ſse interrogent quàm alios, ne electio videatur ab eis dependere. vt tradit Abbas in capi. quia propter, de electio. in principio. poſst Ioan. Andre. & alios.
f ¶ Obiſspo Vel Abbas, vel Prior alicuius Eccleſsiæ Collegiatæ: nam in iſstis prælatis de ſsubſstantia eſst iſsta forma in electione per ſscrutinitim non in electionibus aliorum: per quorum obitum vel aliud genus vacationis, Eccleſsia non diceretur viduata, ſsecundum Abba. & alios in dict. cap. quia propter. & deciſsio. Rote. 451. incipit ex hoc inſsurrexit. & infrà eo. l. 21. In fine.
g ¶ Con ſsu mano. Vult iſsta lex quòd ipſsi electores propria manu ſscribant vota ſsua. textus tamen in dicto. cap. quia propter hoc non exgit: Sed dicit ſsimpliciter, quòd vota redigi debent in ſscriptis. & Ioa. Andre. & Abbas poſst gloſsſs. ibi dicunt ſsufficere ſscripturam priuatam factam per ipſsos ſscrutatores.
h ¶ Los mas Adde cap. quia propter. & ca. eccleſsia veſstra de electione. cum alijs. & habet̃ reſspectus ad nume rum perſsonarum, non ad qualitatẽ earum, vt tradit Ioan. de Platea. in. l. nomi nationum. C. de decu. libro 10. de quo vide per Abba. in dicto capi. eccleſsia veſstra 5. & ſsexta col. & ibi vide, an in dubio præ ſsumatur pro numero. col. penultima. & in tertio nota bili. & ſsi aliqui fuerunt vocati, & noluerunt venire, faciunt ſse alienos, & nõ computantur in numero eo rum qui ſsunt de Capitulo. cap. cum nobis. & ibi Ab bas. tertio no tabili. de ele. & ibi in colu. fi. vid. quid ſsi aliqui exeant de Capitulo: an remanentes poſssint ex plere actum: & vide pro in tellectu omni no quod notat Abb. in. c. in cauſsis. colum. 3. & 4. eod. titu. & quid ſsi tantùm vna vox excedit, vide Abba. in cap. Cumana. col. 6. eod. tit.
i ¶ Que lo elija por todos. Adde cap. quia propter. in principio. & capit. in Geneſsi. de electio. & cap. ſsi cui performam. eo dem titulo. libro ſsexto.
¶ Lex. XX.
Electio per compromiſsſsum fit hac forma, promittit Capitulum, quòd eum habebunt in Epiſscopum quem vnus, aut tres, vel plures arbitri per eos nominati, aut eorum maior pars elegerit, & ſsi tales compromiſsſsarij concordant, dant vni eorum poteſstatem nominan di illum in quem concordant: & idem, ſsi maior pars eorum in aliquem concordent. h.d.
k ¶ En vno, o en tres, o en mas. Non eſst in hoc vis, an fiat in vnum, vel plures, vt in cap. in cauſsis. & in cap. cum dilecti. & in cap. cum in iure. & ca. cauſsam quæ. & cap. quia propter de electio. & in capit. poſst translationem. de renuntia. vide per Speculato. titul. de electio. in verſsicu. ſsuperius. & per Abb. in dicto capit. quia propter. verſsiculo. vel ſsaltem.
l ¶ Que elija. Concordat cum cap. ſsi cui performam. de electio. libro ſsexto.
¶ Lex. XXI.
Tertius modus electionis eſst per viam inſspirationis, quãdo vno no minante omnes in illum conſsentiunt. Et debet electio celebrari vno ex iſstis tribus modis, aliàs non tenet: idq́; ſseruabitur etiam in electio nibus minorum prælatorum Epiſscopis. h.d.
a ¶ Alguno nombraſsſse. Imò videtur tũc electio facta ad ſsuggeſstionẽ, non per inſspi rationẽ, vt declarat Abb. in d. ca. quia pro pter. ꝟſsi. niſsi. poteſst dici, vt declarat Oldral. conſsi. 155. incipit. ꝗa de forma. & Hoſstien. in. d. ca. ꝗa propter. ꝙ tũc electio dicitur facta per inſspirationẽ, quando nullo inter eligẽtes ordine ſseruato, ipſsi quaſsi inebriati, & ſsu per ſse quaſsi fa cti eligunt. & tunc neq; vllus ordo in eligẽdo, neq; for tè ſsuperioris cõfirmatio re quireretur: ꝗa quæ ſspũ Dei aguntur, non ſsunt ſsub lege. de regula. c. 1. niſsi fortè pro pter dubium. vt in ca cum ex iniũcto. §. 1. de hæreticis. c. ſsi quis præpoſstera. 50. di ſstin. c. quies. 42. diſstinct. Quando verò ſsubitò repente aliquo tamen ordine ſseruato, vnus poſst alium ſsine aliquo interuallo eundem eligunt, dicitur electio per quaſsi inſspirationem. vt in dicto verſsicu. niſsi. neq; illud modicum interuallum quod eſst inter expreſssionem vnius voti ad alterum, impedit vnanimitatem & ſsimultatem: & ordo, ꝙ vnus prius altero loqueretur, non contradicit operationi ſspiri tus ſsancti, cũ ordo loquendi non diſstinguat in tempore operationẽ ſspiritus ſsancti, ſsed ponat ordinem in executione ipſsiꝰ: & iſsto modo poteſst intelligi iſsta lex: vel dic ꝙ iſsta lex approbat in hoc opinionẽ Petri in dict. c. quia propter. vbi refertur per Ioan. And. col. 6. qui Pe trus dixit: vnum poſsſse dicere, videtur vobis de tali, & ſsi alij vna voce reſspondent ꝙ ſsic, ſsit inſspiratio. Ioan. Andre. tamen ibi non videtur huic dicto aſsſsentire, volens quòd vt ſsciatur, quòd inſspiratio ſsit celeſstis, debet eſsſse proprio motu, non ad alterius ſsuggeſstionem. l. 1. §. qui quæſstionem. ff. de quæſstio.
b ¶ Destas tres. Concordat cum dict. ca. quia propter. & vide quæ dixi ſsupra. eo. l. 19.
c ¶ Menores. Vide quæ dixi ſsuprà. eo. l. 19.
¶ Lex. XXII.
Eligi non debet ſsciẽtiam competentem non ha bens ad id ad quod eligitur, nec minor triginta annis, nec illegitimus, excommunicatus aut interdictus, vel interdictum non ſseruans, ſsi hoc morbo, tempore electionis laborat, nec Epiſscopus vel electus ad aliam Eccleſsiã, poſstquam electioni conſsenſsit, nec laicus, nec clericus in ſsacris non conſstitutus, nec hæreticus, aut ſsciſsmaticus, aut homo malæ vitæ, vel de crimine infamiam irrogante, per iudicem competentem condemnatus. h.d.
d ¶ Letrado. cap. cum in cunctis. in princi. de electio. & vide cap. omnes pſsallentes. 38. diſstin. &. 36. diſstin. per totum. cum. 37. diſstinct.
e ¶ De guiſsa que cumpla el oficio. Sequitur dicta Innocen. in dict. ca. cum in cunctis debet ergo habere notitiam veteris & noui teſstamenti, cùm omni petenti teneantur reddere de fide rationem. cap. qui epiſsco pus. 23. diſstincti. cap. 1. &. 2. 62. diſstincti. Item debet habere ſscientiam iuris Canonici, cùm ſsecundũ illam debeat iudicare, præſsertim in cauſsis matrimonialibus. cap. 1. de conſsanguinita. & affinitate. ſsecun dum Innocẽ. Ioan. Andre. Hoſsti. & Abba. in dict. ca. cum in cunctis. in princi. Aduerte tamẽ, quòd ſsufficit in Epiſsco po, quòd ſsciat de nouo & ve teri teſstamento, ea quæ prę lato ſsunt neceſsſsaria, cuiuſs modi ſsunt illa ſsine quorum ſscientia competenter officium ſsuũ exequi non poteſst. Nam & ſsi non ſsciat ꝑfectè ſsacram ſscripturam, ſsi cut illi qui ꝑfecti ſsunt in ſscientia, ſsi nihilominꝰ ſscit articulos fidei, mandata Dei, virtutes & ſsacramenta, dicetur habere competentem ſscientiam ſsacræ ſscripturæ. vt tradit Cardinalis de Turre cremata, & Præpo. Alexand. in dict. cap. omnes pſsallentes. & idem videtur dicendum de ſscientia iuris Canonici.
f ¶ Treynta años. Vide in dict. ca. cum in cunctis. in prin. & in Aucten. de ſsanctiſssimis epiſscopis. §. presbyterum.
g ¶ De muger velada. Nam illegitimus eligi non poteſst. cap. innotuit. de electio. & adde quod habetur in. l. 4. tit. 15. 4. Parti.
h ¶ Deſscomulgado, o vedado. cap. cum dilectus. de conſsuetud. & ca. cum bonæ. de ætate & qualitate. cap. paſstoralis. §. verum. de appella. & ca. conſstitutis. el. 1. eo. titu. cap. poſstulaſstis. de cleric. excommu. de po ſsi. miniſst. & vide quæ tradit Feli. in cap. Apoſstolicæ. colum. 6. verſsic. 5. limita materiam de exceptio. vbi & vide de ſsuſspenſso à beneficio, an eligi poſssit extra iuriſsdictionem ſsuſspendentis.
i ¶ Entredicho. Ab officio vel ingreſsſsu Eccleſsiæ. cap. is cui. de ſsententia excommmu. lib. 6.
k ¶ Que non guardaſsſse el entredicho. Vide cap. primum. de poſstula. prælato.
l ¶ Fueſsſse quito. Concordat cum cap. propoſsuit. de cleric. excommu. de poſsi. miniſst.
m ¶ De otra Egleſsia. Nam talis poſstulandus eſst, non eligendus. c. bonæ memoriæ. & ca. fina. de poſstu. præla.
n ¶ A lego. cap. nullus in Epiſscopum. 60. diſstinct. & vide. 61. diſstincti. per totum & in. §. his omnibus poſstulari tamen poteſst. vt in capit. Oſsius. eadem diſstinct. glo. in dict. cap. nullus.
o ¶ De Epistola. Adde cap. à multis. de ætate & qualitate.
p ¶ Hereje. Adde ca. pudenda. 24. q. 1. & cap. Achatius. el. 2. & cap. conuenientibus. cum. §. ſsequenti. 1. q. 7.
a ¶ Departimiento. Iſste eſst ſschiſsmaticus, qui eſst inelegibilis. vide in. ca. quia diligentia. de electio.
b ¶ De mala vida. Vid. in. c. extenore. & in. c. fi. de tempo. ordina.
c ¶ Infamado. Et infamibus portæ non patent dignitatum. l. 2. C. de digni. lib. 12. &.c. infamibus. de regulis iu. lib. 6.
¶ Lex. XXIII.
Nouiter con uerſsus ad fidẽ nõ eſst in Epiſs copum eligẽdus, neq; ad a liquem clericalem ordinẽ promouendꝰ neq; clericus ſsæcularis aut religioſsus no uitius non eſst in Abbatem, ſseu Priorem, aut monaſsterij prælatum aſsſsumendus: monachus tamen bene po teſst in Epiſsco pum eligi. Itẽ non valet electio, ſsi quis eli gentiũ eſst excõmunicatus aut interdictꝰ aut ſsi eſst celebrata contra Papæ prohitionem. h.d.
d ¶ Conuertido. Adde. c. neophitꝰ. 61. diſst. &. 48. diſs. ꝑto tum. & Paulꝰ 1. ad Timoth. ca. 3. dicit non neophitũ. & vid. S. Grego. 8. lib. morali. ca. 34.
e ¶ Entra en orden. Vide ca. cum in magiſstrum. de electio, poſstulari tamẽ poſsſset vt in. c. cũ mo naſsterium. eo dem tit.
f ¶ Por Abad. ad de. c. cum cau ſsam. de electi. & ca. officij.
g ¶ Al que fuer monge. Vid. in c. nullus. de electio. libro. 6.
h ¶ Por miraglo. vi. in. §. his om nibꝰ. 61. diſst.
i ¶ Deſscomulgados, o entredichos. Adde. c. cũ dilectus. §. quia verò. de cõſsue. c. 1. in fi. de poſstu. præ lat. c. cũ inter r. ſseniorẽ. de elect. c. cũ bonæ. de ætate & qualitate. & vide in. c. Apoſstolicæ. de exceptio.
k ¶ Contra defendimiento del Papa. Adde. c. ſsi eo tẽpore. de electio. lib. 6. &.c. fi. eo. tit. in vol. decre. & vi. quæ notat Abb. in. c. dilectus. el. 2. de præb. col. fi. Feli. in. c. exparte. col. 4. & 5. de conſsti. vbi vi. notabiliter ſsi aliquid fiat contra prohibitionẽ Papæ, an teneat vel ne qđ ſsit contra ꝓhibitione factũ, vbi tractat̃ materia illius glo. nota. in Cle. 1. in verbo inhi bentes. de iu. patronatus.
¶ Lex. XXIIII.
Qui non pñt eligi, poſsſsunt poſstulari, & ex poſstulatio ne non acqui ritur ius poſstulato: Papa tñ debet ei facere gratiã. Itẽ eligentes canonicũ regularẽ, vel quem uis religiosũ, debent eum à ſsuo prælato petere. h.d.
l ¶ Señalados. Qui tñ poſstu latũ non omnino inhabilẽ reddunt; non ergo poſstulatur criminoſsus: ſsicut em̃ periurus, in cõ tinens, homicida, inobediens eligi ꝓhibetur, ſsic & poſstulari. c. 1. &. 2. de poſstu. pręl. c. ſscriptũ de electio. neq; poſstulatur Epilẽticus, ſsicut neq; eligi tur. c. cũ inter canonicos. de electi. niſsi for tè curatus ſsit ita ꝙ per annum ad minꝰ extiterit liberatus. 33. diſsti. c. communiter. neq; mẽbro mutilatus. vt in. ca. expoſsuiſsti. de corpo. vitia. neq; bigamus neq; irregularis, vel ſsimilẽ defectũ habens, niſsi diſspenſsetur per nabentem po teſstatẽ ſsuper tali defectu. vi de per Hoſsti. de poſstul. prę lato. in ſsũma. §. quis poſstu landus. intelligitur ergo de alijs defectibus nõ propter vitium, ſsed ꝓpter deſsectũ, de quibus ſsubijcit & plenius videbis per Ioan. And. in. c. fi. de poſstu. prælato.
a ¶ Gran tuerto. Adde glo. in. c. penul. de poſstu. prælato. &.c. pendere. & c. domino ſsancto. &.c. ſsi quis diaconus. 50. diſstin.
b ¶ Eligieren. Non ergo in iſsto eſst neceſsſsaria poſstulatio, ſsed ſsufficit electio à maio ri ꝑte capituli & vi. ꝑ Hoſst í ſsum. de poſstu la. præla. §. ꝗs poſstulandus. verſsi. ſsed nunquid religioſsus. &.c. nullꝰ. de elect. lib. 6.
c ¶ A ſsu Abad, o Prior. Adde c. quorumdã. &.c. ſsi religioſsus. de electio. lib. 6.
¶ Lex. 25.
Quibuſsdã d' capitulo eligẽ tibꝰ: alijs verò poſstulantibꝰ, valet electio non poſstulatio, niſsi ſsint duæ partes ca pituli poſstulãtes. h.d.
d ¶ Las dos partes Concor. cũ. c. ſscriptum eſst. de elect.
e ¶ Veldria la elecion. Nota be ne ad intellectum. d.c. ſscriptum, & ad ea q̃ ibi tradunt doct. & ſsignãter Abb. in. ꝟ. ſsecũdus caſsus. & dicit Ioã. de Imola. ibi ꝙ iſstud eſst mirũ & ſsingulare, & ꝙ non repe ritur alibi.
¶ Lex. 26.
Eligentes in epiſscopum ſscienter indignum priuantur ea vice poteſstate eligendi, & etiam fructibus ſsuorum beneficiorum per triennium, & electio non tenet. Item electus ſsymoniacè perdit epiſscopatum, & quod dedit ipſse, vel alius pro eo (etiam illo ignorante) eccleſsiæ, in cuius iniuriam fit applicatur, & ſsic eligentes tenentur, qͦd receperunt, cum tantũdem de ſsuo eccleſsiæ dare ad quam eligebãt, & talis recipiens eſst infamis.
f ¶ Tres años. Concor. cum. c. cum in cunctis. §. fi. &.c. per inquiſsitionẽ de elect. & pœna iſsta non habet locum niſsi in electionibus epiſscoporũ, & ſsuperiorum in inferioribus verò dignitatibus punientur ele ctores pœna arbitraria de quo vi. tex. cũ gl. in. c. ſsi compromiſsſsarius. de electio. lib. 6.
g ¶ De aquella vez. Vi. in iuribus de quibus ſsuprà, & in. c. cũ vinctoniẽ ſsis. de elect & in. c. dudum. eo. tiru. & ibi Abb. vlt. nota. & nota bene, ꝙ licet in ſscrutinio quis conſsentiat ſscienter in indignum, non tamen ex hoc priuatur poteſstate eligendi, niſsi perſseuerauerit in ea volunta te, donec ſsubſsequuta fuerit cõmunis electio. vt in. c. perpetuæ. de electio. lib. 6 & per Abb. in. c. congregato. eo. titu. & an præſsumatur feciſsſse ſscicnter. vi. quod notat Bar. in. l. ſsi patronus. ff. de confir. tuto. & an iſsta pœna eligentium indignum habeat locum in omnibus electionibus. vi. Abb. in. d.c. cum in cunctis. §. fi. & in. c. per inquiſsitionem. vlt. nota. eo. titu. & Bald. per tex. ibi in. c. venerabilem, eo. titu. vbi dicit procedere, etiam in electionibus laicorum & procedit hæc pœna etiam ſsi electio competat ex priuilegio. c. 2. & ibi Abb. 1. nota. de poſstula. pręla. per quem vi. co. fi. aniſsta pœna procedat in alijs actibus extra electionem, & de qua indignitate intel ligatur hoc, vltra id quòd colligitur ex iſsta. l. vide Abb. in. c. cum inter. r. ſseniorem. de elect. & quid de cõferẽte idigno bñficiũ. vi. Ab ba. in. c. dudũ el. 1. vltimo. no ta. eo. titu. de elect. & de pa trono preſsentãte indignũvid. Rochũ in tracta. iuris pa tro. charta. 6. co. 2. ad fi. & ibidẽ. co. 3. ꝙ p̃ſsumitur prę ſsentator ſscire cõditionẽ prę ſsentati, quod nota. & vi. Ab ba. in. c. cũvos de offi. ord. & Bar. in. l. cum quidã. ff. de lega. 2. & de prę lato ꝓmouen te ſscienter indignum. Adde Feli. in. c. ſsi quando. co. 4 de reſscrip. & vi. in. c. 2. & ibi præpo. Alexã drinũ. 36. diſst. vbi de ordinã tię ſsciẽter indignũ, & quid de eis, qui fecerunt electio nem inualidã vi. Bart. in. l. ꝗ per ſsalutẽ. ff. de iureiur. & vi. in materia quod notat. Bart. in. l. 2. §. data. ff. de op tio. lega. & Io. de Pla. in. l. ne quis. C. de dignita. lib. 12. & quod notat Bart. in. l. ſsextum decimum. §. qui pueros. ff. de vaca. mune. Iaſs. in. l. cũ fihus familias. §. in hac. co. 1. ff. de verbo. obliga.
h ¶ Pierda. c. penul. de elect. & glo. & docto. in. c. inquiſsitiõis. in prin. de accuſsa. &.c. de hoc. de ſsimo. &.c. 2. de confe. &. 1. q. 1. c. ordinationes. & vi. extrauagantem. quæ incipit deteſstabile. in titu. de ſsimonia.
i ¶ De la egleſsia. Adde tex. in auten. de ſsanctiſssimis epiſscopis. §. præ om nibus &. §. ſsi verò laicus. &. §. ſsi autẽ ſsecularis. colla. 9. &.c. audiuimꝰ de ſsimo. &. glo. in. c. de hoc. eo. tit. & vi. tex. in auten. quomo. op. epiſsí verſsi. & ha nc. & ibi Bart.
k ¶ Lo ſsopieſsſse o nõ. Adde. d.c. penul. & limita. & intellige, vt in. c. ſsicut tuis. de ſsimo.
l ¶ Con otro tanto. Vi. in. d.c. de hoc.
m ¶ De mala fama. Nota bene, & adde. l. 1. ff. ad. l. iul. de ambi. cum glo. ibi.
¶ Lex. 27.
Electione celebrata, capitulum facit literam: quæ vocatur decretum qua ſsignificant ei, qui electionem eſst confirmaturus, ꝙ fuerunt vocati, qui debebant, & poterant, intereſsſse electioni, & ꝙ ad eam fiendam fuit certa dies aſssignata in qua receperunt vnam de tribus formis ſsuprà poſsitis. fuitq; per eos talis electus, & decretum iſstud mitti debet Papæ, ſsi ei ſsub eſst immediate vel ad proximum ſsuperiorem qui ſsi repererit rite electionẽ factam in forma & materia, confirmabit electum, quipoſst confirmationem petet conſsecrationem infrà ſsex menſses: aliàs (impedimento ceſsſsante) priuabitur à proximo ſsuperiori. hoc dicit.
a ¶ Al Papa. c. nihil eſst. §. verum. & ibi notat Abb. de electio. & debet peti intra tres menſses confirmatio, vt habetur in capiru. quam ſsit. de electio. lib. 6. quando tamen peti debet à Papa, ſserua quod habetur in cap. cupientes. de ele ctio. lib. 6.
b ¶ Seys meſses. in c. qm̃. 100. diſs. dicit quinque in. c. 2. 75. diſst. dicit de tribꝰ. Archid. in. di. c. quoniã. velle videtur, ꝙ ſsint ſsex menſses, quibus elapſsis, omra nõ poſssit purgari, mouetur per text. in. c. inter corpora lia. de tranſsta. Epiſscopi vel elect. vbi recitatur diſspoſsitio. d.c. quoniam. & idem videtur velle Hoſsti. in ſsum ma de electio. §. quo tempo re. col. 2. & for tè iſstos voluit ſsequi iſsta lex Partita. gl. tñ in. c. ſsi electio. de electio. lib. 6. dicit. ꝙ poſst confirmationẽ habet tres menſses alios, ad petendum conſsecrationẽ & idem vult glo. in. c. cum in cunctis. §. cum verò. de electio. & ibi Abb. Ioan. de Imo. in. d.c. in ter corporalia & iſstud videtur tenẽdum, maximè ſstan te diſspoſsitione. d.c. quã ſsit de electi. quæ vtarbitror, nõ erat ædita tẽpore iſstarum legum, vel po teris dicere, ꝙ ſsex menſses: de quibus hic, non currũt à die confirmationis, ſsed à die præſstiti conſsenſsus electioni: habet ergo ſsex menſses ad petendum conſsecrationem à die conſsenſsus, non à die confirmationis: & ſsi ante tres menſses confirmaretur, non currerent alij tres menſses à die confirmationis, ſsed à die præſstiti conſsenſsus electioni, current ſsex: & iſsto modo reducetur hoc ad concordiam.
c ¶ Embargo derecho. Vide Archidia. in dict. c. quoniam. 75. diſst.
¶ Lex. XXVIII.
In conſsecratione electi, debent adeſsſse tres Epiſscopi, eius videlicet ſsuperior cum alijs duobus Epiſscopis, & nõ minus: & fiat publicè, vt qui velit, poſssit contradicere: & fit in Eccleſsia ſsuperioris ipſsius electi vel in alia eccleſsia, vbi conſsecrans voluerit. Patriarcha verò ſseu Primas, à ſsolo Papa conſsecratur, & ſsi ab alio de Papæ mandato. hoc dicit.
d ¶ El ſsu mayoral. Adde. c. ſsi Archiepiſscopus. de tempo. ord. c. qui in aliquo. in fine 51. diſstin. ca. metropolitano. 63. diſst. 66. diſst. cap. Archiepiſscopus. & cap. comprouincialis. 64. diſstinct.
e ¶ Otros dos Obiſspos. ca. porrò. 66. diſstin. ca. ſsi Archiepiſscopus. de tempo. ordina. &. ca. neq; epiſscopi. non tamen eſst merè de iure diuino vt fiat à tribus Epiſscopis. & Papa poteſst hanc formam mutare, quã uisiſsta forma ma ab Apoſstolis inſstituta fuerit, ſsecũdum Hugonem, & Præpo. Alexand. in dicto capi. porrò.
f ¶ Concejeramente. Die Dominico. capi. qui in aliquo in fine. 51. diſstinct.
g ¶ Contradezir. Habes hic, ꝙ contra electũ in epiſscopum confirmatum poteſst opponi crimen, & ad effectum, vt expellatur à conſsecratio ne. & idem ha bes in cap. illud. 23. diſstin. & in capi. ſsuper his. de accuſsa.
h ¶ Perder los obiſspados. Vide cap. tantis. 81. diſstinct. & in Aucten. quomodo oportet Epiſsco. §. oportet. colla tio. 1.
i ¶ Touiere por bien. Nota ꝙ conſsecratio epiſscopi debet fieri in Eccleſsia, quã conſse crator elegerit.
k ¶ Segun la coſstumbre. Rectè dicit, quia de iure in conſsecratione Archiepiſscopi, ab Epiſscopis Suffraganeis debet fieri cõ ſsecratio. capi. qui in aliquo. in fine. 51. diſstinct. cap. 1. 66. diſstinct & in Aucten. de eccleſsiaſsticis titulis. §. 1. colla. 8. hodie Papa hoc præſscripſsit. vt dicit glo. in cap. qui in aliquo. in fine. 51. diſstinct. imò de iure, ſsine præſscriptione, cùm omnia iſsta ſsubiaceant eius diſspoſsitioni. cap. cuncta. & cap. per principalem. 9. q. 3. Hoſstien. in Summa. de tempo. ordina. §. fina. ad finem.
¶ Lex. XXIX.
Non debet Epiſscopus ſse abſsentare ab eccleſsia ſsua ſsine licentia proximi ſsuperioris, nec vltra annum debet abeſsſse, niſsi in Curia Romana de mandato Papæ: alias non debent ſsibi mitti redditus Epiſscopales. Si tamen terra vbi eſst Cathedralis eccleſsia, ab infidelibus capiatur, poteſst Epiſscopus interim quòd recuperetur à fidelibus ad eccleſsiam aliam transferre, etiam ſsine licentia ſsui ſsuperioris. hoc dicit.
a ¶ Mas de vn año. Ortum habet ab Auct. quomodo oportet epiſsco. §. & illud. & diffinimꝰ. colla. 1. &. à. §. interdicimus. in aucten. de ſsan ctiſssimis epiſscopis. colla. 9. & aduerte ꝙ neq; ad tempus poteſst epiſscopꝰ ſse abſsentare ab eccleſsia ſsua, ſsine Papæ licentia niſsi neceſssitas immineat, q̃ legem nõ habet. ca. conſsilium. de obſser ua. ieiuni. & quod in hac lege dicit̃ de licencia de ſsu mayoral. intellige de Papa: nã qͦd dicit̃ in. d. auctẽ. de licentia Impe raroris non ꝓ cedit. ca. tua. el. 1. de decim. neq; etiã qđ dicit̃ de licentia metropolitæ procedit per tex. in ca. magnæ. de vo to. vbi pater, quòd exigitur licẽtia Papæ. vt notant ibi Hoſstiẽ. & Ioan. And.
b ¶ No les deue embiar las rentas. Optima prouiſsio, ſsi ſser uaretur. & ad de dictum. §. interdicimus. el. 1. & ſseruanda eſsſset: quia conſsonat iuri communi: quo cauetur, quòd abſsentes non percipiant fructus præbendarũ. vt in capi. inter quatuor. & cap. fin. de cleri. non reſsidentibus. c. peruenit. de appella. & licèt de conſsue tudine eſsſset a licubi. vt ab ſsentes fructus percipiãt præ bendarum. vt in. c. cum om nes. de conſsti tutio. ex quo talis cõſsuetudo ita eſst dam noſsa eccleſsiæ: (quia ita indi get præſsentia ſsui epiſscopi) debet reuocari talis conſsue tudo, ꝓut in ſsimili notat Abb. in. ca. ad audiẽtiam. de cleri. nõ reſsid.
c ¶ En la corte de Roma. ca. eum dilectus. &.c. ad audientiã &.c. de cętero de cle. nõ reſsi.
d ¶ Sin derecho. Nam ſsi cauſsa eſsſset iuſsta, po teſst à ſsubditis petere charitatiuum ſsubſsi dium. c. cum Apoſstolus. de cenſsibus.
e ¶ De lo que deuẽ. De facto in tellige, nã epiſs copus nõ poteſst collectare ſsubditos laicos. vi. quæ di xi in. l. 6. tit. 25 4. Partita.
f ¶ A otra egleſsia. vi. in. c. paſstoralis. 7. q. 1.
¶ Lex. XXX.
Epiſscopus ſse cundũ apoſsto licã regulã de bet eſsſse ſsine peccato mortali, & ſsine vxore, ſsobrius, prudẽs, doctꝰ caſstus, ornatꝰ, hoſspitator, legis doctor: nõ rixoſsus, nec ꝑ cuſsſsor, nec cupidus. Et talis ꝙ ſsciat domũ ſsuã bene diſsponere. h.d.
g ¶ En q̃ moſstro, Vid. 1. ad Timoth. c. 3.
¶ Lex. XXXI.
Ponit opinio nes erga decla rationẽ illius ꝟbi apoſstoli. Oportet ep̃m eſsſse ſsine crimi ne: de quo cri mine, & q̈liter à multis intel ligebatur, & malè. h.d.
h ¶ Deſsacordarõ. Vi. de iſstis opi uionibus quę tanguntur in iſsta. l. gloſsſs. & docto. in §. alias autem. & cap. primum. 25. diſstinct. & latius Hoſst. in ſsum. de tempo. ordina. §. & cui. verſsi. prima regula.
¶ Lex. XXXII.
Ponit verum intellectum verbi illius ſsine crimine, vt diſstinguatur inter peccata inducentia irregularitatem: ſseu diſspenſsationem, vel peccata grauia no toria, & inter minora crimi na occulta. hoc dicit. Cũ. l. ſsequẽti.
*a ¶
De partimiẽto I
ſsta habent̃ in c. fí. de tẽp. ordi. intex. & gl. & tradit Ho
ſsti. in
ſsumma. de tempo. ordina. §. & cui. ver
ſsi. prima re gula. col. 2. & glo. 50. di
ſst. in
ſsumma.
*b ¶
Pecado muy grande. Homi cidij,
ſsimonię, vel hære
ſsis. vt infrà. l. proxima. & in. d.c. fi. de tempo. ordi. ibi, præter reos homicidij. vñ i
ſsta vel
ſsimilia delicta q̃ de
ſsui natura cau
ſsãt irregularitatẽ vel
ſsu
ſspen
ſsionem (quę deli cta enumeran tur per doct. in. c. ni
ſsi cum pridem. §. pro pter con
ſscientiã. de renuntia.) & in i
ſstis quando crimen e
ſst notorium, duplici cau
ſsa inducitur irregularitas: ex natura
ſscilicet, delicti & notorietatis, & impedit
ſsiue
ſsit acta pœnitentia
ſsiue non in
ſsu
ſsceptis, &
ſsu
ſscipiendis, vt hic, & in. d. ca. fi. aut
ſsunt occulta prout occultum di
ſstinguitur contra notorium,
ſsunt tamen probabilia, & idem e
ſst dicendum. vt in. d.c. fin. vbi Anto. & expre
ſsſse di
ſsponitur in i
ſsta. l.
ſsi vero talia crimina
ſsunt omni no occulta, & tunc tales quo ad
ſse ẽt acta pœnitentia
ſsunt
ſsu
ſspen
ſsi, & funt prohibendi in foro pœnitentiæ, con
ſsulendo
ſsed non præci
ſse, in foro contentio
ſso,
ſsed
ſsuæ relinquendi
ſsunt con
ſscientiæ. vt in. d.c. fi.
ſse cundum vnum intellectum.
*c ¶
Manifieſsto. Id e
ſst non omnino occultum,
ſsed notorium, vel probabile. vt dixi
ſsuprà in glo. proxima. ver
ſsi. aut
ſsunt oculta.
*d ¶
Encubierto. Omnino ita ꝙ non probabile. vt dixi
ſsuprà.
*e ¶
De los medianos. Adulterij, vel fal
ſsi te
ſstimonij, & aliorum de quibus inftà. l. proxima. & habenturin. c. vnum. §. nunc autem. 25. di
ſst. & per Ho
ſsti. in
ſsumma. de pœni. & remi
ſs. §. quæ autem
ſsunt peccata mortalia, quæ
ſsui natura non cau
ſsant irregularitatem. &
ſsi talia delicta mediocria
ſsunt notoria iuris, vel facti, talia propter notorietatem cau
ſsant irregularitatem exaccidẽti, & tales non po
ſsſsunt promoueri acta, vel non acta pœnitentia. vt in. d.c. fi. de tempo. ordina. ni
ſsi
ſsecum di
ſspen
ſsetur.
ſsi verò hæc delicta mediocria
ſsunt occulta prout di
ſstinguitur oc cultum contra notorium,
ſsunt tamen probabilia, & tũc acta pœniten tia promoueri po
ſsſsunt. vt in. d.c. fi. de tempo. ordina. & infrà. l. proxima.
ſsi verò non
ſsit acta pœnitentia oblata probatione delicti debent impediri à
ſsu
ſscipiendis, non vero a
ſsu
ſsceptis,
ſsed debent moneri, vt in
ſsu
ſsceptis non mini
ſstrent
ſsecundũ Anto. in. d.c. fi. qui & re
ſsert aliorum opinionem, quòd talia delicta, quando po
ſsſsunt probari. quòd faciunt hominem irregularem, & non po
ſsſsunt in
ſsu
ſsceptis mini
ſstrare: neque ad
ſsuperiores a
ſscendere. & huic opinioni adhærere vi detur. l. i
ſsta partitarum cum inferius dicit, tan de
ſscubierto aquel fecho, que no
ſse podie
ſsſse enco brir. & cum di cit, e
ſsi lo fuere deuẽ lo de po ner. & cũ dicit
ſsino
ſse podiere aueriguar por prueuas. neque di
ſstinguit i
ſsta. l.
ſsit acta pœnitentia, vel nõ, vel dic & melius ꝙ i
ſsta. l. intelligatur. quando ante promotionem delictum mediocre, iam erat probatũ, tunc enim cum per ꝓbatiões reddatur notorium, non
ſsolũ impedit promotionẽ, verũ etiam inducet depo
ſsitionem
ſsicut faceret
ſsi aliàs delictum e
ſsſset notoriũ. vt habetur in d.c. fi. cũ dicit
ſsi crimina nõ fuerint cõpro bata.
ſsi verò ante ꝓmotio nem crimen non erat ꝓbatũ, tũc procederet. l. infrà ꝓxima & di
ſstinctio Ant. de qua. S̈.
ſsi tñ crimẽ mediocre fuerit tale ꝙ inducat depo
ſsitionem, vel priuationem dignitatis
ſsecundum iuris di
ſspo
ſsitionem, qua caueatur, quòd de ponatur vel priuetur: illud erit
ſseruãdum. & quæ crimina
ſsint i
ſsta, vi. per Abb. in. c. at
ſsi clerici. nu. 34. §. de adulte. de iudicijs. dicit tamen Præpo. Alexandrinus in
ſsum. 50. di
ſst. po
ſst Hugo. ꝙ crimina quę inducunt depo
ſsitionem
ſsunt enormia. Aduerte tamen quòd glo. penul. in ca. accepimus. de purg. cano. vult quòd delicto cõmi
ſsſso ante promotionem non po
ſssit præiatus accu
ſsari, neque contra eum inquiri vel purgatio indici, de quo tamẽ dic vt per Abb. ibi, num. 3. &. 6. nã. l. i
ſsta partitarum videtur contrarium di
ſsponere. dic vt ibi.
f ¶
Manera. In hoc videtur quòd loquatur de crimine manife
ſsto, quod
* nulla pote
ſst tergiuer
ſsatione celari.
g ¶
Deuen lo deſsponer. Poterit tñ cũ eo di
ſspen
ſsari per
ſsuperiorẽ. vi. Abb.
* in. c. ꝗa diligẽtia. nu. 6. de elect. & in. c. dudũ. el
ſsegũdo. co. 7. de elect.
h ¶
Por prueuas. Ergo
ſsi pote
ſst probari, vult quod impediat promouen
*dum, & deijciat iam promotum,
ſsed videtur limitandum & intelligẽdum prout dixi
ſsuprà in glo. in parte, de los medianos.
i ¶
Señales. Propter
ſsu
ſspiciones veri
ſsimiles, inducitur purgatio vt hic &
* in. c.
ſsi quis de gradu. de purg. cano. & in cap. inter
ſsolicitudines. eod. tit. vbi Abb. nu. 2. notat ex tex. tria, quorũ quodlibet
ſsufficit ad purga tionẽ indicendam, vulgata infamia, graue
ſscandalum etiam
ſsine infamia, & vehemens
ſsu
ſspicio, dic vt ibi per eum.
¶ Lex. XXXIII.
k ¶
Matar hombre aſsabiendas. Homicidiũ voluntariũ, e
ſst enorme crimẽ. vt
* hic. & in. c. miror. 50. di
ſst. c.
ſsi quis omnẽ. 1. q. 7. c. 1. de con
ſsecra, di
ſst. 1.
*a ¶
Simonia en orden. ca. in qui
ſsitionis. in prin. de accu
ſsa. itẽ
ſsimonia in beneficio, eo re
ſspectu dicitur enorme crimen, quia nõ pote
ſst homo pœ nitere ni
ſsi renuntiet. c. Matthæus. &.c. de regularibus. de
ſsimonia. & ca. quoniam
ſsimoniaca. vide etiam de alijs criminibus, quæ etiã po
ſst peractam pœnitentiam impediunt ordinis executionem, per Archidia, & Præpo. Alex. in. c. de his. lo. 2. 50. di
ſstin.
*b ¶
Hereje. c. ven tum. 1. q. 1. Itẽ omnia crimina quæ inducunt depo
ſsitionem, dicuntur enormia. vt dixi
ſsuprà. l. proxi. in gl. 5. In fine.
*c ¶
Son eſstos. Ad de. c. at
ſsi cleri ci. §. đ adulterijs. de indi. & c. fi. de tempo. ordina. & ca. Apo
ſstolus. & c. penul. cum duobus
ſsequẽ tibus. 81. di
ſsti. &. 50. di
ſst. c. de his verò. c. qui in aliquo 51. di
ſst. 25. di
ſst. §. aliàs. ibi, & quãuis Apo
ſstolus. & cum dicit de homi cidio, excipe illud quando e
ſst volũtariũ: quia enorme e
ſst. vt dixit
ſsu prà. i
ſsta. l.
*d ¶
De ſsu grado. Per confe
ſssionem ergo voluntariam de crimine mediocri liberatur à pœna de po
ſsitionis. & concord. cum ca.
ſsi quis pre
ſs byter. 15. q. fi.
ſsed contrariũ videtur dixi
ſsſse
ſsuprà. l. pro xima, ibi. O por cono
ſscen cia, q̃ ouie
ſsſse fecho en pley to.
ſsed re
ſspon det̃, ꝙ ibi
ſsi cõ litetur timore probationum hic verò volũtariè,
ſsine tali timore, qđ arguit pœnitentiã non
ſsimula tã, vnde mitius agendũ e
ſst cũ eo. vt tradit Prępo. Alexan. 50. di
ſstin. in
ſsumma. col. 1. vide bonam & magi
ſstralem glo. in fumma. 15. q. 8.
*e ¶
Encubierto. Vide dict. ca. fin. de tempo. ordina, & quæ dixi
ſsuprà. l. proxima. Sed an ordinandus debeat dicere delictum
ſsuum,
ſsi interrogetur. vid. glo
ſsſs. & ibi Præpo
ſsi. Alexand. in cap. ex pœnitentibus. 50. di
ſst. cuius re
ſsolutio e
ſst, quòd non: ni
ſsi delictum
ſsit tale, quod impediat ordinis executionem, vel beneficij retentionem
ſsine di
ſspen
ſsatio ne. videas ibi latè per eum. & vide omnino Abba. in cap. dudum. el. 2. col. 7. de electio.
¶ Lex. XXXIIII.
Ponit de peccatis venialibus, quæ ſsunt minima peccata, quæ & qualia ſsint. h.d.
f ¶
Veniales. Sumptum e
ſst ex dictis Augu
ſstini, de quibus. 25. di
ſstinct. §.
* aliàs. ver
ſsi. quæ autem
ſsunt minima peccata.
g ¶
E non cumple. In dict. §.
ſsic habetur.
ſsi dum in cautè iuramus. & cùm
* hoc propter aliquam nece
ſssitatem implere non poterimus.
h ¶
Dize. 1. ad Corinth. cap. 6.
*
¶ Lex XXXV.
Declarat dictum Apoſsto li, cũ dixit vni us vxoris virum, & bigamus non poteſst eligi in epiſscopum: eſst autẽ bigamus qui cum duabus virginibus ſsiue de facto, ſsiue de iure cõ traxerit: ſsi cũ vtraq; matrimoniũ conſsũ mauit: itẽ con trahens cum vi dua vel corrupta, etiam ſsi credat eam vir ginem, ſsi cum ea matrimonium cõſsummauit: niſsi talis corrupta, ante matrimo niũ ab eo fuit deflorata: itẽ & ſsi contraxe rit cum vnica & virgine, ſsi il la poſstea adul terium cõmiſsit, & ſscienter ſse illi poſst adulterium carnaliter copulauit: item qui cõſstitutus in minoribus cũ virgine cõtraxit: ſsi poſstea ordinetur ad maiorem ordi nem, & de facto contrahar matrimoniu, bigamus eſst, neq; poterit ad Epiſscopatũ vel ad alios ordines ꝓmoueri: idem de religioſso profeſsſso, ꝗ de facto poſstea cũ virgine vel vi dua cõtraxit, neque etiam poteſst eſsſse Epiſscopus, cuius vnica virgo vxor eſst, niſsi ipſsa religionem ingrediatur & profiteatur. h. d,
i ¶
Eſsto ſseria. Habes hic quis dicatur bigamus. vid. c. vnius. &.c. acutius.
* &.c. vna tantùm. cum alijs. 25. di
ſstin. & gl. 3. in. c. 2. de bigam. & vi. de his Ho
ſstien. in
ſsumma. de bigamis. ver
ſsi. quis dicatur. & ver
ſsicu. quot
ſsunt
ſspecies.
k ¶
Ouieſsſse auido dos mugeres virgines. I
ſste dicitur propriè bigamus, 31. q. 1.
* c. aperiant. & intelligas,
ſsi cum vtraque fuerit matrimonium con
ſsum matum, non aliàs. vt in ca. debitum. de bigam. & in ca. Valentino. 34. di
ſstin. quia
ſsolus contractus matrimonij cum
ſsecũda, vel cum vidua, non inducit bigamiam. vt notant docto. ex illo. c. Valetino. & in. ca. præmi
ſssis. §. 1. ea di
ſstinct.
l ¶
Non fueſsſse virgẽ. Vi. c. maritũ. 33. di
ſst. &.c. debicũ. &.c. â nobis. đ biga
* Titulo. V. De los Perlados y clerigos.
*a ¶
El miſsmo. Adde gl. 2. in cap. qualis. 30. quæ
ſstio. 5. & in capi. debitum. de bigam. Innocẽ. po
ſst glo. in cap.
ſsanê. de cleri. coniu. vbi dicit i
ſstam e
ſsſse communem opinionem. vide etiam Cardina. Præpo
ſsi. Alexan. in cap. nemo. 32. di
ſstinct.
*b ¶
Non deuia de derecho caſsar. Concordat cap. Chri
ſstiano. 34. di
ſst. &. 31. q. 1. ca. quomõ virginibus. ca. gaudemus. de diuorti. & capitu. nuper. de bigam.
*c ¶
Que ver con ella ſsabiendolo. Nota hanc. l. declarantẽ ea quæ habentur in capit.
ſsi cuius. 34. di
ſstin. & approbat opinionem illam quam aliqui tenuerunt quòd requiratur
ſscientia adulterij in viro cogno
ſscente vxorem adulteram. & reprobat opinionem Ho
ſstien
ſs. & aliorũ in
ſsumma. tit. de bigam. ver
ſsic. qͦt
ſsunt
ſspecies. qui in di
ſstinctè intelligunt dict. c.
ſsi cuius. quòd efficiatur bigamus vir, qui cogno
ſscit adulteram: etiã
ſsi ignoranter eam cognoue rit. quod etiã affirmat Præpo
ſsi. Alexan. 50. di
ſst. in
ſsum ma. colũ. 5. ver
ſsic. quare
ſsoluta e
ſst quæ
ſstio. æquior videtur alia opinio quam i
ſsta lex approbat:
ſsed contraria e
ſst cõmunior: imò quòd
ſsit bigamus, &
ſsi ignoranter vxorem adulteram cogno
ſscat. & ita tenet Ioan. Andre. in capitulo. 2. de bigam. po
ſst Hugonem Lau. Raimun. & Gofred. in
ſsumma. titul. de bigamis. & Abb. antiquum. & Pet. mouetur Ioan. Andr. ex eo, quòd non quæritur de vitio ordinandi. quo ca
ſsu requireretur
ſscientia:
ſsed de defectu
ſsacramenti, quod etiam ignorans pote
ſst pati. & idem tenet Abb. in capit. li. vir. de adulte. nu. 2.
*d ¶
Caſsaſsſse. Vide cap. nuper. de bigam.
*e ¶
E caſsaſsſse. Adde. c. quotquot. 27. quæ
ſstione. 1.
*f ¶
En orden. Videtur intelligi
ſsi e
ſsſset iuuenis vxor: nam
ſsi
ſsenex, & non
ſsu
ſspecta de incontinentia,
ſsufficeret quòd ca
ſstitatem promitteret. vt notat glo
ſsſs. vbi vide Abb. in capitu. coniugatus. de conuer. coniugat. Sed dic & melius, quòd in Epi
ſscopo non adhibetur i
ſsta di
ſstinctio, & non pote
ſst ad Epi
ſscopatum coniugatus promoueri, ni
ſsi eius vxor religionem ingrediatur, & profiteatur. vt in ca.
ſsanè. de couuer. coniuga to. vbi vide rationem
ſspecialitatis per Abb. n. 2. po
ſst Ho
ſstien.
¶ Lex. XXXVI.
Sobrius debet eſsſse electus cauens à crapula, & ebrietate: quia per eam Deum & ſseipſsum non cognoſscit, temperet ſse etiam in cibis: quia eorum ſsuperſstuitas deſstruit caſstitatem, & minuit vitam, neque eſst moneſstum facie rubicunda è ciborum ſsuperfluitate, prædicare verbum Dei. hoc dicit.
g ¶
Meſsurado. Adde. 1. ad Timotheum. capi. 3. &. 35. di
ſstinctione. perto
*tum.
h ¶
Eſstraños peccados.
* Nota cõ tra vitium Ebrietatis: & tunc ebrietas e
ſst peccatum mortale, quan do quis bene aduertit potum e
ſsſse immoderatum, & inebriantẽ: & tamen magis vult ebrietatem incurrere, ꝗ̈ àpotu ab
ſstinere,
ſsecundum San. Tho. 2.
ſsecundæ. q. 150. ar. 2.
i ¶
Pecados. Cui
* ue, cuius patriue, cui rixæ cui foueæ, cui
ſsine cau
ſsa vulnera? cui
ſsuffo
ſssio oculorum? Nonne his qui commorantur in vino, &
ſstudent calicibus epotãdis? Prouerbiorũ cap. 23. & omnium vitiorum fomes & nutrix e
ſst Ebrietas, & vbi factus e
ſst cibus, finis e
ſst mundi. 35. di
ſstinctiõe. ca pit. ante omnia. & ca. præcedenti.
k ¶
De officio, e de* beneficio. Vide in capit. à crapula. de vit. & hone
ſstate clericorum. & in capit. Epi
ſscopus. 35. di
ſstin.
l ¶
Es vedado. Ebrietas & voracitas æqualiter prohibentur. vnde Apo
ſstolus. Non in come
ſsſsationibus & Ebrietatibus. 44. di
ſst. §. 1. & capi. 1.
*
m ¶
Guardar. Vbi ebrietas, ibi libido dominatur & furor. c. vẽter. 35. di
ſst.
*
n ¶
Dixeron. Vide in capi. Eccle
ſsiæ princeps. 35. di
ſstinctione.
*
o ¶
Enfermedades. Adde legem. 2. titu. 5. &. l. 5. titul. 7. 2. parti. Abundan
* tia morbos facit, mole
ſstias ingerit, ægritudines generat, con
ſsumit, & computre
ſscere facit corpus humanum, macerat ægritudi ne diuturna: & tandem (
ſsicut Galenus vir docti
ſssimus & Medicorum facilè Princeps, Hippocratis interpres ait) tales non
ſsanos e
ſsſse indicandum e
ſst, neque viuere po
ſsſse diu, ait etíã Hippocrates in Apho ri
ſsmis, tales in paraly
ſsin, & pe
ſssimorum morborum genera erumpere, ni
ſsi citò quæ impleuerint, ab latione
ſsanguinis minuantur. de con
ſsecra. di
ſstinct. 5. cap. netales. & capit. præcedenti. Et acies ratiõis hebetatur ex immoderatione cibi & potus. Gregorius. 31. Moralium. &
ſsanctus Thom. 2. 2. quæ
ſst. 148. articul. 6. Et procedit hebetudo
ſsen
ſsus circa
ſspeculabilia ex gula. & Chry
ſso
ſsto.
ſsuper Ioan. Homilia. 21. dicit quòd
ſsatietas, tum corporis robur, tum animi minuit fortitudinem: ꝙ
ſsi medicos percontaberis, omnium propè morborum cau
ſsas inde ortas inueniens, vilis, tenuis &
ſsimplex men
ſsa, bonæ valetu nis mater e
ſst.
¶ Lex. XXXVII.
Doctus debet eſsſse electus in fide, vt ſsciat eam docere: item & in artibus, Grammatica, Logica, Rhetorica, & Muſsica, de alijs libera libus artibus non eſst curandum; item peritiam habere debetrerum temporalium. hoc dicit.
*a ¶
Sabio. Ignominio
ſsũ e
ſst Epi
ſscopo,
ſsi ab a lijs quærat do ceri, cũ ip
ſse alios docere debeat. vti auth. de
ſscti
ſssimisepi
ſscopis. §. damꝰ. 36. di
ſst. c. ꝗ Eccle
ſsia
ſsticus. §. ecce. 1. q. 1. vi li
ſssimus. 8. qõ. 1. cap. licèt.
*b ¶
Enſseñar. Sciẽ tia
ſsacræ
ſscripturæ requiritur in Epi
ſscopo. 36. di
ſst. §. 1. &. c. 1. & perto tũ. hoc ad
ſsubditorum animas informan das. 36. di
ſst. ca. 2. &. §. ecce. & capi.
ſsi quis.
*c ¶
Artes. Sapiẽ tia
ſsecularium
ſscripturarũ re ꝗrit̃ etiã in Epi copo. 37. di
ſs. c. legimus. §.
ſsed econtra, &. ca. turbat acumẽ. vt per eas in
ſstruatur, di
ſscernereverum à fal
ſso, & viam habeat ad
ſsciẽtiam pietatis,
ſsed non ad di
ſscat ad delecta tionẽ, vel volu ptatẽ. 37. di
ſsti. c. turbat. §. cur ergo.
*d ¶
Grammatica. Vide. 17. di
ſst. c.
ſsi quis artẽ.
*e ¶
Muſsica. Huius
ſscientia nõ e
ſst
ſsub
ſstantia lis multum in Epi
ſscopo. vt habet̃ in dicto c.
ſsi quis artem
ſsed i
ſsta. l. tãtũ dicit, re
ſspectu cantus eccle
ſsiæ, & bene
ſsta bit epi
ſscopo,
ſsi ad hoc Mu
ſsicam
ſsciat.
*f ¶
Otros ſsaberes. De Geometria, Arithmetica, vel A
ſstro nomia. vt in d.c.
ſsi ꝗs artẽ.
*g ¶
Coſsas temporales. Vi. 39. di
ſstinct. per totum.
¶ Lex. XXXVIII.
Caſstus debet eſsſse Prælatus verbis & factis: item & verecundus, qui ſsemper caueat à peccatis, & adducit teſstimonia ex ſsacris libris, vtriuſsque virtutis. hoc dicit.
h ¶
Dixo. Canticorum. 1.
*
i ¶
Caſstidad. Pu
*dica auis e
ſst Turtur, & con uer
ſsatio eius, non cum mul tis,
ſsed
ſsolo de gerefertur, cõ tenta compare: ita, vt
ſsi illum ami
ſserit, alterum non requirat,
ſsed
ſsola deinceps conuer
ſsetur. Bernard.
ſsuper Canticis.
ſsermo. 4.
k ¶
En la vieja* ley. Leuitic. 19. Vnu
ſsꝗ
ſsq; patrẽ
ſsuũ & matrẽ
ſsuã timeat.
l ¶
Dixo. Vid. eũ
* Tomo. 1. fol. 107. b. & tom. 5. fol. 398. &. b. Bernar.
ſsuper Cant. Ser. 87. & i li. de ordi. vitæ. col. 1. &. 2
¶ Lex. XXXIX.
Electus debet eſsſse ornatus interius & exterius. Interius ꝑ bonos mores & cogitationes. Exterius, in eſsu & potu, habitu, geſstu, & inceſsſsu, in veſstibus honeſstis, ceſsſsante hypocriſsi, cum camiſsia Romana ſsu per veſste, quãdo non eſst mo nachus, capillis tonſsis: ita vt aures appareant, & habe re oportet coronã magnam in ſsignum coronæ Regni Dei. h.d.
m ¶
Dos maneras.
* Pro
ſsequit̃ dicta Apo
ſstoli. 1. ad Corinth. c. 3. & Ho
ſsti. in
ſsumma. de tẽpo. ordi. ver
ſsi.
ſsexta regula.
n ¶
Paños cerra*dos.. Adde ca. clerici. de vita & hone. cleri.
o ¶
Manga coſse*diza. De his & alijs vide in di cto ca, clerici.
a ¶ Camiſsa Romana. Que vulgo (Roquete) dicitur. vide de hac in dicto cap. clerici. verſsi. Pontifices.
b ¶ Frayles. Vide in dict. ca. clerici. verſsi. Pontifices.
c ¶ Coronas grandes. Vide in dict. cap. clerici. verſsi. coronam. & vide bo nam glo. in Clem. 2. in verbo Tonſsuram. de vita & honeſsta. clerico.
d ¶ Las orejas. vi de in cap. non liceat. 23. diſst.
e ¶ Señal del reyno. Vid. c. duo ſsunt. 12. quęſst. 2. Hoſstien. in ſsumma. de vi ta & honeſstate clerico. verſsicu. & in qui bus. colum. 1.
f ¶ Que comere q̃ veſstir. Haben tes alimẽta, & ꝗbꝰ tegamur his cõtenti ſsimus. 1. ad Timoth. cap. vlmo. & Geneſsis. capi. 28. S. Iacob. Si dederit (inquit) mihi Dominus panẽ ad mãducandũ, & veſstimentũ quo operiar. vide cap. clericus. 20. quæſstione. 1.
g ¶ Andando. Adde. §. 1. 41. diſstinctio. vbi traditur illud de inceſsſsu Ca tilinæ: de quo Saluſstius. Inceſssus eiꝰ modò citus, modò tardus. no tans inconſstantiam exteriorem, ad probandam interiorem.
¶ Lex. XL.
Prælatus debet eſsſse hoſspitator pauperũ, & neceſsſsaria eis miniſstrare & ele emoſsynas mendicantibus, maximè verecundis erogare, Apoſstolorum exemplo, qui victu & veſstitu contenti, cætera pauperibꝰ miniſstrabant. h.d.
h ¶ Hoſspedadores. Vide. 1. ad Timotheum. cap. 3. &. 43. diſst. in ſsumma.
i ¶ Los perlados. Et etiam alij clerici ſsæculares tenentur ad hoſspitalitatem. text. cum gloſsſs. in cap. de monachis. de præben. quòd Abb. ibi poſst Innocen. intelligit ad ſsolitam, & iuxta vires facultatum. Non enim tenentur omnes recipere, & poſstea mendicare. Sed primò ſsub ueniendum eſst ſseruitoribus. cap. de his. de eccleſsi. ædifi. itemrep aranda eſst prius eccleſsia. cap. paſstoralis. de his quæ fiunt à prælatis. in prin. ex alijs redditibus poterit teneri hoſspitalitas. & intelligit Abb. niſsi eſsſset tãta proximi neceſssitas: quòd fame moreretur, tunc eidem eſst ſsubueniendum: quia etiam eccleſsia tenetur vendere bona, etiam ſsi ſsint vaſsa eccleſsiæ. 12. q. 2. ca. aurum.
k ¶ Como oſspitales. Adde. 16. q. 1. ca. qm̃. &. 85. diſstin. ca. Archidiaconum.
l ¶ A fazer eſsto. Vide Actuum. cap. 4. in fine. & cap. dilectiſssimis. 12. quæſstione. 1. &. 12. queſstione. 3. cap. illi.
m ¶ A ellos e a ſsus compañas. Intellige de expenſsa decenti ſsecundum conditionem ſstatus ſsui & dignitatis: quia quibuſsdam dignitatibus competit habere maiorem familiam quàm alijs. vt in ca. cum Apoſstolus. de cenſsi. vbi taxari videtur iſsta familia, & dicit Abulen. Mathei. 6. ꝙ imò & ſsi haberent maiorem aliquantulũ familiam, quàm eam de qua in dict. c. cum Apoſstolus. licitum eſsſset: quia liberius po teſst clericus expẽdere de fructibus beneficij ſsui, quàm recipere ſsum ptus ab eccleſsijs, quas viſsitat: & hoc ſsi videtur cõueniens ſsecundum conditionem dignitatis, & conditionem regionis, in qua viuunt, po teſst etiam ſsecũdum eum prælatus inuitare aliquos, & facere honeſsta & moderata conuiuia amicis ſsuis, & etiam aliquibus extraneis, ex cauſsa honeſsta. Et quia indicium iſstorum conſsiſstit in particulari bus, non poteſst dari regula determinata, quantum liceat clericis ex pendere de fructibus beneficiorum ſsuorum: ſsed prudentia & conſscientia ſsingulis eſst regula, & in his in aliquo excedere, fieri poteſst abſsq; bonæ fidei detrimento, quia non poteſst homoin talibus pũctu aliter accipere illud qͦd fieri oportet: ſsi vero ſsit mul tus exceſsſsus, re ꝓbatur ſsecundum ſsanctum Thom. 2. 2. q. 185. articu. 7.
n ¶ Que lo dieſsſsen a los pobres. Vide cap. quoniamquicꝗd. 16. quæſst. 1. & ca. 1. 12. quæſst. 3. &. ca. illi. 12. quæſst. 1. &. ca. nulli epiſscoporum. &. 11. q. 1. ca. paſstor. ca. clericꝰ. 1. q. 2. c. epiſscopus 12. q. 1. c. clericꝰ qui. &.c. duo. 12. quæſstio. 1. &. 10. q. 2. cap. epiſscopus. vide etiã Innocent. in ca. indecorum. de æta. & qualitat. qui dicit idem quod in iſsta. l. ꝙ clericus poteſst cõuertere fructꝰ bñficij ſsui in victum & veſstitum ſsuum, & neceſssitates eccleſsiæ, & id quod ſsupereſst, debet pauperibꝰ erogare. Et ex hoc videtur ꝙ cùm iſsta lex Partitarum emanauerit poſst omnia dicta iu ra & alia per quæ de redditibus eccleſsiarum iubentur fieri quatuor partes: vna, pro Epiſscopo: alia, pro eccleſsia: tertia pro miniſstris eccle ſsiæ: quarta, pro pauperibus. vt in. c. cõceſsſso, &.c. vulteranæ. &.c. quatuor. 12. q. 2. per glo. in. c. vnico. 10. q. 3. per Abb. in. c. cum contingat. de decimis. ꝙ ſsi Epiſscopus malè diſsponat in illicitos vſsus vel ſsuperfluos, id quod in parte ſsua eſst aſssignatum, vel alius clericus male ex pendat fructus beneficij, ꝙ peccet, & teneri debeat ad reſstitutionem faciẽdam pauperibus: de ſsuo pauperibus tantundẽ erogando, & ita in ſspecie tenuerunt Archi. & Domi. in ſsumma. 44. diſst. Feli. in. c. po ſstulaſsti. nu. 6. de reſscrip. & in. c. de quarta. nu. 33. de præſscrip. & Alex. de Ales. 3. par. q. 36. memb. 5. Ricard. in. 4. ſsenten. diſst. 45. art. 3. q. 1. Gabriel. in. 4. d. 15. q. 8. Arch. Florent. 3. par. tit. 15. c.q. 1. §. 19. Ioa. maior. 4. diſst. 24. diſst. 17. dicens hanc eſsſse cõmunẽ opinionẽ. Petrus de Palud. in. 4. diſst. 24. q. 3. art. vlt. & S. Bernar. ſsuper Canti. ſsermo. 23. col. pe. ſsic ait. Timeant clerici, timeant miniſstri eccleſsiæ, qui in terris ſsanctorũ quas poſssident, tam iniqua gerũt, vt ſstipendijs quæ ſsufficere debeãt minimè contenti, ſsuperflua, quibus egeni ſsuſstentandi forent, impiè ſsacrilegèq; ſsibi retineant, & in vſsus ſsuperbiæ atq; luxuriæ victũ pauperũ conſsumere non vereantur, duplici profectò iniquitate peccan tes, ꝙ & aliena diripiunt, & ſsacris in ſsuis vanitatibus & turpitudinibus abutuntur. & idem Bernar. in epiſsto. 42. col. 3. Clamant (inquit) pauperes, noſstrũ eſst quod effunditis, nobis crudeliter ſsubſstrahitur, quod inaniter expenditis. & idem in epiſst. 2. dicit deniq; ꝗcquid pre ter neceſsſsariũ victum ac ſsimplicem veſstitũ de altari retines, tuum nõ eſst: rapina eſst, ſsacrilegiũ eſst, inquit etiã. b. Hieronymꝰ. & habetur 44. diſstinctione. in ſsumma. Tibi o ſsacerdos viuere de altari permittitur, non luxuriari. Dicit etiam Archidia. in. ca. ſstatutum. §. aſsſseſsſso rem. de reſscrip. libro ſsexto. hæreticum eſsſse, de iure canonico dicere quod clerici liberè faciant fructus ſsuos, & ſsi alicubi reperiantur ꝙ dicantur domini fructum, intelligi debet quò ad fidelem diſspenſsationem fiendam, prout ſsuperius eſst dictum, allegit quod habetur in cap. omnino.. 31. diſstinct. & cap. ſstudeat. 50. diſstinct. &. 44. diſstin. in princi. verſsic. ſsacerdos. cum ibinotatis. &. 10. quæſstione. 2. cap. Epiſscopus. & 12. quæſstione. 3. cap. Epiſscopi. & ſsecundum hoc Epiſscopi qui largè excedunt, faciendo maiorias in conſsanguineos de ftuctibus prælaturæ, & faciendo conſsanguineos diuites malè faciunt, & teneri videntur ad reſstitutionem. vnde glo. in ca. peruenit 1. q. 3. dixit, quòd Epiſscopi ſsunt cœci circa nepotes. & dicit Bal. in. l. in tantum. ff. de rerum diuiſsio. quòd prælati ex paruo ædificio faciunt arces nepotibus ſsuis, & iſstam partem tenet etiam Abb. in ca. fina. de pecu. clericorum. & latiſssime in repetitione capi. cum eſsſses. de teſsta. colum. 9. &. 10. vbi tenet illam opinionem quòd clerici non faciunt fructus beneficiorum ſsuos, vt de illis poſsſsent liberè diſsponere, ſsed quòd ſsunt vſsuarij, quæ fuit opinio multarum gloſsſsarum, quas & ipſse ibi refert, & ibi latè impugnat opinionem contrariam gloſsſs. in cap. præſsenti. de offic. ordina. libro ſsexto. & quòd nulla ſsit differentia inter beneficiatum habentem adminiſstrationem, vel non habentem: & dato, quòd opinio gloſsſs. in dict. cap. præſsenti, foret vera in Epiſscopo (de quo eſst quæſstio, cum habeat admmiſstrationem, vt in cap. 2. de dona. glo. in cap. tuæ. in verbo vt ipſsos. de clericis non reſsidentib. & ibi Innocent.) etiam ſsecundum opinionem dictæ gloſsſsæ. deciſsum eſst quòd non poſsſset immoderatè donare in vita: & quòd æquiparatur vſsufructuario in vita, vt poſssit diſsponere deftuctibus, dummodo moderatè id faciat per id quod habetur in cap. cæterum. & in cap. fraternitatem. de dona. & in morte æquiparatur vſsuario: quia non poteſstteſstari de fructibus, licèt per viam eleemoſsynæ poſssit aliquid elargiri de eis. vt in cap. ad hæc. & cap. re latum. el. 2. de teſsta. & iſsta fuit opinio Hoſstien. in cap. fina. de peculio clericorum. diſstinguentis inter clericum habentem admmiſstrationem, vel non habentem, quam doctores dicunt communiter ſseruari de conſsuetudine, & in prælato habente adminiſstrationem. tenet etiam Ioan. de Imolaibi. colum. fina. Dominicus etiam in di cto. cap. præſsenti. vbi declarat, qui dicantur habere adminiſstrationem, & qui non. Sed contrariam opinionem, imò quòd clerici beneficiati, ſsiue habeant adminiſstrationem, ſsiue non ſsint domini fructuum beneficiorum ſsuorum, & in vita poſssint de eis diſsponere, tenet glo. in dict. cap. duo ſsunt. 12. quæſsti. 1. Cardinalis Florentinus in dict. ca. fina. de peculio clericorum. qui latiùs in hoc loquitur: vult enim quòd efficiantur domini illorum, ita quòd poſssint alteri eos donare, & etiam in magna quantitate: & quòd ſsi fecerit, non reuocetur poſstea donatio: bene tamen fatetur, quòd ſsi malè de fructibꝰ diſspenſset, poterit puniri. vt in cap. Epiſscopus eccleſsiaſsticorum. 12. q. 1. Ita quòd quandoq; poſsſsunt ab eccleſsia remoueri. ca. 2. de pecul. clericorum. Ioan. de Imola. & in dict. c. fina. de pecul. clerico. licèt fa teatur de iure veriorem opinionem Innocent. in dict. c. indecorum. & ſsic primam opinionem, de qua ſsuprà innixus, tamen conſsuetudi ni, tenet quòd clerici ſsimpliciter beneficiati faciant fructus ſsuos, & poſssint donare eos, & ſsic tenet opinionem Hoſstien. & glo. in dict. c. præſsenti. Præpoſsi. etiam Alexand. latè diſscutit iſstam quæſstionem in ſsumma. 44. diſstin. vbi diſstinguẽs tempora, & varios ſstatus, quos habuit Eccleſsia à quarto tempore in quo nunc eſst: in quo, refrigerata charitate fidelium, qui ita de facili proprijs non renuntiabant neq; clericatum appetebant, pauperes eſsſse non volentes: vnde conſstitutum fuit per Pontifices, quòd variæ eſsſsent adminiſstrationes & tituli in eccleſsia Dei, & aliqui eſsſsent regulares, aliqui clerici ſsæculares habentes beneficia: exinde vſsus maiorum cum approbatione Pontificum creauit beneficia eccleſsiaſstica diuerſsi generis, dignitates diuerſsas rectorias Eccleſsiarum parochialium, perſsonatus, Cano nicatus, & præbendas, & beneficia, de quibus habetur in cap. de multa. & per totum. titu. de præbend. &. 22. diſstinct. per totum. & in cap. 1. de conſsue. libro. 6. & iſstis, ſsicut datus fuit proprius titulus ad miniſstrationis, ita & datus fuit quidam modus capiendi fructus, & quoddam ius: ita quòd ex toto non ſsint domini rerum Eccleſsiæ, neq; ſsimplices vſsuarij, ſsed aliquid plus habeant, neq; ex toto vſsufructuarij: quia non habent liberam facultatem, ſsicut vſsufructuarij meri: ſsed ſsunt vſsufructuarij qualificati, id eſst, ita quòd admonentur: vt ex ijs fructibus capitat neceſsſsaria pro ſse & ſsuis, vt in dicta ſsumma. & in cap. omnino. 31. diſstinct. &. cap. ſstudeat. 50. diſstin. & iſsta. l. Partitarum. & quòd ſsupereſst, dent pauperibus. & ſsic dicit, quòd iſsto quarto tempore, laxatæ magis fuerunt habenæ, non tamen ex toto receſsſsum fuit à primitiuis fundamentis charitatis, vt de bonis eccleſsiæ clerici non teneantur honeſstè viuere, & illis bene vti illaq; bene diſspenſsare in vſsus eccleſsiæ & pauperum & in vſsus ſsuos: non tamen ita ſstrictè, quin faciant fructus ſsuos, & ſsi in malos vſsus expenderint, peccant mortaliter: non tamen tenebuntur ad reſstitutionem fructuum malè conſsumptorum. & ideò ſsecundum eum text. in dict. capi. Epiſscopus eccleſsiaſsticorum. 12. quæſst. 1. bene mandat eos puniri, qui de fructibus eccleſsiæ ditant domeſsticos: non tamen eos arctat ad reſstitutionem fructuum, & ideò etiam tex tus in cap. 1. 22. quæſst. 3. dicit tanquam inuaſsorem teneri prælatum talem: & ideò vtitur nota improprietatis, quaſsi non ſsit verus inuaſsor: ex quo titulum habet: & tandem Præpo. reſspondet ad iura incontrarium adducta, quòd vel loquãtur de tempore primitiuæ eccleſsiæ, velde eccleſsijs regularibus: vel quòd ſsit illud conſsilij non præ cepti: & cum iſsta ſsint iuris poſsitiui, dicit non eſsſse dubium, quin per Canones ſsuccedentes poſssint mutari, & relaxari, & etiam per conſsuetudinem quam Papa ſscit, & tolerat alterari, & modificari: & quòd conſsuetudo in iſstis valeat, dicit eſsſse communem concluſsio nem in dict. ca. præſsenti. Imola & Cardinalis in dict. cap. fina. de pe culio clericorum. concludit ergo Præpoſsit. eſsſse diſstinguendum, ꝙ aut loquimur de clericis ſsæcularibus habẽtibus adminiſstrationem quæ non ſsunt propriè beneficia veluti hoſspitalarij: & tunc tales non faciunt fructus ſsuos, vt in Clement. quia contingit. de religio. domi. quia fructus ſspecialiter ſsunt ad hoſspitalitatem deputati: & ideò ſsi eis abutuntur, tenebuntur ad reſstitutionem. ſsecundum ſsanctum Tho. quodlibeto. 6. articu. 2. Cardina. à Turre cremata. in ſsum ma. 44. diſstin. Imo. in dict. cap. fina. de peculio clericorum. aut loquimur de Epiſscopis. & tunc cum de redditibus ecclcſsiarum debeãt fieri quatuor partes (prout dictum eſst ſsuperius) ſsi parte paupe rum abutuntur, peccant mortaliter, & tenentur ad reſstitutionem: quia aliena rapiunt: & iſsto modo poſsſsunt intelligi multa, quæ fuerunt allegata pro prima parte: in alijs verò redditibus menlæ epiſscopalis, quando epiſscopus habet menſsam diſstinctam, & certos red ditus diſstinctos, pro dignitate ſsua: tunc idem dicendum in Epiſscopo, quod in alijs prælatis ſsæcularibus: quia in talibus fructibus ha bet Epiſscopus ſsecundum eum liberam adminiſstrationem, ſsicut & alij clerici de ſsuis beneficijs, aut loquimur de alijs prælatis & clericis ſsæcularibus: & tunc, cùm poſst quartum tempus, de quo ſsuprà. habeant dignitates & præbendas, & beneficia ſsua diſstincta faciunt fructus ſsuos, vt dictum eſst, & ſsi abutuntur iſstis bonis, quæ ſsibi ſsuperſsunt vltra vſsum ſsuum peccant mortaliter, ſsed tamen non tenebuntur ad reſstitutionem. allegat ſsanctum Thom. in dicto Quodlibeto. 6. articu. 2. & Cardina. de Turre cremata. in dict. ſsumma. 44. diſstinct. & eſst ratio ſsecundum eum, quia non aliena rapiunt, ſsed ſsuis abutuntur: & ſsi dicatur, quòd debeant conuertere in vſsus pauperum, quæ ſsuperſsunt, dicit quòd fatetur, quòd per officium iudicis, ad hoc cogi poſsſsunt: non tamen ex hoc dicit ſse reperire, quòd pauperes ſsint domini illorum fructuum: neq; quòd eis competat actio ad illos, ſsed ſsolùm competit officium iudicis. iuxta gloſsſs. cap. ſsicut. 47. diſstinct. & officium iudicis nullam præſsupponit obligationem. l. qui per colluſsionem. ff. de actio. empti. quòd officium ceſsſsat fructibus iam conſsumptis, tandem dicit hoc dubium conſsuetu dine ſsic interpretari. fatetur etiam, quòd ſsi per talem abuſsum fructuum Eccleſsia paſsſsa eſsſset detrimentum, tunc clericus tenetur reſstituere omne damnum eccleſsiæ: neq; conſsuetudo aliqua valeret, vbi tractaretur de damno Eccleſsiæ, vel etiam de diminutione cultus diuini: putà, quia clericus ira dilapidaret fructus beneficij, quòd non ſsupereſsſset ſsibi ad faciendum deſseruire Eccleſsiæ, & ad ſsatisfaciendum, prout ſsæpenumero accidit: nam tunc talis conſsue tudo non excuſsaret clericum: & teneretur de patrimonio facere ꝙ Eccleſsia haberet debitum, allegat text. & Abba. in cap. penultimo. de clericis non reſsiden. & iſsto modo dicit, poſsſse ſsaluari opinionem illorum, qui dixerunt quòd teneretur ad reſstitutionem, neq; diſspenſsatio aut tolerantia Papæ hoc caſsu excuſsaret. ſsecundum eum, & in iſstam ſsententiam inclinat etiam ſsanctus Thomas. 2. 2. quæſstione. 185. articu. 7. & Caietan. ibidem Adrianus in. 4. ſsententiarũ. ca. incipienti pro clariori. 4. concluſsione. Ioan. Arboreꝰ in Theoſsophia. parte. 1. cap. 25. Sylueſster in ſsumma. in verbo Reſstitutio. 3. quæſstione. 5. & in parte clericus. 4. q. 20. & latiſssimè Epiſscopus Abulenſsis. Mathei. cap. 6. ſsuper verſsi. cum ergo. vbi concludit, quòd clericus eſst dominus fructuum beneficij: & etiam eſst diſspenſsator, & vnum non derogat alteri, dicitur enim dominus inquantum fructus verè efficiuntur ſsui: nam non eſst poſssibile illos eſsſse ſsuos, quin ille ſsit do minus: dicitur autem diſspenſsator, in quantum iſsti fructus proueniunt clerico ab Eccleſsia, quæ inſstituit illos principaliter ad hoc, vt clericus ſsuſstentetur de illis: quia aliàs nemo eſsſset, qui miniſstrare vellet: niſsi Eccleſsia ſsuſstentationem tribueret: ſsicut dicitur. 1. Corinthiorum. 9. qui altari ſseruit, de altari viuere debet, & conſsequenter dat Deus iſsta bona, vt pauperes inde alantur, & Eccleſsia non intendit dare clericis niſsi neceſsſsaria: ſsi autem aliqua ſsuperfuerint, vult, quòd illa expendantur in vſsus pauperum, vt in cap. illi autem 12. q. 1. & cap. res eccleſsiæ. & cap. nulli epiſscoporum. & cap. ſsi priuatum. clerici ergo tenentur hoc expendere in pias cauſsas, ad quas Eccleſsia inſstituit: & ſsi non expendant, peccant: & tamen quia clerici effecti ſsunt domini fructuum acquiſsitorum licitède beneficij: ſsuis, ſsi in aliquos vius impenderint, non ſsolùm honeſstos, verũetiã ſsi ſsint vſsus turpes, transfertur ſsuum dominium, ſsicut ſsi darent de bonis patrimonialibus, peccant tamen mortaliter, quia faciunt contra eccleſsiæ conſstitutionem & intentionem: ſsed quia dominium transfertur, non competit repetitio, videas ibi latius per eum: quia tantùm hic pono ſsuam reſsolutionem poſst S. Thomam, quem allegat quod libe to. 197. vides ergo ex varie tate dictarum opinionum, quãti periculi ſsit, in re tam dubia fructus beneficiorũ prodigaliter, & luxuriosè conſsumere, vi des & cõmunem doctorum concordiãmortaliter peccare clericum, ſsiue præ latũ, ſsiue ſsimplicem beneficiatum, ita fructus conſsumentem & alienãtem ex tra vſsus eccleſsiæ & pauperũ: vides etiã fundamentũ cõſsuetudinis, in hoc prætẽſsum, quàmfra gile ſsit, cũ ſsit in præiudiciũ eccleſsiæ, & pauperum: & potiùs dici corruptelam & ſseminarium vitiorum, quàm conſsuetudinem: & cõſsuetudo ita nociua eccleſsiæ & pauperibus paruipendẽda videtur. cap. 1. de conſsuetu. cap. nihil, de præſscriptio. iura non minus fauent pauperibus, quã eccleſsijs. l. fina. C. de ſsacro. eccle. Abb. in dict. ca. nihil. colum. penult. Vides etiam non ſsolùm clericum, ſsuperfluos fructus beneficij habentem, cogi poſsſse ad conferendum illos pauperibus, non ſsolùm officio iudicis, prout Præpoſsi. voluit, vbi ſsupra. verùm condictione ex canone: quoniam quicquid. 16. q. 1. & alijs ſsuprà allegatis, & etiam lege iſsta. & ſsic iure actionis ergo præſsupponit obligationem: item & vides negari nõ poſsſse, quomodo tales ſsuperflui fructus ſseu redditus beneficiorum debiti ſsint pauperibus, ſsi tamen res mihi debita peruenit ad te, competit ex æquitate condictio ex. l. ſsi me & Titium. ff. ſsi certum petatur. Vnde licèt ego puſsillus inter ſsententias tantorum patrũ, non debeam audere proferre meam, ne dicatur illud Senecæ in De clamationibus. & tradit Bald. in tracta. ſsciſsmatis. Quis es tu vt de fa cto patrum ſsententiam feras? conſsulo tamen in tali dubio, quod cer tius eſst, & quod conſsultius animæ ſsit, eſsſse tenendum. Nunc temporis dies ita mali ſsunt, quòd non eſst locus dandus habenis in laxitatem, ſsed reſstringendi laſsciuos abuſsus de patrimonio crucifixi. Tu prælate, tu clerice, vide quid feceris: tu qui à talibus abuſsoribus recipis, vide quomodo recipias.
a ¶ A los Angeles. Vide Geneſsis. cap. 18. &. 42. diſstinct. in ſsumma. & ca. quieſscamus.
b ¶ Tirar. Vtilius eſsurienti panis tollitur quàm de cibo ſsecurus iuſstitiam negligat. 5. quæſstione. 5. cap. non omnis. 23. quæſstione. 4. cap. nimium. & videas ad hoc quod non eſst danda eleemoſsyna ei, qui ſsuis manibus quærere poteſst. cap. 1. cum glo. 82. diſstinct.
c ¶ Para morir de fambre. Adde cap. paſsce. 86. diſstinct. & gloſsſs. in dicto cap. quieſscamus. 42. diſstinct. & in cap. non omnis. 5. queſstione. 5. & iſsto caſsu & ille qui eſst pauper (dum tamen non ſsit in extrema neceſssitate) tenetur dare eleemoſsynam ei, qui eſst tali neceſssitate. ſsecundum Abulenſsem. Math. cap. 6. & dict. cap. paſsce.
d ¶ Limoſsnas. Adde cap. quoniam quicquid. 16. quæſstione. 1. & ad eleemoſsynam magis tenentur clerici, quàm laici: quia laicus diues, habens ſsuperflua ad dandum, non tenetur quærere pauperes, ſsed quando occurreret ei & petierint, ſsi ipſse iudicat eos indigere, eis dare tenetur: clericus autem non ſsolum requiſsitus, debet dare eleemoſsynam: ſsed & debet ipſse pauperes requirere: & tenentur clerici vigilare in loco & regione, in qua viuunt, qui ſsunt illi qui verè ſsunt pauperes, vt eis prouideãt de ſsibi ſsuperfluis, & eis qui occurrerunt, tenentur benefacere, ſsi eos iudicauerit indigere: & hoc debet habere quaſsi officium, vt opera pietatis indigentibus exhibeat. ſsecundum ſsanctum Thomam in Quodlibeto. 197. & Abulenſsem. Mathei. capi. ſsexto. Item, laicis licitum eſst habere ſsu ꝑflua ſsibi, & familiæ, & etiam poſsteris prouidere de bẽt: ſsicut dici tur. 2. ad Corinthios. cap. 12. quòd patres debent theſsaurizare filijs: clericus autem, cum non habeat fi lios: & licèt ha beat, ſsibi non poſsſsunt ſsuccedere: omnia dicuntur ſsuperflua illi, quibus ipſse non indiget, ad vitam, & de illis tanquàm de ſsuꝑ fluis diſsponere debet, neq; arbitratur omnino bonũ eſsſse. Abulen. vbi ſsuprà. ꝙ clericus reſseruare velit iſsta ſsuperflua Eccleſsiæ, vnde habuit, ſsed pauperibus occurrentibus ſsubueniat: & dato, ꝙ etiam eccleſsia egeat & pauperes egeant, cæteris paribus, melius eſst, dare pauperibus, quàm Eccleſsiæ. Quia homonon eſst propter Eccleſsiam, ſsed Eccleſsia propter hominem. vt dicitur. 2. Machab. 5. Non tamen eſst intelligendum, quòd quandocunque clericus poſssidet aliquid ſsuperfluum, ſsit in peccato mortali: neque etiam obligatur immediatè, mox vt putauerit ſse aliquid habere ſsuperfluum, illud dare pauperibus: quia poteſst differre ad alia, in quibus vtilius det, cum pauperes nunquam deficiant. ſsecundum ſsanctum Thomam & Abulenſsem, vbi ſsuprà. Si tamen clericus aliquando habeat ſsuperflua, & ſsciat ſse illa habere, & mon habet intentionem dãdi iſsta pauperibus, tunc, neque poſstea, ſsed poſssidendi, vt diues ſsit: etiam ſsi non intendat aliquod malum facere, cum diuitijs, neque diſspenſsare eas inhoneſsſsè, videtur peccare mortaliter: vt probat Abulenſsis ibidem. Poterit etiam prælatus ſseu clericus eleemoſsynam, & donationem facere cognatis ſsuis, etiam de fructibus beneficij, non vt eos ditet, ſsed vt competenter ſsubueniat, vt probatur in cap. eſst probanda. 86. diſstinctio. & ſsi illi ſsunt pauperes, laudabilius eſst, dare eis quàm cæteris: non tamen poteſst eis licitè dare quantumcunque voluerit, ſsed ſsolùm ad ſsubleuandum eorum inopiam, vt habeant aliqualem ſsuſstentationem, non ad ditandum eos: & ſsi dat cognatis ſsuis de bonis Eccleſsiæ, vltra ſsuſstentationem neceſsſsariam, & condecentem eis ſsecundum conditionem ſstatus antiqui, malè adminiſstrat: quia dat ſsine neceſssitate: & ideò peccat: non enim poteſst dare clericus cognatis, niſsi vt pauperibus. cap. quiſsquis. 12. quæſstione. 2. & dict. cap. eſst probanda, poterit ergo Epiſscopus donare cognatis de fructibus prælaturæ ad ſsuſstentationem moderatam, ne cogantur mendicare: & iudicabitur donatio mo derata, non ſsecundum ſstatum clerici: quia fortè eſst Epiſscopus, ſsed ſsecundum naturam ſstatus priſstini cognatorum ſsuorum, cum eleemoſsyna reſspiciat indigentiam, non ſsubleuationem ſstatus. Poterit etiam maritare, & dotare cognatas ad matrimonia contrahendum moderatè, non vt cognatis Epiſscopi, ſsed vt pauperibus ad viuendum honeſstè: & non eſst inconueniens, quòd aliquid plus det talibus cognatis ad matrimonium, quàm daret tali caſsu extraneis: dum tamen non ſsit talis exceſsſsus notabilis: quoniam magis ac rectius tenetur quis regulariter, benefacere cognatis ſsuis in paupertate conſstitutis, quàm alijs: & ideò de talibus bonis ab Eccleſsia acquiſsitis abundantiorem eleemoſsynam dare poteſst cognatis ſsuis quàm alijs, caueat tamen valde, ne affectio ſsuadeat iudicare, quòd paucum dat, cum multum dederit: quia cauſsa dandi eleemoſsynam, non debet eſsſse gratia, id eſst, affectio: ſsed natura, id eſst, inopia ad ſsuſstentationem naturæ. vt in dict. c. eſst probanda, & tradit Abulen. vbi ſsuprà. quę ſsi velis poteris viderelatiꝰ in in iſstis loquẽtem.
¶ Lex. XLI.
Decet prælatũ eſsſse doctorem, ſseu docentem verbo & exẽplo, caſstiget ſsubditos benignè, diſscretè, & cũ Dei amore, nõ odij zelo. Vera namq; iuſstitia cõpaſsſsionem habet falſsa verò, dedignationẽ. h.d.
a ¶ Dixo ſsant Hieronimo. Vide 43. diſstinct. in ſsumma.
b ¶ La verdadera iusticia. Adde. cap. vera. 45. diſstinctio. cum capi. ſsequenti. & 86. diſstinctione. capi. 2.
¶ Lex. XLII.
In tribus debet prædicator populum inſstruere, in fi dei ſscilicet fir mitate, nõpec cãdi præuidẽtia, pœnitentiæ agilitate: in ſse verò tria debet habere, charitatem er ga Deũ & pro ximum, boni tatem in vita, affabilitatem in verbis. h.d.
[c] ¶ Como ſsepan. Epiſscopus de bet docere po pulum ſsacrã ſscripturam, nõ Grammaticam, vel Phi loſsophiam. c. cum multa. 86. diſstinctio. cap. ignorantia. 38. diſstin.
d ¶ Dixo ſsant Pablo. 1. ad Corin thios. cap. 13. & inflãmare auditores ſsuos nequeunt verba quæ frigido corde proferuntur, neq; enim res quæ in ſse ipſsa non arſserit alium accendit. Grego. 8. Morali. cap. 30.
e ¶ Dixo ſsant Gregorio. Vid. 3. quæſstione. 7. §. porrò. In fine.
f ¶ De la ceniza. Vide 83. diſstin. in. §. fi. & eſst dictum Hieronimi.
g ¶ Canal de piedra. Vide. 1. quæſstione. 1. ca. ſsi fuerit. eſst dictum Augu ſstini.
h ¶ A la candela. Vide. 15. q. vltima. capi. fina.
i ¶ Sant Pedro. 2. Petri. cap. 2.
k ¶ Dixo ſsant Gregorio. Vide. 11. q. 3. ca. præcipuè. in prædicatione magis eſst attendẽda vita quã ſscientia. vide Abb. in ca. officij. de electi. & prædicator qui non operatur, loqui non audet. Grego. 11. morali. ca. 9. & vide etiam Bernar. in ſsermonibus. fol. 35. col. 1. & loquẽ di auctoritatẽ perdit, quã do vox opere non iuuatur. Grego. 19. mo ralium. cap. 3. & notabiliter libro. 21. capi. octauo.
¶ Lex. XLIII.
Prælatꝰ cum prædicat, qua tuor attendat tempus, locũ, quibꝰ, & qualiter. Tempus vt temporibꝰ opportunis, nõ quotidie. Locum, vt ſsit in Eccleſsia, vł alio loco honeſsto, publicè omnibus, & non ꝑ domos priuatim h.d.
l ¶ Si ſsiempre llouieſsſse. Sumptum eſst à dictis Hoſstien. in ſsumma. de tempo. ordina. verſsi. octaua regula. & vide in capi. ſsit rector. 43. diſstinct.
a ¶ Lugar honeſsto. Vide. 30. di ſstin. c. ſsi quis extra.
b ¶ En la vieja ley. Vide Leuitici. ca. 15. & in d.c. ſsit rector.
c ¶ Dixo el Rey Salomon. Prouerb. 5.
d ¶ En las plaças. Ergo prædica ri põt in plateis.
f ¶ En otro lugar. Mathei. 10.
g ¶ En poridad. Videin. ca. cũ ex iniũcto. in princi. & Archidi. 43. diſst. in ſsumma.
¶ Lex. XLIIII.
Conſsyderet prędicator ꝗbus loquitur, ſsi literatis, tra ctare poteſst đ maioribus, & ſsubtilioribus fidei, & ſsacrarum ſscripturarum. Si alijs proferat verba plana, & in telligibilia, nõ ſsuperflua, & iutilia, ſsed neq; recta verba proferat inor dinatè; quia dictorum virtus perditur, cũ apud corda audientiũ loquacitate le uigatur. Neq; doceat populum Grãmaticã, neq; gen tiliũ fabulas. h.d.
h ¶ Que omes ſson. Adde. c. ſsit rector. 43. diſstin. &. 8. q. 1. ca. oportet. & predicator de bet conſsyderare audientium ꝑſsonas, ne prius irrideatur, quàm audiatur. San ctus Ambro. ſsius ſsuper Lucam. lib. 6. & c. fi. & vi. Grego. 17. morali. c. 12. &. 13. & li. 20. c. 1. in fine.
i ¶ En las ſsierras altas. Vid. Mathei. c. 5. & tra dit hoc Archi dia. 43. diſstin. in ſsumma.
k ¶ Dixo ſsant Pablo. 1. ad Corin thi. ca. 2. &. c. 3. & vid. 35. q. 3. c. quod ſscripſsi. vi. c. ſsit rector. verſsi. prouidẽ dum. 43. diſst. &. §. q̈liter. & 49. diſst. c. vlt. in prin.
l ¶ S. Gregorio. In paſstorali. de quo in ca. ſsit rector. 43. diſstin.
m ¶ Fablillas. Ad de. ca. cũ multa. 86. diſst.
¶ Lex. XLV.
Propter conuitia prælato illata, aut pro pter auditorũ diſsplicentiam non dimittat bonis & malis prędicare. Cũ pertinacibus tamen in iniquitatibꝰ ſsuis de quibus nõ eſst ſspes emendationis, non ꝑdat ꝟbũ Dei ſsed trãſseat ad alia loca. h.d.
n ¶ Non deuen. c. ſscimus autẽ 43. diſsti.
o ¶ Dize. Vi. Mathei. c. 5. & Lu cæ. c. 6.
p ¶ Dixe S. Pablo 2. ad Timoth. c. 4.
q ¶ Reprehenderlos. Turba ini quorũ, generali obiurgatione ferienda eſst in populis, maximè ſsi occaſsionem ac opor tunitatẽ præbuerit ali qͦd flagellum do mini. c. nõ po teſst. 23. q. 4. & qualiter ſse de bent habere prædicatores cum reprehẽdunt vitia, videas beatum Greg. 24. lib. moral. c. 22. & c. 24. &. 13. lib. c. 3. &. 4. vbi in ter cætera alia dicit ꝙ magna arte prædi cationis agen dum eſst, vt ꝗ ex aperta cor reptione deteriores ſsiũt qͦdam tempera mento correctionis ad ſsalutem reddãt & quãdo potentes & proterui alijs cog noſscentibus, peccant, alijs cognoſscẽtibꝰ reprehenden di ſsunt, ne ſsi prædicator tacet, culpã apꝓbaſsſse vi deatur, atq; hæc, creſscens in ex emplum veniat, quã paſstoralis lingua nõ ſsecat.
a ¶ Perder la pabra. Adde. ca. in mandatis. 43. diſstin. & actuũ. ca. 13. habetur. Vobis oportebat pri mũ loqui ver bum Dei, ſsed quoniam repellitis illud, & indignos vos iudicatis æternæ vitæ, ecce conuerti mur ad gentes, vid. tñ qͦd habetur infrà eo. l. 47. in fi.
b ¶ Hieremias. vid. Hieremię cap. 11.
c ¶ A otro. Prædicatores debent quærere loca fructi ficationis, non ſsuæ recreationis, vi. Ludol. Cartuſs. parte 1. ca. 17. colu. 2.
d ¶ Dixo. Pſsal. 54. ibiecce elõgaui fugiẽs & manſsi in ſsolitudine.
e ¶ Dixo nuestro ſseñor. Mathe. ca 10.
¶ Lex. XLVI.
Nõ diſsputet p̃dicator publicè coram populo cum hæreticis de fidei apicibus ꝗa inter porcos, margaritæ nõ ſsunt ſse minandæ. Si tamen hæreti ci prouocaue rint prælatũ, ad diſsputationem, oſstẽdat eis errorem, in quo ſsunt, moderatè que reprehendat, & prudenter ſse transferat ad aliam materiam. h.d.
f ¶ A los herejes. Adde cap. in mandatis. 43. diſstin.
h ¶ Non reſsponder. Vid. in di cto. ca. in mãdatis.
¶ Lex. XLVII.
Faciat prælatus, quod in ſse eſst, prædicã do, aut corrigendo, & excuſsabitur, & ſsi ſsubditi in malo perſseue rent, non deſsiſstat à prædicatione & cor rectione, more boni medi ci, non relinquentis infirmum vſsq; ad mortem. h.d.
i ¶ Si non. Adde §. fina. 43. diſst, vñ hoc ſsumptum eſst.
k ¶ Nõ ſson en culpa. Adde cap. Epheſsis. 43. di ſstinctio.
l ¶ Dixo ſsant Pablo. Actuum. capi. 20.
m ¶ Sant Auguſstin. Vide ca. quantũlibet. 47. diſst.
n ¶ Que la arca de Noe. Vide Geneſsis. 21.
o ¶ Que la caſsa de Abraham. Geneſsis. 21.
p ¶ Malo. vi. ma lachi. 1. Iacob dilexi, Eſsau aũt odio habui.
a ¶ Dixo. Geneſsis. c. 6.
b ¶ En el Apocalipſsi. cap. vlti.
c ¶ Non ſse deuen dexar. adde. c. fi. 47. diſst. & glo. 43. diſstin. in ſsumma.
¶ Lex. XLVIII.
Debet præla tus caſstigare ſsubditos ꝟbis non duris ſsed moderatis. Corrigat ſsem per & caſstiget ne conſsentire videat̃, negligẽdo. Etſsi prę latꝰ monitus, negligat ſsubditorum caſstigationem, & correctionem deponitur. h. dicit.
d ¶ Con meſsura. Adde ca. cum beatus. & ca. fi. 45. diſstin. & l. præceptoris ff. ad Aquil.
e ¶ Su mayoral. Vide. 8. q. 3. c. Artaldus. &. 9 q. 2. c. cum ſsimus.
f ¶ Dixo S. Auguſstin. Vt in c. nemo quip pe. 83. diſstin. & vide cap. ſsi rector. 43. diſstinct.
g ¶ Tan mal perlado. nihil illo paſstore miſserius, qui lupo rum laudibus gloriatur. c. ni hil. 83. diſstin.
h ¶ Que lo conſsiente. Adde ca. er ror. & ca. conſsentire. 83. diſstinct. &. ca. 1. de offi. dele.
i ¶ En la vieja ley. 1. Regum. ca. 2. 3. &. 4. & in ca. licèt He li. de ſsimoni.
k ¶ Deſspues que fueren amoneſstados. Nota hoc verbum, idem tamẽ vi detur. ſsi aliàs in hoc in craſsſsa negligẽtia reperiãtur. vt notat gloſs. in cap. dictum. 81. diſst.
l ¶ Toller. Vide in ca. dictum. 81. diſstinct. & in cap. irrefragabili. in prin ci. de offic. or dina. & ca. pla cuit. 11. q. 3. & cap. vt clerico rum. de vita, & honeſsta. cle ricorũ. verſsic. prælati verò. & vide glo. in cap. ſsi cuſstos. 27. q. 1. & Abbas in cap. nihil. de electio. hic videre po teris quando ex negligentia quis depo natur.
¶ Lex. XLIX.
Si prælatꝰ iniuſstè extra viam caſstigatio nis aliquẽ iniuriet, petat ab eo veniam Si tamen diſsciplinæ cauſsa verba dura ꝓ ferat & modũ excedat, non bet veniã pete re, ne regendi frangatur authoritas. h.d.
m ¶ Alguna ſsobejania. Ortũ habet à.c. quã do neceſssitas. cum dictis gl. ibi. 86. diſstin.
n ¶ En el euangelio. Math. 5.
o ¶ Los ſsabios, Vi de in. l. obſseruãdum. ff. de offic. præſsi. & ff. de offic. ꝓconſsu. & lega ti. l. neq; quic quam. §. circa & dicit glo. in dict. ca. quan do. quòd Azo magiſster ſsuus dicebat, quòd illud dictum nimia familia ritas contemtum generat, verum eſst inter fatuos.
p ¶ Su dignidad. l. obſseruandũ ff. de officio præſsid.
¶ Lex. L.
Neq, pro euitando ſscanda lo omitti poſsſsunt quæ ſsine mortali omit ti non pñt. Seueritati tamẽ diſsciplinæ de trahitur aliquando propter ſscandalum, propter potentiam vel multitudinem delinquentium, quo caſsu parcitur multitudini: inchoatoribus tñ aut principalioribus delinquentium punitis, & ſsi delinquẽres ex authoritate ſse defendãt, non parcitur ſseueritati, etiam propter ſscandalum. h.d.
a ¶ Ca dixeron. Concord. cum cap. cum ex iniuncto. de noui ope. nuntiatio.
b ¶ Cayeſsſse en pecado mortal. Eſst ergo regu la, quod pro euitando eſscã dalo euitãda non ſsunt quę ſsine peccato mortali omit ti nõ poſsſsunt vt hic & in di cto. c. cum ex iniuncto.
c ¶ Que es la justicia. Non ergo innocens puniri põt à iudice propter ſscãdalum euitandum, vel tumultũ populi. Bar. in. l. 2. ff. ad. l. Cor. de ſsica. & iudex vel teſstis, cum tenetur dicere veritatem, non poteſst pro euitãdo ſscandalo, tacere veritatem. Inno. in c. officij. de pę niten. & rem. c. quatuor. & cap. quiſsquis. 11. q. 3. Veritas iuſstitiæ nõ eſst omittẽda, pro pter ſscandalũ c. qui ſscandalizauerit. & ibi gloſs. de regu. iu. nõ poſsſset ergoiudex (ꝗ ex officio tenetur facere iuſstitiã, & libe rare oppreſsſsos. l. illicitas. ff. de off. præſsid.) diſssmulare iuſstitiam, & pati ſsubditos opprimi, & inuadi: neq; debet hoc ſsuum officium omittere propter ſscandalum euitandum, & ita vult Inno. quem videas in. d.c. officij. & in ca. niſsi cum pridem col. 2. de renun. vbi formaliter dicit. Neq; credimus quòd propter ſscandalum dimittatur veritas iuſstitię naturalis, ꝙ eſsſset ſsi furti præciperetur, ꝙ nõ emendaret furtum: vel ſsi adulter cum adultera dimitteretur per ſsententiam, quod vltra prædicta conſstat ex dictis S. Thom. 2. 2. q. 43. art. 7. cum tractat an ſspiritualia bona ſsint propter ſscandalum dimittenda. & in iſstis bonis dicit diſstinguendum: nam quædã horum ſsunt de neceſssitate ſsalutis, quæ prætermitti non poſsſsunt ſsine mortali peccato: & tunc manifeſstum eſst quòd nullus debet mortaliter peccare, vt alterius peccatum impediat: quia ſsecundum ordinem charitatis plus debet homo ſsuam ſsalutem ſspiritualẽ diligere, quàm alterius: vnde iſsta prætermitti non poſsſsunt propter ſscandalum euitandum: in his vero ſspiritualibus bonis quæ nõ ſsunt de neceſssitate ſsalutis, diſstinguit ꝙ aliquando ſscandalum procedit ex malitia cũ aliqui. ſs. volunt impedire huiuſsinodi ſspũalia bona ſscãdala concitando: & hoc eſst ſscandalum Phariſsæorum, quòd eſsſse con temnendum Deus docet. Math. cap. I5. Quandoq; verò ſscandalum proceditex infirmitate vel ignorantia: & huiuſsmodi eſst ſscandalum puſsillorum, propter quod ſsunt ſspiritualia bona occultanda, vel etiam interdum differenda, vbi periculum non imminet quouſsque reddita ratione huiuſsmodi ſscandalum ceſsſset. Si autem poſst redditam rationem, huiuſsmodi ſscandalum duret, iam videtur ex malitia eſsſse: & ſsic propter ipſsum non ſsunt huiuſsmodi ſspiritualia opera dimittenda: & cum actus iuſstitiæ ſsit actus ſspũalis. vt & ibidẽ trad. b. Tho. ꝓcedũt in tali caſsu q̃ dicta ſsunt: & ꝗa negligẽtia in pręlato, eſst peccatũ mortale. g. in. c. ea quę de offi. ar chi. Præterea quando ſscandalum naſscitur ex malitia quod eſst ſscandalum Phariſseorum: tunc neq; tempora lia bona ſsunt dimittẽda ꝓ pter eos qui ſsic ſscãdala cõcitant: quia & hoc noceret bono cõmuni: daretur enim malis rapiendi occaſsio, & noceret ipſsis rapienti bus, qui retinendo aliena in peccato remanerent. ita dicit S. Tho. in dicta. q. 43. art. vlti. vbi & dicit ꝙ ſsi paſsſsim permitte ret̃ malis hominibus, vt aliena raperẽt, vergeret hoc in detrimentum veritatis, vitæ, & iuſstitiæ: & ideò nõ oportet propter quod cũq; ſscandalum temporalia. dimitt: in his tamen quæ eſsſsent de iure poſsitiuo ſseu de iuſstitia poſsitiua, poteſst ex iuſsta cauſsa ille qui legem condidit vel Ca nonem propter ſscandalum vel aliam iuſstam cauſsam contrariũ mã dare ſsecundum Inno. in dict. c. niſsi cum pridem. col. 2.
d ¶ O el enſseñamiento de la fe. Veritas doctrinæ non eſst omittenda, propter ſscandalum, vt hic, & in dict. cap. qui ſscandalizauerit. & infrà. l. proxima.
e ¶ Amanſsar. Seueritati diſsciplinæ detrahitur propter ſscandalum, vt hic & in. c. commenſsationes. vbi bona glo. 44. diſst. c. vt conſstitucretur. 50. diſst. glo. in dict. c. qui ſscandalizauerit. de regu. iu.
f ¶ Quarenta. Adde cap. latores. de cleri. excom. dep. mino.
g ¶ Començadores o mayorales. Adde dict. ca. latores. & quæ tradit Bart. in. l. aut facta. §. nonnunquam. ff. de pœnis.
h ¶ Estos. Adde glo. quæ allegat in hoc bona iura in dicto cap. commẽ ſsationes. 44. diſstin. & vide inſstà l. proxima.
¶ Lex. LI.
Veritas doctrinæ non eſst relinquenda propter ſscandalum: vnde contra defendentes errorem, aſsſserentes non eſsſse peccatum, ſseueriſsſsimè debet procedere prælatus, non attento ſscandalo neq; multitu dine. Si tamen errorem cognoſscerent, ſsed ceſsſsare à peccato nolint, ſsi ex eorum potentia, ſscandalum timeatur, ceſsſsare de bet pręlatus à punitione, ne ſsciſsma in Dei Eccleſsia oriaur: priuatim tamen debet eos docere. & monere, vt ab erroredeſsiſstãt pręſsertim ma iores & peritiores eorum, quibus emen datis, cæteri facilius corriguntur. h.d.
a ¶ En la ley. Suprà eo. l. 45.
b ¶ Paſsſsar contra ellos. Adde. ca. 1. in fine. de pęnit. diſst. 6. & ca. plurimos. 82. diſst. & glo. in. c. commenſsationes. 44. diſst. &. g. in. c. niſsi cũ pridẽ. ꝟſsi. pro graui. de renũtia.
c ¶ Fueſsſsen pocos. Idem ſsi eſssent multi, & à for tiori. vt ſsuprà l. proxima.
¶ Lex. LII.
Mortaliter peccant promotores ſscandali, dicente domino: Vê illi, per quem ſscandalum ve nit. h.d.
d ¶ Aquellos. Loquitur iſsta lex de ſscanda lo actiuo de eo qui ſscanda lizat, dans alijs occaſsionẽ ruinæ.
e ¶ En el euangelio. Math. 18.
f ¶ Dixo S. Auguſstin. vi. in. c. ſsicut ſsanctiꝰ. 32. q. 4.
g ¶ Del euangelio. Vide Mathei. c. 18.
h ¶ Mortalmente. Vid. de hoc per S. Thom. 2. 2. q. 43. arti. 4. vbi dicit ꝙ ſscandalum actiuum, ſsi ſsit per accidens, poteſst aliquãdo eſsſse peccatũ veniale putà, cùm quis vel actũ venialis pcccati, vd actum qui non eſst ſsecundũ ſse peccatum: habet tñ aliquã ſspeciem mali cõmittit cũ aliqua leui indiſscretione. Quandoq; verò eſst peccatũ mortale, ſsiue qñ cõmittit actum peccati mortalis ſsiue qñ cõtemnit ſsalutẽ ꝓximi, vel ſsi pro ea conſseruanda, nõ prætermittat aliquis facere quod ſsibi libuerit. Si verò ſscandalum actiuum ſsit per ſse: putà, cum intendit alium inducere ad peccandum: ſsiꝗdem intendat inducere ad peccandum, mortaliter, eſst peccatũ mortale: & idem, ſsi intendat in ducere proxi mum ad peccandum venialiter per actum peccati mortalis: ſsi ve rò intẽdat inducere proxi mũ ad peccãdũ venialiter, ꝑ actũ peccati venialis, eſst peccatum veniale: & idẽ di cas, & ſsi non intendat inducere, ſsed fa ctum ſsit indu ctiuum. ſsecun dum Sylueſst. in ſsumma. in parte ſscandalum. verſsi. ſsecũdò quærit̃.
¶ Lex. LIII.
Si aliqui ſscan dalizantur ex ſsuſspiciõe præ lati, ſsi ipſse innocens eſst, nõ culpatur ex ſscandalo. Debet tamen vita bona & operibꝰ bonis ſse exercere, vt videntes ſsuã rectam intentionem, ceſsſset ſscandalum. Quòd ſsi hoc non proſsit ad auferendum ſscandalũ doleat corde: & dolorem oſstẽ dat. hoc dicit.
i ¶ Honeſsta. Ortũ habet, iſsta lex à ca. inter ꝟba. 11. q. 3. &. & à. capi. niſsi cum pridem. verſsi. pro graui. de renuntiatio.
k ¶ Sant Pablo. 2. Ad Corinthios. cap. 1.
l ¶ Iob. Vide Iob. cap. 16.
m ¶ S. Augustin. Vid. in cap. ſsentit. 11. quæſstione. 3.
a ¶ A los otros. Vide in capi. non ſsunt audiendi. 1. q. 3.
c ¶ Dixo a los Fariſseos. Mathe. cap. 15.
¶ Lex. LIIII.
Prælatus nõ ſsit rixoſsus, & euitabit tria mala ex rixa prouenientia ſsuper biam, in uidiam, & diſs cordiam. hoc dicit.
d ¶ Barajador. Ortum habet ab his quæ ha bentur. 46. di ſstin. per totũ. & à dictis Hoſstien. in ſsumma. tit. detem po. ordi. verſsi. 11. regula. & homo peruer ſsus ſsuſscitat lites. Prouerbi. cap. 16. & honor eſst homini qui ſseparat ſse à contentio nibus: omnes autem ſstulti commiſscẽtur contumelijs. Prouerbiorũ. 2. c. itemſseruũ domini, non oportet litiga re. 2. ad Timo theum. c. 2.
e ¶ De S. Pablo. 1. ad Timoth. cap. 3.
f ¶ Sant Hieronimo. In. 1. Epiſstola ad Timotheum. Archid. 46. diſst. in ſsumma. vbi habentur iſsta verba.
g ¶ Paz. Vid. 91. diſstinct. §. 1. & per notum.
¶ Lex. LV.
Prælatus nõ ſsit percuſsſsor, facto, neq; ver bo. Peius eſst conuitio proximi famam ledere quàm eius bona per rapinam extorquere: eſst enim inſsanabile tale vulnus verbale. hoc dicit.
h ¶ Estonce. Adde cap. final. 45. diſstin. vnde habet hoc ortum. & ca. noli. de pœni tent. diſstinct. prima.
i ¶ Metan en verguença. Repre henſsio quę fit infamãdi cau ſsa illicita eſst. capi. nolite. 21. diſstinct.
k ¶ Eſsayas. Eſsaiæ. cap. 5. & in cap. vê qui di citis. 11. quæſst. 3.
l ¶ Roban los aueres. cap. deteriores. 6. quæſstione. 1.
a ¶ La mas preciada. Adde. l. iſsti quidem. ff. quod metus cauſsa. & melius eſst nomen bonum, ꝗ̈ diuitiæ multæ. Prouerb. c. 22. & melius quàm vnguenta precioſsa. Eccleſsiaſstes. 7. & curam habe de bono nomine Eccleſsiaſstici. c. 41. & crudelitas eſst negligere famam. c. nolo. 12. q. 1. fama bona impinguat oſsſsa. Prouerb. c. 15. & præſsumitur quis dignus exbona fama Bal. in. l. barbarius. in fine 2. lecturæ. ff. de offi. præto.
¶ Lex. LVI.
Punitur prælatus corpora liter aliquem percuriens, ar bitrio ſsui ſsuperioris, põt tamen cauſsa diſsciplinę per cutere ſsubditos, non ſsuis manibus, ſsed iubendo aliũ, vt percutiat. Clerici tamẽ, in ſsacris conſstituti, non de bẽt virgis ſseu flagellis cædi, niſsi pro magnis criminibus: & tunc non manu lai ci, ſsed clerici: niſsi clericꝰ ita eſsſset pertinax ꝙ nõ permittat ſse capi aut percuti à cleri cis: tunc enim poſsſsunt hoc laici facere de mandato p̃lati. h.d.
b ¶ Ferida corporal. Ortum ha bet abhis quę notat glo. 45. diſst. in ſsum. & Hoſstien. in ſsum. de tẽpo. ordi. verſsi. 10. regula. &. 1. ad Titũ. c. 3. ibi non percuſsſsorem. vbi glo. ordinaria ex ponit. i. non ferocem, non crudelem.
c ¶ Temidos. Adde. c. 1. &.c. Epiſscopum. 45. diſst.
d ¶ Qual tuuiere por bien. Videtur canon ex hoc inducere pœnam depo ſsitionis. vt in ca. epiſscopum. 45. diſstin. &. 1. q. 7. c. ſsi quis omnem. ſsed intelligunt Cardina. & Præpo. Alexand. in dict. c. epiſscopum. quan do percuſssio eſsſset ita immoderata ꝙ membrum abſscindit, vel quãdo prælatus in hoc eſsſset incorrigibilis, tunc per contumaciam poteſst deponi: vnde ſsi hoc ceſsſsaret arbitrariè (vt hic dicitur) venit prælatus puniendus.
e ¶ De castigo. Adde. c. cum beatus. 45. diſst. &.c. licèt. ead. diſst. &.c. cum voluntate. vedi. ſsi qui vero. de ſsent. excommu. quando enim ille qui habet auctoritatem, percutit ad correctionem, talis potius à fine de bet vocari corrector, quàm percuſsſsor: quia ſsemper res à meliori denominanda eſst,
f ¶ Non con ſsus manos. Adde. c. non liceat. 86. diſst. & glo. in. c. illi qui. 5. q. 5. & in aucten. de ſsanctiſss. epiſsco. §. ſsed neq; proprijs manibus. ſsi tamen non haberet alium, poteſst per ſseipſsum verberare. glo. in ſsumma. 45. diſst. & in dict. c. non liceat. vbi Archid.
g ¶ Lo que non deuieſsſse. Qui ſsunt in minoribus ordinibus conſstituti, licite verberantur etiam pro minoribus criminibus. vt in. §. Salomon verò. 45. diſst. &. 35. diſst. ca. ante. glo. in ſsum. 45. diſst. & hic dum tñ fiat per illum ad quem pertinet. vt in c. cum voluntate. §. fi. de ſsen. excõ.
h ¶ Ordenes ſsagradas. In ſsacris ordinibus conſstituti, non niſsi pro maioribus criminibus ver berantur. 35. diſstinct. cap. ante omnia. & cap. cum beatus. 45. diſst. & hic & adde Abb. in cap. 1. fina. notabi. de calumniato. & intellige hoc de clericis ſsæcularibus, nam regulares, ſsecundum eorum conſstitutiones, etiam pro leuibus culpis verberantur. ſsecundum Archidia. & Præpo. 45. diſst. in ſsumma.
i ¶ Tan grandes yerros. c. cum beatus. 45. diſst. dicit de grauioribus criminibus: & quæ ſsint iſsta, dicit Archid. poſst Laur. ꝙ colligitur ex his quæ habẽtur in. ca. cum illorum. de ſsen tent. excom. & vid. quę no tat Bart. in. l. leuia. ff. de accuſsa. Bal. in. l. 1. colu. 10. &. 11. C. qui accuſsa. nõ poſsſs. Ang. Areti. in tracta. malefi. in parte Hæc eſst quædam inquiſsitio. colu. 4. &. col. 8.
k ¶ Deſscomulgados. Vid. c. vni uerſsitatis. de ſsentẽ. excom. & glo. in. c. ſsi clericos. đ ſsen tent. excom. lib. 6. debet er go per miniſstros eccleſsiæ verberari, vt notat Cardina. de Turre cremata. poſst Hugo. in cap. illi qui. 5. q. 5. & ſsecundum eos conſstitutus in minori ordine, poterit etiam preſs byterum, verberare, nõ tamẽ poterit fieri verberatio, per cõuerſsum eccleſsię vł mo naſsterij, ſsecun dum Ioan. an dre. poſst Vincent. in dict. c. vniuerſsitatis. & præpo. Alexand. poſst Archid. 45. diſst. in ſsumma. quia iſsta verberatio clericorum eſst canonibus odioſsa. & dict. ca. vniuerſsitatis. tantùm permittit per clericum vel monachum & circa illum tex. vid. notab. conſsi. Curtij ſsenioris. nu. 78. & ille tex. ſsecundum Abb. ibi procedit in alijs prælatis inferioribus ab epiſsco po & ſsi non ſsint regulares ſsecundum Abb. ibi.
l ¶ Prender. Videtur lex iſsta velle quòd tunc clericus poteſst capi per laicum de mandato prælati, quando aliter non poteſst fieri per clericum & huius ſsentẽtiæ videtur eſsſse glo. in ca. vniuerſsitatis. de ſsent. excom. ita intelligens. c. vt famæ. eo. tit. qui videtur velle ꝙ laici poſsſsint capere clericos de mandato ſsuorum prælatorum, ſsed tu dic ꝙ illud. c. vt famæ. indiſstinctè procedit, & ſsi alias capi poſsſset clericus: quia aliud eſst in captura, aliud in verberatione. vt declarat Abb. in dict. c. vniuerſsitatis. & eſst tex. & ibi glo. in cap. ſsi clericos. de ſsent. excommu. lib. 6. adde. l. 3. tit. 9. infra ead. partit. An autem tortura clerici fieri poſsſset per laicum, vid. Abb. in dict. c. vniuerſsitatis. dicentem, quòd non de iure: dicit tamen de conſsuetudine contrarium ſseruari quia clerici non ſsunt edocti in hoc. vt laici: & quia ferè nemo clericꝰ in huiuſsmodi obtemperaret. & vid. etiam in hoc Epiſscopum Calaguritanum in ſsua praxi criminali, in verbo tortura.
[m] ¶ Se defendieſsſse. Adde cap. vt famæ. in fine de ſsentent. excom. glo. in ſsumma. 45. diſstinct. & nota. hanc legem, quod ſsi fit exceſsſsus, incurrit excommunicationem: de quo vide Abbatem in dict. cap. vniuerſsitatis. poſst glo. notantẽ, quòd etiam prælati incidunt in ſsenten tiam Canonis excedentes debitam caſstigationem, ſseu correctionem in verberando.
¶ Lex. LVII.
Prælatus fugiat ſspectacula, ad aleas, taxilloſsue non ludat, neq; pilæ ludo, neq; teguli, neq; alijs ſsimilibus ludis, neq; tales ludos inſspiciat & ſsi monitus ab his, non deſsiſstat, tribus annis ab officio prohibetur, neq; beſstiam aut auem manibus proprijs venetur. Si monitus, non deſsiſstat, ſsuſspẽditur tri bꝰ mẽſsibus ab officio. h.d.
a ¶ A ver los juegos. Ortũ habet ab aucten ti. de ſsanctiſss. epiſsco. §. inter dicimus. collat. 9. &. C. de epiſsc. & cleri. auct. interdicimus. vi. etiã in. c. nõ oportet. de conſse. diſst. 5. & in. c. his igitur. 23. diſst. & in cap. presbyteri. 34 diſstinct. & in cap. clerici. de vita & honeſsta. clericorum.
b ¶ Lidiar los Toros. Nota hoc contra huius temporis abuſsum, & dicebat Cardina. in Clemen. ne in agro. §. porrò. columna. 2. de ſstatu monachorum, poſst Laurenti. per text. ibi. & ner dictum. §. interdicimus. &.c. ſsententiam ſsanguinis, ne clerici vel monach. quòd clerici non debent intereſsſse ludis, oſstentationibus, & duellis, executio nibus damnatorum ad mortem, ſseu alijs inhumanis actibus laicorum: ex quo (non tamen allegata iſsta lege Partitarum) dicit Epiſsco pus Calaguritanus in ſsua Praxi criminali in parte. publicis ſspectaculis. probabilem videri aſsſserentium opinionem non licere clericis maximè ſsacerdotibus, Tauricidijs intereſsſse: quippe cùm inficiari nemo valeat, quòd ille actus inhumanus ſsit, & antiquam redolens barbariem, & in quo plures exinde hominum ſsequantur interitus tantoq; ſsoleantiocundiora reputari ſsimilia ſspectacula, quanto ſsæuior in homines fuerit Taurorum ferocitas iaculis laceſssita. Adde glo. in cap. qui venatoribus. 86. diſstinct. quæ dicit, quòd exercens in harena operas ſsuas cum beſstia dentata, peccat mortaliter: & qui aſspicit, eſst infamis. quæ tamen glo. ſsecundum legem quam allegat videtur ſsentire de locante ad hoc operas ſsuas: non vero, quando fit virium exercendarum gratia. Ioannes à Medina in Tractatu ſsuo de Reſstitutione & contractibus. quæſstione. 21. ad finem, vult immunes eſsſse à peccato, tam eos qui rempublicam regunt, dummodo de bitam diligentiam præmittant, vt à loco, vbi Tauri ſsunt agitandi, expellantur pueri, ſsenes, mulieres, mente capti, claudi ſseu infirmi ſseu aliæ perſsonæ, quæ veniente Tauro in loco tuto ſse ponere non poſsſsent, quàm eos qui per ſse Tauros in platea agitant, & ad curren dum contra ſse irritant, dum tamen id temerè non agant, ſsed habẽtes propè ſsecuritatis locum, vbi ſse poſsſsent tutè recipere. Quam eos qui videndo aſssiſstunt, dummodo nõ de peccato aut negligentia, ſsi qua in rectoribus fuit, neq; de currentium temeritate, aut de damno alicui ex Taurorum agitatione veniente lætentur: ita concludit dictus Ioannes à Medina nihil allegans ad hoc probandum, aſsſserens quòd ſsi interdum mors alicui, aut damnum aliud præter intentum & ſscientiam rectorum reipublicæ accideret, dummodo debitam diligentiam præmiſserint, non venit rectoribus imputandum: neq; ob id quod rarò, & per accidens venit, ſsunt humani actus vniuerſsaliter condemnandi, vt dicit poſsſse in alijs, tam ludis, quàm ſserioſsis exemplificari: ego tamẽ ludum iſstum noxium & cul pabilem reputo. l. nam ludus. ff. ad legem Aquiliam. neq; arbitror diligentiam aliquam ſsufficere ad cauendas mortes & damna quæ ex iſsto ludo eueniunt, tam ex Tauris, quàm ex iaculis in eos miſsſsis: ex quibus non ſsolùm Tauri irritatione, verùm ipſsi homines Tauros agitantes moriuntur: & iſstæ mortes non rarò, ſsed ſsæpè & ſsæpiſssimè & quaſsi communiter eueniunt, & euenire eſst probabiliter ſsperandum. vide ad iſsta quæ dixi in. l. 10. Titu. 13. infra. eadem Partita.
c ¶ Iugar. Adde cap. clerici. de vita & honeſsta. clericorum. & cap. epiſscopus. 35. diſstinct. & cap. inter dilectos. de exceſss. præla. & pœna publici aleatoris eſst, vt repellatur ab obtinendo beneficio: & ſsi nunquam fuerit monitus, vt deſsiſstat a ludo. vt probaturin dicto capit. inter dilectos. iuxta glo. in dict. cap. clerici. in verbo ad aleas. & notat Abb. in dict. cap. inter dilectos. 2. notabili. & ſsuper gloſsſs. 1. quòd collatio facta tali, eſst nulla: ſsi de hoc conſstabat tanquam facta vili & indigno: & ſsi non conſstabat: quia erat occultus, debet irritari quæ vltima verba Abbatis diſsplicent Epiſscopo Calaguritano in dicta ſsua Praxi criminali, in verbo Aleatores. & bene: nam ſsi hæc eſst pœna aleatoris publici, vt repellatur ab obtinendo, quomodo occultus aleator illa punietur: beneficio autem obtento, non priuatur ꝓpter ludum, ſsed alia mitiori pœna poterit plecti & ſsic pœna arbitraria niſsi monitus no lit ſse corrigere: quia & tunc beneficio priuabitur. vt in dict. cap. epiſscopꝰ. 35. diſstinct. ſsecundum Abbatem. vbi ſsu prà.
d ¶ Dados ni tablas. Adde iura de quibus ſsuprà in glo. proxima. & vt vides hic diuerſsum eſsſse ludum tabularum & Azardi, prout perpendit Abb. in dict. ca. clerici. vtrumque tamen prohiberi clericis.
e ¶ Pelota. De iſsto non habetur in dictis iuribus, fortè ideò prohibetur clericis: quia nõ decet clericos nudari veſstibus in publico, quod requiritur ad iſstum ludum, aliàs iſste ludus permiſsſsus eſst. vt in. l. ſsolent. §. 1. ff. de aleato.
f ¶ Tejuelo. Fortè, quia ludentes ad hunc ludum tollunt veſstem ſsuperiorem: & fit in publico iſste ludus: ludere verò clericum ad ſscacos, non eſst prohibitum, vt dicit glo. in dicta aucten. interdicimus. & in corpore, vnde ſsumitur: vel dic quòd ſsi clericus ludat ad ſscacos, cau ſsa voluptatis vel cupiditatis, tunc & iſste ludus clericis eſst prohibitus. Si verò cauſsa recreationis, tunc non eſst prohibitus, quia ibi hu manum ingenium, non fortuna exercetur, ſsecundum Innocentium in cap. lator. de homicid. Ioannes Andre. in cap. clerici. de vita & honeſstate clericorum. Hugo. Lau. & Archidia. & Præpoſsi. in dicto cap. epiſscopus. 35. diſstinct.
g ¶ Del aſsſsoſsſsegamiento. Nota iſstam rationem.
h ¶ Nin pararſse a ver. Adde iura de quibus ſsuprà.
i ¶ Por tres años. Sequitur quod habetur in dict. §. & in dicta auctent. interdicimus. C. de Epiſscopis & clericis. quæ pœna cum à iure Canonico non reperiatur approbata, non tenebuntur iudices Eccleſsiaſstici ad illam clericis infligendam: ſsed ad id quod habetur in dicto cap. Epiſscopus. & in dicto ca. clerici. & cap. inter dilectos. vel ad aliam arbitrariam, pro modo & conſsuetudine ludentis, & aliarum circunſstantiarum: prout perpendit Epiſscopus Calaguritanus. vbi ſsuprà.
k ¶ Caçar con ſsu mano. Nota hoc verbum Con ſsu mano. quia declarat opinionem illam multorum: quòd Epiſscopo indiſstinctè prohibeatur venari: de qua per Hoſstien. in ſsumma. de cleric. venat. per text. cap. 1. Illius tituli. & per cap. 1. 34. diſstinct. vt intelligatur quando ipſse epiſscopus ſsuis manibus venatur: ſsecùs ſsi alij, eo præſsente, cau ſsa fortè recreationis vel incitandi appetitum ſseu calorem naturalẽ. Et tene menti iſstum intellectum: quia Hoſstien. in ſsumma. de cleri. venat. & in cap. 1. in lectura illius tituli vult idem eſsſse in Epiſscopis, quòd in cæteris clericis quibus eſst prohibita venatio, & reſspondet ad dictum cap. 1. in quo glo. & alij fecerunt fundamentum, & cum Hoſstien. tranſsit Ioan. de Ana. ibi & non ſsolùm epiſscopis, verum & clericis illicita eſst venatio, quãdo apponant mentem in venatione, ita quòd eccleſsia in ſspiritualibus vel temporalibus exinde detrimẽtum patiatur, vel aliquod onus inde habeat, vnde neceſssitate exiſstente licita eſst etiam clericis & monachis, vt quia apri deuaſstant vineas clericorum, vel ſsegetes, vel cauſsa recreationis & vtilitatis aliquotiens. ſsecundum Hoſstien. & Ioan. de ana. vbi ſsuprà. per quos ſsi velis poteris videre latius de iſsta materia. & per gloſsſs. in cap. qui venatoribus. 86. diſstinct. & Adde legem. 47. infrà. tit. 1.
l ¶ Vedaſsſsen. Vide in dict. cap. 1. de cleri. vena. & Hoſstien. in ſsumma. §. fina. in fi. vult requiri trinam monitionem. 12. q. 2. c. indignè. Henricus & Ana. in dict. cap. 1. quod tamen diſsplicet Epiſscopo Calaguritano in dict. prax. crimina. in verbo venatores. qui vult nullam requiri monitionem, tutius eſst tenere quod requiratur, maximè ſstan te lege iſsta partitarum, ſsaltem vna monitio.
m ¶ Por tres menſses. Vt habetur in. c. 1. de cle. vena. vñ ſsumpta eſst iſsta lex.
¶ Lex. LVIII.
Caueat Prælatus ne ſsit cupidus immoderatè: talis enim libentius intuetur aurum quàm Solem, id eſst, temporalia quàm ſspiritualia infallibilia. h.d.
a ¶ Rayz. 1. ad Timoth. c. 6. c. quia radix. de pœnit. diſst. 2. ca. bonorum. 47. diſst. & in. l. 4. tit. 3. 2. par. vbi vide quæ dixi.
b ¶ Salomon. Et habetur in. c. ſsicut hi. 47. diſstinct.
c ¶ Al oro. Qui aurum diligit non iuſstificabitur. Eccleſsi. c. 31. & ibidem Beatꝰ vir qui poſst aurũ nõ abijt. & nolite poſssidere aurum, neq; argentum. Mathei. 10. & ibi Eſst in ore dolus, vbi eſst au rum bonum: auaritia enim fidem frangit neq; tenet ver borũ ſsimplicitatem. Sanctus Ambroſsius in expoſsi tione primi Pſsalmi. col. 10. vbi tradit de interpretatio ne nominis fluminis Phiſson, qͦd latinè dicit̃ oris com mutatio. & di xi ſsuprà. titu. proximo. In
d ¶ Defendio. Vi de. 1. ad Timo the. c. 3. 47. diſstin. per totũ. vſsq; ad. §. neceſsſse.
e ¶ Reprehender. Turpe eſst doctori cum cul pa redarguit ipſsum. & vide in ca. iudicet. & in. c. po ſstulatꝰ. 3. q. 7.
¶ Lex. LIX.
Debet Ptæla tus eſsſse bene præpoſsitꝰ domui & familiæ ſsuæ proui dere, tam circa alimenta, quàm erga mores: & ſsi in hoc negligit, punitur. Habeat etiam in ca mera probos clericos, qui digni teſstes ſsint vitæ eius & famæ. h.d.
f ¶ Endereçador. Vid. 1. ad Timoth.. c. 3. & in. §. neceſsſse. 47. diſstin.
g ¶ Lo que ha meneſster. Adde. c. videntes. 12. q. 2
h ¶ Soſspechar. Vide glo. in dict. §. neceſsſse.
i ¶ Tamaño yerro. Negligentia eſst crimen dignum depoſsitione. vt hic & in ca. dictum. 81. diſstinct. vide quod in hoc notat Hoſstien. in ſsum ma. de ſsupplend. neg. prælat. §. quam pœnam.
k ¶ Lo que deuia. Vide in dict. §. neceſsſse. in fine. & ca. penulti. & vltimo. 47. diſstinctione.
l ¶ Soſspechar contra el. Præſsumitur in dubio culpa in domino, ſsi eius familiares ſsunt mali. vt hic & in cap. peruenit. 18. diſstin. & ibi glo.
m ¶ En ſsu camara. Vid. 2. quæſstione. 7. cap. cum paſstoris. & duobus capitu. ſsequentibus. & capi. epiſscopus. cũ ſsequenti. de conſsecrat. diſstinct. 1. & Epiſscopi debẽt habere aꝑud ſse potiùs homines literatos, quámilliteratos. gloſsſs. in ca. eſsto ſsub iectus. 95. diſst. an autem poſs ſsint ſsecum ha bere officiales armatos, Ab bas, quòd nõ. in ca. cum nõ ab homine. de iudi. col. 2. & in capi. ſsignificaſsti. in fine. de officio delegat. niſsi haberent temporalem iuriſs dictionem in loco. vtibi per eum. & cum dicto Abb. te net ibi Felin. referens alios modernos tenentes cõtra Abbatem ibi allegantes in contrariũ Bal dũ in. l. nãſsalutem. §. fi. ff. de offi. præfe cti vig. & ſsimiliter tenet contra Abba. Decius in dicto capi. cum non ab homi ne. vt pro exe cutione iuſstitiæ poſssit habere armatã familiam.
n ¶ De orden. An ſsine licentia ſsui Abbatis epiſscopus aſsſsumere poſs ſsit ad hoc mo nachum, glo. dicit quòd ſsic quando monaſsterium nõ eſst exemptũ ih dicto capi. cum paſstoris. vide ibi.
¶ Lex. LX.
Tenetur Prælatus eccleſsiam ſsuam taliter ordinare, ꝙ nihil ad eius ſseruitium deficiat, quòd clerici honeſstè viuant, eliget epiſscopus ad hoc perſsona sidoneas: & nemini committat duo officia in eccleſsia, ſsed vnum duntaxat. hoc dicit.
o ¶ Su Egleſsia. Sed an debet prælatus negocia propria præferre negotijs ſsuæ eccleſsiæ, vide Lucam de Penna, quòd non. in. l. fina. C. de ſsilentia. & decu. lib. 12.
a ¶ Ordenadamente Adde. c. in omnibus. de confecra. diſst. 5. Hoſstien. in ſsumma. de tempo. ordina. verſsic. tertia decima regula. & vid. cap. tales. 23. diſstinct.
b ¶ Dos officios Adde ca. 1. & fi. 89. diſst. ca. cum ſsingula. de præbend. lib. 6. & an poſssit quis eodem tempore habere plures dignitates vel ofcia, vid. Ioan. de Plat. in. l. 3. C. de dignita. lib. 12. vbi dicit, ꝙ ſsi habent adminiſstrationẽ annexam, & interſse contineant repugnãtiam, ſsiue per actum vnius, impediat̃ adminiſstratio al tenus, & non poteſst. Siverò non habẽt ad miniſstrationẽ annexam, & poteſst. Et an cũ poteſst duo tenere, habere debeat duplex ſsalariũ. tex. eſst ꝙ ſsic. in. l. his ſscholaribus. C. de eroga. mili. an no. lib. 12. vide tex. cum glo. & ibi Bart. in aucten. vt iudices ſsine qͦqͦ ſsuffra. §. illud. tamen. & per Plate. in dict. l. 2. vide etiam in iſsta materia eũdem in l. 2. col. fi. C. vt dign. ordo ſser uet. & in. l. cõperimꝰ. C. de proximis ſsacro. ſscrinio. li. 12. & in. l. eis ꝗ dẽ. C. qui milita. non poſsſs. eo. lib. & vid. omnino Ange. in. l. ſsi quis decurio. C. de falſs. & vid. l. libertus. §. cum ſsimul. & ibi Bar. ff. ad municipa. vid. etiam quod habetur in volumine pragma. fo. m̃. 40. in ordina. de Medina. &. l. 14. 15. &. 16. tit. 2. lib. 7. ordi. rega.
¶ Lex. LXI.
Epiſscopus ad adminiſstrationem rerum eccleſsiæ & Epiſscopatus po nere debet œconomos clericos non laicos, neq; conſsanguineos, ſseu alios de quibus præſsumeretur, ꝙ ſsint proni ad eius mandatũ, h.d.
c ¶ Que lo recabden De OEconomo loquitur, qui debet conſstitui ab epiſscopo. vt in. l. omnes. §. hoc nihilominus. C. de epiſsc. & cle. c. quia. 89. diſst. glo. in. c. cum ſsimus. 9. q. 3. Sed an requiratur conſsenſsus Capituli. Inno. & Abb. in. c. edoceri. de reſscrip. tenẽt ꝙ ſsic, quando præ latus vellet conſstituere œconomum generalem, qui omnia negotia gerat, tam in iudicio, quàm extra: quia hoc poteſst computari inter ardua. Quid autem, ſsi Papa indicat decimam vel aliã collectam fructuum & prouẽtuum eccleſsiaſsticorum? quis eliget collectorem ſseu exactorem in eo qđ pro parte euenit cuilibet eccleſsiæ, ſseu eius bene ficiatis, vidi in facto, & prætendebat epiſscopus ſsibi pertinere. Iudicari tamen vidi ꝙ Capitulum Eccleſsiæ eligat. & eſst bonus tex. in. l. exactores. C. de ſsuſscepto. Præpo. & Archi. lib. 10. & ibi Ioan. de Pla. & Lucas de Penna.
d ¶ Legos. OEconomus eccleſsiæ, & epiſscopi debet eſsſse clericus, vt hic & in ca. quoniam in quibuſsdam. & ca. in noua actione. 16. q. 7. cap. quia. 89. diſst. &.c. indicatum. & ita tenet Inno. in cap. edoceri. de reſscrip. & in c. 2. de iudi. Abb. tamen in vtroq; loco tenet contrarium eo caſsu quo œconomus non haberet iuriſsdictionem in clericos ſseu præeminentiam in rebus ſspiritualibus. & ita dicit debere intelligi dict. c. indicatum. nam ſsi ad temporalia & bona ruralia epiſscopatus conſstitueretur ſsine iuriſsdictione & præeminentia in ſspiritualibus, ſsecundum eũ poteſst eſsſse laicus: imò magis honeſstum eſst vt ſsit laicꝰ & hoc ſsecundum eum voluit glo. notabilis in dict. c. indicatũ. Frãciſsc. de Areti. Feli. & Deciꝰ tenent contra Abb. etiam in temporalibꝰ: & videtur bonus tex. in dicto. c. indicatũ, prout pon derat Decius. huic opinioni fauet. l. iſsta Partitarũ, in rationibus in ea aſssignatis, vbi nihil de iu riſsdictione & præeminẽtia inclericos: & tenẽdo iſstam opinionem, li mita ſsecundũ prædictos, ꝙ licèt cõtra diſs poſsitionẽ iſstã laicus conſstituatur œconomꝰ rerum eccleſsiæ, non erit nulla con ſstitutio, & tenebit adminiſstratio, vnde opꝰ erit ꝙ exciperet̃ con tra laicum. vi. ibi per eos. limita etiam ſse cundum Bal. & Feli. in dicto. c. 2. niſsi non reperiretur clericus ad id idoneus: nam tunc committi poſsset laico qui non eſsſset conſsanguineus prælati.
e ¶ Ante los juezes ſseglares. Nota hoc. & iſsta ratio non deducitur in iuribus, de quibus ſsuprà in gloſsſs. proxima. & nota ad intellectum, & limitationem. l. 1. C. vbi de rat. agi oportet. &. l. 32. tit. 2. 3. part.
f ¶ A ſsus parientes. Adde. c. decenter. 89. diſst. limitat Bal. & ſsequitur Felinus, in. c. 2. de iudi. niſsi conſsanguineus eſsſset homo honeſstæ & probatæ vitæ. arg. eius qđ notatur in. l. 1. §. his autem. ff. de ripa. muni. nam ipſsa animi virtus habetur pro ſsatiſsdatione. glo. ibi ſsingularis.
g ¶ Doblado. Hæc habentur in dict. c. decenter.
¶ Lex. LXII.
Prælatus maior tenetur prælatis ſsibi ſsubditis iubere, vt curam habeant de ſsubditis ſsuis, & vt honeſstè viuant, & domibus & rebus eccleſsiarum ſsuarum ſsint bene præpoſsiti. h.d.
h ¶ Mandar a los otros. Adde. c. in omnibus. de conſsecra. diſstin. 5.
i ¶ So ellos. Et poteſst epiſscopus petere rationem adminiſstrationis eccleſsiarum ſsibi ſsubiectarum. vt tradit Abb. in. c. cum venerabilis. de excep. col. 12. non tamen diſsponit de rebus eccleſsiæ inferioris, ſsine eius prælato. c. cum ab eccleſsiarum. de offi. ord. & eſst epiſscopus generalis ſsponſsus omnium eccleſsiarum ſsuæ dioceſsis. vi. per Abb. in. c. cũ om̃es. col. 3. de cõſsti. & in. c. cũ conſsuetudinis. de cõſsu. & in. c. fi. col. 1. de poſstu. prælat. & in cap. cauſsam quæ. col. 2. de electio. maior tñ eſst communio inter epiſscopum & eccleſsiam cathedralem quam cũ alijs eccleſsijs inferioribus. vi. ꝑ Abb. in. c. requiſsiſsti. de teſsta. col. 2.
¶ Lex. LXIII.
Ponit iſsta lex caſsus in quibus epiſscopus habet poteſstatem diſspenſsandi. h.d.
a ¶ Diſspenſsacion es. Diſspenſsatio eſst prouida iuris communis relaxatio, vtilitate, ſsiue neceſssitate penſsata. vel diſspenſsatio eſst rigoris iuris per eum, ad quẽ ſspectat canonicè facta rela xatio. 1. quæſstione. 7. §. niſsi rigor. & c. ſsequẽti. Speculat. titu. de diſspenſsatio. §. 1.
b ¶ Simonia. Simonia committitur in or dine, vt quia dedit aliquis pecuniam, vt ꝓmoueretur ad ſsacrum or dinem nõ po teſst epiſscopus diſspenſsare, vt in. c. nobis. de ſsimonia: Papa tamen bene diſspenſsat in hoc. vt ſsuprà. eo. l. 5. in fine: licèt Papa non ſsoleat cum iſsto diſspenſsare. 1. q. 1. c. erga. c. penul. de ſsimo. Si tamen ignorante ordinato pecunia fuit ſsoluta, dicit Hoſsti. in ca. de ſsimoniacè. de ſsimo. ꝙ epiſscopus poterit diſspenſsare, & habetur etiam infra. l. proxima. & in. l. 19. titu. 17. infrà ca. Partit. quod procedit ſsecundum Abb. ibi etiam ſsi hoc delictum eſsſset manifeſstum per tex. ibi indiſstinctè permittentẽ diſspenſsationem, & per. c. præſsentium. 1. q. 5. fatetur tamen Abb. doctores communiter tenere contrarium, quando delictum eſst mani feſstum, tunc enim ratione ſscandali, & ſsi eo ignorante commiſsſsa ſsit ſsimonia, ꝙ epiſscopus non diſspenſset: & hoc videtur tutius, & placet etiam Ioan. de Ana. in dict. c. de ſsimoniace. qui reſspõdet ad iura quę pro ſse Abb. adducit. addit etiam Ioan. de ana. ibi, ꝙ vbi agitur de diſs penſsando circa epiſscopalem dignitatem, ſsiue ſsimonia ſsit commiſsſsa ſscienter ſsiue ignoranter, requiritur diſspenſsatio Papæ: quia ipſse ſsolꝰ diſspenſsat ſsuper defectu dignitatis epiſscopalis, iuxta ca quæ habentur in. c. innotuit. de elect. &. c. fi. de poſstu. præla. Si verò ſsimonia cõ miſsſsa ſsit in beneficio, diſstinguit Abb. vbi ſsuprà. inter dignitatẽ ſseu beneficium curatum, quæ in hoc æquiparantur, & inter beneficiũ ſsimplex. Primo caſsu, ſsiſsciente eo fuit commiſsſsa, & ſsponte renuntiat beneficio, poterit cum eo epiſscopus diſspenſsare ad aliam eccleſsiam, non vt habeat illam in qua commiſsſsa fuit ſsimonia, diſspenſsari tamẽ poterit, vt etiam in illa habeat beneficium ſsimplex cum executione minorum ordinum tantùm. Si tamẽ non renuntiaret ſsponte, ſsed expectaret ſsententiam condemnatoriam, tunc non diſspenſsat epiſscopus, vt habeat beneficium in iſsta eccleſsia, neq; alibi. c. nobis. in fi. de ſsimo. &. 1. q. 5. c. 1. Si verò, eo ignorante, vt quia alius eo ignorante dedit pecuniam: & tunc aut fuit data à ſsuis emulis, & ſsibi non nocet. c. nobis. 1. reſspon. & ca. ſsicut. de ſsimo. aut ab amicis, & tunc, ſsi ſspõ te renuntiat, poteſst ſsecum diſspenſsari, magna miſsericordia: & idem etiam, ſsi expectetur ſsententia, & eſsſset vtilitas eccleſsiæ euidens vel ne ceſssitas. ſsecundum Hoſstien. & Calderi. quod Abb. non placet: imò & ſsi talis neceſssitas vel vtilitas Eccleſsiæ adeſsſset, ſsi ſsit dignitas vel beneficium curatum, ita eo ignorante, quæſsitum nullo caſsu diſspenſsàtur per epiſscopum in ea vacatione, vt talem dignitatem vel beneficium habeat, ſsed in alia vacante ſsic: alia verò beneficia poteſst habere ſsine aliqua diſspenſsatione: ex quo ipſse non commiſsit ſsimoniã, allegat Abb. dict. c. præſsentium. 1. q. 5. Si verò beneficiũ fuit ſsimplex & eo ignorante, commiſsſsa fuit ſsimonia, & ſsponte renuntiet diſspenſsare poteſst epiſscopus etiam, vt ea vice illud beneficium habeat. Si verò ſsponte non renuntiet: vel eo ſsciente commiſsſsa fuit ſsimonia, nõ diſspenſsat ſsecum epiſscopus. c. penul. de elect. in verſsi. quamuis. Quid tamen, ſsi vtilitas euidens, vel neceſssitas eccleſsiæ eſsſset, Hoſstien. & Calderi. voluerunt, quòd tunc diſspenſset epiſscopus: quod Abb. quãdo eo ſsciente commiſsſsa fuit ſsimonia, non placet: concedit tamen ꝙ ſsi eo ignorante commiſsſsa eſsſset: licèt diſstulit renuntiationem, expectans ſsententiam donec fuiſsſset certioratus de ſsimonia, tunc bene cum eo diſspenſsetur: ſsecùs tamen, ſsi certior factus voluit expectare ſsententiam. & in omnibus illis caſsibus quibus permittitur epiſscopo diſspẽſsatio: intellige ſsi pecunia ſsibi non fuit data, ſsed prædeceſsſsori, vel alteri, aliàs ſsecùs glo. in. d. cap. præſsentium. Specul. vbi ſsuprà Abb. in dict. cap. de ſsimoniacè. quidau tem, ſsi ſsimonia commiſsſsa ſsit circa ſsepul turas ſseucirca exequiasmor tuorũ, vel benedictiones nubentium, vel in benedicendo veſstes ſsacerdotales, vel vaſsa ſsacra, vł ſsimilia? dic quòd poterit epiſscopus diſs penſsare ſsecun dum Speculatorem, vbi ſsuprà. peracta penitentia. quod dictum dicit multum eſsſse menti tenendum Ioannes de Imola. in cap. poſst tranſslationem de renuntiatio. ſsuper gloſsſs. in verbo nequeant. ſsubdit tamen quòd non eſst ſsine aliquali dubitatione ex illo dubio, an vbi non reperitur prohibitum, ſsed permiſsſsum diſspenſsari, permittatur Epiſscopo diſspenſsatio. Quia iura loquuntur quando abſsolutio non retinetur, non quando diſspenſsatio. Tenendum tamen menti, & notandum dicit dictum Speculatoris, & ſsatis fauet lex iſsta Partitarum, & melior lex ad hoc in. l. 19. titul. 17. eadem Partita. Aduerte etiam quòd ſsimoniaci in ordine vel beneficijs publici vel occulti ſsunt hodie inſso facto excommunicati & ſsuſspenſsi per extrauagantes Pauli & Sixti, quæ ſsunt in volumine extrauagantium, & abſsolutio reſseruatur Papæ. & tradit Sylueſster in verbo ſsimonia. verſsicu. decimo nono quæritur. Vnde à Papa hodie debet peti, & obtineri abſsolutio excommunicationis, & diſspenſsatio ſsuper ſsimonia in ordine, vel bcneficijs, prout & voluit Sylueſster in ſsumma. in verbo diſspenſsatio. veriſsiculo. decimò quæritur. Vnde aduerte ne erres, ſsicut in hoc fortè videtur erraſsſse Decius conſsulendo. conſsilio. 141. in fine. licèt fortè poſsſset aliquis dicere, quòd abſsolutio ab excommunicatione eſst illa quæ Papæ reſseruatur, vt in extrauaganti. cum deteſstabile. quæ habetur ſsub titulo de ſsimonia, & ſsic quòd obtenta abſsolutione à Papa diſspenſsare poſssit Epiſscopus in caſsibus quibus poſsſset iuxta prædicta: ſsed tutius videtur quod dixi, ſsed in puncto iuris, quòd obtenta abſsolutione à Papa, diſspenſset epiſscopus, videtur verius. ad quod facit optimè & perpulchrè notabile dictum Ab batis, in capi. poſstulaſstis. de clerico. excommu. de poſsi. miniſst. ſsuper glo. in verbo diſspenſsatum. vid. omnino.
c ¶ Que fazen los pecados medianos. Vide plenè in cap. ac ſsi clerici. §. de adulteris. de iudi. vbi Abb. colum. 4. quòd hoc relinquitur arbitrio indicis.
d ¶ A las leyes. Suprà eodem titu. l. 31. 32. &. 33.
e ¶ Fuera de los tiempos. Adde cap. conſsultationi. de temporib. ordina. Speculator titul. de legato. §. nunc oſstendendum. verſsiculo. 52. & titulo. de diſspenſsatione. §. nunc de Epiſscoporum. verſsicu. prohibetur. qui eſst in decima & vndecima colum. ilhus. §. & nota diligenter iſstam legem, quia ſsuper hoc de iure Canonico ſsunt opiniones, vt videre poteris per Ioannem Andre. & Antoni. in dict. cap. conſsultationi. vbi Anto. poſst Hoſstienſsem diſstinguit inter recipientem ordines ignoranter extra tempora ſstatuta vel ſscienter, & cum iſsta diſstinctione poteris reducere ad concordiam opiniones & iſstam legem cum lege proxima, circa finem, quæ huic videtur eſsſse contraria.
f ¶ Que renunciara. cap. 1. de ordina. ab Epiſscopo qui renunciauit Epiſscopatui.
a ¶ Deſscomulgado Adde cap. 2. de ordi. ab Epiſscopo qui re. epiſsco. &. 9. quæſstione. 1. cap. 2.
b ¶ Catorze años. Sequitur opinio. Innocen. in cap. Indecorum. de æta. & qualita. & Hoſstien. eod. tit. in. §. ætas. in ſsumma. & tradit Specula. tit. de diſspenſsatione. §. nunc de epiſscoporum. verſsi. quinquageſsimo tertiò. hodie tamen adempta eſst epiſsco pis poteſstas diſspẽſsandi in ætate, quò ad eccleſsias parrochiales. per ca. licèt canõ. de electio. lib. 6. ſsecundum Specul. vbi ſsu prà. & in dignitatibus & ꝑ ſsonatibꝰ ſsine cura diſspenſsare poſsſsunt, cum his qui peregerũt vigeſsimum anrium. ca. vno. de æta. & qua lit. lib. 6.
c ¶ Menores ordenes. Adde cap. præterea. de ætat. & quali. & Specul. vbi ſsuprà.
d ¶ Adulterio. Adde cap. at ſsi clerici. §. de adulterijs. de iu di. &. 33. diſst. capi. fraternitatis. ca. fina. de tempo. ordina.
e ¶ Mayores. Vini ca. 1. de corpo. vitìa. & ꝑ Innoc. ibi. ca. de his. 50. diſst. & vid. in cap. ex tenore. de tempo. ordi. & per Specu. tit. de diſspentio. §. Qualiter ꝟ. hoc quoq;
f ¶ Lidiaſsſsen. Adde. c. 1. de corpo. vitia. &c. 1. de cleri. pugn. in duello.
g ¶ No maten. Vide cap. his á quibus. 23. quæſstione. 8. & cap. 2. &. 50. diſstinctio. cap. ſstudeat.
h ¶ Baptizado otra vez. Adde cap. 2. de Apoſst. & vide quod habetur in cap. qui bis. de conſsecra. diſstinct. 4.
i ¶ Si caſsaſsſse. Adde cap. ſsanè el. 2. de cleri. coniuga. & cap. 2. qui cleri. vel vouen.
k ¶ Virgen. Secùs, ſsi cum corrupta, vel ſsi bis contraheret cum virginibus. 28. diſstin. cap. presbyterum. ca. 2. penul. & fina. de biga.
l ¶ Religioſso. Adde cap. doctos. 16. q. 1. & cap. ex auctoritate. &. 1. q. 7. §. ni ſsi. & cap. quod Dei timorem. de ſstatu monach. & Specu. titu. de diſspenſsatio. §. ſsunt quoq;. verſsi. 10. & ibi Ioan. And. in additione.
m ¶ Vedados. ſsequitur opinionem Innocen. & Hoſstien. in ca. dilectus. de tempo. ordina. qui dixerunt in hoc permitti diſspenſsationem Epiſscopo, quò ad beneficium. per cap. 2. & cap. poſstulaſstis. 1. reſspon. de cleri. excommu. miniſst. contra quod tenet Specul. tit. de diſspenſsatio. §. nunc de epiſscoporum. verſsi. 155. vbi rcſspondet ad dictum ca. poſstulaſstis. & cap. 2. & recitando dictum Specula. ſsimpliciter tranſsit Ioan. andre. in dict. cap. dilectus. & verior videtur de iure Canonico Speculato. opinio, cum & iſsti ſsic celebrantes vel miniſstrantes in officio ſsint irregulares. cap. 1. De ſsentent. excommu. lib. 6. cap. 1. de ſsentent. & re iud. eodem lib. tu tamen menti tene iſstam legem Partitarum, approbantem dictum Innocen. & Hoſstien. quia vtilis erit, ſsi caſsus occurrat.
n ¶ Otras en medio. Adde cap. 1. de cleri. per ſsal. pro. & diſspenſsabit Epiſscopus, quando per ſsaltum promotus non miniſstrauit, iuxta id quod dixi in. l. 28. ſsupra eodem. in glo. fina. nam ſsi miniſstraſsſset, eſsſset irregularis, ſsi ſscienter & per ambitionem vel ſsuperbiam fuit per ſsaltum promotus, & eſsſset ne ceſsſsaria diſspẽſsatio papæ vt tradit Sylueſster. quem vide in ſsumma in verbo irregularitas. verſsi. vndecimò quæritur. & Epiſscopus Calaguritanꝰ in practica cri minali. in verbo ꝑ ſsaltũ. vbi cõfuse in hoc loquitur. vide etiam Sylueſs. vbi ſsuprà. in diſstincti. quã facit an miniſstrauerit in or dine prætermiſsſso, vel in ordine per ſsal tum recepto. vt primo caſsu Papa ſsolus diſs penſset: ſsecundo verò, poſsſsit epiſscopus. quod & vult etiam Præpo. in cap. ſsolicitudo. 52. diſst. licèt reſserat ri goroſsam opinionem Hoſstien. in dict. ca. vno. in con trariũ. & hoc quòd Epiſscopus diſspenſset quando mini ſstrauit in ſsuſscepto procedit, quo ad ad miniſstrationẽ talis ordinis, nõ vt poſssit ad ſsuperiores ꝓmoueri ſsine licẽtia Papæ. vt declarat ibi Sylueſst.
o ¶ O vſsaſsſsen. Vide in ca. 2. de cleri. non ordi. mi.
p ¶ A furto. Vide in cap. 1. & fina. de eo qui furt. ordi. ſsuſsce.
q ¶ Cambie. Adde cap. quæſsitum. de rerum permutatione. & cap. cum vniuerſsorum. vide etiã per Innocent. Hoſstien. & Ioan. andre. in cap. dilectus. de tempor. ordina. per Speculato. latiſssimè in dict. §. nune de epiſscoporum. in titu. de diſspenſsatio. vbi videbis alios caſsus.
¶ Lex. LXIIII.
Hęc lex ponit caſsus in quibus Epiſscopo eſst permiſsſsa diſspenſsatio. hoc dicit.
r ¶ En vn dia. Vide in cap. dilectus. de tempo. ordina.
ſs ¶ Recebido. Sequitur opinio. glo. in d.c. cum quidam. & cap. conſsultationi. de tempo. ordina. contrarium tamen tenet Innocen. & Ioa. andre. in dict. cap. dilectus. & vide per Speculato. tiru. de diſspenſsa. §. nunc de epiſscoporum. col. 11. ſsub verſsi. prohibetur. vbi recitat opiniones. & tene menti iſstam legem Partitarum.
t ¶ Dignidades. Adde cap. indecorum. de ætat. & qualita. & quæ dixi ſsuprà. l. proxima in glo. ſsuper parte Catorze años.
v ¶ Sanos. Adde ca. nemo. 50. diſst. &. 55. diſst. c. ſsi quis. & Ioan. an. in. c. ſsig nificauit. de corpo. vitia. vbi & refert Inno. dicentem, quòd Romana eccleſsia ſseruat, quód ſsolus Papa diſspenſset cum corpore vitiatis.
x ¶ De caſsamiento. De bigamis dicit. vt in ca. 2. de biga. 34. diſst. c. lector.
y ¶ En el titulo de los clerigos. Vide in l. infrà. titu. 1.
a ¶ O perdimiento demiembro. Adde ca. 1. &. 2. de clericis pugnan. in duello. & ſsuprà in lege proxima.
b ¶ Seyendo deſscomulgados. Vid. in ca. cum illorum. de ſsenten. excom.
c ¶ Orden. Adde ca. de ſsimoniace. de ſsimo. & dixi ſsuprà in. l. proxima.
d ¶ Infamados. adde. 2. q. 3. §. hinc colligitur. &. §. notandum.
e ¶ Fecho profeßion. Vide in cap. officij. de electio.
f ¶ Dos raciones. adde. c. literas de conce. præ bend.
g ¶ Non ſsaben. adde cap. non confidat. 50. diſst. vid. Speculat. titu. de diſspenſsatio. §. nunc de epiſs coporum. ver ſsicu. 27.
h ¶ Penitencia ſsolenne. Vid. in dict. cap. non confidat. 50. diſstin. & Specul. vbi ſsupra verſsi. 28.
i ¶ Sieruos. adde dict. c. non cõ fidat. 50. diſst. & de ſseru. nõ ordi. &. 54. diſstin. per totũ. vbi de obliga tis ſsub certis conditionibꝰ. ſseruandis. c. 2. deſseru. nõ ordinan.
k ¶ Cuenta. Vid. de obligatio. ad ratio. ca. 1.
l ¶ Recebido. Sciẽ ter intellige, vt dixi ſsuprà. l. ꝓxima. nã ſsi ignorãter diſspenſsabit epiſscopus, quãdo iuſsta eſst igno rãtia, vt exẽplificat Hoſstien. & anto. in cap. conſsul tationi. de tẽpo. ordi.
m ¶ Fiestas. Vi. in cap. de eo. de tempo. ordina.
¶ Lex. LXV.
Epiſscopalis dignitas liberat à patria po teſstate & à vinculo religionis, obedientiæ videlicet, qua tenetur ſsuo prælato. item liberat à ſseruili ſseu aſsſscriptitia conditione: non tamen liberat à Regis ratiocinijs: ad minus ad dandum tres partes ſsubſstantiæ ſsuæ quam habebat tempore electionis, neq; tenetur Epiſscopus perſsonaliter veni re ad indicem teſstimonium dicturus, neq; ad litigandum coram iudice ſsæculari, niſsi rex iuberet eum coram ſse venire, neq; fideiuſsſsorẽ in lite dare, neq; ſsportulas ſsoluere. hoc dicit.
n ¶ Sale. Adde. l. 14. titu. 18. 4. parti. & ibi dixi. & vid. 54. diſst. c. ſsi ſseruus. & vid. Specul. tit. de diſspenſsatio. §. nunc de epiſscoporum. col. 9. &. 10. vbi ponit alia priuilegia. & ibi Ioa. an. in additio.
o ¶ Mayoral ſsuyo. Vt in. c. 1. 18. q. 1. vbi gl. notabilis, ꝙ abſsoluitur monachus à monachali regula in ieiunio, vigilijs, & mo do cãtandi, & ſsilentio: & ꝙ poteſst ſsibi facere cõmatres & tradit de b. Gregorio qui fuit compater Mauritij Imperatoris. & vi. ꝑ Feli. in. c. cauſsam quæ. de iudi.
p ¶ Guardador đ huerfados. Vi. auct. presbyteros. in fi. C. de epiſsc. & cleri.
q ¶ Sieruo o ſsolariego. adde aucten. ſsed epiſscopalis digni tas. C. de epiſsco. & cleri. & auctent. epiſs copalis ordo. eod.. tit.
r ¶ Cuenta. vi. in auct. de ſsanct. epiſsc. §. ſsed ne q; curialem.
ſs ¶ Afirmar. vi. c. ſsi. de iur. calum. 11. q. 1. ca. neq; honore. & auct. de ſsan cti. epi. §. nulli.
t ¶ En el titulo de los teſstimonios. vi. in. l. 35. tit. 16 3. parti.
v ¶ El rey. adde auct. nullus epiſscopꝰ. C. de epiſsc. &. cle. & in corpore, vñ illa ſsumitur. & fortè hinc ſsũpta eſst practica, vt eccleſsiaſstici vocen tur per conſsilium regis: & Ep̃i, an ſsubſsint regibus, vid. gl. in. c. tri butũ. 23. q. 8.
x ¶ Fiador. vide aucten. de ſsanctiſssimis epiſscopis. §. pro omnibus autem cauſsis.
y ¶ Ninguna coſsa. vi. in eo. auct. §. ſsportularum.
¶ Lex. LXVI.
Epiſscopi debent venerari corde, dicto, & facto, tanquam tenentes apoſstolorum locũ: & quia mediatores ſsunt int̃ Deũ & populum, vocari debent domini, & reuerenter debent eis aſsſsur gere & reuere ri. hoc. dicit.
a ¶ De los Apoſstoles. ca. in no uo. 21. diſstin.
c ¶ Señores. Epiſscopus ęquiparatur præfecto prætorio. Bal. in. l. epiſs copale. C. đ epiſscopa. aud. & an ſsit illuſstris, vel ſspectabilis, vide Ioan. de Plat. in. l. fina. C. de decurio. lib. 10 & epiſscopus dicitur legatꝰ Dei. c. ſsicut vir. 7. q. 1. & ꝓ pter Epiſscopi reuerentiam, presbyter nõ debet celebra re miſsſsam in altari, in quo eadẽ die epiſscopus celebra uit. c. fi. & ibi glo. de conſsecra. diſst. 2.