¶ Titulus. XXIII. De feſstiuitatũ cuſstodia & veneratione ſsanctorum de obſseruatione ieiuniorum
a ¶ Como naſscimiento. Adde glo. in cap. non licet in quadra geſsima. 33. q. 4. glo. & Bart. in. l. cum quidam. ff. de annuis lega. glo. in. §. cum autẽ inſsti. de ingenuis, & Abb. in. cap. licet de feriis, ſsecũdo notabi.
b ¶ La eſscriptura. Sapientię. capi. 3.
c ¶ Rueguẽ a Dios Sancti in patria patrocinã tur nobis, & Eſsayę. cap. 37. Dicitur prote gam ciuitatẽ iſstam vt ſsaluẽ eam ꝓpter me & propter Da uidſseruũ meũ ſsuper ꝗbꝰ ver bis dicit Chriſsoſsto. homi. 2. ſsuper Pſsal. 50. col. fi. O rem admirãdam, o inefabilis clementia dei ho mo mortuus viuo patrocinatur, & Iob. capit. 5. ad aliquem ſsanctorum conuertere.
¶ Lex prima.
Feſstum dicit̃ tripliciter: vnũ qđ fit ad honorem dei, vł alicuius ſsancti canonizati: & tale feſstum iu betur ab apoſstolico venera ri vel à diœceſsano Epiſscopo in ſsua diœceſsi cum clero & populo, aliud quod fit ex mãdato im peratorum, vł regum ꝓpter natiuitatẽ ſsuã vel filij primo geniti, vel ob victoriam cõtra fidei inimicos, vel ałs ob eorum honorem. Tertium qđ fit ob hominum neceſs ſsitatem: vt ferię meſssis, vel vindemiæ. h. dicit.
d ¶ Que ſseã a alabança, e ſseruicio de Dios. Sed an poterit quis in eis ſstudere Hoſst. dicit quòd ſsic in ſsumma. de ferijs. §. quid in eis agi debeat. & glo. notabilis. in. l. pe. ff. de fer. & in. l. omnes iudices. C. eod. videas per Abb. in capitul. primo. eod. titulo. concludentem, quòd vbi ſstudium principaliter non fit propter lucrum: ſsed ad illuminationem proprij ingenij, vel aliorum ſsit licitum diebus feſstiuis dummodo debitis horis inſstetur circa diuina, licet acceſsſsoriè inde veniat lucrum, & idem tenet Sylueſster in ſsumma. in parte domi nica. §. quinto quærit̃ ver. ſsexta. ex cauſsa vrgẽti etiã poſsſsent mercata his diebꝰ exerceri, argumen to. capitul. licet. & capitul. fina. eod. titu. ſsecundũ Abbatem i dict. capit. primo. vide dehis, & alijs latius per Hoſstienſs. vbi ſsupra & Sylueſster. vbi ſsupra vbi đ mul tis quę his die bus licite fieri poſsſsunt i ver. quarto quæri tur. &. §. quin to quærit̃. an autem liceat opus ſseruile gratis ꝓ amico facere vide Lucam de pẽna, quòd non in. l. vnica. C. ne operę à col lato. exi. ſsi tamen magna neceſssitas flagitauerit nullum eſst opus ſseruile quod nõ poſssit exerceri diebus fe ſstiuis: omnia vero ſspiritualia etiã abſsq; neceſssitate licet facere, vt ſsunt electiões doctrinæ cum ſscholaribus legere in libris, ſstudere & prę dicare vt pote ris late ibi videre per cum.
e ¶ El Apoſstolico Adde. c. 1. de re li. & vene. ſsancto. põt ẽt ep̃s aliquẽ de ſsanctis canoniza tis decernere venerari, & fe riari ꝑ ſstatutũ ſsuũ cum clero & ppło, vt i.c. cõqueſstꝰ. de fe rijs, de quo videas ibi ꝑ Ab ba. qđ & ſsubdit̃ in iſsta. l. cũ dicit, e cada obiſspo en ſsu obiſspado.
f ¶ Del pueblo. Non ergo poſs ſset ep̃s ſsolus cũ clero licet aliud voluit Anto. in. d.c. conqueſstus.
g ¶ Tres maneras. Adde. l. 23. titul. 2. parti. 3. & Hoſstien. eod. titul. in ſsumma. §. qualiter diſslinguatur.
a ¶ En el titulo de los emplazamientos. Imo in tit. 2. l. 36. in. 3. partita.
b ¶ En el titulo ſsobre dicho. Eſst in. d. titul. 2. l. 37.
¶ Lex. II.
Dies feriata ob honorem Dei & ſsanctorum, debet coli ceſsſsando ab opere ſseruili, & à iuditio & citatione, debent homines honorabiliter ſseveſstire & ire in eccleſsiã ad diuina: & diẽ conſsumare in his quę ad dei cultum & cõmodum ſsuarum animarũ ſspectãt, & frãgentes diẽ feſstum poſst mo nitionẽ debẽt excommunicari. vſsq; ad emendam. h.d.
c ¶ Apueſstamẽte. Licet ergo diebꝰ feſstiuis vti veſstibꝰ ho notabilioribꝰ & magis precioſsis. vid. Ab ba. in. c. fi. de obſser. ieiunio. 4. notab. non tamen põpati cę incedere de cet. vid. amos. 6. cap.
d ¶ Cuya fieſsta guardẽ. De ho neſstate & decentia non de neceſssitate: nã ſsufficit, ꝙ in alia eccłia audiat diuina, & vid. quod habetur in ca. 2. de parrochiis vbi vid. Abb.
e ¶ Coſsas. Adde. ca. ieiunia. de conl. diſst. 3. nõ tamen peccaret mortaliter qui toto feſsto ſsolatiat̃, & de ocioſsis fabula tur modo audiat miſsſsam, & abſstineat ab operibꝰ ſser uilibꝰ, ſsiue ma nualibus: ꝗa ſsecundum. S. Tho. prima ſse cundæ. q. 100. arti. 9. Ad ſsecũdùm finis prę cepti non cadit ſsub præcepto, & tenet Sylueſst. i ſsum ma. in ver. do minica. ver. 6. quæritur.
f ¶ Deſscomulgar Adde. c. 1. de fe rijs, & cap. miſsſsa. &. c. qui die ſsolenni. de conſse. diſstinctione prima.
g ¶ En el titulo de los emplazamientos. Vid. 3. parti. titul. 2. in. l. 36. &. 37.
¶ Lex. III.
Diebus omnibus & præcipuè feſstiuis, debent clerici eccleſsias tenere mundas, & ornatas: alias arbitrio epiſscopi puniuntur, & epiſscopi ne gligent iam ſsuperior punit. h.d.
h ¶ Limpias. Concor. cũ. c. 2. de cuſsto. eucha. &. c. pulchra. 86. diſstinct.
i ¶ Natural coſsa es. Pulchrũ naturaliter eſst appetibile.
¶ Lex. IIII.
Triplex eſst ieiunium primum abſstinentiæ à peccatis: ſsecundum ab ſstinentiæ cibi & potus, Tertium non am plius quàm ſse mel in die comedere, & nõ carnem neq; oua, neq; lacti cinia & abſstinere à carnali bus deſsiderijs quæ militant aduerſsus animam. h.d.
k ¶ Que no pequẽ mortalmente. Adde. ca. ieiunium. de conſsec. diſstin. 5. & Eſsayę. cap. 58. Bernar. in ſsermone. 3. ieiunij qua drageſsimæ, & dicit Hieronymus, ſsuꝑ illud Mat thęi. c. 17. Hoc genus dæmoniorum. & c. ieiunium nõ ſsolũ eſst ab eſscis: ſsed à cunctis illecebris abſstinere.
l ¶ Meſsuradamẽte. Adde. c. nõ dico. &. c. ſsint tibi. de conſse. diſst. 5. & in lau dem ieiunij, vi de Ambr. epiſsto. 82. & i exa meron. libr. 6. c. 4. vbi ꝙ mo ritur ſserpẽs ſsi guſstaueritſspu tum hominis ieiuni. dicit ẽt Chriſsoſst. ſsuꝑ Geneſsis cap. 1. homil. 2. ꝙ ieiuniũ eſst animarũ noſstrarũ tranquillitas ſsenum, decor adoleſscen tũ, pedagogꝰ continẽtium, magiſster qui omnẽ ętatem acſsexum qua ſsi diademate quodã ornat.
m ¶ E no mas. Vi. de hoc in ca. de eſsu. de con ſse. diſst. 3. & ca. deniq;. 4. diſst. & vide de his tribus ieiunijs Hoſstiẽ. in ſsumma. de obſserua. ieiunio. §. 1. & vi. S. Tho. ſsecunda ſsecundæ. q. 147. vbi in. 6. arti. de cauſsa quare ſsemel tantũ licet comedere in die ieiunij, & de hora qua debet coõmedi in die ieiunij. vi de in. c. ſsolent. de conſs. diſst. 1. & gl. in. c. ſsint tibi. de conſs. diſst. 5. & dicit. S. Tho. vbi ſsupra articul. 4. ꝙ qui ſsunt in ſstatu augmenti quod eſst, vt in pluribus vſsque ad finem tertij ſseptẽnij non tenent̃ ad eccleſsiaſstica ieiunia: conueniens tñ eſst vt etiã hoc tẽpore ſse ad ieiunandũ exerceãt plus vel minus, ſsecundũ modũ ſsuæ ætatis, & non debet quis per totam diẽ abſstinere à prandio in die ieiunij. glo. in. c. ſsint tibi. de conſse. diſst. 5. & nota ꝙ nõ ſsemper frangens ieiunium peccat mortaliter, vt tradit. S. Tho. in. d.q. 147. ar tic. 3. ad ſsecundũ, & Archid. in. c. vtinã. 76. diſst. moderni. Doct. in capi. qm̃ cõtra falſsam. de ꝓba. vbi Deciꝰ numero. 17. ſsi em̃ aliquis tranſsgrediendo cõ temnat ſstatutum eccleſsiæ, vel hoc modo tranſsgrediat̃, ꝙ impediatur finis, quẽ intẽ dit ſstatuẽs ieiuniũ, peccaret mortaliter talis trãſsgreſsſsor. Si autẽ ex aliqua rationabili cauſsa quis ſstatutum nõ ſseruet, præ cipuè in caſsu in quo ſsi legiſs lator adeſsſset non decerneret eſsſse ſseruandum, talis trãſsgreſssio nõ conſstituit peccatũ mortale.
a ¶ Hueuos, leche, queſso. Adde. c. denique. 4. di ſstin. hęc & car nes magis cõformant̃ humano corpori, plus delectant & magis conferunt ad humani corporis nutrimentum, & ſsic ex eorum comeſstione plus ſsuperfluit, vt vertatur in materiam ſseminis, cuius multitudo eſst maximum incitamentũ luxurię, ideo ab his cibis præcipue ieiunantibus eccleſsia ſstatuit eſsſse abſstinẽdum, hæc. S. Tho. ſsecunda ſsecundæ. q. 147. arti. 8. vi. in. c. non oportet. de conſse. di ſstin. 3. & ſsi carnibꝰ vtatur quis in ieiunio indicto, ſsoluit ieiunium, & idem ſsi pluſsquã ſsemel comedat, ſsecundũ Innoc. in rubrica. de obſserua. ieiunio. aduerte etiam ꝙ cui concedit̃ vſsus ouorũ & caſsei, intelligi tur conceſsſsum ꝙ etiã ſsanguine vti poſsſset, argumento. c. presbyter. 83. diſst. ſsecundùm Hoſst. de obſserua. ieiunio. in ſsumma, & ſsic dicit, ꝙ vtũtur cluniacenſses. ſsed ciſstercienſses & quidam alij religioſsi contrarium ſseruant, ſsecundũ eũ & de conſsuetudine videmus in conceſssionibus cruciatæ quibus permittit̃ vti ouis, & lacticinijs in diebus prohibitis, & tñ nõ vtũtur ſsanguine, neque liceret quia diſspenſsationes ſsunt ſstricte interpretandæ velut odioſse, vt in capi. 1. de fili. preſs. libr. 6. in diebꝰ tamen quibus de generali conſsuetudine licet vti ouis & caſseo vt in die ſsabbati, licebit vti ſsanguine & ita procedet. glo. in. d.c. presbyter, quam dixit ſsingularem Abb. in. c. conſsuluit. de iudæis.
b ¶ No tiene pro. Adde capitul. nihil enim prodeſst. de conſsecratione diſstinctione quinta.
¶ Lex. V.
Omni tempore ſseruanda ſsunt duo prima ieiunia de quibus ſsupra l. proxi. tertium vero certis diebus & temporibus vt in vigilijs apoſstolorum, vigilijs Philippi & Iacobi, & Ioannis Euãgeliſstæ exceptis. item ieiunandum eſst in alijs vigilijs ſsanctorum in quibus ab eccleſsia indictum eſst ieiunium, & temporibus quadrageſsimæ, & quatuor temporum. hoc dicit.
c ¶ Aßi como. Concord. cum capitul. conſsilium. de obſser. ieiu. & de na tiuitate domi ni & de aſsſsum ptione beatæ Mariæ. vi. i.c. 1. eo. titu. & de iure nõ reperi tur aliud feſstũ dñæ nr̃æ, qđ habeat de prę cepto vigiliã, niſsi feſstũ aſsſsũ ptiõis, ſsecũdũ Abb. eo. tit. in rubrica verſs. 2. principaliter. ite & eſst ieiunium in vigilia natiuitatis beati Ioannis Baptiſstæ, & in in vigilia omniũ ſsanctorũ, & beati Laurẽ tij ſsecundũ In no. & alios in rubrica. de ob ſser. ieiun. Item & in vigilia pẽtecoſstes. gl. in §. neceſsſsario. 76. diſst. & gl. i c. 2. de ob. ieiu. & Abb. in rubrica illius tituli. i rogationibꝰ ſseruanda eſst conſsuetudo ſsecũdũ eũdẽ Abb. ibi.
d ¶ Quareſsma mayor. Adde. c. q̈drageſsima. de cõſs. diſst. 5. &.c. nõ liceat. &.c. nõ oportet. de cõſs. diſstin. 3. & iſstud ieiuniũ eſst decima totius anni, vt di cit Gregorius in quadam homilia quadrageſsimæ & habes. S̈. ea. parti. titu. 20. in. l. 3.
e ¶ Quatro temporas. De his vi. in. c. cõſstituimus, & in. c. ſstatuimus, & in alijs capitulis. 76. diſst. & ſsunt iſsta, Prima, in prima hebdomada quadrageſsimæ tẽpore veris. Secũda in hebdomada pẽtecoſstes tẽpore ſsta tis, & tertia in Septẽbri tẽpore autũni. quarta in Decẽbri tẽpore hyemis. vnde verſsus vult crux, Lucia Cinis chariſsma diuina, vt ieiunct̃ quarta ſsequens feria.
¶ Lex. VI.
In aliquibus locis eſst cõſsuetudo vt dies ſsabbati ieiunet̃, ex eo quod ꝑ dies veneris ſscti & ſsabbati ante reſsurrectionẽ apoſstoli triſstes & ieiuni ſsteterũt. & ꝗa fides reſsurrectiõis mãſsit i beata virgine Maria, ideo diebus ſsabbati fit feſstum. B. Mariæ. & licet alijs in locis nõ ſsit conſsue tudo ieiunãdi die ſsabbati, abſstinendum tñ eſst tali die ab æſsu carniũ, & ſsi feſstũ vigiliã habẽs occurrerit die lunę, ieiunãdũ eſst ſsabbato: ꝗa die dñica nõ eſst ieiunãdũ in honorẽ reſsurrectionis Chriſsti. h.d.
f ¶ Ayunar. Vi. in. c. ſsabbato. de cõſs. diſst. 3. &.c. ieiunia. vbi ẽt de quarta feria, e ſscđm Archid. ibi fortè olim in primitiua eccleſsia ad hoc arcta bant̃: ſsed nunc tm̃ ſsunt conſsilij & perſsuaſsionis, ſsecundùm Hugu.
g ¶ En los ſsabados. Nota rõnê cur ſsabati dies i honorẽ virginis feſstiuet̃ & vid. de Ludol. Cartuſs. 2. ꝑte libri de vita Ieſsu Chr̃i. c. 68. vbi ꝙ co qͦd in beata virgine in die ſsabbati ſsancti, fides eccleſsię in ea ſsola remãſsit ꝓpterea ſspecialiter dies ſsabbati attribuit̃ ei, & ideo alijs luminaribꝰ ex tinctis vna cãdela in tenebris ſseruatur, accenſsa: quia lumẽ fidei in ſso la virgine Maria remanſsit & allegat. B. Auguſsti.
a ¶ Carne en tal dia. Die ſsabbati, ſsi quis ſse participem Chriſstianæ religio nis eſsſse deſsyderat, niſsi infirmitas vel feſstiuitas impediat, eſst ab eſsu carnium abſstinendum. c. quia dies. de conſse. diſst. 5. & intellige excepta fe ſstiuitate Natalis Domini, vt in. c. fina. de obſserua. ieiu.
b ¶ Que dize. Nullæ ſsunt in. l. præcedenti, ſsed habes in. c. conſsiliũ. &.c. fi. de obſser. ieiu.
c ¶ El Sabado. ad de. c. conſsiliũ. de obſserua. ie iu. &. c. 1. in fi.
d ¶ Es dia. Adde c. ne ꝗs. &. c. ieiunia. ad fi. de cõſse. diſst. 3. &. ca. ieiuniũ. ea. diſst. vbi gl. & vi. i.c. ſsacer dos. 26. q. 7. & ieiunare diebꝰ dominicis de ſse, non eſst illicitum, neq; ſse cundũ ſse prohibitum, etiã ſsi olim ob cau ſsam aliquam id prohibitũ fuerit: fuerũt enim olim ꝗdam hæretici non credẽtes dominicã reſsurrectionem qui vidẽtes ꝙ catholici vene rabãtur diem dominicã ob dominicã Reſsurrectionem: ipſsi è cõtra ex odio Reſsurrectionis, & in contemptum Dominicę diei, die domini ca ieiuna bant cui errori volẽs eccleſsia oc currere, ſstaruit, ne catho lici huiuſsmodi diebus ieiu narẽt: vt eſsſset differentia in ter catholicorum & hæreti corũ ieiunia. hoc probatur ex dictis. cap. hodie tamen ſsi quis velit in dominica ieiu nare, ſsentiens adhuc carnẽ contra ſspiritum rebellare, non eſst illicitum, ſsed bonum, modò abſsit ſscandalum. & probatur ex decreto Hieronimi. in. c. vtinam. 76. diſst. & tradit Ioan. à Medina in ſsuo tracta. de pœnitentia. tracta. 6.
¶ Lex. VII.
In largitione eleemoſsynæ, nouem ſsunt conſsyderanda. Primò, perſsona recipientis: quia potiùs eſst danda fideli, quàm infideli. Secundo, neceſssitas recipiẽtis: ꝗa potius eſst dãda captiuo in eius redẽptionẽ, ꝗ̈ alij. Tertiò, locus vt ſsi pauper eſst in carcere pro debito & non pro ma leficio. Quartò, tempus, vt in redimendo eum qui iniuſstè ducitur ad mortem. Quintò, menſsura: vt non ſsemper vni, neq; vna vice, ſsed pluribus largiatur. Sextò, neceſssitudo: quia cæteris paribus potius eſst ſsubueniendum conſsanguineis. Septimò pauperis ætas: quia potius ſseni quàm iuueni. Octauò, corporis debilitas: quia potius cœco & mutilato membris, & ægris ꝗ̈ ſsanis. Nonò, ſstatus pauperis: quia potius nobili, & ei qui iam diues fuit quàm ignobili. h.d.
e ¶ Quien la puede fazer. Diuites tenẽtur ad eleemoſsynam quibus eſst dedecus clamor pauperum. vt dicit Chriſsoſsto. in Homil. ſsuper Pſsal. 95. col. 5. & vi. ad Timo. epiſst. 1. c. 6. verſsi. diuitibus huius ſsæculi. & c.
f ¶ Nueue coſsas. Tene menti, & vid. in. c. non ſsatis. &.c. conſsyderanda. & alijs capit. 86. diſstinct.
g ¶ A ſsu Chriſstiano. Dum tempus habemus operemus bo num, maximè autem ad do meſsticos fidei ad Galath. 6. cap. & videas in dict. c. non ſsatis. vbi gloſs. quærit̃, quid ſsi pater ſsit infidelis. de qͦ. j.l. proxi.
h ¶ En catiuo. Sũ ma liberalitas captiuos redi mere, eripere ex hoſstiũ ma nibus ſsubtrahere neci homines, & maxime fœminas turpitudi ni, reddere pa rentibus liberos, parentes liberis, ciues patriæ reſstituere. Ambro ſsius. 2. libr. de officijs. ca. 15. & ibidem prę cipua eſst igitur liberalitas redimere cap tinos: & maximè ab hoſste barbaro. & videas etiã in dict. capit. non ſsatis.
i ¶ Por deuda. Adde dict. ca. non ſsatis. 86. diſstin. & etiã eſst opꝰ pium liberare carce ratos pro maleficijs, vt & hic ſsubditur, vid. glo. in. ca. ſsacrorum. 12. quæſstione. 2. Bal. in. l. illud. C. de ſsacro ec cle. vi. tamen quod dicit Bal. in aucten. contra rogatus. C. ad Trebel.
k ¶ Iuſsticiar. Adde dict. c. non ſsatis. & vi. Prouerb. c. 24. Erue eos qui ducuntur ad mortem, & qui trahuntur ad interitum liberare non ceſsſses. & adde quod habetur in. l. 6. tit. 23. 3. partit.
l ¶ Sin derecho. Vid. per glo. in. c. reus. 23. q. 5.
m ¶ En muchos. Concor. c. dñs. 86. diſst. &. ca. pulchra. ea. diſst.
n ¶ Parientes pobres. Cõcor. c. eſst ꝓbanda. 86. diſst. & vi. per S. Tho. 2. 2. q. 26. ar. 8. &. q. 32. ar. 9. & in extrema neceſssitate magis ſsunt deſserendi filij ꝗ̈ parentes. ſscđm S. Tho. Gofre. & Hoſstiẽ. & Sylueſst. in ſsumma. in verbo eleemoſsyna. §. 3. quęrit̃. in fi. vi. S. Tho. 2. 2. q. 31. ar. 2. ad fi. dicentẽ quòd in neceſssitatis extremæ articulo magis licet deſserere filios, ꝗ̈ parentes, quos nullo modo deſserere licet, propter obligationem beneficiorum ſsuſsceptorum. vt patet per Philoſsoph. 8. Ethico.
o ¶ Edad. Concor. c. conſsyderanda. 86. diſst.
a ¶ Flaqueza. Vid. ibidem.
b ¶ Fijos dalgo. Adde dict. c. conſsyderanda.
¶ Lex. VIII.
Potiùs eſst danda eleemoſsyna patrihæretico vel infideli egenti, ꝗ̈ extraneo ſsideli, quando non poteſst vtriq; ſsubueniri: dicente domino, Honora patrẽ tuum & c. ſsi ta nien pr̃ nõ ita egeat & extra neus eget, potiùs danda eſst extraneo: & bono extraneo potiùs, ꝗ̈ pr̃i malo, qñ pater nõ eget ſsed datur, vt oret Deum ꝓ pec catis largientis. h.d.
c ¶ En esta manera. Vid. per. g. in ca. 1. 30. diſst. & glo. in cap. non ſsatis. 86. diſstin.
d ¶ En la ley vieja. Vi. Exodi. ca. 20. & Deutro. ca. 5.
e ¶ En la ley nueua. vid. Math. ca. 15. & Marc. 7.
f ¶ Non ouieſsſse nada. In danda eleemoſsyna, pręferri de bet magis indigens, vt hic & vid. gloſs. in ca. ſsi quis. 90. diſstin. & Rochũ in tracta. de iure patro. fo. 12. col. 4.
g ¶ Que le perdonaſsſse ſsus pecados. Raymun. tenuit hoc, vt refert Archid. in ca. quieſscamus. 42. diſst. & vid. S. Tho. 2. 2. q. 32. arti. 9. ad ſsecundum.
¶ Lex. IX.
Tria ſsunt genera ſspiritualis eleemoſsynæ: parcere of fendenti, Dei amore: Corrigere errãtem: Docere ignorantem. Et eleemoſsina cor poralis conſsiſstit in operibꝰ miſsericordiæ, quæ ſsunt paſscere eſsurientẽ, potare ſsitiẽtẽ, veſstire nudũ, viſsitare infirnium vel carceratum: & ex cellentior eſst eleemoſsyna ſspiritualis rationibus, de quibus hic. h.d.
h ¶ El derecho de ſsanta egleſsia. Vid. in. c. tria ſsunt gña. &.c. duæ. 45. diſstin.
i ¶ En tres maneras. Imò & ponuntur ſseptem. vt tradit S. Tho. 2. 2. q. 32. ar ti. 2. docere. ſs. ignorantem, conſsulere dubitanti, cenſsolare triſstem, cor rigere peccantem, remittere offendẽrem, portare oneroſsos & graues, pro omnibus orare: quæ in hoc ꝟſsu conti nẽtur. Conſsule, caſstiga, ſsola re, remitte, fer, ora. ira ꝙ ſsub eodẽ intelligatur conſsilium & doctrina.
k ¶ Estas. Septẽ ſsunt eleemoſsynę corporales ſs. paſscere eſsurientem, pota re ſsitientẽ, veſstire nudũ, recolligere hoſspitem, viſsitare infirmum, redimere captiuum, & ſsepeli re mortuum: quæ in hoc ꝟ ſsu continẽtur Viſsito, poto, cibo, redimo, tego, colligo, condo. ſscđm S. Tho. vbi. S̈. & Archi. in. d. c. tria ſsunt.
l ¶ En el euangelio. Vi. Math. c. 25.
m ¶ Mejor. Adde d.c. duæ ſsunt. vbi hoc habe tur, & dicit S. Thomas. 2. 2. quæſstione. 32. art. 3. ꝙ dupli citer põt atten di iſsta cõpara tio eleemoſsynarũ, vno mo do ſsimpliciter loquendo, & ſsecũdũ hoc eleemoſsynę ſspirituales præeminẽt triplici ratiõe. Primò, quia id quod exhibetur, no bilius eſst: ſsecundò, ratione eius cuiſsub uenitur: quia ſspũs nobilior eſst corpore. tertiò, quantũ ad ipſsos actus quibus ſsubue nitur proximo: quia ſspirituales actꝰ no biliores ſsunt corporalibus: quia ſsunt quo dammodo ſser uiles: alio mo do pñt compa rari ſsecundum aliquem caſsum particularem, in quo quædam corpo ralis eleemoſsyna alicui ſspirituali præfertur: putà, magis eſst paſscendũ fame morientem, quàm docendum: ſsicut & indigent (ſsecundũ Philoſsophum) melius eſst ditari, quàm philoſsophari: quãuis hoc ſsit ſsimpliciter melius.
a ¶ Dixo. 1. ad co rinth. c. 13.
b ¶ Por lo arredrar de ſsi. Vid. in dict. c. duæ ſsunt. 45. diſst. & idem, ſsi pro vana głiã: nã talis etiã peccat. argu. 1. q. 1. c. vide quantũ ſsecundum Archid. & Præp. in dict. c. duæ ſsunt. eleemoſsyna facienda eſst ex affectu & compaſssio ne. vi. Greg. 19. moral. c. 21. & lib. 20. c. 27. & 28.
¶ Lex. X.
Eleemoſsyna faciẽda eſst iuſstè, ordinatè, bona intentio ne, & de illicitè acquiſsitis q̃ iudicialit̃ poſsſsunt exigi: eleemoſsyna ni hil prodeſst, ne q; de talibꝰ eſst facienda. De his verò quæ repeti nõ pñt bene fit eleemoſsyna. h.d.
c ¶ Deſsata los pecados. Peccata tua eleemeſsynis redime. Danielis. c. 4. & ignem ardẽ tem extinguit aqua. & eleemoſsyna reſsiſstit peccatis. Eccleſsiaſst. c. 3. & adde. c. miror. vbi glo. de pœnit. diſstin. 1. c. medicina. cum glo. &.c. ſsequen. ea. diſst. &. glo. in. c. qui vult. de pœ nit. diſst. 3. & dicit beatꝰ Ambro. ſsermone. 31. ita eleemoſsyna extinguit peccata, ſsicut aqua baptiſsmi, gehẽnæ extinguit incendium: & paulò pòſst ſsubdit. niſsi ꝙ ſsalua fide dixerim: Indulgẽtior eſst eleemoſsyna ꝗ̈ lauacrum: lauacrũ em̃ ſsemel datur, & ſsemel veniã pollicetur: eleemoſsynam aũt quoties feceris, toties veniam promereris.
d ¶ De las coſsas mal ganadas. Ortũ habet iſsta. l. à notatis per glo. in ſsumma. 14. q. 5. & vi. per totã illam diſst. & per glo. in. c. ex tranſsmiſsſsa. de de cim. & vid. in. l. 12. titu. 20. S̈. ead. parti. & Prouerb. c. 23. habetur, ne deſsyderes de cibis eius in quo eſst panis mendacij. vid. etiam bonũ text. cum glo. in. c. non eſst putanda. 1. q. 1.
e ¶ Tenudo de las tornar. Si illud qͦd illicitè ab aliquo acquirit̃, debetur ei à quo eſst acꝗſsitũ: neq; põt ab eo retineri, ꝗ acquiſsiuit, vt eſst in rapina furto & vſsuris de talibus, cum homo teneatur ad reſstitutionem, non poteſst fieri eleemoſsyna. vt hic & tradit. S. Thom. 2. 2. q. 32. articu. 7. dixi in. d.l. 12. titu. 20. ea. par.
f ¶ De furto. Neq; de nummis redactis ex refurtiua. glo. 14. q. 5. in ſsum. vi. Henricũ in. c. cum ex eo. de pœni. &. remiſss.
g ¶ Las malas mugeres. Quando aliquid eſst illicitè acquiſsitũ: non quia ipſsa acquiſsitio ſsit illicita: ſsed quia id de quo acquiritur eſst illicitum, qͦd propriè vocatur turpe lucrum: ꝙ enim mulier meretricium exerceat, turpiter agit, & contra legem Dei, ſsed in eo ꝙ accipit, nõ iniuſstè agit, neq; contra legem, vnde quod ſsic illicitè acquiſsitum eſst, retineri põt & de eo eleemolyna fieri. ſsecundum S. Tho. 2. 2. q. 32. art. 7.
h ¶ Señorio. Ita ꝙ retinere poſsſset acꝗrẽs, vt dixi, itẽ ꝗa ſsi retinere nõ põt etiam ſsi nõ de beat̃ ei à quo acquiſsiuit: ꝗa ſs. contra iuſsti tiã accepit: & alter cõtra iuſstitiã dedit, ſsi cut cõtingit in ſsimonia in q̈ dãs & accipiẽs cõtra iuſstitiã diuinę legis agit: vñ non de bet fieri reſsti tutio ei, ꝗ dedit, debet tñ in eleemoſsynis erogari: & erit neceſssitatis hoc fieri in iſsto caſsu: licèt qñ põt retine re, poſssit dare eleemoſsynas ex eo, ſsi velit: vt dicit iſsta. l. & declarat S. Tho. vbi. S̈. ad uertẽdũ tñ eſst ꝙ licet regula riter, qñ turpi tudo eſst ex ꝑte dãtis & acci piẽtis: licet ac ceptũ erogari debeat in pias cauſsas, tñ info ro pœnitẽtiali nõ cogitur ꝗs erogare aut re ſstituere: niſsi ad hoc fuerit iudicialiter cõ dẽnatus: vel à cõfeſsſsore pro ſsatisfactione pcti aſstrictus, vel niſsi hoc ſsit à iure particulariter exp̃ſsſsũ, vt in ſsimonia: ex qua regułr eſst facienda re ſstitutio eccłæ, in cuius iniuriã acceptũ eſst, vt. S̈. ea. part. tit. 17. l. 12. ita di cit Sylue. in ſsum. in ꝟbo eleemoſsyna. ꝟſsi. 4. quærit̃. colligi poſsſse ex. g. Ray. tit. de rapt. §. nũquid circa pedagia. ſsuꝑ verbo tenetur & de pecu nia quæ datur aſsſsaſssinis. vi. q̃ dixi in. l. fi. titu. 27. parti. 7. de acquiſsitis verò ni ludo, an teneat̃ quis ad reſstitutionẽ, & qualiter, vi. S. Th. in. d. q. 32. art. 7. ꝟſsi. ad ſsecundũ Sylueſst. in verbo ludus. verſsi. 11. 12. &. 13. quæ rit̃. & vid. Hoſsti. in. ſsum. de pœ. & re. §. quibus & qualiter. verſsi. ꝗd de Iuſsoribus. & Bal. in ru. C. de condi. ob turp. cauſs.
¶ Lex XI.
Religioſsus non põt facere eleemoſsynã ſsine licẽtia ſsui prælati: ſsi tñ vi derit aliquẽ in extrema neceſssitate põt elargiri etiã ſsine tali licentia: imò & cõtradicente prælato: idẽ ſsi adminiſstrat aliqͦd officiũ ordinis, & ſsuꝑ eſst aliꝗd, expletis his quæ officio incũbunt: vel ſsi eſst in ſstudio, vel in itinere, ſseu alibi de licentia p̃lati: & debet religioſsus obtẽperare p̃lato, etiã in dubijs, ſsi dubitet̃ an ſsint cõtra præceptũ Dei, aut nõ. h.d.
i ¶ Manera. Vi. per glo. in. c. non dicatis. 12. q. 1. &. S. Tho. 2. 2. q. 32. ar. 8. & Abb. in. c. ſsi ꝗs propter neceſssitatẽ. de furtis. g. in cle. 2. de vit. & ho. cle.
k ¶ Sobrare. Qñ adminiſstrationẽ habet, non ſsolùm põt, ſsed debet quic quid ſsuꝑeſst, pauperibus erogare, ſscđm Ray. 12. q. 1. c. ꝗa tua. in fi. &. c. aurũ. &. 86. diſst. c. nõ ſsatis. &. c. ſsicut hi. 47. diſst. & 21. q. 1. c. qm̃ ꝗc quid. Hoſst. in ſsum. de pœ. & re, §. ꝗbus & q̈liter. ꝟſsi. ꝗd de facientib. eleem.
a ¶ Cuytado de muerte por fambre. Adde. c. paſsce. &.c. nõ ſsatis. 86. diſstinct. imò & citra extremam neceſssitatem poteſst monachus abſsente prælato dare aliquid ſsub ſspe ratihabitionis: quia ſsufficit, ꝙ probabiliter credat Abbatem id velle, ſsecundum S. Thom. 2. 2. q. 31. articu. 8. ad primum. &. 4. ſsen. diſstin. 15. dare eleemoſsynam de ſsuperfluo eſst in præcepto: & dare eleemoſsynam ei, ꝗ eſst in extrema neceſssitate, aliàs aũt eleemoſsynam dare, eſst de cõ filio, ſsecundũ S. Thom. 2. 2. q. 32. arti. 5. vnde mortaliter peccat, ꝗ eleemoſsynam da re omittit, cũ apparet vrgẽs & euidens ne ceſssitas recipiẽtis, neq; ap paret in ꝓmptu qui ei ſsub ueniat: & quã do danti ſsuꝑeſst, ſsecundum ſstatũ præſsentem, prout ꝓbabiliter æſsti mari poteſst: neq; oportet ꝙ conſsyderet omnes caſsus qui pñt contingere in futurum, vid. ibi & laudabile eſsſset in aliquibꝰ caſsibus, etiam de neceſsſsario dare eleemoſsynã: de quo vid. per eundẽ S. Shom. in. d. q. arti. 6.
b ¶ Le defendieſsſse. Adde. ca. ꝗ contra mores &. diſstin. &. ca. ꝗ reſsiſstit. 11. q̃ ſstione. 3. & gl. in c. ad aures. de tempo. ordina.
c ¶ En dubda. Ad de glo. in. c. ad aures. detẽpo. po. ordina. in glo. 2. & glo. 1. in. c. qui con tra morem. 100. diſst. & tex. cum glo. in. c. admonendi. 2. q. 7. & Hoſsti. in ſsumma. de maio. & obedi. §. & ad quid. circa finem
d ¶ A otro logar. Videtur enim cõcedi ei per Abbatem, ꝙ faciat omnia bona quæ honeſsti ſscholares ibi peregrini, facere conſsueuerunt. argu. l. ad legatum. &. l. ad rem mobilem, ff. de procurat. &. l. ſsi longius. ff. de iudi. &. ca. præterea. de offi. delega. ita tamen, ꝙ moderatè faciat. l. item ſsi filius. §. quod dicit. ff. ad Macedo. conformando ſse illis inter quos viuit. c. illa. 12. diſstin. c. 1. &. 4. 40. diſstin. Hoſsti. in dict. verſsi. quid de facientibus eleemoſsynam.
¶ Lex. XII.
Mulier ſsine voluntate viri non debet facere eleemoſsynam: niſsi de proprijs bonis quæ ſseparatim habeat, vt in proprium peculium: vel niſsi ſsit de victualibus quæ vxor habet in cuſstodiam, iuxta patriæ cõ ſsuetudinem: & tunc temperatè: & probabiliter credens marito non diſsplicere: ſsi tamen maritus vetet, non debet erogare, niſsi circa pauperem in extrema neceſssitate conſstitutum cui dare poteſst etiam inuito marito: idem eſst dicendum de filio familias. h.d.
e ¶ Sin voluntad de ſsu marido. Adde cap. quod Deo. 33. q. 5.
f ¶ Romeria. Videas in. l. fina. titu. 8. ſsuprà. ead. part. & ibi dixi.
g ¶ Ayuno ni caſstidad. Videas in. l. pe. tit. 8. S̈. ea. Part. & ibi dixi.
h ¶ Cabeça. Vid. 1. ad Corinth. ca. 11. &. c. hæc imago. & ca. cum caput. 33. quæſstione. 5. & cap. mulierem.
i ¶ Apatadamente. Præter dotem: nã de bonis dotalibus nõ poteſst ſsine licẽtia viri. C. de iure doti. l. in rebꝰ. l. doce ancillã. C. de rei vendit. poterit ergo de parafernalibus, vel alijs rebus proprijs facere eleemoſsynam, etiam viro inuito. l. hac lege. C. đ pactis conuent. & & de lucro vel alio licitè per eam acquiſsito. ſsecundum ſsanctum Tho mam. 2. ſsecundæ. quęſstione 32. articu. 8. ad ſsecũdum: moderatè tamen ſsecundum eũ ne vir ex ſsuperfluitate de pauperetur. & fortè ex. l. regia commu nicante lucra, procedet in parte vxoris: non de parte viri: niſsi dicas quòd adminiſstratio talium acquiſsitorum pertineat marito, & non vxori: & ſsic ipſse vir non vxor poteſst alienare taliter acquiſsita: per legẽ de Nieua & ſsic vxor nõ poterit facere eleemoſsynam de talibus lucris, ſsine licentia viri: ſsicut neq; de alijs bonis mariti: & ꝗa in talibus lucris hr̃ reſspectus ad tp̃s mortis, non ad tp̃s conſstãtis matrimonij: & hoc vr̃ verius.
k ¶ Pan e vino. Proſsequitur dicta Hoſsti. in ſsumma. de pœni. & remiſss. §. quibus & qualiter. verſsi. quid de facienribus eleemoſsynam poſst Ray.
l ¶ De fambre. Idem tenet ſsanctus Thom. & Hoſstien. vbi. S̈. Abb. in. c. ſsi quis propter neceſssitatem. de furtis.
m ¶ De ſsu caudal. Poterit ergo de caſstrenſsi, vel quaſsi caſstrenſsi peculio facere eleemoſsynam. l. 1. §. fina. &. l. 2. ff. ad Macedoni. &. l. fina. C. de inoffi. teſsta. non de profectitio vel aduentitio. Hoſstien. vbi ſsuprà. verſsicu. quid de filio familias. niſsi fortè det aliquam rem modicam, de qua poteſst præſsumere, ꝙ patri placeat: vel niſsi cum à patre eſst ſsibi alicuius rei adminiſstratio, vel diſspenſsatio commiſsſsa: vt dictum eſst de monacho. ſsuprà eodem in. l. 11. & in vxore. ſsuprà l. proxima. & tenet ſsanctus Thom. vbi ſsuptà. articu. 8. ad tertium. vbi dicit idem dicendum eſsſse de ſseruis. poſsſset etiam dare conſstituto in extrema neceſs ſsitate, ſsicut S̈. dictum eſst de monacho & vxore, vt & vult Hoſsti. vbi. S̈. vel ſsi filius familias eſsſset in peregrinatione, vel in ſscho lis.
¶ Lex finalis.
Eleemoſsyna præbens, priꝰ eroget in ſseip ſsum à pctis ca uendo, & con tra Dei præcepta nõ facien do: itẽ eroget ea Dei amore & nõ ad vanã gloriam, h.d.
a ¶ Dixo. Vi. Eccleſsiaſs. c. 30. & in. c. ꝗ vult. de pent. diſst. 3.
b ¶ Euãgelio. Mathe. ca. 7.
c ¶ Por vana gloria. Adde. c. vi de quãtũ. 1. q. 1. & dixi. S̈. eo. in. l. 9. Intolerabilis quædã ebrietas eſst in anis gloria: & quem ſsuæ ditioni ſsubjecit, is ęgrè in ſsani tatẽ reſstituitur: & quos hic morbus ir retiuerit, hi ſsẽper omni priuati voluptate vitã viuunt ꝗ̈ miſserrimã: ne q; em̃ qͦd tãto opere exꝗrũt multitudinis gloriã aſsſse quũ tur: ſsedcùm ea frui videantur tñ ea omnino carẽt, cũ id nul li prorſsus glo riæ ſsit ãnume randũ: inanis nãq; eſst, nihil in ſse habẽs cla rum neq; glorioſsum, tanꝗ̈ perſsonæ: quæ pulchrè quidẽ viſsu atq; deco re intꝰ inanes reperiant̃: hæc & alia videbis per Chriſsoſsto. homelia. 2. ſsuper Ioã.
d ¶ En el euangelio. vi. Math. 6.