¶ Titulus. IIII. De ſsanctis ſsacramentis Eccle.
a ¶ DE los ſsacramentos. Bernard. in ſsermonibus. folio. 32. colum. 3. in ſsermone Cenę dicit ꝙ ſsacramentum dicitur ſsacrum ſsignum, ſsiue ſsacrum ſsecretum. Hoſstien. verò in ſsumma de ſsacra. non iteran. dicit ꝙ ſsacramentũ eſst character quidam, qui per eum, qui poteſstatem habet corpori hominis (recipientis iuxta ritum eccleſsiaſsticum) viſsibiliter: animæ verò inui ſsi biliter à ſspiritu ſsancto im primitur. & ſsecũdum bea tum Auguſst. Sacramẽtum eſst inuiſsibilis gratiæ, viſsibilis forma. c. ſsacrificiũ. de conſse. diſst. 2. & à ſsacris, ſseu ſsacratis virtutibus ſsacramenta dicuntur: quia ſsub tegumẽto cor poralium rerum diuina virtus ſsecretius ſsalutem, eorundem ſsacramẽtorum operatur. ca. multi ſsæcularium. 1. q. 1. &. dict. ca. ſsacrificium. & ca. ſsignum. de cõ ſse. diſstin. 2. Et licèt ſsine ſsacra mentis poſsſset Deus humano generi vitam gratię do nare. Tamen tribus de cau ſsis inſstituta ſsunt ſsacramẽta, propter humilitarem, ꝓpter eruditionem & exercitationem: propter humilitarem, vt dum homo ex Dei præcepto rebus inſsenſsibilibus, ſse inferioribus reuerenter ſse ſsubijcit, ex hac obedientia apud Deum magis mercatur. vide per glo. in cap. inſstitutio. de conſse. diſstinct. 2
b ¶ En todas guiſsas. id eſst. Sunt neceſsſsaria, prima. q. 1. §. notandum. 22. q. 4. §. ſsina. glo. in. ca. veniens. de tranſsact. & ſsi ex contemptu omittan tur ſsine ipſsis ſsalus non erit. Ergo ſsunt neceſsſsaria ad ſsalutem. glo. in dict. c. veniens. Hoſstien. de ſsacramen. non ite. in ſsumma. §. quot ſsunt ſspecies ſsacramentorum. & datur in hoc verſsus.
Ordo voluntatis thorus eſst, dant quinque neceſsſse.
Et probantur hæc de conſsecra. diſst. 4. nulla ſsalus. & diſst. 5. c. 1. &. 2. & diſst. 2. c. & ſsi non frequentius. de pœnitent. & remiſssio. ca. omnis. de pœni. diſst. 5. c. non poteſst quis. & tradit S. Thom. in opuſsculo de ſsacramentis. ad Panormitanum Archiepiſscopum. col. 3.
c ¶ Reciba Talia ſsunt accipientibus ſsacramenta, quali corde & conſsciẽtia accipinntur. 1. q 1. §. ecce. malis ſsunt adiudicium. de conſse. diſsti. 2. ca. & ſsancta, & non pœnitentibus ſsacramenta dari non debẽt. ca. illud. 95. diſstinct. & intellige de peccatis manifeſstis: nam propter occulta non poſsſsunt alicui ſsacramenta denegari: niſsi per admonitionem ſsecretam. vel publicè in genere factã. de conſsecratio. diſstincti. 2. cap. non prohibeat.
d ¶ E los otros dos. Hæc duo ſsacramenta ordinantur ad communem vti litatem: nam per ordinem Eccleſsia gubernatur & multiplicatur ſspiritualiter: & per matrimonium multiplicatur corporaliter: alia verò quinque ſsacramenta de quibus ſsuprà, ordinantur ad perfectio nem vnius hominis in ſseipſso, vt tradit & declarat ſsanctus Thomas in ſsuo opuſsculo de ſsacramen. ad dict. Archiepiſsco. Panormitanum.
¶ Lex. I.
Sacramenta inſstituta ſsunt cõtra mala ex peccato Adæ contracta, culpæ videlicet: & pœnæ: culpæ, quia omnes naſscimur in peccato originali, quod tollitur ꝑ baptiſsmũ, itẽ ad malũ culpæ ex peccato mortali vel ve niali, quæ tamẽ ſsi poſst baptiſsmum cõmittantur ad mortale inſstitutum eſst ſsacramentũ pęnitẽtiæ, ad veniale ſsacramẽ tum extremæ vnctionis: con tra malum ve rò pœnæ: ex quo fuerunt ignorantia, in cõſstantia, appetitus noxiꝰ malitia, inſstituta fuerunt alia ſsacramen ta cõtra igno rantiam, ſsacra mentum Ordinis: cõtra in conſstantiam, ſsacramentum cõfirmatiõis, contra appetitum libidinis ſsacramentum matrimo nij: contra ma litiam, ſsacramentum Euchariſstiæ. hoc dicit.
e ¶ Todos naſscen en este pecado. Ideò peccato Adæ, omnes poſsteri teneri dicuntur: quia nondum aliquis ex illo materialiter fuerat proſseminatus. 24. quæſstione. 3. in ſsumma. & firmiſssimè tene (dicit Auguſstinus) & nullatenus dubites omnem hominem, qui per concubitum viri & mulieris concipitur, cum originali peccato naſsci, im pietati ſsubditum, mortiq́ue ſsubiectum: & ob hoc naturaliter iræ naſsci filium. c. firmiſssimè. de conſse. diſstinct. 4. Et quare peccatum originale imputetur animæ, cum illud contrahatur tantùm ex carnis corruptione. Vide gloſsſs. in cap. Placuit. el ſsegundo. de conſsecratio. diſstinctio. quarta.
f ¶ Lo alimpia. Concord. cap. Maiores. de Baptiſsmo. cap. firmiſssimè. de conſse. diſstinctio. quarta.
g ¶ La penitencia. Hæc eſst ſsecunda tabula poſst naufragium de pœnitent. diſstinct. 1. §. Alij: & de pœnit. diſstinct. 2. c. illud &. c. ſsecunda poſst naufragium. de pœnit. diſstinct. 1.
h ¶ Por el baptiſsmo. Vide infra eo. l. 5.
i ¶ De la vncion. Per ſsacramentum extremæ vnctionis delentur peccata venialia, & præſstatur augmentum virtutis: & liberatur quis citius ab infirmitate corporali. Videas gloſsſs. in. capit. Presbyteros. 95. diſstinctio. Sanctus Thomas in opuſsculo de ſsacramentis, ad Archiepiſscopum Panormitanum dicit, quòd effectus huius ſsacramenti eſst, ſsanatio mentis & corporis. & vide in. l. ſseptuage ſsima. infra eod
a ¶ De la orden. Dicit ſsanctus Thomas in dicto opuſsculo de ſsacramentis, quòd effectus huius ſsacramenti, eſst augmentum gratiæ, ad hoc, vt aliquis ſsit idoneus miniſster Chriſsti.
b ¶ Confirma al Christiano. Dicunt quidam Theologi (vt refert Ioan. An dre. in Rubrica. de ſsacrament. non iteran) ꝙ ſsicut in bello ſsunt aliqui plus parati ad reſsiſstendum, vel pugnandum: & iſsti habent ſsuum ſsignum, vel vexillũ, ꝙ tale eſst ſsignum per confirmationem in frõ te, per quam roboratur ad pugnam, non ſsolum pro ſsalute propria, contra concu piſscëtias, quæ remanẽt poſst baptiſsmum. ca. 2. de conſse crat. diſstin. 4. &. 5. capi. 2. Sed & ad con ſstantem confeſssionem no minis Chriſsti ad defenſsionẽ fidei: vnde in primitiua Ecleſsia eligeban tur aliqui chriſstiani ad publicè manẽdũ in loco perſsecutionis, alijs occultè manẽ tibus, vt patet in legenda ſsancti Sebaſstiani.
c ¶ Caſsamiento. Matrimonium aliquando fuit legis obſsequium, nunc eſst infirmitatis remedium. cap. Nuptiarum. 27. quæſstio. 1. & vide ibi in Summa per glo.
d ¶ El cuerpo de nueſstro ſseñor Christo. Perceptio corporis Domini diminuit fomitem ratione feruoris charitatis, tradit ſsanctus Thom. in. 4. ſsententiarum. quæſst. 79. articu. 6. Ad tertium & roborat ad nõ peccandum. Vide ibidem. Duo enim hoc ſsacramentum operatur in nobis, vt videlicet ſsenſsum minuat in minimis, & in grauioribus peccatis, tollat omnino conſsenſsum. Bernard. in Sermone Cenæ. fo lio. 32. col 4. Vbi & ſsubdit. Si quis veſstrum, non tam ſsæpe modò, non tam acerbè ſsentit iracundiæ motus, inuidiæ, luxuriæ, aut cæterorum huiuſsmodi, gratias agat corpori & ſsanguini Domini, quoniam virtus ſsacramenti operatur in eo: gaudeat quòd peſssimum vlcus accedat ad ſsanitatem. Item per aſssumptionem Euchariſstię delentur venialia peccata de conſsecratio. diſstinct. 2. cap. iteratur. Vide glo. in cap. magna pietas. de pœnitent. diſstinct. 1. Item gratia augetur, vt tradit ſsanctus Thom. in dicto opuſsculo de ſsacra mentis, adducens illud Ioannis. 6. Qui manducat meam carnem, & bibit meum ſsanguinem, in me manet, & ego in eo
¶ Lex. II.
Baptiſsmus eſst ablutio exterior, animam interius lauans, & characterem in ea imprimens, fuit inſstitutus, quando Chriſstus in Iordane voluit à Ioanne baptizari. hoc dicit
e ¶ De fuera. Baptiſsmus eſst ablutio exterior, cum certa forma verbo rum, ſsine qua nemo ſsaluari poteſst, quæ proficit ad ſsalutem, ſsecun dum Hoſstien. in Suma de baptiſsmo. §. 1. & quare fuit inſstitutum, quòd in aqua potius quàm in alio liquore fiat baptiſsmus. Reſspon. Archidia. poſst Hugonem in cap 1. de conſse. diſstinctio. 4. quòd ideò ſsicut aqua ſsordes corporis. & veſstes abluit, ſsic baptiſsmus ſsordes ani mi, maculasq́ue peccatorum abſstegit: vel ideò, vt nullum inopia excuſsaret, quòd poſsſset fieri, ſsi in vino vel oleo fieret, cum multi his careant. & quid ſsi aquæ alius liquor adnuſsceatur? Vide glo. in ca. Baptiſsmi. de conſsecra. diſstinct. 4.
f ¶ Del agua. Et quòd aqua ſsit benedicta vel ſsanctificata, non eſst de neceſssitate Baptiſsmi, vt tradit ſsanctus Thomas. 3. part. quæſsti. 66. articu. 3. in fine. Et tamen non inſstante neceſssitate. baptiſsmus debet fieri in aqua ſsanctificata, per orationẽ ſsacerdotis, & Chriſsma nouum. & ſsecundum Bonauentu. am, peccaret ſsacerdos mortaliter: ſsi extra neceſssitatem baptizaret ſsine aqua taliter ſsanctificata. ita ſsanctus Bonauentura in quarto ſsentẽtiarum, cum tractat de Baptiſsmo. & aqua, quæ requiritur in baptiſsmo debet eſsſse naturalis cap. non vt apponeres. đ baptiſsmo. & Ioan. 3. Niſsi quis renatus fuerit exaqua & ſspiritu ſsancto, non poteſst introire in regnũ Dei. Nõ igitur ſsufficeret aqua Roſseacea, ſsecundum Abbatem in dicto capi. non vt apponeres & tradit ſsanctꝰ Thom. in dicto opuſscu lo de ſsacramẽtis. neque aliꝰ liquor. glo. in Summa de cõ ſsecra. diſstinct. Si tamẽ aqua naturalis alte rata ſsit per calef actionem non impediret, vt tradit S. Thom. 3. parte q. 66. articu. 4. & Abbas in dict. cap. non vt apponeres. An autem etiã in mari quis poſssit baptizari. glo. diat quòd ſsic m Summa. de cõ ſsecra. diſstinct. 4. & eſst communis docto. opinio.
g ¶ Destas palabras, y del agua. Debent concurrere verba cum baptizatione, vt in cap. Detrahe. 1. q. 1. & ſsecundum Ricard in. 4. ſsententia rum. diſstin. 3. ſsufficit quòd verborum prolatio incipiat antequã terminetur ablutio: vel è conuerſso. & non vitiabitur baptiſsmꝰ, ſsi in ꝓlatione verborum interponatur mora naturalis, & compendioſsa, vt de reſspirando, tuſssiendo, vel ſspuendo, ſsecundum Hoſstien. in Summa huius tituli. §. quæ ſsit eius forma. eo. 2. argu. l. cum antiquitas. C. de teſsta. Et aduerte ꝙ licèt puer non totus imergatur, in aqua: nihilominus baptizatus intelligitur, dummodo quantalibet pars aquæ ſsuper eum infundatur. glo. in cap. propriè. de conſsecra. diſstin. 4. ſsuper verbo trium millium. vbi Ioan. gloſsator vult eum baptizatum, & ſsi aqua ſsuper pedem cadat. arg. l. 3. § 1. ff. de acqui. poſsſse, & cap. vul garis. de pœnit. diſst. 1. vbi etiam glo. &. dicit Alex. in. d.l. 3. in fi. prin. magis communiter cõcludi, licèt opiniones ſsint variæ, ꝙ ſsufficit par tẽ corporis eſsſse baptizatã, etiãſsi caput nõ ſsit baptizatũ. Hoſst. vero in ſsumma de baptiſsmo. §. quæ ſsit eius forma. col. 2. dicit verius eſsſse ꝙ ca put debet perfundi: vel præter caput maxima pars corporis: nã ſsi ſso lus pes naſsceretur, non diceretur natus: ſsic neq; renatus, & hæc æquiparantur. c. debitũ. de baptiſs. & ſsemper caput attẽdi debet: quia ibi vrget magis ratio hominis, & vbi caput eſst totũ corpus eſsſse videtur. l. Cum in diuerſsis. ff. de religio. & ſsump. fune. c. cũ olim. de ꝟbo. ſsign. Conclude ꝙ de neceſssitate nõ requiritur immerſsio, ſsed ſsatis eſst ꝙ baptizans effundat aquã ſsuper corpore baptizandi, lauãdo totũ corpꝰ vel maiorem partem, vel ſsaltem caput, ſsecundum Inno. in dict. c. debitum. qui etiã dicit ſsufficere quod ſscintilla aquæ proiectæ à baptizante, tangat corpus baptizandi: quod Abb. ibi dicit notandum, licèt tutius ſsit vt fiat vt dictum eſst, & ꝙ immerſsio non ſsit de neceſssita te baptiſsmi. tenet etiam ſsanctus Tho. 3. parte. q. 66. art. 7.
h ¶ Tañendo el cuerpo. vide ſsupra in glo. proxima.
i ¶ Señal. Hoc dicit̃ caracter, & eſst character q̈litas ſseu habilitas quæ diſs ponit aiam ad ſsuſscipiẽdã gr̃am Dei. vt tradit Ioa. An. in Ru. de ſsacra. nõ ite. Abb. in Ru. de Bapt. vel ex cõmu. doctrina Theolog. character eſst quædam ſspiritualis qualitas, ſsiue habitꝰ indelebilis in mente, ſsiue intellectu animę noſstræ, quæ vel qui, eſst potentia actiua vel paſssiua exercendi opera illius naturæ, in quam quis per gratiam eleuatur ſsicut calor eſst potentia, qua ignis poteſst calefacere, & mollities, eſst potentia qua cera poteſst figurari.
a ¶ En el rio Iordan. Vide Math. c. 3. & Luprimo. & Ioãnis. 1.
¶ Lex. III.
Forma baptiſsmi inſstituta fuit à Chriſsto: cum præcepit diſscipulis. vt baptiza rent in nomine patris & fi lij, & ſspiritus ſsancti. Vnde baptizans de bet ſseruare iſstam formã, nullum verbum dimittẽs & requiritur, quòd alius ſsit baptizans, alius baptizatus: & non de bet iterari baptiſsma. Si tamen dubium ſsit, an aliquis fuerit baptiza tus, baptizari poteſst forma hic expreſsſsa. hoc dicit.
b ¶ Dezir aſsſsi. A Chriſsto dicta ſsunt hæc verba: vt habetur Matthei cap. vlti. & Marci ca. vlti. & iſsta verba ſsunt ꝓferenda & aliter non erit baptizatus. capit. 1. de baptiſsmo. Quid autem ſsi diceret, Baptizote in nomine genitoris & nati, & ſsancti flaminis? glo. dicit, quòd erit baptizatus. c. multi de conſse. diſstinct. 4. quia nõ refert vtrùm ex æquipol lentibus quis dixerit. Contrarium tamen tenuerunt Lauren. & Ioan les de Fantu. Hugo, & Archi. ibi non enim etiam per æquipollentiã eſst recedendum à forma dict. cap. 1. & huius. l. quærit etiam Hoſstien. in ſsumma. §. quæ ſsit eius forma. Quid ſsi dicat, Baptizo te in no mine Trinitatis: vel in nomine Chriſsti? Et primò arguit, quòd ſsit baptizatus: quia quod in forma hic poſsita explicitè dicitur, in iſsta implicitè intelligitur. de conſse. diſstin. 4. c. à quodam Iudæo. & in ca. in Synodo. & de ſsum. Trinit. & fide cath. c. 1. §. ſsacramentũ. Sed tandẽ dicit, quòd illud reſspicit antiquum tempus Apoſstolorum: & ideò hæc forma de qua in dict. ca. 1. tenenda eſst, & iſstud tenent communi ter docto. in dict. c. 1. de Baptiſs. vbi Abb. licèt glo. ibi aliter voluerit, & opinionem communem tenet S. Thom. in. 3. parte, q. 66. arti. 6. Ad uerte tamen quòd beatus Bernard. epiſst. 340. ad Henricum Archidiaconum reſspondet, puerum ex vtero raptum ob periculum mortis baptizatum à quodam laico, qui non expreſssit hanc communẽ formam verborum: ſsed dicens, Baptizo te in nomine Dei & ſsanctæ, & veræ. crucis fuiſsſse per iſsta verba baptizatum, & dicit hæc verba. Ego verè hunc baptizatum puto, neq; ſsonum vocis veritati fidei & pietati intentionis præiudicare potuiſsſse. videas ibi latiùs. tu ſsemper tenebis formam dicti. c. 1. & di. c. in Synodo.
c ¶ De mano de otro. Concord. cum cap. debitum, de Baptiſs.
d ¶ De ſsant Iuan. Vide in dict. ca. debitum. & ca. per aquam. & ca. cathe cuminum. de conſse. diſstin. 4.
e ¶ Dubda. Concord. cum ca. paruulos. &. c. placuit. cum duobus ſsequẽ tibus. de conſse. diſstin. 4. & ca. 2. de Baptiſs. & intellige quando eſst dubiũvehemens putà quia natus eſst in captiuitate Sarra cenorum, vel reperit̃ expoſsitus ſsine aliquo ſsigno baptiſsmi, vt tradunt Ioã. An. & Abb. in dicto. ca. 2. Nam ſsi quis natus eſst de parenti bus fidelibus & inter fideles nutritꝰ, prę ſsumitur baptizatus. ca. veniẽs. de præſsbyte. non bapti. Ethęc prę ſsumptio pro certitudine ſsit habenda, donec euidentiſs ſsimis forſsitan argumentis, contrariũ pro baretur. vt ibi habetur in fi.
f ¶ Diziendo anſsi. Sumptũ eſst ex dict. c. 2. & adde ꝙ ſsic fiẽ dum eſst in cõ ſsecratione eccleſsiæ, de cuiꝰ conſsecratione dubitatur. vide per gloſs. in ca. ſsolennitates. el. 1. de con ſse. diſstinct. 1.
¶ Lex. IIII.
Triplex eſst baptiſsmus fluminis, flaminis & ſsanguinis. hoc. di.
g ¶ Tres ſson. vi. per glo. de conſse. diſst. 4. in ſsumma. & habes hic de tripli ci baptiſsmo fluminis, ſstaminis, & ſsanguinis. Sed cõtrà de eo qđ habet̃ ad Ephe. 4. Vna fides, vnũ baptiſsma reſsponde. vt per S. Tho. 3, par. q. 66. ar. 11. ꝙ alia duo baptiſsmata includunt̃ in baptiſsmo aquæ, quæ efficaciã habet ex paſssione Chriſsti & à. ſspiritu ſsancto: & Ideò per hoc non tollitur vnitas baptiſsmi.
h ¶ En el euangelio. Ioan. 3. ca.
i ¶ De Spiritu ſsancto. Adde. c. baptiſsmivicem. &. c. Cathecuminũ. &. c. nõ dubito. de conſse. diſst. 4. & in. c. veniẽs de presby. nõ bapti. &. c. debitũ. de baptiſs. & iſsto baptiſsmo flaminis fuit baprizatus latro, qui cũ Chriſsto ſsuſspenſsus fuit, & non baptiſsmo ſsanguinis. Nõ enim ꝓpter Chriſstum paſsſsus eſst martyriũ, ſsed propter ſsuorum facinorũ demerita. vt tradit Ioan. And. in. c. 2. de presby. non bapti.
k ¶ No puede fallar. Vid. in. dict. c. debitum. &. 22. q. 2. c. faciat.
l ¶ Como ſsi lo cumplieſsſse. & ſsic volũtas habet̃ pro facto, iſsto caſsu videas de hoc. g. notab. in. c. magna pietas de pęnit. diſst. 1. ſsuꝑ verbo ꝓnuntiare: &. g. diſstinguentẽ. in. c. 1. de eo qui mittit̃ in poſsſse, cauſsa rei ſseruã. & dicit. b. Bernar. in ſsermo. in natali ſsanctorũ innocẽtiũ: conſsyderẽt hæc qui de opere & volũtate contẽtioſsis ſsolẽt diſsputationibꝰ conrixari, conſsyderẽt & aduertant, neutrũ negligi oportere, vbi non vide tur de eſsſse facultas, præſsertim cũ vtrunq; ſsine altero, vbi tñ facultas de eſst, non modò ſsalutẽ conferri poſsſset, ſsed etiam ſsanctitatẽ.
m ¶ De ſsangre. Hoc baptiſsma, quod fit in ſsanguine per martyrium, eſst venerabilius cæteris, quia iteratis non fędatur contagiis ſsecundum Greg. Nazanzenum. & tradit Ludo. Cartu. parte. 1. c. 17. co. 2. & vi. in d.c. baptiſsmi. vicem de conſse. diſst. 4.
¶ Lex. 5.
Per baptiſsmum remittũtur omnia peccata, & ſsi ſsit adultus qui baptizatur, non eſst ei aliqua ſsatisfacio iniungẽda pro peccatis præteritis, dum tamẽ doleat cor de, & peniteat de eis, & ſsi ꝗs fictè & ſsimulate baptizet̃ nõ prodeſst ei baptiſsmus ad remiſssionem peccatorũ, niſsi tũc cum amoueat erro. rem à corde, & ſsimulationem & tenet baptiſsmꝰ collatꝰ à quocũq; ſsiue ſsit chri ſstianꝰ, Iudeꝰ, Sarracenꝰ, Gẽ tilis, vel hæreticus, fœmina vel maſsculus, ſsi Baptiſsmi forma ſseruetur. h.d.
a ¶ Los pecados. Adde. c. maio res. de baptiſs. &. c. ſsine pœnitẽtia. de cõſsecr. diſst. 4. nõ tñ tollit irregularitatẽ neq; bigamiam c. Acutius. &. c. vna tantum. 26. diſst. Hoſst. in. ſsum. de baptiſs. §. fi. & intellige, quando irregularitas fuit cõtracta ſsine peccato, alias tollitur per baptiſsmum. glo. 51. diſst. in ſsumma. & in. c. ſsi quis viduam. 50. diſst. vbi Alexand. glo. tamen vbi ſsuprà in irregularitate homicidii, vult quòd tollatur per baptiſsmum, ſsiue proueniat, ſsine peccato, vel cum peccato, & iſstud dicit verius Silueſster in ſsunima. in parte baptiſsmus lo. 6.
b ¶ Penitencia. S. Tho. in. d. opuſsculo. de ſsacramẽtis dicit. Effectus autẽ baptiſsmi eſst, remiſssio culpæ originalis, & actualis, & etiã totius culpæ & pœnæ, ita quòd baptizatis non eſst aliqua ſsatisfactio iniungen da pro peccatis præteritis, ſsed ſstatim morientes poſst baptiſsmum in troducuntur ad gloriam dei. In adultis tamen, qui baptizantur neceſsſsaria eſst cordis contritio. vt habes hic, & in. c. tres ſsunt actiones. de pœniten. diſst. 1. Adde quòd etiam in baptiſsmo aboletur omnis in famia. glo. in. c. 2. de conſsecra, diſst. 4. & in. d.c. ſsine pœnitentia. & in. c. fi. 98. diſst. & in. c. 2. 1. q. 7. Non tamen tollitur pœna criminalis pro delicto. glo. in. c. gaudemus. de diuort. vbi Anto. de Butr. & Abb. idẽ Abb. in. c. de his. de accuſsa. tradit Decius conſsi. 130. incipit proponitur quòd Iudęus. Item obligationes quibus quis obligatus eſst alii non tolluntur per baptiſsmum. glo. in. c. Iudæi. de conſsecra. diſst. 4. quam allegat Alexand. conſsi. 104. . volu. 4.
c ¶ Baptizado. Adde. c. ſsolet. de conſsec. diſst. 4. &. c. maiores. §. item quęritur verſsi, ſsunt autem nonnulli. de baptiſs.
d ¶ Quando tuelle. Adde. c. tunc valere. de conſsec. diſst. 4. &. 1. q. 1. c. ficti.
e ¶ De chriſstiano. Adde. c. Conſstat. de conſsecrat. diſst. 4. &. c. diacones. 93. diſstinct.
f ¶ Iudio. Adde. c. à quodam Iudeo. eadem diſstin.
g ¶ Moro, o gentil. Adde. c. Romanus pontifex. &. c. quos à paganis. ca. diſstinct.
h ¶ Hereje. Concor. cum. c. ſsiue hæreticus. ead. diſst. & vi. in. c. 1. §. pe. de ſsumma trini. & fide catho. & in. c. quomodo. & in. c. ſsatis. & in. c. de Arrianis. de conſsecrat. diſst. 4. quia melius eſst, de hac vita cum ſsigno Chriſsti exire, à quocunq; detur, etiam ſsi ſsit Iudæus, vel paganus: ꝗ̈ ſsine hoc ſsigno, quod per baptiſsmum confertur ſsecundum. S. Thom 2. 2. q. 39. articu. 3.
i ¶ Muger. Mulieri inſstante neceſssitate permittitur. c. mulier. de conſsecra. diſst. 4. & in. c. ſsuper his. 30. q. 3.
k ¶ O varon. Et etiam hermaphroditus ſsecundũ Petrũ de Palu. Quid autem de demone ꝗ appa rens in forma hominis baptizaret? Vi. Silueſs. in ſsum ma. in verbo baptiſsmus. 3. verſsi. 2. vbi & de angelis bonis, & de ſsanctis æternæ vi tæ & de anima ſseparata.
l ¶ Diziendo. De bet enim con ferri in forma eccleſsiæ. vt in d.c. 1. §. penul. de ſsum. trini. & fide catho.
m ¶ Al que ſse baptiza. Quid ſsi baptizatꝰ erret in ſsexu, ꝗa putans ſse baptizare puerum baptizaret puellã, cui imponit nomen. petrus, nunquid ex hoc baptiſsmꝰ carebit effectu? Hoſst. in ſsum. §. quę ſsit eius forma, ar guit ad partes in verſsi. Quid ergo, & ſsoluit quòd aut baptizans, intendebat baptizare perſsonam cuiuſscunque ſsexus eſsſset, & ſsic eſst baptizata, aut intendebat tantũ maſsculum baptizare, & non fœminam, & ſsic non eſst baptizata, aut de hoc nõ cogitabat, ſsed ſsimpliciter baptizabat, & videt̃ baptizata. dicit tamẽ his duobus vltimis caſsibus tutiuseſsſse, quòd baptizetur iuxta conſsilium c. 2. de baptiſs. & ſsuprà eo. l. 3. in. fi. Si adhuc puella viuat, & quòd ſsit baptizata iſsta puella, errore non obſstante, tenet etiam Silueſst. referens. S. Tho. in ſsumma. in parte baptiſsmus. 4. verſsi penul.
¶ Lex. 6.
Si baptizetur adultus, ipſse per ſse reſspondeat baptizanti cum dixerit vis baptizari, reſspondeat volo. niſsi ſsit mutus, vel ſsurdus aut aliter impeditus, pro quo reſspondebũt patrini. & idem in paruulis qui ba ptizãtur, qui reſspondere non vallentes ſsaluãtur in fide patrinorum, & iſsti patrini debẽt eſsſse fideles, licet ſsi de facto fuerint infideles tenebit baptiſsmus, ipſsi tamẽ non erunt patrini. h.d.
n ¶ Deue creer. in adultis requirit̃ fides propria ad ſsuſscipiẽdũ ſsacramẽtũ & rem ſsacramẽti. i. gratiã, vñ debent cathecizari, & in fide inſstrui, antcꝗ̈ baptizent̃. de conſse. di. 4. c. iudęi quorũ perfidia, cũ. c. ſsequenti vſsq; ad. c. ſsine pœnitẽtia & dicit Hoſst. in ſsum. de bapti. §. q̃ ſsit eius for ma. co. 3. quod de catheciſsmo in adultis arbitrium epiſscopi ſseruãdũ eſst. Sed bñ eſst, vt añ baptiſsmũ (ſsi fieri poteſst ſsine periculo) inſstruãtur ſsi tñ eſsſset periculũ in mora. dicit, ꝙ baptizandus ſstatim eſsſset veluti ſsi Iudæus veniat ad ſsacerdotẽ petens baptiſsmũ, & periculum eſsſset, ꝙ alii Iudæi, ſsiſscirẽt, ipſsum interfeciſsſsent, prout ipſse Hoſst. aſsſserit habuiſs ſse de facto, dicẽs, ꝙ cuidã Iudęo baptiſsmũ petenti, in quo erat tale pe riculũ expoſsuit illi fidẽ catholicã quanto diligentius potuit, & eum baptizauit allegat. c. neq; abſsit, de conſsecra. diſst. 4. & in auten. Quomodo oportet epiſsco. §. igitur ordinandus.
o ¶ En el euangelio. Marci. c. vltimo,
p ¶ Por ſsi. Vi. glo. in. c. paruuli. de conſsecra. diſst. 4. & ibi Archidia.
q ¶ Mudos, o ſsordos. Vi. in. d.c. Paruuli, &. c. cum paruulis.
r ¶ Niños. Vi. in dictis capitulis.
ſs ¶ Eſstos a tales. Adde. c. in baptiſsmate. de conſse. diſst. 4. vide etiã, ꝙ monachi non poſsſsunt eſsſse patrini, vt in. c. non licèt. cum ſsequenti. de cõ ſse. diſst. 4. Quid autẽ ſsi de facto infidelis teneat puerũ in baptiſsmo, an contrahatur cognatio ſspiritualis. vid. in quæſstionibus Ioa. An. in. q. quæ incipit Baptizauit. & glo. in. d.c. in baptiſsmate. & Silueſster in in ſsumma. in part. Matrimonium. la. 8. §. 7. in verſsic. duodecimum. vbi ponit opi nionẽ S. Tho. & aliorum, ꝙ non cõtrahatur cõpaterni tas, cum tenet vel baptizat non baptizatus. Item vide tur ꝙ infamis non poſssit eſsſse patrinus baptiſsmi. facit c. quod aũt. 30. q. 3. & quod notat Abb. in c. Imperatorũ col. fi. de iura. cal.
a ¶ Ni gela ſsabriã demostrar. Et ficetiã neq; fu rioſsi vel amen tes nõ poſssũt ſsuſscipere baptizatũ de ſsacro fonte: iſsti em̃ ſsunt quodãmodo fide iuſsſsores paruulorũ, aderu diendũ eos. vt in. c. Vos añ omnia. de con ſsecr. diſst. 4. & quia neq; reſspondere poſsſsẽt, in his quæ exiguntur in catechiſsmo, & baptiſsmo, & dicit ſsanctꝰ Tho. 3. parce. q. 67. ar. 8. ꝙ il le qui ſsuſscepit aliquem de ſsacro fõte, aſsſsumit ſsibi officium pædagogi: & ideò obligatur ad habendam curã de ipſso, ſsi neceſssitas immineat, ſsed vbi nutriatur inter catholicos Chriſstianos, ſsatis poſssunt ab hac cura excuſsari, præſsumcndo ꝙ à ſsuis parẽtibus diligenter inſstruatur. Si tñ quocunq; modo ſscirent contrariũ, tenerentur ſsecundum ſsuum morem, ſsaluti ſspũali filiorũ curam impendere.
b ¶ Criſsmado. Concor. c. in baptiſsmate. de conſse. diſst. 4. peccaret nãq;, ſsi non confirmatus teneret confirmandum, ſsed ſsacramentum cõfirmationis, per hoc non erit irritum.
¶ Lex. VII.
Patrinus eſst pater ſspiritualis baptizati, catechizati, vel confirmati, & non debent eſsſse plures. ſsed vnus patrinus & vna matrina. Si tamẽ plures ſsint patrini, tenebit baptiſsmus. & confirmationis ſsacramentum, ſsolus Epiſscopus facit. hoc dicit.
c ¶ Vno. Concor. c. non plures. de conſse. diſst. 4. &. c. fi. de cogna. ſspiritu. lib. 6. & in. c. qđ aũt. 30. q. 4. vbi etiã ꝙ vir & vxor non debent ſsimul tenere puerũ. Hoc tñ de pluribus patrinis de cõſsuetudine in ſsingulis regionibꝰ malẽ ſseruatur: imo adſsunt multi patrini: vt & dicit Hoſsti. đ cogna. ſspiritua. in Sum. §. quot eius ſspecies, & aduerte ꝙ illi qui non tãgunt puerũ in baptiſsmo, licèt reſspondeãt vnà cũ alijs ad interroga tiones abrenuntias ſsathanæ & c. non efficiuntur patrini. vid. Archi dia. in. d.c. nõ plures. Aduerte etiã ꝙ & baptizans debet eſsſse vnus & non plures, quia ſsimul plures nõ pñt vnũ baptizare: quia actus multiplicatur ſscđm multiplicationê agentiũ, ſsi perfectè ab vnoquoq; agarur, & ſsic ſsi. cõuenirent duo, quorũ vnus eſsſset mutus qui nõ poſsset verba proferre, alius carens manibus qui nõ poſsset actũ exercere, nõ poſssent ſsimul ambo baptizare, vno dicẽte ꝟba, alio exercente actũ li cètſsi neceſssitas exigat, plures pñt ſsimul baptizari, hęc tradit S. Tho. 3. par. q. 66. arti. 5. ad. 4. Idẽ tñ S. Tho. in. 4. ſsenten. diſst. 6. dicit ꝙ ſsi plu res immergerẽt ſsimul vnũ, ita ꝙ vterq; intẽderet baptizare nõ bapti zatũ, & diceret, Ego te baptizo &c. eſsſset baptiſsmus, quãuis peccarẽt, ritũ Ecclæ nõ ſseruãtes. & vi. Sylueſst. in Sũ ma. in pte batiſsmus. la. 3. ꝟ. 7. vtrùm.
d ¶ Cathecizar. Adde. g. 30. q. 1. in. c. 1. in ꝟbo pabulo. & in c. cõtracto. de cogn. ſspũa. & l. 2. ti. 7. 4. par.
e ¶ Reſspirar. Itẽ Catechiſsmus, græcè, latinè eſst inſstructio, vt tradit Hoſst. de Baptiſs. in ſsum. §. quæ ſsit eius forma.
f ¶ Confirmacion vid. c. fi. & ibi glo. de cogna. ſspũa. li. 6. & in d.c. nõ plures de cõſse. diſs. 4.
g ¶ Obiſspos. adde c. ꝗ̈uis. 68. diſs. &.c. quãto. de cõſsue. &.c. vni cũ. §. ꝑ frõtiſs. de ſsacra vnct. &.c. presbyteris. de cõſse. diſsti. 4. & de cõ ſse. diſst. 5. ca. de his.
h ¶ En la frente. vi. d. ca. vnicũ. ꝟſsi. per frõtis. de ſsacra vnct. &.c. presbite. de conſse. diſst. 4. c. manus de conſse. diſst. 5. Signat̃ aũt ſsigno Crucis, chriſsmate in fronte, ſsicut miles ſsigno Ducis: & ideò in fronte, ꝓpter cuidentiã, quia frons in homine magis manifeſsta eſst, vt & neq; per timorem neq; per erubeſscentiam, nomen Chriſsti confiteri prætermittat ſsecundum S. Thom. 3. parte. q. Si. art. 9.
i ¶ En estas tres coſsas. Concor. cũ. c. in catechiſsmo de conſse. diſst. 4. Cuius ꝟba ſsunt in catechiſsmo & in baptiſsmo, & in confirmatione, vnus patrinus fieri poteſst, ſsi neceſssitas cogit, non eſst tamen conſsuetudo Romana, ſsed per ſsingulos ſsinguli ſsuſscipiant
¶ Lex. VIII.
Baptizare põt presbyter, & in eius defectũ diaconus aut ſsubdiaconꝰ & in tp̃e neceſssitatis, quilibet alius etiã laicꝰ, & in tali neceſssitate etiã pater poteſst baptizare filium, ſsi alius tunc non poſssit reperiri, nec propterea impeditur cognoſscere vxorem. hoc dicit.
k ¶ Clerigos de miſsſsa. Concor. cũ. c. conſstat de conſse. diſsti. 4. & diaconis hoc interdicit̃ (niſsi neceſssitate in ſstãte) vt ibi & in. c. diacones. 93. diſst. tñ ſsi de facto aliquis nõ presbyter baptizat, tenet baptiſsmꝰ: grauiter tñ peccaret. Abb. in. c. 1. de baptiſs. & faciunt ſsacerdotes baptiſsmũ, & tres vnctiones vſsq; ad baptiſsmũ cõpletũ, vt in. c. vnico. ꝟ ſsi. ꝑ frõtis. de ſsacra vnct. Itẽ extremã vnctionẽ, vtibi habet̃ Itẽ matrimoniũ: dan do etiã bñdictionẽ. c. 1. &. 4. de ſscđis nup. Item pœnitentiã & euchariſstiam. c. ſsignificauit. de corpo. vitia. & c. 2. de cleri. depoſsi. miniſst. ca. adijcimus. 16. q. 1. c. 2. de offi. archipreſs. Epiſscopi verò & ſsuperiores, ſsacramentum confirmationis & ordinis: vt in dict. c. vnico. de ſsacra vn ctio. & ibi per Hoſstien. in ſsumma. §. à quo & qualiter. vide. c. quamuis. 68. diſst. c. quanto. vbi Abb. penul. notab. de conſsuetud. Et debet baptiſsmus pręſstari in eccleſsia parrochiali, cuius eſst baptizandus. c. 1. 13. q. 1. glo. in. c. Neq; numerus. 10. q. 3. vbi vi. quid in infidelibus, ſsi veniant ad baptiſsmum. & locus fontis baptiſsmalis non debet pedibus calcari. c. altaris. de conſsec. diſst. 1. & in. c. pridem. 18. q. 2.
a ¶ El lego. Concor. d.c. cõſstat. de conſse. diſst. 4. &. c. ſsequẽti. & vi. per gl. in. c. fi. 24. q. 1.
b ¶ De ſsuſso. Suprà eo. l. 5.
c ¶ A ſsu hijo vi. Hoſst. in ſsum. de baptiſsm. §. quis poſssit ad finẽ, &.c. ad li mina. 30. q. 1. &. l. 6. titu. 7. 4. partita.
¶ Lex. 9.
Qui bis ſscien ter baptizat̃ ſsi fuerit laicus non poteſst ad ordines ꝓ moueri, ſsi clericus deponit̃ ab ordinibus & ſsi epiſscopꝰ vel alius prælatus fuerit re baptizator de ponit̃ à digni tate. & ab or. dinibus. h.d.
d ¶ Dos vezes. Vi. c. nõ licet &. c. rebaptizare. cũ multis ſsequentibꝰ de conſse. diſst. 4. in morte Chriſsti baptizamur ꝑ quã morimur peccato, & reſsurgimꝰ in noui tate vitę: chriſstꝰ autẽ ſsemel tantum mortuꝰ eſst, & ideo baptiſsmus ite rari nõ debet, vnde ad hæbreos. 6. Contra quoſsdam rebaptizari volẽtes dicit̃ rurſsum cruci figentes ſsibimetipſsis filiũ dei. vbi gl. dicit vna chriſsti mors vnũ baptiſsma conſsecrauit & tradit. s. Th. 3. ꝑt. q. 66. arti. 9. ꝙ ſsicut pctã ſse. quẽtia virtutem paſssionis Chr̃i nõ auferũt. ita etiã non auſserũt baptiſsmũ, vt neceſsſse ſsit ip̃m iterare, ſsed pœnitẽtia ſsuperueniẽti tollit̃ pctm̃, qđ auferebat effectũ baptiſsmi. & dicit Augu. ſsuper illud Ioã. c. 3. Nũquid poteſst in vẽtrẽ matris ſsuę iterato intrare & renaſsci? Sic tu intellige natiuitatem ſspiritus quomodo intellexit Nicodemus natiuitatẽ carnis, quẽadmodũ em̃ vterus non poteſst repeti, ſsic neq; baptiſsmus.
e ¶ Seyendo cierto. Secus ſsi eſsſset dubius, vt in. c. paruulos, & in. c. placuit cum duobus ſsequentibus, de conſse. diſst. 4. & in. c. 2. de baptiſsmo, vbi ponitur forma, & intellige quando eſst dubium vchemẽs, puta quia natus eſst in captiuitate Sarracenorum, vel reperitur expoſsitus ſsine aliquo ſsigno baptiſsmi. vt tradũt Ioan. An. & Abb. in. d.c. 2. Nã ſsi quiꝰ natus eſst de parentibus fidelibus, & inter fideles nutritus, præſsumitur baptizatus. c. veniẽs. de præsbite. non bapti. & hæc præſsumptio pro certitudine eſst habenda donec cuidentiſssimis for ſsitan argumẽtis contrarium probaret̃, vt dicit tex. in. d.c. veniens. de p̃sbi. nõ bapt.
f ¶ No lo ordinaſsſsen. Vi. c. qui bis. de conſse. diſstin. 4. & in c. cõfirmãdũ. 50. diſst. & in. c. fi. 51. diſst. & in c. ſsi ꝗs in qualibet. 1. q. 7. de iure ciuili punitur vltimo ſsuplicio. l. 1. C. ne ſsan. baptiſs. reite.
g ¶ Tolleſsſsen las ordenes. c. eos. de conſse. diſst. 4. & in. c. ſsi epiſscopus. 50. diſst. c. fi. 51. diſs. Abb. & Ioan. de anania. in c. 2. de apoſsta.
h ¶ Obiſspo. Vi. d.c. ſsi epiſscopus &. l. 1. C. ne ſsanct. bap. itere.
¶ Lex. 10.
Baptiſsmꝰ eſst ianua omniũ ſsacramentorũ & ſsi quis ante ꝗ̈ baptizet̃ recipiat ordines nihil agit, & eſst baptizandus, & iterum ordinãdus, ſsi tñ credit ſse baptizatũ, ſsufficit ad ſsalutem & ordinũ rece ptionẽ, qui ſsi poſstea ſsciat ſse non baptizatũ, vel de hoc dubitet debet baptiſsmũ petere & habere. h.d.
i ¶ Cimiento. Vi. latius. in. §. verum. 38. diſs. & in. c. veniens. de presb. non baptiza.
k ¶ Como de cabo Vt in cõcilio apud compẽdium. de quo in. c. 1. &. c. veniens. de preſsbiter. non bapti.
l ¶ Como ſsi lo fueſsſse. Adde. c. ſsecundum. de presbi. non bapti.
m ¶ Ciertamente. Vi. d.c. veniens. verſsi. quia vero.
n ¶ Dubdaſsſse. Dubio probabili. vt dixi. S̈. l. ꝓxima. in ꝟb. ciertamente.
¶ Lex. 11.
Chriſsmate ſsunt ſsignandi oẽs chriſstiani per ep̃m & non per alium, & fit vnctio in fronte, & cõficitur chriſsma ex oleo, & balſsamo & adulti prius ꝗ̈ recipiant hoc ſsacramẽtũ debẽt cõfiteri, & inſstituta fuit con firmatio loco impoſsitionis manuum apoſstolorum. h.d.
o ¶ Fortaleza. Concor. c. 1. &. 2. de conſse. diſst. 5. &. c. 1. verſsi. per frontis. de ſsacra vnctio. Nam cũm homo militet quotidie inter hoſstes inuiſsibiles per iſstud ſsacramentum confirmationis confirmatur & roboratur cõtra agones & inſsidias Diaboli: vnde fortior eſst ad reſsiſstendũ inſsidijs Diabolicis, qui eſst confirmatus, quàm baptizatus dumta xat. vt in dictis cap. & tradit Abbas in ca. quanto. col. 1. de conſsue.
a ¶ En la frente. vide ſsupra eo. l. 7.
b ¶ O obiſspo. vid. ſsupra. eo. l. 7.
c ¶ De edad. glo. in. c. vt ieiunij. de conſse. diſst. 5. vult ꝙ confirmandus de beat hr̃e duodecim annos, non tamẽ tenetur illa glo. in hoc: bene tamẽ eſst ꝙ de tur pueris ma ioribus ſseptẽnio, ꝓpter me moriã, ne iteretur hoc ſsacramẽtum, cu ius gratia datur puero ala pa vt recorde tur.
d ¶ Que ſse confieſsſsen. Concor. cum dict. c. vt ieiunij. de con ſse. diſst. 5.
e ¶ Diximos. ſsupra eo. l. 9. & adde. ca. dictũ eſst. &. c. de ho mine. de conſse. diſst. 5.
f ¶ Los apostoles. adde. c. manꝰ. ead. diſstin.
¶ Lex. XII.
Chriſsmate etiã perungun tur Epiſscopi, cum conſsecrã tur, in corona capitis, & ma nibus, & dicitur oratio hic contẽta. h.d.
g ¶ Conſsagrãlos obiſspos. Cõcor dat cũ. c. vnico. de ſsacra vn ctione. ſsed an erit licitũ inũ gere ſsacro criſs mate oculos cęci. vt videat? videtur quòd non: quia nõ licèt vti ſsacramentis alio fi ne ꝗ̈ ſsint inſstituta. Sylueſster in ſsumma, in verbo oleum. ponit iſstam quæſstionem, & adducit ꝙ licèt non liceat vti ſsacramentis alio fine, quàm ſsint inſstituta: materia tamen ſsacramentali licitum eſst vti aliter quam in ſsacramentis: adducit de aqua baptiſsmali qua vtimur, non ſsolùm in baptizando, ſsed etiam in bibendo, in quo tamen videas quòd habetur in cap. ſsabbato ſsancto. de conſsecra. diſstin. 4. & fi naliter concludit Sylueſster, quòd hoc non liceat niſsi pro, re magna, & ardua, & per Epiſscopum vel alium de licentia Papæ, quia aliter eſsſset irreuerentia magna, ſsi paſssim hæc fierent.
h ¶ Dize. Vide in dict. capi. vnico. de ſsacra vnctione. & ibi glo. in verbo conſsecrare, quòd hæc benedictio communis eſst Epiſscoporum & presbyterorum.
¶ Lex. XIII.
Antiquitus vngebantur Reges in veteri lege oleo benedicto, in capitibus: nunc in noua lege vnguntur oleo ſsacro, in humero vel ſscapula dextra. hoc dicit.
i ¶ A los reyes. Ex præcepto veteris teſstamẽti, reges vn gebantur in capite, à tempore Chriſsti, rex debet vngi in armo. vt in cap. 1. de facra vnctione. & vide in ca. 1. 71. diſstin. & 85. diſstin. ca. 1. Et ſsic vnctio Regis tranſsla ta eſst ad humerum vel ar mũ, ſseu in brachio: & Ponti fex chriſsmate ſsed Princeps oleo delinitur vt in dict. ca. 1. de vnctione Imperatoris. vide in Clem. Romani. verſsi. no sitaq; de iure iuran. & verſsi. hac decernentes. Et Imperator vn gitur à Papa, vel alio de mã dato ſsuo. c. ve nerabilẽ. §. 1. de electio. alij. reges à ſsuis metropolitanis, ſsicut Rex Alemaniæ ꝓmouendus in Imperatorem à Colonienſsi, Rex Franciæ, à Remẽſsi: rex Angliæ à Can tuariẽſsi. & ſsic de alijs, in qui bus apparet priſsca conſsue tudo, vt. 25. q. 1. c. 2. &. 3. c. q̈nto. 1. reſsponſso de tranſsla. epiſsco. vel electi. Et ſsi quis de nouo inun gi vellet conſsuetudo obtinuit qđ à Papa petatur. ſsicut fecit rex Arragonũ, & tẽporious Hoſsti. inſstabat rex Scotiæ, & ſscđm conſsuetudinem antiquã capita regũ Franciæ & An gliæ inunguntur. Hæc tradit Hoſsti. in ſsum. de ſsacra vnct. §. 2. &. 3. & ex hac cõſsecratione regũ, auget̃ ſsibi gr̃a & ꝟ tutis augmẽtũ: nã cor eiꝰ ad prudentiã dilatatur. de cõſse. diſsti. 1. c. 1. augetur in eo gr̃a fortitudinis cõtra hoſstes extrinſsecos & intrinſsecos, put à vitia de conſse. diſst. 2. c. 2. & ideò inũgit̃ vt põtas in eo plenior ex Dei bñdictione deſscẽdat, iuxta illud Eſsaię. Factus eſst principatus ſsuꝑ humerũ eius. d.c. 1. ꝟ. ſsed vbi. & tradit Luc. de Pẽna. in. l. cõtra publicã. co. 7. C. de re milit. li. 12.
k ¶ Dixo Eſsayas, Vide in cap. 9.
a ¶ En el euangelio. Mathei. c. 11.
¶ Lex. XIIII.
Baptizatus vngitur oleo bis ante baptiſsmum: primò, in pectore: ſsecundò in ſscapulis: primus deſsignat, vt euacuatis erroribus & ignorã tijs bonas habeat cogitationes. Secundum, vt amota pigritia, bonis operibus vacet, & fortis perſseueret in bonorũ operũ exercitio. h.d.
b ¶ La chriſsma. Chriſsma eſst o leum cum balſsamo admixtum, vt hic & in. c. 1. de ſsacra vnctio. glo. in c. presbyteros 95. diſst. & balſsamus eſst qui dam liquor ꝗ emanat de ꝗbuſsdam arbo ribus ſseu fruticibus, ſsecun dum Hoſst. in d.c. 1. & admiſs cetur balſsamꝰ propter fragrãtiam odoris, vt hic habes: habet nã q; præcipuũ odorẽ: & quia etiã incorrup tionẽ præſstat vnde Eccleſsi. ca. 28. dicitur Quaſsi balſsamum nõ mix tũ, odormeus tradit. S. Tho. 3. par. q. 72. ar. 2. & vi. đ chriſs mate. ca. preſsbyteros. cũ ſse quenti. de cõſse. diſst. 4. & q̈liter debeat peti per preſsbyteros à ſsuis epiſscopis ante paſscha. vid. in. c. presbyteros. 85. diſst. & cõficitt̃ chriſsma die ſsancto Iouis cenæ. vt in. c. eccleſsijs. de conſse. diſst. 3. & cõficitur iſsto die, etiam tempore interdicti. c. quoniam. & ibi glo. de ſsentent. excom. lib. 6. & in Clemen. 1. §. in die. de reliquijs & venera. ſsancto.
c ¶ Balſsamo. Refert Abulen. ſsuper Mathe. c. 2. quòd inter Eliopolim & Babilonem, in medio iuxta Cayrum, eſst hortus balſsami, habens in latitudine quaſsi iactum lapidis, & longitudine aliquantulum plus, & eſst terra quaſsi toda alba. Et eſst arbuſscula balſsami quaſsi lignum vitistrium annorum, folia eius quaſsi folia trifolij parui, vel qua ſsi folia Rutæ, albiora tamen ſsunt. Et eſst arbor parua, palmi & medij in altitudine, & modus colligendi balſsamum eſst. quód cultores diſscerpunt folia de ipſso ſstipite: quia folia ſstipiti adhærent, & vnum tan tùm ſstipitem habent, licèt in vno ceſspite ſsint plures ſstipites, ſsex vel ſseptem, & interdum plures. Diſscerpto autem folio contra radium ſso lis, ſstatim de ipſsa raptura egreditur gutta lucidiſssima, odorifera val de: & iſste eſst liquor balſsami, qui colligitur in phialis vitreis modo debito, & balſsamus efficitur: & ſsi folium diſscerpatur contra aliam partem, quàm contra ortum ſsolis, non ſstillaret gutta aliqua de ruptura. Dicitur etiam eſsſse alium modum colligendi Balſsamum, tempore maturitatis foliorum, quod eſst circa menſsem Maij: nam aperitur cortex ligni, & liquor inde fluens colligitur vaſsis vitreis: & illa reponuntur in ſstercore columbino, & deſsiccatur ille humor: & ſsic efficitur balſsamus probatus. Et aduerte quòd beatus Ambroſsius in Exameron. lib. 3. cap. 15. dicit hæc verba. Diſsparem quoque Balſsami guttam, odorata Oriẽ tis ligna ſsudare produntur diuerſsũ quoq; lachrymarum genꝰ, vir gulta ferularum in AEgy pto, & Alexãdria. hæc Ambroſsius. Et dubitari vidi, vtrùm de alio Balſsamo quàm Alexãdriæ poſsſset cõ fici chriſsma: & videtur ꝙ ſsic, dum tamẽ ſsit Balſsamus habens proprietates & ꝟ tutes Balſsami cùm nullo iu re reperiatur ſstatutum, ſsi bene memini quòd non de alio balſsamo, quàm Alexãdrię conficiatur. & ſsic ex eo & Oliuarũ oleo chriſsma poterit cõ fici. Confert ad hoc quod tradit ſsanctus Thom. 3. par. q. 72. articu. 2. ſsignanter in. 4. argum. & in eius ſsolutio ne, cum dicit. Sufficit quòd materia huiꝰ ſsacramẽti poſs ſsit de facili ad omnia loca terrarum deferri, quæ facilitas non eſsſset, ſsi de vno tantùm loco, deberet ferri, ad remotiſssimas partes orbis.
d ¶ En los pechos. Vnctio olei in pectore, & inter ſscapulas, ſsignificat diuinæ legis amorem, & deuotam ſsubiectionem. ſsecundum Petrum de Palu. in. 4. ſsententiarum. & videas in cap. deinde. de conſse. diſst. 4.
e ¶ Muerta es. Vid. in epiſsto. Iacobi. c. 2.
¶ Lex. XV.
Poſst baptiſsmũ vngitur baptizatus bis chriſsmate, in vertice, & infrõ te: & ſsignificat, vt cuicũq; petẽti ſsit paratus dare rationẽ de fide, & vt abſsq; impedimẽto & verecũdia ſsit paratꝰ manifeſstare qđ credit. h.d.
f ¶ En ſsoma de la cabeça. Hæc chriſsmatio in vertice & in frõte ſsignificat gratiam Chriſsti in mente, ſsecundum Petrum de Palud. vbi ſsuprà. & & vid. in ca. accepiſsti. de conſse. diſst. 4. & veſstis candida quę datur baptizato, ſsignificat innocentiæ reſstitutionem, ſsecundum Petrum de Palu. & vid. in. c. poſst baptiſsmum. cum ſsequen. de conſse. diſst. 4. & im poſsitio Cerei ſsignificat fidei & morum claritatem.
g ¶ En la frente. Vide ſsuprà eo. in. l. 7.
h ¶ En el euangelio. Mathei. c. 10.
¶ Lex. XVI.
In conſsecratione Eccleſsię vnguntur parietes chriſsma te ſsigno crucis in certis lo cis. Item vngũtur altaria, & aræ, quando conſsecrantur. Item & calices quãdo benedicũtur, exemplo vete ris legis: & ꝗa Sy lueſster Papa quãdo con ſsecrabat altare, vngebat illud chriſsmate. hoc dicit.
a ¶ Cruzes. Vid. in. l. 14. tit. 10. infra eadem parti.
b ¶ Los altares e las aras. Adde c. vnicum ad finẽ. de ſsacra vnct.
¶ Lex. XVII.
Deſscribũtur in iſsta lege, q̃ hic tractantur circa pœnitẽtiæ ſsacramentum. h.d.
c ¶ Sant Iuan Baptista. Iſste primus noui teſstamenti poſsuit fundamẽta. vt tra. Car. thuſsia. parte 1. ca. 17. col. 4. Erat iſste lucer na ardens, & lucẽs. Ioa. c. 5.
d ¶ Dixo por el. Matthei. c. 11.
e ¶ Penitentia, e baptiſsmo. vide Matthei. 3. & Marci. 1.
¶ Lex. XVIII.
pœnitẽtia eſst dolere de pec catis, cũ ꝓpoſsito nõ redeũdi ad ea: & duplex eſst modꝰ pęnitẽtiæ ſsolẽnis: publicę. ſs. & priuatæ. & deſscribit̃ hic, q̈liter fiat ſsolẽnis pœnitentia. h.d.
f ¶ Penitencia es. Concor. cũ. c. 1. &. 6. de pęni. diſst. 3. vbi bea. Grego. dicit. Pœnitẽtia eſst præterita mala plãgere, & plãgẽda iterũ nõ cõmittere. & ſscđm Aug. Pœnitẽtia eſst quędã dolens vindicta, puniens in ſse qđ dolet cõmiſsiſs ſse. c. pœnitentia eſst eadem diſst. & vi. qđ habetur ead. diſst. §. ſsed ver ba. &. §. ſsed cõ tra. ſsub. c. quis aliqñ. de pœniten. diſst. 1.
g ¶ Miercoles de quareſsma. Ortũ habet à.c. in capite. 50. diſsti. vnde & ex dictis glo. ibi ſsumpta eſst iſsta lex.
h ¶ De paño de lana que ſsea vil. in dict. c. in ca pite. dicitur ſsa co, & intelligi tur de vili veveſste. vt habes hic & declarat etiã ibi Præp.
i ¶ El Obiſspo. Licèt ratiõe maioris ſsolennitatis iſsta pęni tentia Ep̃o reſseruet̃. vt hic & in. d.c. in ca pite. Si tñ Ep̃s pręſsens vł abſsens p̃ciperet alicui presby tero, vt ſsupple ret vicẽ ſsuam circa impoſsitionẽ ſsolennis pœnitẽtiæ & reconciliationẽ poſsset fieri per presbyteterũ: quia iſsta nõ dicũtur ꝓ prièordinis epiſscopalis. ſsecũdũ Præpo. in. c. pęnitẽtes 50. diſstin. poſst Card. licèt ſspe cula. & etiã Pe trꝰ de Palu. in 4. ſsen. diſst. 14. ſscđm Præpo. vbi. S̈. aliter tenuerit: ſsed pri mũ tenet con ſsuetudo ſscđm eũ quæ cõſsue tudo ſseruãda eſst intalibꝰ po ſsitiuj, vñ pęni tẽtiarij Epiſsico porũ ipſsis abſsentibꝰ ipſsam imponunt. & hoc etiã habet̃ in. l. ꝓxima.
¶ Lex. XIX.
Pœnitẽtia ſsolennis nõ debet imponi, niſsi pro enormi peccato mortali. de quo publica infamia ſsit in populo, & nullus citra epiſscopum niſsi de eius ſspeciali mãdato imponere eam poteſst, neq; debet imponi niſsi ſsemel, & clerico non eſst imponenda, niſsi prius degradetur & ſsolen niter pę nitẽs non aſspi rabit poſstea ad militiã vel clericatũ, neq; contrahet matrimoniũ, licèt ſsi contra xerit, tenebit matrimoniũ.
a ¶ O a quien el lo mandaſsſse. Nota ad dicta S̈. l. ꝓxima.
b ¶ Muy grande. Solennis pœnitẽtia nõ eſst imponẽda ni ſsi pro crimine manifeſsto, & enormi, quòd totã vrbẽ cõmouet. c. fi. 26 q. 7. c. de pœnitentibus. de conſse. diſsti. 3. glo. in. c. in ca pite. 50. diſst. & hic & imponi tur fœminis, ſsicut et viris. g. ꝑ tex. ibi in c. de his. 33. q. 2
c ¶ Vna vez. Ad de. c. quamuis & ibi do. 50. diſs. vbi in tex. & glo. ponũtur rationes. & ibi etiã per Archidi. & an iſsti ſsolenniter pęnitẽtes ſsint de foro Eccle ſsiæ. vi. g. in. c. ſsi quis poſst re miſssionẽ. 50. diſst. & ꝑ Abb. in. c. 2. de foro cõp. col. 3. ꝟ ſsi. quæro ꝗd de pœnitẽtibus. & imponitur hæc ſsolennis pœnitentia, etiã inuito, ſsecundũ Prępo ſsi. poſst Hug. in did. ca. pœnitentes. 50. diſstinct. in ſsine.
d ¶ A ningun clerigo. Presbytero vel diacono, ſseu cuiuſscunq; ordinis ſsit, vt hic & in. c. confirmandum. &. c. illud. &. c. aliud. 50. diſs. & per. g. in. c. quæſsitũ. de pœni. & remiſs. & de monachis. vid. glo. in. c. 1. 2. q. 3.
e ¶ Degradaſsſsen. Depoſsitus: ſsolenniter pœnitere poteſst. cap. ſsacerdos. de pœniten diſst. 6. &. 30. q. 1. ca. ſsi quis ſsacerdos. glo. in. d.c. confirmãdum. 50. diſst. & in. c. 1. &. c. quæſsitum. de pœni. & remiſss.
f ¶ Ser clerigo. Habes hic quòd laicus qui ſsolenniter pœnituit, non põt fieri clericus, neq; miles, neq; pannos coloris induere, neq; matrimo nium contrahere: vnde iuuenibus non eſst facilè iſsta pœnitentia imponẽda. vt in. c. pęnitẽtes. 50. diſst. & vid. ad iſstã. l.c. fi. 30. diſst. &. 33. q. 2. c. admonere. & viuet iſste ſsecundum regulam eccleſsiaſsticam. c. contrarium. &.c. falſsis. de pœniten. diſst. 5.
g ¶ Valdria. Adde glo. in. d.c. admonere. in verbo Nunquam ducere. &. l. 14. titu. 2. 4. Partita.
¶ Lex. XX.
Secunda pœnitentia vocatur publica quam poteſst quilibet presby ter etiã clerico imponere. vt peregrinatio, certę veſstis vſsus, ferrei cinctio, monaſsterij recluſsio. & ſsimilia. Tertia pœnitẽtia eſst ſsecreta, quã quilibet Chriſstianus tenet̃ facere priuatè in remiſssionẽ pctõrum. h.d.
h ¶ Eſsta es. Publica pœnitẽtia dicitur illa quæ fit in facie Eccleſsiæ, non cũ ſsolennitate, de qua S̈. in. 1. 18. ſsed qñiniungitur peregrinatio per mundum cũ baculo & pera benedictis. vt tradit Hoſsti. in ſsum ma de pœnit. & remiſs. char ta. 13. verſsi. his prælibatis. & Cardi. de Tur re cremata. & Præpo. poſst eum. in. cap. ſsi quis poſst remiſssionẽ. &.c. ꝗ̈uis. 50. diſsti. vbi ꝙ publica pœnitẽtia dicit̃ dupliciter vno modo pę nitentiã quã quis facit in ſsi gnũ publicæ pœnitẽciæ, licet nõ in ſsolẽnibus. vt in. c. in capite. 50. diſsti. alio mõ q̃libet quę fit in facie eccleſsiæ ſscilicet cũ iniungitur pe regrinatio ꝑ mundũ cũ baculo cubitali, vel ꝓceſssionis in camiſseis. & hæc nõ ponitur pro crimi neocculto ſsed pro crimine manifeſsto. vt in. cap. 1. & ibi Abb. & in. c. quæſsitum. de pœniten. & remiſssio.
i ¶ Miſsſsacantano. Idem tenet Hoſst. vbi. S̈. arg. c. 2. de offi. archipresby.
k ¶ A clerigo. Intellige qñ crimẽ ꝓdijt in publicũ. vt in. d.c. quæſsitũ. & ibi. & de pœ. & re. & in. c. presbyter. vbi. g. 28. diſst. &. 30. diſst. c. ſsi quis presbyter.
¶ Lex. XXI.
Quilibet ſsuo presbytero parochiali tenet̃ cõfiteri, & nõ alij, niſsi habuerit licentiã alij cõfitendi: prælatus tñ maior põt cuilibet hãc licentiã dare: ſsed religioſsi nõ pñt cõfeſssiones audite, neq; baptizare, neq; populo prædicare, vel curã animarũ exercere, ſsine prælati vel Papæ licẽtia, vel niſsi Ep̃s ei cõmittat aliquã Eccleſsiã ſsui ordinis, tũc em̃ põt eã de ſsui maioris licẽtia tenere & p̃dicare, oiaq́; ibi miniſstrare. h.d.
l ¶ Miſsſsacantanos. Sacerdotibus data eſst hic poteſstas à mediatore Dei & hominum qui ipſsos Eccleſsiæ ſsuæ præpoſsuit & ſsoluendi, & ligandi tradidit poteſstatem. capi. multiplex, de conſsecratione. diſstinct. 1. & in hoc ſsacer dos iudex eſst. c. verbum. de pœniten. diſstin. 1. & quililibet ſsacerdos recipit hanc poteſstatem in ordinatione ſsua: tamen ligata eſst talis poteſstas, niſsi à Papa vel à dioceſsano hanc habeat poteſstatem: & ex quo cura animarum commiſsſsa eſst ab aliquo ipſsi ſsacerdoti parochiali, fine alia licentia ſspeciali habet poteſstatem audiendi confeſssiones parochianorum ſsuorum, ſsecundum Hoſstien. in Summa de pœnitent. & remiſsſsio. verſsic. cui conſsitendum charra. 4. col. 2. illius tituli. Sed an preſsbyter parrochialis qui ꝓ pter multitudinem populi nonpõt om niũ confeſssio nesaudire poſs ſsit ad hoc vocare alios ſsacerdotes qui eum iuuẽt in audiendis cõfeſssionibus. text. Videtur ꝙ ſsic. & ibi Hoſstien. notat in. c. 3. verſsi. confeſssiones. de officio Archipreſs. Archidia. verò in. c. perlectis. 25. diſst. dicit ꝙ contra dictum Hoſstien. facit tex. in ca. cunctis. 16. q. 1. vnde ipſse diſstinguit, ꝙ aut epiſscopus dedit licentiam illis presbyteris, & poſsſsunt, aut nõ dedit, & non poterunt, quæ ſsecundum Archidia. fuit opinio Raimũ. in ſsumma de pœnitent. & remiſssionib. §. item poſsito. Ioan. And. in ca. omnis vtriuſsq; ſsexus. de pœnitent. & remiſssio. ſsuper glo. & in ca. cum ex eo. de electio. libro. 6. tenet quòd parochialis poteſst ad tempus modicum committere cauſsa ſsubſsiſstenti alteri presbytero, vt audiat confeſssiones parrochianorum ſsuorum: quando verò vellet committere perpetuò, non poteſst ſsine epiſscopo. allegat. ca. ſsi quis in choro. 7. q. 1. & ibi reſspondet ad rationes quas adducit Archidia. & ita poſsſsunt reduci opiniones ad concordiam. & relato iſsto dict. Ioa. And. reſsidet Præpo. in dict. c. perlectis.
a ¶ De miſsſsa. Religioſsi non habent poteſstatem abſsoluendi, vel ligandi, neq; baptizandi, neq; prædicandi, neq; exercẽdi alia quæ pertinent ad curam animarum, niſsi de conſsenſsu Epiſscopi, & abbatis, vel ſsuperioris ipſsius religioſsi. ca. alia. & ca. peruenit. 16. quęſstione. 1. & in. §. ecce. & in. §. hoc idem. hæc enim pertinent ad rectores curatos. vt in Clemen. dudum. §. verum. de ſsepultu. poſsſsunt tamen religioſsi audire confeſssiones illorum qui habent licentiam ſsacerdotis parrochialis, vt alij poſssint confiteri: licèt non dicant ſspecialiter quòd religioſso, vt tenet Hoſstien. in dict. verſsicu. cui confitendum. & in verſsi. tu tamen dic. & vide in cap. placuit. de pœnitent. diſstinct. 6. & intellige dummodò religioſsus aliàs à ſsuo ſsuperiore ſsit habilitatus ad confeſssionem audiendam, vt tradit Archidia. in cap. perlectis. col. 325. diſstinct.
b ¶ Priuilegio del Papa. Hodie vide quod habetur in Clemen. dudum. §. ſstatuimus. de ſsepultu. & ſsuper hoc hodie conceduntur facultates per bullas Cruciatæ, & alias conceſssiones Papæ ad eligendum confeſsſsorem, & ſsi ſsit religioſsus etiam ordinis mendicantium: ex quo videtur talis religioſsus habilitatus à Papa. videas per Sylueſst. in Summa. in parte Confeſsſsor. la. 1. verſsi. quintò quæritur
c ¶ Para ſseruir a algunas egleſsias parrochiales. Adde. c. 2. de ſstatu monach. & codem. tit. c. quod Dei timorem. vbi vide Abb.
d ¶ Parrochanos. Concor. cum. c. omnis vtriuſsq; ſsexus. de pœnit. & remiſssio. & in ca. imprimis. 2. q. 1. &. 6. q. 3. c. ſscitote. c. nuper. §. in. 2. & in fi. de ſsent. excom. &. c. placuit. de pœnit. diſstinct. 6. Et etiam Rex, ſsi ſsua rcſsidentia eſst intra certam parochiam, tenetur de iure confiteri presbytero parochiali. glo. in. c. 4. de maioritat. & obed. & ibi Abb. qui dicit hodie cõmuniter reges habere priuilegiũ. vt poſssint eligere confeſssores. & adde quæ dixi ſsuprà in. l. proxima. & clerici habitantes in parochijs, ſsubijciuntur in hoc curatis presbyteris parochiarũ, ſsecundum Abb. in. d. ca. omnis vtriuſsq; ſsexus. & Petrum de Palu. & presbyter parochialis poteſst confiteri. & abſsoluere ſsuum parrochia num, etiam extra. parochiam ſseu territorium parochiæ, cùm pœnitentia ſsit de iuriſsdictione voluntaria, facit. l. 2. ff. de officio procon. Hoſstien. in dict. §. cui confitẽdum ſsit. addit etiam de criminibus par rochiani extra territorium parochiæ commiſssis alieno Epiſscopatu, vel parochia. glo. notab. in. cap. 1. 16. q. 1. & per Abb. vbi allegat. d. glo. & confirmat aliquibus rationibus. in. ca. cum contingat. col. 12. deforo competen. ipſsi vero presbyteri parochiales recurrere debent ad Epiſscopum pro pœnitentijs: quia cum ipſsi immediatè ſsubſsunt Epiſscopo, non poſssunt abſsolui ab alio, ꝗ̈ ab eo, vel archipresbytero eccleſsiæ cathedralis: quia in hoc eſst vicarius Epiſscopi. c. officium. de officio archie. Abb. in. d.c. conquerẽte. col. pe. de officio ordina. & ve niendo in ſspecie ad diuerſsa genera perſsonarũ, quis ſsit proprius ſsacer dos, tradit latè Hoſstien. in ſsumma. de pœnit. & remiſss. verfi. cui confitendum per multas col. & dixi aliqua ſsu prà in. l. proxima. & quis dicatur ſsacerdos ſscholariũ mercatorum, ſstipendiariorum & ſsimiliũ qui nõ habẽt in illo loco ꝓ prium domicilium. vi. per Inno. & Abb. in. d.c. omnis. vbi Abb. col. fi. refert opiniones, & dicit illã ſsibi pla cere, & eſsſse magis communem, ꝙ ille dicatur proprius ſsacerdos, in cuius parochia habitat de præſsenti, neq; poſssit cõmodè adire proprium ſsacerdotem. argum. c. fi. de parochijs. allegat glo. quæ hoc tenet in clem. 1. de priuile. in verbo parochiales. & permittitur hoc iſstis & peregrinis, propter neceſssitatem, non tamen per hoc iſsti ſsunt parochiani illius eccleſsiæ, in qua habitant: neq; talis eccleſsia propriè di citur parochialisi ſstorum, vt declarat Abb. in ca. in noſstra. in fine, de ſsepultu. quem etiam vid. in ca. cum contingat. de foro competen. 13. col. & vici. Bal. in. l. ſsi quis ad declinandam. C. de epiſsc. & cleri. 13. col.
e ¶ No lo pueden fazer. Quia ab alieno ſsacerdote non poteſst quis abſsolui, vel ligari. vt in dict. c. omnis vtriuſsq; ſsexus. & dixi ſsuprà in gl. pro xima. in prin. vnde procedit non ſsolùm in cõfeſssione, quæ debet fieri ſsemel in anno, iuxta diſspoſsitionẽ. d.c. Sed etiam ſsi pluries velit cõfiteri prout notat ibi Abb. in. 7. notabi. Quid autem de mulieribus & ruſsticis, qui ſsæpe errantes adeunt presbyteros non habentes pote ſstatem? dicit Abb. in. d.c. dudum. el. 2. col. 6. de electio. ꝙ ſsaluentur propter fidem ſsacramenti. refert tamen Ioan. And. ibi dicentem, ꝙ ſsi ante mortem hoc ſsciat tutum eſsſset, quòd iterum confiteantur. argu. eorum quæ notantur in. d.c. quod autem. de pœniten. & remiſss. quod ipſse Abb. verum putat in his qui nunquam habuerunt inſstitutionem à ſsuperiore, ſsed in his qui habuerunt ex cauſsa ſsuperueniente, fuerunt ipſso iure priuati, & non obſstante priuatione iuris to lerabantur, non credit tunc confeſssionem iterandam: quia vt dicũt Ioan. And. & Hoſstien. ratione tolerantiæ, hic verè abſsoluit. per text. in. c. nonne 8. q. 4.
f ¶ Sin otorgamiento de aquel. Requiruntur duo, vt quis poſssit confiteri alieno ſsacerdoti. Primü vt ſsubſsit cauſsa: nam ſsine cauſsa peccat parochianus: quia videtur contemnere proprium ſsacerdotem, & debet eſsſse cauſsa iuſsta. vt in dict. c. omnis. Secundò. vt licentia petatur & obtineatur. vt hic & in. d.c. omnis. vbi notat Abb. in. 6. notab. Erit autem iuſsta cauſsa petendi talem licentiam, ſsi paro chianus ſsacerdos ſsit imperitus. vt notat glo. in dict. c. omnis. vel vt dicit Abb. ibi. ſsi ſsub eſst alia cauſsa legitima, vt quia eſst odium inter iſstum confitentem, & proprium presbyterum vel inter eum & parentes presbyteri: vel quia proprius presbyter fuit particeps delicti: licèt enim poſs ſsit ſsi vult confiteri ſsacerdoti participi, ſsecundum Ioan. And. ibi poſst Vincent. non tamen neceſssitatur, vnde eſst iuſsta cauſsa petendi licentiam. quod Abb. approbat ibi in verbo pœnitentiæ. Secùs ſsi elegerit proprium: quia particeps fuit, vt facilius abſsoluat. allegat tex. cũ gl. 49. diſst. in prin. adde his Hoſstien. in. d. verſsi. cui confitendum. vbi di cit, quòd non ſsemper danda eſst licentia, imò deneganda, ſsi ſsacerdos ſse ſsufficientem reputet: nã præſsumere poteſst ꝙ petat parochianus licentiam, vt confuſsionẽ & erubeſscentiã euitet: vel ſsi fortè ſse con temni veriſsimiliter præſsumit, poterit denegare quandiu ab Eccleſsia tolerator. cap. veſstra. de coha. clericorum & mulierum. caucat tamen de conſscientia. vt in cap. 1. eiuſsdem tituli. & de tempo. ordina. cap. quoniam. Debet autem ſsacerdos credere perentilicentiam alleganti (ſsaltem in genere) iuſstam cauſsam: quia non eſst veriſsimile, quod quis cum fallacia adeat pœnitentiam. ſsecundum gloſsſs. in cap. placuit. de pœnitent. diſstinctio. 6. & ſsi ſsacerdos iniuſstè deneget licentiam, adeat ſsuperiorem illius ſsacerdotis, qui & ſsi deneget, dic vt in. l. 32. infra eo. Si commodè adire non poteſst. vt tradit glo. & ibi Inno. & Abbas, & alij in dict. cap. omnis. ſsuper glo. in verbo Obtineat. & habetur infta eo. l. 32. & ſsi ſsubeſst neceſssitas, ſstatim poteſst confiteri alieno ſsacerdoti, dic vt ibi per eos ſsunt etiam alij caſsus, in quibus quis cõfiteri poteſst alieno ſsacerdoti, de quibus vide infra. ea. l. & per Hoſstien. in. d. cap. cui confitendum, inter quos nota illud de tempo re neceſssitatis. vt in. c. Quicunq; presbyter. de pœnitent. diſst. 3. &. 26. q. 6. ca. ſsi preſsbyter. & cap. quẽ pęnitet d' pœ. diſs. 1. &. c. vult. de pœni ten. diſst. 3. nota tamẽ ꝙ neq; tẽpore neceſssitatis con fitendũ eſst hęretico vel ſsciſsmatico: quia non habet Ec cleſsiæ claues, niſsi ſsit catholicus. de pœnitent. diſst. 1. ca. verbum Dei. &. c. quem pęnitet. Hoſst. in d. ſsumma. de pœnitẽ. & remiſs. §. quis de bet confiteri.
a ¶ Otro ſsu perlado mayor. Siue papa ſsiue epiſs copus dioceſsanus vel eius vi carius, vel archipresbyter, itẽ legatus Papę, vel eius pę nitẽtiarius, ſsecunduni Ioa. an. in. d.c. om nis. & glo. in c. 2. de pœnit. & remiſss. lib. 6. & habita licentiaproprij ſsacerdoris, vel ſsuperioris cõfiteri poteſst ſsacerdoti etiam curam animarũ non habenti. vt notat Abb. in Clem. 1. de priuileg. ſsuper glo. in verbo ſspecialis; quicquid dixerit ibi glo. & glo. in. d.c. omnis & ibi Abb. de quo per Sylueſst. in ſsumma. in parte Confeſsſsor. la. 1. verſsi. 5. quæritur. & ad hoc videas extrauagan. Ioa. 22. quę incipit. vas electionis. ſsub tit. de hæreti. in extrauag. cõmunibus.
b ¶ Perlados mayores. Concor. cum. c. fi. de pœniten. & remiſssi.
c ¶ Mayoral ſsobre ſsi. id eſst, ſsunt exempti. vt habetur in dict. ca. fi.
¶ Lex. XXII.
Ad confitendum alij ſsacerdoti quàm proprio, requiritur eius licentia: fallit tamen in quinque caſsibus. Primus, ſsi proprius ſsacerdos eſst idiota: quia tunc debet petere licentiam, qua non obtenta, conqueratur prælato. Secundus, cum ad aliam parochiam tranſstulit domicilium. Tertius eſst, in vagabundo. Quartus, ſsi cauſsa mercantiæ, vel peregrinationis, vel alia cauſsa pergit. Quintus caſsus eſst, ſsi in aliena parrochia peccauit: quia tunc poteſst, ſsi vult illi clerico confiteri. hoc dicit.
d ¶ Caſsos ay. Vid. quæ dixi. S̈. l. proxima. in. glo. ſsuper parte. ſsin otorgamiento dellos.
e ¶ A ſsu mayoral. Epiſscopo videlicet vel Archidiacono, vbi de conſsuetudine vel commiſssione ep̃i, archidiaconus haberet curã animarum vt notant doct. in. c. cum ſsatis. & in. c. fi. de officio archid. Abb. in. ca. cum in cunctis. §. inferiora. de elect. & vid. infra eo. l. 32. & Deciũ cõſsi. 420. incipit. quæritur. & ſsi iſste ſsuperior recuſsaret malitiosè dare licẽ tiam, & de facili non poſsset cõmodè adiri ſsuperior epiſscopi recuſsan tis, poterit licentia non obtenta, alij confiteri. Sylueſst. in ſsumma. in parte Confeſsſsor. la. 1. verſsi. 6. quæritur. & habes infra eo. l. 32.
f ¶ A otra. Iſsto caſsu iam ſsacerdos parochiæ, cui ſse cõtulit, non erit alienus, ſsed proprius. c. fi. de paroch.
g ¶ A ſsoſsſsegar. Vide in. l. hæres abſsens. ff. de iudi.
h ¶ Donde more. Iſste enim ſsine domicilio eſst l. Labeo. in prin. & l. eius. §. Celſsus. ad municipa.
i ¶ Pecado en otra. c. 1. de rapto. &. c. placuit. 6. q. 3.
k ¶ Lo mas ayna. Ne tardes cõuerti ad dominum: & ne differas de die in diem, ſsubitò enim veniet ira illius, & in tempore vindictę diſs perdet te. Eccleſsiaſst. 5. & rationes propter quas feſstinandum eſst ad pœnitentiam. vide per Hoſsti. in Sum ma de pœniten. & remiſss. charta. 3. colu. 4. in verbo fe ſstina. Aduerte tamẽ. quia ſsecundum S. Thomam. 4. ſsententiarum diſst. 17. ad con feſssionem actualem, nullus tenetur ſsta tim poſst peccatum: quia cum præceptum confiten di ſsit affirmatiuum, nõ obligar, niſsi ꝓ loco & tẽpore. Sunt tamẽ aliqui caſsus in quibus ſsta tim tenet̃ con fiteri, vt ſsi haberet recipere ſsacramentum Euchariſstiæ, vel ordinẽ ſsacrum, vel ſsi eſsſset in periculo mortis notabili vel probabili in caſsu, veluti in quo homines frequenter moriuntur, vt in naufragio, bello, acuta febri, vel graui infirmitate, vel quando conſscientia dictat ad ſstatim confitendum: quia omne quod eſst contra conſscientiam ſscilicet præcepti, ædificat ad gehennam. 18. quæſst. 1. §. ex his. & ibi glo. vel quando pro habiliter videret quòd illo anno copiam idonei ſsacerdotis habere non poterit: vt poteris videre de his per Petrum de Palu. in. 4. ſsenten. tiarum. diſstinct. 17. & Sylueſst. in Summa. in parte Confeſssio. la. 1. ver ſsicu. Secundò quæritur. vbi & refert quintum caſsum: quem addunt aliqui, videlicet: quando peccator poſst cõfeſssionem & communionem recolit ſse oblitum confiteri aliquod mortale, quia tenetur ſstatim cõfiteri, neq; poteſst ex pectare futuram Quadrageſsimam, quia exponeret ſse periculo obliuiſscendi: quod tamen ipſse Sylueſster dicit nihil eſsſse, quia obliuiſsci peccatum mortale, non eſst mortale: vnde iſste non ſse exponit periculo peccati mortalis, neq; tenetur laborare ne obliuiſscatur, ſsed ſsufficit quòd velit recordari, & proponat confiteri quando alia vice tenebitur.
¶ Lex. XXIII.
In peccati commiſssione errat quis contra Deum tripliciter, meditando, conſsentiendo, & faciendo. Ita in. vera pœnitentia ſsunt tria neceſssaria: quibus illas tres offenſsiones emendare debet peccator. Pro prima, cordis contritio. Pro ſsecunda, oris confeſssio. Pro tertia, operis ſsatisfactio. hoc dicit.
l ¶ Se duelan en ſsus coraçones. Cõtritio debet eſsſse vniuerſsalis cõtinua, habens propoſsitum confitendi. & ſsatisfaciendi: & cõtritio eſst dolor ꝓ peccatis verus & anxius cũ propoſsito abſstinendi, confitendi, & ſsatisfaciendi aſsſsumptus. Iohe. 2. Scindite corda veſstra, & non veſstimẽta Veſstra, vel dic ꝙ cordis contritio eſst à malo ad bonum, à Diabolo ad Deum conuerſsio. Iohe. 2. Connertimini ad me in toto corde veſstro. Conuerſsio autem eſst cordis vndiq; verſsio. de pœniten. diſstinct. 1. ca. conuertimini. hæc Hoſstien. in ſsum. de pœniten. & remiſssio charta. 1. col. 3. verfi. Quid ſsi contritio. & col. 4. verſsi. qualis debeat eſsſse contri tio, ſsecũdum Theologos, contritio pro vt eſst virtus, ſseu actus virtutis, quę pœ nitentia dicit̃ diffinitur ſsic. Contritio eſst dolor voluntatis aſsſsumptus pro peccatis, prout ve rò eſst pars ſsacramenti, habens relationem ad alias partes, eſst dolor voluntariè aſsſsumptus pro peccatis, cum propoſsito confitendi & ſsatisfaciendi. Videas ſsan ctum Thom. & alios Theologos in. 4. ſsententiarum. diſstin. 17. debet autem peccator niti & orare pro magna contritione, ſsed ſsi maiorem non poteſst habere ſsaltem doleat ſse peccaſsſse, & hoc ſsufficit, ſsed prop ter hoc doleat, quia Deum offendit, nam ſsi ex alijs cauſsis doleret, propter infamiam fortè, vel amiſssionem honoris: non eſst digna pœnitentia. cap. vt conſstitueretur. 50. diſstinctio. neque exigitur peccatores tantùm dolere, quod potiùs vellẽt omnem pœnam ſsubſstinere, quàm peccaſsſse. vt tradit Innocen. & Ioan. And. in cap. omnis vtriuſsque ſsexus. de pœniten. & remiſssio. & ſsecundum Petrum de Palud. A pœnitente requirendum eſst, ſsi pœnitet, & ſsi non ſsufficien ter dolet, an hoc ſsibi diſspliceat, & vellet ſsufficienter dolere. & hoc ſsufficit quod Sylueſster in Summa in verbo Contritio. §. 1. dicit valde eſsſse notandum: quia ſsic diſspoſsitus eſst contritus, vel ſsaltem atritus, vt poſssit abſsolui. & dicit gloſsſs. in capit. quem pœnitet. de pœnitent. diſstinctio. 1. quòd conteri quis debet de omni peccato & cius varietate, vt in cap. Conſsyderet. de pœnitent. diſstinct. 5. & diſstinct. 6. cap. qui vult.
a ¶ Que los confieſsſsen. Glo. in Sumina. de pœniten. diſstinct. 5. dicit quòd ad confeſssionẽ tenent̃ ex vniuer ſsalis Eccleſsiæ traditione potiùs, quã ex noui vel veteris teſstamenti auctoritate: & quòd traditio Eccleſsiæ obligatoria eſst, vt præceptum. argument. 11. diſstinct. in his rebus. & quòd neceſsſsaria eſst confeſssio in mortalibus apud nos, ſsed apud Græcos dicit quòd non, quia non emanauit ad illos traditio talis. & illud Epiſstolæ Iacobi. Confitemini alterutrum peccata veſstra, dicit fuiſsſse conſsilij primo, alioquin ligaret, & Græcos, non obſstante eorum conſsuetudine. Abb. etiam in cap. omnis vtriuſsq; ſsexus. de pœniten. & remiſssioni. col. 5. verſsi. extra glo. tenet opinionem dict. glo. Theologi tenent quòd vt eſst mentalis facta Deo, eſst de iure naturali, vt autem eſst vocalis, eſst de iure diuino nouæ legis, vt tradit ſsanctus Thom. 4. ſsententiarum. diſstinct. 17. & ſsanctus Bonauentura, Ricardus, & Scotus, pro quibus valde concludit auctoritas illa Ioann. 20. Quorum remiſseritis peccata, remit tuntur eis, & quorum retinue ritis, retenta ſsunt: & ideò neq; Papa diſspenſsare poteſst ſsuper ſsacramento conſseſssionis, ne quis confiteatur homini, ſsecũdum ſsanctum Thomam in. 4. ſsententiarum. diſstinct. 16. quæſstio. 3. articu. 1. in fine, quia ſsacramenta ſsunt ex inſstitutione diuina, bene tamen Papa poſsſset diſspenſsare, vt differret confeſssionem vltra annum, de quo etiam per Archidia. de pœnitenti. diſstinct. 5. in Summa ad finem. Decius conſsi. 112. Peccata venialia non tenetur quis ſsingulariter confiteri. glo. in capi. perfecta pœnitentia. de pœnitenti. diſstinct. 1. Hoſstien. verò in Summa de pœnitenti. & remiſssion..charta. 2. verſsiculo. de quibus peccatis ponit in hoc tres opiniones. Prima, vt non ſsit neceſsſse cõfiteri venialia peccata ſsacerdotibus, & ſsi copia ſsacerdotis habeatur, dũmodo hoc ex contẽptu nõ prętermittatur: & ꝙ ſsufficeret ea cõfiteri coæquali. Secunda, ꝙ nec dum mortalia, ſsed etiã venialia pandenda ſsunt ſsacerdoti, qui ligandi & ſsoiuendi poteſstatem habet, ſsi ipſsius copia habeatur. & eſst argumentum pro eis de pœnitenti. diſstinct. 1. capi. Agite pœnitentiam. tandem ponit ipſse tertiam opinionem, & dicit eſsſse diſstinguendum inter venialia, & venialia: habent enim tres gradus ſsicut Apoſstolus teſstatur. prima ad Corinth. ca. 3. & habetur ni §. alias. 25. diſstinct. ligna ſscilicet fœnum & ſstipulam per ligna maiora venialia intelliguntur. & quæ nimis ſsunt inueterata vel in conſsuetudine iam deducta, quæ ex ipſsa frequentatione & contemptu mortalia reputantur vel ſsequuntur. vt in cap. & ſsi Chriſstus. §. quædam. de iure iurando. & ſsecundum hoc dicit intelligendum, quòd Auguſsti. dicit, quòd nullum peccatum adeò veniale eſst, quòd non fiat criminale dũ placet. vt in d. §. criminis. & §. ſsequ. diſst. 25. & tũc debet confiteri, ſsi fieri poſsſsit. & de his dicitur. Vitaſsti grandia, vi de ne obruaris arena. Per fœnum, intelligas minora, & hæc cofiteda ſsunt ſsaltem in genere. capit. de quotidianis. de pœniten. diſstinct. quarta. Per ſstipulam intellige minima venialia, que in ſsola cogitarione conſsiſstunt, & quæ ad conſsenſsum non perueniunt, vt de pœnitentia. diſstinctio. ſsecunda. cap. Sicut de tribus. Abbas in cap Omnis vtriulque ſsexus. de pœnitenti. & remiſsſsioni. dicit, quòd bonum conſsilium eſst. de quo glo. ibi. vt confiteatur quis venialia, ſsi recolit præſsertim, ſsi deducta ſsunt in conſsuetudine. Cardinal. Alexand. in dicto. §. criminis. loquitur in hoc ſsatis intricatè ſsanctus Thomas. 4. ſsententiarum. diſstinct. 16. &. 17. Scotus & Petrus de Palude ibidem, & communiter doctores dicunt, quòd regulariter non teneamur confiteri peccata venialia, neque ex vi ſsacramenti, neque ex diſspoſsitione. cap. Omnis vtriuſsque ſsexus de pœ nitenti. & remiſssioni. & intellige de confeſssione in ſspecie de ſsingulis. vt in principio glo. diximus. ſsenemur tamen ratione ſstatuti Eccleſsiæ confiteri venialia, in genere dicendo. Nos quidem immunes à peccato mortali, ſsecundum conſscientiam noſstram tamen in multis alijs deliquiſsse, & petere abſsolutionem ſsecundum Sylueſst. in Summa in verbo Confeſssio 1. §. decimo tertiò quæritur. Si tamen quis dubitet an ſsit mortale, vel veniale, tenetur cõfiteri eum in ſspecie ſsecundum ſsanctum Thomam. vbi ſsuprà
b ¶
Verdaderamente. Debet enim e
ſsſse confe
ſssio pura, & fidelis, & integra, & debet habere confe
ſssio
ſsex decim, quæ his ver
ſsibus continentur.
Sit ſsimplex, humilis: Confeſssio, pura, fidelis,
Atq; frequens, nuda, diſscreta, libens, verecunda,
Integra, ſsecreta, lachrymabilis, accelerata,
Fortis & accuſsans, & ſsit parere parata.
Secundum ſsanctum Thomam & alios Theologos in. 4. ſsententiarũ. diſstin. 17. vbi hæc plenè exponuntur. Vide etiam per Hoſstien. in Sũma de pœnitenti. & remiſssioni. charta. 3. col. 2. &. 4. &. 5. verſsic. qualis debet eſsſse confeſssio. & vide glo. notabilem. in capi. quem pęnitet. de pœniten. diſstinct. 1. & duæ de prædictis ſscilicet quod ſsit frequens & feſstina ſsunt de bene eſsſse, ſsecundum Sylueſst. in Summa. in verbo Confeſssio. la. 1. verſsi. primò verò quæritur.
c ¶ Deſsuergonçado. Debet ergo in confeſssione vincere erubeſscentiam. & ipſsa erubeſscentia partem habet remiſssionis: quoniam & verecun dia magna eſst pœna. vt in. cap. quem pœnitet. de pœniten. diſstinct. 1. & non debet diuidi confeſssio timore verecundiæ. cap. 1. verſsic. cautus. de pœnitent. diſstinct. 5. & contra hunc pudorem eſst triplex medicina. Prima, conſsyderatio rationis naturalis: ſsi enim non erubuiſsti peccare, quòd inhoneſstum & inutile fuit, non debes ſsecundum rationem naturalem erubeſscere, confiteri, quòd honeſstum, & vtile eſst. vnde dicit beatus Bernardus. O infania nimia hominum, pudet ablui, & non pudet inquinari: pudet ſsordes abſstergere, & non pudet contrahere: abſstergitur caliga, & contemnitur anima! Secunda, eſst virtus diuinæ intuitionis, quã nihil cælari poteſst etiam minimam cogitationem. ad Hebræos. 4. Omnia nuda ſsunt & aperta oculis eius cap. nouit. de iudi. Tertia, eſst comparatio futuræ con fuſsionis. Eccleſsiaſst. 4, eſst confuſsio adducens ignominiam ſsiue peccatum. & eſst confuſsio adducens gloriam, de his plenè per Hoſstien. in Summa. de pœnitent & remiſssio. charta. 9. colu. 1. ꝟ ſsi. quæ impediant pœnitentiam.
a ¶ Dixo. Vide. Amos. c. 1. & in. c. ſsuper tribus. de pœniten. diſstinct. 1.
b ¶ No lo perdonara Dios. Adde. dict. c. ſsuper tribus. in fine.
¶ Lex. XXIIII.
Anima per peccatum moritur in damnationem perpetuam & per pœnitentiam reſsurgit in vitam æternam. hoc. dicit.
c ¶ La hija. Vid. Mattheũ. c. 9. & in. c. quem pœnitet. in fi. de pœnitent. diſstin. 1. & eadem diſst. in. §. deniq;. verſsic. tres quoq;.
d ¶ Hijo de vna biuda. Lucę. 7. & in. ca. flear. de pœnit. diſstinct. 1.
e ¶ Lazaro. Ioan. c. 11. &.c. Quã tũlibet. depœ niten. diſst. 1.
¶ Lex. XXV.
Cõfeſsſsor qui eſst poſsitus loco Dei, debet ſsapienter ſscru tari in confeſs ſsione pœnitẽtentis circunſstantias & eiꝰ perſsonam in ætate, valetudine, conditio ne, diuitijs, ſsta tu, literatura, & dignitate, contemplando etiam locũ & tempus cõmiſssi, & an ꝑ ſse, vel alterius ſsuggeſstione, aut adiutorio peccauit: contritionem inſsuper pœnitẽ tis, quibus diligenter inſspe ctis, pœnitentiam commiſsſso cõtrariam iniunget arbitrariam, obediat pœnitens impleatq; eam: quia a lias ſsibi nõ ꝓderit. h. dicit. Ortum habet à ca. 1. de pœniten. diſst. 5.
f ¶ Edad. Ratione fragilis ætatis, minor pœnitẽtia eſst imponẽda. 15. q. 1. §. vt itaq; pueri doli ca paces tenentur confiteri. ca. omnis vtriuſsq; ſsexus de pænitent. & remiſssio. Hoſstien. in Sũma eiuſsdem tituli. charta. 8. col. 2. verſsi. cui pueri. Si verò eſst valde ſsenex in ætate decrepita aleuiari debet ieiunijs, & grauari orationibus. vt in dict. ca. 1. de pœniten. diſst. 5. & ſsi habet pecuniam, redimat cum ipſsa peccata ſsua. de pœniten. diſst. 1. c. Medicina. Si verò non ſsunt ita ſsenes, fortius pœnitentiari debẽt, quàm decrepitus, tales enim cum peccant iuuenes ad interitum trahunt: quia ſsecundum beatum Grego. laqueus iuuenum omnes mali ſsenes. 2. q. 8. cap. Paulus dixit, in ſsene verò omni diſscretione carente. dic vt in pupillo & furioſso hoſsti. vbi ſsuprà. charta. 8. colum. 3. verſsicu. quando confitendum eſst.
g ¶ Doliente. Infirmo non eſst iniungẽda pę nitẽtia: ſsed in noteſscẽda q̃n titas & qualitas, vt dicat ſsic ſsacerdos: ſsi tu eſsſses ſsanus, talem pœnitentiam deberes agere, & vſsq; ad tale tempꝰ ſsed quia es in firmꝰ, tibi nõ iniungo: dico tamen tibi ꝙ ſsideceſsſseris, fa cias talem ele emoſsynam, ſsiue iniunge tuis hæredibꝰ ꝙ eam faciãt pro hac pœni tentia: ſsi autẽ conualueris, iterum humiliter confitearis: & facias pę nitentiã quæ tibi iniuncta fuerit. Probãtur hæc in. c. ab infirmis. 26. q. 7. &. 50. diſstin. ex his. 31. q. 7. ca. ſsi ꝗs de corpore. & c. ſsequẽti. Hoſsti. in ſsumma. de pœni. & re miſssio. §. quãdo confitendum. verſsi. cõ fitendum eſst tempore ſsani tatis. Videtur tamẽ ꝙ & poſs ſsit ſsacerdos di cere ſsi conualueris, fac talẽ pœnitentiam ſsine eo ꝙ teneatur iterũ confiteri. vide infra eo. l. 39.
h ¶ Sieruo. Si ſser uus ſsit & obedierit domino obediendo in atrocioribus, minus puniẽdus eſst, 22. q. 5. ca. ſsi compulſsus. 12. q, 2. c. cũ deuotiſssimã. & tamẽ in talibus nõ tenebatur obedire. l. ſseruus. ff. de actio. & obligatio. c. Si do minus. 11. q. 3. 86. diſstinct. c. amputatis. Quòd ſsi voluntariè peccauerit acrius quàm alius, in corpore etiam punitur. 24. q. 1. c. qui contra pa cem. 12. q. 2. c. qui manumittitur. 3. q. 11. Si quis ex familiaribus. neque eſst ſseruo iniungenda peregrinatio: per quam dominus ſserui ſseruitio defrau detur. c. relatum. de ſsenten. excommu. Hoſstien. in ſsumma. de pœniten. & remiſs. charta. 15. co. 4. verſsi. licet autem.
a ¶ Rico. Inquirat ſsacerdos caute & aſstute quæ cauſsa mouet diuitem ad peccandum, de pœni. diſst. 6. c. 1. ad fi. & imponat pœnitentiam in ieiunio, oration & elemoſsina conſsiſstẽte, & ſsi ſsit delicatus caueat ne aſsperum ieiunium iniungat. 41. diſst. c. non cogantur. agrauet eum in elemoſsinis. c. medicina. de pœniten. diſst. 1. Hoſst. vbi ſsuprà verſsi. ſsi di ues ſsit.
b ¶ Clerigo. In eodem genere peccari, ma gis videt̃ peccare clericus quam laicus. glo. in. c. homo chriſstianus. 40. diſst. Plus enim peccare videtur perfectus quã imperfectus. glo. in. c. 1. de pœni. diſst. 5. in par te ideo enim. quæ tamen limitat hoc ſsecundum contemptum. Adde glo. in. c. qui viderit. 32. q. 5. in parte ſstudioſsa. & primo Regum. c. 2. & de pœniten. diſstinct. 1. c. ſsi ſsacerdos. Si ſsacerdos peccauerit quis orabit pro eo.
c ¶ Letrado. Huic enim propter maiorem ſsciẽtiam durior videtur pœ nitentia imponenda, quam non literato: quia magis videtur contẽnere qui plus ſscit, quam qui minus, & quia literati peccant in multis de quibus debet ſsacer dos inquirere ideo debet hoc ſscire de quibus vi. per Hoſst. in ſsum. de pœni. & remiſs. charta 6. co. 4. verſs. cui doctor.
d ¶ Perlado. Prælatus ſsi publice peccauerit acrius quam alius puniri debet propter exempli perniciem. 11. q. 3. c. precipuus. c. magnę. de vo to, vbi glo. tradit illud regis ad exemplum, &c. 82. diſst. c. nemo quippc. Si occultum mitius punitur, quã quando publice, nam gradus dignitatis vel ordinis peccatũ aggrauat. d.c. homo Chnſstianus. 40. diſst. &. 89. diſst. c. ad hoc deus. Vñ pręsbiter magis puniẽdus eſst, quã diaconus. & vide de pœniten. diſst. 4. §. finis Hoſsti. vbi ſsuprà, verſsi. ſsi prælatus ſsit
e ¶ Perſsona menor. Milites, ruſstici, mercatores, vel alij de quibꝰ vi. latius per Hoſst. in ſsumma de pœniten. & remiſssio. charta. 8. verſs. cui miles. verſs. cui ruſsticus, & verſs. cui mercator. & dicit ibi Hoſst. quòd vita ruſsticorum tutior eſst, quam quieſscentium delitioſsorum diuitum, & ocioſsorum, vnde verſsus diuitiis vti, res eſst aduerſsa ſsaluti. paucos crede bonos, quos beat æris honos, molities veſstis, coitus, gula, cura quietis? & circa mercatores nota ſsignanter cum (narrando in his quę peccant) dicit. Nono transferendo ſse ad regiones remotas & nimiã moram trahentes, & ibi cũ diuerſsis etiam alienis vxoribus adulterium cõmittendo, & ſsuis cauſsam adulterij præbẽdo, de quibus quot mala proueniant dicit ipſse, nemo eſst qui ignoret, quod tu nota contra mercatores transferentes ſse in regiones Indiarum Maris Oceani. ibiq; nimiam moram trahentes. De religioſsis autem dic quòd in tri bus caſsibus in eodem genere peccati plus peccãt quã laici. Primus cum religioſsus peccat contra votum religionis, veluti fornicando contra votum continentiæ, vel furando contra votum paupertaris, & contra præceptum decalogi. Secundus cum peccat ex cõtemptu cum per id ſsit ingratus diuini beneficij, quo ſsublimatus eſst, ad perſse ctionis ſstatum. Tertius propter ſscãdalum, quia multi ad eius vitam reſspiciunt, ſsed ſsi religioſsus non ex contemptu, ſsed ex infirmitate vel ignorantia peccat non contra votũ ſsuę religionis, & occulte, & abſsq; ſscãdalo leuius peccat eodem genere peccati quam ſsecularis, nam ex multis bonis q̃ facit quaſsi abſsorbetur peccatum illius ſsi ſsit leue, &. ſsi ſsit mortale facilius ab illo reſsurgit propter intentionem quam habet erectam ad deum, quæ licet ad horam intercipiatur de facili repa ratur, & quia iuuatur etiam a ſsocijs ad reſsurgẽdum. Hæc ſsunt ex. S. Tho 2. 2. q. 186. art. fi. & tradit Ioã. And. in. c. accuſsatus. de hære. lib. 6. & nota quòd non eſst iniungendum in pœnitẽtia monacho ieiuniũ, in ſspeciali propter ſscandalum fratrum. 20. q. 1. c. monachi. &. § fi. poteſst tamen puniri in ciborum abſstinentia cum & ſsine ſscandalo poſssit comedere magis vel minus, ſsi tamẽ eſsſset monachus ſsolitarius poſsſset ei indici ieiunium. videas per Hoſsti. vbi ſsuprà charta. 16. co. 1. verſs. ſsi ſsit monachus, & de monachis & eorum exceſssibus, vi. per eun dem charta. 6. co. 2. verſsi. cui monachi. ibi etiam videri poteris, de exceſssibus aliarum perſsonarum.
f ¶ En que lugar. An in loco ſsacrato. vt in. c. 1. de pœnit. diſst. 5. vbi vi. de hac circunſstantia, & alijs hic expreſssis, & per glo. in. c. homo chriſstianus. vbi præpo. 40. diſst. & aduerte ꝙ neceſsſse eſst confiteri circunſstantias mutãtes ſspeciem peccati, ſsi trahant ad ſspeciem, quæ de ſse ſsit peccatum mortale, de circũſstantijs vero aggrauãtibus in eadem ſspecie, communior & probabilior opinio eſst, ꝙ nõ ſsit neceſsſsarium eas con fiteri, licet ſsit laudabile, vt tradit latius Silueſst. in ſsua ſsumma, in parte confeſssio la primera. verſs. nono quæritur.
g ¶ O quantas vezes. Debet ergo pœnitens explicite confiteri ſse feciſsſse peccatum bis vel ter vel pluries prout habeat in memoria videas Silueſst. vbi ſsuprà verſs. 11.
h ¶ Si le peſsa. Nam ſsi maxima eſst contritio etiam pœna peccati dimi nuitur, vi. glo. in. c. baptiſsmi vicem. de conſsecra. diſst. 4. & Abb. in. c. inter opera. deſspõſsa. 2. no tab. & tex. in. c. in actiõe. de pœni. diſst. 1. & glo. eadẽ diſst. in. c. menſsurã. in parte dolo ris, & glo. in. c. omnis. 46. diſstin. & Ludolfus Cartu. parte. 2. c. 60. co. 18. in princip.
i ¶ Contraria del pecado. Quia ſsecundũ beat. Greg. contraria contrarijs curantur. c. affectum. 26. q. 7. vndeiniungat ſsuperbo humilem oratio nem, auaro elcemoſsinarũ largitionem, accidioſso peregrinationem, guloſso, & luxurioſso abſstinentiam, & carnis macerationem, & diſsciplinalem flagelationem, ſsuſspecto de hæreſsi, ſsi clericus ſsit bonus fidei prædicationem, & hæreticorum perſsecutionem, maledicto bene dictionem, & linguæ refrenationem, aliis ſsatisfactionibus ſsimul iunctis. arg. de purg. cano. c. inter ſsolicitudines. §. pręcipias. quãdoq; iniũgat loci mutationẽ. 81. diſst. c. valet. Hoſst. in ſsumma. de pœnit. & re. miſssio. 9. quæ pœna.
k ¶ Serund ſsu aluedrio. Hodie omnes pœnitentiæ ſsunt arbitrariæ. c. tẽpora pœnitudinis. 26. q. 7. &.c. menſsuram. De pœnit. diſst. 1. &.c. deus qui. de pœni. & remiſs. & procedit non ſsolum quando non repentur expreſsſsa in iure pœnitentia ſspecifica, immo etiam vbi canõ expreſsſsam imponit pœnitentiam, ſsicut reperitur in. 46. fere caſsibus vbi canon es pœnitentiales imponũt ſspecificas pœnitentias, pro certis pec catis, quos poteris videre collectos per Hoſst. in ſsumma. de penit. & remiſs. charta. 15. co. 2. 3. &. 4. vt tradit Abb. in. d.c. Deus qui. & eſst com munis opi. approbatq; conſsuetudo generalis, neque obſstat quod di cit. b. Greg. & habetur in. c. falſsas. de pœnit. diſst. 5. vbi dicit falſsas pœnitentias dicimus quæ non ſsecundum auctoritatem ſsanctorum patrum imponunt̃ quia dicit Hoſst. illud verum niſsi ex cauſsis & ponde ratis circunſstantijs pœnitentia temperetur & idem dicit Abb. in. d. c. Deus qui. & vltra alias cauſsas dicitur rationabilis cauſsa indiſspoſsitio pœnitentis, vnde ſsi mereretur pœnitentiam magnam & dicit ſse non poſsſse facere niſsi paruam iniungat ei ſsacerdos quã poſssit libenter ſsuſscipere, & ſsi gaudere non poteſst de eius omnimoda purgatione ſsaltem gaudeat quòd liberatũ à gehenna ad purgatorium tranſsmittat, ita ꝙ ſsecundum Hoſst. nullo modo permittat eum à ſse recedere deſsperatum. arg. c. ſsi quis pręsbiter. 26. q. 6. & aduertat ſsacerdos quòd pro maiori peccato maior debet pœnitentia imponi. c. Deus diffini tionem. de pęnit. diſst. 1. caueat etiam ſsecundum Hoſst. vbi ſsuprà ꝙ ſsic arbitretur ne vileſscat auctoritas eccleſsiæ, & ne poteſstas clauium cõtemnatur, de pœnit. diſstin. 1. c. ſsunt qui arbitrãtur. c. abſsit. &.c. quam præpoſstera 50. diſst. & ne ſse ipſsos onerent. Iuxta ea que notat. glo in d.c. menſsuram. & Abb. in. d.c. Deus qui. Hoſst. in ſsum. de pœni. & re miſs. vltima charta. verſs. ad quid valet ſsacerdos. Sacerdos igitur conſsi deratis criminis qualitate, & perſsonæ dignitate, conditione, ſsexu, officio, paupertate, infirmitate, debilitate, conſsuetudine, complexione, ſsenectute, cõtritione, loci, rcligionis, & temporis qualitate, cauſsa, & voluntate, & alijs circunſstantijs de quibus in. d. ca. 1. de pœniten. diſst. 5. & hic: pęnitentiam imponat, & dicit glo. in. d.c. menſsuram ꝙ ſsi per errorem ſsacerdos qui à pœnitẽte credebatur peritus, minorem quã debeat pœnitentiam imponat, ſsufficit illa minor pœnitentia ad peccatum delendum, & omnem pœnam alterius vitę dum modo pœni tens qui eam recipit maiorem recipere paratus eſsſset, ſsi ſsibi imponeretur & ſsequitur Abb. in. d.c. Deus qui. de quo tamẽ videas abulenſs. Matthei. c. 16. q. 50. vbi concludit allegatis dictisillius glo. quod reſspectu nœnæ impoſsitę à iure procedit illud dictum glo. ſsed non in pœna taxata à Deo, quia ſsi minor imponatur, non tollitur tota pœna in purgatorio, vnde ſsi quis commiſsit homicidium vel periurium tenetur de iure ad ſseptẽnem pœnitentiam. c. hoc ipſsum. &. §. ſsequenti. 33. 0. 2. &. c. prædicandum. 22. q. 1. ſsi ſsacerdos imponat pœnitentiam vnius dici, per hoc diſspenſsat in iure ita ꝙ per hoc pœnitens non tenetur ad ſseptẽnem pœnitentiam, & tamen ſsi per ſseptẽnem pœniten tiã tolleretur tota pœna debita in purgatorio pro homicidio vl periurio, non tolleretur per pœnam vnius dici, quam impoſsuit ſsacerdos ſsed ſsolum tantum tollitur proportionabiliter, quantũ eſst vnus dies ad ſseptem an nos, & ita ſsecundum eum quanto minorem pœnitentiam imponit ſsacerdos confitenti, tanto deterius eſst confitenti. Niſsi forte quia impoſsita maiori pœnitentia non poſsſset, aut no llet illam tolerare. vide etiam ad prædicta, quòd ex cauſsa poteſst ſsacerdos minuere pœnitentiam impoſsitam à Papa. vt dicit glo. in dict. cap. Tem pora pœnitudinis. & ſsi peccatum eſsſset publicum, dicũt aliqui quòd pœnitentiam publicam non poteſst ſsacerdos minuere. per tex. in ca. 1. de pœniten. & remiſssio. vbi Anto. Feli. in. cap. accuſsaſsti. in fi. de accuſsa. Sed dic, quòd etiã in hac diſspenſsare poſssit ex magna cauſsa. ea. quæſsitum de pœnitent. & remiſssioni. & tradit Hoſstien. in. d. ꝟ quę pœna.
a ¶ Emienda. Nã nõ dicitur verè pœnitens, qui peccandi animum non deponit. cap. quòd quidã. de pœniten. & remiſssioni. & ſsi confitens dicit ſse nõ poſs ſse deſsiſstere ab odio, vel alio peccato, vel nolle reſstitue re cum poſssit aut dimittere artem quam ſsine mortali exercere non poteſst, vel huiuſsmodi, talis nullo modo debet abſsolui ſsecũdum ſsanctum Thom. Petrum de pa lud. & alios: audienda tamen eſst eius confeſssio, ne deſsperet. vt in dict. ca. quod quidam. Sed an teneatur pœnitens acceptare pœnitemiam moderatam à ſsacerdote iniunctam, & dixerunt multi doctores. S. Thom, Ricard. & alij, quòd ſsic. Scotus verò tenet oppoſsitum, cui aſsſsentit Ioan. de Medina in ſsuo tractatu de pœnitent. in ca. alia eſst pœnitentia ſsecreta. ſsub verſsi. ſsed eſst dubiũ. & ꝓbari dicit vnica ratione, quia ſsi eſsſset pœnitenti neceſsſsarium, pœnitentiam iniunctam acceptare, aut eſsſset neceſsſsarium ad hunc finem ſscilicet vt Deo recõcilietur, aut vt Deo ſsatisfaciat, ſsed non primum: quia ſsupponit ꝙ homo ille ſsit per contritionem ſsufficienter reconciliatus, ſsed neque ſsecundum, quia quamuis peccator teneatur Deo ſsatisfacere, cum hoc debitum poſssit multis vijs & modis ſsoluere, ſsequitur quòd non teneatur ad vnum determinatum modum ſsatisfaciendi, ſscilicet per pœnitentiam iniunctam: poteſst enim aliter ſscilicet per pœnitentiam volunluntariè aſsſsumptam, & per alia opera pietatis, & per feruorem charitat is ſsatisfacere, & poteſst etiam ſsatisfactionem ad purgatorium remittere, cum poſstquam culpa fuit remiſsſsa, non manſsit peccator obligatus niſsi ad pœnam temporalem in hoc ſsæculo, vel in alio ſsoluendam, in quam ſscilicet fuerat æterna commutata.
¶ Lex. XXVI.
Sacerdos de circunſstantijs peccati inquirens non deſscendat ad ſspeciem, neque de inconſsuetis grauibus delictis quærat, niſsi ex ſsignis confitentis viderit propter verecundiam, veritatẽ cælare, & faciat hominem pœnitentem ad eius pedes ſsedere: mulierem verò ad latus non nimis appropinquantem, neque faciẽaut aliud eius intueatur. hoc dicit.
b ¶ Preguntas ſseñaladas. Vide in capi. omnis vtriuſsque ſsexus. verſsicu ſsacerdos autem. de pœnitent. & remiſssionib. & per Hoſstien. in Sum ma. charta. 8. verſsicu. qualiter ſsacerdos ſse debet habere erga confitentem. & charta. 9. colum. 1. verſsicu. quæ interrogationes, vbi refert dicentes aliquos, (& quòd ſsic vtuntur & multi religioſsi) quod nullæ interrogationes fieri debent: ſsed ſsimpliciter debet audire ſsacerdos, quam opinionem procul dubio dicit Hoſstien. eſsſse periculoſsam: quia multi ſsunt ſsimplices qui ſsi inſstruantur, verè confitebuntur: & ſsi non inſstruantur, ſsemper in fœcibus rema nebunt. Sub dit etiã quòd eſst falſsa talis opinio: nam in hoc foro, ſsacerdos eſst iudex, vt dicit Ambroſsius. & habetur in cap. verbum. de pœnitent. diſstinctio. 1. & oportet iudicãtem cuncta rimari. 30. quæſstione. 5. capi. iudicantem. & adde in hoc gloſsſs. in cap. 1. in ver bo inueſstigator. de pœnitent. diſstinct. 6. & ſsi perſsona pœnitentis eſsſset diſscreta, nõ multum ſscruteris cum in omni bus ſsit inſstructa, niſsi fortè Deus tibi aliquid reuelauerit pluſsquam ſsibi. 95. diſstinct. cap. eſsto ſsubiectꝰ.
c ¶ Que ſson vſsados. De hoc videre poteris per S. Thomam. 4. ſsententiarum. diſstin. 19. &. 50. vbi dicit quod ſsacerdos debet ꝑſscrutari conſscientiam peccatoris in cõfeſssione, quaſsi medicus vulnus, iudex cauſsam: quia frequenter quæ pœnitens taceret, præ confuſsione interrogatus, reuelat. Sed tamen in interrogationibus tria ſsunt attendenda. Primum, vt quilibet peccator interrogetur de peccatis quæ conſsueuerunt in hominibus illius conditionis abundare. Non enim oportet quòd à milite quæratur de peccato Clericorum, aut religioſsorum, aut è conuerſso. Secundum, vt non fiat explicita interrogatio de peccatis, niſsi de illis quæ omnibus manifeſsta ſsunt. De alijs autem adinuentionibus, ita debet à longinquo fieri interrogatio: vt ſsi commiſsit dicat, ſsi non commiſsit, non addiſscat. Tertium, vt de peccatis præcipuè carnalibus, non deſscendat nimis ad particulares circumſstantias: quia huiuſsmodi delectabilia, quanto magis in ſspeciali conſsyderantur, tanto magis concupiſscentiam nata ſsunt mouere. vt dicitur in. 4. Ethicorum. & cauere debet ſsacerdos ne plures interrogationes faciat, quàm fortè expediat, : quod ſspecialiter cauendum eſst in interrogationibus: modi peccandi, maximè in peccato fornicationis, & gulæ, ne fortè ſsibi modum quem nunquam audiuit, videatur aperire: & ſsic ad peccatum quod nunquam fecerit quodammo do inſstruat. vt tradit Hoſstien. in Summa. in dict. verſsicu. quæ interrogationes. & habetur in iſsta lege.
d ¶ Omildoſsamente. Flexis genibus, capite diſscooperto, aut velato. dicit Hoſstien. in ſsumma. de pœnit. & remiſss. charta. 8. col. 4. verſsi. qualiter ſsacerdos.
e ¶ La cara. Proſsequitur dicta Hoſstien. in dicto verſsicu. qualiter ſsacerdos. vbi quòd inſstruat fœminam, quòd ſsemper ſsedeat ex tranſsuerſso, ne faciem ipſsius reſspiciat: quia facies mulieris, ventus vrens Abacuc. cap. 1.
¶ Lex. 27.
Quærat ſsacerdos, an confitens ſsciat, Aue maria, Pater noſster, & Cre do in Deum, & ſsi neſsciat doceat eum conſsulens, & mandans, vt adiſscat. hoc dicit.
a ¶ Preguntar. Congruẽs videtur hoc & neceſsſsarium in ruſsticis & minoribus ætate, & nouiter conuerſsis ad fidẽ, & habet ortũ iſsta. l. à di ctis Hoſsti. in ſsum. vbi ſsup. charta. 8. co. 4 verſs. qualiter ſsacerdos.
¶ Lex. 28.
Mortuus in peccato mortali perpetuo damnatur ad penã, ſsed con. feſsſsus ſsi pœna pœnitẽtiæ eſst condigna peccato, & in hoc mũdo cõ pletur, remittitur in alio ſse culo. ſsed ſsi nõ cõpletur, aut condigna nõ eſst, luetur in purgatorio. hoc dicit.
b ¶ Arrepientẽ. Per contritio nem pœna ęterna diminuit̃, ſsed agen da eſst pœnitẽ tia tẽporalis, vt colligit̃ de penit. diſst. 1. c. multiplex & c. quẽ pœnitet. in fi. &. c. verbũ &. c. ſsi peccatum & c. ſsi primi hominis &. 5. diſstin. c. cõſsideret in fi. & diſstinct. 7. c. fi. quicũq; chriſstianus mortaliter peccãs duplici vinculo aſstringitur, ad ſsatisfaciẽdũ. vnum quo ligatur qͦ ad deum, & iſstud in cõtritione dimittitur aliud quo ad eccleſsiã qͦd per confeſssio nem & ſsatisfactionem iniũctam & abſsolutionem præsbiteri relaxatur. ſsecundum Hoſst. in ſsum ma. de pœni. & remiſs. charta. 2. verſs. illud autẽ. & verſs. tu dic. co. 2. allegat. c. à nobis el ſsegundo. §. 1. de ſsent. ex cõ. & quo ad pœnã temporalem ſsatisfactoriã obligatus etiã eſst deo. vi. q̃ dixi. S̈. eo. in. l. 25.
c ¶ En el purgatorio. Is eſst effectus pœnitentiæ, vt ſsi perfecte in hoc mũdo fuerit ſsatisfactũ, ad patriã euolet, alias ſsi quid purgandũ remanſse rit igne purgatorii purgabit̃. videas per Hoſst. in ſsum. de pœnit. & remil. charta. 12. co. 1. verſs. is eſst igitur effectus & quæ dixi in. d.l. 25.
¶ Lex. 29.
Infirmus non inuẽto ſsuo pręsbitero poteſst confiteri alij clerico, vel laico, ſsed cũ euadet, debet iterũ confiteri pręsbitero. h.d.
d ¶ Al lego. Ortum habet à.c. quem pœnitet. de pœnit. diſst. 1. &. c. ꝗ vult. de pœnit. diſst. 3. videas per glo. in. c. 2. de pœnit. & remiſs. lib. 6. & poterit inſstante neceſssitate confiteri etiam & mulieri. Hoſst. in ſsum. de pœni. & re miſs. §. cui cõfitẽdũ & Abb. in. c. paſstoralis. §. præterea de offi. ordin. nõ tñ hæretico vel ſsciſsmatico, vt dixi ſsu prà eo. in. l. 21.
e ¶ No aya poder Quia non ha bet claues, vt dicit gl. in. d. c. 2.
f ¶ Eſstorcieſsſse d' aq̃l peligro. vi. ꝑ Hoſsti. in. d. §. cui cõfitẽdũ.
¶ Lex. 30.
Cõfeſssio nõ poteſst fieri ꝑ nuntiũ, aut epiſstolã, vel literam ſsed pro prio ore. Si tñ talis nõ intelligat linguã, vel alias lo qui nequeat, eo in præſsentia ſsacerdotis exiſstente, poteſst per alium vel per literã con fiteri. h.d.
g ¶ Menſsagero. Confeſssio ſsacramẽtalis nõ poteſst fieri ꝑnũciũ, vt hic & eſst ſsumptũ ex. d.c. quẽ pęnitet. de pœni tent. diſst. 1.
h ¶ Ni carta. Ad de. d.c. quem pœnitet dicit tñ gl. in. c. qua lis. 30. q. 5. ꝙ mulier ſsimplex, põt con ſsiteri ſscripto ſsacerdoti præ ſsenti. S. Tho. in. 4. ſsen. diſst. 17. dicit ꝙ cõfeſssio ꝓut eſst pars ſsacramẽti, habet determinatũ actũ & materiam, & ille eſst, quo maxime conſsueuimus manifeſstare, id eſst per propriũ eius. igitur ei qui non habet vſsum linguæ. vt qui eſst mutus vel qui eſst alterius linguæ, ſsufficit quòd per ſscriptum, aut nutu, aut ꝑ interpretem confiteatur, quia non exigitur ab homine plus quam poſssit, dicit etiam. S. Thom. in. 1. quotlibeto quòd de neceſssitate ſsacramenti eſst, ꝙ quis ſsua peccata manifeſstet, neq; poteſst in hoc aliquis diſspenſsare. Sed ꝙ fiat ver bo non eſst de neceſssitate ſsacramẽti, ſsed ex inſstitutione eccleſsiæ quo ad eum qui poteſst, non ſsolum vt erubeſscat, ſsed & vt accipiatur id, cu ius vſsus eſst conuenientior.
a ¶ Que ſsepa ſsu lenguage. Habes hic ꝙ põt quis cõfiteri per interpretem, & aduerte quòd non dicit ꝙ teneatur, ſsed quòd poteſst Sylueſster in ſsumma de verbo Confeſssio. la. 1. verſsi. 15. queritur poſst S. Thom. & alios quos ibi refert, ſse reſsoluit ꝙ tenetur quis quãdo habet ſsacerdotem præſsentem confiteri ore, vel per ſscripturam aut per interpretem de iure diuino, id eſst, ſsemel ante mortem, quia Deꝰ præcepit abſsolutè confeſsſsionẽ quæ fieri poteſst dictis modis: quantum eſst de ne ceſssitate ſsacra menti: & conſsequẽter quãdiu habet ho mo vnum de illis modis nõ abſsoluitur à præcepto. Vtrum aũt idẽ ſsit de iure canonico ſseu eccleſsiaſstico. ſsecundum ꝙ cõ feſssio debet fieri ſsemel in ãno, refert Pe trũ de Palud. dicentẽ quòd fortè nõ tenetur quis cõfiteri per interpretẽ: licèt poſs ſsit: ex quo nõ inuenitur prę ceptum in iure, & præceptum eſst graue & efficeretur grauius. & cõ ſsequẽter talis nõ tenebitur communicare in paſscha, niſsi immineret periculum mortis: quia tũc teneretur cõfiteri de iure diuino. Ioã verò de Medi na in ſsuo tracta. de confeſsſsio. dum tractat de modo ſsecretè confitendi. §. ſsolet inſsuper. ſse reſsoluit, ꝙ licèt ſsit licitum cõ fiteri per interpretem vel corã teſstibus: non tñ dicit eſsſse neceſsſsarium quia neq; intentio Dei neq; eccleſsiæ eſst, vt peccator teneatur eo modo confiteri quo poſssit infamari: qualiter poſsset ſsi per nuntium vel interpretẽ ſseu ſscriptũ, ſseu ſsi pluribus confiteretur. Item Eccleſsia præ ceptum modificans, ait: ꝙ ſsolus ſsoli confiteatur: & ſsic ſsacerdoti loco Dei: fatetur tamen ꝙ ſsi non poſsset aliquis debitam certitudinem ſsui ſstatus habere niſsi per confeſssionẽ & abſsolutionem, & per eã poſs ſset habere, ꝙ tunc eſsſset neceſsſsariũ ſsic confiteri ob periculũ euitandũ Attamen cum huiuſsmodi certitudo non ſsit euidentiæ, ſsed probabilis coniecturæ. hæc aũt haberi poteſst per ſsolã contritionem, ſsine huiuſsmodi. non ſsecreta confeſssione: igitur defectus certitudinis, nõ inducit neceſssitatem confitendi, nonſseruato modo ſsecreto.
b ¶ En el euangelio. Lucæ. c. 17.
c ¶ El apostol Sanctiago. In epiſsto. c. 5.
¶ Lex. XXXI.
Nihil ꝓdeſst recipiẽti ſsacramentũ pœnitentiæ, ſsi fidem non habeat, & eſst fides credere ꝙ quis non videt: & eſst fundamẽtũ omniũ bonorũ. Item in mortis articulo deficiente cõfeſsſsore, ſsola contritione libe ratur pœnitens ab inferni pœnis: & ſsi non põt ob aliquod impedimentũ loqui: ſsi habet ſsigna contritio nis: vt ꝗa ſscribit peccata, vł manus leuat iunctas ad do minũ, vel pectus percutiat gemitũ aut ſsu ſspiriũ aut fletum emittar, aut quid ſsimile, nõ denegãtur ei eccleſsia ſstica ſsacramẽta. hoc dicit.
d ¶ Tanto dezir. Adde. c. in do mo de pœnit. diſstin. 4.
e ¶ De todo nueſstro bien. Si po teſst credere omnia poſssibilia ſsunt credenti. Mat. c. 9. & Marci. 5. Filia fides tua te ſsaluã fecit. & Apoſsto. ad Epheſs. 6. dicit in omnibꝰ ſsumentes ſscutũ fidei: & ſsancti per fidẽ vicerunt regna: operati ſsunt iu ſstitiã: adepti ſsunt re ꝓmiſsſsionẽ. ad Hebre. c. 11. & ibi dẽ. Sine fide ipoſssibile eſst placere Deo. & habetur in epiſst. Iaco. 1. c. Poſstulet aũt in fide nihil hęſsitãs. & hęc eſst victoria q̃ vincit mũdũ, fides nr̃a. Ioa. 1. c. 5. & ſsi non credideritis, nõ ꝑmanebitis. Eſsa. c. 7. & Ieremi. 5. Dñe oculi tui reſspiciunt fidem. & Oſseæ. 2. Sponſsabo te mihi in fide. & ſsi non prima in corde nr̃o gignitur fides, reliqua quoq; eſsſse bona non pñt, etiam ſsi bona videantur. Beatus Grego. 2. lib. Mora. c. 33.
f ¶ Dolor en ſsu coraçon. Vid. c. multiplex. de pœni. diſst. 1. & in. §. quibus auctoritatibus. & in. §. ex his auctoritatibus. ea. diſsti. & per Hoſsti. in ſsumma. de pœnit. & remiſss. charta. 2. verſsi. illud aũt quæri cõſsueuit.
g ¶ Señales. Vid. in. d.c. multiplex. de pœni. diſst. 1. vñ iſsta. l. ſsumpta eſst.
¶ Lex. XXXII.
Licentiam petens ad alij confitendum, exprimat iuſstam cauſsam petendi: & ſsacerdote licentiam recuſsante, conqueratur ſsuo maiori, quibus recuſsantibus, põt ſsine licentia alij confiteri: ſsecùs ſsi in petitio ne iuſstam cauſsam non expreſssit. h.d. & vi. S̈. eo. tit. l. 21. &. 22.
h ¶ Vna coſsa. Nota ad leges regni exigentes licentiam virorum, in con tractibus vxorũ. & habes de iſsto verbo in auctẽ. quomodo oportet Epiſscopos. §. 1. & de alie. & emphi. §. emphitheoſsim ꝟo & ypothecas & quæ notant Bart. & Ange. in. l. ſsi quis mihi bona. §. iuſsſsum. ff. de acquir. Hæredi.
¶ Lex. 33.
Iuſsta cauſsa petendi licẽtiã eſst ſsi mulier quæ eſst confitens per ſsuum ſsacerdotem, eſst cognita carnaliter vel ſsi peccatum de quo quis vult confiteriredũ dat in offenſsam confeſsſsoris, aut cõſsanguinei eius vł amici, non tamen eſst iuſsta cauſsa ſsi verecundat̃ ex eo quia redijt ad peccatum qͦd iam ei confeſsſsus eſst. vel ꝗa forte ſsacerdotẽ propriũ ha bet odio iniuſste tamẽ hoc dicit.
a ¶ Eſsto ſseria. Adde Io. An. & Abb. in. c. omnis vtriuſsq; ſsexꝰ- de pœ nitẽ. & remiſs. dixi ſsuprà eo. in. l. 21. ſsuꝑ ꝟb. ſsinotorgamiẽ to de aq̃llos.
b ¶ Delo fazer. Et quæ pœna debeat iponi ſsacerdoti coeunti cum filia ſspirituali, illa videlicet quã audiuit in pœ nitẽtia, videas in. c. om̃es, & in. c. ſsi ſsacerdos. &. c. fi. 30. q. 1. & Abb. in. c. fi. co. 3. de purga. cano. & quando ſsce lus hoc in notitiam populi deuenit, ẽ pęna depoſsitiõis vt in. d.c. ſsi ſsacerdos, &. c. fi. & intelligit Io an. Bernar. de Luco epiſscopus Calaguritanus in ſsua practica criminali canonica, ſsuper verbo ſspiritualibus filiabus, id eſst ꝙ ſsit teſstibꝰ probatũ, quaſsi velit ille tex. mitiori puniri pęna quãdo in occulto hoc delictum reuelatum eſsſset ſsuperiori, & ſsatis videtur hoc probari ex tex. c. ſsacerdotes. cum ſsequẽ ti. 50. diſst. quos glo. allegat in. d.c. fi. nam ex quo res deuenit in iudicium & cõſstat ex actis, res dicitur manifeſsta & notoria. c. olim. & ibi Abb. 2. notab. de verbo. ſsigni. & in. c. fi. de coha. cleri. & mulie. Bald. in. §. iudices. co. fi. de pace iura. firman.
¶ Lex. XXXIIII.
Quilibet chriſstianus vtriuſsq; ſsexus, ad minꝰ ſsemei qͦlibet anno poſstquam intelligit bonum, & malum debet confiteri, & euchariſstiam recipere, niſsi de conſsilio confeſsſsoris à communione abſstineat, alias non recipietur in eccleſsia ad horas canonicas, & carebit eccleſsiaſstica ſsepultura, & hoc ſstatutum debet publicari à ſsacerdotibus, parrochianis ſsuis. hoc dicit.
c ¶ No puede. Ex hoc verbo videtur, hoc ſstatutum eſsſse præcepti eccleſsiæ, licet aliqui contrarium voluerunt in terminis. c. omnis vtriuſsq; ſsexus de quo. l. iſsta ſsumpta eſst, moti ex eo ꝙ ibi nullum verbũ præceptiuum, & quia ibi non iubetur confeſssio per ſse ab eccleſsia, ſsed ra tione euchariſstiæ, quam omnes fideles in paſschate tenẽtur accipere, ante quam neceſsſse eſst confiteri. In contrarium tamẽ videlicet, ꝙ ſsit pręcepti eſst concors, & communis theologorum & iuriſstatũ ſsententia. imò ꝙ iſstud ſstatutũ ſsit obligatorium, ad confeſssionem & euchariſstiam ſsumendam, & in hoc conuenit, totius eccleſsiæ conſsuetudo.
d ¶ A su clerico. Vi. ſsuprà in. l. 21. &. 22. & 23.
e ¶ Cada año. Ex hoc videret̃ ꝙ ſsufficit qualiliber parte an ni, licet non ſsit in qua drageſsima, ſsi autẽ ſstemus cõſsuetudini, & communi ho minum intelligentię, & ſsta tutis prouincialibus pœnas cõtra nõ confitẽtes ſsta tuẽtibus, apparet præceptũ hoc obligare ad cõfeſsſsionẽ in q̈drageſsima, ꝗ em̃ tũc nõ cõfitẽt̃ ſse præuaricatores eſsſse putãt, & vt tales pęna pecunia ria puniri ſsolẽt, & curatis imponitur ne ceſssitas tradẽdi p̃latis, imatriculis eos, ꝗ nõ cõfitent̃ in q̈drageſsima cuiulq; anni, vt & tradit Io. de Medina in ſsuo tracta. de pœni. tract. 2. in. §. quintus caſsus eſst. ꝗ allegat. S. Tho. in. 4. diſs. 17. q. 3. ad primũ ar ti. 4. dicẽtem tẽpus ſsimul eſs ſse ab eccleſsia inſstitutũ ꝓ cõ feſssione, & euchariſstia, ex ce pto ꝙ cõfeſssio debet p̃cedere ſsed an ille ꝗ omiſsit cõfiteri in quadrageſsima tencat̃ ea tranſsacta, quã primũ poterit cõfiteri, vel an poterit abſsq; nouo pctõ cõfeſssionẽ dif ferre, vſsq; ad aliã q̈drageſsimã? iſstã q̃ſstionẽ mouet dict. doct. Io. de Medina, vbi. S̈. ꝗ inclinat ꝙ teneat̃ cõfiteri quã primũ poterit, mouct̃, ꝗa in p̃cepto de cõfitẽdo ſsemel in anno, nõ eſst intẽtio eccleſsiæ id ſstatuere ratione certi tẽporis, ſsed vt occurrat̃ negligentiæ humanæ de cõſsitendo, & periculo obliuionis pctõrũ ibi poteris videre latius per eũ, qui aliud cẽſset, ſsi euchariſstia tẽpore paſschatis nõ ſsumat̃, quia poterit ſsine nouo pctõ illam differre: vſsq; ad aliud paſscha, quia in hoc eccle ſsia videtur habuiſsſse reſspectũ ad tẽpꝰ paſschæ ratiõe dominicę cænæ, & reſsurrectionis, confert ad prædicta. l. celſsus. ff. de arbit. & bonus tex. in. c. cum dilecti, de dolo & contu. verſs. præterea cum mandatur alicui. &.c. piſsanis. de reſstitu. ſspolia. tutius tamen eſst contrarium.
f ¶ Dia de paſscua mayor. In die dominica reſsurrectionis, quia tali die celebratur paſscha reſsurrectionis. vt in. c. noſsſse. & in. c. celebritatẽ. de cõ ſsecra. diſst. 3. & huic præcepto ſsatisfaciet hodie ſsuſscipiens euchariſstiã, in die ſsancta Iouis cenæ, & vlterius vſsq; ad dominicã poſst paſscha im mediate ſsequentem, quæ dicitur de Quaſsi modo incluſsiue. vt fuit declaratum per papam Eugenium.
g ¶ Mas ayna pudire. Vide quę dixi ſsuprà eo. in. l. 22. in glo. fi.
¶ Lex. XXXV.
Sacerdos debet cuſstodire ſsigillum confeſssionis, & potiùs mori, quã confeſssionẽ detegere, licèt ſsibi præcipiatur ſsub virtute obedientiæ, qui verò confeſssionem reuelauerit verbo, ſsigno, vel alio quocunq; modo deponendus eſst, & ad pœnitentiã agendam perpetuò in monaſsterio detrudendus. h. dicit.
a ¶ Segunda Partida. vide in. l. 5. tit. 9. 2. parti.
b ¶ En virtud de obediẽcia. Etiã ſsi ſsit Papa qui præcepit, & li cèt præcipiat ſsub pœna excommunicationis, ꝗa non eſst ei aliquo pacto obediẽdũ, neq; incidet inſsentẽtiã excõmunicationis. ſsecundum S. Tho. & om̃es in. 4. ſsententiarum diſsti. 21. Abb. in. c. dilectus. de exceſssibus præla. Item ſsi ſsacerdos vel a lius qui audiuit confeſssionẽ in caſsu neceſssitatis, pro ducatur in teſstẽ contra reũ criminis, põt ſsecurè reſspon dere, ſse nihil ſscire, quia nõ producitur in teſstem, vt Deꝰ ſsed vt homo, ſsecundum Abb. in. ca. ſsi ſsacerdos. de offici. ordina. de licentia tamen confitentis poſsſset reuelare ei qui poſsſset prodeſsſse. vt in. c. Matheꝰ. & ibi Abb. de ſsimoni. Abb. in. c. ſsignificaſsti. de adulte. quod ſsecũdum Theologos in. 4. diſst. 21. procedit. vbi non timerent ſscandalum ex re uelatione confeſssionis, tunc enim non poſsſset reuelare, etiam ex licẽtia confitentis. & videas per Sylueſst. in ſsumma. in parte Confeſssio. la 3. verſsi. 3. quæritur. & non qualiſscunq; licẽtia ſsufficit, vt ſsacerdos poſs ſsit confeſssionem reuelare, ſsed debet eſsſse talis, de qua conſstet ſsufficiẽter his coram quibus talis confeſssio reuelatur, & quòd detur talis licentia, propter aliquod bonum procurãdum, vel malum euitandũ quòd præponderet famæ confitentis: alioqui neq; debet dari talis li centia à confitente, neq; licitum erit ea vti.
c ¶ Clerigo. Imò etiam ad iſstum ſsecretum tenetur etiam laicus, ſsi ex neceſssitare proximus ei confiteatur. Item & interpres ſsecundum ſsanctum Tho. Ricard. & alios in. 4. diſst. 21. vbi & de illo qui audiuit con fitentem, cum confiteretur ſsacerdoti, quòd tenetur ad ſsecretũ. & tradit Ioan. and. poſst Inno. in. d.c. omnis. col. 5. & tunc cũ in laico non cadat pœna depoſsitionis, punietur alia pœna arbitraria. vide infra eo. l. proxima.
d ¶ Que deſscubrieſsſse confeſssion. Adde dictum cap. omnis vtriuſsque ſsexus. & cap. ſsacerdos. de pœnitent. diſstinct. 6. ſsed quid ſsi ſsacerdos in confeſssione ſscit multa homicidia parata niſsi hoc reuelauerit. Hoſstien. eo. titu. in Summa. charta. 12. colu. 2. verſsicu. in quo tenetur ſsacerdos dicit quòd tunc poteſst reuelare talibus, qui non poſsſsunt obeſsſse cautè tamen non ſspecificando perſsonam: ſsed ſsi tale ſsit quòd non poſssit reuelari ſsine peccatoris proditione, neceſsſse eſst abſstinere niſsi de conſsenfu confitentis fuerit, & hæc eſst frequens Theologorũ opinio. in. 4. ſsententiarum. diſstinct. 21. Collectarius, & Cardina. in in dict. ca. omnis. vbi idem voluit Inno. Nam etiam crimen in damnum reipublicæ committẽdum detectum in confeſssione ſsacramen tali, ab eo qui illud cõmittere cogitauit, & adhuc cogitat, non licet ſsacerdoti ꝓdito confitentis nomine, cuiꝗ̈ detegere. vi. etiã Ange. are. in tracta. malefi. in parte Cheay tradito la patria. colu. penult. & fin. dicit etiam Hoſstien. vbi ſsuprà. Quòd ſsi aliquis confitetur ſse incidiſsſse in hæreſsim, & alia peccata commiſsiſsſse a quibus vult ceſsſsare, non tamen ab hæreſsi, vel vult recedere, ſsed non vult ſsocios nominare, vel reuelat, ſsed non vult quòd presbyter detegat, quòd tunc ſsacerdos addeat Epiſs copum, & dicat ei cuſstodi vigilias ſsuper gregem tuũ, ſseuſsuper oues tuas: quia lupus eſst in gre ge: & ibidem tradit, quid ſsi aliquis confeſs ſsus eſst dormiſs ſse cum aliqua muliere in Eccleſsia an poſsſsit hoc Epiſsco po denudari, vt reconcilietur Eccleſsia. & dicit quòd ex quo ſsacerdos illud ſscit, vt Deꝰ poteſst ibi ſsalua conſscientia celebrari, ſsed tutius eſst quòd reuelet in genere Epiſscopo dicendo: talis Eccleſsia indiget recon ciliatione, nõ quęratis à me vltra argu. c. ſsignificaſsti. de adulte. Item poteſst ſsacerdos delictum ſsibi confeſsſsatũ redarguere in genere, ſsecũdum Abb. in. c. ſsi ſsacerdos. de offi. ordi.
e ¶ Que ſse le confeſsſsaſsſse. Loquit̃ de confeſssione verè ſsacramentali, & tũc dicitur peccatum detectum in pœnitentia, vt Deo, quando peccator quærit ſsalutem animæ ſsuæ: non ſsi cauſsa amidtiæ, vel libidinis, vel aliàs cauſsa auxilij, dixerit quis peccatum ſsacer doti: licèt dicat ſsibi ꝙ dicit in pœnitentia, quia ille non tenet locum Dei in hoc, ex quo ad cum nõ recurrit vt ad Deum, ſscđm Inno. & Abb. in. c. om̃is. & Abb. in. c. ſsi ſsacerdos. de offi. ordi. Quid aũt ſsi ſsacerdos, qui detegit, dicat non ſsciuiſsſse illud in confeſssione, detectus verò dicat, quòd ſsic. Hoſstien. in dict. cap. omnis. dicit, quòd in dubio, ſsi ſsacerdos non oſsten dat aliunde ſsciuiſsſse, præſsumitur, quòd ſsciuit in confeſssione. & idem vult ibi Abbas, in fine: ſsubdens tamen quòd tunc quia non plenè delictum eſst probatum, ſsacerdos non deberet puniri pœna ordinaria.
f ¶ Encerrado. Concord. cum. dict. c. omnis. vbi Abb. dicit per illud capitul. ſsublatam eſsſse pœnitentiam peregrinandi. de qua in dict. c. ſsacerdos de pœnitent. diſstinct. 6. & ſsi timeatur de fuga, poteſst detrudi in ſstricto carcere, vt in. c. vt fame. de ſsentent. excommuni. ſsecundum Abb. in dict. c. omnis. vltimo notab. Sed an incidit in pœnam qui re uelat peccatum, & non peccatorem. Abb. ibidem, ꝙ ſsic motus per tex. ibi cum dicit peccatum, quod debet intelligi, ſsi ex hoc poſsſset deueniri in notitiam peccatoris. vnde ſsi hoc ceſsſsante, ſsacerdotes ad con ſsilium vel ad deteſstationem, ſseu aliquo bono fine dicant generaliter ſse aliquid tale habere in confeſssione, non peccaret ſsaltem mortaliter vbi nullo modo poteſst veniri in notitiam perſsonæ, licèt hoc ſsit periculoſsum & plerunq; ſscandaloſsum. ſsecundum Sylueſst. in ſsumma. in parte Confeſssio. la. 3. verſsi. quintò quæritur.
¶ Lex. XXXVI.
Sacerdos conſsulens alium ſsuper pœnitentiæ impoſsitione non detegat perſsonam pœnitentis, aliàs punitur. vt ſsuprà. l. proxim. & ſsi laicꝰ confeſssionem ei factam, in caſsu quo poteſst eam audire, reuelet arbitrariè punitur conſsyderato peccato quod reuelauit. h.d.
a ¶ En razon. Vel vt ſsciret an eſsſset caſsus reſseruatus, nec ne ſseu alias.
b ¶ Touo por bien. Vid. in dicto ca. omnis vtriuſsq; ſsexus ibi, ſsed ſsi prudentiori conſsilio indiguerit, illud abſsque vlla expreſssione perſsonæ cautè requirat. & vide bonum textum in. c. officij. eod. tit. vbi Cardi nalis reuelauit Papæ peccatum ſsibi detectum in confeſssione in genere, non decendo de peccatore petens à Papa conſsilium.
c ¶ Alego. Vide quæ dixi ſsuprà l. proxi ma.
¶ Lex. XXXVII.
Medicꝰ Chri ſstianꝰ, primò debet de anima infirmi, tã quam de nobiliori confiteri conſsulẽdo curare, po ſstea adhibeat corpori medi cinam, neque debet infirmo, prætextu medicinæ, iubere peccatum mortale committere: aliàs ab Eccle ſsia abijciatur. hoc dicit.
d ¶ Mas noble. Adde ca. cum infirmitas. de pœnitent. & remiſssio. ideò corpus debet eſsſse ſsubiectũ ſspiritui. vide in ca. charitas el. 1. de pœnit. diſstinct. 2. & vide quæ tradit beatꝰ Bernard. ſsermone. 6. Aduentus. columna ſsecunda.
e ¶ Mas afincadamente. Vid. in d.c. cum infirmitas. de pœnitent. & remiſssio. & ratione peccati moritur quis citius. vt in capi. Epiſscopi. 11. quæſsti. 3. & propterea neque languoribus corporeis liberamur: quia quæ maximè neceſsſsaria ſsunt, ſsuperflua eſsſse dicimus: quæ verò pœnè diſssimulanda, hæc omnino neceſsſsaria iudicamus: & fontem ipſsum incuratum relinquentes, malorum riuulos purgare conamur: Quòd aurem earũ quæ ſsunt in corpore paſssionũ maligna, ſsępe anima cauſsa eſst, & triginta annorum paraliticus: & ille qui per tectum legitur fuiſsſse depoſsitus, & ante omnes Cayn ipſse monſstrauit hæc Chriſsoſstomus ſsuper Mathe. Homelia. 14. colum. 5. vide etiã in. ca. cum percuſssio. 7. q. 1. & eundem beatum Chryſsoſstomũ ſsuper Pſsalmo. 95. Homelia. 1. circa finem adducentem illud Apoſstoli contra accedentes indignè ad ſsacramentum altaris. 1. Corinth. 11. vbi ex ponit verbũ illud Propterea inter vos multi infirmi & imbecilles, & dormiunt multi, id eſst, infirmantur multi, & moriuntur multi tanꝗ̈ mors etiam pro peccato adueniat. & cum ſsubdit Apoſsto. Si enim nos ipſsos iudicaremus, nequaquam iudicaremur à Domino. ſsubdit Chryſsoſstomus. ergo Domini iudicium eſst, morbus & mors.
g ¶ Santa Egleſsia. Vid. in dict. c. cum infirmitas. Sed an hodie illa conſstitutio ſsublata ſsit deſsuetudine, cum videamus non fieri per medicos, ſsicut ibi & hic diſsponitur Hoſstien. ibi dicit quòd nulla conſsuetudo excuſsat in hoc, cum pro ſsalute animæ hoc fuerit ſstatutum, & peccant in talibus trãſsgreſs ſsſsores. & idem poſst Hoſstien. volunt ibi Ioan. Andre. & Abb. & procedit iſsta diſspoſsitio inegri tudinibus nõ periculoſsis. ſse cundum Archiepiſscopũ Florent. & tra dit Sylueſst. in ſsumma inpar te Medicus. ꝟ ſsi. tertiò quę ritur: licèt aliliud voluerit Summa Angelica. & Roſsella. & ſsatis probatur in dict. c. cum in firmitas. & vide ibi per Sylueſst. poſst Ioã. de Neapo. in 11. quod libeto an medicꝰ prę uidens mortẽ futuram infir mi teneatur ei nuntiare. vbi vult, quòd teneat̃ quãdo ſsciat, ꝙ talis nũtiatio erit vtilis, vel dubitat an erit vtilis vel ne: Si verò medicus hoc non credit, neq; dubitat, ſsed credit oppoſsitũ, ſs. qđ parũ aut nihil ꝓderit vt ꝗa putat eũ eſsſse in bono ſstatu, & ſsua or dinaſsſse, non tenetur nuntiare: meliùs tñ eſsſset etiã tunc nũtiare, quia ꝓbabile eſst, ꝙ magis & melius infirmus ſse diſsponet, & idem eadem ratione dicit. Si medicus videat ꝙ infirmus nihil proficiat in diſsponendis circa ſsuæ ſsalutem animæ, ſsed fortè deterius. & ibi improbat dictum Galeni, quòd ſsemper me dicus etiam de ſsalute deſsperans, ſsanitatem debet ſspondere infirmo, dicens quòd loquitur tanquam ignorans ſspiritualem ſsanitatem & vitam.
h ¶ Defiende. Vide in dict. cap. cum infirmitas. & quod habetur de con ſsecra. diſstinct. 5. cap. contraria. & vide beatum Bernardum ſsuper can tica. ſsermone. 30. col. fi. & dicit Ioan. and. in dict. c. cum infirmitas. ꝙ & ſsi medicus dicat non conſsulo, ſsed ſsi accedas ad aliquam, ſsanaberis: tranſsgreditur illam conſstitutionem.
¶ Lex. XXXVIII.
Non debet quis ſsenectutem ad confitendum, vel infirmitatem expectare: nam ſsi in ſsanitate confiteatur, ſsecurior erit in corpore & in anima, & magis placet Deo, euitatq; periculum, ne morte ſsubitanea in confeſsſsus decedat, hoc dicit.
a ¶ Sano. Concor. cum. c. ſsi quis poſsitus. &. c. nullus expectat. de pœnitent. diſstinct. 7.
¶ Lex. XXIX.
Infirmum in mortis articulo cõſstitutum abſsoluit ſsacerdos indiſstinctè auctoritate Petri & Pauli ſsibi commiſsſsa, iniungens ei, vt ad eum ſsi poſssit, cum euaſserit, vel ad alium vadar, abſsolutio nem petirurꝰ. hoc dicit.
b ¶ Cierta manera. Ortum ha bet abhis quę dixi ſsuprà. l. 25. in glo. ſsuꝑ parte doliẽte.
¶ Lex. XL.
Bona per peccatorem peccato mortali alligatum facta, proſsunt ei ad tẽporalia bona, ad minuendas pœnasiſstiꝰ deſstituti ſsæculi, & vt citiꝰ veniat ad pœnitẽtiã: ſsed non ad cõ ſsequendã glo riam. h.d. Et ortum habet iſsta lex à notatis per. g. in capi. poteſst de pœnitent. diſstin. 1. &. ca. nihil. cum gl. de pœnit. diſstinct. 3. & per gl. in. c. quod quidã. de pœ nir. & remiſss. & Hoſstien. in Summa eiuſsdem tituli ver ſsic. & an fictè pœnitenti.
c ¶ Bienes temporales. Vide in c. pœnitendũ. de pœnitent. diſstin. 3. &. ca. reuertimini. 16. q. 1.
d ¶ Penas que auriã en este mũdo. Sed an valebunt in inferno, vt illic minꝰ torquea tur. gl. voluit, ꝙ ſsic. in ca. fi. de pęnit. diſst. 3. proutibi videt̃ dicere Au guſstinꝰ, quod tamen eſst erroneũ. vt tradit Ioã. de Medina in ſsuo tracta. de pœ nitentia. 3. tra cta. ꝟſs. vtcũq; igitur. qui intelligit Auguſst. in hoc ſsenſsu videlicet, quòd ſsi peccator illa bona opera quæ fecit, non feciſsſset, ſsi de præcepto ſscilicet fuiſsſset ex conſsequenti acerbius fuiſsſset punitus, quam ea faciendo.
e ¶ Mas ayna. Vid. in. c. falſsas. in fi. de pœniten. diſstin. 3.
f ¶ Acostumbranſse. Vid. per Hoſstien. vbi ſsuprà. & Abb. in dict. c. quod quidã. vbi & ponunt aliud quod Diabolus non habet in eo tantam poteſstatem adducũt illud Gregoriji Dialogo de Iudeo qui ſse munierat ſsigno Crucis.
¶ Lex. XLI.
Bona quæ quis fecit, mo riuntur poſstquam mortataliter peccat, neq; ſsibi proſsunt in alio ſsę culo, ſsed ſsi pœniteat, & recedat à peccato, reuiuiſscunt. hoc dicit.
g ¶ Abiuar ſse yun. Adde no tata per Hoſstien. in Sum ma. de pœnitentijs, & remiſssionibus. verſsicu. & an fictè pœniten ti. ibi. Sed po ne quòd aliquis exiſstens in charitate. per quem etiam vide in verſsi. ſsequenti, quid de operibus factis in charitate, ſsed poſstea mortificatis, per peccatum neq; poſstea re ſsuſscitatis per pœnitentiam ꝙ licèt nõ pro derunt ad vitam æternã. (ſsecñdũ illud Ezech 3. Si auerterit ſse iuſstus à iuſstitia, fecerit iniqui tatem, nunꝗd viuet? omnes iuſstitiæ eius quas fecerat, non recordabuntur. Ezechiel. cap. 18.) Proderunt tamẽ ad illa, de quibus ſsuprà in lege proxima.
¶ Lex. XLII.
Minuunt pœnas purgatorii, vt citius quis perueniat ad gloriam ſsempiternam, ſsacrificia clericorum, orationes ſsanctorum, eleemoſsynæ amicorum, ieiunia propinquorum: magis igitur debent amici. iſsta curare, quàm pompoſsam ſsepulturam facere defuncto: quia ſsicut bono nõ nocet vilis ſsepultura, ita & maio non releuat pra tioſsa. h.d.
a ¶ A los que eſstã en el infierno, Sequitur opi nionẽ illorũ, qui dixerunt ſsuffragia pro deſsſse exiſstentibus in infer no, ad mitiga tionem pęnę. de quo per. g. in. c. tempus. 13. q. 2. & in ca. cum marthæ. in glo. fi. de celebratiõe miſs. tradit latè Hoſstien. in ſsumma de pœnit. & remiſs. char ta. 14. col. 2. & 3. verſsic. ꝗbus mortuis ſsuffragia ꝓſsunt. ꝗ pro ſse addu cebant d. Auguſsti. in. d. ca. tẽpus. Theologi tñ tenent ꝙ his qui ſsunt in inferno, ni hil penitꝰ iſsta ſsuffragia pro ſsunt, ſsed tantùm his qui ſsunt in purga torio. & in iſstã ſsentẽtiã Theologorum inclinat Hoſstiẽ. vbi ſsuprà. dicensillam eſsſse celebriorem & veriorem, quam tenet Magiſster in. 4. ſsententiarum. diſstinct. 47. ex quo enim iſsti deceſsſserunt extra charitatem non poſsſsunt eſsſse participes bonorum Eccleſsiæ. bene facit cap. pro obeuntibus. 13. q. 2. & de pœniten. diſstin. 2. ca. fi. & eandem ſsententiam tenet Archidia. in dict. cap. tempus. & Abb. poſst Ioan. Calde. in dict. cap. cum Marthæ.
b ¶ Quatro maneras. Concord. cum ca. animæ defunctorum. &. ca. non æſstimemus. 13. q. 2. & Machabeorũ. 2. ca. 12. Sed pone quòd duo homines deceſsſserunt, vnus diues, pro quo multa fiunt ſsuffragia: alius pauper pro quo pauci vel nullus ſspecialiter cogitat: ſsunt tamen eiuſs dem meriti quis exibit primò de purgatorio. Hoſstien. in Summa. de pœniten. & remiſss. charta. 14. col. 4. verſsic. & nota quòd quidam. refert opinionem Hugonis dicentis, quòd ſsuffragia miſsſsarum & pſsalmorum, quæ communiter fiunt pro omnibus, cõmuniter proſsunt eis. de conſsecrat. diſstinct. 2. cap. non mediocriter. ieiunia verò & eleemoſsynæ, & orations ſspeciales pro diuite factę ſspecialiter eidẽ pro quo ſspecialiter fiunt, non alij proſsunt pro quo ſspecialiter nõ fiunt & ſsic citius exibit diues, refert alios dicẽtes quòd vna eadem die exibunt: quia opera charitatis ſsunt omnia hæc quæ fiunt pro mortuis: vnde his pro quo ſspecialiter fit, non ſsentit plus alleuiationis, quàm alius. & in iſstam opinionem inclinat Hoſstien. niſsi fortè quilibet eorum haberet de alieno centũ libras quas reſstituit diuitis hæres: pauper autem non habuit quid reſstitueret: & ideo magis erit in purgatorio, vt ſsic reſstitutio quam debuit facere, in pœnam aliam cõmutetur. Quid ergo valent ſspecialia ſsuffragia facta pro parentibus? dicit Hoſsti. multũ vt tu, qui filius hæres es, non dãneris (nã ad hoc obligatus eſst quinque legibus naturæ, ſscripturæ, amicitiæ, iuſstitiæ) & quia Iudas Machabeus ſsic definiuit in collatione ilia, vide ibi latiùs per eum qui dicit, ad quæ iſsta ſsex proficiunt. & tu videas per ſsanctũ Thom. in. 4. ſsentent. diſst. 65. & quod libeto. 2. q. 7. ar. 2. & quæ dico in ſsra ca. parti. ti tu. 13. in ſsum.
c ¶ Limoſsnas. Et an potiùs ſsit dãda eleemoſsyna pro mor tuis, quàm ꝓ vinis, trad. Lu cas de Penna. in. l. fina. C. de anno, ciui. libro. 11. circa fi nem. cuius re ſsolutio eſst, ꝙ ſsi quis videat ꝓximum ſsuum neceſssitati mortis expoſsiturm, aut turpitudini: veluti violentiæ, caſstitatis, cui ſsi non ſsuc curratur, mortẽ, vel ſstuprũ incurreret, vel ſsimilluna, tũc viuus eſst in eleemoſsyna, mortuo nræferẽdus: in alijs autem dicit ipſsi Lucas de Penna ꝙ vbi non eſst tã ta neceſssitas, & dans eleemoſsynam, nõ eſst habilis ad ſsubueniendũ viuis & mortuis ob facultates exiguas, tunc mortuus ſsit viuo præferendus, ma ximè ſsi tales eleemoſsynæ dandæ ſsunt pro animabus coniunctorum.
d ¶ De los finados. Curatio funeris, conditio ſsepulturæ, pompa exequia rum, magis ſsunt viuorum ſsolatia, quàm ſsubſsidia mortuorum. cap. animæ defunctorum. 13. q. 2. ad ornatum tamen eccleſsiæ pertinet, ꝙ ſsint ibi ſsepulturæ honorabiles. Et legatum ad hoc dicitur piũ. Pau lus de Caſst. in. l. 1. §. de impenſsa. ff. ad. l. Falcid.
[e] ¶ Vilmente. Adde. c. ſsacris. in fine. de ſsepultu.
¶ Lex. XLIII.
Verè fideles Chriſstiani non debent plangere pro mortuis, ſsicut gentiles qui non ſsperabant reſsurrectionem mortuorum. h.d.
[f] ¶ Por grandes duelos. Rectius faciebant illi populi qui ortus hominũ lugebant, obitusq; celebrabant. vt refert Ambroſsius in oratione de fide reſsurrectionis. cap. 2.
[g] ¶ Deſsaguiſsados. Luctus tamen qui fit pietatis affectu, liumanitatis intuitu erga mortuos, non prohibetur: ſsicut nonnullos, ſsanctorum exequijs pias lachrymas impendiſsſse legimus. cap. vbicunq;. 13. q. 2. & Eccleſsiaſst. cap, 38. filij in mortuum produc lachrymas, & quaſsi dira paſsſsus incipe plorare. & ſscđm iudiciũ cõtinge corpus illius, & nõ deſspicias ſsepulturã illiꝰ, & ibidẽ fac luctũ ſscđm meritũ illius, vno die vel duobus ꝓpter detractionẽ: vñ iſsti lugẽtes mortuos ex pietate na turali ſsunt cõſsolandi, nõ increpãdi. vt trad. S. Amb. ſsuper pſsal. 37. pe. charta. col. 3. cũ dicit. Cũ vis vrget doloris, premitur cor mulieris quę immaturo obitu maritũ amiſsit aut filios, quid ꝓperas cum illa, nõ te audiet, niſsi deferueſscat dolor: ſsæpe lites de cõſsolationibus videmꝰ ex citatas, veniſsti vt doleas, nõ vt litiges, ne in hictu alteriꝰ certamẽ garrulæ diſsputationisinducas ne nõ accedat cũ oportet ne accedas, & durior ſsit tuꝰ ſser mo. adde etiã b. Greg. lib. 3. Morali. c. 8. & 13. lib. c. 2.
a ¶ Al fijo de la biuda. Lu. 7. c.
b ¶ Dixo a la fija. Lucę ibidem. Math. 9.
c ¶ Los ſsantos padres. Vid. in. c. quàm præpo ſsterũ. &. c. vbi cũq;. cũ ſsequẽ tibus. 13. q. 2.
d ¶ Sant Pablo. .i. ad Theſsſsal. ca. 4.
¶ Lex. XLIIII.
Rumpens faciẽ pro mortuo, donec ſsit ſsanus, & pęni teat, non recipiet eccleſsiaſstica ſsacramẽta, niſsi in mortis articulo, ne q; in diuinis horis intererit & clerici neq; ducant ad ecleſsiam, neq; ſse peliant cadauer, donec clamor ceſsſset. Si quis aũt dum in eccleſsia diuina celebrantur pro defun cto planctum emittat, eijcit̃ impunè ab eccleſsia. Cubãs cũ cadauere, aut obſsculãs illud, ieiunet octo diesi pane & aqua, & vnũ mẽſsem eccſsam nõ ingrediat̃, neq; defũcti facies ſsit in eccleſsia detecta. h.d.
e ¶ Las caras. Archid. in. c. qui diuina. 13. q. 2. refert Laurẽ. dicentẽ, ꝙ laici dilaniando ſse, & facies in ſsecando, vt fa ciũt Romanę, non peccant mortaliter, dũ tñ hoc non fa ciant ex deſsperatione. vñ Epiſscopi ſscđm eum nõ debẽt ꝓhibere ſsub excõmunicatione, ſsed diſsuadere & dicere ꝙ ita plorare nõ debẽt: ꝗa vidẽtur deſsperare, religioſsi tñ peccarẽt mortaliter, ſsi ſse dilaniarẽt ma ximè ſsipublicè, ſsed tñ dolere & plorare poſsſsunt ſsine peccato mortali ex pietate. & ita ſsimpliciter tranſsit Archidia.
f ¶ Santos padres. Non memini vidiſsſse vñ hoc ſsit ſsancitũ, ne q; vñ hęc ſsum pſserũt cõdito res huiꝰ. l. fortè ex aliquibꝰ concilijs: quia involuminibꝰ. Decretorũ & decretaliũ, ſsexti, & clemẽti narũ, hæc nõ hñtur, ſsi bene memini & tm̃ habetur circa hoc qđ habet̃ in. d.c. qui diuina. &.c. quã prępoſsterũ. & tradit Abb. in rub. de ſsepul. in. fin. & vide contra iſstos ſse dilaniãtes, & re ꝓbos plã ctus facientes erga defũctos l. 7. titu. 1. lib. 1. ordina. reg.
¶ Lex. XLV.
Indulgentias ſspũales conce dit Papa ꝑ to tũ mundũ, & archiepiſscopi vel epiſscopi, ꝗ libet í ſsua dioceſsi, nõ aũt in aliena, niſsi dioceſsani accedat voluntas, alij pręlati nõ pñt niſsi pro quali bet vice. 40. dies indulgentiæ, niſsi in eccleſsiæ cõſsecra tione, vbi ꝗlilibet eorũ vnũ annũ dare poteſst, etiãſsi mul ti prælati ſsint indulgẽtes. h. dicit.
g ¶ Los clerigos. dicit Hoſsti. in ſsum. tit. de remiſss. ꝟſsi. quid remittit. ꝙ ſsacerdos remittit ſsatisfactio. de pctís, vel in totũ, vel in partẽ, quò ad offẽſsionẽ Dei & ecclæ, licèt oneret ſse ſsi in cautè hoc agat. & limita, & intellige: vt dixi. S̈. eo. l. 25.
h ¶ Arçobiſspos. vel Ep̃i, vt ſsubdit, per inferiores verò non pñt cõcedi etiã ſsi abbates ſsint. c. accedẽribus. de exceſssib. præla. & electus in Ep̃m & cõfirmatus, licèt nõ ſsit ſsacerdos neq; cõſsecratus cõcedere põt indulgẽtias. ſscđm Abb. referentẽ S. Tho. in. d.c. accedẽtibus. de legatis Papæ, in terminis ſsuæ legationis. vi. in. c. fi. de officio lega. in tex. & glo.
a ¶ El obiſspo. Vel alius iudex ordinarius loci ſsi ſsit exemptus. argu. c. quod autem. de pœnitent. & remiſssio. imò aliqui voluerunt ſsufficere conſsenfum proprij ſsacerdotis parochialis. vt tradit Specula. tit. de pœnit. & remiſss. verſsi. Item ſsi de pluribus. qui tamen tutius dicit eſsſse de conſsenſsu proprij epiſscopi.
b ¶ De ſsu prouincia. Adde. ca. noſstro. de pœ nit. & remiſss.
c ¶ Por todo el mundo. c. cuncta per mundum. &. c. per principalem.
d ¶ Quarẽta dias Adde. c. cũ ex eo. de pœnit. & remiſssio. & iſsti dies non ſsunt dies cœli ſseu purgato rij, ſsed mũdi. vnde remiſssio quadraginta dierum, tantũ valet, quantũ ſsi quis. 40. die bus faceret pęnitentiam, ſsecundum cõmunem iuris, vel ſsacerdotũ, vel iuſstitiæ di uinæ impoſsitionem factã, vel faciendam, intelligendo ꝙ iſsta taxatio fiat ſsecundum diuinã iuſstitiam, principaliter: ſsecundum Canones verò ad arbitrium ſsacerdotũ ſsecundariò in quantum taxant ſsecundũ iuſstitiam Dei, non declinando ad minus: quia valerent plus, neque excedendo in plus, quia valerent minus, ſsicut poteris videre latiùs per Theologos in. 4. ſsententiarum. diſst. 20. per Sylueſst. in ſsumma. in verbo indulgentia. verſsi. 4. quęritur.
e ¶ Muchos. Vult ꝙ ſsi plures epiſscopi ſsint in dedicatione Eccleſsiæ, tantùm ſsit vnus annus, & ſsi vnus epiſscopus tantùm ſsit ille, poteſst dare annum. vt patet in. c. cum ex eo. §. ad hæc. de pœnit. & remiſss.
¶ Lex. XLVI.
Prodeſst indulgentia, quia quotquot dies indulgentiæ conceduntur tot ex Ieſsu Chriſsti miſsericordia, his quibus indulgetur de peccatis ſsuis in hoc ſsæculo, vel purgatorio remittuntur: dum tñ diligentia pœnitentias adimplendi, non deficiat: & licèt quis non impleta pœ nitentia deficiat, non erit ideo perpetuò damnatus. h. dicit.
f ¶ A los Christianos. Exiſstentibus in mortali, Indulgentiæ non valent, quantum ad remiſssionem pœnæ, ſsecũdum omnes. & aduerte ꝙ etiã religioſsis proſsunt indulgentiæ, ſsi obſseruent tenorem bullæ, vt ſscilicet de licentia prælatorum ſsuorum, dent aliquid, vel faciant: quia nõ ſsunt peioris conditionis quàm alij: non tamen per eas remittuntur impoſsita in foro capituli: quia illud non eſst pęnitentiale, ſsed iudieiale: neq; tamen oportet religioſsos exire clauſstra pro iudulgentijs: licèt illæ plus valeant quò ad remiſssionem culpæ, quàm obſseruantia: è contrario tamen eſst, quò ad acquiſsitionem præmij, ſsecundum S. Tho. & tradit Sylueſst. in ſsumma. in verbo indulgentia. verſsi. 7. quæritur: pręlato tamen qui illas conceſssit, & ſsi faciat id propter qđ con ceſssit, non valent. ſsecundũ Vincent. in. c. cum ex eo. de pœ. &. remiſs. & recitans eum ſsimpliciter tranſsit Io. an. & idem Archidia. in. c. fi. de pœ. & remiſss. lib. 6. vbi Dominicus refert Gaſspa. Calde. in repeti. ca. noſstro. de pœ. & remiſss. dicentem ꝙ pater ſsuus in. d.c. cum ex eo. tenet opinionem S. Tho. in. 4. ſsententi. diſst. 20. q. 4. ar. 5. vbi dicit ꝙ In dulgentia datur auctoritate iuriſsdictionis, & adminiſstrationis generalis quam habet & per quam poteſst di ſspenſsare theſsaurũ Eccleſsiæ. ergo poſstꝗ̈ poſsuit indulgentiam generalem, poterit illa vti. & idem vult Dominicus in. d.c. fi. & iſsta videtur verior opinio, & quæ tenetur per Theologos.
g ¶ Pro. Ad quid proſsunt indulgentiæ. glo. in. c. quod aũt. de pœ. & remiſss. ponit multas opiniones. ponit etiam Hoſsti. tit. de remiſssio. ꝟſsi. ad quid valent. tradit etiã S. Tho. in. 4. ſsenten. diſst. 2. ar. 3. q. 1. Genera lis concluſsio Theologorũ & Canoniſstarum eſst. ꝙ valent quantũ ad forum eccleſsiæ, & quantũ ad forũ Dei ad remiſssionem pœnæ reſsiduæ poſst contritionẽ, confeſssionem, & abſsolutionem, ſsiue ſsit iniuncta pœnitentia per ſsacerdotem, ſsiue per canones, ſsiue non ſsit iniuncta ab eis, ſsed à Deo iniungenda. ita tenẽr Theologi in. 4. ſsenten. diſst. 20. Io. an. Abb. & alij in. d.c. quod aũt. Proſsunt igitur indulgẽtiæ (pro ut ꝟba ſsonant) quòad Deum, & quòad pœnitentiã hic iniunctã. & probaturi. c. cum ex eo. de pœ. & remiſss. & idem tenet Hoſsti. in. d. ꝟ. ad quid valẽt. Cum em̃ Papa vocatus ſsit in plenitudinẽ poteſstatis, cæreri autẽ in partem ſsollici tudinis. c. ad honorẽ. de au cto. & vſsu pal lij. c. qui ſse ſscit 2. q. 6. non eſst tutũ, cõtra talem poteſstatẽ clauiũ diſsputare. Abulen. Math. ca. 16. q. 50. dicit ꝙ in cõceſssioni bus indulgen tiatũ, in quibꝰ exprimit̃ quã tum poſsſse debeant: vt quia dicit plenaria remiſssio, vel quarta aut quinta par speccatorũ, id eſst, pœnæ debitæ pro peccatis, vel duo aut tres anni aut ſseptem dies, & ita de alijs cõceſssionibus, ꝙ ſsolet dici, ꝙ iſstæ indulgentiæ tm̃ proſsunt quantũ ſsonant: & ꝙ intelligatur quò ad pœnã purgatoriã. Si ergo Papa faciat generalẽ remiſs ſsionem pro ſsubſsidio terræ ſsanctæ, & aliquis verè pœnitens & contri tus aſsſsumit crucem, credens firmiter omnẽ ſsibi ſsatisfactionem tẽpo ralem remitti, & ſsic moritur. credendũ eſst, ꝙ neq; purgatoriũ ſsentiet ſsecundum Hoſst. vbi ſsuprà. Eſst enim in eccleſsia theſsaurus ſsanguinis Chriſsti & multorum ſsanctorũ qui ſsatisfecerunt, plusꝗ̈. debuerũt, & multorum ſsanctorũ martyrum qui pro fide in eccleſsia ſsanguinẽ ſsuũ fuderunt, & vltra ꝗ̈ peccaſsſsent, puniti fuerũt. Theſsaurus ergo iſste eſst in ſscrinio Eccleſsiæ repoſsi tus: cuius claues habet Eccleſsia: vnde quan do vult, poteſst ſscriniũ aperire, & theſsaurũ ſsuum cõmunicare remiſsſsiones & indulgẽtias fidelibus faciendo, ſsecundũ Hoſsti. vbi. S̈. & etiã ſscđm S. Tho. in. 4. ſsent. diſst. 2. q. 1. art. 3. & nota, ꝙ ſsi viſsitanti aliquam eccleſsiã, datur indulgentia centũ annorũ, vel aliàs, ꝙ vicinæ eccleſsiæ, imò & clerici illius conſsequuntur viſsitantes tm̃ quantum ille qui ve nit à mille dietis: quia remiſssio non proportionatur labori ſsed meri tis, quæ diſspẽſsantur. ſsecundũ S. Tho. 3. parte. q. 114. ar. 2. & Lucã de pe na. in. l. modios. C. de ſsuſscept. præpo. & Archar. li. 10. & ibi ꝙ viſsitãs cõſsequit̃ ſsemel hãc indulgẽtiã, nõ quotieſscũq; viſsitauerit, niſsi in aliq̈ eccl'a ſsit indulgẽtia perẽnis vt in eccl'a S. Petri. 40. dierũ: tũc qͦtieſscũq; aliquis vadit, toties indulgentiã conſsequitur. vid. Lucã. vbi ſsuprà.
h ¶ En purgatorio. Et etiã quò ac. eccleſsiam militantẽ per indulgentiam pœnitẽtiæ iniunctæ remittũtur. vt patet in. d.c. cum ex eo. §. ad hoc. de pœ. & re. conſsulit tñ Hoſsti. vbi ſsuprà. in. d. §. ad quid valent. quòd is qui tales remiſssiones acquiſsiuit, nõ vtatur eis in hac vita, ſsed reſseruet in purgatorio: quamuis onim nõ teneatur hic de neceſssitate face re pœnitentiã iniunctã ieiunij vel aliàs: ꝗa qui per remiſssiones huiuſs modi, etiã ſsi indiſscretè fiant: ſsatisfactiones tñ pęnitentiæ eneruantur ſsecundũ Conciliũ generale in. d.c. cum ex eo. tamẽ quia neſscit pœni tẽs vtrùm ſsacerdos ei iniũxerit pœnitentiã quã debuiſsſset (quę hodie vix imponitur) cum pro quolibet peccato mortali ſseptenis pœnitẽtia regulariter debeatur, & id quod nõ eſst purgatum in hac vita. de bet purgari in purgatorio, fatuus & ſsimplex eſst, qui ibidẽ huiuſsmo di indulgentias non reſseruat, cum ſsi ipſsas ſsibi reſseruauerit tot diebꝰ quot ei hic remiſssi ſsunt, ſsit minus in purgatorio quàm fuiſsſset: & gra tioſsior ſsit ibi pœnitentia vnius diei, ꝗ̈ hic centũ. Quod & dicit intelligendũ de remiſssionibus particularibus, quæ fiunt per Papã & alios inferiores, dicentes tm̃ de iniuncta pœnitẽtia relaxamus, ſsecùs de generali & vniuerſsali, per quã omnis ſsatisfactio remittitur, quæ à ſsolo Papa fieri cõſsueuit, ibi em̃ euolant, ſsi in tali ſstatu moriãtur, vt & dictũ eſst ſsuperius. Quid aũt de indulgentijs, quæ cõcedũtur iam mortuis exiſstentibus in purgatorio. Hoſsti. vbi ſsuprà in ꝟſsi. vbi operatur dicit ꝙ non proſsunt illis: quia poteſstas clauium nõ extenditur ad tales, cum non ſsint de foro eccleſsiæ, ſsed de foro Dei: fatetur tñ ꝙ eleemoſsyna prodeſst defuncto qui eſst in purgatorio, nõ ex vi indulgẽtię ſsed ex vi eleemoſsynę, ſsicut & alia ſsuffragia eccleſsiaſsti cæ charitatis. vid. ibi latius per eũ qui reſspondet ad ali qua quę cõtra hoc pñt obijci. S. Thom. verò in. 4. ſsen. diſst. 45. De ſsuf fragijs mortuorũ. q. 2. ar. 3. dicit indulgẽtias ꝓ ſseſsſse talibus defunctis, ſsi continetur in tenore bullarũ, dum mõfaciat aliꝗs pro eis qđ mandatur. & idẽvult S. Th. 3. par. q. 117. ar. vlti. & Lucas de Pẽna in. l. iubemꝰ. C. de præpo. ſsac. cu biculi. lib. 12. Abul. etiã Mathe. 16. q. 60. la tèattingit iſstũ articu. & vult ꝙ ſsi forma talis ſsit vt poſssit extẽdi admor tuos, obtinebũt ipſsi indulgentias per actus viuẽtium vt ſsi concedatur ſsic. Quicũ q; fecerit tale opus, ipſse vel pater eius, aut ꝗcũq; cognatorũ ſsuorũ ih in purgatorio detẽtorũ, quẽ ipſse elegerit, habebit tantùm de indulgentia, cũ nul la ratio eſst, quare eccleſsia poſssit transferre merita communia, quibꝰ innituntur indulgentiæ in viuos, & non in mortuos, quæ fuit ratio S. Thomæ, & aliorum: & tandem dicit Abulen. ꝙ licèt aliqua difficultas ſsubappareat tamen propter eccleſsiæ conſsuetudinem, quæ nõ errat. videtur hoc concedendum, & ibi reſspondet ad rationes tenen tium contrarium, quæ ſsunt. Quia hoc dato, ſsequeretur ꝙ tunc poſsſsent liberare omnes, qui ſsunt in purgatorio, quod non videtur conueniens: quia ſsic euacuaret ordinem punitionis à Deo inſstitutæ: & quia ſsic dirigerentur indulgentiæ ad defunctos: & tamen eccleſsia non exercet ſsuper defunctos opus aliquod iuriſsdictionis, nam ad primam reſspondet. Quòd Papa non poteſst pro ſsuo arbitrio liberare omnes exiſstentes in purgatorio, quia hoc eſsſset ſsuper illos directam iuriſsdictionem exercere: & quia tales indulgentiæ nunquam poſsſsunt concedi ſsine cauſsa rationabili, vt omnes doctores fatentur: & non occurrit (dicitipſse) in promptu talis cauſsa, ſsecundum quam fructus indulgentiarum conceſsſsarum viuentibus poſsſset extendi ad omnes exiſstentes in purgatorio, cum quotidie tot animæ defunctorum illuc deſscendant: ideò non eſst in arbitrio Papæ, euacuare purgatorium. Sylueſst. tamen in Summa. in verbo Papa. verſsicu. 6. quæritur. dicit, quòd Papa non poteſst ſspoliare purgatorium ſsua vo luntate præcisè, ſsed mediante illo infinito theſsauro, & ficut poteſst liberare à pœna peccatorum debita in hoc mundo omnes qui ſsunt in mundo, ſsi faciant quod mandat, etiam ſsi eſsſsent millies pluries, quàm ſsint ita liberare poteſst omnes ꝗ ſsunt in purga torio, ſsi quis pro eis faciat, quod iubet: peccaret tamen indiſscretè concedendo, & in hoc caſsu dicit, qđ dicunt docto res: quòd non poteſst ad libi tum ſspoliare purgatorium bene tamen facit hanc gratiam viuis. ſsubdit Abulen. quòdipſsi poſs ſsunt transferre has indulgentias, in qͦs voluerint, tã in viuos, quã in defunctos, & ad ſsecundũ reſspondet, ꝙ Eccleſsia non dirigit indulgentiam inde functũ, ſsed cõ ceditur viuis, à quibus interdum redũdat in eos, ſsi forma conceſs ſsionis hoc ex primat. arg. 1. Corin. 15. verſs. alioquin.
¶ Lex. XLVII.
Miſsſsa diebus feſstiuis celebrari debet, hora tertia, in non feſstiuis, hora ſsexta: in ieiunio verò, hora nona. die autẽ qua ordines celebrantur. & in baptiſsmo ſsabbati ſsancti, in vigilia Reſsurrectionis, & Pẽthecoſstes: ob officij magnitudinẽ põt presbyter circa nonã, miſssam incipere. h.d.
a ¶ El mayor. Adde. c. nihil de conſse. diſst. 2.
b ¶ Ordenado de miſsſsa. Concor. c. firmiter. §. vna verò. de ſsum. Tri. & fid. cath. c. perlectis. 25. diſst. & tenent doct. Theologi in. 4. ſsenten. diſst. 13.
c ¶ De tercia. vi. c. nocte ſsancta &.c. & hoc attendendũ. de conſse. diſst. 1.
d ¶ A la ſsexta. vid. glo. in. c. 1. in verbo ſsuccurrere. de celebra. miſsſsa. c. ſsolent. de conſse. diſst. 1.
e ¶ Nona. In Quadrageſsima & quatuor temporibus & vigilijs ſsanctorum. 75. diſst. c. quod à patribus. &.c. ordinationes. &.c. fi. 76. diſstin. & de conſsecra. diſst. l.c. ſsolent.
¶ Lex. XLVIII.
Hora tertia, miſsſsa celebratur: quia ea hora fuit à Iudeis petitum, vt Chriſstus crucifigeretur, eademq́; hora Spiritus ſsanctus die Penthecoſstes venit in Apoſstolos. Item dicitur hora ſsexta: quia tali hora fuit crucifixus. Item & nona hora: quia tali hora Chriſstus expirauit, cœlosq́; aſscendit: alijs autem horis, vſsq; ad horam nonam, ad laborantium expeditionem poſsſsunt Miſsſsæ priuatæ celebrari. h.d.
a ¶ Miſsſsas priuadas. Adde. c. neceſsſse. de conſsec. diſst. 1. aduerte etiam, ꝙ de nocte nõ poteſst miſsſsa celebrari, niſsi in caſsu. c nocte fancta. de cõſsecre. diſst. 1. & peccaret mortaliter alias celebrans de nocte, poteſst tamen celebrari ab aurora, ex quo ſsigna Solis Orientis apparere incipiunt. Item poterit epiſscopus in itinere poſsitus ante diem celebrare, vel facere cele brari gl. in. c. fi. de priuileg, lib. 6. item & poſsſset hoc fieri d'licẽtia epi ſscopi neceſssitate inſstante, vt quia morit̃ infirmus, neq; habetur euchariſstia, & ẽt poterit ex diſspẽſsatione pa pæ ſsecũdũ Pe trum de palu. & alios theologos,
b ¶ Cada dia. De cõſsilio loquitur, de prę cept overo eſst diebus dominicis, & alijs fe ſstiuis. c. Miſsſsas. de conſsec. diſs. 1. epiſscopũ vero decet, vt quotidie miſsſsam audiat. c. fi. de priuile. lib. 6.
¶ Lex. 49.
Non poteſst præsbiter, niſsi ſsemel tantũ in die celebra re, niſsi in die natiuitatis do mini, vbi tres miſsſsas celebra re poteſst. h.d.
c ¶ Vna miſsſsa. Concor. cũ. c. ſsufficit. de cõſsec. diſst. 1. &.c. cõſsuluiſsti, de celebr. miſsſs. & vi. quæ habẽtur, in. c. ſsigni ficatũ, de pręben. aliqñ tñ licet ſsacerdoti, dicere duas miſsſsas. vt i.d. c. cõſsuluiſsti. ſs. quando poſst miſsſsam dictã occurrit defunctus nõ ſsine miſsſsa ſsepeliẽdꝰ, vt ꝗa ſsic ſse habet cõſsuetudo loci, vel ſsi de eſst euchariſstia ad opus infirmorũ, quod perpendit pręsbiter ante perfuſsionẽ, ſseu ablutionẽ manuum, & nouiter ſsibi eſst nunciata infirmitas parrochiani. vel ſsi ſsuperuenit ep̃s quẽ nõ decet, trãſsire ſsine miſsſsa, & nõ ſsit aliꝰ ſsacerdos ꝗ dicat, vel ꝓpter peregrinos venientes die feſstiuo, vel qñ ꝓpter raritatem præsbiterorũ, quis p̃eſst duabus ecleſsijs, ſsecũdũ Hoſst. & Io. An. & Abb. poſst glo. in. d.c. conſsuluiſsti. qui tex. innuit etiã de alia neceſssitate. & vi. in. l. ſsequenti
d ¶ De nauidad. Vi. in. d.c. nocte ſsancta. &.c. cõſsuluiſsti. de celebra. miſs.
e ¶ A aluoreſscer. Nota hoc, quia etiam nocte Natiuitatis ante aurorã non poteſst dici niſsi tantum vna miſsſsa, & ita ſseruat conſsuetudo.
f ¶ La primera. Proſsequitur, quę dicit glo. in. d.c. cõſsuluiſsti.
g ¶ Profecia. Eſsaiæ. c. 9.
¶ Lex. 50.
Poteſst bis celebrari miſsſsa, ſsi poſst primã miſsſsam morit̃ aliꝗs ꝑ clericũ ſsepeliendus: aut ſsi celebraturus eſst aniuerſsariũ, vel miſsſsam ꝓ defunctis, aut ꝓpter aduentũ regis, pręlati, aut alterius magni dñi, vel ſsi nõ ſseruauit euchariſstiã pro infirmis, aut ob nuptias celebrãdas, ſsi alius celebrans non inuenit̃. dũ tñ in prima vinũ effuſsum ſsuper digitos nõ conſsumpſsit, per quod ieiunium frangitur ſsed non per ſsanguinem & corpus Chriſsti, ideo autem tunc ſsecundo non poteſst celebrare, quia oportet ꝙ miſs ſsam celebrãs, ſsit ieiunus. h. d. cũ ſsequẽti.
h ¶ Dos miſsſsas. Qua ſsecundũ Petrũ d'Palu. extra noctem natiuitatis dñi in alijs caſsibꝰ vbi ꝓpter neceſssitatẽ ꝑmit titur, nõ licet dicere plusꝗ̈, duas miſsſsas.
i ¶ Eſsto ſseria. Ad de. S̈. l. ꝓxima & q̃ ibi dixi.
k ¶ Aniuerſsario Nota hoc, & ſseꝗtur iſsta. l. raym. í ſsum.
l ¶ Del dia. Hoc dicit, nã ſsi pri mam dixiſsſset ꝓ defunctis, non poſsſset poſstea aliã celebrare d'die, ꝗa hoc habet cõſsuetudo eccleſsię, & eſst rõ ꝗa à defunctis nullus regredit̃, & ideo celebrata miſsſsa defunctorũ, nõ celebratur alia de die, ſsed oẽs tendimus ad mortẽ: vñ celebrata miſs ſsa diei celebra ri põt ꝓ defũctis, ſsecũdum Io. And. poſst Petrũ in. c. cõ ſsuluiſsti. de de celebra, miſsſs. ꝗ allegat pro hac cõſsuetudi ne. c. eccleſsiaſsticorũ. 11. diſst.
m ¶ De tierra. tene mẽti iſstã l. q̃ declarat, q̃ dicat̃ magna perſsona, q̃ ſsuꝑuenit, vt eiꝰ intuitu poſssit iterũ idẽ ſsacerdos celebrare, qđ nota ad glo. in cle. c. cõſsuluiſsti. de celeb. miſs. qͦd ſsatis vr̃ bñ dictũ: qñ talis perſso na ſsuperueniret in die feſsto, nã ſsi in alijs diebꝰ vltra reges, vel epiſsco pos, ſseu alios ſsuperiores prælatos, non videtur, ꝙ procederet.
n ¶ Nouios. Sequitur dicta raym.
o ¶ Sobre los dedos. Nota hoc. ꝗa vt dicit Abb. in. d.c. cõſsuluiſsti. in hoc multi errant. nã etiã ꝓ cauſsa neceſssitatis nõ licet ſsacerdoti, iterũ cele brare, ſsi prius recepit vinũ purificationis, vt eſst tex. in. c. ex parte. eo. tiru. & dicit Abb. ibidẽ hoc etiã habere locũ in feſsto natiuitatis dñi. Nã ſsi ſsacerdos accepit vinũ purificatiõis, nõ poteſst dicere ſsecũdã miſs ſsam vel tertiam quod & volũt docto. in. d.c. ex parte. de celebr. miſs. vbi dicit Hoſst. ꝙ vidit in hoc magnos viros errare.
p ¶ Del cuerpo. Vi. in. c. prima. & in. c liquido. de conſsecra. diſst. 2. & in c. in illo ſsacramento. ea. diſstinct.
q ¶ Solo. Cõcor. cum. c. hoc quoq; ſstatutũ. de conſse. diſst. 1. vbi habetur quòd duo ſsaltem debent eſsſse præſsentes, ſsed ſsecundũ Hoſsti. vnus ſsufficiet. arg. c. quæſsiuit. 1. reſspon. de verbo. ſsignifi. & ſsubditur ſstatim in iſsta. l. quod in miſssis priuatis ſsatis bene procedit, non in ſsolennibus in quibus videtur habere locum. d.c. hoc quoq;. & vult S. Tho. 3. par. q. 83. art. 5. in fine.
¶ Lex. LI.
a ¶ Del dia. concor. cũ. c. 2. de celeb. miſsſsa.
b ¶ Por ſsu voluntad. Veluti, vt habeat melio res ſsegetes, ex ponit Inno. & Io. an. & Abb. in. d.c. 2. Quid autẽ de ſsacerdote qui celebrat, vt Deus ꝑdat aliquẽ? dic quòd con ficit. vt notat glo. 1. q. 1. in. c. dictum in vlti ma glo. ſsed de poni debet. vt in. c. quicunq; 36. q. 5. bene tamen permittitur, vbi ſsunt plures presby teri, ꝙ vnus di cat miſssã occurrentem de die, & alius ob deuotionem ſsuã vel alteriꝰ: dicat miſsſsam peculiarẽ. vt ꝓbatur in. ca. & hoc attẽden dum. de conſsecra. diſstin. 1. Abb. in. d.c. 2.
c ¶ Euãgelio. Ad de. d. ca. 2. vbi Ioa. an. refert Abb. antiquũ ponentem de vetulis dicẽtibus ex ſsuperſstitione quadam, quòd audientes tale euangelium, non poſsſsent de. cedere tali die ſsine pęnitentia.
¶ Lex. LII.
Debet conſsecrari corpus Domini, pane, vino, & aqua, & panis ſscilicet hoſstia debet eſsſse de frumento cũ aqua ſsolùm ſsine fermẽto mixta, & vinum primò, & poſstea aqua ponatur in calice mixra: quia ex latere Chriſsti exiuit ſsanguis & aqua. Et dictis verbis, quæ Chriſstus in die cenæ dixit, ſscilicet hoc eſst corpus meũ &c. panis cõuertitur in carnem. Item, dicto hic eſst ſsanguis, vinũ &c. trãſsſsubſstãtiatur in Chri ſsti ſsanguinem, virtute Dei & dictorum verborum. h.d.
d ¶ Tres coſsas. Adde. c. 1. &. 2. &. c. non oportet. cum ſsequenti. de conſsecra. diſstinct. 2.
e ¶ De trigo. Quid ſsi quis conficiat de pane lolij? Hoſstien. in ſsumma de conſse. eccle. vel alta. §. & quando. col. 1. refert agricultores dixiſsſse ſse expertos, de frumento naſsci lolium. & è contra, vt innui dicit. 56. diſstinct. c. naſsci. ipſse tamen dicit, quòd non poteſst confici de lolio, allegat. l. in venditionibus. ff. de contra. empt. quæ tñ lex hoc non probat glo. in. c. in ſsacramento. de conſsecra. diſstinct. 2. dicit ꝙ non conficiatur de lolio. & approbat ibi Archid. quia mutauit naturã, & deſsijt eſsſse frumentũ. S. Tho. 3. par. q. 73. ar. 3. dicit ꝙ in hoc ſsacramẽto continetur Chriſstus, qui ſse grano frumẽti cõparauit. vt habetur Ioa. 12. & ſsic panis triticeus eſst materia huius ſsacramenti. & dicit ibi, ꝙ ſsi qua frumẽta ſsunt quæ ex femine tritici generari poſsſsunt, ſsicut ex grano ſseminato in malis terris naſscitur ſsiligo ex tali frumento panis confe ctus põt eſsſse materia huius ſsacramenti: quod tñ videtur non habere locú neq; in hordeo, neq; in ſspelta, neq; in farre, quod inter omnia eſst grano tritici ſsimilius. Similitudo aũt figuræ in talibꝰ magis videt̃ ſsignificare ꝓpinquitatem ꝗ̈ idẽtitatem ſspeciei: vñ ex talibus frumen tis quæ non poſsſsunt ex grano tritici generari, non poteſst confici pa nis, quæ ſsit debita forma huius ſsacramẽrti. & idem vult S. Tho. in. 4. ſsentent. diſst. 11. q. 2. ar. 2. ad tertium.
f ¶ Con agua. Naturali ſscilicet non roſsacea, vel alia aqua artificiali: quia partes principales panis ꝗ eſst materia hu ius ſsacramẽti, ſsunt aqua na turalis & farina. vt tradit Archi. in ſsum ma de conſse. diſsti. 2. referẽs S. Tho. ibi tñ refert alios di cere, ꝙ & ſsi fa rina miſsceatur aqua roſsacea, & inde fiat panis, ſseu hoſstia poſsſset confici in tali pane: ꝗa aquà non remanet in pane, ſsed primum dicit poſst S. Tho. eſsſse ꝓbabiliꝰ.
g ¶ Sin leuadura. Quærit Hoſst. in Sum. de cõ ſse. eccl. vel alt. §. & qñ. col. 1. ꝗd ſsi cõficiat quis de fermẽto? etreſspõdet ꝙ nihil aget, ſscđm Hugo. de conſse. diſst. 1. c. in ſsacramẽto. vbi gl. iuxtaillud. Nõ in fermẽto veteri, ſsed in azimis ſsinceritatis. & ſsubdit ꝙ græci tñ tenẽt contrariũ ſsed debent ſse qui conſsuetudinem Romanæ eccleſsiæ, alioqui de ouili non erunt. c. licèt gręcos. §. fi. de baptiſs. c. ſsolitæ. §. pe. de maio. & obed. & hoc in ſsacramẽtis eccleſsiaſsticis præcipuè eſst cauendũ. c. ad abolendam. 1. reſspon. de hæreti. Abb. tñ in. c. literas. de celeb. miſsſsa. dicit doctores & Teologos cõmuniter tenere contrarium. imo ꝙ tranſsubſstantiatio fiat in pane fermentato, licèt latini ſsie celebrantes grauiter peccent, & ſsint puniendi. & vid. per S. Tho. 3. parte. q. 74. ar. 4.
h ¶ Sin mezclamiento. Quid ſsi piper vel alia ſspecies miſsceatur cũ pane? glo. in. d.c. in ſsacramento. de conſse. diſsti. 2. dicit ꝙ ſsolùm id quod eſst frumentum, tranſsſsubſstantiatur.
i ¶ Mezclar. Concor. cum. d.c. in ſsacramento. & licèt aqua omitteretur conſsecratio fieret. c. ſscriptura. de conſse. diſst. 2. peccaret tamen mortaliter qui hoc ſscienter faceret. & vi. c. in quadam de celeb. miſsſsa. & S. Thom. 3. parte. q. 74. ar. 7.
k ¶ Esto es. Vid. c. 1. de conſse. diſst. 2. &. c. in calice.
l ¶ Mas del vino. Adde. c. pernicioſsus. de celebra. miſsſsa. & an in neceſssitate poſsſset exprimi botrus in calice, & illud vinum conſsecrari, vid. c. cum omne. de conſse. diſst. 2. ꝙ ſsic: & debet vinum in quo conficitur eſsſse de vite. vt tradit S. Tho. 3. par. q. 74. ar. 5. & debet portari ad illas partes in quibus vinum non habetur. vide eundem ſsanctum Tho. in. 4. ſsentent. diſst. 8. & Sylueſst. in ſsumma. in parte Euchariſstia. 1. verſsic. quintò quæritur.
m ¶ Verdaderamente. Vide. c. firmiter. de ſsum. Tri. & fid. catho. §. vna ve rò. & glo. de conſse. diſst. 1. in ſsumma. & ca. cum Marthæ. §. quæſsiuiſsti. de celebra. miſsſsa. & S. Tho. 3. parte. q. 75.
n ¶ Fincar los hinojos. Vid. in. c. ſsanè. de cele. miſsſsa. & ibi glo. & Ioan. an. de orationibus tunc dicendis.
¶ Lex. 53.
Per vinum in calice poſsitũ intelligit̃ ſsanguis Chriſsti, per aquã chriſstiani, quorũ mixtione populus cũ chri ſsto itelligitur iniũgi, & ideo ſsine vino & a qua nõ fit hoc ſsacrificiũ, neq; debet pręſsbiter eis ſsepa ratis ſsacrifica re, ne fideles videant̃ à chri ſsto ſseparati, ideo p̃sbiter debet propter talem errorẽ grauem pœnitentiã agere hoc dicit.
a ¶ Entiende ſse. Adde. c. cum omne. de conſsecra. diſst. 2. & d.c. cum marthæ. §. quęſsiui ſsti. de celebra. miſsſsa.
¶ Lex. 54.
Hoc ſsacramẽ tum fuit inſsti tutum à Chriſsto Deo in die cænæ per ver ba hoc eſst cor pus meum. & fit quotidie í rcmiſssionem peccatorum. hoc dicit.
b ¶ De la cena. Matthæi. 26. & in clement. ſsi dominum. de reliq. & vene. ſsanct. c. cũ marthæ. de celebrat. miſsſsa. c. panis. de cõ ſsecrat. diſst. 2.
¶ Lex. 55.
Poſst conſsecrationem euchariſstia partit̃ in tres par tes, vna mittitur in Chriſsti ſsanguine con ſsęcrato, duabus in ſsacerdotis manibꝰ remanentibꝰ, ſsignificãs per poſsitam in ca lice, quòd rogat Deum ꝓ viuis, & per vnam detentarum in manu pro exiſstentibus in purga torio. per aliã dat ei gratias pro exiſstenti in paradiſso. hoc dicit.
d ¶ La vna es. Adde glo. in c. triforme. de conſsecrat. diſstinct. 2.
¶ Lex. 56.
Calix ſsacrificii non debet eſsſse de ligno, vitro, cupro, latũno, ferro, aut plumbo, quia non poſs ſset de Chriſsti ſsanguine ſsic perfecte mun dus fieri propter eruginẽ ferri, & plumbum efficert̃ nigrum, cuprum & æs prouocarent vomitum in eo bibenti, & vitreum de fa cili fraugere tur, ſsed ſsit dũ taxat d'auro, argento, aut ſstãno. h.d.
e ¶ De oro, o de plata. Vide in c. vaſsa. de con ſsecrat. diſst. 1. cum ſsequenti glo. in. c. fi. de celebr. miſsſsa. de quibus. l. iſsta ſsumpta eſst.
f ¶ De eſstaño. Vide in. d.c. & calix.
¶ Lex. 57.
Lintheum lineum ſsubtus & ſsuper calicẽ debet í altariponi, qͦd vocat̃ vulgo corporales, q̃ ſsunt ante per epiſscopũ bñ. dicenda, neq; debent eſsſse ni ſsi de puro lino albo, in ſsignum, quòd Corpus domi ni fuit poſsitũ in ſsepulchro pãnis lini inuolutum. hoc dicit.
a ¶ Paño de lino. Adde ca. conſsulto. de conſsecra. diſstinct. 1. de qͦ ſsumpta eſst hæc lex.
¶ Lex. LVIII.
Miſsſsa dicitur propter quatuor. Primò, quia populus mittit ſsacerdotem ad Deum rogandũ pro eo. Secundò, quia Deꝰ mit tir ibi angelos. vt recipiãt populi orationes. Tertiò quia Deus mi ſsit filium ſsuũ vt carnem ſsumeret humanam, vt redimeret mundum. Quartò quia poſstea fuit miſsſsus de mundo ad pa trem. h.d.
b ¶ Embiada. Sic exponunt S. Thom. & Hugo de ſsancto cto Victore. lib. 11. de ſsacra mentis.
c ¶ Tanto dezir. Tene men te hanc expo ſsitionem.
¶ Lex. LIX.
Finitur Miſsſsa tripliciter: die bus enim feſstiuis, quãdo Te Deum lau damꝰ. & Glo ria in excelſsis Deo. & Alleluya dicitur: dicat ſsacerdos ad populum conuerſsus Ite miſsſsa eſst. qđ ſsigniſsicat hoſstiam ad cœlos miſsſsam, vt per bona ope ra ad cœlum peruenire poſs ſsitis. & reſspõ det̃, Deo gratias. Alijs autẽ diebus dicitur Benedicamus dño. & reſspõ det̃. Deo gratias. ſsed in miſs ſsa pro defunctis, dicitur re quieſscant in pace. & reſspõ ditur Amen.
d ¶ Benedicamus Dño. De iſsta benedictione vide glo. in. c. de hymnis. de conſse. diſst. 1.
e ¶ Que ſse ante van. Concor. cũ ca. omnes fideles. &. ca. miſsſsas. cum ſsequẽti. de cõ ſsecra. diſstin. 1.
¶ Lex. LX.
Euchariſstiã, & chriſsma de bet ſsacerdos in loco mũdo & claui clauſso, ne quid ſsiniſstrum accidat, tenere aliàs tribus mẽ ſsibꝰ priuatur officio & beneficio. h.d.
f ¶ E lo puſsieſsſsen. concord. cum ca. 1. de cuſsto. eucha. &.c. ſsanè. de celebr. miſsſsa.
g ¶ Enemiga. vi. de his quæ di cit Ioa. and. in rub. de celeb. miſsſsa. vbi refert duas decretales antiquę cõpilatio nis ponentes duo miracula de Chriſsti cor pore. Primũ, ꝙ cùm quędã fœmina illud haberet in archa, hoſstia cõ uerſsa eſst in carnem, & porta ta fuit ad parochialem Eccleſsiam, & ꝓpter oblationes obuenien tes, fuit quæſstio inter epiſs copum Atrebatẽſsem (qui de illis fecit eccleſsiam repaparari) & rectorem qui il las dicebat ad ſse pertinere. Secũdum, de quadã fœmina, quæ (retẽta in ore Euchariſstia) viro oſsculũ dedit, putans per id plꝰ ab eo diligi: quę poſstea in carnem ver ſsa, de ipfius o re trahi nõ po tuit. vi. ibi per eũ. & ꝑ Hoſsti. in ſsumma de cuſsto. Eucha. vbi dicit hoc ſstatutũ eſsſse ꝓ pter illos qui inde ſsortilegia cõmittũt.
h ¶ La criſsma. Vide in dicto cap. de cuſstod. Euchariſst.
i ¶ Tres meſses. Vid. d.c. 1.
¶ Lex. XLI.
Euchariſstiam debet portare infirmo presbyter ſsi poteſst, aliàs diaconus. & nullus alius, ſsuperpe licio indutus & panno mũdo coopertã ante pectꝰ ſsuũ cũ candela in cenſsa, & aqua benedicta, cãpanellaq; ſsonante & poſst communionẽ rediẽs ip̃emet reponat calicẽ, vnde ſsumpſsit. h.d.
a ¶ El miſsmo. Vi. c. ſsane. de celebr. miſsſs. c. ꝑuenit. de cõſsecrat. diſst. 2.
b ¶ Euãgeliſstero. Concor. cum c. diacones, & c. pręſsente. 93. diſstinct.
c ¶ Varon ni muger. Nam per ſsaicos non eſst portanda euchariſstia ad infirmos. c. ꝑuenit. de conſsecra. diſst. 2.
d ¶ Ante ſsus pechos. Non ſsub cappa, ſsed ma nifeſste. Vt í.d. c. ſsanè. vbi Io. Andr.
e ¶ Tornar. Et debet præſsbiter, ire munitꝰ euchariſstijs, ne vacuus reuertatur, & ne ipſso reuerten te homines ido latrizent adorãdo crea turam, non creatorem, & ſsi ꝓpter mul titudinem infirmorũ totũ expenderet, ceſsſset in reuer tendo lumẽ, & ſsonitus cãpanellæ ſsecũdum Hoſsti. & Ioan. And. in d.c. ſsane.
¶ Lex. 62.
Cum euchariſstia portat̃ infirmo pro cõmunione, omnis obuiãs genua flectat, & debet eam comitari, & eques ſsi deſscẽ dere queat, alias ſsecedat, ne viã domino aliqualiter im pediat, quiaſsi regi tempora li, fiunt iſsta, quãro magis fieri debẽt regi ęterno? hoc dicit.
f ¶ Fuera. Adde. d.c. ſsane. d' celebr. miſsſs.
g ¶ Dõ Alfonſso Conditor hu ius. l. adde. l. 3. titu. 1. lib. 1. ordina. rega. regis Ioã. primi in Biruieſsca, qui & ſsuper hoc ſstatuit pę nam certam pecunariam imponendo.
h ¶ De las beſstias. Nota hoc. male ergo faciunr, qui die ſsacratiſssimo corporis Chri ſsti, cum fit ꝓceſssio, equitãt & puniendi eſsſsent.
i ¶ Gran pena. Arbitrio iudi cis ſsecundum qualitatẽ perſsonarum, ex quo non determinat̃ hic ſspecialis pœnã. l. 1. ff. de effract. hodie ꝑ d.l. ordin. cer ta pœna eſst ſstatuta.
¶ Lex. 63.
Infidelis euchariſstiæ obuians aut ſsece dat, vel genua flectat, alias pro prima vice tribus diebus, & pro ſsecũda, ſsex erit captus, ꝓ tertia regi mittitur puniẽdꝰ. hoc dicit.
k ¶ Dezimos. Adde. l. 3. tit. 1. lib. 1. in ordi. rega. quæ pœ nam ponit amiſssionis veſstis ſsuperioris & iuſste in hoc prouidet̃ con tra iudeos, & alios infideles per leges prin cipis ſsecularis vt habetur in c. in nõnullis. de iudeis. & í clem. 1. de iude. & ſsarra.
¶ Lex. LXIIII.
Eccleſsiæ ornamenta non ſsunt ad huma nos vſsus con uertenda, imò cum ſsint trita tradantur igni, ne Dcꝰ iraſs catur nobis, vt contra regem Balthaſsar, qui vaſsa eccleſsiæ in ſsuos vſsus cõuertit: & debẽt di cta ornamẽta teneri munda & veſstimenta benedicta ſsũt per diaconũ, cum minoribus clericis la uanda, corpo ralia non niſsi per presbyterũ in pelui ad hoc ſsolùm de ſsignato. h.d.
a ¶ Las Egleſsias. Adde. ca. 2. de cuſsto. eucha. &. c. veſstimenta. de conſsecr. diſst. 1. &. c. 1. cũ g. ibi de pign.
b ¶ En otras coſsas Adde. c. in ſsan cta. &.c. veſstimẽta. de conſse. diſst. 1.
c ¶ Los diaconos. Concor. cum. c. nemo. de cõ ſsecra. diſstin. 1.
d ¶ Los prestes. Nota hoc, ꝗa in. d.c. nemo. cum expoſsitione Archidia. ibi videtur, quòd diaconi cum alijs minoribꝰ clericis poſssint lauare corporalia.
e ¶ Guardadas para esto. Vide in dicto. c. nemo.
f ¶ Quemar. Vide in cap. ligna. &.c. altaris Palla. de conſsecra. diſstin. 1. Abb. in. c. 2. d' cuſsto. eucha. vbi ífert cõtra clericos faciẽtes inde burſsas ſseu alia, cõ tra regulã ſsemel deo dedi catũ. de regu. iu. lib. 6.
g ¶ Al rey Balthaſsar. Vide Daniel. 5. & in dict. ca. veſstimenta. de cõſsecra. diſst. 1.
¶ Lex. LXV.
Reliquiæ ſsan ctorum ſsunt in loco mundo cuſstodien dæ, neq; debent ꝓ precio oſstẽdi neq; vẽ di, cũ non reci piãtęſstimatio nẽ, & cõtra fa ciẽs, cõmittit ſsimoniam, & peccatũ mortale. h.d.
h ¶ La Egleſsia de Roma. Vide in frà. l. proxima.
i ¶ Con cerradura. Vide in ca. 2. de reliquijs, & vene. ſsanct.
k ¶ Simonia. Vide glo. in dicto cap. 2. &. l. nemo martyres. C. de ſsacro. eccleſsi.
¶ Lex. LXVI.
Ante Sancti canonicationẽ, debet Papa inquirere de vita, & fama, & conuer ſsatione ipſsius canonizandi, & ſsi in vita & morte fecit aliquod miraculum: & iſstis inuẽtis de cõſsilio Cardinalium, canonizet eum, ponens eum in Calẽdario, & aſssignet diem feſsti: & horas dicendas denuntietq́; prę latis, & alijs vi ris probis canonizationẽ, & ex tũc vocatur ſsanctꝰ. h d.
l ¶ Afirmada. cõcor. l. ſsacra. §. ꝓprie. ff. de rerum diuiſsi.
m ¶ Egleſsia de Roma. add. c. 1. de reliq. & vene. ſsancto.
n ¶ Apostolico. Non põt aliquis publicè venerari tanꝗ̈ ſsanctꝰ, quouſsq; ſsit per Papã approbatꝰ qm̃ & per ma los aliquãdo fiunt miracula. 1. q. 1. capi. teneamus. ideò diligenter inquirendum eſst de vita, & conuerſsatione, & miraculis: & omnia ſsunt tranſsmitten da domino Papæ. c. venerabili. de teſstibus. dicit tamen glo. in ca. 1. de reliq. & venera. ſsancto. lib. 6. quòd licèt cuilibet in ſsecreto alicui defuncto, quem ſsanctum credit preces porrigere, vt pro ipſso ad Deum intercedat. quam glo. cõmendat Abb. in dict. c. 1.
a ¶ De que vida. Oportet inꝗri de vita ſsua, vt ipſsa prior teſstimonium ferat pro labo ribus multis, nomine Chr̃i tolleratis, pro moribꝰ caſstis, ꝓ actibus ſstre nuis. 41. diſsti. ca. miramur. Oportet em̃ præſsenti teſsti ficatione præ dicari, & bonæ famæ præ conijs non tacere, & maximè de humil litate, & ſsimplicitate quæ ri debet. c. ex ſstudijs. de prę ſsump. item vtrũ in vita per ſsecutionẽ paſs ſsus fuerit. 7. q. 1. c. omnis qui gemebat. & đ cauſsa perſsecu tionis, vtrùm ſscilicet, ꝗa vo lebat iuſstitiã exercere, vel propter charitatem. 1. q. 1. c. vide quãtum bonum Item de miraculis, vt hic habes, & trad Hoſst. in ſsum. đ reli. & vene. ſsanct. Ioan. an. in. c. 1. eodem titu. glo. in dict. ca. 1. de reliq. & venera. ſsanct. lib. 6. quam vi de & dicit beatus Grego. 20. Moralium. cap. 8. Probatio ſsanctitatis non eſst ſsigna facere, ſsed vnumquenq; vt ſse diligere: & de Deo vera, & de proximo meliora quàm de ipſso ſsentire. vide & Chriſsoſstomũ, ſsuper Math. Homelia. 33. fo. fi.
b ¶ Miraglos. Vid. in dict. c. venerabili. & dixit Vincen. quem refert Archidia. in. c. neq; mirum. col. 2. 26. q. 5. quòd ad hoc, vt quis canonizetur vt ſsanctus, probanda eſst frequentia miraculorum per eoſsdem te ſstes. & non ſsufficit probare per duos teſstes vnum miraculum ad inuocationem ipſsius ſsancti factum tali die, & aliud factum eadem die, vel ſsequenti per alios teſstes: quia diuerſsa probant, neq; concordant in idem.
c ¶ Con conſsejo de los Cardenales. Vide de iſstis & proceſsſsu & forma canonizationis. Ioan. and. in dict. c. 1. de reliq. & vene. ſsancto. & vides hic, quòd ardua explicat Papa cum conſsilio Cardinalium. Adde. c. per venerabilem. §. rationibus. qui filij ſsint legitimi. Bald. in. l. cum multa. C. de bonis q̃ libe. Feli. in rub. de conſsti. col. 1. non tamen neceſssitatur Papa ad hoc ſsic faciẽdum, licèt decens ſsit & honeſstum, quòd ita faciat, vide per Præpo. Alexan. in. c. in iſstis. 4. diſst.
¶ Lex. LXVII.
Natura non poteſst terminos ſsui curſsus egredi naturalirer, neq; de nihilo quid facere, ſsed ex quatuor elementis componit omnia quæ facit. Si autẽ fit aliquid contra naturę curſsum, ſsicut Solem retrocede re, vt tempore Ezechielis Regis Iudeæ, vel eclipſsim Solis Luna in op poſsito exiſstente, ſsicut accidit in paſsſsione domini, aut mortuum reſsuſscitare, aut cœcum à natura videre & ſsimilia: hoc eſst ex potentia diuina: ꝗa ípoſssibilia na turaliter poſssi bilia ſsũt apud Deũ: quia na turam ipſsam & omnia fecit ſsicut cœlum, mundum, angelos, & ſstellas, ſsine elemẽ torum cõpoſsitione de nihilo: & iſsta q̃ ſsic accidunt, vocantur mirabilia. hoc dicit.
d ¶ Segun la orden. Dicit Bal. in. l. in adoptione. C. de adoptio. quòd natura nõ eſst aliud, quã qui dam actus diuinus, qui nõ poteſst mutari. & dicit ide Bald. in. l. 1. in prin. col. 3. ff. de iuſstitia, & iure. quòd na tura eſst diuina quædã diſs poſsitio & ordo, rerumque ſstatus. & ibidem in. §. ius naturale, dicit quòd Natura nihil facit inordinatum.
e ¶ En contrario. Adde Bald. In l. 1. §. ius naturale. ff. de iuſstitia & iure. ꝙ Natura eſst illa quæ non aſsſsueſscit in contrarium: ſsicut ignis vbiq; aſscendit, & graue ſsemper deſscendit.
f ¶ El dia de la paſssion. Eclipſsis iſsta non fuit naturalis ratione temporis: quia impoſssibile eſst fieri eclipſsim, niſsi in coniunctione Solis & Lunæ. vt tradit Auguſsti. lib. 3. de ciuitate Dei. c. 15. Et tũc temporis Luna erat plena, & è regione ad ſsolem. Item hoc patet ex ratione dura. tionis: quia nunquam poteſst fieri naturaliter per tres horas. Id etiam apparet ratione generalitatis: Eclipſsis enim nunquam poteſst eſsſse ſsuper vniuerſsam terram, ſsicut fuit iſsta in paſssione Domini: vnde Diony ſsius apud Eliopolin, tunc præſsens vidit hoc fieri per interpoſsitionẽ Lunæ inter terram & Solem, ſsicut fit in eclipſsi Solis: quia vidit Lunam ab Oriente aſscendentem verſsus Meridiem, & ſse ſsuppo nentem Soli: & tranſsacta eclipſsi, Luna redijt ad Orientem, ita quòd in veſspere fuit in Oriente, Sole ſstante in Occidente. tradit Ludolphus Carthuſs. 2. parte. cap. 63.
g ¶ Reſsuſscito. Ioan. 11.
h ¶ Al que naſscio ciego. Ioan. 9.
a ¶ Pocas vezes. Multa mirabilia quotidie videmus, & ex vſsu non miramur. vid. quæ tradit B. Grego. 6. lib. mora. c. 6. & Bernar. 4. ſsermone, in vigilia Natalis Domini.
¶ Lex. LXVIII.
In miraculo requiruntur quatuor. Primum, ꝙ veniat ex poteſstate diuina. Secundò, ꝙ fiat con tra naturam. Tertio, ꝙ meritis & ſsanctitate eius pro quo accidat. Quartò, ꝙ eueniat ſsuꝑ rebus fidem cõ firmantibus. hoc dicit.
b ¶ Quatro coſsas. Ortum habet à dictis Hoſst. de reliq. & venerat. ſsancto. in ſsumma. & vid. etiam per glo. in. ca. 1. de reliqui. & venerat. ſsancto. lib. 6. in martyribus tamẽ non fit tanta examinatio: ſsed quæritur tantùm de mi raculis, & cau ſsa ꝓpter quã paſssiſsunt. argu. de conſse. diſst. 4. c. cathe cuminum. & c. baptiſsmi vi cem. ſsecundũ Hoſsti. vbi. S̈.
c ¶ Por arte. vid. c. teneamus. 1. q. 1. &.c. ꝓphe tauit. et. 2. q. 7. §. item Balaã. 50. diſst. ſsi quis præpoſstera.
d ¶ Contra natura. Licèt lex di cat ꝙ in his q̃ raro contingunt, miraculũ eſst. l. ſsi maior. C. de legi. hære. & in auctẽ. De cõſsuli. §. & poſst. colla. 4. Sed hic ſsumit, ꝙ ſsit cõ tra naturam: ſsicut de virga Moyſsi mutata in colubrũ, & de aſsina loquente ad Ba laam. de hære. c. cum exiniuncto. c. reuera. ae conſsecra. diſstinct. 1. & dicitur miraculum, vel quò ad factum, vel quò ad modũfacti. vt declarat Archid. 26. q. 5. c. neq; mirum.
e ¶ Por mereſscimiento de ſsantidad. Et ſsic ꝙ non ex vi verborum, ſsed meri to hominis contingat.
f ¶ Confirmacion de la fe. Nam & herba miniſsterio nominis tranſsit in vi trum. ſsed hoc nihil ad corroborationem fidei. Hoſstien. & Ioan. and. vbi ſsuprà.
¶ Lex. LXIX.
Datur extrema vnctio, quando magis de morte quàm de vita infir mi ſsperatur: & debet fieri per presbyteros, oleo benedicto, quod vocatur infirmorum: & fiet vnctio in ſseptem partes corporis, ſscilicet oculis, naribus, auribus, ore, manibus, pedibus, & lumbis, in maſsculis: in fœminis autem in vmbilico: quia cum membris illis magis peccare ſsolent. Et fuit hæc vnctio à Iacobo Apoſstolo iuſsſsa. h.d.
g ¶ Olio de los enfermos. De iſsto habuiſsti ſsupra. eo. l. 34. & poteſst fieri ex trema vnctio cum chriſsmate, ſsi oleum in firmorum de ficiat. vt probatur in cap. illud. 95. diſstinct. & tradit glo. in ca. presbyteros. §. oleo. cadem diſstinctio. vbi glo. quòd nõ poteſst fieri iſsta vnctio cũ oleo non con ſsecrato.
h ¶ Santiago. Vi de in Epiſstola Iacobi. cap. quinto.
i ¶ Miſsſsacantanos. Sacramen tum iſstud ex tremæ vnctio nis, nõ poteſst recipi à laico, etiam inſstante neceſssitate glo. in cap. fi. 24. quæſstione 1. quam gloſsſs. dicit notabi. Abbas in ca. quanto. de cõ ſsuetu. & in ca. Decernimus. de iudi. in fi. penulti. colu. & vnus preſsbyter ſsufficeret, quando nõ eſsſset alius vide in capit. quæſsiuit. de verbo. ſsigni.
k ¶ A las mugeres. Mulieribꝰ propter hone ſstatem nõ fit vnctio in renibus.
¶ Lex. LXX.
Extrema vnctio confert tria bona. Primum, timorem Domini. Secũdum peccatorum venialiũ remiſsſsionẽ. Tertiũ, cõfirmationẽ ad citius ſsanandũ, ꝗa minus timet mortẽ recipiẽs. h.d.
l ¶ Deſspreciandolo. Vide glo. in cap. veniens de tranſsact. & in ca. remiſsſsionem. §. ſsed notandum. 1. q. 1. & dixi in ſsumma huius tituli.
m ¶ Tres bienes. Vide de his per gloſsſs. in cap. presbyteros. 95. diſstinct. in gloſsſs. fina. in prin.
n ¶ En las leyes. Vide ſsuprà eo. l. 3. &. 6.
¶ Lex. XXI.
Non eſst danda extrema vnctio ei, qui ſsemper fuit ſstultus, neque puero tempore innocentiæ, quia non indiget hoc ſsacramento, cum non peccauerunt, neque ſsano, & ſstulto à caſsu, niſsi tempore ſsanitatis hoc petierit. hoc dicit.
a ¶ En tal locura. Amentibus nõ debet conferri vnctio, niſsi illis qui ante amentiam, illam petijſsſsent, & dando irreuerentiam nullam facerent. ſsecundum Bonauentu. in. 4. diſstin. 23. vbi per S. Thom. & vid. per Sylueſst. in ſsumma. in parte Vnctio. verſsi. quintò quæritur. vbi in eo qui fuit bonæ vitæ ante furorem, vel dementiam, dicit quòd debet ei dari: & ſsi nõ conſstar. ꝙ petiuit: ꝗa pręſsumitur ꝙ pecijt, ſseu ꝙ pe tere voluit, & fortè non potuit.
b ¶ Niño. Solis adultis infirmis, in pericu lo mortis con ſstitutis ex ipſsa infirmitate vel ſsenectute, dari debetiſsta vnctio, nõ pu eris: quia non habent pecca tũ actuale: ne q; bellaturis, aut nauigatu ris, aut occidẽ dis datur, ſsecũ dum S. Tho. in. 4. ſsentent. diſstin. 23.
¶ Lex. LXXII.
De ſsacramen to ordinis dicetur infrà. ti. ꝓximo cũ ſsequenti. de ſsacramento ma trimonij dicetur infrà, quarta Part. ꝑ plu. tit. Item Chriſstiani qui nõ credũt, vel ne gant ſsacramẽta prout ab ac cleſsia ſsunt ordinata, nõ ſsũt verè Chriſstiani: & proceditur contra eos ad pœnã hæreticorum. h. dicit cum ſsequenti.
¶ Lex. LXXIII.
c ¶ Los herejes. Add. c. ad abo lendã. in prin ci. de hæreti.