ARTICVLVS VI.Vtrùm iustitia, secundùm quod est generalis, sit idem per essentiam cum omni virtute.

Source
AD Sextum sic proceditur.
Videtur quòd iustitia secundùm quod est generalis, sit idem per essentiam cum omni virtute. Dicit enim
Philosoph. in 5. Ethicor. quòd virtus & iustitia legalis est eadem omni virtuti: esse autem non est idem. Sed illa quæ differunt solùm secundùm esse, vel secundùm rationem, non differunt secundùm essentiam: ergo iustitia est idem secundùm essentiam cum omni virtute.
¶ 2 Præterea. Omnis virtus, quę quae non est idem per essentiam cum omni virtute, est pars virtutis. Sed iustitia prædicta, vt ibidem
Eodẽ Eodem lib. & cap. tomo. 5.
Philosophus dicit: non est pars virtutis, sed tota virtus: ergo prædicta iustitia est idẽ idem essentialiter cum omni virtute.
¶ 3 Præterea. Per hoc quòd aliqua virtus ordinat actum suum ad altiorem finem, non diuersificatur secundùm essentiam habitus: sicut idem est essentialiter habitus temperantiæ, etiam si actus eius ordinetur ad bonum diuinum. Sed ad iustitiā iustitiam legalem pertinet, quòd actus omnium virtutum ordinentur ad altiorem finem, idest, ad bonũ bonum commune multitudinis: quod præeminet bono vnius singularis personæ: ergo videtur quòd iustitia legalis essentialiter sit omnis virtus.
¶ 4 Præterea. Omne bonũ bonum partis, ordinabile est ad bonum totius. Vnde si non ordinetur in illud, videtur esse vanum & frustra. Sed illud quod est secundùm virtutem, non potest esse huiusmodi. Ergo videtur quòd nullus actus possit esse alicuius virtutis, qui non pertineat ad iustitiam generalem, quæ ordinat in bonum commune. Et sic videtur quòd iustitia generalis sit idẽ idem in essentia cum omni virtute.
SED cōtra contra est, quod dicit
Philosophus in 5. Ethic. quòd multi in proprijs quidẽ quidem possunt virtute vti: in his autem quæ ad alterum sunt, non possunt. Et in 3.
Politic. dicit, quòd non est simpliciter eadem virtus boni viri, & boni ciuis. Sed virtus boni ciuis est iustitia generalis, per quam aliquis ordinatur ad bonum commune: ergo non est eadem iustitia generalis cum virtute communi, sed vna potest sine alia haberi.
RESPONDEO dicendum, quòd generale dicitur aliquid du pliciter: vno modo per prædicationem, sicut animal est generale ad hominem & equum, & alia huiusmodi. Et hoc modo generale oportet quòd sit idem essentialiter cum his, ad quæ est generale: quia genus pertinet ad essentiam speciei, & cadit in diffinitione eius. Alio modo dicitur aliquid generale secundùm virtutem sicut causa vniuersalis est generalis ad omnes suos effectus, vt sol ad omnia corpora, quæ illuminantur vel immutantur per virtutem ipsius. Et hoc modo generale non oportet quòd sit idem in essentia cum his, ad quæ est generale: quia non est eadem essentia causæ & effectus. Hoc autem modo secundùm
Art. 5. huius quæst.
prædicta, iustitia legalis dicitur esse virtus generalis, inquantum scilicet ordinat actus aliarum virtutum ad suum finem: quod est mouere per imperium omnes alias virtutes. Sicut enim charitas potest dici virtus generalis, inquantum ordinat actus omnium virtutum ad bonum diuinum: ita etiam iustitia legalis, inquantum ordinat actus omnium virtutum ad bonũ bonum commune. Sicut ergo charitas quę quae respicit bonum diuinum vt proprium obiectum, est quædam specialis virtus secundùm suam essentiam: ita etiam iustitia legalis est quædam specialis virtus secundùm suam essentiam, secundùm quod respicit commune bonum vt proprium obiectum. Et sic est in principe principaliter & quasi architectonicè: in subditis autem secundariò & quasi administratiuè. Po| test tamen quælibet virtus secundùm quod à prædicta virtute, speciali quidem in essentia, generali autem secundùm virtutem, ordinatur ad bonum commune, dici iustitia legalis. Et hoc modo loquendi iustitia legalis est idem in essentia cum omni virtute, differt autẽ autem ratione. Et hoc modo loquitur Philosophus. Vnde patet responsio ad Primum & Secundum.
AD tertium dicendum, quòd etiā etiam illa ratio secundùm hunc modum procedit de iustitia legali, secundùm quod virtus imperata à iustitia legali, iustitia legalis dicitur.
AD quartum dicendum, quòd quælibet virtus secundùm propriā propriam rationẽ rationem ordinat actũ actum suum ad proprium finem illius virtutis. Quòd autem ordinetur ad vlteriorem finem siue semper, siue aliquando, hoc non habet ex propria ratione, sed oportet esse aliam superiorem virtutem, à qua in illum finem ordinetur. Et sic oportet esse vnam virtutem superiorem quæ ordinet omnes virtutes in bonum commune, quæ est iustitia legalis: & est alia per essentiam ab omni virtute.
Commentary

SVMMA ARTICVLI.

PRima conclusio. Iustitia generalis seu legalis, quę quae respicit bonum commune vt proprium obiectum, est specialis virtus distincta secundùm essentiam ab omnibus alijs virtutibus.
Secunda conclusio. Huiusmodi iustitia legalis residet principaliter & quasi architectonicè in Principe: in subditis vero residet secundario & administratiuè. Iustitia legalis quodammodo potest dici ea dem per essentiam cum omnibus virtutibus, distincta tamen secundùm rationem.
Loading...