Vltimum
argumentũ
argumentum
duas inuoluit difficultates. Altera est an iudicium pronuntiatum à superiori sit actus elicitus à iustitia
vel potius à prudentia. Altera, vtrum ad essentialem rationem iudicij requiratur authoritas superioris, ita vt iudicium
prolatũ
prolatum
à
persona priuata
nō
non
sit simpliciter iudicium,
sed imperfectum & secundum quid. Circa primam difficultatem videtur colligi ex
D.
Diuo
Thom.
Thoma
in solutione ad tertium huius articuli, quòd iudicium superioris sit elicitum
à virtute iustitiæ. Dicit enim
D.
Diuus
Tho.
Thomas
quòd
iudicium pertinet per se ad iustitiam, eo
quod iudicare per se est actus superioris &
iudicis: qui censetur iustitia animata, vt inquit
Arist. 5. Ethicorum citatus à
D.
Diuo
Tho.
Thoma
in
fine corporis articuli. Intelligit ergo Diuus
Tho.
Thomas
quòd iudicium superioris est actus elicitus à iustitia, quæ quasi architectonicè residet in principe. Sed breuiter
respōdetur
respondetur
ad
hanc difficultatem; quòd iudicium sicut in
priuata persona non elicitur à virtute iustitiæ: ita neque in superiori & iudice. Quomiam vt
supra definitum est quæst. 58. Virtus iustitiæ etiam legalis eiusdem est speciei in superiori & in persona priuata. Ergo
si in priuata persona non elicit actum iudicij, neque in superiori. Ad Diuum
Tho.
Thomam
respondetur quòd iudicium ex eo specialiter
pertinet ad superiorem, quia superior est
custos iustitiæ: & iudicium ab eo pronuntiatum habet quandam vim coerciuam,
quam non habet iudicium personæ priuatæ: at secundum substantiam iudicium superioris à prudentia elicitur. Ad secundam
difficultatem
D.
Diui
Tho.
Thomae
videtur insinuare partem affirmatiuam. Dicit enim in solutione
ad tertium: quòd ad iudicium requiritur authoritas superioris qui vtrunque valeat arguere. Et articulo sequenti dicit, quòd ad iustum iudicium requiritur, quòd procedat
ab authoritate præsidentis. Ergo iudicium
procedens à persona priuata non erit simpliciter iustum iudicium. Respondetur quòd
absque dubio ad rationem essentialem iudicij iusti non est necesse, vt procedat à superiori. Probatur hoc in persona priuata repe|
ritur vera & essentialis operatio virtutis iustitiæ, sicut reperitur ipsa vera virtus iustitiæ: sed operatio iustitiæ necesse est procedat à iudicio iusto, ergo in priuata persona
reperitur verè & essentialiter iustum iudicium: atque adeo ad essentiam iusti iudicij
non requiritur superioris authoritas. Ad Diuum Thomam respondetur nihil aliud intelligere, quàm quod ad perfectam & consummatam rationem iusti iudicij requiritur quòd procedat ab habente
authoritatẽ
authoritatem
.
Ex qua authoritate prouenit in iudicio vis
coerciua: quæ licet non sit de essentia iusti
iudicij, est tamen magna eius perfectio intra latitudinem iustitiæ: quæ oritur à superiori quatenus est iustitiæ custos. His ergo
difficultatibus semotis & separatis, ad vltimum argumentum negatur sequela. Ad
probationem dicitur, quòd in superiori duplex prudentia reperitur. Altera quæ est
simpliciter virtus moralis: & est proxima
regula non solum iustitiæ, sed omnium virtutum moralium, quæ pertinent ad appetitum. Et hæc prudentia eiusdem est speciei
& in principe & in priuata persona. Ad
hāc
hanc
autem prudentiam pertinet essentialiter iudicium iustum tam in superiori quam in
persona priuata. Altera prudentia est quæ
reperitur in superiori, & est prudentia
gubernatiua. Et hæc differt specie ab alia
prudentia quam modo explicuimus, & à
prudentia politica: quæ reperitur in ciuibus. Et de hac prudentia loquitur
D.
Diuus
Thomas loco citato in vltimo argumento. Ad
hanc autem prudentiam non pertinet essentialiter iudicium iustum: quanuis illud ab
ea sumat
magnā
magnam
perfectionem, quæ est vis
coerciua adiuncta authoritate iudicis & superioris.