AD Primum sic proceditur. Videtur, quòd iudicium non sit actus iustitiæ. Dicit enim † Philosophus in 1. Ethicorum, quòd vnusquisque bene iudicat quæ cognoscit: & sic iudicium ad vim cognoscitiuam pertinere videtur. Vis autem cognoscitiua per prudentiam perficitur, Ergo iudicium magis pertinet ad prudentiam, quàm ad iustitiam, quæ est in voluntate: vt dictum est.

¶ 2 Præterea. Apostolus dicit 1. ad Corint. 2. Spiritualis iudicat omnia. Sed homo maximè efficitur spiritualis per virtutẽ virtutem charitatis, quæ diffunditur in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis: vt dicitur Roman. 5. ergo iudicium magis pertinet ad charitatem quàm ad iustitiam.

¶ 3 Præterea. Ad vnamquanq; vnamquanque virtutem pertinet rectum iudiciũ iudicium circa propriam materiam: quia virtuosus in singulis est regula & mensura, secundùm Philosophũ Philosophum in lib. Ethic. Non ergo iudicium magis pertinet ad iustitiam quàm ad alias virtutes morales.

¶ 4 Præterea. Iudicium videtur ad solos iudices pertinere. Actus autem iustitiæ inuenitur in omnibus iustis. Cùm ergo non soli iudices sint iusti, videtur quòd iudiciũ iudicium non sit actus proprius iustitiæ.

SED contra est quod in Psal. 93. dicitur: Quoadusque iustitia conuertatur in iudicium.

RESPONDEO dicendum, ꝙ quod iudicium propriè nominat actũ actum iudicis, inquantum iudex est. Iudex autem dicitur quasi ius dicens. Ius autem est obiectum iustitiæ, vt suprà habitum est. Et ideo iudicium importat secundùm primam nominis impositionem, diffinitionem, vel determinationem iusti siue iuris. Quòd autem aliquis bene diffiniat aliquid in operibus virtuosis, propriè procedit ex habitu virtutis: sicut castus rectè determinat ea quæ pertinent ad castitatem. Et ideo iudicium quod importat rectam determinationem eius quod est iustum, propriè pertinet ad iustitiam. Propter quod Philosophus in 5. Ethic. dicit, quòd homines ad iudicem confugiunt sicut ad quandam iustitiam animatam.

AD primum ergo dicendum, ꝙ quod nomen iudicij quod secundùm primam impositionem significat rectam determinationem iustorum, | ampliatum est ad significandam rectam determinationem in quibuscunque rebus, tam in speculatiuis, quàm in practicis: in omnibus tamen ad rectum iudicium duo requiruntur, quorum vnum est ipsa virtus proferens iudicium. Et sic iudicium est actus rationis: dicere enim vel diffinire aliquid, rationis est. Aliud autem est dispositio iudicantis, ex qua habet idoneitatem ad rectè iudicandum: & sic in his quæ pertinent ad iustitiam, iudicium procedit ex iustitia: sicut & in his quæ ad fortitudinem pertinent, ex fortitudine. Sic ergo iudicium est quidam actus iustitiæ, sicut inclinantis ad rectè iudicandũ iudicandum : prudẽtiæ prudentiæ autem sicut iudiciũ iudicium proferẽtis proferentis . Vnde & synesis ad prudentiam pertinens dicitur bene iudicatiua: vt suprà habitum est.

AD secundum dicẽdum dicendum , quòd homo spiritualis ex habitu charitatis habet inclinationem ad rectè iudicādum iudicandum de omnibus secundùm regulas diuinas, ex quibus iudiciũ iudicium per donum sapientiæ pronuntiat: sicut iustus per virtutem prudẽtiæ prudentiæ pronuntiat iudiciũ iudicium ex regulis iuris.

AD tertium dicendum, quòd alię aliæ virtutes ordinant hominem in seipso: sed iustitia ordinat hominẽ hominem ad alium, vt ex dictis patet. Homo autẽ autem est dominus eorum, quæ ad ipsum pertinent: non autem est dominus eorum quæ ad alium pertinent. Et ideo in his, quæ sunt secundùm alias virtutes, non requiritur nisi iudicium virtuosi, extenso tamen nomine Iudicij: vt di ctum est. Sed in his quæ pertinent ad iustitiam, requiritur vlterius iudiciũ iudicium alicuius superioris, qui vtrunque valeat arguere, & ponere manum suam in ambobus. Et propter hoc iudicium specialius pertinet ad iustitiam, quàm ad aliquam aliā aliam virtutem.

AD quartum dicendum, quòd iustitia in principe quidem est sicut virtus architectonica, quasi imperans & præcipiẽs præcipiens quod iustum est: in subditis autem est tanquam virtus executiua & ministrās ministrans . Et ideo iudicium, quod importat diffinitionem iusti, pertinet ad iustitiam, secundùm quod est principaliori modo in præsidente.

COnclusio est affirmatiua. Notandum est in hoc articulo, quod colligitur ex Diuo Thoma in solutione ad primũ primum , quòd ista vox iudicium ex prima sua significatione significat diffinitionem & determinationem iusti: ita quòd pertinet ad iustitiam. Deinde vero extensa est ad signandam sententiam & determinationem intellectus, in quacunque materia, siue speculatiua siue practica. Et ratio huius extensionis ea fuit, quoniam quæcunque sententia huiusmodi importat quandam æqualitatem & conformitatem. Nam in speculatiuis vera sententia intellectus consistit in quadam conformitate intellectus ad rem speculatam. In practicis verò consistit in conformitate intellectus ad appetitum rectum: quia veritas practica est consentanea appetitui recto. Et ad hanc posteriorem acceptionem, quæ est minus propria, pertinet illa acceptio secundùm quam dicimus pertinere ad quamlibet virtutem moralem recte iudicare in propria materia. Præter has acceptiones quæ sunt valde vsitatæ, & apud Theologos & apud Philosophos morales: reperiuntur aliæ quibus vtuntur sacræ li| teræ. Quandoque enim iudicium significat legem Dei. Psalm. 118. Statui custodire iudicia iustitiæ tuæ. Aliquando accipitur pro causa de qua agitur in iudicio. In eodem Psalmo; Iudica iudicium meum, vt vertit Hieronymus. Accipitur etiam pro punitione inflicta à superiori, Exodi. 6. Ego Dominus educam vos & redimam vos in iudicijs magnis. Idest, in magnis punitionibus & plagis AEgyptiorum. Marci 12. Hi accipient prolixius iudicium. Idest, grauiorem punitionem. Accipitur præterea pro effectibus diuinæ virtutis, quorum nescimus rationem adinuenire. Psalm. 35. Iudicia tua abyssus multa. Denique sumitur iudicium pro actu iudicis definientis causam publicam. Psalm. 1. Non resurgent impij in iudicio neque peccatores in consilio iustorum.

IN præsenti ergo tota disputatio versatur de iudicio secundùm eius primam & potissimam acceptionem, nimirum pro definitione iuris seu iusti. ¶ Dubitatur ergo, An iudiciũ iudicium sic acceptum sit actus elicitus à virtute iustitiæ, an potius à virtute prudentiæ. Vniuersi Theologi conueniunt in tribus. Conueniunt primò, quòd si iudicium sumatur speculatiuè, neque à iustitia neque à prudentia elicitur: sed vel à philosophia morali seu à Iurisperitia. Vnaquæq; Vnaquæque enim scientia habet proferre iudicium speculatiuum in propria materia. Quocirca in præsenti non speculatiuè sed practicè disputamus de iudicio. Secundò, quòd iudicium practicum materialiter & entitatiuè procedit à ratione, & elicitur à virtute prudentiæ. In quo sensu accipienda est doctrina Diui Thomæ ad primum, qua dicit ad rationem pertinere & ad prudentiam per synesin proferre iudicium. Tertiò conueniunt, quòd iudicium pertinet dispositiuè ad virtutem iustitiæ. Nam commune est omni virtuti morali bene disponere ad rectum iudicium in propria materia. Vt optime D. Diuus Thomas explicat in corpore articuli, & ad primum. Colligitur etiam ex Aristot. 3. Ethicorum. cap. 1. qualis vnusquisque est talis sibi finis videtur. Id est, ita homo iudicat de rebus pertinentibus ad mores: sicut ipse dispositus est in appetitu & affectu per virtutes aut vitia. Idipsum insinuauit Comicus dicens; Cùm semel se quis cupiditate deuinxit mala, necesse est consilia consequi consilia. Diuus Paul. Roman. 1. inquit, quòd tradidit Deus illos antiquos Philosophos superbos & elatos in reprobum sensum. Idest, quia elati erant & superbi, peruersum iudicium habuerunt de Deo & rebus spectantibus ad mores: etsi aliàs essent sapientes. Et 1. ad Timoth. 1. ait, quòd quidem repellentes bonam conscientiam circa fidem naufragauerunt.

Difficultas autem est inter graues Theologos, Vtrùm iudicium sumptum formaliter & secundùm quòd expectat ad mores sit actus elicitus à virtute iustitiæ, an à virtute prudentię prudentiæ . Et probatur primò, quòd sit actus elicitus à iustitia. Diuus Thomas in hoc articulo præsertim ad tertium, docet, quòd iudicium speciali ratione pertinet ad iustitiam præ alijs moralibus virtutibus quæ pertinent ad appetitum. Sed iudicium dispositiuè æquè pertinet ad omnes virtutes morales residentes in appetitu: nam quælibet virtus eiusmodi disponit ad rectum iudicium ferendum in propria materia, ergo iustitia non solum dispositiuè, sed etiam elicitiuè concurrit ad iudicium in propria materia, alias nihil speciale habet.

Secundò arguitur. Iudicium, vt docet Diuus Thomas in hoc articulo, & cum eo omnes Theologi est actus iustitiæ, sed non est actus imperatus à iustitia, ergo elicitus ab ea. Consequentia patet ex sufficienti diuisione. Nam omnis actus alicuius virtutis vel est ab ipsa elicitus vel imperatus. Probatur minor. Nam si iudicium tantum pertineret ad iustitiam, vt actus imperatus ab ipsa, non esset specialiter tribuendum iustitiæ, quoniam etiam potest imperari à charitate. Omnis enim actus cuiuscunque virtutis moralis est imperabilis à charitate. Et confirmatur. Prudentia habet imperium super cæteras morales virtutes, ipsa vero non subijcitur earum imperio per se loquendo, quia superior est omnibus alijs: superioris autem est non subijci sed imperare, ergo si iudicium est actus elicitus à prudentia, non potest esse per se loquendo imperatus à iustitia.

Tertiò arguitur. Actus qui formaliter respicit obiectum alicuius virtutis est elicitus ab eadem, sed iudicium formaliter respicit obiectum iustitiæ, ergo elicitur ab illa. Maior est euidens, & minor probatur. Quia iudicium formaliter respicit ius seu iustum: ius autem & iustum est formale obiectum iustitiæ, vt ex superioribus patet, ergo &c.

Quartò arguitur. Iudicium immediatè regulatur in esse moris à iustitia, ergo moraliter loquendo est actus elicitus à iustitia. Consequentia patet: quia ille actus immediatè regulatur ab aliqua virtute, & secundùm esse morale simpliciter elicitur in esse moris ab illa virtute, etiam si actus secundùm substantiam non procedat ab eadem potẽtia potentia in qua residet talis virtus. v. Verbi g. gratia, actus exterior eleemosynæ elicitur simpliciter in esse moris à virtute misericordiæ existente in voluntate: eo quòd in esse morali immediate regulatur per virtutem misericordiæ. Nam tota bonitas moralis huius actus exterioris desumitur ex bonitate virtutis misericordiæ. Similiter oratio quæ est actus secundùm substantiam & entitatem procedens ab intellectu, elicitur in esse moris à virtute religionis quæ residet in voluntate, eo quòd tota moralitas orationis immediatè regulatur per virtutem religionis. Sed probatur antecedens, quòd iudicium sit rectum necne, non aliunde pensatur quam ex rectitudine iustitiæ, siquidem si fuerit iudicium iustum, erit rectum & verum iudicium. Si autem fuerit iniustum, erit peruersum & iniquum, ergo regula iudicij est iustitia ipsa.

Vltimò arguitur. Si iudicium non à iustitia, sed à prudẽtia prudentia elicitur: sequitur quòd iudicium prolatum à iudice differat specie à iudicio prolato ab homine particulari. Consequens tamen falsum est, & non consentiens doctrinæ Diui Thomæ in hoc articulo, ergo. Probatur sequela. Virtus iustitiæ, vt supra dictum est quæstione. 58. eiusdem speciei est in Principe & in homine priuato: prudentia autem non ita. Etenim vt docet Diuus Thomas supra quæ stione. 50. articulo. 1. & præcipuè artic. 2. in solutione ad secundum. Prudentia gu bernatiua quæ est in Principe specie differt à prudentia, quæ est in homine priuato, ergo si iudicium pronuntiatum à iudice seu Principe elicitur à prudentia, & similiter iudicium prolatum à persona priuata est actus elicitus à prudentia, manifestum est hæc iudicia differre specie: sicut differunt virtutes à quibus eliciuntur. Propter hæc argumenta vtcunque fit probabilis sententia quorundam Thomistarum asserentium iudicium in esse moris esse actum elicitum à virtute iustitiæ.

Sed nihilominus statuitur hæc conclusio. Iudicium non est actus elicitus à virtute iustitiæ: sed à prudentia per synesim formaliter & in esse moris. Istam conclusionem peritiores Thomistæ docent interpretantes istum articulum. Et probatur primo ex Diuo Thoma in solutione ad primum, dicente, quòd proferre iudicium ad rationem pertinet. Et tandem subiungit ꝙ quod iudicium est actus prudentiæ per synesim. Respondent authores contrariæ sententiæ Diuũ Diuum Thomā Thomam loqui materialiter & entitatiuè, non autem in esse morali. Contra hanc responsionem arguitur efficaciter. Prudentia est virtus moralis essentialiter loquendo: & quæ in omni sua operatione attendit formaliter ordinem moralem: est enim essentialiter regula moralis, ergo si iudicium à prudentia profertur, non solum profertur materialiter & entitatiuè, sed formaliter in esse moris. Ineptè sanè Diuus Thomas docuisset in hoc articulo prudentiam esse principium per se requisitum ad iudicium, si intelligeret quòd tantùm materialiter & entitatiuè iudicium à prudentia procedit. Et confirmatur. Iudicium, de quo in præsenti Diuus Thomas loquitur, est iudicium morale. Est enim proxima regula electionis moralis in materia iustitiæ, ergo cùm docet Diuus Thomas prudentiam esse principium per se requisitum ad iudicium, non loquitur materialiter & entitatiuè: sed formaliter secundùm ordinem moralem.

Arguitur secundò ex eadem solutione D. Diui Tho. Thomæ ad primum, vbi secundùm eũdem eumdem modum docet iustitiā iustitiam esse principium iudicij in propria materia quo & reliquæ virtu| tes in suis materijs: sed aliæ virtutes non concurrunt elicitiuè, sed tantum dispositiuè ad proferendum iudicium in proprijs materijs, ergo idem est censendum de iustitia. Minor apud omnes est certissima. Nā Nam alias iudicium in nulla materia elicitiuè procederet à prudentia: quod est stultum. Et confirmatur. Prudentia ex æquo versatur circa materias omnium virtutum moraliũ moralium : obiectum enim prudentiæ est agibile & operabile à nobis moraliter, ergo sicuti prudentia elicit iudicium in materia aliarum virtutum moralium, ita & in materia iustitiæ. Tertiò probatur. Formale obiectum iudicij est ius seu iustum non secundùm eam rationem formalem quæ respicitur à iustitia: sed secũdùm secundum aliam, quoniam iudicium non vtcunque respicit iustum, sed quatenus est dirigibile per rationem & prudentiam: quam formalitatem iustitia non respicit, ergo iudicium non est actus elicitus à iustitia: sed à ratione & prudentia. Quartò probatur. Iudicium non adæquatè regulatur per iustitiam, sed per prudentiam, ergo in esse morali non à iustitia sed à prudentia elicitur. Probatur antecedens. Cum quis iudicat soluenda esse centum Petro quæ illi debebantur, ad rectitudinem illius iudicij non satis est attendere, quòd illa centũ centum erant reuera debita Petro, quod pertinet ad rationem iustitiæ, sed præterea necessum est considerare debitas circunstantias loci temporis possibilitatis, &c. At consideratio circunstantiarum in materia iustitiæ non ad virtutem iustitiæ per se pertinet, sed ad prudentiam, ergo prudentia est regula immediata & adæquata rectitudinis iudicij, & non iustitia. Denique probatur. Virtus moralis in appetitu residens duos tantum elicit actus. Alterum circa finem, qui est intentio. Et alterum circa medium, qui est electio. Etenim virtus quæ est in appetitu, nequit respicere aliud obiectum nisi finem aut medium, ergo iudicium quod est actus medius inter intentionem & electionem non elicitur à virtute morali appetitus: sed necesse est eliciatur à prudentia.

AD argumenta in oppositum respondetur primò, quòd idcirco D. Diuus Tho. Thomas docuit iudicium specialiter pertinere ad iu stitiam, quoniam illa tantum sententia quæ profertur circa materiam iustitiæ habet propriam rationem iudicij. Nam vt diximus ex D. Diuo Thom. Thoma per quandam extensionem & minorem proprietatem sententia, quæ profertur in materijs aliarum virtutum, appellatur iudicium. Secundò respondetur, ꝙ quod iustitia inter omnes virtutes morales specialiter concurrit ad iudicium in propria materia: quoniam virtutes morales quæ respiciũt respiciunt bonum proprium operantis, quæ proinde non in voluntate sed in appetitu subiectantur, vt temperantia , fortitudo, non aliter disponunt ad rectum iudicium circa proprias materias, quàm remouendo prohibens, moderando scilicet passiones appetitus sensitiui: quibus moderatis, sua naturali inclinatione voluntas, quæ determinata est ad bonũ bonum proprium operantis, inclinat & determinat intellectum practicum ad rectum iudiciũ iudicium ferendum. Cæterum virtus iustitiæ nō non concurrit ad iudicium in propria materia remouendo prohibens, sed positiuè inclinando & determinando. Etenim voluntas non est à seipsa sufficienter inclinata & determinata ad bonum iustitiæ: ex eo quòd respicit alterum. Sed inclinatur & determinatur per virtutem iustitiæ residentem in eadem voluntate: qua inclinatione voluntas media determinat, etiam mediante intellectu practico ad recte iudicandum in propria materia. Merito ergo D. Diui Tho. Thomae propter istas duas rationes asseruit iudicium specialiter ad iustitiam pertinere: quanuis non sit actus elicitus ab ea.

Ad secundum argumentum respondetur, quòd actus imperatus ille proprie dicitur, qui secundùm se & prout elicitur ab habitu, qui est proximum suum principium, respicit vnum finem. Dirigitur autem & ordinatur ab alio habitu in alium finem . v. , Verbi g. gratia, actus temperantiæ potest esse imperatus à virtute charitatis aut à virtute iustitiæ, quatenus dirigitur & ordinatur à charitate ad finem ipsius charitatis: quem sua natura & prout elicitur à temperantia, non respicit ipse actus. Et simile est, si imperetur à iustitia. Ordinabitur quidem ad finem iustitiæ: sed ipse actus non respiciet illum finem ex natura sua. Iudicium autẽ autem elicitum seu pro| latum circa materiam iustitiæ, nō non habet aliquem finem prout elicitur à prudentia distinctum à fine quem intendit virtus iustitiæ: quoniam iudicium versatur circa media proportionata fini intento à iustitia, & in vniuersum omne iudicium prudentiale non versatur circa finem, sed circa media proportionata fini intento à virtute morali existente in appetitu. Quocirca iudicium non est propriè actus imperatus à iustitia, neque ab alia virtute morali appetitus. Vnde illa distinctio actuum moraliũ moralium in actus elicitos & imperatos, tantum habet locum in actibus virtutum moraliũ moralium appetitus. Istæ enim virtutes sibi ipsis adinuicem quādoq́; quandoque imperant. Vt patet in exemplis adhibitis. At si fiat comparatio virtutum moralium appetitus ad prudentiam, aut è ex conuerso nō non habet locum ista distinctio. Actus enim virtutis moralis, scilicet electio non imperatur à prudentia, neque actus prudentiæ, scilicet iudicium imperatur à virtute morali appetitus. Sed electio quæ est actus elicitus à virtute morali regulatur per prudentiam: & iudicium quod elicitur à prudentia pendet à virtute morali appetitus tanquam à disponente & inclinante. Ad argumentum ergo negatur consequentia. Ad confirmationem admitto iudicium non esse actum imperatum à iustitia. An verò iustitia habeat aliquem actum imperatum à prudentia, non est præsentis loci definire. Agitur enim de hac re. 1. 2. quæst. 16. & 17.

Ad tertium argumentum negatur minor, ad probationem dicitur, quòd ius alia ratione est obiectum iudicij, & alia iustitiæ. Nam quatenus est obiectũ obiectum iustitiæ, est materia circa quam versatur iudicium, & non eius formale obiectum, sed obiectum fortitudinis est materia circa quam versatur iudicium, quod prudentia elicit in materia fortitudinis.

Ad quartum negatur antecedẽs antecedens . Ad probationem dicitur quòd ad prudentiam pertinet iudicare de legibus iustitiæ: atq; atque adeò est immediata regula iusti iudicij. Verũ Verum est quòd præsupponit inclinationẽ inclinationem , quam virtus iustitiæ præstat voluntati in ordine ad bonum iustitiæ. Vnde iustitia est quidem radix, ex qua desumitur rectitudo iudicij: non tamen est proxima eius regula. Actus autem ab illa solum virtute elicitur, quæ est proxima & immediata eius regula.

Vltimum argumentũ argumentum duas inuoluit difficultates. Altera est an iudicium pronuntiatum à superiori sit actus elicitus à iustitia vel potius à prudentia. Altera, vtrum ad essentialem rationem iudicij requiratur authoritas superioris, ita vt iudicium prolatũ prolatum à persona priuata nō non sit simpliciter iudicium, sed imperfectum & secundum quid. Circa primam difficultatem videtur colligi ex D. Diuo Thom. Thoma in solutione ad tertium huius articuli, quòd iudicium superioris sit elicitum à virtute iustitiæ. Dicit enim D. Diuus Tho. Thomas quòd iudicium pertinet per se ad iustitiam, eo quod iudicare per se est actus superioris & iudicis: qui censetur iustitia animata, vt inquit Arist. 5. Ethicorum citatus à D. Diuo Tho. Thoma in fine corporis articuli. Intelligit ergo Diuus Tho. Thomas quòd iudicium superioris est actus elicitus à iustitia, quæ quasi architectonicè residet in principe. Sed breuiter respōdetur respondetur ad hanc difficultatem; quòd iudicium sicut in priuata persona non elicitur à virtute iustitiæ: ita neque in superiori & iudice. Quomiam vt supra definitum est quæst. 58. Virtus iustitiæ etiam legalis eiusdem est speciei in superiori & in persona priuata. Ergo si in priuata persona non elicit actum iudicij, neque in superiori. Ad Diuum Tho. Thomam respondetur quòd iudicium ex eo specialiter pertinet ad superiorem, quia superior est custos iustitiæ: & iudicium ab eo pronuntiatum habet quandam vim coerciuam, quam non habet iudicium personæ priuatæ: at secundum substantiam iudicium superioris à prudentia elicitur. Ad secundam difficultatem D. Diui Tho. Thomae videtur insinuare partem affirmatiuam. Dicit enim in solutione ad tertium: quòd ad iudicium requiritur authoritas superioris qui vtrunque valeat arguere. Et articulo sequenti dicit, quòd ad iustum iudicium requiritur, quòd procedat ab authoritate præsidentis. Ergo iudicium procedens à persona priuata non erit simpliciter iustum iudicium. Respondetur quòd absque dubio ad rationem essentialem iudicij iusti non est necesse, vt procedat à superiori. Probatur hoc in persona priuata repe| ritur vera & essentialis operatio virtutis iustitiæ, sicut reperitur ipsa vera virtus iustitiæ: sed operatio iustitiæ necesse est procedat à iudicio iusto, ergo in priuata persona reperitur verè & essentialiter iustum iudicium: atque adeo ad essentiam iusti iudicij non requiritur superioris authoritas. Ad Diuum Thomam respondetur nihil aliud intelligere, quàm quod ad perfectam & consummatam rationem iusti iudicij requiritur quòd procedat ab habente authoritatẽ authoritatem . Ex qua authoritate prouenit in iudicio vis coerciua: quæ licet non sit de essentia iusti iudicij, est tamen magna eius perfectio intra latitudinem iustitiæ: quæ oritur à superiori quatenus est iustitiæ custos. His ergo difficultatibus semotis & separatis, ad vltimum argumentum negatur sequela. Ad probationem dicitur, quòd in superiori duplex prudentia reperitur. Altera quæ est simpliciter virtus moralis: & est proxima regula non solum iustitiæ, sed omnium virtutum moralium, quæ pertinent ad appetitum. Et hæc prudentia eiusdem est speciei & in principe & in priuata persona. Ad hāc hanc autem prudentiam pertinet essentialiter iudicium iustum tam in superiori quam in persona priuata. Altera prudentia est quæ reperitur in superiori, & est prudentia gubernatiua. Et hæc differt specie ab alia prudentia quam modo explicuimus, & à prudentia politica: quæ reperitur in ciuibus. Et de hac prudentia loquitur D. Diuus Thomas loco citato in vltimo argumento. Ad hanc autem prudentiam non pertinet essentialiter iudicium iustum: quanuis illud ab ea sumat magnā magnam perfectionem, quæ est vis coerciua adiuncta authoritate iudicis & superioris.