Ex his sententijs prima est tenenda non
solum vt probabilior, sed vt veritas demonstrata moraliter. Probatur primo, ratione
D. Tho. in artic. sed confirmatur illa ratio.
Nam iudex iudicat, vt persona publica vice
reipublicæ: sed si respublica iudicaret non
posset procedere nisi
secundũ
secundum
scientiam
publicā
publicam
: ergo iudex debet iudicare secundum
illā
illam
, aliàs non esset vicarius bonus ipsius reipublicę. Et hanc rationem insinuat
D. Tho.
in solut. ad 2. vbi ait,
ꝙ
quod
Deus iudicat secundum
propriā
propriam
scientiam, quia iudicat secundum
propriā
propriam
autoritatẽ
autoritatem
: ergo qui non iudicat
secundũ
secundum
propriā
propriam
autoritatem, sed vice alterius, scilicet reipublicæ: debet iudicare
secundũ
secundum
scientiam
secũdum
secundum
quam iudicaret
respublica. Secundo. Nam ex oppositis sententijs sequuntur magna incommoda reipublicæ &
iudiciorũ
iudiciorum
peruersio: nam iniqui iudices facile condemnarent innocentes & absoluerent nocentes,
dicerẽt
dicerent
enim se scire veritatem priuata scientia, & proferrent
sentẽ
tiam
sententiam
contrariā
contrariam
allegatis & probatis. Rursus
boni iudices semper inciderent in magnas
angustias & perplexitates, vt v. g. si aliquis
probaretur reus læsæ maiestatis vel hæreticus
secũdũ
secundum
allegata & probata, & ipse iudex
sciret
innocentiā
innocentiam
illius scientia priuata: siquidem absolueret
illũ
illum
ipse puniretur pœna capitis: si
autẽ
autem
condẽnaret
condemnaret
peccaret mortaliter
secundũ
secundum
illas
sentẽtias
sententias
: ergo &c. Tertio. Vtilitas
iudiciorũ
iudiciorum
ea maximè est, vt reipublicæ
satisfiat, vt in tranquillitate
cōsistat
consistat
, & in
trā
quillitate
tranquillitate
seruetur dum iniqui puniuntur &
alij à malo arcentur: sed nisi prima sententia
sit vera omnia ista commoda pereunt, dum
ipsa respublica non puniret eos qui publice
probantur iniqui. Quartò probatur testimonijs
Sanctorũ
Sanctorum
. In primis est
D. Ambr. serm.
20. super Psal. 118. in illud, Misericordiæ tuæ
multæ
Dñe
Domine
secundum iudicium tuum viuifica me, inquit, Bonus iudex nihil ex arbitrio suo facit, sed secundum leges pronunciat, & secundum quod audit iudicat. Hoc
habetur
3. quæst. 7. canone iudicet. & quanuis referatur à Diuo Thoma esse D. Augu.
errore tamen librariorum fuit. Sed etiam
|
D. August. super Psal. 57. in illud, Molas leonum confringet Dominus inquit, Iudex
nō
non
potest nisi
secũdum
secundum
leges iudicare, & idem
dicit
in lib. de vera relig. cap. 31. Idem dicit
D. Gregor. & habetur 11. quæst. 3. can. summopere. Item omnia iura canonica & ciuilia aiunt, quòd ex instrumentis sit certus iudex de iure litigantium. Hoc habetur in
ca.
dilectus. in cap. accepimus. in cap.
cōtingit
contingit
.
de fide instrumentorum. & cap. Pastoralis.
§. quia vero. de officio delegati. & in. l. adoptio. ff. de adoptionibus. Et denique
Daniel
3. Daniel quanuis nouit veritatem scientia
priuata ab Spiritu sancto, tamen non condemnauit senes illos, donec coram populo
conuicit illos mendacij ex ore proprio.