¶ Sed argumenta in
contrariũ
contrarium
nõ
non
ita facilè soluuntur. Ad
primũ
primum
Panor. c.
mãdato
mandato
conat̃
conatur
multas differentias ponere inter usurarium mentalem, &
simoniacũ
simoniacum
, sed omnes sunt inefficaces.
|
uide illum, quia tandem uidetur consentire
cum Innocen. & Hostien. Caie. ponit. differentiam, quia in simonia est uoluntaria translatio, quamuis iniqua, sed in usura non. sed fortasse
differẽtia
differentia
est, quòd in usura efficitur iniuria illi, à quo exigitur usura, & ideo ei
restituẽ
dum
restituendum
est: sed in simonia non fit iniuria illi, qui
libenter dedit pecuniam, sed iniuria facta est
rebus sacris, sicut si in loco sacro aliquis haberet rem cum propria uxore, non faceret illi iniuriam, sed
tẽplo
templo
. Ita in proposito dicit, quòd
nulla fit iniuria illi, à quo pecunia accepta est,
sed rebus spiritualibus. & ideo nulla restitutio
est facienda illi, qui dedit pecuniam de iure diuino. Ad secundum patet per idem. Illud enim
est, ut si fuit
cũ
cum
iniuria. unde
fortase
fortasse
ita esset,
si postquam habet aliquis ius ad beneficium,
ut per electionem, aut præsentationem patroni, episcopus exigeret ab illo pecuniam, tunc
enim de iure diuino tenetur episcopus illi restituere. Ad tertium dico cum domino Caiet.
&
cõmuni
communi
opinione, quòd
etiã
etiam
ante
condemnationẽ
condemnationem
tenetur restituere. Probatur, quia ecclesia potuit illegitimare
illũ
illum
contractũ
contractum
, ita ut
nõ
non
transferretur illud
dominiũ
dominium
pecuniæ in
simoniacũ
simoniacum
. Sed hoc uidetur fecisse, quia fecit in
illo quicquid potuit facere, in
odiũ
odium
simoniacorũ
simoniacorum
. ergo creditur
ꝙ
quod
illegitimauerit
cõtractum
contractum
.
Cõfirmatur
Confirmatur
apertè, quia ex solo statuto huma|
no, ut
cõtinuò
continuò
dicã
dicam
, simoniacus
nõ
non
acquirit
titulũ
titulum
in beneficio, sed tenetur resignare
etiã
etiam
ante
cõdẽnationẽ
condemnationem
. ergo cùm
nõ
non
minus sit
absurdũ
absurdum
& odiosum uendere quàm emere, uidetur
etiam
ꝙ
quod
uenditor
nõ
non
acquirat
dominiũ
dominium
pretii
quod accipit. Ad
cõfirmationẽ
confirmationem
patet peridem.
nõ
non
enim tenetur restituere nisi de iure positiuo. Ad quartum dico,
ꝙ
quod
forsan
cõsequens
consequens
est
uerũ
uerum
, quia nulla facta est
pecuniã
pecuniam
dãti
danti
iniuria,
& ideo si non esset
cautũ
cautum
in iure,
nõ
non
cadit restitutio. Vel dicatur,
ꝙ
quod
cùm hoc sit tam odiosum
in iure, licet arguere ab uno ad aliud, & sic si tenetur restituere in ordine uel beneficio, tenebitur
etiã
etiam
in aliis spiritualibus, & ita tenet Syluest. §. 10. Ad superiora respondetur
ꝙ
quod
in
cõtractu
contractu
simoniaco
nõ
non
fuit
cõuẽtio
conuentio
, ut collator beneficii, aut
renũtiator
renuntiator
uerè det
titulũ
titulum
, sed
solũ
solum
ꝙ
quod
faciat quod in se est de facto renuntiando,
aut
conferẽdo
conferendo
: & sic nulla fit ei iniuria, nisi fortè deciperet
illũ
illum
,
persuadẽs
persuadens
,
ꝙ
quod
nõ
non
acquireret
titulũ
titulum
,
ne
neque
teneretur ad
restitutionẽ
restitutionem
.
Idẽ
Idem
etiã
etiam
in
iure diuino, et
primũ
primum
si
staremꝰ
staremus
in iure diuino,
etiã
etiam
dās
dans
pecuniã
pecuniam
acꝗreret
acquireret
titulũ
titulum
beneficii. Potest
cõfirmari
confirmari
solutio primi
argumẽti
argumenti
, quia simili peccato peccat
dās
dans
pecuniã
pecuniam
pro beneficio
sicut
recipiẽs
recipiens
:
dās
dans
autẽ
autem
nõ
non
facit
iniuriã
iniuriam
sibiipsi.
ergo
ne
neque
recipiẽs
recipiens
facit
iniuriã
iniuriam
dãti
danti
,
ꝗa
qua
hoc
peccatũ
peccatum
nõ
non
cõsistit
consistit
in iniuria
personarũ
personarum
cõtrahẽ
tiũ
contrahentium
.
Cõfirmatur
Confirmatur
,
Nã
Nam
non
uidet̃
uidetur
imaginabile,
ꝙ
quod
|
in eodem contractu uterque
contrahentiũ
contrahentium
patiatur iniuriam, in
cõtractu
contractu
autem simoniaco
si accipiens
pecuniã
pecuniam
facit
iniuriã
iniuriam
: ergo
accipiẽs
accipiens
beneficiũ
beneficium
. Quia
nõ
non
plus licet extorquere
beneficiũ
beneficium
pro pecunia, quàm econtra
pecuniã
pecuniam
pro
beneficio. Pręterea,
etiã
etiam
si Petrus deberet 100.
aureos episcopo, & episcopus
nõ
non
posset aliter
recuperare illos nisi
cõferendo
conferendo
beneficiũ
beneficium
, & ea
ratione conferret, nihilominus esset simoniacus (ut suppono, &
determinat̃
determinatur
à doctoribus)
& ea ratione
nõ
non
facit
iniuriã
iniuriam
Petro. tunc ergo
non
cõsistit
consistit
simonia in iniuria
partiũ
partium
. & hoc
expressè dicit S. Tho. & Syluest. §. 17.
cõtra
contra
Angelũ
Angelum
. ¶ An
*
beneficiũ
beneficium
simoniacè
acquisitũ
acquisitum
est
obnoxium restitutioni de iure diuino? Dico
quòd
nõ
non
, sed de iure positiuo. Probatur
eodẽ
eodem
modo sicut de pecunia ex illo c. mandato. Si
enim esset de iure diuino, monachus
cõsequutus
consequutus
locũ
locum
in monasterio pro pecunia, tenetur relinquere
monasteriũ
monasterium
, neque professio ualeret,
cuius
contrariũ
contrarium
bene habetur ex illo c. Præterea
probat̃
probatur
, quia summus
põtifex
pontifex
electus simoniacè, acquirit
totũ
totum
titulũ
titulum
, neque tenetur resignare, ut patet extra de elect. c. licet. ubi Alex.
ad
uitãdũ
uitandum
schimata
schismata
dicit in
cõsilio
consilio
generali,
ꝙ
quod
electus à
duabꝰ
duabus
partibus
Cardinaliũ
Cardinalium
, sine ulla
exceptione habeatur pro indubitato papa. Ex
quo infert Maior,
ꝙ
quod
neque exceptione simonię. & ita tenet glossa in c. si quis pecunia. 79.
|
dist. sed
cõtra
contra
79. dist. c. si quis pecunia. Nicolaus papa dicit, Si quis pecunia, aut gratia humana fuerit apostolicę sedi introuocatus, non
apostolicus, sed apostaticus habeatur, liceat
q́ue Cardinalibus, & aliis clericis
Deũ
Deum
timẽtibus
timentibus
, & laicis
inuasorẽ
inuasorem
illũ
illum
anathematizare.
Respõdetur
Respondetur
in
eodẽ
eodem
c.
ꝙ
quod
intelligit̃
intelligitur
si fuit electus
ab illis, qui
nõ
non
habebant
potestatẽ
potestatem
eligẽdi
eligendi
. sed
Maior dicit,
ꝙ
quod
glossa est
cõtra
contra
text. ideo ipse
dicit, quod illud ius est
reuocatũ
reuocatum
per
nouũ
nouum
ius
c. licet. Sed
notandũ
notandum
,
ꝙ
quod
Iulius 2. anno Domini
1505. 19. Calend, Februarii edidit
extrauagantẽ
extrauagantem
super
electionẽ
electionem
papæ
simoniacã
simoniacam
,
ꝙ
quod
nullũ
nullum
habeat
effectũ
effectum
, quam fecit publicè affigi in ualuis
Basilicæ beati Petri, &
cācellariæ
cancellariae
, atque reuocare omnes constitutiones
pontificũ
pontificum
in
cõtrariũ
contrarium
, & nominatim illud c. licet. Vnde sequitur
primo, quòd hodie non teneret electio simoniaca. Secundò, quòd hoc est de iure positiuo, quia
nunquã
nunquam
papa dicit hoc esse de iure diuino, & reuocat
cõstitutionẽ
constitutionem
in
cõtrariũ
contrarium
. Tertiò patet, quia ex c. licet. tenebat, & erat canonica papæ electio
antequã
antequam
reuocaret̃
reuocaretur
, & ita uidetur tenere glossa
ibidẽ
ibidem
, quæ
solã
solam
exceptionẽ
exceptionem
hęresis dicit esse
admittẽdã
admittendam
: quod
tamẽ
tamen
Maior
ait adhuc
nõ
non
esse
uerũ
uerum
, sed esse
pontificẽ
pontificem
,
etiã
etiam
si
esset hæreticus. Sed
cõtra
contra
hanc
opinionẽ
opinionem
&
cõ
munẽ
communem
per
cõmunẽ
communem
modum
intelligẽdi
intelligendi
, c.
mãdato
mandato
. uidetur urgere c. si quis 1. q. 1. ubi sic legitur,
|
Si quis neque sanctis pollens moribus, uel neque clero populoq́ue uocatus, uel pulsatione
coactus, imprudenter Christi sacerdotium,
iã
iam
quolibet facinore pollutus, iniusto cordis
amore, uel sordidis precibus ore, sine comitatu, siue manuali seruitio, siue fraudulento munusculo, episcopalem seu sacerdotalem, non
lucro animarum, sed inanis gloriæ auaritia fultus, dignitatem acceperit, & in uita sua non
spõte
sponte
reliquerit, casuq́ue insperata mors, pœ
nitentem non inuenerit, proculdubio in æternum peribit. Ex quo etiam probatur haberi,
quòd etiam sine peccato exteriori, sed solùm
numere dato, uel obsequio etiam, aut precibus
cõsequutus
consequutus
episcopatum, tenetur resignare: quod est contra illud c. mandato.
Respõderi
Responderi
potest
ꝙ
quod
hoc c. reuocatur per illud c. mandato. Sed contra, quia papa in illo c. 1. respondet
consultationi, neque uult concedere nouum
eius. Adria. quotlibet 9. putat, ex iure diuino
esse
obnoxiũ
obnoxium
restitutioni, quod simoniacè acquisitum est, siue spirituale, siue temporale. Armach. lib. 10. c. 23. tenet adhuc latius,
ꝙ
quod
non solùm simoniacè, sed ambitiosa hypocrisi perue
uenerit
nerit
quis ad sacerdotium, quòd nullum titulum acquirit, & tenetur restituere. quia non
intrat per ostium, & per consequens est fur, &
latro. Henri. de Gand. quotlibet. 9. q. 26. aut
16. tenet quòd simoniacus tenetur iure diui|
no restituere quicquid est consequutus. Et ad
c.
mãdato
mandato
. dat illam glossam suprà positam,
ꝙ
quod
intelligitur
nõ
non
de receptione monachorum,
sed de loco inter monachos. Maior dist. 25. q.
5. tenet, quòd est de iure positiuo,
ꝙ
quod
per simoniam non acquiratur titulus in beneficio. unde uidetur loqui, sicut prius dixerat uendentem teneri ad restitutionem temporalium. Panormi. in c. mandato. quia non placent ei differentiæ, quas ponunt doctores, inter simoniacum & usurarium, ponit alium intellectum illius c. ut intelligatur, non si quis principali
intẽtione
intentione
dederit aut receperit
pecuniã
pecuniam
pro ingressu monasterii. Sed
secũda
secunda
intẽtione
intentione
, aliâs
quod teneatur restituere. & hoc inquit est tutius. Sed in c. tua nos. de simonia, apertè dicit,
ꝙ
quod
simoniacus
mẽtalis
mentalis
siue in simonia iuris diuini, siue positiui, non
tenet̃
tenetur
restituere, & citat
Io. An. in utroque c. Sed
* cui debet fieri restitutio de pecunia?
Respõdetur
Respondetur
primo ex
sentẽtia
sententia
omniũ
omnium
doctorũ
doctorum
,
ꝙ
quod
nõ
non
debet fieri ei, à quo accepta est,
ꝗa
qua
nõ
non
est illi facta iniuria, licet de hoc
nõ
non
adducãt
adducant
doctores
aliquẽ
aliquem
canonẽ
canonem
id
determinãtẽ
determinantem
,
ꝙ
quod
ego
sciã
sciam
.
secũdò
secundò
debet restitui ecclesiæ, in cuius
iniuriã
iniuriam
accepta est. Si uerò
nõ
non
est
facta iniuria alicui ecclesiæ,
dãda
danda
est
pauperibꝰ
pauperibus
uel ecclesię cathedrali, quę ex Syluest. §. 20.
cũ
cum
aliis colligere libebit. Tertiò
uidet̃
uidetur
mihi,
ꝙ
quod
debet
expẽdi
expendi
, sicut aliæ pecuniæ, in opera pia ex
|
mandato episcopi. Vel (si hoc commodè non
non posset) de uoluntate possidentis. Sed notandum, quòd si aliquis dederit pecuniam simoniacè, &
nõ
non
recipit beneficium, ita
ꝙ
quod
simonia non est consummata, pecunia est restituenda
eidẽ
eidem
, ut ait Caie. in sua Summa: quia de iure
naturali,
tenet̃
tenetur
restituere ei, à quo accepit,
ꝗa
qua
de eodem iure naturali est, ut non perdat sua,
nisi recipiat illa, pro quibus illas dedit.
Secũ
Secum
dò
etiam notandum,
ꝙ
quod
si tenebatur episcopus isti
dare distinctè
beneficiũ
beneficium
, & exigit
pecuniã
pecuniam
,
etiã
etiam
stando in iure naturali, tenetur illi restituere,
quia fecit illi
iniuriã
iniuriam
. sed fortasse ius
positiuũ
positiuum
uoluit priuare
episcopũ
episcopum
ipso facto, sicut & beneficio. ¶ Hæc dicta sunt pro
cõmuni
communi
sententia
doctorũ
doctorum
. Sed fortasse posset defendi,
ꝙ
quod
restitutio pecunię est
faciẽda
facienda
eidẽ
eidem
etiam. & ratio
est, quia licet stando in iure diuino non fiat ei
iniuria, sed quia ratione iuris positiui non acquirit titulum ad illud, pro quo dedit pecuniam, consequenter uidetur dicendum, quòd
debet etiam restitui illud, quod dedit. Sed ad
hoc responderi potest, quòd ille iam nouit
quòd
nõ
non
acquirebat ius in beneficio, & nihilominus uult dare pro illa translatione beneficii
pecuniã
pecuniam
, licet
nõ
non
sit de iure diuino cui debeat fieri restitutio,
nõ
non
uidet̃
uidetur
dubitandũ
dubitandum
, quin
debeat fieri collatori, idest talis debet addere
in manus illius, ad
quẽ
quem
spectat prouidere. At
|
de fructibus beneficii idem uidetur indicium,
sicut si ex aliis causis non faceret fructus suos,
& debet considerare ad
quẽ
quem
spectãt
spectant
fructus de
iure, uel dare in
fauorẽ
fauorem
ecclesię, cui facta est
cõ
tumelia
contumelia
, uel pauperibus, sicut de aliis pœnis fieri solet. ¶
Dubitat̃
Dubitatur
, An
* si
ꝗs
quis
bona fide fecit
restitutionẽ
restitutionem
,
dãdo
dando
pauperibus, uel illi à quo accepit, teneat
factũ
factum
.
Respõdetur
Respondetur
ꝙ
quod
sic, neque ampliùs tenebitur ad
restitutionẽ
restitutionem
. ¶ Dubitatur,
Si
*
adeptꝰ
adeptus
quidẽ
quidem
beneficiũ
beneficium
nõ
non
dedit ipsi
quidẽ
quidem
pecuniam episcopo, sed alius pro eo, ipso ignorante, an teneatur restituere. Respondetur
ꝙ
quod
postquam primò sciuit, tenetur restituere perceptos fructus, exceptis tamen, quos bona fide consump sit. Syluest. §. 13. parte 8. Antonius
de Buteo, ca. de regularibus. de simonia, dicit,
quòd episcopus non potest renuntiare sine licentia papæ, neque inferiores sine licentia episcopi. Et pręter hanc pœnam restitutionis incurrunt omnes pœnas excommunicationis, à
qua non possunt absolui, nisi à papa. Ex his patet, quòd papa potest dispensare in omnibus
superioribus, scilicet ut si quis restituat beneficium per simoniam habitum, etiam pecunia,
quāuis
quamuis
Maior dicat, quòd in pecunia non potest, quia illa est ecclesię, & papa non est dominus eius. Et hoc
apparẽtiam
apparentiam
habet, postquam
in iure iam est acquisitum ab ecclesia. sed quia
est pœnale, uidetur, quòd papa possit dispen|
sare. An
* contrahentes cum papa sint simoniaci, aut incurrant pœnam iuris. Respondetur primò, quòd incurrunt peccatum simonię.
Secundò,
quãtùm
quantùm
ad pœnas, Syluest. §. 19. post
Ioannẽ
Ioannem
de Lignaris. c. 1. eodem tit. eo ipso
ꝙ
quod
ex
certa
sciẽtia
scientia
scit & tolerat, dicitur, quòd limitandum est, quando simonia
cõmittitur
committitur
cum
ipso papa, ut ab eo habeatur
beneficiũ
beneficium
, eo sciente & consentiente, quia tunc scientia principis
hoc
uitiũ
uitium
purgat. Adria. quotl. 9. ac ult. ad quartum
argumentũ
argumentum
principale, dicit de contrahentibus cum papa,
ꝙ
quod
ubi expressè eximit eos, ne
incurrãt
incurrant
,
etiã
etiam
incurrũt
incurrunt
pœnas illas. Et uidetur
etiam tenere Panor. c. 1 de simonia. & ca. extirpandę. de præbendis. Sicut in simili, ludens
cũ
cum
ipso ad cozarium, super quo est lata sententia
excõmunicationis
excommunicationis
,
nõ
non
uitiat sententiam, ut dicit Ioan. Andr. in regula, an licet. de regulis iuris. Palud. d. 25. q. 4. art. 1. tenet
cũ
cum
Syluest.
ꝙ
quod
papa uidetur
dispẽsare
dispensare
. Caiet. 2. 2. q. 100. art. ulti.
tenet partem
negatiuã
negatiuam
,
ꝙ
quod
nõ
non
licet præsumi uotum principis, nisi recta ratio suadeat: & hoc
modo suadet recta ratio, ut papa dispenset
cũ
cum
illis. Imò contra uidetur argumentum, quia si
papa confert beneficium excommunicato &
scienter,
nõ
non
intelligitur dispensare cum illo, ut
in c. si sumus. de sententia excommunicationis, in
Clemẽtina
Clementina
. ubi dicitur, quòd papa communicans scienter cum excommunicato, non
|
intelligitur absoluere illum. Et glossa dicit,
ꝙ
quod
etiã
etiam
si participet in diuinis. Sed Caietanus dicit hanc suam sententiam non esse
firmã
firmam
. Certè uidetur quòd papa non intendat dispensare, quia intendit retinere pecuniam, quam profectò non potest retinere, nisi conferat beneficium. Et ideo teneo opinionem Syluestri.