Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XVIII.

PRIOR creditor etsi pluribus vtroque iure priuilegijs munitus sit aduersus posteriores creditores, si tamen habeat specialem aliqua in re hypothecam, & item generalem in omnibus debitoris bonis, non poterit impedire posterioris creditoris hypothecam, quò ad alias res debitoris, præter illam specialem, nec poterit aduersus posteriorem creditorem hypothecaria agere, nisi prius constet, rem illam speciali hypotheca sibi obligatam non sufficere ad prioris debiti solutionẽsolutionem, quem admodum sancitum est in lege 2. de pignorib. quem textum dicit non esse alibi Bald. in capit. 2. de officio legat. & Cremensis in singulari. 53. Quæ quidem constitutio solet in praxim adeò frequenter incidere, vt non immeritò hoc in loco exponenda sit aliquot explicitis interpretationibus.

Primò, constat in hac specie, rem specialiter obli

1

*gatam præsumi sufficientem ad satisfacien dum priori creditori, nisi contrarium ab eo probatũprobatum fuerit, sicuti scribit glo. in d. l. 2. verb. redigere. quam sequuntur Sal. ibi 1. oppo. Ias. in prin. Inst. de actio. nu. 94. Paul. Parisi. consi. 50. nu. 28. lib. 1. & Anto. Fanensis 5. par. de pignori. membro 2. ad finem.

Secundò, ad eiusdem constitutionis intellectum obseruandum erit, parum, aut nihil referre, sitnè traditum pignus, vel non, priori, aut posteriori creditori, vtroque etenim casu obtinet, & admittenda est ea decisio secundum gloss. in dicta lege 2. in fine. Quam omnes interpretes inibi expressim, vel tacitè probant, & idem suadet ratio, quæ Cæsarem ipsum legislatorem mouit, vt statueret, non fore admittendum priorem creditorem habentem generalem, & specialem hypothecam aduersus posteriorem creditorem, nec impedire eiusdem posterioris creditoris hypothecariam actionem, nisi prius constet, rem priori creditori speciali signo, & nomine obligatam non sufficere ad prioris debiti satisfactionem. hoc enim ea ratione constitutum est, quod specialis hypothecæ prosequutio prætermitti non debeat in præiudicium secundi creditoris, & ideò idem erit, siue debitor ipse, siue extraneus, siue prior, aut posterior creditor res generaliter priori hypothecæ obligatas possideat, cũcum eadem sit vbiq;vbique ratio, licet Fulg. in d. l. 2. teneat, non esse locum illi decisioni priore creditore possidente.

Tertiò, eadem constitutio procedit, & obtinet, etiam quando posterior creditor habet generalem tantùm hypothecam, nedum specialem & generalem simul, nec specialem tantùm. Eadem est enim ratio vtrobique, cùm ipsa lex nolit, priorem creditorem habentem specialem hypothecam, ex qua valeat sibi satisfieri, posse vti generali hypotheca in præiudicium secundi creditoris: ergò siue secundus creditor habeat generalem, siue specialem in ea re, à qua petit, & conatur excludere primum creditorem, iure obtinebit, quod notant Bartolus in secunda columna in dicta lege 2. Salycet. in l. qui generaliter. ff. qui potio. in pignori. habean. Paulus Parisius in dicto consili. 50. num. 34. Anto. Fanensis in dicto tracta. 8. part. membro 1. num. 20. versicu. temperando. tametsi gloss. in dicta l. 2. versic. accepisti. Bald. & Salyce. ibi. Soc. consi. 198. colum. 2. & vltima. libr. 2. senserint dicta l. 2. tantùm obtinere, vbi secundus creditor haberet hypothecam specialem in ea re, ad quam agit, vel quam defendere vult à priori creditore.

Quartò, adnotandum erit, eandem Cæsaris responsionem procedere, siue prior creditor habeat primo specialem hypothecam, & postea generalem, siue primo loco generalem, & postea specialem: etenim nihil interest quò ad veram dictę leg. secund. rationem hic scripturæ, & verborum ordo, cùm ex eo non mutetur ipsa rei substantia, atque eam legem interpretantur Salycet. & Fulgosius ibi Antoni. Fanensis in dicto tracta. 5. parte, membro 2. numer. 51. & Parisi. in dicto consi. 50. numer. 38. quamuis Petrus |

p. 450

à Bella Pertica & Alberic. in dict. l. 2. eam decisionem tantùm admittendam esse cẽseantcenseant, cùm primo loco scripta fuerit specialis hypotheca, & postmodum generalis, quasi hæc secunda sit apposita tunc in subsidium primæ, & sic hypothecæ specialis. Vnde secundum eos non idem erit, quoties hypotheca generalis præmittitur, & specialis subsequitur, quod profectò parum refert.

Quintò, animaduertendum est, dictam legem 2. admittendam esse, quoties prior creditor cum posteriori contendit ratione hypothecæ, quasi secus sit, vbi prior creditor agit contra possessorem extraneum, & possessor velit eum excludere ab actione hypothecaria, ex eo, quod non egerit priùs ad rem specialiter sibi obligatam, quæ debiti satisfactioni erat sufficiens: nam in hac specie priori creditori non obstat possessoris extranei, qui creditor non est, nec ius pignoris habet exceptionis obiectio. Etenim dicta l. 2. statuta est in fauorem posteriorum creditorũcreditorum, & ideò minimè prodest extraneo possessori. atque ita tenuerunt Docto. communiter in d. l. 2. Socin. in d. consi. 198. & consi. 75. libr. 4. Paulus Parisius consi. 50. nume. 29. Anton. de Fano, de pigno. 5. par. membro 2. nu. 51. & par. 8. membro 1. num. 20.

Sextò, à proximo intellectu deducitur, posse creditorem agere hypothecaria actione aduersus debitorem ipsum, vel aliquem ex eius hæredibus possi dentem quamlibet rem ex his, quæ in generalem hypothecam veniunt, minimè priùs petita, nec discussa ea re, quæ specialiter ei fuerat obligata, ac tandem poterit creditor eam actionem in iudicium deducere ad rem sub generali hypotheca comprehensam aduersus eius possessorem in solidũsolidum. l. creditoris. ff. de distrac. pignor. notat in hac specie hunc sextum intellectum Cato. Molinæ. in consue. Parisi. tit. 1. §. 11. num. 13.

Septimò, constat eandem constitutionem tunc procedere, cùm prior creditor habebat hypothecam specialem, & generalem. Quod si is habuerit generalem tantùm hypothecam, quam & posterior habebat, prior tamen sit ita amplior posteriori, vt res quasdam contineat, quæ, vel quia iam tempore posterioris hypothecæ, patrimonium debitoris exierant, vel ex alia causa non fuerint sub posteriori hypotheca comprehensæ, nequaquam prior creditor poterit à posteriori repelli ex eo, quod prius non egerit ad res illas, quę priori, non posteriori hypothecæ submittuntur, etiamsi ex eis esset facilis debitæ pecuniæ satisfactio: siquidem non obstante hac exceptione liberum erit priori creditori agere hypothecaria ratione cuius libet rei, quæ in priorem, & posteriorem hypothecam venerit. quod visum est Philippo Corneo cons. 247. lib. 1. column. penultim. cui subscribit Antoni. Fanensis dicto membro 2. parte 5. numer. 51. qua in re oportet iterum longius repetere veram rationem decidendi, quæ aptari valeat dict. l. 2. Non enim ea constitutio rationem habet ex eo, quod generalis hypotheca videatur constituta in subsidium specialis, nānam si ea ratio obtineret, omninò deficerent quartus, quintus, & sextus intellectus. Imò quod in dicta l. 2. sancitum est ex eo procedit, quod in damnum & præiudicium secundi creditoris non est omittenda prioris creditoris specialis hypotheca cum generali concurrens. Beneficium enim istud conceditur à lege secundo creditori, vt possit primum excludere ab actione hypothecaria virtute generalis hypothecæ proposita, nōnon discussa priùs speciali, quam etiam habebat hypotheca. Sic sanè omnibus creditoribus consultum esse vult lex æquissima. Prætereà, si prior generalis hypotheca tantùm in subsidium foret constituta, tunc sufficiente speciali ad debiti satisfactionem, haberet secundus creditor solus generalem in alijs rebus, nec diceretur in ea potior. l. qui generaliter. ff. qui pot. in pignor. hab. Item & pro Cornei responso adest ratio satis vrgens, siquidem prior creditor habens tantùm generalem hypothecam, quæ plures res comprehenderit, posset agere ad rem specialiter obligatam secundo creditori, & tamen præter illam rem alias habet sibi obligatas, ita tandem adnotauit Salyc. in dict. l. 2. in princ. & idem sensere cæteri Doct. ibi. nam & creditor, qui generalem tantùm hypothecam habet, liberè potest agere actione hypothecaria aduersus quam libet rem debitoris sibi obligatam, penes quemcunq;quemcunque ea sit, & id quidem in solidum admittitur. l. Moschis. ff. de iure fisci. dicta l. creditoris. ff. de distract. pignor. quarum ipse memini hoc libro c. 7. num. 7.

Octauò, in controuersiam deduci solet, sitnè locus dictæ leg. secund. quando prior creditor hypothecam habet ex causa dotis? & sanè videtur eam decisionem in hoc casu non fore admitten

[3]

*dam, imo vxorem posse agere hypothecaria pro dote, omissa speciali hypotheca, aduersus res comprehensas sub generali, etiamsi posterioribus creditoribus fuerint iure pignoris, & hypothecæ obligatæ. Nam & in hac dotali hypotheca non est necessaria excussio, quæ alioquire quiritur authoritate text. in Authen. hoc si debitor. C. de pigno. sicuti tenuerunt Bal. Nouel. in tractat. de dote. 8. parte, priuileg. vlti. & Roma. in l. si constante. in princ. ff. solu. matr. super tertia parte Bar. 2. quæst. secundum quos hypotheca dotalis omninò admittitur, etiamsi nulla fiat discussio in ipso principali debitore, quod maximè conducit ad hanc quæstionẽquæstionem, quāquam modò tractamus. Sed nihilominus tenendum est, |

p. 451

d. l. 2. etiam procedere, vbi prior creditor hypothecāhypothecam habeat ex dotali causa, secundum Bald. ibi. & probatur, ac deducitur à vera ratione illius constitutionis. Præsertim, quod dotalis hypotheca non habet hac in re priuilegium aliquod, & ideò iure communi est censenda. Etenim Romani & Nouelli sententia, quāuisquamuis maximis rationibus in disputationis examine defendi posset, tandem falsa est & corruit, cùm & discussio requisita in dicta Authent. hoc si debitor. necessaria omninò sit, & in hypotheca dotali secundum gloss. in l. vbi adhuc. verb. qui potiora iura. C. de iure dot. & ibi Cynus 11. quæst. ac Bald. & alij, præsertim Salicet. quæstione 12. Bartol. & Alexand. in dicta l. si constante. 2. q. 3. parte. quam sententiam communem esse fatentur Iason in dicta l. si constante. numero 201. & 108. Ioannes Crottus ibi, 1. & 2. lectu. super eadem quæstione Bartol. Ioannes Lupi. in capitu. per vestras. §. 34. Antoni. Fanensis in tractat. de pignoribus. 8. parte. membro 1. numero 23. qui eam diligenter examinat. Nec obstat ratio, quāquam in contrarium fortissimam esse censet Iason in dicta l. si constante. ex Salicet. in l. vltim. 4. notab. C. de iure dot. nam ad eam respondebitur ex his, quæ tradidêre Deci. in consilio 5. & consil. 301. Ripa in l. prima. ff. soluto matrimonio. numero 14. & 15. Antoni. Fanensis in dicto primo membro. numero 23. & 24. Sic sanè constat, priorem creditorem habentem hypothecam generalem & specialem ex causa dotis, repelli posse à posteriori habente generalem, nisi priùs facta fuerit excussio in re specialiter iure pignoris obligata: atque ita memoria teneo in lite satis controuersa propter magnitudinem rerum, de quibus agebatur, in hoc Regio Prætorio concordi iudicum suffragio semel & iterum pronunciatum fuisse. Imò licet Ioan. Lupi. in dicto §. 34. dubitet, an iure Pontificio admittenda sit Barto. opinio, cuius modò mentionẽmentionem fecimus, an potius ob æquitatem locus sit Romani & Nouelli sententię, mihi profectò videtur adhuc in foro ecclesiastico & iure Canonico idem quod iure Cæsareo seruandum fore, cùm nulla hac in re inter vtrunque ius constituatur differentia.

Nonò est prætereà obseruandum, eandem l. 2. constitutionem procedere, etiam si prior creditor in re specialiter obligata, tantùm habeat specialem hypothecam: in alijs verò rebus generalem. adhuc etenim priùs est excussio præmittenda in re specialiter obligata, quàm agere possit ad rẽrem generali obligatione comprehensam in præiudicium posteriorum creditorum. Siquidem satis est ad rationem dictæ legis, quod prior creditor è re specialiter obligata possit consequi debitæ pecuniæ satis factionem. quam interpretationem ego deduco à Saliceto ibidem in vltimis verbis contra Petrum & Albericum in eadem l. 2. Socin. consilio 75. lib. quarto. ad finẽfinem. & Antonium Fanensem dicto membro secundo. numero quinquagesimoprimo. quorum sententia mihi non placet.

Verùm hoc in capite de actione tractamus hypothecaria, in qua iuxta vtriusque iuris regulas per sententiam iudicis creditori res obligata traditur, vt eam obtineat iure pignoris & hypo

4

*thecæ, donec sibi debita pecunia fuerit soluta. at ipse creditor tradita sibi re, vidẽsvidens, quod iure tenetur fructus rei in sortem ipsam principalem imputare, & ea ratione cogitur particulares solutiones admittere, petit à iudice, vt diem constituat possessori ad pignoris solutionem, & decreto iudiciali permittat ipsius pignoris solennem venditionem, si intra diem res ipsa, vel à debitore, vel ab extraneo possessore, à quo eam per sententiam habuit, non fuerit solutione debiti à pignore liberata, quæritur, an ea petitio iusta sit, & admittenda? nam quo ad exterum possessorem, à quo res actione hypothecaria euicta est, constat, eum minimè teneri ad solutionem debiti, & ideò ipse non est in mora, quamuis pecuniam debitam vllo vnquam tempore non soluerit, nec pignus liberauerit. qua ratione cessant ea, quæ à iure statuta sunt de vendendo pignore conuentionali, iudiciali & Prætorio. de cōuentionaliconuentionali inquam in l. 1. & 2. C. de distract. pignor. l. vltim. C. de iure domi. impetr. Bartol. in l. vltim. ff. de distract. pignor. optim. text. in l. si pupillus. §. si pupillus. ff. de reb. eor. l. 2. C. de præd. mino. de iudiciali & Prætorio in l. à diuo Pio. §. in venditione. ff. de re iudica. vbi post alios Alexand. colum. 5. latius Antoni. Fanensis de pignoribus. 6. parte principali. mẽbromembro 1. Sed nihilominus cùm hæc quæstio in praxim incidisset, vidi non semel eam ita definitam fuisse, vt dies certa constituta fuerit, intra quam liceat possessori, à quo res abducta fuit, solutione debitæ quantitatis pignus, & sic rem ab eo euictam liberare, hoc addito, quod si intra eam diem nōnon fuerit solutum, nec liberatum pignus, tunc solenni & iudiciali subhastatione vendatur ad satisfactionem creditoris. quod quidem pluribus probatur rationibus. Prima, ne creditor cogatur inuitus particulares solutiones recipere, quas quidẽquidem omninò recipere cogeretur computatione fructuum pignoris in ipsam sortẽsortem principalẽprincipalem. Et tamen iure apertissimũapertissimum est, nōnon fore creditorem cogendũcogendum, particulares solutiones recipere. l. tutor. §. Lucius. ff. de vsur. traditur per gl. Bar. Alex. & Ias. in l. quidẽquidem existimauerunt. ff. si cer. pe. nec iure probari potest, creditorem cogendũcogendum esse, pecuniam creditam ex fructibus pignoris habere, consequi. at si non posset rẽrem sibi per sententiāsententiam iure pignoris traditātraditam vẽderevendere: dubio procul cogeretur creditor, fructꝰfructus |

p. 452

pignoris loco pecuniæ creditę recipere. Secunda ratio hanc sententiam omninò probat: nam iudicis pronunciatio, quæ creditori iubet rem tradi in pignus, nihil aliud agit, quàm declarare, rem illāillam iure pignoris, & hypothecæ ad creditorem pertinere, quod manifestum est: sed ius pignoris & hypothecæ hoc habet à lege, vt vendi possit res ipsa data in pignus à creditore authoritate iudicis. l. 2. l. 3. l. creditor hypothecas. C. de distract. pignor. l. 41. titu. 13 part. 5. igitur si creditor posset absq,absque hac declaratione vendere rem sibi in pignus à debitore obligatam: ita poterit vendere rem iure pignoris ei à iudice addictam, quodcunque id pignus sit, text. optimus hac in quæstione in l. vltim. titul. 26. parte tertia. Tertiò, cùm hic creditor rem euicerit à possessore, quid obsecro iuris habet is possessor in re, vt possit impedire pignoris venditionẽvenditionem? profectò nullum aliud ius habet, quàm quod soluendo pecuniam creditori debitam potest rem ipsam ab eo euictam repetere. argumento l. 1. C. qui pot. in pignore haber. l. potior. §. vltimo. ff. eodem titul. text. in specie in l. mulier. eadem rubric. l. Paulus. §. vltim. ff. quibus modis pignus vel hypotheca solu. notant Bald. & Alexand. in l. si res obligata. ff. de legat. 1. Anton. Fanensis de pignoribus. 5. part. membro 3. numero 26. Ergo dum ipse possessor extraneus, à quo creditor rem iure pignoris euicit, non soluerit debitam pecuniam, non habebit ius impediendi pignoris venditionem, nec audiendus erit, etsi aduersus creditorem potentem pignoris subhastationem obiecerit, quod ex fructibus eiusdem pignoris paulatim creditam pecuniam habeat. Iudex verò in hac controuersia tempus constituet, intra quod res pignori & hypothecæ data possit à creditore liberari, quoque elapso venditio solenniter fiat, arbitrarium quidem: cùm nullibi in iure certum hac in re sit tẽpustempus definitum. l. 1. ff. de iure delibera & ferè in hac quæstione tradunt Doctor. in l. cùm proponas. C. de bonis aut. iudi. possid. & Anto. à Fano dicto membro primo. numer. 8. post Alexan. in d. §. in venditione. colum. 5.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XVIII.

SVMMARIVM.