*Pœna autem huius criminis variè iure veteri est
|
statuta. etenim domus, in qua falsa moneta cuditur, fisco addicitur, nisi dominus longè absens, & ignorans excusetur ab huiusmodi damno. l. 1. C. de falsa monet. quæ dominum, etiam ignorantem hac pœna afficit, si in proximo
is constitutus sit, ob grauem eius negligentiam, quod multò distinctiùs explicatur in l. 2.
& l. 4. titul. de falsa monet. lib. 9. Codicis Theodosiani: idem probat regia l. vltim. titul. 7.
part. 7. qua de re diuus Hieronymus in vita Antonij eremitæ scribit, huius criminis authores,
ne ipso strepitu deprehenderentur, ad eum
vsum in eremis antra sibi parasse: vt furtiuæ, &
falsæ monetæ essent officinæ. Qui verò falsam
monetam effecerit, aut hoc crimen commiserit sub Imagine Imperatoris, ipsiúsue Imperatoris falsam monetam percusserit, igni comburendus est. l. 2. C. de falsa monet. secundum
communem eius interpretationem, quam ibi
tradidêre gl. Cynus & alij, omniaq́ue eius bona publicantur: vt eadem lege
cōstitutumconstitutum est.
Idem erit in committente crimen istud circa
regiam monetam. text. elegans in l. ix. titul. 7.
part. 7. Imò & proditionis crimen committitur, ac humana maiestas læditur hoc perpetrato scelere: & ideò huius criminis reus itidem est, & læsæ maiestatis sceleri obnoxius:
quod probatur in dict. l. 2. & in dict. l. Valentiniani: atque in l. 1. titul. 2. part. 7. dicitur enim
vulgò aleuosus, ac dimidiam ex ea causa bonorum partem amittit. l. 4. titu. 6. lib. 8. ordinat.
quibus adde l. 7. titul. 12. lib. 4. fori. Quod si
quis hoc crimen commiserit circa numismata
principis inferioris, qui non sit Imperator, puniendus erit pœna capitali. text. in d. l. 1. C. de
falsa moneta. notant omnes in dict. l. 2. gloss. &
doctor. in dict. capit. quanto. de iureiuran. Nec
in huius criminis punitione quò ad prædicta
quidquam refert, sit moneta aurea, ærea, vel
argentea: sicuti visum est Saliceto in dict. l. 2. &
Matthæ. Afflict. in dict. titul. 40. colum. 2. probat regia lex 9. titul. 7. part. 7. Hæc autem pœna capitalis, de qua in dict. l. 1. deportationis est. gloss. in l. vltim. C. de veter. numisma.
potest. libr. 11. notat Salicet. in dict. l. 2. latè Alexand. in consi. 104. libro 1. column. 2. post Baldum in eadem l. 2. atque hæc dicta sint iuxta
frequentissimam iuris vtriusque interpretationem. Ego verò ex ipsis Cæsarum constitutionibus aliter rem istam opinor esse intelligendam. Nam pœna ignis in ea tantùm
specie constituta est, vbi quis solidos, numos
inquam aureos, & Cæsareos adulterauerit.
textus insignis in l. 5. titul. de falsa moneta.
lib. 9. Codicis Theodosiani, quæ quidem constitutio data est à Constantio Augusto Antiochiæ. Qua ratione non admodum absona,
nec absurda, imò propria est interpretatio
gloss. in dict. l. 2. C. de falsa monet. dum illius legis pœnam adulteranti aurea Imperatorum nunismata infligendam esse opinatur: tametsi communis interpretatio hoc ipsum non
admiserit, sed si quis alia, etiam Cæsarum, &
Imperatorum numismata fecerit adulterina,
pœna capitali puniendus erit. l. 1. C. de falsa
monet. quæ deducta est à l. 2. eiusdem tituli libro 9. Codicis Theodosiani. Nec vnquam mihi placuit, nec iure probari potest, eam constitutionem tractasse de his puniendis, qui crimen hoc in numismatis inferiorum perpetrauerint: cùm ius istud cudendi monetam solis
competat summis principibus, quemadmodum paulò ante probatum est: de quibus Cæsares ipsos intellexisse adeò est veritati consonum, vt planè censeam, nec vsquam aliud cogitasse. Hæc sanè capitalis pœna, vt cesset
omnium doctorum in hoc controuersia, explicatur apertissimè in l. 1. C. de falsa monet. lib.
9. C. Theodosiani, qua quidem constitutione
Imperator Constantinus ad Verium Constantinopoli diffiniuit, Decurionem, vel Decurionis filiam à patrio solo exilij perpetui conditione ad ciuitatem in longinquo positam mittendum: ac Cæsarem ipsum consulendum super facultatibus ipsius
delinquẽtisdelinquentis: plebeium
rebus amissis perpetuæ dari damnationi: seruum autem vltimo supplicio afficiendum esse. Hæc sanè dicta lex, ex qua maximè probatur Saliceti interpretatio in d. l. 1. C. de falsa monet. Hinc etiam apparet leg. 2. C. de falsa moneta, in princip. vsque ad versic. cuius
obnoxij. deductam fuisse à l. 1. quæ est Constantini ad Tertullum Præfectum Africæ. vers. autem cuius obnoxij. ex l. 8. quæ est Valentiniani. Theodosi, & Arcadij Imperatorum. & versicul. Præmio accusatoribus proposito. deduci ex l. 5. quæ est Imperatoris Constantij ad
Leontium. titu. De falsa moneta lib. 9. Codicis Theodosiani. tametsi in Codice Iustiniani
tota ea constitutio tribuatur, & asscribatur
CōstantinoConstantino ad Tertullum Præfectum prætorio.
Is verò, qui monetam propria authoritate, iusti tamen ponderis, & materiæ, ac formæ legitimæ percusserit: eadem pœna puniendus est,
qua punitur adulterinam monetam
fabricāsfabricans.
gl. in l. 2. C. de falsa monet. notat Alexand. in
l. singularia. num. 26. ff. si certum petatur. sensit Bartolus in l. qui falsam. ff. de falsis. vbi
Hippo. nume. 66. scribit, hac in specie pœnam
extraordinariam fore infligendam. Quod mihi non placet: præsertim, quia regia lex 9. titul. 7. partita. 7. etiam hanc criminis speciem
ignis pœna puniendam esse statuit. Excusatur autem qui adulterina numismata fecerit
ex eo, quòd scelus id commiserit in moneta,
quæ in ea prouincia nec expenditur, nec in vsum
commerciorũcommerciorum admittitur: notat Alexand.
in consi. 104. li. 1. Afflict. in dictis constitutionibus Neapolitanis libro 3. rubri. 40. tradit Hippo. in l. qui falsam. numer 73. paulò antè citata.
|
Saltem excusabitur hic hac ex causa ab huius
criminis pœna ordinaria, & extra ordinem punietur. Sed & an in hoc crimine conatus ipse
nondum perfecto, nec consummato delicto sit
puniendus, traditur à Iurisconsulto, & eius interpretibus ibi in dict. l. qui falsam. & à Thoma
Grammatico, decisione 74. nos itidem aliquot
de conatu adnotauimus in clem. si furiosus. de
Homicid. 2. part. in princip. num. 6.
