Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XVII.

QVMVIS Pauli Secundi constitutione locatio rerum ecclesiæ, vltra triẽniumtriennium prohibita sit, eadẽeadem tamen permissum est, ecclesiarum res dari in emphyteusim ea forma & pacto, quo concedi consueuerint & iure permissum sit: ideò examinare oportet, quonam modo à canonibus antiquis, iurisq́ue ciuilis legitimis sanctionibus statutum sit, posse res ecclesiarum dari in emphyteusim. Cui quidem quæstioni præmittendum est, in alienatione re

1

*rum ecclesiæ eam adhibendam esse solennitatem, vt præter prælati consensum, & authoritatem ipsius capituli præmisso tractatu consen|

p. 287

sus itidem accedat. text. est celebris in c. sine exceptione. 12. q. 2. qui à Gratiano tribuitur, & adscribitur Leoni Papæ in epistola ad vniuersos episcopos per Siciliam constitutos, quæ quarta est inter Leonis Epistolas, & tamen inibi, nec aliquo diui Leonis epistolarum loco, ni fallor, nulla huius canonis mentio fit. Sed idem probatur in c. 1. & 2. de rebus eccles. non alienandi n. 6. cap. 1. & capitu. tua. de his, quæ fiunt à prælat. quibus in locis commemoratio tractatus iuxta numerum singularem fit, vt hinc liceat colligere, non esse necessarios tres tractatus, sed tantũtantum vnicum sufficere, quod adnotârunt glo. & Doctor. communiter in dicto capitu. 1. verb. tractatus. Specul. tit. de locato. §. sequitur. versic. scias. Laurent. à Rodulphis in dicto ca. sine exceptione. quęst. 5. asseuerātesasseuerantes admodũadmodum esse vtile, quod ter hac de re præmittatur tractatus, atque ita cōsuetudineconsuetudine obtentum est plerisque in locis: quę quidem solennitas necessaria est in alienandis rebus ecclesiæ cathedralis & episcopalis. item & in alienandis rebus ecclesiæ inferioris, quoties alienatio per episcopum fit: requiritur etenim consensus capituli cathedralis ecclesiæ: at si alienatio fiat per ipsius ecclesiæ rectores, & authoritatem episcopi requirant, ea sola sufficiẽssufficiens est absque consensu & tractatu capituli cathedralis ecclesiæ. textus optimus in Clemen. 1. de reb. eccles. ad vltimam distinctionis partẽpartem. Prima verò probatur in c. 1. de reb. eccl. in 6. & in c. 1. &c. tua. de his quæ fiuntà præl. notant resolutionem hanc Ab. in ca. 1. de his quę fiũtfiunt à pręlat. & ibi Imol. col. vlt. & in c. 2. col. 3. eod. tit. quāquam & vsus recepit secundum Franc. in c. 1. col. 8. de rebus eccle. in 6. & Lauren. in d. ca. sine exceptione. q. 13. & licet Inno. in c. 2. de transact. requirat hanc authoritatẽauthoritatem episcopi in modum decreti. gl. tamen, quam ibi sequuntur Ioan. And. Domi. & Franc. in d. ca. 1. verb. tractatus. vbi etiam ipse Innoc. Panor. & alij in d. cap. 2. consensum tantùm sufficere existimant præmissa causæ cognitione præstitum. quod notandũnotandum est propter differentias, quæ inter consensum & decretũdecretum passim à Doctoribus tradũturtraduntur in l. si quis mihi bona. §. iussum. ff. de acquir. hæred.

Illud profectò est præ cæteris considerandum, in

2

*alienandis rebus ecclesiæ non esse satis, formāformam & solennitatem exactè seruari, nisi & alienatio fiat in aliquo ex casibus, aut aliqua ex causis à iure permissis, quarum meminit glos. in summa. 12. quæst. 2. in prin. vtrunque etenim necessarium est, vt valida sit alienatio, quod probatur in capitu. 2. de reb. eccles. in 6. dum dicit, forma & casib. à iure expressis. & id in d. specie adnotârunt inibi Ioan Andr. & Doct. gl. in c. 1. de in integ. restitut. & in dicto cap. nulli. vbi Abb. & idem in cap. 2. de donat. Anton. Imol. & Abb. in dicto c. 1. Feli. col. 1. & Deci. 3. in ca. quæ in ecclesiarum. de constitut. quorum opinionem sequuntur eam existimantes esse communem. Cardi. in cap. 1. colum. 3. de deposit. Domi. cons. 48. Socin. consi. 52. lib. 4. colum. 2. Soc. in consi. 15. lib. 1. nu. 26. Abb. item in d. c. 1. Deci. consilio 142. nu. 4. Chassanæ. in consil. Burg. rubric. 9. §. 9. num. 12. & Anton. Burgensis in c. cũcum dilecti. col. 2. de empt. & vendi. quæ plurimum coadiuuatur ex text. in d. ClemẽClemen. 1. de reb. eccles. disputat tamen hac de re latè Lauren. à Rodulphis in dicto ca. sine exceptione quæst. 3. Nam quòd alienatio facta adhibita & seruata iuris solennitate, etiam extra causam à iure permissam valida sit, licet ecclesia possit restitutionem petere, asserunt Hostiens. in summa de reb. ecclesi. §. 3. in sin. glo. in summa. 12. quæst. 2. & in d. cap. sine exceptione. quibus suffragatur tex. in dicto c. 1. de in integ. resti. qui probat, ecclesiam posse petere restitutionem in integrum, etiam si alienatio facta sit seruata forma canonum. & tamen si contractus nullus esset, minimè conueniret in integrum restitutio. vnde sequitur contractum validum & firmum esse: cui considerationi responderi poterit, alienationẽalienationem rerũrerum ecclesię in ea specie factam seruata solennitate, etiam factam fuisse ex causa à iure permissa: & nihilominùs potuisse ecclesiāecclesiam lædi in precio & alijs contractus conditionibus, atque ideò ei competere beneficium restitutionis in integrum. QuāQuam ob rem opinio communis verior est, quam & Antoni. Corset. sequitur in singul. verb. Alienatio.

Sed & opinio posterior potest procedere & iure defendi, quando tempore alienationis causa à iure expressa aderat iuxta opinionem & existimationem contrahentium, licet non verè, & sic quamuis apparebat, verè non existebat: nānam tunc valida est mero iure alienatio. glo. in capitul. ad nostram. de reb. ecclesi. verb. enorme. cuius ad hoc ipsum meminêre Feli. in d. c. quæ in ecclesiarum. col. 1. & Anto. Burg. in dicto c. cùm dilecti. etiam si ipse asseueret, primum omnium se illam glo. citasse. Idem tenet Imol. in d. c. 1. de in integ. restitu. & in c. cùm apostolica. de his quæ fiunt à prælat. 4. colum. aptiùs sanè defenditur opinio contra communem eo casu, quo nōnon constat, alienationem factam fuisse extra causam licitam & iure permissam, quia in dubio vbi in alienatione seruata fuerit forma, pręsumitur eam ex causa licita & permissa factam fuisse, quemadmodum voluêre Bald. 2. col. & Ias. numer. 8. in capit. 1. qui feud. dar. pos. post glo. in Authen. hoc ius porrectum. C. de sacros. eccles. quam ad hoc Socin. allegat dicto consilio 15. numero 28. libro 1. idem sensit Laurent. de Rodulphis in d. c. sine exceptione. quæstio. 3. Ecclesia verò probare poterit, alienationẽalienationem factāfactam fuisse absq;absque causa iure permissa, quod omnes fatentur: siquidẽsiquidem & |

p. 288

si propter formæ & solẽnitatissolemnitatis vim, præsumenda sit causa, hæc præsumptio contrariam probationem optimè admittit. quò fit, vt nōnon satis congruè, nec verè & iustè communem sententiam Anton. BurgẽsisBurgensis conetur reprobare ex eò, quòd propter formam & solennitatem præsumatur causam iustam & iure permissam, alienationem licitam fecisse, & validam omninò. Nam id verum est ex quadam iuris præsumptione, & ideò contrarium probari ab ecclesia poterit, quod est omninò aduertendum.

Cæterùm, etiam si verum sit, præsumendam esse causam vtilem & iure permissam in alienatione rerum ecclesiæ, quæ facta fuerit seruata forma canonis, tamen vbi alienatio fit pro satis facien

3

*dis debitis ecclesiæ, & pro æris alieni solutione, non præsumitur causæ iusticia, sed oportet probari, pecuniam debitam versam fuisse in vtilitatem ecclesiæ, & in eius commodum expensam esse, alioqui alienatio rerum immobilium non tenet, secundum Innoc. Cardin. 2. quæstio. Abb. & Imol. numero 14. & 17. in capitul. primo. de deposit. Innocent. & Abb. in capit. quod quibusdam. de fideiuss. & probatur in Auth. de alienatio. & emphy. versi. his verò omnib. præcedentibus, & apertiùs in Græca & Latina Haloandri nouella centesima vigesima, ex quibus & versi. & is creditor hîc intelligatur, deducitur, oportere, quòd emptor rerum ecclesiæ venditarum pro satisfaciendis mutuis, probet precium expensum esse in vtilitatem ecclesiæ: nempe pro solutione pecuniæ, quæ mutuo accepta fuerat: & itidem versa in commodum ecclesiæ. id euidentiùs constat, ex eo, quòd ex contractu mutui ecclesia non teneatur, nisi probetur versio in eius vtilitatem. text. in d. Authen. hoc ius porrectum. vbi Bald. in fine. Innocen. Imol. numero 14. & Doct. communiter in dicto capitul. 1. de deposit. tex. in c. 2. §. hoc ius porrectum. x. quæstio. 2. Regia l. 3. ti. 1. par. 5. quæ expressim in ecclesia & ciuitate loquitur. facit l. ciuitas. vbi Doct. ff. si certum petat. l. 1. C. si aduers. credit. l. 3. C. quand. ex fact. tut. sed & hoc verum est, vbi mutuum datur administratori ecclesiæ, vel ciuitatis, prælato inquam, œconomo, aut rectori etiam nomine ecclesiæ: quòd si mutuum detur prælato & capitulo, decurionibus & præsidi, tunc non est necessarium probari, eam pecuniam expensam esse ad ecclesiæ, vel ciuitatis vtilitatem. Azo. & gloss. in dicta Authentic. hoc ius porrectum ad finem. & ibi Bartol. Cardina. in dicto capitul. 1. de deposit. 2. quæstio. glos. in dicto c. quod quibusdam. & est communis opinio secundum Præposit. in dicto §. hoc ius porrectum. numer. 16. idem tenet Bartol. in dicta l. ciuitas. cuius opinio vera est secundum Iason. ibi, & communis secundum Alciat. & eam sequuntur Fulgo. & Roma. Pau. Aretin. ibidem quibus suffragatur gl. in Rub. C. quæ sit longa consuet. ex quo si isthæc opinio vera est, apparet manifestè intelligendam esse Innocen. Car. Abb. & Imol. sententiam in d. ca. 1. de deposito. cuius in hoc versi. Cæterùm statim in initio memini, iuxta hāchanc Bar. distinctionem, verùm quia hæc Bar. distinctio non omninò, nec absq;absque controuersia recipitur, tutiùs erit, mutuam pecuniam ab ecclesia recipi præmissis tractatibus, & solennitate, quæ necessaria est ad rerum ecclesiæ alienationem: hoc etenim casu præsumẽdumpræsumendum est, mutuatam ecclesiæ pecuniam in eius commodum conuersam fuisse. Extra hunc casum si pecunia mutuetur pręlato & capitulo, etiam si vera sit opinio Bart. ecclesia agere poterit, & vti beneficio restitutionis in integrũintegrum, & præsumetur læsio enormis, nisi probata fuerit conuersio in ipsius ecclesiæ vtilitatem, sicuti colligitur ex Cyno in dicta Authentic. hoc ius porrectum. Alexand. in d. l. ciuitas. 3. col. Imol. in dict. cap. 1. de deposit. numer. 17. & ibi Barba. num. 5.

Qualiter autem probetur, pecuniam mutuatam ecclesiæ vel ciuitati expensam fuisse in ipsius vtilitatem, tradunt Doctor. in dicto c. 1. de deposit. gloss. in dict. Authen. hoc ius porrectum. Abb. in capitu. 1. de solution. gloss. in Authen. de alienat. & emphyteus. §. si verò quis. Alexan. in dicta l. ciuitas. colum. 3. & ibi Ias. colum. vlti. Abb. in c. quod quibusdam. de fideiuss. Ripa. in l. is qui bona. nu. 11. ff. de pigno. & Doct. per tex. ibi in l. vl. ff. de exerci.

His tandem præmissis, ad quæstionis resolutionem aliquot exponam conclusiones, quarum Prima sit: Res ecclesiæ consueta dari in emphy

4

*teusim potest in emphyteusim concedi ea solennitate, qua dari consueuerit: text. in capitu. 2. de feudis, quem ita Docto. communiter interpretantur. Calderin. consi. vlt. de consuetud. Curtius Iunior 2. parte de feud. quæstio. 3. Carolus Ruynus consi. 41. num. 38. lib. 1. notatur in ca. vt super. de reb. ecclesi. non alienan. & licet solennitas à canonibus requisita in alienandis rebus ecclesiarum non possit consuetudine remitti. gl. communiter recepta in cap. cùm causa. de re iudi. Abb. Imol. & Doct. in c. nulli. de reb. eccle. Lauren. de Rodulphis in d. c. sine exceptione. q. 4. & quæst. 16. Rochus Cur. in c. vlt. de consuet. fol. paruo. 48. colum. 1. fatentur hanc opinionẽopinionem communem esse. idem Lauren. in disputatione, quam ponit post capit. sine exceptione. colum. penultima. & Chassan. in consuetud. Burgund. rubr. 9. §. 9. numero 32. textus optimus in capi. 1. de consuetud. id verum est, quò ad alienationẽalienationem propriam & perpetuāperpetuam, ex qua vtile & directum dominium transferatur, secùs verò in datione rerũrerum ecclesiasticarũecclesiasticarum ad emphyteusim, vel feudũfeudum, quemadmodũquemadmodum ex hac 1. conclusione deducitur.

p. 289

Secunda conclusio. Quoties res ecclesiæ datur in emphyteusim absque canonica solennitate iuxta consuetudinem, etiamsi expressim detur pro hæredibus, & simpliciter, non transit in hæredes extraneos, nec vltra tertiam generationem. tex. in Auth. de non alienand. §. emphyteu

5

*sim. glo. Bart. & Doctor. in l. etiam. ff. solut. matrimo. vbi latè AlexāAlexan. idem Alex. in l. si patroni. colum. 5. ff. ad Trebel. Antonin. Imol. Abb. nume. 29. Felin. numer. 27. Deci. nume. 48. in c. in præsentia. de probationi. è quibus Alex. & Deci. fatentur, hanc opinionem Communem esse. idem testantur Imo. in l. ex facto. §. vlt. ff. ad Trebelli. & Ludouic. Gozadin. consil. 39. numer. 6. Nec obstat tex. in Authen. de alienati. & emphyteu. §. licentiam. quò probatur, posse res ecclesiæ dari in emphyteusim perpetuāperpetuam. id etenim intelligitur iuxta formam tex. in dicto §. emphyteusim. vt perpetua intelligatur ad tertiam vsq;vsque generationem, atque ita Gozadi. respondet. §. licentiālicentiam. cui & aliter respondere conantur Abb. Deci. & hi, qui huic secundæ conclusioni subscripsêre. quod apparebit ex his, quæ statim trademus. intellectus autem Gozadini constat ex Albe. in proœmio. C. verb. perpetui. & CremẽsiCremensi. singul. 15.

Tertia conclusio. Res ecclesiæ præmissa causa, & canonica solennitate ad veram alienationem necessariis, poterit dari in emphyteusim perpetuam, & ea conditione, vt ad extraneos hæredes transeat, nam si eo casu poterat res omninò alienari, nimirum, si possit in hanc emphyteusim concedi Antoni. Imol. Felin. nume. 27. Deci. numer. 48. in dicto c. in præsentia. AlexādAlexand. in dict. l. etiam. Barto. in Authent. perpetua. C. de sacros. eccl. gl. in Auth. de non alie. §. alientionis. Corne. consi. 13. lib. 3. & Ludo. Gozad. consi. 39. colum. 1. & nume. 12. Imol. in l. quod dicitur. num. 8. & 10. ff. de verb. oblig. atq;atque ita poterit aliter adsumi, & intelligi text. in dicto §. licentiālicentiam. eritq́;eritque ista conclusio facilior, si sequens iure probetur.

Quarta conclusio. Res ecclesiæ data simpliciter pro hæredibus & perpetuo in emhyteusim, seruatis tamen his, quæ ad veram alienationem iure requiruntur, etiam ad hæredes extraneos, & perpetuò defertur, siquidem sub eadem forma res illa poterat perpetuò, & in extraneos alienari, & ideò videtur, rem istam ita simpliciter datādatam ad emphyteusim, perpetuò hæredibus, etiam extraneis competere, quod maximè est adnotatione dignum, ac deducitur ex dicto §. licentiam. & idem voluerunt Abb. numero 29. Antoni. Imol. Felin. numero 27. Deci. numero 48. in dicto c. in præsentia. AlexādAlexand. in dict. lege etiam. Gozadinus consilio 86. numer. 22. idem tenent hāchanc dicentes esse Communem opinionem Christophor. Porc. in §. adeò. Institut. de locat. & Curtius Iunior consil. 4. colum. 1. & licet gl. Bart. & alij in dict. l. etiāetiam. tenuerint, emphyteusim ecclesiasticāecclesiasticam simpliciter constitutāconstitutam non transire ad hæredes extraneos, etiamsi accepta, & data sit pro hæredibus, quorum opinionem esse Communem testantur hi, quorum memini in prima conclusione. & Gozadin. consil. 75. nume. 9. ea tamen opinio, vt superiùs diximus, procedit, quando emphyteusis ecclesiastica constituitur ea forma, qua res ecclesiæ locari, & dari in emphyteusim solent absque solennitate canonica secus verò, si detur res ecclesiæ in emphyteusim seruata forma, & solennitate, quæ ad veram alienationem requiritur: nam tunc potest expressè dari cum pacto, quòd perpetua sit, & ad hæredes extraneos transeat, imò simpliciter pro hæredibus data ad extraneos hęredes pertinet, sicuti præter alios resoluit Præpositus in c. perpetua. 10. quæstion. 2. & Parisius dicens, hanc resolutionem esse Communem in consi. 85. lib. 4. nume. 17. & sequentibus. Quin etsi emphyteusis ecclesiastica detur ea solennitate, qua dari consueuerit, quandoque etiam ad extraneos hæredes transit, nempe si data sit pro hæredibus quibuscunq;quibuscunque. Bal. in c. Imperialem. de prohibi. feud. alien. per Freder. col. 7. idem in l. 1. quæst. 34. ff. de rerum diuisi. Deci. consi. 208. colum. 2. Bald. in l. cùm virum. col. vltim. C. de fideicommiss. & est Communis opinio secundũsecundum Curtium Iuniorem consilio 3. colu. vlt. & RipāRipam in l. ex facto. §. vltim. ff. ad Treb. nu. 16. Curtium item Iuniorem consi. 1. col. 2. nume. 1. idem si dictum sit pro omnibus hæredibus, notatur in d. c. in præsentia. & per Gozadin. consil. 59. nu. 15. colligitur ex Bart. & alijs in d. l. etiam. Quin & idem dicendum erit, si dictum sit in contractu, pro te, & hæredibus, & quibus dederis, vt tradunt Curt. d. consi. 4 col. 2. & Paul. Parisi. cons. 71. lib. 3. nume. 44. passimq́;passimque à Doctor. nominatim aliquot verba referuntur, quę contractibus adscripta operantur, vt emphyteusis ecclesiastica etiam ad extraneos hæredes transeat. dubium tamen esse poterit, an vbi vel expressè, vel tacitè in extraneos hæredes data fuerit emphyteusis, requiratur canonica solennitas, nam Gozadin. consi. 39. nume. 12. vtrunq;vtrunque requirit, solennitatem, scilicet, canonicam, & quòd expressim, vel verbis id tacitè significantibus emphyteusis in extraneos detur, vt eis competat. Quod non est omninò expeditum, siquidem emphyteusis ecclesiastica data absq;absque ea solennitate, quæ ad verāveram alienationem requiritur, ad hæredes extraneos minimè pertinet, & tertiam generationem non egreditur. d. §. emphyteusim. gloss. & Docto. in d. l. etiam. qui fatentur, hoc verum esse, nisi actũactum sit expressè, vel tacitè, quod ad extraneos hæredes deueniat. igitur hi Doct. sentiunt, posse expressim dari emphyteusim ecclesiasticam eo pa|

p. 290

cto, vt extraneis etiam hæredibus deferatur, modò seruetur forma, & consueta solennitas, qua in re plurimùm consuetudini tribuendum est. Quòd si ecclesiastica emphyteusis detur seruata solennitate ad veram alienationem requisita: hæc, ni fallor, si simpliciter concessa fuerit pro hæredibus, ad extraneos etiam pertinebit, quamuis fatear, tutiorem esse eam opinionem, quæ probat, & asserit, tunc hæredibus extraneis non deferri emphyteusim, nisi id expressum fuerit, aut verbis generalibus significatum. Ex his apparet intellectus ad text. in c. ad aures. de reb. eccl. & in c. nulli. eod. ti. gl. in §. adeò. Insti. de locat. vbi quandoq;quandoque in reb. ecclesiæ permissa videtur emphyteusis, & ea perpetua: quandoq;quandoque omninò prohibita, aut saltem quibusdam limitibus, & conditionibus restricta.

Hinc apparet Bald. in c. vlti. de feud. dat. in vicem

6

*legis commissoriæ. num. 2. rectè hanc quæstionem intellexisse, dum is scribit, emphyteusim rei ecclesiæ per legitimi temporis vsucapionem adquisitam, eam habere conditionem, & qualitatem, vt nec ad hæredes extraneos transeat, nec perpetua sit, imò tantùm ad tertiam vsq;vsque generationem duret. præscriptio etenim eam naturam sequitur, quam res ipsa generaliter, & propriè habet. Emphyteusis verò ecclesiastica ex propria vi, & natura, nec ad hæredes extraneos transit, nec vltra tertiam generationem extenditur. d. §. emphyteusis. Huic sententiæ Baldi accedit Iason in l. 2. nume. 160. C. de iure emphyteusi.

Quinta conclusio. Emphyteusis ecclesiastica simpliciter data alicui, nulla nec filiorum, nec hæredum facta mentione, ad filios, & nepotes accipientis transit. text. in d. §. emphyteusim. sub Nouella de non alienandis, nisi aliud consuetudine, & moribus obtentum fuerit. idq́;idque Bald. fatetur in d. c. vltim. & idem Bald. in Specul. ti. de locato. 2. colum. versic. & in tertiam generationem. quem Iason sequitur in l. certi condictio. §. si nummus. ff. si certum pet. colum. 4. versi. facit ad hoc. & post ipsum Catel. Cotta, dictione. Emphyteusis. Imo. in d. l. quod dicitur. nu. 8. ff. de verb. oblig. Bal. in l. 2. col. 2. & ibi Ias. nu. 160. C. de iure emphy.

Et quia à plerisq;plerisque dubitatur, an sit necessarium, filios, seu nepotes illius, cui concessa fuerit emphyteusis ecclesiastica, esse etiam illius hæredes, & an ad filios hæredes, vt hæredes transeat emphyteusis, operæ precium duxi sequenti capite aliquot ex Bartolo deducere conclusiones ad huius dubitationis faciliorem expeditionem.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XVII.

SVMMARIVM.