Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XI.

TITIVS cùm fundum haberet, ipsum Sempronio vendidit constituto cẽtumcentum aureorum precio, hac adiecta pactione, quod interim, dũdum centum aurei venditori non fuerint soluti, emptor decem annuos aureos super eodem fundo constitutos iure annui reditus redimibilis soluat: cui conuentioni accesserunt & alię contractus leges, quæ solent adscribi his annuorum redituum venditionibus, pręsertim reseruatio dominij directi donec reditus redimatur, translato tantùm vtili in emptorem. contingit tandem precium conuentum solui, ac annuam præstationem redimi biennio, aut anno iam elapso à tempore contractus, quæritur, an intra nouem dies à redemptionis die possit proximior cognatus rem ipsam retrahere, cùm à tempore cōtractuscontractus iam elapsi fuerint tres mẽsesmenses, vel anni, ac deniq;denique tempus ipsum lege Regia definitum. Sic & eadẽeadem quęstio proponitur, quoties fundus aliquis datus alteri fuerit pro decem annuis soluendis iure, & titulo census, redimibilibus: tamen ad rationem decimæ, vidi semel in hoc Granatensi prætorio quæstionem istam varijs iudicũiudicum, & aduocatorum sententijs discussam, eam ob id vtrinq;vtrinque adductis rationib. examinabo, nihilominus quid mihi iure verius visum fuerit exponẽsexponens, ea quidem protestatione, vt liberrimè in contrariam iturus sim sententiam, vbi ex causæ, & controuersiæ allegationibus aliquid sese obtulerit, quod Palinodiam canere recto iustitiæ tramite me ipsum cogat. Et sanè locum fore retractui intra nouem dies à tempore redemptionis, quamuis à die venditionis transierit annus, probatur pluribus rationibus.

Primum etenim constat, saltem quoad dominium directum, hanc venditionem conditionalem esse, siquidem dominium directum retentum à venditore non aliter in emptorem transferatur, quàm si centum aureos precij conuenti sol

1

*uerit idem emptor, solutis itaq;itaque centum aureis dominium directum in emptorem ex venditione transit, non prius. l. qui hæredi. §. vltim. ff. de condit. & demonstra. l. qui absenti. §. 1. ff. de adquir. poss. l. ei, qui ita hæreditatem. ff. de condit. Instit. cap. super eo. & ibi gloss. de condit. appo. l. hæc venditio. ff. de contrahend. empt. Bart. in l. si is qui pro empto. quæst. 4. principali. ff. de vsucapi. Dies autem à lege ad retrahendum dati in contractibus conditionalibus, currunt à die euentus conditionis. tex. in l. Titius. §. procedit autem. ff. de excusa. tutor. tex. item insignis in l. 1. §. annuus. ff. quando de peculio acti. &c. è quo Gulielm. de Cuneo, & Alberic. in hac propria quæstione hoc ipsum adnotârunt. idem Alberi. in prima parte statuto. quæstion. 97. ad finem. Bald. in tracta. Protomi. columna 5. versicul. sed quæro. Matth. de Afflictis. in eodem tract. §. licet enim suprà diximus. colu. antepenul. versi. sed an si vendita. optimè Andræ. Tiraq. lib. 1. de retract. §. 1. gl. 10. nu. 45. Nec refert, traditionem rei venditæ factam esse ante euentum conditionis: nam & ea traditio in dubio facta cẽseturcensetur sub eadem conditione, non purè, & simpliciter, sicuti ex Bart. deducitur in l. sub conditione. ff. de solutionibus. ad finem. cuius distinctio ad hanc rem omninò, & diligenter est adsumenda cum his, quæ Tiraquel. adducit dicto §. 1. gl. 2. nu. 28. & hæc quidem vera sunt, quamuis etiam in venditione conditionali, diem retractus currere à |

p. 400

tempore contractus, non ab euentu conditionis senserit Guido Papæ q. 257. Quòd si venditio purè facta fuerit absq;absque vlla conditione, tempus datum à lege ad retrahen dum iure sanguinis, currit à die venditionis, etiam ante precij

2

*solutionem, etiam priùs, quàm res tradita fuerit, nec enim computatur id tempus à die traditionis, secundum Signorol. consi. 81. col. 2. Alberi. in l. si filiusfamiliâs. §. cùm fundum. ff. de verbo. oblig. versi. item facit ad alium. opt. tex. in l. sciendum. §. vlt. ff. de ædilit. edict. Montaluus idem notat in l. 13. titu. 10. libr. 3. Fori. quod item sensere Cynus, & Salycet. in l. contra. C. de inoffi. test. expressim hanc sententiam veriorem esse censet ipse Tiraq. d. §. 1. glos. 10. nu. 108. & nu. 111. contra Bal. in tract. protomis. colu. pen. versi. secundò, quia nōnon constat. & in simili specie Matt. de Afflict. in eodem protom. tract. §. tota hæc l. colum. 8. versi. sed ponamus. igitur ex his deducitur, in hac, quam tractamus, quæstione, diem datum à lege Regia ad retrahendam iure sanguinis rem à consanguineo venditam, non currere statim, sed ab eo die, quo per redemptionem census, res quò ad dominium vtile, & directum eueniente conditione transit in ipsum emptorem.

Secundò, hæc eadem sententia alia itidem argumentatione probatur. Proximior etenim agnatus in prædicta specie non est admittendus, nec iure admitti potest ad retractum ante consoli

3

*dationem dominij directi, & vtilis, quia vbi dominium tantùm vtile transfertur in emptorem, & manet directum apud venditorem, non est locus retractui, quemadmodum patet in eo, qui dat propriam rem in emphyteusim, vel in locationem ad longum tempus, ea ratione, ꝙquod res non exeat de familia, nec de cognatione, imò finita emphyteusi, aut locatione, ad ipsam familiam omninò redit. quamobrem cessat ratio vltima, & finalis Regiæ cōstitutionisconstitutionis, quæ proximiori cognato permittit rem venditam à consanguineo intra nouem dies retrahere: sic sanè in locatione ad longum tempus non esse retractum admittendum, asserunt Nico. Boer. in cōsuetconsuet. Bituricensib. rub. de retract. §. 1. versi. item non habet. Et Tiraq. lib. 1. de retract. §. 1. glos. 14. nu. 79. & sequentibus. cùm ad ipsum locatorem finito locationis tempore res locata redire debeat. Eadem ratione quoties res datur in emphyteusim, non est locus retractui, quemadmodum adnotârunt Stephanus Bertran. consi. 7. lib. 1. & Tiraquel. lib. 1. de retract. §. 33. glo. vnica. nisi fiat contractus emphyteusis in fraudem legis, quod tradit Matth. de Afflict. decisione Neapolit. 72. vnde infertur, nōnon esse lege Regia admittendum agnatum proximiorem ad retrahendam rem, quæ fuerit alteri data ad perpetuum censum, quem redimere non liceat, cùm ex communi contrahentium vsu in hoc contractu dominium directum maneat penes venditorem, vtili tantùm in emptorem translato, quod propriũproprium est emphyteusis, & ea ratione hic contractus, leges & iura contractus emphyteutici habet. imò & si facta conuentione in forma cōtractuscontractus emphyteutici, vel census perpetui, postmodum pactum sit, quod ea pensio perpetua redimatur pecunia, & redempta fuerit, non est locus retractui, modò fraus cesset, secundum Matthæ. de Afflict. d. decisi. 72. num. 8. ita asseuerans in Regio prætorio Neapoli pronunciatum fuisse. Ego verò etsi videam, legem Regiam minimè obtinere, vbi res fuerit data in emphyteusim ad pensionem perpetuam, vel iure census itidem perpetui, ita quidem, vt eiusdem rei dominium directum penes venditorem maneat, tamẽtamen quoties ea pensio ex pacto redimibilis est, non possum mihi persuadere, vtcunq;vtcunque ea redemptio cōtingerecontingere possit, quin & retractui locus sit, cùm res auita, & patrimonialis ex ea causa ad exteros deueniat cognatis exclusis, quod Regiæ cōstitutioniconstitutioni admodum est cōtrariumcontrarium, & id statim apertiùs probabitur. Imò etiamsi receptum sit frequentissima omnium sententia, retractum iure sanguinis non posse competere proximiori cognato ad rem datam in emphyteusim, aut cẽsumcensum perpetuum, quod item explicuit Caro. Molin. in consuetu. Parisien. §. 23. quæstio. 16. & 17. profectò æquius est, & Regiæ constitutioni admodum conueniens, quòd proximus ad hunc retractum veniens, & cum eodem onere rem recipere volens omninò ad mittatur, præsertim cum hæc datio in emphyteusim quædam sit alienatio. l. vltima. C. de rebus alienis, non aliena. l. prima. ff. si ager vectigal. atque ita semotis consuetudinibus visum est Ferrono in consuetudin. Burdegalen. rub. de retractu. §. 25. Quod si iuxta receptam opinionem agnatus proximior non potest rem ratione translati vtilis dominij ante directi translationem perfectam retrahere, non currit ei tempus à lege datum ad retrahendum, cùm sit is agere impeditus ex natura ipsius contractus emptionis, & venditionis. lege vltima. C. de annali exceptio. nec iure probari poterit, diem à lege datam ad retrahendum currere interim, dum ipse proximior agnatus, & si retrahere vellet, minimè admitteretur, impediente ipsa natura contractus.

Cæterùm his, quæ modò adduximus, accedit, quòd nec retractui locus sit, vbi tantùm vsusfructus rei patrimonialis venditus fuerit, cùm in vsusfructus venditione ratio legis cesset,

4

*manente semper proprietate penes venditorem, & vsufructu extinguendo morte vsufructuarij, alijsq́;alijsque modis iure expressis, & item ea ratione, quòd vsusfructus verè inter immobilia |

p. 401

, fundos, & agros, de quibus Regia lex tractat, minimè computetur. leg. 1. §. qui seruum. ff. ad Syllanium. l. qui falsus. §. vlti. in fine. ff. de iniur. atq;atque in hac materia de retractu, ita expressim asserunt Alexander consil. 52. libro primo, numero 2. Andræ. Tiraquell. in libro primo de retractu. §. primo. gloss. septima, numero 54. & sequentibus contra Matthæum de Afflictis in tractatu protomi. colum. decima, versicul. item quæro. & Chassanæ. in consuetud. Burgun. Rubri. 10. §. primo. versi. aduerte. num. 14. Quibus sanè fit, vt tempus lege Regia definitum ad retrahendam rem à consanguineo venditam in specie quæstionis propositæ, currat à die redemptionis, quo consolidatur dominium directum cum vtili.

Tertiò, eandem sententiam probare, & instruere possumus ratione quadam, quæ tacitæ obiectioni respondet. Nam si quispiam dixerit, vtile dominium non posse retrahi post nouem dies, à die translationis eiusdem, licet directum possit iure sanguinis haberi ex retractu intra nouem dies à tempore quo reditus redemptus fuerit, annuaq́ue præstatio extincta, dominiumq́ue directum vtili adquisitum: quia dominium vtile non est retrahendum, nisi intra diem præfinitum, & computandum ab eiusdem dominij vtilis translatione, id profectò tollitur ex eo, quòd dominium directum iure retractus adquisitum intra nouem dies ab annui reditus redemptione, vtile secum ratione consolidationis, & vt potentius trahit, siquidem hæc dominia semel consolidata distingui non possunt, lege. si tibi. ff. quibus modis vsusfructus amittatur. leg. is cuius. ff. de lega. secund. & tunc dominium directum, quod potentius est, vtile consequitur societatis causa. vnde qui dominium directum iam vtili consolidatum retrahit, ipsum etiam vtile dominium simul cum directo habet omnino.

Cæterùm, contraria sententia, & quòd in specie quæstionis propositæ, nouem dies à lege dati ad retrahendam rem auitam seu patrimonialem, currant à die ipsius venditionis, pluribus poterit persuaderi.

Primum etenim eius opinionis sum, vt existimẽexistimem, prædictum contractum non esse contractum census, nec venditionis conditionalis, etiam

5

*quòd ad dominium directum, sed esse potius contractum venditionis puræ, ac simplicis traditionis, factæ quidem fide habita precij, & sic titulo venditionis in hunc sanè modum, vt interim dum precium soluitur emptor fructibus rei fruiturus soluat annuam præstationem, & reditum eius quantitatis, qui iustè constitui poterat pro precio ipsius rei, iam equidẽequidem cōuentoconuento cum redimendi pactiōepactione, quam deniq;denique pactionẽpactionem licitam esse probauimus authoritate l. curabit. C. de acti. emp. huius libri c. 4. nu. 6. Nec quicꝗ̈quicquam oberit, ꝙquod in hisce contractibus expressim venditor excipiat sibi, ac retineat dominium directũdirectum rei venditæ, donec precium conuentũconuentum soluatur, nam hæc clausula ab imperitia tabellionũtabellionum contractuum naturānaturam, & discrimina ignorantium ꝓcessitprocessit. Etenim in hoc contractu, de quo agimꝰagimus, reseruatio dominij directi quędāquędam est hypotheca, non deniq;denique cōmuniscommunis, sed eam qualitatem habẽshabens, vt super eo fundo iure cuiusdācuiusdam seruitutis annuus reditus sit constitutꝰconstitutus. hoc verò probatur apertissimè, si quidẽquidem in hoc contractu dominiũdominium vtile, & directum, certo, iustoq;iustoque precio æstimatur, idq́;idque precium statim soluitur, cũcum ad rationẽrationem vniꝰvnius pro decem illicò annuus reditus redimibilis super eo fundo constituatur, qui quidẽquidem reditus obtinet vim præsentis solutionis: nec verè dici poterit, habitāhabitam fuisse fidem precij, imò hæc annuæ præstationis obligatio, & promissio maiorem vtilitatẽvtilitatem affert, quāquam præsens ipsa solutio venditori attulisset. Quòd si hæc venditio censeretur facta habita fide precij, adhuc & terminus ipse retrahẽdumretrahendum à l. datus nōnon à die solutionis precij, sed à die venditionis curreret. tex. insig. in l. 72. Tauri. cuius decisio iure CæsarũCæsarum cōprobaturcomprobatur, quia iam perfecta est venditio, quæ fit habita fide precij, & quò ad effectũeffectum retractus, etiam ante dominij traditionẽtraditionem, dies contractus ipsius, non dies traditionis rei consideratur. Quę quidẽquidem eo tendũttendunt, vt inde manifestũmanifestum sit, in quęl. & themate huius capitis, terminũterminum retractus à die ipsius vẽditionisvenditionis nōnon à die redemptionis annuæ præstationis, currere. His ꝓfectòprofectò libenter addiderim, per venditionem annui reditus super re propria ipsius venditoris constituti, nōnon transferri in emptorẽemptorem, dominium directũdirectum, sed tantùm hypothecam. iuxta l. fundus quem. ff. de annuis leg. & in specie notat Spec. ti. de loc. §. nunc aliqua. versi. 86. & ideò tunc retractui iure sanguinis locus non est, authore IoāIoan. Lupi. in l. 70. Tauri. nu. 27. Quod satis aperti iuris est, qñquando in ea venditione dominium directum in emptorẽemptorem annui reditus non transfertur expressim, sed & si id in cōtractucontractu adiectum sit, ꝙquod dominium directum in emptorẽemptorem transferatur, adhuc opinor idẽidem esse, cùm ea translatio dominij directi potius fiat ad tutiorẽtutiorem annui reditus solutionẽsolutionem, & ratione hypothecæ, quàm veri dominij translationis: necenim vllum preciũprecium pro directo dominio datur, nec id venditur, sed tantùm annuus reditus, qui iustè æstimatur super certo fundo, aliauè re cōstitutusconstitutus. Atq;Atque ita censeo contractus istos fore interpretandos, ne passim concedamꝰconcedamus tabellionib. conuentionum iura, verborum copia mutare.

Secundò, in eiusdem opinionis confirmationem facit, ꝙquod etsi præmittamus, in hac specie contra

6

*ctus venditionem factam fuisse cum reseruatio|

p. 402

ne dominij expressa, donec precium conuentũconuentum solutum fuerit, nihil ea clausula impedit, quin statim dies dati ad retrahendum, currant à die contractus, etiam nondum soluto precio, quia ea conditio naturalis est contractui. §. venditæ. Inst. de rerum diui. notat Bal. in rub. C. de contrah. emp. q. 13. & in specie quò ad retractum ita adnotârunt Matth. de Affli. decis. Neapo. 338. & And. Tira. li. 1. de retract. §. 1. gl. 2. nu. 34. 35. & 37. nihil etenim pactum istud operatur, nec contractum conditionalem facit, cùm id, quod expressum est, ipsius contractus naturæ sit proprium. l. conditiones extrinsecus. ff. de condit. & demōstrademonstra. l. continuus. §. cùm ita. l. interdum. ff. de verbo. oblig. vnde etiam si Tiraquellus huic contractui conditionis vim tribuere visus sit, verè tamen nullam conditionem habet, quæ effectum contractus impediat, ipsaq́ue venditio pura est, tametsi dominium translatum non fuerit. Sic denique constat, hanc dominij directi retentionem, donec precium conuentum solutum fuerit, minimè mutare ipsius contractus potestatem.

Tertiò, hæc ipsa opinio constat ea ratione, quòd in hac specie contractus, statim fuit precium solutum ipso die contractus, cùm loco precij fuerit constitutus annuus reditus, qui iustè cum redimendi pactione emi, & constitui poterat ex eo precio, quod conuentum est ad rei venditæ æstimationem. Etenim fingitur vno actu, precium solutum fuisse venditori, & eundem venditorem id precium dedisse emptori pro annuo reditu redimibili. arg. l. certi conditio. §. si nummos. & §. vlti. cum l. seq. & l. singularia. ff. si certum pe. quò fit, vt omninò manifestum sit, hanc venditionem puram esse, & statim soluto precio peractam fuisse. Et ideò dies datus ad retrahendum ab ipsius contractus tempore currit, non à die redemptionis.

Quartò, idem apparet, quia etsi dicamus, hunc cōtractumcontractum censualem esse, statim à die ipsius conuentionis non expectata redemptione, proximior consanguineus rem venditam retrahere potest ex eo quidem, quod census detur non sub pensione perpetua, sed sub redimibili. quod expressim scribit Tiraquel. de retract. libr. 1. §. 33. gloss. vnica. cui ratio elegans suffragatur, quam tradidit Matthæ. de Afflict. in tracta. protomiseos. §. licet enim suprà diximus. colum. 6. versi. sed quæro de quadam vtili quæstione. Nam secundum eum, si in hoc casu retractui locus non esset, fraus legi, & retractui fieret passim, ac facilimè, siquidem emptor rem in censum accipiens à domino sub pacto redimibilis pensionis, clanculum precium solueret, pensionemq́;pensionemque redimeret, & ea cautela consanguineos à iurere tractus excluderet. eandem sententiam veram esse censent Chassanæ. in consuetud. Burgund. titu. de retract. §. Le vendeur. in princip. ac rursus Tiraquel. §. 1. glo. 2. nume. 35. Quòd si à die conuentionis, & venditionis potest proximior agnatus in hac specie rem ipsam datam ad censum redimibilem iure retractus habere, nullo pacto verè dici poterit, à die redemptionis hunc terminum fore computandum.

Quinta ratio ex præcedentibus colligitur, si consideremus in hac quæstione, & eius specie plures contractus sub vnius nomine contingere. vnus quidem est venditionis fundi pro centum aureis, qui purus est, ac perfectus. Alter verò constitutionis census, iuxta ipsius precij quantitatem ad rationem vnius pro decem cum pactore dimendi, & hic à priori distinguitur, cùm in eo sit venditor is, qui in priori emptoris nomẽnomen habuit, nec refert, quod hi contractus fiant diuersis scripturis, vel vna, modò fiant statim, ac simul modico interuallo constituto. l. lecta. ff. si cer. pet. At si fiant diuersis scripturis hi contractus eodem tamen ferè tempore absq;absque interuallo, censet esse plures cōtractuscontractus Signorol. de Homodeis, consil. centesimo tricesimo nono. quo in loco existimat, diem datum à lege ad retrahendum, statim à tempore contractus currere.

Sextò, eandem sententiam argumento sumpto ab absurdo euitando, in hunc modum probamus. Nam si retractus admitteretur intra nouem dies à tempore redemptionis annui reditus, pro eodem precio, quo res vendita fuit, sequeretur grauis iniuria, quæ emptori fieret. Etenim ipse emptor, vt fundum, & rem immobilem haberet pro precio centum aureorum, constituit annuāannuam præstationẽpræstationem redimibilem, & eam soluit tribus, vel quatuor annis ante redemptionem, & prætereà precium ipsum centum aureorum, & ideò si acceptis tantùm centum aureis à proximiore consanguineo, rem ipsam reddere teneretur emptor, amitteret prorsus annuas præstationes, quas ante redemptionem annui reditus soluerat, quod procul dubiò ab omni æquitate, & iure alienum est. fit igitur, vt retractus in eo contractu, de quo disputamus, vel admittendus non sit intra nouem dies à tempore redemptionis annui reditus, vel si admittatur, soluendum omninò, atq;atque consignandum sit precium ipsum principale simul cum annuis præstationibus ante redemptionem solutis, quorum prius mihi potiꝰpotius arridet propter eas rationes, quas hoc loco adnotauimus.

Septimò, vt hæc ipsa opinio facilius persuaderi valeat, admonendum est, proprietatem alicuius rei vsufructuario venditam, iure consanguinitatis retrahi posse ex lege Regia absque ipso vsu

7

*fructu, qui quidem manebit penes ipsum emptorem, licet per venditionem sit proprietati consolidatus vsusfructus, secundum Cynum, Angel. & Paul. in l. si maritus. C. de in off. testa. |

p. 403

& Tiraquel. lib. 1. de retract. §. 1. glo. 7. num. 64. optimus tex. in l. Dominus. in prin. ff. de vsufr. tandem ex hoc iure retractus proximior cōsanguineusconsanguineus minimè euincet vsumfructum. quam ob rem in hac præsenti dubitatione etiam si locus esset retractui, tantùm is obtineret, quò ad dominium directum, maneretq́ue vtile penes ipsum primum emptorem, nec posset ab eo euinci iure consolidationis, atque ita cessaret, quod vltima ratione prioris opinionis probare conabamur. Quod si dixeris, etiam dominiũdominium vtile posse lege Regia à proximiore consanguineo retrahi: id quidem etiam si verum sit, procedit, vbi retractus intra nonem dies à trans latione dominij vtilis proponitur, nōnon aliâs. Non me latet, maximum discrimen à quibusdam forsan constitui posse inter hunc contractum, quo res venditur reseruato dominio directo, donec precium soluatur, vel annua præstatio loco precij constituta redempta fuerit, & eum, quo vsufructuario proprietas venditur, cùm in priori conuentione dominium vtile venditur, & transferatur statim respectu directi, ex ratione. l. 1. §. quæ onerandæ. ff. quarum rerum actio non detur, & ob id vnus contractus esse videatur, quò ad dominium vtile & directum. l. cùm antiquitas. in principio. C. de testament. siquidem vtrunque simul in eandem conuentionem deducitur, licet translatio directi ex causa differatur. vnde apparet, venditorem tempore contractus ipsius, ex quo dominium in emptorem transmittitur, vtrunque dominium directum & vtile habuisse. At in posteriori contractu, eo tempore, quo proprietas per conuentionem venditur vsufructuario, ipse vsusfructus non pertinebat ad proprietarium: nimirum igitur si à consanguineo proximiore vsusfructus nōnon possit retrahi, cùm lege retractus id tantùm retrahendum est, quod venditor tempore contractus habebat & vendidit, quod item probatur in l. à liberto ff. de bonis liber. & quia precium proprietatis tantùm solutum fuit ex ea conuentione. l. cùm in fundo. §. vxor. ff. de iure doti. Sed tamen vtcunque sit, licet teneamus, quod tutius est, in priore specie contractus dominiũdominium vtile simul & directum euinci posse iure retractus: id quidem obtinebit intra nouem dies à tempore contractus, non ab ipsa redemptione census computandos, cùm ex ea conuentione, ex eo contractu purè facta sit venditio dominij vtilis & directi, tametsi translatio directi dominij sit dilata in diem redemptionis census & annui reditus. Sic denique ab hac septima ratione illud colligemus, contractum istum, de quo agimus, factum fuisse ad translationem vtriusque dominij vtilis & directi, preciumq́ue ad æstimationem vtriusque constitutum esse, vt tandem vtrunque dominium retrahi possit lege Regia intra diem ab ea definitum, computandum sanè ab ipso die contractus. Etenim vt ingenuè fatear, verius esse censeo, quòd in hoc casu dominium vtile, simul & directum retrahi valeant, atque ita non idem hîc esse obseruandum, quod in venditione proprietatis vsufructuario factæ, circa legẽlegem retractus ex Cyno, Angelo & Paul. Castren. adnotauimus.

Octauò loco videbitur fortassè quibusdam, quæstionem istam decisam esse lege Regia, quæstio. 74. est inter Taurinas constitutiones, qua san

8

*citum est, habentem dominium directum, vel vtile tantùm, ius retractus habere ita quidem, vt is præferatur proximiori consanguineo, & tamen iuxta huius quæstionis speciem constat, emptorem soluentem censum redimibilem, annuamq́ue præstationem, vtile saltem dominiũdominium habere ab initio contractus, atque ita de directo esse inter eum & cognatum venditoris quæstionem, ipso consanguineo proximiori petente iure retractus rem ipsam ratione venditi directi dominij per extinctionem & redemptionem annui reditus. Ergo proximior nequaquānequaquam poterit obtinere aduersus habentem iamdiu vtile rei dominium, cùm is, si directum consanguineo venderetur, posset iure quidem id eodẽeodem precio retrahere. argument. l. vendicantem. ff. de euictio. Si verò dixeris legem Regiam 74. non procedere, vbi ex eodem contractu procedit alienatio directi simul & vtilis dominij, quasi tunc habens vtile dominium ex emptione spẽspem habeat ob eundem contractum & directum cōsequendiconsequendi, & ea ratione præferendum fore proximiorem agnatum, ne alioqui fraus fiat legi, tunc sanè respōdebiturrespondebitur, hoc verum esse, modò terminus datus à lege currat, & computetur ab ipso cōtractuscontractus die, quo quidem facta est vtriusque dominij alienatio, licet directi translatio dilata sit in tẽpustempus redemptiōisredemptionis annui reditus, & sic in diem, quo verè ac omninò fit vltima solutio precij conuenti.

Sed & si quis aduersus sextam rationẽrationem dixerit, annuas præstationes non iniquè exigi ab ipso emptore, inter im dum precium non fuerit soluũsoluum loco quidem fructuũfructuum, quos è re ipsa perceperit. argu. l. curabit. C. de act. emp. id profectò æquũæquum est, quando annuæ præstationes non excedunt fructuum æstimationem deductis expensis, & ideò, etiam si res retrahatur, non erunt à proximiori cognato annuæ præstationes emptori reddendæ: at si annui reditus ab emptore soluti fructuum æstimationem excesserint, iniquum erit, eum excessum à proximiori consanguineo retrahente rem ipsam venditam minimè solui casu, quo retractui locus sit.

Quibus tandem effectum est, vt isthæc posterior sententia æquior, iure verior & reipublicæ magis conueniens ad tollendas iniurias, quæ in |

p. 404

commutationibus & contractibus accidere solent, omninò videatur. quam obrem ea meo iudicio potiùs, quāquam contraria in praxi seruabitur, nisi quandoq;quandoque ex negocij qualitate visum fuerit iudicibus fraudẽfraudem conuentioni subesse, eamq́ue contigisse ad effugiendum retractum, qui iure sanguinis lege Regia permissus est: etenim tunc prior opinio potiores partes obtinebit.

Non oberunt huic posteriori sententiæ ea, quæ in prioris confirmationem adducta fuêre. PrimũPrimum etenim cessat, quia in hoc cōtractucontractu hęc vẽditiovenditio, nec quò ad dominium vtile, nec quò ad directũdirectum conditionalis est, de vtili satis apparet, nec negari poterit: de directo autem probatur ex his, quæ adnotauimus in prima, secunda & tertia, ac quinta & septima rationibus posterioris partis, quibus constanter probare conati sumus, nullam subesse huic conuentioni conditionem.

Secundum minimè item obstat, cùm eius fundamenti ratio, etiam si vera sit, de quo inibi actum fuit, obtinet in re, quæ datur in emphyteusim, vel censum ad rationem perpetuæ pensionis, non vbi pensio ipsa ab initio contractus redimibilis sit. At in hac specie contractus, de quo disputatum est, pensio est redimibilis, & ea ratione censetur statim dominium vtrunque purè alienatum, quemadmodum in probatione secundæ opinionis passim contendimus.

Tertium, eadem ratione deficit, præsertim ex notatis in septima postremæ partis ratione. Quia statim dominium directum per ipsam conuentionem alienatum est.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XI.

SVMMARIVM.