THEMA CAP. XVI.
De tertio, qui vult executionem sententiæ
inter alios latæ impedire.
SVMMARIA.
-
1 Tertius, qui executionem sententiæ impedire vult, docere
debet intra breue tempus ius contradicendi.
-
2 Non est admittenda contradictio illius, qui se opponit executioni ad eam impediendam, quoties calumnia præsumitur ipsius opponentis.
-
3 Intellectus l. is, à quo. ff. de rei vendicatio.
-
4 Intellectus l. à diuo Pio. §. si super rebus. ff. de re iudicat.
& eorum, quæ Bart. ibi scripsit.
-
5 Tertius seipsum opponens executioni, an sit admittendus
à iudice, qui ad requisitionem, vel iussum alterius sententiam exequitur.
AGITVR sæpissimè de sententijs iudicialibus
exequẽdisexequendis, cùm
in rem transierint iudicatam, aduersus eos, qui expressim fuère
condemnati, cui tamen executioni frequenter tertius aliquis obuiam ire conatur, eam impedire volens, & asseuerans, se
ipsum condemnatum non fuisse nec victum, &
præiudicium graue pati, ex ipsius sententiæ
executione. Idcircò par est, vt & rem
istāistam summatim explicemus illud præmittentes, quod
vbi sententia nocet tertio, quo ad plenum pręiudicium ex natura causæ, vel ratione scientiæ, aut alio quouis pacto, nec possit tertius
appellare, non est cur tractetur, an ipse possit
executionẽexecutionem impedire, cùm minimè sit ad hoc
admittendus, ex his, quæ latius scripta fuêre
in capitul. proximo, & notatur in l. sæpè. ff. de
re iudicat. & in cap. cùm super. eod. titul. Iam
enim est sententia, etiam quo ad
tertiũtertium, translata in rem iudicatam, atque ideo eius executio impediri non debet. Tota igitur versatur
controuersia in ea specie, in qua sententia lata inter alios, alijs non præiudicat, nec iure nocet. Nam vbi præiudicat & nocet, tunc vel potest tertius appellare, & eo casu executio suspenditur, aut non potest appellare, & executio
suspendi non debet. Quamobrem contingere
poterit quòd tertius velit impedire executionem sententiæ, quæ rei iudicatæ authoritatem
habet contra condemnatum, duobus casibus,
primò (inquam) vbi sententia huic tertio nullo pacto iure nocet, secundo, quoties ea nocere iure potest, & nocet: potuit tamen tertius
appellare, & appellauit, licet victus appellare
*non potuerit, aut non appellauerit. In his tandem casibus vtcunque sit, qui velit impedire
sententiæ executionem, docere debet summatim & intra breue tempus, quod sibi damnum fiat ex illius sententiæ executione, alioqui non est admittendus: quemadmodum
probat text. elegans in capit. veniens. in 2. de
testib. & ibi Panormitanus & Felin. idem Fel.
in c. præterea. colum. penult. de testib. cogen.
probatur idem in l. à diuo Pio. §. si super rebus. ff. de re iudic. & est COMMVNIS opinio, ita tamen intelligenda, vt sufficiat semiplena probatio, nec sit necessaria probatio integra, secundum Innocent. & omnes in dict.
capitul. veniens. vbi Felinus numer. 13. hoc ex
omnium traditione deducit. Idem Felin. in
dict. capit. cum super. numer. 16. de re iudic.
quo fit, vt quoties tertius à sententia inter alios
lata velit appellare, & executionem impedire, non sit illi satis, iustam appellandi causam
exponere expressim in appellatione, sed oportet illam probare statim intra breue tempus,
saltem summaria, & semiplena probatione,
|
quòd si tantùm appellet, nec impedire conetur
executionem, satis erit, causam in ipso appellationis libello proponere, quæ appellationem
ipsam iustificet.
Verùm quoties præsumi possit calumnia tertij appellantis, & se opponentis executioni, tunc
non est admittenda eius appellatio, nec oppositio, sicuti constat ex cap. suscitata. de in integrum restitu. glo. Abb. Fel. & Dec. in cap. super
*eo. de offic. delega. verbo. tenebit. Felin. in cap.
vlt. colum. vlt. de calumniatori. Card. & Fel. nu.
10. in cap. veniens. in 2. numer. 10. de testibus.
Card. in Clement. 1. q. 4. de re iudica. Abb. & alij
in d. cap. suscitata: quorum est communis opinio. Scribit tamen Panormitanus in d. cap. super eod. hanc calumniæ præsumptionem tolli, si tertius offerat proprij, ac grauis præiudicij
probationem statim, &, (vt aiunt) in continenti, tunc etenim probatio ista recipienda est, &
interim ad breue illud tempus differenda executio, quia calumniæ præsumptio cessat. Hæc
Panormitani sententia probatur in capit. interposita. in princip. de appellat. idem repetit
Panorm. in d. cap. suscitata. nu. 7. text. optimus
in ca. literas. de restitu. spolia. versi. prætereà. l. si
is, à quo. in princ. ff. vt in possess. legat. Innocen.
in cap. post electionem. de concessio. præben.
idem Abbas & Decius 2. colum. in dicto capit.
interposita. Non me latet, quibusdam visum
fuisse, quòd præsumptio calumniæ non tollatur per oblationem probationis præsentis &
statim faciendæ: authoritate gloss. in dicto cap.
suscitata. verb. sententiæ. vbi Imola. column. 3.
Antonin. Corsetus in Singular. verb. exceptio.
tamen gloss. prędicta non omninò probat hoc,
imò potius idem quod Panormita. ex ea deduxit, vt constat in priori eius parte, à qua quidem
opinione, & si tentauerit post recedere, non
tamen expeditè, ac deliberatè discessit. Sic
denique licet opinio Panormit. dubia sit, dum
is scribit, exceptionem quamlibet, quæ legitima sit, admittendam esse, si offeratur eius probatio statim, etiamsi lege, vel statuto nulla sit
alioqui exceptio admittenda. Nam Alexan.
hanc sententiam improbat consil. 94. libr. 4. cui
pro Panormitan. respondet Decius in capitulo
ex parte. in 2. colum. 4. de officio delegat. nihilominus, vbi plena probatio, & integra offertur
statim, & in continenti, ipse opinor, tolli ex
hoc calumniæ sus picionem, quæ profectò sæpissimè tolli non poterit ex probatione semiplena, quod eleganter admonet Felinus in dicto capitul. veniens, in 2. numer. 10. de testibus.
qua in re multum erit tribuendum boni viri, ac
discreti iudicis arbitrio,
nōnon tantúm circa probationis qualitatem, sed & circa tempus ipsum,
intra
ꝙquod fieri debet: quemadmodum Panor. in
d. c. veniens. docet. nu. 11. & post eum alij præsertim Fel. nu. 15.
Sed & si tertius docere velit, adhuc probatione integra graue præiudicium sibi imminere, si sententia executioni tradatur, & ea ex causa eam
impedire, admittendus non est, quo ties is ante sententiam sciuerit, causam & litem tractari
inter victorem & victum, sic etenim censent
rem istam intelligendam fore Antonin. Abb. &
Fel. numer. 10. in d. cap. veniens. in 2. de testibus.
Nicol. Boer. decisi. 79. col. 1. qui alios authores
citat.
Horum autem sententia non est ita indistinctè intelligenda, fortassis etenim malè plerunque
intelligitur. Nam vel sententia illa, de cuius
executione agitur, & aduersus victum authoritatem habet rei iudicatæ, alteri præiudicat
ratione scientiæ, & in hoc casu, vt superiùs adnotauimus, tertius appellatione proposita, si
eidem permittitur, impediet executionem in
præiudicium eiusdem tertij, non obstante scientia, vel nocet alteri sententia ex natura causæ, & non est tractandum de impedienda eius
executione, cùm etiam aduersus tertium ignorantem transierit in rem iudicatam. Quod si
sententia tertio non nocet iure, nec præiudicat, parum refert, quod is sciuerit causam & litem tractari, quia etiam scienti non infert iure
sententia præiudicium aliquod, & ideò quoties in executione huic præiudicium immineat, aut aliqua læsio contingere possit, est admittendus ipse tertius ad impediendam executionem, non obstante scientia litis, & causæ.
Igitur opinio Antonij, Abb. Fel. & aliorum tunc
erit admittenda, cum tertio præiudicat sententia ratione scientiæ, & ex eadem causa non est
eidem appellatio permissa. Ita equidem authoritates vtriusq;vtriusque iuris ab his authoribus ad ductę,
planè sunt intelligendæ, quandoquidẽquandoquidem in hac
specie constitutæ sunt.
His tandem prænotatis, vtar hac in quæstione
cōmunicommuni ferè omnium distinctione, quam tantisper aperiam, iuxta praxim, quæ mihi ex vsu forensi visa sit expeditior. Est etenim species quędam & casus admodum frequens, cùm aduersus alicuius rei possessorem pronunciatur sententia de eadem re actori restituenda, & tamen
qui pendente ea lite, eandem rem ab eodem
possessore petierat, ac nondum obtinuerit, impedire vult prioris sententiæ, & rei iam iudicatæ executionem. Hoc sanè casu, non impeditur executio, nec impediri debet, licet cautio danda sit ipsi possessori, cum ab eo res aufertur, quòd si secundus petitor fundum aut
rem euicisset, eam præstabit, aut indemnem
ipsum reum constituet. textus celebris in l. is, à
quo. ff. de rei vendication. & l. sequent. quæ Iurisconsultorum responsa sic intellexêre Innocentius, Abbas, Antoni. Cardin. Felinus numero 8. Areti. & alij in dicto capitulo veniens.
in 2. de testibus. Bart. Alexand. & Iason. colum.
penult. & final. in l. à diuo Pio. §. super rebus. ff.
de re iudicata. Felinus, post alios ibidem in di|
cto c. cùm super. colum. 4. Quo fit, vt si post sententiam, quæ transierit in rem iudicatam cœperit tertius agere contra victum, aut se opponat executioni, executio differenda non sit,
nec item cautio præstanda, imò sine vlla cautione fiet executio contra possessorem in re petita, & aget tertius contra victorem rei vendicatione, aliauè actione sibi competenti, quod
probatur in dicta l. is à quò. Et tenent Innocen.
Imola, Antonin. & Felinus in dicto capitulo.
cùm super. columna 4. idem Felinus in dicto
capitulo veniens: numero 8. vbi Aretinus. numero 3. scribit, hanc opinionem Communem
esse, quam omnes sequuntur ibi, vt fatetur Felinus numero 9. eandem probârunt Imola, &
Angelus Aretin. in l. à sententia. ff. de appellat.
Alexand. & Iason colum. vlt. in dicto §. super rebus. sensit gloss. in dicto cap. cùm super. verbo.
interpositam. in fine. Quod si tertius hic
executionẽexecutionem velit impedire asseuerans, eius maximè interesse, illius rei petitę possessionem non
transferri in duriorem aduersarium, sibi imputet, qui prius non egerit ad illam rem obtinendam contra priorem possessorem, à quo iustè,
iuris ordine seruato, & absque vlla fraude aufertur. Sed & si subesset aliqua suspicio fraudis futuræ, circa illius rei possessionem, vt
denique hic nouus actor, etiam obtenta victoria, frustraretur, posset tunc cogi, qui rem obtinuit ex sententia cautionem arbitrio iudicis
præstare, ex qua saluum sit ius illius, qui modò
agere vult, & agit quanuis Iurisconsultus in dicta leg. is à quo. hanc posteriorem dubitationem minimè tractauerit. Nam & Panormitanus in dicto capitulo veniens. numer. 6. expressim scribit, ac sensit Bald. ibi, columna 2. etiam
in casu, quo duobus eandem rem petentibus,
qui prius vicerit, regulariter obtinere debeat
rem ipsam in executionis iudicio, posse tertium impedire executionem, propter duriorem
causam, ex mutatione possessoris contingentem. argument. capitu. Pisanis. de restitut. spolia. nisi & huic timori fuerit satis cautione succursum. Hæc Panormitanus, à quo Fel. dissentit
num. 9. existimans: satis esse cautionem præstari, siquidem ipsa tutam efficit futuri iudicij executionem. Ego verò perpensa Iurisconsulti
mente, atque eius ratione ad amussim examinata, existimo, non omninò improbandam esse
Panormitan. sententiam, quam iudex prudenti vsus arbitrio poterit admittere, si viderit iuxta probationem summariam periculi, & iuris,
quod in ea re habere contendit secundus actor, non esse satis tutam, aut æquam executionem sententiæ, quæ lata fuit aduersus possessorem. Idem perpendendum erit ad hoc, vt cautio detur ad tutelam eius, qui post sententiam
latam, quæ in rem transierit iudicatam, impedire vult executionem, paratus agere statim, aut
tandem agens ad eandem rem sibi tradendam, quod cautè debet examinari, & post examen
decerni. Sed si tertius post latam sententiam antè executionem agat contra victum possessorem, postea tempore executionis cautio pręstabitur à victore, quod respondit Chassanæus in
consuetudinibus Burgundiæ. rubric. 5. §. 3. columna 7. atque ita obtinebit etiam in hoc casu
Iurisconsulti responsio in d. l. is, à quo.
Secundus casus tunc constituitur, cúm res ipsa,
quæ à duobus petitur, vacat, nec est in alicuius
potestate, quo ad possessionem, in hoc etenim
casu admittendus est, qui velit impedire executionem, & docere, quòd eius intersit, illius
rei possessionem victori non tradi, quia facilius eam obtinebit vacantem, quàm si alicui tradita fuerit. textus optimus in dicto capitulo
veniens. vbi Innocentius & omnes hoc expressim tenuerunt. Est & argumentum textus in lege vltima. C. de edicto diui. Adrian. tollend. notant Barto. Alexand. & Iason in dicto §. si super
rebus. Felinus post alios in dicto capitulo cùm
super. numer. 11. Barto. in l. penultima. ff. de petitione hæreditatis. quorum opinio Communis est.
Tertia solet tradi species, quando tertius, qui contendit impedire executionem sententiæ, asseuerat, rem petitam esse penes ipsum, & se possessionem eius habere. Etenim hoc in casu,
dubiò procul non est sententia executioni tradenda, cùm hic tertius rei petitæ possessor nondum fuerit victus ab eo, qui petit executionem. Alio qui non fieret executio contra victũvictum,
sed contra ipsum tertium, qui nusquam litigauerit, nec victus fuerit. Probatur hoc d. ca. cùm
super. de re iudic. & in l. à diuo Pio. d. §. si super
rebus. idem constat ex regula iuris, res inter alios acta, alijs non nocet. l. sæpè. &c. penul. de re
iudicata.
Quartus casus sæpissimè contingit, quoties lis
fuerit tractata super actione personali, sententiaq́ue executioni tradatur in rebus, quæ victor asserit, esse ipsius victi, & condemnati. Etenim in hac specie facilius executio impeditur
ab eo, qui allegat, & statim probare vult, se
dominum esse illarum rerum, vt constat in dicta l. à diuo Pio. §. si super rebus. vbi gloss. verb.
fiat. Bart. & omnes Innocen. & alij in dict. cap.
veniens. Regia l. 3. titul. 27. part. 3. probatio au
*tem dominij huic tertio incumbit, quoties ipse non possidet, eo autem possidente, præsumitur dominium apud ipsum manere, & ideò
incumbit probatio in contrarium ipsi petenti
executionem. gloss. in l. ob maritorum. C. ne vxor pro marito. Barto. Paul. Imo. Alexand. Iaso.
& omnes in d. §. si super rebus. idem Bartol. in
l. is cui. §. bonorum. ff. vt in poss. legat. Ioan. Faber in l. 1. C. de priuileg. fisci. Hæc verò præsumptio, possidentem, & contradictorem defendit, si simul allegauerit, se possessorem & dominum esse, quasi necessaria sit dominij allegatio:
|
ex Bar. in l. si rem alienam. 2. colum. ff. de pignorat. actio. Salicet. in l. certi iuris. C. locat. eodem
Bart. in l. cùm quid. ff. si cert. peta. colum. vlt.
AlexāAlexan. num. 13. & Iason. num. 8. in d. §. si super reb.
Baldo in l. etiam. colu. 3. C. de execut. rei iudicat. argumento deducto à Iurisconsulto in l. si
adulterium cum incestu. §. idem Pollioni. ff. de
adult.
Sed huic distinctioni ac resolutioni illud obijcitur, quòd secundum eam poterit fieri executio sententiæ latæ contra debitorem in bonis,
& rebus ab alio possessis, modò victor probare
velit, res illas verè esse debitoris victi, & illum
dominium earum habere, & tamen gloss. in dicto §. si super rebus. verbo fiat. expressim tenet,
contradictorem, qui se opponit executioni,
eam impedire iure tantùm possessionis, quam
ipse obtinet, etiamsi non dixerit, se dominum,
& victor velit propter debitorem victum dominum esse, quam opinionem ex l. vltim. C. si
per vim, vel alio modo. sequuntur Bartol. & Doctor. communi omnium consensu, vt fatetur
Iason num. 9. & Zasius in d. §. si super. colum. 2.
not. Faber in d. l. 1. C. de priuileg. fisci. Innocen.
& Abb. col. vlt. in d. c. cùm super. Est etenim maximè iniquum, quod quis iudicio summario
priuetur possessione alicuius rei, & ideò in hoc
iudicio exequutionis sententiæ inter alios latæ, satis est ad impediendam executionem, ꝙquod
tertius cōtradictorcontradictor, qui se opponit executioni,
alleget, & probet se possidere, vt possessione
minimè sit priuandus ex summaria probatione dominij, donec ordinario iudicio conuincatur, qua ratione aliquot hîc exponam, ex quibus constabit huius quęstionis non incongrua
diffinitio.
Primum, vbi contradictor possidet, & allegat se
dominiũdominium illius rei habere, probatio incumbit
victori petẽtipetenti executionẽexecutionem, ꝙquod victus dominus est
illius rei, secundum communem.
Secundum, si contradictor possessionem tantùm
allegauerit, & verè possideat, victor probare
poterit, dominium illius rei esse penes ipsum
debitorem victum. Quod Bartol. & omnes fatentur, & ea probatio necessaria est, quoties
contradictor asseuerat, rem illam nec iure dominij, nec iure possessionis ad victum pertinere. Siquidem ipso victo non possidente, nulla
est iuris, nec facti præsumptio, pro dominio ipsius, etiamsi possessor non dixerit, se dominum esse.
Tertiùm his aptari debet, quòd vbi contradictor
possidet, & nec allegat proprium dominium,
nec fatetur, nec negat victum dominũdominum esse, imò
tantũtantum asseuerat, se rem illam possidere, necessaria est probatio saltem summaria, qualis conuenit iudicio executionis, de dominio victi debitoris, cùm hoc non præsumatur altero possidẽtepossidente, secundum communem.
Quartùm tribus his conclusionibus accedit omninò, etenim in his probato summariè dominio victi debitoris, executio fieri debet in hunc
modum, vt victor mittatur in possessionem,
vel quasi possessionem ipsius dominij, & actionis in rem, quæ potest, & poterat victo competere, vt ea actione iudicio ordinario aduersus
possessorem agat, & ita fit hæc missio absq;absque pręiudicio ipsius possessoris, & contradictoris,
quemadmodũquemadmodum eleganter docet Bal. in l. etiam.
colum. 3. C. de execu. rei iud. Hæc enim missio
fieri potest, licet contradictor, qui possidet, nōnon
fateatur dominium victi debitoris, vt contra
Bar. in dict. §. si super. vltim. q. tenent idem Bal.
in d. l. ob maritorum. 2. colum. Paul. Castrensis
Alex. nu. 12. Vincent. Hercul. col. vlt. & Ias. num.
12. in d. §. si super. post Cuma. ibi text. optimus.
in l. si finita. §. si de vectigalibus. ff. de damno infecto.
Quintùm ferè deducitur eisdem rationibus. Nam
vbi contradictor, qui possidet & se opponit
executioni, fatetur, debitorẽdebitorem victum rei petitæ,
quo ad executionẽexecutionem dominum esse, & tamẽtamen probat se possidere, & allegat iustam possessionis
causam, erit facienda executio eodẽeodem modo absque præiudicio possessionis, licet non probet
iustam possidendi causam, cùm ea præsumẽdapræsumenda
sit, si allegetur. Quod sentit Bart. in d §. si super.
in fi. & Ale. ibi nu. 12.
Sextùm maiorem dubitationem habet, scilicet,
cùm contradictor fatetur, victum debitorem
dominum esse rei illius, & tamen allegat se
possidere, & verè possidet nullam exponens
causam, nec titulum iustæ possessionis, videtur sanè præsumendam fore possessionem iniquam ex ratione textus in capitulo cùm dilectus. de causa possess. & ideò executio fieri debet, etiam quo ad possessionem, ita quidem, vt
huic tertio res auferatur, non obstante contradictione, quod sensit Bal. in d. l. ob maritorum.
& probari quodam modò potest in dicta l. à
diuo Pio. §. penultimo. tametsi Alexand. in dicto numer. 12. visus sit huic opinioni sensim refragari.
Septimùm, ex his constat plurimùm interesse, ꝙquod
possideat rem ipse contradictor, an ipsemet de
bitorvictus. Etenim ex præmissis conclusionibus patet manifestè discrimen hoc, quod
Bart. & omnes post eum tradidêre in d. §. si super rebus.
Octauò, hinc colligitur, contradictorem, qui se
opponit executioni asserentem, sese possidere, & rem in depositum, aut locationẽlocationem debitori dedisse, teneri ad huius possessionis probationem, quia res in potestate debitoris victi reperitur.
Nonò ipse opinor, parum referre, quod contradictor tertius asseuerans possidere, alleget
item, se dominum esse, vt dominus præsumatur, quo ad
impediẽdamimpediendam executionẽexecutionem effica|
cem, & rem ipsam defendendam. Nam siue dominus præsumatur, siue non, sed tantùm iustus
possessor, necessaria est saltem summaria probatio dominij apud ipsum debitorem, vt possit fieri missio in quasi possessionem actionis
realis debitori competentis. Et fortassis hoc
erit obseruandum, quòd necessaria sit maior
probatio, vbi contradictor præsumitur dominus, quàm vbi de dominio nulla est præsumptio, atque ita intellige quæ paulò antè adnotauimus ex Baldo in dicta l. etiam. Alexand. &
alijs in dicto §. si super. authoritate Iurisconsulti in §. idem Pollioni.
Decimò ex his constat, an sit verum, quod Ioannes Faber scribit in l. 1. C. de priuileg. fisci. ad finem. quo in loco probat, non esse admittendum contradictorem ad impediendam executionem in re, quæ à debitore victo possidetur,
licet ipse contendat se habere ius ad possessionem euincendam, & in ipsa possessione, quia
nec possidet, nec allegat se possidere. Etenim vera est opinio Fabri, ea ratione, quòd non
sit impedienda executio, nisi contradictor
probare velit dominium, aut possessionem, &
summatim probauerit, in hac verò specie, nec
dominium, nec possessio probatur. Et ideò
hic tertius aget interdictis possessorijs oportuno loco, & tempore, nec impediet sola intercessione possessionis, quam non habet,
executionis iudicium. Sic sanè & opinionem
Fabri sequitur Imbertus Rupellan. lib. 1. forens.
Inst. c. 55.
Illud tamen hac in quæstione libentissimé quæsierim, num tertius contradictor possit se opponere executioni coram ipso iudice requisito, aut coram mero exequutore, vel teneatur
accedere ad iudicem requirentem, vel illum,
cuius mandato executio fit, vt apud eum in
*tercedat ex causa iusta, ne fiat executio in eius
graue præiudicium? Quidam enim existimant, hanc intercessionem, & oppositionem
proponendam esse coram iudice requirente,
& illo, qui executori mero commisit executionem, cùm merus executor, non possit exceptiones admittere, nec de eis iudicare iuxta ea, quę
traduntur per Bartolum & Doctor. in dicta l. à
diuo Pio. in princip. & in capitul. pastoralis. §.
quia verò. de offic. delegat. quo in loco glo. Panor. & alij hanc controuersiam tractauêre, quæ
modo non est à nobis latius disputanda, siquidem id tantùm agimus, quod frequentissimo
omnium consensu traditum extat, nempè coram mero exequutore non esse proponendas
exceptiones, quæ impediant executionem,
sed apud illum iudicem, qui de causa cognouit,
& ipsam sententiam præmissa cognitione, actore, & reo vocatis ac præsentibus tulerit, atque ita video quibusdam placuisse, à quibus
ipse discedo libenter, quippè qui existimem,
iniquum esse, quod contradictor, qui summatim probare vult ius, quod in re habet: & quod
impedit exequutionem, teneatur ad iudicem
requirentem accedere, cùm forsan is longe
absit à loco exequutionis. Nec enim hic tertius contradictor eidem iudici se submisit, nec
ab eo condemnatus est, nec iure sententia ei
nocet. Qua ratione satis illi erit, si coram ipso
executore contradixerit, & allegauerit res, &
bona in quibus fit exequutio propria esse, nec
debere fieri in his executionem. Hoc probari videtur in d. §. si super rebus. vbi Iurisconsul.
hanc summariam cognitionem defert ipsi executori, vt tandem is cognoscat, quibus in rebus
sit facienda executio, ille verò executor dubiò
procul is est, qui à iudice pronunciante sententiam, & qui de causa cognouerit, ad executionem requiritur, vt constat ex §. sententiam Romæ. Nec enim negare quisquam poterit, de ipsomet executore tractare
IuriscōsultumIurisconsultum in dicto §. si super rebus. de quo & tractauerint in dicto §. sententiam Romæ. Huic rationi accedit
& alia, quam Bartol. communiter receptus explicat in dicta l. à diuo Pio. in princ. num. 6. scribens, executorem sententiæ ab alio latæ, & cui
executio tantùm commissa est, posse cognoscere de quæstione ista, quibus in rebus sit facienda executio. Alioqui facilimè iniuriam posset facere executor cuilibet tertio contradictori, qui non ita facilè potest ad iudicem
requirẽtemrequirentem accedere.
Illud est postremò admonendum, nullam iniuriam fieri huic summariæ cognitioni, si contradictionis, & oppositionis, quæ à tertio fit, copia
detur aduersario, eiq́ue fiat editio, vt eo respondente intra breue tempus probatio fiat eius iuris, quod contradictor allegat ad impediendam executionem, vt supersedeatur in eadem,
quod deducitur ex capit. veniens. in 2. de testibus. Nec enim fit ex hoc iudicium plenarium,
sicuti probat textus in ClemẽClemen. sæpè. de verbor.
signific.
Hæc denique obtinent & in oppositionibus quæ
per tertium fiunt in his regnis executioni instrumentorum publicorum, nam quoties non
habent contra tertium instrumenta publica paratam executionem, poterit profectò tertius
quilibet contradicere, ac se opponere, quemad modum & executioni sententiæ, & rei iudicatæ. Quod probatur ex his, quæ superius adduximus. Sed an instrumenta publica habeant
paratam executionem contra tertium singularem successorem, tradit optimè Rodericus Xuares in rep. l. post rem. ff. de re
iudica. prima limitatione ad legem regiam.