Ex Capite sequenti.
-
1 Iurisdictio à principe concessa in aliquo Castro, an extendi debeat ad ipsius Castri augmentum? Et rursus
numer. 8.
-
2 Traditur latè intect. l. cùm fundus. ff. de legat. 2.
-
3 Legato fundo simpliciter, vel parte fundi communis pro
indiuiso, non adiecto pronomine, meum, veniet
in legatum, quod rei legatæ post testamentum accesserit.
-
4 Legato fundo, vel parte fundi communis pro indiuiso apposito pronomine, meum, an veniat in legatum quod
ipsi testatori ex ea parte socij accesserit post testamentum.
-
5 Intellectus l. si ita. ff. de auro & argento legato.
-
6 Expenditur, ac defenditur opinio glo. in l. serui electione.
§. vlt. ff. de lega. 1.
-
7 Legato fundo, qui certis est in testamento limitibus designatus, an veniat in legatum, quod post testamentum eidem fundo adiectum fuerit à testatore?
-
8 Iurisdictio, an concessa censeatur à Principe in Castri donati, aut venditi augmento?
Iurisdictio alicuius Castri à principe concessa, an in nouos incolas, & in eiusdem oppidi augmento exerceri possit?
CONCEDIT frequenter princeps alicui Nobili aut Communitati iurisdictionem, in aliquo Castro, vel oppido exercendam:
post eam verò
cōcessionemconcessionem ipsius oppidi incolæ augentur constructis ad habitationem ædificijs: quæritur non temerè, an
noui incolæ eiusdem iurisdictionis sint, cuius
*& veteres iure Regiæ concessionis censentur?
Extat hac de re Bal. sententia in l. cùm fundus.
de legat. 2. ita enim inquit, & est argumentum,
quod si Imperator exemit Castrum, & illud castrum posteà crescat, & efficiatur ciuitas, quod
totum hoc sit exemptum. Hæc Baldus, quem
sequuti sunt Cuman. ibi, & Mart. Laudensis in
tracta de Castellanis conclusio. 32. Qui Potissimum authoritatem habent à Iurisconsulti responso in dicta l. cùm fundus. Cùm fundus, inquit Labeo, nominatim legatus est, si quid ei
post testamentum
factũfactum adiectum sit, id
quoq;quoque
legato cedit, etiam si illa verba adiecta
nōnon sint,
qui meus erit: si modò testator eam partem
non separatim possedit, sed vniuersitati prioris
fundi adiunxit. Hactenùs Iurisconsultus.
Cæterùm, ni fallor, Baldi opinio ita erit accipienda: vt obtineat, quoties concessio iurisdictionis, aut exemptio villæ vel castri, facta fuerit
sub nomine ipsius castri & vniuersitatis, nullis
constitutis limitibus, tunc siquidem noui ciues, nouæ ad habitationem domus veteribus
sub eodẽeodem vniuersitatis nomine accedunt. l. peculium, in princ. ff. de leg. 2. l. si ex toto. in princ.
& in l. quod in rerum. §. 2. l. grege legato. & l. sequent. ff. de lega. 1. Grege, in quit, legato, & quæ
postea accedunt, ad legatarium pertinent.
Quod si exemptio villæ, aut concessio iurisdictionis fiat certis expressim diffinitis, aut
constitutis limitibus: tunc quicquid extra limites illos, villæ, castro veteribusq́;veteribusque ciuib. accederet, non esset eiusdem iurisdictionis, vel exemptionis censendum: sicuti deducitur ex l. in agris. ff. de acquir. rerum dominio. l. nōnon modus.
C. de seruitu. & ibi Bald. notatur in l. serui electione. §. vlt. ff. de lega. 1. gl. in l. egi. §. vlt. ff. de exceptio. rei iudic. traditq;traditque ad hanc cōclusionemconclusionem
multa Albertus Brunus in tract. de augmen. &
diminut. in 6. conclusione principali. Quibus
mirè concinit, quod Bart. scribit in l. Iulianus.
§. si Titius. ff. de actio. empt.
Hinc planè deducitur, quòd si in specie per Baldum proposita in d. l. cùm fundus. princeps vel
eximeret villam, aut iurisdictionem in ea concederet alicui certis quibusdam limitibus constitutis, non posset illa villa, aut castrum augeri
nouis constructis domibus, ac nouis incolis saltem cum eiusdem exemptionis, aut iurisdictionis iure vltra limites specialiter designatos, etiam si extra eosdẽeosdem limites iurisdictio esset propria ipsiusmet principis concedentis, eiq́;eique soli
præiudicium ex augmento, & extensione fieret. Nam deficeret ipsius principis consensus
ad eam iurisdictionem concedendāconcedendam vltra limites, ab ipso nominatim circumscriptos.
Eadem ratione constat interpretatio conueniens
admodũadmodum Iurisconsulti responso in d. l. cùm fundus. Etenim si testator legauerit fundum certis
constitutis limitibus, & post testamentum eidem fundo testator partem aliquam, aut alterum fundum adiecerit, nōnon veniet hæc adiectio
in legatum, vltra limites ab ipso testatore constitutos. Quod coadiuuari videtur ex d. l. serui
electione. §. vlt. iuncta glo. ibidem in principio
glos. magnæ. vbi si quis legauerit fundum, qui
communis est, censetur tantùm fundi. partem
legasse, quæ propria erat tempore testamenti nōnon solidum fundum, etiam si post testamentum, alteram fundi partem redemerit. Quæ
quidem decisiones dubiæ profectò sunt propter d. l. cùm fundus. & l. quod in rerum. ac deinde ob egregiam sententiam Angeli Perusini. is enim scribit in Authent. de æqualit. dot.
§. aliud. colla. 8. & in l. item si fundi. §. huic. ff. de
vsufruct. quod si princeps in aliqua villa, & castro, ac eius territorio iurisdictionem concesserit, ac demum ipse princeps territorium illud
augeat, & extendat, cōpetitcompetit iure, ac titulo concessionis iurisdictio in id augmentum. Cui opinioni suffragatur dict. l. cùm fundus. & prærereà l. etiam. C. de iur. dot. text. item in d. §.
aliud. Sic Angeli opinionem sequuti sunt Ias. in
l. 1. nu. 15. & 16. ff. de iurisd. om. iud. & Alber. Brunus in tract. de augmen. & dimin. in 9. & 17. conclusionibus. Idcircò cùm hæc Ang. opinio vera
sit, oportet rem istam distinctiùs examinare, vt
quid in praxi magis sit conducibile, euidentiùs constet, expositis quibusdam assertionibus
ad quæstionis examen.
Primò, si quidem obseruandum erit, exemptionem, aut concessam iurisdictionem in proposita specie quo ad augmentum obtinere, quoties princeps, qui certis constitutis limitibus
castrum exemit, aut iurisdictionem in eo concessit, pateretur tacitè, vel expressè illius castri
incolas, & habitationes augeri vltra limites
|
præfinitos ea in parte, quæ iurisdictioni ipsius
principis immediatè alio qui suberat. Hoc probatur ex Angeli decisione, & quia ipsius tantùm principis præiudicium tractatur. Quòd si
alterius minimè, nec tacitè nec expressè consentientis præiudicium versaretur, tunc dubio
procul iurisdictio, aut exemptio vltra fines ab
homine constitutos in præiudicium alterius
nequaquam obtineret, nec exerceri posset. Sic
sanè colligitur ex ratione, quam Doct. tradidêre
ad decisionem pontificiam. c. quia circa. de priuile. notant Rom. in l. damni. §. si is qui ædes. ff.
de damno infect. Albertus Brunus de augmen.
& dimin. conclusione 9. ver. prædicta conclusio. Ange. in l. si seruitus. in princ. pen. col. ff. de
seru. vrb. præd.
Secundò ipse arbitror ad
verāveram interpretationem
d. l. cùm fundus. & l. serui electione. §. vlt. l. si ita.
ff. de aur. & argen. leg. parùm referre, aut certè
*nihil, quòd in ipso legato, vel testamento testator vsus fuerit pronomine, meum: ad hunc effectum, vt legatum intelligatur secundum tempus testamenti, vel tempus mortis. idem enim
est in
vtroq;vtroque casu. Quemadmodum satis constat ex l. vlti. §. 1. ff. de legat. 2. l. nomen. §. 1. ff. de
leg. 3. l. Aurelius. §. 1. & 2. l. vlti. in fin. ff. de liber.
lega. in quibus
deniq;denique responsis non est appositum pronomen, meum: & tamen intelligitur,
ac restringitur dispositio ad existentia tempore præsenti. Huius opinionis authores habeo
Cuma. Alex. col. 2. Vincen. Hercula. col. 6. in d. l.
serui electione. §. vlti. Caro. Moli. in consue. Pari. tit. 1. §. 1. glo. 5. num. 18. Quamuis in hoc maximam constituant differentiam & vim. gl. Bart.
Imol. Paul. Soci. conclus. 3. & Ripa. conclus. 1. in
d. l. serui electione. §. vlti. Bart. in l. seruum filij.
num. 3. & ibi Bal. & Ang. ff. de leg. 1. in prin. nam
pronomẽpronomen hoc meum: adiectum rei legatæ non
videtur eidem apponi causa restrictionis, sed
causa demonstrationis:
ideóq;ideóque non oberit huic
assertioni responsum iurisconsulti in l. si ita. ff.
de aur. & arg. lega. Quod Paulus Castren. mihi
visus est sentire in l. si ex toto. num. 5. ff. de leg. 1.
quamuis non omninò excludat præfatam differentiam, quam Bart. & alij constituerunt, vbi
fit
legatũlegatum rei, quę
cōmuniscommunis est testatori, & alteri.
Tertiò est omninò adnotandum, non esse hac in
re quò ad propriam dispositionis cognitionem discrimen aliquod constituendum, an testator legauerit partem fundi, vel totum fundum. Nam absque vlla differentia venit in legatum id, quod rei legatæ accesserit: aut non magis venit, si legetur totus fundus quam si legetur pars fundi. Hoc ipsum probatur ex ratione vera dicta lege cùm fundus. & l. si ex
toto. l. quod in rerum. §. 2. ac in specie ita voluêre Cuman. & Vincen. Herculan. in dicta l. serui
election. §. vlti. atq;atque ibidem ex iunioribus Gulielmus Pontanus, Baldus in d. l. si ex toto. Carolus Molinæus in dicto num. 18. sensit Bartol. in dicta l. cùm fundus. etiam si differentiam ex
legatione partis, vel totius fundi, aut simpliciter pronunciata cōstituerintconstituerint Iacob. Aren.
Bartol. Paul. Angel. Alexan. Socin. & Ripa. post
glos. in dicto §. vlti. idem Bartol. Paul. Castren.
Imola & alij in d. l. si ex toto. Albertus Brunus
in tract. de augmento & diminutione. 15. conclusio. 5. limitatio. Quorum opinio Communis
est, nulla tamen certa ratione, aut authoritate
efficacior, quàm quod pluribus placuerit
Quartò, prænotatis accedit, quòd si quis totius
fundi dominus eum ita legauerit, vt simpliciter fundum vel totum expressim leget, etiam
adiecta distinctione, meum: venit in id legatum, quod tempore mortis testatoris fuerit rei
legatæ per testatorem adiectum. Hæc verò
conclusio Communis est: omnes siquidem in
dict. l. serui electione. §. vlt. eam probant, ex his,
quæ inibi traduntur, atque in specie Ripa conclusi. 3. eam fatetur esse communem, quam etiam notant Paul. Castren. in d. l. si ex toto. Ant.
Rubeus consil. 95. colum. vlti. præmittunt omnes quibus placent ea discrimina, quæ proximis conclusionibus ipse improbaui.
Quintò, si quis habens partem fundi cum alio
communis pro indiuiso, partem, vel fundum
simpliciter legauerit non adscripto pronomine, meum: veniet itidem in legatum, quòd rei
*legatæ accesserit & tempore mortis adiectum
fuerat à testatore. quod ex dicta l. cùm fundus.
satis constat, & præmittitur à gloss. & omnibus
in d. l. serui electione. §. vlti. vbi Ripa. nume. 10.
eam asserit Communem esse opinionem, qui
eandem sequitur. idem tenet Paul. Castren. in
d. l. si ex toto. quin & omnes paulò ante in prænotatis conclusionibus citati idem palam probârunt, etenim hi, qui nihil tribuunt pronomini, meum: rursus & hi, qui aliquid ei tribuendum esse censent, item hi qui differentiam constituerunt inter totum, & partem, idipsum,
quòd hac in conclusione asseueramus, concedere videntur: cùm conclusionem de parte
fundi legata, quam gloss. prosequitur, ita accipiant, vt eam videantur intelligere, vbi apponitur pronomen, meum. nam & gloss. quam hi
sequuntur, ita id intellexit. Sic sanè Carolus
Molinæus & alij idem sequuntur, & probant.
Sexta igitur in eundem scopum sit conclusio. Testatore, qui rem communem pro indiuiso habet, eam simpliciter legante, etiam adiecto
pronomine, meum, venit in id legatum, quod
post testamentum ab ipsis dominis fuerit rei
legatæ adiectum ex altero fundo, vel ex parte
socij redempta. Hoc probatur ex Iurisconsulto
in dict. l. cùm fundus, notat expressim Cuma.
Vincenti. & Pontanus in d. l. serui electione. §.
vlti. Carol. Molin. in d. nu. 18. hoc sensit Cynus
in d. l. si ex toto. Sicuti eum referunt Alexan. &
alij in d. §. vlt. tametsi in hac specie, vbi est adiectum pronomen, meum: & pars sensim legata
|
censetur, teneant
nōnon venire in
legatũlegatum id, quod
rei legatæ accesserit post testamentum,
adiectumq́;adiectumque fuerit à testatore, Bart. & alij quos citaui ad differentiam totius, & partis, in vers. 3. Nihilominùs Bart. in d. l. cùm fundus. huic sextæ
conclusioni patrocinari, & fauere videtur. tametsi Alexand. in d. §. vltim, existimet, nihil
differre hanc sententiam Cumani ab opinio.
Bartol. & aliorum, qui distinxerunt inter legatum totius fundi, & legatum partis eiusdem:
cùm verè quoad hoc augmentum accessorium
optimè differat.
Septimò: quoties testator, qui dimidiam fundi
partem habet pro indiuiso, fundum simpliciter, aut eius partem expressè legauerit, etiam
non adiecto pronomine, meum, non venit in
legatum altera dimidia pars post testamentum
à socio redempta. Pars etenim hæc redempta
æquè principalis est, nec alteri est accessoria:
idcircò cessat ratio iurisconsulti in dicta l. cùm
fundus. Quam ob rem hanc conclusionem tenent Cumanus, Vincenti. Herculanus, & Gulielmus Pontanus in dicta l. serui electione. §.
vltim. atq;atque ibi Alexand. dum Cumanum sequitur. probaturq́;probaturque ex Bartol. decisione in dicta l.
cùm fundus. & ex his, quæ traduntur ab his,
qui præscriptas differentias excludunt, & in
eo discrimen constituerunt, quòd accedat aliquid fundo accessoriè, vel ęquè principale. Sed
nihilominus, vbi pronomen, meum: non fuerit
appositum, etiam in specie huius cōclusionisconclusionis:
Contrarium verum esse censent glossa & Doctores, vt fatetur Ripa eos sequutus numer. 10.
in dicta l. serui electione. §. vltim. quorum sentẽtiasententia fortassis obtinebit ea ex causa, quòd frequentiori Doctorum consensu sit recepta.
Octaua constat ad hæc conclusio. Quoties Testator fundum habens Communem pro indiuiso, & æquis portionibus fundum, vel eius partem propriam legauerit, adiecto pro nomine,
*meum: non venit in legatum altera pars à testatore post testamentum redempta. Sic sanè
censet in dicto §. vlt. Accursius, quem sequuntur alij communiter: vti fatentur Socin. Ripa
& Iason. Sed ipse Cuma. & qui eiusdem opinionis fuêre hanc opinionem admittunt in rationis adsignatione à gloss. discedentes. cùm
Accursius, & sequaces hoc adnotauerint ex l. si
ita ff. de auro, & arg. leg. verum. contrariam sententiam veriorem esse existimârunt Iason, &
Zasius in d. §. vlti. Carol. Molinæus in d. numer. 18. qui pro se citat Alex. in d. §. vltim. à quo
ipse
nōnon potui hoc deducere. Ad l. si ita. respondetur, quod mihi adiectio facta fuit à testatore
in diuersis rebus, non ipsis rebus legatis: quasi
in d. l. si ita. & eius specie adiectio facta fuerit
testatori, non autem rei legatæ.
Nona hinc exponitur conclusio. Adiectio à testatore facta post testamentum, regulariter non
cedit legatario, siue ad scriptum sit pronomen, meum: siue id omissum fuerit, quoties ea fit in
diuersis rebus ab ipsis legatis: non autem ipsimet rei legatæ: sit huius conclusionis exemplũexemplum
ex d. l. si ita. ff. de auro & arg. legat. Si ita, inquit
Paulus, legatum esset, vestem meam, argentum
meum damnas esto dare: id legatum videtur,
quòd testamenti tempore fuisset: quia pręsens
tempus semper intelligitur, si aliud cōprehensumcomprehensum non sit. Nam cùm dicit vestem meam, argentum meum: hac demonstratione, meum,
præsens, nōnon futurum tempus ostenditur. Idem
est, & si quis ita legauerit, seruos meos. Hæc iurisconsultus. Siquidem semper intelligitur in
dubio res testatoris legata, non aliena: atq;atque ita
quoties quis legat seruos, idẽidem est ac si diceret:
seruos meos lego: cùm de seruis proprijs, non
de alienis sit legatum intelligendum. igitur iurisconsulti sensus huc pertinet, quòd legatum
censeri debeat iuxta tempus testamenti, quod
demonstrari videtur adiectione pronominis,
meum. Nec per hoc negat idem obtinere, vbi
simpliciter facta, & cōceptaconcepta sit testantis dispositio: saltem cùm id constet ex aliorũaliorum iurisconsultorum responsis.
Decimò in hac satis
cōtrouersacontrouersa quæstione ad defensionem gl. communiter receptæ in d. §. vlt.
iuxta Cumani
opinionẽopinionem considero ipsius Cumani verba, dum distinguit: an
augmentũaugmentum contingens post testamentum fiat personæ, an rebus, vel rei legatæ, vt priori casu augmentum
non cedat legatario, sic tamen posteriori. deinde obseruandum esse censeo, quod idem Cuman. Bart. etiam in d. l. cùm fundus. & omnes
fatentur augmentum cedere legatario, quoties
accessoriè accedit rei legatæ. d. l. si ex toto. & d.
l. cùm fundus. non autem vbi est æquè principale ipsum augmentum. hoc etenim fatentur
omnes, qui probant
distinctionẽdistinctionem totius à parte,
& rursus hi qui
eādemeandem differentiam im probârunt:
atq;atque his tandem præmissis ipse aliter defenderem gl. in d. §. vlt. item & ipsius Cuman.
sententiam: quam, ni fallor, verè ita intelligendam esse opinor: vt intelligit Bart. Soc. in d. §.
vlt. vt quoties testator pro indiuiso partem habet fundi legati, tunc pars à socio redempta
non augeat legatum: quia pars illa personæ accedit, non rei legatæ, nec per testatorem rei legatæ post
testamentũtestamentum adijcitur: idcircò res legata manet in eo statu, quo erat tempore testamenti: quo quidem tempore tantùm fuit legata pars dimidia fundi, cui parti non accedit altera. Quod probatur in d. l. cum fundus. & in l.
si ex toto. vbi requiritur, quod post
testamentũtestamentum
per testatorem, aut per alluuionem aliquid sit
rei legatæ additum, per
actũactum in quam ipsius testatoris. Igitur si quidquam
adiectũadiectum non est rei
legatæ, id non venit in legatum, etiam si testatori accesserit. Sic sanè defenditur opinio glos.
& Communis ex ipso Cuma. & Soc. in d. §. vlt.
2.
cōclusioconclusio. quòd si altera fundi pars pro diuiso
|
ab aliquo possideretur,
eaq́;eaque sit empta à testatore post
testamentũtestamentum,
remotisq́;remotisque limitibus alteri parti addita, venit profectò in legatum per
eam rationem, quæ à iurisconsulto traditur in
d. l. cùm fundus. qua ratione ita defendendam
esse opinionem Communem arbitramur ex
authoritate Cuma. & Soc.
Vndecimò ad huc superest explicare, quid respondendum sit, vbi testator legauerit fundum certis constitutis limitibus,
eisq́;eisque nominatis: an
*quod eidem fundo per testatorem
adiectũadiectum fuerit post
testamentũtestamentum, veniat in
legatũlegatum fundi. & sanè ipse censeo, & id venire: autoritate iurisconsulti in d. l. cùm fundus. & ex his, quæ superiùs
adduximus in initio huius cap. vers. eadem ratione. nec enim refert consignatio
limitũlimitum, aut
confiniũconfinium quoad decisionem. d. l. cùm fundus.
cùm ea fiat causa demonstrationis: c. forus. de
verb. sign. non autem restrictionis, nec ampliationis. Nam & quoad d. l. serui electione. §. vlt.
itidem non refert, quòd legatum fundi fiat certis
cōstitutisconstitutis limitibus: siquidem nihilominùs
tantum continetur sub legato ea pars, quæ eo
tempore erat testatoris: secundum Alex. Aret.
Ias. & alios in d. §. vlt. Bal. in l. cùm alienam. col.
vlt. C. de lega. Bald. & Paul. in l. 1. C. qui testa. facer. pos. Hoc ipsum probatur ex Angeli Perusini
sentẽtiasententia superiùs adducta in materia, & specie iurisdictionis concessæ, quæ ex prænotatis
satis constat, ac comprobatur. Nam si Princeps
ipse, cui tantùm, & verè præiudicium ex adiectione fit, territorio alicui
cũcum iurisdictione concesso, etiam certis nominatim adscriptis limitibus, partem aliquam addiderit, & in ea censetur addita,
concessaq́;concessaque iurisdictio: cùm alteri
non fiat ex hoc præiudicium principale. Quam
ob rem secus esset
respondendũrespondendum, quoties præiudicium alteri inde procederet, ac fieret: tunc
etenim minimè posset iurisdictio in augmento
exerceri.
Duo decimò ex his apparet, veram esse primam illationem, quāquam hoc in capite cōstituimusconstituimus. Nam
cùm ab eodem principe, qui iurisdictionẽiurisdictionem concesserat in castro certis cōstitutisconstitutis limitibus, nōnon
fuerit quidquam eidem additũadditum territorio, nec
ex eius consensu, saltem tacito: profectò minimè censendum erit, iurisdictionem vltra fines
ab initio designatos extendendam fore, etiam
vbi ageretur de ipsius tantùm principis præiudicio. Quod si alterius ius ex augmento lædi
contingeret: tũctunc nec principis consensus quidquam suffragaretur ad damnum inferendũinferendum illi,
cui princeps ipse iure lædere non potest.
Cæterùm præterea, quæ superius de interpretatione testamentorum ad propositam de concessa iurisdictione quæstionẽquæstionem explicuimus, expedit admonere lectorem, an concesso castro,
vel concessa vrbe cum iurisdictione à principe
sit itidem concessum territorium aliquod, vel
tantũtantum possit iurisdictio exerceri ad vsq;vsque ipsius castri (quod aiunt) stillicidia? & sanè vbi ipsi ciuitati, vel castro territorium ad hæret omninò,
constat ex præmissa concessione translatũtranslatum esse
ius iurisdictionis, meri, & misti imperij in eundem districtum, & territoriũterritorium: quemadmodum
traditum à nobis est in c. 1. huius operis, nu. 10.
quo in loco etiam multa de hac re, compendio
tamen scripsimus, quibus illud modo adijcimus, maximè esse obseruanda ipsius cōcessionisconcessionis, & beneficij, ac priuilegij verba, vt ex his
possimus conijcere, quid in ipsam concessionem venerit.