Avendaño: Thesaurus Indicus

124

*ESt illud Regiâ quidem munificentiâ dignum, & opulentiæ Indicarum re

Pro sumptibus itineris quid dari solitum.

regionum consonum, ne turpe aliquid contingat indigentiam persuadere. Circa illud ergo ita dispositum, vt non soluatur nisi post adeptam officij possessionem, & laborem, in exercitio eiusdem exhibitũexhibitum cōgruiscongruis temporibus. Pro itineris autem expensis id dari statutum, quod sex mensibus seruitij respondet, quando ex Hispaniâ faciendum illud; quòd si ex valde remotâ prouinciâ, suum etiam pro sumptibus dari subsidium solet, Regiâ semper prouidentiâ ministrorum suorum commodo prouidente. Circa quæ

Export TEI

Dico Primò: Auditor moras voluntarias

Export TEI

Assertio 1. Si moræ affectatæ nihil leuari posse.

noctens, & veras simulans, vt sic maius subsidium accipiat, grauiter peccat, & ad restitutionem tenetur. Probatur: quia largitio illa est propter caussam, aliter non facienda: ergo deficiente caussâ deficit titulus iustæ acquisitionis. Quod esse indubitatum affirmat P. Molina Disp. 209.

Export TEI

Quia est donatio ex caussa. Et quid de illa.

conclus. 1. cum Ioanne Medina, Nauarro, Syluestro, & alijs de donationibus ex caussa loquentibus, quando illa existimata est, & non verè subsistens: quod in foro conscientiæ & etiam exteriori procedit. Nequit autem dubitari eam, de quâ loquimur, esse donationem ex caussa non subsistente; quia Rex nullo titulo tenetur ad illam, qui subsidium pro sumptibus itineris etiam gratiosè largitur: vnde quod superadditur ob moram falsò propositam multò id habet potiùs, vt meritò dicat citatus Auctor non posse de eo dubitari.

Export TEI

125

*Dico secundò: Auditor serò ad tribunal

Export TEI

Assertio 2. Obligatio restitutionis ob defectum in ministerio

veniens, & negligenter ministerium suum implens, non potest integrum salarium accipere, & si accipiat, ad resolutionem pro rata tenetur. Sic probauimus suprà Cap. 3. & Tit. præced. Cap 9. §. In fine. Modò iuuat P. Molinam audire Disp. |

p. 135

493. Sic loquentem: Qui operas suas in diem, aut in aliud tempus alicui locauit, fideliterq́ue non laborarauit intra limites laboris ac curæ debitæ, ita quòd prudentis arbitrio laborem infimum iustum pro eo stipendio debitum non attigit; tenetur restituere conductori de stipendio pro rata eius laboris, atque operis, quod præstare tenebatur, neque præstitit: immò verò tenetur etiam illi restituere, si quod aliud detrimentum etiam lucri cessantis inde subsecutum conductori fuit, aut ad aliud simile. Sic ille pro se adducens, Nauarrum in Manuali Cap. 17. num. 196. concluditque sic, Resque ex se satis est perspicua. Hac consideratione quidam Regiæ Cancellariæ Argentinæ Visitator in officij sui exercitio indefessus assistens, à Religioso schedulis Regiis, rationum libris, & diuersis ad negotia spectantibus instrumentis immersus, cùm fuisset inuentus, illeque vrbanè de laboris assiduitate ipsum corripuisset, respondit; Quid faciam? Operarius Regis

Export TEI

Fidelis Ministri responsum.

sum ad onera ista conductus, cui fideliter operas meas conor impendere, & sicut alij ligone, aut stiuâ pondus diei, & æstus portantes mercedem accipiunt, sic & ego meam, quam non merebor aliter, studeo comparare. Sic ille laborator fidelis, cuius tamen labor æmulantium calumniis infelici est exitu consummatus. Videant ergo Auditores an eorum labores infimum saltem gradum attingant, nec ne, prudentis arbitrio, alterius inquam, qui sine passione iudicet: & iuxta id conscientiæ suæ grauamen agnoscant, idque præstent opportunè, quod non præstitisse serò incipiant pœnitere.

Export TEI

126

*Dico tertiò: Auditor nequit tutâ conscientiâ

Export TEI

Assertio 3. Ob ministerium officio annexum non posse salarij augmentũaugmentum exquiri.

supra ordinarium salarium accipere aliud, ob ministerium officio annexum ex dispositione legis, licet secundùm se annexum non sit. Sic vidimus in Superioribus commissiones aliquas esse muneri Senatorio annexas: & præsertim notanda quæ diximus. num. 74. & toto Cap. 12. licet enim ex se officio non sint annexæ, officium tamen cum eo onere datur: præsertim, quia eo tempore, quo tali vacatur commissioni, labores alij non subeuntur ab Auditore, vt assistendi tribunalibus, & qui occurrere aliàs solent; & non duplicato labore, non est cur debeat salarium duplicari. Licet ergo in genere talia onera non sint officio annexa, huic tamen officio annexa sunt, & non pro officio in genere, sed pro hoc stipendium est constitutum, & ita crescente labore stipendium non accrescit. L. honos D. de aduocat. diuers. Iudi. Quod tenent & exornant Baldus, Gailius, Capicius, Romanus, & Decius, quos adducit, & sequitur Pater Fragosus Tom. 1. pag. 421. §. Nihilominùs.

Export TEI

127

*Dico quartò. Auditor ab officio remotus

Export TEI

Assertio 4. Remotus ab officij exercitio sine culpa, salarium percipere posse.

ob inquisitionem aliquam contra ipsum, quia videlicet matrimonium contraxisse intra prouinciam, aut eius filium, vel filiam, opponitur, vel ex officio, vel ad accusatoris instantiam, si nihil contra ipsum ex inquisitione resultet, neque iniustum aliquid ex parte illius fuerit in defensione commissum, potest salarium integrè accipere. Sic colligitur clarè ex L. Cum allegatis. C. de re militari. Lib. 12. & ex Saliceto, Francisco Marco, & aliis dicentibus ita faciendum, quando quis remouetur ob culpam aliorum, ciuium videlicet, quos adducit Pater Fragosus suprà. pag. 422. n. 67. Videtur autem eadem ratio in casu nostro; quia cùm nihil ex informatione contra Auditorem resultet, non illius culpâ, sed alterius, qui calumniosè egit, ab officio fuit remotus. Vbi ergo culpa non est, neque etiam pœna esse debet, iuxta regulam vulgarem: sine culpâ, nisi subsit caussa, non est aliquis puniendus. 23. in Sexto. Cui & addenda 41. ibidem: Imputari non debet ei, per quem non stat, si non faciat, quod per eum fuerat faciendum. Sic ægrotanti Senatori integrè salarium soluitur in Indiis ex speciali rescripto, de quo Dom. Solorzanus Lib. 4. Cap. 4. num. 33. & P. Fragosus num. 61. quia scilicet non seruire, culpæ ipsius nequit imputari.

Export TEI

128

*Secus autem esse quando quis ob

Export TEI

Quis de remoto ob suspicionem, & absoluto.

suspicionem culpæ remouetur, doctrina est Baldi, & Surdi, quos adducit citatus Auctor num. 67. quamuis absolutus euadat ex regula notissima; qui non laborat, non manducet. Sed hoc videtur accipiendum, quando Auditor caussam dedit suspicioni, sine circumspectione procedens; si enim suspicio ex maleuolentia aliquorum orta sit, non est propter illam puniendus, iuxta nuper dicta: & quidem cùm suspicio non est, integrum salarium debet solui: si ergo ob suspicionem negatur, ergo iam priuatio ista non est ex eo tantùm, quòd non seruierit, cùm non seruienti etiam detur, quando suspicio defuit, & ita erit pœna suspicionis: atqui suspicio nullam ex parte eius supponit culpam, ergo nec infligi pœna illi dicta potest. L. Capitalium D. de pœnis. & L. Aliud est fraus. D. de Verborum significat. Qui discursus videtur euidens. Immò videtur non quamlibet suspicionis caussam ab Auditore datam ad priuationem istam sufficere, sed grauem seu momenti magni: leuis namque non est graui pœnâ punienda; cùm culpa, & pœna proportionari debeant, ex communi omnium sententiâ; sed hoc sequentem prouocat quæstionem.

CAPVT XV.