Avendaño: Thesaurus Indicus

38

*INter primarios Alguacellus maior

De maiori Alguacello.

ciuitatis numeratur, de quo iam dictum Titulo 4. Cap. 19. §. 1. dum de Alguacello maiori Prætoriali dicta ibidem ad Vrbanum sunt etiam referenda in iis, quæ ferè communia sunt. Illud tamen hoc loco opertet adiecisse, in Indiis faciliùs solere maiores Alguacellos à ciuitatibus abesse, & alios suo loco

Export TEI

Ex substituti prauo vsu quando teneatur.

relinquere, in quo id agendum, quod Regiis est ordinationibus constitutum, circa eorum approbationem. Quæ licet id sit, si illi officio desint, & eorum incuria, aut lucri auiditate, alioue humano respectu, quidquam circa carceratos accidat, ex quo damnum alicui sequatur, ab iisdem restitutione factâ compensandum. Approbatio enim non suffragatur: vt liber ille ab eâ obligatione remaneat, quando damnum nequit à substituto exigi, non habente vnde reddat: non enim debet approbatio plus prodesse ipsi damnificanti substituto, quàm eidem substituenti prodesset, si damnum simile eo præsente, & cooperante contingeret. Suâ ergo culpâ damnum accidit, qui ineptum substituit; quod si approbatio extitit, qui approbarunt sunt ab eodem decepti, licèt forsan bona fide processit, & ita electio in eius debet caput retorqueri: & quod ad forum externum attinet, ita quidem fiet, & debet fieri, quando tertij damnum extat: si autem bona fides extitit, poterit doctrina adducta capite præcedenti se tueri: quia scilicet grauis culpa abfuit: non

Export TEI

Dubium bonam fidem excludit.

erit bona fides, quando de sufficientiâ substituti dubitauit; quia dubium bonam fidem excludit; cùm de inchoanda possessione agitur, iuxta ea, quæ adducit P. Lessius Lib. 2. Cap. 6. num. 10. cùm aliis ita communiter pro certo statuentibus; & hoc est quod ordinariè contingit, dum substituentes, de substituentium sufficientiâ plenam notitiam non habent, sed priuato aliquo respectu ad electiones huiusmodi permouentur.

Export TEI

39

*Vbi & dubitari potest (quamuis &

Export TEI

Circa Alguacellum notabiliter impeditum dubitatio.

dubium hoc commune sit, sed occasione casus contingentis discutiendum) quid faciendum quando maior Alguacellus est notabiliter impeditus, ita vt ad ea, quæ muneris sui sunt, & hominem exigunt expeditum, diu noctuque valentem, ad ea quæ occurrunt, aut occurrere possunt promptum ministerium exhibere. Ad quod quidem dicendum videtur dubio procul talem debere alium substituere, qui satisfacere officio possit: vel

Export TEI

Debere per substitutũsubstitutum seruire.

si hoc ipse renuat, supremus magistratus id præstare poterit competenti salario, ex iis, quæ ad proprietarium spectant, designato. Licèt enim Regio Ministro non seruienti ob infirmitatem integrum debeatur salarium iuxta Regias ordinationes, neque ad eum spectet substitutum assignare; id quidem in illis singulare est, quia sic legi dispositum, & talium officiorum prouisiones ad Regem penitus spectant: quod secus accidit in prædictis, qui seruire per substitutos possunt, & stipendium ab exerciti officij, & variis eius functionibus vendicant, quasi quotidianas distributiones. Itaque tenentur seruire, & non seruiunt, quorum tamen seruitium est necessarium Reipublicæ; ergo debent, cùm possint, supplere defectum. Aut ergo quærant gratis pro amicitiâ facientem officij honore contentum, aut si non inueniant qui velit seruire gratis, raræ enim sunt istæ aues in terris, cùm alia emolumenta partiantur. Et in auditoribus Regiis, aliisque maioribus

Export TEI

Diuersa ratio in Auditoribus Regijs, & alijs nōnullisnonnullis.

Officialibus alia est ratio præter dictas, vt cum illis agi benignè debeat, quia scilicet quando ægrotat vnus; alij sunt qui eorum supplere ministerium possint, quòd secus euenit in iis, qui singulares sunt, etsi eorum ministerium desit, eo sit Respublica penitus caritura. Vnde & similiter est de Prætoribus dicendum, qui si impediti sint, locum tenentes debent designare, & cum eis emolumenta dispartire. Pro quo videri potest P.

Export TEI

Sed non in Prætoribus.

Fragosus Tom. 1. Pag. 420. num. 61. vers. Excusatur: vbi ex grauibus scriptoribus firmat impeditum eatenus non priuari salario, aut etiam officio, quatenus seruire potest per substitutum à se designatum. Quamuis de Regiis Auditoribus alia sit ratio, de quibus ibidem.

Export TEI

40

*Est autem in Senatu Vrbano Procurator,

Export TEI

Procuratoris Vrbani obligationes.

qui scilicet pro ciuitate stet, si forsan contra illam Senatores aliquid moliantur, & vt ea, quæ vtilia illi esse vtcumque possunt in Capitulo proponat, & apud omnes qui iuuare ad id possunt; quia superiorem gubernationem exercent, negotia prosequatur. In quo quidem graue potest per iniuriam peccatum irrepere: dum officium tale perfunctoriè geritur, & cùm multa occurrant, pro quibus solicitudo desideratur, nihil de illis curatur. In quo etiam pestis auaritiæ se potest ingerere: si ob interesse aliquod, aut omissionis, aut commissionis peccatum admittatur;

Export TEI

Esse sub mortali & ex iustitia.

& obligationem Procuratoris esse sub mortali, & ex iustitiâ commutatiua, ita vt non possit à prosecutione desistere, communis sententia firmat: cuius violatio obligationem restitutionis inducit. Pro quo textus, & Auctores adducit P. Oñate |

p. 281

Tom. 2. Disput. 45. num. 55. Quod quidem Indicis Procuratoribus seriò, & frequenter inculcandum, in quibus, quæ ad commune bonum spectant somniculosè tractantur; & quidem cùm in Procuratore ad caussam specialem alicuius priuati constituto, obligatio præfata militet, inde licet coniicere quanta sit illa, quæ in Procuratore residet, ad totius ciuitatis vtilitatem designato, & quamuis stipendium non habeat speciale, non ideò cessat obligatio, quandoquidem sic cum ciuitate contraxit, & in eo etiam casu obligationẽobligationem dictam esse probant adducta à P. Oñate, suprà. cùm aliàs dici possit Procuratorem talem non carere emolumentis, habet enim honorificam sedem, & immunitates alias; cùm etiam ciuis sit de communi vtilitate participat, quam pro communi solicitat; ex iustitia ergo, & cum obligatione restitutionis ad officij implementum obligatur.

Export TEI

41

*Cui affine est officium Aduocati capituli

Export TEI

Aduocati Capituli onera conscientiæ.

vrbani, circa cuius electionem peccari grauiter potest, dum minùs sufficiens eligitur ob priuatum aliquem respectum, quia scilicet vir nobilis; cùm tamen talis sit, vt nullus eum ex ciuibus ad caussam momenti alicuius eligeret defensorem. Huic certè salarium soluitur, quod peritissimo redderetur; in quo manifesta est iniustitia cum restitutionis obligatione; quandoquidem salarium non à Capitularibus ex suis facultatibus soluitur, sed ex bonis ciuitatis. Quòd si contingat negotium magni momenti, alius aduocatus quærendus, cui & salarium tribuendum; ex quibus constat ciuitati detrimentum non leue comparari. Aduocatus ergo quicumque ille sit iura ciuitatis ita tueri debet, vt non desistat ab eâ curâ vitandi laboris caussâ. Et dicens in casus contingentia aliquid non esse probabile, aut licet probabile sit, parum tamen probabilitatis habere, vt nequeat victoria in lite sperari: cùm tamen sint certęcertæ expensæ faciendæ. Hæc namque siue non sint, satis liquet quàm sint contraria iustitiæ, & quale onus restitutionis inducant. Possunt autem vera putari, quia libri non consulti, in quo similis est conscientiæ clauus. Quòd si post adhibitum studium aliquid probabile appareat licet minùs probabile quàm oppositum, id ita Capitulo proponendum; eius autem erit decernere an intentanda lis sit, audito Aduocati consilio, qui & ad illud post libros, conscientiæ sincera dictamina consultabit. Non debet autem ex eo

Export TEI

Notanda doctrina.

quòd ius ciuitatis minùs probabile sit, illud acsi nullum esset prætermitti; quia id quod minùs probabile Aduocato videtur, poterit forsan à iudice probabilius iudicari, & ita pluribus adductis tenet P. Fragosus. Tomo 1. pag. 728. num. 262. pro quo etiam & Diana Parte 2. Tract. 13. Resolut. 4. Pharaonius Tract. 1. Seßione 3. Casu. 9. & 10. & Cardinalis Lugo disp. 41. num. 8. Nec de Aduocato plura, pro quo alia dedimus Titulo 4. num. 214. & seqq.

Export TEI

42

*Suus item est Tabellio in Senatu vrbico, qui à Capitulo nomen adsciscit, & dicitur

Export TEI

De Capituli Tabellione.

scribanus Capituli, atque inter alios per honorificum officium, qui publici, Regales, aut de numero dicuntur, vnde & magno emi pretio solet: & de eorum obligationibus, quatenus scribanij sunt, videri specialiter potest P. Fragosus suprà Disput. 13. lib. 4. §. 11. vbi multa congerit, & de eorum peccatis præsertim agit. num. 286. & seqq. videantur etiam dicta à nobis Titulo 4. n. 404. & seqq. & de capitulari specialiùs loquendo, peccat ille, si vocatus vt Capitulo adsit, & acta conscribat, ire renuat priuatis commodis impeditus: & peccatum quidem graue est, quia in re momenti magni suo deest officio. Quòd si sciat

Export TEI

Quid circa iuramentum.

nihil, quod momenti sit alicuius, in Capitulo tractandum, & ire detrectet, non videtur grauiter peccare, quia ex eo nullum bono publico sequitur detrimentum. Obedientia autem illa non est talis, vt sub præcepto Capitulares iubere censeantur. Quòd si sub pœnâ præstiti iuberetur, adesse, videndum, an iuramentum ad id se extendat, vt videtur extendi, cùm de exequendo fideliter officio sit. Hæc enim pars officij est, Capitulis scilicet adesse; licet aliàs obligatio non videatur adeò rigerosa, quia sicut secluso iuramento, non est obligatio grauis, cùm res tractanda parui momenti est, ita & iuramento posito, quòd vt sæpiùs dictum, intelligendum est præstari iuxta præcedentem obligationem, vt scilicet grauem, grauiorem reddat, non autem vt ex leui grauem. Præterquam quòd iuramentum videtur se extendere ad omnia prædicta, sed ad fidelitatem, vt nihil falsum suo testimonio firment; & ad stipendium, vt nihil vltra taxam admittant. Si autem res magni momenti sit, & ex absentiâ scribanij non concludatur id, cuius defectu damnum aliquod subsequatur, ad restitutionem teneri, iuxta receptissima principia est; de quibus à nobis dictum variis in locis. VideāturVideantur specialiter P. Gaspar Hurtadus Disp. & diffic. vltima de iustitia §. Circa fidelitatem.

Export TEI

De nouiter inuentis officijs.

P. Fragosus suprà. n. 275. Nec plura de illis, sicut neque de aliis nouiter inuentis officiis, de quibus num. 26. circa quorum obligationes, & aliorum nouiter creandorum, iuxta dicta philosophandum est; vix enim aliquid ita implicatum occurret, vt vel ad conscientiæ obligationem non spectet ob legis circa illud positionem, & tunc rei grauitas perpendenda est, & inconuenientia ex transgressione, vel propter restitutionem ex damno dato, aut titulo alio pro quo multa sunt à nobis non leui discussione proposita. Quæ ergo ad vnum ex dictis officium spectant, ad alia transferenda, & in mitiorem partem ita inclinandum, vt præcipui Theologiæ duces propter vnius, aut alterius summistæ nouum inuentum minimè deserantur. In quo certè magni nostris his temporibus notantur excessus, quos oporteret censoriâ virgâ supremorum in hac materia Iudicum cohiberi. De quo aliàs, vt iam ad alia.

CAPVT VII.