Avendaño: Thesaurus Indicus

8

*ALcadij apud nostrates dicuntur, qui

Alcaldij iidem qui Ædiles Romanis.

Romanis Ædilibus videntur respondere, de quibus Tullius lib. 3. de legibus sic ex lege 12. Tabularum suntoque Ædiles curatores vrbis, annonæ, ludorumque solemnium, ollisque, (idem, quod illis) ad honoris amplioris gradum

Export TEI

Tullius.

is primus ascensus esto. Illorum vsus in Indiis, sed cum potestate ampliori; sunt enim iudices

Export TEI

Eorum in Indijs vsus.

ordinarij, etiam vbi Regales Audientiæ sunt, & & Togati iudices criminum, ac Prouinciæ: & quandoque etiam vbi & simul Prætores, exiguo profectò fructu; si tamen aliquo, inconuenientibus ex eorum electione, & administratione minimè compensando. Sunt ergo illi ad solatium potiùs ciuitatum, quàm ad considerabilem vtilitatem huc vsque conseruati, vt scilicet ciuibus honorifica aliqua officia suppetant, ne gubernatio tota extraneis deferatur: & duo solent annuatim eligi, nec modicis frequenter turbis, nisi vbi Proregis auctoritas iis potest obuiare. Et quod ad electionem attinet, quatenus non sine subornationibus esse solet, iam dictum à nobis, nunc circa alia non nihil oportet adiiciamus.

Export TEI

9

*Dico primò. Qui factiones nutriunt, vnde

Export TEI

Assertio 1. Circa eorum electionem factiones esse lethales.

oriuntur turbæ, & inimicitiæ inter ciues; occasione electionum, grauissimè peccant, sicut & supremi Gubernatores, qui hæc scientes non student efficaciter factiones huiusmodi dissoluere, etiam relegatione eorum, qui vix aliter conquiescent. Res est plana, & pro eâ Regiæ extant schedulæ, de quibus Dom. Solorzanus lib. 4. cap. 1. num. 14. & 15. & in Politica lib. 5. cap. 1. pag. 749. in fine. Et inter alias peculiaris extat, in quâ iubet Phillippus Tertius sacrosanctæ memoriæ Rex, vt officia Decurionum, seu Vrbicorum Senatorum inquietis Decurionibus adimantur, & alia circa electionem per sortes faciendam in

Export TEI

Sortibus fieri posse.

vrnam missas, quæ tamen non vbique sunt recepta. Esse autem illam licitam, quando de electione ad officia sæcularia agitur; communis est resolutio, pro quâ Auctores congerit P. Thomas Sancius lib. 2. Decalogi Cap. 38. num. 37. & 38. de quo etiam Diana num. sequenti allegandus,

Export TEI

Vnde illæ licitæ.

& ratio est quia sortes hoc modo nihil aliud includunt, quàm humanum quemdam contractum, quo ex communi consensu habentium ius ad aliquid id inter ipsos sorte diuiditur, vt illius sit, cui sors obtigerit. Videtur autem ratio dicta in casu præsenti cessare; quia sortes non exercentur ex communi sensu, sed ex Regis imperio. Nihilominus potest illa sustineri; quia licet ex imperio Regis id fiat, Respublica tamen ius om|

p. 272

ne suum in ordine ad electiones in Regem transtulit, vt id circa illas disponat, quod commodius arbitrabitur, lubente ergo illo vt hoc modo fiant; communis circa illum consenfus est, & ita nullius iniuria, vnde possit electio reprobari. Si autem quispiam velit tunc non esse consensum, ex quo habeatur iuris singulorum cessio, vt videtur officium, cui sors obtigerit; dici potest illum non esse necessarium; vt sortes licitæ sint; quia vel stare possunt ex communi consensu, vel ex Superioris imperio, & ita potest in definitione sortium diuisoriarum apponi.

Export TEI

10

*Dico secundò. In electionibus prædictis

Export TEI

Assertio 2. Peccari grauiter ineptorum designatione.

peccari grauiter solet propter ineptorum designationem, quia vel iuuenes parum cordati, & moribus improbatis, aut senes ad vigilias, & actiones alias, quæ expeditos exigunt, prorsus inualidi, aut lucrum ex illa facturi hesterni incolæ, & ita ignoti, sicut & Reipublicæ status ignari, vel aliter incapaces eliguntur. Et electores tales prorsus esse damnabiles res est adeò perspicua, vt non egeat probatione; & magis profectò damnabiles in vrbanis Senatoribus, quàm si à superiori potestate descenderent. Illi enim tamquam Reipublicæ immediati curatores, in quos illa curam omnem sui ipsius transtulit, qui & membra illius præcipua, specialissimâ obligatione tenentur, ad prouidendum ipsi optimos iudices, ex quibus eiusdem bonum magna ex parte, immò & potiori, dependet. Et circa hoc quidem nequeunt se electores isti ea opinione tueri, quæ in electionibus ad sæcularia officia non esse obligationem ad digniores eligendos affirmat: non enim modò de dignis & dignioribus sermo est, sed de indignis, in quorum electione omnes graue peccatum recognoscunt. Quod licet adeò exploratum sit; oportet tamen inculcari; quia plures circa hoc miserè errant cum magno Reipublicæ dispendio, vnde siue ignorantia, siue incuria, aut incogitantia debet frequentiùs incusari. Si præsertim addamus teneri illos ad restitutionem

Export TEI

Et cum restitutionis obligatione.

omnium damnorum, quæ ex prauâ fuerint electione secuta. Quod quidem videtur indubitabile, & vt tale illud docent Doctores, quos adducit Diana Parte 2. Tract. 2. Miscellaneo. Resolut. 67. In qua quidem de obligatione agit circa digniorum electionem, & ex multis Auctoribus probat Senatores ad illam teneri cum onere restitutiones: quamuis alij apud eumdem contrarium teneant. In quâ quidem controuersiâ vt

Export TEI

Modus facilis ad conscientiæ leuamen in electione

benigniùs cum Senatoribus agamus, vt medium saltem teneant, eosdem possumus admonere. Non equidem digniores eligant, sed neque indignos: erimus ergo dignorum electione contenti: cùm præsertim inter homines sæculares non sit ita facilè excessum dignitatis explorare. Et ita quolibet sibi bene viso, non ex passione, sed bono zelo agentibus, se obligationi suæ satisfecisse; sublatis conscientiæ remorsibus, per me licet arbitrentur.

Export TEI

Addendum in fine cum Diana, sic nonnullis immutatis. Scripsi ad instantiam. N. Faxit Deus vt

Export TEI

Dianæ votum, quod & Authoris.

sint profutura, si non ad electionem dignioris, saltem ad abominationem eius, quâ indigni ad Reipublicæ regimen prouehuntur.

Export TEI

11

*Dico tertiò, Pro Indorum ad ciuitatem

Export TEI

Assertio 3. De Iudice peculiari Indorum.

aliquam Hispanorum pertinentium gubernatione, solet alicubi cum Alcaldiis iudex specialis eligi, qui dicitur iudex Naturalium seu Indigenarum. In cuius electione ratio in primis habenda Indorum, vt scilicet talis illis tradatur Iudex, qui eorum possit bonum spirituale, & politicum promouere. Quod dum non attenditur, grauis in electione culpa admiscetur. Et vt, quæ de illo dici possunt, breuiter complectamur: talis præfectura Indis debet esse prorsus innoxia: vnde ad propria commoda ministeriis Indorum vti nequeunt magis, quàm si Hispani essent, vt de Commendatariis dicebamus. Si secus faciant, præter grauia in eo peccata reperta; restitutionis oneri subiacebunt.

Export TEI

12

*Dico quartò: circa prædictas electiones,

Export TEI

Assertio 4. Circa iuramentum SenatorũSenatorum, præsertim in electionibus.

& alias, juramentum ita obligat; quod de fideliter agendo officio; ac præsertim dum de electionibus agitur, solent præstare Senatores, vt si indignos eligant, rei sint violati iuramenti: si autem dignos, licet non digniores, non ita; sic Diana cum aliis suprà Dicto Quarto. Fundamentum est idem quod de Prætoribus agentes, Tit. 6. Cap. 1. iuxta receptissimam doctrinam stabiliuimus: Iuramentum scilicet non addere nouam obligationem extensiuè, sed eâ suppositâ, iuxta ipsam obligare. Cùm ergo Senatores ad electionem dignorum, reiectis indignis, grauiter vrgeantur: sacrilegi erunt indignos eligentes: & cùm aliàs non obligentur secundùm probabilem opinionem ad electionem digniorum, saltem sub mortali eos omittere graue sacrilegium non erit; immò neque leue, si recto animo procedatur iuxta num. 10. si quis autem manifestè deprehendat

Export TEI

In dignioris omissione vt peccari contingat.

maiorem alicuius dignitatem, & propter humanum aliquem respectum minùs dignum eligat, nullo modo videtur excusari posse à peccato veniali graui, quandoquidem & digniori aliqualem iniuriam irrogat, qui vti melior Reipublicæ pars maius habet ius ad honorifica munera, & insuper causa est aliquorum damnorum, quæ Reipublicæ obuenire possunt, aut saltem minus bonæ administrationis, quæ vix intelligi potest quomodo stare sine damnis multis possit, quando, vt alia desint, ipsa boni diminutio damnum est, eius præsertim comparatione, qui ad bonum procurandum obligatur.

CAPVT II.