Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT IX.

p. 172
CAPVT IX.

De Thesauris Indicis, & quæ conscientiæ obligationes circa illos.

§. I.

§. I.

Duo quædam specialia ex Regia Ordinatione.

54

*CIrca Thesauros in Indiis peculiares

Regia Ordinatio circa thesaurorum inuentores.

extant Regiæ decisiones. Primò per Ordinationem Ann. 1573. quæ habetur Cap. 44. Ordinationum ad Regias arcas pertinentium, cuius tenorem refert Dom. Solorzanus in Politicâ pag. 956. statuitur vt Thesauri omnes quocumque in loco reperti quoad dimidiam partem ad Regem pertineant, pro dimidiâ aliâ ad inuentorem. Per quod videntur cessare quæstiones variæ, quæ circa thesauros à Doctoribus agitantur, ob diuersa scilicet loca, in quibus inueniri possunt & ob diuersos inuentores ac inueniendi modos: de quibus habet tractatum Diana, quintum scilicet Partis 9. & à nobis Capite præcedenti insinuatæ, adductis Auctoribus,

An obliget in conscientia.

qui de hoc agunt. Ad vnam ergo Tantùm quæstionem omnes illæ reuocantur, an scilicet lex prædicta obligationem conscientiæ grauem inducat. Circa quam etiam dictum aliquid, & qui negant adducti; ac potiori id quidem ratione quàm leges de mineralibus agentes: illa enim, cùm à naturâ videantur in bonum commune concessa, ad Principes videntur spectare, ad quod bonum commune spectat promouere: quod tamen in thesauris non euenit, qui cùm in suo principio priuatos dominos habuerint, non est mirum si ad priuatos etiam deueniant, & primò occupantis sint. Circa quod ferè singularis est

Mag. Bañez non penitus probanda doctrina, circa illud.

modus dicendi Mag. Bañez. 2. 2. quæst. 66. art. 5. Conclus. 7. dicentis inuentorem thesauri, quidquid lex dicat, posse illum sibi retinere, donec petatur à publica potestate: quia soluitur per modum tributi, quod tantùm debetur quando petitur, nisi in Regio fundo inuentus fuerit: tunc enim dimidia pars debetur, sicut & priuato deberetur fundi domino ex iustitiâ commutatiuâ. Impugnant illum P. Turrianus, quem secutus Caramuel. n. 306. limitatione reiectâ de fundo Regio, quia ex Cæsareo iure prouenit in Hispaniâ non obligante, cùm habeatur circa thesauros municipalis lex. Sed quod ratio tributi non repugnet, defendit Cardinalis Lugo Disp. 6. de Iustitia n. 108. licet doctrinam generaliter non amplectatur.

Probabile est non obligare, licet sententia communior contrariũcontrarium statuat.

Quia tamen doctrina illa de tributis, vt non debeantur, nisi petantur, probabilis est; pro quâ & videri potest Pharaonius Tract. 2. Seßione. 10. Casu 8. inde habetur sententiam negantem in casu nostro aliquid ex eo capite probabilitatis attrahere, vt aliis iuncta pondus augeat, nec debeat vt absurda condemnari. Contraria autem communior est, pro quâ Auctores congerit Diana Tract. citato. Resolut. 18. probanda fundamento adducto. num. 44. quia scilicet est lex disponens circa rerum dominia, & non pœnalis, neque in præsumptione fundata. In Indiis autem est peculiaris ratio donationis Pontificiæ: vnde inter bona sibi tradita potuerunt Reges Catholici sibi thesauros reseruare.

55

*Contra Bañez autem est ratio ex ipsius

Bañez suâ doctrinâ impugnatus, vt obligatio in conscientiæ sit.

doctrinâ desumpta. Nam iuxta ipsum, inueniens thesaurum in fundo alieno tenetur ex iustitiâ commutatiuâ dimidiam partem reddere domino, vnde & Regi quando in eius fundo inuentio accidit: sic decisum l. 47. Tit. 28. Part. 13. Tunc sic. Quòd partes iste thesauri ad hos vel illos pertineant, vt obligatio conscientiæ resultet, ex dispositione legis pendet, iuxta quam vni aufertur, & alteri confertur: & tamen in prædictâ lege non est declaratum in conscientia obligare: ergo similiter cùm lex partem fisco applicat, obligatio in conscientiâ resultat, licet id non habeatur expressum. Patet illatio: quia ratio est eadem. Et prætereà. Quia Rex non debet esse peioris conditionis: neque vllum iudicium in lege ipsâ est, vnde id colligi possit. Si dicas esse per modum tributi. Instari manifestè potest: nam & dari tributum aliquod potest, cuius solutio in conscientiâ obliget. Videantur dicta Titulo 1. num. 170. & tale hoc esse ratio adducta demonstrat, si tributum est: quandoquidem Rex ex eo quòd tributum esse voluerit, noluit deteriorem suam reddere conditionem, quàm si partem illam alteri applicandam decreuisset.

56

*Licet autem pro medietate Regi

Medietatem Regi reddendam non est certum, ob diuersas sententias, & praxes.

reddenda præfatum rescriptum extet, non videtur constans circa hoc praxis, sicut nec sententia. Vnde Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 5. num. 37. ait quintam partem reddendam tantùm: & quia metalla inuenta conflanda sunt, inde quinta alia pars deducenda est: quod tamen expressum lege aliquâ non habetur, licet ex Regiis schedulis colligi videatur, vt iam olim Matienzus obseruauit in manu scripto Tractatu. In Politicâ autem pag. 957. §. Y en esta, affirmat in detectionibus, registris, & manifestationibus, quæ ordinariè fiunt, dictam ordinationem, quâ medietas præscribitur, obseruari; quamuis frequentiùs sola quinta pars soleat, sicut in metallorum manifestatione, persolui. Iuxta hæc ergo lex non videtur vltra quintum obligare in conscientiâ; licet arbitrio Officialium alia quandoque dispositio minùs inuentoribus fauorabilis obseruetur. Ad quod quidem circumstantiæ conducere possunt: & vt grauiter in hoc non peccent, vtilitatem Regij patrimonij non debent negligere, cùm ad fidele ministerium ex officio, & Regiâ confidentia teneantur, vt dictum sæpiùs.

57

*Secundò. In prædictâ Ordinatione

Ex quibus Regi tribuenda. medietas.

statuitur vt dicta medietas Regi soluatur ex omnibus pretiosis, auro scilicet, argento, vnionibus, & lapidibus pretiosis, in sepulcris Indorum, ac locis aliis superstitiosè ab eisdem dispositis. Ex quo videtur colligi licitum esse sepulchra scrutari, & corpora mortuorum extrahere, quod tamen

Sepulchra Indorum an ea de caussa scrutari liceat.

aliàs illicitum comprobatur per l. 3. de sepulc. violat. & L. item 3. C. de Episcop. Audient. & Cap. Sicut, de Iudæis. Et in casu nostro per Concilium Limense secundum sub pœna excommunicationis prohibens sepulcra Indorum demoliri. Pro quo & pugnat Episcopus Chiapensis, adductus à Dom. Solorzano suprà num. 40. vbi con|

tendit quidquid in his sepulchris inuentum fuerit, Indorum sepultorum hæredibus, vel communitatibus applicandum. Ipse tamen Dom. Solorzanus resoluit contrarium num. 41. & seqq. & in Politicâ Pag. 957. vbi ex Antonio de Herrera in Historia generali Indiarum Decade 5. lib. 5. cap. 8. testatur circa hoc magnas fuisse sessiones &

AffirmatinaAffirmatiua responsio.

consultationes: & iis præmissis legem pronuntiatam. & certè secluso scandalo, aut alio extrinseco inconuenienti, non apparet cur hoc fieri nequeat. Regula enim est omni æquitati conformis, vt quod tibi prodest & alteri non nocet, nequeat impediri. In casu autem dicto diuitiæ in sepulchris Indorum asseruatæ, quorum domini penitus ignorantur, nihil mortuis prosunt, & ex earum ablatione nullum patiuntur detrimentum: ac prætereà viuis valdè prodesse possunt, vt constat: ergo non potest earum extractio penitus prohiberi.

58

*Dices inhumanum videri corpora

Obiectio ex obligatione sub mortali humandi corpora.

mortuorum extrahi, & iniuriosè tractari. Cùm enim quis teneatur sub mortali mortuum sepelire, quando deest, qui id facere velit aut possit, vt tradit cum aliis Bassæus V. Sepultura num. 1. licèt non benè citet Patrem Sà, eodem verbo vbi de eo nihil. Cùm inquam ad id teneatur, quia est charitatis, & misericordiæ opus vltimo loco inter corporalia numeratum, vrgens in extremâ necessitate: consequenter dicendum est similem subesse non exhumandi obligationem, & decenter tractandi illa. Et ex hac consideratione Decretalis citata processit, in quâ Clemens Tertius ita

Et ex prohibitione Canonica.

loquitur: Ad hoc malorum hominum prauitati & auaritiæ obuiantes, decernimus vt nemo cæmeterium Iudæorum mutilare aut inuadere audeat, siue obtentu

Cap. Sicut, de Iudæis.

pecuniæ corpora humata effodere. Sic ille, qui statim pœnam ferendam apponit aut infamiæ & priuationis officij, aut excommunicationis.

59

*Sed hæc non videntur vrgere: nam licèt

Fit illi satis, ratione magnæ vtilitatis.

inhumanum videatur mortuorum corpora iniuriosè tractare; sunt tamen causæ plures, propter quas exhumari possint, vt communiter fatentur Auctores. Vide citatum alios afferentem: ergo & ratione magnæ vtilitatis, qualis in detectione thesauri deprehenditur. Vnde nequit occurri in eo auaritiæ prauitatem admisceri à Pontifice condemnatam. Non enim auaritia est malorum hominum propria, ob vtilitatem aliquam non vulgarem mortua corpora loco mouere, statim sepulturæ reddenda, & terrâ superiectâ operienda: quod Concilium Limense tantùm videtur præcepisse,

Concilium Limense quid præcipiat.

vt ex verborum tenore colligitur. Sic enim illud: Y asi desenterrados los dexare, à que perros y aues los coman. Quæ explicatio potest etiam Decretali allatæ accommodari. Et illa quidem de Iudæis tantùm agit, non de Paganis:

Decretalis sicut, de Iudæis explicatio.

nec de Iudæis omnibus, sed de iis, qui cæmeterium habent, & à Christianis in suis viuere Synagogis permittuntur: & verò cùm Iudæi non soleant cum diuitiis sepeliri; si quis sepulchra eorum effodiat, supellectilis alicuius videtur cupiditate moueri, vt ex eâ pecuniolam aliquam aucupetur. Quod quidem iniquum videtur & inhumanum; vnde & illud directè potuit Pontifex prohibere.

§. II.

§. II.

Duo alia. Vbi specialiter de inuentis in locis sacris.

60

*TErtiò, ordinatio dicta de locis etiam

Ordinatio circa loca Religiosa vt statuere queat.

Religiosis statuit verbis illis, Y lugares Religiosos. Hoc autem videtur difficile: nam cùm loca Religiosa sint à jurisdictione Principum sæculariũsæcularium exempta, nihil possunt illi, quod ipsis directè incōmodetincommodet, suis legibus stabilire: quæ est omnium Catholicorum scriptorum doctrina Iure Canonico comprobata, & à Ciuili suis etiam legibus communita. Ordinatio autem prædicta valdè contraria est locis sacris & Religiosis, vt constat; cùm priuet illa adeò ingenti emolumento. Ideò

ThesaurũThesaurum huiusmodi pro medietate ad Ecclesiam pertinere, multorum est sententia.

thesaurum in loco sacro repertum pro medietate, quæ aliàs erat applicanda Fisco, ad Ecclesiam pertinere, ad Prælatos inquam, & communitatem cum Capitulo, si Capitulum habeat, vel alio modo loci Religiosi cum dominio administrationem: pro aliâ autem medietate ad inuentorem: tenent Doctores quamplures, quos adducit Amaza à Dianâ citatus Tractat. 5. Resolut. 11. qui prætereà pro eodem allegat P. Filliucium, Ioannem Viggers, Villalobos, & Megalam, quos & sequitur. Et idem amplectuntur Cardinalis Lugo Disputat. 6. num. 116. & 117. qui & adducit P. Lessium, P. Vasquez, & P. Turrianum, Bassæus V. Dominium 2. num. 11. Bonacina Disput. 1. de Restitutione Quæst. 3. Puncto 6. num. 5. P. Molina Disput. 56. §. Dubium, citans Couarruuiam, Antonium Gomez, Angelum, & Siluestrum, P. Fragosus Tomo 1. pag. 266. §. Secunda propositio. P. Dicastillus Lib. 2. de Iustitia & Iure Tract. 2. Disput. 9. num. 414. P. Gaspar Hurtadus Disput. 1. de Iure, Difficult. 35. §. Secundò est. Qui tamen cum

Locus sacer sitne alicuius.

Couarruuia, & P. Vasquez, id supponit quod alij ex citatis vt in plurimùm negant: ait enim locum sacrum, in quo inueniri thesaurus potest, nullius esse domini, vt regulariter accidit: cùm tamen alij dicant vix inueniri locum sacrum, qui non sit sub speciali alicuius dominio: ex quo colligunt regulariter loquendo dimidium ad Ecclesiam pertinere: si enim locus sacer sub nullius dominio sit, totus thesaurus est inuentoris, juxta §. Thesauros Instit. de rerum diuisione. Et Couarruuias quidem loca sacra nullius esse quoad dominium affirmat in Regula Peccatum, Parte 3. §. 2. num. 3. & probat ex §. Nullius, Instit. de rerum diuisione, vbi sic statuit Imperator: Nullius autem sunt res sacræ, & Religiosæ, & sanctæ: quod enim diuini juris est, id nullius in bonis est. Nihilominùs affirmat etiam §. Sed apud nos, thesaurum in loco Religioso ac sacro inuentum, pro eâ parte ad Ecclesiam, eiusque Prælatum pertinere, pro quâ ad priuatum, qui dominus illius loci fuisset, omnino ex legibus deferendus esset: juxta leges inquam juris communis: nam juxta leges Partitarum aliter videtur sentire §. seqq. statuens thesaurum vbilibet repertum ad Regem pertinere, quintâ tantùm parte inuentori traditâ.

61

*Sed sunt qui aliter sentiant: Fisco enim,

Ad Fiscum medietatẽmedietatem spectare aliorum opinio.

& non Ecclesiæ dimidiam partem tribuendam contendunt Iurisperiti quidam apud Dianam suprà. Et negari nequit quin id magnum habeat in Ciuili jure fundamentum: sic enim statuitur |

in Cap. vnico. Quæsint Regalia, in fine. Et L. 3. §. penultimo, D. de jure Fisci. Nisi fortè qui inuenit, sit Ecclesiasticus: tunc enim dimidiam partem habebit Ecclesia, quæ scilicet inuentori respondet: juxta Cap. Excommunicamus. §. Damnati, de hæreticis. Vbi licèt non decidatur, argumentum tamen ad id asserendum exhibetur; vbi & potest singularis quæstio moueri: quid si Clericus inueniens ad illam non pertineat Ecclesiam: tunc

Specialis difficultas.

enim illi non videtur acquirere: & prætereà eò quòd Clericus sit, non debet inuentoris jure priuari. Quod quidem ita videtur asserendum.

62

*Aliter Caramuel in Theologiâ morali, n. 308.

Esse totaliter inuentoris qui censeant.

vbi ait thesaurum inuentum in loco sacro esse inuentoris. Et probat: quia nullo jure potest ad Ecclesiam vel secundum se totum, vel secundùm partem pertinere. Iure enim naturæ inuentoris est; quia est illius moralis productor, cùm faciet in hominum vsus venire, qui dum lateret, perinde erat, acsi non esset. Iure Institutæ nulla pars Ecclesiæ assignatur, & Cæsarium non mutat bonorum Ecclesiasticorum naturam, vt scilicet (sic enim videtur explicandum) Ecclesiastica reddat, quæ ex se talia non sunt. Ius autem Hispaniæ, si receptum est, quadrantem inuentori, tres Regi adscribit: Canonicum nihil de thesauris disponit: præter jura autem prædicta nullum aliud excogitari potest, ex quo possit Ecclesia medietatem thesauri vendicare: erit ergo totus inuentoris. Sic ille Philosophatur, antequàm id tradiderat Pharaonius Tractat. 2. Seßione 8. Appendicis, Casu 1.

63

*Iuxta quæ satis apparet quàm sit res ista

Resolutio cum probabilitate circa medietatem Ecclesiæ, aut Regi præbendam.

perplexa, cùm aliàs in jure ipso ciuili antinomia inueniatur; quam licet Doctores aliqui amoliri conentur, vix tamen quidquam dicunt, quod satisfaciat rem non leuiter contemplanti. Cùm ergo non sit perspicuum pro Indiis aliquid circa hoc à Regibus Catholicis innouatum, valdè probabile videtur thesauros quoad dimidium ad Ecclesias pertinere, & ita retineri illud in foro conscientiæ posse. Vt autem jus Regis possit etiam

Pro Rege quid specialiter faciat.

probabiliter fundari, ad donationem est Pontificiam, sicut in mineralibus etiam diximus, recurrendum. Cùm enim terræ omnes & dominia tradita sint, potuerunt Reges in omnibus illis thesauros sibi appropriare; & ita cùm posteà in quocumque fuerint solo reperti, sine alicuius iniuriâ ad se trahere, siue profanus locus fuerit siue sacer; quia cum eo onere ad quemcumque transivit; sicut transeunt prædia censualia, hypothecæ subiecta & modis aliis onerata. Hanc autem fuisse eorum voluntatem leges ipsæ manifestant, quas ita debemus accipere, vt Catholicos Reges deceant, & ita meliori modo, ac juxta meliorem sensum conditas & promulgatas. Pro quo est optima admonitio apud P. Molinam Disp. 176. §. Tertio, causæ.

64

*Quartò. Nulli est licitum, id lege

Prohibitio non quærendi in proprio fundo, non ligat in conscientiâ,

prohibente, de quo D. Gaspar de Escalona in Gazophylacio Regio Peruuiano pag. 126. num. 3. sine registro in proprio fundo thesaurum quærere: sed legem huiusmodi non obligare in conscientiâ ex ratione ipsius ostenditur; quia scilicet sine registro nequeunt quæ ad Regem spectant sufficienter prouideri. Est ergo lex in præsumptione fundata: vnde si Regi sua jura reddantur, nihil contra illius mentem perpetratur. Si autem non reddantur, ex eo erit fortè peccatum juxta dicta, non ex legis violatione.

§. III.

§. III.

Vlteriores resolutiones de Visitatoribus Ecclesiasticis, & inuentis industriâ diaboli.

65

*QVintò, Visitatores Ecclesiastici nullam

Visitatores Ecclesiasticos in thesauris nullam habere partem, nisi inueniant ipsi ex industria.

habent partem in thesauris, quæ in delubris Indorum reperiuntur: quibus tamen congruum aliquod præmium poterit, si Rex annuerit, exhiberi. Sed certè si Visitatores tales suâ industriâ thesauros inuenerint, non videntur fraudandi præmio inuentoribus assignato. Quòd si pœna est, eò quòd auctoritate ad bonum spirituale sibi concessâ abutantur, imponenda, non potest à laicâ illis potestate decerni, ob priuilegium exemptionis: videtur ergo lex in eo casu loqui, quo Visitatores delubra Indorum scrutantes, vt idola extrahant, diuitias aliquas deprehenderint; tunc enim præmium non merentur inuentoribus designatum: & ita indicat rescriptum Regium, de quo Dom. Solorzanus in Politicâ Pag. 958. in quo sic dicitur; Sin embargo que las Iglesias pretendan ser suyo lo que se ha hallado en adoratorios, y santuarios, sin descubridosdescubridor, &c. Dari ergo potest inuentio thesauri sine industriâ detectoris: & vbi Visitatores Ecclesiastici tales sunt, nequeunt in illis partem habere vllam, sicut non haberent laici, qui modo simili reperirent. Si ergo Visitator sit detector ex industriâ speciali, præmium detectoris habebit: si aliud agens, non ita. Vbi pœnalis dispositio non est, sed in id tendens, vt Visitator non habeat laboris præmium, quod reipsa non meretur. In eo ergo casu thesaurus ex integro Regi cedet, sic lege disponente. Licèt enim leges Cæsareæ circa inuenientes fortuitò valdè fauorabiles inueniantur, in Hispaniâ illæ locum non habent, & multò minùs in Indiis, quæ magis peculiaribus legibus gubernantur.

66

*Sextò. Ordinatio illa generaliter loquitur

Thesauros arte Diaboli acquisitos posse retineri tutâ conscientiâ qui affirmant.

de omni auro, argento &c. Vnde quæstio oritur quæ pro Indiis videtur specialiter agitanda, in quibus Indi cum diabolo solent frequens habere colloquium; vnde & contingere potest diuitias aliquas occultas eisdem detegere, & eos forsitan Europæis. An scilicet tunc in iis, qui modum inuentionis norunt, & fortè in eo, quod tamen rarum erit, partem aliquam habuerunt, possint quod inuentum est, tutâ conscientiâ retinere. In quo quidem est sententiarum varietas. Plures enim affirmant, ex quibus sunt Nauarrus in Manuali Cap. 17. n. 176. Gutierrez de Tutelis 3. p. cap. 26. & Lib. 4. p. 1. q. 36. Megala p. 2. lib. 2. c. 4. q. 2. n. 14. Villalobos Tomo 2. Tract. 10. diffic. 20. n. 7. Malderus de Iustitia Tract. 1. cap. 7. dub. 1. Ioannes Viggers de Iustitia, tract. 1. cap. 4. dub. 8. Trullench in Decalogum Tom. 2. lib. 7. c. 2. dub. 8. n. 10. Diana Tractat. 5. citato, Resolut. 23. Bonacina Disput. 1. de Restitutione, Quæst. 1. Puncto 6. num. 8. Cardinalis Lugo Disput. 6. num. 131. P. Lessius Lib. 2. Cap. 5. num. 65. P. Filliucius Tomo 2. Tractat. 31. |

num. 153. P. Vasquez Tractatu de Restitutione. cap. 5. §. 4. num. 28. P. Rebellus Parte 1. Lib. 1. quæst. 15. num. 14. P. Gaspar Hurtadus Disput. 1. de Iure, Difficult. 35. §. Quartò est. P. Fragosus Tomo 1. pag. 266. §. Quarta propositio, & alij. Quorum ratio est; quia leges circa hoc disponentes sunt pœnales, vt videtur in L. vnica. C. de thesauris, lib. 10. & L. Nemo C. de Maleficis & Mathemat. Legem

Eorum ratio.

autem pœnalem ante judicis sententiam non obligare, satis recepta sententia est. Pro quâ, præter citatos alibi videri potest Gutierrez Lib. 2. Canonicar. quæst. cap. 5. n. 14.

67

*Alij per oppositum sentiunt, ex quibus

Qui teneant oppositum.

Aluarus Valascus de jure Emphit. Parte 1. Quæst. 5. n. 4. Amaya in Codicem lib. 10. Tit. 15. n. 18. apud quẽquem Farinacius & Valenzuola. P. Molina Disp. 56. in principio, quem sequitur P. Turrianus 2. 2. Tom. 2. Disp. 43. Dub. 2. n. 3. & alij: quorum ratio ex opposito fundamento procedit: quòd scilicet

EorũEorum fundamentũfundamentum.

leges dictæ pœnales non sint, sed disponentes sub conditione, vt si videlicet aliquis modo dicto thesaurum inueniat, eius sit vel totus, vel quoad partem: si autem maleficio, dominium non acquirat. Sed certè cùm in odium peccatisit, non videtur negari posse pœnales esse, & explicationes,

Contra quod arguitur.

quęquæ adhibentur, parùm solidæ comperiuntur. Et quidem ex præfato explicandi modo fieret nullam legem prohibentem aliquid sub amissionis onere pœnalem esse; quia dici potest solùm esse conditionaliter disponentem, & ita cum eâ non posse dominij acquisitionem consistere.

68

*Est ergo prioris sententiæ fundamentum

Duæ aliæ sententiæ circa dominũdominum fundi innocentẽinnocentem; & earum fundamenta.

quoad hoc innegabile: an autem omnino firmum, statim dicemus; si priùs dicas, alias sententias adiiciamus; Primam eorum, qui dicunt eum, in cuius fundo thesaurus inuenitur, si innocens sit, non esse suâ parte fraudandum. Sic Diana suprà in sine. Bonacina, P. Hurtadus P. Lessius num. 66. & alii. Secundam affirmantium debere fraudari, pro quâ P. Rebellus adducit Couarruuiam, Nauarrum, & Valascum, quos & sequitur, licèt oppositum censeat non esse improbabile; cùm pœna suos auctores egredi non debeat. L. Sancimus. C. de pœnis. Quorum ratio est, quia ita leges absolutè disponunt. Et quidem etiam quando modo licito inuenitur thesaurus, potuerunt eum Fisco penitus applicare, aut certè nullâ parte domino fundi applicatâ; & ita leges Hispaniæ disponunt; ergo & in speciali casu dicto, cuius motiuum esse potest, ne quis maleficio locupletetur, siue proprio siue alieno, & occasionem habeat gaudendi de illo; quod quidem in Fisco non ita accidit, cùm Principes in odium maleficij pœnam statuant arte legibus odiosâ, vt Imperator loquitur lege 1. citatâ. Addi P.

Additio P. Hurtadi refutata.

Hurtadus non solùm partem innocenti tradendam post sententiam, sed etiam totum, si per industriam thesaurus sit quæsitus. Quod non video quàm sit aptè dictum; cùm enim per artem magicam sit inuentus, manifestum est ex industriâ quæsitum; ergo semper applicandus totus, & non tantùm illius pars.

69

*Dico igitur, ad præcipuam difficultatem

Assertio 1. opinionis prioris probabilitas, juxta quāquam in casus contingentiâ erit qui hæreat nullus.

respondendo. Primò opinionem priorem adeò esse grauium Doctorum auctoritate firmatam, vt in casûs contingentia nullus videatur futurus, qui eam non amplectatur. Cùm enim ad onera ista deuitanda opinio quæuis placeat, vbi scilicet pauci & minùs probati Doctores excusant; quod fiet quando tot pro excusatione militant, & bonâ ducuntur ratione? Hoc ergo constante, non videtur multùm de vlteriori discussione curandum.

70

*Dico secundò. Sententia contraria, licèt

Assertio 2. contrarium solidiori niti fundamento.

minùs auctoritatis habeat, solidiori potest fundamento probari. Nam vt demus leges esse pœnales, lex pœnalis obligare in conscientiâ potest, quando pœna versatur circa dominij impeditionem. Sic qui obtento Parochiali Beneficio, suâ culpâ intra annum non ordinatur sacerdos, illud in conscientiâ dimittere tenetur, sicut & Episcopatum qui intra sex mentesmenses non consecratur, nec facit fructus suos; qui non recitat diuinum Officium, fructuum etiam perceptione priuatur, sicut & non residens, qui ratione Beneficij tenetur residere. Quas exceptiones, & alias opponunt Doctores, qui sententiam de lege pœnali prædictam consectantur, vt videri potest apud Bonacinam Tomo 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 7. §. 2. num. 9. 17. & seqq. vbi plures adducit Auctores, præsertim ex Societate. Tunc sic. Leges de thesauris diabolico adminiculo repertis tractantes, ad hunc modum disponunt: ergo stante obligatione in conscientiâ legum huiusmodi, ex eo quòd pœna in illis extet non desinunt obligare. Antecedens constat ex earum tenore. Nam leg.

Lex Imperatoria dominij prohibens trāslationemtranslationem.

vnicâ Tit. 15. C. de thesauris, Lib. 10. ita loquitur Leo Imperator: nam in suis quidem locis vnicuique, dummodo sine sceleratis & puniendis sacrificijs, aut aliâ qualibet arte legibus odiosâ, thesaurum (id est, condita ab ignotis dominis tempore vetustiore mobilia) quærere, & inuento vti liberam tribuimus facultatem. Sic ille. Vbi manifestè, vt frui thesauro quis possit, conditio decentis inquisitionis apponitur. Dictio enim

Dictio Dummodò quam vim habeat.

Dummodò conditionem importat, quando apponitur vt dispositio vim habere incipiat, & non faciendum aliquid tantùm indicat post dispositionem completam. Pro quo videndus P. Molina Disput. 208. §. Iuxta & seqq. Quod in casu nostro videre est, vbi dispositio legis non versatur circa aliquod post completam dispositionem faciendum, vt in exemplis ab eodem Patre adductis, sed circa dispositionem ipsam, vt vim habere incipiat, quòd scilicet inquisitione sacrilega, & arte legibus odiosâ non quæratur, vnde per inquisitionem non odiosam nec sacrilegam vim habere incipit. Licèt autem Marius Antoninus Lib. 1. Variarum Resolutionum Resolut. 88. num. 5. dicat cum Rotâ dictionem Dummodò modum importare; id ita intelligendum vt ex P. Molina, & aliis dictum, quando scilicet disponitur aliquid faciendum post completam dispositionem, vt in casu ab eodem Mario adducto donationis à patre factæ filio primæ tonsuræ, vt adueniente ætate legitimâ posset ad sacros Ordines promoueri. Est ergo non obscura præfatæ legis mens: neque alia est legis alterius, de quâ suprà.

71

*Et hæc quidem juxta jus commune, cui

Quid pro Hispaniâ speciale

in Hispaniâ statur, quando aliquid per leges speciales statutum non inuenitur. Licèt autem casus præsens non inueniatur in particulari decisus, ex generali dispositione colligitur, juxta quam thesauri applicantur Fisco, quintâ parte inuentori designatâ, vt communiter Hispani testantur |

Auctores. Quatuor ergo partes habebit fiscus, quomodocumque thesaurus inueniatur: an autem quintam in casu, de quo loquimur, ex nullâ lege habetur: Nam citata ex iure Cæsareo, de toto thesauro loquitur, quem quis suis in locis inuenit, vt iam vidimus: nec vult inuentorem habere illum; licet ratio decisionis ad partes etiam videatur extendi, sicut ad inuenientem in locis alienis, vbi potior est ratio. Sed cùm pœnalis sit, non ita admittetur ab omnibus extensio: vnde sententia dicentium leges istas non obligare in conscientiâ ad restitutionem, in Hispaniâ præsertim locum habebunt. Pro Indiis autem, de quibus præcipuè agimus

72

*Dico tertiò. Dimidia pars, quæ in

Assertio 3. Quid pro Indijs circa medietatem.

Indiis inuentori thesauri conceditur, potest ab eo retineri, etiamsi diabolicis illam artibus compararit. Constat in primis ex probabilitate sententiæ sic generaliter affirmantis. Deinde ex nuper dictis, quia non habemus legem, ex cuius verbis deduci queat dominij acquisitionem impediri, cùm nulla inueniatur pro Indiis circa casum, de quo loquimur. Lex autem iuris communis in alio procedit, & licet valde probabile sit ob rationis identitatem extendi posse; quia tamen communissima sententia contrarium tenet, pro quâ videri potest Bonacina Tomo 2. Disp. 1. Quæst. 1. Puncto 8. num. 23. vbi alios adducit: ideò illa securè potest sustineri: præsertim cùm non sit ratio omnino eadem in toto, & in parte. Et vbi similitudo quomodolibet deficit, non valet argumentum à simili, etiamsi dissimilitudo parua sit, ex adductis à Marco Antonino suprà Resolut.

Argumentum à simili leue & infirmum.

39. num. 34. vbi ex Menochio, quod argumentum à simili est leue & infirmum. Fauet id, quod habet P. Azor Tomo 3. Lib. 1. Cap. 13. in fine, vbi quæstionem tractans, & duas sententias

P. Azor.

contrarias adducens, sic concludit; At nunc in Castella est vsu receptum vt thesauri vbicumque inueniantur, ad Principem, vel Rempublicam pertineant,

Pro inuentione Thesauri in domo Gentilitia, vulgò Solariega vide Thomam Hurtadum Tract. 8. n. 402. & 403.

& inuentoribus quædam pars aßignetur l. 1. tit. 13. lib. 6. nouæ Collectionis. Sic ille. Iuxta quam in casu, de quo erat sermo, inuentionis scilicet per artem Magicam, non derogatur inuentori pars, vt scilicet in foro conscientiæ possit eam retinere. De quibus hæc satis.

Loading...

back | | continue