Avendaño: Thesaurus Indicus

132

*VAlent quidem in omnibus, in qui

Generalis assertio circa illos.

bus generaliter Parochi, iuxta probabiles opiniones, nec solùm cum Indis, sed etiam cum Hispanis, qui in eorum Paræcijs degunt, & ab ipsis recipiunt Sacramenta. Et ita in ieiunio & obseruatione Festorum, de quo Auctor Lib. 1. Tract. 7. in cuius Sessione 4. difficile

Export TEI

Circa casus peculiaris citati Auctoris assertio. Vbi de labore in diebus festis.

aliquid occurrit: ait enim posse Indos in diebus festis post auditam Missam laborare, in domo Parochi ædificium promouendo, aut in agro circa sata alicuius Confraternitatis ea sarrientes. Pro quo tres adhibet rationes. 1. quòd huiusmodi opera ordinarijs operarijs conficienda relinqui, est eadem cum incommodo nimis prorogari. 2. quia operarijs dictis molestia infertur, si eisdem tantùm cura constructionis incumbat: suorum enim agrorum culturæ, & vtilitatibus alijs non permittuntur attendere. 3. nam parùm laborant singuli, labore inter plurimos dispertito: quod non esse peccatum asserere ait cum Sancio Dianam 3. p. tr. 5. resol. 8. cum Patre inquam Thoma Sancio in Opere morali Lib. 1. Cap. 4. n. 12. Nullus autem eorum affirmat id non esse peccatum, sed non esse mortale, cùm tamen veniale esse absolutè fateantur: idque intelligendum quando laborem necessitas aut pietas non excusat, vt habetur in Cap.

Export TEI

Cap. Conquestus, de Ferijs.

Conquestus, de Ferijs, ibi: Nisi necessitas vrgeat, vel pietas suadeat: quæ sunt verba Gregorij IX. ex quo capite præfatos labores immunes à peccato affirmat doctus Præsul, quia scilicet concernunt pietatem.

Export TEI

133

*Nihilominùs, secluso casu de paruitate

Export TEI

Illius resolutio non admittitur. Vbi de operibus ex pietate factis.

laboris, in quo, vt diximus, lethale peccatum non est, & accedente dispensatione, veniale vitari poterit à Parocho conferenda, quando facilè adiri nequit Episcopus, aut Prælatus alius, ad quem id de iure spectet: absolutè loquendo, non est resolutio præfata ita inconcussa, vt non possit improbari. Communis enim & receptissima sententia |

p. 244

est non excusari eos, qui in diebus festis agros Ecclesiæ arant, metunt, fodiuntúe, Ecclesias ædificant, vel ad ædificandas lapides & ligna ferunt; pro quo Auctores complures congerit Leander à SS. Sacram. Parte 3. Tract. 1. Disput. 6. Quæst. 64.

Export TEI

Leander à ss. Sacram

vnde & videmus à prædictis operibus diebus festis omnino cessari. Id quod in Paræciali domo plus vrget, præsertim vbi non iam de illius absoluta constructione agitur, sed de aliqua ipsius parte ad commodum potiùs, quàm ad necessitatem pertinente, vnde Quartò dicitur. Licet non desint apud eumdem citata Quæst. qui excusandos censeant dictis in operibus laborantes, & alij, de quibus Quæst. 54. generalius affirmantes de operibus seruilibus factis intuitu pietatis: quod tamen plures & grauiores negant, nisi congrua adhibeatur distinctio: sunt enim quæ secundùm se pietatem concernunt, quia opera miseri cordiæ sunt, vel ad Dei cultum proximè pertinent; alia autem quæ secundùm se seruilia sunt, & ad finem aliquem pium & religiosum ex deuotione operantis referuntur, de quibus multa apud Societatis Auctores à citato Leandro vtiliter collecta & digesta, vnde & vtiliter consulendus.

Export TEI

134

*Et vt demus scriptori nostro id quod at

Export TEI

Indos non posse ad illa compelli.

tinet ad excusandum peccatum, præsertim accedente dispensatione, de qua citatus Leander Quæst. 69. illud apparet difficile, quod asserit circa Indorum compulsionem ad dicta opera, posse scilicet Parochos ad laborandum in ipsis eos compellere, quod nullo vel apparenti fundamento probatur; cùm serui non sint, neque aliunde ad talia teneantur: & vt teneri contingat, quidquid in die festo fieri potest, alijs valet etiam præstari diebus, si Parochi solicitudo non desit à coactionibus aliena. Et quidem si semel aut iterùm id accidat, poterit sine graui stare peccato, secus si frequenter, quia onus graue satis imponitur, & quod occasio esse poterit vt Indi ad Ecclesiam non accedant, & sic multa spiritualia detrimenta patiantur. Neque ex eo quòd post auditam Missam laborandum dicitur, grauamen conscientiæ remouetur, quia præcepta circa Missam, & cessationem à seruilibus, diuersa sunt. Quòd si licitus est labor, etiam ante auditam Missam licebit: immò & Missam omittere in casu, de quo loquimur, videtur asserendum. In oppidis siquidem Indorum Missa non primo manè, sed circa meridiem dicitur, & frequentissimè post illum. Cùm ergo labori antemeridianæ horæ impendendæ sint, difficile erit sic laborantes ad Missæ auditionem compellere, defatigatos equidem, & ad prandium inhiantes: cùm aliàs sint plurima in operibus, quæ commodè interrumpi nequeunt. Et in agrorum cultura specialis est difficultas, in eo scilicet quod sic laborantes opportuno tempore ad Missæ auditionem conueniant. Circa hoc ergo cautiùs, & eatenus securiùs oportet procedamus. Eo non obstante, quod Parte 6. n. 361. & 362. est dictum, quia ibi de coactione nihil, & solus titulus necessitatis inspectus, de quo Auctor. Neque dispositio circa campanæ pulsum, de quo ibidem, ad remotiores potest extendi, qui tamen sint obligati ad Missam, nec tamen possunt eiusmodi pulsum audire.

SECTIO XVI.