Avendaño: Thesaurus Indicus

 Legal Information & Privacy

Export TEI
CAPVT III.

CAPVT III.

Export TEI
De contractu argentearum pinnarum.
Export TEI
Export TEI
11
*EX argento puro antequam quinta pars
Export TEI
Quid pinne.
Regi soluatur, & in massam redigatur grandiorem Regio fignaculo consignatam, pinnępinnæ diuersorum ponderum conficiuntur, quarum commercium communissimum apud Mercatores habetur. Sunt tamen circa illud aliqua difficilia, & ita videndum, quid in eo liceat, quidue possit conscientias prægrauare. In primis statuendum est vt certum pinnas huiusmodi aliarum mercium more diuersa pro tempore pretia sortiri. Licèt
Export TEI
enim per leges iam pridem statutum sit vt argenti Marcha, vulgo Marchus, sit argenti valoris regula, & Marcha iuxta legem habeat octo vncias, quæ faciunt sexaginta quinque regales, L. 1. Titul. 21. Lib. 5. Compilationis. Nihilominùs vsus inualuit, vt Marchiæ valor fixus non sit inter Mercatores,
Export TEI
Marchæ vt valoris regula.
vnde secundùm accidentia temporum variatur: idque non solùm in Indiis, sed etiam in Hispaniâ, quod suo modo etiam in auro contingit. Circa quod dubitari nequit, quin sit licitum, quandoquidem ita communi vsu receptum, qui maximè iuxta naturam rerum est, & aliarum rerum vsui conformis; sicut enim ferrum, æs stannum, & alia metalla fixum pretium non habent, sed iuxta raritatem, aut copiam, aliasque rationes occurrentes variatur; ita & in argento, & auro similiter affirmandum: leges autem fixum pretium statuentes, de argento hoc pinnario non loquuntur, cùm in eo prohibeant contractus celebrari, vt dictum num. 2. cuius pretium valde inferius esse solet, eò quòd Regia marcha valorem augeat, cuius & aliæ rationes esse solent.
Export TEI
p. 285
Export TEI
12
*Hac ergo pretij varietate stātestante solent
Export TEI
Mercatores minerariis ad expensas ingentes, quæ in eruendo argento, & ad suam puritatem redigendo siunt, anticipatam pecuniam tradere, eo pacto vt in pinnis sibi persoluant, designato pretio, cùm pecunia traditur, quidquid de pretio sit, quod traditionis tempore sint habituræ. Vbi quidem contractus emptionis, & venditionis est, & ita iuxta ea regulandus, quæ Auctores de eo dicunt, cùm res anticipatâ solutione emuntur, pretio in ipso contractu constituto; si enim ita emantur vt currenti debeant pretio dari, nulla est in eo contractu difficultas. In eo autem, de quo agimus, pro certo habeo esse omnino licitum, etiam quando verosimiliter creditur traditionis tempore plus esse valituras & cùm fit contractus plus etiam valeant. Quæ quidem iuxta satis probabilem sententiam sunt, quam circa emptiones huiusmodi tenent doctissimi scriptores, ex quibus P. Molina Disp. 360. P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. Dub. 7. P. Gaspar Hurtadus Disp. 2. de Contract. diffic. 6. Card Lugo Disp. 26. n. 109 & seqq. P. Oñate Disp. 64. Sect. 1. 2. & 3. Bonacina Disp. 3. de contractibus, quæst. 2. Puncto 4. num. 20. qui alios adducunt. Et vt aliàs rationes, quæ ab illis adduntur, omittam, illa in præsenti certè militat, quæ ex periculo pacti non implendi desumitur. Quando enim periculum est amittendi pretij, aut partem illius, licet viliùs emere, iuxta receptissimam sententiam, pro qua citatis aliis P. Busembaum in Medulla circa præceptum. 7. Cap. 3. Dub. 7. n. 8. & 9. Atqui ita in casu nostro contingit: Minerarij enim rarò implent, quod promittunt quia multis obligatam habent fidem, multorum subsidiis indigentes: vnde & Gubernatores ipsos videmus huiusmodi cōtractibuscontractibus implicatos, querelis ob fraudatam fidem onustos & magnas pati, Deo sic altè prouidente, iacturas, vt malè parta malè dilabantur.
Export TEI
Export TEI
13
*Præter contractum dictum, qui cum
Export TEI
Minerariis iniri solet, alius est similis, qui circa pinnas etiam fit, sed cum iis, qui Minerarij non sunt, neque cum illis vllum commercium habent: dantur enim illis pecuniæ, vt reddant pinnas assignato tempore, pretio, vt de contractu præcedenti diximus, constituto: Quod si non reddant pinnas, reddent pecunias cum augmento vsque ad valorem pinnarum tunc futurum; & videtur quidem licitus ob similes rationes eis, quæ pro illo, qui anticipata solutione fit, à Doctoribus adducuntur, aut potius easdem: sic enim arguunt: Primò: quia anticipatâ solutione ementes, patiuntur
Export TEI
iacturam lucri, quod intermedio tempore possent suæ pecuniæ vsibus obtinere. Secundò: quia res tradenda post aliquot menses, minùs valet emptori, quàm si statim illi traderetur: res enim præsens multas habet opportunitates, quas non habet futura. Tertiò; est ratio à nobis adducta, periculi inquam perdendi pretium: homines enim commercium huiusmodi exercentes, dubiæ fidei esse solent, ergo licitus est contractus talis. Rationes istas adducit P. Lessius cum aliis, non est autem opus vt omnes in contractus quoslibet quadrare debeant, quæ pro alio adducuntur, quælibet enim vtriq; communis videtur sufficere nam vbi est eadem ratio, eadem est & iuris dispositio, iuris inquam non positiui tantùm, sed etiam diuini ad forum conscientiæ pertinentis.
Export TEI
Export TEI
14
*Sed aliunde contractus dictus videtur
Export TEI
minimè licitus, sed planè vsurarius, vtpotè in quo ratione mutui lucrum obtingat; nam iste à quo pinnæ dicuntur emi, tradendæ post aliquot tempus, neque habet, nec creditur pinnas habiturus; ergo verè, & propriè non vendit, Patet consequentia; quia defuit propria ratio venditionis, quæ est permutatio mercis pro pretio, cùm ergo accipiatur pecunia cum augmento reddenda; mutuum sanè est, cum auctario, & ita contractus vsurarius. Si dicas pretium pinnarum esse incertum, & posse tempore designato traditioni minoris emi, quàm fuerint emptæ tempore anticipatæ solutionis: id certè nequit sustineri, nam ex eo casus destruitur; dicitur enim quòd si non reddat pinnas is, qui pretium anticipatum accipit, eò quòd illarum copia non sit, debeat reddere pretiũpretium currens. Cùm ergo earum tanta copia sit, vt minoris emantur quàm fuerit pretium anticipatè datum, satis manifestè apparet non esse rationem cur non reddat pinnas, cùm possit eas pretio tali emere, vt in contractu lucretur. Quando ergo pretium anticipatè soluitur, supponitur id, quod frequenter euenit, & moraliter constat euenturum, pinnas scilicet plus valituras; & ita huic contractui applicatur doctrina illa de anticipatâ solutione: sic enim quæstio proponitur, An scilicet liceat minoris emere, ob anticipatam solutionem, vt videri apud Auctores potest. Si ergo incertum sit quale sint habituræ pretium, sitque moraliter contingens, vt minùs valeant, non videtur esse difficultas, vt videri potest apud P. Lessium Lib. 2. Cap. 20. num. 145. Præterquam quòd non fit satis argumento ex eo procedenti, quòd in contractu dicto non sit propria ratio venditionis, cùm non sit permutatio mercis pro pecuniâ, nec futura speretur quando pretium traditur.
Export TEI
Export TEI
15
*Roboratur, & explicatur. Nam si quis
Export TEI
ad alterum accedat, & petat ab eo mutuum, renuatque ille; dicat tamen daturum se, si in tritico soluat messis tempore pretio currenti, cùm tamen ille prædium non habeat, nec aliunde tale commercij genus, vsura in eo videtur intercedere; datur enim mutuum cum obligatione huiuscemodi; ideò enim apponitur, quia creditur sic petentem non habiturum triticum, & ita redditurum quod accepit, & præterea interesse, ex eo quòd triticum non reddat, cùm obligatio illa sit pretio æstimabilis; ponitur ergo pro mutuo obligatio contra rationem mutui propriam, vnde vsuræ incurritur turpitudo. Itaque triticum non emitur, quia neque est, neque futurum speratur: si enim esset moralis potentia ad illud, etiamsi quis non sit agricola, & animus reddendi adsit, contractus est licitus, iuxta ea, quæ adducit Diana Part. 1. Tract. 8. Resolut. 26. Vnde non traditur pecunia nisi mutuò, quia contractus alius esse nequit, & additur obligatio, ex quâ redditur vsuraria. Quæ doctrina est communissima apud omnes
Export TEI
agentes de vsuris, & ex definitione vsuræ constat, iuxta quam dicitur lucrum ex mutuo. Hoc autem quod in casu prædicto euenit, similiter in eo, de quo agimus, inuenitur. Cùm enim homines pecuniâ opus habeant, nec mutuam inueniant, modo prædicto se obligant, alieni prorsus in cogitatione suâ à pinnarum traditione; sicut & pecuniam tribuentes, qui probè sciunt quid sit |
p. 286
euenturum; vnde vsurarij deprehendantur: ab eo namque, quod verosimiliter euenturum creditur, vsuræ qualitas innotescit: vnde si quis tradat mutuò certas mensuras tritici, accepturus tot alias tempore quo plus creditur valituras, si ita recipiat, vsuram committit, vt docet P. Lessius suprà num. 152. & cum conditionibus ab eodem explicatis non videtur posse negari, licet sint aliqui generaliter asserentes, in mutuo semper posse exigi eamdem mensuram, seu idem pondus rerum: intelligendi enim sunt cùm is, qui mutuò dedit, rem non erat leuaturus, aut incertum erat pretium futurum tempore solutionis, & mutuatarium ad non soluendum ante certum tempus obligauit.
Export TEI
Export TEI
16
*Quæ autem pro aduersâ parte sunt adducta,
Export TEI
non vrgent: loquimur enim de contractu iuxta ea, quæ secundùm se dicit, alia autem, aut nimiùm probant, aut mutuo etiam possunt conuenire. Prima enim ratio est ob lucrum cessans, & tertia ob periculum amittendi pretium: quæ quidem accidentaria sunt, & in mutuo possunt reperiri, iuxta sententiam communem; secunda autem ex eo, quòd res præsens multas habeat opportunitates, quas non habet futura; probat ex mutuo lucrum posse accrescere, quia pecunia præsens fimiliter plures habet opportunitates: ergo qui eâ se se alienat, dum mutuam tradit, aliquid proptereà lucrari potest. Quod constat quàm sit à Catholicâ doctrinâ alienum, iuxta quam vsuræ non licent; licerentautem si ob carentiam pecuniæ fas esset lucrum reportare. Pro quo videndus Cardinalis Lugo Disput. 25. de
Export TEI
Iustitia num. 17. qui sententiam quorumdam vti falsissimam reiicit, dicentium pro obligatione non repetendi mutuum posse aliquid vltra sortem accipi, quod amplexus est Caramuel in Theologia morali num. 799. & sequenti. Quod si non amplexus ex integro, satis amplectendi animum indicauit; dum adeò verosimile conatur ostendere, & ad rationem oppositam, desumptam ex proprio mutui conceptu, solutionem est suo iudicio sufficientem meditatus. Sed sit hoc vtcumque probabile, vt nonnullis videtur apud Caramuelem; in nostro certè casu non videtur habere locum: quia in eo non paciscitur iuxta illud, vt scilicet tradens anticipatè pecuniam, ex eo lucrum velit; quia se obligat ad non repetendam vsque ad certum tempus, quod quidem deberet in pactum deduci; sed alio diuerso modo contractum emptionis præseferente.
Export TEI
Export TEI
17
*Si dicas: ergo rationes adductęadductæ non sunt
Export TEI
Obiectioni fit satis.
efficaces ad probandum licitum esse minoris emere anticipatâ solutione, quandoquidem duæ ex illis etiam mutuo communes sunt, & alia multùm probat, ac propterea nihil: responderi potest nobis non incumbere omnes Auctorum rationes pro resolutionibus probabilibus defendere, cùm non semel plures earum inefficaces reperiantur, & pro opinione dicta aliæ profectò sunt satis genuinæ: vt meritò propter illas, accedente grauium scriptorum auctoritate, debeat valde probabilis iudicari. In casu autem nostro
Export TEI
illæ non habent locum, vt videri potest apud P. Lessium in tertiâ, & quintâ ratione, quarum prior ex eo desumitur, quòd sicut modus vendendi creditò, inducit multitudinem emptorum, & ita facit pretium crescere; ita èex contrario modus vendendi solutione anticipatâ facit pretium decrescere, quia pauci sunt, qui hoc modo emant, & plurimi qui vendant. Secundo: quia si res solùm vendi possent pretio currenti, res tempore traditionis minùs valerent ratione copiæ. Et quia venditores passim merces ingerunt, præsertim si terræ fructus sint, ob vitandos sumptus in illis colligendis, & conseruandis, & ob necessitatem pecuniæ ad soluenda debita, quæ tunc instant ob expensas circa eosdem. Quæ quidem pro casu præsenti non militare omnino perspicuum est.
Export TEI
Export TEI
18
*Si dicas: ex hoc sequi neque rationem
Export TEI
Discussa obiectio.
à nobis adductam pro casu priori, quando cum Minerariis contrahitur, esse legitimam; quia ex eo quod est valde accidentarium contractui, desumitur; scilicet ex periculo amittendi pretium. Respondeo absolutè loquendo ita quidem esse, sed quia periculum tale ita certum est, vt rarò absit, iuxta illud rectè posse argumentum procedere, vbi non de metaphysicis rationibus agimus, & à circumstantiis penitus abstractis, sed secundùm circumstantias semper moraliter adhærentes. Ne autem ex eo solùm probare videamur; addi
Export TEI
Notanda ratio pro Assertione.
potest etiam ratio iam insinuata: nam vendentes pinnas solutione anticipatâ, emptores rogātrogant, eò quòd pecuniâ indigeant ad expensas in metallis elaborandis multiplices, & ita cùm vltroneæ merces sint, vilescunt; iuxta tritum axioma, & addunt multi pro tertia parte.
Export TEI
Export TEI
19
*Iuxta hæc ergo; non videtur contractus
Export TEI
An opposita sit probabilis.
dictus admittendus; an autem probabile sit illum esse licitum, erunt fortè qui censeant, & ita vidi ab aliquibus affirmari, qui tamen rem seriò, maturè, & per otium non videntur expendisse. Nec fauet pro asserendâ probabilitate Caramuel num. 746. qui cum aliis censet licitum esse tradere pecuniam soluendam tempore messis in tritico, pretio eiusdem assignato, quod non debet esse currens messis tempore. Ille enim de emente agit ab eo, qui est rusticus, & ita qui triticum creditur habiturus. Quod autem addit num. sequenti. obligationem scilicet non exigendi pecuniam vsque ad messis tempus esse pretio æstimabilem; non est absolutè admittendum, quando mutuum
Export TEI
est datum vsque ad tempus illud; quia de ratione mutui est vt nequeat repeti ante tempus, pro quo datur, iuxta dicta num. 15. & 16. Est enim liberalis quædam donatio pro illo tempore, & in eo ab omnibus aliis contractibus distinguitur, qui onerosi sunt. Sicut autem pro donatione nihil exigi potest per modum pretij, ita neque pro mutuo; est enim contractus, quem humanæ naturæ sincerum dictamen inuenit, vt homines sibi benefaciant nihil amittendo, sed quod illis non est opus pro tempore aliquo tribuendo, recepturi post tempus assignatum; & ita beneuolentiam generaliter habituri. Quâ explicatione corruit, quidquid à Caramuele, & aliis, ac præcipuè à P. Lessio Cap. 20. citato, dubit. 14. iuxta eorum, & non propriam mentem, adducitur aut adduci potest. Pro quo etiam videndus Cardinalis Lugo Disputat. 25. Sect. 3. vbi ingeniosè suo more philosophatur. Neque Caramuel contrarium asseruit citato loco; locutus enim de obligatione non repetendi, etiamsi indigeat: quo euentu verum |
p. 287
est ratione damni emergentis aut lucri cessantis. Nec de pinnis plura modò occurrunt, quæ autem de illis dicta sunt, ad argenti glebas extendendum, quæ in quauis aliâ formâ, ante quintationem circumferri inter Mercatores solent, & ad aurum similiter, siue in glebis, siue in puluere, vt dicitur, circa quæ tamen quæri vlterius potest, & sit pro eo
Export TEI
Difficultas circa obligationem Legum, quæ perfectionem auri, & argenti præscribunt, in quibus contractari licet.
Export TEI
Export TEI
20
*PEr leges regni statutum est vt aurum
Export TEI
trium tantùm legum, vt vulgò dicitur, esse possit, viginti scilicet, & quatuor graduum, quos Characta dicimus, seu qualitates, & est omnium perfectissimum; vel viginti duorum, vel saltem viginti. Quod si aurifices alio vsi fuerint infra gradus prædictos, pœna amissionis eisdem imponitur in Pragmaticâ Regum Catholicorum die 25. Iulij anni 1499. cap. 3. quæ est lex 4. Lib. 5. Titulo 24. compilationis. Pro argento autem est lex eorumdem 12. Aprilis anni 1488. & 1. ac 2. in citato libro & Titulo, & aliæ quæ habentur toto Titulo 22. vbi statuitur debere illud habere vndecim nummos, vulgo dineros & quatuor grana, nec posse aliud ab Argentarijs ad opera adhiberi, vnde nec Regia Marcha signari. Nummus autem, seu denarius, vt alij vocent, non significat monetam aliquam, sed gradum perfectionis argenti, iuxta minutissimas diuisiones, vsque ad grana, quæ iuxta pondus grani triticei solitæ regulari: quamuis per legem 3. citato Titul. 22. conficiendorum granorum noua forma præbeatur. De quâ exactissimâ diuisione agit ex professo Michaël de Roxas in libello, quem inscribit. Iardin de ensayadores, & ante illum Matienzus ad citatas leges post Couarruuiam exactissimum, & eruditissimum tractatorem, cuius ille se labore profecisse ingenuè profitetur. Qui in Glossa 1. Circa legem 4. citatam Titul. 24. num. 8. obseruat circa auri æstimationem, & argenti diuersam in Indiis haberi rationem ab eâ, quam leges generaliter præscribunt, sed certê quoad communem Marchæ æstimationem vix est in quo discrimen videatur: num. etiam 7. aduertit Marchum, seu Marcham argenti non signatum Regiâ Marchâ minoris æstimari pro quinta parte, quæ scilicet Regi debetur. Cùm ergo leges ita circa auri, & argenti æstimationem statuant, videndum qualis ex illis conscientiæ obligatio suboriatur. Circa quod
Export TEI
Export TEI
21
*Dico primò: si aurifices, & argentarij
Export TEI
auro, & argento viliori vtantur, quàm sit per leges permissum, & illud vti legitimum vendant juxta gradus designatos, peccant mortaliter cum obligatione restitutionis. Id quod omnino apparet manifestum; quia rem vilem pro pretiosa vendunt in quo est fraus cum iniustitia coniuncta.
Export TEI
Dico secundò: ob præcisam violationem legis
Export TEI
non videtur esse in casu dicto mortale peccatum. Probatur: primò ex communi doctrinâ de lege ciuili pœnali non obligante in conscientiâ. Tales autem leges pœnales sunt, vt ex eorum tenore constat. Si dicas magnum ex eo detrimentum Reipublicæ sequi, dum aurum vile pro pretioso obtruditur, & similiter argentum. Contra hoc est, quia non est verum prædicta obtrudi, quandoquidem iusto pretio venduntur. Deinde aurum, & argentum ignobiliora non frustrà natura produxit, vt debeant tamquam vilissima alia tractari, aut penitus abiici. Cùm ergo seruire debeant humanis vsibus, in illis si iustè omnia fiant nullum est Reipublicæ detrimentum. Et hæc sit ratio secunda.
Export TEI
Export TEI
22
*Dico tertiò: valor legibus designatus
Export TEI
non obligat in conscientiâ in auro & argento Regiâ Marchâ non signato. Probatur: quia leges de illâ non loquuntur, vt constat, quandoquidem illud prohibent in ordine ad contractationem.
Export TEI
Dico quartò: Aurum, & argentum non
Export TEI
signatum Regiâ marchâ non habent minorem valorem signatis pro quintâ parte vt ex Matienzo positum num. 20. Ratio est; quia quandoquidem leges de illis non loquuntur, æstimatio sumenda est ex vtilitate, quam illa pro humanis possunt vsibus exhibere: deficiente enim legitimo pretio, succedit naturale, juxta omnium scribentium doctrinam. Nec dici potest per legem haberi, ex eo quòd auro & argento signatis per leges est valor assignatus, & ita consequenter non signatis, ex quibus quinta pars debetur Regi, vnde non debet cum alijs æstimari: nam licet debeatur Regi, qui ita contrahunt, existimant in conscientiâ non deberi, & illis non minoris commoditatis est id, quod signatum non est, quàm id, quod signatum, immò & frequenter maioris, vt annorum proximorum experientia comprobauit. Prætereà: non est verum etiamsi quinta pars detrahenda sit, valorem esse, qui respondeat quatuor ex legis taxatione; quandoquidem lex circa hoc non determinat, & secundùm temporum contingentias potest humanis vsibus plus aut minus deseruire. Vnde cùm valor pinnarum proximis annis vsque ad sexaginta ferè regales excreuerit, modò quadraginta, & octo venduntur; multò certè maioris quàm si quintæ tollatur partis valor; Marchus enim argenti signati sexaginta sex regalibus, & sex marapetinis æstimatur; iuxta
Export TEI
Marchi signati quis valor.
eumdem Matienzum; vnde detractâ quintâ parte valor deberet esse quadraginta trium regalium, & non nihil amplius, quamuis secundùm nouiores ordinationes Marchus tantùm habeat sexaginta quinque regales, vt videri potest apud D. Escalonam secunda parte Gazophylacij pag. 129. num. 2. Non est autem credibile Reges nostros ita voluisse argenti non signati valorem constituere, vt contra communem æstimationem adeò inferior remaneret: non est ergo fixus & stabilis, vt ne fas sit à puncto illius fixo declinare. Et hæc pro contractu pinnarum, iam pro aliis sit
Loading...